Ποτέ χωρίς την κόρη μου

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ & ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ & ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

ISBN 960-274-017-5

1111 1 1

9 789602 740170

Η

Μπέτι Λάβερ ήταν μια διαζευγμένη νοικο­ κοιρά όταν γνώρισε το γιατρό Μαχμουντί στο νοσοκομείο του Κάρσον Σίτι, όπου εκείνη νο­ σηλεύθηκε για ένα διάστημα. Η σχέση τους κατέ­ ληξε σε γάμο από τον οποίο γεννήθηκε η κόρη τους Μαχτόμπ. Τέσσερα χρόνια μετά αποφάσισαν να επι­ σκεφθούν την οικογένεια του Μουντί, στην Τεχεράνη. Εκείνος πήρε την απόφαση να μείνουν για πάντα εκεί και άρχισε να συμπεριφέρεται σαν τύραννος κρατώντας τη γυναίκα και την κόρη του σχεδόν αιχ­ μάλωτες. Με υπεράνθρωπες προσπάθειες και μέ­ σα από απερίγραmες περιπέτειες, η Μπέτι Μαχμουντί κατόρθωσε να δραπετεύσει μαζί με την κόρη της και να γυρίσει στην Αμερική. Σε συνεργασία με τον Ουίλιαμ Χόφερ έγραψε και εξέδωσε το βιβλίο ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ το οποίο γυρίστηκε και ταινία. Από τότε ασχο­ λείται με τα προβλήματα παιδιών που προέρχο­ νται από παρόμοιους γάμους και ίδρυσε την ορ­ γάνωση ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ: ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ. Ταξιδεύει σ' ολόκληρο τον κόσμο δίνοντας διαλέξεις πάνω σ' αυτό το θέμα. Έγραψε μάλιστα και σχετικό βιβλίο με τίτλο ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΕΝΟΣ ΠΑΙΔΙΟΥ.

ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΥ. ΝΟΤ

WfTHOUT ΜΥ DAUGHTER

από τις εκδόσεις St. Martin's Press, Ν Υόρκη, 1987 ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ. Ποτέ χωρίς τηv κόρη μου ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Μπέτι Μαχμουvτί - Ουίλιαμ Χόφερ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Κώστια Κοvτολέωv ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ. Γιώργος Γιώvας ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Μαρούσα Δρίβα ΦΩΤΟΣΤΟΙΧΕΙΟΘΕΣJP.: Γ Λεοvτακιαvάκος & Υιοί ΟΕ. ΕΚΤΥΠΩΣΗ Δ. Τουμαζάτος

Πρώτη έκδοση: Απρίl\ιος 1993 Ένατη ανατύπωση: Μάιος 2001

© Betty Mahmoody with William Hoffer, 1987 © Cover art copyright Metro-Goldwyn-Mayer Inc., 1991 © Αθανάσιος Ψυχογιός, Αθήνα, 1993, για την ελληνική γλώσσα

ISBN 960-274-017-5 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ψγΧΟΓΙΟΣ Α.Ε. Μαυρομιχάλη 1 10679 Αθήνα Τηλ.: 3302234-5-3618654 Τelefax: 01/3302098 http: www.psichogios.gr e-mail: [email protected]

PSICHOGIOS PUBLICATIONS S.A. 1, Mavromichali St r. 10679 Athens-Greece Tel.: 3302234-5 -3618654 Τelefax: 013 / 302098 http: www.psichogios.gr e-mail: [email protected]

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ & ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Μετάφραση: Κώστια Κοντολέων

ΕΝΑΤΗ

ΑΝΑΤΥΠΩΣΗ

ΨΥΧΟΓΙΟΣ

Θ Θ

ΝΙΟ! ΣΥιΤΡΑΦΕΙΣ

�!J ΕΚΑΟΣΕΙΣ ψΥχΟΓIΟΣ

ΤΗΣ ΙΔΙΑΣ ΣγΠΡΑΦΕΑ

FOR ΤΗΕ ιονΕ OF Α CHILD

Αυτό το βιβλίο αφιερώvεται στη μvήμη του πατέρα μ ου, Χάρολ VT Λάβερ.

Ευχαριστίες Η Μέριλιν Χάφερ, με την ασύγΚΡ1Τη συμβολή της σ' αυτήν τη συγ­ γραΦική προσπάθεια, συνδύασε ης εξαφεTlκές συγγραΦικές ικανότη­ τές της με τη βαθιά κατανόηση της γυναίκας, της συζύγου, της μητέ­ ρας κω της φίλης. Χωρίς ης διεισδυηκές της παρατηρήσεις θα ήταν δύσκολο -ίσως αδύνατο να πάΡθ σάρκα κω οστά αυτό το βιβλίο. Ήταν ένα ζωηκό μέλος της ομάδας μας από την αρχή ως το τέλος, τη θαυμάζω ,βαθιά κω την αγαπώ.

1

r

γΡΙΣΑ ΚΑΙ ΚΟΙΤΑΞΑ την κόρη μου, έτσι όπωc; καθόταν μlσοκοιμlσμέ­ νη στη θέση τηc; πλάι στο παράθυρο ενόc; τζετ των Βρετανικών Αε­ ρογραμμών. Οι καστανοκόκκινεc; μπούκλεc; των μαλλιών τηc; στεφά­ νωναν το πρόσωπό τηc;, πέφτονταc; ανέμελα oτouc; ώμουc; τηc;. Ήταν 3 Αυγούστου του 1984. Το αγαπημένο μου παιδί ήταν εξαντλημένο από το μακρύ ταξίδΙ. Είχαμε φύγεl από το Ντιτρόιτ το πρωί τηc; Τετάρτηc; και φτάναμε στο τέλοc; του ταξιδιού μαc; ξημέρωμα Παρασκευήc;. Ο άντραc; μου, ο Μουντί, σήκωσε τα μάτια του από TIC; σελίδεc; του βιβλίου που είχε ακουμπήσει πάνω στην κοιλιά του. Ύστερα στερέωσε τα γυαλιά του στο φαλακρό του μέτωπο. «Καλά θα κάνειc; ν' αρχίσειc; να ετοιμάζεσαι», μου είπε. Ξεκούμπωσα τη ζώνη του καθίσματόc; μου, άρπαξα την τσάντα μου και διέσχισα το στενό διάδρομο που οδηγούσε oτlc; τουαλέτεc; στο πίσω μέροc; του αεροπλάνου. Ήδη το πλήρωμα καμπίναc; μάζευε τα σκουπίδια, κι ετοιμαζόταν για τα πρώτα στάδια τηc; προσγείωσήc; μαc;. Λάθοc; κίνηση, μονολόγησα. Μακάρι να μπορούσα να έβγαινα τού­ . τη τη στιγμή απ' το αεροπλάνο. Κλειδώθηκα στην τουαλέτα και κοί­ ταξα στον καθρέφτη το πρόσωπο μιαc; γυναίκαc; αλλοιωμένο από τον πανικό. Είχα μόλιc; κλείσει τα τριάντα εννιά, ήμουν στην ηλικία που μια γυναίκα μπορεί και πρέπει να χειρίζεται στο βαθμό που θέλει τη ζωή τηc;. Κι εγώ αναρωτιόμουν πώc; είχε γίνει και είχα χάσει τον έλεγ­ χο; Διόρθωσα' το μακιγιάζ μου, μου πήρε ώρα για να το κάνω. Ήταν που ήθελα να δείχνω όσο πιο όμορφη μπορούσα, ή ήταν η αφορμή για να κρατώ συνέχεια απασχολημένο το μυαλό μου. Δεν ήθελα να βρί­ σκομαι εδώ, κι όμωc; βρισκόμουν, ac; φρόντιζα λοιπόν να κρατήσω �IC; KaMTEPEC; στlγμέc; από αυτήν την περιπέτεια. Δυο εβδομάδεc; ήταν αυτέc;, θα περνούσαν γρήγορα. Κι όταν θα βρισκόμαστε πίσω πάλι στο Ντιτρόιτ, η Μαχτόμπ θα πήγαινε στο νηπιαγωγείο, σ' ένα σχολείο στα περίχωρα που εΦάρμοζε το σύστημα Μοντεσόρι. Και τον Μουντί θα

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

10

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο YfΛ/ΑΜ ΧΟΦΕΡ

τον απορροφούσε πάλι η δουλΕΙά του. Μόνο να περνούσαν αψές οι δυο εβδομάδες γρήγορα, μονολόγησα. Έψαξα στην τσάντα μου να βρω το χοντρό μαύρο καλσόν που μου είχε ΠΕΙ ο Μουντί να αγοράσω. Το φόρεσα κω το τράβηξα ως πάνω στη μέση μου κω ίΟ1ωσα τη φούστα του συντηρητικού σκούρου πράο σινου ταγέρ μου. 'Αλλη μια φορά κοίταξα την ΕΙκόνα μου, έδιωξα γρήγορα την επl· θυμία να βουρτσίσω τα καστανά μου μαλλιά. Τι νόημα είχε άλλωστε; Φόρεσα το χοντρό πράσωο μαντίλι που ο Μουντί μου είχε ΠΕΙ πως θα έπρεπε να το φορώ κάθε φορά που θα βγαίναμε έξω. Έτσι, όπως το έδενα κάτω από το πιγούνι μου, με έκανε να μοιάζω με γριά χωριά­ τισσα. Έμεωα για λίγο αναποφάΟ1στη, για το αν θα έπρεπε να βγάλω τα γυαλιά μου. Πίστευα πως ήμουν πολύ πιο ελκυστική χωρίς αυτά. Α­ ναρωτιόμουν αν το ' κανα γιατί πραγματικά ήθελα να αρέσω στην οικογένΕΙα του Μουντί ή γιατί δεν ήθελα να μου ξεΦύγΕΙ τίποτα σ' αυτήν την ταραγμένη χώρα. Τελικά αποφάσισα να τ' αφήσω στη θέση τους, ήταν τόσο ανεπανόρθωτη η ζημιά που είχε κάνει το μαντίλι, ώστε τίποτα δε θα μπορούσε να τη δlOρθώσει Κάποια στιγμή γύρισα στη θέση μου. «Σκεπτόμουν», είπε ο Μουντί, <σΊως θα πρέπει να κρύψουμε τα α­ μερικάνικα διαβατήριά μας. Αν τα βρουν, θα μας τα πάρουν». «Κω τι προτείνΕΙς» τον ρώτησα. Ο Μουντί δίστασε. «Θα ψάξουν σίγουρα την τσάντα σου, επΕΙδή είσω Αμερικανίδα», μου είπε. «Δώσ' τα μου λοιπόν να τα κρατάω εγώ. Είνω απίθανο να ψάξουν κι εμένα». Μάλλον μου έλεγε αλήθΕΙα, αφού καταγόταν από μεγάλη οικογέ­ νΕΙα της πατρίδας του, πράγμα που το υπονοούσε κι αυτό ακόμη τ' όνομά του. Δεν υπάρχΕΙ περσικό όνομα που να μην υπονοεί κάτι, κω ο κάθε Ιρανός θα μπορούσε να βγάλΕΙ συμπεράσματα κω μάλιστα πολλά ακούγοντας το πλήρες όνομα του Μουντί, Σεγtέντ Μποζόργκ Μαχμουντί. Το <<ΣεγIέντ» είνω θρησκευτικός τίτλος που δείχνΕΙ κατα­ γωγή κατευθείαν από τον προφήτη Μωάμεθ κι απ' τις δυο πλευρές της οικογένΕΙάς του, το οlκογενεlΟκό δέντρο του Μουντί ήταν περί­ πλοκο, γραμμένο στα φαρσί, για να το αποδΕΙκνύεΙ. Οι γονείς του του έδωσαν το όνομα «Μποζόργκ», ελπίζοντας πως όταν θα μεγάλωνε θ' άξιζε αυτόν τον τίτλο που τον δίνουν σε κάποlOν που είνω σπουδαίος, αξιόλογος και τίμlOς. Το επίθετο της οικογένειας ήταν αρχικά Χακίμ, Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

11

αλλά ο Μουντί γεννήθηκε περίπου εκείνη την περίοδο που ο σάχης εξέδωσε ένα διάταγμα που απαγόρευε ισλαμικά ονόματα σαν κι αυτό, έτσι ο πατέρας του Μουντί άλλαξε το οlκογενθακό όνομα σε Μαχμου­ ντί, που είνω πεΡlΟσότερο περσικό παρά lΟλαμlκό. Είνω ένα παράγω­ γο του Μαχμούντ που σημαίνει «δοξασμένος». Επιπλέον, στη βαρύτητα του ονόματός του υπήρχε κω το γόητρο των σπουδών του. Παρόλο που οι συμπατριώτες του Μουντί επισήμως μ1Ο0ύν τους Αμερικάνους, τρέφουν σεβασμό για το αμερικάνικο εκπω­ δευηκό σύστημα. Ως γιατρός παθολόγος, που σπούδασε κω εκπωδεύ­ τηκε στην Αμερική, ο Μουντί σίγουρα θα έπρεπε να λογίζετω ανάμεσα στην προνομωύχα τάξη των εκλεκτών της πατρίδας του. Έψαξα στην τσάντα μου, βρήκα τα δlOβατήρια κω τα έδωσα στον Μουντί. Εκείνος τα πήρε κω τα έχωσε στην εσωτερική τσέπη του σακακωύ του. Λίγο αργότερα μπήκαμε στη διαδικασία προσγείωσης. Οι μηχανές έκοψαν ωσθητά ταχύτητα κω η μύτη του αεροπλάνου βούτηξε ασυ­ νήθιστα χαμηλά, σε μια απότομη, γρήγορη κάθοδο. «Είνω αναγκασμέ­ νοι να το κάνουν αυτό», μου εξήγησε ο Μουντί, «εξαηίας των βουνών που περιβάλλουν την πόλη». Όλο το αεροσκάφος έτρεμε από την πίεση. Η Μαχτόμπ ξύπνησε, ξαφνlκά τρομαγμένη, κι άρπαξε το χέρι μου. Σήκωσε το κεφάλl της κω με κοίταξε ανήσυχη. «Κανένα πρόβλημα», της είπα. «Θα προσγθωθούμε σύντομα». Τι ήθελε μlO Αμερικανίδα σε μια χώρα που είχε την πω εχθρική στάση απέναντι στους Αμερικάνους από οποωδήποτε άλλο κράτος στον κόσμο; Γιατί έφερνα την κόρη μου σ' αυτήν τη χώρα που ήταν μπλεγμένη σε έναν άσπονδο πόλεμο με το Ιράκ; Προσπαθούσα με όλες μου ης δυνάμθς, μα δεν κατόρθωνα να θάψω βαθιά μέσα μου εκείνο το σκΟΤθνό φόβο που με καταδίωκε από τότε που ο ανΙψιός του Μουντί, ο Μαμάλ Γκοντσί, μας είχε προτείνθ αυτό το ταξίδι. Διακοπές δυο εβδομάδων οπουδήποτε σε οποωδήποτε μέρος του κόσμου, όσο άσχημο κι αν ήταν αυτό, θα ήταν υποφερτές, αφού θα υπήρχε πάντα η προσδοκία της επιστροφής στην άνεση της καθημερινότητας. Αλλά μου είχε γίνθ μονομανία η ιδέα, όσο παράλο­ γη κι αν την έβρισκαν οι φiλ01 μου -πως από τη στιγμή που ο Μουντί θα έφερνε τη Μαχτόμπ κι εμένα στο Ιράν, θα προσπαθούσε να μας κρατήσθ εκεί για πάντα. Δε θα έκανε ποτέ κάτι τέτοιο, με καθησύχαζαν οι φiλOI μου. Ο Μουντί είχε βαθιά εξαμερικανιστεί. Είχε ζήσει στις Ηνωμένες Ποληείες Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

12

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

OYlΛIAM ΧΟΦΕΡ

δυο ολόκληρες δεκαετίες. Ό,τι είχε και δεν είχε, η ιστρική καριέρα -το άθροισμα όλων όσων είχε αποκτήσει ως τώρα και όλων αυτών που θα αποκτούσε στο μέλλον- βρισκόταν στην Αμερική. Γιστί να ήθελε να επιστρέψει στον παλιό τρόπο ζωής του; Οι ισχυρισμοί των φίλων μου ήταν πειστικοί και στηρίζονταν σε λογική βάση, μα κανείς τους δεν ήξερε την παράδοξη προσώπικότητα του Μουντί τόσο καλά όσο εγώ. Ο Μουντί ήταν ένας αξιαγάπητος σύζυγος και πατέρας, μα παρ' όλα αυτά υπήρχαν στιγμές που γινόταν σκληρός και δεν έδινε καμιά σημασία στις ανάγκες και τις επιθυμίες της οικογένειάς του. Το μυαλό του ακροβατούσε ανάμεσα στην ευ­ φυία και στην ιδεολογική σύγχυση. Η κουλτούρα του ήταν ένα μίγμα Ανστολής και Δύσης, αν και δε γνώριζε ποια από τις δυο ήταν εκείνη που δέσποζε στη ζωή του και τον επηρέαζε. Ο Μουντί είχε κάθε λόγο να μας ξαναπάει πίσω στην Αμερική μόλις θα τέλειωναν οι διακοπές των δυο εβδομάδων. Και είχε και κάθε λόγο να μας εξαναγκάσει να μείνουμε στην Περσία. Με δεδομένη αυτήν την ανατριχιαστική πιθανότητα, γιατί, λοιπόν, είχα συμφωνήσει να έρθω; Η Μαχτόμπ. Τ α τέσσερα πρώτα χρόνια της ζωής της ήταν ένα ευτυχισμένο, φλύαρο παιδάκι, γεμάτο ζωντάνια κι είχε δημιουργήσει μια ζεστή σχέ­ ση τόσο μαζί μου, όσο και με τον πστέρα της, μα και με το λαγουδάκι της, ένα φτηνό, πάνινο ζωάκι, που το ύψος του έφτανε τα τέσσερα πόδια, πράσινο με λευκές βούλες. Η Μαχτόμπ. Στα φαραί, την επίσημη γλώσσα της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, η λέξη σημαίνει «σεληνόφως». Αλλά για μένα Μαχτόμπ σημαίνει λιακάδα. Τη στιγμή που οι τροχοί του αεριωθούμενου άγγιξαν το διάδρομο προσγείωσης, γύρισα και κοίταξα πρώτα τη Μαχτόμπ, ύστερα τον Μουντί κι ήξερα πια το λόγο που με είχε κάνει να αποφασίσω τούτο το ταξίδι στην Περσία.

Μόλις κατεβήκαμε από το αεροπλάνο, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με την πνιγερή, καταθλιmική καλοκαιρινή ζέστη της Τεχεράνης. Εξουθε­ νωμένοι σωματικά διασχίσαμε με τα πόδια έναν ασφαλτοστρωμένο διάδρομο ο οποίος ξεκινούσε από το αεροπλάνο και κατέληγε στο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

13

λεωφορείο που περίμενε να μας μεταφέρει στο κυρίως κτίριο του αε­ ροδρομίου. Κι ήταν μόνο εφτά το πρωί. Η Μαχτόμπ με κρατούσε σφιχτά από το χέρι, τα μεγάλα καστανά μάτια της περιεργάζονταν αυτόν τον περίεργο κόσμο, που της ήταν ολότελα ξένος. «Μαμά», μου ψιθύρισε. «Θέλω να πάω στην τουαλέτα». «Κάνε υπομονή, ώσπου να μάθουμε πού βρίσκονται οι τουαλέτες». Την ώρα που μπαίναμε στο κυρίως κτίριο του αεροδρομίου, στη με­ γάλη αίθουσα υποδοχής, μια ακόμη δυσάρεστη αίσθηση μας περίμενε -στην αποπνικτική ζέστη είχε προστεθεί η μπόχα των άπλυτων κορ­ μιών. Είχα την ελπίδα πως θα τα καταφέρναμε να βγούμε γρήγορα από εκεί μέσα, μα στην αίθουσα είχε δημιουργηθεί το αδιαχώρητο, αφού καινούριοι επιβάτες έφταναν συνέχεια από τις διάφορες mήσεις, κι έσπρωχναν ο ένας τον άλλο διεκδικώντας μια θέση μπροστά στο μοναδικό γραφείο ελέγχου διαβατηρίων, που ήταν παράλληλα και η μοναδική έξοδος από το δωμάτιο. Αναγκαστήκαμε να διεκδικήσουμε τα δικαιώματά μας κι αρχίσαμε να σπρώχνουμε κι εμείς με τους αγκώνες μας προσπαθώντας ν' ανοί­ ξουμε δρόμο, όπως βλέπαμε να κάνουν και οι άλλοι. Κρατούσα τη Μαχτόμπ στην αγκαλιά μου, προσπαθώντας να την προστατέψω από τον όχλο. 'Ακουγα τσιριχτές φωνές γύρω μας. Η Μαχτόμπ κι εγώ ήμαστε μούσκεμα στον ιδρώτα. Ήξερα πως οι γυναίκες στο Ιράν ήταν υποχρεωμένες να παρουσιά­ ζονται πάντα με καλυμμένα τα μπράτσα, τα πόδια και τα μέτωπά τους, μα ξαφνιάστηκα όταν είδα πως όλες οι γυναίκες υπάλληλοι του αερο­ δρομίου, όπως και οι περισσότερες επιβάτισσες ήταν τυλιγμένες σχε­ δόν ολόκληρες μέσα σ' αυτό το ρούχο που ο Μουντί μου είπε πως το έλεγαν τσαντόρ. Το τσαντόρ είναι ένα φαρδύ, σε σχήμα μισοΦέγ­ γαρου, ύφασμα, που το τυλίγουν γύρω από τους ώμους, το μέτωπο και το πιγούνι, ώστε ν' αφήνει ελεύθερα μόνο τα μάτια, τη μύτη και το στόμα. Είναι σαν να βλέπεις καλόγριες περασμένων εποχών. Οι πιο ευσεβείς Ιρανές άφηναν μόνο το ένα τους μάτι ακάλυmο. rυναίκες έτρεχαν πέρα δώθε στο αεροδρόμιο μεταφέροντας αρκετά βαριές α­ ποσκευές με το ένα χέρι μόνο, γιατί το άλλο το χρειάζονταν για να κρατούν το ύφασμα στη θέση του κάτω από το πιγούνι τους. Αυτό που με έβαλε περισσότερο σε περιέργεια ήταν πως, από ό,τι ήξερα, το τσαντόρ ήταν προαιρετικό. Υπήρχαν και άλλα ρούχα εναλλακτικά που πληρούσαν την αυστηρότητα του κώδικα ντυσίματος, αλλά ήταν Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

14

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

ολοΦάνερο πως οι μωαμεθανές έδειχναν ιδιαίτερη προτίμηση στο τσα­ ντόρ από οποιοδήποτε άλλο ρούχο, παρά την αποπνικτική ζέστη που επικρατούσε_ Μου προκάλεσε έκπληξη η δύναμη με την οποία η κοι­ νωνία τους, μα και η θρησκεία τους δρούσαν επάνω τους καταλυτικά_ Μας πήρε μισή ώρα για να ανοίξουμε δρόμο ανάμεσα στο πλήθος· και να φτάσουμε στο γραφείο διαβατηρίων, όπου ένας υπάλληλος με άγριο βλέμμα πήρε το μοναδικό ιρανικό διαβατήριο που νομιμοποιού­ σε και τους τρεις μας και αφού το εξέτασε προσεκτικά, το σφράγισε και μας έκανε νόημα να περάσουμε. Η Μαχτόμπ κι εγώ ακολουθήσαμε τον Μουντί σε μια σκάλα, και αφού την ανεβήκαμε, στρίψαμε σε μια γωνία και μπήκαμε στην περιοχή των αποσκευών, ένα ακόμη μεγάλο δωμάτιο ασφυκτικά γεμάτο με επιβάτες. «Μαμά, θέλω να πάω στην τουαλέτα», ξαναείπε η Μαχτόμπ, κι άρ­ χισε να κουνιέται άβολα από το ένα πόδι στο άλλο. Στα φαρσί, ο Μουντί ρώτησε μια γυναίκα που φορούσε τσαντόρ για να μάθει πού βρίσκονταν οι τουαλέτες. Εκείνη έδειξε στην άλλη άκρη του δωματίου, κι ύστερα ξαναγύρισε βιαστικά στη δουλειά της. Αφή­ νοντας τον Μουντί να περιμένει τις αποσκευές μας, η Μαχτόμπ κι' εγώ πήγαμε προς τα εκεί, μα καθώς πλησιάζαμε στην είσοδο σταματήσαμε, αποθαρρημένες από την μπόχα. Μπήκαμε απρόθυμα. Ύστερα ρίξαμε μια ματιά γύρω μας στο σκοτεινό δωμάτιο, ψάχνοντας γlΟ τη λεκάνη, μα το μόνο που βρήκαμε ήταν μια τρύπα στο τσιμεντένιο πάτωμα, που την περιέβαλε μια επίπεδη, σε σχήμα οβάλ πλάκα από πορσελάνη. Το πάτωμα ήταν λερωμένο με σωρούς από ακαθαρσίες και μύγες ήταν ολοΦάνερο πως αυτοί που κατά καιρούς έμπαιναν εκεί μέσα είχαν είτε αστοχήσει ή αγνοήσει την τρύπα. «Μυρίζει απαίσια!» Φώναξε η Μα­ χτόμπ, τραβώντας με να φύγουμε. Γυρίσαμε σχεδόν τρέχοντας πίσω στον Μουντί. Η δύσκολη θέση στην οποία βρισκόταν η Μαχτόμπ ήταν ολοΦάνε­ ρη, μα δεν έδειχνε καμιά επιθυμία να ψάξουμε για κάποια άλλη κοι­ νόχρηστη τουαλέτα. Θα περίμενε ώσπου να φτάναμε στο σπίτι της θείας της, της αδερφής του Μουντί, για την οποία εκείνος μιλούσε σχεδόν πάντα με ευλάβεια. Η Σαρά Μαχμουντί Γκοντσί ήταν η αρχη­ γός της οικογένειας, την οποία όλοι προσφωνούσαν με έναν τίτλο που φανέρωνε βαθύ σεβασμό, Αμεγιέ ΜποζόρΥκ, «Μεγάλη θεία». Τα πράγ­ ματα θα. καλυτερέψουν μόλις φτάσουμε στο σπίτι της Αμεγιέ Μπο­ ζόργκ, σκέφτηκα. Η Μαχτόμπ ήταν εξουθενωμένη, μα δεν υπήρχε πουθενά ελεύθερο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

15

κάθlOμα, γι' αυτό αναγκαστήκαμε να ξεδιπλώσουμε το παιδικό καρο· τσάκι που είχαμε φέρει δώρο σ' έναν από τους νεογέννητους ανιψιούς του ΜουντΙ Η Μαχτόμπ κάθισε σ' αυτό με ανακούφιση. Καθώς περιμέναμε για τις αποσκευές μας, που δεν έλεγαν ακόμη να φανούν, ακούσαμε μια τσιριχτή κραυσή. «Ντέτζαν!!» κάποια φωνή ξεΦώνισε. «Nτέτζαv!!!» Ακούγοντας τις λέξεις «αγαπητέ θείε» στα φαρσί, ο Μουντί γύρισε χαρούμενος και χαιρέτησε έναν άντρα που ερχόταν τρέχοντας προς το μέρος μας. Οι δυο άντρες έπεσαν ο ένας στην αγκαλιά του άλλου κι έμειναν έτσι για κάμποσο διάστημα, κι όταν είδα δάκρυα να κυλούν από τα μάτια του Μουντί, ένιωσα μια σουβλιά στην καρδιά μου και τύψεις για την απροθυμία μου να πραγματοποιήσουμε τούτο το ταξίδι Εδώ ήταν η οικογένειά του. Οι ρίζες του. Ήταν φυσικό να θέλει, να έχει ανάγκη να τους δει. Θα τους χαιρόταν για δυο εβδομάδες, και ύστερα θα γυρνούσαμε πάλι στο σπίτι μας. «Αυτός είναι ο Ζία», μου είπε ο ΜουντΙ Ο Ζία Χακίμ μου έσφιξε θερμά το χέρΙ. Ήταν ένας από το αναρίθμητο πλήθος των νεαρών αρσενικών συγ· γενών του, τους οποίους ο Μουντί αποκαλούσε όλους μαζί για ευκολία «ανιψιούς». Η αδερφή του Ζία, η Μουλέκ, ήταν παντρεμένη με τον Μοσταφά, τρίτο γιο της σεβάσμιας μεγαλύτερης αδερφής του ΜουντΙ Η μητέρα του Ζία ήταν αδερφή της μητέρας του Μουντί και ο πατέρας του ήταν αδερΦός του πατέρα του Μουντί, ή αντίστροφα, η σχέση τους ποτέ δεν ήταν απόλυτα ξεκάθαρη για μένα. Κι έτσι το «ανιψιός» απλο· ποιούσε τα πράγματα. Ο Ζία έδειχνε αναστατωμένος που συναντούσε την Αμερικovίδα γυναίκα του Μουντί για πρώτη φορά. Με ραφιναρισμένα αγγλικά με καλωσόρισε στο Ιράν. «Είμαι τόσο ευτυχής που ιΙρθατε», μου είπε. «Πόσον καιρό το περιμέναμε αυτό!» Ύστερα σήκωσε τη Μαχτόμπ ψηλά και τη γέμισε φιλιά κι αγκαλιές. Ήταν ένας όμορφος άντρας με εντυπωσιακά αραβικά χαρακτηρι· στικά και γοητευτικό χαμόγελο. Αρκετά ψηλός για Ιρανός, η γοητεία του και οι εκλεπτυσμένοι τρόποι του ήταν ολοΦάνερα με την πρώτη ματιά. Έτσι τη φαvταζόμOυν την οικογένεια του ΜουντΙ Τα κοκκινο· κάστανα μαλλιά του Ζία ήταν χτενισμένα σε μοντέρνο στιλ. Φορούσε ένα περιποιημένο, καλοραμμένο κοστούμι κι ένα καθαρό και καλοσι· δερωμένο πουκάμlOο, χωρίς γραβάτα. Μα, το κυριότερο, ήτov πεντα· κάθαρος. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

16

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤJ - Ο ΥΙΛJΑΜ ΧΟΦΕΡ

«Έχουν μαζευτεί πολλοί από την οικογένεια έξω και περιμένουν να σας δουν», μάς είπε, αKτινoβoλώvτας από τη χαρά του. «Έχουν έρθει από πολύ νωρίς». «Πώς τα ,καΊ-άφερες και πέρασες από τους τελωνειακούς» τον ρώ· τησε ο Μουντί. «Έχω ένα φίλο που δουλεύει εδώ». Ο Moυvτί ζωήρεψε. Με τρόπο έβγαλε τα αμεΡΙKάvΙKα διαβατήριά μας από την τσέπη του. «Μπορείς να κάνεις κάτι γι' αυτά;» ρώτησε τον Ζία. «Δε θα θέλαμε να μας τα κατάσχουν». «Θα το ΦΡOVΤίσω εγώ», είπε ο Ζία. «Έχετε καθόλου χρήματα;» «Ναι», είπε ο Moυvτί κι έβγαλε μερικά χαρτονομίσματα και τα έδωσε στον Ζία, μαζί με τα αμερικάνικα διαβατήριά μας. «Θα σας δω έξω», είπε ο Ζία κι εξαφανίστηκε ανάμεσα στο πλήθος. Είχα εντυπωσιαστεί. Η εμφάνιση του Ζία κι ο αέρας επιρροής που είχε επαλήθευε όσα μου είχε πει ο Moυvτί για την οικογένειά του. Οι περισσότεροι είχαν KΆVει καλές σπουδές, κι αρκετοί είχαν και πανε· πιστημιακά διπλώματα. Ήταν γιατροί, όπως ο Moυvτί, ή ασχoλoύvταν με επιχειρήσεις. Είχα συναντήσει αρκετούς από τους «ανιψιούς» του όταν κατά καιρούς μας επισκέπτovταν στις Ηνωμένες Πολιτείες, κι όλοι τους έμοιαζαν να έχουν κάποιον αέρα κοινωνικής ανωτερότητας ανάμεσα στους συμπατριώτες τους. ΑΛλά ούτε και ο Ζία δε φαινόταν να μπορεί να επιταχύνει το ρυθμό των αχθοφόρων. Τους έβλεπα να πηγαίνουν από δω κι από κει σαν τρελοί, ενώ φλυαρούσαν αδιάκοπα, μα το αποτέλεσμα ήταν πενιχρό. Στεκόμαστε όρθιοι μέσα στη ζέστη για περισσότερες από τρεις ώρες, στην αρχή περιμένovτας να πάρουμε τις αποσκευές μας κι ύστερα σε μια ατέλειωτη πάλι σειρά μπροστά στους τελωνειακούς. Η Μαχτόμπ παρέμενε σιωπηλή και υπομονετική παρόλο που ήξερα πως ήθελε απελπισμένα να πάει στην τουαλέτα. Στο τέλος σπρώχνovτας κι εμείς φτάσαμε στην αρχή της σειράς, ο Moυvτί μπροστά, εγώ, η Μαχτόμπ και το καροτσάκι ακολουθούσαμε. Ο τελωνειακός έψαξε προσεκτικά και με κάθε λεπτομέρεια όλες τις αποσκευές μας, και σταμάτησε καχύποmα όταν ανακάλυψε μια ολό· κληρη βαλίτσα γεμάτη ως πάvω με φάρμακα. Ο τελωνειακός κι ο Moυvτί άρχισαν μια ζωηρή συζήτηση στη διάλεκτο φαρσί. Ο Moυvτί μου εξήγησε στα αγγλικά πως είπε στον τελωνειακό ότι ήταν γιατρός και πως είχε φέρει τα φάρμακα για να τα δωρίσει στην τοπική ιατρική κοινότητα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

17

Η καχuποψία του τελωνειακού, αντί να μειωθεί με τις εξηγήσεις που του έδωσε, αυξήθηκε ακόμη περισσότερο, έτσι άρχισε να κάνει κι άλλες ερωτήσεις. Ο Μουντί είχε φέρει αναρίθμητα δώρα για τους συγγενείς του. Έπρεπε να ξεδιπλωθούν όλα αυτά και να ελεγχθούν. Ο τελωνειακός άνοιξε ως και την τσάντα με τα ρούχα μας και βρή­ κε το λαγουδάκι της Μαχτόμπ, που το είχα βάλει την τελευταία στιγ­ μή στις αποσκευές μας. Ήταν ένα πολυταξιδεμένο λαγουδάκι αυ'τό, αφού μας είχε συνοδεύσει στο Τέξας, στο Μεξικό, ως και στον Καναδά ακόμη. Κι ήταν ακριβώς την τελευταία στιγμή που φεύγαμε από το σπίτι μας στο Ντιτρόιτ, που η Μαχτόμπ κατάλαβε πως δεν μπορούσε να ταξιδέψει στο Ιράν χωρίς να πάρει μαζί της τον καλύτερο φίλο της. Ο τελωνειακός μάς επέτρεψε να κρατήσουμε την τσάντα με τα ρούχα και -προς ανακούφιση της Μαχτόμπ- το λαγουδάκι της. Τις υπόλοιπες αποσκευές, μας είπε, θα μας τις έστελναν αργότερα, αφού θα τις είχαν ελέγξει εξονυχιστικά. Έτσι ξαλαφρωμένοι, κάπου τέσσερις ώρες αργότερα από την προ­ σγείωση του αεροπλάνου μας, βγήκαμε έξω από το αεροδρόμιο. Αμέσως ο Μοuντί βρέθηκε ανάμεσα σε ένα πλήθος γυναικών που φορούσαν φερετζέδες και που τον άρπαζαν από το σακάκι του και οδύρονταν εκστασιασμένες. Γύρω στους εκατό και περισ­ σότεροι, συγγενείς του Μουντί στριμώχνονταν γύρω του, μερικοί α­ πό αυτούς Φώναζαν, άλλοι έκλαιγαν, κι άλλοι πάλι του έσφιγγαν το χέρι, ύστερα άρχισαν να αγκαλιάζουν πότε εμένα και πότε τη Μαχτόμπ και να μας φιλάνε με τη σειρά. Όλοι κρατούσαν λουλού­ δια που τα είχαν φέρει για να τα προσφέρουν στη Μαχτόμπ και σε μένα. Είχα ιδρώσει υπερβολικά. Τα μαλλιά μου είχαν κολλήσει στο κε­ φάλι μου. Κι αυτό το απαίσιο μαντίλι που φορούσα χειροτέρευε τα πράγματα. Ήμουν σίγουρη πως θα μύριζα σαν τους υπόλοιπους τώρα. Είδα τον Μουντί να κλαίει από χαρά την ώρα που η Αμεγιέ Μπο­ ζόργκ τον αγκάλιασε και τον έσφιξε πάνω της. Φορούσε το βαρύ μαύρο τσαντόρ, μα την αναγνώρισα αμέσως από φωτογραφίες της που είχα δει παλιότερα. Η καμπουριαστή της μύτη δεν άφηνε καμιά αμφιβολία. Ήταν μια βαρυκόκαλη, με φαρδύ στέρνο γυναίκα, λίγο μεγαλύτερη στην ηλικία από τον Μουντί. Είχε σχεδόν κρεμαστεί πάνω στον αδερΦό της, με τα μπράτσα της τυλιγμένα γύρω από τους ώμους Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

18

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - OYJΛIAM ΧΟΦΕΡ

του, και τα πόδια της διπλωμένα γύρω του σαν να μην ήθελε να τον αφήσει να φύγει από κοντά της. Στην Αμερική ο Μουντί είχε την ειδικότητα του οστεοπαθητικού αναισθησιολόγου, ήταν ένας επιτυχημένος γιατρός με ετήσιο εισόδημα που έφτανε τα εκατό χιλιάδες δολάρια. Όμως εδώ είχε γίνει ξανά το μικρό αγόρι της Αμεγιέ Μποζόργκ. Οι γονείς του Μουντί, παθολόγοι κι οι δυο τους, είχαν πεθάνει όταν αυτός ήταν μόνο έξι ετών' η αδερφή του ανέλαβε την ανατροφή του σαν να ήταν δικός της γιος. Γι' αυτό η επιστροφή του μετά από απουσία σχεδόν μιας ολόκληρης δεκαετίας την είχε τόσο πολύ αναστατώσει, ώστε οι άλλοι συγγενείς τελικά α· ναγκάστηκαν να την τραβήξουν για να την ξεκολλήσουν από πάνω του. Ο Μουντί μας σύστησε κι εκείνη διοχέτευσε όλη αυτήν την τρυφε· ρότητα πάνω μου, αγκαλιάζοντάς με σφιχτά και ΠVίγOντάς με στα φιλιά, ενώ φλυαρούσε όλη την ώρα στα φαρσΙ Η μύτη της ήταν τόσο τεράστια, που δύσκολα μπορούσε κανείς να πιστέψει πως ήταν αλη· θινή. Τα πρασινοκάστανα μάτια της είχαν θαμπώσει από τα δάκρυα. Το στόμα της ήταν γεμάτο στραβά, βρόμικα δόντια. Ο Μουντί μου σύστησε επίσης τον άντρα της, τον Χατζί Μπα· μπά. Το όνομα, μου είπε, σημαίνει πατέρας που έχει πάει στη Μέκ, κα. Ήταν ένας κοντός, με αυστηρό ύφος άντρας. Φορούσε ένα φαρ­ δύ γκρίζο κοστούμι από κανναβάτσο που του έφτανε μέχρι τις σόλες των παπουτσιών του, και δε μου είπε τίποτα. Κοιτούσε το έδαφος μπροστά μου με τέτοιον τρόπο, ώστε τα μάτια του να μη συναντήσουν τα δικά μου. Είχε ένα ηλιοκαμένο, γεμάτο ρυτίδες πρόσωπο. Το μυ­ τερό άσπρο γένι του λες κι ήταν πιστό αντίγραφο μ' εκείνο του Αγια­ τολάχ ΧομεϊνΙ Τελείως ξαφνικά ένιωσα να μου περνούν από το κεφάλι ένα βα­ ρύ στεφΆVι από λουλούδια, που κατέληξε στους ώμους μου. Ί­ σως αυτό να ήταν κάποιο είδος σινιάλου, γιατί αμέσως μετά όλοι τους μετακινήθηκαν σαν ένας άνθρωπος προς το μέρος όπου ή­ ταν παρκαρισμένα μερικά ολότελα όμοια μικρά άσπρα αυτοκίνη­ τα που έμοιαζαν με κουτιά. Τους είδα να στοιβάζονται εκεί μέσα -έξι, οχτώ, ακόμη και δώδεκα, ενώ μπράτσα και πόδια εξείχαν από παντού. Εμάς μας οδήγησαν με τελετουργικό τρόπο σ' ένα μεγάλο ευρύ­ χωρο αυτοκίνητο, μια Σέβρολετ σε χρώμα τουρκουάζ μοντέλο της αρχής της δεκαετίας του εβδομήντα. Μας έβαλαν και τους τρεις Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPJΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

19

μας στο πίσω κάθlΟμα. Η Αμεγlέ Μποζόργκ κάθlΟε μπροστά με το γlO της τον XouaEtv. Ο οποίος, ως ο μεγαλύτερος αρσενlκός γlOς της, θα είχε το προνόμιο κω την τψή να είνω εκείνος που θα μας πήγωνε με το αυτοκίνητο στο σπίTl τους. Η Ζοχρέ, η μεγαλύτε­ ρη ανύπαντρη κόρη, κάθlΟε ανάμεσα στη μητέρα της κω τον αδερΦό της. Το αυτοκίνητό μας σημωοστολlΟμένο μπήκε μπροστά, ενώ πίσω ακολουθούσε το κομβόι των αυτοκιvήτων των φωνασκούντων συγγε­ νών. Μόλις στρίψαμε είδαμε το γιγαντιαίο Πύργο ΣαγlΆVΤ που στηρι­ ζόταν πάνω σε τέσσερα κομψά πόδια σχηματίζοντας μια αψίδα. Σε χρώμα γκρίζο, διακοσμημένο με τουρκουάζ μωσαϊκά, αστραποβολού­ σε κάτω από το μεσημεριάTlΚΟ ήλιο. Είχε ΚΤιστεί από το σάχη σαν ένα εξαίσlO παράδειγμα περσικής αΡ)(1τεκτονlκής. Ο Μουντί μου είχε Πθ πως η Τεχεράνη φημιζόταν γι' αυτόν τον εΤl1βληTlκό πύργο που ορ­ θωνόταν φρουρός ακοίμητος στα περίχωρα της πόλης. Αφήνοντας πίσω μας τον πύργο μπήκαμε σ' ένα δρόμο ταχείας κυκλοφορίας κω ο XOuaEtv πάτησε το γκάζι απότομα, κάνοντας την παλιά Σέβρολετ να τρέχει με ογδόντα μίλια την ώρα. Στη διάΡΚθα της διαδρομής, η Αμεγlέ Μποζόργκ γύΡlΟε κω μου έδωσε ένα βαρύ πακέτο, ήταν ένα δώρο για μένα. Γύρισα κω κοίταξα απορημένη τον Μουντί. «Άνοιξέ το», μου εί­ πε. Ήταν ένα φαρδύ μονοκόμματο άκομψο παλτό που σίγουρα θα μου έφτανε ως τους αστραγάλους μου. Ο Μουντί μου είπε πως αυ­ τό το ύφασμα προερχόταν από μια ακριβή ανάμιξη μαλλlOύ, μα έ­ μοιαζε σαν να ήταν νάιλον ή πλαστικό. Παρόλο που ήταν πο­ λύ λεπτό, η σφιχτή του ύφανση ήμουν σίγουρη πως θα έκανε πlo έντονη τη ζέστη του καλοκαφlOύ. Αντιπαθούσα φοβερά το χρώμα του, αυτό το ανοιχτόχρωμο λαδί. Συνοδευόταν επίσης από ένα μα­ κρύ, βαρύ, πράσινο μαντίλι, πολύ πιο χοντρό από αυτό που φο­ ρούσα. Ευχαριστημένη με το δώρο της η Αμεγlέ Μποζόργκ μου είπε κά­ ΤΙ χαμογελώντας κι ο Μουντί το μετέφρασε αμέσως «Το παλτό αυτό ονομάζετω μαvτό. Είνω το ρούχο που φοράμε συνήθως. Το μαντίλι που το συνοδεύθ ονομάζετω ρουσαρί Στο Ιράν όλες οι γυναί­ κες είνω υποχρεωμένες να το φορούν, όταν θέλουν να βγουν έξω στο δρόμο». Δε μου τα είχαν Πθ έτσι τα πράγματα. Όταν ο Μαμάλ, ο τέταρτος Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

20

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ

-

OYlΛIAM ΧΟΦΕΡ

γιος του Χατζί Μπαμπά και της Αμεγιέ Μποζόργκ, μας είχε προτείνει αυτές τις διακοπές τότε που είχε έρθει να μείνει μαζί μας στο Μίτσι­ γκαν, μου είχε πει: «Όταν θα βγαίνεις έξω στο δρόμο θα πρέπει να φοράς ένα φουστάνι με μακριά μανίκια, μαντίλι στο κεφάλι και σκού­ ρες κάλτσες». Μα δεν είχε κάνει κουβέντα τότε για τούτο το μακρύ, καταθλιmικό παλτό που θα έπρεπε να το φοράω μες στο κατακαλό­ καιρο. «Μη νοιάζεσαι γι' αυτό», μου είπε ο Μουντί. «Σ' το έδωσε για δώ­ ρο. Απλά θα είσαι αναγκασμένη να το φοράς μόνο όταν βγαίνεις έ­ ξω». 'Αρχισαν να με ζώνουν τα φίδια. Ο Χουσεfν άφησε το δρόμο ταχείας κυκλοφορίας και μπήκε στην κίνηση της Τεχεράνης. Γύρω μας τα πεζοδρόμια ήταν γεμάτα γυναίκες με μαύρα τσαντόρ πάνω από τα παλτά τους και μαντίλια όμοια μ' εκείνο που μου είχε μόλις δωρίσει η Αμεγιέ Μποζόργκ. Τι θα μου κάνουν αν δεν το φορέσω; αναρωτή­ θηκα. Θα με συλλάβουν; Ρώτησα τον Μουντί και μου απάντησε απλά «Ναι». Γρήγορα όμως τα ξέχασα όλα αυτά, όταν ο Χουσεfν μπήκε στους στενούς και μπλοκαρισμένους από αυτοκίνητα δρόμους στο κέ­ ντρο της πόλης. Όλοι οι οδηγοί έψαχναν για ένα πέρασμα κι όταν το ανακάλυmαν, πατούσαν το γκάζι και το κλάξον τους ταυτόχρο­ να. Εκνευρισμένος ο Χουσεfν έκανε όπισθεν και κατηφόρισε ένα μο­ νόδρομο. Έβλεπα οδηγούς και πεζούς έξω στο δρόμο να βρίζουν ο ένας τον άλλον, και μερικές φορές να πιάνονται ακόμη και στα χέ­ ρια. Βάζοντας τον Μουντί να μεταφράσει, η Αμεγιέ Μποζόργκ μου εξή­ γησε πως συνήθως υπήρχε ένα μικρό μπλοκάρισμα την Παρασκευή. Οι Παρασκευές είναι για τους μουσουλμάνους ό,τι είναι για μας το Σάββατο. Όλες οι οικογένειες μαζεύονται στο σπίτι του μεγαλύτερου σε ηλικία συγγενή για να προσευχηθούν μαζί. Και τώρα πλησίαζε η ώρα για την προσευχή της Παρασκευής που γινόταν στο κέντρο της πόλης, όπου θα έκανε κήρυγμα ένας από τους αγιότερους των αγίων αντρών του Ισλάμ. Το ιερό αυτό καθήκον τις περισσότερες φορές αναλάμβανε ο Πρόεδρος Χοτζατολεσλάμ Σεγιέντ Αλί Καμενεf (δεν πρέπει να τον μπερδεύουμε με τον Αγιατολάχ Ρουχολά Χομεϊνί, ο οποίος, ως θρησκευτικός ηγέτης, είναι ανώτερος ακόμη και από τον Πρόεδρο), τον βοηθάει ο Χοτζατολεσλάμ Αλί Ακμπάρ Χασεμί Ραφσα­ ντζανί, ο Πρόεδρος της Βουλής. Εκατομμύρια -όχι χιλιάδες, μας Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

21

τόνισε η Αμεγιέ Μποζόργκ- παρακολουθούσαν τις προσευχές της Παρασκευής. Η Μαχτόμπ παρακολουθούσε ήρεμα, κρατώντας σφιχτά το λαγου· δάκι της, με μάτια ορθάνοιχτα που δεν μπορούσαν να κρύψουν το ξάφνιασμα που της προκαλούσαν όσα έβλεπε κι άκουγε, σ' αυτόν τον παράξενο καινούριο κόσμο που ξετυλιγόταν μπροστά της. Ήξερα πως υπέφερε και πως ήθελε πολύ να πάει στην τουαλέτα. Μετά από μια ώρα στο αυτοκίνητο, που τα ασταθή χέρια του Χου­ aEfv έβαλαν πολλές φορές τη ζωή μας σε κίνδυνο, σταματήσαμε μπρο­ στά στο σπίτι του Χατζί Μπαμπά και της Αμεγιέ Μποζόργκ. Ο Μουντί μου είπε γεμάτος καυχησιά πως αυτή ήταν μια από τις πιο πλούσιες συνοικίες στη βόρεια πλευρά της Τεχεράνης το σπίτι της αδερφής του το χώριζαν μόνο δυο σπίτια από την κινέζικη Πρεσβεία. Ένας μεγάλος φράχτης με πράσινα σιδερένια κάγκελα, πολύ κοντά το ένα στο άλλο, το χώριζε από το δρόμο. Μια σιδερένια δίφυλλη εξώπορτα έβγαζε σε μια τσιμεντένια αυλή. Η Μαχτόμπ κι εγώ ξέραμε ήδη πως απαγορεύονταν τα παπούτσια μέσα στο σπίτι, έτσι ακολουθήσαμε το παράδειγμα του Μουντί και βγάλαμε και τα δικά μας, αφήνοντάς τα στην αυλή. Το σόι τους 11ταν μεγάλο και πολλοί από τους επισκέπτες είχαν κιόλας έρθει και τα παπούτσια τους σωριασμένα το ένα πάνω στο άλλο γέμιζαν τη μια άκρη της αυλής. Στην άλλη άκρη της είχαν στηθεί τρεις σχάρες για την εξυπηρέτηση των προμηθευτών τροφίμων που τους είχαν προσ­ λάβει ειδικά για την περίσταση. Με τις κάλτσες μπήκαμε στο τεράστιο σriίτι με την επίπεδη στέγη και τους τσιμεντένιους κυβόλιθους και βρεθήκαμε σ' ένα δωμάτιο τουλάχιστο' δυο φορές μεγαλύτερο από ένα ευρύχωρο αμερικάνικο καθιστικό. Οι τοίχοι και οι πόρτες ήταν από μασίφ καρυδιά με πλούσια σκαλίσματα. Παχιά περσικά χαλιά κάλυmαν την επιφάνεια του πατώ­ ματος. Και πάνω τους υπήρχαν σπαρμένOl σοφράδες από δω κι από κει, με λουλουδάτες στόφες σε φωτεινά χρώματα. Ήταν η μόνη επί­ πλωση στο δωμάτιο εκτός από μια μικρή συσκευή τηλεόρασης βαλ­ μένη σε κάποια γωνιά. Από ένα παράθυρο που έβλεπε στην πίσω αυλή του σπιτιού έριξα μια ματιά έξω και πήρε το μάτι μου μια πισίνα γεμάτη μπλε φωτεινό νερό. Παρόλο που δεν αγαπούσα διόλου το κολύμπι, μια τέτοια μέρα το δροσερό νερό μου φαινόταν ιδιαίτερα ελκυστικό. . Όλο και περισσότεροι συγγενείς φλυαρώντας χαρούμενα έβγαιναν Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

22

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YlΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

από τα αυτοκίνητά τους κι έμπαιναν στο σπίτι. Ο Μουντί ξεχείλιζε από υπερηφάνεια για την Αμερικανίδα γυναίκα του. Έλαμπε ολόκληρος που έβλεπε τους συγγενείς του να είναι όλο περιποιήσεις προς τη Μαχτόμπ. Η Αμεγιέ Μποζόργκ μας έδειξε το δωμάτιό μας που βρισκόταν στην άλλη άκρη του σπιτιού. Ήταν ένα μικρό ορθογώνιο δωμάτιο. Δεν υπήρχαν άλλα έπιπλα εκεί μέσα εκτός από δυο κρεβάτια με βουλιαγ· μένα στρώματα, που τα είχαν σπρώξει το ένα δίπλα στο άλλο, και μια μικρή ξύλινη ντουλάπα. Γρήγορα ανακάλυψα το μπάνιο στην άλλη άκρη του διαδρόμου. Ήξερα πως η υπομονή της Μαχτόμπ θα είχε πια εξαντληθεί. Αλλά όταν άνοιξα την πόρτα, κάναμε και οι δυο μας πίσω' οι μεγαλύτερες κατσαρίδες που είχαμε δει στη ζωή μας σουλατσάριζαν πέρα δώθε στο υγρό μαρμάρινο πάτωμα. Η Μαχτόμπ δεν ήθελε ούτε μέσα να μπει, μα δεν μπορούσε πια να κάνει αλλιώς, γι' αυτό με τράβηξε κι εμέ­ να μαζί της. Τουλάχιστο σ' αυτό το μπάνιο βρήκαμε μια τουαλέ­ τα αμερικανικού τύπου -κι υπήρχε ακόμη και μπιντές. Στη θέση όμως του χαρτιού τουαλέτας είδαμε μια μάνικα νερού να κρέμεται από τον τοίχο. Το δωμάτιο βρομούσε μούχλα και ανάδινε μια μπόχα που σε αρρώ­ σταινε, μια μπόχα που έμπαινε μέσα με το αεράκι από ένα παράθυρο που επικοινωνούσε με ένα άλλο μπάνιο περσικού τύπου, μα σε σύγκρι­ ση με τις τουαλέτες του αεροδρομίου εμάς μας βόλευε. Μ' εμένα να στέκομαι πλάι της, η Μαχτόμπ επιτέλους ανακουφίστηκε. Επιστρέψαμε στο χολ και βρήκαμε τον Μουντί να μας περιμένεΙ. «Ελάτε μαζί μου», μας είπε. «Θέλω να σας δείξω κάτΙ)). Η Μαχτόμπ κι εγώ τον ακολουθήσαμε και βγήκαμε μαζί του από την μπροστινή πόρτα στην αυλή. Η Μαχτόμπ έβαλε τις φωνές. Μια μικρή λιμνούλα από ζεστό αίμα βρισ κόταν ανάμεσα σε μας και στο δρόμο. Η Μαχτόμπ έκρυψε το πρόσωπό της με τα χέρια της. Ο Μουντί ήρεμα μας εξήγησε πως η οικογένειά του είχε αγορά­ σει ένα αρνί από κάποιον υπαίθριο πωλητή, που τον είχαν βάλει να το σφάξει προς τιμή μας. Αυτό έπρεπε να γίνει πριν να φτάσουμε ε­ μείς, για να πατήσουμε πάνω στο αίμα του αρνιού την ώρα που θα μπαίναμε στο σπίτι για πρώτη φορά. Μιας κι αυτό δεν έγινε τότε, θα έπρεπε να ξαναμπούμε, μας είπε, πατώντας πάνω στο αίμα τούτη τη φορά. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

23

«Αχ, έλα τώρα, κάν' το μόνος σου», του είπα. «Εγώ δεν έχω καμιά διάθεση να υποστώ ένα τόσο ανόητο πράγμα». Ο Μουντί μου είπε ήρεμα, αλλά αποφασιστικά: «Πρέπει να το κά­ νεις. Πρέπει να δείξουμε σεβασμό, έτσι είναι το έθιμο. Το κρέας θα το δώσουν στους φτωχούς». Πίστευα κατά βάθος πως ήταν ένα ανόητο και άγριο έθιμο, μα δεν ήθελα να προσβάλω κανέναν, γι' αυτό και συμμορφώθηκα απρόθυ­ μα σ' αυτό που μου ζητούσε. Την ώρα που σήκωνα τη Μαχτόμπ την είδα να κρύβει το πρόσωπό της στον ώμο μου. Ακολούθησα τον Μουντί και κάναμε το γύρο της λιμνούλας με το αίμα, ενώ οι συγγε­ νείς του έψαλαν μια προσευχή. Τώρα πια ήμαστε κι ΕΠισήμως καλό­ δεχτοΙ. Ύστερα ήρθε η σειρά των δώρων. Είναι έθιμο για μια lρανή νύφη να της προσφέρει χρυσά κοσμήματα η οικογένεια του συζύγου της. Δεν ήμουν πια νεόνυμφη, μα ήξερα αρκετά για τους κοινωνικούς κανόνες αυτών των ανθρώπων, ώστε να περιμένω πως θα μου πρό­ σφεραν κι εμένα χρυσαφικά την πρώτη φορά που θα με γνώριζαν. Μα η Αμεγιέ Μποζόργκ αγνόησε το έθιμο. Χάρισε στη Μαχτόμπ δυο χρυ­ σά βραχιόλια, μα δεν υπήρχε τίποτα για μένα. Ήταν μια ξεκάθαρη ενέργεια· ήθελε να μου δείξει πως ήταν πέρα για πέρα αντίθετη στο γάμο του Μουντί με μια Αμερικανίδα. Χάρισε όμως και στις δυο μας ανοιχτόχρωμα τσαντόρ για να τα φοράμε μέσα στο σπίτι. Το δικό μου ήταν κρεμ με λουλούδια σε ρο­ δακινί αποχρώσεις. Της Μαχτόμπ ήταν άσπρο με ροζ τριαντάφυλλα κεντημένα με χάντρες. Με μισόλογα την ευχαρίστησα για τα δώρα της. Οι κόρες της Αμεγιέ Μποζόργκ, η Ζοχρέ και η Φερεστέ, έτρεχαν πέρα δώθε, κουβαλώντας δίσκους γεμάτους τσιγάρα που τα πρόσφε­ ραν στους πιο σημαντικούς ΕΠισκέπτες, και άλλους με τσάι για όλους τους καλεσμένους. Παιδιά έτρεχαν τσιρίζοντας γύρω μας, ενώ οι με­ γάλοι έδειχναν να τα αγνοούν εντελώς. Ήταν πια περασμένο μεσημέρι. Οι καλεσμένοι κάθονταν στο πάτω­ μα του μεγάλου χολ, ενώ οι γυναίκες του σπιτιού έφερναν μέσα σε δίσκους το φαγητό και το ακουμπούσαν στους σοφράδες που ήταν σκορπισμένοι πάνω στα χαλιά. Έφταναν ο ένας δίσκος μετά τον άλλο γεμάτοι σαλάτες γαρνιρισμένες με ραπανάκια κομμένα σε όμορφα σχήματα που έμοιαζαν με τριαντάφυλλα και καρότα που τα είχαν κάνει να μοιάζουν με πευκοβελόνες. Είχαν φέρει ακόμη μεγάλα μπολ Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

24

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ

-

OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

γεμάτα με γιαούρτι και πιατέλες στρωμένες με λεπτές φέτες ψωμιού και πικάντικα τυριά, κι είχαν βάλει δίσκους γεμάτους με φρέσκα φρού­ τα σε κάποια απόσταση τον έναν από τον άλλον πάνω στο πάτωμα γύρω από τους καλεσμένους. Δίσκοι με σαμπζί (δηλαδή με φρέσκο βασιλικό, δυόσμο και τα πράσινα φύλλα πράσων) συμπλήρωναν αυτό το εκπληκτικό πανόραμα χρωμάτων. Οι προμηθευτές τροφίμων κουβαλούσαν δίσκους σερβιρίσματος α­ πό το σπίτι στην αυλή για να φέρουν μέσα το έτοιμο φαγητό. Υπήρ­ χαν αμέτρητες παραλλαγές πάνω στο ίδιο θέμα. Δυο τεράστιες κα­ τσαρόλες με ρύζι -μια γεμάτη με κανονικό άσπρο ρύζι και μια με <mpάoιvo» ρύζι, μαγειρεμένο με σαμπζί και μεγάλα φασόλια- ένα γνήσιο ιρανικό φαγητό, που ο Μουντί με είχε μάθει από πολύ πα­ λιά να μαγειρεύω. Ήθελε πρώτα βράσιμο κι ύστερα να σοταριστεί με λάδι, ώσπου να σχηματιστεί στον πάτο μια καφετιά κρούστα. Η συγκεκριμένη αυτή ιρανική σπεσιαλιτέ συνοδεύεται με μεγάλη ποικι­ λία από σάλτσες, που ονομάζονται χαρές, και μαγειρεlJΟνται με λαχα­ νικά και μπαχαρικά στα οποία συχνά προσθέτουν και μικρά κομμάτια κρέας. Σερβίριζαν το ρύζι με την κουτάλα στα πιάτα και ράντιζαν το ά­ σπρο ρύζι είτε με ένα πικρό στη γεύση κόκκινο βατόμουρο ή το στό­ λιζαν με μια κίτρινη λωρίδα από διάλυμα ζαφοράς. Έφερναν τις πια­ τέλες με το ρύζι στο χολ και τις πρόσθεταν στην αΦθονία των φαγη­ τών που είχαν σερβιριστεί. Δυο είδη χαρές είχαν ετοιμαστεί για την περίσταση, και το ένα από τα δυο ήταν αυτό που αγαπούσαμε ιδιαίτερα και μαγειρεύαμε συχνά στο σπίτι, με μελιτζάνες, ντομάτες και μεγάλα κομμάτια αρνίσιο κρέας. Το άλλο χαρές ήταν μαγειρεμένο με κομμάτια από αρνάκι, ντομάτες, κρεμμύδια και μικρά κίτρινα μπι­ ζέλια. Το κυρίως πιάτο ήταν κοτόπουλο, μια σπάνια ιρανική λιχουδιά, που το έβραζαν πρώτα με κρεμμύδια κι ύστερα το τηγάνιζαν στο λάδι. Έτσι όπως ήταν καθισμένοι στο πάτωμα σταυροπόδι ή γονατιστοί στο ένα πόδι, όλοι τους έπεσαν με τα μούτρα στο φαγητό σαν να ήταν αγέλη άγριων ζώων που έψαχναν απελπισμένα να βρουν φαγητό. Μας έδωσαν μόνο κουτάλια, που ήταν τεράστια σαν τις κουτάλες που σερβίρουν το ρύζι. Μερικοί τα χρησιμοποιούσαν ο ένας μετά τον άλλο βοηθώντας με τα χέρια τους ή μια φέτα ψωμί διπλωμένη σαν σέσουλα, άλλοι πάλι δεν έμπαιναν καν στον κόπο να χρησιμοποιήσουν κουτάDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ XΩPlΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

25

λια. Μέσα σε δευτερόλεπτα τα χαλιά κω το πάτωμα είχαν γεμίσει φαγητά. Φλυαρούσαν συνέχεια την ώρα που τρώγανε με αποτέλεσμα να πέφτουν από το στόμα τους αποφάγlO πάνω σε όλους του σοφρά­ δες, στα χαλιά, κω το χειρότερο, ακόμη κω μέσα στις πιατέλες κω τα μπολ του σερβιρίσματος. Το θέαμα ήταν τόσο αηδιαστικό, ώστε σου έκοβε κάθε διάθεση για φαγητό, εκείνΟ! όμως έτρωγαν με μεγάλη όρεξη και μιλούσαν όλοι μαζί στα φαρσί. Κάθε πρόταση που έλεγαν έμοιαζε να τελειώνει με τη φράση «Ινσαλά», δηλαδή «Με τη βοήθεια του Θεού». Δεν το θεωρούσαν έλλειψη σεβασμού να επlKαλOύVΤω το ιερό γι' αυτούς όνομα του Αλλάχ, ενώ παράλληλα έτρωγαν κω φλυα­ ρούσαν ασταμάτητα. Κανείς τους δε μιλούσε αγγλικά. Κω κανείς τους δεν έδιvε την παραμικρή σημασία στη Μαχτόμπ κω σε μένα. Προσπάθησα να φάω κάτι, μα μου ήταν δύσκολο να σκύβω μπρο­ στά για να φτάσω το φαγητό κω να διατηρώ παράλληλα κω την ισορροπία μου κω τη σεμνότητα που ήταν απαραίτητη. Η λεπτή φού­ στα του ταγέρ μου δεν είχε σχεδιαστεί για να τρώω στο πάτωμα. Κι όμως κατάφερα κάποια στlγμll να γεμίσω το πιάτο μου. Ο Μουντί με είχε μάθει να μαγειρεύω πολλά ιρανικά φαγητά. Η Μαχτόμπ κι εγώ είχαμε φτάσεl κω οι δυο μας στο σημείο να απολαμ­ βάνουμε όχι μόνο τα ιρανικά φαγητά, αλλά κω φαγητά από πολυά­ ριθμες άλλες ισλαμικές χώρες. Μα όταν δοκίμασα αυτήν την πανδω­ σία φαγητών, ανακάλυψα πως τα περισσότερα ήταν υπερβολικά λα­ δερά. Το λάδι είνω σημάδι πλούτου στο Ιράν. Κι αφού αυτή ήταν μια ειδική nεpimwoη, το φαγητό έπρεπε να κολυμπάει στο λάδι. Τόσο η Μαχτόμπ όσο κι εγώ φάγαμε ελάχιστα. Προτιμήσαμε τις σαλάτες, μα η όρεξή μας είχε πια κοπεί. Τ ην απέχθεlά μας για το φαγητό ήταν εύκολο να την κρύψουμε, αφού ήταν ο Moυvτί που βρισκόταν στο απόγεlO της λατρείας κω της προσοχής της οικογένειάς του. Το καταλάβωνα κω το αποδεχόμουν αυτό, μα ένιωθα μόνη κω εγκαταλειμμένη. Κι όμως όλα αυτά τα παράξενα γεγονότα αυτής της ατέλεlωτης μέρας, με βοήθησαν να ξεχάσω τον έVΤOνO φόβο μου πως ο Μουντί ίσως να προσπαθούσε να τραβήξει αυτήν την επίσκεψη πέρα από την ημερομηνία που είχαμε κλείσει τα εlσlτήρlO της επιστροφής μας, δη­ λαδή μετά από δυο εβδομάδες. Νω, ο Moυvτί μπορεί να ήταν γοητευ­ μένος που είχε ξαναδεί την οικογένειά του. Μα αυτός ο τρόπος ζωής του ήταν πια ξένος. Εκείνος ήταν γιατρός. Ήξερε την αξία της υγιεινής Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

26

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤ/ - Ο ΥΙΝΑΜ ΧΟΦΕΡ

και ήταν οπαδός της υγιεωής διατροφής. Η προσωπικότητά του ήταν εντελώς αντίθετη με εκείνη των υπόλοιπων. Επίσης ήταν φανστικός οπαδός της άνεσης, απολάμβανε την κουβέντα και τον απογευματινό ύπνο καθισμένος στην αγαπημένη του περιστρεφόμενη κουνιστή πο­ λυθρόνα. Εδώ, πάνω στο πάτωμα, έδειχνε νευρικός, αφού είχε πια ξεσυνηθίσει να κάθεται σταυροπόδΙ. Δεν υπήρχε περίmωση, ήμουν σίγουρη τώρα, πως θα μπορούσε να προτιμάει το Ιράν από την Αμε­ ρική. Η Μαχτόμπ αντάλλαζε κλεφτές ματιές μαζί μου, διαβάζαμε η μια τη σκέψη της άλλης. Αυτές οι διακοπές θα ήταν ένα σύντομο διάλειμμα από τη φυσιολογική ζωή μας στην Αμερική. Θα το υποφέραμε, μα δε μας υποχρέωνε κανείς και να μας αρέσει. Από αυτήν κιόλας τη στιγμή αρχίζαμε να μετράμε τις ημέρες μας ως την ημέρα εκείνη που θα γυρίζαμε στο σπίτι μας. Το γεύμα παρατραβούσε. Οι μεγάλοι συνέχιζαν να μπουκώνο­ νται με φαγητό, ενώ τα παιδιά γίνονταν όλο και πιο άτακτα. Καβγά­ δες ξέσπαγαν συνέχεια ανάμεσά τους. Πετούσαν φαγητό το ένα στο άλλο, και τσιρίζοντας συνέχεια, έτρεχαν πέρα δώθε, ανέβαιναν πάνω στους σοφράδες με τα βρόμικα γυμνά πόδια τους ή προσγειώνο­ νταν σε πιάτα γεμάτα φαγητό. Πρόσεξα πως μερικά από τα παιδιά υπέφεραν από γενετικές ανωμαλίες ή διάφορες παραμορφώσεις. Άλλα πάλι είχαν μια παράξενη, απλανή έκφραση. Αναρωτιόμουν αν αυτό που έβλεπα ήταν οι συνέπειες γάμων μέσα στις ίδιες οικογένειες. Ο Μουντί είχε προσπαθήσει να με πείσει πως TέTQιoI γάμοι στο Ιράν ήταν απολύτως φυσιολογικοί και χωρίς κανένα δυσάρεστο επακόλου­ θο, μα ήξερα πως πολλά από τα ζευγάρια που βρίσκονταν σ' αυτό το δωμάτιο ήταν ξαδέρφια που είχαν παντρευτεί ξαδέρφια. Και το αποτέλεσμα αυτών των γάμων ήταν ολοΦάνερο σε μερικά από αυτά τα παιδιά. Μετά από κάποιο διάστημα ο Ρεζά, πέμmος γιος του Χατζί Μπα­ μπά και της Αμεγιέ Μποζόργκ, με σύστησε στη γυναίκα του την Εσί. Ήξερα τον Ρεζά καλά. Είχε ζήσει κοντά μας για κάποιο διάστη­ μα στο Κόρπους Κρίστι, στο Τέξας. Παρόλο που η παρουσία του εκεί μας είχε γίνει βάρος κι είχα στο τέλος εξαναγκαστεί να παραδώ­ σω με αχαρακτήριστο τρόπο ένα τελεσίγραφο στον Μουντί για να διώξει τον Ρεζά από το σπίτι, σ' αυτόν το χώρο και το συγκεκριμένο χρόνο έδειχνε ιδιαίτερα φιλικός, κι ήταν ένας από τους ελάχιστους που μου μίλησαν στα αγγλικά. Η Εσί είχε κάνει σπουδές στην Αγγλία και Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

27

τα αγγλικά της ήταν υποφερτά. Κρατούσε στην αγκαλιά της ένα αγο­ ράκΙ. <Ω Ρεζά μου μιλάει για σένα και για τον Μουντί πολύ συχνά», είπε η Εσί. «Νιώθει μεγάλη ευγνωμοσύνη για όλα όσα κάνατε γι ' αυτόν στην Αμερική». Ρώτησα την Εσί για το μωρό της και το πρόσωπό της συννέφιασε λιγάκι. Ο Μεχντί είχε γεννηθεί με παραμορφωμένα πόδια, γυρισμένα προς τα πίσω. Με κακοφτιαγμένο κεφάλι και μέτωπο πολύ μεγάλο σε σύγκριση με το υπόλοιπο πρόσωπό του. Η Εσί, ήξερα, ήταν ξαδέρφη του Ρεζά εκτός από σύζυγός του. Μιλήσαμε μόνο για λίγα λεπτά πριν ο Ρεζά την παρασύρει μαζί του στην άλλη άκρη του δωματίου. Η Μαχτόμπ προσπαθούσε μάταια να σκοτώσει ένα κουνούπι που της είχε δημιουργήσει ένα μεγάλο κόκκινο σπυρί στο μέτωπό της. Είχαμε πια αποκάμει από τη ζέστη του αυγουστιάτικου απομεσήμερου. Το σπίτι, όπως το περίμενα, είχε κεντρικό κλιματισμό που λειτουργού­ σε, μα για κάποιο λόγο η Αμεγιέ Μποζόργκ δεν είχε κλείσει τις πόρτες και τα παράθυρα κι έτσι έμπαιναν ελεύθερα η ζέστη και τα κουνούπια. Το έβλεπα πως η Μαχτόμπ ένιωθε το ίδιο άβολα μ ' εμένα. Για μας τους δυτικούς, μια φυσιολογική κουβέντα των Ιρανών μοιάζει με κα­ βγά, αφού φλυαρούν συνέχεια με τσιριχτές φωνές και κάνουν ασυ­ γκράτητες χειρονομίες, και κάθε λίγο και λιγάκι σταματούν για να πουν «Ινσαλά». Ο θόρυβος που κάνουν ζαλίζεΙ. Το κεφάλι μου είχε αρχίσει να με πονάει. Η μυρωδιά των λαδερών φαγητών, η μπόχα που έβγαινε απ' τα άπλυτα κορμιά, η ατέλειωτη φλυαρία σ ' αυτήν την ακατάληmη για μας γλώσσα και το αποτέλε­ σμα της διαφοράς της ώρας από το ταξίδι είχαν φέρει το αποτέλεσμά τους. «Η Μαχτόμπ κι εγώ θέλουμε να πάμε για ύπνο», είπα στον άντρα μου. Είχε πια βραδιάσει, μα οι περισσότεροι συγγενείς παρέμεναν α­ κόμη εδώ, ο Μουντί ήξερε καλά πως για εκείνον είχαν έρθει κι όχι για μένα. «Εντάξει», είπε. «Έχω φοβερό πονοκέφαλο», γκρίνιαξα. «Δώσε μου κάτι για να μου περάσει». Ο Μουντί ζήτησε συγνώμη για λίγο, πήγε τη Μαχτόμπ κι εμένα στο δωμάτιό μας, και βρήκε ένα καταπραϋντικό φάρμακο ανάμεσα σ ' αυτά που είχαν ελέγξει οι τελωνειακοί. Μου έδωσε τρεις ταμπλέτες και ξαναγύρισε στην οικογένειά του. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

28

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Η Μαχτόμπ κι εγώ κουλουριαστήκαμε στο κρεβάτι, νιώθαμε τόσο κουρασμένες, ώστε τα βουλιαγμένα στρώματα, οι κουβέρτες που μύ­ ριζαν μούχλα και τα τραχιά μαξιλάρια δεν κατάφεραν να μας κρατή­ σουν ξύπνιες. Ήξερα πως η Μαχτόμπ είχε αποκοιμηθεί κάνοντας την ίδια προσευχή μ' αυτήν που είχα κι εγώ στο κεφάλι μου, που με σφυροκοπούσε αλύπητα. Σε παρακαλώ, Θεέ μου, κάνε αυτές οι δυο εβδομάδες να περάσουν γρήγορα.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

2

Η

ΤΑΝ ΓΥΡΩ ΣΤΙΣ ΤΕΣΣΕΡΙΣ το επόμενο πρωί που ο Χατζί Μπαμπά μας χτύπησε δυνατά την πόρτα της κρεβατοκάμαρας. Τον άκουσα να φωνάζει κάτι στη διάλεκτο φαρσί. Έξω, η θλιμμένη, κλαψιάρικη, μακρόσυρτη φωνή ενός αζΆV καλού­ σε από το μεγάφωνο τους πιστούς να προσευχηθούν. «Ώρα για προσευχή», μουρμούρισε ο Μουντί. Τεντώθηκε, χα­ σμουρήθηκε κι ύστερα σηκώθηκε από το κρεβάτι και μπήκε στο μπάνιο για το συνηθισμένο πλύσιμο, ρίχνοντας νερό και στα δυο του χέρια από τους αγκώνες και κάτω, στο πρόσωπο και κάτω στα πόδια του. Το κορμί μου πονούσε από τον άβολο ύπνο που είχα κάνει στο βαθούλωμα του λεπτού στρώματος. Η Μαχτόμπ, που κοιμόταν ανά­ μεσα στον Μουντί και σε μένα, δεν μπορούσε να βολευτεί όλο το βράδυ αφού το σκληρό ξύλινο χώρισμα των δυο κρεβατιών ταλαιπω­ ρούσε το τρυφερό της κορμί. Μα τώρα είχε γλιστρήσει κοντά μου και κοιμόταν τόσο βαθιά, που δεν μπορούσα να την κουνήσω πιο πέρα. Ήμαστε ξαπλωμένες στο ίδιο κρεβάτι, κουλουριασμένες πλάι πλάι παρά τη φοβερή ζέστη, την ώρα που ο Μουντί πήγε στο χολ για την προσευχή. Μέσα σε λίγα λεπτά η φωνή του ενώθηκε μ ' εκείνη του Χατζί Μπαμπά, της Αμεγιέ Μποζόργκ, των θυγατέρων τους 20χρέ και Φε­ ρεστέ και του τριαντάχρονου Ματζίντ, του νεότερου γιου τους. Οι άλλοι πέντε γιοι τους και η κόρη τους η Φερί είχαν πια φτιάξει τα δικά τους σπιτικά. Δεν ξέρω πόση ώρα κράτησαν οι προσευχές τους, γιατί μια με παρέσερνε ο ύπνος και μια ξυπνούσα, έτσι δεν κατάλαβα πότε ο Μου­ ντί ξαναγύρισε στο κρεβάτι. Κι όμως, η θρησκευτική ηθική εξύψωση της οικογένειας δεν είχε ακόμη τελειώσει. Ο Χατζί Μπαμπά παρέμενε ξύπνιος, διαβάζοντας το Κοράνι και ψέλνοντας τραγουδιστά με τη φωνή του στη διαπασών. Άκουγα την Αμεγιέ Μποζόργκ στην κρεβα­ τοκάμαρά της, στην άλλη άκρη του σπιτιού, να διαβάζει κι εκείνη το

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

30

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

ΚοράνΙ. Κι αυτό συνεχίστηκε για πολλή ώρα, οι φωνές τους έμοιαζαν υπνωτισμένες. Ο Χατζί Μπαμπά, όταν πια τέλειωσε με τις προσευχές του, έφυγε για το γραφείο του -ήταν ιδιοκτήτης μια εταιρίας εισctγωγών εξαγω­ γών που είχε την επωνυμία Χ.Σ. Σαλάμ Γκοντσί και Υιοί -πριν ση­ κωθώ κι εγώ από το κρεβάτι. Η πρώτη μου σκέψη ήταν να κάνω ένα ντους για να απαλλαγώ α­ πό τον ιδρώτα της προηγούμενης μέρας. Έκπληκτη είδα πως δεν υπήρχαν πετσέτες στο μπάνιο. Ο Μουντί μου είπε πως ήταν πο­ λύ πιθανόν η Αμεγιέ Μποζόργκ να μην είχε καθόλου πετσέτες στο σπίτι, γι ' αυτό κι εγώ αναγκάστηκα να κόψω ένα σεντόνι από το κρεβάτι μας για να το χρησιμοποιήσουμε και οι τρεις μας για πετσέ­ τα. Δεν υπήρχε ούτε κουρτίνα στο ντους κι έτσι το νερό έπεφτε έ­ . ξω στο μαρμάρινο πάτωμα. Παρ' όλα αυτά το νερό με αναζωογό­ νησε. Η Μαχτόμπ έκανε ντους μετά από μένα, κι ύστερα κι ο Μουντί, την ώρα που ντυνόμουν φορώντας μια σεμνή φούστα και μπλούζα. Έστρωσα στο πρόσωπό μου ελάχιστο μέικ απ και ξόδεψα λίγο παρα­ πάνω χρόνο στα μαλλιά μου. Όταν βρισκόμαστε στο σπίτι με την οικογένειά του, ο Μουντί μου είχε πει πως δε χρειαζόταν να καλύmω το κεφάλι και το σώμα μου. Η Αμεγιέ Μποζόργκ στριφογύριζε στην κουζίνα, φορώντας ένα ε­ μπριμέ τσαντόρ κατάλληλο για τη λάτρα του σπιτιού. Η κουζίνα ήταν ένα δωμάτιο που, όπως ακριβώς και το υπόλοιπο σπίτι, ήταν κάπο­ τε όμορφο, μα τώρα ζητούσε απελπισμένα επισκευή. Συσσωρευμένη λίγδα πολλών δεκαετιών είχε καλύψει τους τοίχους. Τα μεγάλα σι­ δερένια ντουλάπια σκούριαζαν. Ο διπλός νεροχύτης από ανοξίδω­ το ατσάλι ήταν γεμάτος ως πάνω με βρόμικα πιάτα. Κατσαρόλες και ταψιά κάθε μεγέθους και σχήματος ήταν στοιβαγμένα πάνω στον πά­ γκο και πάνω σε ένα μικρό τετράγωνο τραπέζι. Μιας και δεν υπήρ­ χε καθόλου ελεύθερος χώρος πάνω στον πάγκο η Αμεγιέ Μποζόργκ χρησιμοποιούσε ακόμη και το μαρμάρινο, στο χρώμα του μπρούντζου, πάτωμα της κουζίνας σαν βοηθητικό χώρο. Υπολείμματα φαγη­ τού, πιτσιλιές από λάδι και ίχνη ζάχαρης γέμιζαν στο μεγαλύτερο μέρος του το πάτωμα. Έκπληκτη είδα ένα τεράστιο ψυγείο General Electric με καταψύκτη να είναι γεμάτο πάγο. Μια κλεφτή ματιά στο εσωτερικό του μου αποκάλυψε μια στοίβα πιάτα, ξεσκέπαστα, με το κουτάλι του σερβιρίσματος ακόμη μέσα. Στην κουζίνα υπήρχε επίσης Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

31

ένα πλυντήριο παλlκής κατασκευής, από αυτά που παίρνουν τα ρού­ χα από το μπροσηνό τους μέρος, κω το μοναδικό τηλέφωνο του σπΠ1Ού. Η μεγαλύτερη έκπληξή μου όμως ήταν όταν ο Μουντί άΡ)(1σε να μου καυχlέτω πως η Αμεγlέ Μποζόργκ είχε καθαρίσει το σπίη από τα ταβάνια ως τα πατώματα για να μας ημήσεl. Αναρωηόμουν πώς να ήταν άραγε το σπίη τότε που το θεωρούσαν βρόμικο. Μια ηλικιωμένη, κοκαλιάρα παραδουλεύτρα, που τα σάπια δόνηα της ταίΡlΟζαν απόλυτα με την κστάσταση του τσαντόρ της σε χρώμα μπλε ναυηκό, ανταποκρινόταν βαριεστημένα στις διαταγές της Αμεγlέ Μποζόργκ. Στο πάτωμα της κουζίνας ετοίμαζε ένα δίσκο με τσάι, τυρί κω ψωμί που μας τον έφερε αργότερα κω τον ακούμπησε στο πάτωμα του χολ. Μέσα σε εσταKΆV, δηλαδή μικροσκοπικά ποτήρια, μας σερβίρlOαν το τσάι με αυστηρή σεφά: πρώτα στον Μουντί, ως το μοναδικό άντρα που ήταν παρών εκείνη τη στιγμή, ύστερα στην Αμεγlέ Μποζόργκ, ως την πρώτη γυναίκα του σπιηού, ύστερα σε μένα κω τελικά στη Μα­ χτόμπ. Η Αμεγlέ Μποζόργκ πρόσθεσε στο τσάι της μπόλικες κουταλιές σούπας ζάχαρη από τη ζαχαριέρα. Κω καθώς το έκανε αυτό έπεσε αρκετή ζάχαρη στα χαλιά, ελκυστική πρόσκληση για πρωΙνό στις κα­ τσαρίδες. Το τσάι ήταν δυνστό κω καυτό, το βρήκα παράδοξα καλό. Την ώρα που το δοκίμαζα, η Αμεγlέ Μποζόργκ είπε κάη στον Μουντί. «Δεν έβαλες ζάχαρη στο τσάι σου», μου είπε. Πρόσεξα πως ο Μουντί είχε αποκτήσθ ένα παράξενο κωνούρ1Ο στιλ στον τρόπο που μίλαγε. Στην Αμερική κάη τέτ01Ο θα μου το είχε πει πολύ πιο απλά. Τώρα οι λέξθς που χρησΨΟΠ01Ούσε ήταν Π1Ο τυπικές. Μίλαγε με τον τρόπο που μιλούν εκείνΟ! που τα αγγλικά είνω γι ' αυτούς δεύτερη γλώσσα τους. Πολύ καφό τώρα ο Μουντί είχε αμε­ ρικανοποιήσεl τη γλώσσα του. Για ποιο λόγο αυτή η αλλαγή; Αναρω­ ηόμουν αν είχε αρχίσθ να σκέφτετω πάλι στα φαρσί κω να μεταφράζεl στα αγγλικά πρΙν μιλήσεΙ. Απάντησα στην ερώτησή του με τον απλό τρόπο που συνηθίζαμε να μιλάμε ως τώρα. «Δε θέλω ζάχαρη», του είπα. «Είνω καλό κι έτσω. «Ανησυχεί για σένα», μου είπε. «Μα εγώ της είπα πως είσω αρκε­ τά γλυκιά. Κω δεν έχεις ανάγκη τη ζάχαρη για να γίνεις πιο γλυ­ κιά». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

32

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο YlΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

Τα αυστηρά μάΤ1α της Αμεγιέ Μποζόργκ έδειχναν ολοφάνερα πως δεν της άρεσε το αστείο του αδερφού της. Το να πίνει κανείς τσάι χωρίς ζάχαρη ήταν για την Αμεγιέ Μποζόργκ έλλειψη σωστής κοινωνικής συμπεριφοράς, μα δε με ένοιαζε. Ανταπέδωσα το βλέμ· μα στην κουνιάδα μου, ρούφηξα το τσάι μου και κατάφερα να χαμο· γελάσω. Το ψωμί που μας σερβίρισαν ήταν άζυμο, άγευστο, επίπεδο και ξερό. Το τυρί είχε έντονη γεύση, ήταν δανέζικη φέτα, μα η Αμε· γιέ Μποζόργκ δεν ήξερε πως αυτού του είδους το τυρί έπρεπε να το διατηρεί μέσα σε γάλα για να κρατά το άρωμά του. Τούτο το τυρί μύριζε ποδαρίλα. Η Μαχτόμπ κι εγώ μόλις που το αγγί· ξαμε. Αργά το ίδιο πρωί ο Ματζίντ, ο νεότερος γιος τους, μας έκανε ε· πίσκεψη· έμεινε πολλή ώρα μαζί μου και με εντυπωσίασε η φιλι· κή του διάθεση, οι ιδιαίτερα καλοί τρόποι του και, το ση μανΤ1κό­ τερο, πως μιλούσε πολύ καλά αγγλικά. Μας ανέφερε με ενθουσια­ σμό τα διάφορα αξιοθέατα που ήθελε να μας πάει να δούμε. Είπε πως από τα πρώτα πράγματα που έπρεπε να επισκεφτούμε ήταν το παλάΤ1 του σάχη. Κι ακόμα το Πάρκο Μελάτ, που ήταν γνωστό για το σπάνιο περσικό γρασίδι του. Μέχρι για ψώνια ήθελε να μας πάει. Αλλά όλα αυτά μπορούσαν να περιμένουν. Τις πρώτες μέρες θα Τ1ς αφιερώναμε στους άπειρους επισκέπτες που έρχονταν να μας καλω­ σορίσουν. Συγγενείς και φiλoι από κοντινές, αλλά και από μακρινές περιοχές ήθελαν να δουν τον Μουντί και να γνωρίσουν την οικογένειά του. Εκείνο το πρωινό ο Μουντί επέμενε να τηλεφωνήσουμε στους γο­ νείς μου στο Μίτσιγκαν, κι αυτό μου δημιούργησε κάποιο πρόβλημα. Οι γιοι μου, ο Τζο κι ο Τζον, που έμεναν με τον πρώτο μου άντρα στο Μίτσιγκαν, ήξεραν πού βρισκόμαστε, μα τους είχα βάλει να μου ορ­ κιστούν πως θα το κρατούσαν μυστικό. Δεν ήθελα να το μάθουν η μητέρα κι ο πατέρας μου, γιατί κάτι τέτοιο θα τους ανησυχούσε. Και ακριβώς αυτήν την περίοδο είχαν πολλές άλλες στενοχώριες. Ο πα­ τέρας μου είχε αρχίσει έναν αγώνα επιβίωσης, ύστερα από τη διάγνω­ ση καρκίνου στο παχύ έντερο. Δεν ήθελα να φορτώσω τους γονείς μου με περισσότερες στεναχώριες, γι' αυτό τους είχα πει πως θα πηγαίναμε στην Ευρώπη. «Δε θέλω να τους πω πως είμαστε στο Ιράν», του είπα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

33

«Μα το ήξεραν πως θα ερχόμαστε εδώ», μου απάντησε. «Όχι, δεν το ήξεραν», επέμεινα. «Τους είπα πως θα πηγαίναμε στο Λονδίνο». «Την τελευταία φορά που τους είδαμε», μου είπε ο Μουντί, «την ώρα που μας ξεπροβόδιζαν, τους είπα πως θα ερχόμαστε στο Ιράν». Μετά από αυτήν την αποκάλυψη δεν υπήρχε πια κανείς λόγος να μην τους τηλεφωνήσουμε. 'Ακουσα τη φωνή της μητέρας μου από την άλλη άκρη του κόσμου. Αμέσως μετά τους τυπικούς χαιρετισμούς, τη ρώτησα για τον πατέρα μου. «Τα πάει μια χαρά», μου απάντησε. «Όμως η χημειοθεραπεία τον κουράζει». Τελικά, της είπα πως τηλεφωνούσαμε από την Τεχεράνη. «Ω, Θεέ μου!» την άκουσα να λέεΙ. «Το φοβόμουν κάτι τέτοιο». «Μην ανησυχείς. Περνάμε όμορφα», της είπα ένα ψεμαιάκι. «Όλα πάνε μια χαρά. Θα γυρίσουμε σπίτι στις δεκαεφτά του μήνα». Έδωσα το ακουστικό στη Μαχτόμπ κι είδα τα μάτια της να φωτί· ζονται, όταν άκουσε την αγαπημένη φωνή της γιαγιάς της. Μετά το τηλεΦώνημα γύρισα προς το μέρος του Μουντί. «Μου είπες ψέμαια!» τον καιηγόρησα, «μου είπες πως ήξεραν πού πηγαίναμε, μα όπως αποδείχτηκε δεν είχαν ιδέα». «Εγώ πάντως τους το είπα», μου απάντησε ανασηκώνοντας τους ώμους του. Ένιωσα πανικό. Δεν είχαν καταλάβει καλά οι γονείς μου ή είχα πιάσει τον Μουντί να μου λέει ψέμαια;

Οι συγγενείς του Μουντί έρχονταν ασταμάτητα και στριμώχνο­ νταν στο χολ για να φάνε το μεσημεριανό ή το βραδινό τους. Οι άντρες συναντιόνταν στην πόρτα και πήγαιναν γρήγορα σε ένα άλλο δωμάτιο για να αλλάξουν, και να μας συναντήσουν στο χολ. Η Αμεγιέ Μποζόργκ είχε έτοιμη μια παρακαταθήκη από χρωματι­ στά τσαντόρ σε πρώτη ζήτηση για τις επισκέπτριες, που ήταν εξοικειω­ μένες στο να αλλάζουν με εκπληκτική ταχύτητα τα μαύρα τσαντόρ που φορούσαν στο δρόμο με άλλα σε φωτεινά χρώμαια που συνηθι­ ζόταν να φοριούνται στις επισκέψεις χωρίς να ξεσκεπάζουν ούτε σπι­ θαμή από τα απαγορευμένα σημεία του προσώπου τους. Οι επισκέψεις αυτές κυλούσαν με φαγητό και κουβέντα. Όση ώρα κουβέντιαζαν, οι άντρες έκαναν παράλληλα και ατε­ λείωτες προσευχές. Κρατούσαν όλοι τους ένα ταμπίχ -δηλαδή Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

34

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YfΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

μια πλασπκή αλυσίδα με πέτρινες χάντρες για να μετράνε ης τριά­ ντα τρεις επαναλήΨεtς του «Αλλάχ ακμπάρ », «ο Θεός είνω με­ γάλος». ' Οσοl επισκέπτες έρχονταν το πρωί, άρXlζαν τη διαδικασία των aπoxαφετlσμών γύρω στο μεσημέρΙ. Αφού είχαν πια ξαναφoρέσεt τα ρούχα τους για το δρόμο, άρχιζαν να φlλlOύντω μεταξύ τους κω να λένε αντίο, ύστερα μετακινούνταν ελαφρά προς την πόρτα κω ξανάρ­ χιζαν ης φλυαρίες, ξαναφιλιόνταν, έκαναν κάποια βήματα λίγο ΠIO πέρα, σταματούσαν κω φλυαρούσαν πάλι, Φώναζαν, τσίριζαν κω ξα­ ναγκαλιάζονταν- κι αυτό κράταγε άλλη μισή ώρα, κανείς τους δεν έδεtXVε ποτέ να βιάζετω, κανείς τους δε φωνόταν να έXεt κάποlO πρόγραμμα. Τα κατάφερναν να φύγουν, ωστόσο, πριν έρθεt το απόγευμα, για­ τί αυτές οι ώρες ήταν αφlερωμένες στο μεσημεριανό ύπνο, που τον έκαναν αναγκαίο η ζέστη κω το κουραστικό πρόγραμμα των προσευ­ χών. Όσοι επισκέπτες έρχονταν για δείπνο, έμεναν ως αργά, γιατί πά­ ντα περψέναμε τον Χατζί Μπαμπά να επlστρέΨεt στο σπίη από τη δουλειά του -κι αυτό δε γινόταν ποτέ πριν ης δέκα- κι ύστερα τρώγαμε. ΦυσlOλογlκά δε θα έπρεπε να με απασχολεί ιδιαίτερα ο κώδικας ντυσίματος των Ιρανών μέσα στο σπίη, μα μερικοί από τους επlσκέ­ mες ήταν ολοΦάνερο πως ήταν πολύ πιο ευσεβείς από κάποlOυς άλ­ λους. Γι ' αυτό, περlσταOlακά, εξαναγκαζόμουν να καλύmω κι εγώ το κεφάλl μου. Ένα βράδυ, όταν ήρθαν επισκέπτες που δεν τους περι­ μέναμε, η Αμεγlέ Μποζόργκ ήρθε τρέχοντας στο δωμάηό μου κω μου πέταξε ένα μαύρο τσαντόρ, ύστερα την άκουσα να λέεt κάτι θυμωμένα στον Μουντ1. «Φόρεσέ το γρήγορα», με διέταξε ο Μουντ1. «Έχουν επlσκέ­ mες. Είνω ένας άντρας με τoυρμπΆV», δηλαδή αρχηγός ενός μαστζέvτ -ενός τζαμlOύ. Το αντίστοιχο του χριστιανού πaπά ή πάστορα. Ντύνοντω μ' έναν αμπά, κάη σαν μπέρτα, κω δεν aπoXωρίζoντω την KaMmpa τους, που είνω ένα είδος τουρμπάν. Ξεχωρίζουν α­ μέσως aπό το μέσο Ιρανό, που συνήθως ντύνετω aπλά φορώ­ ντας κοστούμι ή σπορ παλτό κω αφήνεt ακάλυmο το κεφάλl του. Οι μουλάδες, οι άντρες με το τουρμπάν, εμπνέουν μεγάλο σεβα­ σμό. Δεν υπήρχε, λοιπόν, καμιά nEpimwoη να φέρω αντίρρηση στην Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

35

απαίτηση του Μουντί να βάλω τσαντόρ, μα την ώρα που φορούσα το άβολο ρούχο συνειδητοποίησα πως ήταν βρόμικο. Ο φερετζές που KaMmEI το χαμηλότερο μέρος του προσώπου ήταν γεμάτος με ξερα­ μένες μύξες. Δεν είχα δει πουθενά στο νοικοκυριό αυτού του σπιτιού να χρησιμοποιούν μαντίλια ή χαρτομάντιλα. Είχα δει όμως τις γυναί­ κες να χρησιμοποιούν τους φερετζέδες τους για μαντίλια. Και τούτο το τσαντόρ μύριζε απαίσια. Ο επlσκέmης μας με το τουρμπάν ήταν ο αγά Μαρασί. Η γυναίκα του ήταν αδερφή του Χατζί Μπαμπά, αλλά και ο ίδιος ήταν μακρινός συγγενής του Μουντί. Στηριζόταν σε μια ξύλινη μαγκούρα σκαλισμένη στο χέρι και περπατούσε με αστάθεια από το υπερβολικό του βάρος που θα έπρεπε να ξεπέρναγε τις τριακόσιες λίμπρες. Κάθισε αργά στο πάτωμα, ενώ βογκούσε στην προσπάθειά του αυτή. Ήταν ανίκανος να καθίσει σταυροπόδι όπως όλοι οι άλλοι, γι ' αυτό άπλωσε τα τερά­ στια πόδια του μπροστά του και έγειρε τους ώμους του προς τα ε­ μπρός. Κάτω από τη μαύρη κελεμπία του ξεχώριζε η κοιλιά του να κρέμεται και να αγγίζει ξυστά το πάτωμα. Η 20χρέ του έφερε γρήγορα ένα δίσκο γεμάτο τσιγάρα τονίζοντας μ' αυτόν τον τρόπο πως ήταν ο τιμώμενος επlσκέmης. «Φέρε μου τσάι», τη διέταξε εκείνος κοφτά, ενώ άναβε καινούριο τσιγάρο από εκείνο που κόντευε πια να τελειώσει. Βαριανάσαινε κι έβηχε, χωρίς να μπαίνει στον κόπο να βάλει το χέρι του μπροστά στο στόμα του. Σερβίρισαν αμέσως το τσάΙ. Ο αγά Μαρασί έριξε ένα γεμάτο κουταλάκι ζάχαρη στο EσταKΆV του, τράβηξε μια ρουφηξιά α­ πό το τσιγάρο του, έβηξε και πρόσθεσε ένα ακόμη κουταλάκι ζά­ χαρη. «Θα πρέπει να είμαι λιγάκι εγκρατής», είπε στον Μουντί. «Κάνω θεραπεία για ζαχαροδιαβήτη». Δεν μπορούσα να καταλάβω τι ήταν περισσότερο αηδιαστικό: το γεμάτο ξεραμένες μύξες τσαντόρ που κρατούσα σφιχτά στο πρόσωπό μου ή ο άντρας με το τουρμπάν προς τιμήν του οποίου ήμουν αναγκα­ σμένη να το φοράω. Καθόμουν εκεί σε όλην τη διάρκεια της επίσκεψης και με δυσκολία κρατιόμουν να μην κάνω εμετό. Μόλις έφυγαν οι επlσκέmες, πέταξα από πάνω μου το τσαντόρ κι είπα στον Μουντί πως η βρομιά του μου προκαλούσε αηδία. «Έχω δει όλες αυτές τις γυναίκες να σκουπίζουν τις μύτες τους μ ' αυτό», του παραπονέθηκα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

36

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

«Λες ψέματα» , μου είπε απότομα. «Δεν μπορεί να είναι αλήθεια κάτι τέτοιο». «Καλά λοιπόν, κοίτα και μόνος σου», τον προκάλεσα. Μόνο όταν εξέτασε ο ίδιος προσεκτικά το φερετζέ αναγκάστηκε να παραδεχτεί πως έλεγα την αλήθεια. Αναρωτιόμουν τι παράξενες αλλαγές είχαν γίνει στο κεφάλι του Μουντί. Είχε ξαναγυρίσει πολύ εύκολα στο πε­ ριβάλλον της παιδικής του ηλικίας κι όλα του φαίνονταν φυσιολογικά, ώσπου να του έδειχνα εγώ την άλλη τους πλευρά; Αυτές τις πρώτες μέρες η Μαχτόμπ κι εγώ περνούσαμε τον πε­ ι ρ σσότερο χρόνο μας στην κρεβατοκάμαρα, και βγαίναμε έξω μό­ νο όταν μας το ζητούσε ο Μουντί , γιατί είχαν έρθει κι άλλοι επι­ σκέπτες για να μας γνωρίσουν. Στο δωμάτιό μας μπορούσαμε του­ λάχιστο να καθόμαστε στο κρεβάτι αντί στο πάτωμα. Η Μαχτόμπ έπαιζε πότε με το λαγουδάκι της και πότε μαζί μου. Την περισσότε­ ρη ώρα νιώθαμε βαριεστημένες, ενώ η αφόρητη ζέστη μας είχε εξου­ θενώσεΙ . Αργά κάθε απόγευμα η ιρανική τηλεόραση είχε ένα δελτίο ειδήσεων στα αγγλικά. Ο Μουντί ο ίδιος μου το είπε, κι άρχισα να το περιμένω με ανυπομονησία, όχι για το περιεχόμενό του, μα μόνο και μόνο για ν ' ακούω τη δικιά μου γλώσσα. Τα νέα άρχιζαν γύρω στις 4:30 και κρατούσαν περίπου δεκαπέντε με είκοσι λεπτά, μα οι εκφωνητές δεν ήταν ποτέ συνεπείς στην ώ ρα έναρξης. Το πρώτο μέρος αναφερόταν φυσικά στον πόλεμο με το Ι ράκ, που βρισκόταν σε εξέλιξη . Κάθε μέρα ακούγαμε μια υπερήφανη κατα­ μέτρηση των νεκρών των ιρακινών στρατευμάτων, μα ποτέ δε γι­ νόταν καμιά αναφορά έστω και για ένα θύμα από τη μεριά των Ιρανών. Τις συγκεκριμένες αναφορές συνόδευε πάντα κάποιο φιλμ που έδειχνε πρόθυμους νέους άντρες και γυναίκες, που έφευγαν για τον ιερό πόλεμο (οι άντρες για να πολεμήσουν και οι γυναίκες για να αναλάβουν το μαγείρεμα και την αντρική δουλειά του ψησίμα­ τος του ψωμιού) , κι ακολουθούσε ύστερα ένα πατριωτικό κάλεσμα για την κατάταξη περισσότερων εθελοντών. Ύστερα ήταν η σειρά ενός πεντάλεπτου με νέα από το Λίβανο -επειδή οι Σιίτες Μου­ σουλμάνοι του Λιβάνου, μια δυνατή και βίαιη φατρία, που υπο­ στηρίζεται από το Ιράν, είναι πιστή στον Αγιατολάχ Χομεϊνί­ και υπή ρχε ακόμη ένα τρίλεπτο με παγκόσμια νέα εν συντομία , που ήταν στο μεγαλύτερο μέρος του γεμάτο με αρνητικές αναφο­ ρές στην Αμερική . Μας έλεγαν πως οι Αμερικάνοι πεθαίνουν σαν τις Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

37

μύγες από το Έιτζ. Πως ο αριθμός των διαζυγίων στην Αμερική εί­ ναι συγκλονιστικός_ Μας έλεγαν ακόμη πως κάθε φορά που οι Ιρα­ κινές Αεροπορικές Δυνάμεις βομβάρδιζαν ένα πετρελαιοφόρο στον Περσικό Κόλπο, το έκαναν γιατί τους το είχε ζητήσει η ίδια η Αμε­ ρική. Γρήγορα ένιωσα να με κουράζει ο στόμφος των εκφωνητών του δελτίου ειδήσεων. Κι αναρωτιόμουν, αν τολμούσαν να λένε τέτοιες ψευτιές στα αγγλόφωνα δελτία, τι να έλεγαν άραγε στους ίδιους τους Ιρανούς;

Ο Σεγιέντ Σαλάμ Γκοντσί, τον οποίο φωνάζαμε Χατζί Μπαμπά, ήταν για μένα ένα αίνιγμα. Σπάνια τον βλέπαμε στο σπίτι και σχε­ δόν ποτέ δεν απευθυνόταν στην οικογένειά του παρά μόνο για να τους φωνάξει για την καθιερωμένη προσευχή ή για να τους διαβά­ σει εδάφιο από το Κοράνι, παρ' όλα αυτά η παρουσία του γέμιζε ό­ λο το σπίτι. Όταν έφευγε νωρίς το πρωί, αφού είχε περάσει ώρες ψέλνοντας τις προσευχές του, φορώντας πάντα το ίδιο γκρίζο λεκια­ σμένο από τον ιδρώτα κοστούμι, και συνεχίζοντας να μουρμουρίζει προσευχές και να μετράει το κομποσκοίνι του, ήταν ολοΦάνερο πως άφηνε πίσω του τη σιδερένια του θέληση. Σε όλη τη διάρκεια της ημέρας, ενώ εκείνος ασχολιόταν με τις υποθέσεις των επιχειρήσεών του ή με επισκέψεις στο μαστζέvτ, η βαριά ατμόσφαιρα της καταθλι­ mικής του παρουσίας συνέχιζε να δεσπόζει ακόμη στο σπίτι του. Ο πατέρας του ήταν μουλάς. Ο αδερΦός του είχε πρόσφατα γίνει μάρ­ τυρας, αφού σκοτώθηκε στο Ιράκ. Όλα αυτά του έδιναν τον αέρα κάποιου που το ξέρει καλά πως κι ο ίδιος ανήκει σε κάποια ανώτερη κάστα ανθρώπων. Αργά κάθε βράδυ, μετά από ατέλειωτες ώρες προσευχής, η επιστρο­ φή του Χατζί Μπαμπά δημιουργούσε φοβερή αναστάτωση στο σπί­ τι. Ο ήχος της σιδερένιας εξώπορτας που άνοιγε γύρω στις δέκα έβα­ ζε μπρος το συναγερμό. «ο Χατζί Μπαμπά», έλεγε κάποιος και ξε­ σηκωνόταν ολόκληρο το σπίτι. Η Ζοχρέ και η μικρότερη αδερφή της, η Φερεστέ, την ημέρα φορούσαν ρουσαρί, μα η επιστροφή του πατέ­ ρα τους γινόταν αφορμή για να προσθέσουν γρήγορα και ένα τσα­ ντόρ. Είχαν περάσει περίπου πέντε μέρες, από τότε που πρωτοήρθαμε στο σπίτι του Χατζί Μπαμπά, όταν άκουσα τον Μουντί να μου λέει: «Θα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

38

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

πρέπει ν ' αρχίσεις να φοράς τσαντόρ και μέσα στο σπίτι - ή τουλά­ χιστον το ρουσσρί σου». «Όχι», του απάντησα. «Κι εσύ κι ο Μαμάλ μου είπατε πριν να έρθουμε εδώ πως δε θα ήμουν υποχρεωμένη να καλύmω ούτε το κορμί ούτε το κεφάλι μου στο σπίτι. Θα δείξουν κατανόηση, μου είχατε πει, επειδή είμαι Αμερικανίδα». Αλλά ο Μουντί συνέχισε. «Έχεις δημιουργήσει φοβερή αναστάτωση στον Χατζί Μπαμπά, επειδή δε φοράς το τσαντόρ. Μην ξεχνάς πως αυτό εδώ είναι το σπίτι του». Ο τόνος της φωνής του Μουντί ήταν μόνο ενμέρει απολογητικός. Διέκρινα και έναν τόνο εξουσίας, που έμοιαζε απειλητικός. Ήξερα αυτήν την πλευρά της προσωπικότητάς του πολύ καλά και την είχα πολεμήσει στο παρελθόν. Μα αυτή ήταν η χώρα του, οι άνθρωποί του. Ήταν ολοΦάνερο πως δεν είχα καμιά επιλογή, μα κάθε φορά που φορούσα το μισητό μου μαντίλι για να παρουσιαστώ μπροστά στον Χατζί Μπαμπά, θύμιζα στον εαυτό μου πως θα γυρίζαμε σύντομα πίσω στο Μίτσιγκαν, στην πατρίδα μου και στους δικούς μου ανθρώπους. Καθώς περνούσαν οι μέρες, η Αμεγιέ Μποζόργκ γινόταν όλο και λιγότερο εγκάρδια απέναντί μου. Παραπονιόταν στον Μουντί για τη σπάταλη, όπως τη χαρακτήριζε, αμερικάνικη συνήθειά μας να κά­ νουμε ντους κάθε μέρα. Με την ευκαιρία της επίσκεψής μας είχε πάει στο χαμάμ -τα δημόσια μπάνια- κι είχε υποβληθεί στην ιεροτελε­ στία που χρειάζεται μια ολόκληρη μέρα για να ολοκληρωθεί. Δεν εί­ χε κάνει μπάνιο για πολύ καιρό, και ήταν ολοΦάνερο πως δε σκό­ πευε να κάνει κάτι τέτοιο σύντομα. Εκείνη και οι υπόλοιποι της οικο­ γένειάς της φορούσαν τα ίδια βρόμικα ρούχα κάθε μέρα, παρόλο που είχαν ποτίσει πια από τον ιδρώτα που τους προκαλούσε η αφόρητη ζέστη. «Δεν πρέπει να κάνετε ντους κάθε μέρα», μας είπε. «Κι όμως πρέπει να κάνουμε ντους κάθε μέρα», της απάντησε ο Μουντί. «Όχι», επέμεινε η αδερφή του. «Ξεπλένετε μ ' αυτόν τον τρόπο όλα τα κύπαρα του δέρματός σας, θα κρυώσει το στομάχι σας και θα αρρωστήσετε». Η διαφωνία τους τέλειωσε με ισοπαλία. Εμείς συνεχίσαμε να κάνου­ με ντους καθημερινά και η Αμεγιέ Μποζόργκ και η οικογένειά της συνέχισαν να ζέχνουν. Παρά το γεγονός πως επέμενε για τη δικιά του καθαριότητα, ο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

39

Moυvτί, μου φωνόταν απίστευτο πως δεν έδειχνε ακόμη να προσέ­ xεt τη βρομιά που επικρατούσε γύρω του, αν δεν του την επlΟήμωνα εγώ. «Το ρύζι είνω γεμάτο μαμούνια», είπα μια μέρα στον Moυvτί. «Λες ψέματα», μου απάντησε. «Νομίζω πως το έxεtς βάλέι σκοπό να μη σου αρέσει τίποτα εδώ πέρα». Την ώρα που τρώγαμε το βραδινό μας μάζεψα αρκετά μαύρα μα­ μούνια από το ρύζι κω με το κουτάλι μου τα απόθεσα στο πιάτο του Moυvτί. Δεν είνω ευγενικό ν' αφήνεις φαγητό στο πιάτο σου, γι ' αυτό, επεtδή δεν ήθελε να τους πρoσβάλεt, ο Moυvτί αναγκάστηκε να φάεt όλα τα μαμούνια. Όμως κατάλαβε πως είχα δίκιο. Τον Moυvτί δεν έδεtχνε να τον ενοχλεί η δυσάρεστη μυρωδιά που σκορπιζόταν σε όλο το σπίη κάθε φορά που η Aμεγtέ Μποζόργκ καταλαμβανόταν από την έμμονη ιδέα πως έπρεπε να δlώξεt το κακό το μάτι Για να το πετύχει έκωγε κάη μαύρους σπόρους, που βρομο­ κοπούσαν απαίσω, μέσα σε ένα μεταλλικό πιάτο γεμάτο τρύπες που έμοιαζε με σουρωτήρι Αυτό το σκεύος δε λείπεt από κανένα φανlκό νοικοκυριό, αφού είνω απαραίτητο για το μαγείρεμα του ρυζlΟύ. Μα στα χέρια της Αμεγlέ Μποζόργκ, γεμάτο με σπόρους που σιγοκαίγανε έτσι όπως το μετέφερε σε κάθε γωνιά του σπιηού, είχε KαΤΑVΤήσεl εργαλείο βασανιστηρίου. Ο Moυvτί ανηπαθούσε αυτήν τη μυρωδιά όσο κι εγώ. Μερικές φορές η Μαχτόμπ έπωζε λιγάκι με τα πωδιά των συγγε­ νών που έΡXOVΤαν επίσκεψη, κι έτOl είχε κατορθώσει να μάθει κά­ ποιες λέξεtς στα φαρσί, μα το περιβάλλον που ζούσαμε ήταν τόσο παράξενο, ώστε τον περισσότερο καφό προτψούσε να μένει προσκολ­ λημένη πάνω μου κω στο λαγουδάκι της. Μια φορά για να περάσει την ώρα της, άΡΧlΟε να μετράεt πόσα τσψπήματα της είχαν κάνει τα κουνούπια στο πρόσωπό της. Έφταναν τα είκοσι τρία. Μα κω τ·α τσψπήματα στο κορμί της δεν πήγωναν πίσω, αφού είχε γεμίσει με κόκκινα σπυριά. Καθώς περνούσαν οι μέρες ο Moυvτί σταδιακά άρχισε να ξεχνά την ύπαρξή μας. Στην αρχή μας μετέφραζε κάθε Koυβέvτα . κω κάθε σχόλlΟ, ακόμη κι αυτά που δεν είχαν ιδιαίτερη σημασία. Μα τώρα πια δεν έμπωνε στον κόπο. Η Μαχτόμπ κι εγώ είχαμε γίνει αξlΟθέα­ τα για τους επισκέπτες, αναγκαζόμαστε να καθόμαστε ώρες ολόκλη­ ρες αμίλητες, προσπαθώντας να φωνόμαστε ευχάριστες, παρόλο που δεν καταλαβαίναμε ούτε λέξη απ' όσα έλεγαν. Υπήρξαν μέρες Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

40

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

OYlΛIAM ΧΟΦΕΡ

που δεν aνταλλάξαμε κου βέντα με κανέναν άλλον εκτός από μεταξύ μας. Κω οι δυο μας περιμέναμε -ζούσαμε, θα έλεγα- μόνο τη σηγμή που θα γυρνούσαμε στην Αμερική. Μια κατσαρόλα γεμάτη φαγητό έβραζε ακατάπαυστα στην κουζίνα για τους ΕΠισκέπτες που έρχονταν πεινασμένοι κι ήθελαν να φάνε. Δεν ήταν λίγες οι φορές που είδα κάπΟlΟυς από τους συγγενείς να τρώνε κατευθείαν από την κατσαρόλα με ένα μεγάλο κουτάλι που έμοιαζε με την κουτάλα της σούπας: ενώ τους έπεφταν αποφάγια μέσα στην κατσαρόλα ή πάνω στο πάτωμα. Οι ΕΠιφάνειες των πάγκων κι όλα τα πατώματα ήταν γεμάτα μέλια κω υπολείμματα ζάχαρης που άφηναν οι απρόσεχτοl που έπιναν το τσάι τους εκεί. Οι κατσαρίδες έκοβαν βόλτες στην κουζίνα όπως κω στο μπάνιο. Δεν έτρωγα σχεδόν τίποτα. Η Αμεγlέ Μποζόργκ συνήθως μαγεί­ ρευε χορές με αρνάκι για βραδινό , κω χρησιμΟΠΟlΟύσε άφθονο vτo­ μπέ. Το vτoμπέ είνω μια σακούλα γεμάτη συμπαγές λίπος, που έχει διάμετρο γύ ρω στις δεκαοχτώ ίντσες, κω κρέμετω κάτω από την ουρά των ι ρανικών προ βάτων. Έχει ταγκιά γεύση που αρέσει πολύ στους Ιρανούς κω το χρησιμοποιούν σαν φτηνό υποκατάστατο του μαγειρι­ κού λαδιού . Η Αμεγlέ Μποζόργκ φύλαγε πάντα ένα vτoμπέ στο ψυγείο της, κω δεν υπή ρχε φαγητό που να μην το χρησιμοποιεί· έκοβε ένα κομμά­ η από αυτό το λίπος κω το έλιωνε σε ένα σαγανάκι. 'Αλλες φορές πά­ λι τOlγάριζε κρεμμύδια μ ' αυτό , κω τους πρόσθετε κομμάηα κρέας, μαζί με φασόλια ή οηδήποτε λαχανικά υπή ρχαν στο σπίτι Αυτά τα άφηνε να οιγοβράζουν όλο το απόγευμα κω το βράδυ, ενώ η σπι ρ­ τάδα της μυρωδιάς του λίπους από το vτoμπέ διαπερνούσε όλο το σπίτι Την ώρα του βραδινού φαγητού η Μαχτόμπ κι εγώ δεν μπο­ ρούσαμε να κατεβάσουμε ούτε μια μπουκιά από αυτό το κατα­ σκεύασμα της Αμεγlέ Μποζόργκ. Ακόμη κω του Μουντί δεν του ά­ ρεσε. Σιγά οιγά η ιατρική πωδεία κω η κοωή λογική ΕΠικράτησαν του σεβασμού του προς την οικογένειά του. Επειδή εγώ διαρκώς του έκα­ να παράπονα για ης ανθυγιεινές συνθήκες που ΕΠικρατούσαν εκεί μέσα, αναγκάστηκε στο τέλος να κάνΕΙ κου βέντα στην αδερφή του γι ' αυτό . «Είμω γιατρός κω νομίζω πως καλά θα κάνεις ν ' ακούσεις τη συμ­ βουλή μου», είπε στην αδερφή του. «Είσω βρόμικη. Πρέπει να μάθεις Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

41

να κάνεις μπάνιο συχνά. Πρέπει να μάθεις και τα παιδιά σου να κά­ νουν συχνά μπάνιο. Θλίβομαι να σε βλέπω να ζεις μέσα σε τόση βρομιά». Η Αμεγιέ Μποζόργκ αγνόησε τις συμβουλές του μικρότερου αδερ­ φού της. Και κάποια στιγμή που εκείνος δεν έβλεπε, μου έριξε μια ματιά όλο μίσος, δίνοντάς μου να καταλάβω πως με θεωρούσε τον ταραχοποιό εκεί μέσα. Το να κάνει κανείς μπάνιο καθημερινά δεν ήταν η μόνη δυτική συνήθεια την οποία θεωρούσε προσβλητική η κουνιάδα μου. Μια μέ­ ρα, την ώρα που ο Μουντί ετοιμαζόταν να φύγει από το σπίτι, με φίλησε ελαφρά στο μάγουλο. Η Αμεγιέ Μποζόργκ είδε το φιλί κι έγινε αμέσως έξαλλη. «Δεν μπορείς να κάνεις τέτοια πράγματα εδώ μέσα», μάλωσε τον Μουντί. «Υπάρχουν παιδιά γύρω μας». Το γεγονός πως το μικρότερο <mαιδί», η Φερεστέ, ετοιμαζόταν να αρχίσει μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης δεν επηρέαζε καθόλου τις απόψεις τη ς. Μετά από αρκετές μέρες κλεισούρας στο καταθλιmικό σπίτι της Αμεγιέ Μποζόργκ, τελικά βγήκαμε για ψώνια. Ο Μουντί, η Μαχτόμπ κι εγώ περιμέναμε με ανυπομονησία αυτό το μέρος του ταξιδιού, α­ φού θα μας έδινε την ευκαιρία να αγοράσουμε εξωτικά δώρα για τους φίλους και τους συγγενείς μας στην πατρίδα. Ένας ακόμη λό­ γος ήταν πως θέλαμε να εκμεταλλευτούμε τις συγκριτικά χαμη­ λές τιμές της Τεχεράνης για να αγοράσουμε κοσμήματα και χαλιά για μας. Αρκετά πρωινά στη σειρά, μας πήγαιναν στο κέντρο της πόλης πό­ τε η Ζοχρέ και πότε ο Ματζίντ. Κάθε τέτοια έξοδος ήταν και μια πε­ ριπέτεια σ ' αυτήν την πόλη που, πριν από την επανάσταση αριθμού­ σε γύρω στα πέντε εκατομμύρια και τώρα, τέσσερα χρόνια μετά, κό­ ντευε να ξεπεράσει τα δεκατέσσερα. Δεν είχαν καταφέρει μέχρι τό­ τε να κάνουν μια ακριβή απογραφή του πληθυσμού τους. Αφού ο­ λόκληρα χωριά είχαν ρημάξει, αποτέλεσμα της οικονομικής κατάρ­ ρευσης, οι κάτοικοί τους είχαν μετακομίσει στην Τεχεράνη σε ανα­ ζήτηση τροφής και στέγη ς. Χιλιάδες -ίσως και εκατομμύρια- φυγά­ δων από τον πόλεμο του Αφγανιστάν είχαν επίσης κατακλύσει την πόλη. Οπουδήποτε πηγαίναμε συναντούσαμε ορδές βιαστικών ανθρώπων με σκληρά πρόσωπα να τρέχουν στις δουλειές τους. Δεν έβλεπες ούτε έναν άνθρωπο να χαμογελά. Η Ζοχρέ ή ο Ματζίντ προσπαθούσαν να Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

42

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

οδηγήσουν το αυτοκίνητο ανάμεσα σε απίστευτα μπλοκαρίσματα, ενώ πεζοί κω κυρίως πωδιά έπωζαν τις ζωές τους κορόνα γράμματα έτσι όπως ξεπετιόνταν απρόσεχτα για να διασχίσουν τους γεμάτους αυτο­ κίνητα κω κόσμο δρόμους. Μεγάλα αυλάκια πλωσίωναν τους δρόμους, έβγαζαν ορμητικά νε­ ρό που κατέβωνε από τα βουνά. Ο λαός χρησιμοποιούσε αυτήν τη δωρεάν ποσότητα νερού για διάφορους σκοπούς. Εκεί όλοι άφηναν τα σκουπίδια τους, αφού το νερό τα παράσερνε μαζί του. Οι καταστημα­ τάρχες ξέπλεναν εκεί τις σφουγγαρίστρες τους. 'ΑΛλοι πάλι κατουρού­ σαν εκεί μέσα, ενώ κάποιοι άλλοι έπλεναν τα χέρια τους σ ' αυτό. Σε κάθε γωνιά του δρόμου αναγκαζόμαστε να πηδάμε πάνω από τα α­ κάθαρτα αυλάκια. Οικοδομικός οργασμός βρισκόταν σε εξέλιξη σε κάθε τομέα της πόλης, μα όλες οι εργασίες γίνονταν χειρωνακτικά κω με πολύ επικίν­ δυνο τρόπο. Οι σκελετοί των υπό ανέγερση σπιτιών ήταν από χλωρά σκεβρωμένα τις περισσότερες φορές κούτσουρα, χωρίς το Φλοιό τους, με διάμετρο γύρω στις τέσσερις ίντσες. Αγνοώντας τους όρους ασφα­ λείας, οι εργάτες συναρμολογούσαν μεταξύ τους κούτσουρα διαφό­ ρων μεγεθών, για να δημιουργήσουν σπίτια αμφίβολης ποιότητας κω αντοχής. Η πόλη έμοιαζε να βρίσκετω σε κατάσταση πολιορκίας, τα πά­ ντα επέβλεπαν εξονυχιστικά βαριά οπλισμένοι στρατιώτες κω αστυ­ νομικοί με άγρια βλέμματα. Είνω φοβερό σε κάθε σου βήμα να βρίσκεσω αντιμέτωπος με οπλισμένες καραμπίνες, που σε σκο­ πεύουν. Ανατρίχιαζα κω μόνο στη σκέψη τού τι θα μπορούσε να συμβεί αν μια από αυτές τις καραμπίνες εκπυρσοκροτούσε από λά­ θος. Στρατιώτες της επανάστασης με στολές αγγαρείας ήταν πανταχού παρόντες. Σταματούσαν αδιακρίτως αυτοκίνητα, ψάχνοντας για λα­ θρεμπόριο ναρκωτικών ή αντεπαναστατικό υλικό, όπως λογοτεχνία που έκανε κριτική στους Σιίτες Μουσουλμάνους κι αμερικανικής κα­ τασκευής κασέτες μαγνητοφώνων. Αυτό το τελευταίο παράmωμα μπορούσε να σε στείλει φυλακή για έξι μήνες. ΑΛλά πάνω από όλα υπήρχε η απειλητική πασvτάρ, ένα ειδικό σώ­ μα της αστυνομίας που τριγύριζε με ύποmους σκοπούς μέσα σε μι­ κρά λευκά τζιπάκια Νισάν, από αυτά που έχουν την κίνηση στους τέσσερις τροχούς. Όλοι είχαν να διηγηθούν μια ιστορία τρόμου με πρωταγωνιστή την πασvτάρ. Ήταν η απάντηση του Αγιοτολάχ στη Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

43

Σαβάκ, τη μυστική αστυνομία του σάχη. ΜυστηριώδΕις μύθοι δη­ μιουργήθηκαν γρήγορα γύρω από την παΣVτάρ, την οποία αποτελού­ σαν ρεμάλια του δρόμου που ξαφνικά τους είχαν δώσει κρατική δύ­ ναμη. Μια από τις αποστολές της παΣVΤάρ ήταν να ελέγχει αν οι γυναί­ κες ήταν σωστά ντυμένες. Ήταν δύσκολο για μένα να καταλά­ βω αυτήν την επιμονή στα θέματα ντυσίματος. Οι γυναίκες θήλα­ ζαν τα μωρά τους μπροστά σε όλους, χωρίς να νοιάζονται αν τα στήθια τους ήταν σε κοινή θέα, ενώ τα κεφάλια τους, τα πιγούνια τους, οι καρποί των χεριών τους και οι αστράγαλοί τους ήταν καλυμ­ μένα. Στην παράξενη αυτή κοινωνία, όπως μου είχε πει ο Μουντί, εμείς ανήκαμε στην ελίτ. Κουβαλούσαμε το γόητρο μιας αξιοσέβαστης οι­ κογένειας, που σε σύγκριση με το μέσο όρο ήταν πολύ εξελιγμένη από πλευράς μόρφωσης και κουλτούρας. Ακόμη και η Αμεγιέ Μποζόργκ ήταν ένα υπόδειγμα σοφίας και καθαριότητας, αν τη συνέκρινε κά­ ποιος με τους ανθρώπους των δρόμων στην Τεχεράνη. Και ήμαστε σχετικά πλούσιοι. Ο Μουντί μου είχε πει πως θα έφερνε 2.000 δολάρια σε ταξιδιωτικά τσεκ, μα ήταν ολοΦάνερο πως είχε φέρει πολύ περισσότερα και πως ήταν πρόθυμος να τα ξοδεύει σε ό,τι του έκανε κέφι. Επίσης, ο Μαμάλ επέμενε να μας φορτώνει με μετρητά, για να μας κάνει επίδειξη δύνα­ μης και γοήτρου κι ακόμη για να μας ξεπληρώσει για όλα όσα είχαμε κάνει γι' αυτόν στην Αμερική. Τη συναλλαγματική αλλαγή από δολάρια σε ριάλ είναι δύσκολο να την κατανοήσει κανείς. Οι τράπεζες εξαργύρωναν κάθε δολάριο με εκατό ριάλ, μα ο Μουντί έλεγε πως οι τιμές στη μαύρη αγορά ήταν καλύτερες. Υποmεύομαι πως αυτός ήταν κι ο λόγος για τις εξόδους που έκανε χωρίς εμένα. Ο Μουντί είχε τόσα πολλά μετρητά, ώστε του ήταν αδύνατο να τα κουβαλάει όλα επάνω του. Γι ' αυτό γέμιζε τις τσέπες των ρούχων του, που κρέμονταν στην κρεμάστρα της κρεβα­ τοκάμαράς μας, με αρκετά · χρήματα. Τώρα καταλάβαινα γιατί έβλεπα τόσους πολλούς ανθρώπους στους δρόμους να κουβαλάνε φανερά χοντρές δεσμίδες με χαρτονομίσματα. Χρειάζονταν υπερβολικά πολλά ριάλ για να αγοράσουν οτιδήποτε. Δε γνωρίζουν τι θα πει πίστωση στο Ιράν και κανείς δεν πληρώνει με τσεκ. Κι εγώ και ο Μουντί χάσαμε γρήγορα την αίσθηση της αξίαι; αυτών Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

44

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YlΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

των χρημάτων. Ήταν όμορφο να αισθανόμαστε πλούσιοι, και φυσlκά ψωνίζαμε ανάλογα. Αγοράζαμε KεVΤημένες στο χέρι μαξιλαροθήκες, χειροποίητες κορνίζες για πίνακες επιχρυσωμένες με χρυσό είκοσι τεσ· σάρων καρατιών, και λεπτοδουλεμένες γκραβούρες σε μινιατούρες. Ο Moυvτί αγόρασε για τη Μαχτόμπ διαμαντένια σκουλαρίκια δεμένα με χρυσό. Κι εμένα μου αγόρασε δαχτυλίδι, μπρασελέ, κι ένα ζευγάρι διαμαντένια σκουλαρίκια με χρυσό δέσιμο. Επίσης μου αγόρασε ένα ξεχωριστό δώρο -ένα χρυσό κολlέ- που η αξία του σε δολάρια έφτανε τις τρεις χιλιάδες. Ήξερα πως θα κόστιζε πολύ περισσότερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στη Μαχτόμπ και σε μένα άρεσαν τα μακριά, σε φωτεινά χρώματα πακιστανικά φορέματα, ο Moυvτί μας αγόρασε από ένα. Διαλέξαμε τόσα έπιπλα που μπορούσαν να γεμίσουν δυο δωμά­ τιο" ήταν σκαλισμένα με λεπτοδουλεμένα σχέδια φύλλων από χρυσό και η ταπετσαρία τους ήταν από εξωτικό γκομπλέν. Αγοράσαμε ακόμη μια πλήρη τραπεζαρία κι έναν καναπέ και καρέκλες για το καθιστικό μας. Ο Mατζίvτ είπε πως θα φρόVΤlζε εκείνος τις διαδικασίες για να τα στείλουμε στην Αμερική με πλοίο. Η προθυμία του Μουντί να κά­ νουμε αυτές τις αγορές με ανακούφισε σε μεγάλο βαθμό από τους Φόβους μου. Ήταν OλOΦΆVερO πως σχεδίαζε να γυρίσουμε στο σπίτι μας. Ένα πρωί, την ώρα που η Ζοχρέ ετοιμαζόταν να πάρει τη Μαχτόμπ κι εμένα για ψώνια μαζί με κάποιες άλλες γυναίκες συγγενείς τους, ο Μουντί μου έδωσε μια χοντρή δεσμίδα ριάλ, που δεν είχε μπει στον κόπο να τα μετρήσει Η σπουδαία μου ανακάλυψη εκείνη την ημέρα ήταν ένα ιταλικό γκομπλέν, γύρω στα πέντε επί οχτώ πό­ δια, που ήξερα πως θα ταίριαζε εκπληκτικά στον τοίχο του σαλο­ νιού μας. Κόστιζε γύρω στα είκοσι χιλιάδες ριάλ, δηλαδή γύρω στα διακόσια δολάρια. Στο τέλος της ημέρας μού είχαν μείνει ακόμη αρ­ κετά λεφτά για ξόδεμα, γι' αυτό τα κράτησα για την επόμενη έ­ ξοδό μας για ψώνια. Ο Moυvτί ξόδευε χρήματα τόσο σπάταλα, που ήξερα πως δε θα τον ένοιαζε, και πολύ περισσότερο ούτε θα το πρό­ σεχε.

Σχεδόν κάθε βρά8υ ήμαστε καλεσμένοι σε σπίτια συγγενών από το τεράστιο σόι του Μουντί. Η Μαχτόμπ κι εγώ ήμαστε πάvτα οι ξένες, τα αξιοπερίεργα. Αυτές οι βραδιές ήταν βαρετές στο μεγαλύτερο μέDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

45

ρος τους, μα μας έδtναν την ευκαιρία να φεύγουμε από το φοβερό σπίτι της Αμεγιέ Μποζόργκ. Πολύ γρήγορα συνειδητοποίησα πως οι συγγενείς του Μουντί χω­ ρίζονταν σε δυο διαφορετικές κατηγορίες. Οι μισοί από αυτούς ζούσαν σαν την Αμεγιέ Μποζόργκ, περιφρονώντας τις δυτικές συνήθειες, προ­ σκολλημένοι στο ζηλευτό τους δόγμα της φανατικής αίρεσης των Σιιτών Μουσουλμάνων του Αγιοτολάχ Χομεϊνί. Οι άλλοι μισοί έδειχναν να δυτικοφέρνουν λιγάκι, ήταν πιο ανοι­ χτοί στις αλλαγές, πιο μορφωμένοι και φιλικοί, και σίγουρα ακολου­ θούσαν πιο σχολαστικά τους κανόνες της υγιεινής. Ανάμεσα σ' αυ­ τούς ήταν πολύ πιθανόν να βρει κανείς αρκετούς να μιλούν αγγλικά και οι περισσότεροι ήταν πιο ευγενικοί απέναντι στη Μαχτόμπ παρά σ ' εμένα. Απολαμβάναμε τις επισκέψεις μας στο σπίτι του Ρεζά και της Εσί. Στο περιβάλλον του σπιτιού του ο ανιψιός του Μουντί ήταν φιλι­ κός και ευγενής απέναντί μου. Η Εσί έδειχνε να με συμπαθεί κι εκεί­ νη. Εκμεταλλευόταν κάθε ευκαιρία να εξασκεί τα αγγλικά της μαζί μου. Η Εσί και μερικοί ακόμη από τους άλλους συγγενείς μάς βοηθού­ σαν να διασκεδάζουμε λιγάκι την πλήξη και τον εκνευρισμό που νιώ­ θαμε. Αλλά σπάνια με όφηναν να ξεχνώ πως, σαν Αμερικανίδα, με θεω­ ρούσαν εχθρό του Ιράν. Ένα βράδυ, για παράδειγμα, μας κάλεσαν στο σπίτι μιας ξαδέρφης του Μουντί, της Φατεμέ Χακίμ. Μερικές Ιρα­ νές έπαιρναν τα επίθετα των συζύγων τους μετά το γάμο τους, μα οι περισσότερες κρατούσαν τα πατρικά τους ονόματα. Στην περίmωση όμως της Φατεμέ υπήρχε μια παράξενη σύμmωση, αφού και το πατρι­ κό της ήταν Χακίμ και είχε παντρευτεί έναν πολύ στενό της συγγενή που τον έλεγαν κι αυτόν Χακίμ. Ήταν ένας πολύ ζεστός άνθρωπος γύρω στα σαράντα οχτώ με σαράντα εννιά που τολμούσε να στέλνει χαμόγελα στη Μαχτόμπ κι εμένα. Δε μιλούσε καθόλου αγγλικά, μα στη διάρκεια του φαγητού στο πάτωμα του χολ δε σταμάτησε να μας φροντίζει. Ο άντρας της, ασυνήθιστα ψηλός για Ιρανό, πέρασε το περισσότερο βράδυ μουρμουρίζοντας προσευχές και ψέλνοντας απο­ σπάσματα από το Κοράνι, ενώ τριγύρω μας οι άλλοι συγγενείς φλυα­ ρούσαν ακατάπαυστα ως συνήθως. Ο γιος της Φατεμέ είχε παράξενο παρουσιαστικό. Ενώ θα πρέπει να ήταν ήδη γύρω στα τριάντα με τριάντα πέντε, το ύψος του δεν ξεπερ­ νούσε τα τέσσερα πόδια και τα χαρακτηριστικά του παρέμεναν εφη· Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

46

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YlΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

βlκά. Αναρωτιόμουν αν βρισκόμουν μπροστά σε μια ακόμη από TIC; γενετικέc; ανωμαλίεc; που είχα δει με ασυνήθιστη συχνότητα στην οι­ κογένεια του Μουντί, όπου τόσοι πολλοί συγγενείc; είχαν παντρευτεί μεταξύ TOUC;. Την ώρα του ΦαΥητού αυτό το πλάσμα, που έμοιαζε με νάνο, μου μίλησε για λίγο στα αγγλικά, με έναν επιτηδευμένο τρόπο. Παρόλο που μου ήταν καλόδεχτο ν ' ακούω αγγλικά, ο τρόποc; του είχε αρχίσει να με ανησυχεί. Μετά το φαγητό, χωρίc; να με κοιτάζει στα μάτια, μου είπε: «Θα θέλαμε να ανεβείτε στο πάνω πάτωμα». Ο Μουντί, η Μαχτόμπ κι εγώ τον ακολουθήσαμε, για να βρεθού­ με έκπληκτοι σ' ένα δωμάτιο επιπλωμένο με αμερικάνικο τρόπο. Οι τοίχοι ήταν γεμάτοι με αγγλικά βιβλία. Ο YIOC; τηc; Φατεμέ με έβαλε να κάτσω σε ένα χαμηλό καναπέ. Ο Μουντί και η Μαχτόμπ κάθισαν πλάι μου. Ενώ παρατηρούσα τη διακόσμηση του δωματίου, είδα να μπαί­ νουν μέσα και τα άλλα μέλη τηc; οlκογένεlαc;. Κάθισαν όλοι TOUC; ιε­ ραρχικά, η ψηλή θέση στο δωμάτιο ανήκε στον άντρα τηc; Φα­ τεμέ. Έριξα ένα ερωτηματικό βλέμμα στον Μουντί. Εκείνοc; σήκωσε TOUC; ώμουc; του, δείχνονταc; πωc; αyvOOύσε ποια θα ήταν η συνέχεια αυτήc; τηc; lστορίαc;. Ο άντραc; τηc; Φατεμέ είπε κάτι στο φαρσί που το μετέφρασε αμέσωc; ο yΙOC; τηc;, απευθύνΟνταC; την ερώτηση σε μένα: «Τι γνώμη έχετε για τον πρόεδρο Ρίγκαν;» Ξαφνιάστηκα, προσπαθώνταc; να παραμείνω ψύχραιμη κι ευγενήc; είπα διστακτικά: «Καλόc; είναι». Συνέχισαν TIC; ερωτήσειc; που διαδέχονταν η μια την άλλη. «Τι γνώ­ μη είχατε για τον πρόεδρο Κάρτερ; Ποια είναι η γνώμη oac; για TOUC; δεσμούc; του Κάρτερ με το Ιράν;» Απρόθυμη να παίξω τον υπερασπιστή τηc; πατρίδαc; μου, έτσι καθώc; βρισκόμουν παγιδευμένη σ' αυτό το ιρανικό σαλόνι, είπα αποφασιστl­ κά: «Δε θα ήθελα να κουβεντιάσω τέτοιου είδουc; θέματα. 'Αλλωστε ποτέ δε με ενδlέφερε ιδιαίτερα η πολιτική». Εκείνοι όμωc; συνέχισαν να με πιέζουν. «Λοιπόν», μου είπε ο yloc;, «είμαι σίγουροc; πωc; πριν να έρθετε εδώ θα είχατε ακούσει πολλά για το πόσο καταπlεσμένεc; είναι οι γυναίκεc; στο Ιράν. Τώρα όμωc; που βρίσκεστε εδώ, θα πρέπει να έχετε διαπιστώσει με τα ίδια oac; τα μάτια Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

47

πως κάτι τέτοια φυσικά δεν είναι αλήθεια και πως όλα . αυτά που δια­ δίδονται στο εξωτερικό είναι ψέματα». Αυτή η ερώτηση ήταν τόσο γελοία, που δεν μπόρεσα να την αγνοή­ σω. «Λυπάμαι, μα άλλα βλέπω εγώ», τους είπα. Ήμουν έτοιμη να ξεσπάσω σε ένα κατηγορητήριο ενάντια στην καταπίεση των γυναι­ κών του Ιράν, μα γύρω μου έβλεπα να ταλαντεύονται θρασείς, υπε­ ρόmες άντρες που άγγιζαν τα κομποσκοίνια τους και μουρμούριζαν «Αλλάχ σκμπάρ », ενώ οι γυναίκες τυλιγμένες στα τσαντόρ τους κά­ θονταν ήρεμες, γεμάτες δουλοπρέπεια. «Δε θα ήθελα να κουβεντιά­ σουμε τέτοιου είδους θέματα», είπα απότομα. «Δεν πρόκειται να απα­ ντήσω σε καμιά άλλη ερώτηση». Γύρισα προς το μέρος του Μουντί και του είπα χαμηλόφωνα: «Θα προτιμούσα να με πάρεις να φύγουμε από εδώ μέσα. Δε μου αρέσει ο ρόλος που θέλουν να με βάλουν να παίξω». Ο Μουντί ένιωθε άσχημα, εγκλωβισμένος ανάμεσα στην έγνοια του για τη γυναίκα του και στο καθήκον του να δείξει τον απαιτούμενο σεβασμό στους συγγενείς του. Δεν έκανε απολύτως τίποτα, και η κουβέντα γρήγορα περιστράφηκε σε θρησκευτικά θέματα. Ο γιος της Φατεμέ τράβηξε ένα βιβλίο από κάποιο ράφι κι έγραψε μια αφιέρωση: «Στην Μπέτι. Αυτό είναι ένα δώρο για σένα μέσα από την καρδιά μου». Ήταν ένα βιβλίο με τις διδασκαλίες του Ιμάμ Αλί, του ιδρυτή της αίρεσης των Σιιτών. Μου εξήγησαν πως ο ίδιος ο Μωάμεθ είχε ορίσει τον Ιμάμ Αλί να γίνει ο διάδοχός του, μα πως μετά το θάνmο του προφήτη η αίρεση των Σουνιτών απέκτησε τεράστια δύναμη, και κα­ τόρθωσε έτσι να θέσει υπό τον έλεγχό της το μεγαλύτερο μέρος του ισλαμικού κόσμου. Η έχθρα αυτή συνεχιζόταν με αμείωτη ένταση α­ νάμεσα στους Σουνίτες και στους Σιίτες. Δέχτηκα το δώρο όσο πιο ευγενικά μπορούσα, μα είχα χάσει τε­ λείως το κέφι μου. Ήπιαμε το τσάι μας και φύγαμε. Στην κρεβmοκάμαρά μας, στο σπίτι της Αμεγιέ Μποζόργκ, ο Μουντί κι εγώ καβγαδίσαμε. «Δεν ήσουν ευγενικιά απέναντί τους», μου είπε. «Θα έπρεπε να είχες συμφωνήσει μ ' αυτά που έλε­ γαν». «Μα δεν έλεγαν την αλήθεια». «Κι όμως είναι αλήθεια αυτά που έλεγαν», ισχυρίστηκε. Έκπληκτη, είδα τον άντρα μου να παίρνει το μέρος της ομάδας των Σιιτών και να επιμένει πως οι γυναίκες στο Ιράν είχαν περισσότερα δικαιώματα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

48

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

αιτό οποιοδήποτε άλλο μέρος στον κόσμο. «Είσαι προκατειλημμένη», μου είπε. «Δεν καταιτιέζουν τις γυναίκες στο Ιράν». Δεν μπορούσα να πιστέψω στ' αφτιά μου. Είχε δει κι ο ίδιος το πόσο οι γυναίκες του Ιράν ήταν σκλάβες στους άντρες τους και το πώς η θρησκεία τους, όπως και η κυβέρνησή τους, τις εξανάγκαζε συνεχώς να ακολουθούν έναν αιταρχαιωμένο και πάνω αιτό όλα ανθυγιεινό κώδικα ντυσίματος. Πέσαμε για ύπνο εκείνο το βράδυ θυμωμένοΙ.

Μερικοί αιτό την οικογένεια επέμεναν πως θα έπρεπε να επισκε· φτούμε ένα αιτό τα παλάτια του σάχη. Όταν φτάσαμε, χώρισαν τους άντρες αιτό τις γυναίκες. Ακολούθησα τις άλλες γυναίκες σ' έναν προθάλαμο, όπου μας έψαξαν για να δουν αν κουβαλούσαμε κάτι αιταγορευμένο κι ακόμη έλεγξαν αν ήμαστε κατάλληλα ντυμένες. Εγώ φορούσα το μαvτό μου και το ρουσαρί που μου είχε δώσει η Αμεγιέ Μποζόργκ και χοντρές μαύρες κάλτσες. Ούτε ίχνος γυμνού ποδιού δε φαινόταν, κι όμως έκριναν πως δεν ήμουν κατάλληλα ντυμένη για να μπω εκεί μέσα. Μέσω διερμηνέα, μια αιτό τις υπεύθυνες με πληροΦό­ ρησε πως θα έπρεπε να φορέσω επιπλέον και ένα μακρύ βρακί αιτό χοντρό ύφασμα. Όταν ο Μουντί θέλησε να μάθει γιατί καθυστερούσαμε, άρχισε μια έντονη διαφωνία με την υπεύθυνη. Της εξήγησε πως ήμουν ξένη και πως δεν ήταν δυνατό να κουβαλάω μακριά βρακιά μαζί μου. Μα αυτή η εξήγηση δε φάνηκε να την έπεισε κι έτσι ολόκληρη η παρέα εξανα­ γκάστηκε να περιμένει, ώσπου να γυρίσει η Ναορίν, η γυναίκα του Μαμάλ, που πήγε στο σπίτι των γονιών της κάπου εκεί κοντά, για να της δανείσουν ένα μακρύ βρακί. Ο Μουντί, παρ ' όλα αυτά, ισχυρίστηκε πως το συγκεκριμένο γε­ γονός δεν ήταν αποτέλεσμα καταιτίεσης. «Είναι αιτλά μια μεμονω­ μένη περίmωση ατόμου που δείχνει υπερβάλλοντα ζήλο στη δουλειά του», τον άκουσα να μουρμουρίζει «Γι' αυτό δε θα έπρεπε να σχη­ ματίζεις λανθασμένες εντυπώσεις αιτό ανόητα περιστατικά σαν κι αυτό». Όταν τελικά κατορθώσαμε να μπούμε μέσα στο παλάτι, η αιτογοή­ τευσή μου δεν περιγραφόταν. Το παλάτι είχε αιτογυμνωθεί σε μεγάλο ποσοστό αιτό το μυθικό πλούτο του, αιτό τους επαναστάτες του Χο­ μεϊνί που το είχαν λεηλατήσει, κι αυτό που άφησαν πίσω τους ήταν στο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

49

μεγαλύτερο μέρος τους καταστρεμμένα. Δεν είχε μείνει τίποτα που να θυμίζει το σάχη, κι όμως ο ξεναγός μας έκανε ό,τι μπορούσε για να μας πείσει πόσο αλαζόνας και σπάταλος ηγεμόνας υπήρξε. Κι ύστερα, σαν επιβεβαίωση των ισχυρισμών του, μας ανάγκασε να ρίξουμε μια ματιά στη γειτονική παραγκούπολη, ενώ μας έλεγε πως του ήταν αδιανόητο ο σάχης να ζει με τόση μεγαλοπρέπεια, όταν έβλεπε μπρο­ στά στα μάτια του την εξαθλίωση του λαού του. Περπατούσαμε ανά­ μεσα σε γυμνές αίθουσες και ρίχναμε κλεφτές ματιές στις φτωχικά επιπλωμένες παράγκες, ενώ άπλυτα, χωρίς καμιά επίβλεψη, παιδιά έτρεχαν ανάμεσά μας σαν τρελά.

Ο καιρός περνούσε φοβερά αργά. Η Μαχτόμπ κι εγώ λαχταρούσα­ με να γυρίσουμε στην Αμερική, στο φυσιολογlκό τρόπο ζωής μας. Βρισκόμαστε στη δεύτερη εβδομάδα των διακοπών μας, όταν ο Ρεζά και η Εσί μας έδωσαν την ευκαιρία να νιώσουμε για λίγο αυτό που λένε σπιτική ζεστασιά. Ένα από τα πράγματα που ο Ρεζά θυμό­ ταν με πολλή αγάπη, από τον καιρό που ζούσε κοντά μας στο Κόρ­ πους Κρίστι, ήταν η Ημέρα των Ευχαριστιών. Γι' αυτό και με παρα­ κάλεσε, αν θα μπορούσα, να ετοίμαζα για όλους μας ένα δείπνο με γαλοπούλα. Ήμουν κατενθουσιασμένη. Έδωσα στον Ρεζά μια λίστα για να μου ψωνίσει όλα τα υλικά και έχασε όλη του την ημέρα για να τα συγκε­ ντρώσει. Η γαλοπούλα που μου έφερε ήταν πετσί και κόκαλο, γεμάτη πού­ πουλα. Τούτη η γαλοπούλα στάθηκε μια πρόκληση για μένα- στρώ­ θηκα αμέσως στη δουλειά και πέρασε η μέρα μου χωρίς να το κατα­ λάβω. Η κουζίνα της Εσί, παρόλο που ήταν βρόμικη, έμοιαζε αποστει­ ρωμένη σε σύγκριση μ ' εκείνη της Αμεγlέ Μποζόργκ. Δούλεψα σκλη­ ρά εκεί μέσα, αλλά με πολύ κέφl, για να δημιουργήσω μια πραγματικά αμερικάνικη γιορτή. Στην κουζίνα της Εσί δεν υπήρχε ταψΙ Πράγμα απίστευτο, δεν είχε χρii'σιμοποιήσεl ποτέ το φούρνο της κουζίνας της που δούλευε με υγραέριο. Αναγκάστηκα να κόψω τη γαλοπούλα σε πολλά μικρά κομ­ μάτια και να τα μαγειρέψω σε κατσαρόλες. Είχα βάλει τον Ρεζά και τον Μουντί να πηγαινοέρχονται πέρα δώθε από την κουζίνα της Εσί στης Αμεγlέ Μποζόργκ. Είχα αναγκαστεί να επινοώ ένα σωρό εναλλακτικές λύσεις. Δε βρήDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

50

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - ΟYlΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

κα φασκόμηλο για να φτιάξω τη σάλτσα, γι' αυτό και χρησιμοποίησα στη θέση του ένα αρωματικό βότανο και φρέσκο σέλινο, τα οποία ο Ρεζά κστόρθωσε να βρει μετά από μερικές ώρες ψάξιμο στις αγορές. Έψησα ψωμί αγγλικού τύπου για να το χρησιμοποιήσω για τη γέμιση. Έλιωσα πατάτες με ένα ξύλινο σφυράκι και τις πέρασα μέσα από σουρωτήρι, για να τις κάνω πουρέ. Η Εσί δεν είχε πετσέτες για τα πιάτα ή πιάστρες για τις κστσαρόλες οι Ιρανοί αγνοούν ακόμη και την ύπαρξή τους. Δεν μπόρεσα να βρω λαδόκολλες ή αλουμινόχαρτο, 0\ Ιρανοί χρησιμοποιούν στη θέση τους εφημερίδες. Τα σχέδιά μου για να τους φτιάξω και μηλόπιτα ναυάγη­ σαν, αφού δεν υπήρχε ταψί για πίτες, αντί γι' αυτήν ετοίμασα ψητά μήλα. Έπρεπε να μαντεύω κάθε φορά τη θερμοκρασία του φούρνου, αφού στάθηκε αδύνατο να αποκρυmογραφήσω τα κουμπιά του κα­ ντράν, και η Εσί, που δεν είχε ποτέ της χρησιμοποιήσει το φούρνο, ήταν το ίδιο σαστισμένη μ' εμένα. Μου έφαγε όλη την ημέρα για να ετοιμάσω μια γαλοπούλα που ήταν στεγνή, γεμάτη ίνες και προπάντων άγευστη. Όμως ο Ρεζά, η Εσί και οι φιλοξενούμενοί τους ενθουσιάστηκαν, όπως και να το κάνουμε αν τη συνέκρινες με το βρόμικο, γλοιώδες φαγητό που μας τάιζαν κάθε μέρα στο Ιράν, αυτό το γεύμα θα μπορούσε να θεωρηθεί πραγματική πανδαισία. Ο Μουντί ήταν πολύ περήφανος για μένα.

Τελικά η τελευταία μέρα της επίσκεψής μας έφτασε. Ο Μστζίντ επέμενε να περάσουμε το πρωί μας στο Πάρκο Μελάτ. Μας φάνηκε πολύ καλή ιδέα. Ο Ματζίντ ήταν πραγμστlκά ο μόνος που συμπαθούσα από την οικογένεια της Αμεγlέ Μποζόργκ, ήταν ο μοναδικός που είχε μια ζωντάνια στο βλέμμα του. Ο Ματζίντ και ο 2ία -που με είχε τόσο εντυπωσιάσει στο αεροδρόμιο- ήταν συνεταίροι σε μια εταιρία που κατασκεύαζε καλλυντικά. Το βασικό τους προϊόν ήταν τα αποσμητικά, παρόλο που δεν είχαμε δει ούτε ένα στο σπίτι της Αμεγιέ Μποζόργκ. Φαίνεται πως οι επιχειρήσεις του Ματζίντ του άφηναν αρκετό ελεύ­ θερο χρόνο, που τον περνούσε παίζοντας με τα αναρίθμητα παιδιά της οικογένειας. Στ' αλήθεια, ήταν ο μόνος μεγάλος που έδειχνε να εν­ διαΦέρεται για τα παιδιά. Η Μαχτόμπ κι εγώ τον λέγαμε «ο καλα­ μπουρτζής». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

51

Η έξοδος για το Πάρκο Μελάτ ήταν μόνο για τους τέσσερίς μας τον Ματζίντ, τον Μουντί, τη Μαχτόμπ κι εμένα. Ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσα να επιθυμήσω τούτη την τελευταία μέρα ενός ταξιδlOύ που μου είχε φανεί ατέλειωτο. Η Μαχτόμπ κι εγώ είχαμε αρχίσει να μετρά· με ήδη ΤΙζ ώρες που απέμεναν γlO την αναχώρησή μας. Το πάρκο ήταν μια όαση από πράσΙνα παρτέρια κω κήπους γεμά­ τους λουλούδια. Η Μαχτόμπ ήταν ξετρελαμένη που είχε βρΕΙ ένα τόσο όμορφο μέρος να τρέξει κω να χοροπηδήσει. Μαζί με τον Ματζίντ έπωζαν ευτυχlOμένοl. Ο Μουντί κι εγώ τους ακολουθούσαμε περπα­ τώντας νωχελικά. Πόσο πιο απολαυστικός θα μπορούσε να ήταν αυτός ο περίπα­ τος, σκέφτηκα, αν μπορούσα να ξεφορτωθώ αυτήν τη γελοία κελε­ μπία κω το μαντίλι που φορούσα στο κεφάλl. Πόσο μισούσα τη ζέ­ στη κω την μπόχα των άπλυτων κορμιών που ήταν παρούσα ακό­ μη κω σ ' αυτόν εδώ τον Παράδεισο. Πόσο σιχωνόμουν αυτήν τη χώρα. Ξαφνlκά ένιωσα το χέρι του Μουντί να πιάνει το δικό μου, ξαφνιά­ στηκα, γlOτί κάτι τέτοlO το θεωρούσαν στο Ιράν σαν μια μικρή πα­ ραβίαση των εθίμων των Σl1τών. ΈδΕΙχνε σκεφτικός κω λυπημέ­ νος. «Κάτι συνέβηκε πρΙν φύγουμε από το σπίτι», μου είπε. «Μα δε σου είπα ακόμη τίποτα γι' αυτό». «Για τι πράγμα μιλάς» «Με έδιωξαν από τη δουλειά μου». Τράβηξα το χέρι μου από το δικό του, υποmεύθηκα πως αυτό ήταν κάποlO τέχνασμα, κι ένιωσα να ξαναγυρίζουν όλΟ! οι φόβοl μου. «Για­ τί;» τον ρώτησα. «Η κλινική ήθελε να προσλάβει κάποlOν άλλο να δουλέψει στη θέση μου με πολύ λιγότερα χρήματα». «Λες ψέματα», του είπα με κακία. «Δεν μπορεί να είνω αλήθεια κάτι τέτοlO». «Κι όμως, είνω αλήθεια». Καθίσαμε πάνω στο γρασίδι κι αρχίσαμε να κουβεντιάζουμε. Είδα στο πρόσωπο του Μουντί τη βαθιά κατάθλ.ιψη πο τον βασάνιζε τα δυο τελευταία χρόν1Ο. Νέος ακόμα, είχε αφήσεl την πατρίδα του για να αναζητήσει την τύχη του στη Δύση. Είχε δουλέψΕΙ σκληρά, κω η μια επnυχία διαδεχόταν την άλλη σε όλη τη διάΡΚΕΙα των σπουδών του, με αποκορύφωμα την απόκτηση του mυχίου του οστεοπαθητικού, Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

52

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - ΟΥΙΝΑΜ ΧΟΦΕΡ

και την εξάσκησή του ως εσωτερικού στην αvαισθησιoλoγία. Μαζί είχαμε περάσει όλη εκείνη την περίοδο της εξάσκησης, πρώτα στο Κόρπους Κρίστι, κι αργότερα στην Αλπένα, μια μικρή πόλη στα βό­ ρεια της χερσονήσου του Mίτσιγκαv. Ζούσαμε καλά πριν αρχίσει το πρόβλημα. Μερικές δυσκολίες πήγαζαv από φυλετικές προκαταλή­ ψεις, άλλες πάλι ήταv προϊόν κακής τύχης. Όποια κι αν ήταv η αιτία, τα εισοδήματα του Moυvτί είχαν μειωθεί απελπιστικά και η επαγγελ­ ματική του φήμη είχε διαβρωθεί σοβαρά. Αναγκαστήκαμε κάτω από αυτές τις συνθήκες να εγκαταλείψουμε την Αλπένα, την πόλη που αγαπήσαμε τόσο πολύ. Δούλευε στην Κλινική της Δεκάτης Τετάρτης οδού στο Ντι­ τρόιτ περισσότερο από ένα χρόνο, μια δουλειά που πήρε μόνον ύστε­ ρα από δικιά μου πίεση. Τώρα, μου αποκάλυmε πως κι αυτήν την είχε χάσεΙ. Αλλά δε θα άφηνα την απαισιοδοξία να μας κυριεύσει. Έτσι όπως καθόμαστε στο πάρκο, με δάκρυα στα μάτια προσπάθησα να του δώσω κουράγιο. «Δεν πειράζει», του είπα. «Θα βρεις άλλο νοσοκομείο, κι εγώ, θ' αρχίσω πάλι να δουλεύω». Ο Moυvτί ήταν απαρηγόρητος. Το βλέμμα του είχε γίνει θλιμμένο και άδειο, όπως και τόσων πολλών άλλων Ιρανών.

Αργά το ίδιο απόγευμα η Μαχτόμπ κι εγώ αρχίσαμε μια συναρ­ παστική επιχείρηση: το πακετάρισμα! Το μόνο πράγμα που θέλα­ με περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στον κόσμο ήταν να γυρίσου­ με στο σπίτι μας. ΉτΑV η πρώτη φορά που λαχταρούσα τόσο α­ πελπισμένα να φύγω από ένα μέρος. Μόνο ένα ακόμη ιραvΙKό βρά­ δυ είχε μείνει. Μόνο ένα ακόμη βράδυ ανάμεσα σε ανθρώπους που δεν μπορούσα να καταλάβω ούτε τη γλώσσα τους ούτε τα έθιμά τους. Έπρεπε να βρούμε χώρο στις αποσκευές μας για να χωρέσουν όλα αυτά τα πράγματα που είχαμε αγοράσει, μα ήταv διασκέδαση για μας αυτό. Τα μάτια της Μαχτόμπ έλαμπΑV από την ευτυχία που ένιωθε. Αύριο, το ήξερε, εκείνη και το λαγουδάκι της θα πρoσδένovταν στη θέση ενός αεροπλάνου για το ταξίδι της επιστροφής. Ένα μέρος του εαυτού μου KαΤΑVOOύσε βαθιά τον Moυvτί. Ήξε­ ρε πως σιχαινόμουν την πατρίδα και την οικογένειά του και δεν υπήρDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

53

χε λόγος να τονίζω ιδιαίτερα τη χαρά μου για το τέλος των διακο­ πών μας. Όμως ήθελα ν' αρχίσει κι αυτός κάποια στιγμή να ετοιμά­ ζεται. Pίχνovτας μια ματιά γύρω στο μικρό, με λιγοστά έπιπλα δωμάτιο για να δω αν είχα ξεχάσει κάτι, τον είδα να κάθεται στο κρεβάτι, αφηρη­ μένος. «Άvτε», του είπα, «έλα να ετοιμάσουμε μαζί τα πράγματά μαζ». Κοίταξα τη βαλίτσα με τα φάρμακα που είχε φέρει μαζί του για να τα δωρίσει στην τοπική ιατρική Koιvότητα. «Τι θα τα κάνεις αυτά;» τον ρώτησα. «Δεν ξέρω», μου απάvτησε. «Γιατί δεν τα δίνεις στον ΧουσεΥν;» του πρότεινα. Ο μεγαλύτερος γιος του Χατζί Μπαμπά και της Αμεγιέ Μποζόργκ ήταν ΕΠιτυχημένος φαρμακοποιός. Κάπου στο βάθος του σπιτιού άκουσα το τηλέφωνο να χτυπάει, μα δεν του έδωσα καμιά σημασία. Ήθελα να τελειώνω με το πακετάρι­ σμα. «Δεν έχω αποφασίσει τι θα τα κάνω αυτά», μου είπε ο Μουντί. Η φωνή του ακουγόταν απαλή, μα απόμακρη. Έδειχνε συλλογισμένος. Πριν μπορέσουμε να συνεχίσουμε την κουβέντα μας, Φώναξαν τον Μουντί στο τηλέφωνο, κι εγώ τον ακολούθησα στην κουζίνα. Αυτός που τηλεφωνούσε ήταν ο Mατζίvτ, που είχε πάει να ΕΠιβεβαιώσει την mήση και τις θέσεις μας στο αεροπλάνο. Οι δυο άvτρες μίλησαν για λίγο στα φαρσί κι ύστερα ο Moυvτί είπε στα αγγλικά: «Νομίζω, πως θα ήταν καλύτερα να τα πεις και στην Μπέτι». Την ώρα που έπαιρνα το ακουστικό από τα χέρια του άντρα μου, ένιωσα να με διαπερνά ένα ρίγος. Ξαφνικά, τα πάντα έμοιαζαν να ταιριάζουν απόλυτα σ' ένα φοβερό μωσαϊκό. Ήταν η υπερβολική χαρά του Μουντί για το ξανασμίξιμο με την οικογένειά του και η ολοΦάνερη συγκίνησή του για την Ισλαμική Επανάσταση. Ήταν τα χρήματα που ξόδευε ασυλλόγιστα. Κι όλα αυτά τα έπιπλα που είχαμε αγοράσει; Θυμήθηκα πως ο Mατζίvτ δεν είχε κάνει ακόμη καμιά από τις απαραίτητες ενέργειες για να τα στείλει με πλοίο στην Αμερική. Ήταν μήπως τυχαίο πως ο Mατζίvτ είχε εξαφανιστεί με τη Μαχτόμπ το ίδιο εκείνο πρωινό στο πάρκο για να μπορέσουμε εγώ και ο Moυvτί να μιλήσουμε μόνοι μας Ξαναθυμήθηκα όλες εκείνες τις κουβέντες στα φαρσί ανάμεσα στον Μουντί και στον Μαμάλ, τότε που ο Μαμάλ έμενε μαζί μας στο Μίτσιγκαν. Υποψιαζόμουν, τότε, πως κάτι σκάρω­ ναν σε βάρος μου. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

54

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

O YlNAM ΧΟΦΕΡ

Κω τώρα το ήξερα, ήμουν σίγουρη πως κάτι φοβερό συνέβωνε πριν ακόμη ακούσω τον Ματζίντ να μου λέει στο τηλέφωνο: «Δε θα μπο­ ρέσετε να φύγετε αύριο». Προσπαθώντας να κρύψω τον πανικό στη φωνή μου, τον ρώτησα: «Τι εννοείς, δε θα μπορέσουμε να φύγουμε αύριο;» «Έπρεπε να πάτε τα διαβατήριά σας στο αεροδρόμιο τρεις μέρες πριν από το χρόνο αναχώρησης για να τα εγκρίνουν κω να μπορέσετε να βγείτε από τη χώρα». «Δεν το ήξερα αυτό. Δεν είνω δικό μου το λάθος». «Το γεγονός πάντως είνω πως δεν μπορείτε να φύγετε αύριο». Διέκρινα ένα ίχνος περιφρόνησης στη φωνή του Ματζίντ, σαν να ήθελε να πει: εσείς οι γυναίκες -ιδιαίτερα εσείς οι γυναίκες της Δύ­ σης- ποτέ δεν πρόκειται να καταλάβετε πώς πραγματικά λειτουργεί ο κόσμος. Μα διέκρινα κω κάτι ακόμη, μια ψυχρή ακρίβεια στις λέξεις που χρησιμοποιούσε, λέξεις που ακούγονταν σαν να τις είχε κάνει πρόβα. Από εκείνη τη στιγμή έπαψα πια να συμπαθώ τον Ματζίντ. Του έβαλα τις φωνές στο τηλέφωνο. «Θέλω να μου πεις αμέσως πότε είνω η επόμενη mήση που φεύγει από εδώ κω αν μπορούμε να επιβιβαστούμε σ' αυτήν». «Δεν ξέρω. Πρέπει να το ελέγξω». Όταν έκλεισα το τηλέφωνο, ένιωσα το κορμί μου να έχει αδειάσει από το αίμα μου. Ήμουν ένας άνθρωπος χωρίς δύναμη. Κάτι μέσα μου μού έλεγε πως πέρα από γραφειοκρατικά προβλήματα υπήρχε κάτι άλλο που αφορούσε όχι μόνο τα διαβατήριά μας, αλλά αυτό το ίδιο το ταξίδι μας. Τράβηξα τον Μουντί πίσω στην κρεβατοκάμαρά μας. «Πες μου τι τρέχει», τον ρώτησα. «Τίποτα, τίποτα. Θα πάρουμε την επόμενη πτήση που θα πηγαίνει στον προορισμό μας». «Γιατί δε νοιάστηκες για τα διαβατήριά μας» «Ήταν λάθος. Δε σκέφτηκα πως θα έπρεπε να περάσουν από αυτήν τη διαδικασία». Είχα φτάσει πολύ κοντά πια στα όρια του πανικού. Δεν ήθελα να χάσω την ψυχραιμία μου, μα ένιωθα πως είχα αρχίσει να τρέμω. Η φωνή μου ανέβηκε σε ύψος κω ένταση, κω δεν μπορούσα να σταμα­ τήσω το τρέμουλό της. «Δε σε πιστεύω», του Φώναξα. «Μου λες ψέ­ ματα. Πάρε τα διαβατήριά μας. Ετοίμασε τα πράγματά σου. Θα πάμε τώρα αμέσως στο αεροδρόμιο. Θα τους εξηγήσουμε πως δεν ξέραμε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

55

τίποτα γι ' αυτές τις ΤΡΘς μέρες που ΧΡΘάζονταν για την έγκριση της αναχώρησής μας, κι ίσως να μας αφήσουν να μπούμε στο αεροπλάνο. Αν δεν το κάνουν, θα μείνουμε εκεί μέχρι να καταφέρουμε να επιβι­ βαστούμε σε κάποιο άλλο αερoπλάvo». Ο Moυvτί έμΘνε σιωπηλός για λίγο. Ύστερα αναστέναξε βαθιά. Είχαμε περάσΘ τα περισσότερα από τα εφτά χρόνω του γάμου μας αποφεύγοντας να έρθουμε αvτψέτωπol σε καβγάδες. Τώρα ο Moυvτί ήξερε καλά πως δε θα έπρεπε να καθυστερήσΘ άλλο αυτό που είχε να μου ΠΘ, κι εγώ, πριν ακόμη το ΠΘ, ήξερα τι ήταν αυτό που θα άκουγα. ΚάθlΟε στο κρεβάτι πλάι μου κω προσπάθησε να με αγκαλιάσΘ από τη μέση, μα τραβήχτηκα από KOVΤά του. Άρχισε να μιλάει ήρεμα κι αποφαΟ1στlκά, με μια αυξανόμενη αίσθηση δύναμης στη φωνή του. <<Στ ' αλήθΘα δεν ξέρω πώς να σ ' το πω», μου είπε. «Δεν πρόΚΕπω να γυρίσουμε πίσω στο σπίτι μας. Θα μείνουμε εδώ». Παρόλο που ήταν κάτι που το περίμενα, γι ' αρκετά λεπτά, δεν μπορούσα να συγκρατήσω την οργή μου, όταν τον άκουσα τελικά να ξεστομίζΘ αυτές τις λέξεις. Πετάχτηκα όρθω: «Ψεύτη! Ψεύτη! Ψεύτη!» του Φώναξα. «πώς μπό­ ρεσες να μου το κάνΘς αυτό; Ήξερες καλά το μόνο λόγο για τον οποίον αποφάσισα να έρθουμε εδώ πέρα. Πρέπει να με αφήσΘς να γυρίσω πίσω στο σπίτι μου!» Ο Moυvτί ήξερε, μα ήταν OλOΦΆVερO πως δεν τον ένοιαζε. Με τη Μαχτόμπ να μας κοπάζεl, ανίκανη να καταλάβΘ το λόγο αυτής της παράξενης κι ακατανόητης αλλαγής στη συμπεριφορά του πατέρα της, άκουσα τον Moυvτί να γρυλίζΘ: «Δεν πρόκεπω να σε αφήσω να γυρίσΘς πίσω, θα κάνεις αυτό που λέω εγώ, κω θα μείνεις εδώ, χωρίς πολλά λόγια». Με άρπαξε από τους ώμους κω με πέταξε με δύναμη πάνω στο κρεβάτι. Οι φωνές του είχαν πάρει έναν τόνο θρασύτητας, έμΟ1αζε σχεδόν να γελάΘ, σαν να ήταν ο θρωμβευτικός νικητής σε έναν επεκτατικό, ακήρυχτο πόλεμο. «Θα μείνεις εδώ την υπόλοιπη ζωή σου. ΠρέπΘ να το χωνέΨΘς αυτό. Δεν πρόκεπω να σ ' αφήσω να φύγΘς από το Ιράν. Θα μείνεις εδώ μέχρι να πεθάνΘς». Έμε1Vα στο κρεβάτι ζαλισμένη κω σιωπηλή, ενώ δάκρυα κυλούσαν στο πρόσωπό μου. Η Μαχτόμπ έκλωγε κω κρατούσε σΦtxτά στην αγκαλιά της το λα­ γουδάκι της. Η ψυχρή, τρομερή αλήθεω μας είχε εξουθενώσει. Συνέ­ βωναν στ' αλήθεω όλα αυτά; Ήμαστε, η Μαχτόμπ κι εγώ, φυλακιDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

56

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

O YIΛlAM ΧΟΦΕΡ

σμένες; Όμηροι; Αιχμάλωτες αυτού του μοχθηρού ξένου που υπήρξε κάποτε αγαπημένος σύζυγος και πατέρας; Σίγουρα θα έπρεπε να υπάρχει κάποια διέξοδος από αυτήν την τρέλα. Με μια αίσθηση δίκαιας αγανάκτησης συνειδητοποίησα, τι ει­ ρωνεία, πως ο Αλλάχ ήταν με το μέρος μου. Δάκρυα οργής και απογοήτευσης πλημμύρισαν τα μάτια μου την ώρα που έβγαινα τρέχοντας από την κρεβατοκάμαρα για να αvτιμε­ τωπίσω την Αμεγιέ Μποζόργκ και όλους τους άλλους της οικογένειας που βρίσκονταν, ως συνήθως, αυτήν την ώρα στο σαλόνι και τεμπε­ λιάζανε. «Είσαστε όλοι σας ψεύτες!» τους Φώναξα. Κανένας τους δεν έδειξε να καταλαβαίνει, ή να νοιάζεται, γι ' αυτό που απασχολούσε την Αμερικάνα γυναίκα του Μουντί. Στεκόμουν εκεί μπροστά στα εχθρικά τους πρόσωπα νιώθοντας γελοία και ανίκανη. Η μύτη μου έτρεχε. Δάκρυα κυλούσαν από τα μάτια μου στα μά­ γουλά μου. Δεν είχα μΑVΤίλι, ούτε χαρτομάντιλα, γι ' αυτό, όπως κι όλοι οι άλλοι στην οικογένεια του Μουντί, σκούπισα τη μύτη μου στο μαντίλι που φορούσα στο κεφάλι μου. Ύστερα τους Φώναξα: «Απαιτώ να μιλήσω μπροστά σε ολόκληρη την οικογένεια τώρα αμέσως!» Με κάποιον τρόπο η απαίτησή μου αυτή διαβιβάστηκε και δόθηκε εντολή στους συγγενείς να μαζευτούν. Πέρασα αρκετές ώρες στην κρεβατοκάμαρα συντροφιά με τη Μα­ χτόμπ, κλαίγοντας. Όταν ο Μουντί μου ζήτησε το βιβλιάριο των επι­ ταγών μου, του το έδωσα υποταγμένη. «Πού είναι τ' άλλα;» με ρώτησε. Είχαμε τρεις λογαριασμούς. «Πήρα μόνο από τον έναν», του είπα. Αυτή η εξήγηση έδειξε να τον ικανοποιεί και δεν μπήκε στον κόπο να ψάξει το πορτοφόλι μου. Με άφησε μόνη μου, κι εγώ προσπάθησα να συγκεντρωθώ για να σχεδιάσω την υπεράσπισή μου.

Πολύ αργά το ίδιο βράδυ, όταν γύρισε ο Χατζί Μπαμπά από τη δουλειά του, κι έφαγε το βραδινό του, μπήκα στο δωμάτιο που ήταν μαζεμένη όλη η οικογένεια, αφού πρώτα σιγουρεύτηκα πως είχα ντυθεί με τον απαιτούμενο σεβασμό. Αυτό που θα έλεγα ήταν προσεχτικά μελετημένο. Θα βαΟ1ζόμουν πάνω στη θρησκευτική ηθική που τόσο σεβόταν και υπολόγιζε ο Χατζί Μπαμπά. Το σωστό και το λάθος ήταν θέματα ξεκάθαρα γι ' αυτόν. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

57

«Ρεζά», είπα, προσπαθώντας να διατηρήσω ήρεμη τη φωνή μου, «σε παρακαλώ, μετάφρασε αυτό που θα πω στον Χατζί Μπαμπά». Στο άκουσμα του ονόματός του ο γέρος άντρας σήκωσε τα μάτια του για λίγο κι ύστερα χαμήλωσε το κεφάλι του, όπως έκανε πάντα, αρνούμενος από υπερβολική ευσέβεια να με κοιτάξει κατάματα. Ελπίζοντας πως ο Ρεζά θα μετέφραζε με ακρίβεια στα φαρσί αυτά που έλεγα, μπήκα κατευθείαν στο θέμα μου. Εξήγησα στον Χατζί Μπα­ μπά πως δεν ήθελα να έρθω στο Ιράν, γιατί συνειδητοποιούσα πως με τον ερχομό μου εδώ θα εγκατέλειπα δικαιώματα που ήταν βασικά για μια Αμερικανίδα. Ήξερα πως όσον καιρό θα έμενα στο Ιράν, ο Μουντί θα ήταν ο αφέντης μου. Γιατί, λοιπόν, είχα έρθει; ρώτησα ρητορικά. Απάντησα η ίδια στην ερώτηση που τους είχα υποβάλει, πως ήταν η επιθυμία μου να γνωρίσω την οικογένεια του Μουντί και να τους δώσω την ευκαιρία να τον ξαναδούν. Υπήρχε κι ένας άλλος, πολύ βαθύτερος, λόγος, αλλά δεν μπορούσα -δεν τολμούσα- να τον εκφράσω με λόγια και να τον μοιραστώ με την οικογένεια του Μουντί. Γι' αυτό τους ξαναδιηγήθηκα την πράξη βλασφημίας του Μουντί. Στο Ντιτρόιτ, τότε που είχα εκφράσει στον Μουντί το φόβο μου πως θα μπορούσε ίσως να με κρατήσει στο Ιράν, με είχε πείσει για το αντίθετο με τη μοναδική πράξη που θα μπορούσε ν' αποδείξει τις καλές του προθέσεις. «ο Μουντί ορκίστηκε στο Κοράνι πως δε θα προσπαθούσε να με κρατήσει εδώ παρά τη θέλησή μου», τους είπα, ενώ αναρωτιόμουν πόσα από αυτά που έλεγα άκουσε ή κατάλαβε ο Χατζί Μπαμπά. «Εί­ σαστε ένας άνθρωπος του Θεού. Πώς μπορείτε να του επιτρέπετε να μου κάνει κάτι τέτοιο, αφού έχει ορκιστεί στο Κοράνι;» Ο Μουντί παραδέχτηκε την αλήθεια αυτών που έλεγα. «Μα ο Αλλάχ με έχει ήδη συγχωρέσει», του είπε. «Κι αυτό γιατί, αν δεν το έκανα, δε θα είχα κατορθώσει να την πείσω να έρθει εδώ». Η απόφαση του Χατζί Μπαμπά ήταν γρήγορη και δεν επέτρεπε καμιά αντίρρηση. Ο Ρεζά είπε μεταφράζοντάς μου: «Όποιες κι αν είναι οι επιθυμίες του NτετζΆV, εμείς θα τις ακολουθήσουμε». Ένιωσα την κακία να με πνίγει και θέλησα να τους χτυπήσω με τα λόγια μου πάλι, παρόλο που ήξερα καλά πόσο μάταιο ήταν. «Είσαστε όλοι σας ελεεινοί ψεύτες!» τους Φώναξα. «Το ξέρατε όλοι σας από την αρχή. Ήταν ένα κόλπο και ήσαστε όλοι σας μέσα σ' αυτό. Το σχεδιάζατε για αρκετούς μήνες και σας μισώ όλους σας!» Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

58

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Έκλαιγα με λυγμούς τώρα και τους Φώναζα: «Κάποια μέρα θα σας εκδικηθώ. Το κάνατε αυτό με πρόσχημα τον ισλαμικό νόμο, γιατί ξέρατε πως θα τον σεβόμουν. Και θα πληρώσετε γι' αυτό. Ο ίδιος ο Θεός θα σας τιμωρήσει!» Ούτε ένας από την οικογένεια δεν έδειχνε να νοιάζεται για τη δύ­ σκολη θέση μου. Αντάλλαζαν συνωμοτικά βλέμματα κι ήταν ολοφά­ νερο πως ήταν ευχαριστημένοι που έβλεπαν τον Μουντί να εξουσιάζει την Αμερικανίδα γυναίκα του.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

3

ΚΜΨΑΜΕ, ΕΓΩ ΚΑΙ ΜΑΧΤΟΜΠ,

Η πολλή ώρα, κι ύστερα εκείνη απο­ κοιμήθηκε εξαντλημένη. Εγώ έμεινα ξύπνια όλη τη νύχτα. Το κεφάλι μου κόντευε να σπάσει από τον πονοκέφαλο. Μισούσα και φοβόμουν τον άντρα που μοιραζόμουν μαζί του το ίδιο κρεβάτι. Ανάμεσά μας, άκουγα τη Μοχτόμπ να σιγοκλαίει στον ύπνο της και μου σπάραζε την καρδιά. Πώς μπορούσε ο Μουντί να κοιμάται τόσο βαθιά πλάι στη λεπτοκαμωμένη, ανήσυχη κόρη του; Πώς μπόρεσε να της το κάνει αυτό; Εγώ, τουλάχιστον, είχα κάνει τις επιλογές μου, αλλά η καημένη η Μαχτόμπ δεν έφταιγε σε τίποτα. Ήταν ένα αθώο τετράχρονο κοριτσά­ κι παγιδευμένο στη σκληρή πραγματικότητα ενός παράξενου, νεφελώ­ δη γάμου που ακόμη δεν μπορώ να καταλάβω πώς κατάφερε να γίνει μελόδραμα. Όλη τη νύχτα κατηγορούσα τον εαυτό μου. Πώς μπόρεσα να τη φέρω εδώ; Αλλά ήξερα την aπάντηση. Πώς μπορούσα και να μηv τη φέρω; Όσο παράξενο κι αν φαίνεται, ο μόνος τρόπος που πίστευα πως μπορούσε να κρατήσει τη Μοχτόμπ έξω από το Ιράν ήταν να τη φέρω εδώ προσωρινά. Τώρα πια συνειδητοποιούσα το λάθος μου. Σε όλη μου τη ζωή τα πολιτικά και οι διεθνείς μηχανορραφίες ήταν θέματα που με aπωθoύσαν. Αυτό που πάνω aπ , όλα επιθυμούσα ήταν μια ευτυχισμένη και ήρεμη οικογένεια. Μα εκείνη τη νύχτα, που μάταια προσπαθούσα να κοιμηθώ, το μυαλό μου βασάνιζαν χιλιάδες αναμνή­ σεις, κι ήταν εκείνη τη νύχτα που συνειδητοποίησα το πόσο ελάχιστες ήταν οι στιγμές χαράς στη ζωή μου, μα κι αυτές σχεδόν πάντα ανά­ μικτες με πόνο.

Δε θα ήταν υπερβολή να πω πως ήταν ο πόνος που μας έφερε κοντά, πριν από δέκα χρόνια, ένας πόνος που ξεκίνησε από την αρι­ στερή πλευρά του κεφαλιού μου κι aπλώθηKε γρήγορα σε όλο μου το Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

60

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

κορμί. Απανωτές κρίσεις ημικρανίας άρχισαν να με βασανίζουν από το Φεβρουάριο του 1974, κρίσεις που μου προξενούσαν ναυτίες και ζαλάδες, και που όταν υποχωρούσαν μου άφηναν μια φοβερή αδυνα­ μία. Μου ήταν φοβερά επώδυνο ακόμη και να ανοίξω τα μάτια μου. Κι ο παραμικρότερος θόρυβος μου δημιουργούσε σπασμούς αγωνίας που ξεκινούσαν από τον αυχένα και διέτρεχαν τη σπονδυλική μου στήλη σε όλο το μήκος της. Δεν μπορούσα να κοιμηθώ παρά μόνο με τη βοήθεια ισχυρών ηρεμιστικών. Ένιωθα φοβερά απογοητευμένη, ήμουν είκοσι οχτώ χρόνων και αποφασισμένη να διαμορφώσω τη ζωή μου όπως εγώ την ήθελα. Είχα στο ενεργητικό μου έναν επιπόλαιο και γι' αυτό αποτυχημένο γάμο, μόλις τέλειωσα το σχολείο, μια ένωση χωρίς αγάπη που κατέληξε σ' ένα μακρόχρονο οδυνηρό διαζύγιο. Μα τώρα είχα μπει σε μια περίοδο σταθερότητας κι ευτυχίας που ήταν άμεσο αποτέλεσμα των δικών μου προσπαθειών. Η δουλειά μου στην ΙΠ Χάνκοκ, σε μια μικρή πόλη του κεντρικού Μίτσιγκαν, το Έλσι, μου πρόσφερε τις προοmικές μιας καριέρας στη διευθυντική ομάδα της επιχείρησης. Με είχαν προσλάβει αρχικά σαν νυχτερινό υπάλληλο για τους λογαριασμούς τους, κι εγώ είχα κατορθώσει ν ' ανέβω στη θέση που βρισκόμουν σήμερα, υπεύ­ θυνη όλου του προσωπικού του γραφείου και σε άμεση συνεργασία με το διευθυντή του τμήματος μηχανών. Ο μισθός μου ήταν ικανοποιη­ τικός και μπορούσα να συντηρώ ένα άνετο, αν και απέριπο, σπίτι για μένα και για τους δυο γιους μου, τον Τζο και τον Τζον. Προχωρούσα με άλματα στο φιλόδοξο στόχο που είχα οριοθετήσει από τον καιρό της εφηβείας μου, για τη μελλοντική πορεία της ζωής μου. Με περιστοίχιζε μια ολόκληρη κοινωνία εργατών και εργατριών που ένιωθαν απόλυτα ικανοποιημένοι με την εκπλήρωση κάποιων στόχων που εγώ θεωρούσα ταπεινούς. Ήθελα για μένα κάτι πέρα από τα συνηθισμένα, ίσως κάποιο δίπλωμα κολεγίου ή μια καριέρα δικα­ στικού συντάκτη-ανταποκριτή στο δικαστήριο, ή κι ακόμη μια δικιά μου επιχείρηση. Ήθελα να πετύχω κάτι περισσότερο από όλους αυ­ τούς με τις πληκτικές ζωές που έβλεπα γύρω μου. Αλλά ήταν τότε που άρχισαν οι πονοκέφαλοι. Για μέρες ολόκληρες η μόνη μου φιλοδοξία ήταν να απαλλαγώ από εκείνους τους πονοκε­ φάλους που με εξουθένωναν σωματικά και ψυχικά. Απελπισμένη, αναζητώντας βοήθεια, επισκέφτηκα το δόκτορα Ρό­ τζερ Μόρις, που ήταν από πολλά χρόνια ο οικογενειακός μας παθο­ λόγος, κι εκείνος το ίδιο απόγευμα έκανε τις απαραίτητες ενέργειες για Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

61

την εισαγωγή μου στο Νοσοκομείο του Κάρσον Σίτι, που ειδικευόταν στην οστεοπαθητική και βρισκόταν στα δυτικά του Έλσι, μισή ώρα περίπου με το αυτοκίνητο. Έμενα ξαπλωμένη, κουλουριασμένη συνέχεια στο κρεβάτι ενός μο­ ναχικού δωματίου με τις κουρτίνες κατεβασμένες και σβηστά τα φώτα, κι άκουγα δύσπιστα τους γιατρούς να λένε πως υπήρχε μεγάλη πιθα­ νότητα να είχα κάποιον όγκο στον εγκέφαλο. Οι γονείς μου έκαναν όλη τη διαδρομή με το αυτοκίνητο από το Μπάνιστερ για να με επισκεφτούν, φέρνοντας μαζί τους τον Τζο και το μικρό Τζον να με δουν, παρόλο που δεν επιτρεπόταν η είσοδος σε παιδιά αυτής της ηλικίας. Ήμουν ευτυχής που είδα τους γιους μου, μα αυτή η ελαστικότητα στους αυστηρούς κανόνες του νοσοκομείου, όσο αφορά το επισκεπτήριο, με φόβισε. Γι ' αυτό όταν ο πάστορας του νοσοκομείου στάθηκε πλάι στο κρεβάτι μου την επόμενη μέρα, του είπα πως ήθελα να ετοιμάσω τη διαθήκη μου. Η περίmωσή μου ήταν περίπλοκη. Οι γιατροί μου είχαν ορίσει φυ­ σικοθεραπεία σε καθημερινή βάση, την οποία ακολουθούσε μια θε­ ραπεία από οστεοπαθητικό παθολόγο. Μετά με έστελναν πάλι πί­ σω στο σκοτεινό, ήσυχο δωμάτιό μου. Οι οστεοπαθ,ητικοί γιατροί έ­ χουν άδεια να εξασκούν την ειδικότητά τους και στις πενήντα πολι­ τείες. Χρησιμοποιούν τις ίδιες φαρμακευτικές νεότερες μεθόδους με τους άλλους γιατρούς -τους αναισθησιολόγους, τους χειρουργούς, τους μαιευτήρες, τους παιδίατρους και τους νευρολόγους, για να ανα­ φέρω μερικούς από αυτούς. Ο οστεοπαθητικός παθολόγος όμως προ­ σεγγίζει τη φαρμακολογία, θεραπεύοντας ταυτόχρονα ολόκληρο το σώμα. Ο οστεοπαθητικός παθολόγος προσπαθεί ν ' ανακουφίσει τον πόνο φυσιολογικά διεγείροντας τα ερεθισμένα σημεία του νεύρου και να μειώσει την ένταση και τον πόνο των μυών. Είχε αποτελέσματα και σ ' εμένα στο παρελθόν αυτού του είδους η θεραπεία, αφού με ανακού­ φισε αρκετές φορές από διάφορες αρρώστιες που με βασάνιζαν, γι' αυτό έλπιζα πως θα είχε κάποιο αποτέλεσμα και τούτη τη φορά, γιατί ήμουν απελπισμένη και ζητούσα να πιαστώ από κάπου για να βρω ανακούφιση. Ήμουν σε τέτοια κατάσταση που δεν έδωσα καμιά σημασία στον εσωτερικό γιατρό που μπήκε στο δωμάτιό μου για να μου κάνει την πρώτη θεραπεία. Ήμουν ξαπλωμένη μπρούμυτα πάνω σε ένα σταθερό κρεβάτι με στρώμα από αφρολέξ, που εξουδετέρωνε την πίεση, καθώς Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

62

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

τα χέρια του μάλαζαν έντονα τους μυς της πλάτης μου. Το άγΥΙΥμά τους ήταν απαλό, οι τρόποι του ευγενlκοί. Με βοήθησε να γυρίσω ανάσκελα για να μπορέσει να συνεχίσΕΙ τη θεραπεία στο λαιμό μου κω στους μυς των ώμων κω να καταλήξει σ' ένα προσεχτικό στρίψιμο του λαιμού, που έβγαλε έναν ήχο σαν κάτι να έσπαζε, η συγκεκριμένη κίνηση είναι εκείνη που ελευθερώνει αέρω από τους σπονδύλους κω χαρίζει στον ασθενή μια άμεση αίσθηση ανακούφισης. Ενώ βρισκόμουν ξαπλωμένη ανάσκελα άΡXtσα να κοιτάζω με περισ­ σότερη προσοχή το γιατρό. Έδειχνε γύρω στα έξι χρόνια μεγαλύτερός μου -κω συμπέρανα πως θα ήταν ο πω μεγάλος από όλους τους εσωτερικούς. Είχε ήδη αρχίσΕΙ να φαλακραίνεl, κι εξέπεμπε έναν αέρα ωριμότητας ανάμικτο με μια αίσθηση εξουσίας. Δεν ήταν ιδιαίτερα όμορφος, μα το δυνατό, γεροδεμένο κορμί του τον έκανε φοβερά ελκυστικό. Στο πρόσωπό του, με τα ελαφρά αραβικά χαρακτηριστικά, ταίριαζαν απόλυτα τα μυωπικά του γυαλιά. Το δέρμα του ήταν λίγο πιο σκούρο από το δικό μου. Εκτός από κάποιο ελάχιστα ξενικό τόνο στην προφορά του, ο τρόπος που φερόταν κω η προσωπικότητά του δε δlέφεραν σε τίποτα από τους Αμερικάνους. Τον έλεγαν δόκτορα Σεγlέντ Μποζόργκ Μαχμουντί, αλλά οι άλλοι γιατροί τον Φώναζαν μόνο με το υποκοριστικό του, δηλαδή Μουντί. Οι θεραπείες του δόκτορα Μαχμουντί ήταν το φωτεtνό σημείο σε όλη τη διάρκεια της παραμονής μου στο νοσοκομείο. Προσωρινά μείωναν την ένταση του πόνου, μα κω η παρουσία κω μόνο του συγκεκριμένου γιατρού δρούσε απόλυτα θεραπευτικά πάνω μου. Ήταν ο πω προσεκτικός γιατρός που είχα συναντήσει ως τότε. Ερχό­ ταν καθημερινά για τη θεραπεία μου, μα δεν ήταν λίγες οι φορές που σταματούσε πλάι στο κρεβάτι μου στη διάΡΚΕΙα της ημέρας μόνο κω μόνο για να με ρωτήσΕΙ: «Πώς τα πας;» κι αργά πάλι το βράδυ για να μου πει καληνύχτα. Απανωτές εξετάσεις απέκλΕΙσαν το ενδεχόμενο όγκου στον εγκέφα­ λο κω οι γιατροί κατέληξαν στο συμπέρασμα πως υπέφερα από έναν οξύ τύπο ημικρανίας που σταδιακά θα υποχωρούσε από μόνη της. Η διάγνωση αυτή ήταν αόριστη μα, όπως αποδείχτηκε αργότερα, σωστή, γιατί μετά από πολλές εβδομάδες ο πόνος άρχισε να υποχωρεί. Η συγκεκριμένη περιπέτεια της υγείας μου πέρασε χωρίς να μου αφήσεl κατάλοιπα, αλλά έγινε αιτία μιας συγκλονιστικής αλλαγής στη ζωή μου. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

63

Την τελευταία ημέρα της παραμονής μου στο νοσοκομείο, στη μέση περίπου της θεραπείας μου με το δόκτορα Μαχμουντί, τον άκουσα να λέει: «Μου αρέσει το άρωμα που φοράς», εννοούσε το «Τσάρλι» που δεν το αποχωριζόμουν ποτέ. «Το έχω συνδέσει μ' εσένα». Με ρώτησε αν θα μπορούσε να μου τηλεφωνεί κάπου κάπου όταν θα γυρνούσα στο σπίτι μου, για να μαθαίνει την πορεία της κατάστα· σής μου. «Φυσικά», του είπα. Τον είδα να σημειώνει προσεχτικά τη διεύθυνσή μου και τον αριθμό του τηλεΦώνου μου. Κι ύστερα, όταν η θεραπεία ολοκληρώθηκε, ήρεμα και απαλά έσκυ· ψε και με φίλησε στα χείλια. Ήταν ένα απλό φιλί, μα δεν ξέραμε τότε πού θα μπορούσε να μας οδηγήσεΙ.

Του Μουντί δεν του άρεσε να μιλάει για ό,τι είχε σχέση με το Ιράν. «Δε θέλω να ξαναγυρίσω εκεί ποτέ», μου είπε κάποτε. «Έχω αλλάξει. Η οικογένειά μου δε με καταλαβαίνει. Είναι λυπηρό, μα δεν έχω πια τίποτα κοινό μαζί τους». Παρόλο που στον Μουντί άρεσε ο αμερικανικός τρόπος ζωής, μι­ σούσε το σάχη γιατί είχε αμερικανοποιήσει το Ιράν. Ένα από τα πα­ ράπονά του ήταν πως δεν μπορούσες ν' αγοράσεις πια τσελ οκεμπάμπ -μια ιρανική σπεσιαλιτέ φαστ φουντ, φτιαγμένη από αρνάκι και σερ­ βιρισμένη πάνω σε ένα βουνό ρύζι- και που μπορούσες άλλοτε να τη βρεις σε κάθε γωνιά του δρόμου. Τη θέση του πήραν τα Μακ Ντόναλντς κι άλλα δυτικής προέλευσης φαστφουντάδικα, που είχαν αρχίσει να ξεφυτρώνουν παντού σαν τα μανιτάρια. Δεν ήταν πια η ίδια χώρα όπου μεγάλωσε. Είχε γεννηθεί στο Σουστάρ, στο νοτιοδυτικό Ιράν, μα μετά το θά­ νατο των γονιών του πήγε να μείνει στο σπίτι της αδερφής του στο Χορασμάρ, που βρισκόταν στην ίδια επαρχία. Το Ιράν ανήκει τυπι­ κά στα κράτη του τρίτου κόσμου, επειδή εκεί είναι τεράστια η διαφο­ ρά ανάμεσα στις ανώτερες και στις κατώτερες τάξεις. Αν είχε γεννη­ θεί σε μια οικογένεια κατώτερης τάξης, ο Μουντί θα είχε περάσει τη ζωή του σαν αμέτρητους πένητες της Τ εχεράνης, που ζουν σε μικρο­ σκοπικές πρόχειρες καλύβες χτισμένες από οικοδομικά υλικά που ή­ ταν για πέταμα, αναγκασμένος να περιμένει να ζήσει από ελεημοσύ­ νες ή να κάνει τις πιο απίθανες δουλειές. Μα η οικογένειά του είχε την ευλογία να είναι εύπορη και με αξιοσέβαστο όνομα στην ιρανι­ κή κοινωνία, έτσι, λίγο μετά την αποφοίτησή του από το σχολείο, Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

64

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο Υ/ΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

υπήρχε οικονομική άνεση να αναζητήσεt όπωc; αυτόc; ήθελε το πεπρω­ μένο του. Κι EKElVOC;, όπωc; κι εγώ, έψαχνε για κάη καλύτερο mη ζωή του. Ορδέc; πλούσιων νεαρών Ιρανών έκαναν ταξίδια σε διάφορεc; χώρεc; του κόσμου εκείνα τα χρόνια. Η κυβέρνηση του σάχη ενθάρρυνε TtC; σπουδέc; mo εξωτερικό, ελπίζονταc; nwc; έτσι θα προωθούσε γρηγορό­ τερα τη δυηκοποίηση τηc; χώραc;. Μα, όπωc; αποδείχτηκε mo τέλοc;, αυτή η mρατηγlκή έγινε μπούμεραγκ για τον ίδιον. Οι Ιρανοί αποδεί­ χτηκαν πολύ πεισμmάρηδεc; κω δε δέχτηκαν να αφομοιώσουν τη δυ­ ηκή κουλτούρα. Ακόμη κι αυτοί που ζούσαν mην Αμερική πολλέc; δεκαετίεc; συχνά έμεναν απομονωμένοι, κάνονταc; συντροφιά KupiwC; με άλλουc; εκπατρlOμένουc; Ιρανούc;. Διατηρούσαν την ισλαμική TOUC; πίmη κω τα περσικά TOUC; έθΙμα. Κάποτε συνάντησα μια Ιρανή που ζούσε mην Αμερική είκοσι χρόνια κω δε γνώριζε σε η χρησίμευε το πιατόπανο. Όταν τηc; έδειξα, μου είπε έκπληκτη nwc; ήταν μια θαυμά­ σια εφεύρεση. Αυτό που πέτυχε η σφοδρή επίθεση των φοιτητών ήταν η συνεt­ δητοποίηση nwc; οι άνθρωποι μπορούν κω πρέπεt να έχουν τον κύ­ ρω λόγο για τον τρόπο διακυβέρνησήc; TOUC;, κι ήταν αυτή η ανα­ mυΥμένη πολιτική οξύνοιά TOUC; που mαδιακά έφερε την mώση του σάχη. Η πορεία του Μουντί ήταν διαφορετlκή. Αφού σχεδόν για δυο δε­ KaETiEC; υlΟθέτησε πολλέc; από TtC; πρακηκέc; τηc; δυηκήc; KOlvwvioC;, σε αντίθεση με TOUC; περισσότερουc; από TOUC; όμοωύc; του, πήρε διαζύγιο από την πολιτική. Βρήκε έναν κόσμο πολύ πω διαφορετlκό από αυτόν τηc; πωδlκήc; του ηλlκίαc;, έναν κόσμο που πρόσφερε πλούτο, κουλτού­ ρα κω βασlκέc; αρχέc; τηc; ανθρώΠιVηc; αξlΟπρέπειαc;. Ο Μουντί ήθελε πραγμαηκά να αφομοιώσεl τη δυηκή κουλτούρα. Ταξίδεψε πρώτα mo Λονδίνο, όπου σπούδασε αγγλικά για δυο χρό­ νια. Φτάνονταc; mην Αμερική με φοιτηηκή βίζα mlc; 1 1 Ιουλίου του 1961, έκανε TtC; απαραίτητεc; ενέργειεc; για το δίπλωμά του mo Πανε­ πιmήμιο Nopeim τηc; Πολιτείαc; Μιζούρl κω πέρασε μερικά χρόνια διδάσκονταc; μαθημαηκά γυμνασιακού επιπέδου. Ήταν έναc; πανέξυ­ nvOC; άντραc;, που μπορούσε να φέρεt σε πέραc; τα πάντα, γι' αυτό και τα ποικίλα ενδιαφέροντά του δημlΟύργησαν τη διάθεση να ψάχνει πάντα γlO κάη καλύτερο. Έδεtξε ενδιαφέρον για τη μηχανική, ξανα­ κάθlOε ma θρανία κι ύmερα εργάστηκε mην εταφία ενόc; Τούρκου επιχεφημαιία, που ήταν υπεργολάβοc; τηc; ΝΑΣΑ, κω η οποία συμμεDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

65

τείχε στις αποστολές του προγράμματος ΑΠΟλλΩΝ στο φεγγάρl. «Βοήθησα να στείλουν έναν άνθρωπο στο φεγγάρl», έλεγε συχνά με υπερηφάνεια ο Μουντί. Μπαίνοντας στα τριάντα του, άρχισε να νιώθει ανήσυχος πάλι Η προσοχή του τώρα επικεντρωνόταν στο επάγγελμα που οι συμπατριώ­ τες του σέβονταν περισσότερο από όλα τ' άλλα και που οι γονείς του εξασκούσαν, όταν ζούσαν. ΑποΦάσlσε να γίνει παθολόγος. Παρά τον πλούσιο ακαδημαϊκό του Φάκελο, του αρνήθηκαν την εγγραφή αρκε­ τές ιατρικές σχολές λόγω ηλικίας. Τελικά τον δέχτηκε το Κολέγιο της Οστεοπαθη τικής Ιατρικής του Κάνσας Σίτι. Την εποχή που αρχίσαμε να βγαίνουμε μαζί κόντευε να τελειώσει τη θητεία του ως εσωτερικού στο νοσοκομείο του Κάρσον Σίτι κι ετοιμαζόταν ν ' αρχίσει σύντομα μια τριετή θητεία πάλι ως εσωτερικός στο Νοσοκομείο Οστεοπαθητικής του Ντιτρόιτ, όπου σχεδίαζε να πά­ ρει και την ειδικότητα του αναισθησιολόγου. «Θα πρέπει να κάνεις γενική ιατρική», του είπα κάποτε. «Είσαι τόσο καλός με τους ασθενείς σου». «Τα λεφτά βρίσκονται στην αναισθησιολογία», μου απάντησε, κι αυτό ήταν απόδειξη πως είχε, πραγματικά, εξαμερικανιστεί. Απέκτησε την πράσινη κάρτα του, που του έδωσε τη δυνατότητα να εξασκεί την ιατρική στις Ηνωμένες Πολιτείες, και του άνοιξε το δρόμο για να κάνει αίτηση για την απόκτηση της αμερικάνικης υπηκοότητας. Έμοιαζε να θέλει να κόψει τελείως τους δεσμούς με την οικογένειά του. Έγραφε σπανιότατα στους συγγενείς του, ακόμη και στην αδερφή του την Αμεγlέ ΜποζόρΥκ, που είχε μετακομίσει από το Χορασμάρ στην Τεχεράνη, κι αυτή η έλλειψη επαφής με την οικογένειά του με στεναχωρούσε λιγάκι. Είχα, όπως όλοι, προβλήματα σχέσεων με τη δικιά μου οικογένεια, μα αυτό δεν είχε επηρεάσει την πίστη μου στη σπουδαιότητα κι αναγκαιότητα της διατήρησης των φυσlκών 'δεσμών των ανθρώπων. «Θα έπρεπε τουλάχιστο νο τους τηλεφωνείς πότε πότε», του είπα. «Είσαι γιατρός. Μπορείς να aντέξεΙς το κόστος μιας τηλεφωνlκής συν­ διάλεξης με το Ιράν μια φορά το μήνα». Ήμουν εγώ που τον ενθάρρυνα να επισκεφτεί την πατρίδα του. Όταν τελείωσε τη θητεία του ως εσωτερικού τον Ιούλιο, έφυγε απρό­ θυμα για μια επίσκεψη δυο εβδομάδων στο σπίτι της Αμεγlέ Μπο­ ζόργκ. Όσο διάστημα ήταν εκεί μου έγραφε κάθε μέρα, λέγοντάς μου το πόσο πολύ του έλειπα. Και ξαφνιάστηκα όταν διαπίστωσα το πόσο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

66

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΒ

πολύ μου έλειπε κι εμένα. Ήταν τότε που συνειδητοποίησα πως είχα αρχίσει να τον ερωτεύομαι.

Βγαίναμε σταθερά όλα αυτά τα τρία χρόνια και με Φλερτάριζε με λεπτότητα. Έφερνε πάντα ζαχαρωτά στον Τζο και στον Τζον και λουλούδια, κοσμήματα ή κάποιο άρωμα για μένα. Τα δώρα του ήταν διαλεγμένα με γούστο, ο πρώτος μου άντρας ποτέ δεν έδινε σημασία στις γιορτές, αντίθετα ο Μουντί, όχι μόνο θυμόταν κάθε γιορτή ή επέτειό μας, μα συχνά δημιουργούσε ο ίδιος ευκαιρίες για να μας κάνει δωράκια. Στα γενέθλιά μου μου έκανε δώρο ένα λεπτεπίλεπτο μουσικό κουτί με πλούσια διακόσμηση, στο καπάκι του είχε ένα γλυmό μιας μάνας η οποία νανουρίζει ένα μωρό στην αγκαλιά της. «Επειδή είσαι τόσο καλή μητέρα», μου είπε. Το χρησιμο­ ποιούσα συχνά για να νανουρίζω τον Τζον τη νύχτα, αφού η μουσική που έπαιζε ήταν από το «Νανούρισμα» του Μπραμς. Η ζωή μου έμοια­ ζε στρωμένη με τριαντάφυλλα. ΑΛλά του το ξεκαθάρισα πως δεν ήθελα να ξαναπαντρευτώ. «Θέλω την ελευθερία μου», του είπα. «Δε σκοπεύω να δεσμευτώ με κανέναν». Το ίδιο αισθανόταν κι αυτός, εκείνη την περίοδο. Ο Μουντί συνδύασε τη διαμονή του στο Νοσοκομείο Οστεοπαθη­ τικής του Ντιτρόιτ δουλεύοντας παράλληλα και σε μια κλινική της Δεκάτης Τετάρτης οδού με την ειδικότητα του γενικού παθολόγου. Εγώ πάλι, στο Έλσι, άρχισα να ασχολούμαι περισσότερο από ποτέ με το δικό μου σπιτικό. Ενώ παράλληλα σπούδαζα διοίκηση βιομηχανίας στο παράρτημα του Κολεγίου της Λάνσινγκ Κομιούνιτι στο Όουοσο, όπου κατόρθωσα να συγκεντρώσω πολύ καλές βαθμολογίες σε πρω­ τεύοντα μαθήματα. Όποια σαββατοκύριακα κατάφερνε ο Μουντί να φύγει από την κλινική, έκανε μια διαδρομή με το αυτοκίνητο πάνω από τρεις ώρες για να μας δει, και πάντα έφτανε φορτωμένος με διίιρα. Τα σαββατο­ κύριακα που είχε βάρδια στο νοσοκομείο έκανα εγώ την ίδια διαδρομή με το αυτοκίνητο ως το Ντιτρόιτ, και έμενα στο διαμέρισμά του. Τα φιλιά του Μουντί μ' έκαναν να ξεχνώ τα πάντα. Ήταν πολύ λεπτός κι ευγενικός εραστής, κι ενδιαφερόταν και για τη δικιά μου ευχαρίστηση στον ίδιο βαθμό που ενδιαφερόταν για τη δικιά του. Ποτέ ως τώρα δεν είχα την εμπειρία μιας τόσο δυνατής φυσικής έλξης. Όλη τη νύχτα κοιμόμαστε αγκαλιασμένοι. Θέλαμε να είμαστε όσο πιο κοDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

67

ντά γιvόταν ο ένας στον άλλον. Είχαμε πολυάσχολες γεμάτες ευτυχία ζωές. Ο Μουντί φερόταν σαν πραγματικός πατέρας στα πωδιά μου, κάθε φορά που ερχόταν να μας επισκεφτεί. Μαζί πηγαίναμε τον Τζο κω τον Τζον στο ζωολογικό κήπο ή σε πικνίκ, κω συχνά σε φεστιβάλ στο Ντιτρόιτ, που διοργάνωναν διάφορες κοινότητες από ασιατικές χώρες. Έτσι μας δΙVόταν η ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα την ανατολίτικη κουλτούρα. Ο Μουντί μου έμαθε να μαγειρεύω ισλαμικά φαγητά, που είχαν σαν βασικά του στοιχεία το αρνάκι κω το ρύζι κω συνοδεύονταν από εξωτικές σάλτσες κω από πολλά φρέσκα λαχανικά κω φρούτα. Οι γιοι μου, οι φίλοι μου κι εγώ εύκολα αγαπήσαμε τη γεύση αυτής της κου­ ζίνας. Χωρίς να το συνειδητοποιώ, έστρεψα τις προσπάθειές μου σε καθετί που θα μπορούσε να τον ευχαριστήσει. Χαιρόμουν να του συγυρίζω τη γωνιά του, να του μαγειρεύω κω να ψωνίζω για χάρη του. Το διαμέρισμά του, διαμέρισμα ενός εργένη, έδειχνε πως είχε ανάγκη από γυνωκεία φροντίδα. Ο Μουντί είχε ελάχιστους προσωπικούς φίλους, μα οι δικοί μου φίλοι σύντομα έγιναν κω δικοί του. Με τον καιρό με σύστησε σε μερικά σημαίνοντα πρόσωπα της κοι­ νότητας του Ισλάμ κω με εντυπωσίασε το γεγονός πως μοιράζονταν πολλές βασικές φιλοσοΦίες με ιουδωοχριστιανική παράδοση. Ο Αλ­ λάχ των μωαμεθανών είνω το ίδιο υπέρτατο ον, το οποίο εγώ κω τ ' άλλα μέλη της Ελεύθερης Εκκλησίας των Μεθοδιστών, στην οποία ανήκω, λατρεύουν κω ονομάζουν Θεό. Οι μωαμεθανοί πιστεύουν πως ο Μωυσής ήταν ένας προφήτης σταλμένος από το Θεό κω πως η Τορά ήταν ο νόμος του Θεού, όπως παρουσιάστηκε στους Εβραίους. Πιστεύουν επίσης πως ο Ιησούς ήταν κι εκείνος προφήτης του Θεού κω πως η Κωνή Διαθήκη είνω ιερό βιβλίο. Ο Μωάμεθ, κατ ' αυτούς, ήταν ο τελευταίος κι ο μεγαλύτερος προφήτης που τον επέλεξε ο ίδιος ο Θεός. Το Κοράνι του, που είνω το πιο πρόσφατο ιερό βιβλίο, προη­ γείτω της Παλωάς κω της Κωνής Διαθήκης. Ο Μουντί μου εξήγησε πως το Ισλάμ χωρίζετω σε πολυάριθμες αιρέσεις. Όπως ένας χριστιανός μπορεί να είνω βαmιστής, καθολικός ή λουθηρανός, έτσι κι ένας μουσουλμάνος μπορεί ν ' ανήκει σε μια αίρεση που να έχει βασικές διαφορές από εκείνη ενός άλλου. Στην οικογένεια του Μουντί οι περισσότεροι ήταν Σιίτες Μουσουλμάνοι, για τους οποίους ο δυτικός κόσμος γνώριζε ελάχιστα. Ήταν φανατικοί μF Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

68

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥIΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

βασικές αρχές, όπως μου εξήγησε ο Μουντί. Αν και ήταν δεσπόζουσα αίρεση στο Ιράν, δεν είχαν καμιά δύναμη στο εκδυτικοποιημένο κα­ θεστώς του σάχη. Ο Μουντί, παρ' όλ ' αυτά, δεν ακολουθούσε πια την ακραία αυστηρή τυπολατρία του Ισλάμ με την οποία τον είχαν ανα­ θρέψει. Ενώ περιφρονούσε το χοιρινό κρέας, έδειχνε να απολαμβάνει το λικέρ του. Πολύ σπάνια έβγαζε το χαλάκι της προσευχής για να εκτε­ λέσει τα θρησκευτικά του καθήκοντα.

Το τηλέφωνο χτύπησε στο διαμέρισμα του Μουντί μόλις έφτασα στο Ντιτρόιτ για να περάσουμε μαζί το Σαββατοκύριακο. Τον άκουσα να μιλάει σ ' αυτόν που καλούσε, βιαστικά, ύστερα γύρισε προς το μέρος μου και μου είπε «Παρουσιάστηκε κάτι επείγον. Θα γυρίσω πίσω όσο πιο γρήγορα μπορώ». Μόλις σιγουρεύτηκα πως είχε φύγεl όρμησα στο αυτοκίνητό μου κι άρχισα να κουβαλάω το ένα φορτίο μετά το άλλο: mυσσόμενες κα­ ρέκλες, κουτιά με πιάτα και ποτήρια του κρασιού και δίσκους γεμά­ τους με περσικά ΦαΥητά που είχα ετοιμάσει στο σπίτι μου στο Έλσl. Λίγο αργότερα ο δόκτορας Τζέρλαντ rουάιτ ήρθε μαζί με τη γυναί­ κα του, κουβαλώντας κι άλλα ακόμη ΦαΥητά που είχα κρύψει στο σπίτι τους, όπως και την τούρτα που είχα παραγγείλει ειδικά για την περί­ σταση, μια τούρτα διακοσμημένη με την κόκκινη, λευκή και πράσινη ιρανική σημαία και με την αΦIέρωση «Ευτυχισμένα rενέθλια» γραμμέ­ νη στα φαρσί. Οι καλεσμένοι άρχισαν να φτάνουν ο ένας μετά τον άλλο, συνολικά γύρω στα τριάντα άτομα, που είχαν κανονίσει να έρθουν κατά την απουσία του Μουντί, μια απουσία που την είχα προκαλέσει εγώ στην πραγματικότητα. Βρίσκονταν κιόλας σε μεγάλα κέφια όταν εκείνος επέστρεψε. «Έκπληξη!» του Φώναξαν όλοι μαζί. Έβαλε τα γέλια και το πρόσωπό του έλαμπε από χαρά την ώρα που του τραγουδήσαμε το «Ευτυχισμένα rενέθλια». Έκλεινε πια τα τριάντα εννιά, μα συμπεριφερόταν με τον ενθουσια­ σμό ενός σχολιαρόπαιδου. «Είσαι καταπληκτική, πώς τα σκέφτηκες όλα αυτά;» με ρώτησε. Είχα πετύχει πραγματικά ένα μεγάλο κατόρθωμα, τον είχα κάνει να νιώσει ευτυχισμένος. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

69

Καθώς περνούσε ο καιρός κατάλαβα πως αυτό είχε γίνει αυτοσκο­ πός στη ζωή μου. Βγαίναμε μαζί για δυο χρόνια, κι ο Μουντί είχε καταλάβει κάθε μόριο του κορμιού ΚΟΙ του μυαλού μου. Όλες οι μέρει έμοιαζαν απελπιστικά μονότονες όταν βρισκόμουν μακριά του. MόνCι τα σαββατοκύριακα αποκτούσαν ενδlαφέρον για μένα. Ακόμη ΚΟΙ η καριέρα μου είχε έρθει σε δεύτερη μοίρα. Είχα πάρει μια θέση σ ' έναν τομέα που πριν κατείχε άντρας, μα πληρωνόμουν λιγότερο από αυτόν. Κι αντιμετώπιζα επιπλέον Τις προτάσεις ενός δlευθυνTlκού στελέχους της εταιρίας που πίστευε πως, επειδή ήμουν χωρισμένη, ήμουν κι εύκολη λεία. Είχε ακόμη φτάσει στο σημείο να με απειλήσει πως αν δεν κοιμόμουν μαζί του, δε θα μου έδινε άλλες προαγωγές. Αυτή η ενοχληTlκή κατάσταση μου είχε γίνει αβάσταχτη ΚΟΙ είχα ανάγκη τα σαββατοκύριακα που περνούσα με τον Μουντί για να μπο­ ρέσω να μειώσω την ένταση της υπόλοιπης εβδομάδας. Μα αυτό το συγκεκριμένο σαββατοκύριακο ήταν ιδιαίτερα ξεχωριστό, αφού τα εί­ χα καταφέρει να ξαφνιάσω όχι μόνο τον Μουντί, μα ΚΟΙ τον ίδιο μου τον εαυτό. Ήμουν η ιδανική οικοδέσποινα σε μια συγκέντρωση για­ τρών με Τις γυναίκες τους. Σε μια κοινωνία τόσο διαφορετlκή από εκείνη της μικρής πόλης όπου ζούσα. Το πάρTl κράτησε ως αργά τα μεσάνυχτα. Την ώρα που έφευγε ΚΟΙ ο τελευταίος επlOκέπτης, ο Μουντί με 'αγκάλιασε και μου είπε «Σ ' αγαπώ».

Μου έκανΕ πρόταση γάμου τον Ιανουάριο του 1977. Τρία χρόνια νωρίτερα θα είχα δειλιάσει μπροστά σε μια τέτοια πρό­ ταση από τον Μουντί -ή από οποιονδήποτε άλλο. Μα τώρα συνει­ δητοποιούσα πως είχα αλλάξει. Είχα πάψει πια ν ' απολαμβάνω τη μοναχική μου ζωή . Μισούσα το στίγμα της χωρισμένης, που κουβα­ λούσα. Αγαπούσα τον Μουντί κι ήξερα πως με αγαπούσε κι εκείνος. Μέσα σ ' αυτά τα τρία χρόνια που συνδεόμαστε ποτέ δεν είχαμε πει ούτε μια πικρή κουβέντα ο ένας στον άλλον. Τώρα είχα μπροστά μου το δι­ καίωμα της επιλογής, μου παρουσιαζόταν η ευκαιρία μιας κοινούριας ζωής, μιας ζωής που θα τη γέμιζαν οι φροντίδες της συζύγου κοι μητέρας. Δεν έβλεπα την ώρα να γίνω η τέλεια οικοδέσποινα στις πολυάριθμες κοlvωνlκές εκδηλώσεις που θα κάναμε ως δόκτορας κοι Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

70

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥIΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

κυρία Μαχμουντί. Ίσως να τελείωνα και το κολέγιο. Ίσως ακόμη και να καταφέρναμε ν ' αποκτήσουμε μαζί ένα παιδί.

Εφτά χρόνια αργότερα, περνούσα μια φριχτή νύχτα αϋπνίας, στρι­ φογύριζα ξαπλωμένη σ ' ένα κρεβάτι πλάι στην κόρη μου και στον άντρα που είχα κάποτε αγαπήσει. Ήταν τόσα πολλά τα σημάδια από παλιά, κι εγώ τα είχα αγνοήσει. ΑΛλά δεν μπορούμε να ζήσουμε τις ζωές μας εκ των υστέρων. Ήξερα πως η αναδρομή στο παρελθόν δε θα με βοηθούσε τώρα. Είχα μπροστά μου μια σκληρή πραγματικότητα ν ' αντιμετωπίσω, η Μα­ χτόμπ κι εγώ ήμαστε όμηροι σε μια παράξενη χώρα. Δεν υπήρχαν περιθώρια να ψάξω για τις αιτίες της δύσκολης θέσης όπου βρισκό­ μαστε. Ήταν οι μέρες που επρόκειτο να έρθουν, που βάραιναν πραγ­ ματικά τώρα. Μα θα ήταν μέρες Εβδομάδες; Μήνες Ποιος ξέρει πόσο ακόμη θα υποφέραμε; Ο Μουντί δεν μπορούσε να το κάνει αυτό σε μας. Ήμουν σίγουρη πως κάποια στιγμή θα έβλεπε τη βρομιά γύρω του κι αυτό θα τον αρρώσταινε. Θα συνειδητοποιούσε τότε πως το επαγγελματικό του μέλλον ήταν στην Αμερική και όχι στην πίσω αυλή ενός έθνους που είχε ακόμη να μάθει τα βασικά που αφορούσαν την υγιεινή και την κοινωνική δικαιοσύνη. Θα άλλαζε απόψεις, και τότε θα μας γυρνούσε πίσω στην πατρίδα, κι ούτε που θα του περνούσε από το μυαλό πως τη στιγμή που τα πόδια μου θα πατούσαν σε αμερικανικό έδαφος θα άρπαζα τη Μαχτόμπ από το χέρι και θα έτρεχα γραμμή στον κοντινότερο δικηγόρο. ΑΛλά τι θα κάναμε αν δεν άλλαζε γνώμη; Σίγουρα κάποιος θα μας βοηθούσε. Οι γονείς μου; Οι φίλοι μου στο ΜίτmΥκαν; Η αστυνομία; Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ; Η Μαχτόμπ κι εγώ ήμαστε Αμερικανοί πολίτες, ο Μουντί δεν ήταν. Είχαμε δικαιώματα. Θέλαμε μόνο να βρούμε έναν τρόπο να μπορέσουμε να εξασκήσουμε αυτά τα δικαιώματα. ΑΛλά ποιος θα ήταν αυτός ο τρόπος; Και πόσο διάστημα θα μας έπαιρνε;

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

4

«Θ

Α ΜΕΙΝΟΥΜΕ ΣΤΟ ΙΡΑΝ για πάντα», είχε πει ο Μουντί, κι από τότε η μια μέρα διαδεχόταν την άλλη μέσα σε μια εφιαλΤ1κή ομίχλη. Κι όμως εκείνη την πρώτη νύχτα είχα κατορθώσει να κρατήσω ξύπνιο το μυαλό μου κω να υπολογίσω πόσα χρήματα ολότελα δικά μου θα μπορούσα να συγκεντρώσω. Ο Μουντί μου είχε ζητήσει να του δώσω το μπλοκ των επιταγών μου, μα δε σκέφτηκε να με ρωτήσει αν κρατούσα χρήματα πάνω μου. Αδειάζοντας το πορτοφόλl μου, ανα­ κάλυψα ένα μικρό θησαυρό που τον είχαμε ξεxάσεt κω οι δυο μας από τότε που ψωνίζαμε σαν μανιακο;' Είχα σχεδόν διακόΟ1ες χιλιάδες ριάλ κι εκατό δολάρια. Τα ριάλ άξιζαν γύρω σΤ1ς δυο χιλιάδες δολάρια κω τα αμερικάνικα χαρτονομίσματα που είχα θα μπορούσαν να εξαργυ­ ρωθούν ως κω έξι φορές πάνω από την πραγμαΤ1κή τους αξία, αν κατάφερνα να τα διαθέσω στη μαύρη αγορά. Έκρυψα τη μικρή μου πεΡlΟυσία κάτω από το λεπτό στρώμα του κρεβαΤ10ύ μου. Νωρίς το άλλο πρωί, την ώρα που ο Μουντί κω οι υπόλοιποι της οικογένειάς του έψελναν Τ1ς προσευχές τους, έβγαλα τα χρήματα κάτω από το στρώμα κω το παράχωσα ανάμεσα στις στοίβες των ρούχων μου για την περίmωση που κάποια απρόβλεπτη ευκαφία θα μου παρουΟ1αζό­ ταν στη διάρκεια της ημέρας. Αυτά τα χρήματα ανΤ1προσώπευαν για μένα τη δύναμή μου, τη ζωή μου. Δεν είχα καμιά ιδέα για το πού θα μπορούσα να τα χρησΨΟΠΟ1ήσω, αλλά ίσως να με βοηθούσαν ν ' αγοράσω την ελευθερία μας. ΚάποlΟ μέρα, κάποτε, μονολόγησα, η Μαχτόμπ κι εγώ θα βγούμε από αυτήν τη φυλακή. Κι ήταν πραγμαΤ1κά φυλακή. Ο Μουντί κρατούσε τα διαβατήριά μας, αμερικανικά κω φανlκά, όπως κω τα πιστοποιηΤ1κά γεννήσεώς μας. Χωρίς αυτά τα ζωΤ1κά για μας έγγραφα δε θα μπορούσαμε να βγούμε από την Τεχεράνη, ακόμη κι αν κσταφέρναμε να το σκάσουμε από το σπίΤ1. Γι ' αρκετές μέρες η Μαχτόμπ κι εγώ σπάνια βγαίναμε από το δω­ μάΤ1ό μας. Ένας συνδυασμός από φυσlκές κω ψυχολογικές αρρώστιες με βασάνιζε δεν μπορούσα να φάω παρά μόνο μικρές ποσότητες

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

72

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YlΛ/ΑΜ ΧΟΦΕΡ

σκέτο άσπρο ρύζΙ. Αν και δεν είχα έντονες δραστηριότητες , δεν μπο­ ρούσα να κοιμηθώ _ Ο Μουντί αναγκάστηκε τότε να μου δώσει Φάρ­ μακα. Τις περισσότερες φορές μάς άφηνε ολομόναχες, πρόθυμος να μας δώσει χρόνο ν ' αποδεχτούμε το πεπρωμένο μας, να υποταχθούμε στη σκληρή πραγματικότητα : πως θα περνούσαμε την υπόλοιπη ζωή μας στο Ιράν. Ένας δεσμοφύλακας πια, παρά ένας σύζυγος, μου συμπε­ ριφερόταν με περιφρόνη ση, μα έδειχνε μια παράλογη πίστη πως η Μαχτόμπ, που τώρα κόντευε να κλείσει τα πέντε, θα προσαρμοζόταν εύκολα και χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα στον καινούριο τρόπο ζωής της. Προσπάθησε με καλοπιάσματα να δημιουργή σει ένα δεσμό τρυ­ φερότητας με την κόρη του, μα εκείνη έμενε απόμακρη κι επιφυλακτι­ κή απέναντί του. Κάθε φορά που ο Μουντί άπλωνε το χέρι του να πιάσει το δικό της, εκείνη το τραβούσε κι άρπαζε το δικό μου. Τα καστανά της μάτια έδειχναν σαστισμένα, της ήταν τόσο δύσκολο να καταλάβει πως ο πατέρας της, που τόσο είχε αγαπήσει κάποτε, είχε γίνει ξαφνικά εχθρός μας. Κάθε νύχτα η Μαχτόμπ έκλαιγε στον ύπνο της . Ούτε στο μπάνιο δεν πήγαινε μόνη της . Υποφέραμε και οι δυο μας από κράμπες στο στομάχι κι επίμονη διάρροια, έτσι περνούσαμε ένα μεγάλο μέρος της μέρας, μα και της νύχτας, στο γεμάτό κατσαρίδες μπάνιο, που είχε γίνει πια για μας άσυλο. Στην ησυχία του νιώθαμε ασφαλείς και κάποια στιγμή προσευχηθήκαμε μαζί : «Αγαπημένε μας Θεέ, σε παρακαλούμε να μας βοηθή σεις να ξεπεράσουμε αυτό το πρόβλημα. Σε παρακαλού­ με να μας βοηθήσεις να βρούμε έναν ασφαλή τρόπο να γυρίσουμε μαζί στο σπίτι μας στην Αμερική και να ξανασμίξουμε με την οικογένειά μας». "Γης τόνισα πως έπρεπε να είμαστε πάντα μαζί. Ο εφιάλτης μου ήταν πως ο Μουντί θα προσπαθούσε να την πάρει μακριά μου. Η μόνη μου διέξοδος ήταν το Κοράνι, σε αγγλική μετάφραση από τον Ρασίντ ΧαλιΦέ, διδάκτορα φιλοσοφίας, ιμάμη του τζαμιού της Ρο­ ξάν, της Αριζόνας . Μου το είχε δώσει για να εξυψωθώ ηθικά. Ήμουν τόσο απελπισμένη και διψούσα για οτιδήποτε θα μπορούσε να με κρα­ τάει σε δράση, ώστε περίμενα, μόλις οι πρώτες αχτίδες της αυγής περνούσαν από το παράθυρο της χωρίς λάμπες κρεβατοκάμαράς μας, να στρωθώ στο διάβασμα. Άκουγα τους ψαλμούς και τις επικλήσεις του Χατζί Μπαμπά από το χολ, που έφταναν ως εμένα σαν μουρμου­ ρητό, την ώρα που μελετούσα την ισλαμική Αγία Γραφή όσο πιο προDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

73

σεκτικά μπορούσα, ψάχνοντας να βρω τα εδάφια εκείνα που όριζαν τις σχέσεις ανάμεσα στους συζύγους. Κάθε φορά που έβρισκα κάτι στο Κοράνι που έδειχνε να υποστη­ ρίζει την περίmωσή μου, ή αναφέρονταν σαφώς τα δικαιώματα των παιδιών και των γυναικών, το έδειχνα στον Μουντί και στ ' άλλα μέλη της οικογένειας. Στο Σουρέ (ΚεΦάλαιο) 4, Στίχος 34, βρήκα αυτήν την οδυνηρή για μένα συμβουλή του Μωάμεθ: Οι άvτρες προορίζοντω να φροντίζοuν ης γuναίκες, αφού ο Θεός τοuς προίκισε με τ ' αναγκαία προσόντα, κι όΡlΟε να είνω αuτοί ποu θα μοχθούν για την τροφή τοuς. Έτσι οι ηθικές γuναίκες θα πρέπΕ1 να το αΠOδέXOVΤω αuτό uπάκοuα, κω να ημούν τοuς άντρες τοuς στην αποuσία τοuς, όπως ορίζοuν οι εντολές TOU Θεού. Όσο για ης γuναίκες ποu δείχνοuν ανuπα· κοή, πρώτα θα προσπαθήσετε να ης διαφωτίσετε, ύστερα θα ης αγνοήσετε στο σuζuγικό κρεβάη, κω σ ' έσχατη περίπτωση, μπορείτε ακόμη κω να τις δείρετε. Από τη στιγμ ή ό μ ω ς ποu θα σας uπακούσοuν, δε θα έχετε πια καμ ιά δικαιολογία για να στραφείτε εναντίον τοuς. Ο Θεός σας βλέπΕ1 από ψ ηλά, κω η δύναμ ή TOU είνω μ εγαλύτερη από τη δικιά σας.

Στο αμέσως επόμενο εδάφιο, παρ ' όλ ' αυτά, βρήκα κάποιο λόγο για να ελπίζω. Όταν ένα ζεuγάρι βρίσκει δuσκολίες στο γάμο TOU, θα πρέπει να διορίζετω ένας δικαστής από την οικογένεια TOU άντρα και ένας δικαστής από την οικογένεια της γuναίκας. Αν το ζεuγάρι σuμβιβαστεί, ο Θεός θα εuλογήσει το ξανασμίξψό τοuς. Ο Θεός είναι γνώστης, εν γνώσεΙ .

«Πρέπει να μας βοηθήσουν και η δικιά σου και η δικιά μου οικογέ­ νεια στα προβλήματά μας», είπα στον Μουντί, δείχνοντάς του το εδά­ φιο. «Η οικογένειά σου δεν είναι μουσουλμάνοι», μου απάντησε ο Μου­ ντί. «Δε μετράνε», πρόσθεσε, «και το πρόβλημα είναι δικό σου, όχι δικό μας».

Αυτοί ήταν Σιίτες Μουσουλμάνοι, που ακόμη υπερηφανεύονταν για την επιτυχία της επανάστασης, ντυμένοι τις στολές των φαρισαίων του φανατισμού. Πώς μπορούσα εγώ -μια χριστιανή, μια Αμερικανίδα, μια γυναίκα- να τολμώ να δώσω τη δικιά μου εξήγηση στο Κοράνι Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

74

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - O YIΛlAM ΧΟΦΕΡ

που ήταν αντίθετη με τις aπόψεlζ του ιμάμη Ρεζά, του ΑγlΟτολάχ Χομεϊνί, του Χατζί Μπαμπά, κω πάνω aπό όλα του άντρα μου; Από όσο μπορούσα να ξέρω, όλοι είχαν την άποψη πως αφού ήμουν γυ­ ναίκα του Μουντί, ήμουν μέρος της Κ1Vητήc; του πεΡlΟυσίας. Γι ' αυτό κω μπορούσε να με Kάνεt ό,τι ήθελε. Την τρίτη μέρα που περνούσαμε φυλακισμένες, την ημέρα που υ­ ποτίθετω πως θα έπρεπε να είχαμε επlΟτρέψεl στο σπίτι μας στο Μί­ τσιγκαν, ο Μουντί με ανάγκασε να τηλεφωνήσω στους γονείς μου. Μου είπε τι έπρεπε να τους πω, κω σ ' όλη τη διάρκεlΟ του τηλεφω­ νήματος παρακολουθούσε προσεκτικά κάθε μου λέξη. Η συμπεριφορά του ήταν αρκετά aπεΙλητιKή για να τολμήσω να τον παρακούσω. «ο Μουντί αποφάσισε να μείνουμε λίγο περlΟσότερο εδώ», είπα στους δlκούς μου. «Δεν πρόκειτω να γυρίσουμε σπίτι ακόμη». Η μαμά κω ο μπαμπάς αναστατώθηκαν. «Μην ανησυχείτε», τους είπα προσπαθώντας ν ' ακούγομω χαρού­ μενη. «Θα γυρίσουμε σύντομα. Ακόμη κι αν πρέπει να μείνουμε λίγο περισσότερο, θα γυρίσουμε σπίτι σύντομα». Αυτό τους καθησύχασε. Δε μου άρεσε καθόλου που τους έλεγα ψέματα, αλλά με τον Μουντί να στέκετω απειλητικός πλάι μου δεν είχα κω πολλά περιθώρια επιλογής. Πονούσα βαθιά μέσα μου επεtδή βρισκόμουν μακριά τους, ήθελα ν ' αγκαλιάσω τον Τζο κω τον Τζον. Θα τους ξανάβλεπα άραγε ποτέ;

Ο Μουντί τις πεΡlΟσότερες φορές ήταν σκυθρωπός, aπεlληΤΙKόζ, γεμάτος lδlΟτροπίες, κω τώρα πια φερόταν το ίδιο στη Μαχτόμπ όπως κω σε μένα. 'Αλλες φορές πάλι προσπαθούσε να είνω ευγενlκός κω καλοσυνάτος απέναντί μας. Ίσως, σκέφτηκα, να ήταν κι εκείνος το ίδlΟ μπλεγμένος κω να ' χε χάσει τον μπούσουλά του, όπως κι εγώ. Έκανε σποραδlκές προσπάθειες για να με βοηθήσει να προσαρμοστώ. «Απόψε θα μας μαγεφέψεl η Μπέτι», δήλωσε στην Αμεγlέ Μποζόργκ μια μέρα. Με πήρε κω πήγαμε μαζί στην αγορά. Παρά την αΡ)(1κή μου χαρά που ξαναΈVlωθα τη ζεστασιά του ήλιου, όλα αυτά που έβλεπα, οι ήχοι κω οι μυρωδlές της πόλης μου φαίνονταν περισσότερο παράξενα κι aπoKρoυστΙKά aπό ποτέ. Περπατήσαμε αρκετά τετράγωνα για να φτά­ σουμε σ ' ένα κρεοπωλείο κι εκεί ν ' ακούσουμε να μας λένε, τελείως φυσlκά: «Το κρέας μας τέλειωσε κω θα έχουμε κωνούρια παραλαβή Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΠ XΩPIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

75

το απόγευμα στις τέσσερις. Ελάτε πάλι εκείνη την ώρα». Μερικά ακό­ μη κρεοπωλεία μας έδωσαν την ίδια απάντηση. Επαναλαμβάνοντας την ίδια εξόρμηση το απόγευμα , βρήκαμε τελικά μοσχάρι για ψητό σ ' ένα κατάστημα που απείχε δυο μίλια από το σπίτι. Δουλεύοντας στη βρόμικη κουζίνα της Αμεγιέ Μποζόργκ, έβαλα τα δυνατά μου να τρίψω τα σκεύη και να ετοιμάσω ένα πολύ γνωστό αμερικάνικο φαγητό, αγνοώντας τις άγριες ματιές της κουνιάδας μου. Μετά το βραδινό εκείνη τη νύχτα η Αμεγιέ Μποζόργκ ξαναδιεκδί­ κησε το δικαίωμά της να εξασκεί μητρική εξουσία πάνω στο μικρότερο αδερΦό της. «Το μοσχάρι πέφτει πολύ βαρύ στα στομάχια μας» , είπε στον Μουντί. «Δεν πρόκειται να ξαναμπεί μοσχάρι σ ' αυτό το σπίτι από δω και πέρα». Στο Ιράν το μοσχαρίσιο κρέας θεωρείται το κρέας που καταναλώ­ νουν οι ταπεινότερες κοινωνικές τάξεις. Αυτό που πραγματικά ήθελε να πει η Αμεγιέ Μποζόργκ ήταν πως το φαγητό που είχα ετοιμάσει ήταν κατώτερο της αξιοπρέπειάς της. Ανίκανος ν ' αντιμετωπίσει την αδερφή του , ο Μουντί σταμάτη σε τη συζήτη ση. Ήταν ολοΦάνερο πως η Αμεγιέ Μποζόργκ δεν ήταν διόλου διατεθειμένη να δεχτεί οποιαδήποτε συμβολή μου στην καθημερινή ζωή του νοικοκυριού της. Όλη η οικογένειά της, στην πραγματικότη­ τα , με αγνοούσε και μου γμριζαν την πλάτη τους όταν έμπαινα στο δωμάτιο όπου βρίσκονταν μαζεμένοι , κι άλλοτε πάλι με αγριοκοίτα­ ζαν. Το γεγονός πως ήμουν Αμερικανίδα φαινόταν να βαραίνει περισ­ σότερο από την ιδιότητά μου ως γυναίκα του Μουντί. Εκείνη την πρώτη εβδομάδα της φυλάκισής μας μόνον η Εσί μου μιλούσε με καλοσύνη. Μια μέρα που μας επισκέφτηκε με τον Ρεζά , κατάφερε να με πάρει παράμερα και να μου πει : «Λυπάμαι πολύ». «Σε συμπαθώ , μα είπαν σ ' όλους μας να μη σε πλη σιάζουμε. Δε μας επιτρέπουν να καθόμαστε μαζί σου ή να σου μιλάμε. Νιώθω άσχημα για όλα αυτά που περνάς, μα δεν μπορώ να aντέξω το κόστος μιας αντιπαράθεσης με όλη την οικογένεια». Περίμενε η Αμεγιέ Μποζόργκ να ζω διαρκώς σε απομόνωση και καταφρόνια; Απορούσα. Τι γινόταν σ ' αυτό το τρελό σπιτικό; Ο Μουντί έδειχνε ικανοποιημένος που ζούσε από την απλοχεριά της οικογένειάς του. Μουρμούριζε αόριστα πως έψαχνε για δουλειά , μα το μόνο που έκανε ήταν να στείλει έναν από τους ανιψιούς του να πάρει πληροφορίες για το τι ίσχυε εκεί για το δίπλωμα του γιατρού. Ήταν σίγουρος πως οι σπουδές του στην Αμερική ως παθολόγου θα του Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

76

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YfΛfAM ΧΟΦΕΡ

άνοιγαν διάπλατα τις πόρτες της τοπικής ιατρικής κοωότητας. Θα ασκούσε το επάγγελμά του εκεί. Ο χρόνος έδΕΙχνε να μη σημαίνΕΙ τίποτα για το μέσο Ιρανό, κι ο Μουντί ξανaπρoσαρμόστηKε εύκολα σ ' αυτήν την κατάσταση. Περ­ νούσε τις ημέρες του ακούγοντας ραδιόφωνο, διαβάζοντας εφημερίδα, κουβενnάζοντας ώρες ατέλΕΙωτες γlO πράγματα ανούσια με την Αμε­ γlέ Μποζόργκ. Σπάνια έπαφνε τη Μαχτόμπ κι εμένα για κάποιο σύ­ ντομο περίπατο, μα δε μας άφηνε aπό τα μάτια του ούτε στιγμή. Μερικές φορές το απόγευμα ή το βράδυ, αφού σιγουρευόταν πως η οικογένειά του θι;:ι με πρόσεχε, πήγωνε με τ ' ανίψια του να επlΟκεφτεί άλλους συγγενείς. Μια φορά πήρε μέρος σε μια αντιαμερικανική δlO­ δήλωση κι όταν γύρισε πέρασε ώρα πολλή ξεστομίζοντας βλακείες εναντίον των Ηνωμένων ΠολlΤΕΙών. Οι μέρες περνούσαν -αμέτρητες, άθλιες, αρρωστημένες, ανιαρές, γεμάτες φόβο. Βυθιζόμουν κάθε μέρα όλο κω πω βαθιά στη μελαγ­ χολία. Ήταν σαν να είχα πεθάνει. Έτρωγα λίγο κω κοψόμουν ελά­ χιστα, παρόλο που ο Μουντί συνέχιζε να με ταfζεl ηρεμιστικά. Δεν υπήρχε λοιπόν βοήθΕΙα από πουθενά; Τυχαία, ένα βράδυ, στη μέση της δεύτερης εβδομάδας της ωχμα­ λωσίας μας στεκόμουν πλάι στο τηλέφωνο όταν χτύπησε. Περισσότε­ ρο από ένστικτο σήκωσα το ακουστικό κω ξαφνιάστηκα όταν άκουσα τη φωνή της μητέρας μου, να μου μιλάει από την Αμερική. Μου είπε πως προσπάθησε να έρθει σ ' επαφή μαζί μου αρκετές φορές, μα δεν έχασε τον καφό της με ανόητες κουβέντες. Μου έδωσε γρήγορα το νούμερο κω τη διεύθυνση του Τομέα Αμερικανικών ΣUΜφερόντων στην Ελβετική Πρεσβεία της Τεχεράνης. Η καρδιά μου χτυπούσε σαν τρελή, aπoστήθισα το νούμερο. Δευτερόλεπτα μετά ο Μουντί θυμω­ μένα μου άρπαζε το ακουστικό από τα χέρια κι έβαζε τέλος στην κουβέντα. «Δε σου επιτρέπω να τους μιλάς, αν δεν είμω κι εγώ μαζί σου», με διέταξε. Εκείνο το βράδυ ξαπλωμένη στο κρεβάτι μου έψαξα να βρω έναν aπλό κώδικα για το τηλέφωνο κω τη διεύθυνση της πρεσβείας, κι όταν το πέτυχα, τον αντέγραψα στο ευρετήριό μου κω το έχωσα κάτω aπό το στρώμα μου μαζί με τα λεφτά. Επαναλάμβανα ξανά κω ξανά τα νούμερα από μέσα μου όλη τη νύχτα. Τελικά, μου είχαν βρΕΙ κάποια πηγή βοήθΕΙας. Ήμουν Αμερικανίδα. Σίγουρα η πρεσβεία θα τα κα­ τάφερνε να μας βγάλΕΙ κω τις δυο μας από το lράν -μα έπρεπε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

77

πρώτα να βρω τον τρόπο για να επικοινωνήσω με κάποιον υπάλληλο από την πρεσβεία που θα με συμπονούσε. Η ευκαιρία αυτή μου δόθηκε το επόμενο aπόγευμα. Ο Μουντί είχε βγει έξω, χωρίς να μπει στον κόπο να μου πει πού πήγαινε. Η Αμεγιέ Μποζόργκ και η υπόλοιπη οικογένεια είχαν βυθιστεί στην καθημερινή τους μεσημεριάτικη χαύνωση. Η καρδιά μου χτυπούσε σαν τρελή aπό την αγωνία την ώρα που γλιστρούσα σαν κλέφτρα μέσα στην κουζίνα, σήκωνα το ακουστικό και σχημάτιζα τον αριθμό που είχα αποστηθίσεl. Τα δευτερόλεπτα μου φάνηκαν ώρες ενώ περίμενα να με συνδέσουν. Το τηλέφωνο χτύπησε -μια, δυο, τρεις φορές- κι εγώ προσευχόμουν v ' απαντήσει κάποιος γρήγορα. Μα την ώρα που άκουσα κάποιον να μιλάει από την άλλη άκρη της γραμμής, η κόρη της Αμεγιέ Μποζόργκ η Φερεστέ μπήκε μέσα στην κουζίνα. Προσπάθησα να παραμείνω ήρεμη. Δε μου είχε μιλήσει στ ' αγγλικά ποτέ ως τότε κι ήμουν σίγουρη πως δεν καταλάβαινε αυτά που έλεγα. «Γεια σας!» είπα ψιθυριστά. «Θα πρέπει να μιλήσετε πιο δυνατά», άκουσα τη φωνή μιας γυναίκας να μου λέεΙ. «Δεν μπορώ. Παρακαλώ βοηθήστε με. Είμαι όμηρος!» «Θα πρέπει να μιλήσετε πιο δυνατά. Δεν μπορώ να σας ακούσω». Έκανα μεγάλη προσπάθεια να συγκρατήσω τα δάκρυα της aπογοήτευσής μου, ανέβασα λίγο τον τόνο της φωνής μου. - «Βοηθήστε με! Είμαι όμηρος!» είπα. «Πρέπει να μιλήσετε δυνατότερα», ξαναείπε η γυναίκα. Ύστερα έκλεισε το τηλέφωνο. Δέκα λεπτά μετά την επιστροφή του στο σπίτι ο Moυvτί όρμησε μέσα στο δωμάτιό μας σαν σίφουνας, με σήκωσε aπό το κρεβάτι και άρχισε να με ταρακουνάει άγρια KρατώVΤας με από τους ώμους. «Σε ποιον μιλούσες;» με ρώτησε άγρια. Ξαφνιάστηκα. Ήξερα πως όλοι στην οικογένειά του ήταv εχθρικοί aπέναντί μου, μα δεν περίμενα πως η Φερεστέ θα με κάρφωνε σ ' εκείνον μόλις γυρνούσε. Προσπάθησα να ψελλίσω ένα ψέμα στα γρή­ γορα. «Σε κανέναν», του είπα αδύναμα, που ήταv κατά κάποιον τρόπο και η αλήθεια. «Κι όμως μιλούσες. Μίλησες σε κάποιον στο τηλέφωνο σήμερα». «Όχι. Προσπάθησα να τηλεφωνήσω στην Εσί, μα δεν τα κατάφερα να έρθω σ ' επαφή μαζί της. Πήρα ως φαίνεται λάθος αριθμό». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

78

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Ο Μουντί έχωσε τα δάχτυλά του βαθιά στους ώμους μου. Πέρα σε κάποια γωνιά άκουσα τη Μαχτόμπ να φωνάζε1. «Μου λες ψέματα!» ούρλιαξε ο Μουντί. Με πέταξε άγρια πάνω στο κρεβάτι κω συνέχισε να χαλάΕΙ τον κόσμο γι ' αρκετή ώρα, ύστερα γύρtσε κω βγήκε αργά από το δωμάτιο, ενώ μου Φώναζε μια τελευταία διαταγή την ώρα που έφευγε «Ποτέ να μην ξΑVαγγίξEIς το τηλέφωνο!»

Ο Moυvτί με κρατούσε σε αβεβωότητα. Κι επΕΙδή δεν μπορούσα να προβλέψω τη συμπεριφορά του απέναvτί μου από μέρα σε μέρα, μου ήταν δύσκολο να βάλω σε λεπουργία τα σχέδιά μου, για να βγω από τη δύσκολη θέση που βρισκόμουν. Όταν ήταν απειλητικός απέναντί μου, δυνάμωνε την απόφασή μου να έρθω, με όΠΟlΟν τρόπο μπορού­ σα, σ ' επαφή με την πρεσβεία. Όταν μου έδειχνε ενδιαφέρον, οι ελπίδες μου αvαmερώνονταν πως κάπ01Ο στιγμή θ ' άλλαζε γνώμη κω θα μας γύριζε πίσω στην πατρίδα μας. Έπωζε ένα πωχνίδl μαζί μου που με αποδυνάμωνε. Κάθε βράδυ έβρισκα παρηγοριά στα χάπια που μου έδωε. Κάθε πρωί τον αντιμετώπιζα με αβεβωότητα. Ένα πρωί, γύρω στο τέλος του Αυγούστου -ενώ βρισκόμαστε ήδη ένα μήνα στο Ιράν- με ρώτησε «ΘέλΕΙς να κάνουμε ένα πάρτι για τα γενέθλια της Μαχτόμπ την Παρασκευή;» Μου φάνηκε παράξενο. Η Μαχτόμπ θα γινόταν πέvτε χρόνων την Τ ρίτη, στις 4 Σεmεμβρίoυ, κω όχι την Παρασκευή. «Να το κάνουμε την ημέρα ακριβώς που γεννήθηκε», του είπα. Ο Μουντί οργίστηκε. Μου εξήγησε πως τα πάρτι γενεθλίων είνω μεγάλα κοωωνlκά γεγονότα στο Ιράν κω γίνοντω πάvτα Παρασκευή, που οι καλεσμένοι δεν έχουν δουλΕΙά. Συνέχισα ν ' αντιδρώ. Αν δεν μπορούσα ν ' αντιμετωπίζω τον Μου­ ντί για όσα πίστευα πως ήταν δικά μου δlκωώματα, δε σήμωνε πως δε θ ' αγωνιζόμουν για οτιδήποτε θα περιφρουρούσε την ευτυχία της Μαχτόμπ. Δεν έδινα δεκάρα για τα φανlκά έθψα. Ξαφνιάστηκα όμως όταν ο Μουντί, παρά τα μούτρα που έKΑVε η οικογένΕΙά του, συμφιί)­ νησε μαζί μου να κάνουμε το πάρτι την Τρίτη το απόγευμα. «Θα ήθελα να της αγοράσουμε μια κούκλα», του είπα. Ο Μουντί δεν έφερε καμιά αvτίρρηση κω KΑVόνtσε να μας πάΕΙ για ψών1Ο ο Mατζίvτ. Πηγαίναμε από το ένα μαγαζί στο άλλο, απορρίmο­ ντας τις φανlκές κούκλες γιατί ήταν πολύ φτωxovτυμένες, ώσπου βρήκαμε μια κούκλα γιαπωνέζικης προέλευσης που φορούσε μια αDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

79

σπροκόκκινη πιτζάμα. Είχε μια πιπίλα στο στόμα της κι όταν της την τραβούσες η κούκλα γελούσε ή έκλαιγε. Η τιμή της σε ιρανικό νόμι­ σμα αντιστοιχούσε με τριάντα δολάρια. «Νομίζω πως είναι πολύ ακριβή», είπε ο Μουντί. «Δεν είναι δυνατό να δώσουμε τόσα πολλά λεφτά για μια κούκλα». «Κι όμως, θα τα δώσουμε», του είπα αγνοώντας όσα είχε πεΙ. «Η Μαχτόμπ δεν έχει ούτε μια κούκλα εδώ, γι ' αυτό και θα της την αγοράσουμε». Και την αγοράσαμε. Έλπιζα πως το πάρτι θα ήταν μια ευκαιρία για να νιώσει χαρούμενη κι ευτυχισμένη η Μαχτόμπ -ίσως να ήταν η πρώτη της χαρούμενη στιγμή όλον αυτόν το μήνα. Την περίμενε τούτη τη μέρα με μια ανυ­ πομονησία που όλο και μεγάλωνε. Ήταν τόσο όμορφα να τη βλέπω να γελάει ξανά! Δυο μέρες πριν το μεγάλο γεγονός, έγινε κάτι που τα χάλασε όλα. Η Μαχτόμπ ήταν στην κουζίνα και πηδούσε από ένα σκαμνάκΙ. Μα κάποια στιγμή το σκαμνάκι έσπασε από το βάρος της και η μυτερή άκρη ενός από τα πόδια του χώθηκε βαθιά στο μπράτσο της. Έτρεξα σαν τρελή όταν άκουσα τις κραυγές της και τα έχασα μόλις είδα το αίμα να πετάγεται με δύναμη από ένα αρτηριακό τραύμα. Ο Μουντί γρήγορα το έδεσε σφιχτά , ενώ ο Ματζίντ έτρεχε να βάλει μπρος το αυτοκίνητο για να μας μεταφέρει στο νοσοκομείο. Κρατούσα στην αγκαλιά μου το παιδί μου που έκλαιγε, όταν άκουσα τον Μουντί να μου λέει πως δεν έπρεπε ν ' ανησυχώ, αφού υπήρχε ένα νοσοκομείο πολύ κοντά στο σπίτι. Κι όμως, μας έδιωξαν από εκεί. «Δεν αναλαμβάνουμε επείγοντα περιστατικά», μας είπε ψυχρά ένας διοικητικός υπάλληλος. Προσπαθώντας ν ' ανοίξει δρόμο όσο πιο γρήγορα μπορούσε ανά­ μεσα από ένα φοβερό μπλοκάρισμα , ο Ματζίντ μας πήγε σε ένα άλλο νοσοκομείο , που δεχόταν επείγοντα περιστατικά. Ορμήσαμε μέσα σαν τρελοί για να βρεθούμε αντιμέτωποι με μια σκηνή φρικτής βρομιάς και οχλοβοής, μα δεν υπήρχε άλλο νοσοκομείο καλύτερο για να πάμε. Η αίθουσα για τα επείγοντα περιστατικά ήταν γεμάτη ασθενείς που πε­ ρίμεναν να έρθει η σειρά τους. Ο Μουντί πήρε παράμερα ένα γιατρό και του εξήγησε στα φαρ­ σί πως ήταν κι ο ίδιος γιατρός, πως είχε έρθει να επισκεφτεί το Ιράν από την Αμερική και πως η κόρη του είχε άμεση ανάγκη να της οάψουν το τραύμα στο χέρι της. Ο Ιρανός γιατρός μας πήγε στο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

80

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - O YIΛfAM ΧΟΦΕΡ

χειρουργείο αμέσως κω, από επαγγελματική ευγένεια συναδέλ­ φου προς συνάδελΦο, προσφέρθηκε να μας εξυπηρετήσει δωρεάν. Η Μαχτόμπ αγκιστρώθηκε πάνω μου την ώρα που ο γιατρός άρχι­ σε να εξετάζει το τραύμα της κω να συγKεvτρώνεl τα εργαλεία του. «Δεν έχουν ανωσθητικό;» ρώτησα δύσπιστα. «'OXI», μου είπε ο MOυVΤ1. Ένιωσα το στομάχι μου να γίνετω άνω κάτω. «Μαχτόμπ, θα πρέπει να φανείς γενναία», της είπα. 'Αρχισε να φωνάζεl όταν είδε τη βελόνα με την οποία θα της έραβε το τραύμα ο γιατρός . Ο Moυvτί τη ς έβαλε τις φωνές για να ηρεμήσεΙ. Τα μυώδη του μπράτσα την κρατούσαν σφιχτά πάνω στο χειρουργικό τραπέζΙ. Τα λεπτά της νύχια μου πλήγωναν το χέρΙ. Παγlδευμένη από τη δύναμη του πατέρα της, KλαίγOVΤας υστερικά, η Μαχτόμπ προσπα­ θούσε ακόμη να ξεΦύγεl. Τράβηξα το βλέμμα μου μακριά την ώρα που η βελόνα έμπωνε στο δέρμα της . Κάθε κραυγή της που γέμιζε τη μικρή αίθουσα έμοιαζε να μου τρυπάει την ψυχή. Μίσος με πλημμύρισε. Ήταν λάθος ασυγχώρητο του Μουντί να μας φέρεl σε μια τέτοια κόλαση. Η διαδικασία κράτησε αρκετά λεπτά. Δάκρυα KυλOύσΑV συνέχεlα από τα μάτια μου. Δεν υπάρχει μεγαλύτερος πόνος για μια μητέρα από το να στέκετω αvίσχυρη πλάι στο πωδί της που υποφέρεl. Ήθελα, αν γινόταν, να υποστώ εγώ αυτό το μαρτύριο της κόρης μου. Το στομάχι μου μ ' έκωγε κι ο ιδρώτας μου έτρεχε ποτάμι, μα ήταν η Μαχτόμπ που πονούσε. Δεν υπήρχε τίποτα που να μπορούσα να κάνω για να τη βοηθήσω, εκτός από το να της κρατάω το χέρι κω να της δίνω κουράγιο. Αφού τελείωσε με τα ράμματα, ο Iραvός γιατρός μάς έγραψε μια συνταγή για να κάνουμε αvτιτεταvlKό ορό, την έδωσε στον Moυvτί, κω φλυάρησε μαζί μας για λίγο δίνovτάς μας οδηγίες . Φύγαμε κάποτε, η Μαχτόμπ έκλωγε σιγαvά ακουμπlσμένη στο στή­ θος μου, ενώ ο Moυvτί μου εξηγούσε τις παράξενες διαδικασίες που έπρεπε v ' ακολουθήσουμε τώρα. Δηλαδή να βρούμε ένα φαρμακείο που να μπορεί να μας εφοδιάσει με αντιτετανικό ορό κι ύστερα να πάμε σε μια άλλη κλlνική που να έχει άδεια να κάνει το συγκεκριμένο ορό. Δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί ο Μουντί είχε διαλέξει να εξασκή­ σει το επάγγελμά του εδώ κι όχι στην Αμερική . Έκανε κριτική στη Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

81

δουλειά του Ιρανού γιατρού. Αν είχε τα δικά του χειρουργικά εργα­ λεία, μου είπε, εκείνος θα είχε κάνει μια πολύ καλύτερη δουλειά στο τραύμα της κόρης του. Η Μαχτόμπ ήταν εξαντλημένη όταν πια φτάσαμε στο σπίτι της Α­ μεγlέ Μποζόργκ κι αποκοιμήθηκε αμέσως, μ ' έναν ύπνο ανήσυχο. Τη λυπόμουν τόσο πολύ. Δυο μέρες αργότερα, νωρίς το πρωί των γενεθλίων της, ο Μουντί κι εγώ πήγαμε στο φούρνο για να παραγγείλουμε μια μεγάλη τούρτα σε σχήμα κιθάρας. «Γιατί δεν τη στολίζεις μόνη σου;» μου πρότεινε ο Μουντί. Ήξερε καλά πως είχα ιδιαίτερο ταλέντο στις τούρτες. «Όχι , δεν έχω τα κατάλληλα υλικά για να κάνω κάτι τέτοιο». Γυρίσαμε σπίτι για να ετοιμάσουμε το πάρτι. Περιμέναμε να έρθουν περισσότεροι από εκατό συγγενείς, παρόλο που θα έπρεπε να πάρουν άδεια από τις δουλειές τους. Η Αμεγlέ Μποζόργκ παράδερνε στην κουζίνα , ετοίμαζε ένα είδος κοτοσαλάτας με μαγιονέζα. Πάνω πάνω με μπιζέλια έγραψε τ ' όνομα της Μαχτόμπ στα φαρσί. Οι κόρες της ετοίμαζαν δίσκους με κεμπάπ και κρύο αρνί, κομμάτια φέτας και βλα­ σταράκια λαχανικών που τα τοποθετούσαν έτσι, ώστε να δημιουργούν γιορταστικά σχέδια. Ο Μορτεζά, ο δεύτερος γιος του Χατζί Μπαμπά και της Αμεγlέ Μποζόργκ, ήρθε να μας βοηθήσει, φέρνοντας μαζί του τη γυναίκα του , τη Νασταράν, και την ενός έτους κόρη του, τη ΝελουΦάρ, ένα χαρι­ τωμένο νήπιο με μάτια που έλαμπαν και πρόσχαρο. Η Μαχτόμπ έπαιζε μαζί της, ενώ ο Μορτεζά και η Νασταράν διακοσμούσαν το χολ με μπαλόνια, σερπαντίνες και χρωματιστά αλουμινόχαρτα. Η Μαχτόμπ ξέχασε γρήγορα τη χτεσινή της περιπέτεια και φλυαρούσε ατέλειωτα παρακαλώντας μας να την αφήσουμε ν ' ανοίξει τα δώρα της. Οι καλεσμένοι έρχονταν στο σπίτι ο ένας μετά τον άλλον, κουβα­ λώντας πακέτα τυλιγμένα με πολύχρωμα χαρτιά. Τα μάτια της Μα­ χτόμπ κοιτούσαν ορθάνοιχτα τη στοίβα των δώρων της που όλο και μεγάλωνε. Ο Μορτεζά , η Νασταράν και η ΝελουΦάρ έφυγαν και γύρισαν λίγο αργότερα κουβαλώντας μια τούρτα ολόιδια με αυτήν που είχαμε πα­ ραγγείλει. Ο Ματζίντ εκείνη τη στιγμή κουβαλούσε τη δικιά μας τούρ­ τα από το φούρνο. Ευτυχώς αυτή η σύμmωση αποδείχτηκε σωτήρια, γιατί μόλις ο Ματζίντ μπήκε στο σπίτι κουβαλώντας την, η ΝελουΦάρ την άρπαξε και την τράβηξε από τα χέρια του. Η τούρτα έπεσε στο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

82

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

πάτωμα κι έγινε χίλια κομμάτια, ενώ ο Mατζίvτ και η Νελουφάρ την KOίταζΑV τρομαγμένη. Τουλάχιστο μας είχε μείνει η άλλη τούρτα. Ο Μαμάλ μπήκε στο σπίτι χτυπώντας ρυθμικά παλαμάκια, ενώ τραγουδούσε παράξενα παιδικά τραγουδάκια. Μέχρι τώρα πίστευα πως ήταν παράνομο το γέλιο στην Τεχεράνη. Δεν είχα συναντήσει ούτε έναv Ιρανό που να δείχνει ευτυχισμένος. Κι όμως σήμερα, όλοι τους μoιράζovταν μαζί μας τη χαρά μας για τα γενέθλια της κόρης μας. Τα τραγούδια KράτησΑV περίπου σαράντα πέvτε λεπτά. Ο Μαμάλ κι ο Ρεζά ήταv στα μεγάλα τους κέφια, κι έπαιζΑV ευτυχισμένα με όλα τα παιδιά. Ύστερα, σαv κάποιος να τους είχε κάνει σινιάλο, αυτοί οι δυο μεγάλοι έπεσΑV πάνω στα δώρα κι άρχισαν να σκίζουν τα χρω­ ματιστά χαρτιά που ήταv τυλιγμένα. Η Μαχτόμπ δεν πίστευε στα μάτια της, xovτρά δάκρυα KύλησΑV στα μάγουλά της. «Μαμά, αvoίγoυν τα δώρα!» Φώναξε. <<Σταμάτησέ TOUQ>, είπα στον Moυvτ1. «Γιατί δεν την αφήνουν ν ' ανοίξει μόνη της τα δώρα της;» Ο Moυvτί είπε κάτι στον Μαμάλ και στον Ρεζά. Μα εκείνοι με το ζόρι επέτρεψαv στη Μαχτόμπ ν ' αvoίξει μόνη της μερικά από τα δώρα της. Ο Moυvτί μου εξήγησε, ενώ ο Μαμάλ και ο Ρεζά συνέχισαν ν ' ανοίγουν τα δώρα της Μαχτόμπ, πως είναι παράδοση οι Iραvoί να ανοίγουν πάντα τα δώρα των παιδιών τους. Η απογοήτευση της Μαχτόμπ μετριάστηκε από τα αμέτρητα δώρα που λίγο λίγο μαζεύτηκαν μπροστά της. Ανάμεσά τους αρκετά ιραvΙKά παιχνίδια, ένας όμορφος ροζ και λευκός άγγελος που κρεμόταν από μια σκοινένια κούνια, μια μπάλα, ένα σωσίβιο και ένας κρίκος από αυτούς που χρησιμοποιούν στις πισίνες, μια αστεία λάμπα γεμάτη μπα­ λόνια, στοίβες ρούχα -μα πάνω από όλα ξεχώριζε η κούκλα της. Είχε τόσα πολλά παιχνίδια, που δεν μπορούσε να παίξει μ ' όλα μαζί ταυτόχρονα. Η Μαχτόμπ κρατούσε σφιχτά την κούκλα της, μα η στρα­ τιά των παιδιών έπεσε πάνω στα άλλα δώρα της, κι άρχισαv να πα­ λεύουν ποιο θα τα πρωτοπάρει σκορπίζοντάς τα από δω κι από κεΙ. Για άλλη μια φορά η Μαχτόμπ έβαλε τα κλάματα, μα δεν υπήρχε τρόπος να φέρει κανείς σε λογαριασμό αυτά τα παιδιά, αφού οι μεγά­ λοι αδιαΦOΡOύσΑV τελείως για τη συμπεριφορά τους. Kρατώvτας την κούκλα της σφιχτά στην αγκαλιά της, για να την προστατεύσει, η Μαχτόμπ παρέμεινε σκυθρωπή σ ' όλη τη διάρκεια Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

83

του φαγητού, αλλά το προσωπάκι της έλαμψε ξανά, μόλις είδε την τούρτα της . Πονούσα βαθιά μέσα μου έτσι όπως την έβλεπα να τρώει λαίμαργα το κομμάτι τη ς, αφού ήξερα πως δεν είχα καταφέρει να της δώσω το μοναδικό δώρο που λαχταρούσε πιο πολύ στον κόσμο.

Οι μέρες που ακολούθησαν τα γενέθλια της Μαχτόμπ ήταν γεμάτες βαθιά μελαγχολία. Ο Σεπτέμβριος μόλις είχε μπει. Κι εμείς βρισκόμα­ στε ακόμη εδώ. Μια ακόμη γιορτή γενεθλίων ακολούθησε, που έκανε την κατάθλι­ ψή μου ακόμη πιο βαριά. Ήταν στα γενέθλια του ιμάμη Ρεζά, του ιδρυτή των Σιιτών. Μια τέτοια ιερή μέρα, κάθε καλός Σιίτης έχει ιερό καθήκον να επισκεφτεί τον τάφο του ιμάμη, μα επειδή εκείνος είναι θαμμένος στην εχθρική χώρα του Ιράκ, οι πιστοί του αναγκάζονται να επισκέπτονται τον τάφο της αδερφής του στο Ρέι, που ήταν παλιότερα πρωτεύουσα του Ιράν, και βρίσκεται στα νότια, δυο ώρες διαδρομή με το αυτοκίνητο. Το καλοκαίρι δεν έλεγε να τελειώσει, και η ζέστη συνέχιζε να είναι αφόρητη. Εκείνο το συγκεκριμένο πρωινό ήμουν σίγουρη πως η θερ­ μοκρασία θα πρέπει να ξεπερνούσε τους 38 βαθμούς . Κοίταξα το βαρύ ρούχο που ήμουν αναγκασμένη να φορέσω, δεν άντεχα ούτε στη σκέ­ ψη πως θα βρισκόμουν έτσι ντυμένη μέσα σε ένα ασφυκτικά γεμάτο αυτοκίνητο, με αυτήν την έντονη ζέστη, μόνο και μόνο για να επισκε­ φτώ έναν ιερό τάφο που δε σήμαινε τίποτα για μένα. «Δε θέλω να πάω», είπα στον Μουντί. «Θα πρέπει να το κάνεις», μου απάντησε. Και θεώρησε πως η κου­ βέντα είχε λήξεΙ. Μέτρησα όλους αυτούς που συγκεντρώνονταν στο σπίτι της Αμεγιέ Μποζόργκ. Ήταν γύρω στους είκοσι κι ετοιμάζονταν να στριμωχτούν μέσα σε δυο μόνο αυτοκίνητα. Η Μαχτόμπ ήταν το ίδιο εκνευρισμένη και δυστυχισμένη μ ' εμένα. Πριν φύγουμε, προσευχηθήκαμε άλλη μια φορά στο μπάνιο και παρα­ καλέσαμε το Θεό να μας βοηθήσει να γυρίσουμε σπίτι μας. Ο Μουντί μ ' εξανάγκασε να φορέσω ένα βαρύ μαύρο τσαντόρ για την επίσημη περίmωση. Στο αυτοκίνητο, που ήταν ασφυκτικά γεμάτο, αναγκάστηκα να καθίσω στην αγκαλιά του κρατώντας τη Μαχτόμπ στη δικιά μου αγκαλιά. Μετά από ένα άθλιο ταξίδι που κράτησε μια ώρα φτάσαμε στο Ρέι και βγήκαμε από το αυτοκίνητο πατείς με πατώ Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

84

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

σε για ν ' αναμιχθούμε μ ' ένα πλήθος προσκυνητών που φορούσαν μαύρες κελεμπίες και Φώναζαν, ενώ με τους αγκώνες τους έσπρωχναν από δω κι από κει για ν ' ανοίγουν δρόμο. Μηχανικά, η Μαχτόμπ κι εγώ αρχίσαμε ν ' ακολουθούμε τις άλλες γυναίκες. «Η Μαχτόμπ μπορεί να έρθει μαζί μου», είπε ο Μουντί. «Θα την πάρω αγκαλιά». «Όχι», έβαλε τις φωνές εκείνη. 'Απλωσε το χέρι του να πιάσει το δικό της, μα η Μαχτόμπ το τρά­ βηξε. Ο κόσμος που ήταν γύρω μας άρχισε να μας κοιτάζει παραξε­ νεμένος. «Ό-ο-όχl!» τσίριζε η Μαχτόμπ. Θυμωμένος από τη συμπεριφορά της, ο Μουντί την άρπαξε από το χέρι και την τράβηξε απότομα προς το μέρος του τραντάζοντάς την άγρια, ύστερα της έδωσε μια δυνατή κλοτσιά στον πισινό της. «Όχι!» ούρλιαξα. Και παρόλο που μ ' εμπόδιζε το βαρύ τσαντόρ, όρμησα προς την κόρη μου. Ο Μουντί αμέσως έστρεψε την οργή του πάνω μου, φωνάζοντάς μου με όση δύναμη του επέτρεπαν τα πνευμόνια του και πετώντας μου κατάμουτρα όσα εγγλέζικα αισχρόλογα ήξερε. Άρχισα να κλαίω, έ­ νιωσα ξαφνlκά ανίκανη ν ' αντιμετωπίσω την οργή του. Η Μαχτόμπ προσπάθησε να με σώσει, μπαίνοντας ανάμεσά μας. Ο Μουντί τυφλός από το θυμό του τη χαστούκισε με την ανάποδη του χεριού του δυνατά στο πρόσωπο. Αίμα πετάχτηκε από τα πληγιασμένα της χείλια και πιτσίλισε το χώμα. «Νατζές» , μουρμούρισαν όσοι ήταν γύρω μας, «βρόμικο». Το αίμα θεωρείται μολυσμένο πράγμα στο Ιράν, και πρέπει να καθαρίζεται αμέσως. Μα κανείς τους δεν έδειξε διάθεση ν ' ανακατευτεί σ ' αυτό που ήταν ξεκάθαρα ένας οικογενειακός καβγάς. Ούτε η Αμεγlέ Μπο­ ζόργκ, αλλά ούτε και κανείς άλλος από την οικογένεια δεν έκανε καμιά απολύτως προσπάθεια να ηρεμήσει τον Μουντί. Όλοι τους παρακολουθούσαν από μακριά, σε κάποια απόσταση. Η Μαχτόμπ έκλαιγε γιατί πονούσε. Τη σήκωσα στην αγκαλιά μου και πρoσπά�ησα να σταματήσω την αιμορραγία των χειλιών της με την άκρη του τσαντόρ μου, ενώ ο Μουντί συνέχιζε να ξεστομίζει ακα­ τάσχετα αισχρότητες και να μου φωνάζει βρισιές που ποτέ ως τότε δεν τον είχα ξανακούσει να χρησιμοποιεί. Ανάμεσα στα δάκρυά μου είδα το πρόσωπό του να συσπάται γεμάτο μίσος. «Πρέπει να βρούμε λίγο πάγο να της βάλουμε στα χείλια», Φώναξα. Το ματωμένο πρόσωπο της Μαχτόμπ τον ηρέμησε κάπως, παρόλο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

85

που δεν έδειχνε διόλου μετανιωμένος. Αφού κατάφερε να ελέγξει το θυμό του, έψαξε μαζί μου για να βρούμε πάγο από κάποιον υπαίθριο πωλητή. Η Μαχτόμπ έκλωγε σιγανά. Ο Moυvτί δεν έδειχνε καμιά διάθεση να ζητήσει συγνώμη, παρέμενε μουτρωμένος. Ήξερα πια πως είχα παντρευτεί έναν τρελό και πως είχα παγιδευτεί σε μια χώρα που οι νόμοι της αποφάσιζαν πως αυτός ο τρελός είχε δικαίωμα ζωής κω θανάτου πάνω μου. Σχεδόν ένας μήνας είχε περάσει από τότε που ο Moυvτί μας είχε ανακοινώσει πως θα μέναμε για πάντα στο Ιράν, κι όσο περισσότερο παραμέναμε εδώ, τόσο περισσότερο εκείνος υπέκυmε στην ανεξιχνία­ στη έλξη της κουλτούρας της πατρίδας του. Κάτι δεν πήγωνε καθόλου καλά στο μυαλό του Moυvτί. Έπρεπε να βγάλω την κόρη μου απ ' αυτόν τον εφιάλτη, πριν μας σκοτώσει κω τις δυο μας.

Λίγες μέρες αργότερα, κάποιο μεσημέρι που όλοι κοιμόνταν κι ο Μουντί έλειπε από το σπίτι, αποφάσισα να κάνω μια απελπισμένη έξοδο προς την ελευθερία. Έβγαλα αρκετά φανlκά ριάλ από την κρυψώνα τους, άρπαξα τη Μαχτόμπ κω φύγαμε σαν κλέφτρες από το σπίτι. Αν δεν τα καταφέρναμε να έρθουμε σε επαφή τηλεφωνlκά με την πρεσβεία, θα έβρισκα με κάποιον τρόπο το δρόμο προς τα εκεί. Τυλιγμένη στο μΑVΤό κω το ρουσσρί μου, έλπιζα πως κανείς δε θα μπορούσε να καταλάβει πως δεν ήμουν Ιρανή. Δεν είχα καμιά διάθεση να εξηγήσω αυτό που πήγωνα να κάνω σε κανέναν. Κρατούσα σφιχτά το ρουσσρί μου, έτσι που να μου κρύβει το μεγαλύτερο μέρος του προσώπου μου, για να μην τραβήξω την προσοχή της πσσvτάρ, της πανταχού παρούσας φοβερής μυστικής αστυνομίας. «Πού πηγαίνουμε, μαμά;» με ρώτησε η Μοχτόμπ. «Θα σου πω σε λίγο. Βιάσου τώρα». Δεν ήθελα να της δώσω ελπίδες, ώσπου να νιώσω πως είμαστε πραγματικά ασφαλείς κω οι δυο μας. Περπατούσαμε γρήγορα, φοβlσμένες από το θόρυβο της γεμάτης κίνηση πόλης, χωρίς να ξέρουμε τι δρόμο να πάρουμε. Η καρδιά μου χτυπούσε σαν τρελή. Δεν ήθελα ούτε να το σκέφτομω ποια θα ήταν η αντίδραση του Moυvτί, όταν θα συνειδητοποιούσε πως το είχαμε σκάσει από τη φυλακή όπου μας είχε κλείσει, μα δε θα γύριζα με τίποτα. Ένιωθα ανακούφιση κω μόνο με τη σκέψη πως δε θα τον ξανάβλεπα ποτέ πια. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

86

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

O YlΛlAM ΧΟΦΕΡ

Φτάσαμε τέλος σ ' ένα κτίριο με την ΕΠιγραφή ΤΑΧΙ γραμμένη στα αγγλικά. Μπήκαμε μέσα κω σε λίγα λεπτά βρισκόμαστε στο δρόμο προς την ελευθερία. Προσπάθησα να δώσω στον οδηγό να καταλάβΘ πως θέλαμε να μας πάΘ στον Τομέα Αμερικανικών Συμφερόντων της ΕλβεΤ1κής Πρε· σβείας, αλλά στάθηκε αδύνατο να καταλάβει Τ1 του έλεγα. Επαναλάμ­ βανα τη διεύθυνση που μου είχε δώσΘ από το τηλέφωνο η μητέρα μου : «Παρκ ΆβενlΟυ κω Σεβεντίνθ Στριτ». Το πρόσωπό του φωτίστηκε ξαφνlκά, όταν άκουσε το «Παρκ ' Αβενιου» κω βρεθήκαμε γρήγορα σ ' ένα δρόμο με μεγάλη κυκλοφορία. «Πού πηγαίνουμε, μαμά;» με ξαναρώτησε η Μαχτόμπ. «Πηγαίνουμε στην πρεσβεία», της είπα. «Θα είμαστε ασφαλείς εκεί. Θα τα καταφέρουμε να γυρίσουμε σπίΤ1 μας». Η Μαχτόμπ χτύπησε παλαμάκια χαρούμενη. Το αυτοκίνητο, αφού διέσχισε σκαμπανεβάζοντας διάφορους δρό­ μους της Τεχεράνης για μισή ώρα περίπου, σταμάτησε μπροστά στην πρεσβεία της Αυστραλίας στην Παρκ 'ΑβενlΟυ. Μίλησε μ ' ένα Φύλα­ κα, που του είπε να στρίψει στη γωνία. Μερικά λεπτά αργότερα στα­ ματούσαμε μπροστά σ ' ένα μεγάλο, μοντέρνο, κτίσμα από μπετόν με μια εντΟ1χισμένη πλάκα που δήλωνε πως εκεί ήταν ο Τομέας Αμερι­ κανικών Συμφερόντων της Πρεσβείας της Ελβετίας. Ατσάλινες μπά­ ρες προστάτευαν την είσοδο, που ήταν επανδρωμένη μ ' έναν Ιρανό αστυνομικό. Πλήρωσα τον οδηγό του ταξί κω πάτησα το κουμπί ενός εσωτερι­ κού τηλεφώνου στην πύλη, η οποία λίγο αργότερα άνΟ1ξε με ηλεκτρο­ νικό τρόπο αφήνοντας τη Μαχτόμπ κι εμένα να μπούμε βιαστικά κω να βρεθούμε από τη μια στιγμή στην άλλη από φανlκό σ ' ελβετικό έδαφος. Ένας Ιρανός που μιλούσε αγγλικά ήρθε να μας συναντήΟΘ κω να μας ζητήσει τα διαβατήριά μας. «Δεν έχουμε διαβατήρια», του είπα. Μας κοίταξε προσεΚΤ1κά κω αφού βεβωώθηκε πως ήμαστε Αμερικα­ νίδες μας άφησε να περάσουμε. Μας έκαναν σωμαΤ1κή έρευνα. Κάθε λεπτό που περνούσε ένιωθα το ηθικό μου ν ' αναmερώνετω κω δεν τολμούσα να το πιστέψω πως ήμαστε πια ελεύθερες. Όταν τελικά μας επέτρεψαν να μπούμε στην περιοχή των γρα­ φείων, μια αυστηρή αλλά φλlκή Αρμενοϊρανή, που την έλεγαν Χέλεν Μπαλασανιάν, άκουσε ήρεμα όσα της εξιστόρησα για τη δύσκολη κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε η Μαχτόμπ κι εγώ όλον αυτόν Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

87

το μήνα της φυλάκισής μας. Η Χέλεν ήταν ψηλή και λετπή, γύρω στα σαράντα, ντυμένη όχι με τον ιρανικό κώδικα ντυσίματος, αλλά μ ' ένα δυτικού τύπου ταγέρ, από αυτά που συνηθίζουν να φορούν στα γρα­ φεία με φούστα μακριά ως το γόναιο, και το κεφάλι της τελείως ακά­ λυmο. Μας κοιτούσε με συμπάθεια. «Δώστε μας καταφύγιο εδώ», την ικέτευσα. «Και βρείτε κάποιον τρόπο να μας στείλετε πίσω στο σπίτι μας». «Τι είναι αυτά που λέτε;» απάντησε η Χέλεν. «Δεν μπορείτε να μείνετε εδώ !» «Είναι αδύνατο να ξαναγυρίσουμε σ ' εκείνο το σπίτι». «Είσαστε lρανή», μου είπε η Χέλεν ήρεμα. «Όχι, είμαι AμεΡΙKΣVίOO». «Είσαστε lρανή», επανέλαβε εκείνη, «και είσαστε υποχρεωμένη να συμμορφώνεστε με τον ιρανικό νόμο». Αποφασιστικά, η Χέλεν μου εξήγησε πως από τη στιγμή που πα­ ντρεύτηκα Ιρανό έγινα lρανή υπήκοος με όλες τις υποχρεώσεις προς τον ιρανικό νόμο που συνεπάγεται αυτό. Νομικά η Μαχτόμπ κι εγώ είμαστε lρανές. Κρύος ιδρώτας μ ' έλουσε. «Δε θέλω να είμαι lρανή», της είπα. «Γεννήθηκα Αμερικανίδα και θα πεθάνω Αμερικανίδα». Η Χέλεν κούνησε αρνητικά το κεφάλι της. «Όχι», μου είπε απαλά. «Θα πρέπει να ξαναγυρίσεις πίσω σ ' αυτόν». «Θα με χτυπήσει», Φώναξα. Της έδειξα τη Μαχτόμπ. «Θα μας χτυ­ πήσει και τις δυο μας!» Η Χέλεν έδειχνε να κατανοεί το πρόβλημα, μα απλά δεν είχε τη δύναμη να μας βοηθήσει. «Μας κρατάνε φυλακισμέ­ νες σ ' αυτό το σπίτι», της είπα, ενώ δάκρυα άρχιζαν να κυλούν στα μάγουλά μου. «Τα καταφέραμε να το σκάσουμε μόνο και μόνο γιατί κοιμόνταν όλοι τους. Δεν μπορούμε να ξαναγυρίσουμε εκεί. Θα μας κλειδώσει μέσα». «Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί οι Αμερικανίδες κάνουν τέτοιους γάμους», είπε η Χέλεν. «Μπορώ να σας δώσω ρούχα. Μπορώ να ταχυδρομήσω γράμματά σας. Μπορώ ακόμη και να επικοινωνήσω με την οικογένειά σας και να τους πω πως είσαστε καλά. Όλα αυτά είναι μέσα στις αρμοδιότητές μου, μα δεν μπορώ να κάνω τίποτε άλλο». Ήταν ολοφάνερο πια πως η Μαχτόμπ κι εγώ ήμαστε αιχμάλωτες των νόμων αυτής της φανατικής πατριαρχικής κοινωνίας. Πέρασα μια ακόμη ώρα στην πρεσβεία σε κατάσταση αλλοφροσύ­ νης. Καιάφερα να πάρω τηλέφωνο την οικογένειά μου στην Αμερική. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

88

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο Υ!Λ!ΑΜ ΧΟΦΕΡ

«Προσπαθώ να βρω έναν τρόπο να ξαναγυρίσω στην πατρίδα», φώ­ ναξα στη μητέρα μου που βρισκόταν χιλιάδες μίλια μακριά μου_ «Δες τι μπορείς να κάνεις κι εσύ από εκεί πέρα». «Έχω ήδη επικοινωνήσει με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ», μου είπε η μη­ τέρα μου, η φωνή της ακουγόταν σπασμένη. «Κάνουμε ό,τι μπορού­ με». Η Χέλεν με βοήθησε να συντάξω ένα γράμμα για το Στέιτ Ντιπάρ­ τμεντ των Ηνωμένων Πολιτειών που θα το έστελναν μέσω Ελβετίας. Έγραφα πως παρέμενα στο Ιράν παρά τη θέλησή μου και πως ήθελα να εμποδιστεί οποιαδήποτε προσπάθεια του άντρα μου να μεταφέρεl την περιουσία μου έξω από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Χέλεν συμπλήρωνε έγγραφα, ενώ με ρωτούσε λεπτομέρειες για τον Μουντί. Την ενδlέφερε ιδιαίτερα η κατάσταση της ιθαγένειάς του. Ο Μουντί δεν είχε επιδιώξει την αμερικανική ιθαγένεια μετά το μπλέ­ ξιμό του στο σάλο της Ιρανικής Επανάστασης. Η Χέλεν με ρώτησε λεπτομέρειες για την πράσινη κάρτα του -είναι η επίσημη άδεια που δίνεται σε κάποιον αλλοδαπό για να παραμείνει και να δουλέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μπορούσε ακόμη αν ήθελε να επιστρέψει στην Αμερική για να δουλέψεΙ. Μα αν καθυστερούσε κι άλλο την επιστροφή του, η πράσινη κάρτα του θα έπαυε να ισχύει και δε θα του επέτρεπαν πια να εξασκεί την ιατρική στην Αμερική. «Φοβάμαι πως σκοπεύει να ψάξει για δουλειά εδώ», της είπα. «Αν του επιτρέψουν να εξασκήσει την ιατρική εδώ, θα παγιδευτούμε. Αν δεν μπορέσει όμως να βρει δουλειά στο Ιράν, τότε ίσως και ν ' απο­ φασiσεl να ξαναγυρίσει στις Ηνωμένες Πολιτείεψ Αφού έκανε ό,τι μπορούσε, η Χέλεν στο τέλος ξεστόμισε αυτό που τρέμαμε ν ' ακούσουμε. «Πρέπει να γυρίσετε σ ' αυτόν τώρα», μας είπε ήρεμα. «Θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας. Εσείς να κάνετε υπομονή». Φώναξε ένα ταξί κι όταν αυτό έφτασε, βγήκε η ίδια έξω στο δρόμο και μίλησε τον οδηγό. Του έδωσε μια διεύθυνση που ήταν κοντά στο σπίτι της Αμεγιέ Μποζόργκ. Θα κάναμε την υπόλοιπη διαδρομή με τα πόδια για να μη δει ο Μουντί πως γυρνούσαμε σπίτι με ταξί. Ένιωθα το στομάχι μου να με καίει όταν ξαναβρεθήκαμε στους δρόμους της Τεχεράνης, θα ξαναγυρίζαμε σ ' ένα σύζυγο "αι πατέρα που είχε αναλάβει το ρόλο του παντοδύναμου δεσμοΦύλακά μας. Προσπάθησα να σκεφτώ λογικά, ενώ το κεφάλl μου κόντευε να σπάσει, ύστερα είπα ήρεμα στη Μαχτόμπ: «Δεν πρέπει να μάθει ο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

89

μπαμπάς ούτε άλλος κανένας πού είχαμε πάεΙ. Θα πούμε πως πήγαμε μια βόλτα κω χαθήκαμε. Αν σε ρωτήσει , μην του πεtς την αλήθεtα». Η Μαχτόμπ κούνησε καταφαηκά το κεφάλl της, όλα αυτά τα γεγο­ νότα την έκαναν να μεγαλώνει γρήγορα. Ο Μουντί ήταν εκεί όταν τελικά φτάσαμε. «Πού ήσαστε;» μούγκρι­ σε. «Πήγαμε βόλτα» , του είπα ψέματα. «Χαθήκαμε. Πήγαμε λίγο πιο μακριά από ό ,η υπολογίζαμε. Υπάρχουν τόσα πράγματα να δεt κανείς κω να ξεχαστεί». Ο Μουντί σκέφτηκε για μια στιγμή την εξήγηση που του έδωσα, μα την απέρριψε αμέσως. Ήξερε την ικανότητά μου να προσανατολίζο­ μαΙ. Τα μάηα του γυάλιζαν απεtληηKά , με άρπαξε, με το ένα χέρι άρχισε να μου σφίγγεt το μπράτσο κω με το άλλο να μου τραβάεt τα μαλλιά. Μ ' έσυρε μπροστά στην OIKOγένεtά του που καθόταν στο χολ. «Να μην την αφήσετε να ξαναΦύγεt από το σπίη!» τους διέταξε. Ύστερα γύρισε προς το μέρος μου: «Αν πρoσπαθήσεtς να το ξανα­ σκάσεtς απ ' αυτό το σπίη , θα σε σκοτώσω!» είπε απεtληηKά.

Πίσω πάλι στο μονα)(1κό μου δωμάηο, στις μέρες του τίποτα , στη ναυτία κω στους εμετούς, στη βαθιά κατάθλιψη. Κάθε φορά που έβγω­ να από το δωμάηό μου ένιωθα την Αμεγlέ Μποζόργκ ή μια από ης κόρες της να με καταδιώκει σε κάθε μου βήμα. Η αντίστασή μου αδυνάηζε. Το έβλεπα πως αργά ή γρήγορα θ ' αναγκαζόμουν να αποδεχτώ τη μοίρα μου κω να ζήσω μακριά από την OIKoγένεtα κω την πατρίδα μου για πάντα. Η νοσταλγία για τους αγαπημένους που είχα αφήσεt πίσω με βασά­ νιζε, ένα απόγευμα προσπάθησα να γράψω ένα γράμμα στους γονείς μου, χωρίς να ξέρω αν θα κατάφερνα να το ταχυδρομήσω. Μα τρό­ μαξα , όταν συνειδητοποίησα πως το χέρι μου ήταν τόσο αδύναμο , που ούτε κω τ ' όνομά μου ακόμη δεν μπορούσα να γράψω. Ήμουν άρρωστη , στενοχωρημένη, κι είχα αΡXίσεt να χάνω την ε­ παφή με την πραγμαηκότητα. Ο Μουντί έδειχνε ικανοποιημένος που είχε Kαταφέρεt να με στΡIμώξεt κι ήταν σίγουρος πως δε θα κατάφερνα να τον αντΙμετωπίσω κω να παλέψω για την ελευθερία μου. Κοίταξα το πωδί μου , το λεπτό δέρμα της Μαχτόμπ ήταν γεμάτο τεράστιους λεκέδες από ης πληγές που της είχαν δημlΟυργήσεl τα κουνούπια. Το καλοκαίρι περνούσε. Ο χεΙμώνας θ ' ακολουθούσε σύντομα. Πρω το Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

90

ΜΠΕTl ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YlΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

καταλάβω , οι εποχές -ο χρόνος- θα έπαυαν να ισχύουν για μένα. Όσο πιο μεγάλο διάστημα μέναμε εδώ , τόσο ευκολότερα θα υποτασ· σόμουν στη μοίρα μου. Συνέχεια στριφογυρνούσε στο μυαλό μου η αγαπημένη φράση του πατέρα μου: « Όπου υπάρχει θέληση , υπάρχει τρόπος». Μα ακόμη κι αν είχα τη θέληση , ποιος θα είχε τον τρόπο να μας βοηθήσει; Ποιος θα μπορούσε να μας βγάλει από αυτόν τον εφιάλτη; Σταδιακά, μέσα στη νάρκη του μυαλού μου , από την αρρώστια και τα φάρμακα που μου έδινε ο Moυvτί , συνειδητοποίησα πως ήμουν μόνη. Δεν υπήρχε κανείς να μας βοηθήσει. Μόνη μου θα έπρεπε να βρω τον τρόπο και τη δύναμη να βγούμε από το Ιράν.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

5

Κ

ΑΘΟΜΟΥΝ ΣΤΟ ΧΟΛ ΤΟΥ ΣΠΙΤΙΟΥ της Αμεγιέ Μποζόργκ κά­ ποιο σούρουπο, όταν άκουσα το απειλητικό μούγκρισμα ενός τζετ, που πετούσε χαμηλά και πλησίαζε τον τομέα της πόλης που μένα­ με_ Την ίδια στιγμή αντιαεροπορικοί προβολείς πλημμύρισαν τον ουρανό με τις λάμψεις τους κι ακολούθησαν δυνατές εκρήξεις στον αέρα_ Θεέ μου! σκέφτηκα, ο πόλεμος έφτασε ως την Τεχεράνη. Έψαξα με τα μάτια για τη Μαχτόμπ, ήθελα να την πάρω και να τρέξουμε μαζί σε πιο ασφαλές μέρος, ο Ματζίντ όταν είδε τη φοβισμέ­ νη μου έκφραση προσπάθησε να με καθησυχάσει. «Μη φοβάσαι», μου είπε. «Είναι η Εβδομάδα η αφιερωμένη στον Πόλεμο, δεν είναι πραγ­ ματικός συναγερμός». Ο Μουντί μου εξήγησε πως αυτή η εβδομάδα ήταν μέρος μιας ετήσιας γιορτής για την τιμή και τη δόξα του ισλαμικού πολέμου, ιδιαίτερα επίκαιρη λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου με το Ιράκ και των τεταμένων σχέσεών τους με την Αμερική . Η προπαγάνδα της ιρανικής κυβέρνησης με κάθε τρόπο πληροφορούσε το λαό πως το Ιράκ ήταν απλά μια μαριονέτα, που την εξόπλιζαν και την εξουσίαζαν οι Ηνωμένες Πολιτείες. «Θα μπούμε σε πόλεμο με την Αμερική», μου είπε ο Μουντί με ολοΦάνερη ευχαρίστηση και χωρίς ίχνος ντροπής. «Το δίκιο είναι με το μέρος μας. Ο πατέρας σου σκότωσε το δικό μου πατέρα». «Τι εννοείς» Ο Μουντί μου εξήγησε πως στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, την ίδια περίοδο που ο μπαμπάς μου υπηρετούσε στις Αμε­ ρικανικές Δυνάμεις του Αμπαντάν στη νότια περιοχή του Ιράν, ο δικός του πατέρας εργαζόταν ως στρατιωτικός γιατρός, θεραπεύοντας πάρα πολλούς από τη μαλάρια, μέχρι που προσβλήθηκε στο τέλος κι ο ίδιος από την αρρώστια, η οποία και τον σκότωσε. «Τώρα ήρθε η ώρα να πληρώσεις γι ' αυτό», μου είπε ο Μουντί. «ο γιος σου ο Τζον θα πεθάνει στο Μεσανατολικό Πόλεμο. Να είσαι σίγουρη γι ' αυτό».

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

92

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Παρόλο που ήξερα πως ο Μουντί τα έλεγε όλα αυτά για να μ ' εκνευρίσει , ένιωθα ακόμη σαστισμένη κω δεν μπορούσα να καταλάβω πού σταματούσε η πραγματικότητα κω πού άρ)(1ζαν οι σαδιστικές του φαντασιώσεις. Αυτός δεν ήταν ο άντρας που είχα παντρευτεί. Είχε γίνει πια ένας άγνωστος για μένα. «Έλα» , μου είπε, «ν ' ανεβούμε στη στέγη». «Για ποιο λόγο;» «Να δούμε μια διαδήλωση». Ή μουν σίγουρη πως επρόκειτο για αντιαμερικανική διαδήλωση. «Όχι», του είπα θυμωμένη. «Δεν έρχομω». Χωρίς άλλη κουβέντα ο Μουντί άρπαξε τη Μαχτόμπ κω την έ βγαλε έξω από το δωμάτιο. Εκείνη Φώναζε τρομαγμένη κω αγωνιζόταν μά· τωα να ελευθερωθεί από την αρπάγη των χεριών του , την ώρα που ακολουθούσαν την υπόλοιπη οικογένεια στη στέγη. Μέσα σε λίγα λεπτά, ένας φοβερός ήχος μπήκε από τα ανοιχτά παράθυρα κω πλημμύρισε το δωμάτιο. «Μαγκ μπαρ Αμρίκα!» άκουγα να φωνάζουν ρυθμικά από τις στέ­ γες των γειτονικών σπιτιών. Ήξερα πια καλά τη σημασία τούτης της κραυγής, αφού την είχα ακούσει αμέτρητες φορές στις ιρανικές ειδή­ σεις. «Θάνατος στην Αμερική». «ΜαΥκ μπαρ Αμρίκα!» Οι φωνές πάλλονταν γεμάτες ένταση κω πάθος. Έκλεισα τ ' αφτιά μου με τα χέρια μου , μα η φανατισμένη βοή δεν έλεγε να κοπάσει. «ΜαΥκ μπαρ Αμρίκα!» Έκλωγα για το πωδί μου, που τούτη την ώρα πάνω στη στέγη , μαζί με τους άλλους της οικογένειας, θα προσπαθούσε να ξεΦύγεl από ένα μανιακό πατέρα που της ζητούσε να στραφεί εναντίον της πατρίδας της. «ΜαΥκ μπαρ Αμρίκα!» εκείνη τη νύχτα δεκατέσσερα εκατομμύρια φωνές ενώθηκαν σε μια, από στέγη σε στέγη, παρασύροντας το λαό σε μια φρενίτιδα, που πλήγωνε βαθιά την ψυχή μου. «ΜαΥκ μπαρ Αμρίκα! ΜαΥκ μπαρ Αμρίκα! ΜαΥκ μπαρ Αμρίκα!»

«Αύριο θα πάμε στο Κομ», μου είπε ο Μουντί. «Για ποιο λόγο;» τον ρώτησα. «Το Κομ είνω το θρησκευτικό κέντρο του Ιράν. Η ιερή πόλη. Αύ­ ριο είνω η πρώτη Παρασκευή του Μοχαράμ, που είνω ο μήνας Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

93

πένθους για τους lρανούc;. Θα πάμε να προσκυνήσουμε το μνη­ μείο που βρίσκεται εκεί. Γι ' αυτό θα πρέπει να φορέσεις μαύρο τσα­ ντόρ». Σκέφτηκα την επίσκεψή μας στο Ρέι, το εφιαλτικό εκείνο ταξίδι που είχε τελειώσει με μια αφάνταστη επίδειξη βαρβα ρότητας του Μουντί, με αποδέκτες τη γυναίκα και την κόρη του. Γιατί έπρεπε να μας τρα­ βολογούν συνέχεια στα γελοία τους προσκυνήματα; «Δε θέλω να έρθω», του είπα. «Θα έρθεις», μου απάντησε μ ' ένα ύφος που δεν άφηνε και πολλά περιθώρια αντίδρασης. Ήξερα αρκετά από τον ισλαμικό νόμο για να τον αντιμετωπίσω αποφασιστικά. «Δεν μπορώ να μπω σε μνημείο», του είπα. «Έχω πε­ ρίοδο». Ο Μουντί κατσούφιασε. Κάθε μήνα η περίοδός μου γινόταν αφορμή γι ' αυτόν να ξαναθυμηθεί πως πέντε χρόνια μετά τη γέννηση της Μαχτόμπ δεν είχα καταφέρει να του χαρίσω ένα ακόμη παιδί, ένα γιο που τόσο λαχταρούσε. «Θα έρθεις», ξαναείπε. Η μέρα που ξημέρωσε γέμισε και τις δυο μας με βαθιά κατάθλι­ ψη' ξέραμε καλά τι επρόκειτο να επακολουθήσεΙ. Η Μαχτόμπ υπέ­ φερε συχνά τον τελευταίο καιρό από διάρροιες, που είχαν ψυχολογικά αίτια. «Είναι άρρωστη», είπα στον Μουντί. «Νομίζω πως εμείς οι δυο θα έπρεπε να μείνουμε στο σπίτι». «Θα πάμε όλοι μαζί», επανέλα βε αυστηρά. Απελπισμένη φόρεσα μαύρα μακριά βρακιά, μαύρες μακριές κάλ­ τσες, μαύρο μακρυμάνικο μΑVτό και τύλιξα το κεφάλι μου με μαύρο ρουσσρί. Και πάνω από όλα αυτά τα συμπράγκαλα έπρεπε ακόμη να φορέσω και το μισητό μαύρο τσαντόρ. Θα πηγαίναμε με το αυτοκίνητο του Μορτεζά, του ανιψιού του Μου­ ντί, θα στοιβαζόμαστε κυριολεκτικά σ ' αυτό με την Αμεγιέ Μποζόργκ, την κόρη της τη Φερεστέ, τον Μορτεζά, τη γυναίκα του τη Νασταράν και την κόρη τους, την αξιολάτρευτη ΝελουΦάρ. Κάναμε ώρες να φτάσουμε ως τη δημοσιά κι ύστερα ακολούθησαν δυο ακόμη ώρες σταμάτα ξεκίνα, σ ' ένα δρόμο γεμάτο αυτοκίνητα που κουβαλούσαν όλα τους προσκυνητές. Το Κομ ήταν μια πόλη πασπαλισμένη με καφεκόκκινη σκόνη. Κα­ νείς από τους δρόμους της δεν ήταν λιθόστρωτος και κάθε αυτοκίνητο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

94

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - O YlΛJAM ΧΟΦΕΡ

που περνούσε σήκωνε ένα σύννεφο αΠOΠVIKηKής σκόνης, που κολ­ λούσε στα μουσκεμένα από τον ιδρώτα ρούχα μας. Στο κέντρο μιας πλατείας υπήρχε μια πισίνα ολυμπιακών διαστά­ σεων περικυκλωμένη από προσκυνητές που προσπαθούσαν με φωνές να φτάσουν ως την άκρη του νερού για να εκτελέσουν το τελετουρ­ γικό με προδεήσεις κάθαρσης. Το αγαπάτε αλλήλους έμοιαζε να είνω άγνωστο σ ' εκείνους τους προσκυνητές, αφού με αγκωνlές κω καλά υπολογισμένες κλοτσιές προσπαθούσαν να εξασφαλίσουν θέσεις στην άκρη του νερού. Πότε πότε ακουγόταν ένας ξαφνlκός παφλασμός, που τον ακολουθούσε μια θυμωμένη κραυγή κάποlOυ που είχε βρεθεί χωρίς να το θέλει μέσα στο νερό. Η Μαχτόμπ κι εγώ δεν μπήκαμε στον κόπο να πλυθούμε στο βρό­ μικο νερό, αφού δεν είχαμε καμιά πρόθεση να πάρουμε μέρος στις προσευχές. Καθίσαμε λοιπόν κω περιμέναμε τους άλλους. Ύστερα μας χώρισαν καιά φύλο, η Μαχτόμπ κι εγώ ακολουθήσα­ με την Αμεγlέ ΜποζόρΥκ, τη Φερεστέ, τη Νασταράν κω τη Νελου­ φάρ στο Υυνωκείο τομέα του ναού. Δεν υπήρχε χώρος ούτε για να σκύψουμε κω να βγάλουμε τα παπούτσια μας, γι ' αυτό με κλοτσιές τα πετάξαμε πάνω σ ' ένα σωρό από παπούτσια που μεγάλωνε συνέ­ χεια. Η Μαχτόμπ φοβισμένη με κρατούσε σφιχτά από το χέρι την ώρα που μπαίναμε σ ' ένα τεράστιο δωμάτιο, με καθρέφτες στους τοίχους. Ισλαμική μουσική ακουγόταν στη διαπασών από μεγάφωνα, μα δεν καιόρθωνε να πvίξεl ης φωνές )(1λιάδων γυνωκών που με τα μαύρα τσαντόρ τους κάθονταν στο πάτωμα χτυπώντας τα στήθια τους κω ψέλνοντας προσευχές. Δάκρυα θλίψης κω πένθους κυλούσαν ποτάμι στα μάγουλά τους. Οι γιγαντιαίοι καθρέφτες ήταν γαρνφισμένοl με χρυσό κω ασήμι κι αντανακλούσαν τη λάμψη των πολύτιμων μετάλλων, κάνοντας έντο­ νη την αντίθεση με τα μαύρα τσαντόρ των πιστών. Το θέαμα κω οι ήχοι λες κω σε υΠVώηζαν. «Μπέσιv» είπε η Αμεγlέ Μποζόργκ. «Καθίστε κάτω». Κάθισα με τη Μαχτόμπ, ενώ πλάι μας κάθlOαν ανακούρκουδα η Νασταράν με τη ΝελουΦάρ. «Μπέσιv», επανέλαβε η Αμεγlέ ΜποζόρΥκ. Με χεφονομίες κω λίγες βαOlκές λέξεις στα φαρσί μου είπε να κοπάζω τους καθρέφτες. Εκείνη κω η Φερεστέ πήγαν σ ' ένα μεγάλο συνεχόμενο δωμάτιο με βαριά διακόσμηση. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

95

Κοίταξα τους καθρέφτες. Μέσα σε λίγα λεrπά ένιωσα να με κατα· λαμβάνει μια φοβερή υπνηλία. Οι καθρέφτες πρόσφεραν την αίσθηση της άπειρης επανάληψης. Η ισλαμική μουσική, το ρυθμικό χτύπημα των γυναικών πάνω στα στήθια τους, και το ίδιο με μοιρολόι τραγούδι τους αιχμαλώτιζε το μυαλό ενάντια στη θέλησή του. Για τον πιστό, η εμπειρία θα πρέπει να ήταν συναρπαστική. Δεν ήξερα πόση ώρα πέρασα έτσι. Σταδιακά, συνειδητοποίησα πως η Αμεγιέ Μποζόργκ και η Φερεστέ είχαν επιστρέψει στο δωμάτιο, όπου η Μαχτόμπ κι εγώ περιμέναμε μαζί με τη Νασταράν και τη ΝελουΦάρ. Η μπαμπόγρια ήρθε καταπάνω μου, φωνάζοντας στα φαρσί με όση δύναμη είχαν τα πνευμόνια της, ενώ μου κούναγε απειλητικά το κο· καλιάρικο δάχτυλό της μπροστά στο πρόσωπό μου. «Τι έκανα πάλι;» αναρωτήθηκα. Δεν κατάλαβα τίποτα από αυτά που μου είπε η Αμεγιέ Μποζόργκ εκτός από τη λέξη «Αμρίκα». Δάκρυα οργής έτρεχαν από τα μάτια της. Έχωσε το ένα της χέ­ ρι κάτω από το τσαντόρ της για να ξεριζώσει τα μαλλιά της, ενώ με το άλλο άρχισε να χτυπά πρώτα το στήθος της κι ύστερα το κεφάλι της. Με θυμωμένες κινήσεις μας έδωσε να καταλάβουμε πως έπρεπε να φύγουμε, την ακολουθήσαμε όλοι έξω από το μσστζέVΤ κι από εκεί στην αυλή, όπου σταματήσαμε για να ξαναπάρουμε τα παπούτσια μας. Ο Μουντί και ο Μορτεζά είχαν ήδη ολοκληρώσει τις προσευχές τους και μας περίμεναν. Η Αμεγιέ Μποζόργκ έτρεξε καταπάνω στον Moυvτί φωνάζοντας και χτυπώντας το στήθος της. «Τι συμβαίνει;» τον ρώτησα. Γύρισε προς με μέρος μου οργισμένος. «Γιατί αρνήθηκες να πας στο χάρσμ;» με ρώτησε. «Δεν αρνήθηκα τίποτα», του απάντησα. «Τι είναι το χάρσμ;» «Το μνημείο. Χάραμ λέμε το μνημείο. Γιατί δεν πήγες;» «Μου είπε να καθίσω κάτω και να κοιτάζω τους καθρέφτες». Κάτι μέσςι μου μου έλεγε πως θα ξαναζούσαμε εκείνες τις φοβερές στιγμές του ΡέΙ. Ο Μουντί οργίστηκε τόσο πολύ, που φοβήθηκα ώστε θα με χτυπούσε. Έσπρωξα τη Μαχτόμπ πίσω μου για να την προφυλάξω. Η παλιόγρια με είχε παγιδεύσει, ήμουν σίγουρη γι ' αυτό. Ήθελε να δη­ μιουργήσει πρόβλημα ανάμεσα στον Moυvτί και σε μένα. Περίμενα να τελειώσει το κατηγορητήριό του. Ευγενικά, μα απσφα­ σιστικά, του είπα: «Θα ήταν καλύτερα να σταματήσεις να φωνάζεις και Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

96

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YlΛlΑΜ ΧΟΦΕΡ

να ξανασκεφτείς αυτά που λες. Μου είπε να καθίσω κάτω κω να κοιτάζω τους καθρέφτες». Ο Μουντί γύρισε προς το μέρος της αδερφής του, η οποία συνέχιζε να ωρύεται Αντάλλαξαν κάποιες κουβέντες κω ύστερα ο Μουντί γύ­ ρισε προς το μέρος μου κω μου είπε «Σου υπέδειξε να κάτσεις κάτω κω να κοιτάζεις τους καθρέφτες, μα δεν εννοούσε να παραμείνεις εκεί». Πόσο τη μισούσα αυτήν τη μοχθηρή γυναίκα! «Ούτε η Νασταράν πήγε», του είπα. «Γιατί δεν είναι θυμωμένη και με τη Νασταράν;» Ο Μουντί έκανε αυτήν την ερώτηση στην Αμεγιέ Μποζόργκ. Ήταν ακόμη τόσο θυμωμένος μαζί μου, ώστε άρχισε να μου μεταφράζει την απάντηση της αδερφής του πριν ακόμη καταλάβει τι εννοούσε. «Η Νασταράν έχει περίοδο», μου είπε. «Δεν μπορε1. .. » Ύστερα θυμήθηκε. Είχα κι εγώ περίοδο. Για πρώτη φορά η λογική υπερίσχυσε της τρέλας. Ο τρόπος του απέναντί μου μαλάκωσε αμέσως, κι έστρεψε την οργή του στην αδερ­ φή του. Διαφωνούσαν γι ' αρκετή ώρα κω συνέχισαν τη συζήτηση ακόμη κω μέσα στο αυτοκίνητο, όταν ξαναστοιβαχτήκαμε για να πάμε στο σπίτι του αδερφού τους. «Της είπα πως είνω άδικη», μου είπε ο Μουντί, κι αυτή τη φορά η φωνή του έδειχνε βαθιά κατανόηση. «Αφού δεν ξέρεις τη γλώσσα. Της είπα πως δεν έχει αρκετή υπομονή μαζί σου». Για άλλη μια φορά με είχε μπερδέψεΙ. Τώρα έδειχνε ευγενικός, γε­ μάτος κατανόηση. Μα πώς θα μου φερνόταν αύριο;

Η σχολική χρονιά άρχισε. Την πρώτη μέρα οι δασκάλες όλης της Τεχεράνης έβγαλαν τα πωδιά στους δρόμους για μια μαζική διαδήλω­ ση. Εκατοντάδες μαθητές από ένα σχολείο κοντά στο σπίτι της Αμεγιέ Μποζόργκ πέρασαν από μπροστά μας, φωνάζοντας το φοβερό σύν­ θημα: «Μαγκ μπαρ Αμρίκα!», μα τούτη τη φορά είχαν προσθέσει κι άλλον έναν εχθρό, «Μαγκ μπαρ Ισραήλ!» Η Μαχτόμπ στο δωμάτιό μας έκλεισε τ ' αφτιά της με τα χέρια της, μα δεν κατάφερε να διώξει τις φανατισμένες φωνές των πωδιών που διαπερνούσαν τα πάντα. Κω, το χειρότερο, αυτός ο ρόλος του σχολείου στη ζωή των πωδιών του Ιράν ενθουσίασε τον Μουντ1. Ήταν αποφασισμένος να μετατρέψει τη Μαχτόμπ σ ' ένα υπάκουο κι άβουλο πλάσμα . Λίγες μέρες αργόDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

97

τερα μου ανάγγειλε ξαφνlκά: «Η Μαχτόμπ θα πάει αύρ1Ο σχολείο». «Όχι, δεν μπορείς να της το Kάνεtς αυτό!» του Φώναξα. Η Μαχτόμπ αρπάχτηκε από το μπράτσο μου. Ήξερα πως ήταν τρομοκρατημένη που θα την έπαφναν μακριά μου. Κω οι δυο μας ξέραμε πως ο όρος «σχολείο» κουβαλούσε μαζί του τη φοβερή έννοια της μονψότητας σ ' αυτήν τη χώρα. Ο Μουντί ήταν αποφασισμένος. Η Μαχτόμπ κι εγώ διαφωνήσαμε μαζί του αρκετή ώρα, χωρίς αποτέλεσμα. Στο τέλος του είπα: «Θέλω να πάω πρώτα να δω το σχολείο», κι ο Μουντί παραδόξως συμφώνησε. Νωρίς το ίδ1Ο απόγευμα πήγαμε με τα πόδια ως το σχολείο για να το δούμε. Ξαφνιάστηκα όταν βρεθήκαμε μπροστά σε ένα καθαρό μο­ ντέρνο κτίριο με όμορφους καλοκουρεμένους κήπους, ΠlΟίνα κι αμε­ ρικάνικου τύπου τουαλέτες. Ο Μουντί μου εξήγησε πως αυτό ήταν lδιωΤ1κό νηπιαγωγείο. Κάθε πωδί που είνω έτοψο για την φανlκή αντίστΟ1χη πρώτη δημΟΤ1κού, θα πρέπεt να πάει σε δημόσ1Ο σχολείο. Αυτός ήταν ο τελευταίος χρόνος που η Μαχτόμπ θα μπορούσε να πάεt σε lδιωΤ1κό κι ο Μουντί ήθελε να παρακολουθήσει η κόρη του το συγκεκρψένο νηπιαγωγείο, πριν αναγκαστεί να προσαρμοστεί στο αυστηρότερο περιβάλλον ενός δημόσ1Ου σχολείου. Ήμουν κατηγορημαΤ1κή πως η Μαχτόμπ θα έπρεπε να πάεt στην πρώτη δημΟΤ1κού στην Αμερική, μα κράτησα τα λόγω μου όση ώρα ο Μουντί κουβέντωζε με το διευθυντή, μεταφράζοντάς του Τ1ς ερωτή­ σεtς μου. «Υπάρχει κανείς εδώ που να μlλάεt αγγλικά;» ρώτησα. «Τα φαρσί της Μαχτόμπ δεν είνω κω πολύ σπουδαία». «Να1», μας απάντησε. «Μα λείπεt τώρα». Ο Μουντί του εξήγησε πως ήθελε η Μαχτόμπ ν ' αρχίσει, αν ήταν δυνατόν, από την επόμενη κιόλας μέρα, μα ο διευθυντής του είπε πως υπήρχε λίστα αναμονής για έξι μήνες. Η Μαχτόμπ αναστέναξε με ανακούΦlΟη όταν το άκουσε αυτό, αφού έτΟ1 το πρόβλημα απομακρυνόταν προς το παρόν, μα καθώς επιστρέ­ φαμε στο σπίΤ1 της Αμεγlέ Μποζόργκ το μυαλό μου δούλευε συνέχεtα. Αν ο Μουντί κατάφερνε να βάλεt σ ' εφαρμοΥή το σχέδιό του, θα το θεωρούσα προσωπική μου ήπα. ΚάΤ1 τέτ01Ο θα ήταν ένα συγκεκρψέ­ νο βήμα για τη μόνψη εγκατάστασή μας στο Ιράν. Ίσως όμως αυτό αντίθετα ν ' απoδεtKνυόταν ένα πρώτο βήμα προς την ελευθερία. Με τα μέχρι τώρα δεδομένα δεν είχα καμιά ελπίδα να επιχεφήσω ΟΤ1δήDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

98

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - ΟΥ!ΝΑΜ ΧΟΦΕΡ

ποτε για να το σκάσουμε από το Ιράν , αφού ο Μουντί παρακολουθού­ σε άγρυπνα την κάθε μου πράξη. ΆΡ)(1σα κο! συνειδητοποιώ πως ο μόνος τρόπος που είχα για να πείσω τον Μουντί να χαλαρώσει την επίβλεψή του ήταν να τον κάνω να πιστέψει πως ήμουν έτοψη ν ' αποδεχτώ το γεγονός πως θα περνούσα την υπόλοιπη ζωή μου στο Ιράν. Κλεισμένη μέρα κο! νύχτα σ ' ένα υπνοδωμάτιο, που είχε γίνει το κελί μου, προσπαθούσα να καταστρώσω μια πορεία δράσης. Παρόλο που τα πάντα μέσα μου ήταν μπερδεμένα , πίεσα τον εαυτό μου να παραμείνω λOγtKή. Το πρώτο πράγμα που έπρεπε να κάνω ήταν να φροντίσω την υγεία μου. Η αρρώστια , η κατάθλιψη , το λίγο φαγητό και οι αϋπνίες με είχαν εξουθενώσει σωματικά και ψυχικά , έτσι έβρισκα καταφύγιο στα φάρμακα του Μουντί. Έπρεπε να βάλω ένα τέλος σ ' αυτήν την κατάσταση. Με κάποlOν τρόπο έπρεπε να πείσω τον Μουντί να μας πάρει κο! να φύγουμε από το σπίτι της Αμεγlέ Μποζόργκ. ' Ολοι τους έπΟ!ζαν το ρόλο του δεσμοφύλακά μου. Στις έξι εβδομάδες που μέναμε ήδη εκεί, η Aμεγtέ Μποζόργκ κι ο Χατζί Μπαμπά γίνονταν μέρα τη μέρα όλο κο! πlo εφωνlκοί απέναντί μου. Ο Χατζί Μπαμπά απαιτούσε τώρα να συμμετέχω στις ατελείωτες καθημερινές τους ιεροτελεστίες των προσευχών. Ήταν ένα συνεχές θέμα διαμάχης ανάμεσα σ ' εκείνον κο! τον Μουντί. Ο Μουντί του εξηγούσε πως μελετούσα το Κοράνι, μα­ θαίνοντας για το Ισλάμ με τους δικούς μου ρυθμούς. Δεν ήθελε να μου επιβάλει με τη βία τις προσευχές. Έλπιζε πως κάποτε θα συνήθιζα στην ιδέα της μόνψης εγκατάστασής μας στο Ιράν. Ήμουν σίγουρη πως δεν ήθελε η οικογένειά του να ζει για πάντα κάτω από αυτές τις συνθήκες. Είχαν περάσει έξι εβδομάδες από την τελευταία φορά που κάναμε έρωτα. Η Μαχτόμπ δεν κατάφερνε να κρύψει την αποστροφή που ένιωθε για τον πατέρα της. Κάπου στο μπερδεμένο του μυαλό ο Μουντί θα πρέπει να πίστευε πως ίσως κά­ ποια μέρα θα κατορθώναμε να ξεκινήσουμε μια φυσlOλογlκή ζωή εδώ στο Ιράν. Ο μόνος τρόπος να τον πείσω ν ' αλλάξει στάση απέναντί μου ήταν να τον κάνω να πιστέψει πως είχα αρχίσει να συνηθίζω στην ιδέα πως από δω κο! πέρα θα ζούσαμε όλη τη ζωή μας στο Ιράν. Η συγκεκρψένη τακτική που έπρεπε ν ' ακολουθήσω απαιτούσε επψονή κο! ικανότητες υποκριτικής. Θα έπρεπε να κάνω τον Μουντί να πιστέψει πραγματικά πως ακόμη τον αγαπούσα, ενώ τώρα το μόνο που ευχόμουν κι επιθυμούσα ήταν ο θάνατός του. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

99

Έβαλα σ ' Εφαρμογή το σχέδιό μου το ΕΠόμΕνο πρωί. Για πρώτη φορά μΕΤά από πολλές ΕβδομάδΕς χτένισα όμορφα τα μαλλιά μου κι έβαλα μέικ απ. ΦόΡΕσα ένα όμορφο πακιστανικό μπλΕ βαμβακερό φόΡΕμα μΕ μακριά μανίκια και βολάν στο κάτω μέρος του. Ο Μουντί πρόσΕξΕ αμέσως την αλλαγή κι όταν του Είπα πως ήθελα να μιλήσου­ μΕ, δΕν έφερΕ καμιά αντίρρηση. ΒγήκαμΕ στην πίσω αυλή και καθίσαμΕ κοντά στην πισίνα. «ΔΕν αισθάνομαι καλά», του Είπα. «Αδυνατίζω μέρα μΕ τη μέρα. ΔΕν μπορώ ούΤΕ και τ ' όνομά μου ακόμη να γράψω». ΚούνησΕ το ΚΕφάλι του μΕ μια κίνηση που έδΕ1χνΕ σχΕδόν τρυφερό­ τητα. «ΔΕ θέλω να ξαναπάρω άλλα φάρμακα». Ο Μουντί συμφώνησΕ μαζί μου. Ως οστΕοπαθητικός γιατρός ήταν αντίθΕΤος σΕ οποιαδήΠΟΤΕ υπερβολική χρήση φαρμάκων. Στην περί­ mωσή μου το ΕίΧΕ κάνΕΙ για να μΕ βοηθήσΕΙ στις δύσκολΕς στιγμές που περνούσα, όπως μου ΕίΠΕ, μα πίστΕυΕ κι αυτός πως ΕίΧΕ έρθΕ1 η ώρα να τα σταματήσω. Παίρνοντας θάρρος από τον τρόπο που μΕ αντιμΕΤώπιζΕ, του Είπα: «Έχω αποδΕΧΤΕί το γεγονός πως θα μΕίνουμΕ για πάντα Εδώ στην ΤΕχεράνη, γι ' αυτό θα ήθελα να κάνουμΕ μια προσπάθΕια να ξΕκινή­ σουμΕ τη ζωή μας πάνω σΕ καινούΡΙΕς βάσΕ1ς». Η έκφραση του Μουντί έγινΕ αμέσως αμυντική, μα ήταν αργά πια να σταματήσω, γι ' αυτό έκανα βουτιά σΕ πιο βαθιά νερά. «Πραγματικά θέλω να σώσουμΕ το γάμο μας, μα έχω ανάγκη τη βοήθΕ1ά σου, δΕν μπορώ να το κάνω μόνη μου και δΕν μπορώ να το κάνω σ ' αυτό το σπίτι». «ΔΕν έχουμΕ άλλη ΕΠιλογή», μου ΕίΠΕ, Ενώ η φων,ή του ανέβαινΕ λιγάκι σΕ ένταση. «Η Αμεγιέ Μποζόργκ Είναι αδερφή μου. OΦEiλω να τη σέβομαι». «ΔΕν μπορώ να την υποφέρω άλλο», του Είπα. Δάκρυα κυλούσαν στα μάγουλά μου, η αντιπάθΕιά μου γι ' αυτήν τη γυναίκα μ ' έκανΕ να χάσω τον έλΕγχΟ αυτών που έλΕγα. «Τη μισώ. Είναι βρόμικη κι αηδια­ στική. ΚάθΕ φορά που μπαίνω στην κουζίνα, βρίσκω και κάποιον να τρώΕ1 μέσα από την ΚGτσαρόλα. Σερβίρουν τσάι και δΕν πλένουν τα φλιτζάνια, το ρύζι Είναι πάντα γεμάτο μαμούνια και το σπίτι της ζέχνΕ1. Αυτόν τον τρόπο ζωής θα ήθΕλΕς και για τη δικιά σου οικογένΕ1α;» Είχα κάνΕ1 το λάθος να προκαλέσω την οργή του. <<θα ζήσουμΕ Εδώ», μου ΕίΠΕ θυμωμένα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

100

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Καβγαδίζαμε σχεδόν όλο το πρωί. Προσπαθούσα να τον κάνω να παραδεχτεί τη βρομιά του σπιτιού της Αμεγιέ ΜποζόρΥκ, μα εκείνος συνέχιζε να υπερασπίζεται την αδερφή του. Βλέποντας το σχέδιό μου ν ' αποτυγχάνει, έκανα προσπάθεια να παραμείνω ήρεμη και να παραστήσω την υπάκουη και υποταγμένη γυναίκα, που ήθελε ο Μουντί. Σήκωσα το φαρδύ φουστάνι μου και σκούπισα τα δάκρυά μου. «Σε παρακαλώ», του είπα. «Θέλω να σας κάνω ευτυχισμένους εσένα και τη Μαχτόμπ, μα πρέπει κι εσύ να με βοηθήσεις. Μόνο έξω από αυτό το σπίτι θα μπορέσουμε να κάνουμε μια καινούρια αρχή». Ο Μουντί έδειξε να ευαισθητοποιείται. Ήξερε πως έλεγα την αλή­ θεια, μα δεν ήξερε τον τρόπο να συμβιβάσει τις ανάγκες της γυναίκας του μ ' εκείνες της αδερφής του. «Δεν έχουμε πού να πάμε», μου είπε. Ήμουν προετοιμασμένη και γι ' αυτό. «Ρώτησε τον Ρεζά αν μπορού­ με να μείνουμε στο σπίτι του». «Μα δε συμπαθείς τον Ρεζά». «Κάνεις λάθος. Μου φέρεται καλά από τότε που ήρθαμε στο Ιράν, το ίδιο και η Εσί». «Λοιπόν», μου είπε ο Μουντί, «δεν ξέρω αν θα πετύχουμε τίποτα με αυτό». «Αλλά μας έχει πει τόσες φορές να μας φιλοξενήσει», του θύμισα. «Αυτό δεν είναι παρά τααρόφ. Δεν το εννοεί στ ' αλήθεια». Το τααρόφ είναι στα ιρανικά οι προτάσεις που κάνει κάποιος σ ' έναν άλλον από ευγένεια, χωρίς να έχει σκοπό να τις τηρήσει «Λοιπόν», του είπα, «ας τον φέρουμε αντιμέτωπο με το τααρόφ του». Γκρίνιαζα στον Μουντί γι ' αρκετές μέρες. Από την άλλη προσπα­ θούσα να είμαι πιο φιλική με την οικογένειά του. Η διάθεσή μου είχε αλλάξει προς το καλύτερο, όταν σταμάτησα να παίρνω τα φάρμακα κι αποφάσισα να μην υποχωρήσω από το στόχο που είχα βάλει στη ζωή μου. Τελικά, ο Μουντί μου είπε πως ο Ρεζά θα ερχόταν το ίδιο βράδυ και μου έδωσε την άδεια να του προτείνω αυτό που είχα κατά νου. «Μα βέβαια μπορείτε να έρθετε να μείνετε μαζί μας», μου απάντησε ο Ρεζά, «μα όχι απόψε. Έχουμε κάπου να πάμε το βράδυ». Τααρόφ. «Τότε να γίνει αύριο», τον πίεσα. «Εντάξει, θα δανειστώ ένα αυτοκίνητο και θα έρθουμε να σας πά­ ρουμε». Τααρόφ. Ο Μουντί μου επέτρεψε να πακετάρω μόνο λίγα από τα πράγματά Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

101

μας. Η Αμεγιέ Μποζόργκ έδειχνε βαθιά προσβλημένη που σχεδιάζαμε να φύγουμε , ενώ το μίσος της απέναντί μου είχε φουντώσει. Με το ν ' αφήσει τα περισσότερα πράγματά μας εδώ , ο Μουντί προσπάθησε να την καθησυχάσει πως η παραμονή μας στου Ρεζά κα ι στης Εσί θα ήταν σύντομη. Μα φρόντισε ν ' αποφύγει όλη μέρα τις κατσάδες της αδερ­ φής του . Ήταν δέκα περασμένες κι ο Ρεζά δεν είχε έρθει ακόμη να μας πάει σπίτι του , έτσι επέμεινα να με αφήσει ο Μουντί να του τηλεφωνήσω. Στεκόταν πλάι μου την ώρα που σχημάτιζα τον αριθμό. «Σε περιμένου ­ με» , είπα στον Ρεζά. «Γιατί δεν ήρθες να μας πάρεις » «Ε , καλά , μου έτυχε κάτι» , είπε ο Ρεζά. «Θα έρθουμε αύριο να σας πάρουμε». Τααρόφ. «Όχι , δεν μπορούμε να πέριμένουμε ως αύριο. Προσπάθησε, σε παρακαλώ, να έρθεις απόψε». Ο Ρεζά κατάλα βε πως δεν είχε και πολλά περιθώρια για να αποφύ­ γει αυτό που μας είχε υποσχεθεί. «Εντάξει , έρχομαι», είπε. Ήμουν έτοιμη να φύγουμε από την πρώτη στιγμή που ήρθε, μα ο Ρεζά δεν έδειχνε καμιά βιασύνη. Φόρεσε πιο άνετα ρούχα , ήπιε τσάι , έφαγε φρούτα, κι άρχισε μια ατέλειωτη κου βέντα με τη μητέρα του , την Αμεγιέ Μποζόργκ. Η τελετουργία της αναχώρησής του με φιλιά , αγκαλι ές και κου βέντα κράτησε μια ολόκληρη ώρα. Ήταν περασμένα μεσάνυχτα, όταν τελικά φύγαμε για το σπίτι του Ρεζά , κάπου στα νότια της Τεχεράνης. Ήταν ένα διώροφο που ανήκε στον Ρεζά και στον αδερΦό του τον Μαμάλ. Ο Ρεζά και η Εσί έμεναν στο πρώτο πάτωμα με την τρίχρονη κόρη τους, τη Μαριάμ, και τον τεσσάρων μηνών γιο τους, τον Μεχντί. Ο Μαμάλ με τη γυναίκα του , τη Νασρίν, και το γιο τους, τον Αμίρ, έμεναν στο πάνω πάτωμα. Όταν φτάσαμε, η Εσί καθάριζε σαν μανιακή το σπίτι τους, και τότε κατάλαβα πως αυτός ήταν ο λόγος που ο Ρεζά είχε παρατείνει την επίσκεψή του στο σπίτι της μάνας του . Ήταν ολοφάνερο πως η πρό­ σκλησή τους δεν ήταν παρά τααρόφ. Παρ ' όλα αυτά, η Εσί μας δέχτηκε με ζεστασιά στο σπίτι της. Ήταν τόσο αργά , που πήγα κατευθείαν στην κρεβατοκάμαρά μας και φόρεσα το νυχτικό μου . Έκρυψα τα χρήματα και το σημειωματά­ ριο με τις διευθύνσεις κάτω από το στρώμα. Ύστερα, μόλις η Μαχτόμπ έφαγε και κοιμήθηκε , έ βαλα μπρος το σχέδιό μου . Φώναξα τον Μουντί στην κρεβατοκάμαρα και τον άγγιξα ελαφρά στο μπράτσο. «Σ ' αγαπώ πολύ που μας έφερες εδώ» , του είπα . Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

102

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛ!ΑΜ ΧΟΦΕΡ

Με αγκάλιασε απαλά, περιμένοντας να τον ενθαρρύνω για να συ· νεχίσει Είχαν περάσει έξι εβδομάδες που δεν είχαμε κάνει έρωτα. Τον αγκάλιασα και σήκωσα το κεφάλι μου περιμένοντας το φιλί του. Με κόπο κατόρθωσα να προσποιηθώ πόθο κι ευχαρίστηση, ενώ το μόνο που λαχταρούσα εκείνη τη στιγμή ήταν να κάνω εμετό. Τον μισώ! Τον μισώ! έλεγα και ξανάλεγα από μέσα μου σε όλη τη διάρκεια εκείνης της φοβερής ερωτικής πράξης. ΑΛλά όταν εκείνος τέλειωσε, του ψιθύρισα: «Σ ' αγαπώ». Τααρόφ.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

6

Ο

ΜΟΥΝΙΙ ΣΗΚΩΘΗΚΕ ΝΩΡΙΣ το πρωί για να κάνει μπάνιο, αφού σύμφωνα με τον ισλαμικό νόμο τα ίχνη του σεξ πρέπει να εξαφανίζο­ νται πριν την προσευχή_ Ο θόρυβος από το ντους ήταν σημάδι για τον Ρεζά και την Εσί, μα και για τον Μαμάλ και τη Νασρίν στο πάνω πάτωμα, πως ο Μουντί κι εγώ τα είχαμε ξαναβρεί. Βέβαια, αυτό απείχε πολύ από την αλήθεια_ Το σεξ με τον Μουντί ήταν απλά μια από τις πολλές άσχημες εμπειρίες που ήξερα πως θα έπρεπε να υποστώ με αντάλλαγμα την ελευθερία μου_ Το πρώτο μας πρωινό στου Ρεζά και της Εσί, η Μαχτόμπ έπαιξε με την τρίχρονη Μαριάμ και τα αναρίθμητα παιχνίδια της, δώρα των θείων της που ήταν εγκαταστημένοι στην Αγγλία_ Η Μαριάμ είχε μέχρι και κούνια στην πίσω τους αυλή. Αυτή η αυλή ήταν μια μικρή όαση στην πολύβουη πόλη. Ένας τοίχος από τούβλα, που είχε ύψος γύρω στα δέκα πόδια, την προστά­ τευε από αδιάκριτα βλέμματα και θορύβους θάμνοι, κλήματα και τρια­ νταφυλλιές, δυο κέδροι και μια ροδιά, είχαν μετατρέψει τούτη την αυλή σ' ένα μοναδικό καταφύγιο, όπου η θλίψη της πόλης και ο θόρυβος δεν έφταναν ποτέ. Το σπίτι βρισκόταν στο κέντρο ενός οικοδομικού τετραγώνου με πανομοιότυπα σπίτια, που συναγωνίζονταν σε ασχήμια, και που η μο­ νοτονία της αρχιτεκτονικής τους, οι μεσοτοιχίες που τα συνέδεαν, και οι παρόμοιες σε σχήμα και μέγεθος αυλές τους, σου δημιουργούσαν καταθλιmικά συναισθήματα. Από πολλές απόψεις η Εσί ήταν σκάλες καλύτερη νοικοκυρά από την Αμεγιέ Μποζόργκ. Μα αυτό ήταν σχετικό αφού, παρόλο που είχε περάσει το προηγούμενο βράδυ καθαρίζοντας μετά μανίας τοίχους και πατώματα, το σπίτι της εξακολουθούσε να είναι ρυπαρό αν το συνέ­ κρινε κανείς με τ ' αμερικανικά πρότυπα καθαριότητας. Οι κατσαρίδες σουλατσάριζαν πέρα δώθε. Κάθε φορά που φορούσαμε τα παπούτσια μας για να βγούμε έξω, έπρεπε πρώτα να τα τινάξουμε για να βγουν τα μαμούνια που τυχόν-είχαν φωλιάσει μέσα τους. Όλο το σπίτι μύριζε '

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

104

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥIΛιΑΜ ΧΟΦΕΡ

φοβερά από τα κατρουλιά του Μαχντί, αφού η Εσί έβαζε το μωρό να κάθετω πάνω στο χαλί χωρίς να φοράεl Τις πάνες του. Καθάριζε φυ­ σlκά αμέσως τα κακά του, μα η σπιρτάδα των ούρων του είχε ποτίσει πια τα περmκά χαλιά. Ίσως γιατί τον ανακάτευε η μυρωδιά -παρόλο που δεν ήθελε να το παραδεχτεί- ο Μουντί πήρε τη Μαριάμ, τη Μαχτόμπ κι εμένα εκείνο το πρώτο πρωινό να πάμε μια βόλτα με τα πόδια σ ' ένα κονTl­ νό πάρκο λίγα τετράγωνα απόσταση από εκεί που μέναμε. Ή­ ταν νευρικός κω σε συνεχή επαγρύπνηση την ώρα που βγαίναμε έξω από το σπίTl στο στενό πεζοδρόμιο. Ο Μουντί έριξε αμέσως μια γρή­ γορη μαTlά γύρω για να σιγουρευτεί πως κανείς δε μας παρακολου­ θούσε. Τον αγνόησα κω βάλθηκα να μελετώ το Kα�νoύρtO περιβάλλον μας. Η αρχπεκτονlκή του τετραγώνου μας -δυο σειρές σππιών με επίπε­ δες στέγες ανάμεσα σε αυλές- επαναλαμβανόταν ξανά κω ξανά, όσο μακριά μπορούσε να φτάσεl το μάTl μου. Εκατοντάδες, ίσως κω χιλιά­ δες άνθρωποι βρίσκονταν στριμωγμένοι σ ' αυτά τα σπ:Τια' τους έβλε­ πες να πηγωνοέρχοντω όλη μέρα στα μικρά στενοσόκακα που βούl· ζαν σαν μελίσσια από δραστηριότητα. Η φωτεινή, ηλιόλουστη μέρα τέλος πια του Σεπτεμβρίου είχε μια ελαφριά απόχρωση Φθινοπώρου. Όταν φτάσαμε στο πάρκο, μας πε­ ρίμενε μια ευχάριστη έκπληξη' σε έκταση περίπου τριών οικοδομικών τετραγώνων έβλεπες κήπους με όμορφα λουλούδια κω περιποιημένα δέντρα, ενώ το καλοκουρεμένο γρασίδι έκανε σχεδόν παντού ωσθητή την παρουσία του. Τα διακοσμηTlκά σιντριβάνια του πάρκου δε λει­ τουργούσαν, αφού η ηλεκτρική ενέργεια της πόλης μόλις κω μετά βίας επαρκούσε για την εξυπηρέτηση των σππιών. Η Μαχτόμπ κω η Μαριάμ έπbιζαν ευτυχισμένες στις κούνιες κω στην τσουλήθρα, μα αυτό κράτησε πολύ λίγο γιατί ο Μουντί μετά από πέντε δέκα λεπτά μας δήλωσε πως έπρεπε να επιστρέψουμε αμέσως στο σπίτι «Γιατί;» τον ρώτησα. «είνω πολύ πιο όμορφα εδώ έξω». «Πρέπει να φύγουμε», μου απάντησε απότομα. Συμφώνησα ήρεμα χωρίς δεύτερη κουβέντα. Ήθελα να δημιουργώ όσο το δυνατό λιγότερη ένταση ανάμεσά μας. Καθώς περνούσαν οι μέρες, συνήθισα Τις μυρωδιές του διαμερίσμα­ τος κω τα πηγωνέλα της γεπονιάς. Όλη την ημέρα οι φωνές των πλανόδιων πωλητών έμπωναν από τ ' ανοιχτά παράθυρα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

105

«Ασκσλίl Ασκσλίl Ασκσλίl» Φώναζε ο σκουπιδιάρης καθώς πλησία­ ζε με το κάρο του που έτριζαν οι ρόδες του- φορούσε παπούτσια με σκlομένες σόλες που πλατάγιζαν σε κάθε του βήμα_ Οι νοικοκυρές έτρεχαν να βγάλουν τα σκουπίδια τους στο πεζοδρόμlO. Μερικές μέ­ ρες, αφού μάζευε τα σκουπίδια, επέστρεφε με μια πρόχεφη σκούπα φηαγμένη από τεράστια αγριόχορτα δεμένα όλα μαζί σ ' ένα ξύλινο κοντάρι. Με αυτή τη σκούπα σκούπιζε το δρόμο για να τον καθαρίσει από τα σκουπίδια που οι γάτες κω οι αρουραίοι είχαν σκορπίσει από ης σακούλες. Μα, αντί να τα βάζει όλα μαζί σε μεγάλους σάκους, απλούστατα τα πετούσε στα χαντάκια των ρείθρων, που ποτέ κανείς δεν καθάριζε. «Νσμσκίl» Φώναζε αυτός που πουλούσε αλάη, ενώ έσπρωχνε το φορτωμένο με υγρό, πηχτό αλόη χεφαμάξl του. Μόλις τον άκουγαν, οι γυναίκες μάζευαν κομμάηα μπαγιάηκο ψωμί για να το ανταλλάξουν με αλάπ το ψωμί ο αλατάς, με τη σεφά του, το πουλούσε για τροφή βOOεtδών. «Σσμπζί!» φώναζε ο μανάβης, που οδηγούσε αργά κατηφορίζο­ ντας στο στενοσόκακο, με το ανατρεπόμενο φορτηγό του φορτωμέ­ νο με σπανάκι, μαϊντανό, βασιλικό, κόλιαντρΟ κω άλλα ακόμη ε­ ΠΟ)(1ακά χορταρικά. Μερικές φορές χρησψοποlOύσε ένα μεγάφωνο για να αναγγείλει την άφιξή του. Αν ερχόταν απροειδοποίητα, η Εσί έπρεπε να φορέσεl βιαστικά το τσαντόρ της πριν βγει 'έξω για να ψωνίσει Η άφιξη του τσοπάνη γινόταν ωσθητή από τα φοβlOμένα βελάσμα­ τα �JU κοπαδlOύ του, που το αποτελούσαν δέκα ως δώδεκα πρόβατα, με τα VTομπέ τους να πλαταγίζουν σαν τα μαστάρια αγελάδας. Συχνά τα πρόβατα ήταν μαρκαρισμένα μ ' έναν κύκλο από φωτεινή φιδίζου­ σα μπογιά για να τα ξεχωρίζουν οι lδlOκτήτες τους. Ο ίδιος ο τσοπάνης ήταν κάη σαν εμπορικός αντιπρόσωπος. Πότε πότε παρουσιαζόταν ένας άντρας με κουρελιασμένα ρούχα, με ποδήλατο, για ν ' ακονίσει μαχαίρια. Η Εσί μου είπε πως όλοι αυτοί οι μικροπωλητές ήταν απελπιστι­ κά φτωχοί κω πως ήταν πολύ πιθανόν να ζουν σε πρόχεφες κα­ λύβες. Τα θηλυκά τους αντίγραφα ήταν φουκαριάρες ζηηάνες που χτυπού­ σαν τα κουδούνια στις πόρτες κω ικέτευαν για αποφάγια ή για περlO­ σευούμενα ριάλ. Φορούσαν κουρελιασμένα τσαντόρ που τα κρατού­ σαν σφιχτά πάνω στο πρόσωπό τους, αποκαλύmοντας μόνο το ένα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

106

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - OYIΛlAM ΧΟΦΕΡ

τους μάτι, την ώρα που ζητούσαν ελεημοσύνη. Η Εσί πρόθυμα αντα· ποκρινόταν στο κάλεσμά τους, έβρισκε πάντα κάτι να δώσει από το περίσσευμά της. Αντίθετα η γυναίκα του Μαμάλ, η Νασρίν, ήταν ικανή να κλείσει τ ' αυτιά της ακόμη και στην πιο απελπισμένη έκκληση για βοήθεια. Η Εσί κι εγώ συμπαθούσαμε η μια την άλλη. Ήταν ανακούφιση για μένα να βρίσκομαι σ ' ένα σπίτι που όλοι μιλούσαν αγγλικά. Αντίθετα από την Αμεγlέ Μποζόργκ, η Εσί δεχόταν κάθε προσφορά μου για βοήθεια στις δουλειές του σπιτιού. Ήταν κακή νοικοκυρά μα ευσυνείδητη μαγείρισσα. Κάθε φορά που τη βοηθούσα να ετοιμάσει το βραδινό εντυπωσιαζόμουν από το πάρα πολύ προσεχτικά οργανωμένο ψυγείο που είχα δει στη ζωή μου. Κρέα· τα και λαχανικά ήταν πλυμένα, κομμένα και έτοιμα για χρήση, τα έβαζε τακτικά και ξεχωριστά το ένα από το άλλο σε πλαστικά δοχεία. Προγραμμάτιζε τα μενού της ένα μήνα πιο πριν και τα τοιχοκολλούσε στην κουζίνα της. Τα φαγητά ήταν νόστιμα και μαγειρεμένα με τις βασικές αρχές της υγιεινής. Περνούσαμε ώρες μαζί καθαρίζοντας τα μαμούνια από το ρύζι πριν να το μαγειρέψουμε. Αυτοί οι δυο μήνες στο Ιράν είχαν αλλάξει ριζικά τον τρόπο που σκεφτόμουν ως τότε. Συνειδητοποιούσα πόσο ο αμερικάνικος τρόπος ζωής με είχε παραχαϊδέψεl κάνοντάς με να γκρινιάζω για πράγματα που δεν ήταν και τόσο σημαντικά, εδώ, τα πάντα ήταν διαφορετlκά. Ήδη είχα μάθει να μην αφήνω τις λεπτομέρειες της καθημερινότητας να επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τη ζωή μου. Αν υπήρχαν μαμούνια στο ρύζι, τα καθάριζες. Αν το μωρό τα έκανε πάνω στο περσικό χαλί, καθάριζες το μέρος που είχε λερώσει. Αν ο άντρας σου ήθελε να φύγετε νωρίς από το πάρκο, φεύγατε. Μια μέρα η 20χρέ έφερε με το αυτοκίνητο την Αμεγlέ Μποζόργκ για να μας κάνει επίσκεψη. Μας έδωσε ένα μαξιλάρι για δώρο, πράμα που αναστάτωσε τον Μουντί. Μου εξήγησε πως ήταν έθιμο να δίνεις ένα δώρο σε κάθε φιλοξενούμενό σου όταν έφευγε από το σπίτι σου. Η σημασία λοιπόν του συγκεκριμένου δώρου ήταν ξεκάθαρη. Η Αμεγlέ Μποζόργκ δε θεωρούσε πως η επίσκεψή μας στο σπίτι του Ρεζά και της Εσί ήταν προσωρινή. Ένιωθε πως την είχαμε προσβάλει με το ν ' αρνηθούμε τη φιλοξενία της. Δεν ήταν ώρα να συζητήσουμε το θέμα. Η 20χρέ αρνήθηκε την πρόσκληση της Εσί να τους σερβίρει τσάι, λέγοντάς της «Βιαζόμαστε να φύγουμε, πρέπει να πάω τη μαμά στο Χαμάμ». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

107

«Καιρός ήταν», μουρμούρισε ο Μουντ1. «Είμαστε εδώ κοντά οχτώ εβδομάδες κι αυτή είναι η πρώτη φορά που ακούω πως θα κάνει μπάνιο». Εκείνο το βράδυ μας τηλεΦώνησε η 20ΧΡέ. «Σε παρακαλώ, Ντέ­ τζαv, έλα στο σπίτι», είπε στον Μουντ1. «Η μαμά είναι άρρωστη». Ο Ρεζά πήγε με τα πόδια αρκετά τετράγωνα, ως το σπίτι της αδελ­ φής του της Φερί, για να δανειστεί το αυτοκίνητό της, και γύρισε για να πάρει τον Μουντί, ένα Μουντί υπερήφανο που η πρώτη του ιατρική επίσκεψη στο Ιράν θα ήταν οικογενειακή. Αλλά όταν γύρισε αργά εκείνο το βράδυ, ήταν όλο παράπονα για το χαρακτήρα της αδελφής του. Εξαντλημένη από το μπάνιο της, η Αμεγιέ Μποζόργκ μόλις γύρισε από το χαμάμ πήγε κατευθείαν να πέσει στο κρεβάτι της, ενώ παραπονιόταν συνέχεια πως την πόναγαν τα κόκαλά της. Έδωσε εντολή στη 20χρέ να φτιάξει μια φαρμακευτική αλοιφή από χένα και νερό, την οποία άπλωσε στο μέτωπο και στα χέρια της. Ο Μουντί όταν πήγε τη βρήκε να φοράει πολλά ρούχα και να είναι σκεπασμένη με ένα σωρό κουβέρτες για να ιδρώσει και μ ' αυτόν τον τρόπο να βγουν οι δαίμονες από μέσα της. Αναγκάστηκε να της κάνει μια παυσίπονη ένεση. «Δεν ήταν πραγματικά άρρωστη», γκρίνιαζε ο Μουντ1. «Απλά ήθελε να δημιουργήσει θέμα για ν ' αποδείξει το πόσο επικίνδυνη είναι η συνήθεια να κάνει κανείς συχνά μπάνιο».

Η φιλικότητα του Ρεζά απέναντί μου με ξάφνιασε. Τότε που τον είχα διώξει με τις κλοτσιές από το σπίτι μας στο Κόρπους Κρίστι, είχε φύγει γκρινιάζοντας και μου είχε πετάξει κάποιες, όχι και τόσο ευγενικές, εκφράσεις. Μα έμοιαζε τώρα να έχει ξεχάσει τις περασμένες συγκρού­ σεις ανάμεσά μας και -παρά την πίστη του στην Ιρανική Επανάστα­ ση- διατηρούσε καλές αναμνήσεις από την Αμερική. Ένα βράδυ ο Ρεζά προσπάθησε να μας δημιουργήσει αμερικάνικη ατμόσφαιρα βγάζοντάς μας έξω για να φάμε πίτσα. Η Μαχτόμπ κι εγώ ήμαστε ενθουσιασμένες και περιμέναμε με πολλή όρεξη να φάμε την πίτσα μας, αλλά μας κόπηκε η διάθεση απότομα όταν μας τη σερβί­ ρισαν. Η ζύμη ήταν από λαβάς, το στεγνό λεπτό ψωμί που είναι τόσο διαδομένο στο Ιράν. Ήταν αλειμμένη με μερικές κουταλιές της σού­ πας ντομάτα πελτέ και είχαν ρίξει πάνω από τον πελτέ σκόρπιες λεDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

108

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - ΟΥΙΛιΑΜ ΧΟΦΕΡ

mές φέτες από αρνάκι. Δεν είχε καθόλου τυρί. Και απαίσια γεύση, μα φάγαμε όσο πιο πολύ μπορούσαμε και πραγματικά ευγνωμονώ τον Ρεζά για τη χειρονομία του. Ο ανιψιός του Μουντί ήταν ικανοποιημένος με αυτήν την έξοδο και υπερήφανος για το εκλεmυσμένo του γούστο σε θέματα που αφορούν τη δυτική κουλτούρα. Μετά το δείπνο μου έκανε μια πρόταση, η οποία θα βοηθούσε πολύ τα δικά μου σχέδια. «Θέλω να μάθεις την Εσί να μαγειρεύει αμερικάνικα φαγητά» , μου είπε. Το να μάθει η Εσί να μαγειρεύει μπριζόλες ή πατάτες πουρέ θα απαιτούσε πολύωρες επιδρομές στα μαγαζιά, για να βρεθούν τα συ­ γκεκριμένα υλικά που θεωρούνταν σπάνια στην Τεχεράνη. Δέχτηκα αμέσως, πριν προλάβει να φέρεl αντιρρήσεις ο Μουντί. Τις ημέρες που ακολούθησαν, ο Μουντί μας πήγαινε, εμένα και την Εσί, σε πολύωρες αναζητήσεις στις ιρανικές αγορές. Έτσι κατάφερα να προσανατολι­ στώ στην πόλη. Έμαθα τον τρόπο να παίρνω ραδιοταξί, που είναι από τα πιο ακριβά και δύσκολο να βρεθούν. Οδηγός ενός ραδιοταξί μπο­ ρεί να είναι ο οποιοσδήποτε έχει δικό του αυτοκίνητο και θέλει να κερδίσει μερικά ριάλ διασχίζοντας τους κεντρικούς δρόμους της πό­ λης με καμιά δωδεκαριά περίπου επιβάτες στοιβαγμένους τον έναν πάνω στον άλλον. Τα ραδιοταξί κάνουν κανονικές διαδρομές, όπως τα λεωφορεία. Έλπιζα πως ο Μουντί σταδιακά θα χαλάρωνε την επίβλεψή του και θα μας άφηνε μόνες μας να βγαίνουμε για ψώνια. Ίσως κάποτε και να επέτρεπε στη Μαχτόμπ κι εμένα να βγούμε έξω μόνες μας. Και τότε θα έβρισκα την ευκαιρία να ξαναεπlκοινωνήσω με την πρεσβεία, για να μάθω αν η Χέλεν είχε γράμματα για μένα, ή αν το Στέιτ Ντιπάρ­ τμεντ είχε καταφέρεl να κάνει κάτι για να μας βοηθήσει. Ο Μουντί ήταν από τη φύση του τεμπέλης. Ήξερα πως αν κατά­ φερνα να τον πείσω, σιγά σιγά, πως είχα αρχίσει να προσαρμόζομαι στη ζωή μας στην Τεχεράνη, σταδιακά θα βαριόταν να με συνοδεύει για «γυναικείεQ> δουλειές. Στο τέλος όμως της δεύτερης εβδομάδας μας στου Ρεζά και της Εσί, ένιωσα πως οι οικοδεσπότες μας είχαν κουραστεί από τη φιλοξενία που μας πρόσφεραν. Η Μαριάμ αποδείχτηκε ένα εγ�lστlKό παιδί, α­ πρόθυμο να μοιραστεί τα αμέτρητα παιχνίδια της με τη Μαχτόμπ. Η Εσί έκανε προσπάθειες να δείχνει φιλόξενη, μα ήταν ολοΦάνερο πως η παρουσία μας στο στενόχωρο διαμέρισμά τους δεν ήταν και τόσο ευπρόσδεκτη. Κι ο Ρεζά έκανε επίσης προσπάθειες να δείχνει φιλlκός, Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

109

μα όταν γυρνούσε τα βράδια από τη δουλειά του, του λογιστή στις επιχειρήσεις εισαγωγών εξαγωγών του Χατζί Μπαμπά, ένιωθα τον εκνευρισμό του για την τεμπελιά του Μουντί. Οι όροι τώρα είχαν aντlστραφεί. Στην Αμερική απολάμβανε να ζει από τη γενναιοδωρία του Μουντί. Εδώ, όμως, δεν του άρεσε διόλου η ιδέα να συντηρεί τον NτετζΆV του. Η πρόσκλησή τους, ήταν ολοΦάνερο, δεν ήταν παρά μόνο τααρόφ. Του Μουντί του κακοφαινόταν το πόσο γρήγορα ο Ρεζά είχε ξεχά­ σει, γι ' αυτό: «Δεν μπορούμε να μείνουμε εδώ», μου είπε μια μέρα. «Ήρθαμε για λίγο, για να νιώσεις καλύτερα. Μα πρέπει τώρα να γυρίσουμε πίσω. Δεν μπορούμε να πληγώσουμε τα αισθήματα της αδερφής μου». Ένιωσα σαν να είχα δεχτεί σφαίρα κατάστηθα. Ικέτευσα τον Μουντί να μη με ξαναπάει πίσω στη φυλακή του φοβερού σπιτιού της Αμεγlέ Μποζόργκ, μα εκείνος έδειχνε αποφασlσμένος. Η Μαχτόμπ ήταν κι εκείνη το ίδιο αναστατωμένη μ ' εμένα. Παρόλο που ήταν διαρκώς στα μαχαίρια με τη Μαριάμ, δεν υπήρχε αμφιβολία πως το προτιμούσε αυτό το σπίτι. Στο μπάνιο μαζί πάλι εκείνο το βράδυ, ζητήσαμε στην προσευχή μας τη βοήθεια του Θεού. Και έτσι κι έγινε. Δεν ξέρω αν ο Μουντί, βλέποντας πόσο θλιμμένες είμαστε, τους μίλησε πρώτα εκείνος, το θέμα είναι πως ο Μαμάλ και η Νασρίν κατέβηκαν στο διαμέρισμα του Ρεζά για να μας προτείνουν μια εναλλακτική λύση. Ξαφνιάστηκα όταν συνειδητοποίησα πως η Νασρίν μιλούσε άνετα αγγλικά -ένα μυστικό καλά φυλαγμένο ως τώρα. «ο Μαμάλ είναι αναγκασμένος να δουλεύει όλη μέρα κι εγώ πρέπει να πηγαίνω στο Πανεπιστήμιο το απόγευμα», μας εξήγησε. «Θέλουμε λοιπόν κάποιον να φροντίζεl το μωρό μας». Η Μαχτόμπ τσίριξε από τη χαρά της. Το ενός έτους αγοράκι της Νασρίν, ο Αμίρ, ήταν έξυπνο και ζωηρό και της Μαχτόμπ της άρεσε πολύ να παίζει μαζί του. Και, το σπουδαιότερο, του φορούσαν πάντα πάνες. Στην Αμερική aντιπαθoύσα τον Μαμάλ πολύ περισσότερο από τον Ρεζά, και η Νασρίν μου είχε φερθεί περιφρονητικά όλο το διάστημα που βρισκόμουν στο Ιράν. Παρ ' όλα αυτά, η περίmωση να μετακο­ μίσουμε στο διαμέρισμά τους στο πάνω πάτωμα ήταν προτιμότερο από το να γυρίσουμε στης Αμεγlέ Μποζόργκ -και σίγουρα αυτή η πρό­ σκληση δεν ήταν τααρόφ. Μας ήθελαν και μας είχαν ανάγκη να πάμε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

110

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝ17 - Ο ΥΙΝΑΜ ΧΟΦΕΡ

να ζήσουμε μαζί τους. Ο Μουντί συμφώνησε στη μετακόμιση, μα με προειδοποίησε για άλλη μια φορά πως ήταν μόνο προσωρινή λύση. Κάποια μέρα σύντομα θα έπρεπε να γυρίσουμε στης αδερφής του το σπίτι. Είχαμε φέρει μόνο λίγα πράγματα μαζί μας, έτσι ήταν εύκολη δου­ λειά να τα πακετάρουμε και να μετακομίσουμε αμέσως. Την ώρα που μεταφέραμε τα υπάρχοντά μας στο πάνω πάτωμα, βρήκαμε τη Νασρίν να κουνάει πάνω από το κεφάλι του γιου της ένα λιβανιστήρι γεμάτο μαύρους σπόρους που σιγόκαιγαν και μύριζαν απαίσιΟ" μας εξήγησε πως το έκανε αυτό για να διώξει το κακό το μάτι από τον Αμίρ πριν πάει για ύπνο το βράδυ. Πίστευα πως ένα παραμύθι κι ένα ποτήρι ζεστό γάλα θα ήταν πιο αποτελεσματικά, μα δεν είπα τίποτα. Ο Μαμάλ και η Νασρίν φιλόξενα μας πρόσφεραν την κρεβατοκά­ μαρά τους, αφού ένιωθαν το ίδιο άνετα να κοιμούνται στο πάτωμα ενός άλλου δωματίου όπως και στο διπλό κρεβάτι τους. Στην πραγ­ ματικότητα, έδειχναν μια πλήρη περιφρόνηση στα έπιπλα. Η τραπεζα­ ρία τους αποτελούνταν από ένα μεγάλο τραπέζι με δώδεκα καρέκλες το καθιστικό τους ήταν γεμάτο με άνετα, μοντέρνα έπιπλα από πρά­ σινο βελούδο. Μα συστηματικά αγνοούσαν αυτά τα υπολείμματα της δυτικόφερνης επιρροής του σάχη, κρατώντας τις πόρτες αυτών των δωματίων κλειστές, αφού προτιμούσαν να τρώνε και να κουβεντιά­ ζουν στο πάτωμα του χολ τους, του οποίου η μοναδική διακόσμηση ήταν μερικά περσικά χαλιά, ένα τηλέφωνο, μια γερμανικής κατα­ σκευής τηλεόραση και τίποτε άλλο. Η Νασρίν διατηρούσε το σπίτι της πιο καθαρό από της Εσί, μα σύντομα συνειδητοποίησα πως ήταν μια απαίσια μαγείρισσα, ούτε ή­ ξερε μα ούτε και νοιαζόταν πολύ για την υγιεινή, το διαιτολόγιο ή τη νοστιμιά. Όποτε αγόραζε ένα μεγάλο κομμάτι αρνίσιο κρέας ή ή­ ταν αρκετά τυχερή να βρει κοτόπουλο, απλά τα τύλιγε -το κοτό­ πουλο μαζί με όλα τα φτερά και τα εντόσθιά του- σε κομμάτια εφη­ μερίδας και τα έχωνε στην κατάψυξη . Το ίδιο κρέας αργότερα το ξεπάγωνε και το ξαναπάγωνε τέσσερις ή πέντε φορές, ώσπου να το χρησιμοποιήσει όλο. Το ρύζι της ήταν το πιο βρόμικο που είχα δει ως τότε, γεμάτο μικρά μαύρα μαμούνια κι άσπρα σκουλήκια που ανα­ δεύονταν συνέχεια. Δεν έμπαινε στον κόπο να το πλύνει πριν το μα­ γειρέψεΙ. Ευτυχώς το μαγείρεμα σύντομα το ανέλαβα εγώ. Ο Μαμάλ απαιτούDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

111

σε περσικό φαγητό, μα τουλάχιστο σιγουρευόμουν η ίδια πως ήταν καθαρό. Τελικά, βρήκα κάτι να κάνω για να περνώ τις μέρες μου. Όσο η Νασρίν έλειπε στο Πανεπιστήμιο, εγώ ασχολιόμουν με το νοικοκυριό ξεσκονίζοντας, σκουπίζοντας, σφουγγαρίζοντας και τρίβοντας τοί· χους και πατώματα. Ο Μαμάλ ήταν μέλος του συμβουλίου διευθυντών μιας ιρανικής φαρμακευτικής εταιρίας κι αυτό, όπως ανακάλυψα αρ­ γότερα, του έδινε τη δυνατότητα να έχει στο σπίτι του πράγματα που θεωρούνταν σπάνια στο Ιράν. Της Νασρίν η αποθήκη ήταν γεμάτη με απίθανα πράγματα, όπως γάντια από καουτσούκ, δώδεκα μπουκάλια υγρό σαμπουάν και πάνω από εκατό κουτιά απορρυπαντlκού για το πλύσιμο των ρούχων που ήταν εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να βρεθεί στο Ιράν. Η Νασρίν ξαφνιάστηκε όταν έμαθε πως οι τοίχοι του σπιτιού της μπορούσαν να καθαριστούν και πως το αρχικό τους χρώμα ήταν ά­ σπρο και όχι γκρίζο. Ήταν ευχαριστημένη μαζί μου γιατί είχε πια πολύ ελεύθερο χρόνο όχι μόνο για να μελετά για το πανεπιστήμιο, αλλά και για να διαθέτει επιπλέον ώρες για προσευχή και για την ανάγνωση του Κορανίου. Επειδή ήταν περισσότερο θρήσκα από την Εσί, φορούσε το τσαντόρ ακόμη και μέσα στο σπίτι της. Τις πρώτες μέρες η Μαχτόμπ έπαιζε όμορφα με τον Αμίρ την ώρα που εγώ μαγείρευα ή σφουγγάριζα, ενώ ο Μουντί περνούσε τις ώρες του με το να μην κάνει απολύτως τίποτα. Θα έλεγα πως γενικά ήμαστε όλοι μας ευχαριστημένοΙ. Ο Μουντί δεν έκανε κουβέντα πια για να ξαναγυρίσουμε στο σπίτι της Αμεγlέ Μποζόργκ. Οι Ιρανοί είναι μοναδικοί στο να δυσκολεύουν τη ζωή τους. Για παράδειγμα, μια μέρα βγήκαμε με τον Μουντί για ν ' αγοράσουμε ζάχαρη, και η απλή αυτή έξοδος κατέληξε σε μια περιπέτεια που κρά­ τησε όλη την ημέρα. Οι Ιρανοί είναι χωρισμένοι στις προτιμήσεις τους για τον τύπο της ζάχαρης που χρησιμοποιούν στο τσάι τους. Η Αμεγιέ Μποζόργκ προτιμούσε τη χοντρή ζάχαρη, ο Μαμάλ προτιμούσε να βάζει έναν κύβο ζάχαρης στη γλώσσα του πίσω από τα μπροστινά του δόντια και να πίνει το τσάι του νοτίζοντάς τον με αυτό. Ο Μαμάλ εφοδίασε τον Μουντί με δελτία τροφίμων που με την α­ ξία τους θα μπορούσαμε ν ' αγοράζουμε γι ' αρκετούς μήνες ζάχαρη και από τα δυο είδη . Ο ιδιοκτήτης του καταστήματος έλεγξε τα δελ­ τία κι ύστερα γέμισε μια σακούλα με χοντρή ζάχαρη από ένα μικρό σωρό που ήταν πεταμένος πάνω στο πάτωμα. Ύστερα, μ ' ένα σφυρί, Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

112

ΜΠΕTl MAXMOYNTl - O YIΛlAM ΧΟΦΕΡ

έσπασε ένα μεγάλο κομμάτι ζάχαρης από ένα μεγαλύτερο. Στο σπίτι έπρεπε να το κάνω «κύβους», αφού πρώτα το έσπαγα σε μικρότερα κομμάτια μ ' ένα εργαλείο σαν τανάλια που γέμιζε τα χέρια μου φουσκάλες. Δουλειές τέτοιου είδους γέμιζαν τις τρομερές μέρες εκείνου του Οκτώβρη του 1984, μα πρόσεξα πως είχε γίνει κάποια πρόοδος. Ο Μουντί, λίγο λίγο, άρχισε να χαλαρώνει την επιτήρησή του. Ήξερε καλά πως ήμουν καλύτερη μαγείρισσα στα ιρανικά ΦαΥητά από οποια­ δήποτε Ιρανή, κι ήξερε ακόμη πως ψώνιζα προσεκτικά κάθε μέρα στις τοπικές αγορές για να βρω τα πιο φρέσκα κρέατα, φρούτα, λαχανικά και ψωμιά. Ντύνοντας καλά τη Μαχτόμπ και τον Αμίρ για να τους προφυλάξω από τον ψυχρό φθινοπωριάτικο άνεμο, πηγαίναμε με τα πόδια κάθε πρωί σε διάφορα καταστήματα. Ανακάλυψα ένα μαγαζί που ήταν κάτι ανάμεσα σε πιτσαρία και φαστφουντάδικο, και το οποίο, επειδή ήμουν Αμερικάνα, συμφώνησε να μου πουλάει ένα σπάνιο ιρανικό τυρί που έμοιαζε με τη μοτσαρέλα. Έτσι τα κατάφερα να τους φτιάξω μια πολύ καλή απομίμηση πίτσας αμερικάνικου τύπου. Ο ιδιοκτήτης αυτής της πιτσαρίας μού είπε πως θα μου πουλούσε το συγκεκριμένο τυρί οποτεδήποτε ήθελα -μα μόνο σε μένα. Ήταν η πρώτη φορά που η εθνικότητά μου λειτουργούσε υπέρ μου. Σε αυτές τις πρώτες εξόδους μου ο Μουντί έμενε συνέχεια πλάι μου, παρακολουθώντας με ασφυκτικά, μα ένιωσα χαρά όταν πρόσεξα κά­ ποια σημάδια βαριεστιμάρας στη συμπεριφορά του. Κάποτε επέτρεψε στη Νασρίν να με πάρει μαζί της για να ψωνίσου­ με νήμα, να πλέξω ένα πουλόβερ για τη Μαχτόμπ. Ψάχναμε όλο το πρωί για βελόνες πλεξίματος, μα στάθηκε αδύνατο να βρούμε. «Θα πρέπει να έχεις τύχη βουνό για να τις βρεις», μου είπε η Νασρίν. «Αν θέλεις μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις δικές μου». Σιγά σιγά έπεισα τον Μουντί πως ήταν μεγάλη αγγαρεία να έρχεται για ψώνια μαζί με τις γυναίκες. Φρόντιζα πάντα να μου τελειώνουν κάποια υλικά την ώρα που μαγείρευα το βραδινό, υλικά που μου ήταν απολύτως απαραίτητα. «Πρέπει να βγω ν ' αγοράσω μερικά φασόλια οπωσδήποτε», του έλεγα. Ή τυρί ή ψωμί ή ακόμη και κέτσαπ, που την αγαπούν πολύ οι Ιρανοί. Μια μέρα, που ήταν ιδιαίτερα σκοτισμένος με τις δικές του έγνοιες, μου παραπονέθηκε πως δεν είχε καθόλου χρόνο να με συνοδεύσει στην αγορά. «Τρέχα να κάνεις τα ψώνια μόνη σου», μου είπε. Επειδή Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

113

όμως δεν ήθελε να μου δώσει χρήματα, πιστεύοντας πως τα χρήματα θα μου πρόσφεραν μια περιορισμένη ελευθερία (δεν είχε ακόμη ιδέα για το κομπόδεμα που Φύλαγα), με διέταξε: «Πρώτα, πήγαινε να μάθεις την τιμή. Ύστερα γύρισε πίσω και θα σου δώσω ακριβώς τα χρήματα που χρειάζονται για να ψωνίσεΙQ>. Ήταν δύσκολη δουλειά αυτό που μου ζητούσε, μα ήμουν αποφα­ σισμένη να τη φέρω σε πέρας. Όλα τα πράγματα τα πουλούσαν με το κιλό, και οι μονάδες μέτρησής τους ήταν για μένα το ίδιο ανεξιχνία­ στες με τα φαρσί. Στην αρχή πήρα χαρτί και μολύβι μαζί μου κι έβαλα τον υπάλληλο να μου γράψει την τιμή. Σταδιακά έμαθα να διαβάζω τα περσικά νούμερα. Στις πρώτες μου εξόδους για ψώνια χωρίς τον Μουντί, ακολουθούσα τις οδηγίες του κατά γράμμα, μιας και δεν ή­ θελα να του προκαλέσω θυμό ή καχυποψία. Είχα επίσης την ανησυχία πως ήταν ικανός να με πάρει από πίσω, κατασκοπεύοντας τις προθέ­ σεις μου. Ύστερα, όταν πια έγινε κι αυτό ρουτίνα, άρχισα να τραβώ σε μάκρος τις απουσίες μου λίγο λίγο, ενώ παράλληλα παραπονιό­ μουν πως έβρισκα πολύν κόσμο στα μαγαζιά και πως οι καταστημα­ τάρχες δεν ήταν διόλου εξυπηρετικοί. Αυτές ήταν δικαιολογίες που γίνονταν εύκολα πιστευτές για μια πόλη τόσο πολυάνθρωπη όπως η Τεχεράνη. Τελικά, στην τέταρτη ή πέμmη έξοδό μου για ψώνια, απο­ φάσισα να διακινδυνεύσω ένα τηλεφώνημα στην Ελβετική Πρεσβεία. Έριξα λίγα ριάλ σε μια εσωτερική τσέπη του φουστανιού μου κι όρ­ μησα στο δρόμο παίρνοντας κοντά μου τη Μαχτόμπ και το μωρό τον Αμίρ για παρέα, έψαχνα να βρω ένα δημόσιο τηλέφωνο, ελπίζοντας πως θα τα κατάφερνα στο χειρισμό του. Δεν άργησα να το ανακαλύΨω, για να συνειδητοποιήσω πως, φυ­ σικά, τα χρήματά μου ήταν άχρηστα. Έπαιρνε μόνον ντοζαρί, δηλαδή ένα νόμισμα των δυο ριάλ, που η αξία του ήταν περίπου μισό σεντ, και που ήταν δύσκολο να το βρει κανείς. 'Αρχισα να μπαινοβγαίνω σε αρκετά καταστήματα, κρατώντας ένα χαρτονόμισμα και τραυλίζο­ ντας: «Ντοζαρί». Οι καταστηματάρχες με αγνοούσαν, μέχρι που μπή­ κα σε κάποιο κατάστημα που πουλούσε αντρικά είδη. «Ντοζαρί; » ρώτησα. Ένας ψηλός με σκούρα μαλλιά άντρας πίσω από τον πάγκο με κοίταξε για ένα λεmό, ύστερα με ρώτησε: «Μιλάς αγγλικά;» «Μάλιστα. Χρειάζομαι ψιλά Υ.α να τηλεφωνήσω». «Μπορείς να χρησιμοποιήσεις το τηλέφωνό μου», είπε. Λεγόταν Χαμίντ και γεμάτος περηφάνια μού είπε πως είχε πάει στην Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

114

ΜΠΕTl ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - O YlΛlAM ΧΟΦΕΡ

Αμερική αρκετές φορές. Ενώ ο Χαμίντ δούλευε, τηλεφώνησα στην πρεσβεία και κατάφερα να μιλήσω με τη Χέλεν. «Πήρες το μήνυμά μας» με ρώτησε χαρούμενη. «Ποιο μήνυμα;» «Δε σου είπε ο άντρας σου να μας τηλεφωνήσεις» «'Οχι». «Ωχ», είπε έκπληκτη η Χέλεν, <mροσπαθούσαμε να έρθουμε σ ' επα· φή μαζί σου. Οι γονείς σου επικοινώνησαν με το Στέlτ Ντιπάρτμεντ και μας ζήτησαν να επαληθεύσουμε τη διεύθυνσή σου και να εξακρι, βώσουμε κατά πόσον εσύ και η κόρη σου είσαστε καλά. Τηλεφώνησα στην κουνιάδα σου αρκετές φορές, μα μου είπε πως είχατε πάει στην Κασπία». «Δεν έχω πάει ποτέ στην Κασπία Θάλασσα», της είπα. «Η κουνιάδα σου ισχυρίστηκε πως δεν ήξερε πότε θα γυρνούσατε, παρ ' όλ ' αυτά εγώ επέμεινα πως έ!lρεπε να σου μιλήσω το συντομό· τερο δυνατό». Η Χέλεν μου εξήγησε πως ένα από τα ελάχιστα πράγ· ματα που επέτρεπε η ιρανική κυβέρνηση στον Τομέα Αμερικανικών Συμφερόντων να κάνει για μένα ήταν να εξαναγκάσει τον άντρα μου να πληροφορεί συχνά την οικογένειά μου για το πού ζούσαμε εγώ και η Μαχτόμπ και να ελέγχει αν περνούσαμε καλά. Η Χέλεν είπε πως είχε στείλει στον Μουντί δυο γράμματα στα οποία τον διέταζε να μας πάει στην Πρεσβεία. Είχε αγνοήσει το πρώτο γράμμα, μα το ίδιο εκείνο πρωί της είχε τηλεφωνήσεl σε απάντηση του δεύτερου γράμματός της. «Δεν ήταν και πολύ συνεργάmμος», μου είπε η Χέλεν. Ξαφνlκά άρχισα να φοβάμαl. Ο Μουντί ήξερε τώρα πως οι γονείς μου ενεργούσαν μέσα από επίσημα κανάλια, κάνοντας ό,τι μπορού­ σαν για να μας βοηθήσουν. Θα μπορούσε να ήταν αυτός ο λόγος για την κακή του διάθεση αυτές τις τελευταίες μέρες Δεν τόλμησα να καθυστερήσω άλλο την επιστραφή μου στο σπίτι, και μου είχε μείνει ακόμη ν ' αγοράσω ψωμΙ Μα όταν κρέμασα το ακουστικό, ο Χαμίντ επέμεινε να μιλήσουμε για λίγα λεπτά. «Έχεις κάποιο πρόβλημα;» με ρώτησε. Ως τώρα δεν είχα εμπιστευτεί την ιστορία μου σε κανέναν εκτός από την πρεσβεία. Οι μόνες μου επαφές με lρανούς ήταν με τα μέλη της οικογένειας του Μουντί, ο μόνος τρόπος για να κρίνω την προσωπική συμπεριφορά των Ιρανών απέναντι τους Αμερικανούς ήταν μέσα από τις αντιδράσεις της οικογένειάς του απέναντί μου, οι οποίες ήταν α­ προκάλυmα εχθρικές και καταθλlmlκές. Ήταν όλοι οι Ιρανοί λοιπόν Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

115

σαν κι αυτούς Ο lδlΟκτήτης της Πιτσαρίας Πολ δεν ήταν. Μα ως ποιο σημείο θα μπορούσα να εμπιστευτώ ης ξεχωριστές αυτές περιmώσεις Καταπίνοντας τους φόβους μου, ξέροντας πως αργά ή γρήγορα θα έπρεπε να βρω κάποιον έξω από την οικογένεια να με βοηθήσει, διη­ γήθηκα την ιστορία μου στον ξένο. «Αν μπορώ να κάνω κάη για σένα, μη διστάσεις να μου το ζητή­ σεις», μου είπε ο Χαμίντ. «Δεν είνω όλοι οι Ιρανοί σαν τον άντρα σου. Οποτεδήποτε θελήσεις να χρησψοποιήσεις το τηλέφωνό μου, να ξέ­ ρεις πως θα είσω πάντα ευπρόσδεκτη εδώ». Κω πρόσθεσε: «Άφησέ με να κάνω κάπΟlΟν έλεγχο. Έχω μερικούς φίλους στο γραφείο δια­ βατηρίων». Ευχαριστώντας το Θεό για τον Χαμίντ, όρμησα στο vοvvβέ, το φούρνο, με τη Μαχτόμπ κω το μωρό. ΧΡΕΙαζόμαστε ν ' αγοράσουμε λαβάς για το βραδινό ΦαΥητό, σ ' αυτό είχα βασιστεί άλλωστε για να δlκωολοΥήσώ την έξοδό μου. Όπως συνήθως, στεκόμαστε σε μια ουρά που προχωρούσε αργά, έτσι άρχlOα να παρατηρώ μια ομάδα τεσσάρων αντρών την ώρα που δούλευαν. Η διαδικασία άρχιζε στην άλλη άκρη του δωματίου, όπου ένα τεράστιο ανοξίδωτο βαρέλι, γύρω στα τέσσερα πόδια ψηλό κω περισσότερο από έξι μέτρα σε διάμετρο, ήταν γεμάτο με άφθονη ποσότητα από ζυμάρι. Δουλεύοντας ρυθμικά, λουσμένος στον ιδρώτα από την έντονη ζέ­ στη του αναμμένου φούρνου, ένας άντρας άρπαζε μια χούφτα ζυμάρι από τον κάδο με το αριστερό του χέρι κω το έριχνε πάνω σε μια πλάστιγγα, κόβοντάς το φέτες ακριβώς στη σωστή ποσότητα με μια μυτερή λεπίδα. Ύστερα έριχνε τα κομμάηα του ζυμαΡlΟύ πάνω στο πασπαλισμένο με αλεύρι τσψεντένIΟ πάτωμα του μαγαζlΟύ. Καθισμένος ανακούρκουδα, ο επόμενος εργάτης, λικνιζόταν ψέλ­ νοντας απέξω το Κοράνι, ενώ τραβούσε την υγρή ζύμη από το πά­ τωμα, κω την έριχνε αρκετές φορές πάνω στο αλεύρι, για να την πλάσει ύστερα σε σχήμα μπάλας κω να την ξαναπετάξεl πάλι στο πάτωμα, για να πάρει τη θέση της σε μια γραμμή από μπάλες ζυμα­ ριού. Ένας τρίτος εργάτης διάλεγε μια μπάλα από τη γραμμή κω την έριχνε σε μια μικρή ξύλωη πλατΦόρμα, χρησψοποιώντας ένα μακρύ λεmό ξύλινο κουτάλι, έπλαθε το ζυμάρι κω το πίεζε να γίνΕΙ επίπεδο από όλες ης μεριές κι ύστερα το πετούσε στον αέρα μερικές φορές, πιάνοντάς το κάθε φορά με την άκρη της ξύλωης κουτάλας. Με μια γρήγορη κίνηση του χερlΟύ του έριχνε το ζυμάρι ύστερα πάνω σε ένα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

116

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

κυρτό πλαίσιο καλυμμένο με κουρέλια, που το κρατούσε ένας τέταρ­ τος άντρας. Αυτός ο τέταρτος άντρας στεκόταν μέσα σ ' ένα λάκκο σκαμμένο στο τσιμεντένιο πάτωμα. Μόνο το κεφάλl, οι ώμοι κω τα μπράτσα του φαίνονταν. Το χείλος της τρύπας ήταν παραγεμισμένο με κουρέλια για να προστmεύεl το κορμί του από τη θερμότητα του σχεδόν δίπλα του ανοιχτού φούρνου. Κάθε λίγο κω λιγάκι ο συγκεκριμένος άντρας, έβγαζε μια ψημένη φουρνιά λαβάς. Περιμέναμε υπερβολικά πολλή ώρα για να αγοράσουμε το λαβάς μας εκείνη την ημέρα, κι ανησυχούσα ιδιαίτερα για ης αντιδράσεις του Μουντί. Όταν τελικά έφτασε η σειρά μας, ακουμπήσαμε κάτω τα λεφτά μας κω πήραμε το φρέσκο λαβάς από το πάτωμα για να το μεταφέρουμε στο απίη χωρίς να μας το τυλίξουν σε χαρτί. Ενώ γυρνούσαμε βιαστικά στο απίη, εξήγησα στη Μαχτόμπ πως θα έπρεπε να κρατήσθ τον Χαμίντ κω το τηλεΦώνημα στο μαγαζί του μυστικά από τον μπαμπά. Μα κατάλαβα πως δεν ήταν αναγκαίο αυτό, αφού η μικρή πεντάχρονη κόρη μου ήξερε πια ποιοι ήταν οι εχθροί κω ποιοι οι φίλοl μας. Ο Μουντί έδειχνε καχύποmος για τη μεγάλη αργοπορία μας. Είπα ψέματα για ν ' αποφύγω τα προβλήματα μαζί του, πως είχαμε σταθεί σε μια mέλειωτη ουρά σε κάποιο φούρνο, για να ανακαλύψουμε στο τέλος πως τους είχε τελειώσει το ψωμί. Κι έτσι αναγκαστήκαμε να πάμε σε κάποιον άλλο φούρνο. Δεν ξέρω αν δεν πίστεψε στην ιστορία μου, ή αν τα γράμμmα από την πρεσβεία τον είχαν πανικοβάλει, πάντως ο Μουντί από εκείνη τη μέρα άΡΧ1σε να γίνετω απροκάλυmα απειληηκός κω να είνω σε διαρ­ κή εμπόλεμη κατάσταση μαζί μου. Αλλά οι σκοτούρες μου δεν έλεγαν να τελειώσουν, κωνούριες φα­ σαρίες έφερε ένα γράμμα, που είχε γράΨθ η μητέρα μου. Ως τώρα, ο Μουντί έκρυβε όλα τα γράμμmα που έστελναν η οικογένειά μου κω οι φίλοl μου. Μα για κάποιο λόγο, που δεν ήξερα, αυτήν τη φορά μου έδωσε έναν κλειστό Φάκελο, που η διεύθυνσή του είχε το γραφικό χαρακτήρα της μητέρας μου. Ήταν η πρώτη φορά που έβλεπα το γραφικό της χαρακτήρα από τότε που βρέθηκα στο Ιράν. Ο Μουντί καθόταν στο πάτωμα πλάι μου κω κρυΦΟΚΟ1Τούσε πάνω από τον ώμο μου την ώρα που διάβαζα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPlΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

117

Α γαπητές μου Μπέτι και Μαχτόμπ, Αvησυχούσαμε τόσο πολύ για σας. Είχα δει ΈVΑ άσχημο όvειρο πριv φύγετε πως θα συvέβαιvε κάτι τέτοιο, πως θα σας πήγαιvε εκεί και δε θα σας άφηvε vΑ γυρίσετε πίσω. Μα δε σ ' το ΑVέφερα ποτέ, γιατί δEV ήθελα v ' ΑVΑKατευτώ. Μα τώρα είδα ΈVα ακόμη άσχημο όvειρο, πως η Μαχτόμπ έχασε το πόδι της σε μια έκρηfJ! βόμβας. Α v ποτέ συμβεί κάτι σε οποια­ δήποτε από τις δυο σας θα πρέπει va vιώσει ΈVOXoς. Το λάθος είvαι δικό του και μόvo δικό του... Ο Μουντί άρπαξε το γράμμα από τα χέρια μου. «Είναι γεμάτο βλακείες!» Φώναξε. «Δεν πρόκειται να σε ξαναφήσω να διαβάσεις κανένα γράμμα από αυτούς, και πολύ περισσότερο να τους ξαναμιλή­ σεις». Τις επόμενες μέρες μάς συνόδευε πάντα για ψώνια, πράγμα που με έκανε να τρέμω από ανησυχία κάθε φορά που περνούσαμε μπροστά από το μαγαζί του XαμίVΤ.

Πριν φύγουμε από την Αμερική, ο Μουντί είχε χρεωθεί πάνω από τέσσερις χιλιάδες δολάρια σε πιστωτικές κάρτες, κρυφά από μένα, για να αγοράσει δώρα πανάκριβα για τους συγγενείς του. Είχαμε υπογρά­ ψει ένα συμβόλαιο για το ενοίκιο ενός σπιτιού στο Ντιτρόιτ, μα δεν υπήρχε κανείς εκεί για να πληρώσει τα εξακόσια δολάρια το μήνα στη σπιτονοικοκυρά. Είχαμε αρκετά λεφτά στην τράπεζα, μαζεύτηκαν όλα εκείνα τα κερ­ δοΦόρα χρόνια που ο Μουντί έκανε την εξάσκησή του. Είχε αποσύρει κρυφά μεγάλα ποσά από τους λογαριασμούς μας στην τράπεζα πριν έρθουμε στο Ιράν, μα είχε την προνοητικότητα να μην αποσύρει όλα τα λεφτά, γιατί κάτι τέτοιο θα με είχε βάλει σίγουρα σε υποψίες για τα σχέδιά του. Είχαμε ένα σπίτι στην Αμερική επιπλωμένο πανάκριβα και δυο αυτοκίνητα. Και δεκάδες χιλιάδες δολάρια σε προθεσμιακούς λο­ γαριασμούς, πο\) ο Μουντί ήταν αποφασισμένος να μεταφέρεl στο Ιράν. Δεν είχε υποψιαστεί πως είχα στείλει ακριβώς αντίθετες οδηγίες στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, δεν είχε καμιά πρόθεση να πληρώσει τους φόρους που του αναλογούσαν. «Ως εδώ», έλεγε, «δεν πρόκειται να μου πά­ ρουν άλλα χρήματα». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

118

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

«Οι γονείς σου πρέπει να πουλήσουν τα πάντα και να μεταφέρουν εδώ τους λογαριασμούς μας!» Ο Μουντί γκρίνιαζε συνέχεια, λες και το οικονομικό αυτό μπέρδεμα ήταν δικό μου λάθος, ή οι γονείς μου υπεύθυνοι για τη διαχείριση των χρημάτων μας. Εδώ, στο Ιράν, το ιατρικό του δίπλωμα δεν είχε καμιά αξία. Το έντονο άγχος που του δημιουργούσε αυτό εκδηλωνόταν με όλο και αυξανόμενη επιθετικότητα σ ' αυτούς που βρίσκονταν γύρω του. Η Μαχτόμπ κι εγώ κρατούσαμε τις αποστάσεις, αποφεύγοντας, όσο μπο­ ρούσαμε, τις εντάσεις μαζί του.

Εργάτες δημόσιων έργων άρχισαν επισκευές στο σύστημα ύδρευ­ σης της γειτονιάς. Δεν είχαμε νερό ούτε για να πλυθούμε. Τα βρόμικα πιάτα στοιβάζονταν στην κουζίνα. Και, το χειρότερο, δεν είχα τρόπο να καθαρίσω σωστά τα υλικά για το φαγητό μας. Ακούγοντάς με να παραπονιέμαι ο Μαμάλ υποσχέθηκε να μας πάει σ ' ένα εστιατόριο το επόμενο βράδυ. Οι συγγενείς του Μουντί σχεδόν ποτέ δεν έβγαιναν έξω για φαγητό, έτσι περιμέναμε με ανυπομονησία τη μεγάλη ευκαιρία. Αντί να μαγειρέψω το επόμενο απόγευμα, μαζί με τη Μαχτόμπ προ­ σπαθήσαμε να ντυθούμε και να χτενιστούμε όσο πιο όμορφα μπορού­ σαμε. Ήμαστε έτοιμες όταν ο Μαμάλ γύρισε από τη δουλειά του κουρα­ σμένος και κακόκεφος. «Όχι, δε θα βγούμε έξω», γκρίνιαξε. Τσσρόφ ξανά. Η Μαχτόμπ κι εγώ απογοητευτήκαμε, είχαμε τόσο λίγες ευκαιρίες για να διασκεδάσουμε λιγάκι. «Ας πάρουμε ένα ταξί κι ας βγούμε έξω μόνοι μας», πρότεινα στον Μουντί, την ώρα που καθόμαστε μαζί με τη Μαχτόμπ στο χολ. «Όχι, δεν πρόκειται να βγούμε έξω», μου απάντησε. «Σε παρακαλώ». «Είπα όχι και το εννοώ, μας φιλοξενούν στο σπίτι τους. Δεν μπο­ ρούμε να βγούμε έξω χωρίς αυτούς. Αφού δε θέλουν να βγουν εκείνοι, κάτσε να τους μαγειρέψεις κάτι». Η απογοήτευσή μου ήταν τόσο έντονη, που δεν μπόρεσα να συ­ γκρατηθώ. Ο Μαμάλ ξαφνικά έγινε για μένα η γενεσιουργός αιτία όλων των προβλημάτων μου. Ήταν εκείνος που μας είχε πρώτος καλέσει στο Ιράν. Μπορούσα ακόμη να ξαναφέρω στο μυαλό μου το πρόσωπό του μ ' εκείνο το χαζό χαμόγελο, τότε στο Ντιτρόιτ, να με Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

\

119

διαβεβαιώνει πως η οικογένειά του ποτέ δε θα επέτρεπε στον Μουντί να με κρατήσει στο Ιράν παρά τη θέλησή μου. Σηκώθηκα όρθια. Κοίταξα τον Μουντί και ξεφώνισα. «Είναι ψεύτης. Μεγάλος ψεύτης!» Ο Μουντί πετάχτηκε όρθlΟς, το πρόσωπό του αλλΟ1ωμένο από μlO δαψονlΟμένη οργή. «Λες τον Μαμάλ ψεύτη;» Φώναξε. «Ναι! Τον λέω ψεύτη», τσίριξα. «Και το ίδlΟ είσαι κι εσύ. Οι δυο σας πάντα λέτε πράγματα ... » Το ξέσπασμά μου διακόπηκε απότομα από τη δυνατή γροθιά του Μουντί στη δεξιά μεριά του κεφαλlΟύ μου. Παραπάτησα ζαλισμένη, ανίκανη να νιώσω τον πόνο στην αρχή. Είδα το" Μαμάλ και τη Νασ­ ρίν να μπαίνουν στο δωμάηο για να μάθουν το λόγο όλης αυτής της αναστάτωσης, κι άκουσα ης φοβισμένες κραυγές της Μαχτόμπ και ης βλαστήμιες του Μουντί. Προσπάθησα παραπατώντας να φτάσω στην κρεβατοκάμαρά μου, ελπίζοντας να κλειδωθώ εκεί μέσα ώσπου να κοπάσει η μανία του Μουντί. Η Μαχτόμπ με ακολούθησε ουρλιάζοντας. Έφτασα στην πόρτα της κρεβατοκάμαρας με τη Μαχτόμπ πίσω μου, μα ο Μουντί μας είχε ήδη προλάβεΙ. Η Μαχτόμπ προσπάθησε να μΠΘ ανάμεσά μας, μα ο Μουντί την έσπρωξε άγρια στο πλάι. Το λεπτό της κορμάκι χτύπησε πάνω στον τοίχο και την άκουσα να φωνάζεl από πόνο. Την ώρα που γυρνούσα προς το μέρος της, ο Μουντί με βρό­ ντηξε πάνω στο κρεβάτΙ. «Βοηθήστε με!» Φώναξα. «Μαμάλ, βοήθησέ με». Ο Μουντί με άρπαξε από τα μαλλιά με το αριστερό του χέρι. Με την ελεύθερη γροθιά του άΡΧlΟε να με χτυπάει ξανά και ξανά στο κεφάλl. Η Μαχτόμπ όρμησε να με βοηθήσΘ και ξανά ο πατέρας της την έσπρωξε στο πλάΙ. Αγωνίστηκα να ελευθερωθώ από την αρπάγη των χεριών του, μα ήταν πολύ πιο δυνατός από μένα. Με χαστούκισε με την ανοιχτή του παλάμη. «Θα σε σκοτώσω», μου είπε έξω φρενών. Τον κλότσησα, ελευθερώθηκα κάπως από το σφίξψό του, και προ­ σπάθησα να του ξεφύγω, μα με κλότσησε κι εκείνος στην πλάτη τόσο άγρια ώστε παρέλυσα από τον πόνο που διέτρεξε από πάνω μέχρι κάτω τη σπονδυλική μου στήλη. Με τη Μαχτόμπ να κλαίει σε μια άκρη του δωματίου κι εμένα στο έλεός του, έγινε πιο μεθοδικός, άΡΧlΟε να μου στρίβει το μπράτσο, να μου τραβάΘ τα μαλλιά και να με χαστουκίζει στο πρόσωπο, βλαστηDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

120

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

μώντας μΕ όλη την ώρα. Μου ΦώναζΕ συνέΧΕ1α: Θα σΕ σκοτώσω! Θα σΕ σκοτώσω! «ΒοηθήστΕ μΕ!» ούρλιαξα αΡΚΕΤές φορές. «Παρακαλώ, ας μΕ βοη. θήσΕ1 κάποιος». Μα ούΤΕ ο Μαμάλ ούΤΕ η Νασρίν προσπάθησαν να ΕΠέμβουν. ΟύΤΕ ο Ρεζά και η Εσί, που ήμουν σίγουρη πως τα Είχαν ακούσΕ1 όλα. Δεν ξέρω πόσα λεπτά πέρασαν, Ενώ ΕΚΕίνος συνέχιζΕ να μΕ χτυπάΕΙ. ΠΕρίμΕνα να χάσω τις αισθήσΕις μου, το θάνατο που μου ΕίΧΕ υΠΟΟ)(Ε­ θΕί. Σταδιακά, η ορμή των χτυπημάτων του μΕ1ώθηΚΕ. ΣταμάτησΕ να πάΡΕΙ ανάσα, μα ακόμη μΕ κρατούσΕ σταθΕρά πάνω στο ΚΡΕβάτι. Κάπου σΕ μια άκρη, η Μαχτόμπ έκλαιγΕ υστΕρικά. «NτετζΆV», ΕίΠΕ μια ήΡΕμη φωνή από την πόρτα. «NτετζΆV». Ήταν ο Μαμάλ. Επιτέλους. Ο Μουντί σήκωσΕ το ΚΕφάλι του. «NτετζΆV», ξαναΕίΠΕ ο Μαμάλ. ΤράβηξΕ απαλά τον Μουντί από πάνω μου και τον έβγαλΕ έξω από την ΚΡΕβατοκάμαρα. Η Μαχτόμπ έτΡΕξΕ κοντά μου κι έκρυΨΕ το ΚΕφαλάκι της στην αγκαλιά μου. ΜοιράσαμΕ τον πόνο μας, όχι μόνο τις φυσικές μΕλανιές μας, μα και το βαθύΤΕΡΟ πόνο που παραμόνΕυΕ μέσα μας. ΚλαίγαμΕ σιωπηλά, καμιά μας δΕν μπορούσΕ να μιλήσΕ1 για πολλή ώρα. Το κορμί μου το ένιωθα σαν να ήταν ολόκληρο μια ΤΕράστια πληγή. Τα χτυπήματα του Μουντί Είχαν στολίσΕ1 το ΚΕφάλι μου μΕ δυο καρού­ μπαλα τόσο μΕγάλα, που ανησυχούσα μήπως μου ΕίΧΕ προκαλέσΕ1 κάποια σοβαρή βλάβη. Τα μπράτσα και η πλάτη μου πονούσαν. Το ένα από τα πόδια μου μΕ πονούσΕ τόσο πολύ, που ήξΕρα πως θα κούτσαινα για μέΡΕς. Αναρωτιόμουν σΕ τι κατάσταση ήταν το πρόσω­ πό μου. ΜΕΤά από λίγα λεπτά η Νασρίν ακροπατώντας μπήΚΕ στην ΚΡΕβα­ τοκάμαρα, η Εικόνα της υπάκουης lρανής προσωποποιημένη, το αρι­ στΕρό της χέρι κρατούσΕ σφιχτά το τσαντόρ στο πρόσωπό της. Η Μαχτόμπ κι εγώ κλαίγαμΕ ακόμη. Η Νασρίν κάθισΕ στο ΚΡΕβάτι και μΕ αγκάλιασΕ από τους ώμους. «Μην ανησυΧΕίς γι ' αυτό», μου ΕίΠΕ. «Δεν Είναι τίποτα σοβαρό». «Δεν Είναι τίποτα σοβαρό;» τη ρώτησα δύσπιστα. «ΔΕν Είναι τίποτα σοβαρό το γεγονός πως μΕ χτύπησΕ τόσο βάρβαρα; Και δΕν το θΕω­ ΡΕίς ΕΠικίνδυνο να μου λέΕ1 πως θα μΕ σκοτώσΕ1;» «ΔΕν πρόΚΕΙΤαι να σΕ-σκοτώσΕ1», μου ΕίΠΕ η Νασρίν. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

121

«Λέει πως θα το κάνει. Γιατί δε με βοηθήσατε; Γιατί δεν κάνατε κάτι;» Η Νασρίν προσπάθησε να με παρηγορήσει όσο καλύτερα μπορού· σε, να με βοηθήσει να μάθω να παίζω με τους κανόνες αυτής της φοβερής χώρας. «Δεν μπορούμε ν ' ανακατευτούμε, σε τέτοια πράγ­ ματα», μου εξήγησε. «Δεν μπορούμε να πάμε ενάντια στη θέληση του NτετζΆV». Η Μαχτόμπ καταλάβαινε τα πάντα, βλέποντας τα δακρυσμένα της μάτια ένιωσα ένα ρίγος να διατρέχει τη ραχοκοκαλιά μου. Τι θα γινό­ ταν αν ο Μουντί πραγματοποιούσε την aπειλή του να με σκοτώσει; Θα είχε το κουράγιο να σκοτώσει και τη Μαχτόμπ; Ή ήταν πολύ μικρή ακόμη κι απλά θα μεγάλωνε μαθαίνοντας ν ' aπoδέxεται την τρέλα του σαν κάτι το φυσιολογικό; Θα γινόταν κι αυτή μια γυναίκα σαν τη Νασρίν ή την Εσί, που θα σκέπαζε την ομορφιά, το πνεύμα και την ψυχή της με το τσαντόρ; Θα την πάντρευε ο Μουντί μ ' έναν ξάδερφό της που θα τη χτυπούσε και θα την ανάγκαζε να γεννοβολά μωρά με aπλανή μάτια και γενετικές παραμορφώσεις στο κορμί τους «Δεν μπορούμε να πάμε ενάντια στον NτετζΆV», επανέλαβε η Νασ­ ρίν, «μα μην το παίρνεις κατάκαρδα. Όλοι οι άντρες έτσι είναι». «Όχι», της είπα aπότoμα. «Δεν είναι όλοι οι άντρες έτσι». «Κι όμως είναι», μου είπε σοβαρά. «ο Μαμάλ κάνει το ίδιο σε μένα. Ο Ρεζά κάνει τα ίδια στην Εσί. Όλοι οι άντρες στο Ιράν έτσι είναι». Θεέ μου! σκέφτηκα. Τι με περιμένει ακόμη;

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

7

Γ

αρκετά καλά για να ξαναρ­ χίσω πάλι τις καθημερινές μου δουλειές και τα ψώνια. Απέφευγα να έρθω σε επαφή με ξένους. Αφού ακόμη και με το ρουσαρί δεν κατόρ­ θωνα να κρύψω το γεμάτο μελανιές πρόσωπό μου, πράγμα που μ ' έκανε να ντρέπομαι πολύ. Η Μαχτόμπ μετά από αυτά τα γεγονότα απομακρύνθηκε ακόμη πιο πολύ από τον πατέρα της. Κάθε βράδυ την άκουγα να κλαίει στον ύπνο της. Καθώς περνούσαν οι μέρες γεμάτες ένταση, ο Μουντί γινόταν ό­ λο και πιο σκυθρωπός κι απειλητικός απέναντί μας, η Μαχτόμπ κι εγώ ζούσαμε πια μέσα στο φόβο. Το άγριο ξύλο μ ' έκανε να συνει­ δητοποιήσω τους κινδύνους που μας απειλούσαν, τα τραύματά μου ήταν η απόδειξη πως ο Μουντί ήταν, στ ' αλήθεια, αρκετά τρελός για να με σκοτώσει -να μας σκοτώσει- αν κάτι ενεργοποιούσε το θυμό του. Οι ζωές μας είχαν γίνει έρμαιο των διαθέσεων του Μουντ1. Τον ήξερα αυτόν τον άντρα τόσο καλά. Για χρόνια έβλεπα τη σκιά της τρέλας να τον τυλίγει. Και κατηγορούσα τον εαυτό μου για την αδρά­ νεια που είχα δείξει, τότε που τα σημάδια συγκεντρώνονταν απειλη­ τικά στον ορίζοντα. Αν είχα δώσει βάση στους φόβους μου κι είχα ενεργήσει νωρίτερα, πριν πάρουμε εκείνη την πτήση για την Τεχερά­ νη, ίσως να μη βρισκόμαστε σήμερα παγιδευμένες σ ' αυτήν τη φοβερή χώρα. Θα μπορούσα να απαριθμήσω τις αιτίες που με είχαν πείσει να δεχτώ αυτό το ταξίδι -αιτίες οικονομικές, νομικές, συναισθηματικές, ακόμη και ιατρικές. Μα όλα κατέληγαν στο ίδιο αποτέλεσμα. Είχα φέρει τη Μαχτόμπ στο Ιράν σε μια τελευταία απελπισμένη προσπάθειά μου να επιβεβαιώσω την ελευθερία της, και να πού είχαμε καταλήξει Η οργή του Μουντί αvτί να με υποτάξει σ ' αυτόν, ατσάλωσε τη θέλησή μου. Η παρουσία της Μαχτόμπ στη ζωή μου μου έδινε θάρρος και η απόφασή μου να τη βγάλω απ ' αυτήν τη χώρα μου έγινε έμμονη ιδέα. ΙΑ ΜΕΡΕΣ ΚΟΥΤΣΑΙΝΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΝΙΩΘΑ

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

123

Στο μπάνιο μαζί μου έκλαιγε σιωπηλά και με ικέτευε να την πά­ ρω μακριά από τον πατέρα της και να την ξαναγυρίσω στην Αμε­ ρική. «Ξέρω τον τρόπο να γυρίσουμε πίσω», μου είπε μια μέρα. «Ό­ ταν ο μπαμπάς κοιμηθεί, θα βγούμε κρυφά έξω, θα πάμε στο αεροδρό­ μιο και θα μπούμε στο πρώτο αεροπλάνο που θα βρούμε μπροστά μας». Οι προσευχές μας μέρα με τη μέρα αποκτούσαν ένταση και πάθος. Παρόλο που είχα παραμελήσει να πηγαίνω στην εκκλησία τα τελευ­ ταία χρόνια, είχα κατορθώσει να διατηρήσω την πίστη μου στο Θεό. Δεν μπορούσα να καταλάβω γιατί Εκείνος μας είχε δώσει τόσο βαρύ φορτίο να σηκώσουμε, μα ήξερα πως δε θα τα καταφέρναμε να το σηκώσουμε χωρίς τη βοήθειά Του. Την πρώτη φορά που τόλμησα να μπω στο μαγαζί του Χαμίντ, μετά το ξυλοΦόρτωμα, με ρώτησε «Τι έπαθες» Όταν του εξήγησα, οργίστηκε. «Θα πρέπει να είναι τρελός», μου είπε θυμωμένα. Μιλούσε αργά, προσεκτικά. «Πού μένεις Θα μπορούσα να στείλω κάποιον να τον φροντίσε\)) . Ήταν μια λύση που άξιζε τον κόπο να την υπολογίσουμε, μα όταν το ξανασυλλογιστήκαμε συνειδητοποιήσαμε και οι δυο μας πως κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε υποψίες στον Μουντί πως είχα κάποιους μυ­ στικούς φίλους. Καθώς αναλάμβανα στην υγεία μου, όλο και τολμούσα να βγαίνω έξω συχνότερα, σταματούσα στο μαγαζί του Χαμίντ σε κάθε ευκαιρία για να τηλεφωνήσω στη Χέλεν στην πρεσβεία και να κουβεντιάσω μαζί του τα προβλήματά μου. Ο Χαμίντ ήταν πρώην αξιωματικός στο στρατό του σάχη και ζούσε τώρα στην Τεχεράνη με ψεύτικο όνομα. «ο κόσμος στο Ιράν ήθελε επανάσταση», μου είπε ήρεμα μια μέρα. «Μα αυτό» -έκανε μια χει­ ρονομία προς τις ορδές των αγέλαστων Ιρανών που έτρεχαν στους δρόμους της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Αγιατολάχ- «δεν είναι εκεί­ νο που ονειρευτήκαμε». Ο Χαμίντ προσπαθούσε κι ο ίδιος να βρει έναν τρόπο να φύγει από το Ιράν με την οικογένειά του. Μα υπήρχαν πολλά πράγματα που θα έπρεπε να κάνει πριν το αποτολμήσεΙ. Θα έπρεπε πρώτα πρώτα να πουλήσει την επιχείρησή του, να ρευστοποιήσει την περιουσία του, και να σιγουρευτεί για τις αναγκαίες προφυλάξεις που θα έπρεπε να πάρει, μα ήταν αποφασισμένος να φύγει πριν το παρελθόν του τον προδώσεΙ. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

124

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο Υ!ΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

« Έχω αρκετούς φίλους με επιρροή στις Ηνωμένες Πολιτείες», μου είπε. «Κάνουν ό,τι μπορούν για μένα». «Η οικογένειά μου κι οι φίλοι μου στην Αμερική κάνουν επίσης ό,τι μπορούν για μένα», του είπα. Μα είναι ολοΦάνερο πως είναι λίγα αυτά που μπορούν να επιτύχουν μέσα από επίσημα κανάλια. Το γεγονός πως μπορούσα να χρησιμοποιώ όποτε ήθελα το τη­ λέφωνο του Χαμίντ ήταν μεγάλη εξυπηρέτηση για μένα. Παρόλο που οι πληροφορίες που έπαιρνα από την πρεσβεία μου δημιουργού­ σαν ηποπάθεια, ήταν ακόμη το μόνο σημείο επαφής με το σπίτι μου. Η φιλία μου με τον Χαμίντ μου έδειξε πως υπάρχουν πολλοί Ιρανοί που εκτιμούν ακόμη το δυτικό τρόπο ζωής και που εξαγριώνονται για την περιφρόνηση με την οποία η κυβέρνηση αντιμετωπίζει την Αμε­ ρική.

Καθώς περνούσε ο καιρός, συνειδητοποιούσα πως ο Μουντί δεν ήταν ο παντοδύναμος ηγεμόνας που ο ίδιος πίστευε πως ήταν. Είχε κάνει πολύ λίγη πρόοδο για την απόκτηση της άδειας για να μπορέσει να εξασκήσει την ιατρική στο Ιράν. Στις περισσότερες περιmώσεις η αμερικάνικη εκπαίδευσή του του έδινε κάποιο γόητρο, μα το γραφειοκρατικό κράτος του Αγιατολάχ τον αντιμετώπιζε με κάποιο είδος προκατάληψης. Επιπλέον δεν ήταν εκείνος επικεφαλής της μπερδεμένης ιεραρ­ χίας της οικογενειακής τους κλίμακας. Ο Μουντί όφειλε σεβασμό στους μεγαλύτερους συγγενείς του, όπως οι νεότεροι όφειλαν σ ' αυ­ τόν. Δεν μπορούσε να αποφεύγει για πάντα τις υποχρεώσεις του στην οικογένειά του, και τώρα αυτό είχε αρχίσει να λειτουργεί υπέρ ε­ μού. Οι συγγενείς του συχνά αναρωτιόνταν τι είχαμε απογίνει η Μα­ χτόμπ κι εγώ. Όλοι αυτοί που είχαμε συναντήσει τις δυο πρώτες εβδο­ μάδες του ταξιδιού μας στο Ιράν ζητούσαν να μας ξαναδούν, κι ο Μουντί ήξερε καλά πως δεν μπορούσε να μας κρατάει κρυμμένες για πάντα. Απρόθυμα δέχτηκε μια πρόσκληση για δείπνο στο σπίτι του αγά (<<κύριος») Χακίμ, στον οποίον ο Μουντί όφειλε μεγάλο σεβασμό. Ήταν πρώτα ξαδέρφια και μοιράζονταν επίσης την κληρονομιά ενός μπερδεμένου και πολύπλοκου οικογενειακού δέντρου. Για παράδειγ­ μα, ο γιος της αδερφής του αγά Χακίμ ήταν παντρεμένος με την αδερφή της Εσί, και η κόρη της αδερφής του ήταν παντρεμένη με τον Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

125

αδερΦό της Εσί. Ο 2ία Χακίμ, τον οποίο είχαμε συναντήσει στο αερο­ δρόμιο, ήταν ανιψιός του αγά Χακίμ Και η χανούμ (<<κυρία») Χακίμ, η γυναίκα του, ήταν επίσης ξαδέρφη του Μουντί. Η αλυσίδα αυτή δεν τέλειωνε ποτΙ Όλες αυτές οι σχέσεις συγγένειας απαιτούσαν σεβασμό, μα αυτό που έκανε τον αγά Χακίμ πιο ισχυρό από τον Μουντί ήταν η ιδιότητά του του μουλά, ηγέτη των μαστζΈVΤ της Νιαβαράν, κοντά στο παλάτι του σάχη_ Ο αγά Χακίμ δίδασκε επίσης στο Πανεπιστήμιο, στη Θεο­ λογική Σχολή της Τεχεράνης. Ήταν ακόμη αξιοσέβαστος συγγραφέας ισλαμικών βιβλίων κι είχε μεταφράσει από τα αραβικά στα φαρσί πο­ λυάριθμες διδακτικές εργασίες γραμμένες από τον Ταγατί Χακίμ, τον κοινό παππού εκείνου και του Μουντί. Στη διάρκεια της επανάστασης κατέλαβε με επιτυχία το παλάτι του σάχη, ένα κατόρθωμα που έγινε αφορμή να μπει η φωτογραφία του στο περιοδικό ΝιούσΥΟUIκ. Επι­ πλέον, η χανούμ Χακίμ είχε το τιμητικό παρατσούκλι της Μπιμπί Χα­ τζί, δηλαδή <<γυναίκα που έχει πάει στη Μέκκα». Ο Μουντί δεν μπορούσε ν ' αρνηθεί την πρόσκληση του Χακίμ «Θα πρέπει να φορέσεις μαύρο τσαντόρ», μου είπε. «Δεν μπορείς να πας στο σπίτι τους χωρίς να είσαι ντυμένη έτσι». Το σπίτι των Χακίμ στη Νιαβαράν, μια αριστοκρατική συνοικία στα βόρεια της Τεχεράνης, ήταν μοντέρνο κι ευρύχωρο, μα σχεδόν άδειο από έπιπλα. Ήμουν ευτυχισμένη που θα βγαίναμε, μα είχα μουτρώσει με τον κώδικα ντυσίματος κι επειδή περίμενα πως θα περνούσα ένα ακόμη βαρετό απόγευμα κοντά σ ' ένα μουλά. Ο αγά Χακίμ ήταν λεπτός, δυο ίντσες ψηλότερος από τον Μουντί, με πυκνό γκριζόασπρο γένι κι ένα κολακευτικό χαμόγελο που δεν το αποχωριζόταν ποτέ. Ήταν ντυμένος στα ολόμαυρα, ακόμη και το τουρμπάν του ήταν μαύρο. Το χρώμα του τουρμπάν είναι σημαντικό για ένα μουλά, οι περισσότεροι φορούν άσπρο. Το μαύρο τουρμπάν όμως του αγά Χακίμ σήμαινε πως ήταν κατευθείαν απόγονος του Μωάμεθ. Έκπληκτη διαπίστωσα πως δε δίσταζε, παρ ' όλ ' αυτά, να με κοι­ τάζει στα μάτια καθώς μιλούσε. «Γιατί φοράς τσαντόρ;» με ρώτησε ζητώντας από τον Μουντί να μεταφράσει την ερώτησή του. «Πίστευα πως έτσι έπρεπε». Ο Μουντί ντρεπόταν πιθανότατα για τα σχόλια του αγά Χακίμ, μα δεν μπορούσε και να μην τα μεταφράσει. «Κανείς δε νιώθει άνετα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

126

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

OYlΛlAM ΧΟΦΕΡ

φορώντας τσαντόρ. Το τσαντόρ δεν είναι ισλαμικό έθιμο. Είναι περ­ σικό. Δεν είσαι αναγκασμένη να το φοράς στο σπίτι μου». Μου άρεσε. Ο αγά Χακίμ με ρώτησε για την οικογένειά μου στην Αμερική, κι ήταν ο πρώτος Ιρανός από τότε που ήρθαμε εδώ που το έκανε αυτό. Του εξήγησα πως ο πατέρας μου πέθαινε από καρκίνο και πως ανη­ συχούσα φοβερά γι ' αυτόν, όπως και για τη μητέρα μου και τους γιους μου. Κούνησε το κεφάλι του σ ' ένδειξη συμπάθειας. Καταλάβαινε τη δύναμη των οικογενειακών δεσμών. *

*

*

Ο Μουντί της φύλαγε κάτι της καημένης της Μαχτόμπ και της το παρουσίασε μ ' ένα χαρακτηριστικά σκληρό τρόπο. Χωρίς καμιά προηγούμενη κουβέντα, για να την προετοιμάσει, της είπε κάποιο πρωί : «Λοιπόν, Μαχτόμπ, σήμερα θα πάμε στο σχολείο». Η Μαχτόμπ κι εγώ βάλαμε τα κλάματα, επειδή φοβόμαστε κάθε χωρισμό μας, ακόμη και τον πιο σύντομο. «Μην την αναγκάζεις να πάει!» τον ικέτευσα. Αλλά ο Μουντί επέμενε. Διαφωνούσε μαζί μου λέγοντάς μου πως η Μαχτόμπ θα έπρεπε να μάθει να προσαρμόζεται και πως το σχολείο ήταν ένα αναγκαίο πρώτο βήμα. Μέχρι τώρα είχε καταφέρει να μάθει αρκετά φαρσί για να μπορεί να επικοινωνεί με τ ' άλλα παιδιά. Ήταν ώρα πια να πάει σχολείο. Ο Μουντί είχε κουραστεί να περιμένει ν ' αδειάσει κάποια θέση στο ιδιωτικό νηπιαγωγείο που είχαμε επισκεφτεί πριν από λίγο καιρό. Η ανιψιά του η Φερί, που ήταν δασκάλα, είχε γράψει τη Μαχτόμπ σ ' ένα δημόσιο νηπιαγωγείο. Ήταν δύσκολο να βρεθεί αυτή η θέση στο νη­ πιαγωγείο, μου είπε ο Μουντί, μα τα είχε καταφέρει με τη βοήθεια και τις γνωριμίες της Φερί. <<Σε παρακαλώ, άσε με να έρθω μαζί σου», του είπα, κι εκείνος δέχτηκε. Ντυμένοι με χοντρά ρούχα για ν ' αντιμετωπίσουμε τον ψυχρό Φθι­ νοπωρινό αέρα που κατέβαινε από τα βουνά στα βόρεια, πήγαμε με τα πόδια ως την κεντρική λεωφόρο Σαριατί, που απείχε λίγα τετρά­ γωνα από το σπίτι του Μαμάλ, για να πάρουμε ένα ραδιοταξί. Στρι­ μωχτήκαμε μέσα στο πρώτο που σταμάτησε με μισή ντουζίνα Ιρανούς Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

127

και ξεκινήσαμε για τον προορισμό μας η διαδρομή δεν κράτησε πε­ ρισσότερο από δέκα λεπτά. Το μΣVΤρεσέ (<<σχολείο») 2ινάμπ ήταν ένα χαμηλό τσιμεντένιο κτί­ σμα βαμμένο με ένα σκοτεινό, μουντό πράσινο χρώμα, έμοιαζε απέξω με φρούριο. Κορίτσια κάθε ηλικίας, όλα ντυμένα με μαύρα σκούρα γκρίζα ρούχα, με τα κεφάλια και τα πρόσωπά τους καλυμμένα με το ρσυσσρί, έτρεχαν να μπουν. Δισταχτικά, η Μαχτόμπ κι εγώ ακολου­ θήσαμε τον Μουντί σ ' ένα αμυδρά φωτισμένο χολ. Μια γυναίκα Φύ­ λακας εισόδου αναστατώθηκε μόλις μπήκε ο Μουντί. Ήταν σχολείο θηλέων. Γρήγορα, η φύλακας χτύπησε την πόρτα του γραφείου, την άνοιξε μια χαραμάδα και προειδοποίησε εκείνες που ήταν μέσα πως ένας άντρας ετοιμαζόταν να μπει Στο γραφείο η Μαχτόμπ κι εγώ στεκόμαστε πιο πέρα ανήσυχες την ώρα που ο Μουντί μιλούσε στη διευθύντρια, μια γυναίκα που κρατού­ σε το μαύρο της τσαντόρ σφιχτά μπροστά στο πρόσωπό της και με τα δυο της χέρια. 'Οση ώρα μιλούσε ο Μουντί, εκείνη κρατούσε τα μάτια της καρφωμένα συνέχεια στο πάτωμα, ρίχνοντάς μου κλεφτές ματιές πότε πότε. Μετά από λίγα λεπτά ο Μουντί γύρισε προς το μέρος μου και μούγκρισε «Λέει πως η γυναίκα μου δε φαίνεται και τόσο ευχαριστημένη». Τα μάτια του με διέταξαν να συνεργαστώ' για μια ακόμη φορά -αφού αυτό αφορούσε την ψυχική ισορροπία της Μα­ χτόμπ, που για μένα ήταν ό,τι μέτραγε περισσότερο στη ζωή μου­ βρήκα τη δύναμη να τον αντιμετωπίσω. «Δε μου αρέσει αυτό το σχολείο», του είπα. «Θέλω να δω την τάξη που θα τη βάλουνε». Ο Μουντί μίλησε πάλι με τη διευθύντρια. «Η χανούμ Σαχίν -είναι η διευθύντρια- θα σου τη δείξει», μου είπε. «Αυτό είναι σχολείο θη­ λέων, δεν ΕΠιτρέπεται στους άντρες να προχωρήσουν πέρα από το γραφείο. Γι ' αυτό δε θα ' ρθω μαζί σου». Η χανούμ Σαχίν ήταν μια νέα γυναίκα γύρω στα είκοσι πέντε, ελ­ κυστική ακόμη και κάτω από το τσαντόρ, με μάτια που συναντούσαν την εχθρική μου ματιά με καλοσύνη. Ήταν μια από τις λίγες lρανές που είχα δει να φορούν γυαλιά. Επικοινωνήσαμε μεταξύ μας, όσο πιο καλά μπορούσαμε, με χειρονομίες και λίγες απλές λέξεις στα φαρσί. Ένιωθα φρίκη μ ' αυτά που πρόσφερε το σχολείο και με τις δραστη­ ριότητες που αναπτύσσονταν εκεί. Περπατούσαμε ανάμεσα σε βρόμι­ κες αίθουσες, περάσαμε κάτω από μια τεράστια φωτογραφία του αγια­ τολάχ, που μας κοίταζε βλοσυρά, κι από αμέτρητες αφίσες που παρίDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

128

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - O YlΛlAM ΧΟΦΕΡ

σταναν τις δόξες του πολέμου. Μια από τις πιο αγαπημένες στάσεις φαίνετω πως ήταν εκείνη ενός γενναίου στρατιώτη, που στεκόταν υπερήφανα πλάι στο τουφέκι του, μ ' έναν επίδεσμο μουσκεμένο στο αίμα, τυλιγμένο γύρω από το μέτωπό του. Μαθήτριες κάθονταν στρψωγμένες η μια πλάι στην άλλη σε μακρό­ στενους πάγκους κω, παρόλο που ήξερα πολύ λίγα φαρσί, η τεχνική της διδασκαλίας τους ήταν αρκετά απλή για να την καταλάβω. Η δασκάλα έλεγε τραγουδιστά μια φράση κω οι μαθήτριες την επανα­ λάμβαναν τράγουδιστά όλες μαζί. Πίστευα πως είχα δει τη βρομιά σ ' όλο της το μεγαλείο στο Ιράν, ώσπου είδα την τουαλέτα του σχολείου, μία κω μοναδική για πεντα­ κόσιες μαθήτριες. Ήταν ένα μικροσκοπικό δωμάτιο μ ' ένα μεγάλο μονίμως ανοιχτό παράθυρο για να βOηθάεt στον εξαερlΟμό, μα που, εκτός από τον αέρα, άφηνε να μπαίνουν μέσα η βροχή, το )(Ιόνl, οι μύγες κω τα κουνούπια. Δεν υπήρχε λεκάνη, μόνο μια τρύπα στο πάτωμα κι αυτοί που τη χρησψοποlOύσαν ήταν ολοΦάνερο πως σπά­ νια έβρισκαν το στόχο τους. Αντί για χαρτί τουαλέτας, υπήρχε μια μάνικα που έβγαζε παγωμένο νερό. Όταν επιστρέψαμε στο γραφείο, είπα στον Μουντί: «Δεν πρόκεπω να φύγουμε από δω αν δε δεις κι εσύ με τα ίδια σου τα μάτια σε τι κατάσταση βρίσκετω τούτο το σχολείο!» Στο τέλος η διευθύντρια δέχτηκε να τον αφήσεl να ρίξει μια μJατιά. Μα έστεtλε μια επιστάτισσα μπροστά γω να προειδοποιεί τις δασκάλες κω τις μαθήτριες πως κάποlOς άντρας πλησίαζε στην απαγορευμένη περlOχή. Ύστερα έφυγε μαζί με τον Μουντί για να του δείξει το σχο­ λείο, ενώ η Μαχτόμπ κι εγώ μείναμε στο γραφείο να τους περψένουμε. «Λοιπόν, έχεις δίκιο» , παραδέχτηκε ο Μουντί όταν επέστρεψαν. «Ούτε κω σε μένα αρέσει. Είνω φριχτό. Μα έτσι είνω τα σχολεία εδώ κω εδώ θα έρθεt τελικά. Κι αν θες να ξέρεις είνω καλύτερο από το σχοΛείο που πήγωνα εγώ». . Η Μαχτόμπ δέχτηκε την απόφαση του πατέρα της σιωπηλή, δάκρυα ήταν έτοψα να κυλήσουν στα μάγουλά της. Αναστέναξε μ ' ανακού­ φιση όταν ο Μουντί μας είπε «Δεν μπορούν να τη δεχτούν σήμερα. Θ ' αρχίσει από αύρlO». Σε όλη τη διαδρομή με το ταξί για το σπίτι, η Μαχτόμπ ικέτευε τον πατέρα τη� να μην την αναγκάσει να πάει σ ' εκείνο το σχολείο, μα ο Μουντί ήταν αμετάπεtστας. Όλο το απόγευμα έκλωγε ακουμΠlΟμέ­ νη στον ώμο μου. «Σε παρακαλώ, Θεέ μου», προσευχήθηκε στο μπάDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

129

νιο, «ας συμβεί κάη, ώστε να μην αvαγKαστώ να πάω αύρlO σ ' εκείνο το σχολείο». Την ώρα που άκουγα την προσευχή του μωρού μου, μου ήρθε κάποια ιδέα. Είπα στη Μαχτόμπ: «Θέλω να ξέρεις πως ο Θεός θ ' ακούσει ης προσευχές μας. Ίσως κι εκείνος να θέλει να πας σ ' αυτό το σχολείο για να σου στείλει τη βοήθειά του με κάποιο τρόπο εκεί πέρα». Η Μαχτόμπ συνέχιζε να είνω απαρηγόρητη, μα εγώ ένιωσα ένα αίσθημα γαλήνης να με κυριεύει Ίσως, πραγμαηκά, κάη να κερδίζαμε από αυτό. Κω οι δυο μας μισούσαμε εκείνο το σχολείο. Μα συνειδη­ τοποίησα, πως το πρόγραμμα του νηπιαγωγείου της Μαχτόμπ θα την κρατούσε απασχολημένη από ης οχτώ ως ης δώδεκα έξι μέρες την εβδομάδα. Κάθε μέρα, εκτός από την Παρασκευή, θα είχαμε λόγο να φεύγουμε από το σπίη, κω ποιος μπορούσε να προβλέψει η ευκαφίες θα μας παρουcnάζονταν στο μέλλον;

Σηκωθήκαμε νωρίς κω οι τρεις το επόμενο πρωί. Ο Μουντί είχε αvαλάβεl σαv VΤετζΆV που ήταv το ρόλο του πνευμαηκού αφέντη του σπιτιού. Σηκωνόταν αρκετά πριν το χάραμα κάθε μέρα για να σιγου­ ρευτεί πως όλοι (εκτός από τη Μαχτόμπ κι εμένα) συμμετείχαν στην προσευχή. Αυτό ήταν περιπό για τη Νασρίν κω τον Μαμάλ, αφού ήταν κω οι δυο τους ευσεβείς κω τηρούσαν με σχολαστικότητα τα θρησκευηκά τους καθήκοντα. Μα ο Μουντί ήθελε να επεκτείνει την εξουσία του κω στο κάτω πάτωμα, στον Ρεζά κω στην Εσί, που ήταv αμελείς στις προσευχές τους. Κι αυτό ήταv ιδιαίτερα εκνευριστικό για τον Ρεζά, που είχε ν ' αντψετωπίσεl καθημερινά πολλές ώρες δου­ λειάς, ενώ ο Μουντί ξαναKoψόταv. Εξουθενωμένος από την προσευχή, ο Μουντί είχε αποκτήσει την τεμπέλικη συνήθεια να κοψάτω ως ης δέκα ή ακόμη και ως ης έντεκα το πρωί. Ήμουν σίγουρη πως θα τον κούραζε γρήγορα το κωνούριο πρόγραμμα της Μαχτόμπ. Ίσως πριν περάσει πολύς καφός θα με άφηνε να την πηγαίνω στο σχολείο μόνη μου κι ήξερα πως κάη τέτοιο θα μου έδινε μεγάλη ελευθερία. Όμως τώρα, τούτο το πρωινό ήταv γεμάτο ένταση. Η Μαχτόμπ παρέμενε σιωπηλή όση ώρα την έντυνα για το σχολείο με ·του ίδιου τύπου ρουσαρί που φoρoύσαv οι άλλες μαθήτριες. Συνέ)(1σε να μένει σιωπηλή μέχρι τη στιγμή που φτάσαμε στο γραφείο του σχολείου κω Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

130

ΜΠΕΠ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - ΟΥΙΝΑΜ ΧΟΦΕΡ

μια βοηθός της δασκάλας την έπιασε από το χέρι για να την οδηγήσει στην τάξη της. Η Μαχτόμπ έβαλε τότε τα κλάματα, και μ ' έπιασε πεισματικά από το παλτό μου. Τα μάτια μου συνάντησαν του Μουντί, μα δεν είδα σ ' αυτά συμπά­ θεια ή αγάπη, μόνο απειλή. «Μαχτόμπ, πρέπει να παQ>, της είπα, ενώ πάλευα μέσα μου να πα­ ραμείνω ήρεμη. «Όλα θα πάνε καλά. Θα είμαστε εδώ για να σε πά­ ρουμε όταν θα τελειώσει το μάθημα». Η βοηθός της δασκάλας ευγενικά απομάκρυνε τη Μαχτόμπ από κοντά μας. Η Μαχτόμπ έκανε υπεράνθρωπη προσπάθεια να φαίνεται ψύχραιμη, μα όταν γυρίσαμε ο Μουντί κι εγώ να φύγουμε, την ακού­ σαμε να κλαίει σπαρακτικά. Η καρδιά μου κόντευε να σπάσει, μα ήξερα πως εκείνη τη στιγμή δεν μπορούσα να κάνω τίποτα, αφού δεν τολμούσα να αψηφήσω τον τρελό που με κρατούσε σφιχτά από το μπράτσο και με οδηγούσε έξω στο δρόμο. Γυρίσαμε σιωπηλοί σπίτι μ ' ένα ραδιοταξί και βρήκαμε τη Νασρίν να μας περιμένει στο κεφαλόσκαλο. «Πήραν από το σχολείο», μας είπε «Η Μαχτόμπ κάνει πάρα πολλή φασαρία. Θα πρέπει να πάτε να την πάρετε». «Εσύ φταις!» μου Φώναξε ο Μουντί. «Εσύ την έκανες έτσΙ. Δεν είναι πια φυσιολογικό παιδί. Είσαι τόσο δεμένη μαζί της». Τον άφησα να με κατηγορεί αδιαμαρτύρητα, δεν τολμούσα να προ­ καλέσω την οργή του. Ήθελα να του φωνάξω πως ήταν εκείνος που μας είχε κάνει άνω κάτω τη ζωή μας! Μα κράτησα το στόμα μου κλειστό, ξέροντας πως όσα έλεγε είχαν και μια δόση αλήθειας. Είχα γίνει υπερπροστατευτική στη Μαχτόμπ. Φοβόμουν να την αφήσω από τα μάτια μου, γιατί ζούσα συνέχεια με την υποψία πως ο Μουντί και η οικογένειά του κάποια μέρα θα προσπαθούσαν να την απομακρύ­ νουν από μένα. Ο Μουντί έφυγε από το σπίτι μόνος του σ ' έξαλλη κατάσταση και ξαναπαρουσιάστηκε λίγο αργότερα με τη Μαχτόμπ υποταγμένη πλάι του. «Αύριο θα ξαναπάς στο σχολείο!» τη διέταξε. «Και θα μείνεις εκεί μόνη σου. Το καλό που σου θέλω, κοίτα μην ξαναβάλεις τα κλάματα». Πέρασα όλο το απόγευμα και το βράδυ μιλώντας με τη Μαχτόμπ, προσπαθώντας να την πείσω. «Θα πρέπει να πας», τη συμβούλευα. «Δείξε θάρρος. Είσαι μεγάλο κορίτσι πια. Το ξέρεις, πως ο Θεός είναι μαζί σου και σε προστατεύει». «Εγώ προσευχόμουν μέρες τώρα στο Θεό να βρει κάποιον τρόπο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

131

να με βοηθήσει να μην πάω σ ' αυτό το σχολείο», Φώναξε η Μαχτόμπ. «Μα εκείνος, φαίνετω, δεν άκουσε την προσευχή μου». «Ίσως κω να την άκουσε», της είπα. «Να έxεtς εμΠlΟτοσύνη στο Θεό κι όλα θα πάνε καλά». Φαίνετω όμως πως δεν μπόρεσα να την καθησυχάσω, γιαιί το επό­ μενο πρωί η Μαχτόμπ ξύπνησε κλαίγοντας. Η καρδιά μου πονούσε την ώρα που ο Μουντί τη σήκωσε άγρια από το κρεβάη, την έντυσε κω την πήρε κι έφυγαν μαζί για το σχολείο, απαγορεύοντάς μου να πάω μαζί τους. Οι κραυγές της μου πλήγωναν την καρδιά. Βημάηζα νευρικά πάνω κάτω, ενώ ένας κόμπος μου έκλεtνε το λωμό όση ώρα περίμενα να γυρίσει ο Μουντί κω να μ ' ενημερώσει Δεν είχε καλά καλά μπεt στο σπίη, όταν η Εσί τον σταμάτησε στο κεφαλόσκαλο για να του πεt πως για άλλη μια φορά είχαν τηλεφωνή­ σεt από το σχολείο γtα να πάει να πάρεt τη Μαχτόμπ. Δεν μπορούσε ακόμη να συνεργαστεί. Οι κραυγές της δημ1Ουργούσαν πρόβλημα στ ' άλλα πωδιά. «Θα πάω να την πάρω», μου είπε θυμωμένα. «Θα τη σπάσω στο ξύλο για ν ' αναγκαστεί να μείνει εκεί την επόμενη φορά». «Σε παρακαλώ, μην της Kάνεtς κακό», του Φώναξα καθώς έβγωνε οργισμένος από το σπίτι «Σε παρακαλώ, θα της μιλήσω, θα την πείσω».

Δεν τη χτύπησε. Αντίθετα, όταν επέστρεψαν στο σπίη, ο θυμός του ξέσπασε πάνω μου, γιατί η διευθύντρια, όπως αποδείχτηκε, είχε απω­ τήσεt κάη απ ' αυτόν που δεν ήταν διαιεθεψένος να το δώσει «Θ& ,c:.;·: ',"..l τιυς αύρ1Ο μαζί της στο σχολείο», μου είπε, «κω να παραμείνεtς στο γραφείο, όσο εκείνη θα βρίσκετω στην τάξη. Για λίγες μέρες, ώσπου να συνηθίσει Μόνο μ ' αυτόν τον όρο μπορούν να την κρατήσουν». Ήμουν αναστατωμένη που εξανάγκαζε τη Μαχτόμπ να πηγαίνεt στο φανlκό σχολείο, αλλά έβλεπα ξαφνlκά μια ευκαφία να παρουσιά­ ζετω γtα μένα που θα μου έδΙνε τη δυνατότητα να βγαίνω έξω κάθε μέρα. Ο Μουντί είχε ης αντφρήσεις του γι ' αυτόν το διακανονισμό, μα δεν έβλεπε να υπάρxεt κάποια άλλη εναλλακηκή λύση. Έθεσε όμως αυστηρούς όρους. «Θα μένεtς στο γραφείο κω δε θα πηγαίνεtς που­ θενά ώσπου να έρθω να σας πάρω», μου είπε, «κω μακριά από το τηλέφωνο». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

132

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

«Ναω, υποσχέθηκα, αλλά ήταν τααρόφ η υπόσχεσή μου. Το επόμενο πρωί μαζί κω οι τρεtς μας πήραμε ένα ταξί για να πάμε στο σχολείο. Η Μαχτόμπ ήταν ανήσυχη, μα έδεtXΝε εξωτερικά ηρεμό­ τερη από τα δυο προηγούμενα πρωωά. «Η μαμά σου θα μείνεt εδώ», της είπε ο Moυvτί, δείχνοντας μια καρέκλα στο διάδρομο έξω από το γραφείο. «Θα παραμείνεt εδώ όλη την ώρα που θα KΆVεtς μάθημα». Η Μαχτόμπ κούνησε το κεφάλl της κι άφησε μια δασκάλα να την Oδηγήσεt στην τάξη της. Καθώς κατηΦόριζαν το διάδρομο, στα μέσα περίπου σταμάτησε κω κοίταξε πίσω της. Όταν βεβωώθηκε πως κα­ θόμουν στην καρέκλα, γύΡlΟε κω ακολούθησε τη δασκάλα της. «Θα μείνεtς εδώ ώσπου να έρθω να σας πάρω», μου επανέλαβε απεtληT1Kά ο Moυvτί πριν φύγεl. Το πρωί κύλησε αργά. Δεν είχα φέρεt τίποτα μαζί μου για να πε­ ράσω την ώρα μου. Οι διάδρομοι άδεtαζαν οιγά σιγά καθώς οι μαθή­ τριες έμπωναν στις τάξεtς τους κι άρχιζαν το μάθημά τους. «Μσγκ μπαρ Αμρίκα!» ακούστηκε τραγουδιστά απ ' όλες Τ1ς τάξεtς. «Μσγκ μπαρ Αμρίκα! Μσγκ μπαρ Αμρίκα!» Το άκουγα κω το ξανάκουγα, να διαπερνά το εύπλαστο μυαλό κάθε μαθήτριας, να σφυΡOKOπάεt τ ' αΦΤ1ά της αθώας μου κόρης, η επίσημη πολίΤ1κή της Ισλαμικής Δημο­ κρατίας του Ιράν: «Θάνατος στην Αμερική!» Μόλις οι πολιτικές νύξεις τελεtώσανε, ένα βουητό σκορπίστηκε α­ παλά σαν αεράκι στο διάδρομο καθώς οι μαθήτριες άρχιζαν τα καθη­ μερινά τους μαθήματα. Σε κάθε τάξη, ακόμη κω σ ' εκείνες των μεγα­ λύτερων μαθητριών, οι δασκάλες έλεγαν σχεδόν τραγουδιστά μια ε­ ρώτηση κω οι μαθήτριες τους απαντούσαν όλες μαζί, απαγγέλλovτας με στόμφο Τ1ς ίδιες λέξεtς. Δεν υπήρχε περιθώριο, ούτε χώρος για ανεξάρτητη σκέψη ή ερώτηση ή ακόμη κω για χρωμάΤ1σμα της φωνής. Αυτή ήταν η εκπαίδευση που είχε πάρει ο Moυvτί σαν πωδί. Ενώ το συλλογιζόμουν αυτό, μπόρεσα να κατανοήσω καλύτερα γιατί τόσο πολλοί Ιρανοί είνω υποταγμένοι οπαδοί της εξουσίας. Όλοι τους έ­ μοιαζαν να δυσκoλεύovτω να πάρουν μια απόφαση. Μεγαλωμένος κάτω από τέτοιες συνθήκες, ήταν απόλυτα φυσlκό να είνω προσκολλημένος στην ιεραρχία, που απαιτούσε αυστηρές διατα­ γές στους κατώτερους κω τυφλή υπακοή στους ανώτερους. Ήταν αυτό το σχολικό σύστημα που παρήγαγε ένα Moυvτί κω άλλους σαν κι αυτόν, που απαιτούσαν κω επέβαλαν πλήρη έλεγχο στις οικογένειές τους, μια Νασρίν που ανεχόταν αδιαμαρτύρητα το δεσπΟΤ1σμό του κατά τα φανlκά πρότυπα ανώτερου αρσενικού. Ένα εκπωδευΤ1κό Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

133

σύστημα σαν και αυτό θα μπορούσε va δημιουργήσει έvα ολόκληρο έθvος που θα υπάκουε τυφλά, ακόμη και QV το έστελvε στο θάvατό του, έvαv αγιατολάχ που το είχε πείσει VQ TOV θεωρεί τηv αvώτερη διάvοια και τη συvείδηση της χώρας του. Μετά από κάποια ώρα η χανούμ Σαχίv τόλμησε VQ βγει στο διάδρο­ μο και VQ μου γvέψει VQ μπω μέσα στο γραφείο. Αρvήθηκα με το χαρακτηριστικό ιραvικό τρόπο, σηκώvοvτας το κεφάλι μου ελαφρά και πλαταγίζovτας τη γλώσσα μου. Το μίσος μου για τους Ιραvούς είχε ΦOυVΤώσει κείvη τηv ώρα και ιδιαίτερα για τις υποτακτικές γυvαίκες με το τσαvτόρ. Μα η διευθύvτρια μου ξανάγvεψε καλοσυvάτα και μ ' έπεισε τελικά VQ μπω στο γραφείο της. Με διάφορες χειροvομίες η χαvούμ Σαχiv μου πρόσφερε έvα πιο άvετο κάθισμα και με ρώτησε QV ήθελα τσάΙ. Δέχτηκα ευχαρίστως, κι άρχισα v ' απολαμβάvω το τσάι μου παρατηρώvτας παράλληλα TOV τρόπο που δούλευαv. 'HTaV παράξενο μα, παρά τηv αvτιαμερικαvική προπαγάvδα που τους υποχρέωvαv VQ διδάσκουv στις μαθήτριές τους, έδειχναν VQ μ ' έχουv σε μεγάλη υπόληψη. Λαχταρούσα VQ σηκώσω το ακουστικό του τηλεΦώvου, που ήταv πολύ KOVΤά μου, και VQ τηλεφωvήσω oτηv πρεσβεία, μα δεv τόλμησα VQ τους ζητήσω κάτι τέτοιο από τηv πρώτη μέρα. Η μόvη επίπλωση σ ' αυτό το δωμάτιο ήταν τρία γραφεία όλα κι όλα και για τις πέvτε γυvαίκες που εργάζοvταv εκεί. Η διευθύvτρια καθό­ Tav στο έvα από αυτά κι απ ' ό,τι φαιvόταv δεv έκαvε απολύτως τί­ ποτα. Στ ' άλλα κάθοvταv άλλες υπάλληλοι που φυλλομετρούσαv με­ ρικά χαρτιά με το ένα τους χέρι και με το άλλο κρατούσαv σφιχτά τα τσαvτόρ τους στο πρόσωπό τους. Πότε πότε μια από αυτές σηκωvό­ Tav για va χτυπάει το κουδούvl. Κάπου κάπου έκαvαv μερικά τηλε­ φωvήματα. Μα τηv περισσότερη ώρα τους τηv περvούσαv φλυαρώ­ vτας για θέματα που, παρόλο που δεv μπορούσα VQ καταλάβω το περιεχόμεvό τους, ήταv OλOΦΆVερO πως δεv ήταv τίποτε περισσότερο από χαζοκουτσομπολιά. Κάποια στιγμή άκουσα φασαρία στο χολ. Μια δασκάλα όρμησε μέσα στο γραφείο με μια μαθήτρια va τηv ακολουθεί, με το κεφάλι κατεβασμέvο από vτρoπή. Η δασκάλα με φωvές άρχισε va τηv κατη­ γορεί, τηv άκουγα VQ χρησιμοποιεί συχνά τη λέξη <ψπάΑVΤ!» που σημαί­ VEI στα φαρσί ό,τι ακριβώς και στα αγγλικά, «κακός». Η χανούμ Σαχίv και οι άλλες υπάλληλοι του γραφείου μπήκαν κι αυτές στηv επίθεση . 'APXIoov VQ ταπειvώvουv το κορίτσι σε τέτοιο βαθμό, ώστε το αvάDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

134

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

OYlΛIAM ΧΟΦΕΡ

γκασαν να ξεσπάσει σε λυγμούς, κι ενώ συνέχιζαν ακόμη να το κα­ τηγορούν, μια από τις υπαλλήλους έκανε ένα τηλεφώνημα_ Σε χρόνο ρεκόρ μια γυναίκα μπήκε αγριεμένη στο γραφείο, κατάλαβα πως ήταν η μητέρα του κοριτσιού. Φώναζε συνέχεια και κουνούσε απειλητικά το δάχτυλό της προς το μέρος της κόρης της, διοχετεύοντας την οργή της πάνω στο απροστάτευτο παιδί. «Mπαvτ, μπαντ!» Φώναζε η μάνα. Το κορίτσι της απαντούσε με κλαψουρίσματα. Η σκηνή του εξευτελισμού συνεχιζόταν αρκετή ώρα, ώσπου κάποια στιγμή η μάνα άρπαξε από το χέρι απότομα την κόρη της και την τράβηξε βίαια έξω από το δωμάτιο. Αμέσως η χανούμ Σαχίν και οι άλλες γυναίκες του γραφείου άλλα­ ξαν στάση. Χαμογέλασαν κι άρχισαν να συγχαίρουν η μια την άλλη Υ1α την επιτυχία τους να ταπεινώσουν το δύστυχο παιδί και να το κάνουν να νιώσει μπάαντ. Δεν ήξερα πόσο σοβαρό ήταν το παράπτωμά του, μα αυτό δε μετρίαζε τη λύπη μου για τον εξευτελισμό στον οποίον το είχαν υποβάλει. Κι ευχόμουν ποτέ να μη συνέβαινε κάτι τέτοιο στο παιδί μου. . Η Μαχτόμπ πέρασε ήρεμα το πρώτο πρωινό της στο σχολείο, αφού ήξερε πως βρισκόμουν κοντά της. Το μεσημέρι, όταν οι τάξεις του νη­ πιαγωγείου σχόλασαν, ήρθε ο Μουντί για να μας πάει στο σπίτι με ταξί. Το επόμενο πρωί, ενώ καθόμουν στο γραφείο, η χανούμ Σαχίν με σύστησε σε μια από τις δασκάλες. «Με λένε κυρία Αζάρ», μου είπε η δασκάλα. «Ξέρω λίγα αγγλικά. Θα ήθελα να μιλήσουμε λιγάκι». Κά­ θισε πλάι μου. «Το ξέρουμε πως δε μας συμπαθείτε», μου είπε. «Μα δε θα θέλαμε να πιστεύετε πως είμαστε μπΣVΤ άνθρωποι Δε σας αρέσει το σχολείο μας» «Είναι βρόμικο», της απάντησα. «Δε μ ' αρέσει που έρχεται εδώ η Μαχτόμπ». «Λυπόμαστε γι ' αυτό», είπε η κυρία Αζάρ. «Νιώθουμε μπαντ επειδή είστε ξένη στη χώρα μας. Θα θέλαμε να κάνουμε κάτι για σας». Η χανούμ Σαχίν ήρθε προς το μέρος μας. Αναρωτιόμουν πόσα καταλάβαινε. Είπε κάτι στα φαρσί και η κυρία Αζάρ μου το μετέφρασε: «Η διευθύντριά μας λέει πως θα ήθελαν όλες τους να μάθουν αγγλικά. Ρωτάει αν θα μπορούσατε, μια κι έρχεστε εδώ κάθε μέρα, ενώ θα περιμένετε τη Μαχτόμπ να σχολάσει, να μας κάνατε κάποια μαθήματα στ ' αγγλικά. Κι εκείνες πάλι μπορούν να σας μάθουν μερικά φαρσί». Έτσι θα μπορέσουμε να γνωριστούμε καλύτερα. «Ναι», συμφώνησα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

135

Οι γυναίκες στο γραφείο είχαν πολύ λίγα πράγματα να κάνουν για να καλύπτουν το χρόνο τους όλη μέρα, έτσι , εκτός από τις περιστα­ σιακές διακοπές για να επι βλη θεί πειθαρχία ή ταπείνωση σε κάποιο από τα κορίτσια, περνούσαμε το μεγαλύτερο μέρος του πρωινού κά­ νοντας μαθήματα μεταξύ μας. Μέσα από αυτήν τη συνεργασία μας μπόρεσα κατά κάποιον τρόπο να καταλάβω αυτές τις γυναίκες. Κό­ σμοι , έθιμα, όνειρα, τόσο διαφορετικά από τα δικά μου. Παρ ' όλ ' αυτά καταλάβα ινα πως ήταν γυναίκες που ενδιαΦέ ρονταν για τα παι ­ διά κι ήθελαν να τ ' αναθρέψουν με το μόνο τρόπο που ήξεραν. Αν και παγιδευμένες σ ' ένα εκπαιδευτικό σύστημα που τους έλεγε ακρι­ βώς τι να κάνουν και πώς να το κάνουν, ήταν ολοφάνερο πως οι περισσότερες από αυτές είχαν έντονη προσωπι κότητα. Η επικοινωνία μας ήταν δύσκολη, μα δεν άργησα να καταλάβω πως υπή ρχαν πολλοί Ιρανοί που ήταν απογοητευμένοι με την κατάσταση που επι κρατούσε στη χώρα τους. Σε προσωπικό επίπεδο οι καινού ριες μου φίλες έδειχναν να ενδια­ φέρονται πραγματικά για τη Μαχτόμπ κι εμένα. Κάθε πρωί, μόλις φτάναμε στο σχολείο, την έπαι ρναν στην αγκαλιά τους και τη γέμι ζαν φιλιά. Η χανούμ Σαχίν έλεγε συχνά στη Μαχτόμπ πως της άρεσε πολύ η κολόνια που φορούσε , παρόλο που οι κολόνιες ήταν στη μαύ ρη λίστα στο Ιράν. Αυτές οι γυναίκες στις ιδιαίτερες συζητήσεις τους δεν παρέλειπαν να εκφράσουν την περιφρόνησή τους για τον Μουντί , που συνέχιζε να μας φέρνει το πρωί στο σχολείο και να μας ξαναπαίρνει το μεσημέρι , παίζοντας πολύ καλά το ρόλο του δεσμοφύλακα. Παρό­ λο που πρόσεχαν ιδιαίτερα να κρύβουν τα αισθή ματά τους, μπορούσα να καταλάβω πως εξαγριώνονταν με την απαίσι α συμπεριφορά του απέναντι σε μένα και την κόρη μας. Η κυρία Αζάρ ήταν τις περισσότερες ώρες απασχολημένη στην τάξη της, κι έτσι δεν μπορούσε να περνά πολύ χρόνο μαζί μας, μα πετιόταν ως το γραφείο όποτε τα κατάφερνε . Έκπληκτη, έμαθα μια μέρα πως η κυρία Αζάρ ήταν κάποτε και η ίδια διευθύντρια σε σχολείο. Μα αυτό πριν την επανάσταση. Με το νέο καθεστώς , ικανές επαγγελματίες όπως αυτή , με ανώτερα πτυχία και χρόνια πείρας, υπο βι βάζονταν και τη θέση τους έπαι ρναν άλλες που ήταν παθ ιασμένες πολιτικά. Αυτές οι καινούριες διευθύντριες ήταν στο μεγαλύτερο μέρος τους νεότερες και με κατώτερη μόρφωση, μα ήταν θ ρησκευτικά φανατι σμένες, πράγμα που η κυ βέρνηση θεωρούσε πρω­ ταρχικής σημασίας. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

136

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - ΟYlΛfΑΜ ΧΟΦΕΡ

«Η χανούμ Σαχίν ήταν από αυτές που είχαν επιλεγεί με αυτά τα κριτήρια», μου είπε η κυρία Αζάρ. «Εκείνη και η οικογένειά της είναι αφοσιωμένες με φανατισμό στη θρησκεία. Αν δεν είσαι φανατικός, δεν κάνεις για τη συγκεκριμένη θέση». Η χανούμ Σαχίν είχε ξεκάθαρα εχθρική στάση απέναντι στην Αμε­ ρική. Μα καθώς περνούσαμε όλο και περισσότερες μέρες μαζί, η συ­ μπάθειά της για μένα ξεπέρασε την προκατάληψή της για τη χώρα από την οποία προερχόμουν. Μια μέρα, μετά από μια ήρεμη κουβέντα με τη χανούμ Σαχίν, η κυρία Αζάρ μου είπε «Πραγματικά θα θέλαμε να κάνουμε κάτι για σας». «Καλά λοιπόν», είπα, κάνοντας βουτιά κατευθείαν στα βαθιά νερά, «αφήστε με τότε να χρησιμοποιήσω το τηλέφωνό σας». Η κυρία Αζάρ είπε κάτι στη χανούμ Σαχίν. Η διευθύντρια σήκωσε το κεφάλι της και πλατάγισε τη γλώσσα της. Όχι. Είπε κάτι στα φαρσί που μου το μετέφρασε η κυρία Αζάρ: «Υποσχεθήκαμε στο σύζυγό σας πως ποτέ δε θα σας αφήσουμε να φύγετε μόνη σας από αυτό το κτίριο ή να χρησιμοποιήσετε το τηλέφωνο». Για άλλη μια φορά συνειδητοποιούσα πως εκείνες οι γυναίκες ήταν πιασμένες σε μια παγίδα, όπως κι εγώ, υποτελείς σ ' έναν κόσμο που υπερίσχυε το αρσενικό, δε συμφωνούσαν μα ήταν αναγκασμένες να υπακούουν στις βουλές του. Έριξα μια ματιά γύρω μου, στα μάτια αυτών των γυναικών το μόνο που έβλεπα ήταν βαθιά κατανόηση.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

8

Η

ΤΑΝ ΕΝΑ ΑΣγΝΗΘΙΣΤΟ 2ΕΣΤΟ και φωτεινό για την εποχή -μέσα ΦθΙVOπώΡOυ πια- απόγευμα που ο Μουντί δέχτηκε, με το ζόρι, μετά από πολλά δικά μου παρακάλια να πάμε στο πάρκο. «Θα μείνουμε μόνο λίγα λεπτά», μου είπε. Είχε πολλά πράγματα να κάνει, το ήξερα. Εφημερίδες να διαβάσει Να ακούσει όλες αυτές τις αηδίες που τους σερβίριζαν από το ραδιόφωνο. Να πάρει τους υπνάκους του. Την ώρα που πλησιάζαμε τις κούνιες και την τσουλήθρα στην άλλη άκρη του πάρκου, η Μαχτόμπ άρχισε να φωνάζει χαρούμενα όταν είδε ένα μικρό ξανθό κοριτσάκι, γύρω στα τέσσερα, που φορούσε σορτς και παπούτσια του τένις ολόιδια με αυτά που είχε φέρει μαζί της η Μαχτόμπ από την Αμερική. Ένα ζευγάρι στεκόταν στο πλάι και την καμάρωνε που έπαιζε. Η μητέρα της ήταν μια όμορφη νεαρή γυναίκα, τσουλούφια από ξανθά μαλλιά εξείχαν από το ρουσαρί της. Φορούσε μια καμπαρντίνα σε μπρούντζινο χρώμα, με ζώνη, που δεν έμοιαζε διόλου με τα ιρανικά παλτά. «Είναι Αμερικανίδα», είπα στον Μουντί. «Όχι», μούγκρισε, «μιλάει γερμανικά». Η Μαχτόμπ έτρεξε στην τσουλήθρα να παίξει με το κοριτσάκι, ενώ εγώ προχώρησα προς το μέρος της γυναίκας με γρήγορα βήματα, αγνοώντας τις διαμαρτυρίες του Μουντί. Κουβέντιαζε μ ' έναν Ιρανό, στ ' αγγλικά! Της συστήθηκα, ενώ ο Μουντί στεκόταν συνέχεια πλάι μου. Την έλεγαν Τζούντι Ο Ιρανός την καιαγωγή άντρας της ήταν ερ­ γολάβος οικοδομών στην Πόλη της Νέας γόρκης και είχε μείνει εκεί, η Τζούντι είχε φέρει τα δυο της παιδιά στο Ιράν για να επισκεφτούν τους γονείς του άντρα της. Ήταν στη μέση των διακοπών τους που θα κρατούσαν δυο εβδομάδες. Πώς ζήλευα το αεροπορικό τους εισι­ τήριο, το διαβατήριό τους, τη βίζα εξόδου τους! Η Τζούντι μας σύστησε με τον Ιρανό, ήταν κουνιάδος της και τον έλεγαν Αλί. Μόλις ο Αλί έμαθε πως ο Μουντί ήταν γιαιρός, του είπε

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

138

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ � OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

πως προσπαθούσε να βγάλει ιατρική βίζα για τις Ηνωμένες Πολιτείες για να κάνει θεραπεία για μια καρδιακή πάθηση από την οποία υπέ­ φερε_ Η Τζούντι πρόσθεσε πως θα πήγαινε αεροπορικώς στη Φραν­ κφούρτη την επόμενη εβδομάδα και πως θα επισκεπτόταν την Αμερι­ κάνικη Πρεσβεία εκεί για να προσπαθήσει να του βγάλει τη βίζα. Τους ενδlέφερε ιδιαίτερα η συμβουλή ενός Ιρανο-Αμερικανού γιατρού. Ξαφ­ νικά υπερήφανος για την ιδιότητά του, ο Μουντί με ξέχασε κι άρχισε να κουβεντιάζει με τον Αλί. Τα κοριτσάκια άφησαν την τσουλήθρα και πήγαν να παίξουν στις κούνιες, έτσι η Τζούντι κι εγώ αναγκαστήκαμε να τα ακολουθήσουμε. Μόλις βρέθηκα σε απόσταση τέτοια που να μην μπορεί να μ ' ακούσει ο Μουντί, δεν έχασα καιρό. «Είμαι όμηρος εδώ», της ψιθύρισα. «Θα πρέπει να με βοηθήσεις. Σε παρακαλώ, πήγαινε στην Αμερικάνικη Πρεσβεία στη Φρανκφούρτη και μίλησέ τους για την κατάστασή μου εδώ. Πρέπει να κάνουν κάτι για μένα». Ο Μουντί κι ο Αλί άρχισαν να προχωρούν αργά προς το μέρος μας, Φλυαρώντας. Η Τζούντι τους είδε και κάναμε κι εμείς το ίδιο. «Δε μ ' αφήνεl να μιλώ στους ξένους», της είπα. «Είμαι φυλακισμένη εδώ και δεν έχω καμιά επαφή με την οικογένειά μου». «Πώς θα μπορούσα να βοηθήσω;» με ρώτησε η Τζούντι. Σκέφτηκα για λίγο. «Ας συνεχίσουμε να μιλάμε για "θέματα ιατρι­ κά"», της πρότεινα. «Κάτι τέτοιο ενισχύει το εγώ του». «Αυτό είναι σπουδαίο», είπε η ΤζούντΙ. «Πρέπει να πάρουμε ιατρική βίζα για τον Αλί. Ας δούμε αν θα τα καταφέρουμε να μπλέξουμε στην όλη ιστορία και τον άντρα σου». Γυρίσαμε προς το μέρος των αντρών. «Μπορείς να τον βοηθήσεις;» ρώτησα τον Μουντί. «ΝαΙ. Ευχαρίστως θα το έκανα», μου είπε. «Θα γράψω ένα γράμμα», πρότεινε. «Ξέρω τι πρέπει να κάνω. Έχω ακόμη μερικά έντυπα χαρ­ τοΦάκελα με την αμερικάνικη φίρμα μου». Σκέφτηκε για λίγο. «Μα θα χρειαστώ γραφομηχανή», πρόσθεσε. «Μπορώ να βρω», είπε η ΤζούντΙ. Ανταλλάξαμε τηλέφωνα και κανονίσαμε να ξανασυναντηθούμε σύ­ ντομα στο πάρκο. Στη διαδρομή για το σπίτι ο Μουντί ήταν σε μεγάλα κέφια. Η Τζούντι δεν έχασε καιρό. Δυο μέρες αργότερα τηλεΦώνησε και προσκάλεσε τη Μαχτόμπ κι εμένα να τη συναντήσουμε στο πάρκο. Είχα την ελπίδα πως ο Μουντί θα μας άφηνε να πάμε μόνες μας στο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

139

πάρκο, ήμουν σίγουρη πως δεν είχε unomEUTEi τίποτα, μα δεν εννοού­ σε με τίποτα να μας αφήσει μακριά από το άγρυπνο μάτι του. Ένας κοντός Ιρανός με γένια, γύρω στα τριάντα, ήταν μαζί με την Τζούντι στο πάρκο αυτήν τη φορά. Μας τον σύστησε ως Ρασίντ, και μας είπε πως ήταν διευθυντής στα γραφεία μιας μεγάλης ιατρικής κλινικής. Ο Μουντί ήταν πολύ ευχαριστημένος που θα είχε την ευκαι­ ρία να ξανακουβεντιάσει θέματα ιατρικού ενδιαΦέροντος, κι άρχισε να βομβαρδίζει μ ' ερωτήσεις τον άντρα προσπαθώντας να μάθει τι δια­ δικασίες χρειάζονταν για ν ' αποκτήσει άδεια εξάσκησης της ιατρικής στο Ιράν. Εγώ κι η Τζούντι προχωρήσαμε λιγάκι για να μπορέσουμε να μιλήσουμε χωρίς το φόβο να μας ακούσει ο Μουντί. «Μην ανησυχείς», μου είπε. «ο Ρασίντ ξέρει τα πάντα για το πρό­ βλημά σου. Θα είναι πολύ προσεκτικός στις κουβέντες του με τον άντρα σου. Ελπίζαμε πως θα ήσουν μόνη σου, μα τώρα θα προσπα­ θήσει να τον απασχολήσει για να μπορέσουμε να τα πούμε οι δυο μας». Μου έδωσε κρυφά μερικά γραμματόσημα. «Αν καταφέρεις να βρεις γραμματοκιβώτιο, θα μπορέσεις να στείλεις γράμματα όπου θέ­ λεις», μου είπε. Ύστερα μου εξήγησε το σχέδιό της. Η πεθερά της σχεδίαζε μετά από λίγες μέρες να δώσει ένα αποχαιρετιστήριο βραδινό πάρτι για την Τζούντι και τα παιδιά της, και η Τζούντι κανόνισε να μας καλέσουν κι εμάς. Είχε δανειστεί μια γραφομηχανή για να μπορέσουν να δακτυ­ λογραφήσουν το γράμμα του Μουντί για τη βίζα του Αλί. Μέσα στη φασαρία του πάρτι, έλπιζε πως θα τα κατάφερνα να μιλήσω ιδιαίτερα στον Ρασίντ, επειδή, όπως είπε «Ξέρει κόποιους που περνάνε ανθρώ­ πους παράνομα έξω από τη χώρα μέσω Τουρκίας». Οι επόμενες δυο μέρες πέρασαν με την προσμονή του πάρτι της Τζούντι που θα μου έδινε την ευκαιρία ν ' ανακαλύψω κάποιους τρό­ πους για να το σκάσω από το Ιράν. Τους μεταφέρουν αεροπορικώς Με αυτοκίνητο; Με τι κίνητρα το έκαναν αυτό; Γιατί διακινδύνευαν τις σκληρές τιμωρίες που επέβαλε ο αγιατολάχ σε οποιονδήποτε παραβία­ ζε τον ισλαμικό νόμο; Θα κόστιζε πολλά; Θα χρειαζόμαστε, η Μα­ χτόμπ κι εγώ, τα διαβατήριά μας Καλέ μου Θεέ, προσευχόμουν, σε παρακαλώ, κάνε να έχω αρκετό χρόνο στο πάρτι για να μιλήσω μόνη μου με τον Ρασίντ. ΑποΦάσισα να δώσω κάποια γράμματα στην Τζούντι να τα ταχυ­ δρομήσει από όπου μπορούσε. Έγραψα στη μαμά, στον μπαμπά, στον Τζο και στον Τζον, λέγοντάς τους πόσο πολύ τους αγαπούσα και Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

140

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

πόσο πολύ μου λείπανε, τους εξηγούσα τις συνθήκες που ζούσαμε με τη Μαχτόμπ. Όταν τα ξαναδιάβασα, συνειδητοποίησα πως ήταν κα­ ταθλιmικά και γεμάτα απελπισία. Ήμουν έτοιμη να τα σκίσω, μα άλ­ λαξα γνώμη κι αποφάσισα να τα στείλω έτσι όπως ήταν γραμμένα, αφού αυτά που έλεγα αντικατόmριζαν την ψυχική μου κατάσταση. Έγραψα ένα ακόμη γράμμα, αυτήν τη φορά για τον αδερΦό μου, τον Τζιμ, και τη γυναίκα του, τη Ρόμπιν, προτείνοντάς τους ένα σχέδιο. Ο Μουντί ανησυχούσε για τα χρήματα, τους εξηγούσα. Είχαμε ξοδέψει αρκετά εδώ, κι ακόμη δεν είχε βρει δουλειά. Όλα μας τα περιουσιακά στοιχεία ήταν στην Αμερική. Ίσως ο Μουντί χρειαζόταν μόνο μια δικαιολογία για να επιστρέψει. Πρότεινα στον αδερΦό μου να μας τηλεφωνήσει και να μας πει πως η κατάσταση του μπαμπά είχε χειρο­ τερέψει και πως θα έπρεπε να επιστρέψουμε στην πατρίδα για να τον δούμε για τελευταία φορά. Ο Τζιμ θα έλεγε στον Μουντί πως η οικο­ γένειά μας είχε συγκεντρώσει σε κοινό ταμείο τα λεφτά μας κι είχε αποσύρει λεφτά για τα αεροπορικά μας εισιτήρια. Το πάρτι στο σπίτι της πεθεράς της Τζούντι ήταν εκπληκτικό. Από τη στιγμή που μπήκαμε στο σπίτι ακούσαμε να παίζει δυνατά αμερι­ κάνικη μουσική κι είδαμε το απίστευτο θέαμα Σιίτες Μουσουλμάνοι να χορεύουν ροκ-εντ-ρολ. Οι γυναίκες φορούσαν φουστάνια, τα οποία δεν έμπαιναν στον κόπο να καλύψουν με τσαντόρ ή να φορέσουν στο κεφάλι τους ρουσσρί Οι φιλοξενούμενοι έγιναν χωρίς να το θέλουν συνεργάτες μου. Το θεωρούσαν μεγάλη τιμή να έχουν μαζί τους έναν Αμερικανό γιατρό και περικύκλωσαν τον Μουντί αμέσως για να κου­ βεντιάσουν μαζί του. Εκείνος απολάμβανε την τιμή που του κάνανε κι έτσι η Τζούντι βρήκε την ευκαιρία να με τραβήξει σε μια κρεβατο­ κάμαρα του σπιτιού για να μπορέσω να δακτυλογραφήσω το γράμμα. Εκεί, περίμενε ο Ρασίντ. «Ένας φίλος μου περνάει ανθρώπους στην Τουρκία», μου είπε. «Θα σου κοστίσει τριάντα χιλιάδες δολάρια». «Δε νοιάζομαι για τα χρήματα», του απάντησα. «Το μόνο που θέλω είναι να φύγω από εδώ μαζί με την κόρη μου». Ήξερα πως η οικογέ­ νειά μου και οι φίλοι μου θα μπορούσαν να συγκεντρώσουν όποιο ποσό χρειαζόταν για να γίνει αυτό. «Πότε μπορούμε να φύγουμε;» τον ρώτησα με αγωνία. «Τώρα ο φiλoς μου βρίσκεται στην Τουρκία, κι ο καιρός θα χειρο­ τερέψει σύντομα. Δεν ξέρω αν θα τα καταφέρετε να επιχειρήσετε κάτι τέτοιο, όσο έχουμε χειμώνα, τουλάχιστον όχι μέχρι να λιώσουν τα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

141

χιόνια. ΤηλεΦώνησέ μου σε δυο εβδομάδες. Ίσως να έχω να σου πω κάτι τότε». Έγραψα με κώδικα τον αριθμό τηλεΦώνου του Ρασίντ. Έδωσα στην Τζούντι τα γράμμαια που είχα γράψει και παρέμεινα στην κρεβαιοκάμαρα και μετά τη δακτυλογράφηση του γράμματος του ΜουντΙ Κοιτούσα συνέχεια πίσω μου, φοβόμουν πως ο Μουντί θα έμπαινε από στιγμή σε στιγμή στο δωμάτιο, αναζητώντας με, μα δεν του έμεινε χρόνος να κάνει κάτι τέτοιο. Η Τζούντι συμφώνησε να ταχυδρομήσει τα γράμματα από τη Φρανκφούρτη. Μιλούσαμε αιέλεlωτα για την Αμερική, ενώ τη βοηθού­ σα να ετοιμάσει τα πράγμαιά της για την mήση που θα την έπαιρνε μακριά από το Ιράν την επόμενη μέρα. «Έχω κι άλλους φίλους και θα έρθω σ ' επαφή μαζί ToUQ>, μου υποσχέθηκε. Στο τέλος της βραδιάς ο Μουντί δεν έκρυβε τη χαρά του. «ο Ρασίντ μου πρόσφερε δουλειά στην κλινική του», μου είπε, και το πρόσωπό του έλαμπε. «Θα πρέπει να μάθω κάποια στιγμή τι γίνεται με την άδειά μου». Ήταν αργά πια όταν αποχαιρετιστήκαμε. Η Τζούντι κι εγώ χωρίσα­ με με δάκρυα στα μάτια, αναρωτιόμουν αν θα ξανασυναντιόμαστε κάποτε.

Η Αμεγlέ Μποζόργκ συνήθιζε να μαζεύει όλη την οικογένεια στο σπίτι της κάθε Παρασκευή, για να γιορτάσουν μαζί της το Σάββα­ το, μα ο Μουντί είχε πάψει πια να είναι τόσο αφοσlωμένος στην αδερ­ φή του, έτσι κάποτε της είπε πως είχαμε άλλα σχέδια για την Παρα­ σκευή. Συνέβηκε το εξής καταπληκτικό, η Αμεγlέ Μποζόργκ ν ' αρρωστή­ σει μέχρι θανάτου την Πέμmη το βράδυ. «Η μαμά πεθαίνει», είπε η 20χρέ στον Μουντί στο τηλέφωνο. «Πρέπει να έρθεις να περάσεις τις τελευταίες της στιγμές μαζί της». Κουρασμένος από τις πονηριές της αδερφής του, μα συνάμα κι ανήσυχος γι ' αυτήν, ο Μουντί μας πήρε και πήγαμε όσο πιο γρήγορα μπορούσαμε στο σπίτι της με ταξΙ Η 20χρέ κι η Φερεστέ μας οδήγη­ σαν αμέσως στην κρεβατοκάμαρα της μάνας τους, όπου η Αμεγlέ Μποζόργκ βρισκόταν ξαπλωμένη κατάχαμα, με το κεφάλl της τυλιγ­ μένο με κουρέλια και σκεπασμένη με υπερβολικά πολλές κουβέρτες. Το μέτωπό της έσταζε συνέχεια ιδρώτα, που τον σκούπιζε με τα χέρια Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

142

ΜΠΕTJ ΜΑΧΜΟΥΝTJ - ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

της. Σπαρταρούσε γεμάτη αγωνία και βογκούσε αδιάκοπα στα φαρσί: «Θα πεθάνω, θα πεθάνω». Ο Ματζίντ και ο Ρεζά ήταν ήδη εκεί, ενώ αρκετοί συγγενείς ακόμη είχαν ξεκινήσει για το σπίτι της Αμεγιέ Μποζόργκ. Ο Μουντί εξέτασε προσεκτικά την αδερφή του, μα δεν μπόρεσε να βρει κάτι που να δικαιολογεί την κατάσταση που βρισκόταν. Μου ψιθύρισε πως πίστευε πως όλος αυτός ο ιδρώτας που την έλουζε 0φειλόταν στις κουβέρτες που είχε ρίξει πάνω της και όχι σε πυρετό. Μα εκείνη συνέχισε να βογκάει από τον πόνο που παραπονιόταν πως ένιωθε σ ' όλο της το κορμί. «Θα πεθάνω», έλεγε και ξανάλεγε. Η 20χρέ και η Φερεστέ της μαγείρεψαν σούπα κοτόπουλο. Έφεραν το πιάτο στο δωμάτιο όπου καρτερούσε το τέλος της και, ο ένας μετά τον άλλον, όλα τα μέλη της οικογένειας άρχισαν να ικετεύουν την Αμεγιέ Μποζόργκ να φάεl έστω και μια κουταλιά. Ο μικρότερος γιος της, ο Ματζίντ, κατάφερε ν ' ακουμπήσει το κουτάλι ως τα χείλια της, μα εκείνη κρατούσε το στόμα της κλειστό κι αρνιόταν να καταπιεί. Στο τέλος ο Μουντί κατάφερε να πείσει την αδερφή του να καταπιεί μια κουταλιά σούπας. Όταν το πέτυχε αυτό, όλοι αυτοί που βρίσκο­ νταν στο δωμάτιο και παρακολουθούσαν με αγωνία ξέσπασαν σε κραυγές χαράς. Η ξαγρύπνια μας κράτησε όλη τη νύχτα, μα και την επόμενη μέρα. Πού και πού ο Χατζί Μπαμπά έχωνε το κεφάλl του στο άνοιγμα της πόρτας, μα την περισσότερη ώρα του την περνούσε με προσευχές και με τη μελέτη του Κορανίου. Ο Μουντί, η Μαχτόμπ κι εγώ σιγουρευτήκαμε κάποια στιγμή πως όλα αυτά ήταν ένα κακό θέατρο εκ μέρους της Αμεγlέ Μποζόργκ. Θέλαμε να φύγουμε, αλλά ο Μουντί βρέθηκε για άλλη μια φορά ε­ γκλωβισμένος ανάμεσα στο σεβασμό που όφειλε στην οικογένειά του και στην κοινή λογική. Η Αμεγlέ Μποζόργκ παρέμεινε στο κρεβάτι του πόνου όλο το βράδυ της Παρασκευής -τότε που υποτίθεται πως εμείς θα βρισκόμαστε κάπου αλλού. Ύστερα, αφήνοντάς τα όλα στην πίστη της στον Αλλάχ, σηκώθηκε από το αχυρόστρωμά της κι ανάγγειλε πως θα έκανε αμέσως ένα προσκύνημα στην ιερή πόλη της Μασίντ στα βορειοανατολικά της χώρας, όπου υπήρχε ένα μασrζέvτ γνωστό για τις θαυματουργές του ιδιότητες. Το Σάββατο όλη η οικογένεια συνόδεψε μια γεμάτη ζωντά­ νια Αμεγlέ Μποζόργκ στο αεροδρόμιο για να την κατευοδώσει ως το αεροπλάνο, οι γυναίκες έχυναν δάκρυα θλίψης και οι άντρες άγγιζαν Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

143

τις χάντρες των τασμπίχ τους και προσεύχονταν για ένα θαύμα. Ο Μουντί πήρε μέρος στο παιχνίδι από υποχρέωση και μόνο, μα μόλις μείναμε μόνοι μας μου μουρμούρισε «' Ολα αυτά είναι γεννήμα­ τα της φαντασίας της».

Ο Νοέμβριος ακολούθησε τον Οκτώβριο. Τα παγωμένα πρωινά στο διαμέρισμά μας, που η θέρμανσή του δεν επαρκούσε, προμήνυαν πως ο χειμώνας στην ΤεxεΡΆVη θα ήταν το ίδιο βαρύς με το ζεματιστό καλοκαίρι της. Είχαμε έρθει σ ' αυτήν τη χώρα απροετοίμαστοι για το χειμώνα, πρώτη από όλους μας η Μαχτόμπ χρειαζόταν ένα χοντρό παλτό. Έκπληκτη, άκουσα τον Μουντί να διαφωνεί για την αγορά και συνειδητοποίησα πως είχε αρχίσει να γίνεται έξαλλος με θέματα οικο­ νομικά. Το σχέδιό μου με τον αδερΦό μου, τον Τζιμ, απέτυχε. Τηλεφώνησε στο σπίτι του Μαμάλ μετά από δυο εβδομάδες από τότε που είχα δώσει τα γράμματα στην Τζούντι, κι ακολούθησε τις οδηγίες που του είχα γράψει. Εξήγησε στον Μουντί πως ο μπαμπάς ήταν πολύ άρρωστος και πως η οικογένεια είχε μαζέψει χρήματα για να μπορέσουμε να γυρίσουμε αεροπορικώς πίσω. «Θα ήθελες να σας στείλω τα εισιτή­ ρια;» τον ρώτησε. «Τι ημερομηνία να τους βάλω;» «Είναι παγίδα!» ούρλιαξε ο Μουντί, «Δεν πρόκειται να γυρίσει πίσω. Δεν πρόκειται να την αφήσω να κάνει κάτι τέτοιο». Βρόντηξε το ακουστικό με δύναμη πάνω στο τηλέφωνο κι έστρεψε το θυμό του πάνω μου. Διαφωνούσαμε με λόγια σκληρά για το οικονομικό αρκετή ώρα. Η προσφορά δουλειάς από τον Ρασίντ στην κλινική που δούλευε ποτέ δεν υλοποιήθηκε. Υποmεύομαι πως ήταν απλά τααρόφ. Ο Μουντί δεν είχε κατορθώσει ακόμη ν ' αποκτήσει την άδεια ερ­ γασίας και ισχυριζόταν πως ήταν δικό μου λάθος που δεν μπορούσε να εργαστεί. «Πρέπει να μένω στο σπίτι για να σε φυλάω», μου είπε. «Χρειάζομαι μια νταντά για σένα. Δεν έχω καμιά ελευθερία να κινούμαι εξαιτίας σου. Είμαι σίγουρος πως με παρακολουθεί η CIA, από τότε που έβαλες την οικογένειά σου να ψάχνει για σένα και τη Μαχτόμπ». «Τι είναι αυτό που σε κάνει να πιστεύεις πως η οικογένειά μου μας ψάχνει;» τον ρώτησα. Με κοίταξε οργισμένα. Πόσα ήξερε; Σίγουρα δεν υποψιαζόταν πως Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

144

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

γνώριζα τις επαφές που είχε η πρεσβεία μαζί του για την υπόθεσή μου. Ή μήπως ήξερε περισσότερα aπό αυτά που φαvταζόμOυν; Ο Moυvτί με είχε aπειλήσει και με δόλο με είχε φέρει μαζί του στο Ιράν. Τώρα δεν ήξερε τι να με κάνει. «Θέλω να γράψεις ένα γράμμα στην Αμερική», μου είπε. «Στους γονείς σου. Πες τους να μας στείλουν aτμoπλoϊKώς όλα μας τα πράγ· ματα εδώ». Μου ήταν δύσκολο να γράψω ένα τέτοιο γράμμα, ιδιαίτερα με τον Moυvτί να στέκεται aπειλητιKός aπό πάνω μου διαβάζοντας κάθε λέξη που έγραφα. Μα συμμορφώθηκα με τις εvτoλές του, έxovτας εμπιστο· σύνη στους γονείς μου πως θα καταλάβαιναν την παγίδα και δε θα έκαναν τίποτε aπό όλα αυτά που τους ζητούσε ο Moυvτί. Μόλις τελείωσα τα γράμμα, ο Μουντί συμφώνησε τελικά πως θα μπορούσαμε να πάμε να ψωνίσουμε το παλτό της Μαχτόμπ. Η Νασρίν και ο Αμίρ θα μας συνόδευαν στα μαγαζιά. Σίγουρος πως η Νασρίν θα ήταν αποτελεσματική κατάσκοπος και δεσμοΦύλακάς μας, ο Moυvτί προτίμησε να μείνει στο σπίτΙ. Πήγε σέρνovτας τα πόδια του ως την κρεβατοκάμαρα έτοιμος ν ' απολαύσει τον aπoγευματινό του υπνάκο. Ήμαστε σχεδόν στην πόρτα όταν χτύ­ πησε το τηλέφωνο. «Είναι για σένα», μου είπε η Νασρίν βαριεστημένα. «Σε ζητάει μια κυρία που μιλάει αγγλικά». Μου έδωσε το ακουστικό και δεν έφυγε aπό πλάι μου όση ώρα μιλούσα. «Ναι;» «Είμαι η Χέλεν», μου είπε μια φωνή. Ξαφνιάστηκα και ταράχτηκα συνάμα, μα προσπάθησα με κόπο να μη δείξω την ταραχή μου. «Πρέπει να σου μιλήσω», μου είπε η Χέλεν. «Νομίζω πως έχετε πάρει λάθος νούμερο», της απάντησα. Η Χέλεν αγνόησε αυτό που της είπα, παρόλο που ήξερε σε πόσο δύσκολη θέση βρισκόμουν. «Δεν ήθελα να σου τηλεφωνήσω στο σπίτι σου», μου εξομολογήθηκε. «Μα κάποιος ήρθε σε επαφή μαζί μας για ' σένα και είναι ανάγκη να σου μιλήσω. ΤηλεΦώνησέ μου ή έλα να με δεις το συvτoμότερo». «Δεν καταλαβαίνω τι λέτε», είπα για να μη δημιουργήσω υποψίες στη Νασρίν. «Σας επαναλαμβάνω πως έχετε πάρει λάθος νούμερο». Αμέσως μετά έκλεισα το τηλέφωνο, η Νασρίν γύρισε πίσω, μπήκε στην κρεβατοκάμαρά μας και ξύπνησε τον Moυvτί που είχε ήδη aπo­ κοιμηθεί. Ήμουν έξω φρενών μαζί της, μα δεν μπόρεσα να της πω Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

145

τίποτα, γιατί την ίδια σηγμή είδα τον Μουντί να έρχετω προς το μέρος μου βράζοντας από το θυμό του. «ΠΟlΟς ήταν στο τηλέφωνο;» με ρώτησε. «Δεν ξέρω», τραύλισα. «Κάποια κυρία. Δεν ξέρω ποια ήταν». Ο Μουντί έδειχνε φοβερά αναστατωμένος. «Ξέρεις ποια ήταν!» Φώ­ ναξε. «Κω θέλω να μάθω κι εγώ ποια ήταν». «Δεν ξέρω», του απάντησα, προσπαθώντας να παραμείνω όσο ήρε­ μη μπορούσα, ενώ είχα αρχίσει να μπαίνω ανάμεσα σ ' αυτόν κω τη Μαχτόμπ από φόβο πως θα με χτυποίισε άλλη μια φορά. Η Νασρίν, ο πιστός του Ιρανός κατάσκοπος, τράβηξε τον Αμίρ σε μια γωνιά. «Θέλω να μου πεις λέξη προς λέξη ό,τι σου είπε», με απείλησε ο Μουντί. «Ήταν κάποια κυρία που είπε 'Έίσω η Μπέτι"; "Νω", της απάντη­ σα, κι εκείνη με ρώτησε "Είσαστε καλά, εσύ κω η Μαχτόμπ;" Της είπα: "Νω, είμαστε καλά", κω σ ' αυτό το σημείο τέλειωσε η κουβέντα μας. Έκλεισε η γραμμή». «Κω επΙμένεις πως δεν ξέρεις ποια ήταν», με κατηγόρησε ο Μουντί. «Όχι, φυσlκά κω δεν ξέρω». «Τα μάτια σου δεκατέσσερω), είπε στη Νασρίν κι επανέλαβε το ίδlΟ στον Μαμάλ το βράδυ. «ΚάπΟlΟς την παρακολουθεί. Θα την αρπά­ ξουν κω θα την εξαφανίσουν στο δρόμο». Το τηλεφώνημα της Χέλεν με αναστάτωσε για αρκετές μέρες. Τι μπορεί να ήταν τόσο σημαντικό για ν ' αναγκαστεί η Χέλεν να μου τηλεφωνήσεl στο σπίτι; Ήξερε τον αλλοπρόσαλλο χαρακτήρα του Μουντί κω τους κινδύνους που δlέτρεχα από τα οργισμένα του ξεσπά­ σματα. Αναγκάστηκα να ζήσω με αγωνία κω εικασίες για μια ολόκλη­ ρη εβδομάδα, γιατί εκείνο το τηλεφώνημα έγινε αιτία ο Μουντί να αυξήσει την επαγρύπνησή του. Φρόντιζε να υπάρχει πάντα κάπΟlΟς, ο ίδlΟς ή η Νασρίν, που θα με συνόδευε για ψώνια στην αγορά. Όσο περνούσε ο καφός, τόσο η αγωνία μου μεγάλωνε. Τα πράγματα ίσως να είχαν αλλάξει προς το καλύτερο, μα δεν είχα τρόπο να το μάθω. Τελικά ένα ευλογημένο απόγευμα, που η Νασρίν είχε φύγεl για το ΠανεπιστήμlΟ, ο Μουντί αποφάσlΟε να μας επιτρέψει να . πάμε μόνες μας για ψώνια. Όρμησα στο κατάστημα του Χαμίντ κω τηλεφώνησα αμέσως στη Χέλεν. «Σε παρακαλώ να προσέχεις», με προειδοποίησε η Χέλεν. «Εί­ νω δυο κυρίες που ήρθαν εδώ κω σε έψαχναν. Έχουν έρθει σ ' επαφή με την οικογένειά σου κω θέλουν να σε βγάλουν έξω από τη χώρα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

146

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

!\λλ.ά να προσέχεις πολύ, πιστεύω πως δεν έχουν συνειδητοποιήσει τους κινδύνους αυτού που πάνε να κάνουν». Ύστερα πρόσθεσε <<Σε παρακαλώ, προσπάθησε να έρθεις να με δεις όσο πιο γρήγορα μπο· ρέσεις, έχουμε πολλά πράγματα να κουβεντιάσουμε». Το τηλεΦώνημα στη Χέλεν με σάστισε ακόμη περισσότερο. Ποιες μπορεί να ήταν εκείνες οι κυρίες Ήταν δουλειά της Τζούντι, που προσπζ1θούσε με κάποιο κρυφό σχέδιο να μας βγάλει από το Ιράν; Έπρεπε να τις εμπιστευτώ αυτές τις γυναίκες Μπορούσαν πραγματι­ κά να βοηθήσουν; Η Χέλεν είχε πολλές επιφυλάξεις, γι ' αυτό και διακινδύνευσε την οργή του Μουντί για να με προειδοποιήσει για την παρουσία τους στην Τεχεράνη. Λίγες μέρες μετά το τηλεΦώνημά μου στη Χέλεν, ένα παγωμένο δεκεμβριανό πρωινό, προάγγελο ενός δριμύτατου χειμώνα, χτύπησε το κουδούνι της εξώπορτας. Όταν η Εσί άνοιξε την πόρτα, ήρθε αντιμέτωπη με μια ψηλή λεπτή γυναίκα, τυλιγμένη σε ένα μαύρο τσα­ ντόρ, που ζητούσε να δει τον δόκτορα Μαχμουντί. Η Eσi την έστειλε πάνω, όπου ο Μουντί κι εγώ τη συναντήσαμε στην πόρτα του διαμε­ ρίσματος του Μαμάλ- παρά το τσαντόρ που φορούσε μπορούσα εύ­ κολα να καταλάβω πως δεν ήταν Ιρανή, μα δεν κατόρθωσα να μα­ ντέψω την εθνικότητά της. «Θέλω να μιλήσω στο δόκτορα Μαχμουντί», μας είπε. Ο Μουντί μ ' έσπρωξε μέσα στο διαμέρισμα και με κλείδωσε. Έβαλα το αφτί μου στην πόρτα για να κρυφακούσω. «Είμαι Αμερικανίδα», είπε η γυναίκα με καταπληκτικά αγγλικά. «Εί­ μαι διαβητική κι έχω πρόβλημα. Θα μπορούσατε να μου κάνετε μια ανάλυση αίματος» Του εξήγησε πως ήταν παντρεμένη με Ιρανό από τη Μασίντ, την ίδια πόλη όπου βρισκόταν τώρα για το προσκύνημά της η Αμεγιέ Μποζόργκ. Ο άντρας της πολεμούσε στο μέτωπο, στον πόλεμο με το Ιράκ, γι ' αυτό εκείνη ζούσε, όπως είπε, προσωρινά με την οικογένειά του στην Τεχεράνη. «Είμαι πραγματικά άρρωστη», ισχυρίστηκε. «Η οικογένεια του ά­ ντρα μου δεν καταλαβαίνει τη σοβαρότητα της κατάστασής μου. Πρέ­ πει να με βοηθήσετε». «Δεν μπορώ να σας \:<άνω ανάλυση αίματος τώρα αμέσως», της είπε ο Μουντί. Από τον τόνο της φωνής του κατάλαβα πως προσπαθούσε να πάρει μια απόφαση. Δεν είχε αποκτήσει ακόμη την άδειά του για να μπορεί να εξασκεί το επάγγελμα του γιατρού στο Ιράν, κι εδώ Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

147

μπροστά του είχε μια ασθενή που χρειαζόταν άμεσα τη βοήθειά του. Δεν είχε ακόμη δουλειά, αναρωτιόταν όμως αν θα έπρεπε να πάρει χρήματα, όσο κι αν αυτή ήταν μια μεμονωμένη περίmωση ασθενούς. Η παράξενη γυναίκα συνέχισε να στέκεται στην πόρτα του. «Μπορείτε να έρθετε αύριο το πρωί στις εννιά», της είπε τελικά. «Θα πρέπει να μείνετε νηστική όλο το βράδυ». «Δεν μπορώ να έρθω, γιατί έχω να πάω στην τάξη που μελετάμε το Κοράνι», του απάντησε. Όπως την άκουγα αυτήν την ιστορία, πίσω από την πόρτα, είχα την αίσθηση από την αρχή πως ήταν ψεύτικη. Αν έμενε στην Τεχεράνη μόνο προσωρινά -έναν μήνα είχε πει- γιατί παρακολουθούσε τις τάξεις που μελετούν το Κοράνι εδώ; Αν πραγματικά υπέφερε από διαβήτη, γιατί δεν ακολουθούσε τις συμβουλές του γιατρού; «Δώστε μου τον αριθμό του τηλεΦώνου σας», της πρότεινε ο Μου­ ντί. «Θα σας τηλεφωνήσω και θα κλείσουμε ένα ραντεβού». «Δεν μπορώ να σας τον δώσω», του απάντησε η γυναίκα. «Η οικο­ γένεια του άντρα μου δεν ξέρει πως ήρθα σε Αμερικανό γιατρό. Αν το μάθαιναν θα βρισκόμουν πραγματικά σε πολύ δύσκολη θέση». «Και πώς μάθατε για μένα;» τη ρώτησε ο Μουντί απότομα. «Με περιμένει το ραδιοταξί απέξω». Ένιωσα φόβο. Δεν ήθελα να συνειδητοποιήσει ο Μουντί πως μια Αμερικανίδα μπορούσε να μάθει να κυκλοφορεί μόνη της στην Τεχε­ ράνη. Αφού έφυγε, ο Μουντί έπεσε σε βαθιά σκέψη όλο το υπόλοιπο α­ πόγευμα. Τηλεφώνησε στην Αμεγιέ Μποζόργκ στο ξενοδοχείο που έμενε στο Μασίντ, για να ανακαλύψει αν είχε πει σε κάποιον εκεί πως ο αδερΦός της ήταν Αμερικανός γιατρός, τον διαβεβαίωσε πως δεν είχε μιλήσει σε κανέναν. Εκείνο το βράδυ, χωρίς να νοιάζεται αν τον άκουγα, ο Μουντί διηγήθηκε την παράξενη ιστορία στον Μαμάλ και στη Νασρίν, λέγο­ ντάς τη με κάθε λεmoμέρεια, επειδή υποψιαζόταν την παράξενη γυ­ ναίκα. «Είμαι σίγουρος πως είχε μικρόφωνο κρυμμένο κάτω από τα ' ρούχα της», τους είπε ο Μουντί. «Δεν έχω καμιά αμφιβολία πως είναι πράκτορας της C!A» .

Ήταν δυνατόν κάτι τέτοιο; Αυτή η γυναίκα πράκτορας της CIA; Οι υποθέσεις του Μουντί μου φάνηκαν παιδαριώδεις, γιατί να νοιάDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

148

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - OYlΛlAM ΧΟΦΕΡ

ζεται η CIA va μας βγάλει από το IρΆV; Μια μυστική υπηρεσία, όπως η CIA, δεv μπορούσε v ' ασχολείται με τέτοιες υποθέσεις oav τη δικιά μου, θα ερxόταv σε σύγκρουση με το μύθο της. Και, πάvω από όλα, μου φαιvόταv απίθαvο σ ' αυτήv τη χώρα va μπορούv οι Αμερικαvοί πράκτορες VQ πετύχουv κάΤ1 σημΑVΤIKό. Αφού οι πράκτορες του ίδlΟυ του Αγιατολάχ, ο στρατός, η αστυvομία και η πσΣVτάρ ήταv ΠΑVΤOύ. Όπως οι περlΟσότεροl AμερlKαvoί, υπερεΚΤ1μούσε κι αυτός τη δύvαμη της κυβέρvησής μας που είχε v ' αvτψετωπίσεl μω φαvαΤ1σμέvη και γι ' αυτό μη ελεγχόμεvη κατάσταση στο Ιράv. Το πιο πιθαvό ήταv, εκείvη η γυvαίκα VQ είχε πληροφορηθεί τη δύσκολη θέση oτηv οποία βΡlΟκόμουv από τηv ΤζούvΤ1 ή TOV έμπορο Χαμίvτ. Δεv είχα τρόπο VQ το μάθω, το μόvο που μπορούσα VQ κάvω ήταv VQ περψέvω. Σε μια έξοδό μου για κάποlΟ θέλημα μια μέρα, γλίστρησα με κάθε προφύλαξη στο μαγαζί του XαμίVΤ για VQ τηλεφωvήσω mOV Pασίvτ, το φίλο της ΤζούvΤ1 που μου είχε υποσχεθεί πως θα ερχόταv σ ' επαφή με TOV άvτρα που φυγάδευε αvθρώπoυς στηv Τουρκία. «Δεv παίρvεl παιδιά μαζί του», μου είπε ο Pασίvτ. « Άφησέ με VQ του μιλήσω, σε παρακαλώ!» TOV ικέτευσα. «Μπορώ va μεταφέρω εγώ τη Μαχτόμπ. Δε θα έχει πρόβλημα μαζί μας». «Όχι. Μου είπε πως ούτε εσέvα δε θα μπορούσε va σε πάΡθ μόvη σου, είσαι γυvαίκα βλέπεις. Αυτό που ζητάς είvαι πραγμαΤ1κά δύσκολο ακόμη και γι ' άvτρες. Ο δρόμος που ακολουθεί χρειάζΕοΤαι τέσσερις μέρες περπάτημα αvάμεσα στα βουvά. Όπως καταλαβαίVθς δεv υ­ πάρχει τρόπος VQ το σκάσεις KOυβαλώVΤας έvα παιδί μαζί σου». «Είμαι πραγμαΤ1κά δυvατή», του είπα, πρoσπαθώvτας va πείσω και η ίδια TOV εαυτό μου. «Είμαστε κι οι δυο μας σε πολύ καλή κατάσταση. Μπορώ va τη μεταφέρω στηv αγκαλιά μου σε όλη τη διαδρομή, πί­ στεψέ με, δεv υπάρχει πρόβλημα. TouMxlmov άφησέ με va μιλήσω σ ' αυτόv TOV άvτρα». «Δεv πρόκειται VQ κερδίσεις τίποτα τώρα. ΥπάΡΧθ )(Ιόvl στα βουvά. Δεv μπορείς VQ τα διασχίσθς για VQ πας στηv Τουρκία όσο είvαι χεψώvας».

Καθώς περvούσε ο ΔεκέμβΡlΟς, ο Μουvτί με διέταξε v ' σγvoήσω τη γlΟρτή τωv Χριστουγένvωv που πλησίαζε. Δε μου επέτρεπε va αγοράσω δώρο για τη Μαχτόμπ, ούτε ακόμη και VQ γlΟρτάσω αυτήv Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

149

τη μέρα αλλιώτικα. Κανείς ανάμεσα στους γνωστούς μας στο Ιράν δεν παραδεχόταν τη χριστιανική γιορτή. Ο χειμώνας κατέβαινε πια σαρωτικός από τα κοντινά βουνά στην Τεχεράνη. Παγωμένοι άνεμοι φυσούσαν στροβιλίζοντας το χιόνι. Οι δρόμοι είχαν γίνει πολύ επικίνδυνοι από τον πάγο, μα αυτό δεν ήταν αρκετό για να πεισθούν οι μανιακοί οδηγοί να μειώσουν την ταχύτητά τους. Ο Μουντί κρυολόγησε. Ξύπνησε ένα πρωί στην ιί.φα του για να μας πάει στο σχολείο, μα τον άκουσα να βογκάει στην προσπάθειά του να σηκωθεί από το κρεβάτι. «Έχεις πυρετό», του είπα, αγγίζοντας το μέτωπό του. «Αυτό το κρυολόγημα...», μουρμούρισε. «Θα έπρεπε να είχαμε φέρει τα χειμωνιάτικα παλτά μας. Αν οι γονείς σου είχαν ίχνος ευαισθησίας, θα έπρεπε να μας τα είχαν στείλει καιρό τώρα». Αγνόησα το γελοίο, εγωιστικό σχόλιό του, γιατί δεν ήθελα να δη­ μιουργήσω καβγά, ιδιαίτερα αυτό το πρωινό που έβλεπα τη ζυγαριά να γέρνει προς το μέρος μου. Την ώρα που βούρτσιζα τα μαλλιά της Μαχτόμπ, είπα, προσπαθώντας να ακούγομαι ήρεμη: «Λοιπόν, μπο­ ρούμε να τα καταφέρουμε να πάμε στο σχολείο και μόνες μας». Ο Μουντί ένιωθε απαίσια, μα δεν πίστευε πως θα τα κατάφερνα να πάω και να ' ρθω μόνη μου στο σχολείο. «Δε θα μπορέσεις να βρεις ταξί, μόνη σου», μου είπε. «Κι όμως, θα βρω. Σε παρακολουθώ κάθε μέρα και βλέπω τι κάνεις, νομίζω πως θα τα καταφέρω». Του εξήγησα πως θα περπατούσα ως τη λεωφόρο Σαριατί και πως θα Φώναζα: «Σεvτά ΖαΦάρ», που σήμαινε πως ήθελα ένα ταξί που πήγαινε με κατεύθυνση το δρόμο 2αφάρ. «Θα πρέπει να επιμένεις αρκετά», μου είπε ο ΜουντΙ «Μπορώ, όταν θέλω να γίνομαι πιεστική». «Εντάξει», συμφώνησε και κουκουλώθηκε να κοιμηθεί. Ο πρωινός αέρας ήταν παγωμένος, μα δεν έδωσα σημασία. Μου πήρε πολλή ώρα να βρω ταξί που να σταματήσει για να μας πάρει. Στο τέλος αναγκάστηκα να διακινδυνεύσω τη σωματική μου ακεραιό­ τητα μπαίνοντας σχεδόν μπροστά του, εκείνη τη στιγμή ένιωσα πως είχα κάνει μεγάλο κατόρθωμα. Ναι, μπορούσα να κυκλοφορώ στην Τεχεράνη, κι αυτό ήταν ένα βήμα που θα με έφερνε πιο κοντά στο δρόμο που θα με έβγαζε έξω από την πόλη και κάποια στιγμή ίσως κι έξω από τη χώρα. Το ταξί, γεμάτο μέχρι ασφυξίας από Ιρανούς, ελισσόταν στην κυDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

150

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

κλοφορία, πότε βουτώντας μπροστά με πατημένο το γκάζι και πότε σταματώντας με ένα στρίγκλισμα των φρένων του, ενώ ο οδηγός πατούσε παράλληλα με δύναμη το κλάξον κι έβριζε τους ισλαμικούς αδερφούς του « σσΥκ », μια ιδιαίτερα προσβλητική βρισιά που σε ελεύ­ θερη μετάφραση σημαίνει «σκύλε». Φτάσαμε στο σχολείο στην ώρα μας και χωρίς κανένα πρόβλημα. Μα τέσσερις ώρες αργότερα, όταν ξεκινήσαμε για να επιστρέψουμε, καθώς στεκόμουν μπροστά στο σχολείο, προσπαθώντας να σταματή­ σω κάποιο ραδιοταξί, πρόσεξα να περνάεί αργά πολύ κοντά μας στη δεξιά λωρίδα μια άσπρη Πέικαν (ένα διαδεδομένο ιρανικής κατα­ σκευής αυτοκίνητο) με τέσσερις γυναίκες που φορούσαν μαύρα τσα­ ντόρ . Έκπληκτη είδα τη γυναίκα που καθόταν στο μπροστινό κάθισμα του συνοδηγού να κατεβάζει το παράθυρό της και να μου φωνάζει κάτι στα φαρσί. Θα με ρωτάει για το δρόμο, σκέφτηκα. f!ι\ΊVI.ά σε λίγο είδα τις τέσσερις γυναίκες να βγαίνουν γρήγορα έξω από το αυτοκίνητο και να τρέχουν προς το μέρος μας. Κρατώντας τα τσαντόρ τους σφιχτά κάτω από το πιγούνι τους, τις άκουσα να τσιρί­ ζουν θυμωμένες όλες μαζί. Δεν μπορούσα να φανταστώ τι είχα κάνει για να αναστατωθούν τόσο πολύ αυτές οι γυναίκες, ώσπου μου εξήγησε η Μαχτόμπ το λόγο της ταραχής τους. «Φτιάξε καλά το ρσυσαρί σου», μου είπε. Άγγιξα το μαντίλι κι ένιωσα κάποιες τρίχες να εξέχουν, τράβηξα λοιπόν το ρουσαρί ως κάτω στο μέτωπό μου. Το ίδιο ξαφνικά, όπως είχαν έρθει, οι τέσσερις παράξενες γυναίκες ξαναμπήκαν στην Πέικαν κι έφυγαν. Φώναξα ένα ραδιοταξί και γυρί­ σαμε σπίτι. Ο Μουντί ήταν υπερήφανος για μένα που τα είχα κατα­ φέρει να συνεννοηθώ με τα ταξί, κι εγώ ήμουν αρκετά ευχαριστημένη με τον εαυτό μου, μα εξακολουθούσα ακόμη να μην μπορώ να κατα­ λάβω τι ήθελαν οι τέσσερις γυναίκες στην άσπρη Πέικαν. Η κυρία Αζάρ μου έλυσε το αίνιγμα την επόμενη μέρα. «Είχατε φασαρίες χθες», μου είπε. «Είδα εκείνες τις γυναίκες να τρέχουν προς το μέρος σας μετά το σχολείο, την ώρα που προσπαθούσατε να βρείτε ταξί. Ερχόμουν να σας βοηθήσω, μα σταμάτησα όταν τις είδα να φεύγουν». «Ποιες ήταν αυτές» τη ρώτησα. «Πασvτάρ. Ήταν γυναίκες παΣVτάρ » . Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

151

Εδώ, τουλάχιστον, υπήρχε ισότητα. Η ειδική γυναικεία αστυνομία είχε την ίδια εξουσία με το αντρικό ταίρι της, για να επιβάλλουν τον κώδικα ντυσίματος της κυβέρνησης στις γυναίκες.

Η 25η Δεκεμβρίου του 1984 ήταν η πιο δύσκολη μέρα της ζωής μου. Τίποn: το συγκλονιστικό δεν έγινε, κι αυτή ήταν η πηγή του πόνου μου. Δεν μπόρεσα να φέρω χριστουγεννιάτιι<η χαρά στη Μαχτόμπ και, κάτω από αυτές τις συνθήκες, καλύτερα που ήρθαν έτσι τα πράγματα, γιατί φοβήθηκα πως θα μεγάλωνα στη νοσταλγία της για το σπίτι μας. Οι σκέψεις μου εκείνη την ημέρα ήταν συνέχεια στους δικούς μας στο Μίτσιγκαν, στον Τζο, στον Τζον και στους γονείς μου. Ο Μουντί δε θα μου επέτρεπε να τους τηλεφωνήσω και να τους ευχηθώ Καλά Χριστούγεννα. Είχαν περάσει εβδομάδες από τότε που κατάφερα να μιλήσω με τη Χέλεν στην πρεσβεία, ήταν εκείνη τη φορά που με είχε προειδοποιήσει για τις μυστηριώδεις γυναίκες που με έψαχναν. Δεν είχα το παραμικρό νέο για την κατάσταση της υγείας του πατέρα μου, ούτε κανένα νέο για τους γιους μου. Η Τεχεράνη δεν έκανε καμιά επίσημη αναφορά στη συγκεκριμένη ημέρα, πράγμα που σήμαινε πως το σχολείο λειτουργούσε όπως κάθε μέρα για τη Μαχτόμπ. Ο Μουντί ήταν ακόμη συναχωμένος, το κρυο· λόγημά του δεν είχε υποχωρήσει ακόμη, και μου είπε πως ήμουν κακιά σύζυγος αφού καθόμουν στο σχολείο με τη Μαχτόμπ. «Θα έπρεπε να γυρίσεις σπίτι και να μου φτιάξεις ζωμό κόταQ>. «Δε μένει στο σχολείο μόνη της», του απάντησα. «Το ξέρεις αυτό. Θα σου φτιάξεl κοτόσουπα η Νασρίν». Ο Μουντί έκανε ένα μορφασμό αηδίας. Ξέραμε καλά και οι δυο πως η Νασρίν ήταν φριχτή μαγείρισσα. Ελπίζω η κοτόσουπά της να τον σκοτώσει, σκέφτηκα. Ή ο πυρετός. Προσευχόμουν συχνά να του τύχει κάποιο ατύχημα. Να γίνει χίλια κομμάτια σε μια έκρηξη βόμβας. Να πάθει καρδιακή προσβολή. Ήξερα πως ήταν αμαρτία να σκέφτομαι τέτοια πράγματα, μα δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς. Στο σχολείο εκείνη την ημέρα οι δασκάλες και το προσωπικό έ­ βαλαν τα δυνατά τους να με κάνουν να χαρώ λιγάκΙ. «Ευτυχισμέ­ να Χριστούγεννα», μου είπε η κυρία Αζάρ, δίνοντάς μου ένα πακέ­ το. Το άνοιξα και βρήκα μια όμορφη εlKOνOγραφημΈVη έκδοση σε περιορισμένα αντίτυπα των Ρουμπαγιάτ του Ομάρ Καγιάμ, με το κείDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

152

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - ΟYlΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

μενο γραμμένο στα αγγλικά, στα γαλλικά και στα φαρσί. Η χανούμ Σαχίν ήταν τόσο ένθερμη μουσουλμάνα, που δεν πίστευα πως θα θεωρούσε τα Χριστούγεννα σαν κάτι ξεχωριστό. Μα μου δώ­ ρισε κι εκείνη μια σειρά βιβλίων με ισλαμικούς οδηγούς, που έλεγαν με κάθε λεπτομέρεια όλους τους κανόνες και τους κανονισμούς που αφορούσαν τις προσευχές, τις ιερές μέρες κι άλλες ιεροτελεστίες. Το βιβλίο που μ ' ενδιέφερε περισσότερο από αυτή τη σειρά ήταν μια αγγλική μετάφραση του ιρανικού Συντάγματος. Το μελέτησα προσε­ κτικά εκείνο το πρωί και για αρκετές μέρες μετά, ψάχνοντας να βρω ειδικά τις σελίδες που αφορούσαν τα δικαιώματα των γυναικών. Σ ' ένα κεφάλαιο μάλιστα μιλούσε για τα συζυγικά προβλήματα. Φαίνεται πως μια Ιρανή, που βρίσκεται σε σύγκρουση με τον άντρα της, μπορεί να φέρει την nεpimwoή της σ ' ένα ορισμένο γραφείο ενός ορισμένου υπουργείου. Η οικογένειά τους θα ανακριθεί με κάθε λεπτο­ μέρεια και μαζί ο σύζυγος και η σύζυγος θα περάσουν από μια εξέτα­ ση-συζήτηση. Μα θα πρέπει και οι δυο τους να δεχτούν την απόφαση του διαιτητή ο οποίος είναι, φυσικά, πάντα Ιρανός κι άντρας. Δε μου πήγαινε αυτή η συγκεκριμένη στρατηγική. Το κεφάλαιο που αφορούσε τα χρήματα και την περιουσία σε ακί­ νητα ήταν ξεκάθαρο. Τα πάντα ανήκαν στο σύζυγο, στη γυναίκα τί­ ποτα. Και η ακίνητη περιουσία περιλάμβανε και τα παιδιά. Τα παιδιά μετά το διαζύγιο έμεναν με τον πατέρα τους. Το Σύνταγμα ΕΠιχειρούσε να αναφέρει όλες τις κρίσιμες λεπτομέ­ ρειες για την ατομική ζωή του καθενός, ιδιαίτερα υποθέσεις που αφο­ ρούσαν τις γυναίκες. Για παράδειγμα, ήταν έγκλημα για μια γυναίκα να κάνει οτιδήποτε για να μη συλλάβει παιδί, αντίθετα στην επιθυμία του συζύγου της. Το ήξερα καλά αυτό. Στην πραγματικότητα, ο Μου­ ντί μου είχε πει πως ήταν από τις μεγαλύτερες προσβολές που μπο­ ρούσε γυναίκα να κάνει στον άντρα της. Διαβάζοντας αυτό το συγκε­ κριμένο κομμάτι ένιωσα την αγωνία να φουντώνει μέσα μου. Ήξερα πως ως τώρα είχα παραβεί πιθανότατα πολλούς από τους ιρανικούς νόμους και ήταν σίγουρο πως θα συνέχιζα να τους παραβαίνω. Με αναστάτωνε το γεγονός πως κουβαλούσα στο κορμί μου, κρυφά από τον Μουντί, ένα σπιράλ, που μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή μου. Ήταν ικανοί, πραγματικά, να εκτελέσουν μια γυναίκα γιατί έπαιρ­ νε μέτρα προφύλαξης για μια πιθανή εγκυμοσύνη; Ήξερα ήδη την απάντηση. Σ ' αυτήν τη χώρα οι άντρες μπορούσαν να κάνουν ό,τι ήθελαν τις γυναίκες τους. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

153

Ένα άλλο κεφάλωο μου προκάλεσε ακόμη πιο έντονο φόβο. Εξη· γούσε πως μετά το θάνατο ενός άντρα, τα πωδιά του δεν ανήκαν στη χήρα του, μα στη δικιά του οικογένεια. Αν ο Μουντί για κάποιο λόγο πέθωνε, η Μαχτόμπ δε θα μου ανήκε. Θα βρισκόταν υπό την κηδε­ μονία του πιο στενού συγγενή του Μουντί, κι αυτός δεν ήταν άλλος από την Αμεγlέ Μποζόργκ. Σταμάτησα από εκείνη τη στιγμή να προ­ σεύχομω για το θάνατο του Μουντί. Πουθενά στο Σύνταγμα του Ιράν δεν υπήρχε ούτε μια νύξη κανενός νόμου, πολlΤ1κής ή δημόσιου προγράμματος, που να μου πρόσφερε κάποια αχτίδα ελπίδας. Το βιβλίο διαβεβαίωνε ό,τι ήξερα ήδη από διαίσθηση. Εκτός κι αν παίρναμε την άδεια του Μουντί, δεν υπήρχε νομικός τρόπος για τη Μαχτόμπ κι εμένα να φύγουμε από τη χώρα μαζί. Υπήρχαν αρκετά απρόοmα ενδεχόμενα, ιδιαίτερα ένα διαζύγιο ή θάνατος του Μουντί, που θα μπορούσε να φέρεl την απέλασή μου, μα θα έχανα τη Μαχτόμπ για πάντα. ΠΡΟΤΙμούσα να πεθάνω, παρά ν ' αφήσω να συμβεί κάτι τέτοιο. Είχα έρθει στο Ιράν για ν ' αποφύγω αυτήν την πολύ πιθανή κω τρομακτική συνάμα πραγματικότητα. Σιωπηλά ανανέωσα τον όρκο μου. Θα έβρι­ σκα τρόπο να φύγουμε από δω. Κι οι δυο μας. Κάποια μέρα.

Τα κέφlO μου άλλαξαν λιγάκι προς το καλύτερο, καθώς πλησίαζε κωνούρlOς χρόνος. Δεν έμενα πια όλη την ημέρα στο διαμέρlOμα ο του Μαμάλ, είχα κάνει φίλες στο σχολείο. Ήταν πρόθυμες κω καλές μαθήτριες στα αγγλικά κω, από τη δικιά μου πλευρά, συνειδητοποίησα πως κάθε λέξη των φαρσί που μάθωνα θα μπορούσε να με βοηθήσει κάποια στιγμή να βρω έναν τρόπο να φύγουμε από το Ιράν. Ένιωθα πως το 1985 θα ήταν ο χρόνος που η Μαχτόμπ κι εγώ θα γυρνούσαμε στο σπίτι μας αυτή η σκέψη βασάνιζε συνέχεια το μυαλό μου. Ο Μουντί παρέμενε το ίδιο ασταθής όπως πάντα, μερικές φορές θερμός κω χαρούμενος απέναντί μας, κι άλλοτε πάλι τραχύς κι απεl­ λητικός, μα τουλάχιστον ήταν γενικώς ευχαριστημένος με τον τρόπο που ζούσαμε κω δεν έκανε κουβέντα πια για να ξαναγυρίσουμε στο σπίτι της Αμεγlέ Μποζόργκ. Όπως το περίμενα, η τεμπελιά του όλο κω μεγάλωνε. Σύντομα μας επέτρεψε να φεύγουμε για το σχολείο μόνες μας κω σταδιακά έπαψε να μπαίνει στον κόπο να μας παίρνει από το σχολείο το μεσημέρΙ. Για όσο διάστημα γυρνούσαμε στο σπίτι την ώρα που μας περίμενε, ήταν ικανοποιημένος. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

154

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

Η χανούμ Σαχίν πρόσεξε αυτήν την αλλαγή επίσης, δεν της δlέφυγε το γεγονός πως ο Μουντί τώρα παρουOlαζόταν σπάνια στο σχολείο. Μια μέρα, με τη βοήθεια της κυρίας Αζάρ, είχαμε μια πολύ εμπιστευ­ τική κουβέντα μεταξύ μας. «Υποσχεθήκαμε στον άντρα σας πως δε θα σας αφήναμε να χρη­ σΨΟΠΟ1ήσετε το τηλέφωνο κω πως δε θα σας αφήναμε να φύγετε από το κτίριο», μου είπε. «Κω πρέπει να κρατήσουμε εκείνες τις υποσχέσεις μας». «Αλλά», συνέ)(1σε, «δεν του υποσχεθήκαμε να του πούμε αν έρχεστε αργά στο σχολείο. Δεν πρόκειτω να του το αναφέρουμε αν κάποια μέρα έρθετε αργά. Μη μας πείτε πού πηγαίνετε, γtατί αν μας ρωτήσει θα πρέπει να του το αποκαλύψουμε. Μα αν δεν ξέρουμε, δεν είμαστε αναγκασμένες να του πούμε τίποτα».

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

9

Τ

Ο ΕΠΙΜΟΝΟ ΚΡΥΟΛΟΓΗΜΑ του Μουντί συνέχιζε να τον βασαvίζει, μειώνοντας μέρα με τη μέρα την ενεργητικότητά του κι αυξάνοντας την τεμπελιά του σε τέτοιο βαθμό, ώστε, πράγμα απίστευτο, να χαλα­ ρώσει τα δρακόντεια μέτρα φρούρησης, που μας είχε επιβάλει Συνη­ γορούσε σ ' αυτό και η πίστη του στις δασκάλες. Το θεωρούσε αδια­ νόητο πως θα μπoρoύσαv να παρακούσουν τους όρους που τους είχε υπαγορεύσει Μια μέρα, φτάσαμε στο σχολείο καθυστερημένες λίγα λεπτά, για να ελέγξω τις αντιδράσεις τους. Δεν έKΑVαν κανένα σχόλιο, ήταv ολο­ φΆVερO πως η XΑVOύμ Σαχίν ήταν αποφασισμένη να κρατήσει την υπόσχεση που μου είχε δώσει. Σ ' αυτά τα λίγα λεπτά καθυστέρησης κατάφερα να τηλεφωνήσω στη Χέλεν στην πρεσβεία, την άκουσα να λέει πάλι για τις δυο μυστηριώδεις γυναίκες που έδειχναν μεγάλη βιασύνη να με βοηθήσουν. Επέμενε πως έπρεπε να με δει προσωπικά, μα δίστασα v ' αποτολμήσω κάτι τέτοιο. Μια απρόβλεπτη καθυστέρη­ ση στους ασφυκτικά γεμάτους αυτοκίνητα δρόμους θα μπορούσε να τα καταστρέψει όλα. Η ανάγκη μου για δράση έγινε ακόμη πιο πιεστική, όταν μια μέρα παρακολουθώντας τη Μαχτόμπ με τη Μαριάμ να παίζουν το αγαπη­ μένο τους παιχνίδι, τις κουμπάρες, με τις κούκλες και τα κουκλόσπιτά τους και να μιμούνται τους μεγάλους, άκουσα ξαφνικά τη Μαριάμ να φωνάζει στα φαρσί. «Έρχεται ένας άντρας!» και τότε έκπληκτη τις είδα να τυλίγονται βιαστικά στα τσαντόρ τους. Ανατρίχιασα και πήρα την απόφαση να κάνω γρήγορα κάτι Έτσι μια μέρα, ενώ πηγαίναμε με τα πόδια στο σχολείο φτάσαμε στη λεω­ φόρο Σαριατί, για να σταματήσουμε ένα ραδιοταξί. Αφού πρώτα κοί­ ταξα πίσω μου αρκετές φορές για να σιγουρευτώ πως ούτε ο Μουντί ούτε κανένας άλλος μας παρακολουθούσε, είπα στη Μαχτόμπ: «Θα πάμε στην πρεσβεία τώρα. Μα δε θέλω να KΆVεις κουβέντα γι ' αυτό στον μπαμπά». « Τσας», μου απάντησε η Μαχτόμπ, χρησιμοποιώντας ασυνείδητα

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

156

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

την αντίστοιχη λέξη για το νω στα φαρσί, πράγμα που μ ' έκανε να νιώσω πιο έντονη την ανάγκη για δράση. Η Μαχτόμπ ήθελε πολύ να φύγουμε από το Ιράν, μα απορροφούσε άθελά της καθημεΡΙνά εκφρά­ σΕΙς κω συνήθειες της φανlκής κουλτούρας. Με τον καφό, το ήξερα πως θ ' αφομοιωνόταν ακόμη κω χωρίς τη θέλησή της. Βρήκαμε ένα γραφείο για να ειδΟΠΟ1ήσουμε ραδlOταξί κω δώσαμε στον οδηγό τη διεύθυνση του Τομέα Αμερικανικών Υποθέσεων της Ελβετικής Πρεσβείας, η Μαχτόμπ με βοήθησε να επΙΚΟΙνωνήσω μαζί του. Μετά από μια ατέλΕΙωτη διαδρομή, που την ακολούθησε η ανlOρή δlOδlκασία άδειας εισόδου κω σωματικής έρευνας, καταφέραμε τελικά να φτάσουμε στο γραφείο της Χέλεν. Μόλις κάθlOα άρχισα να διαβάζω με λαχτάρα τα γράμματα που είχαν στείλει οι γονείς μου κω οι γιοι μου. Το γράμμα του Τζον ήταν σπαρακτικό. «Σε παρακαλώ να φροντίζεις πάντα τη Μαχτόμπ κω να μην την αφήσεις στιγμή από κοντά σου», μου έγραφε. «Έχω νέα», είπε η Χέλεν. «Το Στέπ Ντιπάρτμεντ ξέρΕΙ πού βρίσκε­ σω κω κάνουν ό,τι μπορούν». Δεν είνω αρκετά, σκέφτηκα. «Μια Αμερικανίδα που ενδιαφερόταν για σένα, ήρθε επίσης σ ' επα­ φή με την Αμερικάνικη Πρεσβεία στη Φρανκφούρτη», πρόσθεσε η Χέλεν. Η Τζούντι! «Κι από κει κάνουν ό,τι μπορούν». Ένιωσα να με πνίγει ο θυμός, αφού λοιπόν τόσοι άνθρωποι ενδια­ φέρονταν για μας, τι ήταν αυτό που μας κρατούσε ακόμη δέσμιες στο Ιράν; «Μπορούμε να σας βγάλουμε κωνούρια διαβατήρια», μου είπε η Χέλεν. «Θα εκδοθούν από την Αμερικανική Πρεσβεία στην Ελβετία. Δε θα έχουν, φυσlκά, τις κανονικές βίζες, μα ίσως σε κάποια στιγμή να σας φανούν χρήσΙμα. Θα σας τα φυλάξουμε εδώ». Χρειαστήκαμε σχεδόν μισή ώρα γlO να συμπληρώσουμε τα σχετικά· χαρτιά για τα διαβατήριά μας. «τώρα ήρθε η ώρα να σου μιλήσω για τις δυο κυρίες που μας ζήτησαν πληροφορίες για σένα», μου είπε η Χέλεν. «Έχουν έρθΕΙ σ ' επαφή με την οικογένειά σου στην Αμερική. Μα, σε παρακαλώ, να προσέΧΕΙς. Έχουμε την εντύπωση πως δεν ξέρουν τι λένε. Μην κάνεις τίποτε από αυτά που σου ζητούν, γιατί φοβάμω πως θα βρεθείς μπλεγDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

157

μένη σε πολλές φασαρίες». Αυτές οι δυο γυναίκες ήταν Αμερικανίδες που είχαν παντρευτεί Ιρανούς. Τη μια την έλεγαν Τρις κι ήταν σύζυγος πιλότου αεροπορικής εταιρίας, η άλλη, που την έλεγαν Σούζαν, ήταν παντρεμένη με κάποιον κυβερνητικό αξιωματούχο σε υψηλό πόστο. Είχαν και οι δυο απόλυτη ελευθερία να πηγαίνουν όπου ήθελαν και να φεύγουν από το Ιράν κάθε φορά που ένιωθαν την επιθυμία να το κάνουν' έμαθα από τη Χέλεν πως τις είχε συγκινήσει η δύσκολη θέση στην οποία βρισκόμουν κι ήθελαν να με βοηθήσουν. «Πώς μπορώ να έρθω σ ' επαφή μαζί τους;» τη ρώτησα. Η Χέλεν κατσούφιασε, δεν της άρεσε και πολύ η ιδέα πως ήθελα να ερευνήσω ακόμη κι αυτήν την περίmωση, μα η απογοήτευση που ένιωθα κάθε μέρα όλο και περισσότερο για την απουσία βοήθειας από τα επίσημα κανάλια της πατρίδας μου, με ωθούσε στην απελπισμένη αναζήτηση λύσης από όπου κι αν προερχόταν αυτή. «Σε παρακαλώ, έλα μαζί μου», μου είπε η Χέλεν. Την ακολουθήσαμε και οι δυο μας στο γραφείο του διευθυντή της, κάποιου κυρίου Βίνκοπ, που ήταν υποπρόξενος της πρεσβείας. «Σε συμβουλεύω να μην μπλέξεις με αυτές τις γυναίκες», με συμβού­ λεψε κι αυτός. «Είναι τρελές. Μας είπαν πως σχεδιάζουν να σε απα­ γάγουν στο δρόμο και να σε βγάλουν έξω από τη χώρα, μα δεν ξέρουν ακόμη με ποιον τρόπο. Νομίζω πως είναι επηρεασμένες από αυτά που βλέπουν κατά καιρούς στον κινηματογράφο. Μα στη ζωή τα πράγμα­ τα είναι διαφορετικά». Κι όμως η δική μου η ζωή ήταν πιο μπλεγμένη από οποιαδήποτε κινηματογραφική ταινία. Τα πάντα μπορούσαν να συμβούν. Τι είχα να χάσω αν μιλούσα με αυτές τις γυναίκες; Ύστερα θυμήθηκα το φίλο του Ρασίντ, που περνούσε κρυφά ανθρώπους από τα βουνά. «Τι θα λέγατε αν έφευγα μέσω Τουρκίας;» τους ρώτησα. «Ούτε να το συζητάς!» φώναξε ο κύριος Βίνκοπ. «Αυτό που ζητάς είναι πολύ επικίνδυνο. Υπάρχουν κάποιοι που μπορεί να σου υποσχε­ θούν πως θα σε βγάλουν κρυφά έξω από τη χώρα, μα στην πραγμα­ τικότητα αυτό που θα κάνουν είναι να σου πάρουν τα λεφτά σου, κι όταν σε πάνε ως τα σύνορα, να σε βιάσουν, να σε σκοτώσουν ή να σε γυρίσουν πίσω και να σε παραδώσουν στην αστυνομία. Μην τολ­ μήσεις να κάνεις κάτι τέτοιο, θα βάλεις χωρίς λόγο σε κίνδυνο τη ζωή της κόρης σου». Η Μαχτόμπ γούρλωσε γεμάτη φόβο τα μάτια της κι εμένα η καρδιά μου άρχισε να χτυπάει σαν τρελή. Μέχρι τώρα η Μαχτόμπ δεν είχε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

]58

ΜΠΕTl ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YlΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

συvειδητοποιήσεl πως η επlΟτροφή μας στηv Αμερική θα ήταv δυvατό va βάλει σε KiVbuVO ης ζωές μας. Η Χέλεv μου διηγήθηκε μια ιστορία που με έκαvε v ' αvατριχιάσω aπό φόβο. Πολύ πρόσφατα μlO Ιραvή στηv προσπάθειά της va φύγΕΙ aπό το Ιράv με τηv κόρη της, πλήρωσε κάΠΟ1Ους VQ ης πάvε ως τα σύvορα. EKEivO! όμως, αφού πρώτα ης πήγαv κοvτά στα σύvορα με τηv Τουρκία, ης εγκατέλεlψαv ύστερα στα βουvά. Το κορίτσι πέθαvε aπό τηv πείvα κω το φοβερό κρύο, εvώ η yυvaiKa βρέθηκε VQ περl· πλαvlέτω σ ' έvα χωριό, με σαλεμένα τα λογικά της κω σχεδόv ετΟI· μοθάvατη. Της Eixav πέσει όλα της τα OOVTIa. «Από όσους δρόμους διαφυγής υπάρχουv», μου είπε η Χέλεv, «αυ· τός που περvάεl μέσα από τηv Τουρκία Eivat ο Π1Ο επlκίvδυvος». Ύστερα μου πρότεωε μια λύση. «Μπορείς va πάρεις διαζύγιο», είπε. «Εγώ η ίδια θα φροvτίσω va φέρω τηv υπόθεσή σου στα Ηvωμέvα Έθvη κω VQ σου βγάλω το διαζύγιο κω μια άδεlO VQ εγκαταλείψεις τη χώρα, θα το πετύχουμε γlOτί θα στηριχτούμε σε αvθρωπιστlκούς λόγους». «Ποτέ χωρίς τηv κόρη μου!» τηv έκοψα απότομα. «Είσω τρελή», μου είπε η Χέλεv, κω χωρίς VQ σκεφτεί πως μας παρακολουθούσε η Μαχτόμπ συvέχισε: «Eivat aπλό' φύγε κι άφησέ τηv εδώ. Φύγε aπό αυτήv τη χώρα κω ξέχασέ τηv». «Μαvούλα, bEV μπορείς VQ πας στηv Αμερική χωρίς εμέvα!» μου Φώvαξε κλαίγοvτας η Μαχτόμπ. Τηv αγκάλιασα κω τηv έσφιξα πάvω στο στήθος μου, της υποσχέ­ θηκα πως ποτέ δε θα έφευγα χωρίς αυτήv! «Θα ήθελα VQ επlκοωωvήσω με αυτές ης δυο γυvαίκες», τους είπα αποφαΟ1στlκά. Η Xέλεv ΑVOlγόκλEIσε τα μάηα της κι ο κύριος Βίvκοπ έβηξε vευρικά. Για λίγα λεπτά καvείς μας δε μιλούσε. 'OTOV τελικά ο κύριος Βίvκοπ συVΕΙδητοποίησε πως είχα πάρει τηv απόφασή μου, μου είπε ΑVαστε· vάζοvτας: «Eivat καθήκοv μας VQ σου δίvουμε όποια πληροφορία μα· θαίvουμε, μα ειλlκριvά σε συμβουλεύω VQ μηv aπoτoλμήσεις VQ έρθεις σ ' επαφή μαζί τους». «Δεv έχω τηv πολυτέλεια VQ επιλέγω», του aπάντησα. «Oφεiλω VQ ερευvώ κάθε ευκαφία που μου παρουΟ1άζεταη>. Μου έδωσε το τηλέφωvο της Τρις κω της τηλεΦώvησα αμέσως. «Σας παίρvω aπό το γραφείο του υποπροξέvου της πρεσβείας», της είπα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

159

Η Τρις ήταν ενθουσιασμένη που ερχόμουν σ ' επαφή μαζί της. «Μί· λησα με τη μητέρα σας χθες βράδυ!» μου είπε. «Ερχόμαστε κάθε μέρα σ ' επαφή μαζί της. Κλαίει συνέχεια κι ανησυχεί πολύ για σας. Μας παρακάλεσε να σας βοηθήσουμε και της υποσχεθήκαμε πως θα κά­ νουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας. Περιμέναμε, όλο αυτό το διάστη­ μα, να βρούμε μια ευκαιρία να επικοινωνήσουμε μαζί σας. Θα θέλαμε να σας συναντήσουμε το συντομότερο». Κανονίσαμε τις λεπτομέρειες. Αύριο θα έλεγα στον Μουντί πως είχα να κάνω ψώνια για το σπίτι μετά το σχολείο και πως θα καθυστερού­ σαμε λιγάκι. Αν δεν έδειχνε διάθεση να μας συνοδεύσει, θα τηλεφω­ νούσα στην Τρις για να επιβεβαιώσουμε τη συνάντησή μας. Η Μα­ χτόμπ κι εγώ θα στεκόμαστε στην πίσω πόρτα του Πάρκου Κουρός στις δώδεκα και τέταρτο. Η Τρις και η Σούζαν θα έρχονταν με μια άσπρη Πέικαν. «Εντάξει», μου είπε η Τρις. «Θα φροντίσουμε να είμαστε εκεί». Είχα ανάμικτα συναισθήματα γι ' αυτήν τη συνάντηση, τον ενθου­ σιασμό διαδεχόταν η ανησυχία. Γιατί το έκαναν αυτό; Μήπως ήθελαν χρήματα ή απλά και μόνο τις είχε συνεπάρει η μαγεία της περιπέτειας Δεν έβλεπα την ώρα να τις συναντήσω. Καθώς έκλεινα το τηλέφωνο, είδα τη Χέλεν να σφίγγει με αγωνία τα χέρια της.

«Τι θα λέγατε για πίτσα αύριο το βράδυ;» τους ρώτησα. «Καταπληκτική ιδέα!» είπαν μ ' ένα στόμα ο Μουντί, ο Μαμάλ και η Νασρίν, κανείς τους δεν υποmεύτηκε την παγίδα που είχα αρχίσει να τους στήνω μελετώντας κάθε λεπτομέρειά της. Πέρασα μια νύχτα ξαγρύπνιας, οι ερωτήσεις διαδέχονταν η μια την άλλη. Ενεργούσα λογικά; Μήπως θα έπρεπε ν ' ακολουθήσω τις συμ­ βουλές που μου είχαν δώσει ο κύριος Βίνκοπ και η Χέλεν ή να προ­ σπαθήσω ν ' αρπάξω την ελευθερία από όποιον και από όπου προερ­ χόταν; Θα έβαζα σε κίνδυνο τη Μαχτόμπ; Κι αν ναι, είχα αυτό το δικαίωμα; Τι θα γινόταν αν μας έπιαναν; Θα μ ' έστελναν πίσω στον Μουντί ή, ακόμη χειρότερα, θα με απέλαυναν και θα έδιναν τη Μα­ χτόμπ σ ' εκείνον που θεωρούσαν πως πραγματικά ανήΚΕ, τον πατέρα της; Αυτός ήταν ο χειρότερος εφιάλτης απ ' όλους. Δεν είχα καμιά επιθυμία να γυρίσω στην Αμερική μόνη μου. Μου ήταν αδύνατο να πάρω μια απόφαση. Κοντά στο χάραμα, την Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

160

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΝΑΜ ΧΟΦΕΡ

ώρα που ο Μου\Πί σηκώθηκε να κάνει τις προσευχές του, ήμουν α­ κόμη ξύπνια, ακόμη αναποφάσιστη_ Όταν ξάπλωσε πάλι στο κρεβάτι, σφίχτηκε πάνω μου για να ζεσταθεί από το κρύο του χειμωνιάτικου πρωινού_ Προσποιήθηκα πως κοιμόμουν, δεν έβλεπα την ώρα να το σκάσω μακριά από αυτόν το σιχαμερό ά\Πρα! Δυο ώρες αργότερα ο Μου\Πί ήταν ακόμη κουλουριασμένος στο κρεβάτι την ώρα που η Μαχτόμπ κι εγώ ετοιμαζόμαστε να φύγουμε για το σχολείο. «Θ ' αργήσω λίγο σήμερα», του είπα αδιάφορα. «Θα πρέπει να περάσω από την Πιτσαρία Πολ για τυρί». «Μμμμ», μουρμούρισε ο Μου\ΠΙ Το πήρα για συμφωνία. Μόλις τέλειωσε το νηπιαγωγείο το μεσημέρι, η Μαχτόμπ ήρθε αμέ­ σως στο γραφείο, προσπαθώ\Πας να κρύψει το πόσο αναστατωμένη ήταν. Πήραμε ένα ταξί και φτάσαμε γρήγορα στο Πάρκο Κουρός, απ ' όπου τηλεφωνήσαμε στην Τ ρις. «Ήρθαμε», της είπα. «Θα είμαστε εκεί σε πΜε λεπτά». Η άσπρη Πέικαν σταμάτησε πλάι μας ακριβώς σε πέ\Πε λεπτά, μέσα κάθο\Παν δυο γυναίκες και μερικά παιδιά που ουρλιάζανε. Εκείνη που καθόταν στη θέση του συνοδηγού με άρπαξε από το μπράτσο και με τράβηξε προς το αυτοκίνητο. «Έλα», μου είπε, «θα σας πάρουμε μαζί μας». Ελευθέρωσα το χέρι μου από το δικό της. «Πρέπει να μιλήσουμε», της είπα. «Πες μου τι σκοπεύετε να μας κάνετε». «Σε ψάχναμε πολλές εβδομάδεQ>, μου είπε η γυναίκα. «Και τώρα ήρθε η ώρα να σας πάρουμε μαζί μας». Προσπάθησε να με τραβήξει πάλι από το μπράτσο, ενώ την ίδια ώρα άρπαζε τη Μαχτόμπ με το άλλο της χέρΙ. Εκείνη έκανε πίσω φοβισμένη κι έβαλε τις φωνές. «Θα πρέπει να έρθεrε μαζί μας τώρα!» μου είπε η γυναίκα. «Δεν έχετε περιθώρια επιλογής. Είτε έρχεστε μαζί μας αμέσως ή δεν πρό­ κειται να σας βοηθήσουμε». «Για σταθείτε, ούπε που σας γνωρίζω», της είπα. «Θέλω να μάθω πρώτα λεπτομέρειες για το πώς με ανακαλύψατε. Τι σχέδια έχετε;» Η γυναίκα μιλούσε γρήγορα προσπαθώντας να καταλαγιάσει το φόβο της Μαχτόμπ. Όλη αυτήν την ώρα κοιτούσε γύρω της νευρικά, ελπίζο\Πας πως δε θα τραβούσαμε την προσοχή της αστυνομίας ή της πσσvτάρ. «Εγώ είμαι η Τρις. Μας μίλησε η Τζού\Πι για σένα. Επικοι- · νωνούμε μαζί της κάθε μέρα. Ερχόμαστε σ ' επαφή και με την ΟΙΚΟDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

161

γένειά σου στην Αμερική καθημερινά. Και ξέρουμε τον τρόπο να σας βγάλουμε από τη χώρα». «Πώς» τη ρώτησα. «Θα σας πάμε σε κάποιο διαμέρισμα. Θα σας κρατήσουμε εκεί κρυμμένες ίσως για ένα μήνα ή λίγες μέρες ή ακόμα και ώρες, δεν ξέρουμε ακριβώς. Μα μην αμφιβάλεις πως θα τα καταφέρουμε να σας βγάλουμε έξω από τη χώρα». Η οδηγός βγήκε από το αυτοκίνητο για να μάθει γιατί καθυστερού­ σαμε. Την αναγνώρισα αμέσως, ήταν η «διαβητική» που είχε έρθει να ζητήσει τη βοήθεια του Μουντί. Η Τρις μου τη σύστησε και μου είπε πως την έλεγαν Σούζαν. {(Εντάξει, εξηγήστε μου το σχέδιό σας τώρα», τους είπα. «Θέλω να έρθω μαζί σας». «Το έχουμε μελετήσει με κάθε λεπτομέρεια», με διαβεβαίωσε η Τρις. «Μα δε θέλουμε να σου μιλήσουμε ακόμη γι ' αυτό». . 'Αρχισα να τις βομβαρδίζω μ ' ερωτήσεις κι αποφάσισα να μην μπω στο αυτοκίνητό τους, αν δεν έπαιρνα τις απαντήσεις που ζη­ τούσα. «Γυρίστε σπίτι σας κι όταν θα είσαστε πραγματικά έτοιμες», τους είπα, «σας υπόσχομαι να σας ξανασυναντήσω και να φύγω μαζί σας». «Όλον αυτόν τον καιρό δεν κάναμε τίποτα άλλο από το να περι­ πλανιόμαστε νύχτα μέρα στους δρόμους και να σε ψάχνουμε, μελετώ­ ντας με τι τρόπο θα καταφέρναμε να σας βγάλουμε από τη χώρα, και τώρα ήρθε αυτή η στιγμή. Πάψε να φοβάσαι κι ακολούθησέ μας». «Σας παρακαλώ! Δώστε μου είκοσι τέσσερις ώρες, να καταλάβω το σχέδιό σας». «Όχι. Ή τώρα ή ποτέ». Γι ' αρκετά ακόμη λεπτά διαφωνούσαμε στη μέση του δρόμου, μα δεν μπορούσα να πάρω τη μεγάλη απόφαση και ν ' ακολουθήσω αυτές τις παράξενες γυναίκες, που κάθε άλλο παρά εμπιστοσύνη μου ενέ­ πνεαν. Ούτε να το σκεφτώ δεν ήθελα, τι θα μπορούσε να συμβεί αν δεχόμαστε να κρυφτούμε στο διαμέρισμα που μας έλεγαν και κάποια στιγμή διαπίστωναν πως δε θα μπορούσαν να φέρουν σε πέρας το σχέδιό τους. Για πόσο διάστημα ήταν δυνατό μια Αμερικανίδα και η κόρη της ν ' αποφεύγουν τη σύλληψη σε μια χώρα που μισούσε τους Αμερικανούς Στο τέλος τους είπα: «Λυπάμαι, μα δεν μπορούμε να έρθουμε μαζί σας!» Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

162

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤι - ΟΥΙΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

Η Τρις μου γύρισε την πλάτη της κι άνοιξε την πόρτα του αυτοκι­ νήτου , οργισμένη μαζί μου. «Δε θέλεις να τον αφήσεις, αυτό είναι», μου είπε. «Ποτέ δε θα το τολμήσεις. Μόνο λόγια είσαι, για να πείσεις τους άλλους πως θέλεις να φύγεις. Δε σε mστεύουμε. Εσύ αυτό που πραγ­ ματικά θέλεις είναι να μείνεις για πάντα εδώ». Το αυτοκίνητο ξεκίνησε με ταχύτητα και χάθηκε στην κίνηση των δρόμων της Τεχεράνης. Η Μαχτόμπ κι εγώ μείναμε μόνες μας, ανάμεσα σ ' ένα πλήθος Ιρανών που μας προσπερνούσε βιαστικά κι αδιάφορα. Τα λόγια της Τρις ηχούσαν ακόμη στ ' αυτιά μου. Γιατί είχα αφήσει ανεκμετάλλευτη αυτήν την ευκαιρία; Αναρωτιόμουν αν υπήρχε έστω και η ελάχιστη δόση αλήθειας σ ' αυτά που με κατηγορούσε. Μήπως ξεγελούσα τον εαυτό μου, όταν έλεγα πως κάποτε θα τα κατάφερνα να το σκάσω από δω μαζί με τη Μαχτόμπ; Αλλά δεν μπορούσα να δώσω καμιά απάντηση σ ' αυτές τις φοβερές ερωτήσεις. Αν είχα τολμήσει, ίσως τώρα να τρέχαμε με την άσπρη Πέικαν προς άγνωστη κατεύθυνση και προς ένα αβέβαιο και ίσως επικίνδυνο μέλλον. Και αντί γι ' αυτό τώρα πηγαίναμε βιαστικές στην Πιτσαρία Πολ για ν ' αγοράσω τυρί για την καταπληκτική λιχουδιά που ετοιμαζόμουν να μαγειρέψω για τον άντρα μου το ίδιο βράδυ.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

10

Ε

συχνά παρέα με τον αγά κω τη χανούμ Χακίμ. Μου άρεσε αυτός ο μουλάς πάρα πολύ, γιατί είχε κατορθώσει να κρατήσει τη θρησκεία κω τη ζωή του σε σωστές ισορροπίες. Μα κω ο Μουντί τον αγαπούσε πολύ. Ο αγά Χακίμ προσπαθούσε μέσα από τις διασυνδέσεις που είχε με τους άλλους μουλάδες να βοηθήσει τον Μουντί να τακτοποιηθεί επαγγελματικά, είτε εξασκώντας την ια­ τρική ή διδάσκοντας στο Πανεπιστήμιο. Ο αγά Χακίμ πρότεινε στον Μουντί μέχρι να βρει δουλειά, ν ' ασχοληθεί στο σπίτι με τη μετάφρα­ ση στ ' αγγλικά των έργων του παππού τους που ήδη ο αγά Χακίμ είχε μεταφράσει από τα αραβικά στα φαρσί. Ο Μουντί αγόρασε μια γραφομηχανή κω μου δήλωσε πως θα γινό­ μουν η γραμματέας του· ξεκίνησε τη μετάφραση από το κεφάλωο Πατέρας και Παιδί, που αναφερόταν στις απόψεις του Ταγατί Χακίμ πάνω στο συγκεκριμένο θέμα. Μέσα σε λίγες μέρες το τραπέζι στην τραπεζαρία του Μαμάλ κω της Νασρίν, που σπάνια το χρησιμοποιούσαν, γέμισε με στοίβες από χειρόγραφα. Ο Μουντί καθόταν στη μια άκρη του τραπεζιού κι έγραφε με τα ορνιθοσκαλίσματά του τη μετάφραση κι ύστερα μου την έδινε να τη δακτυλογραφήσω. Καθώς δούλευα, άρχισα να κατανοώ καλύτερα τον τρόπο που σκε­ φτόταν ο Μουντί. Ο Ταγατί Χακίμ δίδασκε πως ο πατέρας είχε την απόλυτη ευθύνη στην εκπαίδευση κω την ανατροφή του πωδιού του, για να το μάθει να σκέφτετω με το «σωστό» τρόπο κω να συμπε.ριΦέ­ ρεται με σεβασμό στους μεγαλύτερούς του, ώστε η ζωή του να είνω σύμφωνη με τις αρχές του lσλάμ. Για τη μητέρα δεν υπήρχε απολύτως κανείς ρόλος στην ανατροφή των πωδιών της. Για εβδομάδες δουλεύαμε πυρετωδώς. Ο παππούς του Μουντί έ­ γραφε μ � ένα στομφώδη, διδακτικό πεζό λόγο. Κάθε απόγευμα που έφερνα πίσω τη Μαχτόμπ από το σχολείο μια κωνούρια στοίβα από φρεσκoμεταφρασμ�νες σελίδες με περίμενε, κι ο Μουντί είχε την απαίΙΧΑΜΕ ΑΡΧΙΣΕΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

164

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - OYlΛIAM ΧΟΦΕΡ

τηση να πιάνω αμέσως δουλειά, γιατί θεωρούσε ότι επιτελούσαμε έργο μεγίστης σημασίας. Μερικές φορές οι λέξεις του Ταγατί Χακίμ μ ' επηρέαζαν βαθιά. Ιδιαίτερα στα σημεία εκείνα που ανέφεραν λεπτομερώς τα καθήκοντα του παιδιού προς τον πατέρα του, διηγιόταν κάπου μια ιστο ρία για έναν ετοιμοθάνατο πατέρα που λαχταρούσε να δει το γιο του για τελευταία φορά. Δάκρυα άΡ)(1σαν να κυλούν στα μάγουλά μου. Οι λέξεις στη σελίδα που διάβαζα θόλωσαν. Και ο δικός μου πατέρας πέθαινε, μα εγώ δεν μπορούσα να βρεθώ στο πλευρό του. Ο Μουντί είδε τα δάκρυά μου. «Τι τρέχει;» με ρώτησε. «Αυτή η ιστορία μ ' εκείνον τον ετοιμοθάνατο πατέρα... » του είπα κλαίγοντας. «Πώς μπο ρείς να με κρατάς μακριά από τον πατέρα μου που είναι ετοιμοθάνατος Δεν κάνεις πράξη αυτά που διδάσκει ο παπ­ πούς σου». «Είναι ο πατέρας σου μωαμεθανός» με ρώτησε ειρωνικά. «Όχι, φυσικά και δεν είναι», του απάντησα. «Τότε σταμάτα τις συγκρίσεις», μου είπε ο Μουντί. «Δε μετράει». Έτρεξα στην κρεβατοκάμαρα να κλάψω. Η μοναξιά με βάραινε τόσο, που δυσκολευόμουν ν ' ανασάνω. Το πρόσωπο του μπαμπά έπαιρνε σάρκα και οστά πίσω από τα κλειστά μου μάτια και ήταν σαν να τον άκουγα πάλι να λέει : « Όπου υπάρχει θέληση, υπάρχει τρόΠΟQ>. Κι όμως θα πρέπει να υπάρχει κάποιος τρόπος, μονολόγησα. Δεν μπορεί να μην υπάρχει. _

Σε μια από τις επισκέψεις μας στου αγά και στης χανούμ Χακίμ, μας πρότειναν να παρακολουθήσουμε, εγώ και η Μοχτόμπ, τάξεις μελέτης του Κορανίου για αγγλόφωνες γυναίκες κάθε Πέμπτη απόγευμα στο μσσrζΈVΤ Χοσεϊνί Ερσάντ. Με αυτήν τους την πρόταση μου απέδειξαν γι ' άλλη μια φορά τις καλές τους προθέσεις απέναντί μου. Σίγουρα ο απώτερος στόχος τους ήταν να με προσηλυτίσουν, αλλά ξεκινούσαν τα πάντα από το ενδιαΦέρον τους για το καλό και την ευτυχία μου, γιατί, γι ' αυτούς, αυτοί ήταν ο καρποί του Ισλάμ. Και, επιπλέον, με αυτήν την πρότασή τους έδιναν στον Μουντί να καταλάβει πως ήταν καιρός πια να με αφήνει να βγαίνω έξω πιο συχνά μόνη μου και πως θα έπρεπε να συναναστρέφομαι και μ ' άλλους που μιλούσαν τη γλώσ­ σα μου. Οι Χακίμ ήθελαν πολύ να γίνω μια υπάκουη σύζυγος, αλλά μόνο αν συμφωνούσα κι εγώ σ ' αυτό. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

165

Η πρότασή τους μου άλλαξε τη διάθεση προς το καλύτερο. Δεν είχα καμιά επιθυμία να μελετήσω το Κοράνι, αλλά η ιδέα πως θα συναντού­ σα συχνά μια ομάδα γυναικών που μιλούσαν αγγλικά ήταν για μένα συναρπαστική. Ο Μουντί ήταν επιφυλακτικός, γιατί έτσι θα ξέφευγα από τον έλεγχό του. Μα ήξερα πως θα υποχωρούσε στο τέλος. Οποιαδήποτε (<υπόδει­ ξη» του αγά Χακίμ στον Μουντί είχε τη δύναμη διαταγής επάνω του. Μετά το σχολείο την επόμενη Πέμπτη ο Μουντί απρόθυμα μας πήγε στο μαστζΈVΤ με ταξί. Προσπάθησε να επιβάλει την κυριαρχία του κι εκεί ζητώντας να μπει στην τάξη για να την επιθεωρήσει, πριν μας επιτρέψει να μπούμε κι εμείς, αλλά μια αποφασιστlκή Εγγλέζα του έφραξε το δρόμο. «Ήθελα να μπω μέσα μόνο για να δω τι κάνουν», της είπε. «Θέλω να ξέρω ακριβώς τι γίνεται εδώ μέσα». «Όχι», του απάντησε εκείνη. «Εδώ κυκλοφορούν μόνο γυναίκες. Δεν επιτρέπουμε σε κανέναν άντρα να μπει μέσα». Φοβήθηκα πως ο Μουντί θα θύμωνε τόσο ώστε, τουλάχιστον για κείνην την ημέρα, θα τολμούσε να παραβεί τις επιθυμίες του αγά Χακίμ. Μισόκλεισε τα μάτια του κι άρχισε να κοιτάζει εξεταστικά τις άλλες γυναίκες που έρχονταν στο μάθημα. Όλες τους ήταν σωστά ντυμένες, οι περισσότερες με τσαντόρ. Έδειχναν να είναι καλές μου­ σουλμάνες παρόλο που μιλούσαν αγγλικά. Καμιά από αυτές δεν έ­ μοιαζε διόλου με πράκτορα της CIΑ. Μετά από λίγα λεπτά αναποφασιστlκότητας, ο Μουντί θα πρέπει να συνειδητοποίησε πως ο αγά Χακίμ είχε δίκιο, και πως αυτό θα με βοηθούσε να συνηθίσω τη ζωή στην Τεχεράνη. Ανασηκώνοντας τους ώμους του βγήκε έξω, αφήνοντας τη Μαχτόμπ κι εμένα στα χέρια της Αγγλίδας. Εκείνη με λίγα λόγια μας ανέφερε τους κανόνες που ίσχυαν εκεί: «Δεν επιτρέπεται να κουτσομπολεύετε μέσα στην τάξη. Βρισκόμαστε εδώ μόνο για να μελετήσουμε το Κοράνι». Και πραγματικά κάναμε μελέτη. Διαβάζαμε αποσπάσματα από το Κοράνι όλες μαζί, συμμετείχαμε σε μια συζήτηση ερωτήσεων κι απα­ ντήσεων που επαινούσαν το Ισλάμ κι εξευτέλιζαν τη χριστιανοσύνη, και στο τέλος ψέλναμε μαζί απογευματινές προσευχές. Δεν ήταν και πολύ διασκεδαστική εμπειρία, αλλά η περιέργειά μου κεντριζόταν κα­ θώς μελετούσα τα πρόσωπα εκείνων των γυναικών. Ήθελα να μάθω τις ιστορίες τους. Τι έκαναν στην Τεχεράνη; Ήταν εδώ από δικιά τους Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

166

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

θέληση και μόνο; Ή ήταν μερικές από αυτές το ίδιο υποταγμένες σαν κι εμένα; Περίμενα πως ο Μουντί θα μας περίμενε έξω από το μασrζΈVΤ ό­ ταν θα τελείωνε το μάθημα, μα δεν μπόρεσα να τον ξεχωρίσω πουθε­ νά σ ' εκείνη τη θάλασσα των Ιρανών με τ ' άγριο βλέμμα που πλημ­ μύριζαν το πεζοδρόμιο. Επειδή δεν τολμούσα να του δημιουργή­ σω υποψίες από την πρώτη μέρα των μαθημάτων, σταμάτησα έ­ να ραδιοταξί και γύρισα γρήγορα σπίτι με τη Μαχτόμπ. Ο Μουντί κοίταξε το ρολόι του την ώρα που μπαίναμε στο σπίτι κι έδειξε ικα­ νοποιημένος που δεν εκμεταλλευτήκαμε την εμπιστοσύνη που μας είχε δείξεΙ . «Έχω εντυπωσιαστεί με το μάθημα!» του είπα. «Βέβαια πρέπει να μελετάς αυτά που σου μαθαίνουν. Δε σ ' αφήνουν να παρακολουθείς αν δε μελετάς. Νομίζω όμως πως μπορώ να μάθω αρκετά εκεί». «Καλά» , μου είπε διστακτικά ο Μουντί , ευχαριστημένος που η γυ­ ναίκα του είχε κάνει το πρώτο βήμα για ν ' αναλάβει το σωστό της ρόλο στην Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν. Κι εγώ ήμουν ευχαριστημένη, επίσης, για τον αντίθετο ακριβώς λόγο. Ε ίχα μόλις κάνει ένα μικρό ακόμη βήμα προς τον τελικό μου σκοπό να δραπετεύσω από την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν. Οι τάξεις μελέτης του Κορανίου άρχιζαν λίγο μετά το σχόλασμα του σχολείου. Ακόμη κι αν ο Μουντί ένιωθε την ανάγκη να μας οδηγεί στο μασrζέvτ τις πρώτες μέρες, ήξερα πως πολύ σύντομα θα μας άφηνε να πηγαίνουμε μόνες μας, ελευθερώνοντάς μας έτσι ολόκληρη την Πέμπτη. Παρά τον κανόνα που έλεγε πως απαγορεύεται το κουτσομπολιό, όπως ήταν φυσικό κουβεντιάζαμε λιγάκι πριν και μετά το τέλος του μαθήματος. Μετά το δεύτερο μάθημα, μια από τις γυναίκες με ρώτησε από πού ήμουν. Όταν της απάντησα, από το «Μίτσιγκαν» , εκείνη είπε: «Τότε θα πρέπει να σε γνωρίσω με την Έλεν. Είναι κι εκείνη από το Μίτσιγκαν». Η Έλεν Ραφέ ήταν μια ψηλή , χοντροκόκαλη γυναίκα, γύ ρω στα τριάντα, με δέρμα γεμάτο ρυτίδες και αφυδατωμένο. Φορούσε το ρου­ σαρί της τόσο σφιχτά τυλιγμένο γύρω στο πρόσωπό της, που δεν μπορούσα να διακρίνω το χρώμα των μαλλιών της. «Πού έμενες στο Μίτσιγκαν;» τη ρώτησα. «Κοντά στο Λάνσινγκ». «Πού;» Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

167

«Αχ, δε νομίζω να το έχει ακούσει κανείς αυτό το μέρος», μου απάντησε η Έλεν_ «Πες το μου, γιατί έμενα κι εγώ κοντά στο Λάνσινγκ» . «Όουοσο». «Θ ' αστειεύεσαι!» της είπα. «Η οικογένειά μου ζει στο Μπάνιστερ. Εγώ δούλευα στο Έλσι, μα το σχολείο μου ήταν στο Όουοσο!» Ήμαστε κι οι δυο μας αναστατωμένες σαν μαθητούδια που ανακα­ λύψαμε αυτήν την απίθανη σύμmωση και ξέραμε πως θα είχαμε πολλά να κουβεντιάσουμε μεταξύ μας. «Θέλεις να έρθεις με τον άντρα σου και το παιδί στο σπίτι μας την Παρασκευή το απόγευμα;» με ρώτησε η Έλεν. «Δεν ξέρω. Ο άντρας μου δε μ ' αφήνει να μιλώ με ξένους ή να κάνω παρέα μαζί τους. Δε νομίζω πως θα δεχτεί, μα εγώ δε χάνω και τίποτα να τον ρωτήσω». Αυτή τη φορά ο Μουντί είχε έρθει να μας πάρει από το μαστζΈVΤ κι όταν τον είδα του χαμογέλασα χαρούμενα. «Μάντεψε», του είπα. «Δε θα το πισ.;rέψεις. Γνώρισα εδώ μια γυναίκα που έχει γεννηθεί στο . Όουοσο!» Ο Μουντί έδειχνε ευχαριστημένος. Ήταν το πρώτο χαμόγελο που του χάριζα εδώ κι αρκετούς μήνες. Τον σύστησα στην Έλεν και κου­ βέντιασαν λιγάκι, ύστερα του είπα: «Η Έλεν μας προσκάλεσε να πάμε στο σπίτι της την Παρασκευή το απόγευμα»' ήμουν σίγουρη πως ο Μουντί θ ' αρνιόταν. Γι ' αυτό ξαφνιάστηκα όταν τον άκουσα να λέει: «Ωραία, θα έρθου­ με».

Η Έλεν σταμάτησε το γυμνάσιο την τελευταία χρονιά για να πα­ ντρευτεί τον Χορμόζ Ραφέ, και βεβαίως αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να καταλήξει να εξαρτάται από το σύζυγό της. Ηλεκτρολόγος μηχανικός ο Χορμόζ με σπουδές στην Αμερική, βρισκόταν οικονομικά και κοι­ νωνικά σε ανώτερη θέση από αυτήν της Έλεν κι όπως ήταν φυσικό είχε αναλάβει το ρόλο του κουβαλητή και προστάτη της οικογένειας, απολαμβάνοντας την υπεροχή που του πρόσφερε αυτό στις σχέσεις του μ ' εκείνην. Όπως κι ο Μουντί, έτσι κι ο Χορμόζ είχε κάποτε αμερικανοποιηθεί. Επί σάχη, τον είχαν στη λίστα των εχθρών του Ιράν. Το ν ' αποτολμούσε να ΕΠιστρέψει στην πατρίδα του εκείνα τα χρόνια θα σήμαινε φυλάκιση και πιθανότατα βασανιστήρια ή ακόμη και θάDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

168

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

O YlΛ1AM ΧΟΦΕΡ

νατο αν έπεφτε στα χέρια της Σαβάκ. Ο Χορμόζ έπιασε δουλειά στη Μινεζότα, και μαζί με την Έλεν ζούσαν όπως οι περισσότερες μέσες αμερικάνικες οικογένειες. Απέκτησαν μια κόρη που της έδωσαν το όνομα Τζέσικα. Λίγο πριν έρθει στον κόσμο το δεύτερο παιδί της, η Έλεν γύρισε στο Όουοσο για τη γέννα. Στις 28 Φε βρουαρίου του 1979, έφερε στον κόσμο ένα γιο. Αργότερα την ίδια μέρα τηλεφώνησε στον Χορμόζ για να μοιραστεί μαζί του τη χαρά της. «Δεν μπορώ να σου μιλήσω τώρα», της είπε ο Χορμόζ. «Ακούω τις ειδήσεις». Ήταν η ημέρα που ο σάχης έφευγε από το Ιράν. Πόσοι άλλοι ακόμη να υπήρχαν σαν τον Χορμόζ και τον Μουντί, που η εξορία και η mώση του σάχη ήταν το κάλεσμα της σειρήνας που θα τους γύρναγε ξανά στο παρελθόν. Μόλις βρήκε το χρόνο να συνειδητοποιήσει την ευλογία της γέννη­ σης του γιου του, ο Χορμόζ του έδωσε αμέσως ιρανικό όνομα, τον ονόμασε ΑλΙ Η ζωή του, όπως και της Έλεν, άλλαξε αμέσως. Ο Μουντί είχε κατορθώσει ν ' αντισταθεί για πέντε χρόνια, μα ο Χορμόζ, σχεδόν αμέσως, πήρε την απόφαση να γυρίσει στο Ιράν, για να ζήσει κάτω από τη διακυβέρνηση του Αγιατολάχ Χομεϊνί. Η Έλεν ήταν νομοταγής Αμερικανίδα και δείλιασε στην αρχή. Αλλά ήταν σύζυγος και μητέρα επίσης. Ο Χορμόζ της το ξεκαθάρισε πως εκείνος θα γυρνούσε στο Ιράν οπωσδήποτε, με ή χωρίς την οικογένειά του. Έτσι πιεσμένη από τις κσταστάσεις η Έλεν συμφώνησε να πάει να ζήσει στο Ιράν δοκιμαστικά. Ο Χορμόζ τη διαβεβαίωσε πως αν ένιωθε δυστυχισμένη εκεί, αυτή και τα παιδιά της θα μπορούσαν να γυρίσουν στην Αμερική οποτεδήποτε το επιθυμούσαν. Από τη στιγμή που πάτησε το πόδι της στην Τεχεράνη, η Έλεν βρέθηκε να είναι όμηρος όπως κι εγώ. Ο Χορμόζ της δήλωσε πως ποτέ δε θα ξαναγύριζε στην πατρίδα της. Ήταν Ιρανή πια και όφειλε υποταγή στους νόμους της χώρας και στη δικιά του θέληση. Την κλείδωσε στο επάνω πάτωμα του σπιτιού τους για ένα διάστημα και τη χτυπούσε. Μου φαινόταν παράξενο που άκουγα αυτήν την ιστορία! Ο Χορμόζ και η Έλεν μας τη διηγήθηκαν μαζί και οι δυο όταν καθίσαμε στο σαλόνι του ακατάστατου διαμερίσματός τους την Παρασκευή το από­ γευμα. Στην αρχή αναρωτιόμουν αν ο Μουντί ένιωθε άβολα μ ' αυτήν την κουβέντα, μα ύστερα συνειδητοποίησα πως θα έπρεπε να ήταν ευχαριστημένος. Η εξέλιξη της ιστορίας, που μόλις είχαμε ακούσει, τον είχε ικανοποιήσει, αφού έξι χρόνια αργότερα η Έλεν βρισκόταν ακόμη Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

169

εδώ στην Τεχεράνη κι ήταν ολοΦάνερο πως είχε προσαρμοστεί ολό­ τελα στη ζωή της χώρας του άντρα της. Αυτό ήταν ακριβώς που θα ήθελε ο Μουντί ν ' ακούσω κι εγώ! «ο πρώτος χρόνος ήταν πραγματικά φοβερός», μας είπε ο Χορμόζ, «μα όλα πήγαν καλύτερα μετά». Ένα χρόνο από την ημέρα που η Έλεν είχε φτάσει στο lράν, ο Χορμόζ της είπε «Αν θέλεις μπορείς να γυρίσεις στην πατρίδα σου τώρα. Ήθελα να σε αναγκάσω να μείνεις εδώ για ένα χρόνο για να αποφασίσεις από μόνη σου αν ήθελες να μείνεις εδώ για πάντα. Τώρα αν θέλεις γύρνα πίσω». Αυτό ήταν που ήθελα κι εγώ ν ' ακούσει ο Μουντί! Αχ, προσευχό­ μουν σιωπηλά, ας μου έδινε κι εμένα την ίδια επιλογή! Ακούγοντας τη συνέχεια της ιστορίας, όμως, άρχισα να νιώθω όλο και πιο ανήσυχη. Η Έλεν γύρισε στην Αμερική με την Τζέσικα και τον Αλί, μα έξι εβδομάδες αργότερα τηλεφώνησε στον Χορμόζ και του είπε «Έλα πίσω να με πάρεις». Όσο απίστευτο κι αν φαίνεται, αυτό έγινε δυο φορές ακόμα. Και στις δυο περιmώσεις η Έλεν έφυγε από το lράν με την άδεια του Χορμόζ και τις δυο φορές ξαναγύρισε. Ήταν τόσο απίθανο κάτι τέτοιο για να το πιστέψω -κι όμως ήταν εδώ μπροστά μου, μια υποταγμένη μωαμεθανή σύζυγος. Δούλευε ως συ­ ντάκτρια στο Mαxr(oυμπέ, ένα αγγλικό περιοδικό για τις γυναίκες του Ισλάμ, που είχε διεθνή κυκλοφορία. Οτιδήποτε ετοίμαζε η Έλεν για να εκδοθεί θα έπρεπε να εγκριθεί από το Ισλαμικό Συμβούλιο Καθοδή­ γησης, κι όμως αυτό δεν την ενοχλούσε καθόλου. Ήθελα απελπισμένα να μιλήσω με την Έλεν μόνη της, για να μάθω πώς πραγματικά σκεφτόταν, αλλά δε μας δόθηκε η ευκαιρία εκείνο το απόγευμα. Η ιστορία της Έλεν με άφησε σχεδόν χωρίς ανάσα από ζήλια και θαυμασμό. Πώς μπορούσε η οποιαδήποτε Αμερικανίδα -ή κι όποια άλλη- να προτιμάει το lράν από την Αμερική; Ήθελα ν ' αρπάξω την Έλεν από τους ώμους, να την τραντάξω και να φωνάξω: «Γιατί;» Η κουβέντα μας πήρε μια ακόμη δυσάρεστη τροπή. Ο Χορμόζ μας είπε πως είχε πρόσφατα κληρονομήσει χρήματα από τον πατέρα του και πως είχε αρχίσει να χτίζει ένα δικό του σπίτι, το οποίο σύντομα θα τέλειωνε. «Θα θέλαμε κι εμείς να χτίζαμε ένα σπίτι δικό μας», άκουσα τον Μουντί να λέει χαρούμενα. Ετοιμαζόμαστε να χτίσουμε ένα στο Ντι­ τρόιτ πριν φύγουμε, μα τώρα σχεδιάζουμε να το χτίσουμε εδώ, μόDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

170

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο YlΛlAM ΧΟΦΕΡ

λις καταφέρουμε να μεταφέρουμε όλα μας τα χρήματα στο Ιράν». Ανατρίχιασα ακούγοντας τα λόγω του, ούτε κω να το σκεφτώ δεν ήθελα κάTl τέτοιο.

Ο Μουντί κι εγώ γρήγορα γίναμε φiλOI με την Έλεν κω τον Χορμόζ, κι αρχίσαμε να βλεπόμαστε πολύ συχνά. Για μένα αυτό ήταν γλυκό· πικρο. Ήταν θαυμάσω που βρήκα μια αγγλόφωνη φίλη, πολύ περισ­ σότερο που καταγόμαστε από την ίδια περωχή. Η αίσθηση ήταν πολύ διαφορετlκή από το να μιλάς σε αγγλόφωνους Ιρανούς, με τους ο· ποίους ποτέ δεν είσω σίγουρη αν γίνεσω κατανοητή. Με την Έλεν μπορούσα να μιλάω ελεύθερα κω να ξέρω πως καταλάβαωε την κάθε μου λέξη. Αλλά παράλληλα μου ήταν δύσκολο να τη βλέπω με τον Χορμόζ -έμοιαζε σαν να έβλεπα έναν αποκρουστικό καθρέΦτη του μέλλοντος. Ζητούσα απελπισμένα να έρθει η στιγμή που θα περνούσα κάπΟ1ες ώρες μόνη μου με την Έλεν. Ο Μουντί έδειχνε όμως επιφυ­ λαΚΤικός, ήταν ολοΦάνερο πως ήθελε να μάθει περισσότερα για κείνη, πριν μας αφήσΘ να κάνουμε συχνή παρέα μεταξύ μας. Η Έλεν κι ο Χορμόζ δεν είχαν τηλέφωνο. Η απόκτηση τηλεΦώνου στο Ιράν ήταν πολύ δύσκολη υπόθεση, αφού απαnούσε Θδlκή άδεια που συχνά έπαφνε αρκετό χρόνο για να την αποκτήσΘς. Όπως πολ­ λοί άλλοι, είχαν συμφωνήσεl μ ' έναν καταστηματάρχη που έμενε κο· ντά τους να χρησψοποιούν το τηλέφωνό του όποτε είχαν ανάγκη. Μια μέρα η Έλεν τηλεΦώνησε από αυτό το τηλέφωνο κι είπε στον Μουντί πως ήθελε να με καλέσει με τη Μοχτόμπ για τσάι το ίδιο απόγευμα. Ο Μουντί απρόθυμα με άφησε να της μιλήσω, γιατί δεν ήθελε να μάθει η Έλεν ως ΠΟIΟ βαθμό με κρατούσε εξαρτημένη από Τις διαθέσΘς του. «Έχω ΦTlάξεl ντόνατς με γλάσο σοκολάτας!» μου είπε. Κάλυψα το ακουστικό με το χέρι μου, ζητώντας την άδεια του Μου· ντ1. «Δεν είμω καλεσμένος κι εγώ;» με ρώτησε Kaxύnoma. «Δε νομίζω πως θα είνω ο Χορμόζ στο σπίTl» , του είπα. «Τότε, δε θα πας ούτε εσύ». Η απογοήτευσή μου θα πρέπει να ήταν ολοΦάνερη. Αφού εκείνη τη στιγμή δε σκεφτόμουν τόσο το γεγονός πως θα βρlOκόμουν μακριά από τον Μουντί, όσο τα ντόνατς με το γλάσο σοκολάτας. Φαίνετω λΟ1πόν πως ο Μουντί ήταν στις καλές του εκείνη την ημέρα κω θα πρέπει να μέτρησε τα πλεονεκτήματα της Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

171

φιλίας μου με την Έλεν σε σύγκριση με τους υποτιθέμενους κινδύνους αν με άφηνε ελεύθερη εκείνο το απόγευμα. Μετά από κάποια σκέψη μου είπε «Εντάξει. Μπορείς να πας». Τα ντόνατς ήταν υπέροχα, το ίδιο και η ελευθερία να κουβεντιά­ ζω μόνη μου με την Έλεν. Η Μαχτόμπ έπαιζε με την εννιάχρονη Μαριάμ (το μουσουλμανικό όνομα της Τζέσικα) και τον εξάχρονο ΑλΙ Και, το σπουδαιότερο, τα περισσότερα παιχνίδια της Μαριάμ και του Αλί ήταν αμερικάνικα. Είχαν βιβλία και παζλ' και μια πραγματική κούκλα Μπάρμπl. Την ώρα που έπαιζαν τα παιδιά, εγώ άρχισα μια σο βαρή κουβέντα με την Έλεν. Τη ρώτησα αυτό που με βασάνιζε. «Γιατί;» «Ίσως αν ήμουν σαν κι εσένα, να είχα μείνει στην Αμερική», μου είπε μετά από βαθιά σκέψη. «Μα ό,τι μου ανήκει βρίσκεται εδώ. Οι γονείς μου είναι συνταξιούχοι και δεν έχουν χρήματα να με βοηθήσουν. Εγώ η ίδια δεν έχω δικά μου χρήματα, δεν έχω μόρφωση, ούτε ικανότητες. Μα έχω δυο παιδιά». Μου ήταν δύσκολο να κατανοήσω τον τρόπο που σκεφτόταν. Α­ φού την άκουγα να μιλάει με θυμό για τον Χορμόζ: «Με δέρνει», Φώναξε κάποια στιγμή. «Δέρνει και τα παιδιά. Και δε θεωρεί πως κάνει κάτι κακό». (Θυμήθηκα τα λόγια της Νασρίν : «Όλοι οι άντρες έτσι είναι». ) Η Έλεν είχε πάρει την απόφασή της όχι από αγάπη, αλλά από φόβο . Βασιζόταν περισσότερο στα οικονομικά και λιγότερο στο συναίσθημα. Αντί να προσπαθήσει να εδραιώσει την ανεξαρτησία της, σε όλους τους τομείς, διάλεξε μια ζωή που ήταν φο βερή στις λεmoμέρεlές της, μα που της πρόσφερε αυτό που, όπως αποδείχτηκε, είχε περισσότερη ανάγκη, ασφάλεια. Τελικά μου έδωσε μια απάντηση στο «Γιατί;» μου μέσα από τους λυγμούς της. «Γιατί αν ξαναγυρνούσα στην Αμερική φο βάμαι πως δε θα τα κατάφερνα να τα βγάλω πέρα». Έκλαψα μαζί της. Πέρασαν αρκετά λεmά πριν ξαναβρεί εκείνη την ηρεμία της και εγώ το κουράγιο να της εξομολογηθώ αυτό που με βασάνιζε τόσον καιρό. «Υπάρχει κάτι που θα ήθελα να σ ' το εμπιστευτώ», της είπα. «Μα δεν ξέρω πώς θα ένιωθες αν σου ζητούσα να το κρατήσεις κρυφό από τον άντρα σου. Αν αισθάνεσαι πως μπορείς να το κάνεις, θα σ ' Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

172

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

το πω. Δε θα ήθελα να σε φορτώσω με το βάρος ενός μυστικού, αν δεν το θέλεις κι εσύ». Η Έλεν σκέφτηκε σοβαρά για λίγο. Μου εξήγησε πως, από τότε που επέστρεψε στο Ιράν για δεύτερη φορά, αποφάσισε να κάνει ό,τι καλύ­ τερο μπορούσε, για να γίνει μια απόλυτα υποταγμένη μωαμεθανή. Προσηλυτίστηκε στις αρχές των Σιιτών Μουσουλμάνων, υιοθέτησε τον κώδικα ντυσίματός τους, ακόμη και στην ιδιαιτερότητα του σπιτιού της (παρέμενε καλυμμένη όση ώρα μιλούσαμε), έλεγε τις προσευχές της την καθορισμένη ώρα, σεβόταν όλους τους άγιους άντρες, μελε­ τούσε προσεκτικά το Κοράνι κι αποδεχόταν πως τα περισσότερα πράγματα στη ζωή της είχαν άμεση σχέση με τη θέληση του Αλλάχ. Ήταν μια αφοσιωμένη μωαμεθανή σύζυγος, αλλά ήταν επίσης και μια γεμάτη περιέργεια Αμερικανίδα. «Όχι, δεν πρόκειται να του το πω», μου υποσχέθηκε τελικά. «Το εννοώ. Το εννοώ όταν λέω πως δεν μπορείς να το πεις σε κανέναν, κανέναν απολύτωζ» . <<Σου το υπόσχομαι». Πήρα βαθιά ανάσα κι άρχισα να μιλώ. «Θα σ ' το πω, γιατι εισαι Αμερικανίδα και χρειάζομαι βοήθεια. Θέλω να φύγω από το Ιράν». «Δεν μπορείς. Αν δε θέλει να σε αφήσει, δεν υπάρχει τρόπος». «Ναι, υπάρχει», της απάντησα. «Θέλω να το σκάσω». «Είσαι τρελή. Δεν μπορείς να το κάνεις αυτό». «Δε σου ζητώ να πάρεις μέρος», της είπα. «Αυτό που θέλω από σένα είναι να κανονίζεις να βγαίνω από το σπίτι πού και πού, όπως σήμερα, για να μπορώ να πηγαίνω στην Ελβετική Πρεσβεία». Της μίλησα για τις επαφές με την πρεσβεία, για το πώς με βοηθούσαν να στέλνω γράμματα στην οικογένειά μου και να παίρνω τα δικά τους, και πως έκαναν ό,τι μπορούσαν για να με βοηθήσουν. «Σε βοηθούν να βγεις από τη χώρα;» με ρώτησε η Έλεν. «Όχι. Απλά παίρνω κάποιες πληροφορίες από εκείνους, αυτό είναι όλο. Αν κάποιος θέλει να έρθει σ ' επαφή μαζί μου, μπορεί να γίνει μέσα από εκεί». «Δε θέλω να πάω στην πρεσβεία», μου είπε η Έλεν . «Δεν έχω βρεθεί ποτέ εκεί. Ο άντρας μου μου είπε, όταν πρωτοήρθαμε, πως μου απα­ γορεύει να πάω στην πρεσβεία, δεν την έχω δει ούτε απέξω». «Δε σου ζητώ να παζ» , της είπα. «Μπορεί να χρειαστεί κάποιος χρόνος πριν ο Μουντί μου επιτρέψει να βγαίνω συχνά μόνη μαζί σου, αλλά νομίζω πως σταδιακά θα γίνει κι αυτό , γιατί σε συμπαθεί. Απλά Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

173

αυτό που σου ζητώ είναι να με βοηθάς κάπου κάπου να βγαίνω από το σπίτι. Λέγε πως θα πάμε για ψώνια ή κάτι παρόμοιο, κι ύστερα θέλω να με καλύmεις γι ' αυτό το χρονικό διάστημα». Η Έλεν σκέφτηκε την πρότασή μου αρκετά, πριν τελικά κουνήσει κmαφmικά το κεφάλι της συμφωνώVΤας σ ' αυτό που της ζητούσα. Περάσαμε το υπόλοιπο απόγευμα KάνOVΤας μερικά σχέδια, χωρίς να ξέρουμε αν θα τα καταφέρναμε ποτέ να τα κάνουμε πράξη. Η Μαχτόμπ διασκέδαζε πολύ παίζovτας με τη Μαριάμ και τον λλί, και δεν ήθελε να φύγουμε, μα τα παιδιά της Έλεν διευκόλυναν λίγο την κατάσταση δανείζOVΤάς της μερικά βιβλία. Διάλεξε το Ο Όσκαρ ο Γκριvιάρης, το Η Χρυσομαλλούσα και οι Τρεις Αρκούδες, κι ένα βιβλίο με τον Nτόναλvτ Ντακ. Η Έλεν είχε επίσης μια Καινή Διαθήκη και, όπως είπε, θα μου επέτρεπε να τη δανείζομαι κάπου κάπου. *

*

*

Ο Moυvτί προσπαθούσε να με κερδίσει πότε με το καλό και πότε με το άγριο. «Θέλεις να βγούμε έξω αύριο να φάμε;» μου πρότεινε στις 13 Φεβρουαρίου. «Είναι η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου». «Πολύ ωραία ιδέα», του είπα, «και βέβαια θέλω». Σχεδίαζε να μας πάει στο εστιmόριο του Ξενοδοχείου Χαγιάν, όπου καμάρωναν για το αγγλόφωνο προσωπικό τους. Η Μαχτόμπ κι εγώ ήμαστε συνεπαρμένες. Το απόγευμα της γιορτής του Αγίου Bαλεvτί­ νου περάσαμε ώρες για να ετοιμαστούμε. Φόρεσα ένα ταγέρ από κόκκινο μετάξι, κmάλληλο για τη γιορτή αλλά σκανδαλώδες για το Ιράν. ΦυOlκά θα έπρεπε να το καλύψω με το μΣVΤό και το ρουσαρί μου, μα έλπιζα πως το ξενοδοχείο θα ήταν αρκετά αμερικανοποιημέ­ νο για να μπορέσω να μείνω με το ταγέρ στο εστιατόριο. Έφτιαξα τα μαλλιά μου προσεκτικά και φόρεσα φακούς επαφής αντί για τα γυαλιά μου. Η Μαχτόμπ φόρεσε ένα άσπρο φόρεμα της Πόλι ΦλίVΤερς κεντημένο με κόκκινα μπουμπούκια τριανταφυλλιάς κι άσπρα λου­ στρίνια. Και οι τρεις μας πήγαμε με τα πόδια ως την οδό Σαριατί για να πάρουμε το πρώτο από τα τέσσερα ραδιοταξί που θα μας πήγαιναν ανmολικά, σε μια κεντρική αρτηρία που πολλοί ονόμαζαν ακόμη Λεω­ φόρο Παλαβί, και είχε πάρει το όνομά της προς τιμήν του σάχη. Αφού βγήκαμε κι από το τελευταίο ταξί, ανεβήκαμε με τα πόδια ένα λόφο που οδηγούσε στο Ξενοδοχείο Χαγιάν. Όταν φτάσαμε εκεί διαDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

174

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο YlΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

πίστωσα πως κανείς από το προσωπικό του Ξενοδοχείου Χαγιάν δε μιλούσε αγγλικά, παρά τη σχετική διαφήμιση που διαβεβαίωνε για το αντίθετο, και φυσικά ήμουν αναγκασμένη να φορώ το μαvτό και το ρουσαρί μου σ ' όλη τη διάρκεια του δείπνου. Μα διακινδύνευσα την οργή του ΑΛλάχ και ξεκούμπωσα λίγο το μαvτό μου· το φαγητό ήταν απολαυστικότατο, φάγαμε γαρίδες και πατάτες τηγανητές. Ο Μουντί ήταν στα μεγάλα του κουβαρνταλίκια, επέμενε να παραγ· γείλουμε καφέ μετά το φαγητό, παρόλο που κάθε φλιτζάνι κόστιζε περίπου τέσσερα δολάρια. Το σερβίριζαν σε μικροσκοπικά φλιτζάνια του εσπρέσο και η γεύση του ήταν ίδια μ ' εκείνη του δυνατού στιγ· μιαίου καφέ. Δεν ήταν και πολύ σπουδαίος, μα η χειρονομία του Μου· ντί ήταν. Προσπαθούσε να μ ' ευχαριστήσεΙ. Κι εγώ προσπάθησα να τον πείσω πως ήμουν ευχαριστημένη. ΑΛλά στην πραγματικότητα ένιωθα σαστισμένη, γιατί ήξερα πως ο Μουντί ήταν ικανός ν ' αλλάξει από τη μια στιγμή στην άλλη από τρυφερός σύζυγος σε δαίμονα. Στ ' αλήθεια με ανησυχούσε αυτή η ξαφνική έκρηξη τρυφερότητας εκ μέρους του. Μια σκέψη με βασάνιζε συνέχεια. Αν ήταν σωστή η απόφασή μου να μην ακολουθήσουμε την Τρις και τη Σούζαν. Δ εν μπορούσα να ξέρω ποια θα ήταν η καλύτερη λύση. Υπολογίζοντας ξανά και ξανά όλες τις πιθανότητες, πίστευα πως είχα κάνει το σωστό. Ήταν ολοΦά­ νερο πως οι δυο γυναίκες δρούσαν τελείως ερασιτεχνικά, το σχέδιό τους ήταν ακαθόριστο. Αν ήμουν μόνη μου, ίσως και να τις είχα ακο­ λουθήσει, αλλά είχα το δικαίωμα να εκθέσω τη Μαχτόμπ σε κίνδυνο; Κάθε φορά που η συμπεριφορά του Μουντί γινόταν απειλητική, με βασάνιζαν οι αμφιβολίες . Ήταν τότε που φοβόμουν πως είχα εκθέσει τη Μαχτόμπ στο μεγαλύτερο κίνδυνο απ ' όλους το να ζει με τον πατέρα της.

ο ήχος μιας δυνατής, εκκωφαντικής έκρηξης με ξύπνησε από έναν ταραγμένο ύπνο. Έτρεξα στο παράθυρο κι είδα το σκοτεινό ουρανό να λαμπαδιάζει σαν να ήταν τυλιγμένος στις φλόγες. Ακολούθησαν κι άλλες πολλc'- EKKωψαvτΙKές εκρήξεις, η μια μετά την άλλη, σαν να μας έχουν πεΡΙKυ� Xώσει. Το σπίτι έTPc'flE. «Βόμβες!» Φιi. vαξα. «Μας βομβαρδίζουν!» Ακούσαμε τις 'lηχανές των βομβαρδιστικών να ουρλιάζουν πάνω Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

175

από τα κεφάλια μας. Λευκοκίτριvες αστραπές περvούσαv από το πα· ράθυρο και πλημμύριζαv κάθε τόσο το δωμάτιο, τις ακολουθούσε, όπως ο κεραυvός ακολουθεί τηv αστραπή, έvα φοβερό βουητό κι ο ήχος από πράγματα που έσπαζαv. Η Μαχτόμπ έβαλε έvτρoμη τις φωvές. Ο Moυvτί τηv άρπαξε και τηv έβαλε αvάμεσά μας, στη μέση του κρεβατιού. Αγκαλιαστήκαμε σφι· χτά, vιώθαμε τόσο μόvοι κι αβοήθητοι, σ ' έvα άyvωστo κι απειλητικό πεπρωμέvο. Ο Moυvτί έξαλλος άρχισε VQ φωvάζει προσευχές στα φαρσί και η φωvή του ήτΑV γεμάτη παvΙKό. Το αγκάλιασμά του, προστατευτικό, μεγάλωσε το φόβο μου γιατί το κορμί του έτρεμε. Η Μαχτόμπ κι εγώ προσευχόμαστε συvέχεια στα αγγλικά κι ήμαστε σίγουρες πως βρισκό· μαστε πολύ κοvτά στο θάvατό μας. Ποτέ δεv είχα ξαvαvιώσει τόσο τρόμο. Η καρδιά μου χτυπούσε oav τρελή. Γ αφτιά μου ποvούσαν από τον εKKωφαVΤΙKό θόρυβο των εκρήξεων και της καταστροφής. Τ ' αεροπλάvα έρXOVΤΑV κατά κύματα, πότε αφήνovτάς μας μια στιγμή αvάπαυλας και πότε σφυροκοπώντας μας γι ' άλλη μια φορά, οι μηχανές τους έμοιαζαν να διατυμπανίζουν το μίσος που τρέφανε για όλους εκείνους που βoμβάρδιζαv . Αντιαεροπορικά πυρά με πορτοκα· λιές και λευκές αποχρώσεις εKτoξεύovταv προς τον oυραvό. Κάθε φορά που ένα αεροπλάνο ούρλιαζε πάνω από τα κεφάλια μας, περι­ μέναμε με κομμένη τηv αvάσα τις λάμψεις και τις εKKωφαVΤΙKές εκρή­ ξεις που ακολουθούσαν. Μερικές φορές η λάμψη ήταν αδύναμη κι ο θόρυβος υπόκωφος. 'Αλλες φορές πάλι το φως εκτυφλωτικό πλημμύ­ ριζε το δωμάτιο κι ο ήχος από τις εκρήξεις έκανε το σπίτι va τρίζει συθέμελα, τα παράθυρα KΡOτάλιζΑV κι εμείς σε κάθε έκρηξη αφήναμε να μας ξεφεύγουν κραυγές γεμάτες τρόμο. Στις λάμψεις από τις βόμ­ βες, τ ' αvτιαερOΠOΡΙKά και τις φλόγες των κτιρίων που Kαίγovταν μπορούσα να διακρίνω τον Moυvτί το ίδιο φοβισμένο μ ' εμένα. Μας κρατούσε ακόμη πιο σφιχτά και το μίσος μου γι ' αυτόv είχε φτάσει σε τέτοια ένταση, ώστε μ ' έκανε να έχω φονικές διαθέσεις απέναvτί του. Μέσα στον τρόμο μου θυμήθηκα το γράμμα της μητέρας μου, εκείνο που μου έγραφε για το εφιαλτικό όνειρό της, πως η Μα­ χτόμπ είχε χάσει το ένα της πόδι σε μια έκρηξη βόμβας. Σε παρακαλώ, Θεέ μου! Σε παρακαλώ, βοήθησέ μας! Προστάτεψέ μας! Προστάτεψε τη Μαχτόμπ, προσευχόμουv συνέχεια. Ένα καιvούριο κύμα βομβαρδιστικώv πέρασε πάvω από τις στέγες μας κι έφυγε. Περιμέναμε, κρατώντας ακόμη και την ανάσα μας καDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

1 76

ΜΠΕΤ1 ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

θώς περνούσαν τα λεmά, σταδιακά χαλαρώσαμε το σφίξιμό μας, ελ­ πίζοντας πως η δοκιμασία μας είχε τελειώσει Πέρασε αρκετή ώρα πριν αφεθούμε να αναστενάξουμε δυνατά. Η επιδρομή κράτησε περί­ που δεκαπέντε λεmά, σε μας όμως φάνηκε σαν να είχαν περάσει ώρες. Ο Φόβος έδωσε τη θέση του στο θυμό. «Είδες τι μας έκανες» έβαλα τις φωνές στον Μουντί. «Αυτό είναι που θέλεις για μας» Ο Μουντί ξαναβρήκε την αυτοκυριαρχία του. «'Οχ!», είπε κι άρχισε κι εκείνος να φωνάζεl. «Δεν το έκανα εγώ αυτό σε σας. Η χώρα σου το κάνει στους συμπατριώτες μου. Η χώρα σου είναι εκείνη που θα σε σκοτώσει». Πριν κορυφωθεί ο καβγάς μας, ο Μαμάλ έχωσε το κεφάλl του στο άνοιγμα της πόρτας της κρεβατοκάμαρας κι είπε: «Μην ανησυχείς, Ντέτζαν, ήταν μόνο αντιαεροπορικά». «Μα ακούσαμε κι αεροπλάνω>, του είπα. «Λάθος έκανες». Ήταν απίστευτο, ο Μαμάλ ήθελε να με κάνει να πιστέψω κι εγώ πως αυτό που είχε γίνει δεν ήταν παρά ακόμη μια άσκηση, όμοια μ ' εκείνη της Πολεμικής Εβδομάδας. Έξω στο σαλόνι χτυπούσε το τηλέφωνο και καθώς ο Μαμάλ πήγαι­ νε να το σηκώσει, τον ακολουθήσαμε βγαίνοντας από την κρεβαιο­ κάμαρα. Δεν υπήρχε περίmωση να ξανακοιμηθούμε. Το ηλεκτρικό είχε κοπεί. Όλη η πόλη ήταν τώρα βυθισμένη στο σκοτάδι, φωτιζόταν μόνο από τις φωτιές που είχε αφήσεl πίσω της η επίθεση. Αυτός που μας είχε πάρει τηλέφωνο ήταν η Αμεγlέ Μποζόργκ. Ο Μαμάλ κι ο Μουντί την καθησύχασαν πως είμαστε πολύ καλά. Η Νασρίν άναψε κεριά, έφτιαξε τσάι και προσπάθησε να μας ηρε­ μήσεΙ. «Πάψτε να φοβόσαστε», μου είπε με τη γνωστή της αυτοκυριαρ­ χία. «Δεν πρόκειται να μας χτυπήσουν». Η πίστη της στον Αλλάχ την έκανε να πιστεύει πως, κι αν ακόμη ο Αλλάχ την άφηνε να γίνει κομμάτια σε μια από τις αεροπορικές επιδρομές του Ιράκ, δε θα υπήρ­ χε πιο δοξασμένος θάνατος και θα γινόταν κι εκείνη ένας ακόμη μάρ­ τυρας στον ιερό τους πόλεμο. «Δεν έπεσαν βόμβες», ισχυριζόταν ο Μαμάλ. «Τότε τι ήταν εκείνοι οι δυνατοί θόρυβοι που έκαναν το σπίτι να τρέμει συθέμελα;» τον ρώτησα. Ο Μαμάλ σήκωσε τους ώμους του. Το πρωί η πόλη με σΦΙΥμένα δόντια περιποιόταν τις πληγές της, έκλαιγε και ζητούσε εκδίκηση. Ήταν ολοφάνερο πως οι επιδρομές Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

177

ήταν δουλειά της Ιρακινής Πολεμικής Αεροπορίας, μα οι εκφωνητές στο ραδιόφωνο ξεστόμιζαν πάλι τις aντΙαμερΙKανΙKές ρητορείες τους. Οι Ιρακινοί, έλεγαν, ενισχύονταν από τους Αμερικανούς. Οι πιλότοι τους είχαν εκπαιδευτεί στην Αμερική. Η επιδρομή είχε προσχεδιαστεί και έγινε υπό την επίβλεψη Αμερικανών συμβούλων. Όλοι οι Ιρανοί πίστευαν πως ο ίδιος ο πρόεδρος Ρίγκαν ήταν πιλότος στο αεροπλά­ νο που ηγούνταν στην επιδρομή. Ο Μουντί ήξερε πως τούτη τη μέρα τα aντΙαμερΙKανΙKά αισθήματα του λαού της Τεχεράνης ήταν οξυμένα και γι ' αυτό επικίνδυνα' στην προσπάθειά του να μας προστατεύσει δε μας άφησε να πάμε στο σχολείο. Όπως έμαθα αργότερα η περιοχή κοντά στο σχολείο ήταν μια από αυτές που είχε πληγεί περισσότερο. Οι απώλειες σε ανθρώ­ mνο δυναμικό ήταν μεγάλες. Αργά την ίδια μέρα η Έλεν κι ο Χορμόζ μας πήγαν μια βόλτα με το αυτοκίνητο για να δούμε τις καταστροφές που είχαν γίνει Είχαν σαρωθεί ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα, άλλα είχαν τιναχτεί στον αέρα κι άλλα είχαν καεί συθέμελα. Καπνός έβγαινε ακόμη από πολλά ερείπια. Συμφωνήσαμε όλοι μας πως ο πόλεμος είναι φριχτό πράγμα, μα είχαμε δlαφορετlκές απόψεις ως προς τα αίτια που τον είχαν προκα­ λέσεΙ. Εγώ το θεωρούσα σαν ένα φυσlκό επακόλουθο της διακυβέρ­ νησης της χώρας από έναν τρελό φανατικό. Ο Μομντί κι ο Χορμόζ καταριόνταν τους Αμερικανούς σαν υπαίτιους αυτού του ολοκαυτώ­ ματος. Η Έλεν ήταν με το μέρος των aντρών. Ο Μουντί έπιασε κουβέντα με τον Χορμόζ για ένα από τα πιο αγα­ πημένα του θέματα -τη διπροσωπία της αμερικανικής κυβέρνησης. Με απώτερο σκοπό τους να διατηρήσουν την ισορροπία δυνάμεων στον Περσικό Κόλπο, έλεγε, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι αναγκασμέ­ νες να παίζουν σε δυο ταμπλό, ενισχύοντας και το Ιράκ και το Ιράν. Ήταν πεπεισμένος πως οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν εΦοδίαζαν μόνο τις βόμβες που έριχναν τα ιρανικά βομβαρδιστικά, αλλά και τα aντΙαε­ ροπορικά που χρησιμοποιούσαν οι Ιρανοί υπερασπιστές, μα εξαιτίας του μακρόχρονου εμπάργκο η Αμερική μπορούσε να ενισχύει το Ιράν μόνο με λαθραίο τρόπο. «Γι ' αυτό το Ιράν αναγκαζόταν να ξοδεύει τεράστια ποσά όσο διαρκούσε ο πόλεμος, αφού έπρεπε ν ' αγοράζει τα όπλα που χρειάζονταν μέσω τρίτης χώρας και βέβαια να πληρώνει αστρονομικά ποσά για την απόκτησή τους». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

178

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - OYIΛlAM ΧΟΦΕΡ

Όλοι μας προσευχόμαστε τούτη η επιδρομή να ήταν μεμονωμένο περιστατικό. Το ραδιόφωνο διαβεβαίωνε τον πληθυσμό της Τεχερά­ νης και μαζί με αυτούς και τον Μουντί, πως οι στρατιές των ιερών Σιιτών ήταν έτοιμες να εκδικηθούν τις αμερικάνικες μαριονέτες. Από αναφορές που διαδίδονταν από στόμα σε στόμα, όλοι στην Τεχεράνη ήξεραν πως ίσως εκατοντάδες είχαν σκοτωθεί στην επιδρο­ μή, μα οι επίσημες κυβερνητικές αναφορές μιλούσαν μόνο για έξι νεκρούς, πρόσθεταν μάλιστα ότι η συγκεκριμένη επιδρομή των Ιρακι­ νών Αεροπορικών Δυνάμεων απέδειξε πως ο Αλλάχ ήταν με το μέρος της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν. Κι αυτό επειδή μια ιρακινή βόμ­ βα, που κατ ' αυτούς την οδηγούσε ο Αλλάχ, έτυχε απλά να καταστρέ­ ψει ένα σπίτι ανεφοδιασμού των MOυvαφεKίν, την αντι-χομεϊνική κίνη­ ση αντίστασης υπέρ του σάχη. Εκείνοι που ερεύνησαν τα ερείπια του σπιτιού βρήκαν όχι μόνο μια μεγάλη κρυψώνα όπλων και πυρομαχι­ κών, αλλά επίσης κι έναν αποστακτήρα για την παραγωγή λαθραίων οινοπνευματωδών ποτών. Αυτό ήταν αναμφισβήτητο σημάδι, είπε η κυβέρνηση, πως ο Αλλάχ ήθελε να δείξει ότι το Ιράν θα κερδίσει τον πόλεμο και θα καταστρέψει τη δαιμονική Μουνσφεκίν. Η πόλη ήταν σε κατάσταση ανάγκης. Πολλοί σταθμοί ενέργειας είχαν καταστραφεί, έτσι όλοι πήραμε οδηγίες να χρησιμοποιούμε όσο λιγότερο ηλεκτρικό γινόταν. Εκείνη τη νύχτα -και κάθε νύχτα μέχρι νεότερης διαταγής- η πόλη θα βρισκόταν τυλιγμένη στο σκοτάδι, αφ ' ενός για να εξοικονομήσει ενέργεια και αφ ' ετέρου σαν αμυντικό μέτρο. Δεν υπήρχε ηλεκτροφωτισμός στο δρόμο. Στο σπίτι μάς επέ­ τρεπαν να χρησιμοποιούμε μόνον πολύ χαμηλά φώτα και με την προϋ­ πόθεση πως δε θα γίνονταν ορατά από το δρόμο. Ο Μουντί άρχισε από τότε να κουβαλάει πάντα μαζί του ένα μικρό φακό. Τις γεμάτες συζητήσεις κι ερωτηματικά μέρες ακολουθούσαν νύχτες φόβου κι έντασης. Για μερικές εβδομάδες οι επιδρομές των βομβαρ­ διστικών επαναλαμβάνονταν κάθε δυο με τρεις νύχτες, κι ύστερα α­ νελλιπώς κάθε νύχτα. Μόλις άρχιζε να σκοτεινιάζει, η Μαχτόμπ πα­ ραπονιόταν πάντα για στομαχόπονους. Περνούσαμε αρκετή ώρα μαζί στο μπάνιο, προσευχόμαστε, κλαίγαμε, τρέμαμε από το φόβο μας. Μεταφερθήκαμε από το κρεβάτι στο πάτωμα και κοιμόμαστε κάτω από το μασίφ τραπέζι της τραπεζαρίας, είχαμε καλύψει με κουβέρτες τις άκρες του για να προστατευτούμε από τα σπασμένα γυαλιά που πετάγονταν την ώρα των εκρήξεων. Όλοι μας υποφέραμε από έλλειDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

179

ψη ύπνου. Οι επιδρομές των βομβαρδιστικών ήταν ο πιο ανομολόγη· τος τρόμος που μπορούσαμε να φαvταστoύμε.

Μετά το σχολείο μια μέρα, αφού κατεβήκαμε από το ταξί στη λεω· φόρο Σαριατί, πήγαμε με τη Μαχτόμπ ν ' αγοράσουμε ψωμί, αυτήν τη φορά δε θα παίρναμε λσβάς, μα μπάρμπσρι, δηλαδή προζύμι ψωμιού που το έψηναν σε πλάκες σε σχήμα οβάλ Όταν τρώγεται φρέσκο και ζεστό το μπάρμπσρι είναι πολύ νόστιμο, πολύ πιο νόστιμο από τον πιο διαδεδομένο λσβάς. Περιμέναμε στη σειρά στο νουνβέ, στο φούρνο, περισσότερο από μισή ώρα, παρακολουθώντας τη συνηθισμένη διαδικασία της προετοι­ μασίας του ψωμιού. Την ώρα που περιμέναμε, είδαμε κάποια στιγμή πως τους τελείωσε η ζύμη. Ετοιμάστηκαν λοιπόν να φτιάξουν καινούρια, ένας από τους αρτεργάτες έχωσε μια μάνικα σ ' ένα τεράστιο κάδο κι άνοιξε τη βρύ­ ση. Ξέροντας πως χρειαζόταν πολύ χρόνο για να γεμίσει ο κάδος, ο άντρας έκανε ένα διάλειμμα. Πήγε ως την τουαλέτα, ένα μικρό περl­ φραγμένο χώρισμα στη μέση του μαγαζιού. Η μυρωδιά από τη σπιρ­ τάδα των ούρων έφτασε ως τα ρουθούνια μας την ώρα που εκείνος άνοιγε την πόρτα για να μπει και το ίδιο έγινε όταν ξαναβΥήκε έξω λίγο αργότερα. Θα πλύνει τα χέρια του πριν ξαναρχίσει να δουλεύει; αναρωτήθηκα. Δεν έβλεπα βρύση εκεί κοντά. Ένιωσα αηδία, όταν είδα το φούρναρη να πηγαίνει πίσω στον κάδο και να πλένει τα χέρια του στο ίδιο νερό που θα χρησιμοποιούσε για την καινούρια ποσότητα ζύμης που ετοίμαζε. ΑΛλά γρήγορα ξέχασα και αηδίες και ζύμες, γιατί ξαφνlκά άκουσα το ουρλιαχτό μιας σειρήνας που μας ειδοποιούσε για αεροπορική επι­ δρομή, που βρισκόταν σ ' εξέλιξη. Μέσα σε δευτερόλεπτα έφτασε στ ' αφτιά μας το βουητό από μηχανές βομβαρδιστικών που πλησίαζαν. Τρελές σκέψεις περνούσαν με ταχύτητα κινηματογραφικής ταινίας από το μυαλό μου, προσπαθούσα να καταπνίξω τον πανικό μου. Έπρεπε να αναζητήσω καταφύγιο εκεί γύρω ή θα ήταν καλύτερα να τρέξουμε προς το σπίτι; Ήθελα να δείξω στον Μουντί πως μπορού­ σαμε να φροντίσουμε τους εαυτούς μας κι έται να τον πείσω να συ­ νεχίσει να μας αφήνεl να κυκλοφορούμε μόνες μας. «Τρέχα! Μαχτόμπ», ούρλιαξα. «Πρέπει να φτάσουμε στο σπίτι». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

180

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

«Μανούλα, φοβάμαι!» μου Φώναξε η Μαχτόμπ. Την πήρα αγκαλιά. Κάτι μ ' έσπρωξε να βγω από τη λεωφόρο Σα­ ριατί και να μπω στο στενοσόκακο, που οδηγούσε στο σπίτι από την πίσω μεριά, είχα βάλει φτερά στα πόδια μου. Τριγύρω μας ακούγαμε το ουρλιοχτό θανάτου των βομβαρδιστικών αεροπλάνων, τις βροντές των OVTιαρματικών, τις τρομερές εκρήξεις των βομβών την ώρα που έβρισκαν το στόχο τους και τις κραυγές και τα ουρλιοχτά εκείνων που πέθαιναν. Κομμάτια από τ ' OVTιαρματικά πυρά έπεφταν τριγύρω μας, μερικά από αυτά τόσο μεγάλα, που μπορούσαν ακόμα και να σε σκοτώσουν. Δε σταματήσαμε ούτε λεπτό να τρέχουμε. Η Μαχτόμπ είχε κρύψει το πρόσωπό της στο στήθος μου. Τα δά­ χτυλά της βυθίζονταν βαθιά στα πλευρά μου. «Φοβάμαι, μανούλα! Φοβάμαι!» μου έλεγε συνέχεια κλαίγοντας. «Πέρασε πια, πέρασε», Φώναξα προσπαθώντας ν ' ακουστώ πάνω από το βουητό των βομβαρδιστικών. «Προσευχήσου, Μοχτόμπ. Προ­ σευχήσου!» Κάποια στιγμή φτάσαμε στο δρόμο μας και πέσαμε σαν τρελές πάνω στην πόρτα. Ο Μουντί μας περίμενε πίσω της, ανήσυχος, την άνοιξε αμέσως και μας τράβηξε μέσα. Μείναμε αγκαλιασμένοι όλοι μαζί στο κάτω πάτωμα, με τις πλάτες ακουμπισμένες στους τσιμεντέ­ νιους τοίχους, ώσπου να καταλαγιάσει η δοκιμασία.

Πήγα τη Μαχτόμπ και τον Αμίρ στο πάρκο μια μέρα, σπρώχνοντας το καρότσι του μωρού. Για να φτάσουμε στο μέρος όπου θα μπορού­ σαν να παίξουν τα παιδιά έπρεπε να περάσουμε από ένα γήπεδο του βόλεϊ, όπου ένα γεμάτο ζωντάνια παιχνίδι βρισκόταν σε εξέλιξη. Γύρω στα είκοσι αγόρια απολάμβαναν το παιχνίδι τους στη λιακάδα μιας δροσερής, ανοιξιάτικης μέρας. Η Μοχτόμπ έπαιζε στις κούνιες λίγο αργότερα, όταν άκουσα φωνές από τη μεριά του γηπέδου του βόλεϊ. Σήκωσα το κεφάλι μου κι είδα τέσσερα πέντε άσπρα φορτηγά Νισάν να μπλοκάρουν την είσοδο του φράχτη στο πάρκο. Έλεγξα στα γρήγορα τα ρούχα μου. Το μΑVΤό μου ήταν σωστά κουμπωμένο, το ρουσαρίμου ήταν στη θέση του όπως ακριβώς έπρεπε. Μα δεν ήθελα κανένα συναπάντημα με την παΑVΤάρ, γι ' αυτό απο­ φάσισα να γυρίσω στο σπίτι γρήγορα. Φώναξα αμέσως τη Μοχτόμπ. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

181

Σπρώχvoντας το καροτσάκι του Αμίρ και με τη Μαχτόμπ Va χορο­ πηδάει πλάι μου, προχώρησα προς τηv έξοδο. Τηv ώρα που πλησιά­ ζαμε το γήπεδο του βόλεϊ, συvειδητοποίησα πως σήμερα ήταv οι έφη­ βοl ο στόχος της παΣVΤάρ, κάτω από τις KΆVες TWV όπλωv της τ ' αγόρια έμπαιvαv κοπαδιαστά στα φορτηγά. YπάKoυαv σιωπηλά. Μείvαμε εκεί Va κοιτάμε μέχρι που μπήκε και το τελευταίο αγόρι μέσα στο φορτηγό κι εκείvο ξεκίvησε Τι πρόκειται Va τους συμβεί; αvαρωτιόμουv. Γύρισα βιαστικά στο σπίτι, αvαστατωμέvη και συvάμα φοβισμέvη. Διηγήθηκα στηv Εσί και oτov Ρεζά αυτά που είχα δει «Ίσως Va έyIVE αυτό επειδή ήταv πολλά παιδιά μαζί», μου είπε ο Ρεζά. <<Σύμφωvα με το vόμο απαγορεύονται οι συγκεντρώσεις χωρίς άδεια». «Τι θα τους KΆVOUV;» TOV ρώτησα με αγωvία. Ο Ρεζά σήκωσε τους ώμους του αδιάφορα. «Δεv ξέρω», μου απά­ ντησε χωρίς Va δείχvεl KΑVένα ενδιαΦέροv. Ο Μουντί, πάλι, έδωσε τη δικιά του ερμηvεία στο περιστατικό. «Για Va τους συλλάβει η παΣVΤάρ, θα πρέπει Va έκαvαv κάτι κακό», μου είπε. Η κυρία Αζάρ όμως αντέδρασε διαφορετικά όταv της αvέφερα τηv ιστορία τηv επόμεvη μέρα στο σχολείο. «ΌτΑV βλέπουv πολλά αγό­ ρια μαζί, τα μαζεύουv και τα στέλvουv oτov πόλεμο», μου εξήγησε θλιμμέvα. «Αυτό το KΆVOUV ακόμη J;
182

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Αυτό το συνειδητοποίησα Π1Ο έντονα ένα απόγευμα Παρασκευής που βρισκόμαστε στο σπίη της Aμεγtέ Μποζόργκ, όπως συνήθως, για να γ1Ορτάσουμε το Σάββατο με ατέλειωτες προσευχές. Η τηλεόραση ήταν ανοιχτή γιατί μετέδιδε την προσευχή τηc; Παρασκευής από το κέντρο της πόληc;. Δεν είχα δώσΘ καμιά σημασία σ ' αυτήν ως τη στιγμή που άκουσα τον Moυvτί κω τον Μαμάλ να φωνάζουν έντρομοι. Η Αμεγlέ Μποζόργκ Φώναζε κι εκείνη γεμάτη αγωνία. «80μβαρδίζουν τους πιστούc; της npoaEUxήc; της Παρασκευής!» μου είπε ο Moυvτί. Η ζωvτανή μετάδοση έδειχνε ένα πλήθος πιστών, που λίγο πριν ήταν στρψωγμένο σε δημόΟ1ες πλατείες, να τρέπετω πανικόβλητο σε φυγή. Οι κάμερες γύρισαν npoc; τον ουρανό κω έδΘξαν φακωά αε· ροπλάνα που πετούσαν πάνω από τα κεφάλια τους. Εκρήξεις άφηναν παvτoύ τρύπες που έχασκαν, πεθαμένους κι ετοψοθάνατους ανάμεσα στο πλήθοc;. «ο Χατζί Μπαμπά βρίσκετω εκεί πέρα», μου θύμισε ο Moυvτί. Παίρ­ νεl πάντα μέρος στην προσευχή της Παρασκευής. Πλήρης σύγχυση βασίλευε στο κέντρο της Τεχεράνης. Οι Θδήσεις στην τηλεόραση ήταν vεφελώδειc; κω συγκεχυμένες wc; προς τον α­ ριθμό των θυμάτων, αλλά η καλά υπολογlΟμένη αεροπορική ΕΠιδρομή ήταν συνωσθηματlκή νίκη για το Ιράκ. Όλη η οlκογένΘα περίμενε ανήσυχη να ΕΠιστρέΨΘ ο Χατζί Μπα­ μπά. Έφτασε δυο η ώρα, ύστερα δυο κω μlΟή. Ο Χατζί Μπαμπά ποτέ δε γυρνούσε από την προσευχή της Παρασκευής αργότερα από αυτήν την ώρα. Η Αμεγlέ Μποζόργκ δεν έχασε καθόλου καφό να δημ1Ουργήσεl μια πένθψη ατμόσφαφα, θρηνούσε κω τραβούσε τα μαλλιά της. 'Αλλαξε το τσαvτόρ με τα σχέδια που φορούσε κω έβαλε ένα άλλο σε άσπρο χρώμα, ύστερα κάθlΟε κάτω στο πάτωμα κι άΡ)(1σε να διαβάζει τρα­ γουδιστά έναν ψαλμό από το Κοράνι, KλαίγOVΤας κω φωνάζOVΤας ταυτόχρονα. «Είνω τρελή», μου είπε ο Μουντί σχoλlάζovτας ης αvτlδράσεlς της αδερφής του. «Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είνω να περψένου­ με. Να περψένουμε να μάθουμε αν είνω ανάμεσα στους ζωvτανούc; ή στους σκοτωμέvουc;». Οι άλλOl συγγενείc; με τη σεφά τους έτρεχαν έξω στο δρόμο, περl­ μένovτας την έλευση του πατριάρχη της οlκογέvειαc;. Οι ώρεc; περνού­ σαν με μεγάλη έvταση, που την έκαναν ακόμη μεγαλύτερη οι κραυγές Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

183

της Αμεγιέ Μποζόργκ. Έμοιαζε ν ' απολαμβάνει την καινούρια της ιδιότητα ως χήρα ενός μάρτυρα. Ήταν σχεδόν πέντε η ώρα όταν η Φερεστέ μπήκε τρέχοντας στο σπίτι φωνάζοντας: «Έρχεται! Ανηφορίζει το δρόμο». Όλοι μαζεύτήκαν στην πόρτα, αγκαλιάζοντας τον Χατζί Μπαμπά την ώρα που έμπαινε αργά μέσα στο σπίτι, αμίλητος, με τα μάτια του καρφωμένα στο πάτωμα. Κάναμε στο πλάι για να περάσει ο άγιος άντρας. Στα ρούχα του υπήρχαν αίματα και κομματάκια ανθρώπινης σάρκας. Τον είδαμε έκπληκτοι να πηγαίνει στο αμερικάνικου τύπου μπάνιο του για να κάνει ντους. Ο Μουντί κουβέντιασε μαζί του λίγο αργότερα κι ύστερα μου είπε «Είναι αναστατωμένος που δε σκοτώθηκε. Ήθελε να γίνει μάρτυρας σαν τον αδερΦό του». Ο Μουντί δε διέθετε το τυφλό κουράγιο της οικογένειάς του. Φο· βόταν θανάσιμα για τη ζωή του. Η Τεχεράνη συνήθιζε στην πραγμα­ τικότητα του πολέμου και οι αρχές έδωσαν στον πληθυσμό οδηγίες. Στη διάρκεια ενός βομβαρδισμού όλοι μας θα έπΡΕΠε να αναζητούμε καταφύγιο σε κλειστό χώρο ή στο ισόγειο των σπιτιών μας. Γι ' αυτό ξαναρχίσαμε να κοιμόμαστε στο κρεβάτι μας, μ ' έναν εφιαλτικό, τα­ ραγμένο ύπνο, περιμένοντας το φοβερό ήχο της σειρήνας που θα μας έστελνε τρέχοντας στην είσοδο του σπιτιού κάτω από τη σκάλα. Εκεί, ακόμη και μπροστά στον Ρεζά και στον Μαμάλ, ο Μουντί δεν μπορούσε να κρύΨει τον πανικό του. Φώναζε συνέχεια από τον τρόμο του. Ύστερα, προσπαθούσε να κρύΨει τη δειλία του ρίχνοντας όλη την οργή του στους Αμερικανούς, αλλά μετά από κάθε ΕΠιτυχημένη αεροπορική ΕΠιδρομή τα λόγια του φαίνονταν πιο κούφια. Κάπου κάπου τα μάτια μας μοιράζονταν μια σύντομη στιγμή κατα­ νόησης. Ο Μουντί ήξερε καλά πως ήταν υπεύθυνος για τη δύσκολη κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε, ήταν όμως κι ο ίδιος εγκλωβισμέ­ νος σ ' αυτήν και δεν ήξερε πια τι να κάνει για να βγούμε από αυτό ' το αδιέξοδο.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

11

Μ

ΙΑ ΦΟΡΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ όλοι στο Ιράν κάνουν μπάνιο. Κι αυτό γίνεται στο Περσικό Νέον Έτος, Να-ρουζ γιορτή που κρα­ τά δυο εβδομάδες, στη διάρκεια της οποίας όλες οι γυναίκες σφουγ­ γαρίζουν τα σπίτια τους και προσπαθούν να τα κρατήσουν σε κάποια σχετική καθαριότητα. Τη γιορτή την περιμένουν επίσης με μεγάλη ανυπομονησία τα καταστήματα υποδημάτων, αφού είναι έθιμο να α­ γοράζουν όλοι αυτές τις μέρες καινούρια παπούτσια. Οι οικογένειες περνούν δυο εβδομάδες ολόκληρες σε δείπνα, τσάγια ή δεξιώσεις στα σπίτια των συγγενών τους. Με αυστηρή σειρά οικογενειακής ιεραρ­ χίας, οι συγγενείς, ο ένας μετά τον άλλον, ανοίγουν τα σπίτια τους συμμετέχοντας όλοι στη γιορταστική ατμόσφαιρα των ημερών. Η Να-ρουζ ήταν στις 2 1 Μαρτίου, την πρώτη μέρα της άνοιξης. Εκείνο το βράδυ συγκεντρωθήκαμε με τον Ρεζά, τον Μαμάλ και τις οικογένειές τους γύρω από το χσφ σιv σαφρέ (<<εφτά Σ»), ένα σοφρά στολισμένο με συμβολικά φσγητά που όλα τους αρχίζουν από Σ. Η προσοχή μας στράφηκε σε μερικά αβγά ακουμπισμένα πάνω σ ' έναν καθρέΦτη. Σύμφωνα με έναν περσικό θρύλο, η γη στηρίζεται στο κέ­ ρατο ενός ταύρου, που κάθε χρόνο μεταφέρει το φορτίο του από το ένα κέρατο στο άλλο. Η ακριβής στιγμή του Περσικού Νέου Έτους γίνεται αντιληπτή αν κάποιος παρατηρεί συνεχώς τ ' αβγά πάνω στον καθρέφτη, γιατί καθώς ο ταύρος μεταφέρει τον κόσμο από το ένα κέρατο στο άλλο, τ ' αβγά συγκρούονται απαλά μεταξύ τους. Η αντίστροφη μέτρηση για την καινούρια χρονιά άΡ)(1σε, όπως α­ κριβώς γίνεται και στις 3 1 Δεκεμβρίου στην Αμερική. Με τα μάτια καρφωμένα στ ' αβγά περιμέναμε τη στιγμή που ο ήλιος θα έφτανε στο σύμβολο του Κριού στο ζωδιακό κύκλο. Ξαφνικά στο δωμάτιο έπεσε βαθύ σκοτάδι κι ακούστηκε μια σειρήνα που προειδοποιούσε πως Υ1νόταν αεροπορική επιδρομή. Τρέξαμε στην ασφάλεια της εισόδου και παραδοθήκαμε στον τρόμο Υ1 ' άλλη μια φορά. Σ ' αυτήν τη Να-ραυζ, είμαι σίγουρη πως τ ' αβγά πραγματικά συγκρούστηκαν .

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

185

Παρ ' όλη τη φρίκη των αεροπορικών βομβαρδισμών, ανακαλύψα­ με πως η ζωή συνεχιζόταν και πως η απειλή των Ιρακινών Αεροπο­ ρικών Δυνάμεων δεν μπορούσε ν ' αποτρέψει το Ιράν από τις γιορτα­ στικές του εκδηλώσεις. Ο κύκλος των πάρτι άρχισε όπως είχε προ­ γραμματιστεί την επόμενη μέρα και μαζί μ ' αυτά και η κοινωνική μας οδύσσεια, φυσικά, από το σπίτι του πατριάρχη και της γυναίκας αρ­ χηγού της οικογένειας. Ο Ρεζά, η Εσί, η Μαριάμ, ο MεΧVΤί, ο Μαμάλ, η Νασρίν, ο Αμίρ, ο Μουντί, η Μαχτόμπ κι εγώ στοιβαγμένοι όλοι στο αυτοκίνητο του Μαμάλ, ξεκινήσαμε να πάμε στο σπίτι της Αμεγιέ Μποζόργκ για το μεγάλο γεγονός. Δεν είχα καμιά διάθεση για πάρτι και ιδιαίτερα για αυτό. Μόλις μπήκαμε στο σπίτι, η αδερφή του Μουντί με τη γερακίσια μύτη ήρθε τρέχοντας προς το μέρος μας. Τσίριζε από τη χαρά της κι έπεσε πάνω του, πvίγoντάς τον στα φιλιά. Ύστερα έστρεψε την προ­ σοχή της στη Μαχτόμπ, αγκαλιάζοντάς τη με αγάπη. Στο ενδιάμεσο μου έδωσε ένα βιαστικό φιλί στο μάγουλο, με μια ενστικτώδικη κίνηση τράβηξα το ρουσαρί μου λίγο πιο ψηλά για να αποφύγω το άγγιγμα των χειλιών της. Η Αμεγιέ Μποζόργκ είχε αγοράσει ένα σωρό δώρα για να τα προ­ σφέρει στους συγγενείς της με την ευκαιρία της γιορτής. Έκανε δώρο στον Μουντί ένα ακριβό γραφείο και μια βιβλιοθήκη με συρόμενες γυάλιvες πόρτες. Η Μαχτόμπ πήρε για δώρο ένα φόρεμα ολομέταξο φερμένο από τη Μέκκα. Η Αμεγlέ Μποζόργκ έτρεχε από δω κι από κει ευτυχισμένη για πολλή ώρα, προσφέροντας ακριβά δώρα σε όλους εκτός από μένα. Ο Μουντί δεν πρόσεξε την παράλειψη κι εμένα δε με ένοιαξε καθόλου. Πέρασα ένα άθλιο απόγευμα απομονωμένη στην ίδια εκείνη παλιά μου φυλακή. Κανείς δε νοιαζόταν, κανείς δεν τολμούσε να μου μιλήσει στ ' αγγλικά. Η Μαχτόμπ ήταν όλη την ώρα κολλημένη πλάι μου, επειδή φοβόταν να μείνει μόνη της κοντά στην Αμεγlέ Μποζόργκ. Οι ανιαρές γιορτές συνεχίστηκαν για πολλές μέρες. Ένα πρωί, που ετοιμαζόμαστε να επιοκεφτούμε μερικά σπίτια συγγενών, φόρεσα ένα μάλλινο ταγέρ στο χρώμα του μπρούντζου, η ζακέτα του είχε μάκρος τέτοιο που την έκανε να μοιάζει σχεδόν με παλτό. Φορούσα ακόμη χοντρές κάλτσες και ρουσαρί στο κεφάλι μου. «Μ ' αυτό το ταγέρ θα πρέπει να φορέσω και μαvτό ;» ρώτησα τον Μουντ1. «Όχι, φυσlκά και όχι», μου απάντησε. «Θα πρέπει να έρθει κανείς πολύ κοντά για να καταλάβει πως αυτό δεν είναι μαvτό ». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

186

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - OYlΛIAM ΧΟΦΕΡ

Ο Ματζίντ μας πήγε με το αυτοκίνητο στα σπίτια διαφόρων. συγγε­ νών για να κάνουμε τις υποχρεωτικές μας επισκέψεις. Μα είχε άλλα σχέδια για το απόγευμα της ίδιας μέρας, έτσι ο Μουντί, η Μοχτόμπ κι εγώ πήραμε ταξί για να πάμε στο σπίτι του αγά και της χανούμ Χακίμ. Είχε σχεδόν σκοτεινιάσει την ώρα που φύγαμε από εκεί για να γυ­ ρίσουμε στο σπίτι. Αναγκαστήκαμε να περπατήσουμε αρκετά τετρά­ γωνα για να φτάσουμε σ ' έναν κεντρικό δρόμο και να περιμένουμε εκεί να βρούμε ταξί, πράγμα φοβερά δύσκολο στην Τεχεράνη. Ξαφνικά ένα λευκό Νισάν φορτηγάκι σταμάτησε απότομα στη γω­ νία, το ακολουθούσε μια άσπρη Πέικαν. Τέσσερις γενειοφόροι που φορούσαν τις λαδοπράσινες μουντές στολές των πασντάρ πήδηξαν έξω από το Νισάν. Ένας από αυτούς ακινητοποίησε τον Μουντί, ενώ οι άλλοι ύψωναν τα όπλα τους. Ταυτόχρονα, τέσσερις γυναίκες πασ­ VΤάρ, με μαύρα τσαντόρ, μου επιτέθηκαν με φωνές. Ήταν για το ταγέρ μου με το μπρούντζινο χρώμα, ήμουν σίγουρη γι ' αυτό, ήταν λάθος μου, θα έπρεπε να είχα φορέσει μαντό .

Οι άντρες πασντάρ άρπαξαν τον Μουντί και τον έσυραν προς το Νισάν, αλλά εκείνος αντέδρασε ενστικτώδικα, ουρλιάζοντάς τους στα φαρσί. Χώστε τον φυλακή! ενθάρρυνα από μέσα μου. Χώστε τον φυλακή! Ο Μουντί και οι άντρες της πασντάρ συνέχισαν να διαφωνούν αρ­ κετή ώρα, ενώ οι γυναίκες πασντάρ μου Φώναζαν κατάμουτρα περ­ σικές βρισιές. Ύστερα, το ίδιο γρήγορα όπως είχαν έρθει, οι πασντάρ πήδηξαν πάλι στ ' αυτοκίνητά τους κι έφυγαν. «Τι τους είπες» τον ρώτησα. «Τους είπα πως είσαι ξένη και πως δε γνωρίζεις τον κώδικα ντυσί­ ματός τους», μου απάντησε ο Μουντί. «Μου είπες πως θα μπορούσα να φορέσω το ταγέρ», είπα. Ο Μουντί παραδέχτηκε το λάθος του: «Δεν ήξερα. Από δω και πέρα θα πρέπει να φοράς μαντό ή τσαντόρ στο δρόμο». Ύστερα προσπά­ θησε να ξανακερδίσει την αξιοπρέπειά του. «Τώρα ξέρεις», μου είπε απότομα. «Θα ήταν καλύτερα να μη σε ξανασταματήσουν». Καθώς τέλειωνε η εβδομάδα, ήρθε η σειρά του Μαμάλ και της Νασρίν να κάνουν τους οικοδεσπότες. Η Νασρίν κι εγώ καθαρίσαμε το σπίτι. Ο Μαμάλ και ο Μουντί πήγαν με το αυτοκίνητο στην αγορά Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

187

κω μας κουβάλησαν στο σπίτι πολλά φρέσκα φρούτα , γλυκά κω ξη­ ρούς καρπούς. Ετοιμάσαμε τσάι σε μεγάλες ποσότητες. Όλη την η ­ μέρα θα περνούσαν από το σπίτι να μας επισκεφτούν εκατοντάδες συγγενείς. Η �Eλεν κι ο Χορμόζ ήταν μαζί μας όταν , έξω , από τα μεγάφωνα ακούστηκε το αζΆV, το κάλεσμα για προσευχή 'τ ρεις φορές την ημέρα, κάθε μέρα , το αζΆV εισβάλει στις ζωές όλων στην Τεχεράνη. Δεν έχει σημασία το πού βρίσκεσω ή το τι κάνεις, δε σου επιτρέπουν ποτέ να ξεχνάς την ώρα της προσευχής. Ουσιαστικά , οι προσευχές θα μπορού­ σαν να γίνουν οποτεδήποτε μέσα στις επόμενες δυο ώρες, μα ο ΑΛλάχ ανταμείβει πλουσιοπάροχα εκείνους που απαντούν αμέσως στο κάλε­ σμά του. «Χρειάζομω ένα τσαντόρ», μου είπε η 'Ελεν, ενώ σηκωνόταν όρθια σαν ελατήριο. Κι άλλοι από τους πιστούς, μαζί κω η Αμεγιέ Μπο­ ζόργκ , πήγαν μαζί της κι άρχισαν να ετοιμάζοντω κι εκείνοι , σύντομα το μουρμουρητό από τις προσευχές τους σκορπίστηκε ως εμάς σαν αεράκι από το διπλανό δωμάτιο. Μετά την προσευχή η Αμεγιέ Μποζόργκ σχολίασε το πόσο πολύ της άρεσε η 'Ελεν. «Μας Αλλάχ» , είπε στον Μουντί. «Δοξάστε το Θεό. Έχω εκπλαγεί με το πόσο ευσεβής είνω στο καθήκον της προσευχής της, ο ΑΛλάχ θα την ανταμείψει». Σε κάποιο σημείο της γιορτής εκείνη την ημέρα, ο Μουντί κουβέ­ ντιαζε με κάποιον ξάδερφο της Νασρίν , που ήταν κι εκείνος παθολό­ γος. «Γιατί δεν εργάζεσω;» τον ρώτησε ο δόκτορας Μαρασί. «Δεν έχω πάρει ακόμη την άδειά μου» , του απάντησε ο Μουντί. «Αν θέλεις μπορώ να μιλήσω στο νοσοκομείο που εργάζομαι Χρεια­ ζόμαστε κάποιον στο νοσοκομείο για να αναλάβει το πόστο του ανω­ σθησιολόγου». «Στ ' αλήθεια θα το κάνεις αυτό για μένα;» τον ρώτησε ο Μουντί κω η φωνή του ήταν γεμάτη ωσιοδοξία. «ο πρόεδρος του νοσοκομείου είνω φίλος μου» , του απάντησε ο δόκτορας Μαρασί. « 'Ασε να του μιλήσω κω να δούμε τι μπορεί να γίνει». Ο Μουντί έδειχνε υπερβολικά ενθουσιασμένος, γιατί ήξερε το πόσο σπουδαίο ήταν να κατέχει κανείς σημαντική θέση κι επι ρροή στην εξουσία. Αυτήν τη φορά η πιθανότητα να πιάσει δουλειά φωνόταν πραγματοποιήσιμη. Ο Μουντί ήταν τεμπέλης από τη φύση του , αλλά ήταν παράλληλα κι έμπειρος παθολόγος. Επιθυμούσε πολύ να αποDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

188

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

OYlΛlAM ΧΟΦΕΡ

κτήσει και τη θέση και τα χρήματα που υποτίθεται πως ένας γιατρός aπoλάμβανε στο Ιράν. Καθώς συλλoγtζόμoυν αυτήν την εξέλιξη, συνειδητοποίησα πως κά· τι τέτοιο θα ήταν καλό για μένα. Τώρα είχα κάποια ελευθερία, όσο αμελητέα κι αν ήταν. Λίγο λίγο ο Moυvτί συνειδητοποιούσε πως ήταν πολύ δύσκολη δουλειά να με έχει κάτω aπό το άγρυπνο βλέμμα του συνέχεια. Ήταν αναγκασμένος να μου παραχωρήσει περισσότερη ε· λευθερία για να βρει και ο ίδιος κάποια άκρη στην προβληματική ζωή του. Αν ο Moυvτί έπιανε δουλειά, αυτό στα σίγουρα θα μου έδινε μεγα­ λύτερη δυνατότητα κίνησης.

Συνεχίσαμε τη δεύτερη βδομάδα της Νο-ρουζ με μια εκδρομή στις ακτές της Κασπίας Θάλασσας, που βρίσκεται στα βόρεια της Τεχερά­ νης και aπoτελεί ένα τμήμα των ρωσοϊρανικών συνόρων. Ο αδερΦός της Εσί δούλευε στο Ισλαμικό Υπουργείο Καθοδήγησης, το τμήμα το κυβερνητικό που είχε κατάσχει όλη την περιουσία του σάχη. Περιγρά­ ΦOVΤας πλούτη και θαύματα, πρόσφερε στην οικογένεια τη χρήση μιας aπό τις πρώην βίλες του σάχη. Αν επισκεπτόμουν τώρα το Ιράν, αυτό ίσως να μου φαινόταν εξω­ τικό. Να μείνω σε μια βίλα του σάχη!. Μα είχα μάθει καλά να μην πιστεύω τα παραμύθια για μεγαλοπρέπειες στη δημοκρατία του αγια­ τολάχ. Αυτό που με συνέπαιρνε ήταν η ευκαιρία που θα είχα να εξερευνήσω την περιοχή. Ήξερα πως το Ιράν ήταν μια τεράστια χώρα και δεν είχα ιδέα πόσο aπείxαν τα σύνορα από εκείνη την περιοχή, αν καταφέρ­ ναμε ποτέ να το σκάσουμε και το έφερνε η τύχη να περάσουμε aπό τη συγκεκριμένη περιοχή. Έβαλα λοιπόν τα δυνατά μου να συγκε­ vτρώσω στοιχεία για το περιβάλλον που βρισκόμαστε χωρίς να ξέρω το πόσο χρήΟ1μα θα μπορούσαν να μου φανούν στο μέλλον. Αλλά όσο πιο πολύ προχωρούσαμε με το αυτοκίνητο, τόσο πιο πολύ aπoθαρρυνόμoυν. Η εξοχή ήταν όμορφη, στα σίγουρα, μα η ομορφιά της οφειλόταν στις τεράστιες οροσειρές που περικύκλωναν την Τεχε­ ράνη aπό παντού. Στη διαδρομή, καθώς περνούσαν οι ώρες, είδα τα βουνά να γίνovται ακόμη πιο ψηλά και πιο άγρια. Βυθίστηκα σε ένα μελαγχολικό διάλογο με τον εαυτό μου. Ίσως αυτήν την εβδομάδα κάποιο τυχαίο απρόοmο γεγονός να Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

189

παρουσιαζόταν που θα επέτρεπε στη Μαχτόμπ κι εμένα να κάνουμε το πέρασμα στην ελευθερία που τόσον καιρό λαχταρούσαμε. Θα μπο­ ρούσαμε ίσως να μπαίναμε σ ' ένα καράβι και να διασχίζαμε την Κα­ σπία Θάλασσα προς την ... Ρωσία. Αν κάτι καλό δε συνέβαινε σύντομα, φο βόμουν πως θα συνέβαινε κάτι κακό. Με την άφιξή μας στη βίλα του σάχη, διαπίστωσα πως, όπως το είχα προβλέψει, ήταν άδεια από οτιδήποτε μπορούσε να θυμίσει τη δυτική κουλτούρα και ιδιαίτερα από έπιπλα. Το σπίτι θα πρέπει να ήταν με­ γαλόπρεπο κάποτε, μα ήταν ένα φάντασμα του παρελθόντος τώρα. Αφού φάγαμε το βραδινό μας, ξαπλώσαμε και οι είκοσι έξι κατάχαμα, ο ένας πλάι στον άλλον στο ίδιο δωμάτιο για να κοιμηθούμε. Επειδή κοιμόνταν μαζί μας στο ίδιο δωμάτιο και οι άντρες -ο αγά Χακίμ συγκεκριμένα κοιμόταν πλάι μου- ήμουν αναγκασμένη να φοράω όλη τη νύχτα τα ρούχα μου, μάταια προσπαθούσα να βρω μια πιο βολική στάση για να μπορέσω να κοιμηθώ. Η νύχτα της πρώιμης άνοιξης έφερνε παγωμένο θαλασσινό αέρα μέσα από τα ανοιχτά παράθυρα. Η Μαχτόμπ κι εγώ τρεμουλιάζαμε από το κρύο και στριφογυρίζαμε όλη τη νύχτα, ενώ οι Ιρανοί συγγενείς μας κοιμόνταν σαν μωρά. Το πρωί ανακαλύψαμε πως η περιοχή υπέφερε από ξηρασία. Γι ' αυτό η παροχή κοινόχρηστου νερού ήταν κομμένη τις περισσότερες ώρες της ημέρας, γεγονός που είχε σαν αποτέλεσμα να περάσω το πρώτο πρωί των «διακοπών μου» στην αυλή με τις άλλες γυναίκες, καθαρίζοντας σαμπζί, για σαλάτα, σ ' ένα και μοναδικό κουβά με παγωμένο νερό, ενώ οι άντρες παρέμεναν ξαπλωμένοι στο σπίτι, κοι­ μόνταν ως αργά ή τεμπέλlαζαν στην αυλή, χαζεύοντάς μας την ώρα που δουλεύαμε. Αργότερα οι άντρες πήγαν για ιππασία· στις γυναίκες δεν επιτρεπό­ ταν να συμμετέχουν σε κάτι τέτοιο. Κάναμε μια βόλτα στην κάποτε όμορφη παραλία, που ήταν τώρα γεμάτη σκουπίδια. Η αρχή της άνοιξης μου έφερε αισιοδοξία, αλλά και συνάμα κατά­ θλιψη. Σύντομα τα )(Ιόνια θα έλιωναν σ ' εκείνα τα βουνά. Θα κατόρ­ θωνε ο φίλος του Ρασίντ να μας περάσει στην Τουρκία; Ένας ηπιό­ τερος καιρός θα μας έδινε περισσότερες δυνατότητες δράσης. Το πέρασμα της εποχής σηματοδοτούσε το μάκρος της φυλάκισής Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

190

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - OYlΛlAM ΧΟΦΕΡ

μου. Η Μαχτόμπ κι εγώ είχαμε παγιδευτεί στο Ιράν περισσότερους από εφτά μήνες.

Με την επιστροφή μας στην Τεχεράνη, ο Μουντί έμαθε πως είχε πάρει τη θέση στο νοσοκομείο. Ήταν εκστατικός, στριφογυρνούσε στο σπίτι όλη την ημέρα, χαμογελώντας μας πού και πού ή λέγοντάς μας τρελά αστεία, ξαναθυμίζοντάς μας την καλοσύνη και την αγάπη που είχαν κάποτε -τόσον πολύ καιρό πριν- τραβήξει το ενδιαΦέρον μου. «Δεν τακτοποίησαν ακόμη τα χαρτιά», μου εκμυστηρεύτηκε. «Μα το νοσοκομείο θα το παρακάμψει αυτό και θα μ ' αφήσει να δουλέψω οπωσδήποτε. Χρειάζονται επειγόντως έναν αναισθησιολόγο. Μόλις τακτοποιήσουν τα χαρτιά, θα με πληρώσουν μαζεμένα για όλες τις ώρες που θα έχω δουλέψει». Καθώς περνούσε η ημέρα, όμως, ο ενθουσιασμός του ελαττώθηκε. Έδειχνε συλλογισμένος και μπορούσα να διαβάσω τη σκέψη του. Πώς θα τα κατάφερνε να εργάζεται και παράλληλα να με φυλάει; Τον άφησα μόνο του, δεν ήθελα να τον κάνω να πιστέψει πως είχα λόγους να τον πιέσω για να πάρει την απόφαση που χρειαζόταν. Το πρόγραμ­ μα του νοσοκομείου δεν ήταν και τόσο απαιτητικό. Δε θα έλειπε από το σπίτι κάθε μέρα, κι όταν θα έλειπε, όλο και κάποιος θα υπήρχε να με φυλάει. Η Νασρίν μπορούσε να του αναφέρει καθημερινά τις ώρες εξόδου κι επιστροφής μου. Έπρεπε να γυρνάω σχεδόν αμέσως από το σχολείο της Μαχτόμπ για να μπορώ να προσέχω τον Αμίρ, ενώ εκείνη θα παρακολουθούσε τα μαθήματά της στο Πανεπιστήμιο. Η εξαίρεση στο πρόγραμμα ήταν τις Πέμmες στις τάξεις μελέτης του Κορανίου. Η Νασρίν αναγκαζόταν να κάνει κάποιες άλλες ρυθμίσεις για τη φρο­ ντίδα του Αμίρ τις Πέμmες. Μπορούσα σχεδόν να διαβάσω τις σκέψεις που βασάνιζαν το μυαλό του Μουντί. Δεν ήξερε αν έπρεπε να με εμπιστευτεί. Ήταν αναγκα­ σμένος να το κάνεΙ. Αλλιώς θα έπρεπε να ξεχάσει τη δουλειά. «Τις Πέμmες θα έρχεσαι στο σπίτι αμέσως μετά τη μελέτη του Κο­ ρανίου», μου είπε. «Θα σε ελέΥχω». «Ναι», του υποσχέθηκα. «Εντάξει», μου είπε ο Μουντί. Για άλλη μια φορά η έκφρασή του φωτίστηκε με τη σκέψη πως θα ξαναδούλευε. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

191

Εκμεταλλευόμουν την ελευθερία μου μόνο σε πολύ σπάνιες περι­ mώσεις, και μόνον όταν άξιζε να διακινδυνεύσω. Ο Μουντί ήταν αρκετά πονηρός και μπορούσε να εξαναγκάσει όσους συγγενείς του ήθελε να με κατασκοπεύουν. Ίσως να τους είχε αναθέσει να μου κά­ νουν αιφνιδιαστικούς ελέΥχους. Και ο ίδιος το έκανε αυτό μερικές φορές. Όταν είχε ρεπό ή έφευγε νωρίς από τη δουλειά του, μερικές φορές παρουσιαζόταν στο σχολείο ξαφνικά για να μας πάει στο σπίτι. Με αιφνιδίαζε. Γι ' αυτό κι εγώ ακολουθούσα το προκαθορισμένο πρόγραμμά μου με μεγάλη ακρίβεια στις λεπτομέρειες, αποκλίνοντας από αυτές μόνον όταν υπήρχε λόγος και μάλιστα σημαντικός. Μια μέρα στο σχολείο, την ώρα που οι μαθήτριες είχαν διάλειμμα, μια δασκάλα μπήκε αθόρυβα στο γραφείο και κάθισε στον πάγκο πλάι μου. Την ήξερα μόνον εξ όψεως, μα πάντοτε κοτάφερνε να μου χα­ μογελά φιλικά. Έριξε μια ματιά γύρω της για να σιγουρευτεί πως κανείς δε μας πρόσεχε κι ύστερα μου ψιθύρισε όσο πιο σιγά μπορούσε «ΝαΥκού », «Μη μιλάτε». «ΝαΥκού, κυρία Αζάρ». Κούνησα το κεφάλι μου. «Μίλησα, άντρα μου, για σένα», μου είπε, ενώ αγωνιζόταν να βρει τις κστάλληλες λέξεις. «Θέλει εγώ βοηθήσει, εσένα». Η δασκάλα χα­ μήλωσε το βλέμμα της. Το χέρι της γλίστρησε σχεδόν ανεπαίσθητα από τα μακριά φουστάνια της και κινήθηκε προς το δικό μου. Για άλλη μια φορά κοίταξε γύρω της για να σιγουρευτεί πως δε μας έβλεπε κανένας. Ύστερα, γρήγορα, άγγιξε το δικό μου κι όταν το ξανστρά­ βηξε ένα κομμστάκι χαρτί βρισκόταν στην παλάμη μου. Ένα νούμερο τηλεΦώνου ήταν γραμμένο βιαστικά σ ' αυτό. «Εσείς τηλεφωνήσει», ψιθύρισε η δασκάλα. «Κυρία». Γυρνώντας βιαστικά με τη Μαχτόμπ στο σπίτι από το σχολείο, στα­ μάτησα για λίγα λεπτά στο μαγαζί του Χαμίντ για να βρω κάποια άκρη. Όταν κάλεσα το νούμερο που μου είχε γράψει, μια γυναίκα που μιλούσε αγγλικά και που μου συστήθηκε ως δεσποινίδα Αλαβί πέταξε από τη χαρά της, όταν άκουσε ποια ήμουν. Μου εξήγησε πως δούλευε για τον άντρα της δασκάλας, που είχε μιλήσει σ ' εκείνη και τη μητέρα της για την κατάστασή μου. «Μου ζήτησε, αφού μιλούσα αγγλικά κι είχα κάνει σπουδές στην Αγγλία, αν μπορούσα να σας βοηθήσω», μου είπε η δεσποινίδα Αλαβί. «Του υποσχέθηκα πως θα προσπαθούσα». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

192

ΜΠΕΠ ΜΑΧΜΟΥΝΠ - OYlΛ!AM ΧΟΦΕΡ

Συνειδητοποιούσα, για άλλη μια φορά, πως δεν μπορούσα να κα­ τατάξω όλους τους lρανούς σε μία κω μοναδική κατηγορία των φα­ νατlκών που μισούσαν τους Αμερικανούς. Η δεσποινίδα Αλαβί έδειχνε να έχει αγνές προθέσεις, ίσως κω να διακινδύνευε τη ζωή της, αφού σίγουρα έβαζε σε κίνδυνο την ελευθερία της κω μόνο που μου μιλού­ σε. «Πώς θα μπορούσαμε να συναντηθούμε;» με ρώτησε. «Πρέπει να περιμένω ώσπου να μου δοθεί η ευκαιρία», της απάντη­ σα. «Οποιαδήποτε ώρα μπορείτε να με ειδοποιήσετε. Θα έρθω με το αυτοκίνητό μου όπου κι αν βρίσκεστε για να σας συναντήσω». «Εντάξει», απάντησα. Το γραφείο της ήταν αρκετά μακριά από το διαμέρισμα του Μαμάλ, μακριά από το σχολείο της Μαχτόμπ, κι ακόμη πιο μακριά από ης τάξεις μελέτης του Κορανίου ης Πέμmες στο μαστζέvr. Θα ήταν δύ­ σκολο να κλείσω μια συνάντηση μαζί της, όπου θα είχαμε κω οι δυο την ελευθερία κω το χρόνο να γνωριστούμε καλύτερα. Αναρωηόμουν ποια να ήταν τα κίνητρα της δεσποινίδας Αλαβί, αλλά δεν είχα καμιά αμφιβολία για τη διακριηκότητά της. Ο τρόπος που μιλούσε σ ' έκανε να την εμπιστευτείς από την πρώτη στιγμή. Οι μέρες κυλούσαν αργά και γίνονταν εβδομάδες, καθώς εγώ έψα­ χνα για τον πιο ασφαλή κι αποτελεσμαηκό τρόπο να κανονίσω μια συνάντηση μαζί της. Με τον Μουντί τώρα στη δουλειά του, ανακάλυ­ ψα πως ο έλεγχος είχε γίνει πια πιο ασφυκηκός γύρω μου. Η Νασρίν ήταν χειρότερη από τον άντρα μου. Κάθε φορά που έμπαινα στο σπίη κοίταζε αμέσως το ρολόι της. Αλλά όπως ήταν φυOlκό η επιτήρηση του Μουντί έσπασε κάποια στιγμή. Σε μια πόλη δεκατεσσάρων εκατομμυρίων δεν ήταν δυνατό να ελέγχουν ης κινήσεις μου στο βαθμό που ήθελαν πάντα. Έφτασα σπίη με τη Μοχτόμπ από το σχολείο μια μέρα κω βρήκα τη Νασρίν να με περιμένει ανυπόμονα. Την είχαν φωνάξε, σε κάποια έκτακτη συνάντη­ ση στο Πανεπιστήμιο κι είχε απόλυτη ανάγκη ν ' αφήσει τον Αμίρ στο σπίη μαζί μου. Έφυγε σχεδόν αμέσως τρέχοντας. Ο Μουντί ήταν στη δουλειά του. Ο Ρεζά κω η Εσί είχαν πάει να επισκεφτούν κάποιους συγγενείς τους. ΤηλεΦώνησα αμέσως στη δεσποινίδα Αλαβί. «Μπορώ να σας συνα­ ντήσω τώρα», της είπα. «Θα έρθω αμέσως», μου απάντησε. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

193

Της εξήγησα πού ακριβώς βρισκόταν το πάρκο λίγα τετράγωνα πιο μακριά από το σπίτι μας. «Πώς θα σας γνωρίσω;» τη ρώτησα. «Θα φοράω μαύρο παλτό, παντελόνι και μαντίλι. Πένθιμα ρούχα. Η μητέρα μου πέθανε πρόσφατα». «Λυπάμαι». «Σας ευχαριστώ», μου είπε. Έγραψα ένα πρόχειρο σημείωμα στον Μουντί. Εργαζόταν μ ' ένα πρόγραμμα στο νοσοκομείο, που ποτέ δεν μπορούσε να το προσδιο­ ρίσει απολύτως. Έπρεπε να βρίσκεται στο χειρουργείο νωρίς το πρωί, μα ποτέ δεν ήταν σίγουρη η ώρα αναχώρησής του από εκεί. Υπήρχε · περίmωση να μη γυρίσει στο σπίτι νωρίτερα από τις έντεκα το βράδυ, μα μπορούσε και να γυρίσει οποιαδήποτε στιγμή. «Τα παιδιά κάνουν φασαρία», του έγραψα. «Τα πάω στο πάρκο». Η Μαχτόμπ κι ο Αμίρ ενθουσιάζονταν κάθε φορά που τα πήγαινα στο πάρκο. Ήξερα πως μπορούσα να εμπιστευτώ απόλυτα τη Μα­ χτόμπ και όσο για τον Αμίρ, δεν ήταν παρά ένα νήπιο, έτσι δεν είχα να φοβηθώ τίποτε από τα παιδιά. Αυτό που με ανησυχούσε πραγμα­ τικά ήταν η πιθανή αντίδραση του Μουντί στην απόφασή μου να φύγω από το σπίτι και να πάω στο πάρκο ασυνόδευτη και χωρίς την άδειά του. Έλπιζα πως θα κατόρθωνα να συναντήσω τη δεσποινίδα Αλαβί γρήγορα και να επιστρέψουμε στο σπίτι πριν από αυτόν. Τα παιδιά έπαιζαν ευτυχισμένα στις κούνιες, μαζί με τ ' άλλα παιδιά που βρίσκονταν εκεί, όταν μια γυναίκα με μαύρα με πλησίασε. Τα ιρανικά ρούχα με δυσκόλευαν πάντα να προσδιορίσω την εμφάνιση αυτού που τα φορούσε, μα από όσο μπορούσα να κρίνω η συγκεκρι­ μένη γυναίκα δε θα πρέπει να ήταν περισσότερο από πενήντα ετών, ίσως και λίγο νεότερη. Κάθισε πλάι μου στο παγκάκι του πάριωυ. «'Αφησα στον άντρα μου ένα σημείωμα», της είπα γρήγορα. «Ίσως παρουσιαστεί κάποια στιγμή εδώ». «Εντάξει», μου απάντησε η δεσποινίδα Αλαβί. «Αν γίνει κάτι τέτοιο, θα προσποιηθώ πως κάποια από αυτά τα παιδιά είναι δικά μου». Είδε μια γυναίκα, που καθόταν σ ' ένα παγκάκι κοντά μας, πήγε προς το μέρος της και κουβέντιασαν για λίγο στα φαρσί. «Είπα σε εκείνη τη γυναίκα πως αν έρθει ο άντρας σου, θα προσποιηθώ πως είμαι στο πάρκο μαζί της. Συμφώνησε να το κάνει». Η ξένη δέχτηκε χωρίς καμιά αντίρρηση. Είχα αρχίσει να συνειδητο­ ποιώ πως οι Ιρανοί στην πραγματικότητα χαίρονται πολύ με τέτοιες δολοπλοκίες. Έχουν συνηθίσει να ζουν με λαθραίο τρόπο, πιθανότατα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

194

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

και πριν, κατά την εποχή του σά)(ll , αλλά και τώρα του αγιατολάχ. Συνωμoσiες και αντισυνωμoσiες βρίθουν, όχι μόνο μεταξύ των αξιω­ μαιούχων στα πάρε δώσε τους με την κυβέρνηση, αλλά κι ανάμεσα στις οικογένειες. Η χάρη που ζήτησε η δεσποινίδα Αλαβί δεν ξάφνιασε ούτε τρόμαξε την ξένη. Πραγματικά, θα έλεγα πως έκανε τη μέρα της πιο όμορφη. «Λοιπόν, πείτε μου την ιστορία σας», μου είπε η δεσποινίδα Αλαβί. «Γιαιί βρίσκεστε εδώ στο Ιράν;» Της διηγήθηκα τα πάντα, όσο πιο σύντομα μπορούσα, ενώ κάλυψα τα ουσιώδη. «Καιαλαβαίνω το πρόβλημά σας», μου είπε. «Όταν σπούδαζα στην Αγγλία, ήμουν κι εγώ ξένη εκεί. Μου συμπεριφέρονταν σαν ξένη όλη την ώρα, παρόλο που εγώ δεν ένιωθα έτσι. Ήθελα να παραμείνω στην Αγγλία, μα χρειαζόμουν κάποιους ανθρώπους να με βοηθήσουν για να μπορέσω να το κάνω. Δε με βοήθησε κανένας κι έτσι αναγκάστηκα να γυρίσω πίσω στο Ιράν. Αυτό το γεγονός μας λύπησε πολύ, κι εμένα και τη μητέρα μου. Aπoφασiσαμε από τότε να βοηθάμε τους ξένους στη χώρα μας, όσο μπορούσαμε. Θα σας βοηθήσω. Το ξέρω πως μπορώ να το κάνω». Σταμάτησε και συγκεντρώθηκε πριν συνεχίσει. «Η μητέρα μου πέθανε πριν από δυο εβδομάδες», μου είπε. «Θέλω να ξέρετε πως πριν πεθάνει μιλήσαμε για σας. Μου είπε: "Κανένας δε σε βοήθησε όταν ήσουν σε ξένη χώρα". Μ ' έβαλε να της υποσχεθώ πως αν παρουσιαζόταν η ευκαιρία να βοηθήσω κάποιον ξένο, θα έ­ πρεπε να το κάνω. Γι ' αυτό και θα εκπληρώσω αυτή μου την υπόσχε­ ση. Μα πέρα από την υπόσχεσή μου, το θέλω κι εγώ». Η δεσποινίδα Αλαβί σκούπισε τα δάκρυα που είχαν πλημμυρίσει τα μάτια της με την άκρη του ρούχου της. «Πώς» τη ρώτησα. «Τι μπορείτε να κάνετε για μένα;» «Έχω έναν αδερΦό ο οποίος ζει στο Ζαχιντάν, στα σύνορα με το Πακιστάν. Θα ... » «Μαμά! Μαμά! Μαμά!» μας διέκοψε η Μαχτόμπ, τρέχοντας προς το μέρος μου. «Ήρθε ο μπαμπάς!» Στεκόταν έξω από τον ψηλό σφυρήλαιο σιδερένιο φράχτη που πε­ ριέβαλε το πάρκο, κοιτάζοντάς μας με βαθιά καχυποψία χαραγμένη στα χαρακτηριστικά του. Μου έκανε νόημα απότομα να πάω προς το μέρος του. «Ηρεμήστε», μουρμούρισα στη δεσποινίδα Αλαβί και στη Μαχτόμπ. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

195

«Μη φέρεστε Kaxύnoma. Μαχτόμπ, γύρνα στις κούνιες πάλι να παί­ ξεΙQ>. Σηκώθηκα από το παγκάκι κοι προχώρησα προς τα εκεί που στε­ κόταν ο Μουντί, ενώ ένιωθα ευγνωμοσύνη για το φράχτη που μας χώριζε. «Τι κάνεις εδώ;» μούγκρισε. «ΕίνOl τόσο όμορφη μέρα», του είπα. «ΈρχετOl η άνοιξη. Ήθελα να φέρω τα πOlδlά στο πάρκο». «Ποια είνOl αυτή η κυρία που καθόταν πλάι σου;» «Δεν ξέρω. Έχει φέρεl τα πOlδιά της να παίξουν εδώ». «Σας είδα που κουβεντιάζατε. Μιλάει αγγλικά;» Ήξερα πως ο Μουντί βρισκόταν πολύ μακριά για να μας έχει ακού­ σει, γι ' αυτό του είπα ψέματα. «Όχι, κάνω εξάσκηση στα φαρσί μου μαζί της». Ο Μουντί έριξε μια καχύποmη ματιά γύρω στο πάρκο, μα το μόνο που είδε ήταν πOlδlά που έπOlζαν χαρούμενα με την επίβλεψη των μαμάδων τους. Η δεσποινίδα Αλαβί κοι η άλλη lρανή είχαν πάει προς τις κούνιες, δήθεν για να παίξουν με τα πOlδlά τους. Δεν υπήρχε τίποτα που να δείχνει πως επρόκειτο για συνωμοσία. Με είχε ελέγξει κι ήμουν εκεί που είχα πει πως θα είμOl. Χωρίς δεύτερη κουβέντα έκανε επιτό­ που στροφή κοι γύρισε με τα πόδια στο σπίτι. Γύρισα κι εγώ με αργά βήματα πίσω στην πOlδlκή χαρά, σταματώ­ ντας μια στιγμή για να σπρώξω τη Μαχτόμπ κοι τον Αμίρ στις κούνιες. Ήθελα να γυρίσω το κεφάλl μου για να δω αν ο Μουντί με παρακο­ λουθούσε ακόμη, μα έπαιξα όπως έπρεπε το ρόλο μου. Μετά από λίγα λεmά γύρισα αδιάφορα στον πάγκο. Η δεσποινίδα Αλαβί περίμενε λίγο ακόμη πριν ξανακάτσεl στον πάγκο δίπλα μου. «Έφυγε», μου είπε. Η δεσποινίδα Αλαβί κοίταξε την άλλη lρανή κοι της έγνεψε ευ­ χαριστώ με το κεφάλι της. Η γυναίκα τής το ανταπέδωσε, αγνοού­ σε το λόγο που της είχε ζητήσει κάτι τέτοιο, μα ήταν πρόθυμη να το κάνει Τι αγωνία θα πρέπει όλες αυτές οι γυναίκες να υποφέρουν κάθε μέρα. Αλλά οι σκέψεις μου γρήγορα ξαναγύρισαν στα δικά μου προβλή­ ματα. «ο αδερΦός σας» ρώτησα, μη χάνοντας πια άλλο χρόνο. «Ζει στο Ζαχιντάν. Στα σύνορα με το Πακιστάν. Θα μιλήσω μαζί του κοι θα τον ρωτήσω, αν μπορεί εκείνος να σε βοηθήσει να βγεις από τη χώρα, αν σε πάω ως το Ζαχιντάν». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

196

ΜΠΕTl ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο YIΛlAM ΧΟΦΕΡ

«Μπορεί να το κάνει;» Η δεσποινίδα Αλαβί χαμήλωσε τον τόνο της φωνής της τόσο , που έγινε σχεδόν ψίθυρος. «Το κάνει συνέχεια, περνάει ανθρώπους που θέλουν να το σκάσουν από τα σύνορα». Οι ελπίδες μου αναπτερώθηκαν. Καθώς ξανασκεφτόμουν ης συν­ θήκες αυτής της συνάντησης, συνεtδητoπoίησα πως ήταν, από την αρχή, πολύ λιγότερο τυχαία από όσο έδειχνε. Η δασκάλα στο σχολείο κι ο άντρας της θα πρέπει να ήξεραν πως η δεσποινίδα Αλαβί δεν ήταν απλά κάποlOς που μιλούσε αγγλικά κω μόνο γι ' αυτό το λόγο θα μπορούσε να με βοηθήσει. Ήξεραν για τον αδερΦό της! Φυσlκά κω ήξεραν. Δεν ήμουν η μοναδική που είχα παγιδευτεί στο Ιράν. Αν η ζωή εδώ ήταν αβάσταχτη για μένα, σίγουρα θα υπήρχαν εκατομμύρια άλλOl γύρω μου που μOl­ ραζόμαστε τα ίδια ωσθήματα. Αυτή η χώρα είχε μια ιστορία καταπιε­ στικής κυβέρνησης, γι ' αυτό ήταν λογικό να έχει avamUXeEl, από καφό, ένα καλά οργανωμένο δίκτυο που ασxoλoύvταν αποκλειστικά με το βγάζεt έξω από τη χώρα εκείνους που είχαν λόγους να το κά­ νουν. Τελικά, είχα κάνει την πρώτη μου επαφή μ ' έναν από εκείνους τους επαγγελματίες. «Πόσο θα Koστίσεt;» τη ρώτησα. «Μην ανησυχείς για χρήματα. Θα τα πληρώσω εγώ η ίδια. Έχω υποσχεθεί στη μητέρα μου πως θα το κάνω. Αν θελήσεις να μου το ξεπληρώσεις κάποτε, καλά. Αλλιώς, δε με απασχολεί το θέμα». «Πότε μπορούμε να φύγουμε;» τη ρώτησα αναστατωμένη. «Πώς μπορούμε να φτάσουμε ως το 2αχιντάν;» «Θα πάμε σύντομα», μου απάvτησε. «Θα πρέπεt να μου δώσετε τα χαρηά σας για να μπορέσετε να πάτε αεροπορικώς με την κόρη σας ως το 2αχωτάν». Μου εξήγησε το σχέδιό της με περlOσότερες λεπτο· μέρειες, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σ ' ένα σημείο. Η επίσπευση ήταν απαραίτητη. Όταν όλα θα ήταν έτοψα, θα έπρεπε να βρούμε έναν τρόπο για να φύγουμε μακριά από τον Moυvτί αρκετές ώρες πριν ανηληΦθεί την απουσία μας. Θα έπρεπε να πάμε στο αεροδρόμιο , να επιβιβαστούμε στο αεροπλάνο, να πετάξουμε ως το 2α)(1vτάν, κω να έρθουμε σ ' επαφή με τον αδερΦό της -κι όλα αυτά πριν ο Moυvτί ανησυχήσει αρκετά για να εtδοποιήσεl την αστυνομία. Προφανώς μια Πέμmη θα ήταν η καλύτερη μέρα. Ο Moυvτί θα βρισκόταν στη δουλειά του. Η Μαχτόμπ κι εγώ θα ήμαστε προγραμ­ μαησμένες για το σχολείο το πρωί κω για τη μελέτη του Κορανίου Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

197

το απόγευμα. Θα μπορούσαμε να φτάσουμε στο Ζαχιντάν προτού ο Μουντί συνειδητοποιήσει πως είχαμε φύγεl. Αυτό ήταν ένα πολύ πιο λογικό κι επαγγελματικό σχέδιο δράσης από εκείνο που μου είxαv προτείνει η Τρις και η Σούζαν. Η Χέλεν και ο κύριος Βίνκοπ στην πρεσβεία είχαν τονίσει το γεγονός πως αυτό που αποτελούσε πραγματικό εμπόδιο στο πρώτο σενάριο ήταv ότι θα έπρε­ πε να κρυφτώ από τον Μουντί, κι ίσως και από την αστυνομία, όσο διάστημα θα παραμέναμε στην Τεχεράνη. Οι αρχές του αεροδρομίου θα ήταν από τις πρώτες που θα έψαχναν για μια Αμερικανίδα μ ' ένα παιδί, που το έσκασε. Θα έπρεπε να φύγουμε από τα αεροδρόμια της ΤεXερΆVης και του ZαXΙντΆV και να συναντήσουμε την ομάδα που θα μας έβγαζε από τη χώρα πριν να ειδοποιηθεί κανείς για την απουσία μας. «Πόσο σύντομα;» τη ρώτησα αναστατωμένη. <<Σε δυο βδομάδες», μου απάντησε. «Θα μιλήσω με τον αδερΦό μου. ΤηλεΦώνησέ μου αυτήν την Κυριακή, αν μπορέσεις. Και θα δούμε Αv θα τα καταφέρουμε να ξανασυναντηθούμε εδώ και να μελετήσουμε όλες τις λεπτομέρειες».

Ήταν δύσκολο να κρύψω τον ενθουσιασμό μου κι ήταv απαραίτητο να το κάνω, όχι μόνο για τον Μουντί, τον Μαμάλ, τη Νασρίν και τους άλλους εχθρούς μου, μα ακόμη και από την ίδια μου την κόρη. Η Μαχτόμπ μεγαλώνοντας αποδείχτηκε καταπληκτική ηθοποιός όποτε χρειάστηκε, μα δεν τολμούσα να της φορτώσω αυτό το φοβερό μυστι­ κό. Όταν θα έφτανε η ώρα να το σκάσουμε, θα της το έλεγα. Μα όχι νωρίτερα. Ο Μουντί ήταν απασχολημένος όταv γυρίσαμε από το πάρκο, με άφησε μόνη μου με τις σκέψεις μου. Αλλά ξαφνικά ένιωσα παvΙKό, επειδή θυμήθηκα τις τρομερές προει­ δοποιήσεις της Χέλεν και του κυρίου Βίνκοπ γι ' αυτούς που έβγαζΑV κόσμο έξω από τη χώρα. Αλλά εκείνοι μου μιλούσαν γι ' αυτούς που υπόσχoνταv να σε πάνε στην Τουρκία! Προσπάθησα να καθησυχάσω τον εαυτό μου. Αυτοί εδώ σε πάvε στο ΠαKΙστΆV. Δεν παύουν όμως κι αυτοί να είναι λαθρέμποροΙ. Σε βιάζουν. Σου κλέβουν τα λεφτά σου. Σε σκοτώνουν ή σε παραδίδουν στην πασvτάρ. Μήπως αυτές οι τρομακτικές ιστορίες ήταv πρoπαγάvδα της κυβέρDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

198

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - O YlΛlAM ΧΟΦΕΡ

νησης για να αποθαρρύνει αυτούς που ήθελαv να αποτολμήσουν κάτι τέτοιο; Ή ήτΑV αληθινές αυτές οι φρικτές ιστορίες; Η δεσποινίδα Αλαβί κέρδισε εύκολα την εμπιστοσύνη μου. Μα δε γvώριζα τον αδερΦό της ή εκείνους που διαKινδύνευαv τη ζωή τους σ ' αυτές τις επιχειρήσεις. Ήθελα απεγνωσμένα να δω τη Χέλεν στην πρεσβεία, για να μελετήσουμε μαζί αυτήν την καινούρια περί­ mwoη που είχε παρουσιαστεί και να με συμβουλέψει τι έπρεπε να KΆVω. Στο δρόμο για το σχολείο το επόμενο πρωί, η Μαχτόμπ κι εγώ σταματήσαμε στο μαγαζί του Xαμίvτ και τηλεφώνησα στη Χέλεν, της εξήγησα όσα μπορούσα για την καινούρια μου επαφή, μα ήμουν ΑVα­ γκασμένη να είμαι επιφυλακτική από το τηλέφωνο. «Έλα να με δεις», μου είπε η Χέλεν. «Θα θέλαμε να σε συνΑVΤΉσOυ­ με σήμερα. Επίσης υπάρχουν γράμματα για σένα από την οικογένειά σου και τα διαβατήριά σας είναι έτοιμα. Σε παρακαλώ, προσπάθησε να έρθεις σήμερα». «Θα προσπαθήσω», της είπα. Αλλά πώς; Ήταν μια επικίνδυνη μέρα. Ο Moυvτί δεν είχε δουλειά και .δεν ήξερα ΑV και πότε θα παρoυσιαζόταv στο σχολείο. Για άλλη μια φορά χρησιμοποίησα το τηλέφωνο του Xαμίvτ. Τηλε­ φώνησα της Έλεν στη δουλειά της και της είπα πως είχε έρθει η ώρα να βάλουμε σ ' εφαρμοΥή το σχέδιό μας να με πάει στην Ελβετική Πρεσβεία.

Αργότερα το ίδιο πρωί η 'Ελεν τηλεφώνησε στον Μουντί στο σπίτι και τον ρώτησε ΑV θα μας άφηνε να πάμε για ψώνια μαζί της το απόγευμα. Θα μας έπαιρνε από το σχολείο, θα τρώγαμε μαζί στο σπίτι της κι ύστερα θα ψωνίζαμε αvoιξιάτΙKα ρούχα. Ο Moυvτί συμφώνησε! Τώρα η 'Ελεν είχε να φέρει σε πέρας το δεύτερο μέρος του σχεδίου μας. Το τηλέφωνο χτύπησε στο γραφείο του σχολείου κι ένας από τους υπαλλήλους έδωσε τη γραμμή στο γραφείο της XΑVOύμ Σαχίν. Μιλού­ σε στα φαρσί, μα χρησιμοποίησε το όvoμα «Μπέτι» αρκετές φορές, γι ' αυτό κατάλαβα πως μιλούσε με την 'Ελεν. Αυτό ήταν ένα τεστ για να δούμε αv η xαvoύμ Σαχίν θα με άφηνε να μιλήσω στο τηλέφωνο. Τελικά τα καταφέραμε να μιλήσουμε. «Evτάξει όλα», είπε η 'Ελεν, Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

199

ενώ η φωνή της ακουγόταν αρκετά τρεμουλιαστή. «Θα σας πάρω από το σχολείο». «Καλά», της είπα. Ύστερα πρόσθεσα: «Υπάρχει κάποιο πρόβλημα;» «Όχι», μου απάντησε η Έλεν απότομα. ΔεKαπέvrε λεπτά πέρασαν πριν μου ξανατηλεφωVΉσει. «ΤηλεΦώνη­ σα μόλις στον Moυvτί στο σπίτι και του είπα πως κάτι μου παρουσιά­ στηκε. Δεν μπορώ να σας συναντήσω το απόγευμα», μου δήλωσε. «Τι συμβαίνει, Έλεν;» τη ρώτησα. « 'ΑΛλαξα γνώμη. Πρέπει να μιλήσουμε γι ' αυτό». Ήμουν έξω φρενών μαζί της κι ήθελα απελπισμένα να πάω στην πρεσβεία, μα δεν τολμούσα να το κάνω χωρίς τη σιγουριά πως εκείνη θα με κάλυmε. Τι είχε πάει στραβά; Πώς θα έβρισκα τρόπο να πάω στην πρεσβεία; Την επομένη μέρα δεν τα κατάφερα πάλι, γιατί ο Moυvτί δεν είχε δουλειά και ήταν στις κακές του. Μας πήγε στο σχολείο και μας έδωσε άγρια οδηγίες πριν Φύγει. Μας είπε να μη γυρίσουμε σπίτι μόνες μας και πως θα μας συναvτoύσε το μεσημέρι. Μα το μεσημέρι ήρθε και πέρασε, χωρίς να παρουσιαστεί. Η Μαχτόμπ κι εγώ τον περιμέναμε υπομονετικά. Ενώ περνούσαν τα λεπτά, κοιτάξαμε η μια την άλλη ερωτηματικά, ήμαστε εκνευρισμένες. Δεν ξέραμε τι να κάνουμε. Πέρασε μια ολόκληρη ώρα κι ακόμη να φανεί ο Moυvτί. «Θα ήταν καλύτερα να γυρίσουμε σπίτι», είπα στη Μαχτόμπ. Ανήσυχη πως κάτι είχε συμβεί, δεν έχασα καθόλου καιρό. Σταμά­ τησα ένα ραδιοταξί. Μόλις μας κατέβασε στη στάση μας στη λεωφόρο Σαριατί, βιαστήκαμε να γυρίσουμε στο σπίτι. Ίσως ο Moυvτί να μας κατασκόπευε. ΑΛλά μόλις φτάσαμε εκεί βρήκαμε τον Moυvτί ξαπλωμένο στο πά­ τωμα του χολ να κλαίεΙ. «Τι έπαθες» τον ρώτησα. «Η ΝελουΦάρ», μου είπε ο Moυvτί. «Έπεσε από το μπαλκόνι του σπιτιού της. Βιάσου! Πρέπει να πάμε εκεί».

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

12

Η

ΝΕΛΟΥΦΑΡ, ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΑΚΙ του δεύτερου γιου του Χατζί Μπαμπά κο! της Αμεγιέ Μποζόργκ, του Μορτεζά, κο! της γυναίκας του, της NασταρΆV , ήταν το όμορφο νήπlΟ που είχε άθελά του καταστρέψει τη μια από ης δυο τούρτες των γενεθλίων της Μαχτόμπ. Μονίμως χαδιά­ ρα κο! γελαστή, συμπεριφερόταν ιδιαίτερα τρυφερά στη Μαχτόμπ κι εμένα. Η άμεση αντίδρασή μου ήταν πόνος κι έγνοια για την κατάστασή της, μα ύστερα άρχισαν να με ζώνουν τα φίδια. Μήπως όλα αυτά ήταν παγίδα; Μήπως ο Μουντί είχε καταστρώσθ κάποlΟ σχέδιο για να μας μεταφέΡθ αλλού; Δεν μπορούσα όμως ν ' αρνηθώ να πάω μαζί του, έτσι ξαναβρεθή­ καμε πάλι στη λεωφόρο ΣαΡlΟτί κο! μπήκαμε σ ' ένα ταξί. Οι Ο!σθήσεις μου βρίσκονταν σε συναγερμό. Να ήταν η Έλεν που είχε μοφαστεί με τον Μουντί τα μυστικά που της είχα εμπιστευτεί; Ή είχε τηλεφω­ νήσθ κάπΟlΟς από την πρεσβεία; Ήμουν σίγουρη πως ήθελε να μας εξαφανίσει σε κάποια κρυψώνα πριν μας δοθεί η ευκαφία να ειδΟΠΟ1ή­ σουμε κάπΟlΟν. Αναγκαστήκαμε ν ' αλλάξουμε δυο φορές ταξί κο! ενώ τρέχαμε στους δρόμους της ΤεXερΆVης, εγώ προσευχόμουν κο! παρακαλούσα να μην ξεχαστεί η Μαχτόμπ κο! δείξει πως γνωρίζει τη συγκεκρψένη γειτονιά. Το ταξί διέσχιζε το γνωστό μας δρόμο που οδηγούσε στον Τομέα Αμερικανικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Πολιτειών της Ελ­ βετικής Πρεσβείας. Το νοσοκομείο, στο οποίο τελικά φτάσαμε, ήταν σχεδόν απέναντι από την πρεσβεία! Ο Μουντί μας έμπασε γρήγορα στο χώρο αναμονής κο! ζήτησε αμέσως να μάθει τον αριθμό του δωματίου της ΝελουΦάρ. Παρόλο που δύσκολα καταλάβΟ!να τα φαρσί, συνειδητοποίησα από την πρώτη στιγμή πως υπήρχε κάποlΟ πρόβλημα κο! πως ο Μουντί προσπαθούσε να τους ΕΠιβληθεί με την ιατρική του ιδιότητα για να σπάσει τη γρα· φειοκρατική ΕΠψονή τους. Για αρκετή ώρα διαφωνούσε οργισμένα με

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

201

το ρεσεΨlΟνίστα για να μας εξηγήσει στο τέλος: «Δεν επιτρέπεται να μπείτε μέσα. Επειδή δε φοράτε τσαντόρ». Κατάλαβα αμέσως σε τι δίλημμα βρισκόταν ο Μουντί, γιατί αν πή­ γαινε να δει τη ΝελουΦάρ, θα έπρεπε να μας αφήσει μόνες μας εδώ στο χώρο αναμονής, απέναντι από την πρεσβεία! Δεν ήταν λοιπόν παγίδα, το συνειδητοποιούσα τώρα. Η ΝελουΦάρ είχε στ ' αλήθεια τραυματιστεί. Για μια στιγμή ξέχασα τα δικά μου προβλήματα. Η καρ­ διά μου πονούσε για το άτυχο κοριτσάκι και τους γονείς του. Ο Μουντί τελικά αποφάσισε πως τα προβλήματα των συγγενών του βάραιναν περισσότερο από την ασφάλεια της δικιάς του οικογένειας. Και, φυ­ σικά, δεν υποψιαζόταν πως ήξερα το πού βρισκόμαστε. «Μείνε εδώ!» με διέταξε. Ύστερα έφυγε βιcστικά για να μάθει ό,τι μπορούσε για την κατάσταση της Νελουφάρ. Ήταν παράξενο να βρίσκομαι τόσο κοντά στην πρεσβεία και να μην έχω τη δύναμη να δράσω. Λίγα λεπτά με τη Χέλεν δεν άξιζαν τις συνέπειες της οργής του Μουντί. Γύρισε πίσω σχεδόν αμέσως. «Δεν είναι κανείς εδώ», μου είπε. «ο Μορτεζά τη μετέφερε σ ' άλλο νοσοκομείο. Η Νασταράν γύρισε σπίτι, γι ' αυτό πρέπει να πάμε κι εμείς εκεί». Περπατώντας γρήγορα, περάσαμε πλάι από · την πρεσβεία. Πίεσα τον εαυτό μου να μη γυρίσω να κοιτάξω προς τη μεριά του κτιρίου και σιωπηλά επέβαλα και στη Μαχτόμπ να κάνει το ίδιο. Δεν ήθελα να καταλάβει ο Μουντί πως γνωρίζαμε πού βρισκόμαστε. Το σπίτι του Μορτεζά και της Νασταράν ήταν στο οικοδομικό τε­ τράγωνο πίσω από την πρεσβεία. Μερικές γυναίκες είχαν ήδη μαζευτεί εκεί για να προσφέρουν τη συμπάθειά τους, ανάμεσά τους και η ανιψιά του Μουντί· η Φερεστέ, που είχε αναλάβει να ετοιμάσει το τσάΙ. Η Νασταράν ήταν σε υπερένταση, σε μια συνεχή κίνηση και κάθε τόσο έβγαινε στο μπαλκόνι για να κοιτάξει κάτω στο δρόμο, αν ερχόταν ο άντρας της φέρνοντάς της νέα από την κόρη τους. Ήταν το ίδιο εκείνο μπαλκόνι από το οποίο το κοριτσάκι είχε πέσει στο πεζοδρόμlΟ από ύψος τριών πατωμάτων, όπως μου είπαν, θα πρέπει να είχε γλιστρήσει από το ετοιμόρροπο κάγκελο που δεν ήταν περισσότερο από δεκαοχτώ ίντσες ψηλό. Ένα συνηθισμένο περσικό μπαλκόνι -και μια συνηθισμένη τραγωδία- στην Τεχεράνη. Πέρασαν περίπου δυο ώρες, παντού γύρω μας άκουγα κουβέντες παρηγοριάς. Η Μαχτόμπ καθόταν συνέχεια πλάι μου, με μια σοβαρή έκφραση στο πρόσωπό της. Και οι δυο μας θυμόμαστε με λύπη το Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

202

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - ΟYlΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

όμορφο, ευτυχισμένο παιδί, και μαζί ψιθυρίζαμε προσευχές και παρα­ καλούσαμε το Θεό να κάνει καλά τη μικρή Νελουφάρ. Προσπάθησα να παρηγορήσω τη Νασταράν κι ήξερε πως η έγνοιά μου για το παιδί της ήταν γνήσια. Έτυχε, η Μαχτόμπ κι εγώ, να βρεθούμε μαζί με τη Νασταράν σε μια από τις εξόδους της στο μπαλκόνι για να δει αν ερχόταν ο άντρας της. Τον είδαμε σε μια άκρη της αυλής, ανάμεσα σε δυο αδερφούς του. Κρατούσαν στην αγκαλιά τους κουτιά γεμάτα χαρτομάντιλα, που ή­ ταν δύσκολο να βρεθούν στην Τ εχεράνη. Η Νασταράν έβγαλε μια φοβερή κραυγή αγωνίας που έστειλε ρίγη στη ραχοκοκαλιά όλων μας, είχε μαντέψει το φοβερό μήνυμα που έκρυβαν τα κουτιά με τα χαρτομάντιλα. Τα χρειαζόμαστε για να σκου­ πίζουμε μ ' αυτά τα δάκρυά μας. Έτρεξε στην πόρτα και πρόλαβε τους άντρες στο κεφαλόσκαλο. «MoρvτέI» «Είναι νεκρή!» ψέλλισε ο Μορτεζά ανάμεσα στους λυγ­ μούς του. Η Νασταράν σωριάστηκε στο πάτωμα. Σχεδόν αμέσως το σπίτι γέμισε με θλιμμένους συγγενείς. Ακολου­ θώντας το τυπικό οι πενθούντες χτυπούσαν τα στήθια τους και Φώνα­ ζαν. Ο Μουντί, η Μαχτόμπ κι εγώ κλαίγαμε μαζί τους.

Η στενοχώρια μου για τη Νασταράν και τον Μορτεζά ήταν γνήσια, μα καθώς αυτή η ατέλειωτη νύχτα περνούσε μέσα σε θλίψη και δάκρυα, αναρωτιόμουν με ποιον τρόπο αυτή η τραγωδία θα επηρέαζε τα σχέ­ διά μου. Ήταν Τρίτη και την Κυριακή είχα κανονίσει να συναντήσω τη δεσποινίδα Αλαβί στο πάρκο. Θα τα κατάφερνα να φανώ συνεπής σ ' αυτό το ραντεβού; Έπρεπε να βρω κάποιον τρόπο να της τηλεφω­ νήσω και, ίσως ίσως, να κατάφερνα να πάρω και τη Χέλεν στην πρε­ σβεία. Κι ακόμη ήθελα απελπισμένα να μάθω τι είχε συμβεί στην Έλεν. Το επόμενο πρωί ντυθήκαμε στα μαύρα κι ετοιμαστήκαμε να συνο­ δεύσουμε την οικογένεια και μυριάδες συγγενείς στο νεκροταφείο. Είχαν βάλει τη μικρή Νελουφάρ σε ψυγείο στη διάρκεια της νύχτας, μα την ημέρα της κηδείας οι γονείς της έπρεπε, όπως όριζε το έθιμο, να κάνουν με συγκεκριμένη τελετουργία ένα τυπικό πλύσιμο του σώ­ ματός της, ενώ οι άλλοι συγγενείς θα έψελναν ειδικές για την περίστα­ ση προσευχές. Ύστερα, τυλιγμένη μέσα σ ' ένα απλό, λευκό ύφασμα, η ΝελουΦάρ θα μεταφερόταν στο νεκροταφείο για να ταφεί. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

203

Στην κρεβατοκάμαρά μας στο σπίτι του Μαμάλ, καθώς ετοιμαζόμα­ στε για τη γεμάτη θλίψη μέρα που μας περίμενε, είπα, κάποια στιγμή στον Μουντί: «Γιατί να μη μείνω στο σπίτι και να προσέχω τα παιδιά όταν όλοι οι άλλοι θα πάνε στο νεκροταφείο;» <<'0)(1)>, μου απάντησε εκείνος. «Πρέπει να έρθεις κι εσύ μαζί μας». «Δε θα ήθελα η Μαχτόμπ να παρακολουθήσει ένα τόσο θλιβερό γεγονός. Πραγματικά μπορώ να προσφέρω πολύ περισσότερα αν μεί­ νω για να προσέχω τα παιδιά». «Όχι», ήρθε πάλι η απάντησή του. Μα, όταν φτάσαμε στο σπίτι της Νασταράν και του Μορτεζά, επα­ νέλαβα την πρότασή μου στους άλλους μπροστά στον Μουντί, και συμφώνησαν όλοι πως ήταν καλή ιδέα. Ο Μουντί γρήγορα υποχώρη­ σε, ήταν πολύ απασχολημένος με το γεγονός της κηδείας για να συ­ νεχίσει ν ' ασχολείται μαζί μου. Δεν τολμούσα να φύγω από το σπίτι χωρίς την άδεια του Μουντί, μα μόλις βρέθηκα μόνη με τ ' ανυποψίαστα παιδιά, έτρεξα στο τηλέ­ φωνο και πήρα τη Χέλεν. «Σε παρακαλώ», μου είπε. «Πρέπει να σου μιλήσω». «Δεν μπορώ. Βρίσκομαι σχεδόν απέναντι στην πρεσβεία, μα δεν μπορώ να έρθω». Σκέφτηκα πως ίσως θα μπορούσα να βγάλω τα παιδιά στο πάρκο αργότερα, αφού θα είχαν γυρίσει οι μεγάλοΙ. Η Χέλεν κι εγώ κανονί­ σαμε να συναντηθούμε στις τρεις το ίδιο απόγευμα σ ' ένα πάρκο που βρισκόταν εκεί κοντά. Δεν μπόρεσα να επικοινωνήσω με τη δεσποινίδα Αλαβί, πράγμα που μου δημιούργησε εκνευρισμό, μα κατόρθωσα να επικοινωνήσω με την Έλεν στο γραφείο της, όσα ειπώθηκαν ανάμεσά μας ήταν φοβερά. «Θ ' αποκαλύψω στον Μουντί τα πάντα», μου είπε η Έλεν. «Θα του πω πως προσπαθείς να το σκάσειQ>. «Μη μου το κάνεις αυτό!» την ικέτευσα. «Σου το εμπιστεύτηκα γιατί είσαι Αμερικανίδα, γιατί μου υποσχέθηκες πως θα το κρατούσες μυ­ στικό, πως δε θα το έλεγες σε κανέναν». «Τα είπα όλα στον Χορμόζ» , μου δήλωσε η Έλεν, ενώ η φωνή της έπαιρνε μια εύθραυστη απόχρωση. «Είναι πραγματικά αναστατωμένος μαζί μου. Μου είπε να μην τολμήσω ποτέ να πλησιάσω την πρεσβεία, κι ακόμη πως θα έπρεπε να τα πω όλα στον Μουντί, γιατί αυτό μου επέβαλε το ισλαμικό μου καθήκον. Αν δεν το κάνω και κάτι σας συμβεί, εσένα και της Μαχτόμπ, τότε θα είναι δικιά μου η αμαρτία, θα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

204

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

είνω σαν να σας σκότωσα εγώ. Γι ' αυτό θα πρέπει να τα μάθει το συντομότερο». Μ ' έπιασε πανικός. Ο Μουντί θα μπορούσε κω να με σκοτώσει γι ' αυτό! Σίγουρα θα με κλείδωνε στο σπίτι κω θ ' απομάκρυνε τη Μα· χτόμπ από κοντά μου. Τα πολύτιμα κομμάτια ελευθερίας που είχα κερδίσει με τόσον κόπο θα χάνονταν για πάντα. Ποτέ πια δε θα με ξαναεμπιστευόταν μετά από αυτό. «Σε παρακαλώ, μην το κάνεις!» της είπα μέσα από τους λυγμούς μου. «Σε παρακαλώ, μην του το πεις». Φώναζα στην Έλεν από το τηλέφωνο. Έκλωγα, ικέτευα, της θύμιζα την κοινή μας καιαγωγή, μα εκείνη παρέμενε αμετάπειστη. Έπρεπε να κάνει το ισλαμικό της καθήκον, μου επαναλάμβανε συνέχεια, από αγάπη για μένα κω φροντίδα για το καλό το δικό μου κω της κόρης μου. Έπρεπε να τα πει όλα στον Μουντί. «'Ασε με τουλάχιστο να του τα πω εγώ», την παρακάλεσα κάποια στιγμή απελπισμένη. «Μπορώ να τα καταφέρω καλύτερα από σένα. Σου υπόοχομω πως θα το κάνω». «Εντάξει», είπε στο τέλος η Έλεν. «Θα σου ϊώσω κάποιο χρόνο. Μα θα του το πεις οπωσδήποτε, αλλιώς θα το κάνω εγώ». Κατέβασα το ακουστικό, νιώθοντας μια ισλαμική θηλιά να μου σφίγ­ γει το λαιμό. Τι θα έκανα τώρα; Πόσο ακόμη θα μπορούσα να περι­ μένω κω να βρίσκω δικωολογίες που θα σταματούσαν την Έλεν από την απόφασή της Θα έπρεπε να το πω εγώ η ίδια στον Μουντί; Κω πώς θ ' αντιδρούσε εκείνος Θα μ ' έδερνε -γι ' αυτό δεν υπήρχε καμιά αμφιβολία- μα πόσο μακριά θα μπορούσε να τον πάει ο θυμός του; Κω τι θα γινόταν τότε; Ευχόμουν τώρα, μα ήταν αργά, να είχα κρατήσει το στόμα μου κλειστό, να είχα φυλάξει το μυστικό μου από την Έλεν! Μα πώς μπορούσα να προβλέψω πως την mώση μου θα προκαλούσε, όχι κάποιος Ιρανός, αλλά μια Αμερικανίδα που καταγόταν από την ίδια πόλη μ ' εμένα; Γεμάτη οργή κω σε κατάσταση υστερίας, έριξα μια ματιά γύρω μου, η εικόνα του βρόμικου νοικοκυριού που με περιέβαλε μου έδωσε τη λύση. Μες στην απελπισία μου, θέλοντας να ξεχάσω τη φοβερή απει­ λή, έπεσα με τα μούτρα στη δουλειά, αρχίζοντας από την κουζίνα. Το πάτωμα στις ιρανικές κουζίνες είνω επικλινές για να μπορούν να το καθαρίζουν εύκολα ρίχνοντάς του μερικούς κουβάδες με νερό, για να παρασύρουν τα σκουπίδια κω να τα οδηγήσουν σε μια κεντρική αποDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

205

χέτευση. Έκανα ακριβώς αυτό τώρα, ρίχνοντας τον έναν κουβά μετά τον άλλο στο πάτωμα, ξέπλυνα ακόμη και το χώρο κάτω από τα μεταλλικά ντουλάπια, μια περιοχή που οι περισσότερες lρανές νοικο­ κυρές συνήθως παραμελούν. Τεράστιες ψόφιες κατσαρίδες επέπλεαν στο νερό καθώς αυτό αποτραβιόταν από κάτω από τα ντουλάπια. Πνίγοντας την αηδία που ένιωθα, έκανG να λάμπει όλη η κουζίνα, αγνοώντας τη φοβερή φασαρία που ερχόταν από το χολ, όπου γύρω στα δεκαπέντε παιδιά χοροπηδούσαν ασταμάτητα. Ύστερα, βλέποντας πως δεν υπήρχε αρκετό φαγητό, αποφάσισα να ετοιμάσω βραδινό. Το φαγητό είναι η πρωταρχική κοινωνική δραστη­ ριότητα αυτών των ανθρώπων και το ήξερα πως θα τους ευχαριστούσε ιδιαίτερα αν έβρισκαν ζεστό φαγητό να τους περιμένει όταν θα γυρ­ νούσαν. Έπρεπε να τους ετοιμάσω λοιπόν κάτι. Βρήκα κρέας στο ψυγείο κι αποφάσισα να τους κάνω τασκαμπόμπ, ένα περσικό φαγητό που άρεσε ιδιαίτερα στον Μουντί. Έκοψα και σοτάρισα μια τεράστια ποσότητα κρεμμυδιών, ύστερα τα έστρωσα σε μια κατσαρόλα μαζί με λεπτές φέτες μοσχαριού και πρόσθεσα αρκετά μπαχαρικά, με πρώτο και καλύτερο το κάρΙ. Πάνω από όλα αυτά στοίβαξα πατάτες, ντομάτες και καρότα. Όταν άρχισαν να βράζουν στην κουζίνα, όλο το σπίτι μοσχοβόλησε. Η καρδιά μου χτυπούσε σαν τρελή από την αγωνία, μα ανακάλυψα πως αυτές οι ανιαρές καθημερινές δουλειές ήταν που με βοήθησαν να μην τρελαθώ. Η τραγωδία του θανάτου της ΝελουΦάρ θα μ ' έκανε να κερδίσω χρόνο. Ο Μουντί δε θα είχε επαφή με την Έλεν και τον Χορμόζ όσο διαρκούσε το πένθος στην οικογένεια. Συνειδητοποίησα πως το καλύτερο που είχα να κάνω ήταν ν ' αφήσω τα πράγματα όπως είχαν και να ελπίζω πως η δεσποινίδα Αλαβί θα έκανε κάποιο θαύμα, πριν πραγματοποιηθεί η απειλή της Έλεν και δημιουργήσει κρίση στην οικογένειά μου. Φρόντισε να έχεις πάντα με κάτι ν ' ασχοληθείς, έπεισα τον εαυτό μου. Έφτιαχνα τη σπεσιαλιτέ μου, πουρέ από φασόλια, λιβανέζικης κου­ ζίνας, όταν εniστρεψαν οι πενθούντες. «Δεν το κάνεις σωστά. Δεν το μαγειρεύουμε έτσι εμείς», μου είπε η Φερεστέ όταν είδε τον τρόπο που είχα συνδυάσει τα φασόλια με τα κρεμμύδια. «'Ασε με να το μαγειρέψω με το δικό μου τρόπο>: , της απάντησα. «Καλά λοιπόν, όπως νομίζεις, μα να ξέρεις όμως πως κανείς δεν πρόκειται να το φάε\)) , μου απάντησε θυμωμένη . Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

206

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YlΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Η Φερεστέ είχε κάνει λάθος. Οι συγγενείς καταβρόχθισαν το φαγη­ τό που τους είχα μαγειρέψει και με γέμισαν επαίνους. Χάρηκα, φυσικά, κι ο Μουντί αναγκάστηκε να δείξει κι εκείνος πως ένιωθε υπερήφανος για μένα, μα εγώ είχα έναν απώτερο σκοπό. Ήξερα πως η εβδομάδα που θ ' ακολουθούσε θα ήταν γεμάτη με τελετουργίες, που θα απαι­ τούσαν αρκετό από το χρόνο των μεγάλων, κι ήθελα να παγιώσω τη θέση μου σαν μπέιμπι-σίτερ που θα έμενε στο σπίτι, θα μαγείρευε και θα καθάριζε. Μετά από αυτό το γεύμα τη θέση αυτή την είχα πάρει με το σπαθί μου. Εκείνο το απόγευμα γύρω στις τρεις, όταν πρότεινα να πάω τα παιδιά σ ' ένα κοντινό πάρκο, όλοι έδειξαν ενθουσιασμένοι. Μα απο­ γοητεύτηκα όταν ο Ματζίντ, που ήταν πάντα πρόθυμος να παίξει μαζί τους, δήλωσε την επιθυμία του να μας συνοδεύσει. Είδα τη Χέλεν από μακριά και μ ' ένα σχεδόν ανεπαίσθητο κούνημα του κεΦαλιού μου της έδωσα να καταλάβει πως δεν έπρεπε να μας πλησιάσει. Παρέμεινε στο πάρκο για κάποιο διάστημα, μα δεν τόλμησε να έρθει κοντά μας.

Η εβδομάδα εκείνη κύλησε αργά. Δεν κατόρθωσα να ξαναχρησιμο­ ποιήσω το τηλέφωνο, γιατί πάντα ένας ή περισσότεροι μεγάλοι έβρι­ σκαν κάποια δικαιολογία για να μείνουν στο σπίτι μαζί μου και με τα παιδιά. Πέταξα από τη χαρά μου όταν ο Μουντί μου είπε τελικά πως το πένθος θα τελείωνε την Παρασκευή και πως το Σάββατο -μια μέρα πριν από την προγραμματισμένη μου συνάντηση με τη δεσποι­ νίδα Αλαβί- η Μαχτόμπ θα γυρνούσε και πάλι στο σχολείο της. Ο Μουντί είχε γίνει πολύ ευέξαmος τον τελευταίο καιρό. Καθώς η θλίψη του για τη Νελουφάρ μειωνόταν, τα δικά του προβλήματα άρ­ χισαν να τον κυριεύουν. Είδα στα μελαγχολικά του μάτια την απόχρω­ ση του παραλογισμού. Την είχα ξαναδεί και πιο πριν, κι ήταν πραγ­ ματικά κάτι που μου προξενούσε φόβο. Με κρατούσε σε μια τέτοια κατάσταση αβεβαιότητας, που ήμουν σχεδόν στα όρια του πανικού. Μερικές φορές θα μπορούσα να πάρω όρκο πως η Έλεν του είχε ήδη μιλήσει' άλλες φορές πάλι πίστευα πως είχε αρκετούς λόγους δικούς του για να τον οδηγήσουν στα όρια της τρέλας. Το Σάββατο, την ώρα που ετοιμαζόμαστε για το σχολείο, μας έδειξε έναν ιδιαίτερα κακό χαρακτήρα. Επειδή δεν ήθελε να μας αφήσει ούτε λεmό χωρίς να μας παρακολουθεί, μας συνόδευσε ο ίδιος στο σχο­ λείο. Βρισκόταν συνεχώς σ ' εμπόλεμη κατάσταση μαζί μας κι ήταν Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

207

πολύ νευρικός την ώρα που βγήκαμε στο δρόμο, ύστερα μας έσπρωξε άγρια μέσα σ ' ένα ταξί. Η Μαχτόμπ κι εγώ ανταλλάξαμε φοβισμένες ματιές, ξέροντας πως από στιγμή σε στιγμή θα ξεσπούσε. Όταν φτάσαμε στο σχολείο, ο Μουντί μου είπε μπροστά στη Μα­ χτόμπ: «Άσ ' την εδώ. Θα πρέπει να μάθει να μένει μόνη της. Πήγαινέ τη στην τάξη της, άσ ' την εκεί και γύρισε στο σπίτι μαζί μου». Η Μαχτόμπ έβαλε τις φωνές κι αρπάχτηκε από την άκρη του παλ­ τού μου. Ήταν μόνο πέντε χρονών κι ανίκανη να καταλάβει το διπλό κίνδυνο που θα είχε ν ' αντιμετωπίσει, αν ξεσήκωνε τώρα το θυμό του πατέρα της και αν την έπαιρνε μακριά από τη μητέρα της. «Μαχτόμπ, θα πρέπει να φανείς δυναιή», της είπα γρήγορα. Προ­ σπάθησα να την ηρεμήσω, μα δεν κατόρθωσα να κρύψω το τρέμουλο της φωνής μου. «Έλα να πάμε μαζί στην τάξη σου. Όλα θα πάνε καλά. Θα έρθω να σε ξαναπάρω το μεσημέρι». Η Μαχτόμπ με ακολούθησε στο διάδρομο. Μα μόλις πλησιάσαμε την τάξη της και βρέθηκε μακριά από τη μανία του πατέρα της και πιο κοντά στη στιγμή του χωρισμού της από εμένα, άρχισε να κλαψουρίζει κι ύστερα ξέσπασε σε δυνατούς λυγμούς. Την ώρα που φτάναμε στην τάξη της, είχε αρχίσει ήδη να ουρλιάζει από τον τρόμο της, όπως ακριβώς είχε κάνει και τις δυο πρώτες ημέρες της στο σχολείο, πριν αρχίσω να μένω κι εγώ στο γραφείο του σχολείου ως το σχόλασμα. «Μαχτόμπ!» την ικέτευσα. «Θα πρέπει να ηρεμήσεις. Ο μπαμπάς είναι πολύ θυμωμένος». Τα λόγια μου πνίγηκαν από τις κραυγές της. Με το ένα της χέρι με άρπαξε και με κράτησε σφιχτά, ενώ με το άλλο άρχισε να σπρώχνει μακριά τη δασκάλα της. «Μαχτόμπ!» Φώναξα. «Σε παρακαλώ ... » Ξαφνικά είδα τα κορίτσια στην τάξη ν ' αφήνουν ένα ουρλιαχτό ανάμικτο από ξάφνιασμα και ντροπή . Όλες μαζί με μια κίνηση άρπα­ ξαν τα μαντίλια τους για να σιγουρευτούν πως τα κεφάλια τους ήταν σωστά καλυμμένα. Το ιερόν άβαιον είχε παραβιαστεί από έναν άντρα! Σήκωσα τα μάτια μου και είδα τον Μουντί να στέκεται απειλητικός από πάνω μας, το φαλακρό του μέτωπο είχε γίνει κατακόκκινο σαν να είχε πάρει φωτιά. Με τη μια γροθιά του υψωμένη ήταν έτοιμος να χτυπήσει αυτούς που θεωρούσε υπεύθυνους για την οργή του. Τα μάτια του έκλειναν μέσα τους τη συγκρατημένη οργή χιλιάδων βασα­ νισμένων δαιμόνων. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

13

Ο

ΜΟΥΝΤΙ ΑΡΠΑΞΕ ΤΗ ΜΑΧΤΟΜΠ από το μπράτσο και την κλότσησε. Με μια απότομη κίνησι Ι τη γύρισε προς το μέρος του για να τον βλέπει και τη χαστούκισε άγρια. «Όχι!» του Φώναξα. «Μην τη χτυπάς!» Η Μαχτόμπ άρχισε να κλαίει, πονούσε πολύ, ύστερα σήκωσε τα μάτια της και τον κοίταξε για μια στιγμή έκπληκτη, μα τα κατάΦερε να του ξεφύγεl κι άπλωσε τα χέρια της ν ' αρπαχτεί για άλλη μια φορά από το παλτό μου. Προσπάθησα να μπω ανάμεσά τους, μα εκείνος πολύ πιο δυΥατός κι από τις δυο μας συνέχισε να τη χαστουκίζει και να τη χτυπάει όπου έβρισκε. Κάθε χτύπημα έκανε πιο δυνατέ" τις γεμάτες τρόμο κραυΥΞς της Μαχτόμπ. Αρπάχτηκα σαν τρελή από το μπράτσο της, προσπαθώντας να την τραβήξω μακριά του. Με το αριστερό του χέρι της έδωσε ένα ακόμη χαστούκι και την έσπρωξε το "λάl, ενώ συνέχισε να την ταρακουνάει χτυπώντας την πάνω στον τοίχο. Η χανούμ Σαχίν και μερικές από τις άλλες δασκάλες κινήθηκαν γμ, iyopa και σχημάτισαν έναν προστατευ­ τικό κλοιό Υύnω της. Η Μαχτόμπ προσπάθησε να τρfξεl, να ελευθε­ ρωθεί από αι, [ές, μα οι δασκάλες συνέχισαν να -:ην κρατούν. Η οργή του Μουντί βρήκε αμέσως καινούριο στόχο. Η δεξιά του {ροθιά έπεσε με δύναμη στον κρόταφό μου κι εγώ έκανα παραπαίο­ ντας μερικά βήματα προς τα πίσω. «Θα σε σκοτώσω!» μου Φώναξε στ ' αγγλικά, κοιτάζοντάς με κατά­ ματα. Ύστερα; παίρνοντας το βλέμμα του από πάνω μου το έριξε προκλητικά στις δασκάλες, με άρπαξε από τον καρπό, σφίΥΥοντάς τον σαν μέγκενη, κι είπε στη χανούμ Σαχίν, ήρεμα, μα μοχθηρά «θα τη σκοτώσω». Με τράβηξε ύστερα από το μπράτσο. Προσπάθησα να του αντισταθώ, μα ήμουν πολύ ζαλισμένη από το χτύπημά του για να μπορέσω να ελευθερωθώ από την αρπάγη των χεριών του. Κάπου στη Ραμπάδα του τρομοκρατημένου μO'J μυαλού ήμουν στην πραγματικό­ τητα ευχαριστημένη που είχε στρέψει τελικά την οργή του πάνω μου. ΑποΦάσισα να πάω μαζί του τώρα με σκοπό να τον απομακρύνω από

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPJΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

209

τη Μαχτόμπ. Θα είναι ασφαλής, μονολόγησα, για όσο διάστημα θα είμαι μαζί του, θα προσπαθήσω να τον κρατήσω μακριά της, να την προστατέψω με κάθε τρόπο. Η Μαχτόμπ κατάφερε ξαφνlκά να ξεφύγεl από τη δασκάλα που την κρατούσε κι έτρεξε να με υπερασπιστεί, τραβώντας με από τα ρούχα. «Μην ανησυχείς, Μαχτόμm>, της είπα κλαίγοντας με λυγμούς. «Θα ξαναγυρίσω. Άσε μας τώρα να φύγουμε. Άσε μας, σε παρακαλώ!» Η χανούμ Σαχίν έκανε ένα βήμα μπροστά για να κλείσει τη Μα· χτόμπ στην αγκαλιά της. Οι άλλες δασκάλες τραβήχτηκαν στο πλάι, ανοίγοντας ένα διάδρομο για να περάσουμε εγώ κι ο Μουντί. Όλες αυτές οι γυναίκες ήταν αδύναμες μπροστά στο ξέσπασμα της οργής ενός και μοναδικού άντρα εlΟβολέα. Οι κραυγές της Μαχτόμπ ακού­ γονταν δυνατότερες και πω απελπισμένες, καθώς ο Μουντί με τρα­ βούσε έξω από την τάξη και μ ' έσερνε μαζί του κάτω στο διάδρομο κι από κει έξω στο δρόμο. Ήμουν ζαλισμένη από τον πόνο και το φόβο, τρομοκρατημένη για το η θα μπορούσε να μου κάνει ο Μουντί. Ήταν ικανός πραγμαηκά να με σκοτώσθ; Αν επιζούσα, η θα έκανε στη Μαχτόμπ; Θα την ξαναέβλεπα άραγε; Έξω στο δρόμο τον άκουσα να ουρλιάζει: «Μουστακίμ» σ ' ένα ραδωταξί που πλησίαζε. «Ευθεία!» Το ταξί σταμάτησε μπροστά μας. Ο Μουντί άνΟ1ξε την πίσω πόρτα και μ ' έσπρωξε άγρια μέσα. Τέσσερις πέντε Ιρανοί ήταν ήδη στρψωγ­ μένΟ1 στο πίσω κάθισμα, έτσι ο Μουντί αναγκάστηκε να καθίσθ μπρο­ στά. Ενώ το ταξί έτρεχε, ο Μουντί, μην έχοντας συναίσθηση πως τον άκουγαν οι άλλοι επιβάτες, γύΡlΟε προς το μέρος μου και μου είπε άγρια: «Είσαι πολύ κακός άνθρωπος. Αρκετά σε ανέχτηκα. Θα σε σκοτώσω! Σήμερα θα σε σκοτώσω!» Συνέχισε να μου φωνάζεl έτσι γι ' αρκετά λεπτά, ώσπου στο τέλος, στη οχεηκή ασφάλεια του ταξί, ο θυμός που έκρυβα μέσα μου ξέσπασε ορμηηκός και μ ' έκανε να ξεχάσω και δάκρυα και φόβο. «Ε, και λοιπόν;» του απάντησα σαρκαστικά. «Πες μου τουλάχιστον τον τρόπο που θα το κάνεις». «Μ ' ένα μεγάλο μαχαίρι. Θα σε κόψω κομματάκια. Θα στείλω τη μύτη και τ ' αφηά σου πεσκέσι στους δικούς σου. Δεν πρόκε1Ται να σε ξαναδούν. Θα τους στείλω ης στάχτες μlΟς καμένης αμερικάνικης σημαίας μαζί με την κασετίνα που θα έχω βάλει τ ' αφηά και τη μύτη σου». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

210

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο Υ/ΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

Τώρα ο τρόμος ξαναγυρνούσε, χειρότερος από πριν. Γιατί τον είχα εκνευρίσει περισσότερο; Συμπεριφερόταν σαν μανιακός τώρα και κα­ νείς δεν μπορούσε να προβλέψει τι ήταν ικανός να κάνεΙ. Οι απειλές του ακούγονταν μυστηριώδεις, μα ήξερα πως ήταν ικανός να τις πραγ­ μστοποιήσεl. Ήξερα πως δε θα δίσταζε να κάνει όλα αυτά τα τρελά που μου περιέγραφε με κάθε λεπτομέρεια. Συνέχισε να μιλάει, να ουρλιάζει, να τσιρίζει, να βλαστημάει. Κι εγώ δεν τολμούσα πια ούτε να του aντιμιλήσω. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να ελπίζω πως θα ξεθύμαινε το θυμό του στα λόγια και δε θα προχωρούσε σε πράξεις. Το ταξί έτρεχε, όχι προς το σπίτι μας, μα προς την κστεύθυνση του νοσοκομείου όπου δούλευε. Είχε σταματήσει πια να φωνάζει, ήταν ολοΦάνερο πως σχεδίαζε προσεκτικά την επόμενη κίνησή του. Όταν το ταξί σταμάτησε σε κάποιο μπλοκάρισμα, ο Μουντί γύρισε προς το μέρος μου και με διέταξε «Βγες έξω!» «Δεν πρόκειται να βγω έξω», του απάντησα γρήγορα. «Είπα, βγες έξω!!!» ούρλιαξε. Άπλωσε το χέρι του στο πίσω κάθι­ σμα, άρπαξε το χερούλι της πόρτας και την άνοιξε. Με το άλλο του χέρι μ ' έσπρωξε και μ ' έβγαλε κακήν κακώς έξω στο δρόμο. Έκπληκτη είδα πως εκείνος παρέμεινε μέσα στο ταξί. Πριν συνειδη­ τοποιήσω τι συνέβαινε, η πόρτα έκλεισε με δύναμη και το ταξί ξεκίνησε γρήγορα. Περικυκλωμένη ξαφνικά από ανθρώπους που πήγαιναν βιαστικά στις δουλειές τους, ένιωσα περισσότερο μόνη από ποτέ. Η πρώτη μου σκέψη ήταν η Μαχτόμπ. Προς στιγμή φοβήθηκα πως ο Μουντί θα πήγαινε πίσω στο σχολείο να την πάρει και να της κάνει κακό, ή ακόμη και να την απομακρύνει από κοντά μου. Όμως όχι, το συνειδητοποίη­ σα, πως προορισμός του ήταν πραγματικά το νοσοκομείο που εργα­ ζόταν. Ήξερα πως ο Μουντί θα γυρνούσε σίγουρα το μεσημέρι να πάρει τη Μαχτόμπ από το σχολείο. Είχα λίγες ώρες μπροστά μου λοιπόν να κάνω κάποια σχέδια. Βρες ένα τηλέφωνο! μονολόγησα. Τηλεφώνησε στη Χέλεν. Τηλε­ φώνησε στην αστυνομία. ΤηλεΦώνησε σε οποιονδήποτε θα μπορούσε να δώσει ένα τέλος σ ' αυτόν τον εφιάλτη. Δεν μπορούσα να βρω τηλέφωνο πουθενά κι έτρεχα σαν τρελή πάνω κάτω στο δρόμο για λίγα λεπτά, τα δάκρυα μούσκευαν το ρου­ σσρί μου, ώσπου κάποια στιγμή αναγνώρισα τη γειτονιά. Ήμουν μόνο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

211

λίγα τετράγωνα μακριά από το διαμέρισμα της Έλεν. Άρχισα να τρέχω όσο πιο γρήγορα μπορούσα, ενώ συΥΧρόνως καταριόμουν το μακρύ παλτό που περιόριζε τις κινήσεις μου, και προσευχόμουν συνέ­ χεια να ήταν η Έλεν στο σπίτι της. Αυτήν τη φορά ήθελα να βρω εκεί και τον Χορμόζ. Αν δεν τα κατάφερνα να επικοινωνήσω με την πρε­ σβεία, θα έπρεπε να εμπιστευτώ κάποιον! Καθώς πλησίαζα στο σπίτι της Έλεν θυμήθηκα εκείνο το μαγαζί κοντά τους που χρησιμοποιούσαν το τηλέφωνό του. Ίσως να τα κα­ τάφερνα να επικοινωνήσω τουλάχιστον με την πρεσβεία, από αυτό το τηλέφωνο. Πέρασα τρέχοντας από το διαμέρισμα της Έλεν και πλη­ σιάζοντας το μαγαζί προσπάθησα να ηρεμήσω για να μη δημιουργήσω υποψίες στον καταστηματάρχη. Μπήκα μέσα και, όσο πιο ήρεμα μπο­ ρούσα, εξήγησα στον ιδιοκτήτη πως ήμουν φίλη της Έλεν, και πως ήταν ανάγκη να χρησιμοποιήσω το τηλέφωνό του. Δεν έφερε καμιά αντίρρηση. Σε λίγο άκουγα τη Χέλεν από την άλλη μεριά της γραμμής και η αυτοσυγκράτησή μου πήγε περίπατο. «Σε παρακαλώ, βοήθησέ με. Πρέπει να με βοηθήσεις», της είπα κλαίγοντας με λυγμούς. «Ηρέμησε», την άκουσα να μου λέεΙ. «Πες μου τι τρέχεω. Της ξαναδιηγήθηκα την ιστορία. «Δεν πρόκειται να σε σκοτώσεω, με διαβεβαίωσε η Χέλεν. «Σε έχει απειλήσει και στο παρελθόν». «Όχι. Αυτήν τη φορά το εννοούσε. Θα το κάνει σήμερα. Σε παρα­ καλώ, θα πρέπει να συναντηθούμε. Έλα». «Δεν μπορείς να έρθεις εσύ στην Πρεσβεία;» με ρώτησε η Χέλεν. Έκανα κάποιους υπολογισμούς. Δε θα τα κατάφερνα να κάνω αυ­ τήν την τόσο πολύπλοκη διαδρομή ως την πρεσβεία και να μπορέσω να είμαι πίσω στο σχολείο της Μαχτόμπ στην ώρα μου το μεσημέρι. Έπρεπε να βρίσκομαι εκεί, ακόμη και με προσωπικό μου κίνδυνο, για να σώσω το παιδί μου. «Όχι», της απάντησα. «Δεν μπορώ να έρθω . στην πρεσβεία». Ήξερα πως η Χέλεν ήταν πολιορκημένη κάθε μέρα από αμέτρητους ξένους, που είχε ο καθένας τους και από μια φριχτή ιστορία να της διηγηθεί. Όλοι απαιτούσαν κάποιο μερίδιο από το χρόνο της, κι ήταν γι ' αυτή σχεδόν αδύνατο να λείψει από εκεί. Μα την είχα απόλυτη ανάγκη τώρα. «Πρέπει να έρθεις!» της Φώναξα. «ΕντάξεΙ. Πού;» «Στο σχολείο της Μαχτόμπ». «Θα έρθω». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

212

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο YIΛlAM ΧΟΦΕΡ

Τρέχοντας πίσω πάλι στον κεντρικό δρόμο, όπου θα μπορούσα να σταματήσω ένα ραδlΟταξί, ένιωσα δάκρυα να τρέχουν στα μάγουλά μου, ενώ τα χέρια μου έσπρωχναν τους περαστικούς που μ ' εμπόδιζαν να περάσω, έτσι τρικλίζοντας βρέθηκα κάτω από το διαμέΡlΟμα της Έλεν την ώρα ακριβώς που ο Χορμόζ έτυχε να κοιτάζει έξω από το ανοιχτό παράθυρό του στο δεύτερο πάτωμα. «ΜπέτΙ)), Φώναξε. «Πού πηγαίνεις;» «Πουθενά. Εντάξει είμαι Άσε με ήσυχη». Ο Χορμόζ κατάλαβε τον πανικό στη φωνή μου. Βγήκε τρέχοντας από το σπίτι κω με πρόλαβε πριν κατορθώσω να κάνω τη μισή δια­ δρομή του τετραγώνου. «Τι τρέχει;» με ρώτησε. «Άσε με ήσυχη», του είπα κλαίγοντας με λυγμούς. «Όχι Δεν πρόκειτω να σ ' αφήσουμε ήσυχη. Τι σου συμβαίνει;» «Τίποτα. ΠρέπΕΙ να φύγω». «Μπες μέσα στο σπίτι», μου πρότεινε ο Χορμόζ. «Όχι, δεν μπορώ. Πρέπει να πάω στο σχολείο της Μαχτόμπ». «Έλα μέσα», επανέλαβε ο Χορμόζ ευγενικά. «Έλα να το κουβεντιάσουμε κι ύστερα θα σε πάμε εμείς στο σχολείο». «'0)(1. Τηλεφώνησα στην πρεσβεία κω κάποιοι από κει θα έρθουν να με συναντήσουν στο σχολείο». Η φανlκή περηφάνlΟ του Χορμόζ φούντωσε. «ΓlΟτί τηλεΦώνησες στην πρεσβεία; Δεν είχες καμιά δουλειά να το κάνεις αυτό. 'Ασ ' τους αυτούς έξω από την υπόθεσή σου. Δεν υπάρχΕΙ τίποτα που να μπο­ ρούν να κάνουν για να σε βοηθήσουν». Του απάντησα με λυγμούς. «Κάνεις μεγάλο λάθος», με συμβούλεψε ο Χορμόζ. «Πραγματικά θα μπλεχτείς σε φασαρίες με τον Μουντί γι ' αυτό που έκανες». «Φεύγω», του είπα. «ΠρέπΕΙ να πάω στο σχολείο της Μαχτόμπ». Συνειδητοποιώντας πως δεν μπορούσε να μου αλλάξει τα μυαλά, καταλαβαίνοντας πως έπρεπε να βρίσκομω πλάι στην κόρη μου, ο Χορμόζ μου πρότεωε: «Άσε να σε πάμε εμείς εκεί, με το αυτοκίνητο». «ΝαΙ)), του είπα. «Μα τώρα αμέσως».

Το σχολείο ήταν ανάστατο. Η χανούμ Σαχίν μου είπε πως η Μα­ χτόμπ βρισκόταν στην τάξη της, σκυθρωπή μα σιωπηλή. Μου πρότει­ νε, κι εγώ συμφώνησα, πως δε θα έπρεπε να την ενοχλήσουμε ακόμη . Η Έλεν κι ο Χορμόζ μίλησαν με τη διευθύντρια αρκετή ώρα, επιβεDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

213

βωώνοντας τις λεπτομέρειες της ιστορίας μου. Ο Χορμόζ έδειχνε α­ νήσυχος, γεμάτος ενδιαΦέρον. Δεν του άρεσαν αυτά που άκουγε κι επιβεβαίωναν την τρέλα του Μουντί, δεν του άρεσε που μ ' έβλεπε σε τέτοια κατάσταση να υποφέρω. Έψαξε να βρει κάποιον τρόπο για να σταματήσει αυτήν την κρίση χωρίς παραπέρα κινδύνους κω προβλή­ ματα. Μετά από κάποιο διάστημα η κυρία Αζάρ μπήκε μέσα τρέχοντας κω μου είπε «Κάποιος είνω έξω κω περιμένει να σας δε\)) . «Ποιος» ρώτησε καχύποmα η χανούμ Σαχίν. Ο Χορμόζ της είπε κάτι στα φαρσί κω το πρόσωπο της διευθύντριας σκοτείνιασε. Δεν ήθελε οι αξιωματούχοι της Ελβετικής Πρεσβείας να μπλεχτούν σ ' αυτήν την υπόθεση. Παρά το άγριο βλέμμα της, βγήκα μόνη μου έξω από το σχολείο για να μιλήσω μαζί τους. Η Χέλεν κι ο κύριος Βίνκοπ με περίμεναν, μ ' έμπασαν στο πίσω κάθισμα ενός αυτοκινήτου με συμβατικό αριθμό. Εκεί, τους τα διηγή­ θηκα όλα με κάθε λεπτομέρεια. «Θα σε πάμε στην αστυνομία», μου είπε ο κύριος Βίνκοπ. Η αστυνομία! Την είχα πολλές φορές σκεφτεί ως τώρα, μα κάθε φορά την απέρριmα σαν λύση στο τέλος. Οι αστυνομικοί ήταν Ιρανοί, οι εφαρμοστές του ιρανικού νόμου. Με την κάλυψη του ιρανικού νό­ μου ο Μουντί επέβαλε τη θέλησή του στην οικογένειά του. Θα μπο­ ρούσαν ίσως να βοηθήσουν με κάποιον τρόπο, μα φοβόμουν τη λύση που θα έδιναν τελικά. Είχαν τη δύναμη να με απελάσουν, να με εξα­ ναγκάσουν να φύγω από το Ιράν χωρίς την κόρη μου. Η Μαχτόμπ θα παγιδευόταν για πάντα σ ' αυτήν την τρελή χώρα, κοντά στον παρα­ νοϊκό πατέρα της. Μα τώρα η αστυνομία φωνόταν η μόνη λύση. Κα­ θώς τα γεγονότα του πρωινού ξαναγυρνούσαν στη μνήμη μου, όλο κω περισσότερο φοβόμουν πως ο Μουντί θα μπορούσε να πραγματοποιή­ σει τις φοβερές απειλές του. Έτρεμα για τη Μαχτόμπ το ίδιο όπως κω για τον εαυτό μου. «Εντάξει», τους είπα. «Θα πάω στην αστυνομία. Μα πρώτα θα πρέ­ πει να πάρω μαζί μου τη Μαχτόμπ». Ξαναγύρισα στο σχολείο και βρήκα την Έλεν κω τον Χορμόζ να κουβεντιάζουν ακόμη με τη χανούμ Σαχίν. «Θα πάω τώρα να πάρω τη Μαχτόμπ», τους δήλωσα. Η κυρία Αζάρ μετέφρασε λέξη προς λέξη αυτά που είπα κω την απάντηση της χανούμ Σαχίν. Καθώς τα λόγια της έφταναν ως τ ' αφτιά μου, πρόσεξα μια αλλαγή στη συμπεριφορά της διευθύντριας, έδειχνε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

214

ΜΠΕTJ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

θυμωμένη και τυπική απέναντί μου. Για μήνες, κι ιδιαίτερα τούτο το πρωινό, ήταν ολοφάνερο πως ήταν με το μέρος μου στον πόλεμο που είχα κηρύξει ενάντια στον άντρα μου. Μα τώρα είχα διαπράξει το ασυvxώρητο σφάλμα να φέρω τους αξιωματούχους του Τομέα Αμερι­ κανικών Υποθέσεων στο περιβάλλον της. Στην πραγματικότητα ήταν αξιωματούχοι της Ελβετικής Πρεσβείας, μα στη συγκεκριμένη περί­ mwoη αντιπροσώπευαν τα συμφέροντα της Αμερικής. Η δουλειά της χανούμ Σαχίν ήταν να σκέφτεται, να διδάσκει και να κάνει κηρύγματα αντιαμερικανικής προπαγάνδας. Είχε επιλεγεί ειδικά γι ' αυτήν τη θέ­ ση, με βάση τα σταθερά της πολιτικά πιστεύω. Η χανούμ Σαχίν μου είπε «Δεν μπορούμε να σας τη δώσουμε. Το απαγορεύει ο ισλαμικός νόμος. Αυτό είναι ισλαμικό σχολείο και πρέπει ν ' ακολουθούμε το νόμο, κι ο νόμος λέει πως το παιδί ανήκει αποκλει­ στικά στον πατέρα του. Κάτω από αυτές τις συνθήκες δεν υπάρχει nEpimwoη να σας επιτρέψουμε να πάρετε το παιδί». «Μα πρέπει!» της Φώναξα. «Θα της κάνει κακό». Η χανούμ Σαχίν έγινε ακόμη πιο αυστηρή. «Όχι», μου είπε και πρόσθεσε «Δεν έπρεπε να φέρετε τους ανθρώπους της πρεσβείας εδώ». «Λοιπόν, θα έρθετε μαζί με τη Μαχτόμπ κι εμένα στην αστυνομία; Μπορεί κάποιος από το σχολείο να έρθει μαζί μας» «Όχι», μου απάντησε η χανούμ Σαχίν. «Δεν ξέρουμε και δεν είδαμε τίποτα». «Μα είπε μπροστά σας πως θα με σκοτώσει!» «Δεν ακούσαμε τίποτα», μου επανέλαβε η διευθύντρια. Το βλέμμα μου έπεσε πάνω στη χανούμ Ματαβί, μια από τις κοπέ­ λες που δούλευαν στο γραφείο και που ήταν η καλύτερη μαθήτριά μου στα αγγλικά που τους έκανα. «Κι εσείς τι λέτε;» τη ρώτησα. «Το ακού­ σατε να το λέει». «Ναι», μου απάντησε. «Τον άκουσα να το λέει». «Θα έρθετε στην αστυνομία μαζί μου;» Η χανούμ Ματαβί κοίταξε γρήγορα τη χανούμ Σαχίν, η οποία σή­ κωσε αρνητικά το κεφάλι της και πλατάγισε τη γλώσσα της. Όχι. «Δεν μπορώ να το κάνω την ώρα των μαθημάτων», μου είπε η χανούμ ΜαταβΙ «Μα μόλις τελειώσει το σχολείο, θα έρθω μαζί σας στην αστυνομία και θα τους πω πως σας απείλησε να σας σκοτώσει». Η χανούμ Σαxiν την αγριοκοίταξε θυμωμένη γι ' αυτήν της την α­ ναίδεια. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

215

Απογοητευμένη από όλα, μουδιασμένη από το φόβο μου, αηδιασμέ­ νη από τον ισλαμικό νόμο, που μου αρνιόταν το δικαίωμα να μπορώ να υπερασπιστώ την ίδια μου την κόρη, ξαναγύρισα έξω, πάλι πίσω στο αυτοκίνητο της πρεσβείας_ «Δε θα μου δώσουν τη Μαχτόμπ», τους Φώναξα. «Δεν πρόκειτω να έρθουν μαζί μου στην αστυνομία». «Τι θα κάνεις» με ρώτησε η Χέλεν. «Δεν ξέρω», επανέλαβα. Οι λέξεtς «αστυνομία» κω «ισλαμικός νό­ μος» στριφογύριζαν με ιλιγγιώδη ταχύτητα στο κεφάλ, μου. Αν ο ισ­ λαμικός νόμος εξασκούσε τέτοια γοητεία πάνω στη χανούμ Σοχίν, ΤΙ συμπάθεtα κω κατανόηση θα μπορούσα να περψένω από την αστυ­ νομία; ΕκείνOl ήταν άντρες. Πώς θα μπορούσα να είμω σίγουρη πως το να πάω στην αστυνομία δε θα σήμωνε πως θα έχανα για πάντα τη Μαχτόμπ. Δε θα τολμούσα να κάνω κάTl τέτοιο, ακόμη κι αν με αυτή μου την επιλογή θα έβαζα σε κίνδυνο την ίδια μου τη ζωή. Θα έπρεπε λοιπόν να διακινδυνεύσω τα πάντα, να πιστέψω κι εγώ η ίδια πως ο Μουντί θα ηρεμούσε κάποια στιγμή, πως οι απειλές του θα παρέμεναν μόνο απειλές κω πως θα επιβίωνα γtα ν ' αντικρίσω το φως της κω­ νούριας ημέρας. Η Χέλεν κι ο κύρlOς 8ίνκοπ προσπάθησαν να με βοηθήσουν να σκεφτώ λOγtKά. Καταλάβωναν το φόβο μου να πάω στην αστυνομία. Ήταν πραγματικός. Μα φοβόνταν παράλληλα για την ασφάλειά μου κω για το αθώο πεντάχρονο κορίτσι που βρισκόταν στο στρόβιλο αυτής της τρέλας. Εκφράζοντας τη σκέψη μου δυνατά, τους ανέφερα τη δεσποινίδα Αλαβί κω τα σχέδιά της να μας μεταφέρεl με τη βoήθεtα του αδερφού της στο Πακιστάν. «Θα μπορούσε να γίνει», τους είπα. «Ίσως να τα καταφέρουμε να βγούμε από τη χώρα μ ' αυτόν τον τρόπο». «Είσω τρελή», μου είπε καλοσυνάτα η Χέλεν. «Πήγωνε στην αστυ­ νομία. Μόνο έτσι θα μπορέσεις να βγεtς από το Ιράν. Κι άσε τη Μα­ χτόμπ εδώ με τον πατέρα της». «Ποτέ», την έκοψα απότομα, ενώ για μια ακόμη φορά με είχε ξαφ­ νιάσεt αυτή η αψυχολόγητη συμπεριφορά της. Η Χέλεν ήταν έ­ νας ζεστός άνθρωπος, που δεν είχε καμιά πρόθεση να προξενή­ σει πόνο σε κανένα. Θυμήθηκα όμως πως ήταν Ιρανή, αν κι Αμερικα­ νίδα στην καταγωγή. Όπως ήταν φυσlκό είχε ανατραφεί με δ,αφορε­ Τική φ,λοσοφία. Γι ' αυτήν τα πωδιά ανήκαν στον πατέρα τους. Όπως Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

216

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛfAΜ ΧΟΦΕΡ

ήταν φυσικό δεν μπορούσε να κατανοήσει το μητρικό μου ένστικτο. «Δε θα πας στην αστυνομία;» με ρώτησε ο κύριος Βίνκοπ. «Όχι. Αν το κάνω, δε θα ξαναδώ ποτέ πια τη Μαχτόμπ». Ο αξιωματούχος της πρεσβείας αναστέναξε βαθιά. «Εντάξει», είπε. «Δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά για σένα τώρα. Ίσως όμως θα έπρεπε να μιλήσουμε με τους φίλους σου». Φώναξα έξω την Έλεν και τον Χορμόζ. «Μπορείτε να τη βοηθήσετε;» τους ρώτησε ο κύριος Βίνκοπ. «Ναι», απάντησε ο Χορμόζ. «Δεν πρόκειται να την αφήσουμε μόνη της. Θα μείνουμε εδώ μαζί της ώσπου να έρθει ο Μουντί. Θα πάρουμε την Μπέτι και τη Μαχτόμπ στο σπίτι μας και θα σιγουρευτούμε πως είναι ασφαλείς και οι δυο τους. Θα τις κρατήσουμε μαζί μας μέχρι να λυθεί αυτό το πρόβλημα». Όλοι ήταν πιο ήρεμοι τώρα. Η Έλεν κι ο Χορμόζ, με το δικό τους ιρανικό τρόπο, ήθελαν πραγματικά να βοηθήσουν. Η Χέλεν κι ο κύ­ ριος Βίνκοπ μου έδωσαν τον αριθμό του τηλεφώνου των σπιτιών τους, πιέζοντάς με να επικοινωνήσω αμέσως μαζί τους, αν ακολουθούσαν κι άλλα προβλήματα, κι ύστερα έφυγαν. Η Έλεν, ο Χορμόζ κι εγώ περιμέναμε έξω από το σχολείο, μέσα στο αυτοκίνητό τους, την επιστροφή του Μουντί. Κάποια στιγμή ο Χορμόζ είπε «Αποφασίσαμε, παρόλο που είναι το ιρανll�ό μας καθήκον, να μην πούμε τίποτα στον Μουντί για τους ανθρώπους της πρεσβείας και για τα σχέδιά σου. Όχι τώρα. Μα θα πρέπει να μας υποσχεθείς πως θα φροντίσεις να το λύσεις αυτό το θέμα, και να μας υποσχεθείς ακόμη πως δε θα προσπαθήσεις να κάνεις καμιά απόπειρα να το σκάσεις στο μέλλον». «Σας ευχαριστώ», ψιθύρισα. «Σας υπόσχομαι να μείνω στο Ιράν, αν θα μπορώ να είμαι μαζί με τη Μαχτόμπ. Υπόσχομαι να μην προσπα­ θήσω ποτέ να το σκάσω». Θα μπορούσα να ορκιστώ ακόμα και βάζοντας το χέρι μου πάνω στο ΚοράνΙ.

Λίγο πριν το μεσημέρι ένα ταξί σταμάτησε μπροστά στο σχολείο και βγήκε βιαστικά από αυτό ο Μουντί. Μας είδε αμέσως στο αυτοκίνητο του Χορμόζ. «Γιατί τους έμπλεξες κι αυτούς σ ' αυτήν την ιστορία;» μου έβαλε τις φωνές. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPlΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

217

«Δεν το έκανε εκείνη», μπήκε στη μέση ο Χορμόζ. «Δεν ήθελε να έρθουμε, αλλά εμείς επιμέναμε». «Δεν είναι αλήθεια», τους κατηγόρησε ο Μουντί. «Ήρθε και σας βρήκε. Σας μπλέκει συνέχεια στις δικές μας υποθέσεις». Αντίθετα από τον Μαμάλ και τον Ρεζά, που δεν τολμούσαν ν ' αντιμιλήσουν στον vτέτζαv τους, ο Χορμόζ αντιμετώπισε τον Μουντί, με θάρρος. Νεότερος, δυνατότερος, πολύ πιο μυώδης απ ' αυτόν, ή­ ξερε πως μπορούσε ν ' αντιμετωπίσει τον Μουντί αν έφταναν στο σημείο να πιαστούν στα χέρια, κι ο Μουντί το ήξερε επίσης αυτό. Μα ο Χορμόζ διάλεξε τη λογική προσέγγιση στο πρόβλημα. «Να πάρουμε τη Μαχτόμπ και να πάμε στο σπίτι μας να τα κουβε­ ντιάσουμε», του πρότεινε. Ζυγιάζοντας τις εναλλακτικές λύσεις, βλέποντας πως ήμουν, επί του παρόντος, προστατευμένη από την Έλεν και τον Χορμόζ, ο Μουντί συμφώνησε. Περάσαμε το απόγευμα στο σπίτι τους, η Μαχτόμπ στην αγκαλιά μου, κουλουριασμένη σαν έμβρυο, γαντζωμένη πάνω μου, άκουγε φοβισμένη τον Μουντί να εκτοξεύει εναντίον μου ένα φοβερό κατη­ γορητήριο. Έλεγε στην Έλεν και στον Χορμόζ το πόσο κακιά σύζυγος ήμουν και πως θα έπρεπε να με είχε χωρίσει χρόνια πριν. Τους είπε πως μισούσα τον Αγιατολάχ Χομεϊνί, πράγμα που ήταν αλήθεια, και ακόμη πως ήμουν πράκτορας της CIA, ένας ισχυρισμός πέρα για πέρα γελοίος, μα που τον εξυπηρετούσε για να δικαιολογήσει το βάθος της τρέλας του. Τώρα ένιωθα πως είχα μια ευκαιρία για να τον πολεμήσω κι εγώ. «Νιώθω τόσο αηδιασμένη από τη συμβίωσή μου μαζί του», μούγκρισα. «ο λόγος που θέλει να μείνουμε στο Ιράν για πάντα είναι γιατί είναι κακός γιατρός». Δεν το πίστευα αυτό, ο Μουντί ήταν ένας ικανότατος, εξαιρετικός θα έλεγα γιατρός, μα ήθελα να τον πληγώσω, κι αυτό μου στερούσε τη δυνατότητα να είμαι δίκαιη απέναντί του. «Είναι τόσο κακός γιατρός, που τον έδιωξαν με τις κλοτσιές αnό το νοσοκομείο της Αλπένα», τους είπα. «Είχε τη μια δίκη μετά την άλλη, τη μια κατάχρηση εξουσίας μετά την άλλη». Συνεχίσαμε να προσβάλουμε ο ένας τον άλλο για κάποιο διάστημα, πριv ο Χορμόζ αποφασίσει να πάρει τον Μουντί για μια βόλτα με τα πόδια με την αστεία δικαιολογία ότι ήθελε ν ' αγοράσει τσιγάρα για την Έλεν. Η Έλεν επωφελήθηκε από την ευκαιρία να με συμβουλέψεΙ. «Μη Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

218

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

συνεχίσεις να τον ερεθίζεΙQ>, μου είπε. «Κάθισε ήσυχα κι άσ ' τον να λέει ό,τι θέλει σε βάρος σου, αλλά εσύ μην του πεις τίποτα που να μπορεί να τον προσβάλει. Κάνε μια προσπάθεια να είσαι καλή απένα­ ντί του. Κι άσε τον να λέει ό,τι θέλει εκείνος». «Μα με κατηγορεί άδικα για τόσα πολλά πράγματα που δεν είναι αλήθεια». «Να το ξέρεις πως οι Ιρανοί γίνονται έξαλλοι από το θυμό τους όταν κάποιος τους κατηγορεί», με προειδοποίησε η Έλεν. Ο πόλεμος συνεχίστηκε όταν ο Χορμόζ κι ο Μουντί επέστρεψαν. Μισώντας τον εαυτό μου, προσπάθησα ν ' ακολουθήσω τη συμβουλή της Έλεν, δαγκώνοντας τα χείλια μου, ενώ ο Μουντί οργισμένος με βομβάρδιζε μ ' ένα σωρό ανύπαρκτες κατηγορίες. Τα λόγια του δεν μπορούσαν να με βλάψουν φυσικά, το ήξερα, και η Έλεν κι ο Χορμόζ μου είχαν υποσχεθεί καταφύγιο στο σπίτι τους. Έτσι καθόμουν εκεί υπάκουα, αφήνοντας τον Μουντί να ξεθυμαίνει πάνω μου τον παρά­ λογο θυμό του. Αυτό έδειξε να φέρνει κάποιο αποτέλεσμα. Σταδιακά ηρέμησε και καθώς περνούσε το απόγευμα, ο Χορμόζ κατάφερε με διπλωματία να μπαλώσει τις διαφορές μας. Ήθελε να μας κάνει να συμβιβαστούμε. Ήθελε να είμαστε ευτυχισμένοΙ. Ήξερε πως ένας μικτός γάμος είχε πολλές πιθανότητες να πετύχει Εκείνος ήταν ευτυχισμένος, γιατί όχι κι εμείς; Η Έλεν ήταν ευτυχισμένη κοντά του, ή τουλάχιστον έτσι πίστευε. Στο τέλος ο Μουντί είπε «Εντάξει. Θα πάμε στο σπίτι μας τώρα». «Όχι», του απάντησε ο Χορμόζ. «Θα πρέπει να μείνετε εδώ ώσπου να δοθεί ένα καλό τέλος σ ' όλη αυτή την ιστορία». «Όχι», μούγκρισε ο Μουντί. «Θα πάμε στο σπίτι μας. Δεν πρόκειται να μείνουμε στο δικό σας». Έντρομη άκουσα τον Χορμόζ να του απαντάει: «Εντάξει. Μα θα θέλαμε πολύ να μένατε κοντά μας». «Δεν μπορείτε να μ ' αναγκάσετε να πάω μαζί του», τους Φώναξα. «Το υποσχεθήκατε σTOUQ> -σχεδόν δάγκωσα τη γλώσσα μου για να μην αφήσω να μου ξεφύγουν οι λέξεις «ανθρώπους της πρεσβείας»­ «υποσχεθήκατε πως θα μας προστατεύατε. Δεν μπορείτε να με στεί­ λετε στο σπίτι μαζί του». «Δε θα σου κάνει κακό», μου είπε ο Χορμόζ, ενώ κοιτούσε κατάματα τον Μουντί. «Είναι μόνο λόγια», πρόσθεσε μ ' ένα συγκρατημένο γέ­ λιο. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

219

«Θα Φύγουμε», επανέλαβε ο Μουντ1. «ΝΟ1», συμφώνησε κι ο Χορμόζ. Η Μαχτόμπ σφίχτηκε περισσότερο στην αγκαλιά μου. Θα μας άφη­ ναν στο έλεος αυτού του τρελού, σ ' αυτόν τον άντρα που είχε ορκιστεί πως θα με σκότωνε σήμερα; «Έλα», μούγκρισε ο Μουντ1. Καθώς ετοιμαζόταν να μας πάρει να φύγουμε, κατάφερα να μείνω μια στιγμή μόνη με την Έλεν. «Σε παρακαλώ να μ ' έχεις στο νου σου», της είπα κλαίγοντας με λυγμούς. «Το ξέρω πως κάτι πρόκεlτΟ1 να μου συμβεί». Βγήκαμε από ένα ραδιοταξί στη λεωφόρο Σαριατί μπροστά σ ' ένα μαγαζί που πουλούσε χυμούς φρούτων, παρά τις τρομερές στιγμές που είχαμε περάσει εκείνη την ημέρα, η Μαχτόμπ πρόσεξε πως το κατά­ στημα πρόσφερε μια σπάνια απόλαυση. «Φράουλες!» τσίριξε. Δεν ήξερα πως υπήρχαν φράουλες στο Ιράν. Ήταν το αγαπημένο μου φρούτο. «Μπορούμε ν ' αγοράσουμε μερικές φράουλες, μπαμπά;» τον ρώτη­ σε η Μαχτόμπ. «Σε παρακαλώ». Ο Μουντί θύμωσε υπερβολικά γι ' άλλη μια φορά. «Ζούμε ΚΟ1 χωρίς φράουλεQ>, της είπε. «ΕίνΟ1 πολύ ακριβές». Η Μαχτόμπ άρχισε να κλαίει. «Γρήγορα στο σπίτι!» μούγκρισε ο Μουντί, σπρώχνοντάς μας ΚΟ1 τις δυο στο στενοσόκακο.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

14

Ε

ΙΧΑ ΠΕΡΑΣΕΙ ΑΤΕΛΕΙΩΤΕΣ νύχτες αγρύπνιας ως τώρα σ ' αυτό το πληκτικό σπίτι. Μα με περίμενε μια ακόμη, η χεφότερη από όλες. Ο Μουντί με αγνοούσε τελείως όλη τη βραδιά, τον άκουγα να κουβεντιάζΕΙ συνωμοτικά πολλή ώρα με τον Μαμάλ κω τη Νασρίν. Όταν τελικά ήρθε να ξαπλώσει, βαθιά μεσάνυχτα πια, ήμουν ακόμη ξύπνια από το φόβο μου, μα προσποιήθηκα την ΚΟΙμισμένη. Φάνηκε να τον παίρνει ο ύπνος γρήγορα, μα εγώ συνέ)(1σα ν ' α­ νησυχώ, κω καθώς αυτή η σκοτεωή νύχτα περνούσε δραματικά αργά, οι φόβοl μου μεγάλωναν. Δεν μπορούσα να πεΡΙμένω πια καμιά προ­ στασία από τον Μαμάλ, τον Ρεζά ή από οποlOνδήποτε άλλον, κι όσο για τον Μουντί, το μόνο που θα μπορούσα να πεΡΙμένω από αυτόν ήταν όλο κω περισσότερα ξεσπάσματα τρέλας. Ο φόβος με κρατούσε άγρυπνη -Φόβος πως θα μπορούσε να σηκωθεί από τον ταραγμένο ύπνο του κω να μου ΕΠιτεθεί με μαχαίρι ή μ ' ένα κομμάτι σχοινί ή ακόμη κω να με στραγγαλίσει με τα ίδια του τα χέρια. Ίσως να προ­ σπαθούσε να μου κάνει μια γρήγορη ένεση από αυτές που προκαλούν ακαριαίο θάνατο. Κάθε στιγμή μου φωνόταν ωωνιότητα. Τ ' αφτιά μου συνέχεια σ ' ετΟΙμότητα, προσπαθούσαν ν ' ανιχνεύσουν κάθε ήχο που προμηνού­ σε κίνδυνο, τα μπράτσα μου πονούσαν έτσι σφιχτά που κρατούσα την κόρη μου κοντά μου, το κεφάλl μου στριφογύριζε από τις ακατάπαυ­ στες προσευχές, περίμενα καρτερικά κω ήμουν σίγουρη πως περνού­ σα τις τελευταίες μου στιγμές, ανίκανη ν ' αντιδράσω, έρμωο στην όρεξη του παράφρονα συζύγου μου. Μετά από ένα διάστημα που μου φάνηκε ωωνιότητα, άκουσα το κάλεσμα του αζάv από τα μεγάφωνα της πόλης, μέσα σε λίγα λεπτά ο Μουντί βρέθηκε στο χολ να κάνει τις προσευχές του μαζί με τον Μαμάλ κω τη Νασρίν. Η Μαχτόμπ ανακινήθηκε ανήσυχη στο κρεβάη. Οι πρώτες αχνές αχτίδες μιας παγωμένης αυγής έδιωχναν ήδη τα σκοτάδια της φοβερής νύχτας. Η Μαχτόμπ ξύπνησε για το σχολείο, τρέμοντας από το φόβο της,

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

221

κρατούσε συvέχεια το στομάχι της και παραποvιόταv για πόvους. Τις πρωιvές της ετοιμασίες διέκοmαv αvαρίθμητες επισκέψεις στο μπά­ VlO. Τώρα ήξερα, πραγματικά ήξερα βαθιά μέσα μου, το επόμεvο σχέδιο του Μουvτί. Μπορούσα va το δω στα μάτια του και va το ακούσω στη φωvή του, έτσι καθώς πίεζε τη Μαχτόμπ va βιαστεί και βεβαιώθηκα πια όταv μου είπε «Θα τηv πάω εγώ στο σχολείο σήμερα, εσύ θα μείvεις εδώ». Η Μαχτόμπ κι εγώ είχαμε γίvει αχώριστες σύμμαχοι αυ­ τούς τους τελευταίους οχτώ μήvες, πoλεμώvτας το μεγάλο όvειρο του Moυvτί va μας μετατρέψει σε μια γvήσια ιραvική οικογέvεια. Μα­ ζί μπορούσαμε va του αvτισταθούμε, χωρισμέvες σίγουρα θα υποκύ­ mαμε. «Av σε πάρει μακριά μου , θα πρέπει va πας μαζί του», της είπα απαλά, αvάμεσα στα δάκρυά μου, έτσι όπως ήμαστε αγκαλιασμέvες μαζί στο μπάvιο εκείvο το πρωιvό. «Θα πρέπει va είσαι καλή με TOV μπαμπά, ακόμ 1 κι av σε πάρει κάποια στιγμή μακριά από μέvα και δε σε ξαvαφέρει πίσω. Ποτέ μηv πεις σε καvέvαv πως έχουμε πάει στηv πρεσβεία. Ποτέ μηv πεις σε καvέvαv πως προσπαθήσαμε va το σκά­ σουμε. Ακόμη κι av σε χτυπήσουv, μηv τους το πεις. Γιατί av το μάθουv, δε θα τα καταφέρουμε ποτέ va φύγουμε από δω. Κράτησέ το oav va ήταv το πιο πολύτιμο μυστικό μας». «Δε θέλω va με πάρει μακριά σου», μου είπε κλαίγοvτας η Μαχτόμπ. «Το ξέρω. Δε θα μπορούσα ούτε κι εγώ va τ ' αvτέξω αυτό. Μα κι av το κάvει, μηv παvικοβληθείς. Να θυμάσαι συvέχεια πως δε θα είσαι ποτέ μόvη σου και πως ο Θεός θα βρίσκεται πάvτα πλάι σου κάθε στιγμή . Όποτε vιώθεις φόβο, va προσεύχεσαι. Και va θυμάσαι πως ποτέ BEV πρόκειται va φύγω από αυτήv τη χώρα χωρίς εσέvα. Ποτέ, τ ' ακούς Μια μέρα θα τα καταφέρουμε va φύγουμε μαζί για πάvτα από το Ιράv». Όταv πια η Μαχτόμπ vτύθηκε κι ετοιμάστηκε για το σχολείο, ήταv ήδη αργοπορημέvη. Ο Moυvτί είχε φορέσει ένα σκούρο μπλε ριγέ κοστούμι κι έδειχνε αvυπόμοvος )α φύγουvε. Αvησυχούσε πως θ ' αργοπορούσε κι εκείvος για το vοσοκομείο. Όλο του το παρουσιαστι­ κό έδειχνε πως ήταv έτοιμος για μια KOlVOlJPIa έκρηξη κι ήταv η Μα­ χτόμπ αυτή που άvαΨΕ το φιτίλι όταv, καθώς ο Μουvτί ετοιμαζόταv va τη βγάλει από τηv πόρτα, εκείvr ι γι ' άλλη μια φορά βόγκηξε κι έτρεξε στηv παρηγοριά του μπάvιου. Ο Μουvτί όρμησε πίσω της και τηv τράβηξε έξω. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

222

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - O YIΛIAM ΧΟΦΕΡ

«Νιώθει τόσο άσχημα!» του Φώναξα. «Δεν μπορείς να της το κάνεις αυτό». «Ναι, μπορώ», μούγκρισε. «Σε παρακαλώ, άσε με να έρθω μαζί σου». «Όχι!» έδωσε μια μπουνιά στο κεφάλι της Μαχτόμπ κι εκείνη τσίριξε από τον πόνο. Γι ' άλλη μια φορά όλοι μου οι φόβοι για τη δικιά μου ασφάλεια εξαφανίστηκαν. Απελπισμένη να σώσω τη Μαχτόμπ από οποιονδήπο­ τε άγνωστο κίνδυνο την παραμόνευε, όρμησα πάνω στον Μουντί και γαντζώθηκα άγρια από το χέρι του, τα νύχια μου έσκισαν σ ' ένα σημείο το κοστούμι του. Σπρώχνοντας τη Μαχτόμπ στο πλάι, ο Μουντί μ ' άρπαξε και μ ' έριξε στο πάτωμα, ύστερα όρμησε πάνω μου. Άρπαξε το κεφάλι μου στα χέρια του κι άρχισε να το χτυπάει με δύναμη στο πάτωμα. Ουρλιάζοντας, η Μαχτόμπ έτρεξε στην κουζίνα ψάχνοντας για τη Νασρίν. Ο Μουντί έστρεψε το κεφάλι του για μια στιγμή και την ακολούθησε με τα μάτια, κι εγώ επωφελήθηκα εκείνη ακριβώς τη στιγμή από την ευκαιρία που μου δινόταν για να του ξαναεπιτεθώ. Τα νύχια μου του χάραξαν το πρόσωπο. Τα δάχτυλά μου άρπαξαν τα μαλλιά του. Παλεύαμε μαζί στο πάτωμα για λίγα λεπτά πριν αποκτήσει ξανά τον έλεvxο πάνω μου καιαΦέρνοντάς μου μια άγρια μπουνιά στο πρόσωπο. Η Μαχτόμπ δε βρήκε κανένα στην κουζίνα κι έτρεξε στο χολ για να πάει στην κρεβατοκάμαρα του Μαμάλ και της Νασρίν. «Σας παρακαλώ, βοηθήστε μας! Σας παρακαλώ, βοηθήστε μας!» Φώναξα. Η Μαχτόμπ πήγε προς την κρεβατοκάμαρα, μα ήταν κλει­ δωμένη . Κανένας ήχος δεν ακουγόταν από μέσα, καμιά προσφορά βοήθειας. Με τον συσσωρευμένο εκνευρισμό και την οργή οχτώ μηνών μέσα μου, κατάφερα να ξαφνιάσω τον Μουντί με τη δύναμη της αντίστασής μου. Κλοτσώντας, δαγκώνοντας, ψάχνοντας με τα νύχlΟ μου τα μάτια του, προσπαθώντας να του δώσω μια γερή γονατιά στους βουβώνες του, απασχολούσα συνέχεια την προσοχή του. «Κατέβα κάτω στην Εσί!» ούρλιαξα στη Μαχτόμπ. Κλαίγοντας και ουρλιάζοντας, γεμάτη φόβο για τη ζωή μου, όπως και για τη δικιά της, η Μαχτόμπ δεν ήθελε να με αφήσει μόνη μου μ ' αυτόν τον τρελό που ήταν ο πατέρας της. Του επιτέθηκε από πίσω με τις μικρούλες τις γροθιές της, χτυπώντας τον ανίκανη και απογοητευDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPlΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

223

μένη. Τα μπράτσα της του έσφιξαν τη μέση προσπαθώντας να τον τραβήξουν από πάνω μου. Θυμωμένος εκείνος τη χτύπησε και με ευκολία την παραμέρισε. «Φύγε, Μαχτόμπ!» επανέλαβα. «Τρέξε στης Εσί». Απελπισμένο το μωρό μου τελικά εξαφανίστηκε βγαίνοντας σαν τρελό από την πόρτα. Κατέβηκε τρέχοντας τη σκάλα, ενώ ο Μουντί κι εγώ συνεχίζαμε αυτό που ήμουν σίγουρη πια πως ήταν η τελευταία μας μάχη. Ο Μουντί με δάγκωσε βαθιά στο μπράτσο κι είδα το αίμα ν ' ανα­ πηδάει. Φώναξα, συστράφηκα κι ελευθερώθηκα από το σφίξιμό του, κατάφερα ακόμη και να τον κλοτσήσω. Μα η ενέργειά μου αυτή τον γέμισε θυμό παρά πόνο. Με άρπαξε με τα τεράστια χέρια του και μ ' έριξε κάτω στο σκληρό πάτωμα. Έπεσα με δύναμη και χτύπησα τη σπονδυλική μου στήλη, αβάσταχτοι πόνοι άρχισαν να διατρέχουν το κορμί μου σε όλο του το μήκος. Τώρα, μόλις που μπορούσα να κινηθώ. Για πολλά λεπτά στεκόταν από πάνω μου, βλαστημώντας με άγρια, κλοτσώντας με, σκύβοντας από πάνω μου και χαστουκίζοντάς με. Με έσυρε από τη μια άκρη του δωματίου στην άλλη τραβώντας με από τα μαλλιά. Τούφες του έμει­ ναν στα χέρια. Σταμάτησε για να πάρει ανάσα. Έμεινα εκεί κλαψουρίζοντας, ανί­ κανη να κινηθώ. Ξαφνικά έκανε στροφή και βγήκε τρέχοντας από το διαμέρισμα. Η βαριά ξύλινη πόρτα έκλεισε με πάταγο κι ύστερα άκουσα τον ήχο ενός κλειδιού καθώς εκείνος διπλοκλείδωνε την πόρτα για περισσότερη ασφάλεια. Σύντομα άκουσα τη Μαχτόμπ να φωνάζει, οι κραυγές της ακούγονταν απόμακρες από την απόσταση που μας χώριζε, μα παρ ' όλα αυτά ήταν αρκετές για να μου κομματιάζουν την καρδιά. Ύστερα έγινε σιωπή. Πέρασαν αρκετά λεπτά ώσπου να καταφέρω να σηκωθώ καθιστή στο πάτωμα και πολύ περισσότερα για να μπορέσω να σταθώ όρθια. Πήγα παραπατώντας ως το μπάνιο, προσπαθώντας να μη σκέφτομαι το δικό μου αφόρητο πόνο, αφού η αγωνία μου για τη Μαχτόμπ με είχε κάνει κουρέλι. Στο μπάνιο, παρόλο που ένιωθα πυρωμένα σίδερα να μου τρυπούν το κορμί με κάθε κίνηση που έκανα, τα κατάφερα ν ' ανέβω πάνω στο καπάκι της τουαλέτας και, ακροπατώντας, ν ' ακου­ μπήσω το αφτί μου σε ένα φρεάτιο εξαερισμού που συνέδεε το μπάνιο μας μ ' εκείνο του Ρεζά. Μέσα από αυτό το πέρασμα άκουσα τον Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

224

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Μουντί να παραπονιέται για μένα στην Eσi, ξεστομίζοντας κάθε βλα­ στήμια και κατάρα που ήξερε. Οι απαντήσεις της Εσί ακούγονταν ήρεμες. Μα δεν μπορούσα ν ' ακούσω το παιδί μου. Αυτό συνεχίστηκε αρκετή ώρα. Ήθελα να βάλω τις φωνές από την αγωνία και τον πόνο στην πλάτη μου που γινόταν πιο έντονος από την προσπάθεια που έκανα για να σταθώ στις μύτες των ποδιών μου, μα δεν είχα χρόνο ν ' ασχοληθώ με τις δικές μου πληγές τώρα. Οι κουβέντες στο κάτω πάτωμα σταδιακά μειώθηκαν σ' ένταση και δεν μπορούσα πια να ξεχωρίσω σχεδόν τίποτα. Ύστερα, ξαφνικά, άκου­ σα τη Μαχτόμπ, οι κραυγές της ξαναγύρισαν πάλι με μεγαλύτερη ένταση. Τ ' αφτιά μου ακολούθησαν εκείνες τις κραυγές, ενώ απομακρύνο­ νταν από το διαμέρισμα της Εσί στη σκάλα και από εκεί έξω στο δρόμο. Η σιδερένια εξώπορτα έκλεισε με πάταγο αφήνοντας τον ίδιον καταθλιmικό, φοβερό ήχο της πόρτας της φυλακής. Κατέβηκα από την τουαλέτα κι έτρεξα στην κρεβατοκάμαρα του Μαμάλ και της Νασρίν, βρήκα το κλειδί στην κλειδαριά και την άνοι­ ξα. Το δωμάτιο ήταν άδειο. Γρήγορα, σύρθηκα ως το παράθυρο, που έβλεπε στην πρόσοψη του σπιτιού. Αναγκάστηκα να πιέσω τη μύτη μου πάνω στο τζάμι για να μπορέσω να ρίξω έστω και μια ματιά κάτω στο δρόμο. Εκεί είδα να στέκεται ο Μουντί, το σκισμένο του μανίκι φρεσκοραμμένο -από την Εσί, φυσικά. Κρατούσε τη Μαχτόμπ σφι­ χτά πάνω του με το ένα του χέρι, τα κατάφερνε να την ελέγχει παρόλο που εκείνη προσπαθούσε με κλοτσιές κι απότομες κινήσεις να του ξεΦύγει. Με το ελεύθερο χέρι του τον είδα ν ' ανοίγει το καροτσάκι του Αμίρ, να πετάει πάνω του τη Μαχτόμπ και να της δένει χέρια και πόδια. Ήμουν αποκαμωμένη και μόνο με τη φοβερή υποψία πως ποτέ πια δε θα την ξαναέβλεπα. Δεν είχα πια καμιά αμφιβολία γι ' αυτό. Έτρεξα σαν τρελή στο υπνοδωμάτιο, άρπαξα τη φωτογραφική μηχανή του Μουντί από το ράφι και γύρισα σε χρόνο ρεκόρ στο παράθυρο για να τους βγάλω μια φωτογραφία την ώρα που προχωρούσαν στο στενο­ σόκακο για να πάνε στη λεωφόρο Σαριατί. Η Μαχτόμπ φώναζε ακόμη, μα ο Μουντί έδειχνε αδιάφορος στις διαμαρτυρίες της:

«Είσαι καλά;» Ήταν η Εσί, που μου Φώναζε από τον εξαερισμό του μπάνιου. Θα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

225

πρέπΕΙ να με είχε ακούσει να κλαίω, όταν προσπαθούσα να πλύνω το αίμα από τις πληγές μου. «Ναι», της απάντησα. «Μα, σε παρακαλώ, θέλω να σου μιλήσω». Δεν μπορούσαμε να KOυβεVΤιάσOυμε με αυτόν τον τρόπο. «Σε πα· ρακαλώ, βγες στην πίσω αυλή για να μπορέσω να σου μιλήσω», την παρακάλεσα. Έσυρα το πονεμένο μου κορμί ως το πίσω μπαλκόνι και την είδα να με περιμένει στην αυλή από κάτω. «Γιατί άφησες τον Moυvτί να μπει μέσα;» τη ρώτησα, ενώ το κορμί μου τρανταζόταν από τους λυγμούς. «Γιατί δεν έκανες κάτι να προ· στατέψεις τη Μαχτόμπ;» «Μπήκαν κι οι δυο τους ταυτόχρονα», μου εξήγησε η Eσi. «Η Μα· χτόμπ κρυβόταν κάτω από τη σκάλα. Εκείνος τη βρήκε και την έφερε μέσα στο σπίτι». Φτωχιά μου Μαχτόμπ! το κλάμα μου ξαναγύρισε βουβό. Φώναξα στην Εσί: «Σε παρακαλώ, θα πρέπΕΙ να με βοηθήσεις». «ο Ρεζά έχει πάει στη δουλειά του», μου είπε εκείνη. Έβλεπα συ· μπάθεια στα μάτια και στη συμπεριφορά της, μα και την επιφυλακτι, κότητα της Ιρανής. Θα έκανε ό,τι μπορούσε για μένα, μα δεν τολμούσε να έρθει αvτιμέτωπη με τις επιθυμίες του άvτρα της και του θείου του, ήταν ο ντέτζαν του και του όφειλε σεβασμό και υπακοή. «Λυπάμαι πραγματικά, μα δε νομίζω πως υπάρχει τίποτα που να μπορούμε να κάνουμε». «Είναι καλά η Μαχτόμπ; Πού βρίσκεται τώρα;» «Δεν ξέρω πού την πήγε». Ακούστηκε το μωρό της Εσί, ο Μεχντί, να κλαίει. «Θα πρέπει να μπω μέσα», μου είπε. Γύρισα κι εγώ στο διαμέρισμα. Το μυαλό μου δούλευε σαν τρελό. Πρέπει να τηλεφωνήσω στην πρεσβεία! Γιατί δεν το έχω κάνει μέχρι τώρα; Αν δεν κατόρθωνα να βρω τον κύριο Βίνκοπ εκεί ή τη Χέλεν, θα τους έπαιρνα στο σπίτι τους. Πήγα βιαστικά στην κουζίνα -μα το τηλέφωνο είχε εξαφανιστεί. Το ήξερα τώρα πως ο Moυvτί τα είχε σχεδιάσει όλα από καιρό με κάθε λεπτομέρεια. Πού ήταν ο Μαμάλ; Πού ήταν η Νασρίν; Πού ήταν το τηλέφωνο; Έκανα μεγάλη προσπάθεια να σκεφτώ λογικά, να βρω έναν τρόπο να περάσω στην αντεπίθεση. Εξασκημένη πια στο ρόλο του ζώου στο κλουβί, άρχι σα να ερευνώ το περιβάλλον μου ενστικτώδικα. Δεν είχα σκεφτεί κανένα σχέδιο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

226

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜογΝΤΙ - Ο ΥΙΛfΑΜ ΧΟΦΕΡ

ακόμη, μα ήξερα πως έπρεπε να ψάξω προσεκτικά για τα αδύνατα σημεία της καινούριας παγίδας του Μουντ1. Ξαναβγήκα στο μπαλκόνι κι έριξα μια ματιά γύρω μου, αν πηδούσα από εκεί στο έδαφος, θα παγιδευόμουν στην πίσω αυλή του Ρεζά και της Εσί, περικυκλωμένη από τον ψηλό τοίχο. Στη μια πλευρά του μπαλκονιού υπήρχε ένα στενό περβάζι, λίγες μόνο ίντσες φαρδύ, που οδηγούσε στη στέγη της μονοκατοικίας των γειτόνων. Θα μπορούσα να φτάσω αυτό το περβάζι από το παράθυρο της κρεβατοκάμαράς μας κι ίσως να τα κατάφερνα να τεντωθώ αρ­ κετά για να περάσω στη στέγη των γειτόνων, παρόλο που και μόνο η σκέψη μιας τέτοιας ενέργειας μου προξενούσε φόβο. Μα τι θα έκανα μετά; Θα έβρισκα την πόρτα του μπαλκονιού τους ξεκλείδωτη; Θα έβρισκα κάποιον από την οικογένειά τους εκεί; Θα με βοηθούσε ή θα καλούσε την αστυνομία; Μα κι Αv ακόμη τα κατάφερνα να ελευθερω­ θώ εγώ, τι θα γινόταν με τη Μαχτόμπ; Η απόλυτη απομόνωσή μου με βάραινε. Χρειαζόμουν μια επαφή -μια οποιαδήποτε επαφή- με τον έξω κόσμο. Πήγα γρήγορα στην κρεβατοκάμαρα του Μαμάλ και της Νασρίν, πίσω πάλι στο παράθυρο που ήταv προς την πλευρά του δρόμου. Έξω, ο θόρυβος μιας φυOlο­ λογικής μέρας συνεχlζόταv αμείωτος κι ανεπηρέαστος από την ιδιαί­ τερα δύσκολη θέση μου. Το παράθυρο ήταv ασφαλlσμένο με σιδερένιες μπάρες που είχαν απόσταση γύρω στις τέσσερις ίντσες η μια από την άλλη, και μπροστά από αυτές, από την εσωτερική μεριά, υπήρχε ένα παραβάν που μου εμπόδιζε τη θέα. Το στενοσόκακο από κάτω ήταv πολύ κοντά στο σπίτι και δεν μπορούσα να δω τίποτα. Αν κατόρθωνα να μετακινήσω το παραβάν, θα τα κατάφερνα να περάσω το κεφάλl μου ανάμεσα στις μπάρες και να κρυφοκοιτάξω κάτω στο πεζοδρόμιο. Το παραβάν ήταv στερεωμένο με μερικές βίδες, γι ' αυτό άρ)(lσα να ψάχνω στο σπίτι για κατσαβίδι Δεν μπορούσα να βρω ούτε ένα, έτσι άρπαξα ένα μαχαίρι του φαγητού από την κουζίνα και μ ' αυτό κατόρθωσα να τις ξεβιδώσω. Χωρίς το παραβάν πια να μ ' εμποδίζει, τεντώθηκα για να κοιτάξω από κάτω. Τώρα μπορούσα να βλέπω όλους αυτούς που περνούσαν μπροστά από το σπίτι, μα τι είχα πετύχει; Kαvείς εκεί κάτω δε θα με βοηθούσε. Απογοητευμένη ξαvάβαλα το παραβάν στη θέση του για να μην το καταλάβει ο Μουντ1. Πίσω πάλι στο χολ, συνειδητοποίησα πως ο Μουντί θα μπορούσε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

227

να με φυλακίσεl έτσι που να μην ξαναδώ το φως του ήλιου. Όλες οι εσωτερικές πόρτες του διαμερίσματος ήταν εφοδlασμένες με λουκέτα. Μπορούσε, αν το ήθελε, να με κλειδώσει στο χολ. Για άλλη μια φορά έψαξα στο σπίτι μήπως βρω κάποια εργαλεία -ή όπλα- και τελικά διάλεξα ένα μυτερό κοφτερό μαχαίρι από την κουζίνα. Το έκρυψα μαζί με το άλλο μαχαίρι του ΦαΥητού, που το είχα χρησιμοποιήσει σαν κατσαβίδι, κάτω από ένα από τα περσικά χαλιά του χολ. Αν ο Μουντί με κλείδωνε εκεί μέσα, θα μπορούσα να τα χρησιμοποιήσω για να βγάλω τις βίδες από τους μεντεσέδες της πόρτας. Ψάχνοντας πιο προσεκτικά το διαμέρισμα, θυμήθηκα πως υπήρχε ένα εσωτερικό παράθυρο στον τοίχο ανάμεσα στην τραπεζαρία και στη σκάλα του δεύτερου ορόφου. Ο Μουντί είχε ξεχάσει αυτήν την έξοδο. Σκεπασμένο με κουρτίνες, μόλις που το έβλεπες. Ήταν ξεκλείδωτο κι άνοιξε μόλις το άγγιξα. Έχωσα το κεφάλl μου στο άνοιγμά του κι άρχισα να κάνω υπολογισμούς, θα μπορούσα να σκαρφαλώσω εύκολα στο παράθυρο και να φτάσω στη σκάλα, μα ακόμη κι έτσι θα παρέμενα φυλακlσμένη, αφού η βαριά σιδερένια εξώπορτα ήταν πάντα κλειδωμένη . Κοίταζα τα σκαλοπάτια του δεύ­ τερου ορόφου που περνούσαν μπροστά από το διαμέρισμα του Μαμάλ και της Νασρίν κι από εκεί συνέχιζαν ως τη στέγη. Θα τα κατάφερνα ίσως να φτάσω ως εκεί και να περάσω στο πλαϊνό κτίριο. Μα τι θα γινόταν ύστερα; Θα τολμούσε ο οποιοσδήποτε γείτονας να επιτρέψει σε μια Αμερικανίδα να μπει στο σπίτι του και από κει να περάσει έξω στο δρόμο; Μα ακόμη κι έτσι να γινόταν, πάλι θα ήμουν μόνη χωρίς την κόρη μου. Δάκρυα πλημμύρισαν τα μάτια μου, όταν άρπαξα το σημειωματάριό μου κι άρχισα να ξεφυλλίζω τις σελίδες, σβήνοντας βιαστικά νούμερα τηλεΦώνων. Παρόλο που ήταν γραμμένα με κωδικούς, δεν ήθελα να βάλω σε κίνδυνο τη ζωή κανενός από όλους εκείνους που είχαν κάνει έστω και την ελάχιστη προσπάθεια να με βοηθήσουν. Έσκισα τα φύλλα με τα κωδικοποιημένα νούμερα και τα έκαψα σ ' ένα τασάκι, ύστερα έριξα στην τουαλέτα τις στάχτες. Εξαντλημένη πια, σωριάστηκα τελικά στο πάτωμα, σε κατάσταση νάρκης, δεν ξέρω για πόση ώρα. Ίσως να με μισοπήρε ο ύπνος. Ξύπνησα από τον ήχο κλειδιού στην κλειδαριά του διαμερίσματος. Πριν βρω το χρόνο ν ' αντιδράσω, η Εσί μπήκε μέσα. Κουβαλούσε ένα δίσκο με ΦαΥητό. «Φάε, σε παρακαλώ», μου είπε. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

228

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Πήρα το δίσκο, την ευχαρίστησα για το φαγητό και προσπάθησα να κουβεντιάσω μαζί της, μα η Εσί ήταν δειλή, την είδα να γυρνάει αμέ­ σως και να πηγαίνει προς την πόρτα, «Λυπάμαι», μου είπε ήρεμα, λίγο πριν φύγει και με κλειδώσει άλλη μια φορά. Ο ήχος του κλειδιού που γύριζε στην κλειδαριά τρυπούσε σαν καρφί το κεφάλι μου. Κουβάλη­ σα το δίσκο στην κουζίνα χωρίς ν ' αγγίξω τίποτα. Ώρες γεμάτες εκνευρισμό περνούσαν απελπιστικά αργά, ώσπου λίγο μετά το μεσημέρι είδα τον Μουντί να επιστρέφει. Μόνος του. «Πού την έχεις» του Φώναξα. «Δε χρειάζεται να ξέρεις», μου απάντησε αυστηρά. «Μην ανησυχείς γι ' αυτή. Θα τη φροντίζω εγώ από δω και πέρα». Μ ' έσπρωξε και πήγε προς την κρεβατοκάμαρα. Το μίσος που ένιωθα γι ' αυτόν και η λαχτάρα μου να τον εκδικηθώ με όποιον τρόπο έβρισκα ήταν που μου χάρισαν αυτήν τη στιγμιαία ευχαρίστηση, όταν ovτιλήφθηKα τα σημάδια από τις νυχιές που του είχα κάνει σ ' όλο του το πρόσωπο. Μα γρήγορα συνειδητοποίησα πως οι δικές μου πληγές άφηναν πιο βαθιές ουλές. Ουλές που δε θα τις γιάτρευε το πέρασμα του χρόνου. Όσο το μωρό μου θα βρισκόταν μακριά μου, οι πληγές μου θα αιμορραγούσαν κι εγώ δε θα μπορούσα να κάνω τίποτα για να τις γιατρέψω. Πού βρισκόταν το μωρό μου; Σε λίγο ο Μουντί ξαναγύρισε στο χολ κρατώντας λίγα ρούχα της Μαχτόμπ και την κούκλα που της είχαμε κάνει δώρο στα γενέ­ θλιά της. «Θέλει να της πάω την κούκλα τηQ>, μου είπε. «Πού την έχεις Σε παρακαλώ, άσε με να τη δω». Χωρίς άλλη κουβέντα ο Μουντί μ ' έσπρωξε στην άκρη κι έφυγε, διπλοκλειδώνοντας την πόρτα πίσω του.

Αργότερα, το ίδιο απόγευμα, ενώ ήμουν ξαπλωμένη στο κρεβάτι, κουλουριασμένη για να μειώνω τον πόνο που μου σφυροκοπούσε συνέχεια την πλάτη, άκουσα τον ήχο που έκανε το θυροτηλέφωνο. Κάποιος βρισκόταν έξω στο πεζοδρόμιο. Έτρεξα στο εσωτερικό :rη­ λέφωνο, τη μόνη μου επαφή με τον έξω κόσμο. Ήταν η Έλεν. «Είμαι κλειδωμένη μέσα», της είπα. «Περίμενε λίγο να πάω στο παράθυρο. Μηορούμε να μιλήσουμε από εκεί». Γρήγορα μετακίνησα το παραβάν κι έχωσα το κεφάλι μου ανάμεσα στις μπάρες. Η Έλεν στεκόταν στο πεζοδρόμιο με τα παιδιά της, τη Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

229

Μαριάμ και τον Αλί. «Ήρθα να δω τι κάνεις», μου είπε. Ύστερα πρόσθεσε «ο Αλί διψάει Θέλει να πιει κάτι». «Δεν μπορώ να σου δώσω νερό να πιεις», είπα στον ΑλΙ «Μ ' έχουν κλειδώσει μέσα». Η Εσί, που φυσlκά τα είχε ακούσει όλα, βγήκε σε λίγο στο πεζοδρό­ μιο μ ' ένα Φλιτζάνl νερό για τον ΑλΙ «Πώς μπορούμε να σε βοηθήσουμε;» με ρώτησε η Έλεν. «Πήγαινε να φέρεlς τον Χορμόζ» , της πρότεινα. «ΠροσπάθησF \}ο μιλήσεις του Μουντί». Η Έλεν συμφώνησε. Έσπρωξε βιαστικά τα παιδιά της στο γεμάτο κόσμο πεζοδρόμιο, οι ουρές του μαύρου της τσαντόρ ανέμιζαν στην ανοιξιάτικη αύρα.

Λίγο πιο αργά, το ίδιο απόγευμα, ο Ρεζά μου μίλησε από την αυ­ λή την ώρα που βρισκόμουν έξω στο μπαλκόνι. Ήξερα πως η Ε­ σί είχε το κλειδί, αλλά ο Ρεζά αρνήθηκε να μπει μέσα στο διαμέρι­ σμα. «Ρεζά», του Φώναξα. «Σ ' ευγνωμονώ για την καλοσύνη σου απένα­ ντί μου όσο καιρό βρίσκομαι στο Ιράν. Μου έχεις φερθεί καλύτερα από όλους, κι ας σου είχα φερθεί εγώ άσχημα στην Αμερική». «Σ ' ευχαριστώ», μου είπε. «Είσαι καλά;» «Αχ, σε παρακαλώ, βοήθησέ με! Νομίζω πως είσαι ο μόνος που μπορεί να μιλήσει στον ΜουντΙ Πιστεύεις πως θα ξαναδώ κάποια μέρα τη Μαχτόμπ;» «Μην ανησυχείς. Θα την ξαναδείς. Δεν πρόκειται να την κρατήσει μακριά σου. Σ ' αγαπάει. Αγαπάει και τη Μαχτόμπ. Δε θέλει φυσlκά να την αφήσεl να μεγαλώσει χωρίς τη μητέρα της. Μεγάλωσε βλέπεις ο ίδιος χωρίς μητέρα και πατέρα και είναι το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε να συμβεί στην κόρη του». «Σε παρακαλώ, μίλησέ του», τον ικέτευσα. «Δεν μπορώ να του μιλήσω. Ό,τι κι αν αποφασίσεl. . . θα πρέπει να το αποφασίσεl μόνος του. Δεν είμαι εγώ αυτός που θα του πει τι πρέπει να κάνει». «Σε παρακαλώ, προσπάθησε. ΑπόψΕ» . «Όχι. Δε γίνεται απόΨΕ» , μου είπε ο Ρεζά. «Πρέπει να πάω στο Ρεστ για δουλειές αύριο. Όταν γυρίσω πίσω μετά από δυο μέρες, αν δεν έχει αλλάξει τίποτα, τότε ίσως να του μιλήσω». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

230

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

«Σε παρακαλώ, μην πας. Σε παρακαλώ, μείνε εδώ. Φοβάμα1. Δε θέλω να μείνω μόνη μου». «Όχι. Πρέπει να πάω».

Νωρίς το ίδιο βράδυ η Εσί ήρθε και ξεκλείδωσε την πόρτα. «'Ελα κάτω», μου είπε. Η Έλεν κι ο Χορμόζ βρίσκονταν ήδη εκεί, όπως και ο Ρεζά. Ενώ η Μαριάμ κι ο λλί έπαιζαν με τα δυο παιδιά του Ρεζά και της Εσί, εμείς ψάχναμε για κάποια λύση στο πρόβλημά μου. Όλοι αυτοί είχαν, στο παρελθόν, βοηθήσει και στηρίξει τον Μουντί στον αγώνα του εναντίον μου, μα το είχαν κάνει για κάποια -κατά τη γνώμη τους- λογικά κίνητρα. Αφού ήταν πιστοί μουσουλμάνοι, έπρεπε να σεβαστούν το δικαίωμα του Μουντί να κυβερνά όπως ήθελε την οικογένειά του. Μα ήταν επίσης και δικοί μου φίλοl κι όλοι τους αγαπούσαν πολύ τη Μαχτόμπ. Ακόμη και σ ' αυτήν την ταραγμένη Ισλαμική Δημοκρατία ήξεραν πως ήταν δυνατόν κάποιος σύζυγος και πατέρας να τραβήξει τα πράγματα στα άκρα σε τέτοιο βαθμό, ώστε να είναι αναγκαία η μεσολάβηση τρίτων. Κανείς δεν ήθελε να πάει στην αστυνομία και πιο πολύ από όλους εγώ. Μπροστά στον Ρεζά και στην Εσί, δεν τολμούσα να συζητήσω το θέμα της πρεσβείας με την Έλεν και τον Χορμόζ. Ακόμη κι αν το έκανα, το ήξερα πως θα απέρρlmαν αμέσως οποιαδήποτε άλλη επαφή με Αμερικανούς ή Ελβετούς αξιωματούχους. Δεν υπήρχε τίποτα που να μπορούσα να κάνω από μόνη μου, εκτός από το να προσπαθήσω να βρω μια λύση κουβεντιάζοντας με τον Μουντί, μα όλοι το ξέραμε καλά πως δεν ήταν πια σε θέση ν ' αντι­ μετωπίσει με κάποια λογική τα πράγματα. Τουλόχιστον όχι τώρα. Κι ίσως ποτέ πια ξανά στο μέλλον. Προσπάθησα να πνίξω τον άγριο θυμό που θέρlευε μέσα μου. Χτυ­ πήστε τον! Κλειδώστε τον μέσα! Στείλτε τη Μαχτόμπ κι εμένα στο σπίτι μας στην Αμερική! ήθελα να τους φωνάξω και να τους δείξω ποια ήταν η καλύτερη λύση αυτής της τρομερά μπερδεμένης κατά­ στασης. Αλλά θα έπρεπε να δω τα πράγματα με τα δικά τους μέ­ τρα και σταθμά. Έπρεπε να βρω κάποιο είδος μέσης λύσης που θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από όλους. Και δε φαινόταν να υπάρχει καμιά. Στη μέση της κουβέντας μας ακούσαμε την εξώπορτα ν ' ανοιγοDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

231

κλείνει Ο Ρεζά πήγε προς τα κει για να δει ποιος ήταν κω ξαναγύΡlΟε με τον Μουντί. «Πώς τα κατάφερες κω βγήκες έξω;» με ρώτησε. «Γιατί βρίσκεσαι εδώ κάτω;» «Η Εσί έχει κλεtδί», του εξήγησα. «Εκείνη με έφερε εδώ στο σπίτι της». «Δώσ ' το μου αμέσως!» ούρλlΟξε. Η Εσί υπάκουσε χωρίς δεύτερη κουβέντα. «Δεν υπάρxεt πρόβλημα, Nτέτζσv», του είπε ήρεμα ο Ρεζά, προσπα­ θώντας να εμπoδίσεt την ολοΦάνερη έκρηξη τρέλας του Μουντί που πλησίαζε. «Τι κάνουν αυτοί εδώ;» Φώναξε ο Μουντί, κουνώντας τα χέρια του σαν τρελός προς το μέρος της Έλεν κω του Χορμόζ. «Προσπαθούν να βοηθήσουν», του απάντησα. «Έχουμε προβλήμα­ τα. Xρεtαζόμαστε βoήθεtα». «Δεν έχουμε κανένα πρόβλημα!» μου Φώναξε έξαλλος ο Μουντί. «Εσύ είσω αυτή που έχεt πρόβλημα». Γύρισε προς το μέρος της Έλεν κω του Χορμόζ. «Φύγετε από δω κι αφήστε μας μόνους μας», τους είπε. «Δεν έχετε καμιά δoυλεtά ν ' ανακατεύεστε στα οικογενειακά μας. Δε σας επιτρέπω να έχετε από δω κω πέρα καμιά σχέση μαζί της». Έντρομη είδα την Έλεν κω τον Χορμόζ να σηκώνοντω αμέσως για να φύγουν. «Σας παρακαλώ, μη φεύγετε», τους ικέτευσα. «Φοβάμω πως θα ξαναπΡOσπαθήσεt να μου κάνει κακό. Θα με σκοτώσει Αν με σκoτώσεt, ποτέ δε θα το μάθει κανένας σας. Γι ' αυτό, σας παρακαλώ, μη φεύγετε, μη μ ' αφήνετε μόνη μαζί του». «Είμαστε αναγκασμένοι να φύγουμε», μου είπε ο Χορμόζ. «Τον ά­ κουσες κι εσύ που μας είπε να φύγουμε, κι αφού αυτή είνω η απόφασή του, πρέπει να υπακούσουμε». Αμέσως έφυγαν. Ο Μουντί μ ' έσυρε στο πάνω πάτωμα κω κλειδώ­ θηκε μέσα μαζί μου. «Πού είνω ο Μαμάλ κω η Νασρίν;» τον ρώτησα νευρικά. «Εξαιτίας της κακιάς σου συμπεριφοράς δεν μπορούσαν να μείνουν άλλο εδώ πέρα, δε σε ανέχονταν πια», μου είπε ο Μουντί. <<Αναγκά­ στηκαν να πάνε να μείνουν με τους γονείς της Νασρίν. Τους ανάγκα­ σες να φύγουν από το ίδιο τους το σπίτι». Η φωνή του όλο ανέβωνε σε ένταση. «Δεν είνω κανενός άλλου δoυλεtά αυτό. Δεν έπρεπε ν ' αναKατέΨεtς τόσους ανθρώπους στις δικές μας υπoθέσεtς. Από δω κω Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

232

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YIΛlAM ΧΟΦΕΡ

πέρα θα φροντίζω εγώ ο ίδιος τα πάντα. Θα είμω εγώ που θα παίρνω όλες τις αποφάσεις κω να είσω σίγουρη πως θα διώξω όποιον τολμή· σει να ανακατευτεί ξανά στα οικογενειακά μας». Φοβόμουν πολύ να του φέρω έστω κω την παραμικρή αντίρρηση, γι ' αυτό καθόμουν ήσυχα κω τον άκουγα να ξεστομίζει μεγάλα λόγια κω να συμπεριφέρcτω σαν μανιακός. Τουλάχιστον αυτήν τη φορά δεν τόλμησε να με χτυπήσεΙ. Μείναμε μαζί στο διαμέρισμα εκείνη τη νύχτα, ξαπλωμένοι στο ίδιο κρεβάτι, μα κρατώντας καλά τις αποστάσεις ανάμεσά μας και με γυ. ρισμένες τις πλάτες μας. Ο Μουντί κοιμήθηκε, μα εγώ στριφογύριζα συνέχεια το πονεμένο μου κορμί, προσπαθώντας να βρω ανακούφιση χωρίς να το πολυκαταφέρνω. Ανησυχούσα για τη Μαχτόμπ, έκλωγα κω προσπαθούσα να επικοινωνήσω μαζί της νοερά. Προσευχόμουν συνέχεια. Το πρωί ο Μουντί ντύθηκε για τη δουλειά του, διαλέγοντας άλλο κοστούμι από εκείνο που του είχα καταστρέψει την προηγούμενη μέ· ρα. Την ώρα που έφευγε, άρπαξε το λαγουδάκι της Μαχτόμπ. «Το θέλει κι αυτό», μου είπε απότομα. Ύστερα χτύπησε με δύναμη την πόρτα πίσω του κω με άφησε πάλι μόνη μου να προσπαθώ να γιατρέψω τις πληγές μου.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

15

Ο

ΜΟΥΝΤΙ ΕΦΥΓΕ ΚΙ ΕΓΩ ΕΜΕΙΝΑ ξαπλωμένη στο κρεβάη πολλή ώρα, κλαίγοντας με λυγμούς, φώναζα ξανά και ξανά το όνομα της κόρης μου: «Μαχτόμπ! Μαχτόμπ! Μαχτόμπ!» Το κορμί μου ολόκληρο ήταν μια μεγάλη πληγή. Η βάση της σπονδυλικής μου στήλης πονούσε φοβερά από το χτύπημα. Και η ελάχιστη κίνηση μου προξενούσε α­ φόρητο πόνο, γι ' αυτό έμενα συνέχεια κουλουριασμένη στην ίδια στά­ ση για να μειώσω την έντασή του. Πέρασαν ώρες πολλές, πριν συνειδητοποιήσω πως άκουγα έναν πολύ γνωστό μου θόρυβο έξω, στην πίσω αυλή. Ήταν το τρίξιμο που έκανε η σκουριασμένη αλυσίδα καθώς τριβόταν πάνω στη μεταλλική μπάρα, ήταν η κούνια της Μαριάμ, ένα από τα πιο αγαπημένα παιχνί­ δια της Μαχτόμπ. Σηκώθηκα αργά και πήγα κουτσαίνοντας ως το μπαλκόνι για να δω ποιο παιδί ήταν έξω κι έπαιζε. Φυσlκά, διαπίστωσα γρήγορα πως ήταν η Μαριάμ, η κόρη της Εσί, που απολάμβανε τη λιακάδα του απριλιάτικου πρωινού. Με είδε που την παρακολουθούσα και μου Φώναξε με την αθώα παιδιάστικη φωνή της «Πού είναι η Μαχτόμπ;» Δεν μπόρεσα να της απαντήσω, γιατί τα μάτια μου είχαν γεμίσει δάκρυα κι ένας κόμπος μου έπνιγε το λαιμό.

Για λόγους που μόνο εγώ γνώριζα, είχα φέρει τη Μαχτόμπ στο Ιράν για να τη σώσω' αλλά την είχα χάσεΙ. Το σκοτάδι με κύκλωνε τώρα από παντού και πάλευα να διατηρήσω το κουράγιο μου και να πάρω τις αποφάσεις μου. Η επιθετικότητα του Μουντί με είχε φέρει λοιπόν πέρα από το όριο αντοχής μου; Φοβόμουν να δώσω απάντηση. Αυτό που με βασάνιζε περισσότερο ήταν η αδυναμία μου να μά­ θω κάτι για τη Μαχτόμπ, αγνοούσα το πού βρισκόταν, αγνοούσα τον τρόπο που της φερόταν ο μέχρι χτες πολύτιμος κι αγαπημέ­ νος γι ' αυτήν πατέρας της, μου ήταν αδιανόητο το πώς είχε φτά­ σει στο σημείο να μας βασανίζει με τέτοια σκληρότητα. Ο Μουντί του Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

234

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥIΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

Ιράν δεν ήταν σίγουρα ο ίδιος άνθρωπος που είχα παvτρευτεί. Τι πήγε στραβά; Είχα την απάντηση από καιρό δοσμένη στις αμεί­ λικτες ερωτήσεις που σαν Ερινύες με βασάνιζαν τώρα. Είχα κλείσει αφτιά και μάτια στα σημάδια που σηματοδοτούσαν τις διακυμάνσεις της τρέλας του Moυvτί τα τελευταία οχτώ χρόνια του γάμου μας και τις είχα συσχετίσει με τα επαγγελματικά του προβλήματα, είχα σταθεί ανίκανη να εκτιμήσω σωστά εκείνες τις φοβερές εκρήξεις δραστηριό­ τητας κάθε μορφής, που τις ακολουθούσαν μεγάλα διαστήματα τελ­ μάτωσης και πλήρους απραξίας στενά συνδεδεμένα με απρόβλεπτα πολιτικά γεγονότα. Πριν από οχτώ χρόνια, όταν ο Moυvτί έφτανε πια στο τέλος της τριετούς θητείας του στο Οστεοπαθητικό Νοσοκομείο του Ντιτρόιτ, ξέραμε πως είχε φτάσει η στιγμή να πάρουμε κρίσιμες αποφάσεις. Η σχέση μας ήταν πια σε οριακό σημείο, έπρεπε ν ' αποφασίσουμε τώρα αν θα πορευόμαστε μαζί σ ' ένα μέλλον που πολλά υποσχόταν ή αν θα ακολουθούσαμε ο καθένας μας χωριστά τη δικιά του μοίρα, τις επιλογές και τους στόχους που είχαμε τάξει στη ζωή μας. Πήραμε την απόφαση να προχωρήσουμε μαζί, έτσι αρχίσαμε να υπολογίζουμε σο­ βαρά μια προσφορά δουλειάς για τον Moυvτί στο Οστεοπαθητικό Νοσοκομείο του Κόρπους Κρίστι, όπου ένας αναισθησιολόγος είχε αρχίσει εκεί την εξάσκησή του, μα xρειάζovταν και δεύτερο. Ο μισθός του Moυvτί θα έφθανε τα εκατόν πενήvτα χιλιάδες δολάρια το χρόνο, ένα ποσό που δύσκολα μπορούσε να το αρνηθεί κανείς. Ένα μέρος του εαυτού μου δεν ήθελε να απομακρυνθώ από τους γονείς μου στο Μίτσιγκαν, μα το υπόλοιπο δεν έβλεπε την ώρα να ενταχθεί σε μια καινούρια ζωή, που κύρια χαρακτηριστικά της θα ήταν ο πλούτος και η κοινωνική καταξίωση. Ο Τζο και ιδιαίτερα ο εξάχρονος Τζον δεν έκρυβαν τον ενθουσια­ σμό τους. Πριν το γάμο, ο Τζον μου είπε: «Μαμά, δεν ξέρω αν πρέπει να μείνω μαζί σας μετά το γάμο». «Γιατί;» τον ρώτησα. «Μου φέρνει τόσα πολλά ζαχαρωτά ο Moυvτί, που φοβάμαι πως θα χαλάσουν κάποια στιγμή τα δόvτια μου». \ Γέλασα όταν συνειδητοποίησα πως ο Τζον μιλούσε σοβαρά. Είχε συνδυάσει τον Moυvτί με τα ζαχαρωτά και τις όμορφες αναμνήσεις. ΑΛλά πάνω από κάθε λογική αιτία, που με ωθούσε στο συγκεκρι­ μένο γάμο, ήταν το αναμφισβήτητο γεγονός πως ο Moυvτί κι εγώ Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ 7ΉΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

235

αγαπούσαμε τρελά ο ένας τον άλλο . Να τον εγκαταλείψω, να τον στείλω μόνο του στο Κόρπους Κρίστι και να ξαναγυρίσω στον κόσμο των εργατών του KεVΤΡIKOύ Μίτσιγκαν ήταν αδιανόητο για μένα . Κι έτσι παντρευτήκαμε στις 6 Ιουνίου του 1977 σ ' ένα μσστζΈVτ τoυ Χιούστον, με μια αθόρυβη σε κλειστό κύκλο τελετή. Μετά από μερικές απλές λέξεις που ειπώθηκαν μουρμουριστά στα φαρσί, μα και στα αγγλικά, βρέθηκα να είμαι η βασίλισσα στη ζωή του Moυvτί. Ήταν ένας εκπληκτικός σύζυγος που μ ' έπνιγε στα λουλούδια, στα προσωπικά δώρα και στις τρυφερές εκπλήξεις που δεν είχαν τελειωμό. Με το καθημερινό ταχυδρομείο έφταναν κάρτες ΦΤΙαΥμένες από τον ίδιο ή σημειώματα γεμάτα με λόγια αγάπης, έκοβε τις λέξεις από εφη­ μερίδες και τις κολλούσε σε φύλλα χαρτιού. Του άρεσε ιδιαίτερα να με επαινεί μπροστά στους φίλους μας. Σε κάποιο δείπνο μας μια φορά μου δώρισε μια σημαιούλα που λαμποκοπούσε σε τόνους χρυσού και φωτεινού μπλε, για να με ανακηρύξει την «Πιο Ευγενlκιά Γυναίκα του Κόσμου». Η συλλογή μου από μουσικά κουτιά όλο και μεγάλωνε. Με έπνιγε στα βιβλία με κάθε ευκαιρία, γράΦOVΤάς μου προσωπικές αφιε­ ρώσεις γεμάτες με την τρυφερότητα που μόνο εκείνος ήξερε να σκορ­ πίζει απλόχερα στη ζωή μου. Δεν περνούσε μέρα που να μην κάνει μια συνειδητή προσπάθεια για να μου δηλώσει ξανά και ξανά την αγάπη του για μένα. Ο Moυvτί με περισσή σοφία επέλεξε μια ειδικότητα που ήταν από τις πιο επικερδείς, την αναισθησιολογία. Ο Moυvτί σπάνια ήταν ανα­ γκασμένος να φέρνει ο ίδιος σε πέρας μια εvxείρηση. Αυτό που συνή­ θως έκανε ήταν να επιβλέπει μια ομάδα διπλωματούχων νοσοκόμων με ειδικότητα στην Αναισθησιολογία (CRNAs), πράγμα που του επέ­ τρεπε να παρακολουθεί και τρεις και τέσσερις ασθενείς παράλληλα και φυσlκά να τους χρεώνει όλους με υπερβολικές αμοιβές. Οι μέρες του ήταν εύκολες. Ήταν αναγκασμένος να βρίσκεται στο νοσοκομείο νωρίς για το χειρουργείο, μα συχνά γύριζε στο σπίτι το μεσημέρΙ. Δεν είχε ώρες γραφείου και μπορούσε έτσι να μοιράζεται τα επείγovτα περιστατικά του με τον άλλον αναισθησιολόγο. Η εκλεκτή ιρανική καταγωγή και ανατροφή του Moυvτί τον βοηθού­ σαν τώρα να παίξει εύκολα το ρόλο του επιτυχημένου Αμερικανού για­ τρού. Αγοράσαμε ένα ευρύχωρο, όμορφο σπίτι σε μια αριστοκρατική συνοικία του Κόρπους Κρίστι, και σε μια γειτονιά όπου κατοικούσαν παθολόγοι, OδOVΤίατρOI, δικηγόροι κι άλλοι επαγγελματίες. Ο Μουντί προσέλαβε μια κοπέλα για να με ελευθερώσει από τις Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

236

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛιΑΜ ΧΟΦΕΡ

ανlαρές δουλειές του νοικοκυριού και να μπορέσω να χρησιμοποιήσω τη διευθυντική μου εκπαίδευση και τις οργανωτικές μου ικανότητες για δικό μας όφελος. Οι μέρες μου ήταν γεμάτες, αφού είχα αναλάβει με ιδιαίτερη ευχα­ ρίστηση τα λογιστικά βιβλία και τους λογαριασμούς των ασθενών του Μουντί' παράλληλα με γέμιζε χαρά η φροντίδα του σπιτιού μου και της οικογένειάς μου. Με την κοπέλα να έχει αναλάβει όλες τις δου­ λειές που θεωρούσα αγγαρείες, ήμουν ελεύθερη πια ν ' αφοσιωθώ στην ανατροφή των παιδιών μου, που ήταν πάντα πηγή ευχαρίστησης για μένα. Διασκεδάζαμε πολύ συχνά, γιατί μας άρεσε αυτός ο τρόπος ζωής και γιατί ξέραμε πως οι γνωριμίες είναι ζωτικές για την καριέρα ενός γιατρού. Πριν να πάμε στο Κόρπους Κρίστι, ο άλλος αναισθησιολόγος ήταν πνιγμένος στη δουλειά. Ένιωθε ευγνωμοσύνη για την ανακού­ φιση που του πρόσφερε ο Μουντί, αλλά, επειδή οι γιατροί είναι από τη φύση τους ιδιαίτερα ευαίσθητοι στη διατήρηση των κεκτημένων τους, η παρουσία του Μουντί έγινε αφορμή ενός ανταγωνισμού με την καλή έννοια. Υπήρχε πολλή δουλειά για όλους, μα παρ ' όλα αυτά νιώθαμε την ανάγκη να στερεώσουμε τη θέση μας με πολυάριθμες κοινωνικές δεξιώσεις. Οι γιατροί που αποτελούσαν την κοινωνική μας συντροφιά ήταν ένα κράμα από Αμερικανούς κι άλλους, που, όπως ο Μουντί, είχαν έρθει εδώ από τις πατρίδες τους για να σπουδάσουν και να εξασκήσουν το επάγγελμα του γιατρού στις Ηνωμένες Πολι­ τείες. Υπήρχαν πολλοί Ινδοί, Σαουδάραβες, Πακιστανοί, Alγύmlol και μερικοί εκπατρισμένο\. Μαζί τους μαθαίναμε τα διαφορετlκά έθιμα των άλλων πολιτισμών. Έγινα πασίγνωστη για την ικανότητά μου να μα­ γειρεύω καταπληκτικά φαγητά της ιρανικής κουζίνας. Δούλευα εθελοντικά με άλλες κυρίες στο νοσοκομείο για να δη­ μιουργήσω πιο στενές φιλίες με τις γυναίκες των συναδέλφων Τ9υ Μουντί. Κατορθώσαμε ακόμη να γίνουμε το ηγετικό στοιχείο της ιρανικής κοινότητας. Κοντά στο Πανεπιστήμιο Α&Ι του Τέξας υπήρχε ένα σχο­ λείο για lρανούς μαθητές. Συχνά τους καλούσαμε στο σπίτι μας και, ως μέλη της Ισλαμικής Κοινότητας του Νότιου Τέξας, διοργανώναμε πάρτι και γιορτές για να συμπέσουν με τις ιρανικές και τις ισλαμικές γιορτές. Ήμουν ευχαριστημένη που ο Μουντί τελικά βρήκε μια ισορ­ ροπία ανάμεσα στην προηγούμενη και την τωρινή ζωή του. Χαιρόταν το ρόλο του εξαμερlκανlσμένου γιατρού, μα και του μεγαλύτερου ποDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

237

λιτικού άντρα και καθοδηγητή για τους νεότερους συμπατριώτες του. Η διάθεση του Μουντί να εξαμερικανιστεί το συντομότερο ολοκλη­ ρώθηκε με την υποβολή αίτησης για να πάρει την αμερικανική υπη­ κοότητα. Το έντυπο της αίτησης ήταν γεμάτο πολυάριθμες ερωτήσεις, που ανάμεσά τους υπήρχαν και οι παρακάτω: ΠιστΕύετΕ στο ΑμΕ ρικανι κό Σύνταγμα και στον τρόπο διακυ βέρνη σης των Ηνω μένων ΠολΙΤ Ει ών ; ΕίσαστΕ πρόθυ μοι να δώ σετΕ όρκο απόλυτης πίστης στις Ηνω μένΕς Πο­ λΙΤΕίΕς Αν ο νόμος το απαιτήσΕΙ , ΕίσαστΕ πρόθυμοι να πάρ ετΕ τα όπλα για να προστατέψ ετΕ τις ΗνωμένΕς Π ολ ΙΤΕίΕς;

Σε καθεμιά από αυτές τις ερωτήσεις ο Μουντί απάντησε ναΙ. Κάναμε συχνά ταξίδια, επισκεφτήκαμε την ΚαλιΦόρνια και το Με­ ξικό πολλές φορές. Οποτεδήποτε και οπουδήποτε υπήρχε ένα ιατρικό σεμινάριο ή συνέδριο, ο Μουντί κι εγώ ήμαστε οι πρώτοι που θα το παρακολουθούσαμε, αφήνοντας τον Τζο και τον Τζον στο σπίτι με μια μπέιμπι σίτερ που έμενε μαζί τους όσο εμείς λείπαμε στο συνέδριο. Οι φορολογικοί νόμοι μας επέτρεπαν ν ' απολαμβάνουμε τις πολυτέλειες πολύ καλών ξενοδοχείων και εστιατορίων και να περνούμε αυτά τα έξοδα σαν εκτός έδρας. Όσες φορές πηγαίναμε μαζί για δουλειά, έπαιρνα ένα Φάκελο μαζί μου και μάζευα αποδείξεις για όλα, για να μπορούμε ύστερα να δικαιολογήσουμε τα έξοδα που κάναμε. Αυτή η εκπληκτική αλλαγή στον τρόπο ζωής μου με είχε συνεπάρει. Παρόλο που τυπικά δεν ήμουν εργαζόμενη, ήμουν πιο απασχολημένη τώρα από κάθε άλλη φορά. Ξόδευα ασυλλόγιστα χρήματα και τρυφε­ ρότητα, αγαπιόμουν σε βαθμό λατρείας, πώς μπορούσα να έχω κανέ­ να παράπονο; Από την αρχή υπήρχαν κάποια προβλήματα στο γάμο μας και, από την αρχή, οι δυο μας επιλέξαμε σαν καλύτερη λύση να τα συγκαλύ­ ψουμε. Στη σπάνια nεpimwoη που κάποια διαφωνία μας έβγαινε στην επιφάνεια, ήταν σχεδόν πάντα αποτέλεσμα των διαφορετικών πολιτι­ στικών μας καταβολών. Για παράδειγμα, όταν πηγαίναμε σε κάποια τράπεζα στο Κόρπους Κρίστι για να ανοίξουμε ένα λογαριασμό, έγρα­ φε μόνο το δικό του όνομα στην αίτηση. «Τι είναι αυτό;» τον ρωτούσα. «Γιατί δε βάζουμε και το δικό μου όνομα στο λογαριασμό;» Έδειχνε ξαφνιασμένος. «Δε βάζουμε ονόματα γυναικών στους τραDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

238

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο Υ!ΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

πεζικούc; λογαριασμούc;», μου έλεγε. «Οι Ιρανοί δε συνηθίζουν να το κάνουν αυτό». «Μα εδώ δεν είσαι Ιρανόc;», του απαντούσα. «Αν δεν κάνω λάθοc;, νομίζω πωc; είσαι Αμερικανόc; πια». Μετά από τέτοιου είδουc; μικροδιαφωνίεc; ο Μουντί υποχωρούσε. Απλώc; δεν του είχε περάσει από το νου πωc; τα υπάρχοντά μαc; ήταν κοινά. Μια συνήθειά του, που με ενοχλούσε αρκετά, ήταν η κτητικότητά του απέναντί μου, σαν να συγκαταλεγόμουν κι εγώ στα προσωπικά του αγαθά όπωc; και ο τραπεζικόc; του λογαριασμόc;,. Οποτεδήποτε βρισκόμαστε σ ' ένα δωμάτιο γεμάτο κόσμο, ήθελε να βρίσκομαι συ­ νέχεια δίπλα του. Με αγκάλιαζε ή μου κρατούσε σφιχτά το χέρι σαν να φοβόταν πωc; θα το έβαζα στα πόδια. Με κολάκευε η φροντίδα και η τρυφερότητα που μου έδειχνε, αλλά η υπερβολή TOUC; γινόταν με­ ρικέc; φορέc; εκνευριστική. Στο ρόλο του πατριού η συμπεριφορά του Μουντί άλλαξε απέναντι oτouc; yιouc; μου. Επανήλθε σε μορφέc; ιρανικήc; διαπαιδαγώγησηc;, μ ' αυτέc; που κι ο ίδιοc; είχε ανατραφεί, απαιτώνταc; από τα παιδιά να τον υπακούουν χωρίc; καμιά αντίρρηση. Αυτό βέβαια έγινε κάποτε ιδιαίτε­ ρα ενοχλητικό για τον Τζο, ο οποίοc; στην ηλικία των έντεκα χρόνων του είχε αρχίσει να διεκδικεί την ανεξαρτησία του. Λίγο πριν το γάμο μου ο Τζο είχε αρχίσει να παίζει το ρόλο του άντρα τηc; οικογένειαc;. Κι ύστερα ήταν κι ο Ρεζά, που χωρίc; αμφιβολία δημιουργούσε τη μεγαλύτερη πηγή έντασηc; στην οικογένειά μαc; εκείνον τον καιρό. Ο Ρεζά ήταν φοιτητήc; στο Πανεπιστήμιο του Γουέιν Στέιτ στο Ντιτρόιτ και, κάποιο διάστημα, τον είχε φιλοξενήσει στο διαμέρισμά του εκεί ο Μουντί. Λίγο πριν την πρώτη μαc; επέτειο ο Ρεζά αποφοίτησε παίρνο­ VTOC; το δίπλωμά του στα οικονομικά, κι ο Μουντί τον προσκάλεσε να μείνει μαζί μαc; στο Κόρπουc; Κρίστι μέχρι να βρει δουλειά. Κάθε φορά που ο Μουντί έλειπε από το σπίτι, ο Ρεζά αναλάμβανε το ρόλο του κυρίου και αφέντη μαc;, κάνονταc; προσπάθειεc; να μαc; επιβληθεί με το να δίνει διαταγέc; σε μένα και στα παιδιά και να απαιτεί τη χωρίc; δεύτερη κουβέντα υπακοή μαc; στη θέλησή του, σαν αυτό να ήταν αναφαίρετο δικαίωμά του. Λίγον καιρό μετά τη διαμονή του στο σπίτι μαc; είχα προσκαλέσει μερικέc; φιλενάδεc; μου για τσάι. Ο Ρεζά καθόταν σιωπηλόc; στο ίδιο δωμάτιο μ ' εμάc; κι ήταν ολοΦάνερο πωc; κρατούσε από μνήμηc; σημειώσειc; για να μπορέσει να αναφέρει στον Μουντί αν είπαμε κάτι που εκείνοc; θα το έκρινε ασεβέc; και κατακριDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

239

τέο. Αμέσως μόλις έφυγαν οι καλεσμένες μου, με διέταξε να πλύνω τα πιάτα. «Θ ' ασχοληθώ μ ' αυτά όταν θα έχω τη διάθεση να το κάνω», τον έκοψα απότομα. Ο Ρεζά προσπαθούσε να μου επιβάλει πότε θα έπρεπε να πλένω τα ρούχα, τι θα έπρεπε να δίνω για φαγητό στα αγόρια και πότε θα μπορούσα να πηγαίνω για καφέ στο σπίτι κάποιας γειτόνισσας. Δια­ φωνούσα συνέχεια μαζί του, μα αυτό δεν έδειχνε διόλου να τον απο­ θαρρύνει. Ο ίδιος ποτέ δεν προσφέρθηκε να κάνει κάτι για να με βοηθήσει στο νοικοκυριό. Πολλές φορές παραπονιόμουν στον Μουντί για την ενοχλητική πα­ ρουσία του Ρεζά στη ζωή μου. Αλλά ο Μουντί, που φυσικά σπάνια βρισκόταν μπροστά σε τέτοιου είδους σκηνές, με συμβούλευε να κάνω υπομονή. «Θα μείνει μαζί μας πολύ λίγο», μου έλεγε, «τόσο όσο να βρει κάποια δουλειά. Είναι ανιψιός μου. Είμαι υποχρεωμένος να τον βοηθήσω». Ο Μουντί κι εγώ βρισκόμαστε συνέχεια σ ' επαφή με μεσίτες, γιατί ψάχναμε για μισθωμένα σπίτια όπου θα μπορούσαμε να επενδύσουμε μερικά από τα χρήματά μας. Κι είχαμε δημιουργήσει μια πολύ καλή σχέση μ ' έναν από τους πιο επιτυχημένους τραπεζίτες στην πόλη. Κατόρθωσα λοιπόν να πείσω αυτόν τον τραπεζίτη να συναντηθεί με τον Ρεζά για να δει αν υπήρχε περίmωση να του βρει κάποια δουλειά. «Μου πρόσφεραν δουλειά ταμία», μου παραπονέθηκε αργότερα ο Ρεζά, όταν επέστρεψε από τη συνάντηση μαζί του. «Δε σκοπεύω να καταντήσω ταμίας σε κάποια τράπεζα». «Πολλοί άνθρωποι θα ήταν ευχαριστημένοι να είχαν την τύχη να βρουν μια τέτοια δουλειά», του είπα, αηδιασμένη από την ανόητη συμπεριφορά του. «Θα σου παρουσιαστούν πολλές ευκαιρίες να αναρ­ ριχηθείς σε υψηλότερα πόστα στο μέλλον από τη θέση του ταμία». Ο Ρεζά τότε ξεστόμισε κάτι -που μπόρεσα να το κατανοήσω πολύ αργότερα, όταν ένιωσα για τα καλά στο πετσί μου τον εγωκεντρισμό του αρσενικού Ιρανού, ιδιαίτερα έκδηλο στην οικογένεια του Μουντί. Ο Ρεζά μου είπε λοιπόν: «Δεν πρόκειται ν ' αποδεχτώ καμιά δουλειά σ ' αυτήν τη χώρα, εκτός κι αν με κάνουν πρόεδρο εταιρίαζ». Δεν είχε κανέναν ενδοιασμό να συνεχίσει να ζει από τη γενναιοδω­ ρία μας, ώσπου κάποια αμερικάνικη εταιρία να αποΦάσιζε να του αναθέσει τη θέση του προέδρου της που τόσο λαχταρούσε. Στο μεταξύ περνούσε τις μέρες του κάνοντας ηλιοθεραπεία στην Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

240

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

παραλία, διαβάζοντας το Κοράνι ή κάνοντας προσευχές, χωρίς να παραιτείται από την προσπάθεια να ελέΥχει την κάθε μου πράξη. Όταν όλα αυτά τα καθήκοντα τον εξαντλούσαν, το έριχνε στον ύπνο. Οι λίγες εβδομάδες έγιναν μήνες πριν εξαναγκάσω τον Μουντί να κάνει κάτι για να λυθεί το πρόβλημα με τον Ρεζά. «Ή αυτός θα φύγει ή εγώ!» του είπα στο τέλος. Δεν το εννοούσα στ ' αλήθεια, μα βασίστηκα στην αγάπη του Μου­ ντί για μένα, κι είχα δίκιο. Βρίζοντας στα φαρσί, ο Ρεζά αναγκάστηκε να μετακομίσει σε δικό του διαμέρισμα -που το πλήρωνε ο Μουντί φυσικά. Λίγο αργότερα γύρισε πίσω στο Ιράν για να παντρευτεί την ξαδέρφη του την Εσί. Όταν έφυγε ο Ρεζά, η ηρεμία ξαναγύρισε στο άνετο κι ευτυχισμένο σπιτικό ��ας, ή τουλάχιστον έτσι νόμιζα. Ο Μουντί κι εγώ είχαμε φυ­ σικά τις διαφορές μας όπως όλοι, μα ήξερα πως κάθε γάμος για να είναι ευτυχισμένος συνεπάγεται και συμβιβασμούς. Βασιζόμουν στο χρόνο που θα έφερνε κάποια στιγμή την πλήρη ισορροπία. Συγκέντρωνα την προσοχή μου στα θετικά. Η ζωή μου είχε ανθίσει με τόσους τρόπους. Είχα τελικά βρει το άπιαστο και κάτι περισσότερο. Πώς θα μπορούσα άλλωστε να γνωρίζω πως δεκάδες χιλιάδες μίλια στα ανατολικά, συγκεντρώνονταν απειλητικά τα πρώτα σύννεφα μιας καταιγίδας που θα παρέσερνε στο πέρασμά της το γάμο μου, που θα γινόταν αφορμή να φυλακιστώ, ν ' aπoxωριστώ τους γιους μου και να βάλω σε κίνδυνο όχι μόνο τη ζωή μου, μα κι εκείνη της αγέννητης ακόμη κόρης μου;

Ήμαστε παντρεμένοι γύρω στον ενάμιση χρόνο όταν, λίγο μετά την Πρωτοχρονιά του 1979, ο Μουντί αγόρασε δώρο στον εαυτό του ένα ακριβό ραδιόφωνο εφοδιασμένο με ακουστικά. Ήταν ιδιαίτερα ευαί­ σθητο και μπορούσε να πιάνει σταθμούς σχεδόν από τη μισή υφήλιο. Ο Μουντί aπέKτησε ξαφνικά μια μανία ν ' ακούει το Ράδιο Ιράν συ­ νέχεια όταν βρισκόταν στο σπίτι. Φοιτητές στην Τεχεράνη είχαν ξεκινήσει διαδηλώσεις για να διαμαρ­ τυρηθούν για τη διακυβέρνηση του σάχη. Είχαν ξαναγίνει τέτοιες δια­ δηλώσεις και στο παρελθόν, μα αυτές ήταν πιο σοβαρές και πιο δια­ δεδομένες από τις προηγούμενες. Από την εξορία του στο Παρίσι, ο Αγιατολάχ Χομεϊνί έκανε τώρα σκληρές δηλώσεις ενάντια στο σάχη ειδικά, μα και στη δυτική επιρροή γενικά. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

241

Οι αναφορές των ειδήσεων, που ο Μουντί άκουγε στο ραδιόφωνό του, συχνά έρχονταν σε αντίθεση με αυτά που βλέπαμε στο βραδινό δελτίο ειδήσεων. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα v ' αρχίσει ο Μουντί να γίνεται καχύποmος με την κάλυψη των νέων από την αμεΡΙKάvΙKη τηλεόραση. Όταν ο σάχης έφυγε από το Ιράν και, την επόμενη μέρα, ο Αγια­ τολάχ Χομεϊνί γυρνούσε πίσω θριαμβευτής, ο Μουντί ανακάλυψε ξαφ­ νικά πως είχε λόγο να γιορτάσεΙ. Έφερε πολλούς Ιρανούς μαθητές στο σπίτι μαζί του κι οργάνωσε πάρτι -χωρίς να με ενημερώσει καθόλου. Έμειναν ως αργά το βράδυ, στο αμερΙKάvΙKO σπίτι μου κι αναλώθηκαν αναστατωμένοι σε ζωηρές συζητήσεις στα φαρσί. Η επανάσταση ξέσπασε στο σπίτι μας, όπως και στο Ιράν. Ο Μουντί άρχισε να λέει τις ισλαμικές προσευχές του με πρωτοφανή ευσέβεια. Έδινε ακόμη και χρήματα σε διάφορες ομάδες Σιιτών. Χωρίς καν να με ρωτήσει, πέταξε όλα τα οινοπνευματώδη ποτά που υπήρχαν πάντα σε αΦθονία στο σπίτι μας, για τους συχνούς μας επι­ σκέmες. Αυτό και μόνο έγινε αφορμή v ' αραιώσουν οι επισκέψεις των περισσοτέρων Αμερικανών φίλων μας, κι ο τόνος που είχαν αποκτήσει οι συζητήσεις του Μουντί σύντομα απομάκρυνε κι αυτούς ακόμη που δεν κατανάλωναν οινοπνευματώδη. Ο Μουντί θύμωνε συχνά με τον αμερικάνικο τύπο και κατηγορούσε όλους τους δημοσιογράφους πως ήταν ψεύτες και προκατειλημμένοι. Τους επόμενους μήνες οι μαθητές πολύ συχνά χρησιμοποιούσαν το σπίτι μας σαν χώρο συνάντησης. Σχημάτισαν αυτό που oνόμαζαv «Μια Ομάδα Συνειδητοποιημένων Μουσουλμάνων» και, ανάμεσα σε άλλες δραστηριότητές τους, συνέ­ ταξΑV και το ακόλουθο γράμμα, το οποίο μοίρασαν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης Στο Όvομα του ΘΕού, του πιο ΕυγΕvούς, του πιο ΕλΕήμοvα: Σήμερα στις ΗvωμέVΕς ΠολΙΤΕίΕς, το Ισλάμ Είvαl έvας από τους πιο παΡ Ε· ξηγημέvους όρους της καθημΕρlvής μας ζωής. Υπάρχουv αΡΚΕΤοί λόγοι γι ' αυτό: 1) τα μέσα μαζικής Εvημέρωσης, όσοv αφορά στηv Ισλαμική Δημο· κρατία του lράv, αvαφέροvται σ ' αυτή μΕ λάθος αvαφορές, 2) η άρvηση TWV Ηvωμέvωv ΠολΙΤΕlώv va κάvουv δίκαιΕς συμφωvίΕς μΕ τις μουσουλ· μαvlκές χώΡΕς και 3 ) η άρvηση TWV χριστιαvικώv χωρώv Va αποδΕχτούv το Ισλάμ και τους πιστούς του. Τα μαζικά μέσα Εvημέρωσης rnηΡΕάζουv καταλυτικά TOV τρόπο μΕ TOV οποίο σκέφτΕΤαι η αμΕρlκαvlκή κοιvωvία. Τ ' απογΕυματιvά VIΞa, οι ΕφημΕ· ρίδΕς και τα Εβδομαδιαία περιοδικά Είvαι οι μοvαδlκές πηγές Εvημέρωσης της αμΕρlκαvlκής δημόσιας γvώμης. Αυτές οι πηγές αvτιπροσωΠΕύουv τη

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

242

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YlΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

σημαντικότερη μορφή προπαγάνδας για τα συμφέροντα των Ηνωμένων Π ολιτειών και μόνο. Με βάση τη συγκεκριμένη λογική τα διεθνή γεγονότα συχνά αντιμετωπίζονται σαν πράξεις παραφροσόνης. Ένα σημερινό παράδειγμα διεθνών γεγονότων που αντιμετωπίζονται μέσα από αυτό το πρίσμα είναι η Ισλαμι κή Δημοκρατία του Ιράν. Είναι ο λαός του Ιράν που έδιωξε τον σάχη κι ομόφωνα αποδέχτηκε την εγκαθί· δρυση μιας Ισλαμικής Δημοκρατίας. ΠoΛU πρόσφατα ακοόσαμε να γίνεται αρκετός λόγος για τους Κοόρδους επαναστάτες στο Ιράν. Αν οι Κοόρδοl, όπως μας λένε, αγωνίζονται για την ανεξαρτησία τους, τότε για ΠΟIΟ λόγο μπλέκονται σ ' αυτήν τη διαμάχη οι Ισραηλινοί, οι Ρώσοι και οι Ιρακινοί στρατιώτες; Η Ισλαμική επανάσταση στο Ιράν απέδειξε πως οι Ιρανοί είναι αντίθετοι με την αμερικανική εξωτερική πολιτική κι όχι με τον αμερικανικό λαό. Σας ζητοόμε να εκτιμήσετε την αξία των μαζικών σας μέσων ενημέρωσης. Να βρίσκεστε σε συνεχή επαφή με τους Ιρανοός Μουσουλμάνους που είναι απoΛUτως ενήμεροι για την παροόσα κστάσταση στο Ιράν. Σας ευχαριστοόμε Μια Ομάδα Συνειδητοποιημένων Μουσουλμάνων Κόρπους Κρίστι, Τέξας

Αυτό ήταν, ξεχείλlOε το ποτήρΙ. Στάθηκα στο πλευρό της χώρας μου υπoσrηρίζoντάς την, ενώ παράλληλα άρχισα να κατηγορώ τον Μου­ ντί. Οι κουβέντες μας κατέληγαν σχεδόν πάντα σε πικρές διαφωνίες, που ήταν ασυνήθιστες για τις φυσιολογικές και καθόλου ανταγωνιστι­ κές μέχρι τώρα ζωές μας. «Θα πρέπει να κάνουμε εκεχειρία», του πρότεινα κάποια στιγμή απελπισμένη. «Απλά θα πρέπει να σταματήσουμε να κουβεντιάζουμε πολιτικά μεταξύ μας». Ο Μουντί συμφώνησε και για κάποιο διάστημα καταφέραμε να συ­ νυπάρχουμε ειρηνικά. Μα δεν ήμουν πια το κέντρο του σύμπαντος γι ' αυτόν. Οι καθημερινές εκδηλώσεις της αγάπης του για μένα άρχισαν να λιγοστεύουν. Έμοιαζε σαν να ήταν τώρα παντρεμένος όχι πια μαζί μου, αλλά με το ραδιόφωνό του και με τις αμέτρητες εφημερίδες, περιοδικά κι άλλα έντυπα της ιρανικής προπαγάνδας, στα οποία από τη μια στιγμή στην άλλη έγινε συνδρομητής. Μερικά από αυτά ήταν τυπωμένα στα περσικά και άλλα πάλι στα αγγλικά. Κάπου κάπου τους έριχvα μια ματιά όταν έλειπε ο Μουντί, κι ένιωθα έκπληξη και τρόμο από το μέγεθος της κακίας που περιείχαν και των παράλογων ΕΠιθέ· σεών τους στην Αμερική. Ο Μουντί απέσυρε την αίτηση που είχε κάνει για να πάρει την αμερικανική υπηκοότητα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPlΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

243

Όλο και συχvότερα η λέξη «διαζύγιο» ερχόταν και ξαναρχόταν στη συνείδησή μου. Ήταν μια λέξη που απεχθανόμουν και φοβόμουν συ­ νάμα. Είχα περάσει από αυτήν την εμπειρία μια φορά στη ζωή μου και δεν είχα καμιά διάθεση να ξαναζήσω τις επώδυνες συνέπειές του. Το να πάρω διαζύγιο από τον Μουντί σήμαινε ν ' απαρνηθώ μια ζωή που δεν μπορούσα να τη ζήσω από μόνη μου και ακόμη ν ' απαρνηθώ ένα γάμο που ήθελα να πιστεύω πως βασιζόταν πάνω σε γερά θεμέλια αγάπης . Αλλά, πάνω από όλα, δεν είχα τη δυνατότητα μιας τέτοιας επιλογής, από τη στιγμή που συνειδητοποίησα πως ήμουν έγκυος. Το θαύμα της καινούριας ζωής στα σπλάχvα μου έφερε τον Μουντί πάλι στα λογικά του. Περισσότερο από το να υπερηφανεύεται για την ιρανική πολιτική, υπερηφανευόταν πια για την πατρότητα που θ ' α­ ποκτούσε. Ξαναγύρισε πάλι η γλυκιά του συνήθεια να με γεμίζει δώρα σχεδόν καθημερινά. Μόλις φόρεσα τα ρούχα εγκυμοσύνης, άρχισε να δείχvεl την κοιλιά μου σε όλους. Μου έβγαζε τη μια φωτογραφία μετά την άλλη και μου έλεγε πως η εγκυμοσύνη μ ' έκανε να δείχvω ομορ­ φότερη από ποτέ. Το τρίτο καλοκαίρι του γάμου μας περνούσε με αργούς ρυθμούς περιμένοντας τη γέννα. Ενώ ο Μουντί δούλευε στο νοσοκομείο, ο Τζον κι εγώ μοιραζόμαστε τη γλυκιά εμπειρία της προετοιμασίας του σπιτιού για τον καινούριο αδερφό ή αδερφή του. Μαζί μετατρέψαμε ένα μικρό υπνοδωμάτιο σε δωμάτιο για το μωρό. Χαιρόμαστε να ψω­ νίζουμε μωρουδιακά ρουχαλάκια σε κίτρινες και λευκές αποχρώσεις. Ο Μουντί κι εγώ παρακολουθούσαμε μαζί μαθήματα για μελλοντικούς γονείς, όπου δεν έκανε καμιά προσπάθεια να κρύψει την επιθυμία του το αναμενόμενο μωρό μας να είναι αγόρι. Για μένα δεν είχε καμιά σημασία. Η καινούρια ζωή μέσα μου, είτε ήταν αγόρι είτε κορίτσι, ήταν ένας άνθρωπος που ήδη είχα αρχίσει ν ' αγαπώ. ' Στις αρχές του Σεπτεμβρίου, όταν ήμουν οχτώ μηνών έγκυος, ο Μουντί μου ζήτησε να πάω μαζί του σε κάποιο ιατρικό συνέδριο στο Χιούστον. Το συγκεκριμένο ταξίδι θα μας έδινε λίγες ξέγνοιαστες μέ­ ρες μαζί πριν να μπούμε στην εξαντλητική, μα παράλληλα ζωογόνα εμπειρία της γέννας και του μεγαλώματος μιας καινούριας ζωής. Ο γυναικολόγος μου ενέκρινε το ταξίδι, διαβεβαιώνοντάς με πως ήθελα ακόμη ένα μήνα για να γεννήσω. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

244

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Αλλ.ά στη διάρκεια της πρώτης μας βραδιάς στο Χ1Ούστον, στο δωμάτιο του ξενοδοχείου μας, ένιωσα πολύ δυνατούς πόνους στη βά­ ση της πλάτης μου κι άρχισα πραγματικά ν ' ανησυχώ πως είχε φτάσεt η ώρα της γέννας. «Θα είσω μια χαρά αύρ1Ο», με διαβεβαίωσε ο Μουντί. Ήθελε να επωκεφτεί τη NASA την επόμενη μέρα. «Δε νιώθω αρκετά καλά», του είπα. «Εντάξει. Ας πάμε τότε για ψώνια», μου πρότεtνε. Πήγαμε για φαγητό πρtν βγούμε στα μαγαζιά, μα στο εστιατόριο οι πόνΟ1 στην πλάτη μου χεφοτέρεψαν κι ένιωσα φοβερή κατάπτωση. «Ας γυρίσουμε στο ξενοδοχείο», του είπα. «Ίσως αν αναπαυτώ λι­ γάκι, τα καταφέρω αργότερα να βγούμε για ψώνια». Πίσω στο ξενοδοχείο, άρχωαν οι πόνΟ1 της γέννας κι έσπασαν τα νερά μου. Ο Μουντί δυσκολεύτηκε να το πlστέΨεt πως είχε φτάσεt η ώρα να γεννήσω. «Είσω γιατρός», του είπα. «Έσπασαν τα νερά μου. Δεν ξέ­ ρεtς λοιπόν τι σημαίνεt αυτό;» Τηλεφώνησε στο γυνωκολόγο μου στο Κόρπους Κρίστι κι εκείνος μας παρέπεμψε σε ένα γιατρό του Χ1Ούστον, που δέχτηκε ν ' αναλάβεt τον τοκετό κω μας συνέστησε να πάμε το συντομότερο δυνατό στο νοσοκομείο. Θυμάμω τα ζεστά φωτεtνά χρώματα στην αίθουσα τοκετών κω τον Μουντί να στέκετω πλάι μου, κρατώντας μου το χέρι κω δίνοντάς μου τις κατάλληλες οδηγίες. Θυμάμω ακόμη τη δοκψασία της γέννας κω τον έντονο πόνο που συνοδεύει την αρχή μιας ζωής. Αλλ.ά περωσότερο απ ' όλα θυμάμω εκείνον το μωευτήρα που μου είπε: «Κάνατε ένα χαΡ1Τωμένο ΚΟΡ1Τσάκι!» Γελούσα ζαλωμένη από την ευτυχία, την ανακούφιση κω την εξά­ ντληση. Μια νοσοκόμα κι ένας γιατρός ασχολήθηκαν για λίγο με το μωρό κι ύστερα μας το έφεραν να το δούμε. Ήταν ένα πανέμορφο μωρό μΕ ανΟ1χτόχρωμο δέρμα κω φωτεtνά γαλάζια μάτια. Τούφες από ξανθοκόκκινες μπούκλες πυκνές κω μπερ­ δεμένες κάλυmαν το ακόμα υγρό του κεφαλάκ1. Τα χαρακτηριστικά του Μουντί ήταν ολοΦάνερα σαν σε μlκρογραφία στο κουκλίστικο πρόσωπό της. «ΓlΟτί έxεt ξανθά μαλλιά;» με ρώτησε ο Μουντί κω η φωνή του πρόδtνε κάπ01Ο εκνευρισμό. «Γιατί έχει μπλε μάτια;» «Δεν είνω δικιά μου επιλογή», του απάντησα, πολύ κουρασμένη για Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

245

να δώσω εκείνη τη στιγμή σημασία στα ανόητα παράπονά του για το εξαίσιο παιδί που είχα γεννήσεΙ. «Εκτός από τα χρώματά της, είναι ολόιδια εσύ». Για ένα λεπτό το μωρό απορρόφησε την προσοχή μου τόσο πολύ, ώστε έπαψα να δίνω σημασία σ ' αυτά που μου έκαναν οι γιατροί και οι νοσοκόμες, κι αν με ρωτούσες δε θα ήξερα να σου πω τι χρώμα είχε ο ουρανός. Κρατούσα το μωρό μου στην αγκαλιά μου και δεν είχα μάτια για κανέναν άλλο. «Θα σε φωνάζουμε Μαριάμ», της ψιθύρισα. Ήταν ένα από τα πιο όμορφα ιρανικά ονόματα που ήξερα και που θα μπορούσες να το κατατάξεις ακόμη και σ ' εκείνα τ ' αμερικανικά που είχαν εξωτική προφορά. Πέρασε αρκετή ώρα πριν να συνειδητοποιήσω πως ο Μουντί είχε φύγεl. Παράξενα ανάμικτα συναισθήματα με πλημμύρισαν! Ήταν ολοΦά­ νερο πως ο Μουντί δεν είχε τολμήσει να ξεστομίσει την ερώτηση που από την πρώτη στιγμή τον βασάνιζε. «Γιατί είναι κορίτσι;» ήταν μια κατηγορία για την οποία σκόπευε στο μέλλον να μου ζητήσει ν ' απο­ λογηθώ. Ο ισλαμικός του ανδρισμός είχε πληγωθεί βαθιά με τη γέν­ νηση της πρωτότοκης κόρης μας, μας άφησε μόνες μας εκείνη τη νύχτα, που θα έπρεπε να βρίσκεται συνέχεια πλάι μας. Κι αυτό το καινούριο στοιχείο του χαρακτήρα του ήταν κάτι που με ξάφνιασε και παράλληλα μ ' εξόργισε. Η πρώτη νύχτα μετά τη γέννα πέρασε μ ' έναν ανήσυχο ύπνο, α­ νάμικτα συναισθήματα με μια απίστευτη ένταση έρχονταν κι έφευγαν αφήνοντάς με πότε γεμάτη ευτυχία για την καινούρια ζωή που μου τραβούσε λαίμαργα το στήθος και πότε αφάνταστα πληγωμένη από την παιδαριώδη κι αψυχολόγητη συμπεριφορά του ΜουντΙ Αναρωτιό­ μουν αν αυτό ήταν απλά ένα φευγαλέο ξέσπασμα νεύρων που είχε αφορμή τον πληγωμένο του εγωισμό ή αν πραγματικά είχε φύγει για καλά αφήνοντάς με μόνη με την κόρη που μόλις πριν λίγο είχα φέρει στη ζωή. Μα εκείνη τη στιγμή ήμουν τόσο θυμωμένη μαζί του, ώστε στ ' αλήθεια δε μ ' ένοιαζε καθόλου. Μου τηλεφώνησε νωρίς το άλλο πρωί, χωρίς να μου δώσει καμιά δικαιολογία για την απουσία του και χωρίς να κάνει καμιά αναφορά για τη λαχτάρα του ν ' αποκτήσει ένα γιο. Μου εξήγησε πως είχε περάσει τη νύχτα του στο μαστζέvτ που είχαμε παντρευτεί, και πως προσευχόταν συνέχεια στον Αλλάχ. Όταν ήρθε στο νοσοκομείο αργότερα το ίδιο πρωί, χαμογελούσε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

246

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

χαρούμενος, κουνώντας ενθουσιασμένος ένα πακέτο χαρτιά που ήταν γεμάτα με ροζ ιρανικούς γραφικούς χαρακτήρες. Αυτά ήταν δώρα από τους άντρες του μσστζέvτ. «Τι γράφουν;» τον ρώτησα. «Μαχτόμπ», μου απάντησε, λάμποντας από χαρά. «Μαχτόμπ; Και τι σημαίνει αυτό;» «Φεγγαρόφωτο», μου είπε. Μου εξήγησε πως είχε μιλήσει στο τηλέ­ φωνο με την οικογένειά του στο Ιράν και του είχαν προτείνει μερικά ονόματα για το παιδΙ Ο Μουντί μου είπε πως είχε διαλέξει το όνομα Μαχτόμπ, επειδή τη νύχτα της γέννας μου είχε πανσέληνο. Διαφώνησα μαζί του και του αντιπρότεινα το όνομα Μαριάμ, αφού το συγκεκριμένο όνομα ακουγόταν πιο αμερικάνικο και το παιδί ήταν και θα παρέμενε Αμερικανόπουλο. Μα ήμουν αδύναμη και σαστισμένη από ανάκατα συναισθήματα, κι ήταν ο Μουντί εκείνος που συμπλή­ ρωσε το πιστοποιητικό γέννησης του παιδιού που έγραφε Μαχτόμπ Μαριάμ ΜαχμουντΙ Μόνον αόριστα αναρωτιόμουν τότε αν θα μπο­ ρούσα να υποταχτώ στο σύζυγό μου.

Η Μαχτόμπ, δυο μηνών τώρα, φορούσε ένα δαντελένιο ροζ φορε­ ματάκι, διαλεγμένο ειδικά γι ' αυτήν από έναν άντρα που την έβρισκε πραγματικά υπέροχη και είχε γρήγορα ξεχάσει την αρχική του απογοή­ τευση, έναν άντρα που δεν έκανε καμιά προσπάθεια να κρύψει πως ήταν ο πιο υπερήφανος από όλους τους μπαμπάδες. Το μωρό κούρ­ νιαζε ευχαριστημένο στην αγκαλιά μου, κοιτάζοντάς με στα μάτια. Τα δικά της είχαν αλλάξει το μωρουδίστικο γαλάζιο τους σε σκούρο κα­ στανό. Την καμάρωνα, ενώ, γύρω μας, πόνω από εκατό Μουσουλμά­ νοι φοιτητές γιόρταζαν το Έιντ ε Γκορμπόν, τη γιορτή της θυσίας. Ήταν 4 Νοεμβρίου του 1979. Επειδή ο Μουντί είχε γίνει ένα από τα πιο δραστήρια μέλη της Ισλαμικής Κοινωνίας του Νότιου Τέξας, ήταν από τους κύριους οργα­ νωτές αυτής της γιορτής, που γινόταν στο τοπικό πάρκο. Είχα συνέλ­ θει πια από τη γέννα, κι αφού αυτή ήταν μια καθαρά κοινωνική εκ­ δήλωση που δεν είχε καμιά σχέση με πολιτικές σκοπιμότητες, αποφά­ σισα με μεγάλη χαρά να πάρω μέρος στις προετοιμασίες. Βοήθησα να μαγειρευτούν τεράστιες ποσότητες ρυζιού. Μαζί με τις συζύγους Ιρα­ νών, AIyυmiwv, Σαουδαράβων και Αμερικανών, ετοιμάσαμε μια ποι­ κιλία από σάλτσες για το ρύζι, το χαρές. Κόψαμε σε φέτες αγγούρια, Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

247

ντομάτες και κρεμμύδια και τα ραντίσαμε με χυμό λεμονιού. Τακτο­ ποιήσαμε σε τεράστια καλάθια φρέσκα φρούτα, που ήταν άφθονα σε ποσότητα και ποικιλία. Φτιάξαμε ακόμη και μπακλαβά. Παρ ' όλη τη βοήθεια των γυναικών, στη συγκεκριμένη γιορτή, οι άντρες είναι πάντα υπεύθυνοι για το βασικό πιάτο. Η γιορτή γίνεται σε ανάμνηση της μέρας που ο Θεός διέταξε τον Αβραάμ να θυσιάσει το γιο του τον Ισαάκ, αλλά έσωσε το αγόρι στο τέλος βάζοντας ένα αρνάκι στη θέση του. Αρκετοί άντρες πήραv μερικά ζωντανά πρόβατα και, κοιτάζοντας προς τη μεριά της Μέκκας, τους έκοψαν το λαιμό ψέλνοντας την ίδια στιγμή ιερές προσευχές. Οι ίδιοι άντρες μετέφερΑV ύστερα τα σφάγια σ ' ένα λάκκο που είχε ήδη ετοιμαστεί για να τα ψήσουν εκεί και να τα ετοιμάσουν για τη γιορτή. Η γιορτή αφορούσε όλον τον ισλαμικό κόσμο, όχι μόνον το Ιράν, και γι ' αυτό οι πολιτικές αιχμές εκείνη την ημέρα ήταν περιορισμένες, αποκλειστικά σε απομονωμένες παρέες Ιρανών οι οποίοι φλυαΡOύσΑV με ενθουσιασμό για την επιτυχημένη προσπάθεια του αγιατολάχ να συγκεντρώσει όλη τη δύναμη στα χέρια του. Μου ήταν αδιάφορες αυτές οι συζητήσεις, γι ' αυτό προτίμησα να κάνω παρέα με τις πολυάριθμες φίλες που είχα κάνει εκεί και που συνέθεταv, θα έλεγα, τα Ηνωμένα Έθνη σε μινιατούρα. Οι περισσό­ τερες από αυτές απολάμβαναν τις επαφές τους με την ανατολίτικη κουλτούρα, μα ήταν χωρίς αμφιβολία όλες τους ευτυχείς που ζούσαν στην Αμερική. Αφήνοντας τ ' αγόρια στο σπίτι, ο Μουντί, η Μαχτόμπ κι εγώ ξεκι­ νήσαμε αμέσως μετά τη γιορτή να πάμε με το αυτοκίνητο στο Ντάλας για να παρακολουθήσουμε ένα οστεοπαθητικό συνέδριο. Πηγαίνο­ ντας σταματήσαμε στο Όστεν για να επισκεφτούμε κάποιους συγγε­ νείς του Μουντί, που είχαν όπως κι εκείνος εγκαταλείψει την πατρίδα τους για την Αμερική . Ο Μουντι τους Φώναζε όλους αυτούς «ανιψιούς» κι εκείνοι τον αποκαλούσαν «Ντέτζσν». Φάγαμε μαζι τους εκείνο το βράδυ και κάναμε σχέδια να τους συναντήσουμε στο ξενοδοχείο μας την επομένη για να πάρουμε μαζί πρωινό. Κουρασμένοι από την προηγούμενη μέρα, κοιμηθήκαμε ως αργά. Μέσα στη βιάση μας να ετοιμαστούμε, δεν αvoIξαμε την τηλεόραση. Την ώρα που φτάναμε στο σαλόνι του ξενοδοχείου, είδαμε κάποιον . από τους «ΑVΙΨΙOύς», ένα νεαρό άντρα που τον έλεγαν Τζαμάλ, να μας περιμένει ΑVυπόμOνOς. Δεν προλάβαμε να μπούμε κι όρμησε προς το μέρος μας αναστατωμένος. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

248

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

«Ντέτζαν!» είπε σκασμένος στα γέλια. «Μήπως άκουσες τα νέα; Κατέλαβαν την Αμερικάνικη Πρεσβεία στην Τεχεράνη».

Ο Moυvτί τώρα συνειδητοποlOύσε πως η πολιτική ήταν ένα εξαφε­ τικά σοβαρό κι επικίνδυνο πωχvίδ1. Πρώτα, από την άνετη πλεονεκτι­ κή του θέση στο άλλο ημισφαίριο της γης, ένιωθε αρκετά ασφαλής κω δεν έκανε καμιά προσπάθεια να κρύψει το φανατισμό του για την επανάσταση κω για τ ' όνεφο του αγlOτολάχ να μετατρέΨΘ το Ιράν σε Ισλαμική Δημοκρατία. Οι έπωνοl ήταν εύκολοι από μακριά. Αλλά τώρα, που οι φοιτητές του Πανεπιστημίου της Τεχεράνης εί­ χαν διαπράξει μια πολεμική πράξη ενάντια στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Μουντί αντιμετώπιζε την πραγματικότητα του προσωπικού κινδύ­ νου. Δεν ήταν καφός τώρα να είνω κανείς Ιρανός στην Αμερική ή να είνω παντρεμένος με Ιρανό. Όπως μάθαμε αργότερα, ένας Ιρανός φοιτητής στο Α&Ι του Τέξας είχε υποστεί επίθεση από δυο αγνώστους που τον είχαν μαυρίσΘ στο ξύλο, κι ο Μουντί ανησυχούσε πως ήταν πολύ πιθανόν να είχε κι αυτός κάποια ανάλογη μοίρα. Επί­ σης τον ανησυχούσε πολύ η πιθανότητα να τον συλλάβουν ή να τον απελάσουν από την Αμερική. Μερικοί στο νοσοκομείο άρχισαν να τον αποκαλούν «Δόκτορα Χο­ μεϊνί)). Κάποτε μάλιστα ισχυρίστηκε πως ένα αυτοκίνητο προσπάθησε να τον χτυπήσει στο δρόμο. Λάβαμε αρκετά απΘλητικ6 τηλεφωνήμα­ τα. «Θα σας συλλάβουμΘ), μας έλεγαν άγνωστες φωνές στο τηλέφω­ νο. «Θα σας σκοτώσουμΘ). Αληθωά φοβισμένος τώρα ο Moυvτί προ­ σέλαβε κάποlOυς ιδιωτικούς αστυνομικούς για να φυλάνε το σπίτι κω να μας προστατεύουν κάθε φορά που βγαίναμε έξω. Δε θα σταματούσε λοιπόν ποτέ αυτός ο παραλογιάμός Γιατί θα έπρεπε οι άνθρωποι να με μπλέκουν στ ' ανόητα πολεμικά πωχvίδlα τους; Γιατί δεν μπορούσαν να με αφήσουν ήσυχη να παίζω το ρόλο που τόσο επιθυμούσα, της συζύγου κω μητέρας Ο Μουντί ανακάλυψε κάπOlα στιγμή πως δεν μπορούσε να ξεμπλέ­ ξει κι ο ίδιος από αυτήν τη διεθνή εμπλοκή. Ήταν σχεδόν αδύνατο γι ' αυτόν να παραμείνει ουδέτερος. Οι Ιρανοί φίλοl του ήθελαν να τον μπλέξουν ακόμη περισσότερο κω να τον φέρουν πιο KOVΤά στο δικό τους αγώνα κω στην ενεργό δράση, να τους βοηθήσει να οργανώ­ σουν διαδηλώσεις, χρησΙμοποιώντας το σπίτι μας για εξόρμηση κω πεδίο κατάστρωσης επιτελlκών σχεδίων. Οι Αμερικανοί φίλοl μας κω Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

249

οι γείτονες, όπως κω οι συνάδελφοί του γιατροί περίμεναν, κω δε θα ήταν υπερβολή αν ΕΛεγα ακόμη πως απαιτούσαν τη δήλωσή του για πίστη στο έθνος που του επέτρεπε να ζει μ ' αυτόν τον άνετο τρόπο τόσα χρόνια. Στην αρχή αμφιταλαντεύτηκε. Σης ιδιαίτερες συζητήσεις μας έδει­ χνε ενθουσιασμένος με τα τρελά γεγονότα που ακολούθησαν κω ης τραγικές ώρες που πέρασαν οι όμηροι, δεν μπορούσε να κρύψει τη χαρά του για την αποδυνάμωση της Αμερικής στη διεθνή KOtνή γνώ­ μη. Τον μισούσα γι ' αυτήν τη στάση του κι υπήρξαν πικρές διαφωνίες ανάμεσά μας. Δε σταμάτησε να ξεστομίζει ένα ατέλειωτο κατηγορη­ τήρlΟ ενάντια στο αμερικανικό εμπάργκο που αφορούσε την αποστο­ λή όπλων στο Ιράν. Ξανά κω ξανά ισχυριζόταν πως ήταν εικονικός αποκλεισμός κω πως η Αμερική θα μπορούσε πολύ απλά να στείλει όπλα στο Ιράν μέσω τρίτης χώρας, ανεβάζοντας έτσι κατά πολύ την ημή τους. Στη συνέχεlΟ συνέβηκε κάη ανεξήγητο, που είχε πολύ δυσάρεστη κατάληξη. Ο Μουντί είχε δημlΟυργήσεl μια στενή σχέση φιλίας με το δόκτορα Μοτζαλαλί, έναν Ιρανό νευροχειρουργό. Επειδή είχε κάνει σπουδές στο Ιράν, ο δόκτορας Μοτζαλαλί, δεν είχε άδεια εξάσκησης της ιατρικής στην Αμερική. Γι ' αυτό, εργαζόταν σαν τεχνικός εργα­ στηρίου. Ο Μουντί του συμπεριφερόταν με όλο το σεβασμό που όφει­ λε σ ' ένα συνάδελΦό του κω δούλευαν μαζί αρμονικά με τους Ιρανούς φοιτητές. Μέσα σε μια νύχτα, η φιλία τους ψυχράθηκε. Ξαφνlκά ο Μουντί έπαψε ακόμη κω να μιλάει στο δόκτορα Μοτζαλαλί, μα αρ­ νήθηκε παρ ' όλη την επιμονή μου να μου αποκαλύψει το λόγο. Στο νοσοκομείο ο Μουντί υιοθέτησε μια στρατηγική μη αντιμετώπι­ σης. Παρόλο που ακόμη επέτρεπε στους Ιρανούς φοιτητές να συγκε­ ντρώνοντω στο σπίη μας, προσπαθούσε να κρατάει ης συγκεντρώ­ σεις μυστικές κω ν ' αποφεύγεl ης πολιτικές συζητήσεις, με τον ισχυ­ ρισμό πως είχε κόψει πια τους δεσμούς του με την «Ομάδα Συνειδη­ τοποιημένων Μουσουλμάνων». Στο νοσοκομείο συγκέντρωσε την προσοχή του στη δουλειά του κω μόνο σ ' αυτήν. Αλλά η ζημιά είχε ήδη γίνει. Η αλόγιστη απόφασή του να διαδηλώ­ νει ης συμπάθειές του χωρίς φραγμό, τον είχε κάνει εύκολο στόχο για όποιον είχε λόγους να το εκμεταλλευτεί αυτό. Η έντονη αυτή κατάσταση έφτασε στο αποκορύφωμά της όταν ο άλλος ανωσθησιολόγος του νοσοκομείου κατηγόρησε τον Μουντί πως, αντί να παρακολουθεί την εΥΧείρηση στην οποία συμμετείχε, είχε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

250

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

καθίσει κι άκουγε με τ ' ακουστικά από το ραδιόφωνό του των βρα­ χέων κυμάτων_ Ήταν μια κατηγορία που δεν τη θεωρούσα και τελείως απίθανη_ Από την άλλη, ήξερα το παρασκήνιο του επαγγέλματος του Μουντί. Απολαμβάναμε μαζί τα εύκολα χρήματα που κέρδιζε ως αναι­ σθησιολόγος, μα αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθούν επαγ­ γελματικές αντιζηλίες. Ίσως ο «συνάδελφος» του Μουντί, που δούλευε λιγότερες ώρες και πληρωνόταν χαμηλότερο μισθό, να πίστεψε πως του είχε δοθεί τώρα η ευκαιρία να επωφεληθεί εποΦθαλμlώντας ίσως κι αυτήν ακόμη τη θέση του Μουντί. Αυτή η αντιζηλία χώρισε το προσωπικό του νοσοκομείου σε δυο στρατόπεδα. Κι ήταν σίγουρο πως τα πράγματα θα χειροτέρευαν κι άλλο, ιδιαίτερα μετά την κρίση των ομήρων στην Τεχεράνη που είχε καταλαγιάσει προς το παρόν, μα έμοιαζε μ ' ένα ηφαίστειο που, ενώ εξωτερικά έδειχνε ήρεμο και ανενεργό, εσωτερικά συγκλονιζόταν από φοβερές σε ένταση εκρήξεις που ζητούσαν μόνο την ευκαιρία να βγουν από τα σπλάχνα του και να συμπαρασύρουν τα πάντα στο πέρασμά τους. Ενώ αυτός ο γεμάτος ένταση χρόνος έφτανε στο τέλος του, ο Μου­ ντί βρέθηl<ε ανάμεσα σε δυο διεθνή στρατόπεδα, ευάλωτος στις επι­ θέσεις και των δυο πλευρών. Κάναμε ένα μικρό ταξιδάκι στο πατρικό μου στο Μίτσιγκαν για να επισκεφτούμε τους γονείς μου για τα Χριστούγεννα. Ήταν μια ευχά­ ριστη ανάπαυλα από τις απίστευτες πιέσεις του Κόρπους ΚρίστΙ. Όλοι μας περάσαμε καταπληκτικές χριστουγεννιάτικες διακοπές με τους γονείς μου, που γέμισαν δώρα τον Τζο, τον Τζον και το μωρό μας τη Μαχτόμπ. Στη διάρκεια αυτών των ξέγνοιαστων γιορτινών ημερών, συλλογιζόμουν πόσες πιθανότητες είχαμε να ξεπεράσουμε την ανα­ στάτωση που όλα αυτά τα διεθνή γεγονότα είχαν φέρεl στη ζωή μας στο Κόρπους Κρίστι. Ο Μουντί λάτρευε το Μίτσιγκαν. Θα μπορούσε ίσως να αποφασίσεl μια επιστροφή εδώ, αν του παρουσιαζόταν μια καινούρια ευκαιρία δουλειάς Υπήρχαν άραγε κάποιες κενές θέσεις Ήμουν σίγουρη πως αν πήγαινε να δει κάποιους από τους παλιούς του συναδέλφους, ίσως να είχαν να του προτείνουν κάτι, έτσι μια μέρα του είπα: «Γιατί δεν πας να δεις τους παλιούς σου φίλους στο Κάρσον Σίτι;» Είδα το πρόσωπό του να φωτίζεται. Εδώ η ατμόσφαιρα ήταν διαφο­ ρετlκή, αφού κανείς δεν ήξερε την προϊστορία του και την ενεργό ανάμιξή του στα πολιτικά πράγματα του Ιράν. Η επίσκεψη ανανέωσε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

251

τον ενθουσιασμό του για τη δουλειά του. Το πρόσωπό του άστραφτε όταν μου είπε πως ένας φίλος του γιατρός τον πληροφόρησε πως ήξερε κάποιον ο οποίος έψαχνε για ανωσθησlολόγο. Ο Μουντί τηλεφώνησε στο συγκεκριμένο γιατρό, έναν ανωσθησlο, λόγο στην λλπένα, που τον προσκάλεσε να πάει ως εκεί για να τα κουβεντιάσουν από κοντά. Τα πράγματα άλλαζαν γρήγορα. Αφήσαμε τα πωδιά στους δικούς μου κω μπήκαμε γρήγορα στο αυτοκίνητο για το τρίωρο ταξίδι. Χιόνιζε ελαφρά σε όλη τη διαδρομή, σειρές ολόκληρες σκουροπρά­ σινων πεύκων είχαν γίνει κατάλευκες συμμετέχοντας στη γιορτινή α­ τμόσφαιρα. Αυτή η σκηνή που θύμιζε πολύ χειμωνιάτικη κάρτα ήταν τόσο όμορφη που σου έκοβε την ανάσα, μια όαση μετά από τρία χρόνια παραμονής στο ζεστό, άγονο Τέξας. «Πώς μπορέσαμε �α φύγουμε μακριά από αυτό το μέρος» άκουσα τον Μουντί ν ' αναρωτιέτω δυνατά. Το Νοσοκομείο της Αλπένα ήταν κι αυτό μέρος αυτού του καταπλη­ κτικού χειμωνιάτικου τοπίου. Σε πρώτο πλάνο ένα σύμπλεγμα μοντέρ­ νων κτιρίων περιστοιχιζόταν από ένα πάρκο που το χιόνι το έκανε να δείχνει εξωπραγματικό. Καναδέζικες χήνες περπατούσαν κουνιστές ανάμεσα στα πεύκα. Στο βάθος, οι λόφοl συμπλήρωναν το γαλήνιο τοπίο. Η κουβέντα του Μουντί με το γtατρό κύλησε όμορφα. Εδώ στην Αλπένα ήταν ξεκάθαρο πως είχαν ανάγκη από ένα δεύτερο ανωσθη­ σιολόγο. Στο τέλος της συνάντησης ο άλλος γιατρός χαμογέλασε, άπλωσε το χέρι του κω του είπε «Λοιπόν, πότε μπορείτε να μας έρ­ θετε;» Πέρασαν αρκετοί μήνες ώσπου να καταφέρουμε να τακτοποιήσου­ με όλες τις εκκρεμότητές μας στο Κόρπους Κρίστι Ο Μουντί ανυπο­ μονούσε τόσο πολύ να μετακομίσουμε, που αρκετές φορές, στη διάρ­ κεια του ήπιου χειμώνα του Τέξας, άνοιγε τον κλιματισμό για να δη­ μlΟυργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες που να δlκωολογούν ένα τζάκι γεμάτο κούτσουρα κω αδηΦάγες φλόγες, που τόσο πολύ μας θύμιζαν το Μίτσιγκαν. Κάναμε όλες αυτές τις αναγκαίες, μα ανιαρές διαδικα­ σίες της μετακόμισης με απίστευτη διάθεση. Γίναμε γtα άλλη μια φορά μια ομάδα, που εργαζόταν για έναν κοωό στόχο. Ο Μουντί είχε κάνει την ΕΠιλογή του, θα ζούσε κω θα εργαζόταν στην Αμερική. Θα γινό­ ταν -αν δεν είχε ήδη γίνεt- ένας Αμερικανός. Πουλήσαμε το σπίτι μας στο Κόρπους Κρίστι, μα κρατήσαμε την Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

252

ΜΠΕΠ ΜΑΧΜΟ ΥΝΠ - Ο ΥΙΛιΑΜ ΧΟΦΕΡ

ιδιοκτησία ενός άλλου σπιτιού που είχαμε αγοράσει απλά για ΕΠένδυ­ ση και φορολογική απαλλαγή. Έτσι την άνοιξη βρεθήκαμε στην ΑΑ­ πένα, που απείχε μόνον τρεις ώρες από το σπίτι των γονιών μου κι εκατομμύρια μίλια μακριά από το Ιράν.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

16

Η

ΑΛΠΕΝΑ ΗΤΑΝ ΜΑΚΡΙΑ, πολύ μακριά από το φοβερό δωμέρισμα όπου βΡlΟκόμουν τώρα φυλαΚlΟμένη. Οι γονείς μου, ο Τζον κι ο Τζο ατέλειωτα μίλια πέρα από το Ιράν. Κω η γλυκιά μου η Μαχτόμπ τόσο πολύ κοντά, μα κω συνάμα μακριά μου! Να την είχε πάεt να μείνει με τον Μαμάλ κω τη Νασρίν; Ευχόμουν το αντίθετο. Ήθελα να ελπίζω πως έμενε μαζί με κάποιον που τον ήξερε καλά κω τον συμπαθούσε, που κι εκείνος την αγαπούσε πραγ­ μαΤ1κά. Κι αν την είχε πάει να μείνεt στης ΑμεΥlέ Μποζόργκ; Ανατρί­ χιαζα κω μόνο μ ' αυτήν την εΦlΟλΤ1κή σκέψη . Τα δάκρυά μου δεν είχαν τέλος κω η αγωνία μου για το πωδί μου με βασάνιζε νύχτα κω μέρα! Μόνη μου στο διαμέΡlΟμα, Kλεtδωμένη, απομονωμένη όλη την ημέ­ ρα, σε κατάσταση αλλοφροσύνης όσο δε μάθωνα νέα της Μαχτόμπ, ανησυχούσα για την πνευμαΤ1κή μου υγεία. Έκανα λοιπόν αυτό που είχα δlδάξεt τη Μαχτόμπ να Kάνεt κάθε φορά που ένιωθε πως ήταν μόνη της να προσεύχεταΙ. ΈκλεlΟα τα μάΤ1α μου κω προσπάθησα κι εγώ να προσευχηθώ. Αγαπημένε μου Θεέ, βοήθησέ με! Άρχισα . . . μα το εξαντλημένο μου μυαλό περιπλανιόταν, βυθίζοντάς με σε φοβερές τύΨεtς. Είχα αyνoήσεt τα θρησκευΤ1κά μου καθήκοντα για πολλά χρόνια, στράφηκα στο Θεό ζητώντας τη βOήθεtά του μόνον όταν βρέθηκα όμηρος σ ' αυτήν την παράξενη χώρα. Γιατί θα έπρεπε λοιπόν τώρα Εκείνος να εtσαKOύσεt Τ1ς προσευχές μου; Ξαναπροσπάθησα. Είχα πάΨεt πια να παρακαλώ να βρούμε έναν τρόπο με τη Μαχτόμπ για να γυρίσουμε μαζί στην Αμερική. Το μόνο που με απασχολούσε τώρα ήταν να ξαναβρεθώ κοντά της. Αγαπημένε μου Θεέ, προσευχήθηκα, βοήθησέ με να ξαναπάρω πίσω την κόρη μου. Προστάτεψέ την κω παρηγόρησέ την. Κάνε τη να πlστέΨεt πως Εσύ την αγαπάς, πως θα βρίσκεσω πάντα κοντά της κω πως εγώ δε θα πάψω ποτέ να την αγαπώ. Βοήθησέ με να βρω έναν τρόπο να την ξαναπάρω πίσω.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

254

ΚάTl -κάποιος;- μου είπε ν ' ανοίξω τα μάTlα μου. Στ ' αλήθεια άκουσα τη φωνή, ή έτσι θέλω να πιστεύω; Ξαφνιασμένη, έστρεψα το βλέμμα μου κι είδα την τσάντα του Μουντί παρατημένη στο πάτωμα σε μια γωνιά του δωματίου. Συνήθωc; την έπαφνε μαζί του, μα σήμερα την είχε ξεχάσΕΙ ή απλά την είχε αφήσΕΙ θελημαTlκά στο σπίτΙ. Περίερ­ γη, πήγα κοντά τηc; κι άρχισα να την εξετάζω. Δεν είχα ιδέα για το περιεχόμενό τηc;, μα lawc; να έβρισκα κάTl εκεί μέσα που θα μπορούσε να με βοηθήσεΙ. Ένα κλΕΙδί, ίσως; Η τσάντα ήταν κλειδωμένη, είχε κλΕΙδαριά που ξεκλείδωνε μόνο με συγκεκρψένο συνδυασμό, που τον ήξερε μόνον ο Μουντί, έπρε­ πε λΟ1πόν να βρω τον κωδικό που άνΟ1γε την τσάντα. «Θ ' αρχίσω με το μηδέν, μηδέν, μηδέν», μουρμούΡlΟα. 'f'V..λωστε ΤΙ μπορούσα να κάνω; Κουβάλησα την τσάντα στην κρεβατοκάμαρα του Μαμάλ κω τηs Νασρίν, γtα να μπορώ ν ' ακούω από το μπροσTlνό παράθυρο κάθε θόρυβο έξω στο δρόμο. Κάθισα στο πάτωμα κι άρχισα να σχηματίζω νούμερα στην κλΕΙδωνιά ξεΚΙνώνταc; από το 0-0-0. Μα όταν προσπά­ θησα ν ' ανοίξω την τσάντα, εκείνη παρέμΕΙνε ερμηTlκά κλΕΙσμένη. Δοκίμασα ύστερα τα νούμερα 0-0-1 κω ξαναπροσπάθησα. Μα πάλι XWplC; αποτέλεσμα. Με το ένα μου αφτί τεντωμένο γtα να μπορεί να πιάνΕΙ TOUC; θορύβουc; του δρόμου, ώστε ν ' ανTlληΦθώ έγκαφα την επιστροφή του Μουντί, συνέΧlΟα να ψάχνω συστημαTlκά κωνούριουc; συνδυασμούc;: 0-0-3, 0-0-4, 0-0-5. Προσπαθούσα XWPlC; σταματημό κι αυτή η επανάληψη με βοήθησε να περάσω αρκετή ώρα από τον απαί­ σιο χρόνο τηc; φυλακήc; μου XWplC; να το καταλάβω, μα μου δημιούρ­ γησε παράλληλα μια αίσθηση απωσιοδοξίαc;. Έφτασα στο 1-0-0 XWplC; κανένα αποτέλεσμα. ΣυνέΧlΟα. Η προσπά­ θΕΙά μου τώρα έμοιαζε δίχωc; νόημα, αφού ήταν πολύ πιθανόν να μην υπήρχε τίποτα στην τσάντα που να μπορούσε να μου χρησψέψεl σε κάτΙ. Μα είχα ακόμη να δοκψάσω 900 νούμερα κω τίποτε άλλο να ασχοληθώ για ν ' απασχολήσω το μυαλό μου. Έφτασα στο 1-1-4. Τίποτα. Έφτασα στο 1-1-5. Πάλι τίποτα. Γtατί συνέχιζα να βασανίζομω; 1-1-6. Τίποτα Έτρεμα με τη σκέψη nwc; θα μπορούσε ο Μουντί να επιστρέψει XWplC; να κάνει θόρυβο στο σπίTl, να γλιστρήσΕΙ σαν σκιά μέσα στο δωμάTlΟ κω να με βρΕΙ να παραβιάζω προσωπικά του πράγ­ ματα. 'EvaC; ακόμη κωνούριοc; συνδυασμόc;, τα νούμερα 1-1-7 κω εγώ .•

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

255

έκανα μια ακόμη προσπάθεια σχεδόν εκ των προτέρων αποτυ)(1lμένη, όπως πίστευα, ν ' ανοίξω την τσάντα. Βλέποντας τις δυο αγκράφες της ν ' ανοίγουν, ένιωσα την καρδιά μου να χτυπάει δυνατά! Όταν ανακάλυψα το περιεχόμενό της, η χαρά μού έκοψε την ανά­ σα. Εκεί μέσα βρισκόταν το τηλέφωνο, μια σύγχρονη ψηφιακή συ­ σκευή με όλα τα απαραίτητα καλώδιά της. Ο Μαμάλ την είχε αγορά­ σει σε ένα ταξίδι του στη Γερμανία. Το καλώδιο στην άκρη του είχε μια σύνδεση που έμοιαζε με ηλεκτρική πρίζα με δυο υποδοχές. Όρμησα προς το φις του τηλεΦώνου, μα σταμάτησα σχεδόν αμέ­ σως. Η Εσί ήταν σπίτι, ακριβώς από κάτω μου. Την άκουγα να πηγαι­ νοέρχεται και το μωρό να κάνει φασαρία. Κι ήξερα πως αυτές οι καταραμένες τηλεφωνlκές εγκαταστάσεις στο Ιράν ήταν δεύτερο πρά­ μα. Κάθε φορά που κάποιος O)(1lμάτιζε έναν αριθμό στο καντράν του τηλεΦώνου στο πάνω πάτωμα, το τηλέφωνο του κάτω πατώματος άφηνε κάποια ανεπαίσθητα κουδουνίσματα. Η Εσί θα το καταλάβαινε αμέσως. Μπορούσα λοιπόν να το διακινδυνεύσω; Σίγουρα όχι, το ή­ ξερα πως δε συμφωνούσε με ό,τι έκανε ο Μουντί, μα θα τον υπάκουε έτσι κι αλλιώς. Ακόμη θα έφτανε στο σημείο και να με κατασκοπεύσει, αν αυτό ήταν που επιθυμούσε ο Nτέτζαv της. Ο χρόνος περνούσε γρήγορα -είκοσι λεπτά, μισή ώρα. Στεκόμουν στο χολ με το τηλέφωνο στο χέρι, έτοιμη κάθε στιγμή να το βάλω στην πρίζα. Κάποτε άκουσα την εσωτερική πόρτα του διαμερίσματος της Εσί ν ' ανοίγει και να κλείνει. Ύστερα την εξωτερική πόρτα, που έβγα­ ζε στο δρόμο. Έτρεξα στο παράθυρο και πίεσα το πρόσωπό μου πάνω στο προστατευτικό παραπέτασμα, πρόλαβα να δω την Εσί και τα παιδιά της να κατηφορίζουν το δρόμο. Σπάνια έφευγε από το σπίτι της κι αν χρειαζόταν να το κάνει, ποτέ δεν έλειπε περισσότερο από λίγα λεπτά. Ο Θεός είχε ακούσει την προσευχή μου. Χωρίς καθυστέρηση, έβαλα το τηλέφωνο στην πρίζα και τηλεΦώ­ νησα στη XέλΕV στην πρεσβεία και κλαίγοντας με λυγμούς τις περιέ­ γραψα με λεπτομέρειες τη δύσκολη θέση μου, η οποία μέρα τη μέρα γινόταν αβάσταχτη. «Νόμιζα πως έμενες στο σπίτι της Έλεν», είπε η Χέλεν, «είναι καιρός να τακτοποιήσουμε τα πράγματα». «Όχι. Μ ' έχει κλειδώσει εδώ πάνω. Μου πήρε τη Μαχτόμπ. Δεν ξέρω πού βρίσκεται το κοριτσάκι μου, δεν ξέρω αν είναι καλά». «Τι μπορώ να κάνω για σένα;» με ρώτησε η Χέλεν. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

256

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ

-

OYΙΛfAM ΧΟΦΕΡ

«Δε θέλω να κάνεις τίποτα μέχρι να πάρω πίσω τη Μαχτόμm>, της είπα γρήγορα. «Δε θέλω να κάνω τίποτα που θα μπορούσε να βάλει σε κίνδυνο κι αυτήν την ελάχωτη πιθανότητα να την ξαναδώ». «Νομίζω πως θα έπρεπε να μιλήσεις με τον κύριο Βίνκοπ», μου πρότεινε η Χέλεν. Τον συνέδεσε αμέσως μετά μαζί μου. Γι ' άλλη μια φορά του εξήγησα πως δεν ήθελα με τίποτα να διακινδυνεύσω, μετά από μια ενεργό ανάμιξη της πρεσβείας στο φοβερό προσωπικό μου πρόβλημα, να χάσω για πάντα τη Μαχτόμπ. «Δεν ενεργείς λογικά», με συμβούλεψε. «Η πιο σωστή ενέργεια θα ήταν να έρθουμε εκεί κω να προσπαθήσουμε να σ ' ελευθερώσουμε. Κω φυσlκά ν ' αναφέρουμε στην αστυνομία πως σε έχουν κλΕΙδώσει μέσα στο σπίη». «'Ο)(1!» του Φώναξα από το τηλέφωνο. «Κι αυτό δεν είνω παράκληση, είνω διαταγή. Απαιτώ να μην κάνετε τίποτα. Ούτε καν να προσπαθή­ σετε να έρθετε σ ' επαφή μαζί μου. Μην κάνετε καμιά ενέργεια να με βοηθήσετε. Θα σας ξανατηλεφωνήσω μόλις μπορέσω, μα δεν ξέρω αν θα είνω αύριο, ή σε έξι μήνες από τώρα, ειλικρινά δεν ξέρω. Μα μην προσπαθήσετε σε καμιά περίπτωση εσείς να επικοινωνήσετε μαζί μου». Έκλεισα το τηλέφωνο κι αναρωηόμουν αν θα έπρεπε να διακινδυ­ νεύσω ένα ακόμη τηλεφώνημα στο γραφείο της Έλεν. Μα εκείνη τη στιγμή άκουσα ένα κλΕΙδί να γυρίζΕΙ στην κλειδαριά της εξωτερικής πόρτας. Η Εσί κω τα πωδιά της γυρνούσαν. Γρήγορα αποσύνδεσα το τηλέφωνο από την πρίζα, το έριξα μέσα στην τσάντα κω την ξανά βα­ λα στη θέση που την είχε αφήσΕΙ ο Μουντί. Ξαφνlκά άΡ)(1σα ν ' ανησυχώ για τη φωτογραφία που είχα τραβήξΕΙ του Μουντί τότε που πήρε τη Μαχτόμπ μακριά μου. Υπήρχαν κι άλλες φωτογραφίες στο φίλμ. Αν ης εμΦάνιζε, θα μάθωνε η είχα κάνει κω, ήμουν σίγουρη, η αντίδρασή του θα ήταν οργωμένη. Έψαξα στη θήκη της φωΤOγραφlKής του μηχανής μήπως κω βρω κάποlΟ φιλμ κω κα­ ταφέρω ν ' αντικαταστήσω μ ' αυτό το παλιό, μα όσο κι αν έψαξα δεν κατάφερα να βρω τίποτα. Η φωτογραφία τώρα δεν είχε καμιά σημασία για μένα, αφού το μόνο που έδειχνε ήταν η πλάτη της Μαχτόμπ την ώρα που ο Μουντί έσπρω­ χνε το καρότσι της. Σίγουρα δεν άξιζε τον κόπο να διακινδυνεύσω την οργή του. Άνοιξα τη φωτογραφική μηχανή κι άφησα το φιλμ να πάρΕΙ φως, ύστερα το ξαναέβαλα πάλι στη θέση του, ελπίζοντας πως είχα καταστρέψΕΙ ένα φιλμ με χρήσΙμες φωτογραφίες για τον Μουντί. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPlΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

257

Δυο μέρες αργότερα, χωρίς καμιά εξήγηση, η Εσί εγκατέλειψε το κάτω διαμέρισμα, παίρνοντας μαζί της τη Μαριάμ και τον Μεχντί. Κρυφοκοιτάζοντας από το παράθυρο, την είδα να μπαίνει σ ' ένα ρα­ διοταξί, κουβαλώντας με δυσκολία μια βαλίτσα και τα ατίθασα παιδιά της. Έδειχνε σαν να πήγαινε να επισκεφτεί κάποιους συγγενείς της. Ο Ρεζά έλειπε ακόμη από το σπίτι του για δουλειές. Τώρα ήμουν τελείως απομονωμένη. Μερικά βράδια ο Μουντί ερχόταν στο σπίπ άλλα πάλι όχΙ. Δεν ήξερα τι προτιμούσα πραγματικά από τα δυο. Aπεxθaνόμoυν και φο­ βόμουν τούτον τον άντρα, μα ήταν ο μόνος μου σύνδεσμος με την κόρη μου. Όσα βράδια ερχόταν, φορτωμένος με τρόφιμα, ήταν από­ τομος και σκυθρωπός, και δεν απαντούσε στις ερωτήσεις που του έκανα για τη Μαχτόμπ παρά μόνο, μ ' ένα σύντομο «Είναι καλά». «Πώς πάει στο σχολείο;» τον ρώτησα κάποτε. «Δεν πάει στο σχολείο», μου είπε απότομα. «Δεν τη δέχονται εκεί εξαιτίας όλων αυτών που έκανες. Είναι δικό σου το λάθος. Τα κατέ­ στρεψες όλα και τώρα δεν τη θέλουν ανάμεσά τους. Είσαι μεγάλος μπελάς». Ύστερα, εντελώς ξαφνικά, πέρασε σ ' ένα άλλο θέμα. «Είσαι πολύ κακιά σύζυγος», μου είπε περιφρονητικά. «Δεν μπόρεσες να μου χαρίσεις κι άλλα παιδιά. Έτσι μου έρχεται να σε χωρίσω και να πα­ ντρευτώ κάποια άλλη γυναίκα που θα μου κάνει σίγουρα ένα γιο». Και τότε ξαφνικά θυμήθηκα το σπιράλ μου. Τι θα γινόταν αν ο Μουντί το ανακάλυmε; Τι θα γινόταν αν με χτυπούσε κάποια φορά τόσο άσχημα, ώστε ν ' αναγκαστεί να με μεταφέρει στο νοσοκομε1ο και κάποιος Ιρανός γιατρός το ανακάλυmε; Αν ο Μουντί δε με σκό­ τωνε, τότε ίσως να το έKaνε η ίδια η κυβέρνηση. «Θα σε σύρω ως τον Χομεϊνί και θα του πω πως δεν τον συμπαθείς», μούγκρισε ο Μουντί. «Θα σε πάω σηκωτή στην κυβέρνηση και θα τους πω πως είσαι πράκτορας της C!A» . Σε κάποια άλλη στιγμή, που όλα θα βασίζονταν στην κοινή λογική, θα είχα ίσως αντιμετωπίσει αυτές τις απειλές με ειρωνεία. Μα είχα ακούσει ιστορίες γι ' ανθρώπους που τους είχαν κατηγορήσει με ελά­ χιστα ή και καθόλου στοιχεία κι ύστερα τους φυλάκισαν ή τους εκτέ­ λεσαν χωρίς να τους δώσουν ούτε την ευκαιρία μιας δίκης. Βρισκό­ μουν στο έλεος αυτού του aνισόρρoπoυ άντρα και της εξίσου aνισόρ­ ροπης κυβέρνησής του. Ήξερα πως παρέμενα ζωντaνή μόνο από καπρίτσιο του Μουντί και του αγιατολάχ του. Κλειδωμένη στο διαμέρισμα με το βασανιστή μου, δεν τολμούσα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

258

ΜΠΕΠ ΜΑΧΜΟ ΥΝΠ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

ούτε να διαφωνήσω μαζί του. Κάθε φορά που έβλεπα τα μάτια του να πετάνε φωτιές ανάγκαζα τον εαυτό μου να κρατάει κλειστό το στόμα του και έλπιζα πως δε θα άκουγε τους φοβερούς χτύπους της καρδιάς μου. Συγκέντρωνε το μεγαλύτερο μέρος της οργής του στο γεγονός πως δεν ήμουν μουσουλμάνα. «Θα καείς στις φλόγες της κόλασης», μου Φώναξε κάποτε. «Κι εγώ θα πάω στον ουρανό. Γιατί δεν ξυπνάς να δεις λιγάκι την πραγματι­ κότητα;» «Δεν ξέρω τι πρόκειται να μου συμβεί», του απάντησα ήρεμα, προ­ σπαθώντας να τον γαληνέΨω. «Δεν είμαι δικαστής. Μόνον ο Θεός είναι δικαστής». Εκείνες τις νύχτες που ο Μουντί διάλεγε να μείνει μαζί μου, κοιμό­ μαστε στο ίδιο κρεβάτι, μα ήταν πάντα απόμακρος. Μερικές φορές, παλεύοντας απελπισμένα για την ελευθερία μου, πήγαινα πολύ κοντά του κι ακουμπούσα το κεφάλι μου στον ώμο του, παρόλο που ένιωθα αναγούλα την ίδια στιγμή. Μα ο Μουντί δεν έδειχνε διόλου να ενδια­ φέρεται. Βογκούσε και γύρναγε πλευρό. Το πρωί με άφηνε μόνη μου, παίρνοντας πάντα μαζί του την τσάντα του με το τηλέφωνο. Κόντευα να τρελαθώ από τον τρόμο και την ανία που ένιωθα. Πο­ νούσα ακόμη κι ένιωθα να μου ξεσκίζονται τα σωθικά από εκείνη τη φοβερή πάλη, με είχε καταλάβει κατάθλιψη κι απελπισία. Έμενα ξα­ πλωμένη για ώρες, ανίκανη να κοιμηθώ, μα κι ανίκανη να σταθώ όρθια. 'ΑΛλες φορές πάλι πήγαινα πάνω κάτω στο διαμέρισμα ψάχνο­ ντας κι εγώ δεν ξέρω τι. Οι μέρες περνούσαν αβέβαιες. Δεν πρέπει να είχε περάσει πολύς καιρός, μα εγώ είχα χάσει πια την αίσθηση του χρόνου κι ούτε που ενδιαφερόμουν να μάθω τι μέρα της εβδομάδας ήταν ή τι μήνας ή αν θα ανέτελλε ο ήλιος το επόμενο πρωινό. Το μόνο που ήθελα ήταν να ξαναδώ την κόρη μου. Στη διάρκεια μιας από εκείνες τις ημέρες της αγωνίας, ο Φόβος μου συγκεντρώθηκε στην ύπαρξη του σπιράλ στο κορμί μου. Χώνοντας βαθιά τα δάχτυλά μου στον κόλπο μου, έψαχνα απεγνωσμένα για το σπαγκάκι του μπακιρένιου ελάσματος που ήταν συνδεμένο με το σπι­ ράλ Το βρήκα κάποτε, μα δίστασα για μια στιγμή. Τι θα συνέβαινε αν άρχιζα να αιμορραγώ; Ήμουν κλειδωμένη εδώ μέσα χωρίς ούτε καν την πολυτέλεια ενός τηλεΦώνου. Τι θα γινόταν λοιπόν αν πάθαινα ακατάσχετη αιμορραγία; Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

259

Εκείvη τη στιγμή δε vοιαζόμουv πια για το av θα ζούσα ή av θα πέθαιvα. Τράβηξα το έλασμα κι έβαλα τις φωvές από TOV πόvο, μα το σπιράλ παρέμεvε σταθερό στη θέση του. Προσπάθησα αρκετές ακόμη φορές, τραβώvτας με περισσότερη δύvαμη, εvώ το πρόσωπό μου είχε συσπαστεί ολόκληρο από TOV πόvο που γιvόταv όλο κι εvτοvότερος. Μα ακόμη δεv έλεγε Va χαλαρώσει η αvτίσταση του σπιράλ. Στο τέλος άρπαξα έvα τσιμπιδάκι από το σετ του μαvικιούρ μου και το συvέδεσα πάvω στο έλασμα. Με μια αργή, αλλά σταθερή κίvηση, που μου προ­ ξεvούσε κραυγές αγωvίας, στο τέλος τα κατάφερα. Στα χέρια μου τώρα κρατούσα το σπιράλ που θα μπορούσε Va με είχε καταδικάσει σε θάvατo. 'EVIwea μέσα μου Va ποvώ. Περίμεvα αρκετά λεπτά για Va σΙγ't)υρευτώ πως δεv αιμορραγούσα. Το ,κοίταξα, ήταv μια στεvή, λευκή , αδιαφαvής, πλαστική λωρίδα που είχε μήκος λιγότερο από μια ίvτσα, συvδεδεμέvη με το vήμα του χάλκιvου ελάσματος. Τώρα τι θα το έκαvα; Δεv μπορούσα Va το ρίξω στα σκουπίδια και Va διακιvδυvεύσω ακόμη και τηv απίθαvη περίmω­ ση va το βρει ο Μουvτί. Ως γιατρός θα το αvαγvώριζε αμέσως. Av το έριχνα στηv τουαλέτα; Δεv μπορούσα va είμαι σίγουρη πως δε θα επέπλεε στο vερό. Ή πως δε θα βούλωvε τηv αποχέτευση και θα xρειαζόταv va φωvάξουμε TOV υδραυλικό, θα το έβρισκε άραγε εκείvος και θα έδειχνε oτov Moυvτί το παράξεvο υλικό που είχε γίvει αιτία για όλη αυτή τη φασαρία; Αυτό το μέταλλο ήταv μαλακό. Ίσως va μπορούσα va το κόψω σε μικρά κομμάτια. Βρήκα έvα ψαλίδι αvάμεσα στα oύVEpya ραmικής της Νασρίv κι έπεσα με τα μούτρα va το κόψω σε πολύ μικρά κομματάκια. Έτρεξα ύστερα κι έφερα το τραπεζομάχαιρό μου και γρήγορα άρ­ χισα va μετακιvώ το παραβάv. Σκύβοvτας πάvω από το πεζοδρόμιο, περίμεvα τηv κατάλληλη στιγμή που KΑVείς δε θα περvούσε. 'Αφησα τότε τα κομμάτια του σπιράλ μου va παρασυρθούv στους δρόμους της Τεχεράvης.

Τα γεvέθλια του πατέρα μου ήταv στις 5 Απριλίου. Θα γιvόταv εξήvτα πέvτε. Ήξερε άραγε πως ήμουv ακόμη ζωvταvή; Δεv μπορούσα va του προσφέρω δώρα. Δεv μπορούσα va του φτιάξω γλυκά. Δεv μπορούσα ούτε ακόμη KQI· Va του τηλεφωvήσω για va του ευχηθώ. Δεv μπορούσα va του στείλω κάρτες. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

260

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Δεν ήξερα αν είχαν περάσει ή αν επρόκεnο να έρθουν τα γενέθλιά του, γιατί είχα χάσει τελείως την αίσθηση του χρόνου, κω ιδιαίτερα των συγκεκριμένων ημερομηνιών. Μερικές φορές τη νύχτα στεκόμουν στο μπαλκόνι κοnάζοντας το φεγγάρl κω σκεφτόμουν πως όσο μεγάλος κι αν είνω ο κόσμος, υπάρ­ χει μόνο ένα φεγγάρl, που λάμπει το ίδιο για τον Τζον κω τον Τζο, για τη μαμά κω τον μπαμπά, όπως και για μένα. Το ίδιο εκείνο φεγγάρl που έβλεπε τώρα κω η Μαχτόμπ. Ήταν ο σύνδεσμος ανάμεσα σε μένα κω όλους εκείνους που αγα­ πούσα.

Μια μέρα έτυχε να ρίξω μω μαTlά από το παράθυρο και σχεδόν σταμάτησε η ανάσα μου. Έξω από το σπίTl είδα τη δεσποινίδα Αλαβί, στεκόταν στο πεζοδρόμιο του στενοσόκακου κω με κοίταζε. Για μια στιγμή πίστεψα πως ήταν οmασία, δημιούργημα του ταραγμένου μου μυαλού. «Τι κάνεις εδώ πέρα;» τη ρώτησα έκπληκτη . «Περιμένω ψρες μήπως κω σε δω», μου είπε. «Ξέρω ΤΙ σου συμβαί­ νει». Πώς ανακάλυψε πού έμενα; Μήπως της το είπαν στην πρεσβεία; Στο σχολείο; Δε μ ' ένοιαζε. Με είχε συνεπάρει το γεγονός πως έβλεπα αυτήν τη γυναίκα που ήταν πρόθυμη να διακινδυνεύσει τη ζωή της για να με βγάλει έξω από τη χώρα μαζί με τη Μαχτόμπ. «Τι μπορώ να κάνω για σένα;» με ρώτησε η δεσποωίδα Αλαβί. «Τίποτα», της απάντησα, ενώ ένιωθα να βουτώ όλο κω περισσότερο στη δυστυχία. «Θέλω να σου μιλήσω», μου είπε, χαμηλώνοντας τον τόνο της φω­ νής της, συνειδητοποιώντας πως θα μπορούσε να τραβήξει την προ­ σοχή κάποιων, αν την έβλεπαν να μιλάει, στην αρχή του στενοσόκα­ κου, σε μια γυναίκα ψηλά σ ' ένα παράθυρο του επάνω πατώματος και μάλιστα στα αγγλικά. «Περίμενε!» της είπα. Μέσα σε λίγα λεmά έβγαλα από τη θέση του το παραβάν. Ύστερα έσκυψα το κεφάλl μου ακουμπώντας το στα κάγκελα του παραθύρου κω συνεχίσαμε την παράξενη κουβέντα μας σε χαμηλότερους τόνους τώρα. «Παρακολουθούσα το σπίTl μέρες», μου είπε η δεσποινίδα Αλαβί. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

261

Μου εξήγησε πως ο αδερΦός της είχε έρθει μαζί της κω πως είχε παραμείνει για κάπο1Ο διάστημα στο αυτοκίνητο. Μα προκάλεσαν την προσοχή κάποιου που τους ρώτησε Τ1 έκαναν εκεί πέρα. Ο αδερΦός της δεσποωίδας Αλαβί του είπε πως παρακολουθούσε ένα κορίτσι που έμενε σε κάπο1Ο από αυτά τα σπίΤ1α, επεtδή ήθελε να το παντρευτεί. Αυτή η εξήγηση φάνηκε λογική στον άγνωστο, μα το συγκεΚΡΙμένο περισταΤ1κό μεγάλωσε την ανησυχία του αδερφού της. Για όπο1Ο λόγο κω να το έκανε, έφυγε κι άφησε μόνη της τη δεσπOlνίδα Αλαβί. «Τα πάντα είνω έΤΟΙμα για το ταξίδι στο 2αχιντάν», μου είπε. «Δεν μπορώ να πάω. Δεν έχω μαζί μου τη Μαχτόμπ». «Μην ανησυχείς, θα τη βρούμε κω τη Μαχτόμπ». Θα μπορούσε να Kάνεt κάΤ1 τέτοιο; «Μην Kάνεtς, σε παρακαλώ, τίποτα που να τους βάλεt σε υποψίες», την παρακάλεσα. Κούνησε αρνηΤ1κά το κεφάλl της. Ύστερα έφυγε με τον ίδ1Ο μυστη­ ριώδη τρόπο που είχε έρθεt. Ξανάβαλα το παραβάν στη θέση του, έκρυψα το τραπεζομάχαφο κω για άλλη μια φορά βυθίστηκα στο λήθαργο, ενώ αναρωΤ1όμουν αν όλα αυτά δεν ήταν όνεφο κω όχι πραγμαΤ1κότητα.

Ο Θεός θα πρέπει να είχε επlβραδύνεt την κίνηση της γης. Οι ώρες κυλούσαν απελπιστικά αργές στις πιο μοναχικές μέρες της ζωής μου. Έπρεπε οπωσδήποτε να βρω κάΤ1 ν ' απασχοληθώ. Στο μυαλό μου δούλευα ένα σατανικό σχέδ1Ο για να επlκοωωνήσω με τη Μαχτόμπ. Με τα τρόΦΙμα που έφερνε ο Μουντί στο σπίΤ1 προ­ σπαθούσα να μαγεφέψω τ ' αγαπημένα της φαγητά κω να της τα στείλω με τον πατέρα της. Το μπουλγκάρ πιλάφl ήταν μια νοστΙμιά που την ξετρέλωνε. Με λίγο λευκό νήμα που βρήκα κατάφερα να της πλέξω ένα ντε­ λικάτο ζευγάρι μποτίτσες για την κούκλα της. Ύστερα θυμήθηκα δυο πουκάμlΟα με στενό σηκωτό γlΟκά που φορούσε σπάνια, γιατί παρα­ πονιόταν πως την έσφιγγαν πολύ στο λαΙμό. Έκοψα τους γιακάδες για να τα κάνω Π1Ο άνετα κω με τα κομμάΤ1α που περίσσεψαν έΦΤ1αξα κι άλλα κουκλόρουχα. Βρήκα μια λευκή μακρυμάνlκη μπλούζα που της είχε στενέψεΙ. Κόβοντας τα μανίκια κω προσθέτοντάς τα στη μέση, τη μετέτρεψα σε μια μπλούζα κοντομάνικη αρκετά φαρδιά για να τη φορέσεl. Ο Μουντί πήρε τα δώρα που προορίζονταν για τη Μαχτόμπ μαζί Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

262

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

του, μα αρνήθηκε να μου δώσει οποιαδήποτε πληροφορία για την κόρη μου, μόνο μια φορά μου μίλησε γι ' αυτήν, όταv μου έφερε πίσω TIC; μπότεc; για την κούκλα. «ΛέεΙ nwc; δεν TIC; θέλεΙ εκεί, επεΙδή φοβάτω nwc; τα άλλα πωδιά θα τηc; TIC; βρομίσουν», μου εξήγησε. Ένιωσα ανακούφιση, μα παρέμεωα ανέκφραστη γιατί δεν ήθελα ο Μουντί να συνειδητοποιήσεΙ αυτό που είχε μόλιc; συμβεί. Θαρρα­ λέα η μικρή Μαχτόμπ είχε ανηληΦθεί αμέσωc; το σχέδιό μου. Κι εί­ χε επιλέξεΙ αυτόν τον τρόπο για να μου πει: «Μαμά, είμω ζωvτα­ νή». Κω ακόμη να με πληροφορήσεl nwc; βΡIOKότΑV μαζί με άλλα πωδιά. Αυτό απέκλεΙε το σπίη τηc; Αμεγlέ Μποζόργκ, δόξα να ' χει ο Θεόc;. Αλλά πού μπορεί να ήταν; Για να πολεμήσω την ανία κω τον εκνευΡlΟμό μου άΡΧlΟα τώρα να διαβάζω τα αγγλόφωνα βιβλία του Moυvτί που αΦθονούσαν στο �ίT1. Τα περισσότερα αναφέρονταν στο Ισλάμ, μα δε μ ' ένοιαζε. Τα διά­ βαζα από την πρώτη σελίδα wc; την τελευταία. Βρήκα ακόμη κι ένα λεξικό του Γουέμπστερ κω το διάβασα ολόκληρο κι αυτό. Ευχόμουν βέβωα στη θέση του να ήταν η Βίβλοc;. Ο Θεόc; ήταν ο μοναδlκόc; μου σύvτροφοc; OΤIC; ανιαρέc; μέρεc; κω νύχτεc; που περνούσα. Μιλούσα μαζί του ακατάπαυστα. ΣταδlOκά, μlO φοβερή ιδέα σφηνώθηκε στο ταραγμένο μου μυαλό. Ανίσχυρη κω παγιδευμένη, ανίκανη να κάνω οηδήποτε για να προστατέψω τον εαυτό μου, ήμουν πρόθυμη ν ' ακολουθήσω μια πορεία δράσηc; που θα μπορούσε να με ξΑVαφέΡεI KOVΤά στη Μαχτόμπ. Κι έτσι έστρεψα την προσοχή μου στη θρησκεία του Moυvτί. Με μεγάλη προσοχή μελέτησα ένα βιβλίο που έδινε λεπτομερείc; οδηγίεc; για τα έθψα κω το τελετουργικό τηc; lσλαμlκήc; npoafUxήc;, κι άρχισα ν ' ακολουθώ λέξη npoc; λέξη TIC; συγκεκρψένεc; οδηγίεc;. Πριν την προσευχή έπλενα τα χέρια μου, τα μπράτσα μου, το πρόσωπό μου κω τα πόδια μου. Ύστερα φορούσα ένα λευκό τσαντόρ εΙδικό για προσευχή. Όταν κάπΟIΟC; γονατίζεΙ στη διάρκεια τηc; lσλαμlκήc; προ­ afUxήC;, σκύβεΙ npoc; τα μπροc; το κορμί του θέλοvταc; έτσι να δείξεΙ nwc; είνω δούλοc; στη θέληση του Αλλάχ, το κεφάλl του όμωc; δεν πρέπεΙ ν ' αγγίξει KΑVένα αντικείμενο που το έχεΙ φηάξεl αvθρώπlνo χέρΙ. Έξω, στο ύπωθρο, αυτό είνω απλό. Μέσα, σε κλεΙστούc; χώρουc; ο ικέτηc; πρέπει να χρησψοποιεί μια πέτρα npoafUxήc;, υπήρχαν αρκε­ τέc; από αυτέc; στο σπίτι ΉτΑV απλοί μικροί σβόλοι από ξερό πηλό, που είχαν διάμετρο γύρω στη μια ίvτσα. ΟΠΟlΟδήποτε χώμα ήταν Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

263

κατάλληλο γι ' αυτήν τη δουλειά, μα οι πέτρες προσευχής ήταν ειδικά φτιαγμένες από πηλό της Μέκκας. Ντυμένη με το λευκό τσαντόρ, σκυμμένη ολότελα για ν ' αγγίζει το κεφάλl μου την πέτρα, με το βιβλίο με τις οδηγίες ανοιγμένο στο πάτωμα μπροστά μου, έκανα δοκιμές στις προσευχές μου ξανά και ξανά. Ύστερα ένα πρωί, την ώρα που ο Μουντί σηκωνόταν από το κρε· βάτι, με είδε ξαφνlασμένος να τον ακολουθώ στην ιεροτελεστία του πλυσίματος. Με παρακολουθούσε έκπληκτος να φορώ το λευκό τσα· ντόρ και να παίρνω τη θέση μου στο χολ. Ήξερα ακόμη και πού ακριβώς έπρεπε να σταθώ -όχι πλάι του, αλλά πίσω του. Μαζί στρα­ φήκαμε προς τη μεριά της Μέκκας κι αρχίσαμε τους ψαλμούς μας. Ο σκοπός μου είχε δυο στόχους. Ήθελα να τον ευχαριστήσω, γιατί ακόμη κι αν υποmευόταν το σχέδιο που επιμελημένα έκρυβα, θα κα­ ταλάβαινε πως προσπαθούσα να κερδίσω την εύνοιά του με απώτερο στόχο την επιστροφή της Μαχτόμπ, μα κι αυτό δε μετρούσε; Το να πάρει τη Μαχτόμπ μακριά μου ήταν η τελευταία λύση που του είχε απομείνει για να με υποτάξει στα σχέδιά του που αφορούσαν τη ζωή μας σε συνάρτηση πάντα με την παραμονή μας στο Ιράν. Δεν ήταν αυτό απόδειξη πως η στρατηγική του αυτή είχε αρχίσει να φέρνεl αποτελέσματα; Κι όμως παρ ' όλους τους στόχους που είχα βάλει στη ζωή μου, ήμουν περισσότερο ειλικρινής στις ισλαμικές μου προσευχές από ό­ σο θα μπορούσε να πιστέψει ο Μουντ1. Ήμουν στ ' αλήθεια απελπι­ σμένη για βοήθεια από οπουδήποτε κι αν προερχόταν αυτή. Αν ο Αλλάχ ήταν το ίδιο υπέρτατο ον, όπως ο δικός μου ο Θεός, θα εκτε­ λούσα τις εντολές του όσο καλύτερα μπορούσα. Ήθελα να ευχαριστή­ σω τον Αλλάχ περισσότερο από όσο ήθελα να ευχαριστήσω τον Μου­ ντ1. Αφού ολοκληρώσαμε τις προσευχές μας, ο Μουντί μου είπε σύντο­ μα: «Θα πρέπει να πάψεις να τις λες στ ' αγγλικά». Τώρα είχα μια επιπλέον δουλειά να φέρω σε πέρας. Σε όλη τη διάρκεια της ίδιας μέρας και για αρκετές μέρες μετά έκανα εξάσκηση στις αραβlκές λέξεις, προσπαθώντας να πείσω τον εαυτό μου πως αυτό δε θα γινόταν αιτία να γίνω, στην πραγματικότητα, μια πιστn. Ιρανή νοικοκυρά.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

264

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜο γΝΤΙ - ογΙΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

Η Έλεν ξαvαήρθε μια μέρα και μου χτύπησε το κουδούνι της πόρ­ τας. Τα είπαμε από το παράθυρο. «Το ξέρω πως ο Μουντί μας απαγόρευσε να έρθουμε σε οποιαδή­ ποτε επαφή μαζί σου, μα έπρεπε να μάθω τι κάνεις, να σιγουρευτώ πως είσαι ακόμη ζωντανή», μου είπε. «Μήπως άλλαξε τίποτα στη συμπερι­ φορά του;» «Όχι». «Ξέρεις πού βρίσκεται η Μαχτόμπ;» «Όχι. Μήπως ξέρεις εσύ;» «Όχι», μου απάντησε η Έλεν. Ύστερα μου πρότεινε κάτι. «Νομίζω πως ίσως θα έπρεπε να ζητήσεις από τον αγά Χακίμ να σε βοηθήσει, ο Μουντί τον σέβεται ιδιαίτερα. Αν θέλεις θα μπορούσα να του μιλήσω εγώ για σένα». «Όχι», της είπα γρήγορα. «Αν ο Μουντί ανακαλύψει πως έχω έρ­ θει σ ' επαφή με οποιονδήποτε, θα κάνει χειρότερα πράγματα α­ πό αυτά που έχει κάνει μέχρι τώρα. Δε θέλω να προχωρήσω σε ο­ ποιαδήποτε ενέργεια θα μπορούσε να μου δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα. Το μόνο που πραγματικά θέλω είναι να δω τη Μα­ χτόμπ». Η Έλεν συμφώνησε με τη λογική μου, κουνώντας την KaMmpa του τσαντόρ της απογοητευμένη. «Υπάρχει όμως κάτι που θα μπορούσες να κάνεις για μένα», της είπα. «Θα μπορούσες να μου φέρεις την Καινή Διαθήκη σου». «Ναι», συμφώνησε η Έλεν. «Μα πώς θα τα καταφέρεις να την ανε­ βάσεις εκεί πάνω;» «Θα δέσω ένα κομμάτι σπάγκο σ' ένα καλάθι ή θα σκεφτώ κάτι άλλο». «Εντάξει». Η Έλεν έφυγε, μα δε μου έφερε ποτέ την Καινή Διαθήκη. Ίσως, νιώθοντας τύψεις για την κρυφή της επίσκεψη, να τα είχε πει όλα στον Χορμόζ.

Στεκόμουν έξω στο πίσω μπαλκόνι ένα ηλιόλουστο πρωινό και α­ ναρωτιόμουν αν ακόμη αντιδρούσα λογικά. Για πόσο διάστημα θα συνεχιζόταν αυτό; Προσπάθησα να μετρήσω αντίστροφα και να φτά­ σω στη μέρα της πάλης. Ήταν ένα μήνα πριν; Δυο μήνες Δεν μπο­ ρούσα να θυμηθώ. ΑποΦάσισα λοιπόν να μετρήσω τις Παρασκευές Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

265

γιατί ήταν οι μόvεc; μέρεc; που ήταν διαφορετικέc;, αφού ήταν γεμάτεc; με καλέσματα για προσευχή . Προσπάθησα όσο περισσότερο μπορού­ σα, αλλά το μόνο που κατάφερα να θυμηθώ ήταν μόνο μια Παρα­ σκευή από τη φοβερή εκείνη μέρα. Μήπωc; είχε περάσει μια εβδομάδα; Λιγότερο από δυο; Ήταν ακόμη Απρίλης Στην άλλη άκρη τηc; τσιμεντέvιαc; αυλήc; στον πλαϊνό δρόμο, πρό­ σεξα μια γειτόνισσα να με κοιτάζει από το αvoιxτό τηc; παράθυρο. Δεν την είχα ξαναδεί άλλη φορά. «Από πού είσαι;» μου Φώναξε ξαφνικά με διστακτικά αγγλικά. Ξαφνιάστηκα. Μα αμέσως άρχισα να γίνομαι επιφυλακτική. «Γιατί ρωτάς» «Γιατί φαίνεσαι nwc; είσαι ξένη». Η απογοήτευση χαλάρωσε τη γλώσσα μου και τα λόγια μου βγήκαν ασυγκράτητα. Δεν επέτρεψα στον εαυτό μου v ' αναρωτηθεί ή ακόμη και v ' ανησυχήσει για το Αv η γυναίκα αυτή ήταν φίλος ή εχθρόc;. «Είμαι παγιδευμένη σ ' αυτό το σπίτι», τηc; είπα φλύαρα. «Μου πήραν μακριά μου την κόρη μου και με κλείδωσαν εδώ μέσα. Χρειάζομαι βοήθεια. Σε παρακαλώ, κάνε κάτι για μένα». «Σε λυπάμαι για τη δύσκολη θέση σου», μου απάντησε. «Θα κάνω ό,τι μπορώ». Μα τι θα μπορούσε άραγε να κάνει; Μια Ιραvή νοικοκυρά σαν αυτή, στην πραγματικότητα είχε λίγη περισσότερη ελευθερία από αυτήν που είχα εγώ. Ύστερα μου ήρθε μια ιδέα. «Θέλω να στείλω ένα γράμμα στην οικογένειά μου», τηc; είπα. «ΕντάξεΙ. Γράψε εσύ το γράμμα. Ύστερα θα έρθω κάτω στο δρόμο και θα μου το ρίξειc;». Έγραψα βιαστικά ένα μπερδεμένο σημείωμα. Όσο πιο γρήγορα μπορούσα, TOUC; περιέγραψα TlC; καιvούριεc; Φρικιαστικέc; εξελίξειc; τηc; ζωήc; μου και προειδοποίησα τη μητέρα και τον πατέρα μου να μην εξασκήσουν καμιά έντονη πίεση στην πρεσβεία ή στο Στέιτ Ντιπάρ­ τμεντ προς το παρόν. Τουλάχιστον όχι μέχρι να ξαναέπαιρνα πίσω τη Μαχτόμπ. Τouc; έγραφα πόσο πολύ TOUC; αγαπούσα όλουc; TOUC;. Έκλαιγα με λυγμούc; την ώρα που έγραφα τούτο το γράμμα. Ξεβίδωσα το παραβάν από το μπρoστιvό παράθυρο και, με το φά­ κελο στο χέρι, περίμενα να παρουσιαστεί η γυναίκα στο στενοσόκακο. Δεν υπήρxαv πολλοί πεζοί εκείνη την ώρα, μα δεν ήμουν απόλυτα σίγουρη αν θα κατάφερνα να την αναΥνωρίσω, έτσι όπωc; θα ήταν τυλιγμένη στο τσαντόρ τηc;, όπως όλεc; οι άλλεc; γυvαίκεc; της ΤεχεράDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

266

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

νης. Οι ελάχιστες που πέρασαν δεν έδωσαν κανένα σημάδι πως με αναγνώριζαν. Μια άλλη άρχlOε να πλη σιάζει. Φορούσε ένα μαύρο μΣVτό κOt το ρουσσρί της, κOt προχωρούσε σχεδόν τρέχοντας, σκυφτή πάντα έδει· χνε πως πιθανότατα πήγOtνε βιαστική σε κάποto θέλημα, μα καθώς πληmαζε στο παρατηρητήριό μου, κοίταξε προς τα πάνω κot κούνη σε τόσο ανεπαίσθητα το κεφάλl της, ώστε δύσκολα θα μπορούσε να γίνΕΙ αντιληmή από κάποtOν περαστικό. Το γράμμα γλίστρη σε από τα δά· χτυλά μου κι Επεσε ανάλαφρα στο πεζοδρόμιο σαν να ήταν φύλλο που Επεφτε από δέντρο. rρήγορα η γυναίκα το μάζεψε από κάτω κot το έχωσε μέσα στο παλτό της, χωρίς ούτε μια στιγμή να μΕΙώσεl το γρή. γορο περπάτημά της. Ήταν η πρώτη κot η τελευταία φορά που την έβλεπα. Αν κot από τότε περνούσα πολλές φορές αρκετή ώρα στο πίσω μπαλκόνι, ελπί· ζοντας πάντα πως θα την ξαναδώ, θα πρΕπεl να το κατάλαβε πως ο κίνδυνος ήταν πολύ μεγάλος για να συνεχίσΕΙ να μου προσφέρεl τη βοήθειά της.

Όπως είχα ελπίσει, η συμμετοχή μου στην προσευχή μαλάκωσε λιγάκι τον Μουντί. Σαν ανταμοιβή, μου έφερε την Kείj(άv , μια αγγλό­ φωνη καθημερινή εφημερίδα. Όλα της τα άρθρα ήταν ανόητα κι έ­ καναν στο μεγαλύτερο μέρος τους φανlκή προπαγάνδα, μα τουλάχι­ στον είχα τώρα κάτι να διαβάσω στη δικιά μου γλώσσα πέρα από θρησκευηκά βιβλία κot λεξικά, κot τώρα πια, με αφορμή την εφημε­ ρίδα, ήξερα κot η ημερομηνία είχαμε. Ήταν τόσο δύσκολο για μένα να πιστέψω πως μόνο μιάμιση εβδομάδα είχε περάσει όλον αυτόν τον καφό που βρισκόμουν στην απομόνωση. Ίσως η Kείj(ΆV να είχε ψεύ­ ηκη ημερομηνία, σκέφτηκα, σαν ης ψευηές που έλεγε κot για όλα τ ' άλλα πράγματα. Η συγκεκρψένη εφημερίδα έφερε μια ξαφνlκή αλλαγή στην κατά­ στασή μου, ή, για να το πω καλύτερα, στη συμπεριφορά του Μουντί. Τώρα ερχόταν στο διαμέρισμα κάθε βράδυ, κουβαλώντας μου την Kείj(ΆV κot ήξερα πως μερικές φορές αυτό το έκανε με ιδιαίτερη ευ­ χαρίστη ση. «Φράουλες», μου ανάγγειλε όταν γύρισε στο οπίη αργά κάποto απόγευμα. «Ήταν ακριβές κot δυσκολεύτηκα πολύ να ης βρω». Τι παράξενη χεφονομία! Είχε αρνηθεί στη Μαχτόμπ ης φράουλες Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

267

που τόσο λαχταρούσε εκείνο το βράδυ που γυρνούσαμε από το σπίτι της Έλεν και του Χορμόζ, το τελευταίο βράδυ που η Μαχτόμπ κι εγώ περάσαμε μαζί. Είχα να φάω ΦΡάουλες κοντά ένα χρόνο. Βέβαια, αυτές ήταν μικρο­ σκοπικές και χωρίς χυμούς και από γεύση δεν έλεγαν και πολύ σπου­ δαία πράγματα, μα εκείνη τη στιγμή μου φάνηκαν πως ήταν το πιο υπέροχο πράγμα στον κόσμο. Καταβρόχθισα τρεις μαζεμένες και με δυσκολία συγκρατήθηκα να μη φάω κι άλλες. «Πάρε τις υπόλοιπες για τη Μαχτόμπ», του είπα. «Εντάξει», μου απάντησε. Μερικά βράδια ο Μουντί ήταν σχετικά ευχάριστος απέναντί μου, πρόθυμος να κουβεντιάσουμε λιγάκι μαζί. 'ΑΛλα πάλι ήταν αδιάφορος και απειλητικός. Και παρόλο που διαρκώς τον ρωτούσα για τη Μα­ χτόμπ, ποτέ δε μου έλεγε τίποτα γι ' αυτήν. «Για πόσο διάστημα θα συνεχιστεί αυτό;» τον ρώτησα κάποτε. Δε μου απάντησε, μόνο τον άκουσα να μουγκρίζει. Η μια μέρα στοιβαζόταν πάνω στην επόμενη άθλια μέρα.

Το κουδούνι της πόρτας μας ξύπνησε καταμεσής της νύχτας. Πά­ ντοτε σ ' ετοιμότητα να υπερασπιστεί τον εαυτό του από τους δαίμονες που τον βασάνιζαν, ο Μουντί πήδηξε από το κρεβάτι και βιάστηκε να πάει γρήγορα στο παράθυρο που έβλεπε στην πρόσοψη του σπιτιού. Ξυπνώντας από το λήθαργό μου, από την κρεβατοκάμαρα που βρι­ σκόμουν άκουσα τη φωνή του Μοσταφά, του τρίτου γιου του Χατζί Μπαμπά και της Αμεγιέ Μποζόργκ. Άκουσα τον Μουντί να του λέει στα φαρσί πως θα πήγαινε γρήγορα μαζί του. «Τι τρέχει;» τον ρώτησα την ώρα που επέστρεφε στην κρεβατοκά­ μαρα για να ντυθεί. «Η Μαχτόμπ είναι άρρωστη», μου είπε. «Πρέπει να φύγω». Η καρδιά μου άρχισε να χτυπά δυνατά. «'Ασε με να έρθω μαζί σου!» του Φώναξα. «Όχι. Εσύ θα μείνεις εδώ». «Σε παρακαλώ». /Οχι !» «Σε παρακαλώ, φέρε την πίσω στο σπίτι». «Όχι. Δεν πρόκειται ποτέ να την ξαναφέρω στο σπίτι». Καθώς βάδιζε προς την πόρτα, πήδηξα από το κρεβάτι κι έτρεξα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

268

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

ξοπίσω του, έτοιμη ακόμη και να πετάξω πάνω από τους δρόμους της Τεχι:ράνης με τα νυχτικά, αν αυτό θα μ ' έφερνε κοντά στην κόρη μου. Μα ο Μουντί μ ' έσπρωξε στο πλάι, κλείδωσε την πόρτα πίσω του και με άφησε μόνη μου ν ' αντιμετωπίσω αυτόν τον καινούριο τρόμο. Η Μαχτόμπ ήταν άρρωστη! Και τόσο άρρωστη που αναγκάστηκαν να στείλουν τον Μοσταφά να ειδοποιήσει τον Moυvτί μέσα στ ' άγρια μεσάνυχτα. Θα την πήγαινε στο νοσοκομείο; Ήταν λοιπόν τόσο άρ­ ρωστη; Τι είχε πάθει; Μωρό μου, μωρό μου, μωρό μου! φώναξα. Αυτήν την ατέλειωτη νύχτα δακρύων και μαύρης απελπισίας, προ­ σπάθησα να εξηγήσω την έννοια αυτής της καινούριας πληροφορίας που αφορούσε τη Μαχτόμπ. Γιατί να έρθει ο Μοσταφά; Ύστι:ρα θυμήθηκα πως ο Μοσταφά και η γυναίκα του, η Μαλούκ, έμεναν μόνο τρία οικοδομικά τετράγωνα μακριά από εμάς. Θα ήταν ένα εξαιρετικό μέρος για τον Μουντί να την εγκαταστήσει εκεί. Η Μαχτόμπ τους ήξι:ρε και τα πήγαινε πολύ καλά με τα παιδιά τους. Και η Μαλούκ, τουλάχιστον, ήταν λιγάκι πιο καθαρή και πιο φιλlκή από κάποια άλλα μέλη της οικογένειας. Η σκέψη πως η Μαχτόμπ ήταν στο σπίτι του Μοσταφά και της Μαλούκ μου πρόσφι:ρε μια αμυδρή ικανο­ ποίηση, μα ήταν μικρή παρηγοριά για τον πόνο που είχα στην καρδιά μου. Ένα παιδί χρειάζεται τη μητέρα του περισσότερο όταν είναι άρ­ ρωστο. Προσπάθησα να της στείλω την αγάπη μου και να την ανα­ κουφίσω με τη σκέψη μου, προσευχήθηκα να μπορούσε να μ ' ακούσει και να νιώσει το πόσο βαθιά ήταν η έγνοια μου για κείνη. Στη διάρκεια των πι:ρασμένων εβδομάδων είχα σκεφτεί πως είχα φτάσεl στο έσχατο σημείο αντοχής, μα τώρα η απελπισία με έσπρωχνε ακόμη πιο χαμηλά. Οι βαριές, φοβι:ρές ώρες της νύχτας βαθμηδόν έδωσαν τη θέση τους στο πρωί, κι ακόμη κανένα νέο από τη Μαχτόμπ. Το πρωί κύλησε ακόμη πιο αργά. Με κάθε χτύπο της ταλα\πωρης καρδιάς μου Φώναζα το παιδί μου. «Μαχτόμπ, Μαχτόμπ, Μαχτόμπ!» Δεν μπορούσα να φάω ούτε να κοιμηθώ. Δεν μπορούσα να κάνω τίποτα απολύτως. Στο μυαλό μου στριφογύριζε η εικόνα της Μαχτόμπ στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου, μόνη της. Ένα μακρύ, οδυνηρό, καταθλιmlκό απόγευμα πέρασε. Πίστεψα πως ήταν η πιο μακριά μέρα της ελεεινής μου ύπαρξης. Μια τρελή, απεγνωσμένη ανάγκη με κατέλαβε. Κοίταξα έξω από το παράθυρο της κρεβατοκάμαράς μας, που έβλεπε στην εσωτερική με­ ριά του σπιτιού, κι είδα μια γυναίκα στην αυλή του πλαϊνού σπιτιού. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

269

Ήταν η υπηρεσία τους, μια γριά γυναίκα, τυλιγμένη στο τσαντόρ της. Σκυμμένη πάνω από ένα διακοσμητικό σιντριβάνι, προσπαθούσε να πλύνει κατσαρόλες και τηγάνια όσο καλύτερα μπορούσε με το ένα της χέρι, αφού το άλλο το χρησιμοποιούσε για να κρατάει σφιχτά το τσα­ ντόρ στο πρόσωπό της. Την είχα δει να κάνει αυτήν τη δουλειά αρ­ κετές φορές, μα δεν της είχα μιλήσει ποτέ μέχρι τώρα. Εκείνη τη στιγμή το αποφάσισα. Θα δραπέτευα από τη φυλακή, θα έτρεχα στο σπίτι του Μοσταφά και της Μαλούκ και θα έσωζα το άρρωστο παιδί μου. Ήμουν σε τέτοια αλλόφρονα κατάσταση, ώστε δεν μπορούσα να σκεφτώ λογικά, δε με απασχολούσαν πια οι εκρήξεις και οι απειλές του Μουντί. Όποιες κι αν ήταν οι συνέπειες, έπρεπε να δω το παιδί μου τώρα! Δεν υπήρχαν ούτε κάγκελα ούτε παραβάν σ ' αυτό το πισινό παρά­ θυρο. Τράβηξα μια καρέκλα ως εκεί, ανέβηκα πάνω της και σκαρφά­ λωσα στο παράθυρο, τα πόδια μου έψαχναν να βρουν το λεπτό περ­ βάζι που προεξείχε μόνο μια ίντσα ή το πολύ δυο από τον εξωτερικό τοίχο. Στεκόμουν πάνω σ ' αυτό το περβάζι και κρατιόμουν σφιχτά από το πλαίσιο του παραθύρου, ήμουν μόνο μια δρασκελιά από τη στέγη του μονώροφου σπιτιού δίπλα μας. Γύρισα το κεφάλι μου δεξιά και της Φώναξα: «Χανούμ!» Η ηλικιωμένη γυναίκα γύρισε ξαφνιασμένη προς το μέρος μου. «Σομά ινγκλισέ σομπατμικονάμ;» τη ρώτησα. «Μιλάτε αγγλικά;» Έλπιζα πως θα μπορούσαμε να επικοινωνήσουμε αρκετά καλά, ώστε να μου επιτρέψει να σκαρφαλώσω στη δικιά της στέγη και να με αφήσει να μπω στο σπίτι της, κι ύστερα από εκεί να με αφήσει να βγω στο δρόμο. Αντί να μου απαντήσει στην ερώτηση που της είχα κάνει, η γυναίκα έπιασε σφιχτά το τσαντόρ της και μπήκε τρέχοντας μέσα στο σπίτι της. Προσεκτικά, προσπάθησα να ξαναμπώ μέσα. Δεν υπήρχε καμιά βοήθεια από πουθενά. Άρχισα να περπατάω πάνω κάτω στο δωμάτιο, ενώ το μυαλό μου δούλευε συνέχεια. Έψαξα να βρω κάτι να διαβάσω, στη βιβλιοθήκη του Μουντί, κά­ τι γραμμένο στ ' αγγλικά που να μην το είχα ήδη καταβροχθίσει α­ πό την πρώτη ως την τελευταία του σελίδα. Ανακάλυψα ένα τε­ τρασέλιδο φυλλάδιο που φαίνεται πως είχε παραπέσει πίσω από μια στοίβα βιβλίων και το ξεΦύλλισα με περιέργεια. Το έβλεπα για πρώ­ τη φορά. Ήταν ένας οδηγός ειδικών ισλαμικών προσευχών, γραμDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

270

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛ1ΑΜ ΧΟΦΕΡ

μένος στ ' αγγλικά, κω αναφερόταν σε ορισμένες ιεροτελεστίες. Έπεσα στο πάτωμα κι άρ)(lσα να διαβάζω αργά, τα μάTlα μου στα­ μάτησαν στην περιγραφή ενός vάσερ. Το vάσερ είνω μια εκ βαθέων υπόσχεση στον Αλλάχ, ένας όρκος, μια συμφωνία, ένα τάμα θα έλεγα. Ο Ρεζά κω η Εσί είχαν Kάνεt ένα VΆσερ. Αν ο Αλλάχ κατάφερνε με κάποlOν τρόπο να γtστρέψεl το παραμορφωμένο πόδι του Μεχντί, ο Ρεζά κω η Εσί θα ήταν υποχρεω­ μένα κάθε χρόνο να πηγαίνουν δίσκους με ψωμί, τυρί, σαμπζί κι άλλα φαγητά στο μαστζέvr, για να ευλογηθούν εκεί κι ύστερα να τα μοφά­ σουν σ ' αυτούς που είχαν ανάγκη. Μεγάφωνα στο δρόμο καλούσαν για προσευχή. Δάκρυα κυλούσαν στο πρόσωπό μου την ώρα που άρχιζα την ιεροτελεστία του πλυσίμα­ τος κω τυλιγόμουν στο τσαντόρ μου. Ήξερα τώρα η έπρεπε να κάνω. Θα έκανα ένα vάσερ. Ξεχνώντας πως μπέρδευα ης αρχές του Ισλάμ μ ' εκείνες της χρι­ στιανοσύνης, είπα δυνατά: «Σε παρακαλώ, Αλλάχ, αν η Μαχτόμπ κι εγώ ξαναβρεθούμε μαζί κω γυρίσουμε με ασφάλεtα στην πστρίδα μας, θα πάω στην Ιερουσαλήμ, στους Αγίους Τόπους. Αυτό ήταν το vάσερ μου». Ύστερα διάβασα δυνατά από το βιβλίο που ήταν μπροστά μου, ψέλνοντας μια μακριά, ειδική για την περίσταση, προσευχή με αραβική ευλάβεtα κω αληθινή αφοσίωση. Πίστευα βαθιά σ ' αυτό που έκανα. Αποκομμένη όπως ήμουν από τον υπόλοιπο κόσμο, επικοινωνούσα κατευθείαν με το Θεό.

Ήρθε το βράδυ. Το σκοτάδι έπεσε στην Τεχεράνη. Καθισμένη στο πάτωμα του χολ προσπάθησα να περάσω την ώρα μου με το διάβα­ σμα. Ξαφνlκά έσβησαν τα φώτα. Για πρώτη φορά μετά από πολλές ε­ βδομάδες το απαίσlO ουρλιαχτό των σεφήνων, που ΠΡOεtδOΠOlOύσαν γtα αεροπορική επιδρομή, εlOέβαλαν στο ήδη ταλωπωρημένο μου μυαλό. Η Μαχτόμπ! σκέφτηκα. Η καημένη η Μαχτόμπ θα φοβηθεί. Έτρεξα απελmσμένη προς την πόρτα, αλλά, φυσlκά, ήταν κλειδωμένη, κι εγώ συνέχιζα να είμω παγιδευμένη στο διαμέρισμα του δεύτερου πστώμα­ τος. Πηγωνοερχόμουν πέρα δώθε γεμάτη αγωνία, χωρίς να νοιάζομαι καθόλου να προστστέψω τον εαυτό μου. Θυμήθηκα ης λέξεtς στο γράμμα του Τζον: «Σε παρακαλώ, φρόντlOε τη Μαχτόμπ κω να την Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

271

έχεις πάντα πλάι σου». Έκλωγα για την κόρη μου, με τα πικρότερα, τα Π1Ο μαύρα, τα Π1Ο οδυνηρά δάκρυα που είχα ποτέ χύσει Έξω, οι σεφήνες ούρλιαζαν κι άκουγα τους ήχους μακρινών ανηαε­ ροπορικών εκρήξεων, ης μηχανές των βομβαρδlΟηκών κω ης εκρή­ ξεις των βομβών που, όπως φαίνετω, βρίσκονταν σε αρκετά μεγάλη απόσταση από τη δικιά μας περ1Οχή. Ξανά κω ξαvά προσευχόμουν για τη Μαχτόμπ. Μέσα σε λίγα λεπτά η ΕΠιδρομή είχε τελεtώσεt, η Π1Ο σύντομη από όσες είχαμε αντψετωπίσεl ως τώρα. Παρ ' όλ ' αυτά με άφησε να τρέμω σύγκορμη, μόνη σ ' ένα σκοτεωό σπίη, σε μια σκοτεινή πόλη, σε μαύρη απελπισία. Έμεωα εκεί ξαπλωμένη κλαίγοντας.

Ίσως να πέρασε κω μlΟή ώρα πριν καταλάβω πως κάΠ01Ος ξεκλεί­ δωνε την εξώπορτα. Το βαρύ περπάτημα του Μουντί ακούστηκε στη σκάλα κι εγώ όρμησα στο χολ για να τον συναντήσω, έτοψη να τον ικετεύσω να μου πεt κάη για τη Μαχτόμπ. Η πόρτα άνοιξε κω τον είδα να στέκετω στο κεφαλόσκαλο, η φιγούρα του μόλις που διαγραφόταν στην αμυδρή ακτίνα του φακού του, μlΟ οιλουέτα κόντρα στις σκιές της νύχτας Μετέφερε κάη, έναν μπόγο, μεγάλο κω βαρύ. Πήγα Π1Ο κοντά για να δω η ήταν αυτό που κουβαλούσε. Ξαφνlκά, μου κόπηκε η αvάσα. ΉτΑV η Μαχτόμπ! Τυλιγμένη σε μια κουβέρτα, γερμένη πάνω του, μα φοβερά αδύναμη. Το ΑVέKφραστO προσωπάκι της, ακόμη κω στο συσκοησμένο διαμέΡlΟμα, έδεtχvε χλο­ μό σαv φάντασμα.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

17

<Αχ,

Σ ' ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ, ΘΕΕ ΜΟΥ, σ ' ευχαριστώ», ψιθύρισα. Το μόνο που σκεφτόμουν εκείνη την ώρα ήταν το vάσερ και η ειδική προσευχή IKEoiac; που είχα κάνει την ίδια μέρα. Ο Θεόc; φαίνεται nwc; είχε εισα­ κούσει TIC; προσευχέc; μου. Ένιωθα αναστατωμένη και την ίδια στιγμή φοβισμένη. Το μωρό μου έδειχνε θλιμμένο, ταλαιπωρημένο κι άρρωστο. Αγκάλιασα τον άντρα μου και την κόρη μου. «Στ ' αλήθεια σ ' αγα­ πώ που την έφερεc; στο σπίτι», είπα στον Μουντί, παρόλο που ένιωθα γελοία με τον τρόπο που είχα ξεστομίσει τούτεc; TIC; λέξειc;, αφού εκεί­ voc; ήταν η αιτία τηc; αywviac; μου, μα τώρα ένιωθα ευγνωμοσύνη απέναντί του, που μου ξανάφερε τη Μαχτόμπ και δε θα ήταν υπερβολή αν έλεγα πωc; σχεδόν TIC; εννοούσα TIC; παράλογεc; λέξειc; που του είχα πεΙ. «Πιστεύω nwc; αυτή η αεροπορική επιδρομή ήταν μια προειδοποίη­ ση του Θεού», μου είπε ο Μουντ1. «Δεν έχουμε κανένα λόγο να μέ­ νουμε χωριστά ο έναc; από τον άλλο. Σε χρειάζομαι και με χρειάζεσαι σ ' αυτέc; TIC; δύσκολεc; ώρεc;. Στ ' αλήθεια ανησύχησα πολύ για σένα. Ήταν Meoc; η απόφασή μου να ζούμε χώρια ο έναc; από τον άλλον». Το μέτωπο τηc; Μαχτόμπ ήταν μούσκεμα στον ιδρώτα από ·τον πυ­ ρετό. 'Απλωσα τα χέρια μου να την πάρω στην αγκαλιά μου κι ο Μουντί μου την έδωσε αμέσωc;. Ένιωθα τόσο όμορφα που την άγγιζα πάλι. Δε μου είπε ούτε μια λέξη την ώρα που τη μετέφερα στην κρεβα­ τοκάμαρα, ο Μουντί φυσικά μαc; ακολούθησε αμέσωc;. Την έβαλα κάτω από τα σκεπάσματα, άρπαξα ένα κομμάτι ύφασμα, το μούσκεψα σε κρύο νερό και τηc; δρόσισα το μέτωπο. Είχε πλήρη συναίσθηση όλων αυτών που τηc; έκανα, μα έδειχνε ανήσυχη, ήταν ολοΦάνερο nwc; φοβόταν να μου μιλήσει μπροστά στον πατέρα τηc;. «Έτρωγε;» τον ρώτησα. «Ναι», με διαβεβαίωσε. Μα τα λόγια του δεν κατάφεραν να με κα­ θησυχάσουν. Αφού έβλεπα nwc; είχε γίνει πετσί και κόκαλο.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

273

Όλη τη νύχτα προσευχόμουν να μας αφήσει για λίγο μόνες μας. Η Μαχτόμπ παρέμενε σιωπηλή κι άτονη, μα κατόρθωσα με τις φροντίδες μου να την ανακουφίσω λιγάκι από τον πυρετό που την ταλαιπωρού­ σε. Μαζί οι τρεις μας περάσαμε τη νύχτα στο ίδιο κρεβάτι, η Μαχτόμπ κοιμόταν ανήσυχη ανάμεσά μας, και ξύπνησε αρκετές φορές τη νύχτα με στομαχόπονο και διάρροια. Έμεινα σχεδόν άγρυπνη όλο το βράδυ και την κρατούσα συνέχεια σφιχτά στην αγκαλιά μου. Ο Φόβος δε με άφησε να κάνω ερωτήσεις στον Μουντί και να μάθω αυτό που περισ­ σότερο με απασχολούσε Και τώρα τι θα κάνουμε; Το πρωί, την ώρα που ο Μουντί άρχισε να ετοιμάζεται για τη δου­ λειά του, τον άκουσα να μου λέει, φυσικά όχι με άσχημο τρόπο, μα και χωρίς την ίδια τρυφερότητα της προηγούμενης νύχτας «Ντύσ ' την». «Σε παρακαλώ, μη μου την ξαναπαίρνεις». «ΌχΙ. Δεν πρόκειται να την αφήσω εδώ μόνη μαζί σου». Δεν τόλμησα να του φέρω καμιά αντίρρηση και δεν τολμούσα να διακινδυνεύσω ξανά την απομόνωση. Χωρίς μια λέξη, η Μαχτόμπ τον άφησε να τη μεταφέρει, αφήνοντας πίσω τη μάνα της που κόντευε να πεθάνει από τον καημό της.

Κάτι πολύ παράξενο συνέβαινε και στους τρεις μας. Μου πήρε πολ­ λή ώρα για να aπoKωδιKoπoιήσω τις λεπτές αλλαγές στη συμπεριφο­ ρά μας, μα ήξερα από διαίσθηση πως μπαίναμε σε μια καινούρια φάση συμβίωσης. Ο Μουντί έδειχνε τώρα πιο ήσυχος, λιγότερο προκλητικός, μα και πιο συμφεροντολόγος από πριν. Φαινομενικά, έμοιαζε να έχει ηρεμή­ σει, να έχει σταθεροποιήσει την προσωπικότητά του. Στα μάτια του, όμως, μόνο εγώ μπορούσα να διακρίνω τη βαθιά ανησυχία που τον τυραννούσε. Έδειχνε να τον aπασχολεί ιδιαίτερα το θέμα των χρημά­ των. «Ακόμη δεν έχουν αρχίσει να με πληρώνουν στο νοσοκομείο», μου παραπονιόταν πολύ συχνά. «Είναι άδικο να δουλεύω τόσο πολύ για το τίποτα». «Αυτό είναι γελοίο», του είπα μια μέρα. «Είναι δύσκολο να το πιστέ­ ψει κανείς. Μα πες μου πού βρίσκεις τα χρήματα που ξοδεύεις» «Ζούμε από αυτά που μου δανείζει ο Μαμάλ», μου απάντησε. Δυσκολευόμουν να τον πιστέψω. Ήμουν σίγουρη πως ήθελε να με Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

274

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - OYJΛIAM ΧΟΦΕΡ

πείσει πως δεν υπήρχε τρόπος ν ' αλλάξουμε τις συνθήκες διαβίωσής μας. ΑΛλά για κάποιο λόγο που δεν μπορούσα να ερμηνεύσω είδα τον Μουντί ν ' αλλάζει βαθμιαία το στόχο του θυμού του. Άρχισε να φέρ­ νεl τη Μαχτόμπ στο σπίτι σχεδόν κάθε βράδυ, εκτός από εκείνες τις νύχτες που είχε εφημερία στο νοσοκομείο. Μετά από μια δυο εβδομά­ δες, που συνεχιζόταν αυτό, άρχισε κάπου κάπου να επιτρέπει στη Μαχτόμπ να μένει μαζί μου και την ημέρα, την ώρα που εκείνος ήταν στη δουλειά του, δίνοντας έμφαση στον περι ορισμό μας με τον ήχο του σύρτη την ώρα που εκείνoc; διπλοκλείδωνε την πόρτα πίσω του. Κάποιο πρωινό βγήκε έξω, όπως συνήθιζε κάθε μέρα, και ενώ εγώ περίμενα ν ' ακούσω το γνωστό ήχο, συνειδητοποίησα πως τούτη τη φορά γι ' άγνωστο λόγο είχε αφήσεl την πόρτα ξεκλείδωτη. Ο ήχος των βημάτων του έσβησε σιγά σιγά καθώς απομακρυνόταν από το σπίτι. Έτρεξα στο παράθυρο της κρεβατοκάμαρας και τον είδα να βαδίζει με μεγάλες δρασκελlές κατηφορίζοντας το στενοσόκακο. Είχε ξεχάσει να μας κλειδώσει ; Ή ήταν κάποιο τεστ που έκανε για να μας δοκιμάσει; Θέλησα να πιστέψω πως ήταν ο δεύτερος λόγος που τον είχε κάνει να ενεργήσει μ ' αυτόν τον τρόπο. Η Μαχτόμπ κι εγώ παραμείναμε στο διαμέρι σμα ώσπου να γυρίσει λίγες ώρες αργό­ τερα, σε πολύ καλύτερη διάθεση από πριν. Ήταν μια δοκιμή, το πί­ στευα αυτό. Παρακολουθούσε το διαμέρισμα -ή είχε στρατολογήσει κάποιον κατάσκοπο- κι είχα αποδειχτεί άξια της εμπιστοσύνης του; Ο Μουντί μου μιλούσε τώρα πιο συχνά, και με περισσότερο πάθος, για τους τρεις μας σαν οικογένεια, προσπαθώντας να μας ενώσει μαζί σε μια ασπίδα που θα απέκρουε με επιτυχία τις επlθέσεlς του κόσμου. Καθώς οι μέρες περνούσαν και γίνονταν εβδομάδες, ένιωσα πως θα μου εμπι στευόταν την επιστροφή της Μαχτόμπ για πάντα. Έβλεπα την κόρη μου ν ' αλλάζει κι εκείνη. Στην αρχή ήταν απρό­ θυμη να μου μιλήσει με λεπτομέρεlες για την περίοδο που ο πατέρας της την είχε πάρει από κοντά μου. «Έκλαιγες συχνά;» τη ρώτησα μια μέρα. «Ζητούσες από τον μπαμπά να σε φέρεl πίσω;» «Όχι», μου απάντησε άτονα, μα δι έκρινα φόβο στη φωνή της. «Δεν του το ζήτησα. Δεν έκλαιγα. Δε μιλούσα σε κανένα. Δεν έπαιζα. Δεν έκανα τίποτα όλη μέρα». Μου πήρε πολλές εξονυχlστlκές συζητήσεις για να την πείσω να πάψει να είναι επιφυλακτι κή σε τέτοιο βαθμό, ακόμη και μαζί μου. Τελικά, έμαθα πως είχε βρεθεί επανειλημμένα σε δύσκολη θέση, lδιαίDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

275

τερα μάλιστα εκείνη τη φορά που η γυναίκα του ανιψωύ του Μουντί, η Μαλούκ, τηc; είχε κάνει εξονυχιστική ανάκριση θέλονταc; να μάθει αν η μητέρα τηc; την είχε πάει ποτέ στην πρεσβεία ή αν την είχε ακούσει να κάνει KWOlEC; ενέργειεc; για να φύγουν κρυφά από τη χώρα. Η Μαχτόμπ απαντούσε πάντα με μια λέξη: «Όχt». «Προσπάθησα να το σκάσω από το σπίη, μαμά», μου είπε διστακη­ κά, σαν να φοβόταν nwc; θα γινόμουν έξαλλη από το θυμό μου γιατί δεν τα είχε καταφέρεl να το κάνει. «Ήξερα το δρόμο να γυρίσω πίσω από το σπίη τηc; Μαλούκ», την άκουσα να λέει «Μερικέc; φορέc; όταν πήγωνα με τη Μαλούκ για ψώνια, ήθελα να το σκάσω κω να γυρίσω πίσω να σε βρω». Ένιωθα ευγνωμοσύνη που δεν είχε καταφέρεl να το κάνει Η εικόνα τηc; να τρέχει μόνη τηc; oτouc; δρόμουc; τηc; Τεχεράνηc;, TOUC; γεμάτουc; αυτοκίνητα κω απρόσεχτουc; οδηγούc;, κω την πανταχού παρούσα φοβερή ιρανική αστυνομία, ήταν για μένα κάη περισσότερο από οδυ­ νηρή. Δεν είχε φυσlκά καταφέρει να το σκάσει. Δεν είχε κάνει τίποτα. Κι αυτή ήταν η αλλαγή τηc; Μαχτόμπ. Ενάντια στη θέλησή τηc; αφομοιω­ νόταν. Είχε ενδώσει. Ο πόνοc; κι ο τρόμοc; ήταν πολύ βαρωί για TOUC; αδύναμουc; ώμουc; τηc;, γι ' αυτό κω δεν τολμούσε να το διακινδυνεύ­ σει Ένιωθε δυστυχισμένη, αδύναμη, αποθαρρημένη κω το φοβερό συναίσθημα τηc; ήπαc;. Αυτέc; οι διπλέc; αλλαγέc; στην προσωπικότητά τηc; έφεραν μια τρίτη σε μένα. Οι ατελείωτεc; ημέρεc;, που περνούσα κλειδωμένη στο δια­ μέρισμα του Μαμάλ, με βοήθησαν να σκεφτώ πολύ. Ήταν σίγου­ ρο nwc; ποτέ δε θα κατάφερνα να εγκλψαηστώ στη ζωή του Ιράν. Ήταν rnioηc; σφηνωμένο βαθιά στο μυαλό μου nwc; δε θα μπορού­ σα πια να εμπιστευτώ στο μέλλον TtC; auVEXEic; διακυμάνσειc; του τα­ ραγμένου μυαλού του Μουντί. Αυτόν τον καιρό ήταν καλύτεροc; απέ­ ναντί μαc;, πω λογικόc; κω λιγότερο απειληηκόc;, μα δεν μπορούσα να είμω σίγουρη nwc; αυτό θα κρατούσε για πάντα. Μπορούσα να το χρησψοποιήσω μόνο για να βεληώσω περιστασιακά την κατάστα­ σή μου, ώσπου το πρόβλημα να ξανάρχιζε σίγουρα πάλι από την αρχή. Έψαχνα να βρω τον τρόπο να το χειριστώ όσο καλύτερα μπορού­ σα. Δεν είχα φτάσεl ακόμη OΤIC; λεπτομέρειεc;, μα είχα βγάλει κάποια γενικά συμπεράσματα. Τώρα θα ξαναέστρεφα κω θα διπλασίαζα TtC; προσπάθεlέc; μου για να βγάλω τη Μαχτόμπ από το Ιράν κω να καDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

276

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

τορθώσουμε να γυρίσουμε πίσω στην Αμερική. Έφτασα στο συμπέρα· σμα πως έπρεπε από δω κω πέρα να κρατώ κάnοια πράγματα μυστικά από την κόρη μου. Η εξαντληηκή ανάΚΡlΟή της από τη Μαλούκ με είχε ενοχλήσθ φοβερά. Δεν μπορούσα να της φορτώσω την ευθύνη να κατέΧθ τόσο σημανηκές πληροφορίες. Δε θα της ξαναέκανα ποτέ nla κουβέντα γω μω μελλοντική μας επιστΡΟφή στην Αμερική. Αυτό ' ήταν φοβερά οδυνηρό γω μένα. Λαχταρούσα να μοφαστώ με τη Μαχτόμπ όΠΟ1α καλά νέα παρουαάζονταν. Μα, Π1Ο βαθιά μέσα μου, είχα συνθδητοnοιήσεl πως αυτό ήταν ο nlo σωστός δρόμος που έπρεπε ν ' ακολουθήσω, αν ήθελα να δω τα σχέδιά μου να παίρνουν σάρκα κω οστά κάnοια μέρα. Δε θα της αναmέρωνα ης ελπίδες. Όχι, δε θα της έλεγα τίποτα ως τη στιγμή που θα βΡlΟκόμαστε στο δρόμο γω την Αμερική, κι ακόμη δεν είχα καμιά ιδέα για το πώς θα μπορούσαμε να το επ1Τύχουμε αυτό. Κι έτα, ενώ ο Μουντί για τους δικούς του τρελούς λόγους άρχισε να ζητά από τη γυναίκα κω την κόρη του μέρα με τη μέρα όλο κω nερισσότερη συνωσθημαηκή κάλυψη, εμείς -η καθεμιά μας με το δικό της τρόπο- κατορθώσαμε να δημ1Ουργήσουμε μια προστατευ­ ηκή ασnίδα γύρω μας. Αυτό έφερε φυακά στη σχέση μας με τον Μουντί μια εύθραυστη εφήνη , μια παράξενη κατάσταση που, ενώ στις εξωτερικές της λεmo­ μέΡθες έδειχνε ευκολότερη, nlo ήρεμη κω μας δημ1Ουργούσε Kάn01α αίσθηση ασφάλεως, εσωτερικά σnαραζόταν από εντάσθς, που οι ρίζες τους ξεκωούσαν από πολύ βαθιά. Η ζωή μας από τη μια μέρα στην άλλη βεληώθηκε, μα κατά βάθος, επθδή οι σχέσθς μας βρίσκονταν σε κατάσταση σύγκρουσης, υπήρχε ο κίνδυνος να γίνθ από στιγμή σε στιγμή nlo αΠθληηκή κω δυσοίωνη από ποτέ.

Ο Μαμάλ κω η Νασρίν συνέχιζαν να παραμένουν στους συγγενείς τους, όμως ο Ρεζά κω η Εσί ξαναγύρισαν στο διαμέρισμά τους στο κάτω πάτωμα. Μια φιλlκή σχέση αναmύχθηκε ανάμεσα σε μένα κω την Εσί. Τη δέκατη έκτη μέρα του nερσlκού μήνα Ορvτιμπεχέστ, που αυτόν το χρόνο έτυχε να πέσθ στις 6 ΜαΥου, ήταν τα γενέθλια του ψάμη Μεχντί, του δωδέκατου Ιμάμη ο οποίος εξαφανίστηκε ωώνες πρω κω γω τον οποίον οι Σιίτες nιστεύουν πως την τελευταία μέρα της κρίσης θα ξαναnαρουσιαστεί μαζί με τον Ιησού. Συνηθίζετω λοιnόν να του Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ χΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

277

ζητούν οι πιστοί να κάνει πραγματικότητα κάποιες επιθυμίες τους με την ευκαιρία των γενεθλίων του. Η Εσί με προσκάλεσε στο σπίτι μιας ηλικιωμένης γυναίκας, που εκείνη την περίοδο ολοκλήρωνε τον τεσσαρακοστό χρόνο ενός vά­ σερ. Το τάμα που είχε κάνει στον ιμάμη Μεχντί ζητώντας του να γιατρέψει την άρρωστη κόρη της από μια σχεδόν ανίατη αρρώστια, ήταν να οργανώνει ανελλιπώς μια γιορτή κάθε χρόνο στα γενέθλιά του. Η Εσί μου είπε πως θα μαζεύονταν εκεί γύρω στις διακόσιες γυναί­ κες, και πως θα έπρεπε να ξέρω πως όλη αυτή η γιορτή θα περνούσε με ατέλειωτες ώρες θριΙνων και προσευχών, έτσι λοιπόν δήλωσα στην Εσί: «Όχι, δε νομίζω πως θα ήθελα να έρθω». <<Σε παρακαλώ, έλα», μου είπε η Εσί. «Όποιος έχει μια επιθυμία που θέλει να γίνει πραγματικότητα, πάει και πληρώνει χρήματα στη γυναί­ κα που διαβάζει το Κοράνι κι εκείνη τότε προσεύχεται γι ' αυτόν. Πριν περάσει ένας χρόνος, λίγο πριν τα επόμενα γενέθλια του ιμάμη Με­ χντί, η ευχή σου θα έχει γίνει πραγματικότητα. Δεν έχεις κάποια ευχή που θέλεις να πραγματοποιηθεί;» μου είπε χαμογελώντας μου τρυφε­ ρά. Ήξερε σίγουρα τη μοναδική ευχή που θα ήθελα να κάνω ζώντας σ ' αυτήν τη χώρα! «Εντάξει», της είπα. «Αν ο Μουντί μ ' αφήσει να έρθω». Ξαφνιάστηκα, όταν εκείνος μου δήλωσε πως ήμουν ελεύθερη να πάω με την Εσί. Σχεδόν όλες οι γυναίκες της οικογένειας θα βρίσκο­ νταν εκεί και η Εσί θα έπαιρνε μαζί της τη Μαχτόμπ κι εμένα. Την ημέρα των γενεθλίων του ιμάμη Μεχντί το σπίτι γέμισε από κόσμο. Οι άντρες μαζεύτηκαν στο διαμέρισμα του Ρεζά, ενώ κατά ντουζίνες εμείς οι γυναίκες στοιβαζόμαστε στα αυτοκίνητα που θα έκαναν τη μιας ώρας διαδρομή ως το αεροδρόμιο στα νότια της πό­ λης, κοντά στο οποίο βρισκόταν το σπίτι της ηλικιωμένης γυναίκας που είχε διοργανώσει τη μεγάλη γιορτή. Η μέρα αυτή ήταν μεγάλη έκπληξη για μένα. Μπήκαμε σ ' ένα σπίτι γεμάτο με γυναίκες που καμιά τους δε φρόντιζε να καλύψει το πρό­ σωπό της, γυναίκες που ήταν ντυμένες με φωτεινά γιορτινά πορφυρά ρούχα, τουαλέτες στράπλες, με βαθιά ντεκολτέ και παγέτες, ή κοστού­ μια με πολύ εφαρμοστά παντελόνια, ρούχα κατάλληλα μάλλον για πάρτι από αυτά που γίνονται στις δυτικές χώρες. Όλες είχαν φρεσκο­ χτενισμένα μαλλιά κι ήταν υπερβολικά μακιγιαρισμένες. Φορτωμένες με χρυσά κοσμήματα δεν άφηναν ευκαιρία να τα επιδείξουν. Δυνατή Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

278

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

μουσική μπαvταρί, που είναι ένα κράμα από lδιόμορφα τύμπανα και κύμβαλα, ακουγόταν στη διαπασών από αρκετά ηχεία στέρεο σκορ­ πισμένα σε όλους τους χώρους του σπιτιού. Στο σαλόνι γυναίκες χό­ ρευαν αισθησιακά, με σηκωμένα τα χέρια τους πάνω από τα κεφάλια τους και τα λαγόνια τους σε μια συνεχή ηδυπαθή κίνηση. Καμιά τους δε φορούσε τσαντόρ. Η Εσί, μόλις μπήκαμε μέσα στο σπίTl, πέταξε το τσαντόρ της και αποκάλυψε ένα τουρκουάζ φόρεμα με σκανδαλώδες ντεκολτέ κι ά­ φθονα χρυσά κοσμήματα. Η Νασρίν φορούσε ένα μπλε ναυTlκό φόρεμα ντε πιες με κόκκινα σχέδια. Η 20χρέ και η Φερεστέ ήταν κι εκείνες εκεί, μα δεν κατόρθωσα όσο κι αν έψαξα να δω πουθενά τη μητέρα τους, την Αμεγlέ Μποζόργκ. «Είναι άρρωστη», μου εξήγησαν. Τώρα που είδα την ατμόσφαφα που επικρατούσε στο σπίTl μπόρεσα να καταλάβω το Υ1ατί. Της Αμεγlέ Μποζόργκ δεν της αρέσει η ευτυχία· μια τέτοιου είδους ylOpTή θα την έκανε να νιώσει ναυτία. Σύντομα η γlOρτή ξεκίνησε κι επίσημα μ ' ένα μπαλέτο γυναικών που εκτελούσε κάποιο είδος χορού της κοιλιάς. Μερικές από Τις γυ­ ναίκες τραγουδούσαν. Ακολούθησαν κι άλλες χορεύτριες, ντυμένες κι αυτές με πολύχρωμα ρούχα. Η μια μετά την άλλη πλησίαζαν αυτήν που διάβαζε το Κοράνι σε μια γωνιά του σαλονlOύ, κι εκείνη αφού έλεγε πρώτα δυνατά την ευχή της καθεμιάς τους από ένα μεγάφωνο έψελνε ύστερα με κατάνυξη μια προσευχή. Η Φερεστέ ευχήθηκε να περάσει κάποιο διαγώνισμα στο Πανεπιστήμιο. Η 20χρέ έκανε ευχή να παντρευτεί σύντομα. Η Εσί ζήτησε να μπορέσει να περπατήσει ο MεΧVΤί. Η Νασρίν δήλωσε πως δεν είχε καμιά ευχή να κάνει. Η γεμάτη ζωντάνια και κέφl γιορτή βρισκόταν στο αποκορύφωμά της, όταν η Εσί με ρώτησε «Εσύ δεν έχεις να κάνεις καμιά ευχή;» «Ναι, έχω, μα δεν ξέρω τον τρόπο να την κάνω». Η Εσί μου έδωσε μερικά χρήματα. «Πήγαινε ως την κυρία και δώσε της τα χρήματα», μου είπε. «Κάθισε πλάι της κι αυτή θα προσευχηθεί για σένα. Δεν είσαι αναγκασμένη να της πεις την ευχή που θα κάνεις. Μα όση ώρα εκείνη θα προσεύχεται, θα πρέπει κι εσύ να συγκεντρώ­ σεις όλη την προσοχή σου στην επιθυμία σου». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPlΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

279

Kρατώvτας τη Μαχτόμπ aπό το χέρι, πλησίασα την ιερή γυναίκα. Της έδωσα τα χρήματα, χωρίς να πω τίποτα, και κάθισα πλάι της. Τύλιξε το κεφάλι μου μ ' ένα μεταξωτό μαύρο ύφασμα κι άρχισε να ψέλνει προσευχές. Τι αvόητη που είμαι! σκέφτηκα. Γιατί τα KΆVω όλα αυτά, αφού το ξέρω πως δε θα έχουν κανένα aπoτέλεσμα. Ύστερα πάλι, το ξαvασκέ­ φτηκα, σίγουρα άξιζε τον κόπο Αv υπήρχε και η παραμικρή πιθΑVό­ τητα να εισακουστεί η επιθυμία μου. Το αποφάσισα, γιατί δεν είχα την πολυτέλεια της επιλογής και θα έπρεπε να δοκιμάζω όποια ευκαιρία μου παρουσιαζόταν. Έτσι, λοιπόν, συγKεvτρώθηKα και είπα aπό μέσα μου: Εύχομαι να γυρίσω μαζί με τη Μαχτόμπ στην Αμερική. Η συγκεκριμένη ιεροτελεστία κράτησε λίγα μόνο λεπτά. Ενώ γυρ­ νούσα πίσω στην Εσί, συνειδητοποίησα πως ίσως μ ' αυτή μου την ενέργεια v ' αvτιμετώπιζα κάποιο πρόβλημα πολύ σύvτoμα. Η Εσί, η Νασρίν, η Ζοχρέ, η Φερεστέ ή οποιαδήποτε άλλη από τις μυριάδες «αvιψιές» του Moυvτί που βρίσκovταv σ ' αυτό το δωμάτιο θα μπορού­ σαν, κι ήταν πολύ πιθανόν πως θα το έKΑVαν, να πουν στον Moυvτί πως είχα KΆVει μια ευχή. Κι εκείνος θ ' απαιτούσε να μάθει ποια ήταν αυτή. Αποφάσισα να του το πω αμέσως μόλις γυρνούσαμε στο σπίτι, πριν προλάβει να το κάνει κάποια καλοθελήτρια ανιψιά. «ΈKΑVα μια ευχή σήμερα», του είπα. «Ζήτησα από τον ιμάμη MεΧVΤί να πραγματοποιήσει μια επιθυμία μου». «Και τι του ζήτησες» με ρώτησε Kaxύnoma. «Του ζήτησα να ξαναγίνουμε και οι τρεις μας μια ευτυχισμένη οικο­ γένεια».

Ο Moυvτί χαλάρωσε την επίβλεψή του σταδιακά, ώσπου γύρω στον ένα μήνα, από τότε που είχε φέρει τη Μαχτόμπ πάλι στο σπίτι για μιας νύχτας επίσκεψη, ξΑVαβρεθήKαμε για άλλη μια φορά να ζούμε σχεδόν σαv μια φυσιολογική οικογένεια. Επέτρεπε στη Μαχτόμπ να περνάει αρκετές μέρες μαζί μου κάθε εβδομάδα. Μερικές φορές μας έστελνε ακόμη κι έξω aπό το σπίτι για θελήματα, κι άλλες πάλι προτιμούσε να μας επιβλέπει γεμάτος ζήλια. Ζούσαμε μια παράξενη, aπoτραβηγμένη aπό τους άλλους ζωή. Μου ήταv φοβερά δύσκολο να συνεχίζω να παίζω το απελπισμένο μου παιχνίδι, μα ήταv το μόνο που μπορούσα να KΆVω. Έλεγα τις Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

280

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

ισλαμικές μου προσευχές μ ' ευσέβΕ1α κι ακολουθώντας το παράδειγ­ μά μου το ίδlΟ έκανε κω η Μαχτόμπ. Ο Μουντί Ο1γά σιγά αφέθηκε να παρασυρθεί στο πωχνίδl που του έπωζα. Ίσως γlOτί ήθελε κι ο ίδlΟς να πιστέΨΕ1 πως η ζωή μας είχε αρχίσει πια να γίνετω φυσlΟλογlκή. Τώρα που ξαναρχίζαμε να ζοuμε πάλι σαν μια δεμένη οικογένεια, ήταν αναγκαίο γlO μένα να προσπΟlΟuμω πως ήμουν τρυφερή απέναντί του. Μα η θα γωόταν αν έμενα έγκυος; Δεν ήθελα OUTE να το σκέ­ φτομω κάη τέτοιο, μου ήταν αδιανόητο να φέρω μια KOIVOUPIO ζωή σ ' αυτόν τον τρελό κόσμο. Δεν ήθελα να γεννήσω ένα πωδί που να έχει πατέρα έναν άντρα που εγώ σιχωνόμουν. Μια πιθανή εγκυμοσuνη θα με παγίδευε σ ' αυτήν τη χώρα με δεσμά που θα μου ήταν φοβερά δuσκολο να τα σπάσω. Σης 9 Ιουνίου ήταν η τεσσαρακοστή επέτεlΟς των γενεθλίων μου. Προσπάθησα να μη δώσω ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός. Ο Μουντί είχε πάει για κάποιο επείγον περισταηκό στο νοσοκομείο εκείνη τη vuxτa, έτσι απαίτησε η Μαχτόμπ κι εγώ να μείνουμε στο κάτω διαμέ­ ρισμα για να μπορεί να μας επιβλέπει η ΕσΙ Διαφώνησα πάνω σ ' αυτό μαζί του, μα ήταν ανυποχώρητος. Έτσι, τη νυχτα των γενεθλίων μου, η Μαχτόμπ κι εγώ αναγκαστήκαμε να στρώσουμε ης κουβέρτες μας πάνω στο πάτωμα, καθαρίζοντάς το πρώτα από ης ψόφlες τεράστιες κατσαρίδες που ήταν μόνψη παρουσία στο σπίη της Εσί, για να μπο­ ρέσουμε τελικά να κοψηθοUμε. Ήταν βαθιά μεσάνυχτα όταν χτuπησε το τηλέφωνο. Η Εσί το σή­ κωσε κω την άκουσα να λέει ξανά κω ξανά ης λέξεις «Να, va». «Είνω η Ο1κογένειά μου», της είπα. «Πρέπει να τους μιλήσω. Έχω τα γενέθλιά μου σήμερα». Κω πάνω στον εκνευρισμό μου με μlO α­ χαρακτήριστη χεφονομία περιφρόνησης της άρπαξα το τηλέφωνο από τα χέρια κι άκουσα αμέσως τη φωνή της αδερφής μου της Καρολάιν. Μ ' ενημέρωσε πρώτα από όλα για τη μέχρι τότε πορεία της υγείας του μπαμπά, λέγοντάς μου πως παρέμενε στάσψη, UOΤEpa μου μίλησε για τη δουλειά που είχε βρει ο Τζο, στον προηγοuμενο εργοδότη μου, στο χώρο συναρμολόγησης της m Χάνκοκ στο Έλσ!. Τα μάηα μου γέ­ μlΟαν δάκρυα κι ένας κόμπος στο λαψό με δυσκόλευε να μιλήσω. «Πες του πως τον αγαπώ», ήταν το μόνο που κατάφερα να ψελλίσω. «Πες στον Τζον. . . πως τον αγαπώ . . . κι εκείνον». Το επόμενο βράδυ ο Μουντί επέστρεψε από τη μεγάλη σε διάρκεια καθημερωή του μέρα στο νοσοκομείο. Κουβαλοuσε μαζί του ένα μικρό μπουκέτο μαργαρίτες κω χρυσάνθεμα δώρο για τα γενέθλιά μου. Τον Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPlΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

281

ευχαρίστησα, κι αμέσως μετά του είπα για το τηλεφώνημα της Καρο­ λάιν πριν ο Ρεζά κι η Εσί προλάβουν να του το πουν πρώτοι. Ένιωσα ΑVαKOύφιση, όταν διαπίστωσα πως η ΑVΤίδρασή του ήταν μάλλον αδιαφορία παρά θυμός. Ο Moυvτί μας έβγαλε έξω μια μέρα να κάνουμε επίσκεψη σε κάποιο ηλικιωμένο ζευγάρι που ήταν μακρινοί συγγενείς του. Έμεναν μόνο λίγα τετράγωνα μακριά από το σπίτι μας, γι ' αυτό πήγαμε με τα πόδια, κι έτσι είχαμε την ευκαιρία ν ' απολαύσουμε το ζεστό καλοκαιρινό ήλιο. Ο γιος τους ο Μορτεζά, που είχε την ηλικία του Moυvτί, έμενε μαζί τους. Είχε χάσει τη γυναίκα του λίγα χρόνια πριν και οι γονείς του τον βοηθούσαν τώρα στη φρovτίδα της ανατροφής της κόρης του, της Ελχάμ, που ήταν λίγο μεγαλύτερη από τη Μαχτόμπ. Η Ελχάμ ήταv ένα γλυκό κορίτσι, όμορφο, μα λιγάκι κατσούφικο και μοναχικό, που ήταν ολοΦάνερο πως το αγνooύσαv ο πατέρας και οι παππούδες του. Από την αρχή της κουβέντας μας συνειδητοποίησα από τα λόγια του Μορτεζά πως όλοι οι συγγενείς πίεζαν τον Moυvτί να μου δώσει περισσότερη ελευθερία. «Χαρήκαμε πολύ που σε είδαμε», μου είπε. «Είχες χαθεί τελευταία κι αvαρωτιόμαστε μήπως σου είχε συμβεί κάτι, στ ' αλήθεια ανησυχούσαμε πολύ για σένα». «Είναι πολύ καλά», είπε ο Moυvτί, ο τόνος της φωνής του έδειχνε πως δεν ένιωθε και πολύ άνετα. «Μπορείς να το διαπιστώσεις και μόνος σου πως είναι πολύ καλά». Ο Μορτεζά δούλευε στο υπουργείο που είχε τον έλεγχο των μετα­ δόσεων των τέλεξ που έμπαινΑV ή έβγαινΑV από τη χώρα. ΉτΑV μια σημαvΤΙKή δουλειά κι αυτός που κατείχε αυτό το πόστο θεωρoύvταv ιδιαίτερα προνομιούχος. Στη διάρκεια της Koυβέvτας μας εκείνη την ημέρα μου εξήγησε πως σχεδίαζε να πάει την Ελχάμ για διακοπές στην Ελβετία ή, ίσως, και στην Αγγλία. «Θα ήταν καλή ιδέα λοιπόν αν κστάφερνε να μάθει κάποια στοιχειώδη αγγλικά πριν κάνουμε το συ­ γκεκριμένο ταξίδι», μου είπε. «Θα μ ' ευχαριστούσε πολύ να της μάθαινα εγώ τα αγγλικά που χρειάζεται, αν κι εσύ δεν έχεις αvτίρρηση», του πρότεινα. «Μα αυτό είναι καταπληκτική ιδέα», συμφώνησε μαζί μου ο Moυvτί. «Μπορείς να τη φέρνεις στο σπίτι μας τα πρωινά. Η Μπέτι θα έχει το χρόνο να της διδάσκει αγγλικά, όσο εγώ θα βρίσκομαι στο νοσοκο­ μείο». Αργότερα, ενώ γυρνούσαμε πάλι με τα πόδια σπίτι μας, ο Μουντί μου είπε πως ήταν πολύ ευχαριστημένος με τη συνεννόηση που είχαμε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

282

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - O YIΛlAM ΧΟΦΕΡ

κάνει, η Ελχάμ ήταν συμπαθητικό παιδί και με καλύτερη αγωγή από τα περισσότερα παιδιά των υπόλοιπων Iραvών που γvώρlζα, κι ο Μου­ VΤί ήθελε πολύ να τη βοηθήσουμε. Ένιωθε έναν ιδιαίτερο δεσμό μαζί της επειδή, όπως κι εκείνος, είχε χάσει τη μητέρα της όταv ήταv πολύ μικρή. Πρόσθεσε ακόμη, πως ήταv πολύ ευχαριστημένος που είχα βρει κάτι ευχάριστο για ν ' απασχοληθώ. «Θέλω να είμαι ευτυχισμένη εδώ», του είπα πάλι ένα ψεματάκι. Η ευκαιρία που μου παρουσιάστηκε να μάθω την Ελχάμ αγγλικά πίστεψα πως ήταν μια ακόμη απόδειξη πως οι προσευχές μου είχαν πιάσει τόπο. Ο Moυvτί δεν έμπαινε πια στον κόπο να παίρνει μακριά μου τη Μαχτόμπ και να την πηγαίνει στο σπίτι της Μαλούκ την ημέρα. Η Ελχάμ κι εγώ τη χρειαζόμαστε σαv διερμηνέα ανάμεσά μας όταv κάναμε το μάθημα, κι όταv τελειώναμε τα δυο κορίτσ-ια παίζαvε χα­ ρούμενα μαζί.

Ο Ρεζά και η Εσί σxεδίαζαv ένα προσκύνημα στο ιερό μσστζέVΤΤOυ Mασίvτ, εκεί όπου η Αμεγlέ Μποζόργκ είχε ταξιδέψει κάποτε ελπίζο­ VΤας να θεραπευτεί μ ' ένα θαύμα από τη φαVΤαστlKή αρρώστια που τη βασάνιζε. Πριν τη γέννηση του MεXVΤί, ο Ρεζά κι η Εσί είxαv κάνει ένα vάσερ, κι είxαv υποσχεθεί να πάνε εκεί για προσκύνημα, Αv ο Αλλάχ τους χάριζε ένα γιο. Το γεγονός πως ο MεXVΤί ήταν παραμορ­ φωμένος και διανοητικά καθηστερημένος ήταv άσχετο με το τάμα τους, εκείνοι έπρεπε να κάνουν οπωσδήποτε το vάσερ τους. ΌτΑV μας KάλεσΑV να πάμε μαζί τους, πίεσα τον Moυvτί να δεχτεί. Το πρώτο που σκέφτηκα ήταν ότι θα πηγαίναμε στο Mασivτ που βρlσκόταv στο βορειότερο άκρο του Ιράν με το αεροπλάνο. Είχα α­ κούσει πως είxαv γίνει αρκετές αεροπειρατείες σε εσωτερικά δρομο­ λόγια τελευταία, κι έτσι τολμούσα να ελπίζω στην απίθανη πιθανότητα να κάνει η πτήση μας μια εκτός προγράμματος στάση στη 8αγδάτη. Επίσης ήξερα πως το συγκεκριμένο ταξίδι -ήταv πολύ mθανό- θα γαλήνευε τις όποιες αγωνίες του Moυvτί. Σίγουρα η επιθυμία μου να πάω σ ' αυτό το προσκύνημα θα τον έπειθε ακόμη περισσότερο για την αφοσίωσή μου στο δικό του τρόπο ζωής. Αλλά υπήρχε και μια πολύ πιο βαθιά αιτία για την προθυμία μου. Ήθελα στ ' αλήθεια να το κάνω το συγκεκριμένο προσκύνημα. Η Eσi μου είχε πει πως όποιος κατόρθωνε να κάνει τις σωστές ιεροτελεστίες μπροστά στον τάφο του Mασίvτ, θα είχε την εύνοια τριών ευχών. Εγώ Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

283

είχα μόνο μια επιθυμία, μα λαχταρούσα να πιστέψω στα θαύματά του. «Μερικοί φέρνουν τους αρρώστους και τους τρελούς τους και τους δένουν στον τάφο με σχοινί και περιμένουν να συμβεί το θαύμα», μου είπε η Εσί σοβαρά. «Πολλά θαύματα έχουν γίνει εκεί πέρα ως τώρα». Δεν ήξερα πια τι πίστευα -ή τι δεν πίστευα- από τη θρησκεία του Moυvτί. Ήξερα μόνο πως κάθε ενέργειά μου την οδηγούσε η απελ­ πισία. Ο Moυvτί συμφώνησε αμέσως για το προσκύνημα. Κι εκείνος, επί­ σης, είχε κάποιες ευχές να κάνεl. Η mήση προς το Mασίvτ ήταv σύvτoμη και, μόλις φτάσαμε, ο Μου­ ντί μας έχωσε όλους γρήγορα σ ' ένα ταξί για να πάμε στο ξενοδοχείο μας. Εκείνος κι ο Ρεζά είxαv κλείσει δωμάτια για όλους μας στο πιο πολυτελές ξενοδοχείο της πόλης. «Τι είναι αυτό;» τον άκουσα να μουρ­ μουρίζει ότΑV μπήκαμε στο κρύο, υγρό δωμάτιό μας. Ένα σβολιασμέ­ νο στρώμα μας περίμενε στο κρεβάτι κι ένα κουρελιασμένο κομμάτι ύφασμα πεταμένο πρόχειρα πάνω στο παράθυρο εκτελούσε χρέη κουρτίνας. Μεγάλες ρωγμές υπήρxαv στους βαμμένους με γκρίζο πλαστικό τοίχους, μα ήταν ολοΦάνερο πως είχε να μπει φρέσκια μπο­ γιά πάνω τους από πολλές δεκαετίες. Το χαλί ήταν τόσο βρόμικο, ώστε δεν τολμούσαμε να πατήσουμε πάνω του με γυμνά πόδια. Αν πεις για τη μυρωδιά από την τουαλέτα, αυτή κι ΑV ήταν αηδιαστική. Η «σουίτα» του Ρεζά και της Εσί ήτΑV πλάι στο δωμάτιό μας, και δεν ήταν διόλου καλύτερη από τη δικιά μας. Αποφασίσαμε να πάμε στο χαράμ, στον τάφο, αμέσως, ενμέρει από θρησκευτικό ζήλο, μα και γιατί λαχταρούσαμε να φύγουμε από το ξενοδοχείο όσο πιο γρήγορα μπορούσαμε. Η Εσί κι εγώ φορέσαμε τα αμπά που είχαμε δανειστεί για την πε­ ρίσταση . Τα αμπά είναι αραβικά ρούχα όμοια με τα τσαvτόρ, μα η διαφορά τους είναι πως αυτά έχουν μια ελαστική κορδέλα για να τα κρατάει στη θέση τους. Για κάποιον σαv κι εμένα που δεν είχε εξοι­ κειωθεί ακόμη με το τσαvτόρ, το αμπά μου φαινόταν πιο πρακτικό και ευκολοΦόρετο ρούχο, αφού μπορούσα να το φέρνω πιο εύκολα βόλτα. Όλοι μας πήγαμε με τα πόδια ως το μασrζέvτ που απείχε γύρω στα πέvτε τετράγωνα απόσταση από το ξενοδοχείο μας, περάσαμε ανάμε­ σα από δρόμους γεμάτους πωλητές, που συναγωνίζovταv ο ένας τον άλλο για το ποιος θα διαφήμιζε δυνατότερα τις πραμάτειες του σε ασμπίχ και μοχρ, δηλαδή πέτρες προσευχής. Το μασrζΈVΤ αυτό, το μεγαλύτερο από όσα είχα δει ως τότε στο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

284

ΜΠΕΠ ΜΑΧΜΟ ΥΝΠ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Ιράν, ήταv διακοσμημέvο με ΦΑVΤαστΙKOύς τρούλους και μιvαρέδες. Περάσαμε αvάμεσα από πλήθη πιστώv και σταματήσαμε σε μια εξω­ τερική λιμvούλα για Va πλυθούμε και Va ετοιμαστούμε για τηv προ­ σευχή. Ύστερα ακολουθήσαμε έvαv ξεvαγό σε μια μεγάλη αυλή για μια σύvτoμη περιήγηση σε διάφορα δωμάτια, που τα πατώματά τους ήταv στρωμέvα με εξαίσια περσικά χαλιά και οι τοίχοι τους γεμάτοι τεράστιους επιχρυσωμέvους και επαργυρωμέvους καθρέφτες. Κρυ­ στάλλΙVOΙ πολυέλαιοι, που το φως τους αvταvακλώvταv στους καθρέ­ φτες, ΦώτιζΑV το χώρο και θάμπωvαv τα μάτια. Καθώς πλησιάζαμε στο χσράμ, οι γυvαίκες αποχωρίζοvταv τους άντρες. Η Εσί κι εγώ, τραβώvτας τη Μαριάμ και τη Μαχτόμπ, προ­ σπαθήσαμε σπρώχνovτας με τους αγκώvες μας v ' αvοίξουμε δρόμο αvάμεσα σ ' όλο αυτό το πλήθος TWV μεταvοούvτωv, κάvαμε υπεράv­ θρωπες προσπάθειες για Va καταφέρουμε Va πλησιάσουμε αρκετά KOVΤά και v ' αγγίξουμε το χσράμ, για Va μπορέσουμε Va ζητήσουμε από το Θεό Va εκπληρώσει τις επιθυμίες μας, αλλά μας απώθησαv αρκετές φορές. Τελικά κατορθώσαμε Va φτάσουμε σε μια κοvτιvή στο μvημείο περιοχή για Va προσευχηθούμε. Μετά από κάποιο διάστημα η Εσί αποφάσισε Va ξαvαπροσπαθήσει. Αφήvοvτας πίσω της τη Μαχτόμπ κι εμένα, βούτηξε μέσα oτov ευσεβή όχλο κρατώvτας τη Μαριάμ στηv αγκαλιά της. Τελικά τα κατάφερε Va φτάσει ως το χσράμ μετά από πεισματική επιμοvή , σηκώvοvτας τη Μαριάμ αρκετά πιο ψηλά από το πλήθος για Va μπορέσει v ' αγγιξει TOV τάφο. Αργότερα ο Moυvτί θύμωσε πολύ μαζί μου, γιατί δεv έδωσα τηv ίδια ευκαιρία στη Μαχτόμπ. «Αύριο, va πάρεις εσύ τη Μαχτόμπ», είπε στηv ΕσΙ Πέρασαv τρεις μέρες μέσα σε θρησκευτική έκσταση. Τα κατάφερα va παλέψω και v ' αvoίξω κάποια στιγμή δρόμο προς το χσράμ, και καθώς άγγιζα TOV τάφο προσευχήθηκα θερμά ο Αλλάχ va πραγματο­ ποιήσει μόvο μια ευχή -va μας βοηθήσει va γυρίσουμε ασφαλείς oτηv Αμερική το συvτομότερο για va προλάβουμε TOV μπαμπά npIV πεθά­ VEI. Το προσκύvημα αυτό μ ' επηρέασε βαθιά, ήταv μια από τις πιο συvαρπαστικές εμπειρίες μου στηv προσπάθειά μου Va πλησιάσω πραγματικά τη θρησκεία του MouvTI. Ίσως ήταv αποτέλεσμα της α­ πελπισίας μου, σε συvδυασμό με τηv υποβλητική ατμόσφαιρα του συγκεκριμένου χώρου. Όποιος όμως κι ov ήταv ο λόγος, εγώ έφτασα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

285

κάποια στιγμή στο σημείο να πιστέψω στη δύναμη του χσράμ. Την τέταρτη και τελευταία μέρα μας στο Mασίvτ, ήμουν αποφασισμένη να επovαλάβω το ιερό τελετουργικό με όση ευσέβεια μπορούσα να νιώ· σω. «Θέλω να πάω στο χσράμ μόνη μου», είπα στον MoυvτΙ Δε θέλησε να μάθει το λόγο. Η ευσέβειά μου ήταν ολοΦάνερη. Στην πραγματικότητα, το ανεπαίσθητο χαμόγελό του φανέρωσε την ευχα· ρίστησή του για τη μεταμόρφωσή μου. 'Αφησα το ξενοδοχείο νωρίς, πριν ετοιμαστούν οι άλλοι, απόλυτα προετοιμασμένη να προσφέρω την τελική και πιο ειλικρινή μου ικεσία. Όταν έφτασα στο μσστζέvτ, ένιωσα μεγάλη ικovοποίηση όταν συνει­ δητοποίησα πως είχα νικήσει το πλήθος. Άνοιξα δρόμο εύκολα προς το χσράμ, έδωσα μερικά ριάλ σ ' ένα μουλά, ο οποίος δέχτηκε να προσευχηθεί για μένα -για την αδήλωτη ευχή μου- και κάθισα πλάι στο χσράμ γι ' αρκετή ώρα σε βαθύ στοχασμό. Ξανά και ξανά επανα­ λάμβανα την επιθυμία μου στον Αλλάχ κι ένιωσα μια παράξενη αίσθη­ ση γαλήνης να με κυριεύει. Με κάποιον τρόπο ήξερα πως ο Αλλάχ/ Θεός θα πραγματοποιούσε την επιθυμία μου. ΣύVΤOμα.

Κομμάτια ενός αινίγματος άρχισαν να μπαίνουν στη σωστή τους θέση στο μυαλό μου. Ο Moυvτί μας πήγε στο σπίτι της Αμεγιέ Μποζόργκ μια μέρα, μα δεν μπήκε στον κόπο ν ' αλλάξει ρούχα και να φορέσει τη συνηθισμέ­ νη στολή επίσκεψης των Ιρανών. Παρέμεινε όλη την ώρα με το κο­ στούμι του και, μέσα σε λίγα λεπτά, έμπλεξε σε μια έVΤOνη φραστική διαμάχη με την αδερφή του. Καβγάδιζαν στη διάλεκτο σούσταρι, τη γλώσσα που μιλούσαν όταν ήταν παιδιά, έτσι ούτε εγώ, μα ούτε και η Μαχτόμπ μπορούσαμε να καταλάβουμε το περιεχόμενο της κουβέ­ ντας τους, που έμοιαζε να είναι η συνέχεια μιας προηγούμενης διαφω­ νίας τους. «Έχω μια δουλειά», μου είπε ξαφνικά. «Εσύ και η Μαχτόμπ μείνετε εδώ». Ύστερα έφυγε γρήγορα με τον Ματζίντ. Δε μου άρεσε η επιστροφή μου σ ' αυτό το σπίτι που ήταν γεμάτο με τις πιο οδυνηρές αναμνήσεις για μένα, ούτε ήθελα να μείνω μόνη μου με κανέναν από αυτούς που έμεναν εκεΙ Πήρα τη Μαχτόμπ και βγήκαμε βόλτα στην πίσω αυλή και σταθήκαμε κοντά στην πισίνα για να επωφεληθούμε από τις ελάχιστες ακτίνες του ήλιου που θα κατόρDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

286

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YlΛlΑΜ ΧΟΦΕΡ

θωναν να διαπεράσουν τα ρούχα μας, μα και να κρατηθούμε σε από­ σταση από του υπόλοιπους της οικογένειας_ Στεναχωρημένη, είδα την Αμεγιέ Μποζόργκ να μας ακολουθεί έξω στην αυλή. <<Αζί ζαμ», μου είπε απαλά. «Γλυκιά μου!» η Αμεγιέ Μποζόργκ με είπε «γλυκιά μου!» Τύλιξε τα τεράστια κοκαλιάρικα χέρια της γύρω μου. «Αζί ζαμ», επανέλαβε. Μιλούσε στα φαρσί, χρησιμοποιώντας απλές λέξεις που μπορούσα εύκολα να καταλάβω ή να μου μεταφράσει η Μαχτόμπ. «Mαv χέλι, χέλι, χέλι μοταασεφάμ, αζί ζαμ ». «Λυπάμαι πάρα πάρα πολύ για σένα, γλυκιά μου». Έριξε τα χέρια της πάνω στο κεφάλι της και Φώναξε: « Έι Xόvτα!» «Αχ, Θεέ μου!» Ύστερα μου είπε: «Πήγαινε στο τηλέφωνο. ΤηλεΦώνησε στην οικογένειά σου». Είναι κόλπο, σκέφτηκα. «'Οχ!», της απάντησα. Με τη βοήθεια της Μαχτόμπ προσπάθησα να της δώσω να καταλάβει τη δύσκολη κατά­ στασή μου. «Δεν μπορώ να το κάνω αυτό, γιατί ο Μουντί δε μου το επιτρέπει. Δεν έχω την άδειά του». «Όχι, τηλεΦώνησε στην οικογένειά σου», επέμεινε η Αμεγιέ Μπο­ ζόργκ. «ο μπαμπάς θα γίνει έξαλλοςι>, της είπε η Μαχτόμπ. Η Αμεγιέ Μποζόργκ μας κοίταξε προσεκτικά. Μελέτησα την έκφρα­ ση των ματιών της κι όση από την έκφραση του προσώπου της κα­ τόρθωσα να ξεχωρίσω από το τσαντόρ που το κάλυmε. Τι συνέβαινε εδώ; Ήταν μια καινούρια παγίδα που μου είχε στήσει ο Μουντί, για να δει αν θα τον παράκουα; Ή είχε κάτι αλλάξει, για το οποίο εγώ δε γνώριζα τίποτα; Η Αμεγιέ Μποζόργκ είπε στη Μαχτόμπ: «ο μπαμπάς σου δε θα γίνει έξαλλος, γιατί δεν πρόκειται να του κάνουμε καμιά κουβέντα γι ' αυτό το τηλεφώνημα». Ακόμη αρνιόμουν και γινόμουν όλο και πιο ανήσυχη και σαστισμέ­ νη, γιατί θυμόμουν τα κόλπα που μου είχε παίξει στο παρελθόν, ιδιαί­ τερα τότε στο Κομ που με είχε διατάξει να κάτσω κάτω στο πάτωμα κι αργότερα παραπονέθηκε πως αρνήθηκα να ολοκληρώσω το προ­ σκύνημά μου στον τάφο του αγίου μουσουλμάνου μάρτυρα. Η Αμεγιέ Μποζόργκ εξαφανίστηκε για λίγο, μα γρήγορα ξαναγύρι­ σε με τις κόρες της Ζοχρέ και Φερεστέ, που άρχισαν να μας μιλούν στ ' αγγλικά. «Πήγαινε να τηλεφωνήσεις στην οικογένειά σου», μου είπε η Ζοχρέ. «Πραγματικά νιώθουμε άσχημα που δεν μπορείς να Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

287

επικοινωνήσεις μαζί τους. Τηλεφώνησε σε όλους. Μίλησέ τους όση ώρα θέλεις. Δεν πρόκε1Τω να του πούμε τίποτα αυτουνού». Η τελευταία λέξη «αυτουνού» , δηλαδή του Μουντί , ξεστομίστηκε με κάποια δόση κακίας. Ήταν αυτό που τελικά μ ' έπεισε. Εκείνη τη στιγμή η ευκαιρία να μιλήσω με την οικογένειά μου , όσο σύντομη κω γλυκόπικρη κι αν ήταν η κουβέντα μας, άξιζε τον κόπο να διακινδυνεύσω την οργή του άντρα μου. Κι έτσι τους τηλεΦώνησα , κλαίγοντας. Έκλωγαν κι εκείνοι , ο μπα­ μπας παραδέχτηκε πως η κmάστασή του χειροτέρευε μέρα με τη μέρα κω πως υπέφερε από δυνατούς πόνους, κι ακόμη πως οι ylmpoi σκέ­ φτονταν να τον υποβάλουν σε κωνούρια εγχείρηση. Μίλησα με τον Τζο κω τον Τζον στο σπίη του πατέρα τους, ξυπνώντας τους στ ' άγρια μεσάνυχτα. Η Αμεγlέ Μποζόργκ μας άφησε μόνες όση ώρα τηλεφωνούσα κω δεν έκανε καμιά προσπάθεια να παρακολουθήσει αυτά που λέγαμε. Όταν τέλειωσα , μου ζήτησε να καθίσουμε στο σαλόνι με τη Μαχτόμπ, κοντά της, κω Φώναξε τη Ζοχρέ κω τη Φερεστέ εκεί για να μας με­ ταφράζουν την αποκαλυmlκή κουβέντα που ακολούθησε. «Εγώ ήμουν εκείνη που έπεισα τον Μουντί να σου ξαναφέρει πίσω τη Μαχτόμπ» , ισχυρίστηκε. «Του είπα πως δεν μπορούσε να σου κάνει τέτοιου είδους πράγματα. Πως δεν έπρεπε να σου συμπεριφέρετω έτσι». Ήταν δυνmόν αυτή η γυναίκα , που εγώ μισούσα θανάσιμα , που μέχρι τώρα ήταν τόσο εχθρική απέναντί μου , να γίνει από τη μια στιγμή στην άλλη σύμμαχός μου ; Ήταν αυτή αρκετά υγιής ψυχικά για να μπορέσει να διακρίνει την τρέλα του μικρότερου αδερφού της κι αρκετά πονόψυχη για να κάνει ό ,η μπορούσε για να προστατέψει τη Μαχτόμπ κι εμένα από άγνωστους κινδύνους Ήταν πάρα πολλά όλα αυτά για να μπορέσω να τα ξεδιαλύνω αμέσως. Μίλησα μαζί της στην αρχή επιφυλακηκά , μα έδειχνε να το αποδέχετω αυτό κω να κατανοεί το λόγο. Ήταν ένα στοιχείο που μετρούσε υπέρ αυτής της παράξενης γυναίκας. Ήξερε πως διαπίστωνα μια ακmανόητη αλλαγή σ ' αυτή. Δεν μπορούσα να την εμπιστεύομω ακόμη με κανένα ουσιαστικό μυ­ στικό, φυσlκά , όποια αλλαγή του χαρακτήρα της κι αν παρουσίαζε. Μα μπορούσα να της ζητήσω τουλά)(1στο να με βοηθήσει πείθοντας τον Μουντί να μην αλλάξει την τωρινή συμπεριφορά του απέναντί μας. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

288

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο Υ/ΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Στη διάρκεια εκείνης της ημέρας αποφάσlOα να λύσω κι ένα άλλο πρόβλημα που με απασχολούσε. Οι πιο πολλές αποσκευές μας ήταν ακόμη στοιβαγμένες στην αποθηκούλα της κρεβατοκάμαρας που χρη­ σιμοποιούσαμε όταν μέναμε εδώ, πριν από πολύν καιρό. Κανείς άλλος δεν είχε χρησιμοποιήσει στο μεταξύ αυτό το δωμάτιο, αφού το θεωρού­ σαν ακόμη δικό μας. Βρίσκοντας τον κατάλληλο χρόνο, πήγα ως την κρεβατοκάμαρα κι έψαξα ανάμεσα στα φάρμακα που ο Μουντί είχε φέρεl από την Αμερική. Τα μικροσκοπικά ροζ χαπάκια ήταν ακόμη μέσα στο μακρόστενο λεπτό πλαστικό κουτί τους. Τα έλεγαν Νορντέτ. Ποτέ δεν κατάλαβα το πώς ο Μουντί είχε καταφέρει να περάσει από το τελωνείο αντισυλ­ ληπτικά φάρμακα σε μια Ισλαμική Δημοκρατία, όπου ο έλεγχος των γεννήσεων ήταν παράνομος. Ίσως να είχε δωροδοκήσει κάποιον. Όπως και να είχαν γίνει τα πράγματα, τα χάπια βρίσκονταν εκεί μπροστά μου, μέσα στα κουτιά τους σκορπισμένα ανάμεσα σε πολλά άλλα φάρμακα. Τα είχε ο Μουντί άραγε μετρήσει; Δεν μπορούσα να ξέρω. Ο Φόβος μου μη μείνω έγκυος βάρυνε περισσότερο στη ζυγαριά από το φόβο μου να το ανακαλύψει ο άντρας μου, έτσι μπήκα στον πειρασμό να πάρω χάπια που θα μου ήταν αρκετά για ένα μήνα. Όταν παράχωσα το μικρό πακέτο κάτω από τα ρούχα μου, το πλαστικό περιτύλιγμά τους έτριξε. Έκανε θόρυβο με κάθε μου κίνηση. Το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να προσευχηθώ να μην το αντιλαμβανόταν κανείς. Όταν ο Μουντί επέστρεψε για να μας γυρίσει στο σπίτι, κανένας από την οικογένεια δεν του έκανε κουβέντα για τα τηλεφωνήματα που είχα κάνει στην Αμερική. Την ώρα που ετοιμαζόμαστε να φύγουμε, η καρδιά μου χτυπούσε σαν τρελή, κάθε φορά που άκουγα εκείνον τον ανεπαίσθητο θόρυβο που έμοιαζε με τρίξιμο και που συνόδευε τα βή­ ματά μου, μα ήταν ολοΦάνερο πως μόνο εγώ τον άκουγα. Μόλις φτάσαμε στο σπίτι, έκρυψα τα χάπια κάτω από το στρώμα. Την επόμενη μέρα κατάπια το πρώτο, χωρίς να ξέρω αν ήταν ο σω­ στός χρόνος, κι άρχισα να προσεύχομαι να έχουν κάποιο αποτέλεσμα. Λίγες μέρες αργότερα ο Χατζί Μπαμπά τηλεΦώνησε στον Μουντί και του είπε πως ήθελε να έρθει στο σπίτι να μιλήσουν. Ο Μουντί δεν μπόρεσε φυσlκά να του το αρνηθεί. Πήγαινα πέρα δώθε στην κουζίνα, ετοιμάζοντας τσάι και φαγητ6 για τον τιμώμενο επισκέπτη μας, τρομοκρατημένη πως η αποστολή του ήταν να αποκαλύψει στον Μουντί τα τηλεφωνήματα που είχαν γίνει Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

289

στο σπίη του. Μα αντί γι ' αυτό, μαζί με τη Μαχτόμπ, από την κρε­ βατοκάμαρα, κρυφακούσαμε τη συζήτηση ανάμεσά τους που με γέμι­ σε με ξαφνlκή αισιοδοξία. Από όσα μπορέσαμε να καταλάβουμε, ο Χατζί Μπαμπά είπε στον Μουντί: «Αυτό εδώ είναι το σπίη του Μαμάλ. Ο Μαμάλ αναγκάστηκε να πάει στα πεθερικά του να μείνει εξαιτίας σου, επειδή η Νασρίν δε θέλει να καλύmεται ακόμη και μέσα στο δικό της το σπίτι, μα δεν μπορεί να κάνει αλλιώς, αφού εσύ συνέχεια βρίσκεσαι ανάμεσά τους. Τους έχει στ ' αλήθεια κουράσει αυτό. Στο κάτω πάτωμα είναι το σπίη του Ρεζά και το χρησιμοποιείς κι αυτό επίσης. Κι εκείνους τους έχει κουράσει αυτή η κατάσταση. Θα πρέπει να μετακομίσεις αμέσως. Θα πρέπει να φύγεις το συντομότερο από εδώ πέρα». Ο Μουντί του απάντησε γρήγορα, με σεβασμό. Φυσlκά, και θα τιμούσε την <mαράκληση» του Χατζί Μπαμπά. Ο γέρος κούνησε το κεφάλl του, ήξερε καλά πως οι λέξεις του κουβαλούσαν τη δύναμη θεϊκής εξουσίας. Ύστερα, αφού έδωσε το μήνυμά του, έφυγε. Ο Μουντί ήταν πολύ θυμωμένος με την οικογένειά του, με τους ίδιους του τους συγγενείς. Ξαφνlκά, η Μαχτόμπ κι εγώ γίναμε όλος του ο κόσμος. Τώρα ήμαστε οι τρεις μας ενωμένοι ενάντια σε μια άδικη κοινωνία. Βάλαμε τη Μαχτόμπ για ύπνο κι ο Μουντί κι εγώ είχαμε μια μεγάλη σε μάκρος κουβέντα ως πολύ αργά το βράδυ. «Έφερα σε πέρας ης σπουδές του Ρεζά», μου παραπονέθηκε. «Του έδωσα ό,η χρειαζόταν -χρήματα, στέγη κι ένα καινούριο αυτοκίνητο για τις μετακινήσεις του. Όταν ήρθε ο Μαμάλ πλήρωσα για την εγ­ χείρησή του κι έκανα όλες ης αναγκαίες συνεννοήσεις. Πάντοτε έδινα στην οικογένειά μου ό,η ήθελε. Αν μου τηλεφωνούσαν στην Αμερική κι ήθελαν παλτά, τους τα έστελνα. Ξόδευα πολλά λεφτά για χάρη τους και τα ξέχασαν όλα, ξέχασαν ό,η έκανα γι ' αυτούς. Και τώρα απλά θέλουν να με πετάξουν έξω». Ύστερα ξέσπασε στη Νασρίν. «Κι η Νασρίν! Είναι τόσο ανόητη -ποιος της είπε πως είναι ανα­ γκασμένη να φοράεl το τσαντόρ της όλη την ώρα. Γιατί δεν ακολουθεί το παράδειγμα της Εσί; Τη βόλευε, βλέπεις, όσο πήγαινε στο πανεπι­ στήμιο να μένουμε εδώ, για να μαγειρεύεις, να καθαρίζεις και ν ' αλ­ λάζεις ης πάνες του Αμίρ. Να κάνεις εσύ τα πάντα εδώ μέσα. Εκείνη , το ξέρεις καλά, δεν κάνει απολύτως τίποτα πέρα από το μπάνιο του Αμίρ κι αυτό μια φορά στους δυο μήνες, όποτε δηλαδή πλησιάζει έιvτ Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

290

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - OYΙΛlAM ΧΟΦΕΡ

(μια γιορτή). Τι είδους μάνα και σύζυγος είναι αυτή; Μα τώρα που θα σταματήσουν τα μαθήματα στο πανεπιστήμιο για το καλοκαίρι και δε θα σε χρειάζεται πια, δε δυσκολεύτηκε κι αυτή κι ο άντρας της να μας πουν: '" Avτε, καιρός να μας αδειάσετε τη γωνιά!" Κι ας ξέρουν καλά πως δεν έχουμε πού αλλού να πάμε, αφού δεν έχουμε καθόλου χρή­ ματα, πώς είναι δυνατό να περιμένουν από εμένα να μπορέσω να μετακομίσω από τη μια μέρα στην άλλη;» Όλα αυτά που άκουγα ήταν παράξενα. Ο Moυvτί, μέσα από την ισλαμική τοι: τυπολατρία των προηγούμενων μηνών, είχε παραπονεθεί πολλές φορές μπροστά μου για την αμέλεια της Εσί να καλύmεται στο σπίτι της κι είχε δώσει το παράδειγμα της Νασρίν σαν υπόδειγμα αρετής. Η αλλαγή τώρα στη συμπεριφορά του ήταν εκπληκτική. Προσπάθησα να του δείξω πόσο πολύ τον κατανοούσα. Αν ήμουν η Νασρίν, σίγουρα και θα ήθελα ο Moυvτί να φύγει από το σπίτι μου, μα δεν του είπα φυσικά τίποτα. Πήρα το μέρος του άvτρα μου, ήμουν σίγουρη πως αυτό περίμενε και ήθελε να κάνω. Ήμουν για άλλη μια φορά ο σύμμαχός του, ο ατρόμητος συμπαραστάτης του, ο υπ ' αριθ­ μόν ένα θαυμαστής του -χάιδευα τον εγωισμό του με κάθε ψεύτικη μορφή κολακείας που μπορούσα να επινοήσω. «Πραγματικά, δεν έχουμε καθόλου λεφτά;» τον ρώτησα μια μέρα. «Είναι αλήθεια. Δε με έχουν πληρώσει ακόμη. Βλέπεις, δεν έχει τακτοποιηθεί μέχρι τώρα το θέμα των χαρτιών μου». Τον πίστεψα κι είπα φωναχτά τη σκέψη μου: «Τότε πώς θα τα κα­ ταφέρουμε να μετακομίσουμε;» «ο Mατζίvτ μου παράγγειλε να βρούμε σπίτι σε όποιο μέρος θέλου­ με και εκείνος μαζί με τον Μαμάλ θα ΦΡOVΤίσOυν για τα έξοδα». Μόνο με φοβερή προσπάθεια κατόρθωσα να κρύψω τη χαρά μου. Δεν είχα πια καμιά αμφιβολία πως θα φεύγαμε από αυτήν τη φυλακή του επάνω πατώματος, γιατί ο Moυvτί είχε δώσει το λόγο του στον Χατζί Μπαμπά, κι ήξερα ακόμη τώρα πως δεν υπήρχε nfpimwoη να γυρίσουμε πίσω στο σπίτι της Αμεγιέ ΜποζόρΥκ, γιατί ο Moυvτί ήταν ικανός να ξεθυμάνει τον άγριο θυμό του πάνω στην κάποτε «αξιοσέ­ βαστη» γι ' αυτόν αδερφή του. Το να μείνουμε με κάποιον από τους άλλους συγγενείς ήταν τώρα αδύνατον, αφού ο Moυvτί πίστευε πως είχαν πληγώσει ανεπανόρθωτα την αξιοπρέπειά του. Να τολμούσα ακόμη και να ελπίσω πως κάποια μέρα ο Moυvτί θ ' αποΦάσιζε πως ήταν πια καιρός να γυρίσουμε πίσω στην Αμερική; «Δε σε καταλαβαίνουν», του είπα απαλά. «Έχεις κάνει τόσα πολλά Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

291

γι ' αυτούς. ΑΛλά δεν πειράζεΙ. Τα πράγματα θα πάνε καλύτερα. Του­ λάχιστον έχουμε ο ένας τον άλλον, είμαστε απόλυτα δεμένοι και οι τρεις μας». «Ναι», μου είπε και μ ' αγκάλιασε. Ύστερα με φίλησε. Και στη διάρ­ κεια των λίγων λεπτών πάθους που ακολούθησαν κατάφερα να αρ­ νηθώ κάθε σχέση με το παρόν. Εκείνη τη στιγμή το κορμί μου ήταν απλά ένα εργαλείο που θα το χρησιμοποιούσα κάθε φορά που θα το έκρινα αναγκαίο, για να πραγματώσω την ελευθερία μου.

Ψάχναμε για κάποιο σπίτι να νοικιάσουμε, σερνόμαστε σε βρόμι­ κους δρόμους κι ακόμη πιο βρόμικες γειτονιές μ ' έναν Ιρανό μεσίτη . Το κάθε διαμέρισμα έμοιαζε να είναι έτοιμο να καταρρεύσει κι ήταν ολοΦάνερο πως είχε να μπει εκεί μέσα σφουγγαρίστρα ή βούρτσα μπογιατίσματος για πολλές δεκαετίες. Η αντίδραση του Μουντί συμπλήρωνε τη δικιά μου, γιατί κι εκείνος εξαγριωνόταν το ίδιο μ ' εμένα με τις συνθήκες βρομιάς που επικρα­ τούσαν γύρω μας. Του είχε πάρει σχεδόν ένα χρόνο για ν ' αντιληΦθεί σε όλο της το μεγαλείο τη βρομιά που οι συμπατριώτες του αποδέχο­ νταν σαν φυσιολογικό γεγονός. Ήθελε να μη ζήσει έτσι από δω και πέρα. Μια θηλιά του έσφιγγε το λαιμό, παρόλο που είχε μια αξιοσέβαστη δουλειά στο νοσοκομείο, ακόμη ασκούσε την ιατρική ανεπίσημα, ανί­ κανος να πείσει την αντιαμερικανική κυβέρνηση της χώρας του να αναyvωρίσει τις συστατικές επιστολές του, ανίκανος να πληρωθεί για τη δουλειά που έκανε, ανίκανος να προσφέρει στην οικογένειά του τη ζωή που της άξιζε. Ο Μουντί είχε εξαγριωθεί με το καθήκον του να σέβεται τις επιθυ­ μίες των μεγαλύτερών του. Ο Χατζί Μπαμπά είχε ένα φίλο μεσίτη. Μας έδειξε ένα διαμέρισμα στο επόμενο τετράγωνο από το σπίτι του Μα­ μάλ. Δε μας άρεσε καθόλου κι αρνηθήκαμε να το νοικιάσουμε, δια­ κινδυνεύοντας έτσι μια διαφωνία με τον Χατζί Μπαμπά. «Δεν έχει αυλή», του παραπονέθηκε ο Μουντί. «Η Μαχτόμπ πρέπει να έχει κάπου να παίζει». «Δεν έχει σημασία αυτό», του είπε ο Χατζί Μπαμπά. Οι όποιες ανά­ γκες των παιδιών ήταν αμελητέο θέμα γι ' αυτόν. «Δεν έχει έπιπλα ή ηλεκτρικές συσκευές» , του ξαναείπε ο Μουντί. «Δεν έχει σημασία. Δε χρειάζεστε έπιπλα». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

292

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - ΟΥΙΛιΑΜ ΧΟΦΕΡ

«Δεν έχουμε τίποτα», του είπε εκνευρισμένος ο Μουντί. «Δεν έχουμε ηλεκτρική κουζίνα, πλυντήριο, ψυγείο. Δεν έχουμε πιάτα κω κουτά· λια». Παρακολουθώντας τη συζήτησή τους, ανακάλυψα πως μπορού· σα πια να καταλαβαίνω καλύτερα τα φαρσί, έτσι ξαφνιάστηκα κι ευ· χαριστήθηκα όταν άκουσα τον Μουντί να απαριθμεί όσα θεωρούσε λογικά για να ξεκινήσουμε ένα κωνούριο νοικοκυριό. Ήθελε μlO αυλή για τη Μαχτόμπ. Ήθελε ηλεκτρικά σκεύη για μένα. Ήθελε διάφορα πράγματα για μας τις δυο κι όχι απλά κω μόνο για τον εαυτό του. Κω τα θεωρούσε απαραίτητα για να μπoρέσεt να σταθεί με αξlOπρέπεια επlκεφαλής της οικογένειάς του. «Δεν έχει σημασία», του επαναλάμβανε διαρκώς ο Χατζί Μπαμπά. «Βρες εσύ πού θα μείνεις κι όλοι θα σου δώσουν αυτά που χρειάζεσαΙ». « Τσσρόφ », aπάντησε ο Μουντί, σχεδόν φωνάζοντας κατάμουτρα στον αξlOσέβαστο άντρα. «Είνω τσσρόφ ». Ο Χατζί Μπαμπά έφυγε οργισμένος κι ο Μουντί ανησύχησε πως είχε παρατραβήξεt τα πράγματα. «Θα πρέπει να βρούμε το δικό μας σπίτι σύντομα», μου είπε. «Πρέπει να βρούμε ένα μέρος αρκετά μεγάλο, για να μπορέσω να το χρησψοποιήσω κω σαν ιατρείο, για ν ' αρχίσω να κερδίζω πια μερικά χρήματα μόνος μου». Μετά από κάποια σκέψη πρόσθεσε: «Θα πρέπεt να κανονίσουμε να μας στείλουν τα πράγματά μας εδώ aπό την Αμερική».

Ο Ρεζά Σαφί, ένας συγγενής του Μουντί, ήταν ανωσθηOlολόγος στην Ελβετία. Οι περιοδικές επισκέψεις του στο Ιράν για να δει τους γονείς του γίνονταν αφορμές για μεγάλα γλέντια κω ξεφαντώματα, κι όταν λάβαμε μια πρόσκληση για δείπνο προς τιμήν του, ο Μουντί έδειχνε μαγεμένος. Τώρα που δούλευε στο νοσοκομείο κω σχεδίαζε ν ' ανοίξει το δικό του ιατρείο, θεωρούσε πως οι επαγγελματικές συ­ ναναστροφές τού ήταν κάτι παραπάνω aπό χρήOlμες. Ήθελε να προ­ σφέρεl στον Ρεζά ένα ξεχωριστό δώρο κω με διέταξε να πάρω τη Μαχτόμπ κω να βγούμε έξω να το αγοράσουμε. Μας έδωσε ακριβείς οδηγίες για ένα συγκεκρψένο ζαχαροπλαστείο, όπου έφτιαχναν δια­ κοσμητικά σχέδια aπό φιστίκια. Η Μαχτόμπ κι εγώ φτάσαμε εκεί στη ζέστη του aπoμεσήμερoυ κω βρήκαμε το μαγαζί κλεtστό, γιατί ήταν ώρα προσευχής. «Ας περψένουμε εκεί πέρα», είπα στη Μαχτόμπ, δείχνοντάς της έ­ να σημείο στην άλλη μεριά του δρόμου, όπου θα μπορούσαμε να Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPlΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

293

σταθούμε κάτω αιτό τη σκιά ενός δέντρου. «Κάνει τόσο ζέστη». Καθώς περιμέναμε, συνειδητοποίησα πως υπήρχε μια ομάδα πασ­ VΤάρ ακριβώς αιτέναντί μας. Ήταν ένα λευκό φορτηγάκι γεμάτο ά­ ντρες με στολή και μια Πέικαν με τέσσερις γυναίκες παΣVΤάρ που φορούσαν τσαντόρ. Από ένστικτο, περισσότερο, έβαλα το χέρι στο μέτωπό μου και σιγουρεύτηκα πως δεν υπήρχαν ατίθασα τσουλούφια να βγαίνουν κάτω αιτό το ρουσαρί μου. Δεν πρόκειται να με σταμα­ τήσουν αυτήν τη φορά, μονολόγησα. Μετά από λίγο βαρεθήκαμε να περιμένουμε κι αρχίσαμε να διασχί­ ζουμε το δρόμο για να δούμε αν θα μπορούσαμε να μάθουμε τι ώρα θα άνοιγε το κατάστημα. Δεν είχαμε προλάβει να κάνουμε μερικά βήματα, όταν είδα την Πέικαν να ξεκινά γρήγορα και να σταματά απότομα μπροστά μας. Κι οι τέσσερις γυναίκες παΣVτάρ όρμησαν έξω αιτό αυτό και μας κύκλωσαν. Μια μόνο αιτό αυτές ανέλαβε να μιλήσει μαζί μου. «Δεν είσαι Ιρανή;» με ρώτησε στα φαρσί σαν να με κατηγορούσε. «Όχι». «Από πού είσαι;» «Είμαι αιτό την Αμερική», της αιτΆVΤΗσα κι εγώ στα φαρσί. Μιλούσε αιτότομα και γρήγορα σχεδόν σε απόσταση αναπνοής αιτό το πρόσωπό μου, λες και ήθελε μ ' αυτόν τον τρόπο να πειστεί αιτό­ λυτα πως πραγματικά δε γνώριζα τη γλώσσα. «Δεν καταλαβαίνω τίποτα», τραύλισα. Αλλά το μόνο που πέτυχα ήταν να τη θυμώσω ακόμη περισσότερο. Μου έδειξε όλη την οργή της μιλώντας σε μια ακατανόητη γλώσσα ώσπου , τελικά, η μικρή Μαχτόμπ κατάφερε να μου μεταφράσει όσα έλεγε. «Θέλει να μάθει γιατί δεν καταλαβαίνεις τα φαρσί», μου εξήγησε η Μαχτόμπ. «Λέει πως τα πήγαινες πολύ καλά στην αρχή που της μίλησεψ «Πες της πως μπορώ να καταλάβω μόνο ελάχιστες λέξεις, τίποτε περισσότερο». Αυτό μετρίασε κάπως το θυμό της, μα συνέχισε να φλυαρεί και η Μαχτόμπ μου εξήγησε «Σε σταμάτησε γιατί οι κάλτσες σου έχουν ζάρεQ>. Τράβηξα και ίσιωσα τις κάλτσες μου κι η παΣVΤάρ γύρισε να φύγει, με μια τελευταία διαταγή που είχε αιτοδέκτη τη Μαχτόμπ: «Πες στη μητέρα σου να μην ξαναβγεί ποτέ στο δρόμο με ζαρωμένες κάλτσες». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

294

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - OYlΛIAM ΧΟΦΕΡ

Έτσι μετά την αυστηρή επίπληξη της πασvτάρ αγοράσαμε τα φιστί­ κια και, την ώρα που γυρνούσαμε στο σπίτι, παρακάλεσα τη Μαχτόμπ να μην πει στον μπαμπά τίποτε για το συγκεκριμένο περιστατικό_ Δεν ήθελα ο Μουντί να μάθει κάτι που θα μπορούσε να τον κάνει να περιορίσει τις κινήσεις μας. Η Μαχτόμπ κατάλαβε αμέσως. Εκείνο το βράδυ πήγαμε στο σπίτι του Αμού (<<θείου» συγγενή από τη μεριά του πmέρα του) Σαφί στην Γκισά, περιοχή της Τεχεράνης, για να δωρίσουμε στο γιο του τον Ρεζά τα φιστίκια. Όταν φτάσαμε εκεί το σπίτι ήταν ήδη γεμάτο κόσμο. Αργά το βράδυ, αφού είχαν φύγει μερικοί από τους καλεσμένους κι ετοιμαζόμαστε κι εμείς να κάνουμε το ίδιο, ακούσαμε ξαφνικά το απει­ λητικό ουρλιαχτό των σειρήνων που μας προειδοποιούσαν πως γινό­ ταν αεροπορική επιδρομή. Τα φώτα έσβησαν αμέσως, τράβηξα τη Μαχτόμπ πολύ κοντά μου και βρήκαμε χώρο πλάι σ ' έναν τοίχο, κουλουριαστήκαμε στο πάτωμα μαζί με περίπου σαράντα άλλους από τους καλεσμένους. Περιμέναμε σιωπηλά γεμάτοι ένταση ν ' ακούσουμε τον ήχο των αντιαεροπορικών. «Κάτι δεν πάει καλά», είπε κάποιος. «Ίσως να μας έχουν τελειώσει τα πυρομα)(1κά». Τα βομβαρδιστικά ούρλιαζαν πάνω από τα κεφάλια μας, πρέπει να ήταν τρομακτικά κοντά μας. Μια εκκωφαντική έκρηξη ακούστηκε και δοκίμασα μια στιγμιαία, μυστηριώδη αίσθηση πως ένα σκοτεινό απειλητικό φΆVΤασμα είχε ξε­ χυθεί μέσα στο δωμάτιο και φεύγοντας μας είχε αφήσει παγωμένους και ευάλωτους. Ο τοίχος τραντάχτηκε στην πλάτη μου και μ ' έσπρωξε προς τα μπρος. Τα φλιτζάνια του τσαγιού κουδούνισαν. Ακούσαμε γυαλιά να σπάζουν. Πριν καν προλάβουμε ν ' αντιδράσουμε, μια δεύτερη έκρηξη μας χτύπησε κι ύστερα μια τρίτη. Το σπίτι έλεγες πως είχε αρχίσει να ραγίζεΙ. Κομμάτια σοβά έπεφταν πάνω μας. 'Ακουγα φωνές πλάι μου, παρ ' όλ ' αυτά ο ήχος τους έμοιαζε παράξενα αχνός. Στο σκοτάδι περιμέναμε να πέσει από στιγμή σε στιγμή η στέγη και να μας πλα­ κώσει. Η Μαχτόμπ έκλαιγε μ ' αναφιλητά. Ο Μουντί με κρmούσε σφιχτά από το χέρι. Περιμέναμε ανίκανοι ν' αντιδράσουμε, κρατώντας και τις ανάσες μας ακόμη, προσπαθώντας να διώξουμε τον πανικό που μας έζωνε. βαθμιαία επανήλθαμε στην πραγματικότητα. Πέρασαν αρκετά λεDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

295

mά πριν συνειδητοποιήσουμε όλοι πως η βοή των αεροπλάνων κι ο φοβερός ήχος των εκρήξεων είχε αντικατασταθεί από τις σειρήνες των νοσοκομειακών. Έξω ακούγονταν οι κραυγές των πληγωμένων. «Πάνω στη στέγη!» Φώναξε κάποιος, και σαν να ήμαστε ένας άν­ θρωπος τρέξαμε όλοι μαζί και βγήκαμε στην ταράτσα του σπιτιού. Τα φώτα της πόλης ήταν σβηστά, μα η λάμψη από πολλές ανεξέλεγκτες φωτιές και οι προβολείς των νοσοκομειακών, των αστυνομικών και των πυροσβεστικών αυτοκινήτων Φώτιζαν τη ρημαγμένη, ερειπωμένη πόλη. Κάναμε προσπάθεια να διακρίνουμε κάτι μέσα από την πυκνή ομίχλη που είχε σχηματιστεί στον αέρα από τη σκόνη, μα το μόνο που μπορέσαμε να δούμε ήταν θάνατο και καταστροφή παντού γύρω μας. Κοντινά μας κτίρια είχαν δώσει τη θέση τους σε φριχτά χαλάσματα στο έδαφος. Η νύχτα μύριζε μπαρούτι και καμένη σάρκα. Στο δρόμο μπρο­ στά από το σπίτι σε κατάσταση υστερίας άντρες, γυναίκες και παιδιά έτρεχαν αγριεμένοι, ουρλιάζοντας, κλαίγοντας και ψάχνοντας να βρουν τους δικούς τους. Μερικοί από τους άντρες έφυγαν από το σπίτι για να πάνε στον κεντρικό δρόμο, μήπως και μάθουν κάτι. Επέστρεψαν σχεδόν αμέσως λέγοντάς μας πως οι δρόμοι είχαν κλείσει για όλους εκτός από τα αυτοκίνητα πρώτης ανάγκης. «Δεν μπορούμε να βγούμε από την Γκι­ σά απόψε», μας είπε κάποιος. Ξαπλώσαμε εκείνη τη νύχτα στο πάτωμα του σπιτιού του Αμού Σαφί, η Μαχτόμπ κι εγώ προσευχόμαστε όλη νύχτα ευχαριστώντας το Θεό που μας βοήθησε να επιζήσουμε κι από αυτόν το βομβαρδισμό κι ανανεώσαμε τις απελπισμένες μας εκκλήσεις για τη σωτηρία μας. Οι δρόμοι παρέμειναν κλειστοί όλο το επόμενο πρωί, μα ένα νοσο­ κομειακό ήρθε να παραλάβει τον Μουντί και να τον πάει στο νοσο­ κομείο. Την ώρα που εκείνος δούλευε στο νοσοκομείο ανακουφίζο­ ντας τους τραυματίες, όσοι από εμάς ήμαστε φυλακισμένοι στο σπίτι του Σαφί κάναμε διάφορες υποθέσεις για την πλήρη έλλειψη αντιαε­ ροπορικών πυρών την προηγούμενη νύχτα. Πολλοί είχαν την απαισιό­ δοξη άποψη πως η κυβέρνηση είχε ξεμείνει από πυρομαχικά. Αν κάτι τέτοιο ήταν αλήθεια, ήταν σχεδόν σίγουρο πως κι άλλες κολασμένες βόμβες θα έπεφταν πολύ γρήγορα πάνω στα κεφάλια μας. Φαίνεται πως αυτές οι φήμες είχαν ξαπλωθεί σ ' ολόκληρη την πόλη, γιατί το απόγευμα η κυβερνητική τηλεόραση προσπάθησε με μια ανα­ κοίνωσή της να ηρεμήσει τους Φόβους του πληθυσμού. Από ό,τι μπό­ ρεσα να καταλάβω, οι εκφωνητές είπαν στον κόσμο να μην ανησυχεί. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

296

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YfΝΑΜ ΧΟΦΕΡ

Ο λόγος για την έλλειΨη αντιαεροπορικών πυρών ήταν ΕΠειδή η κυ­ βέρνηση δοκίμαζε τώρα κάτι διαφορετlκό_ Μα δε μας έλεγαν τι ήταν αυτό. Ο Μουντί ΕΠέστρεΨε εκείνη τη νύχτα στο σπίτι του Αμού Σαφί. Η περιοχή Γκισά ήταν ακόμη αποκλεισμένη για όλους εκτός από τα οχήματα πρώτης ανάγκης, έτσι θα περνούσαμε ακόμη μια νύχτα εδώ. Ήταν κουρασμένος κι εκνευρισμένος από τη μεγάλη σε διάρκεια μέ­ ρα, αναγκασμένος να ΕΠιβλέπει τους αναισθησιολόγους σε πολλαπλές ΕΠείγουσες εγχειρήσεις. Κουβαλούσε μαζί του οδυνηρά νέα για πολλά, πάρα πολλά θύματα. Σ ' ένα και μόνο σπίτι, που ήταν γεμάτο κόσμο γιατί είχαν ένα παιδικό πάρτι γενεθλίων, είχαν σκοτωθεί γύρω στα ογδόντα παιδιά. Ο Ρεζά Σαφί αναγκάστηκε να καθυστερήσει την ΕΠlστροφή του στην Ελβετία και, το βράδυ, πρότεινε κάτι στον Μουντί. «Δεν μπορείς ν ' αφήνεις την Μπέτι και τη Μαχτόμπ εδώ», του είπε. «Είναι πολύ ΕΠικίνδυνο γι ' αυτές. 'Ασε με να τις πάρω μαζί μου στην Ελβετία. Και να είσαι απολύτως σίγουρος πως θα βρίσκονται συνέχεια μαζί μου». Πόσα λοιπόν ήξερε ο Ρεζά Σαφί για την κατάστασή μου; Πραγμα­ τικά σχεδίαζε να γίνει φρουρός μας στην Ελβετία ή απλά προσπαθού­ σε ν ' ανακουφίσεl τους φόβους του Μουντί πως θα μπορούσαμε να το σκάσουμε; Δεν είχε σημασία, γιατί ήμουν σίγουρη πως αν καταφέρ­ ναμε να πάμε στην Ελβετία, θα βρίσκαμε τον τρόπο να γυρίσουμε στην Αμερική από κει Αλλά ο Μουντί απέρριΨε αμέσως την πρόταση του Ρεζά σβήνοντας έτσι την αχνή ελπίδα μου για μια διέξοδο στο πρόβλημά μας. «Όχι», γρύλισε. «Ούτε το συζητώ αυτό». Προτιμούσε να μας εκθέτει στους κινδύνους αυτού του παράλογου πολέμου, παρά να μας χάσει από τον έλεγχό του. Περάσαμε μια δεύτερη μέρα, κι ύστερα μια τρίτη, στο σπίτι του Αμού Σαφί, ώσπου οι ομάδες διάσωσης να κατορθώσουν να μεταφέ­ ρουν τους πληγωμένους και τα mώματα. Κάθε μέρα οι κυβερνητικές αναφορές στις ειδήσεις από την τηλεόραση γίνονταν όλο και πιο μυ­ στηριώδεις. Οι ανταποκριτές μάς. πληροφορούσαν πως ο λόγος για την έλλειΨη αντιαεροπορικών πυρών δεν ήταν άλλος από το γεγονός πως το Ιράν είχε τώρα στη διάθεσή του υπερσύΥχρονα βλήματα που ήταν ανώτερα από τα αντιαεροπορικά πυρά. Ένας ανταποκριτής μά­ λιστα είπε πως ο λαός του Ιράν θα ξαφνιαζόταν όταν θα μάθαινε από πού είχε προμηθευτεί η κυβέρνηση τα καινούρια βλήματα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

297

Αμερική; Ρωσία; Γαλλία; Ισραήλ; Όλοι κάνανε υποθέσεις, ο Μουντί όμως ήταν σίγουρος πως τα καινούρια όπλα είχαν ως χώρα προέλευ­ σής τους τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εξαιτίας του εμπάργκο των όπλων, μας είπε, ήταν πολύ πιθανόν να διοχετεύονταν με τη βοήθεια μιας τρίτης χώρας -αναγκάζοντας το Ιράν να πληρώσει πολύ περισσότε­ ρα χρήματα. Ο Μουντί ήταν σίγουρος πως οι άπληστοι για χρήματα Αμερικανοί έμποροι όπλων δε θα μπορούσαν ν ' αγνοήσουν έναν πε­ λάτη με τέτοια ακόρεστη όρεξη. Δεν ήξερα ούτε με ενδlέφερε από πού είχαν την προέλευσή τους τα όπλα, το μόνο που προσευχόμουν ήταν να μην τα χρησιμοποιούσαν. Έγιναν κι άλλα γεγονότα λίγες μέρες αργότερα, όταν ξαναγυρίσα­ με στο διαμέρισμα του Μαμάλ. Η κυβέρνηση υποσχέθηκε στο λαό πως ήταν έτοιμη να εκδικηθεί το Ιράκ για το βομβαρδισμό της Γκισά, και μας ανάγγειλε πως μια άγρια επίθεση είχε γίνει στη ΒαΥδάτη, στην οποία είχαν χρησιμοποιήσει ένα ακόμη καινούριο όπλο, έναν πύραυλο εδάφους -εδάφους, που μπορούσε να φτάσεl από το ιρανικό έδαφος στη ΒαΥδάτη χωρίς αεροσκάφος. Η ύπαρξη και μόνο αυτού του δεύτερου καινούριου όπλου έριξε λάδι στη φωτιά κι έγινε αφορμή γι ' ακόμη περισσότερες υποθέσεις, για το ποιος ήταν αυτός που εΦοδίαζε το Ιράν με υπερσύΥχρονα όπλα. Η κυβέρνηση θριαμβολογούσε πως τα καινούρια της όπλα κατασκευά­ ζονταν εδώ στο Ιράν. Μα ο Μουντί ήταν επιφυλακτικός γι ' αυτήν την άποψη.

Μια μέρα ο Μουντί μας επέτρεψε να πάμε με την Εσί και τη Μαριάμ ν ' αγοράσουμε καλοκαιρινά ρούχα στα κορίτσια. Μετά από ένα πρωινό γεμάτο ψώνια, φωνάξαμε ένα ραδιοταξί για να μας πάει στο σπίτι, καθίσαμε και οι τέσσερίς μας στριμωγμένες στο μπροστινό κάθισμα. Εγώ ήμουν στη μέση με τη Μοχτόμπ στην αγκα­ λιά μου. Ο οδηγός ξεκίνησε αμέσως, μα την ώρα που άλλαζε ταχύ­ τητα, ένιωσα το χέρι του να περνάει ξυστά από το πόδι μου. Στην αρχή πίστεψα πως αυτό έγινε τυχαία, μα στη συνέχεια της διαδρομής ένιωσα πάλι το χέρι του να γλιστράει πιο ψηλά και να με πιέζει στο μπούτι. Ήταν ένα βρομερός, άσχημος άντρας, που με κοίταζε πονηρά με την άκρη του ματιού του. Την προσοχή της Μαχτόμπ την είχε ευτυχώς τραβήξει η Μαριάμ, γι ' αυτό επωφελήθηκα και του έδωσα μια δυνατή με τον αγώνα μου στα πλευρά του. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

298

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Αυτό όμως αντί να τον αποθαρρύνει, έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα κω τον έκανε να γίνει ακόμη πιο θρασύς. Ακούμπησε την παλάμη του πάνω στο πόδι μου κω το έσφιξε. Γρήγορα το χέρι του άρχισε ν ' ανεβαίνει όλο κω πιο ψηλά, όλο κω πιο ψηλά. «Μοτεσακέραμ ίvτζα!» ούρλιαξα. «Εδώ, ευχαριστώ!» Ήταν η διατα­ γή που έδΙνες όταν έφτανες στον προορισμό σου. Ο οδηγός πάτησε απότομα φρένο. «Μην ΠεΙς τίποτα, μόνο βγες γρήγορα έξω», είπα στην Εσί. Την έσπρωξα μαζί με τα κορίτσια στο πεζοδρόμιο κω τις ακολούθησα βγαίνοντας κι εγώ κακήν κακώς από το ταξί. «Τι συμβαίνεΙ;» με ρώτησε η Εσί. «Δεν είνω εδώ η στάση μας». «Το ξέρω», της είπα, ενώ έτρεμα ολόκληρη. ΈστεΙλα τα κορίτσια να χαζέψουν τη βιτρίνα του καταστήματος κι ύστερα διηγήθηκα στην Εσί τι ακριβώς είχε συμβεί. «Έχω ξανακούσει κι άλλη φορά τέτOlες ιστορίες», μου είπε. «Εμένα δε μου έχει συμβεί ποτέ κάτι τέτοlΟ. Νομίζω πως το κάνουν αυτό μόνο στις ξένες». Μόλις γλιτώσαμε από τον κίνδυνο, μου μπήκε μια άλλη ιδέα. «Εσί», την ικέτευσα, «σε παρακαλώ μην το πεις στον Μουντί, γιατί αν το μάθεΙ, δεν πρόκειτω να με αφήσεΙ να ξαναβγώ έξω. Σε παρακαλώ, μην το ΠεΙς ούτε στον Ρεζά». Η Εσί σκέφτηκε καλά τη χάρη που της ζήτησα κω κούνησε το κεφάλl της για να δείξει πως συμφωνούσε.

Οι σχέσεΙς του Μουντί με τους Ιρανούς συγγενείς του, που όλο κω χεφοτέρευαν, μ ' έβαλαν σε περισσότερες σκέΨεΙς. Προσπαθώντας να κατανοήσω αυτόν τον άντρα όσο καλύτερα μπορούσα, μελέτησα πολ­ λά στοιχεία της ζωής του. Είχε φύγεl από το Ιράν για την Αγγλία μόλις μεγάλωσε αρκετά για να μπορεί να το κάνεΙ, κω μετά από μερικά χρόνια ήρθε στην Αμερική. Δίδασκε σε σχολείο, μα τα παράτησε για να σπουδάσεΙ μηχανική. Μετά από λίγα χρόνια, αφού εργάστηκε ως μηχανικός, αποφάσlΟε να μπεΙ στην ιατρική σχολή. Ακολούθησαν τρία χρόνια στο Κόρπους Κρίστι, δύο στην Αλπένα κω ένα στο Ντιτρόιτ πριν ξαναφέρεl πάνω κάτω τη ζωή του κουβαλώντας μας στην Τεχε­ ράνη. Τώρα, σχεδόν ένας χρόνος είχε περάσεΙ κω, γι ' άλλη μια φορά, η ζωή του Μουντί βρισκόταν σε αδιέξοδο. Δεν μπορούσε να καταλαγιάσεΙ κάπου. Κατάφερνε να διατηρεί 1Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

299

σορροπία στη ζωή του μόνο για ένα σύντομο διάστημα, πριν αvαγκα­ στεί να τα μαζέψει και να φύγει πάλι για κάπου αλλού. Πάντα έδειχνε να υπάρχει κάποιος εξωτερικός λόγος, κάτι που θα μπορούσε να του ρίξει πάνω του το φταίξιμο, μα το κατάλαβα τώρα, εκ των υστέρων, πως ήταν πάντα αυτός ο ίδιος που προκαλούσε τα προβλήματά του. Δέσμιος της τρέλας που τον βασάνιζε και δεν τον άφηνε ποτέ να γαληνέψεl. Φαινόταν πως δεν έβρισκε λύση στο δίλημμά του. Όλο και περισ­ σότερο, μέρα τη μέρα, μου έδινε αποδείξεις πως ήμουν ο μοναδικός του φίλος και σύμμαχος. Ήμαστε εμείς οι δυο ενάvτlα σ ' έναν κόσμο σκληρό. Όλα αυτά μ ' έκαναν για λίγο να πιστέψω πως ήταν πολύ κοντά στην απόφαση να μας πάει πίσω στην Αμερική. Ένα βράδυ, όταν πολύ διακριτικά έφερα το θέμα σε μια πιθανή επιστροφή μας στην πατρίδα, ο Moυvτί έδειξε περισσότερο αποθαρ­ ρημένος, θα έλεγα, παρά θυμωμένος. Μου είπε μια ιστορία που φαι­ νόταν ο ίδιος να την πιστεύει, μα που εγώ την έβρισκα εξωπραγματική. «Θυμάσαι το δόκτορα Μοτζαλαλί;» με ρώτησε. «Φυσlκά». Ο δόκτορας Μοτζαλαλί ήταv κάποτε στενός φίλος του Moυvτί στο Κόρπους Κρίστι ώσπου, λίγο μετά την κατάληψη της Πρε­ σβείας των Ηνωμένων Πολιτειών στην Τεχεράνη, εκείνος και ο Μου­ ντί σταμάτησαν για αvεξήγητoυς λόγους απότομα τη σχέση τους. «Δούλευε για τη CIA», ισχυρίστηκε ο Μουντί. «Και μου ζήτησε να δουλέΨω κι εγώ γι ' αυτούς, να επηρεάσω δηλαδή τους φοιτητές του παvεπlστημίoυ εναvτίoν του Χομεϊνί. Αρνήθηκα, φυσlκά. Μα δεν πι­ στεύω πως υπάρχει τίποτα πια για μας στην Αμερll<ή τώρα. Αν ξαvα­ γυρίσω εκεί, θα με σκοτώσουν. Η CIA με παρακολουθεί ακόμη κι εδώ στην Τεχεράνη». «Δεν είναι αλήθεια αυτό», του είπα. «Απλά θες και τα λες αυτά». «Είναι αλήθεια!» μου Φώναξε. Δε συνέχισα την KOυβέVΤα πάνω σ ' αυτό το θέμα, αφού έβλεπα πόσο φοβlσμένος έδειχνε. Δεν μπορούσα να πιστέψω πως ο Μουντί ήταν τόσο σημαντικό πρόσωπο για να τον έχουν στη μαύρη λίστα της CIA, μα τι σημασία είχε η δική μου γνώμη, αφού εκείνος το πίστευε πραγματικά αυτό. Κι ήταv αυτή η τρελή εμμονή του που θα τον κρα­ τούσε για πάντα δέσμιο στο Ιράν. Τελικά, έμαθα πως υπήρχε κι ένας άλλος, ίσως πιο σπουδαίος, λό­ γος που εμπόδιζε τον Moυvτί να επιστρέψεΙ. Μας επέτρεψε μια μέρα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

300

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο Υ!Λ!ΑΜ ΧΟΦΕΡ

να βγούμε έξω για ψώνια στην αγορά, κι εγώ επωφελήθηκα και στα­ ματήσαμε στο κατάστημα αντρικών ειδών του Xαμίvτ για να τηλεφω­ νήσω στη ΧΕλεν στην πρεσβεία. Συζήτησα μαζί της την πιθανότητα να γυρίσει ο Moυvτί στην Αμερική. «Δε γίνετα\)) , μου είπε. «Η πράσινη κάρτα του έχει λήξει». Ο μόνος τρόπος που θα μπορούσε τώρα να γυρίσει στην Αμερική ήταν μόνο αν εγώ -η Αμερικανίδα γυναίκα του- του έδιvα την άδεια. Εγώ στα σίγουρα θα είχα δεχτεί να το κάνω αυτό, αν αυτός θα ήταν ο μόνος τρόπος να γυρίσουμε πίσω στην Αμερική, μα κάτι τΕτοιο θα ήταν ένα θανάσιμο χτύπημα στον εγωισμό του. Είχε περάσει τόσος πολύς καιρός. Το μεγάλο του σχέδιο είχε πάρει μια δραματική και πικρή τροπή. Ο Μουντί ήταν αυτός που τώρα βρι­ σκόταν παγιδευμένος στο Ιράν!

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

18

Μ

ΙΑ ΜΕΡΑ ΣΤΗΝ ΚΕΙ'ΧΑΝ, ΤΟ μάTl μου έπεσε σε μια διαφήμιση mτι­ Τιών που νοικιάζονταν σε ξένους. «Ίσως να μιλούν αγγλικά», είπα στον Μουντί. «Δε χάνουμε τίποτα να τους τηλεφωνήσουμε». «Πάρ ' τους», συμφώνησε κι εκείνος. Μου απάντησε μια γυναίκα που μιλούσε εξαιρετικά αγγλικά και φΆVηKε ιδιαίτερα ενθουσιασμένη όταν της είπα πως ήμαστε Αμερικα­ νοί και ψάχναμε για mτίτι. Δώσαμε ραντεβού για το επόμενο απόγευ­ μα, μετά τη δουλειά του Μουντί στο νοσοκομείο. Μέσα σε λίγα απογεύματα, η μεσίτρια μας έδειξε αρκετά διαμερί­ σματα που ήταν καθαρά, φωτεινά κι επιπλωμένα σε δυTlκό στιλ, κα­ νένα όμως από αυτά δεν ήταν αρκετά κατάλληλο για μας. Μερικά ήταν πολύ μικρά, άλλα πάλι πολύ μακριά από το νοσοκομείο. Μα ξέραμε πως είχαμε μπει πια στο σωστό δρόμο. Αυτά ήταν mτίTlα που ανήκαν σ ' επενδυτές που ζούσαν στο εξωτερικό, σε διανοούμενους lρανούς που επιθυμούσαν οι ένοικοί τους να τα διατηρήσουν σε καλή κατάσταση. Ο πιο εύκολος τρόπος για να το πετύχει κανείς αυτό ήταν ν ' αρνηθεί να τα νοικιάσει σε lρανoύς. Ξέραμε πως αργά ή γρήγορα θα βρίσκαμε το mτίτι που θέλαμε, δεν είχαμε όμως το χρόνο εξαιτίας της δουλειάς του Μουντί. Έτσι η με­ σίτρια μας έκανε μια λογική πρόταση, Αγνοώντας Τις πολύπλοκες οικογενιακές μας καταστάσεις, ρώτησε κάποια στιγμή αθώα: «Τι θα λέγατε αν ερχόταν η Μπέτι μαζί μου μια μέρα από το πρωί ως το βράδυ; Θα μπορούσαμε να δούμε πολλά mτίTlα, κι αν βρεθεί κάτι ενδιαφέρον, τότε να έρθετε κι εσείς να το δείτε». Κοίταξα τον Μουντί, ενώ την ίδια στιγμή αναρωTlόμουν πώς θ ' αντιδρούσε. «Εντάξει», είπε. Αλλά άρχισε την γκρίνια αργότερα, όταν μείναμε μόνοι μας. «Θα πας, αλλά θα πρέπει να έρθει να σε πάρει από δω. Θα είσαι συνέχεια μαζί της. Και θα σε ξαναγυρίσει πάλι πίσω στο mτίTl» , με πρόσταξε. <<Σύμφωvoι», του είπα. Αργά, πολύ αργά, οι αλυσίδες μου XαλάρωVΑV.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

302

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

την επόμενη μέρα βρήκα ένα εκπληκτικό σπίη. Ήταν ένα ευρύχω­ ρο διαμέρισμα σε δυο επίπεδα, το μεγαλύτερο από τα τρία που νοι­ κιάζονταν στο ίδιο κτίριο. Βρισκόταν στη βόρεια πλευρά της Τεχερά­ νης, σε μια περιοχή όπου τα σπίτια ήταν πιο καινούρια και καλοδια­ τηρημένα, κι ήταν μόνο γύρω στα δεκαπέντε λεπτά απόσταση με ταξί από το νοσοκομείο. Το σπίτι είχε χτιστεί επί καθεστώτος σάχη, και το διαμέρισμα που μ ' ενδlέφερε ήταν όμορφα επιπλωμένο με ιταλικά έπιπλα. Γεμάτο με άνετους καναπέδες και καρέκλες, μια πολύ κομψή σαλοτραπεζαρία και μοντέρνες ηλεκτρικές συσκευές στην κουζίνα. Είχε ακόμη και τη­ λέφωνο, έτσι δε θ ' αναγκαζόμαστε να κάνουμε αίτηση και να περιμέ­ νουμε σε ατέλεlωτες λίστες αναμονής. Μπροστά στο σπίτι υπήρχε μια αυλή με γρασίδι και μια μεγάλη πισίνα. Το διαμέρισμα ήταν διώροφο με εξαιρετική διαρρύθμιση που θα επέτρεπε στον Μουντί να φτιάξεl εκεί ένα ιατρείο, είχε δυο mέρυγες που η μεσίτρια τις ονόμαζε βίλες. Η βίλα στα δεξιά, που έφτανε ως το πίσω μέρος του κτιρίου, θα μπορούσε να γίνει η κατοικία μας, ενώ το ιατρείο του Μουντί θα ήταν στο μπροστινό μέρος του σπιτιού. Μεγάλες ξύλινες πόρτες χώριζαν τη μια mέρυγα από το βασικό χώρο του διαμερίσματος, δημιουργώντας έτσι μια αίθουσα αναμονής και μια αίθουσα εξετάσεων. Το κυρίως υπνοδωμάτιο και το δωμάτιο της Μαχτόμπ ήταν στο δεύτερο πάτωμα, είχε ακόμη ένα πλήρες μπάνιο με μπανιέρα, ντουσlέ­ ρα και τουαλέτα αμερικανικού τύπου. Η κρεβατοκάμαρά μας συνό­ ρευε μ ' ένα μικρότερο διαμέρισμα που βρισκόταν στο πίσω μέρος του σπιτιού, μακριά από το δρόμο. Όταν το ίδιο βράδυ ο Μουντί ήρθε μαζί μου για να δΘ το σπίτι, δεν μπόρεσε να κρύψει τον ενθουσιασμό του. Χωρίς να του κάνω κουβέ­ ντα, μου είπε πως το συγκεκριμένο διαμέρισμα ήταν καταπληκτικός χώρος για να γίνει ιατρείο. Κι εγώ, για τους δικούς μου λόγους βέβαια, πίστευα πως τούτο το διαμέρισμα ήταν το καταλληλότερο μέρος για να υλοποιήσω τα σχέ­ διά μου. Εδώ, σαν αφέντρα του δικού μου σπιτιού, σαν σύζυγος του γιατρού, θα είχα ακόμη περισσότερη ελευθερία. Ο Μουντί δε θα μπο­ ρούσε να ελέγχει τις κινήσεις μου ή να με κρατάει μακριά από το τηλέφωνο. Δε θα υπήρχε εδώ κανείς να με κατασκοπεύει, ούτε περί­ mwoη να με κρατούν κλειδωμένη μέσα. Μ ' ενοχλούσε λιγάκι που κατά κάποιον τρόπο βολευόμαστε πια

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

303

κάπαυ, και μ ' εναχλαύσε περισσότερα παυ δεν μπαραύσα να εξαμα· λαγηθώ στη Μαχτόμπ πως τα καιναύριο μας σπίτι ήταν πρασωρινό. Δε μαυ έκανε καυβέντα πια για επιστραφή στα σπίτι μας στην Αμερική. Μπαραύσα να δω τη λαχτάρα στα μάτια της, μα ήξερα πως δεν ταλ· μαύσε να τα συζητήσει, αύτε και μ ' εμένα, ακόμη κι όταν ήμαστε μόνες μας.

Μετακαμίσαμε στα τέλη Ιαυνίαυ, ας είναι καλά τα χρήματα παυ μας έδωσαν α Ματζίντ κι α Μαμάλ Συν ένα αρκετά μεγάλα πασό παυ έδωσαν σταν Μαυντί σε μετρητά για να μπαρέσαυμε ν ' αγαράσαυμε τα απαραίτητα -πετσέτες, καυβέρτες, μαξιλάρια, κατσαρόλες, ταψιά και φαγητό. Κι άλλαι συγγενείς μας βαήθησαν, ευχαριστημέναι παυ είχαμε εγκα· τασταθεί κάπαυ. Ευτυχισμέναι παυ επιτέλαυς είχαμε συμφιλιωθεί, α αγά κι η χαναύμ Χακίμ μας πρασκάλεσαν για δείπνα, επιφυλάσσαντας μια ευχάριστη έκπληξη σταν Μαυντί, κάτι παυ μελλαντικά θα άλλαζε σημαντικά τη ζωή μαυ. Την ώρα παυ μπαίναμε σπίτι ταυς, τα πρόσωπα ταυ Μαυντί φωτίστηκε ξαφνικά, όταν είδε δυΟ' απρασδόκηταυς επισκέ· mες στα σαλόνι των Χακίμ. «Σαμσl!» Φώναξε. «Ζαρl!» Ήταν δυΟ' αδελφές παυ είχαν μεγαλώσει στα Σαυστάρ, στην ίδια γειτανιά με την αικαγένεια ταυ Μαυντί. Είχαν χάσει την επαφή μεταξύ ταυς από τότε παυ εκείνας είχε φύγει από τα Ιράν, μα ήταν χαραύμενας παυ τις ξανάβλεπε. Από την πρώτη στιγμή συμπάθησα τη Σαμσί Να· τζαΦί, παλύ πριν μάθω περισσότερες λεmαμέρειες για τη ζωή της. Η Σαμσί φαραύσε τσαντόρ, μα ήταν αλλιώτικα από αυτά παυ είχα δει μέχρι τώρα. Αυτό τα τσαντόρ ήταν φτιαγμένα από δαντελένια διαφα· νές ύφασμα, παυ βέβαια δεν εκπληραύσε τα σκαπό ταυ. Κάτω από αυτό τα ραύχα η Σαμσί φαραύσε μαύρη φαύστα και ραζ παυλόβερ, και ήταν αλαΦάνερα πως και τα δυΟ' τα είχε αγαράσει στα εξωτερικό. Μαυ μίλησε φιλικά σε άψαγα αγγλικά. Ο Μαυντί έδειξε ιδιαίτερα ευχαριστημένας όταν έμαθε πως α άντρας της Σαμσί ήταν χειραυργός σ ' ένα από τα λίγα ιδιωτικά νασακαμεία της Τεχεράνης. «Ίσως α δόκταρας Νατζαφί μπαρέσει να σαυ βρει δαυλειά εκεί», ταυ είπε κάπαια στιγμή α αγά Χακίμ. Ενώ συνεχιζόταν η συζήτηση, έμαθα τα καταπληκτικό νέα πως η Σαμσί και η Ζαρί ζαύσαν δέκα μήνες τα χρόνΟ' στην Αμερική. Ο δό· Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

304

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

OYIΛlAM ΧΟΦΕΡ

κτορας Νατζαφί μοίραζε τη ζωή και το χρόνο του ανάμεσα στις δυο χώρες, ερχόταν εδώ για να κερδίσει υπερβολικά ποσά εξασκώντας το επάγγελμά του ιδιωτικά, και περνούσε τον υπόλοιπο καιρό του στην ΚαλlΦόρνlα παρακολουθώντας σεμινάρια, μελετώντας κι απολαμβά­ νοντας ελευθερία και καθαριότητα. Η Ζαρί ήταν χήρα, γύρω στα δε­ καπέντε χρόνια μεγαλύτερη από τη Σαμσί, και ζούσε με την αδελφή της. Τ ' αγγλικά της δεν ήταν τόσο ραφlναρlσμένα όπως της Σαμσί, αλλά κι εκείνη ήταν πολύ φιλlκή απέναντί μου. Και οι δυο γυναίκες ένιωθαν περισσότερο Αμερικανίδες παρά lρανές. Όπως καθόμαστε στο πάτωμα τρώγοντας το φαγητό μας, πρόσεχα τις κουβέντες που γίνονταν γύρω μου, οι οποίες ήταν στο μεγαλύτερο μέρος τους στα φαρσί και λιγότερο στ ' αγγλικά. Μου άρεσαν αυτά που άκουγα. Η Ζαρί ρώτησε κάποια στιγμή τον Μουντί: «Τι γνώμη έχει η αδερφή σου για την Μπέτι;» « Έχουν τα προβλήματά τους», της απάντησε εκείνος. Η Σαμσί μίλησε θαρραλέα στον Μουντί. «Δεν είναι δίκαιο να επι­ βάλεις στη γυναίκα σου κάποιον σαν την αδερφή σου», του είπε. «Ξέρω τι χαρακτήρα έχει και δε νομίζω πως υπάρχει περίmωση να τα πάει ποτέ καλά με την Μπέτι. Ό,τι και να κάνει η γυναίκα σου, εκείνη ποτέ δεν πρόκειται να μείνει ευχαριστημένη. Η κουλτούρα τους είναι τόσο διαφορετlκή. Είμαι σίγουρη πως η Μπέτι με δυσκολία την ανέ­ χεται». Αντί ν ' αναστατωθεί από μια τέτοια φραστlκή ελευθερία και μάλι­ στα προερχόμενη από γυναίκα, ο Μουντί κούνησε το κεφάλl του κα­ ταφατικά δείχνοντας πως συμφωνούσε απόλυτα. «Ναι», είπε. «Ήταν άδικο». «Σίγουρα θα θέλεις να γυρίσεις στο σπίτι σου», με ρώτησε η Σαμσί. «Γιατί μένετε εδώ τόσο μεγάλο διάστημα;» Ο Μουντί σήκωσε τους ώμους του. «Μην κάνεις κάποιο ανεπανόρθωτο λάθος», συνέχισε η Σαμσί. «Μην είσαι τρελός. Γύρισε πίσω». Η Ζαρί κούνησε το κεφάλl της δεί­ χνοντας πως συμφωνούσε κι εκείνη με αυτά που άκουγε. Ο Μουντί ξανασήκωσε τους ώμους του σαν απάντηση στα σχόλιά της. Πρέπει να κάνουμε πιο συχνά παρέα μ ' αυτούς τους ανθρώπους, μονολόγησα. Πριν φύγουμε, ο Μουντί είπε ευγενικά: «Θα σας καλέσουμε σπίτι μας για δείπνο, κάποιο βράδυ», κι επlστρέφοντας σπίτι αργότερα προDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

305

σπάθη σα να σιγουρευτώ πως η πρόσκλησή του ήταν κάτι περισσότερο από τααρόφ. «Στ ' αλήθεια μου αρέσουν αυτές οι γυναίκες», του είπα. «Ας τις καλέσουμε σπίτι μας σύντομα». «Ναι», συμφώνησε ο Μουντί, απολαμβάνοντας την άνεση καλού φαγητού και καλών φίλων. «Μένουν μόνο τέσσερα τετράγωνα μακριά μας».

Τελικά, ο προϊστάμενος του Μουντί στο νοσοκομείο του είπε πως θ ' άρχιζαν να τον πληρώνουν και πως τα χρήματα που αναλογούσαν στο μισθό του είχαν κατατεθεί σε λογαριασμό σε μια ορισμένη τράπεζα πλάι στο νοσοκομείο. Για να πάρει τα χρήματα, ο Μουντί το μόνο που είχε να κάνει ήταν να πάει στην τράπεζα και να τους δείξει μόνο την ταυτότητά του. Πετώντας από τη χαρά του, πήγε αμέσως να εισπράξει τα πρώτα χρήματα που είχε κερδίσει μετά από παραμονή σχεδόν ενός χρόνου στο Ιράν. Εκεί όμως ένας τραπεζίτης τον πληροΦόρησε πως δεν υπήρ­ χαν χρήματα στο λογαριασμό του. «Ναι, τα καταθέσαμε», τον διαβε­ βαίωνε ο διαχειριστής του νοσοκομείου. «Δεν υπάρχουν χρήματα», επέμενε ο τραπεζίτης. Ο Μουντί πήγε κι ήρθε ανάμεσα στους δυο άντρες αρκετές φορές, και λεπτό το λεπτό θύμωνε όλο και περισσότερο, ώσπου στο τέλος έμαθε τι πραγματικά συνέβαινε. Γραφειοκρατία. Όλοι οι λογαριασμοί στο Ιράν γίνονται με το χέρι. Ο Μουντί εξοργίστηκε όταν έμαθε πως θα χρειάζονταν άλλες δέκα ημέρες ή περίπου τόσες, πριν καταφέρει να πάρει στα χέρια του τα χρήματα. Μου διηγήθηκε την ιστορία έξαλλος από το θυμό του, ξεστομίζο­ ντας μια πολύ εύστοχη παρατήρηση: «Το μόνο πράγμα που θα μπο­ ρούσε ν ' αλλάξει αυτήν τη χώρα είναι μια ατομική βόμβα! Σβήστε την από το χάρτη και ξαναχτίστε την από την αρχή». Αλλά όταν τελικά παρέλαβε τα χρήματα, ανακάλυψε πως το πο­ σόν ήταν πολύ λιγότερο από εκείνο που του είχαν υποσχεθεί. Επι­ πλέον, το νοσοκομείο είχε καθιερώσει ένα παράξενο ενιαίο μισθο­ λόγιο. Ο Μουντί υπολόγισε πως θα μπορούσε να κερδίζει το ίδιο ποσό χρημάτων αν εργαζόταν δυο μέρες την εβδομάδα αντί για έξι που ήταν το κανονικό πρόγραμμα του νοσοκομείου. Έτσι τους πληροΦό­ ρησε πως θα δούλευε μόνον τις Τρίτες και τις Τετάρτες, και θα του Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

306

ΜΠΕTJ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - OYJΛIAM ΧΟΦΕΡ

έμενε πια πολύς ελεύθερος χρόνος για να ξεκινήσει το δικό του ια­ τρείο. Κρέμασε έξω από το σπίτι μας μια απλή ξύλινη ταμπέλα που έγραφε στα φαρσί ΔΟΚΤΟΡ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ: ΣΠΟΥΔΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΑΜΕ­ ΡΙΚΗ, ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΠΟΝΟΥ.

Ο ανιψιός του ο Μορτεζά Γκοντσί, που ήταν δικηγόρος, μπήκε στο σπίτι μια μέρα με φωνές όταν είδε την ταμπέλα. «Μην το κάνεις}), του είπε. «Είναι μεγάλο λάθος να εξασκείς την ιατρική χωρίς άδεια. Θα σε συλλάβουν». «Δε με νοιάζει», του απάντησε ο Μουντί. «Περίμενα τόσο πολύν καιρό κι αυτοί δεν έχουν κάνει καμιά ενέργεια για να μου δώσουν άδεια εξάσκησης επαγγέλματος. Δεν πρόκειται να τους περιμένω άλ­ λο». *

*

*

Ο Μουντί μας χρειαζόταν τώρα περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Ήμαστε η οικογένειά του' ήμαστε οι μόνοι άνθρωποι που είχε, γι ' αυτό ένιωθε την ανάγκη να εμπιστευτεί την αγάπη και την αφοσίωσή μας. Σχεδόν πίσω από το σπίτι μας περνούσε ένας κεντρικός δρόμος στον οποίον υπήρχαν τρία καταστήματα, όπου πήγαινα καθημερινά για να ψωνίσω. Έπρεπε ν ' ανηφορίζω το δικό μας οικοδομικό τετρά­ γωνο, διασχίζοντάς το όλο, κι ύστερα να κατηφορίζω σ ' ένα άλλο οικοδομικό τετράγωνο για να φτάσω σ ' αυτά. Το ένα από τα τρία καταστήμαια ήταν «σούπερ», που δε συγκρινό­ ταν φυσικά με ένα αμερικάνικο σουπερμάρκετ, μα ήταν παρ ' όλ ' αυτά το ιδανικό μέρος για να αγοράσει κανείς βασικά πράγματα, εάν κι όταν ήταν διαθέσιμα. Είχαν πάντα κύρια προϊόντα, όπως φασόλια, τυρί, κέτσαπ και μπαχαρικά. Ορισμένες μέρες πουλούσαν γάλα κι αυγά. Το δεύτερο καιάστημα ήταν ένα σαμπζί, που πουλούσε διάφορα λαχανικά και πράσινα χορταρικά. Το τρίτο ήταν κρεοπωλείο. Ο Μουντί καλλιέργησε μια φιλία με τους ιδιοκτήτες και των τριών καταστημάτων. Εκείνοι και οι οικογένειές τους έρχονταν στον Μουντί για θεραπεία, που τους παρείχε δωρεάν. Σε αντάλλαγμα, μας ειδο­ ποιούσαν κάθε φορά που είχαν σπάνια είδη να πουλήσουν, και φυσικά κραιούσαν τα καλύτερά τους μερίδια για μας. Σχεδόν κάθε μέρα τους πήγαινα κι εγώ από κάτι, όπως ένα πάκο εφημερίδες ή κομμάτια σπάγκου, τα οποία χρησιμοποιούσαν για να Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

307

τυλίγουν τα προϊόντα τους. Ο αγά Ρεζά, ο ιδιοκτήτης του «σούπερ», μια μέρα μου είπε «Είσαι η πιο καλή γυναίκα σ ' όλο το Ιράν. Οι περισσότερες Ιρανές είναι σπάταλεζ» . Και οι τρεις καταστηματάρχες με Φώναζαν «χανούμ γιατρίνα», και πάντα έβρισκαν κάποιο αγόρι γ1Ο να μεταφέρει τα ψώνια μου στο σπίτι . Ο Μουντί ήθελε να κάνει πραγματικότητα τ ' όνειρό του να ζει σαν επιτυχημένος αμερικανο-σπουδαγμένος γιατρός, ένας καλλιεργημέ­ νος επαγγελματίας που θα ξεχώριζε από την κακομοιριά του κόσμου που τον περιέβαλλε, μα δεν είχε χρόνο ν ' ασχολείται με τις λεπτομέ­ ρειες. Φόρτωνε τα οικονομικά σε μένα. «Αγόραζε πράγματα», μου έλεγε. «Βόλεψε το σπίτι. Βόλεψε το ια­ τρείο». Για μένα, αυτό το καθήκον σήμαινε πως έπρεπε ν ' αντιμετωπίζω τα πάντα σε μια πόλη δεκατεσσάρων εκατομμυρίων. Δεν ήξερα καμιά άλλη γυναίκα -Ιρανή, Αμερικανίδα, ή οποιαδήποτε άλλη- που αψη­ φούσε τους κινδύνους που έκρυβαν οι συχνές επισκέψεις στην Τεχε­ ράνη χωρίς την προστασία ενός άντρα ή τουλάχιστον τη συντροφιά μιας άλλης γυναίκας. Μια μέρα ο Μουντί μου ζήτησε να πάω στο κέντρο της Τεχεράνης σ ' ένα κατάστημα που ιδιοκτήτης του ήταν ο πατέρας της Μαλούκ, της γυναίκας που φρόντιζε τη Μαχτόμπ όταν ο Μουντί την είχε πάρει μακριά μου. Ήθελε ν ' αγοράσω πετσέτες κι ύφασμα για να φτιάξω σεντόνια για το σπίτι, πολυτέλειες που θα μας κατέτασσαν ανάμεσα στους εκλεκτούς. «Πάρε το λεωφορείο», μου πρότεινε ο Μουντ1. «Είναι μεγάλη η δια­ δρομή κι είναι δωρεάν». Μου έδωσε ένα ολόκληρο πάκο από εισιτήρια για το λεωφορείο, που μ ' αυτά εφοδίαζαν χωρίς το παραμικρό κόστος τους υπαλλήλους της κυβέρνησης. Δε μ ' ένοιαζε να περισώσω μερικά ριάλ για τον Μουντί, μα ήθελα να μάθω τέλεια όλα τα υπάρχοντα μέσα μαζικών μεταφορών, γι ' αυτό πήρα τη Μαχτόμπ και ξεκινήσαμε. Πρώτα περπατήσαμε ως την οδό ΠαΣVΤαράν, μια βασική οδική αρτηρία, κι από κει πήραμε ταξί για να φτάσουμε σε μια στάση κοντά στο σπίτι του Μαμάλ. Ανεβήκαμε σ ' ένα λεωφορείο που έμοιαζε περισσότερο με τα Greyhound της Αμε­ ρικής, εκείνα που χρησιμοποιούν για τις μακρινές αποστάσεις, και λιγότερο με αστικό λεωφορείο. Τα καθίσματα ήταν γεμάτα και οι διά­ δρομοι φίσκα από στοιβαγμένους σαν σαρδέλες επιβάτες. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

308

Η βόλτα ως το κέντρο της πόλης μας πήρε περισσότερο από μια ώρα. Το λεωφορείο έκανε πολλές στάσεις, αφού μπουλούκια ΕΠιβάτες ανέβαιναν και κατέβαιναν ταυτόχρονα, χωρίς ούτε ένας απ ' αυτούς να περιμένει υπομονετικά τη σειρά του, έδιναν αγκωνlές και βλαστη­ μούσαν ο ένας στον άλλον. Τελικά βρήκαμε το κατάστημα και κάναμε τις αγορές μας, στην ΕΠιστροφή εξαντλημένες από κούραση και με τις αγκαλιές μας γεμάτες πακέτα, περπατούσαμε σε πεζοδρόμια γεμάτα κόσμο για να φτάσουμε στο σταθμό, όπου ήταν παρκαρισμένα τα λεωφορεία. Δεν μπορούσα να βρω το νούμερο της δικιάς μου διαδρομής, εκείνο που μου είχε πει ο Μουντί, κι άρχισε να με πιάνει πανικός. Ήταν σπουδαίο για μένα να διεκπεραιώσω σωστά αυτό που είχα αναλάβει. Αν αποτύΥΧανα, ο Μουντί θα συμπέραινε πως δεν ήμουν ικανή να κυκλοφορώ μόνη μου στην πόλη. Και, το χειρότερο, θα μπορούσε να γίνει καχύποmος απέ­ ναντί μου αν είχαμε μια ανεξήγητη γι ' αυτόν καθυστέρηση. Ο πανικός μου θα πρέπει να ήταν ολοΦάνερος, γιατί ένας Ιρανός με ρώτησε «Xαvoύμ τσι μl)(άι; » «Κυρία, τι σας συμβαίνει;» «ΣεΥιέντ Χαvτάv», του είπα. Ήταν η περιοχή της πόλης που ζούσε ο Μαμάλ, ο συνδετικός κόμβος για μια εύκολη ΕΠιστροφή στο σπίτι με ραδιοταξί. Έδειξα ένα λεωφορείο. «Σεγιέvr Xαvτάv; » «'Οχ!» ' μου είπε, κουνώντας αρνητικά το κεφάλl του, μας έγνεψε να τον ακολουθήσουμε και μας οδήγησε σ ' ένα άδειο λεωφορείο. «Σε­ γιέvr XαvτΆv», μου είπε. Κούνησα το κεφάλl μου ευχαριστώντας τον. Η Μαχτόμπ κι εγώ ανεβήκαμε στο λεωφορείο, φορτωμένες με τα πακέτα μας. Μιας κι ήταν άδειο και μπορούσαμε να καθίσουμε όπου θέλαμε, διαλέξαμε τις πρώτες θέσεις, πίσω από το κάθισμα του οδηγού. Το λεωφορείο γέμισε σύντομα μ ' ΕΠιβάτες για το Σεγιέvr XαvτΆv. Έκπληκτη, είδα τον άντρα που μας είχε βοηθήσει ν ' ανεβαίνει κι εκείνος σ το ίδιο λεωφορείο και νά κάθεται στη θέση του οδηγού. Του έδειξα τα εισιτήριά μας, μα έκανε μια αρνητική κίνηση, μετά­ νιωσα που είχαμε διαλέξει αυτά τα καθίσματα, γιατί όπως σύντομα ανακάλυψα ο οδηγός μας ήταν ιδιαίτερα βρόμικος. Κοντός και καλο­ ξυρισμένος, μα αυτό ήταν το μόνο καθαρό σημείο πάνω του. Τα ρούχα του έδειχναν και μύριζαν σαν να είχαν να πλυθούν πάρα πολλούς μήνες. Όταν ήταν ώρα να ξεκινήσουμε, διέσχισε το στενό διάδρομο και πήγε στο πίσω μέρος του λεωφορείου κι άρχισε να μαζεύει τα εισιτή,

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

309

ρια. Δεν του έδωσα καμιά σημασία. Η Μαχτόμπ ήταν κουρασμένη κι είχε τις κακές της. Τα πακέτα μας μας βάραιναν. Στριφογυρνούσαμε συνέχεια για να βολευτούμε στο κάθισμά μας. Ο οδηγός έφτασε στο μπροστινό μέρος του λεωφορείου κι άπλωσε το χέρι του. Την ώρα που έπαιρνε τα εισιτήρια, άρπαξε το χέρι μου και το κράτησε σφιχτά για μια στιγμή στο δικό του. Λάθος έκανε, σκέφτηκα. Οι Ιρανοί δεν αγγίζουν έτσι τις γυναίκες. Ξέχασα το περι­ στατικό, κι ένιωσα μεγάλη επιθυμία να γυρίσουμε σπίτι το συντομότερο. Η Μαχτόμπ μισοκοιμόταν στη διάρκεια της μεγάλης διαδρομής, κι ώσπου να φτάσουμε στο τέρμα, στη Σεγιέvτ XσvτΆv, είχε αποκοιμηθεί βαθιά. Πώς θα κατάφερνα να μεταφέρω κι εκείνη κι όλα αυτά τα πακέτα; Προσπάθησα να την ξυπνήσω σκουντώντας την ελαφρά. «Έλα, Μαχτόμπ», της είπα απαλά. «Είναι ώρα να κατεβούμε». Ούτε που κουνήθηκε, τόσο βαθύς ήταν ο ύπνος της. Τώρα όλοι οι άλλοι επιβάτες είχαν βγει με σπρωξιές από το λεω­ φορείο. Σήκωσα το κεφάλl μου κι είδα τον οδηγό να μας περιμένει. Χαμογέλασε κι άπλωσε τα χέρια του, δείχνοντάς μου πως θα μπορού­ σε να κουβαλήσει εκείνος τη Μαχτόμπ και να την κατεβάσει στο πεζοδρόμιο. Πολύ ευγενικό εκ μέρους του, σκέφτηκα. Σήκωσε τη Μαχτόμπ και, καταταραγμένη, τον είδα ν ' ακουμπάει τα βρομερά του χείλια στο μάγουλό της και να φιλάει το κοιμισμένο μου παιδί. Έριξα μια ματιά γύρω μου, ξαφνlκά φοβlσμένη. Το άδειο λεωφορείο ήταν σκοτεινό, ο διάδρομος στενός, μάζεψα τα πακέτα μου και σηκώ­ θηκα να φύγω. ΑΛλά ο οδηγός, κρατώντας ακόμη τη Μαχτόμπ με το ένα του χέρι, μου έκλεισε το δρόμο. Χωρίς να πει λέξη έσκυψε προς τα μπρος και πίεσε το κορμί του πάνω στο δικό μου. «Μπεμπαρσίτ», του είπα. «Συγνώμη». Άπλωσα το χέρι μου κι άρ παξα τη Μαχτόμπ από τον οδηγό. Έκανα μια προσπάθεια να το\, παραμερίσω, μα εκείνος προσπάθησε να με σταματήσεΙ. Χωρίς να λέει τίποτα, συνέχιζε να πιέζει το φριχτό του κορμί, που βρομοκοπούσε, πάνω μου. Πραγματικά φοβισμένη τώρα, αναρωτιόμουν τι έπρεπε να κάνω, κι αν θα ήταν αποτελεσματικό να του δώσω μια γονατιά στους βουβώνες του, κόντευα να λιποθυμήσω από την εξάντληση και την αηδία που ένιωθα. «Πού μένεις» με ρώτησε στα φαρσί. «Θα σε βοηθήσω να πας σπίτι σου». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

310

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

,ΑπλωσΕ το χέρι του κι έπιασΕ το στήθος μου. «Μπεμπαρσίτ!» φώναξα όσο πιο δυνατά μπορούσα. Μ ' ένα ξαφνικό ξέσπασμα κι ένα δυνατό χτύπημα μΕ τον αγκώνα μου, τον έσπρωξα στο πλάι, πέρασα από μπροστά του και κατέβηκα κακήν κακώς από το λΕωΦΟΡΕίο μΕ τη Μαχτόμπ βαθιά κοιμισμένη στην αγκαλιά μου.

Οι κίνδυνοι που καιροφυλακτούσαν στη ζωή μιας φτωχιάς πόλης, γεμάτης ασφυκτικά μΕ πρόσφυγΕς, ήταν πια καθημερινό γεγονός. Μια μέρα που Είχα πάει να ΕΠισκΕφτώ την Έλεν, έμαθα κάτι που μΕ συγκλό­ νισΕ. Η Έλεν κι εγώ ΕίχαμΕ βρει μια χρυσή τομή στις σχέσεις μας, παρά την απΕιλή της να μΕ προδώσουν, αυτή και ο Χορμόζ, στον Moυντi, στ ' όνομα του ισλαμικού τους καθήκοντος, Είχαν κάνει και οι δυο τους ό,τι μπορούσαν για να μΕ βοηθήσουν στις πιο δύσκολΕς στιγμές μου, και ποτέ ξανά δΕν ανέφεραν την περίmωση ν ' αΠOKαλύψ�υν στον Μουντί το σχέδιό μου να το σκάσω. Παρόλο που διαφέραμΕ στις βασικές μας φιλοσοφίΕς, η Έλεν κι εγώ ήμαστΕ ΑμερικανίδΕς κι ΕίχαμΕ ακόμη πολλά κοινά να μοιραστούμΕ. ΕίΧΕ πια σουρουπώσει την ώρα που ετοιμάστηκα να φύγω από το σπίτι της. «ΔΕ θα σ ' αφήσω να πας μόνη σου», μου ΕίΠΕ η Έλεν. «Μην ανησυΧΕίς, δεν έχω πρόβλημα», την καθησύχασα. «Όχι, θα σΕ πάει ο Χορμόζ μΕ τ ' αυτοκίνητο». «Όχι, δΕ θέλω να τον βάλω σΕ κόπο. Θα τα καταφέρω, θα πάρω ταξί». «Ό,τι και να λΕς δΕν πρόΚΕΙΤαι να σ ' αφήσω», μου ΕίΠΕ, και μου ΕξήγησΕ το λόγο που την έκανΕ να δΕίχνει τόσο φοβισμένη. «ΧΤΕς δολοΦόνησαν ένα κορίτσι στη γΕιτονιά μας. Τη βρήκαν Εδώ κοντά. Ήταν μόλις δΕκατριών χρονών, ΕίΧΕ βγΕΙ στις πέντΕ το πρωί ν ' αγο­ ράσει κρέας μΕ κόυπόνια. ΔΕν ξαναγύρισΕ, και οι γονΕίς της άρχισαν να την ψάχνουν. Βρήκαν το mώμα της στο δρόμο μας. Την Είχαν βιάσει κι ύστερα τη σκότωσαν». Σοκαρίστηκα, φυσικά, μ ' αυτά που άκουσα. «Συμβαίνει καθημερινά», συνέχισΕ η ΈλΕν αναστατωμένη. ΔΕν ήξερα αν έπΡΕΠΕ να την πιστέψω. Αν η ΈλΕν τα ήξερΕ αυτά, γιατί δΕ μου ΕίΧΕ μιλήσει νωρίΤΕΡΟ; Ποτέ δΕν Είχα διαβάσει μέχρι τώρα τίποτα στην Εφημερίδα για ληστΕίΕς, βιασμούς ή δολοφονίΕς. «Είναι οι Αφγανοί που τα κάνουν», μου ΕίΠΕ η ΈλΕν. «Υπάρχουν Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPlΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

311

τόσοι πολλοί Αφγανοί στο Ιράν που δεν έχουν δικές τους γυναίκες, γι ' αυτό βιάζουν οποιαδήποτε βρεθεί μπροστά τους». Ο Ματζίντ ήρθε στο σπίτι μας λίγο μετά από το συγκεκριμένο πε­ ριστmικό. Του διηγήθηκα τι μου είχε πει η Έλεν. «Α, ναι, είναι αλήθεια», μου ομολόγησε. «Συμβαίνει κάθε μέρα. Είναι ΠΡαΥμmικά επικίνδυνο να κυκλοφορείς έξω μόνη σου. Θα πρέπει να προσέχεις».

Η Eσi τηλεΦώνησε ένα απόγευμα έτοιμη να βάλει τα κλάμmα. «Εί­ μαι αναστατωμένη», μου είπε. «Η μητέρα σου τηλεφώνησε πριν λίγο από την Αμερική και της είπα πως μετακομίσατε, ήθελε να μάθει τον καινούριο αριθμό του τηλεΦώνου σας. Της είπα πως δεν τον ήξερα κι έγινε έξαλλη από το θυμό της, έφτασε στο σημείο να με αποκαλέσει ψεύτρα. Γι ' αυτό αναγκάστηκα να της δώσω το νούμερό σας, μα τώρα το ξέρω πως θα έχω φασαρίες με τον Ντhζαv». «Μη στεναχωριέσαι γι ' αυτό», της είπα. «ο Μουντί δεν είναι στο σπίτι, έτσι δεν υπάρχει πρόβλημα. Ας κλείσουμε τώρα για να μπορέσει η μαμά μου να μου τηλεφωνήσει». Μέσα σε λίγα λεπτά το τηλέφωνό μας χτύπησε κι άρπαξα αμέσως το ακουστικό. Στην άλλη άκρη της γραμμής η φωνή της μαμάς ράγισε την ώρα που μου έλεγε «γεια σου». Ο μπαμπάς μου μίλησε κι εκείνος. Δεν μπορούσα να τους πω λέξη, γιατί ένας κόμπος μου έκλεινε το λαιμό από τη συγκίνηση_ «Πώς είσαι;» ρώτησα τον μπαμπά, όταν κατάφερα κάποια στιγμή να επιβληθώ στον εαυτό μου. «Καλά», μου είπε. «Όπου υπάρχει θέληση, υπάρχει τρόπος». Η φω­ νή του ακουγόταν άτονη . «Πώς τα πας» με ρώτησε η μαμά. «Καλύτερα». Τους είπα για το καινούριο μας σπίτι και για την ελευ­ θερία που είχα αποκτήσει. «Πώς είναι ο Τζο και ο Τζον;» τη ρώτησα, «μου λείπουν τόσο πολύ!» «Είναι μια χαρά, μεγάλωσαν κι έγιναν σωστοί άντρες», με καθησύ­ χασε η μαμά. Ο Τζο δούλευε στη δεύτερη βάρδια της m Χάνκοκ. Ο Τζον, δευ­ τεροετής στο κολέγιο, είχε μπει και στην ποδοσφαιρική του ομάδα. Μου λείπαν τόσο πολύ κι οι δυο τους. «Πέστε τους το πόσο πολύ τους αγαπώ». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

312

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - ΟYlΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

«Θα τους το πούμε». Φτιάξαμε ένα πρόγραμμα για να μου τηλεφωνούν. Με τον Μουντί στο νοσοκομείο τις Τρίτες κω τις Τετάρτες θα μπορούσαν να μου τηλεφωνούν κι εγώ να τους μιλώ ελεύθερα. Αυτό βέβωα σήμωνε πως για να το κάνουν θα ήταν αναγκασμένοι να ξυπνούν στις ΤΡΕΙς το πρωί, μ ' άξιζε τον κόπο. Την επόμενη εβδομάδα, η μαμά μου είπε πως θα προσπαθούσαν να έχουν μαζί τους τον Τζον κω τον Τζο για να μου μιλήσουν στο τηλέφωνο. Για να καλύψω την Εσί, aπoφάσIσα μια μέρα μετά το τηλεΦώνημα των δικών μου να της κάνω επίσκεψη, όταν επέστρεψα στο σπίτι, είπα στον Μουντί πως οι γονείς μου έτυχε να τηλεφωνήσουν την ώρα που βρισκόμουν στο σπίτι της Εσί κω πως τους είχα δώσΕΙ το κωνούρlΟ μας νούμερο. «Εντάξει», μου είπε. Δεν έδειχνε διόλου αναστατωμένος που είχα μιλήσει μαζί τους κι έμοιαζε ευχαριστημένος που είχαν έρθει έτσι τα πράγματα. *

*

*

«Έλα για τσά1» , με κάλεσε η Σαμσί από το τηλέφωνο. Ζήτησα την άδεια του Μουντί. «Κω βέβωα να πας», μου είπε. Τι άλλο θα μπορούσε φυσlκά να πει; Σεβόταν τη Σαμσί κω τη Ζαρί κι ήταν ολοΦάνερο πως δεν ήθελε με κανέναν τρόπο να μάθουν κι εκεί­ νες πως με είχε κακομεταχεφιστεί στο παρελθόν. Το τσάι στο σπίτι της Σαμσί ήταν μια aπoλαυστΙKή εμπεφία. Γίναμε στενές φiλες γρήγορα κω περνούσαμε πολλές μέρες μαζί όλο το κα­ λοκαίρι Η Σαμσί έμενε μόνο δυο μήνες το χρόνο στο όμορφο σπίτι της, που ήταν κοντά στο κωνούρlΟ διαμέρισμά μας, μα σχεδίαζε τούτη τη φο­ ρά να παραμείνΕΙ στην Τεχεράνη λίγο περισσότερο aπό ό,τι συνή­ θως, επΕΙδή είχαν aπoφασίσεl με τον άντρα της να πουλήσουν το σπί­ τι τους, μεταφέροντας όσα aπό τα αγαθά τους μπορούσαν στην Κα­ λιφόρνια. Η Σαμσi ήταν συνεπαρμένη που θα έσπαγε τους πεΡΙσσό­ τερους δεσμούς της με το Ιράν, κι ανυπομονούσε να γυρίσει στην Αμερική, αλλά η σκέψη κω μόνο πως θα διακόmαμε αυτήν την αδελ­ φική σχέση που είχε αναmυxθεί ανάμεσά μας μας έθλιβε κω τις δυο μας. «Θα μου λείψει αφάνταστα η Μπέτι όταν θα γυρίσω πίσω στην Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

313

ΚαλιΦόρνια», είπε στον Μουντί μια μέρα. «Νομίζω πως είναι ευκαιρία να την αφήσεις να γυρίσει πίσω μαζί μου». Ούτε εγώ ούτε ο Μουντί διακινδυνέψαμε να έρθουμε αντιμέτωποι aπαντώντας στο σχόλιό της. Η Σαμσί ήταν μια ανάσα φρέσκου αέρα στη ζωή μου, αλλά για αρκετές εβδομάδες δεν τολμούσα να της εκμυστηρευτώ πολλές λε­ mομέρειες aπό την περιπέτειά μου εδώ στην Τεχεράνη. Ήξερα πως θα με στήριζε, μα ανησυχούσα για την εχεμύθειά της. Είχα προδοθεί στο παρελθόν, θα μπορούσε να πάει κατευθείαν στον Μουντί και να τον κατηγορήσει πως με κρατούσε εδώ παρά τη θέλησή μου. Η φυσική της αντίδραση θα έστρεφε τον Μουντί εναντίον μου, τώρα που είχα αρχίσει δειλά δειλά να κάνω κάποια πρόοδο. Έτσι απολάμβανα τη φιλία της, αλλά κρατούσα το στόμα μου κλειστό μέχρι που, λίγο λίγο, μάντεψε τις λεmoμέρειες μόνη της. Ίσως ήταν το γεγονός πως ζητού­ σα την άδεια του Μουντί για κάθε πράξη μου. Κάθε έξοδο που έκανα, κάθε ριάλ που ξόδευα, έπρεπε πρώτα να περάσει από την έγκρισή του. Τελικά, μια μέρα, που της είχα πει πόσο ανησυχούσα για τον πατέρα μου, με ρώτησε «Λοιπόν, γιατί δε γυρίζεις πίσω να τον δεις;» «Δεν μπορώ». «Μπέτι, κάνεις μεγάλο λάθος που δεν πηγαίνεις να δεις τον πατέρα σου», μου είπε και μου διηγήθηκε μια δικιά της ιστορία. «Όταν έμενα στο Σουστάρ κι ο πατέρας μου ήταν εδώ στην Τεχεράνη, μια μέρα ένιωσα ένα κακό προαίσθημα. Κάτι μου έλεγε πως έπρεπε να γυρίσω εδώ για να δω τον πατέρα μου, και το είπα αμέσως στον άντρα μου. Εκείνος όμως μου δήλωσε "Όχι, δε θα πας τώρα, αλλά τον επόμενο μήνα που θα έχει κλείσει το σχολείο". Κάναμε ένα μεγάλο καβγά, κι ήταν η μοναδική φορά στη ζωή μας που έγινε κάτι τέτοιο ανάμεσά μας. Τον aπείλησα: "Αν δε μ ' αφήσεις να πάω να δω τον πατέρα μου, θα σε χωρίσω", τότε εκείνος αναγκάστηκε να υποχωρήσει και μου είπε "Πήγαινε"». Όταν η Σαμσί έφτασε στο πατρικό της σπίτι στην Τεχεράνη, ανα­ κάλυψε πως ο πατέρας της ετοιμαζόταν να μπει στο νοσοκομείο την επόμενη μέρα για να κάνει εξετάσεις ρουτίνας. Έμειναν ως αργά εκεί­ νη τη νύχτα, κουβεντιάζοντας, μοιράστηκαν νέα κι αναμνήσεις, και το πρωί τον συνόδεψε η ίδια στο νοσοκομείο, όπου πέθανε την ίδια μέρα aπό μια ξαφνική καρδιακή προσβολή . <<.Αν δεν είχα πάει να τον δω, όταν η προαίσθησή μου μου έλεγε πως έπρεπε να το κάνω, δε θα είχα συγχωρήσει ποτέ τον εαυτό μου», μου Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

314

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

είπε η Σαμσί. «Πιθανότατα να είχα χωρίσει και τον άντρα μου γι ' αυτόν το λόγο. Γι ' αυτό κι εσύ θα πρέπει να πας τώρα να δεις τον πατέρα σου». «Δεν μπορώ», της είπα, ενώ δάκρυα κυλούσαν συνέχεια στα μάγου· λά μου. Ύστερα της αποκάλυψα το λόγο. «Δεν μπορώ να το πιστέψω πως ο Μουντί είναι ικανός να σου κάνει κάτι τέτοιο». «Μ ' έφερε εδώ, και η κατάσταση έχει πραγματικά αλλάξει προς το καλύτερο τώρα. Είμαι ευτυχισμένη που σ ' έχω φίλη, μα αν το μάθει πως σου το είπα, αν μάθει πως το ξέρεις κι εσύ, και μάθει πως θέλω τόσο πολύ να γυρίσω στο σπίτι μου, δε θα με αφήσει να συνεχίσω τη φιλία μου μαζί σου». «Μην ανησυχείQ>, με καθησύχασε η Σαμσί. «Δεν πρόκειται να του το πω». Κράτησε το λόγο της. Και από εκείνη την ημέρα κι ύστερα έγινε μια αισθητή αλλαγή στη συμπεριφορά της απέναντι στον Μουντί. Ήταν ψυχρή, αδιάφορη και έκρυβε το θυμό της, μα μόνο τόσο, όσο έκρυβε και το δαντελένιο της τσαντόρ τα ρούχα που βρίσκονταν από κάτω του. Ήταν τέλος Αυγούστου, το καλοκαίρι έφευγε, κι είχε φτάσει πάλι η επέτειος της Πολεμικής Εβδομάδας, κουβαλώντας μαζί της τη σκλη· ρή υπενθύμιση πως η Μαχτόμπ κι εγώ συμπληρώναμε περισσότερο από ένα χρόνο παγιδευμένες στο Ιράν. Κάθε βράδυ γίνονταν θορυβώ· δεις πορείες στο δρόμο. Οι άντρες πορεύονταν με σχηματισμούς, πα­ ρουσιάζοντας την ιεροτελεστία της μαστίγωσης. Με ακριβείς κινήσεις χτυπούσαν δυνατά με αλυσίδες τους ώμους τους, τις γυμνές τους πλάτες, άρχιζαν πρώτα πάνω από το δεξιό ώμο κι ύστερα πάνω από τον αριστερό. Ψέλνοντας ασταμάτητα, έφταναν σε κατάσταση έκστα­ σης. Αίμα κυλούσε από τις πληγές τους, μα δεν ένιωθαν διόλου πόνο. Τα νέα στην τηλεόραση ήταν γεμάτα με φαύλες ρητορείες σε μεγα­ λύτερες δόσεις από ό,τι συνήθως, μα ήταν πολύ πιο εύκολο να το ανεχτώ αυτήν τη φορά, γιατί τώρα πια κατανοούσα καλύτερα την τεράστια διαφορά ανάμεσα στα λόγια και στα έργα των Ιρανών. Οι θυμωμένες ομιλίες και οι κραυγαλέες ψαλμωδίες ήταν όλα Τσσρόφ.

«Θα ήθελα να κάνουμε ένα πάρτι στα γενέθλια της Μαχτόμπ», είπα στον Μουντί. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

315

«Καλά, αλλά σ ' το λέω από τώρα πως δεν πρόκειται να καλέσουμε κανέναν από την οικογένειά μου», μου δήλωσε ο ΜουντΙ Έκπληκτη τον άκουσα να προσθέτει: «Απεχθάνομαι να έχω έστω κι έναν από αυτούς εδώ πέρα. Είναι βρόμικοι και ζέχνουν». Λίγους μήνες νωρίτε­ ρα, TQ να κάναμε πάρτι γενεθλίων χωρίς να προσκαλέσουμε την οι­ κογένεια θα είχε θεωρηθεί μια αδιανόητη κοινωνική γκάφα. «Θα κα­ λέσουμε τη Σαμσί και τη Ζαρί, την Έλεν και τον Χορμόζ, και τη Μαλιχέ με την οικογένειά της». Η Μαλιχέ ήταν γειτόνισσά μας, έμενε στο μικρό διαμέρισμα που ήταν μεσοτοιχία με το μεγάλο μας υπνοδωμάτιο. Δε μιλούσε καθόλου αγγλικά, μα ήταν πολύ φιλική απέναντί μου. Κουβεντιάζαμε καθημε­ ρινά, και σε μεγάλο βαθμό βελτίωσε τις γνώσεις μου στα φαρσΙ Η λίστα καλεσμένων του Μουντί αποκάλυmε πόσο πολύ ο κύκλος των φίλων μας είχε αλλάξει και πως η συμπεριφορά του είχε μαλακώ­ σει απέναντι στην Έλεν και στον Χορμόζ. Είχε συνειδητοποιήσει πως είχαν κάνει ό,τι καλύτερο μπορούσαν για να μας βοηθήσουν στη με­ γάλη κρίση που είχε περάσει ο γάμος μας. Σ ' αυτήν τη σχετικά ήρεμη περίοδο της ταραγμένης ζωής του Μουντί, η προθυμία του να πλησιά­ σει περισσότερο την Έλεν και τον Χορμόζ ήταν μια σιωπηρή παρα­ δοχή πως ένα μέρος ή κι όλο το πρόβλημα ήταν αποτέλεσμα της τρέλας του. Η Μαχτόμπ δεν ήθελε να πάρουμε έτοιμη τούρτα τούτη τη φορά, προτιμούσε να της φτιάξω εγώ. Αυτό ήταν δύσκολη δουλειά αφού το υψόμετρο της Τεχεράνης, μα και οι μονάδες μέτρησης στα κουμπιά του φούρνου έβαζαν σε κίνδυνο τις ικανότητές μου στη ζαχαροπλα­ στική. Το παντεσπάνι της τούρτας βγήκε εύθραυστο και στεγνό, αλλά της Μαχτόμπ της άρεσε όπως κι αν ήταν, ιδιαίτερα η φτηνή πλαστική κούκλα που είχα βάλει στο κέντρο. Αυτόν το χρόνο τα γενέθλια της Μαχτόμπ έτυχε να συμπέσουν με το ΈιVΤ ε ΓKΑVΤέρ, μια ακόμη από τις αμέτρητες θρησκευτικές γιορ­ τές. Ήταν αργία για όλους, έτσι αποφασίσαμε να τους καλέσουμε για γεύμα αντί για δείπνο. Ετοίμασα ψητό μοσχάρι με όλες τις γαρνιτούρες, ακόμη και πουρέ κάι ψητά φασόλια, τα τελευταία σαν ξεχωριστή λιχουδιά για χάρη της Έλεν. Τα πάντα ήταν έτοιμα, όλοι οι καλεσμένοι είχαν φτάσει στην ώρα τους εκτός από την Έλεν και τον Χορμόζ. Όση ώρα τους περιμέναμε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

316

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - ΟΥ!ΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

η Μαχτόμπ άνοιγε τα δώρα της. Η Μαλιχέ της είχε φέρει μια κού· κλα του Μους του Ποντικού, αγαπημένου ιρανικού ήρωα κινούμε­ νων σχεδίων με πολύ μεγάλα πορτοκαλιά αφτιά. Η Σαμσί και η Ζαρί είχαν φέρει ένα πολύ ξεχωριστό δώρο για τη Μαχτόμπ, ένα σπάνιο να βρεθεί φρέσκο ανανά. Ο Μουντί κι εγώ της κάναμε δώρο ένα πουκά­ μισο και ένα παντελόνι σε βαθύ κόκκινο χρώμα, που ήταν το αγαπη­ μένο της. Το ξεχωριστό μας δώρο όμως ήταν ένα ποδήλατο, κατα­ σκευασμένο στην Ταϊβάν, για το οποίο είχαμε πληρώσει σε ριάλ 450 δολάρια. Καθυστερήσαμε το γεύμα όσο περισσότερο μπορούσαμε, μα τελικά υποκύmοντας στην πείνα μας πέσαμε με τα μούτρα στο φαγητό χωρίς να περιμένουμε άλλο την Έλεν και τον Χορμόζ. Ήρθαν πολύ αργά το απόγευμα και ξαφνιάστηκαν όταν είδαν πως είχαμε φάει. «Μου είπες για δείπνο κι όχι για μεσημεριανό», μου είπε απότομα και θυμωμένα η Έλεν. «Είμαι σίγουρη πως δεν έκανα κάτι τέτοιο», της απάντησα. «Είναι ολοΦάνερο πως έγινε κάποια παρανόηση». «Πάντα κάνεις λάθη», ούρλιαξε ο Χορμόζ στην Έλεν. «Πάντα πη­ γαίνουμε σε λάθος ώρα, επειδή τα μπερδεύεις συνέχεια όλα». Μπρο­ στά στους καλεσμένους μας ο Χορμόζ έβριζε την Έλεν γι ' αρκετά λεmά, ενώ εκείνη έσκυβε το καλυμμένο με το τσαντόρ κεφάλι της υποταγμένη. Η Έλεν ήταν το ζωντανό παράδειγμα προς απαφυγή, που μ ' έκανε να θέλω να το σκάσω από το Ιράν όσο πιο γρήγορα γινόταν. Χωρίς το αρνητικό της παράδειγμα, οι προσπάθειές μου δε θα είχαν τη δύ­ ναμη και τη λαχτάρα να καρποφορήσουν το συντομότερο. Όσο πε­ ρισσότερο έμενα στο Ιράν, τόσο περισσότερο κινδύνευα να γίνω σαν κι αυτήν. Η παρουσία μας στο Ιράν είχε φτάσει σε οριακή κατάσταση . Παρό­ λο που η ζωή μας είχε αλλάξει τώρα προς το καλύτερο, εγώ ανησυ­ χούσα μήπως αυτό το βόλεμα γινόταν ανασταλτικός παράγοντας στο στόχο που είχα βάλει να Φύγω, όσο πιο γρήγορα μπορούσα από αυτήν τη χώρα. Κάθε νύχτα, όταν πήγαινα στο κρεβάτι με τον Μουντί, ήξερα πως η απάντηση στους Φόβους μου ήταν ένα κατηγορηματικό όχΙ. Μισού­ σα τον άντρα που κοιμόμουν μαζί του, μα περισσότερο τον φοβόμουν. Ήταν σταθερός στη συμπεριφορά του απέναντί μου αυτό το διάστημα, μα ήμουν σίγουρη πως δε θα κρατούσε για πολύ αυτό. Ο επόμενος Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

317

βίαιος θυμός του ήταν, το ήξερα βαθιά μέσα στην καρδιά μου, απλώς θέμα χρόνου. Έχοντας τη δυνατότητα τώρα να χρησιμοποιήσω το τηλέφωνο συ­ χνά και να κάνω γρήγορες επισκέψεις στην πρεσβεία, ανανέωσα τις προσπάθειές μου να βρω κάποιον που θα μπορούσε να με βοηθήσει. Δυστυχώς, ο καλύτερός μου σύνδεσμος είχε εξαφανιστεί, σαν καπνός στο ζεστό καλοκαιριάτικο αέρα. Το τηλέφωνο της δεσποινίδας Αλαβί ήταν κομμένο. Έκανα μια μάταιη προσπάθεια να ξαναέρθω σ ' επαφή με τον Ρασίντ, του οποίου ο φίλος μετέφερε λαθραία ανθρώπους στην Τουρκία. Κι εκείνος αρνήθηκε γι ' άλλη μια φορά να αναλάβει να μεταφέρει μαζί μ ' εμένα κι ένα παιδί. Έπρεπε να βρω κάποιον άλλο. Μα ποιον; Και πώς

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

19

Κ

ΟΙΤΑΞΑ ΤΗ ΔΙΕνΘΥΝΣΗ ΓΡΑΜΜΕΝΗ β ιαστ ι κά σ ' ένα κομμάτι χαρτί -κάποιου. «Πήγαινε εκεί που γράφει και ζήτησε να δεις το διευθυντή», μου είπε κάποιος. Το ν ' αποκαλύψω την ταυτότητα του ευεργέτη μου θα σή­ μαινε να τον καιαδικάσω σε θάνατο παραδίνοντάς τον στα χέρια της Ισλαμικής Δημοκραιίας του Ιράν. Έπρεπε να πάω στην άλλη άκρη της πόλης, ν ' ακολουθήσω μια μεγάλη σε μάκρος διαδρομή, στους γεμάτους κίνηση δρόμους, αλλά αποφάσισα να ξεκινήσω αμέσως, παρόλο που ήξερα το πόσο επικίν­ δυνο ήταν για μένα. Θα έπαιρνα και τη Μαχτόμπ μαζί μου. Ήταν νωρίς το απόγευμα και δεν ήξερα αν θα τα καιαφέρναμε να γυρίσουμε πίσω πριν την επιστροφή του Μουντί από το νοσοκομείο. λλλά η ελευθερία που είχα αποκτήσει με έκανε να παίρνω όλο και πιο τολ­ μηρές αποφάσεις. Αν αναγκαζόμουν, θ ' αγόραζα κάτι -οτιδήποτε­ για το σπίτι και θα έλεγα μια δικαιολογία στον Μουντί, πως η Μαχτόμπ κι εγώ καθυστερήσαμε Ψωνίζοντας. Ήμουν σίγουρη πως ο Μουντί θα μας πίστευε. Δεν μπορούσα να περι μένω. Έπρεπε να πάω τώρα. Προτίμησα να πάρουμε ένα ακρι βό ραδιοταξί αντί για ένα κοινό ταξί, για να κερδίσουμε χρόνο. Παρ ' όλ ' αυτά η διαδρομή ήταν μα­ κριά κι ανιαρή. Η Μαχτόμπ δε με ρώτησε πού πηγαίναμε, ίσως γιαιί καιαλάβαινε πως υπήρχαν πράγματα που θα ήταν καλύτερα να μην τα ξέρει . , Τελικά, φτάσαμε στη διεύθυνση που ήταν γραμμένη στο χαρτί, σ ' ένα κτίριο γεμάτο γραφεία με υπαλλήλους που πηγαινοέρχονταν α­ σταμάτητα δείχνοντας μια ενεργητικότητα ασυνήθι στη γι ' αυτήν την πόλη . Βρήκα μια κοπέλα στη ρεσεψιόν που μιλούσε αγγλικά και ζή­ τησα να δω το διευθυντή . «Πηγαίνετε αριστερά», μου είπε. «Ύστερα κατεβείτε στο κάτω πά­ τωμα, είναι στην άκρη άκρη του διαδρόμου». Η Μαχτόμπ κι εγώ ακολουθήσαμε τις οδηγίες που μας έδωσε και

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPJΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

319

βρεθήκαμε σ ' ένα σαλόνι γραφείων του υπογείου, επιπλωμένο μ ' άνετα έπιπλα δυτικού τύπου. Υπήρχαν άφθονα βιβλία και περιοδικά για να διαβάσει κανείς όση ώρα θα περίμενε. «Μείνε εσύ εδώ, Μαχτόμπ», της πρότεινα. Δέχτηκε. «ο διευθυντής» ρώτησα έναν υπάλληλο που περνούσε από μπρο­ στά μας. «Στην άκρη του διαδρόμου», μου είπε κι έδειξε ένα γραφείο που ήταν απομονωμένο από τ ' άλλΟ' πήγα αποφασιστlκά προς αυτό. Χτύπησα την πόρτα κι όταν απάντησε κάποιος άντρας, του είπα, όπως με είχαν ορμηνέψει: «Είμαι η Μπέτι Μαχμουντί». «Μπείτε μέσα», ήρθε γρήγορα η απάντηση με εξαιρετική αγγλική προφορά, ενώ αμέσως μετά ένας άντρας με χαιρετούσε σφίγγοντάς μου το χέρι. «Σας περίμενα», μου είπε. Έκλεισε την πόρτα και μου πρόσφερε κάθισμα, χαμογελώντας μου εγκάρδια. Ήταν ένας κοντός, λεπτός άντρας, κομψά ντυμένος με καθαρό κοστούμι και γραβάτα. Κάθισε στη θέση του πίσω από το γραφείο κι άρχισε να κουβεντιάζει μαζί μου με άνεση, σίγουρος για την ασφάλεια του περιβάλλοντός του. Καθώς μιλούσε, χτυπούσε το γρα­ φείο του με το στιλό του. Μου έδινε πρόχειρες λεπτομέρειες. Αυτός ο άνθρωπος έλπιζε, πως κάποια μέρα θα κατάφερνε να βγει από το Ιράν μαζί με την οικογένειά του, μα οι συνθήκες της ζωής του ήταν εξαιρετικά περίπλοκες. Την ημέρα ήταν ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας, φαινομενlκά υποστηρι­ κτής της κυβέρνησης του Αγιατολάχ. Τη νύχτα η ζωή του γινόταν ένας ιστός μηχανορραφιών. Ήταν γνωστός με πολλά ονόματα, μα εγώ τον Φώναζα Εμαχί. «Πραγματικά λυπάμαι που βρίσκεσαι σ ' αυτήν την κατάσταση», μου είπε ο Εμαχί χωρίς καμιά εισαγωγή. «Θα κάνω ό,τι μπορώ για να σε βγάλω από αυτήν τη χώρα». Η ειλικρίνειά του ήταν ευχάριστη, μα και συνάμα ανησυχητική. Ήξερε την ιστορία μου. Πίστευε πως μπορούσε να βοηθήσεΙ. Μα είχα ταξιδέψει σ ' αυτόν το δρόμο και πιο πριν, με την Τρις και τη Σούζαν, με τον Ρασίντ και το φίλο του, με τη μυστηριώδη δεσποινίδα Αλαβί. «Κοίτα», του είπα, «το έχω ξαναπεράσει αυτό πολλές φορές ως τώρα κι έχω ένα πρόβλημα. Δεν πρόκειται να φύγω χωρίς την κόρη μου. Αν δεν μπορεί να φύγεl κι εκείνη, ούτε κι εγώ θα φύγω. Δε θέλω να σπαταλώ το χρόνο σου -αλλά δεν μπορώ να κάνω αλλιώς». «Σε σέβομαι στ ' αλήθεια για την απόφασή σου αυτή», μου είπε ο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

320

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - ΟΥΙΛιΑΜ ΧΟΦΕΡ

Εμαχί. «Αν αυτό είναι που θέλειc;, τότε θα aac; βγάλω και TIC; δυο aac; από τη χώρα. Το μόνο που σου ζητώ είναι να κάνειC; υπομονή -δεν ξέρω το πώc; ή το πότε θα μπορέσει να κανονιστεί αυτό. Εσύ όμωc; θα πρέπει να κάνειc; υπομονή». Τα λόγια του έφεραν μια ζεστασιά στην καρδιά μου, αλλά πίεσα τον εαυτό μου να την περιορίσει. Πρόσφερε ελπίδα, αλλά πρόθυμα παρα­ δεχόταν nwc; δεν ήξερε πώc; ή πότε θα μπορούσαμε να το σκάσουμε. «Αυτά είναι τα τηλέφωνά μου», μου είπε, σημειώνοντάc; τα σ ' ένα απλό χαρτί. «Θα σου δείξω πώc; να τα γράψειc; με κωδικό. Αυτά είναι τα ιδιωτικά μου τηλέφωνα, το ένα είναι εδώ στο γραφείο και το άλλο στο σπίτι μου. Οποιαδήποτε ώρα, ημέρα ή νύχτα, μπορείc; να μου τηλεφωνείc;. Σε παρακαλώ μη διστάσειc; να το κάνειC;. Πρέπει να μα­ θαίνω νέα σου με κάθε ευκαιρία που θα έχειc; να μου τηλεφωνήσειc;. Ποτέ μη νιώσειc; nwc; μ ' ενοχλείc; -μα πάντα θα είσαι εσύ που θα με naiPVEIC;- γιατί δε θέλω να διακινδυνεύσω ένα τηλεΦώνημα στο σπίτι σου. Ο άντραc; σου μπορεί να με παρεξηγήσει. Μπορεί να ζηλέψει», μου είπε ο Εμαχί κι έβαλε τα γέλια. Το κέφι του ήταν μεταδοτικό. Πολύ άσχημο που είναι παντρεμένοc;, σκέφτηκα κι ύστερα με έπιασαν τύψειc;. «Εντάξει», του είπα, κουνώνταc; το κεφάλι μου. Υπήρχε κάτι όμορφο στον Εμαχί που έκανε τον άλλο να νιώθει άνετα μαζί του. «Δε θα μιλάμε στο τηλέφωνο», μου είπε. «Απλά να με ρωτάc;, "Τι κάνειc;;" ή κάτι αντίστοιχο. Αν έχω οποιαδήποτε πληροφορία για σένα, θα σου πω nwc; είναι ανάγκη να σε δω, κι εσύ θα πρέπει να έρθειc; το συντομότερο εδώ, γιατί δεν μπορούμε να κάνουμε τέτοιου είδουc; συ­ ζητήσειc; από το τηλέφωνο». 'IawC; να χρειαζόταν χρήματα. «Πρέπει να πω oτouc; YOVEic; μου να στείλουν μερικά χρήματα στην πρεσβεία», του είπα. «'Οχι. Μη σε απασχολούν τα λεφτά τώρα. Εγώ θα πληρώσω για σένα όποιο ποσό χρειαστεί. Κι εσύ μπορείc; να μου τα ξεπληρώσειc; αργότερα, όταν θα φτάσειc; στην Αμερική».

Η Μαχτόμπ ήταν σιωπηλή σ ' όλη τη διαδρομή τηc; επιστροφήc; με το ταξί. Αυτό μ ' ευχαρίστησε, γιατί το κεφάλι μου στριφογύριζε xwpic; σταματημό. Επαναλάμβανα συνέχεια τα λόγια του Eμαxi, προσπαθώ­ VTac; να καταλάβω τι πιθανότητεc; EΠITuxίac; είχαμε. Δυσκολευόμουν να πιστέψω nwc; είχα βρει τον τρόπο για να βγω από το Ιράν. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

321

«Μπορείς να με ξεπληρώσεις αργότερα, όταν θα βρίσκεσαι στην Αμερική», μου είχε πει με βεβαιότητα. Αλλά θυμήθηκα επίσης κι αυτό που μου είχε πει στην αρχή: «Δεν ξέρω πώς ή πότε θα μπορέσει να κανονιστεί αυτό».

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

20

Τ

Ο ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΕΛΕΙΩΝΕ κι είχε έρθεΙ ο καφός πια να ξαναρχίσεΙ το σχολείο. Έπρεπε να προσποlOύμω πως συμφωνούσα με την ιδέα να πάει η Μαχτόμπ στην πρώτη τάξη, γι ' αυτό κω δεν έφερα καμιά αντίρρηση όταν ο Μουντί μου ζήτησε να το συζητήσουμε. Κω, παραδόξως, ούτε η Μαχτόμπ είχε καμιά αντίρρηση. Είχε στ ' αλήθεια αρχίσει να συνηθίζεΙ στην ιδέα πως θα ζούσαμε για πάντα στο Ιράν. Ένα πρωί, ο Μουντί, η Μαχτόμπ κι εγώ πήγαμε με τα πόδια σ ' ένα κοντινό σχολείο, που απείχε γύρω στα δέκα λεπτά από το σπίτι, για να το δούμε. Αυτό το κτίρlO έμοlOζε λιγότερο με φυλακή από εκείνο στο Mαvτρεσέ 2εϊνάμπ, αφού ο ήλlOς που έμπωνε από τα πολλά παράθυρά του το έλουζε στο φως. Αλλά η ατμόσφαφα του σχολείου δεν έδεΙχνε διόλου να επηρεάζεΙ τη διευθύντρια, μια γκρωιάρα γριά που φορούσε τσαντόρ κω μας κοίταζε εξεταστικά. «Θέλουμε να γράψουμε την κόρη μας στο σχολείο σας», της είπε ο Μουντί στα φαρσί. «Δε γίνεται», του απάντησε με απότομο τρόπο. «Δεν έχουμε καμιά κενή θέση σ ' αυτό το σχολείο». Μας έδωσε σχεδόν με περιφρόνηση πληροφορίες για κάποιο άλλο σχολείο, που ήταν μακριά από το σπίτι μας. «Ήρθα επειδή είνω πlo κοντά», προσπάθησε να την πείσει ο Μουντί. «Σας είπα δεν υπάρχουν κενές θέσεις!» Η Μαχτόμπ κι εγώ πήγαμε να φύγουμε, ήταν ολοΦάνερο πως κω το πωδί ένιωθε ανακούφιση που δε θα ήταν αναγκασμένο να μπει στη φροντίδα αυτής της στυφής γριάς. «Λοιπόν», μουρμούρισε ο Μουντί, «δεν έχω χρόνο να πάμε σ ' εκεί· νο το άλλο σχολείο σήμερα. Έχω χεφουργείο». «Α!» είπε η διευθύντρια. «Είσαστε γιατρός» «Ναι». «Ε, τότε γυρίστε πίσω. Ελάτε να το κουβεντιάσουμε». ΥπάρχεΙ πά­ ντα χώρος για την κόρη ενός γιατρού. Το πρόσωπο του Μουντί έλαμ-

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ XΩPIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

323

ψε μ ' αυτήν την απόδειξη αναγνώρισης της υψηλής κοινωνικής θέσης του. Η διευθύντρια κάλυψε τις αναγκαίες λεπτομέρειες μαζί μας. Η Μα· χτόμπ θα χρειαζόταν μια γκρίζα στολή, παλτό, μακρύ βρακί, και μα· κναέ -ένα μαντίλι που ήταν ραμμένο μπροστά αντί να δένεται, λιγάκι πιο άβολο από το ρσυσαρί, μα όχι τόσο άσχημο όσο το τσαντόρ. Μου έδωσε οδηγίες να φέρω τη Μαχτόμπ μια συγκεκριμένη μέρα για να γνωριστούμε μαζί τους, μητέρα και κόρη. Όταν φύγαμε από το σχολείο, είπα στον Μουντί, πως θα ήταν δύσκολο να έχει μόνο μια στολή, που να τη φοράει κάθε μέρα, αφού όπως ήταν φυσικό θα τη λέρωνε πολύ γρήγορα. «Όλες από μία έχουν», μου είπε ο Μουντί, <ψα έχεις δίκιο, θα πρέπει να της φτιάξουμε μερικές ακόμη». Έφυγε για τη δουλειά του, αφήνοντάς μας λεφτά για να πάμε να ψωνίσουμε ύφασμα για τις στολές, κι ενώ πηγαίναμε στα μαγαζιά, ο ζεστός απογευματινός ήλιος του Σεπτεμβρίου μου έφτιαξε το κέφι. Βρισκόμουν εδώ, περπατώντας στους δρόμους ελεύθερη μαζί με την κόρη μου. Είχα πετύχει ένα ακόμη μεγαλύτερο αντικειμενικό σκοπό. Με τη Μαχτόμπ στο σχολείο μόνη της, με τον Μουντί στη δουλειά, θα μπορούσα να πάω οπουδήποτε μου έκανε κέφι στην Τεχεράνη. Λίγες μέρες αργότερα η Μαχτόμπ κι εγώ πήγαμε στο σχολείο για τη συνάντηση, παίρνοντας μαζί μας τη γειτόνισσά μας τη Μαλιχέ για να μας μεταφράζει. Καταλάβαινε πολύ λίγα αγγλικά, μα με τη βοήθεια και των δυο τους, εκείνης και της Μαχτόμπ, πέτυχα να καταλάβω μερικά απ ' αυτά που συνέβαιναν. Η συνάντηση κράτησε γύρω στις πέντε ώρες, και η περισσότερη ώρα πέρασε με προσευχές και την ανάγνωση του Κορανίου. Ύστερα η διευθύντρια έκανε μια περιπαθή έκκληση για δωρεές από τους γο­ νείς. Μας εξήγησε πως δεν υπήρχαν τουαλέτες στο σχολείο και πως χρειάζονταν χρήματα για να χτίσουν μερικές πριν αρχίσει η σχολική χρονιά. Είπα στον Μουντί: «Ούτε να το συζητάς! Δεν πρόκειται να τους δώσουμε χρήματα για να χτίσουν τουαλέτες στο σχολείο. Αν η κυβέρ­ νηση έχει χρήματα να στέλνει όλες αυτές τις πασvτάρ συνέχεια έξω στους δρόμους για να ελέγχουν αν πετάει κάποιο τσουλούΦι μιας γυναίκας από το ρσυσαρί της ή αν οι κάλτσες της είναι ζαρωμένες, τότε καλά θα κάνει να χρησιμοποιήσει μερικά από αυτά τα χρήματα που δίνουν στις παΣVΤάρ για να φτιάξουν τουαλέτες στα σχολεία». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

324

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

Δε συμφώνησε μαζί μου. Έκανε μια γενναία δωρεά, κι όταν το σχολείο άνοιξε ήταν εφοδιασμένο με τρύπες στο πάτωμα που χρησί­ μευαν για τουαλέτες.

Πριν περάσει πολύς καιρός, η ζωή μας είχε πάρει πάλι το φυσιολο­ γικό της ρυθμό. Η Μαχτόμπ έφευγε για το σχολείο νωρίς το πρωί. Όλο κι όλο που είχα να κάνω εγώ ήταν να την πηγαίνω ως τη στάση του λεωφορείου και να την ξαναπεριμένω στο ίδιο σημείο το απόγευμα. Τις περισσότερες μέρες ο Μουντί παρέμενε στο σπίτι και δούλευε στο ιατρείο του. Μόλις μαθεύτηκε η ειδικότητά του, οι ασθενείς άρχι­ σαν να έρχονται ο ένας μετά τον άλλον, πράγμα που είχε ως αποτέ­ λεσμα να είναι συνέχεια απασχολημένος. Οι ασθενείς του απολάμβα­ ναν την ανακούφιση που τους πρόσφερε μέσα από τις θεραπείες που τους έκανε με τις χειρομαλάξεις, παρόλο που αυτό δημιουργούσε κά­ ποιο πρόβλημα σε μερικές από τις πιο φανατικές θρησκευτικά ασθε­ νείς του. Για να λύσει αυτό το πρόβλημα, ο Μουντί μ ' έμαθε να κάνω κι εγώ τις συγκεκριμένες θεραπείες. Ανάμεσα σ ' αυτές και στα καθή­ κοντά μου ως γραμματέα του, η κάθε μέρα μου άφηνε ελάχιστες ελεύ­ θερες ώρες. Ζούσα για τις Τρίτες και τις Τετάρτες, τις μέρες που ο Μουντί δού­ λευε στο νοσοκομείο. Είχα αυτές τις μέρες ολόκληρες στη διάθεσή μου και την ελευθερία να τριγυρνάω στην πόλη όπου εγώ ήθελα. Είχα αρχίσει πια να βλέπω σε κανονικά διαστήματα τη Χέλεν στην πρεσβεία, τις Τρίτες ή τις Τετάρτες. Έστελνα και λάβαινα κάθε βδο­ μάδα γράμματα από τους γονείς μου και τα παιδιά μου. Μου έλειπαν όλοι τους τόσο πολύ! Κι ανησυχούσα με κάθε γράμμα της μητέρας μου, που μου περιέγραφε τη δύσκολη κατάσταση της υγείας του πα­ τέρα μου που όλο και χειροτέρευε. Δεν ήξερε για πόσο ακόμη θα μπορούσε ν ' αντέξει. Της μιλούσε για μας καθημερινά και παρακα­ λούσε στις προσευχές του να μας ξαναδεί μια φορά ακόμη πριν πε­ θάνει. Τηλεφωνούσα στον Εμαχί κάθε μέρα. Κάθε φορά, απλά με ρωτούσε για την υγεία μου, προσθέτοντας «κάνε υπομονή». Μια μέρα είχα βγει έξω για μερικές δουλειές. Ο Μουντί μου εί­ χε δώσει οδηγίες να φτιάξω ένα ακόμη κλειδί για το σπίτι. Ήξερα πως υπήρχε ένα κλειδαράδικο κοντά στην Πιτσερία Πολ. Πηγαί­ νοντας προς τα εκεί πέρασα μπροστά από ένα βιβλιοπωλείο που το Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

325

πρόσεχα για πρώτη φορά και, από παρόρμηση, μπήκα μέσα. Ο βιβλιοπώλης μιλούσε αγγλικά. «Μήπως έχετε κανένα βιβλίο μα­ γειρικής στ ' αγγλικά;» τον ρώτησα. «Ναι. Στο υπόγειο». Κατέβηκα στο υπόγειο, όπου βρήκα ένα σωρό μεταχειρισμένα βι­ βλία μαγειρικής με σελίδες τσακισμένες, από τη χαρά μου πέταγα στον έβδομο ουρανό. Τόσο πολύ μου είχαν λείψει οι συνταγές, που για μένα ήταν πεδίο έρευνας και δημιουργίας! Ολόκληρα μενού στριφογύριζαν στο μυαλό μου, και η μόνη μου έγνοια ήταν να βρω τ ' αναγκαία υλικά ή κάποια υποκατάστατά τους. Ξαναγύρισα στην πραγματικότητα από μια παιδική κοριτσίστικη φωνούλα, που μιλούσε αγγλικά. «Μαμά», την άκουσα να λέει, «θα μου αγοράσεις ένα βιβλίο με παραμύθια;» Στην άλλη μεριά του διαδρόμου από το σημείο που στεκόμουν είδα μια γυναίκα μ ' ένα παιδί, φορούσαν και οι δυο τους παλτά και μαντί­ λια. Η γυναίκα ήταν ψηλή και μελαχρινή, το δέρμα της είχε μια ελα­ φριά μπρούντζινη απόχρωση, αυτήν την απόχρωση που συναντάς στις περισσότερες lρανές. Δεν έμοιαζε μ ' Αμερικανίδα, μα εγώ δε δίστασα να τη ρωτήσω: «Είσαι Αμερικανίδα;» «Να!», μου απάντησε η Αλίς Σαρίφ. Γίναμε αμέσως φίλες σ ' αυτήν την παράξενη χώρα. Η Αλίς ήταν δασκάλα της πρώτης τάξης από το Σαν Φραντσίσκο, και παντρεμένη μ ' έναν εξαμερικανισμένο Ιρανό. Μόλις ο άντρας της, ο Μαλέκ, πήρε το ντοκτορά του στη Φιλοσοφία στην ΚαλιΦόρνια, πέθανε ο πατέρας του. Εκείνος και η Αλίς ζούσαν τώρα στην Τεχεράνη προσωρινά για να κανονίσουν τα κληρονομικά τους. Δεν της άρεσε η ζωή εδώ, μα δεν είχε τις δικές μου ανησυχίες. Η κόρη της η Σαμιρά -τη φώναζαν Σάμι- ήταν στην ηλικία της Μαχτόμπ. «Αχ, Θεέ μου!» είπα, κοιτάζο­ ντας το ρολόι μου, «πρέπει να πάω να πάρω την κόρη μου από τη στάση του σχολικού. Πρέπει να τρέξω, αν θέλω να την προλάβω». Ανταλλάξαμε αριθμούς τηλεΦώνων. Εκείνο το βράδυ μίλησα στον Μουντί για την Αλίς και τον Μαλέκ. «Θα πρέπει να τους καλέσουμε στο σπίτι μας κάποια μέρα», τον άκου­ σα να μου λέει με αληθινό ενδιαΦέρον. «Πρέπει να τους γνωρίσουμε με τη Σαμσί και τη Ζαρί». «Τι θα έλεγες για την Παρασκευή;» του πρότεινα. «Εντάξει», συμφώνησε αμέσως. Ήταν το ίδιο αναστατωμένος όπως κι εγώ όταν έφτασε το απόγευDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

326

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

μα της Παρασκευής. Του άρεσαν η Αλίς κι ο Μαλέκ από την πρώτη στιγμή. Η Αλίς ήταν ένας ευφυής, γεμάτος ζωντάνια άνθρωπος, μια πολύ ενδιαΦέρουσα συζητήτρια, πάντοτε έτοιμη να διηγηθεί μια αστεία ιστορία. Ενώ κοιτούσα τους καλεσμένους μας εκείνο το βράδυ, συνει­ δητοποίησα πως από όλους τους ανθρώπους που είχα γνωρίσει στο Ιράν, η Αλίς και η Σαμσί ήταν οι μοναδικές που έμοιαζαν πραγματικά ευτυχισμένες. Ίσως αυτό να συνέβαινε επειδή και οι δυο τους ήξεραν πως σύντομα θα ξαναγύριζαν πίσω στην Αμερική. Η Αλίς μας είπε ένα ανέκδοτο. «Κάποιος άντρας μπήκε στο μαγαζί ενός ζωγράφου κι είδε έναν πίνακα του Χομεϊνί. Ήθελε ν ' αγοράσει τον πίνακα κι ο ζωγράφος του είπε πως κόστισε πεντακόσια τουμόv». Ένα τουμόν κάνει δέκα ριάλ «"Θα σου δώσω τριακόσια". "Όχι, πεντακόσια". "Τριάντα πέντε". "Πεντακόσια" . "Τετρακόσια", είπε πάλι ο πελάτης. "Αυτή είναι η τελευταία τιμή που σου δίνω". »Εκείνη την ώρα ένας άλλος πελάτης μπήκε μέσα στο μαγαζί, βρήκε έναν πίνακα του Ιησού Χριστού που του άρεσε, και ρώτησε το ζωγρά­ φο πόσο κόστιζε. »"Πεντακόσια τουμόν", του είπε εκείνος. "Εντάξει", είπε ο πελάτης, πλήρωσε τα πεντακόσια τουμόν κι έφυγε. »0 ζωγράφος γύρισε κι είπε στον πρώτο πελάτη : "Κύριε, δείτε αυτόν τον άνθρωπο. Μπήκε στο μαγαζί, είδε έναν πίνακα που του άρεσε, μου πλήρωσε τα χρήματα που του ζήτησα κι έφυγε". »Τότε ο πρώτος πελάτης του απάντησε "Λοιπόν, αν κατορθώσεις να βάλεις τον Χομεϊνί πάνω σ ' ένα σταυρό και να τον σταυρώσεις, θα σου δώσω πεντακόσια!"» Όλοι στο δωμάτιο γέλασαν, μαζί τους κι ο Μουντί. Η Σαμσί μου τηλεΦώνησε την άλλη μέρα. Μου είπε «Μπέτι, αυτή η Αλίς είναι μια όμορφη γυναίκα. Καλά θα κάνεις να καλλιεργήσεις πολύ στενές σχέσεις μαζί της». «Ναι», συμφώνησα. «Αλλά ξέχνα την Έλεν», πρόσθεσε η Σαμσί. «Η Έλεν είναι σκέτος τενεκές». Η Αλίς κι εγώ αρχίσαμε να βλεπόμαστε πολύ συχνά. Ήταν η μο­ ναδική γυναίκα από όσες είχα συναντήσει στο Ιράν που είχε στο σπίτι Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

327

της ένα από εκείνα τα πολυτελή κατασκευάσματα που τα λένε στεγνω­ τήρες ρούχων. Είχε ακόμη σεντόνια από πολύ απαλό ύφασμα και ποτέ δεν της έλειπε η μουστάρδα! Και πάνω από όλα είχε ένα διαβατήριο που θα της έδινε τη δυνα­ τότητα να γυρίσει στο σπίτι της.

«Μην πεις ποτέ στη Σαμσί, τι σου έχει συμβεί στον Ιράν», με προει­ δοποίησε ο Μουντί. «Ούτε να τολμήσεις ποτέ να τα πεις στην Αλίς. Αν κάνεις κάτι τέτοιο, δεν πρόκειται να ξαναδείς καμιά από τις δυο τους». «Ναι», του υποσχέθηκα. Ικανοποιήθηκε μ ' αυτό, τον άφησα να πιστεύει αυτό που ήθελε να πιστεύει, πως το θέμα της επιστροφής μας στην Αμερική δε θα ξανα­ παρουσιαζόταν ανάμεσά μας. Πίστευε πως είχε κερδίσει, πως είχε κά­ νει σε μένα αυτό που ο Χορμόζ είχε κάνει στην Έλεν. Και με την υπόσχεση που του είχα δώσει, θα μου επέτρεπε να κάνω ελεύθερα συντροφιά με τη Σαμσί και την Αλίς. Στην πραγματικότητα, δεν είχε κι άλλη επιλογή, γιατί αν προσπαθούσε να με φυλακίσεl στο καινούριο μας σπίτι, δε θα μπορούσε να διατηρήσει στους φίλους μας την ψεύτικη εικόνα ενός ευτυχισμένου γάμου που τόσο τον ενδlέφερε.

Είχαμε κοινωνικές υποχρεώσεις να φέρουμε σε πέρας, παρά την αλλαγή του Μουντί στις σχέσεις του με την οικογένειά του. Δεν ήθελε να καλέσει τον Χατζί Μπαμπά και την Αμεγlέ Μποζόργκ για να δει­ πνήσουμε μαζί, μα έπρεπε να δείξουμε σεβασμό. Είχαμε ήδη καθυστε­ ρήσει την υποχρεωτική τους επίσκεψη για πάρα πολύ μεγάλο διάστημα. «Η Μαχτόμπ έχει σχολείο και θα πρέπει να πάει για ύπνο στις οχτώ, γι ' αυτό ελάτε στις έξι», είπε στην αδερφή του στο τηλέφωνο. Του υπενθύμισε πως ποτέ δεν έτρωγαν για βράδυ πριν τις δέκα. «Δε με νοιάζει», της είπε ο Μουντί. «Θα φάτε στις έξι αλλιώς να μην έρθετε καθόλου». Στριμωγμένη η Αμεγlέ Μποζόργκ αναγκάστηκε να δεχτεί. Για ν ' απαλύνουμε το βάρος της παρουσίας της, καλέσαμε επίσης και τους Χακίμ να μας κάνουν συντροφιά το ίδιο βράδυ. Ετοίμασα ένα ξεχωριστό δείπνο, με κρέπες κοτόπουλου σαν πρώτο πιάτο, για τις οποίες χρησιμοποίησα άριστης ποιότητας κρέας. Μια Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

328

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

επιτυχημένη επιδρομή μου στην αγορά μ ' εφοδίασε με τα πρώτα λα­ χανάκια Βρυξελλών, που ανακάλυψα στο Ι ράν, τα οποία συνόδεψα με πράσα κω καρότα, σοτάροντάς τα ελαφρά. Ο Χατζί Μπαμπά κω η Αμεγlέ Μποζόργκ, φέρνοντας μαζί τους το Ματζίντ κω τη Φερεστέ, έφτασαν στο σπίτι στις οχτώ αντί για τις έξι που τους είχε πει ο Μουντί, μα αυτό ήταν αναμενόμενο κω το δεχτή­ καμε χωρίς γκρίνιες. Μαζί με τους Χακίμ, καθίσαμε όλοι να φάμε στην τραπεζαρία μας. Οι Χακίμ ήταν αρκετά εξελιγμένοι κω προσαρμόστηκαν αμέσως, αλλά ο Χατζί Μπαμπά κω η Αμεγlέ Μποζόργκ, αν κι ήταν ολοΦάνερο πως προσπαθούσαν πολύ να δείξουν τον καλύτερο εαυτό τους, δυσκο­ λεύονταν. Ο Χατζί Μπαμπά κοίταζε τ ' άγνωστα σ ' αυτόν ασημένια μαχαφοπίρουνα, αβέβω0ς για το πώς θα έπρεπε να τα χρησιμοποιή­ σει. Θα μπορούσα να πω πως αναρωτιόταν τι έπρεπε να κάνει κω με την υφασμάτινη πετσέτα, κι ήμουν σίγουρη πως θα το θεωρούσε γε­ λοία σπατάλη που όλοι είχαν το δικό τους ποτήρι για νερό. Η Αμεγlέ Μποζόργκ στριφογύριζε στην καρέκλα της, ανίκανη να βολευτεί άνετα σ ' αυτή . Στο τέλος, πήρε το πιάτο της από το τραπέζι κω κάθισε στο πάτωμα της τραπεζαρίας, γουργουρίζοντας, ξετρελα­ μένη με τα λαχανάκια των Βρυξελλών, τα οποία ονόμαζε τα «μικρά λαχανάκια της Μπέτι». Μέσα σε λίγα λεπτά η τραπεζαρία μου είχε γίνει άνω κάτω. Το τραπέζι κω το πάτωμα γέμισαν αποφάγια, αφού οι καλεσμένοι μας άρπαζαν το φαγητό με τα χέρια τους κω περιστασιακά μόνο χρησιμο­ ποιούσαν κάποιο κουτάλι. Ο Μουντί, η Μαχτόμπ κι εγώ τρώγαμε ήσυχα, χρησιμοποιώντας τα σωστά μαχαφοπίρουνα. Το δείπνο σύντομα τελείωσε, κω την ώρα που οι καλεσμένοι μας ξεκουράζονταν στο καθιστικό, ο Μουντί μου μουρμούΡIOΕ: «Κοίταξε εκεί που καθόταν η Μαχτόμπ. Δεν υπάρχει ούτε ένα σπυρί ρυζιού που να έχει πέσει από το πιάτο της ή πάνω στο πάτωμα κω κοίταξε ύστερα εκεί που κάθονταν οι μεγάλοι». Δεν ήθελα να κοιτάξω. Ήξερα πως θ ' αργούσα πολύ να κοιμηθώ εκείνο το βράδυ για να καθαρίσω τα σπυριά του ρυζιού κω τ ' άλλα αποφάγια από τους τοίχους κω το χαλί. Σερβίρισα το τσάι στο καθιστικό. Η Aμεγtέ Μποζόργκ άρχισε να σκαλίζει τη ζαχαριέρα κω να ρίχνει τη μια κουταλιά μετά την άλλη στο μικροσκοπικό ποτήρι του τσαγlΟύ, γεμίζοντας με ζάχαρη όλο το χαλί. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

329

Ένα βράδυ πήγαμε στο σπίτι τηc; Ακράμ Χακίμ, τηc; μητέραc; του Τζαμάλ, του «ανιψΙού» του Μουντί, ο οποίοc; -πολλά χρόνια πριν­ μαc; είχε συναντήσει σ ' ένα ξενοδοχείο του Όστεν για να πάρουμε μαζί πρωινό, ήταν αυτόc; που μαc; είχε πρωτομιλήσει για την κατάληψη τηc; Πρεσβείαc; των Ηνωμένων Πολιτειών στην Τεχεράνη. Η ανιψιά τηc; Ακράμ Χακίμ ήταν κι εκείνη εκεί, κι ήταν ολοΦάνερο nwc; ήταν φοβερά αναστατωμένη. Τη ρώτησα τι τηc; συνέβαινε και μου διηγήθη· κε την ιστορία τηc; στ ' αγγλικά. Σκούπιζε με την ηλεκτρική σκούπα το σπίτι τηc; το πρωί τηc; ίδιαc; μέραc;, όταν ξαφνικά θυμήθηκε nwc; τηc; είχαν τελειώσει τα τσιγάρα. Φόρεσε το μαvτό τηc; και το ρουσαρί τηc; και πέρασε απέναντι στο δρόμο, αφήνονταc; TIC; δυο τηc; κόρεc;, δέκα κι εφτά χρονών, μόνεc; TOlJC; στο διαμέρισμα. Αγόρασε τα τσιγάρα, μα, την ώρα που διέσχιζε πάλι το δρόμο επιστρέφονταc; σπίτι τηc;, τη σταμάτησαν μερικέc; γυναίκεc; πασvτάρ. Την έχωσαν στο αυτοκίνητό TOlJC; και χρησιμοποίησαν ασε· τόν για να ξεβάψουν το βερνίκι από τα νύχια τηc; και το κραγιόν που φορούσε στα χείλια τηc;. Τηc; Φώναζαν άγρια γι ' αρκετό διάστημα κι ύστερα την απείλησαν nwc; θα την έβαζαν στη φυλακή. TlC; ικέτευε να την αφήσοuν να πάρει TIC; κόρεc; τηc; από το διαμέ­ ρισμα πρώτα. Αλλά εκείνεc; δεν έδειξαν κανένα ενδιαΦέρον για τα παιδιά, την κράτησαν στο αυτοκίνητο περίπου δυο ώρεc;, κάνοντάc; τηc; κήρυγμα. Τη ρώτησαν αν έλεγε όπωc; έπρεπε TIC; προσευχέc; τηc; κι εκείνη TOuC; απάντησε όχι. Τηc; είπαν nwc; πριν την αφήσοuν να φύγει θα έπρεπε να TIC; uποσχεθεί nwc; ποτέ πια δε θα ξαναέβαφε τα νύχια τηc; με βερνίκι και nwc; ποτέ δε θα έβαζε κανενόc; είδουc; μεϊκάπ στο πρόσωπό τηc;. Επίσηc; έπρεπε να TIC; υποσχεθεί nwc; θα έλεγε TIC; προσευχέc; τηc; κα­ θημερινά και με πίστη. Αν δεν ακολουθούσε TIC; συμβοuλέc; TOUC;, την προειδοποίησαν οι παΣVτάρ, θα γινόταν έναc; πολύ κακόc; άνθρωποc; και θα πήγαινε κατεuθείαν στην κόλαση. «Μισώ TIC; πασvτάρ», συμφώνησα. «Με φοβίζοuν», μοu είπε η κοπέλα. «Είναι επικίνδυνεc;». Mou εξήγη­ σε nwc; σTOlJC; δρόμουc; τηc; Τ εχεράνηc;, όταν επέβαλαν τον κώδικα ντυσίματοc;, η παΣVτάρ γινόταν μόνο ενοχλητική . Αλλά ήταν σίγουρη nwc; εξασκούσαν χρέη μuστικήc; αστuνομικήc; δύναμηc; κuνηγώνταc; εχθρούc; τηc; δημοκρατίαc; -απλά οποιονδήποτε απροστάτεuτο άν­ θρωπο μπορούσαν να εκφοβίσουν. Κάθε φορά nou οι άνTPEC; πασvτάρ έπιαναν μια γυναίκα που επρόκειτο να εκτελεστεί, τη βίαζαν πρώτα, Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

330

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

γιατί υπήρχε ένα ρητό που έλεγε «Μια γυναίκα δεν πρέπει να πεθάνει παρθένα».

Η πρώτη και η τελευταία συνειδητή σκέψη μου κάθε μέρα ήταν να βρεθώ όλο και πιο κοντά στα σχέδιά μου να δραπετεύσω. Τίποτα το συγκεκριμένο δε συνέβαινε, μα έβαζα τα δυνατά μου να βρίσκομαι σε συνεχή επαφή μ ' αυτούς που μπορούσαν να με βοηθήσουν. Έβλεπα τη Χέλεν στην πρεσβεία, ενώ σχεδόν κάθε μέρα τηλεφωνούσα στον Εμαχί. Κάθε λεπτομέρεια της καθημερινής μου ζωής σκόπευε στον τελικό μου στόχο. Είχα αποφασίσει τώρα να είμαι όσο το δυνατόν καλύτερη σύζυγος και μητέρα για τρεις λόγους. Πρώτα, για να δίνω αληθοΦά­ νεια στην ψευδαίσθηση της ομαλότητας και της ευτυχίας, αφού μ ' αυτόν τον τρόπο κάλυmα τις όποιες υποψίες του Μουντί. Δεύτερον, για να ευχαριστήσω τη Μαχτόμπ και να τραβήξω τη σκέψη της από την αναγκαστική παραμονή μας στο Ιράν. «Θα ξαναγυρίσουμε πίσω στην Αμερική, μαμά;» με ρωτούσε συχνά. «Όχι τώρα», της έλεγα. «Ίσως κάποια μέρα, στο μέλλον, ο μπαμπάς ν ' αλλάξει γνώμη και να γυρίσουμε όλοι μαζί σπίτι μας». Κατόρθωνα να την παρηγορώ με τις ελπίδες που τις έδινα, μα ήξερα καλά πως είχαμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε. Ο τρίτος λόγος ήταν η ανάγκη μου να δημιουργήσω ένα «ευτυχι ­ σμένο» σπιτικό, γιατί αυτό λειτουργούσε σαν αυτοάμυνα και με προ­ στάτευε από το να μην τρελαθώ. Δεν είχα τρόπο να μάθω τι περιπέ­ ΤΕιες θα περνούσαμε με τη Μαχτόμπ, όταν κάποια στιγμή θα κάναμε την έξοδό μας προς την ελευθερία. Δεν ήθελα να ζω μ ' αυτόν τον εφιάλτη. Μερικές φορές σκεφτόμουν τις Σούζαν και Τρις, και το πως είχα δειλιάσει στην απαίτησή τους να το σκάσουμε μαζί τους χωρίς καμιά καθυστέρηση. Είχα κάνει άραγε λάθος Δεν μπορούσα να ξέρω στα σίγουρα. Θα συγκέντρωνα ποτέ το κουράγιο που χρειαζόμουν; Όταν θα έφτανε η ώρα, θα μπορούσαμε ν ' αντιμετωπίσουμε τους όποιους κινδύνους θα παρουσιάζονταν; Δεν μπορούσα να δώσω κα­ μιά απάντηση. Ως εκείνη τη στιγμή οι μέρες θα περνούσαν πιο εύκολα αν κρατούσα τον εαυτό μου συνέχεια απασχολημένο. Προσπαθώντας να με κάνει ευτυχισμένη, ο Μουντί μου πρότεινε μια μέρα να επισκεφτώ ένα σαλόνι ομορφιάς που βρισκόταν κοντά στο σπίτι μας. Ήταν τρελό, σε μια χώρα όπου σε κανένα δεν επιτρεπόταν Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

331

να δει το πρόσωπο και τα μαλλιά σου, κι όμως πήγα κι όταν μια γυναίκα με ρώτησε αν θα ήθελα να μου φτιάξουν τα φρύδια και να μου κάνουν μερική αποτρίχωση στο πρόσωπο, δέχτηκα. Αντί να χρησιμοποιήσει κερί ή τσιμπιδάκι, η αισθητικός πήρε ένα μακρύ νήμα από λεπτή ίνα βαμβακιού. Κρατώντας το τεντωμένο, το τραβούσε πάνω κάτω στο πρόσωπό μου, βγάζοντάς μου τις τρίχες. Ήθελα να ουρλιάξω από τον πόνο, μα έκανα υπομονή, ενώ την ίδια στιγμή αναρωτιόμουν γιατί οι γυναίκες αφήνουν να τις βασανίζουν στ ' όνομα της ομορφιάς. Όταν τέλειωσε, το πρόσωπό μου είχε αγριέ­ ψεΙ. Το δέρμα μου μ ' έκαιγε. Εκείνο το βράδυ μου παρουσιάστηκε αναφυλαξία στο πρόσωπο που γρήγορα απλώθηκε στο λαιμό και στο στήθος μου. «Θα πρέπει να ήταν βρόμικο το νήμα που χρησιμοποίησε», μουρ­ μούρισε ο Μουντί. Ένα βράδυ γύρισα σπίτι από το σούπερ μάρκετ και βρήκα την αίθουσα αναμονής του Μουντί γεμάτη ασθενείς. «Άνοιξε τις πόρτες», είπε ο Μουντί. «Βάλε μερικούς στο καθιστικό». Δεν ήθελα να επιτρέψω σ ' αγνώστους σε μένα lρανούς να μπουν στο καθιστικό μου, μα έκανα όπως με διέταξε άνοιξα τις διπλές ξύ­ λινες πόρτες κι έκανα νόημα στους ασθενείς που στέκονταν όρθιοι να κάτσουν στον καναπέ και στις καρέκλες. Ένα από τα καθήκοντά μου ήταν να σερβίρω τσάι στους ασθενείς. Αντιπαθούσα αυτήν τη δουλειά, μα εκείνο το βράδυ ήμουν ιδιαίτερα κακόκεφη, ξέροντας πως το καθιστικό μου σύντομα θα γέμιζε με χυ­ μένο τσάι και ζάχαρη. Σερβίρισα όμως το τσάι μην έχοντας άλλη επιλογή, και, καθώς γυρνούσα να πάρω το δίσκο πίσω στην κουζίνα, μια από τις γυναίκες στο καθιστικό με ρώτησε «Είσαστε Αμερικανίδα;» «Ναι», της απάντησα. «Μιλάτε αγγλικά;» «Ναι, σπούδασα στην Αμερική». Κάθισα πλάι της και η διάθεσή μου έφτιαξε λιγάκΙ. «Σε ποιο μέρος» τη ρώτησα. «Στο Μίτσιγκαν» . «Υπέροχα, είμαι κι εγώ από το Μίτσιγκαν. Πού ακριβώς σπουδάζα­ τε;» την ξαναρώτησα. «Στο Καλαματζού». Την έλεγαν Φερεστέ Νορουτζί. Ήταν μια όμορφη νεαρή γυναίκα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

332

ΜΠΕTl ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

που την είχε συστήσει στον Μουντί κάποιοc; από το νοσοκομείο. Υπέ­ φερε από πόνουc; άγνωστηc; προέλευσηc; στον αυχένα και στην πλάτη τηc;, έλπιζε nwc; η χειροπρακτική θα μπορούσε να τη βοηθήσεΙ. Μιλήσαμε γύρω στα σαράντα πέντε λεπτά, όση ώρα περίμενε να την καλέσει ο Μουντ1. Η Φερεστέ ερχόταν συχνά για eεpanEiEC; κι εγώ πάντα την καλού­ σα στο καθιστικό μαc; για να μπορούμε να KOυβεVΤlάζOυμε. Ένα βρά­ δυ, μου εκμυστηρεύτηκε. «Ξέρω τι είναι αυτό που μου προκαλεί τον πόνο». «Ξέρεlς Τι;» «Το άΥχοc;» , μου είπε κι άρχισε να κλαίεΙ. Ένα χρόνο πριν, μου εκμυστηρεύτηκε, ο άντραc; τηc; είχε βγει έξω κάποιο βράδυ ν ' αγορά­ σει βενζίνη για το αυτοκίνητό του και δεν ξαναγύρισε στο σπίτι του. Η Φερεστέ και οι YOVEic; τηc; άρχισov σαν τρελοί να ψάχνουν τα νο­ σοκομεία, μα δεν μπόρεσαν να βρουν κανένα lXVOC; του. «Μετά από είκοσι πέντε μέρεc; μαc; τηλεΦώνησε η αστυνομία», μου είπε κλαίγονταc; η Φερεστέ. «MaC; διέταξαν: "Ελάτε να πάρετε το αυτοκίνητό του", μα δε μου έδωσαν την παραμικρή πληροφορία για εκείνον». Η Φερεστέ και η ενόc; έTOUC; κόρη τηc; μετακόμισαν στο σπίτι των γονιών τηc;. Πέρασαν άλλοι τέσσερlc; φοβεροί μήνεc;, μέχρι να την πληροφορήσεl η αστυνομία nwc; ο άντραc; τηc; ήταν στη φυλακή και nwc; τηc; επέτρεπαν τώρα να τον επlσκεφτε1. «Xwpic; λόγο τον μάζεψαν από το δρόμο και τον έβαλαν φυλακή», μου είπε κλαίγονταc; με λυγμούc; η Φερεστέ. «Έχει περάσει πάνω από έναc; χρόνοc; κι ακόμη δεν έχουν βρει ούτε μια κατηγορία σε βάροc; του για να δικαιολογήσουν την πράξη TOUC;». «Πώc; μπορούν να κάνουν κάτι τέτοιο;» τη ρώτησα. «Για ποιο λόγο;» «Έχει πτυχίο Οικονομικών», μου εξήγησε η Φερεστέ. «Το ίδιο κι εγώ. Σπουδάσαμε κι οι δυο μαc; στην Αμερική. Αυτούc; TOUC; ανθρώ­ nouc; είναι που φοβάται η κυβέρνηση». Η Φερεστέ δεν ήθελε να κάνω κουβέντα σε κανένα για τον .άντρα τηc;. Φοβόταν nwc; αν μάθαιναν nwc; παραπονιέται θα την έβαζαν κι εκείνη φυλακή. Αργότερα το ίδιο βράδυ, όταν ο Μουντί έκλεισε το ιατρείο του, μου είπε «Μου αρέσει η Φερεστέ. Τι δουλειά κάνει ο άντραc; της» «Έχει mUXio Οικονομικών», του απάντησα. *

*

*

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

333

«Έλα όσο πιο γρήγορα μπορείς». Υπήρχε κάτι το επείγον στη φωνή του Εμαχί που έκανε την καρδιά μου να χτυπάει σαν τρελή. «Δεν μπορώ να έρθω νωρίτερα από την Τρίτη», του είπα, «είναι η μέρα που ο Μουντί βρίσκεται στο νοσοκομείο». «ΤηλεΦώνησέ μου πρώτα, για να σε περιμένω», μου είπε ο Ε­ μαχί. Τι να συνέβαινε άραγε; Ήθελα να ελπίζω πως τα νέα ήταν κα­ λά και πως δεν είχε παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα, κι αυτό γιατί α­ πό τον τόνο της φωνής του μάντευα πως ήταν επιφυλακτικά αισιό­ δοξος. Ξύπνησα νωρίς την Τρίτη, είπα τις προσευχές μου μαζί με τον Μου­ ντί, και περίμενα να περάσει η ώρα. Η Μαχτόμπ έφυγε για το σχολείο στις εφτά κι ο Μουντί σαράντα πέντε λεπτά αργότερα. Τον παρακο­ λουθούσα από το παράθυρο ως τη στιγμή που εξαφανίστηκε μέσα σ ' ένα ταξί, κι ύστερα τηλεΦώνησα στον Εμαχί για να κανονίσουμε το ραντεβού μας. Έφυγα σαν σίφουνας από το σπίτι κι όρμησα στο δρό­ μο τρέχοντας προς τη βασική α�τηρία για να καλέσω ένα ταξί που θα το έπαιρνα αποκλειστικά μόνη μου. Ήταν αρχές του Νοεμβρίου. Ένα δυνατό αεράκι έδειχνε πως θ ' ακολουθούσε σύντομα χιόνι. Η πρωινή κυκλοφορία στους δρόμους ήταν έντονη και δυσκολεύτηκα πολύ να φτάσω, γιατί έπρεπε ν ' αλ­ λάξω ταξί αρκετές φορές. Την ώρα που έμπαινα στα γραφεία του Εμαχί και χτυπούσα την πόρτα του, το μυαλό μου κόντευε να σπάσει από τις ερωτήσεις που ζητούσαν απάντηση. Άνοιξε σχεδόν αμέσως την πόρτα, μ ' ένα πλατύ χαμόγελο. «Έμπα μέσα», μου είπε. «Κάθισε. Θέλεις τσάι ή καΦέ;» «Καφέ», του απάντησα. Περίμενα ανυπόμονα να μου ετοιμάσει το φλιτζάνι μου, μα ήταν ολοΦάνερο πως του άρεσε να με κρατάει σε αγωνία. Τελικά, αφού μου έδωσε το φλιτζάνι με τον καφέ, κάθισε πάλι στο γραφείο του και μου είπε «Λοιπόν, νομίζω πως θα ήταν καλύτερα να έρθεις σ ' επαφή με την οικογένειά σου». «Γιατί, συνέβηκε κάτι;» «Πιστεύω πως θα ήταν Kαλύτ�ρα να τους πεις να βάλουν δυο ακόμη πιάτα στο τραπέζι στη γιορτη σας που τη λέτε Ημέρα των Ευχαρι­ στιών». Ένας τεράστιος αναστεναγμός ανακούφισης ξέφυγε από τα χείλια Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

334

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

μου. Αυτήν τη φορά ήμουν σίγουρη. Η Μαχτόμπ κι εγώ θα γυρίζαμε πίσω στην Αμερική! «Πώς» τον ρώτησα. Μου εξήγησε το σχέδιο. Η Μαχτόμπ κι εγώ θα πετούσαμε μ ' ένα αεροπλάνο των ιρανικών αερογραμμών στο Μπαντάρ Αμπάς, στο νοτιότερο άκρο της χώρας. Από εκεί θα μας μετέφεραν λαθραία με ταχύπλοο σκάφος μέσω Περσικού Κόλπου σ ' ένα από τα Αραβικά Εμιράτα. «Θα υπάρξουν κάποια προβλήματα με τα χαρτιά σας στα Εμιράτα», μου είπε ο Εμαχί, «μα θα βρίσκεστε έξω από το Ιράν και δεν πρόκειται να σας ξαναστείλουν πίσω. Σύντομα θα μπορέσετε να πά­ ρετε διαβατήριο από την πρεσβεία και να γυρίσετε στο σπίτι σας». Η nεpimwoη να διασχίσουμε με ανοιχτό ταχύπλοο τον Περσικό μου φαινόταν λιγάκι τρομακτική, μα ήταν το εισιτήριο στην ελευθερία για μένα και την κόρη μου, και θα το παίρναμε χωρίς κανένα δισταγμό. «Χρειάζονται χρήμαια;» τον ρώτησα. «Θα πληρώσω εγώ», μου είπε ο Εμαχί, επαναλαμβάνοντας την προ­ σφορά που μου είχε κάνει αρχικά. «Όταν θα επιστρέΨεις στις Ηνω­ μένες Πολιτείες, μπορείς να μου τα στείλεις». «Πάρε», του είπα κι έχωσα στη χούφτα του ένα μάτσο χαρτονομί­ σματα. «Θα ήθελα να τα κραιήσεις εσύ για μένα, δε θέλω να διακιν­ δυνεύσω να τα βρει ο Μουντί». Ήταν γύρω στα ενενήντα δολάρια και ριάλ που άξιζαν περίπου εξακόσια δολάρια, ήταν τα χρήματα που είχαν απομείνει από τον αρχικό μου θησαυρό. Ο Εμαχί συμφώνησε να τα κραιήσει για χάρη μου. «Χρειάζεσαι και ταυτότητα», μου είπε, «για να μπορέσεις να μπεις στο αεροπλάνο». «Η πρεσβεία κρατάει την άδειά μου οδήγησης», του είπα, «το πιστο­ ποιητικό γέννησής μου και τις πιστωτικές μου κάρτες». «Το Ιρανικό σου πιστοποιητικό γέννησης» «Δεν το έχω. Κρατούν το αμερικάνικο που έφερα μαζί μου. Ο Μου­ ντί έχει κρύψει κάπου το ιρανικό πιστοποιητικό γέννησής μου». «Θα μπορούσαμε να σου βγάλουμε ένα εισιτήριο με το αμερικάνι­ ΚΟ», μου είπε συλλογισμένος ο Εμαχί. «Μα θα ήταν καλύτερα αν μπο­ ρούσες να βρεις το ιρανικό. Πάρε τα πράγμαιά σου από την πρεσβεία, μα δες αν μπορείς να βρεις και τα ιρανικά σου χαρτιά». «ΕντάξεΙ. Πότε θα Φύγουμε;» «Έχω κάποιον εκεί κάτω στο Μπαντάρ Αμπάς που τώρα ακριβώς κάνει τις διάφορες προετοιμασίες, τον περιμένω να γυρίσει πίσω στην Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

335

Τεχεράνη μετά από δυο μέρεc;. Μην ανησυχείc;, εσύ κι η Μαχτόμπ θα βρισκόσαστε στο σπίτι oac; την Ημέρα των Ευχαριστιών». Από το γραφείο του Εμαχί τηλεφώνησα στη Χέλεν στην πρεσβεία. «Πρέπει να σε δω τώρα αμέσωc;», τηc; είπα. Είχε περάσει η ώρα επισκέψεων τηc; πρεσβείαc; για TIC; κοlνέc; υπο­ θέσεlc;, αλλά η Χέλεν μου είπε «Θα κατέβω αμέσωc; μόλιc; έρθειc;». Μετά το τηλεΦώνημα ο Εμαχί μου είπε «Μην nEIC; mouc; ανθρώπουc; τηc; πρεσβείαc; τι έχουμε σκοπό να κάνουμε». Αλλά ήμουν τόσο αναστατωμένη, που μόλιc; είδε η Χέλεν το πρό­ σωπό μου μου είπε ξαφνlασμένη : «Θεέ μου! Τι σου συμβαίνει; Μοιάζειc; τόσο ευτυχισμένη , τόσο διαφορετlκή». «Γυρνάω στο σπίτι μου», τηc; είπα. «Δε σε πιστεύω». «Ναι, γυρνάω στο σπίτι μου και χρειάζομαι τα χαρτιά μου και TIC; πlστωτικέc; μου κάρτεc;». Η Χέλεν ήταν το ίδιο αναστατωμένη με μένα. Το πρόσωπό τηc; είχε γίνει όλο ένα εκστατικό χαμόγελο. Με αγκάλιασε σφιχτά. Κι έκλαψε μαζί μου με δάκρυα χαράc;. Δε μου έκανε καμιά ερώτηση για το πώc;, το πότε ή το noloc;. Ήξερε nwc; δε θα τηc; έλεγα, μα ούτε κι εκείνη ήθελε πραγματικά να μάθεΙ. Η Χέλεν μου έδωσε τα χαρτιά που κρατούσε για χάρη μου: την άδεια οδήγησηc;, το αμερικάνικο πιστοποιητικό γέννησήc; μου και τα καινούρια αμερικάνικα διαβατήρια που μαc; είχε φτιάξεl, όπωc; και TIC; πlστωτικέc; μου κάρτεc;. Μπήκαμε μέσα μαζί για να δούμε τον κύριο Βίνκοπ. Κι εκείνοc; έδειχνε ευτυχlσμένοc; με τα καλά νέα που TOUC; έφερα, μα ήταν και λιγάκι επιφυλακτικόc;. «Είναι καθήκον μαc; να σε προειδοποιήσουμε nwc; είμαστε αντίθετοι στην προσπάθειά σου να δραπετεύσειc;», μου είπε. «Δε νομίζουμε nwc; θα έπρεπε να διακινδυ­ νεύσειc; τη ζωή τηc; Μαχτόμπ». Αλλά η έκφραση του προσώπου του διέψευδε τα λόγια του. Ναι, ήταν καθήκον του να με προειδοποιήσει. Αλλά ήταν ολοΦάνερο nwc; κι εκείνοc; πανηγύριζε κατά βάθοc; για την επιτυχία των σχεδίων μου. «Πραγματικά ανησυχώ για σένα», μου είπε. «Είσαι τόσο ευτυχισμέ­ νη, που μπορεί ο καθέναc; να το αντιληΦθεί με την πρώτη ματιά. Είμαι σίγουροc; nwc; ο άντραc; σου θα καταλάβει αμέσωc; nwc; κάτι ευχάριστο σου συμβαίνει». «Θα κάνω μεγάλη προσπάθεια να το κρύψω», του υποσχέθηκα. Κοιτάζονταc; το ρολόι μου, συνειδητοποίησα nwc; είχα αργήσει. Ο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

336

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Μουντί δε θα γύριζε σπίτι από το νοσοκομείο ως αργά το απόγευμα, μα εγώ έπρεπε να είμαι εκεί στη μία και τέταρτο, που θα γυρνούσε η Μαχτόμπ από το σχολείο. Έτσι ζήτησα συγνώμη και βιάστηκα να βγω πάλι στο δρόμο για τη μακριά οδοιπορία ως το σπίτι. Ήταν σχεδόν μιάμιση όταν έφτασα, και βρήκα τη Μαχτόμπ να με περιμένει έξω από την κλειδωμένη εξώπορτα, τα μάτια της ήταν γε­ μάτα δάκρυα. «Φοβήθηκα πως γύρισες στην Αμερική χωρίς εμένα!» μου είπε κλαί­ γοντας. Πόσο λαχταρούσα να της πω πού είχα πάει και τι επρόκειτο να συμβεί! Μα τώρα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, δεν τολμούσα να μοιραστώ αυτήν την πληροφορία μαζί της. Ο χρόνος ήταν πολύ πιεστικός. Υπήρχαν τόσες πολλές λεπτομέρειες που έπρεπε να προ­ σέξω. Θα δυσκολευόταν κι εκείνη, όπως κι εγώ, να κρύψει την ευτυχία της. «Δεν πρόκειται να πάω στην Αμερική χωρίς εσένα», την καθησύχα­ σα. Μπήκαμε μέσα στο σπίτι. «Μαχτόμπ, σε παρακαλώ μην πεις στον μπαμπά πως γύρισα σπίτι μετά από εσένα», της είπα. Κούνησε καταφατικά το κεφάλι της. Οι φόβοι της είχαν εξαφανιστεί, έτρεξε αμέσως να παίξει. Εγώ φρόντισα να κρύψω τα χαρτιά μου μέσα στην ταπετσαρία του καναπέ στο καθιστικό μας που άνοιγε με φερ­ μουάρ και προσπάθησα ν ' απασχολήσω το μυαλό μου για να κρύψω τη χαρά μου. Μια ιδέα πήρε συγκεκριμένη μορφή στο μυαλό μου και τηλεΦώνησα αμέσως στην Αλίς. «Θα ήθελα να περνούσαμε την Ημέρα των Ευχαριστιών στο σπίτι μας», της είπα. «Θα φτιάξουμε μαζί το δείπνο. Θα προσκαλέσουμε τη Σαμσί και τη Ζαρί, και θα ήθελα να γνωρίσεις και τη Φερεστέ». Η Αλίς δέχτηκε αμέσως. Δεν πρόκειται να βρίσκομαι εδώ, σκέφτηκα, μα μπορώ να προ­ σποιούμαι πως θα είμαι. Ο Μουντί γύρισε αργά το απόγευμα και με βρήκε να Φλυαρώ. «Η Αλίς κι εγώ θα κάνουμε μαζί τη γιορτή των Ευχαριστιών!» του ανα­ κοίνωσα. «Εντάξει!» συμφώνησε ο ΜουντΙ Η γαλοπούλα ήταν το αγαπημένο του φαγητό. «Θα πρέπει να πάμε στο παζάρι ν ' αγοράσουμε γαλοπούλα». «Μπορείτε να τα καταφέρετε μόνες σας» Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

337

«Σίγουρα». «Εντάξει λοιπόν», είπε ο Μουντί, λάμποντας από ευχαρίστηση που βρήκε τη γυναίκα του σε τέτοια όμορφη διάθεση, να κάνει σχέδια για το μέλλον. *

*

*

Στη διάρκεια των επόμενων λίγων εβδομάδων, ενώ η Μαχτόμπ βρισκόταν στο σχολείο κι ο Μουντί ήταν απασχολημένος στη δουλειά του, εγώ έτρεχα στους δρόμους της TεXερΆVης με την ενεργητικότητα και τη ζωντάνια κοριτσιού. Με την Αλίς ψάχναμε να βρούμε τα σπάνια υλικά που χρειαζόμαστε για το δείπνο της Ημέρας των Ευχαριστιών. Η Αλίς είχε εντυπωσιαστεί με την ικανότητά μου να προσανατολί­ ζομαι στην Τεχεράνη. Της άρεσε κι εκείνης να βγαίνει έξω, μα ποτέ δεν τολμούσε ν ' απομακρυνθεί πολύ μόνη της. Ήταν διασκέδαση γι ' αυτήν ν ' ακολουθεί τις οδηγίες μου καθώς κατευθυνόμαστε στο πα· ζάρι για να ψάξουμε να βρούμε μια γαλοπούλα για την Ημέρα των Ευχαριστιών. Μας πήρε περισσότερο από μια ώρα για να φτάσουμε στον προο­ ρισμό μας. Περπατώντας κάτω από μια τεράστια αψίδα που οδηγούσε στο παζάρ ι, μπήκαμε σ ' ένα φρενιτιώδη κόσμο θεαμάτων και ήχων. Μπροστά μας γι ' αρκετά οικοδομικά τετράγωνα εκατοντάδες υπαί· θριοι πωλητές διαλαλούσαν τις πραμάτειές τους. Πυκνά πλήθη συνω­ στίζονταν ανάμεσα σ ' όλα αυτά, σπρώχνοντας καρότσια και καβγα­ δίζοντας ο ένας με τον άλλον. Υπήρχαν πολλοί Αφγανοί με σακου­ λιασμένες, ζαρωμένες βράκες, μαζεμένες γύρω από τη μέση τους, που κουβαλούσαν απίστευτα βαριά φορτία στις πλάτες τους. «Εδώ σ ' αυτό το μέρος, υπάρχει ένας ολόκληρος δρόμος, όπου μπορείς να βρεις τα τρόφιμα που θέλεις», εξήγησα στην Αλίς. «Ψάρια, κοτόπουλα, γαλοπούλες -κι οτιδήποτε κρέας- είναι διαθέσιμα». Π ροχωρήσαμε αργά με σπρωξιές ανάμεσα στο άπλυτο πλήθος, ο θό ' ρυβος σφυροκοπούσε τ ' αφτιά μας, ώσπου φτάσαμε στον πλαϊνό δρόμο που ψάχναμε. Τελικά, βρήκαμε έναν πάγκο με μερικά κοκαλιά­ ρικα γαλόπουλα που κρέμονταν από το ταβάνι πάνω από τα κεφάλια μας. Ήταν βρόμικα κι ακαθάριστα, μα ήταν τα μοναδικά που μπορέ­ σαμε να βρούμε. Ήθελα ένα που να ζύγιζε γύρω στα πέντε κιλά, μα το μεγαλύτερο που κατορθώσαμε να βρούμε δεν ξεπερνούσε τα τρία. «Μπορούμε να μαγειρέψουμε και ψητό μοσχάρι», μου πρότεινε η Αλίς. Έτσι αγοράσαμε τη γαλοπούλα και πήραμε το δρόμο για το σπίτι. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

338

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Περψέναμε πολλή ώρα για να βρούμε ένα ραδιοταξί. Πέραααν πολλά, μα αυτός ήταν ο πιο πολυσύχναστος τομέας της πόλης και ήταν όλα γεμάτα. Με πονούσε το χέρι από το βάρος της γαλοπούλας. Τελικά κάποιο ταξί απάντησε στο κάλεσμά μας. Το πίσω κάθισμα ήταν γεμάτο, γι ' αυτό στρψωχτήκαμε στο μπροστινό, η Αλίς μπήκε πρώτη. Καθώς οι εικόνες της μισητής πόλης περνούσαν μπροστά από τα μάτια μας, εγώ βυθιζόμουν σε ρεμβασμούς. Ποτέ δε θα αναγκαζόμουν να μαγειρέψω αυτήν τη γαλοπούλα, ήμουν σίγουρη γι ' αυτό. Την ίδια ώρα θα βοηθούσα τη μαμά μου να ετοψάσεl ένα δείπνο για το οποίο η Μαχτόμπ κι εγώ θα της ήμαστε αιώνια ευγνώμονες. «Μοτεσακέραμ lvτζάΙ» η φωνή της Αλίς διέκοψε την ονειροπόλησή μου. «Εδώ, παρακαλώ!» την άκουσα να διατάζει τον οδηγό. «Δεν είναι εδώ που . . . » ψέλλισα. Συνειδητοποίησα τι συνέβαινε, όταν η Αλίς μ ' έσπρωξε έξω από το ταξί κι εκείνο ξεκίνησε με μεγάλη ταχύτητα. «Δε θα το πιστέψεις αν σου πω τι μου έκανε ο οδηγός», μου εξομολογήθηκε η Αλίς. «Σε πιστεύω, μου έχει συμβεί κι εμένα. Δεν πρέπει να το πούμε στους άντρες μας, γιατί δε θα μας αφήσουν να ξαναβγούμε έξω μόνες μας». Η Αλίς κούνησε το κεφάλl της καταφατικά. Δεν είχα ακούσει ποτέ να γίνονται τέτοιες επιθέσεις στις lρανές, κι αναρωτιόμαστε αν ο ιρανικός Τύπος, με τις ατέλειωτες φανταστlκές ιστορίες του για το ρυθμό αύξησης των διαζυγίων στην Αμερική, έκανε τους lρανούς να πιστεύουν πως είμαστε τρελές για σεξ. Σταματήσαμε ένα άλλο ταξί και χωθήκαμε στο πίσω κάθισμα. Επιστρέφοντας στο σπίτι μου, περάσαμε ώρες με το να καθαρίζουμε το κοκαλιάρικο πουλί και με μεγάλη ακρίβεια στις λεπτομέρειες μα­ δήσαμε τα πούπουλά του με τσψπιδάκι για τα φρύδια πριν το κατα­ ψύξουμε. Χρειάστηκαν αρκετές ακόμη εξορμήσεις. Με διάφορες ευκαι­ ρίες έφευγα με την Αλίς βιαστικά και την ξαναέφερνα σπίτι το μεση­ μέρι. Την πρώτη φορά που το έκανα αυτό, της είπα: <<Αν σε ρωτήσει ο Μουντί, πες του πως ήρθα εδώ για καφέ μετά τα ψώνια κι έφυγα από το σπίτι σου στη μία». Η Αλίς με κοίταξε παράξενα, μα κούνησε κα­ ταφατικά το κεφάλl της και δε μου έκανε καμιά ερώτηση. Μετά από εκείνο το περιστατικό συμπέρανε πως βρισκόμουν «στο σπίτι της» όταν έτρεχα βιαστικά στην πολύβουη πόλη. Από το σπίτι της Αλίς συχνά πήγαινα στο μαγαζί του Χαμίντ, για να τηλεφωνήσω στον Εμαχί. Μερικές φορές έπρεπε να με δει για να κουβεντιάσουμε τις λεπτομέρειες, και παρέμενε αισιόδοDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

339

ξος καθώc; πλησίαζε η Ημέρα των Ευχαριστιών. Af.λά ο Χαμίντ ήταv απαισιόδοξοc;. Όταν μοιράστηκα μαζί του το μεγάλο μου μυστικό, μου είπε «Δεν το πιστεύω. Θα βρίσκεσαι στο Ιράν μέχρι να γυρίσει ο Ιμάμηc; MεΧVΤί». Οι μέρεc; μου κυλούσαν σε μια έξαψη και τα βράδια έκανα υπεράν­ epwnfC; προσπάθειεc; για να μην καταλάβει τίποτα ο Moυvτί. Το μα­ γείρεμα, το καθάρισμα, η φρovτίδα τηc; Μαχτόμπ -όλεc; οι συνηθισμέ­ VfC; δουλειέc; μιαc; καvοvικήc; μέραc;- έπρεπε να γίνουν σωστά. Κι όμωc;, παρ ' όλη την κούρασή μου, ο ύπνοc; μου τη νύχτα ήταν δύσκο­ λοc;, γιατί το μυαλό μου βρισκόταv συνέχεια στην Αμερική. Η Αλίc; ήταν πολύτιμοc; σύμμαχος, αν και δεν ήξερε τίποτα για τη μυστική μου ζωή. Μια μέρα καθώc; ψωνίζαμε έτυχε να πω: «Θα ήθελα να τηλεφωνήσω στην οικογένειά μου. Μου λείπουν φοβερά». Η Αλίc; ήξερε nwc; ο Moυvτί δε μ ' άφηνε να TOUC; τηλεφωνώ από το σπίτι. Ούτε κι ο άvτραc; τηc; την άφηνε να τηλεφωνεί στην ΚαλιΦόρ­ νια πολύ συχνά, γιατί παραπoνιόταv για το μεγάλο κόστοc;. Af.λά η Αλίc; είχε δικά τηc; χρήματα, που τα κέρδιζε παραδίδοvταc; αγγλικά σε μαθητέc;, και μερικέc; φορέc; τα χρησιμοποιούσε για να κάνει απαγορευ­ μένα τηλεφωνήματα στο σπίτι τηc;. «Θα πρέπει να σε πάω στο τσαπ XΣVέ», μου είπε. «Τι είναι αυτό;» «Η τηλεφωνική εταιρία. Κάτω στο κέντρο τηc; πόληc;, κοντά στο παζάρι. Μόνο που θα πρέπει να πληρώσειc; με μετρητά, μα μπορείc; να κάvειc; όσα υπεραστικά τηλεφωνήματα θέλειc; από εκεί». Αυτή ήταν σπουδαία πληροφορία. Την επόμενη μέρα, με τη δικαιο­ λογία nwc; προσπαθούσα να βρω σέλιvo για τη γέμιση τηc; γαλοπού­ λαc;, πήγαμε με την Αλίc; στο KέVΤΡO τηc; πόληc; για το τσαπ xσvέ. Την ώρα που εκείνη μιλούσε με την οικογένειά τηc; στην ΚαλιΦόρνια, εγώ κουβέντιαζα με τη μαμά και τον μπαμπά στο Μίτσιγκαν. «Βρήκα κάποιο μέροc; που μπορώ να aac; τηλεφωνώ», TOUC; είπα. «Είναι ευκολότερο από το να τηλεφωνώ από την πρεσβεία κι ασφα­ λέστερο από το να προσπαθείτε εσείc; να μου τηλεφωνείτε στο σπίτι. Θα προσπαθήσω να aac; παίρνω πιο συχνά τώρα». «Αχ, το ελπίζω αυτό», είπε η μαμά μου. Ο μπαμπάc; ευχαριστήθηκε πολύ που άκουσε τη φωνή μου. Είπε nwc; αισθαvόταν ήδη καλύτερα. «Έχω ένα δώρο για aaQ>, TOUC; ανάγΥειλα. «Η Μαχτόμπ κι εγώ θα ήμαστε στο σπίτι την Ημέρα των Ευχαριστιών!» Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

21

Μ

« Η ΜΙΛΑΣ», ΜΟΥ ΕΙΠΕ Ο ΕΜΑΧΙ. «ΚάθlΟε εκεί και μη λες τίποτα». Έκανα ό,τι μου είπε, κι έμεινα σχεδόν ακίνητη στην πολυθρόνα του γραφείου του. Εκείνος πήγε προς την πόρτα, την άνοιξε και ψιθύρισε μερικές λέξεις στα φαρσί. Ένας ψηλός μελαχρινός άντρας μπήκε στο γραφείο κι ήρθε προς το μέρος μου. Με κοίταξε για λίγο επίμονα στο πρόσωπο, λες και προσπαθούσε να χαράξει στη μνήμη του τις λεπτο­ μέρειες της μορφής μου. Σκέφτηκα να σηκώσω το ρσυσαρί μου για να τον διευκολύνω να δει όλο το πρόσωπό μου, μα την ίδια στιγμή απο­ φάσισα να μην κάνω τίποτα, πέρα από όσα μου είχε πει ο Εμαχί. Δεν ήξερα ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος, δεν ήθελα να τον προσβάλω. Έμεινε ένα δυο λεπτά συνεχίζοντας να με κοιτάζει επίμονα κι ύστε­ ρα έφυγε χωρίς να πει μια λέξη. Ο Εμαχί ξανακάθισε στο γραφείο του χωρίς καμιά αναφορά στον περίεργο επισκέπτη . «Έστειλα κάποιον στο Μπαντάρ Αμπάς να κάνει τις απαραίτητες ενέργειες για το ταχύπλοο», μου είπε. «Τον περιμένω να γυρίσει. Φρο­ ντίζω επίσης τις λεπτομέρειες για την mήση στο Μπαντάρ Αμπάς. Θα είναι κι άλλοι δικοί μου μαζί σου στο αεροπλάνο, αλλά εσύ δε θα τους ξέρεις. Δε θα καθίσουν κοντά σου». Ο Εμαχί μου ενέπνεε εμπιστοσύνη, αλλά εγώ δεν μπορούσα να καθησυχάσω τους Φόβους μου. Η πρόοδος που κάναμε ήταν επίπονα αργή. Ο χρόνος σημαίνει τόσο λίγα για τους lρανούc;, δυσκολεύονται πολύ ν ' ακολουθήσουν κατά γράμμα ένα πρόγραμμα. Πίστευα πως οι μέρες μάς είχαν ξεΦύγει. Ήταν η Δευτέρα πριν την Ημέρα των Ευχαριστιών κι ήξερα πως ήταν αδύνατο να καταφέρουμε να είμαστε στο Μίτσιγκαν για τη γιορτή. «Ίσως μπορέσεις να ' σαι εκεί αυτό το Σαββατοκύριακο», μου είπε ο Εμαχί για να με παρηγορήσεΙ. «Ή του­ λάχιστον το επόμενο. Τίποτα δεν είναι ακόμη τελειωμένο. Δεν μπορώ να σας στείλω προτού σιγουρευτώ απόλυτα πως όλα είναι εντάξει». «Κι αν αυτό δε γίνει ποτέ;» «Μην ανησυχείς. Ψάχνω, άλλωστε, και για άλλες λύσεις. Έβαλα κάποιον να συναντηθεί μ ' ένα φύλαρχο από το Ζαχιντάν, ίσως σας Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

341

περάσουμε στο Πακιστάν. Βρίσκομαι σε συνεννοήσειc; και με κάποιον που έχει γυναίκα και κόρη περίπου σTIC; ίδιεc; ηλικίεc; με TIC; δικέc; aac;. Προσπαθώ να τον πείσω να aac; περάσει σαν γυναίκα και κόρη του, lawc; σε κάποια mήση για Τόκιο ή για Τουρκία. Όταν γυρίσει ξέρω κάποιον που μπορώ να τον πληρώσω για να σφραγίσει τα διαβατήρια, ώστε να φαίνεται nwc; η γυναίκα και η κόρη του επέστρεψαν». Μου φάνηκε επικίνδυνο, δεν ήξερα πόσεc; πιθανότητεc; είχα να πε· ράσω για Ιρανή σύζυγοc;. Στο διαβατήριο υπήρχε βέβαια η φωτογρα· φία μιαc; yυvalKac; με τσαντόρ που τηc; έκρυβε το πρόσωπο. Αν όμωc; κάποιοc; τελωνειακόc; με ρωτούσε κάτι στα φαρσί, είμαι σίγουρη nwc; θα μπλέκαμε άσχημα. «Βιάσου, σε παρακαλώ», είπα στον Εμαχ1. «ο χρόνοc; δουλεύει σε βάροc; μου, πρέπει να προλάβω τον πατέρα μου ζωντανό. Θα νιώσει καλύτερα αν μάθει ότι θα τα καταφέρουμε να γυρίσουμε. Σε παρακαλώ, βρεc; κάποιον τρόπο σύντομα». «Εντάξει». Η Ημέρα των Ευχαριστιών στο Ιράν ήταν μια φοβερή εμπειρία για μένα, ιδιαίτερα από τη στιγμή που είπα σTOUC; δικούc; μου ότι η Μα· χτόμπ κι εγώ τούτη τη μέρα θα γυρνούσαμε στην πατρίδα. Δοξάζω το Θεό που δεν είχα κάνει κουβέντα στο παιδί! Εκείνη την Πέμπτη ξύπνησα με βαθιά κατάθλιψη. Σε μια προσπά­ θεια να φτιάξω τη διάθεσή μου ή έστω να βγάλω τη μέρα πέρα, κα­ ταπιάστηκα με TIC; ετοιμασίεc; του δείπνου, προσπαθώνταc; να κάνω θαύματα με μια καχεκτική γαλοπούλα. Το αβάσταχτο βάροc; που μου πλάκωνε την καρδιά ελάφρυνε, όταν το απόγευμα ήρθαν οι φίλεc; μου. Χαιρόμουν που ' χα γνωρίσει αυτούc; TOUC; εξαιρετικούc;, καλότροπουc; ανθρώπουc;. Ιδιαίτερα πολιτισμένουc; παρά την ιρανική καταγωγή TOUC;, θα TOUC; έλεγεc; πιο πολύ Αμερικάνουc; παρά Ιρανούc;. Μαζεύτη­ καν σπίτι μαc; για να γιορτάσουν μια καθαρά αμερικάνικη γιορτή . Η Σαμσί και η Ζαρί, η AλiC; και η Φερεστέ -TIC; αγαπούσα όλεc; τόσο­ αλλά και πόσο λαχταρούσα το σπίτι μου στην Αμερική ! Η μελαγχολία μου ξαναγύρισε ύστερα από το γεύμα, αφού φάγαμε την ψευτοκολοκυθόπιτα από πράσινα κολοκυθάκια. Ο Μουντί βολεύ­ τηκε σε μια πολυθρόνα με τα χέρια ακουμπισμένα πάνω στην κοιλιά του, γλάρωσε, ευχαριστημένοc; npoc; στιγμή με τη μοίρα του, λεc; και τίποτα να μην είχε αλλάξει TIC; συνθήκεc; τηc; ζωήc; του τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Πόσο σιχαινόμουν αυτό το κοιμισμένο θεριό! Πόσο αποζητούσα να ' μαι με τη μαμά, τον μπαμπά, τον Τζον και τον Τζο! Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

342

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Μια Τρίτη, ξέροντας πως ο Μουντί θα ' ταν στη δουλειά του, τηλε­ φώνησε ο αδερΦός μου ο Τζιμ από την Αμερική. Μου ' πε πόσο θεα­ ματικά είχε βελτιωθεί η κατάσταση του μπαμπά από τότε που τους υποσχέθηκα ότι θα ' μαστε στο σπίτι για την Ημέρα των Ευχαριστιών. «Για τρεις μέρες στη σειρά σηκωνόταν από το κρεβάτι κι έκοβε βόλ­ τες. Είχε καιρό να κάνει τέτοιο πράγμα. Ως και στον κήπο βγήκε». Τον ρώτησα πώς τα πήγαινε τώρα. «Γι ' αυτό σε πήρα», μου είπε. «Από τότε που κατάλαβε πως δεν έρχεστε, κατάπεσε. Είναι κάθε μέρα και χειρότερα. Χρειάζεται επειγό­ ντως να του δώσουμε κάτι να ελπίζει . Μπορείς να του τηλεφωνήσεις;» «Δεν είναι εύκολο», του εξήγησα. «Δεν μπορώ να τηλεφωνώ από το σπίτι, γιατί ο Μουντί θα το αvτιληΦθεί από το λογαριασμό. Πρέπει να πηγαίνω στην πόλη. Είναι πολύ δύσκολο, αλλά θα προσπαθήσω». «Θα καταφέρετε να ' ρθετε γρήγορα;» με ρώτησε. «Κάνω ό,τι μπορώ, να ' μαστε εκεί ως τα Χριστούγεννα. Αλλά κα­ λύτερα να μην υποσχεθώ τίποτα πια στον πατέρα». «Όχι, πριν να είσαι απόλυτα βέβαιη γι ' αυτό», συμφώνησε κι ο Τζιμ. Το τηλεΦώνημα με άφησε μελαγχολική κι αποθαρρημένη. Ένιωθα αποτυχημένη, αφού δεν είχα καταφέρει να εκπληρώσω την υπόσχεσή μου. Τα Χριστούγεννα! Θεέ μου, σε παρακαλώ, ας είμαι στο Μίτσι­ γκαν, όχι εδώ στο Ιράν, τα Χριστούγεννα.

Τα Χριστούγεννα δε σημαίνουν τίποτα στο Ιράν. Η μεγάλη αρμε­ νική κοινότητα της Τεχεράνης τα γιορτάζει, βέβαια, μεγαλόπρεπα, αλλά φέτος ένιωσαν καλά τη σιωπηρή προειδοποίηση. Στην αρχή του Δεκεμβρίου, ο ιρανικός Τύπος δημοσίευσε στην πρώτη σελίδα υποδεί­ ξεις προς τους Αρμενίους ν ' αγνοήσουν τη γιορτή. «Η χαρά και η ευτυχία είναι άκαιρες σε ώρες πολέμου και πόνου», είπε ο Αγιατολάχ. Ο Μουντί δεν έδωσε καμιά σημασία. Είχε από καιρό χάσει κάθε ενδιαΦέρον για την πολιτική, αφού μάλιστα ασκούσε πια ανοιχτά την ιατρική, κι ήταν μάλλον αποφασισμένος να προσφέρει στην κόρη του χαρούμενα Χριστούγεννα. Για ν ' απασχολώ τον εαυτό μου και ν ' αποσπώ την προσοχή του Μουντί από τα πολλά πηγαινέλα μου στην πόλη, το ' ριξα στα χριστου­ γεννιάτικα ψώνια. «Η Μαχτόμπ δεν έχει πολλά παιχνίδια εδώ», του είπα. «Λέω να της αγοράσω μερικά, για να περάσει όμορφα Χριστούγεννα». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

343

Συμφώνησε, κι εγώ άρχισα μια σχεδόν καθημερινή περιπλάνηση στην πόλη, άλλοτε με τη συντροφιά της Αλίς κι άλλοτε μόνη. Μετά από μια τέτοια εξόρμηση -η Αλίς κι εγώ είχαμε περάσει όλο το πρωι­ νό στα μαγαζιά- γυρίζαμε σπίτι με το λεωφορείο. Εκείνη κατέβηκε στη στάση της κι εγώ συνέχισα μόνη μου. Ίσα που θα προλάβαινα, μόλις κατέβαινα, να μπω σ ' ένα ραδιοταξί για να ' μαι στην ώρα μου να πάρω τη Μαχτόμπ από το σχολικό. Ξαφνlκά, έγινε κομφούζιο στο δρόμο από σειρήνες που ούρλιαζαν. Οι σειρήνες στην Τεχεράνη είναι κάτι τόσο κοινό, που και οι οδηγοί συχνά τις αγvooύν εντελώς. Τούτη τη φορά όμως ήταν δυνατότερες και πιο επίμονες από συνήθως. Ο οδηγός του λεωφορείου παραμέρισε για να περάσουν τα οχήματα με της σειρήνες. Αρκετά περιπολικά μας προσπέρασαν με ταχύτητα, ακολουθούμενα από ένα πελώριο, ασυνή­ θιστο όχημα. «Βόμβα! Βόμβα!» άκουσα κάποιους επιβάτες να φωνάζουν. Ήταν πράγματι μια ομάδα πυροτεχνουργών. Η Έλεν είχε κάποτε δει ένα τέτοιο όχημα και μου είχε μιλήσει σχετικά, το αναγνώρισα αμέσως. Οι μηχανικοί του βραχίονες μάζευαν τη βόμβα και την απόθεταν σ ' ένα ειδικό κάνιστρο στο πίσω μέρος του φορτηγού. Αναστατώθηκα. Η βόμβα ήταν κάπου μπροστά μας, κοντά στο σπίτι μου. Το λεωφορείο έφτασε στο τέρμα και σταμάτησα γρήγορα ένα ρα­ διοταξί. Σύντομα εγκλωβιστήκαμε σε μια φοβερή κυκλοφοριακή συμ­ φόρηση . Πανικόβλητη δεν έβλεπα την ώρα να φτάσουμε. Η Μαχτόμπ θα γύριζε από στιγμή σε στιγμή με το σχολικό και θα τρόμαζε αν δεν ήμουν εκεί να την πάρω. Ευτυχώς η κίνηση εκτράπηκε προς έναν άλλον πλαϊνό δρόμο και καθώς το ταξί έστριβε είδα το σχολικό της Μαχτόμπ μπροστά μας. Κατέβηκε κι άρχισε να κοιτάζει ολόγυρά της τα περιπολικά και το πλήθος των μαζεμένων περίεργων. Πέταξα λίγα ριάλ στον ταξιτζή, όρμησα έξω από το ταξί κι έτρεξα προς το μέρος της Μαχτόμπ. Το κυκλοφοριακό κομφούζιο μαρτυρούσε ότι η βόμβα ήταν κάπου κοντά. Τρέξαμε πιασμένες χέρι χέρι προς το σπίτι μας, αλλά, στρίβοντας στη γωνία του τετραγώνου μας, είδαμε το μεγάλο φορτηγό παρκαρι­ σμένο στο τέλος του δρόμου, μόλις εκατό μέτρα από το σπίτι μας. Απομείναμε να κοιτάζουμε καθηλωμένες από το φόβο μας. Τα γι­ γάντια ατσάλινα μηχανικά μπράτσα του να σηκώνουν ένα κουτί από μια κίτρινη Πέlκαν παρκαρισμένη εκεί. Παρά το μέγεθός του, το παDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

344

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YlΛIAM ΧΟΦΕΡ

ράξενο μηχάνημα χούφηασε σχεδόν τρυφερά τη βόμβα και την από­ θεσε με προσοχή στο σιδερένιο κάνιστρο_ Σε λίγα λεπτά η ομάδα των πυροτεχνουργών είχε φύγει. Η αστυνο­ μία μαζεύτηκε πάνω από την κίτρινη Πέικαν ψάχνοντας για ίχνη που θα συνέδεαν τη βόμβα με τη Μουvσφεκίv και ης αντιχομεΤνικές δυνά­ μεις_ Για την αστυνομία ήταν ένα γεγονός ρουτίνας. Για μένα ήταν μια ακόμη φριχτή υπενθύμιση των κινδύνων που διέτρεχε η ζωή μας στην Τεχεράνη. Έπρεπε να φύγουμε απ ' αυτήν την κόλαση και μάλιστα γρήγορα, πριν ο κόσμος σωριαστεί γύρω μας σε συντρίμμια.

Στον Μουντί είχα πει όη αγόρασα τα περισσότερα από τα χριστου­ γεννιάηκα δώρα στην κεντρική αγορά, αλλά αυτή δεν ήταν όλη η αλήθεια. Γνώριζα πια αρκετά μαγαζιά κοντά στο σπίη, κι από κει ψώνισα τα περισσότερα για να μου περισσέψει έτσι χρόνος να επισκε­ φτώ τον Εμαχί -εξοικονομούσα τον ίδιο χρόνο που θα χρειαζόμουν για να πάω στην κεντρική αγορά και να γυρίσω πίσω. Μια μέρα πήγα για μια ιδιαίτερα κουραστική εξόρμηση στα μαγαζιά και γύρισα φορ­ τωμένη παιχνίδια για τη Μαχτόμπ, μα αντί να τα κουβαλήσω στο σπίη μου τα πήγα και τ ' άφησα στο σπίη της Αλίς. «Κάνε μου τη χάρη να τ ' αφήσω εδώ», της είπα. «Θα έρχομαι να τα παίρνω λίγα λίγα». «Εντάξει», μου είπε η Αλίς. Αποδείχτηκε αληθινή φίλη με το να μη μου κάνει ερωτήσεις. Δεν τολμούσα να μοιραστώ κανένα από τα σχέ­ διά μου μαζί της. Μα η Αλίς ήταν μια εξαιρετικά έξυπνη γυναίκα κι είχε την ιδιαίτερη ικανότητα να μπορεί να ψυχολογεί τους ανθρώπους. Ήξερε πως ήμουν δυστυχισμένη με τη ζωή μου στο Ιράν και η ίδια δεν πολυσυμπαθούσε τον Μουντί. Η Αλίς θα πρέπει σίγουρα να είχε ανα­ ρωτηθεί για ης παράξενες δραστηριότητές μου. Ίσως και να πίστευε πως είχα κάποια κρυφή ερωηκή ιστορία. Κατά κάποιον τρόπο, ίσως και να ήταν έτσι. Δεν υπήρχε κανένας ερωηκός δεσμός ανάμεσα στον Εμαχί κι εμένα. Ήταν ένας αφοσιω­ μένος στην οικογένειά του σύζυγος και ποτέ δε θα έκανα κάη που θα απειλούσε το γάμο του. Παρ ' όλ ' αυτά ήταν ένας ελκυστικός άντρας, και εξωτερικά μα και με πλούσιο εσωτερικό κόσμο, είχε φοβερό αυτοέλΕΓΧΟ και ιδιαίτερες ικανότητες, και ενδιαφερόταν βαθιά για τη Μαχτόμπ κι εμένα. Με την Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

345

έννοια όη μοφαζόμαστε ένα έντονο ενδιαφέρον για κάΠΟlΟν κοινό στόχο, ήμαστε πολύ κοντά ο ένας στον άλλο. Ο Εμαχί -όχι ο Μου· ντί- ήταv ο άντρας της ζωής μου. Τον σκεφτόμουν συνέχεια. Μετά την απογοήτευση της Ημέρας των Ευχαριστιών, με διαβεβαίωσε πως η Μαχτόμπ κι εγώ θα γυρνούσαμε σπίη για τα Χριστούγεννα. Έπρεπε να τον πιστέψω ή να χάσω το μυαλό μου, μα οι πολυάσχο­ λες μέρες πέρασαv με μικρή πρόοδο.

Ένα πρωί, λίγο μετά που είχε φύγεl η Μαχτόμπ για το σχολείο κο! ο Μουντί είχε μπει σ ' ένα ταξί για να πάει στο νοσοκομείο, πήγα β1Οστlκά στο «σούπερ». Ήταν η μέρα που θα πουλούσαν γάλα, κι ήθελα να κάνω ης αγορές μου νωρίς, πριν να τους τελειώσΕΙ το από­ θεμα, μα μόλις έστριψα τη γωνία στον κεντρικό δρόμο έμεινα στήλη άλατος. Αρκετά καμιόνια των παΣVτάρ ήταv παρκαΡlΟμένα ακριβώς μπρο­ στά από το «σούπερ», το σαμπζί κο! το κρεοπωλείο. ΠαΣVΤάρ με στολές στέκονταν στο πεζοδρόμιο με τα όπλα τους στραμμένα στα καταστήματα. Ένα μεγάλο φορτηγό πέρασε δίπλα τους κι εγώ επω­ φελήθηκα ν ' απομακρυνθώ για να τους αποφύγω. Φώναξα ένα ραδlΟ­ ταξί κο! πήγα σ ' άλλο «σούπερ» να ψωνίσω. Επιστρέφοντας στη γειτονιά, είδα τους παΣVΤάρ να κουβαλούν προ­ μήθΕΙες κΟ! από τα τρία καταστήματά στα φορτηγά τους. Βιάστηκα να μπω στην ασφάλΕΙα του σπιηού μου. Μέσα στο σπίη Π1Ο, ρώτησα τη γειτόνισσά μου τη Μαλιχέ για να μάθω Αv ήξερε η συνέβηκε στα μαγαζιά, αλλά εκείνη κούνησε τους ώμους της, δηλώνοντας άγνοια. Λίγο αργότερα εμΦΑVίστηKε ο σκου­ πιδιάρης -πηγή νέων για όλη τη γειτονιά- κΟ! η Μαλιχέ τον ρώτησε. Το μόνο που είχε μάθει ήταν πως οι πασvτάρ έKΑVΑV κατάσχεση του εμπορεύματος των τριών μαγαζιών. Περlέργε1Ο κι ανησυχία για τους τρεις καταστηματάρχες μ ' έKΑVαν να βγω από το σπίτΙ. Ντύθηκα σωστά κι αποφάOlσα να πάω στο σουπερμάρκετ σαν να μη συνέβΟ!νε τίποτα. Ο αγά Ρεζά στεκόταν στο πεζοδρόμιο κο! παρακολουθούσε, ΑVίKα­ νος ν ' OVΤlδράσεl, τους παΣVΤάρ να του κλέβουν τα υπάρχοντά του. «Θέλω γάλα», του είπα στα φαρσί. «Νίστες», μου απάντησε. «Δεν υπάρχει καθόλου». Σήκωσε τους ώμους του με τη στωικότητα κάπΟlΟυ συνηθισμένου πια στα καπρίτσια Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

346

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο Υ!ΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

τούτων των κλεφτών, που είχαν την αμέριστη υποστήριξη της κυβέρ­ νησης_ « Ταμάμ », έκανε μια κίνηση με το χέρι, «τέλος»_ Πήγα ύστερα στο σαμπζί. Είδα τους πασvτάρ ν ' ανοίγουν σακιά με φασολάκια κω να φορτώνουν φρέσκα φρούτα κω λαχανικά στα φορ­ τηγά τους. Παραδίπλα, στο κρεοπωλείο, βούταγαν χωρίς ντροπή το κρέας μας. Όταν αργότερα διηγήθηκα στον Μουντί αυτό που είχε συμβεί στους ΤΡεΙς φίλους μας, μου είπε ότι θα είχαν σίγουρα πουλήσει προϊό­ ντα τους στη μαύρη αγορά, αλλιώς δε γινόταν να τους κάνουν τέτOlα πράγματα χωρίς λόγο. Ο Μουντί είχε μια μάλλον παράδοξη αίσθηση ηθικής, ο ίδως ευχα­ ριστιόταν ιδιαίτερα όταν έβΡlΟκε ωραία πράγματα στη μαύρη αγορά, αλλά από την άλλη υπεραμυνόταν του δlκωώματος της κυβέρνησης να τψωρεί τους μαυραγορίτες. Γι ' αυτόν ήταν αυτονόητο το δικαίωμα των παΣVτάρ να λεηλατήσουν τα μαγαζιά. Το συγκεκρψένο περιστατικό λύπησε πολύ τη Μαχτόμπ, που κι αυτή μεγαλώνοντας στη γειτονιά αγαπούσε τους τρεις άντρες. Για πολλές νύχτες την άκουγα να λέεΙ στην προσευχή της «Σε παρακαλώ, Θεέ μου, κάνε να ξανανοίξουν τα μαγαζιά τους. . . » Οι φήμες έλεγαν ότι τα συγκεκρψένα κτίρια θα γίνονταν γραφεία, συνέχιζαν όμως να παραμένουν άδεlΟ. Αυτοί οι καλοί άνθρωποι είχαν μείνεΙ χωρίς δουλεΙά, χωρίς να υπάρχεΙ πραγματικός λόγος. Κω φυ­ σlκά δεν υπήρχε καμιά δlκωολογία για τις πράξεΙς των παΣVτάρ. Οι εβδομάδες κυλούσαν. Τα νέα από τον Εμαχί ήταν πάντα τα ίδlΟ. ΚάπOlες λεπτομέΡεΙες απόμεναν να κανονιστούν. Καμιά φορά αναρω­ τιόμουν αν όλα αυτά δεν ήταν παρά τααρόφ. «Θα σε στείλουμε σπίτι την Πρωτοχρονιά, αν όχι τα Χριστούγεννα», με διαβεβαίωνε. «Κάνω ό,τι μπορώ. Κάτι απ ' όλα θα πετύχεΙ, έχε υπομονή». Είχα ακούσει τόσες φορές αυτήν την ίδια συμβουλή, από την πρώτη μου επίσκεψη στη Χέλεν στην πρεσβεία κω σε κάθε συνάντησή μου με τον Εμαχί κω γωόταν όλο κω πω δύσκολο για μένα να την τηρή­ σω. Ένα κωνούριο σχέδιο προστέθηκε τώρα στα παλιά σενάρια. Ο Ε­ μαχί είχε διασυνδέσεις με κάποων τελωνεΙακό, ο οποίος δέχτηκε να επικυρώσεΙ τ ' αμερικάνικα δlΟβατήρια που είχαμε αποκτήσει μέσω της Ελβετικής Πρεσβείας. Θα μας επέτρεπε να επιβι βαστούμε σε μια mή­ ση για το Τόκω που ' φευγε κάθε Τρίτη πρωί, την ώρα που ο Μουντί Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

347

θα ήταν στο νοσοκομείο. Ο Εμαχί προσπαθούσε να λύσει ένα πρόβλη­ μα ωραρίου. Ο συγκεκριμένος τελωνειακός δε δούλευε τα πρωινά της Τρίτης, γι ' αυτό θα έπρεπε ν ' αλλάξει βάρδια μ ' έναν άλλον υπάλ­ ληλο. Το συγκεκριμένο σχέδιο φαινότΑV λογικό, αλλά το έβρισκα πολύ ριψοκίνδυνο για τον τελωνειακό. «Και το Μπαντάρ Αμπάς;» τον ρώτησα. «Αυτό προσπαθούμε τώρα», μου είπε ο Εμαχί, «κάνε υπομονή». Η απελπισία μου ήταν φανερή. Δάκρυα κύλησαν στα μάγουλά μου. «Μερικές φορές, νομίζω πως δε θα φύγουμε ποτέ». «Θα Φύγετε», με διαβεβαίωσε. «Κι εγώ θα φύγω». ,Αφησα τη σιγουριά των λόγων του για να γυρίσω πίσω στον άντρα μου.

Και το παραμικρό συμβάν, σ ' αυτήν τη χαώδη κοινωνία μ ' ενο­ χλούσε όλο και περισσότερο. Ένα απόγευμα, η Μαχτόμπ έβλεπε ένα παιδικό πρόγραμμα στην τηλεόραση. Ήταν κινούμενα σχέδια που η δράση τους ήταν βασισμένη στη βία κι ακολούθησε αμέσως μετά μια διάλεξη. Μετά το παιδικό πρόγραμμα προβλήθηκε ένα ιατρικό ντοκι­ μαντέρ που τράβηξε την προσοχή μου. Έδειχνε μια γέννα και καθώς το πρόγραμμα προχωρούσε, ο παραλογισμός της κουλτούρας αυτής της χώρας μάς άφησε άναυδες. Έδειχναν τη γέννηση ενός μωρού. Η μουσουλμάνα μητέρα βρισκόταν ανάμεσα σε άντρες γιατρούς, η κά­ μερα είχε εστιαστεί στο γυμνό της κορμί και στη διαδικασία του φυ­ σιολογικού τοκετού -το κεφάλι της όμως, το πρόσωπο κι ο λαιμός της ήταν καλυμμένα από το τσαντόρ της.

«Δε θα ετοιμάσεις μπισκότα και γάλα για τον Αϊ-Βασίλη ;» ρώτησα τη Μαχτόμπ. «Λες να ' ρθει ; Πέρυσι όμως δεν ήρθε». Είχαμε μιλήσει πολλές φορές γι ' αυτό το θέμα. Το Ιράν ήταν πολύ μακριά από το Βόρειο Πόλο και το ταξίδι δύσκολο. Ίσως, όμως, φέτος, της είπα, να προσπαθούσε περισσότερο. «Δεν ξέρω αν θα ' ρθει ή όχι, εσύ όμως πρέπει να ετοιμάσεις κάτι μήπως κι έρθει». Η Μαχτόμπ συμφώνησε. Μπήκε στην κουζίνα κι άρχισε να φτιάχνει το πιάτο του Αϊ-Βασίλη . Μετά, πήγε στο δωμάτιό της και γύρισε με μια καρφίτσα που της είχε χαρίσει η Αλίς και που απεικόνιζε τον κύριο και την κυ ρ ία Αϊ-Βασίλη. «Ίσως χαρεί όταν δει Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

348

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

τη φωτογραφία της γυναίκας του», μου είπε κι έβαλε την καρφίτσα στο δίσκο, δίπλα στα μπισκότα. Αναστατωμένη από την προσμονή, η Μα­ χτόμπ καθυστερούσε να πάει για ύπνο. ΌτΑV την έβαλα επιτέλους να κοιμηθεί, μου είπε <<Αν ακούσεις τον Αϊ-Βασίλη να ' ρχεται, σε παρακαλώ να με ξυπνήσεις. Θέλω να του μιλήσω». «Και τι θα ' θελες να του πεις» τη ρώτησα. «Να πάει να δώσει χαιρετίσματα στον παππού και στη γιαγιά και να τους πει ότι είμαι καλά, γιατί έτσι μόνο θα περάσουν κι αυτοί καλά Χριστούγεννα». Ένας κόμπος στάθηκε mo λαιμό μου. Ο Αϊ-Βασίλης, μ ' όλα τα δώρα που ' χε για τη Μαχτόμπ, δε θα της έφερνε αυτό που λαχταρούσε περισσότερο. Μακάρι να την τύλιγε την ίδια σαν δώρο, να την έβαζε στο έλκηθρο και να την έπαιρνε μακριά από το Ιράν. Πέρα από τον Ωκεανό, στη σκεπή ενός μικρού σπιτιού έξω από το Μπάνιστερ, στο Μίτσιγκαν. Να την κατέβαζε, λέει, από την καμινάδα και να την άφηνε κάτω από το δέντρο για να τη βρουν ο παππούς και η γιαγιά! Όμως αντί γι ' αυτό, είχαμε ν ' αντιμετωπίσουμε και φέτος τα Χρι­ στούγεννα στο Ιράν, τα δεύτερα Χριστούγεννα μακριά από τον Τζο και τον Τζον, μακριά από τη μαμά και τον μπαμπά. Ο Moυvτί εξέταζε ασθενείς ως αργά εκείνο το βράδυ, αφού η πα­ ραμονή των Χριστουγέννων δε σημαίνει τίποτα για τους Iραvoύς. ΌτΑV τέλειωσε, τον ρώτησα ΑV η Μαχτόμπ μπορούσε να μην πάει σχολείο την άλλη μέρα. «Όχι», γρύλισε, «δε θα μείνει σπίτι επειδή είναι Χριστούγεννα». Ο τόνος του με φόβισε και γι ' αυτό δεν επέμεινα. Η συμπεριφορά του είχε αρχίσει πάλι να παρουσιάζει απότομες μεταπτώσεις. Για μια στιγ­ μή ο παλιός Μουντί, ο τρελός Moυvτί είχε επιστρέψει και δεν ήθελα να τον προκαλέσω.

«Μαχτόμπ, έλα να δούμε αv ήρθε χθες ο Αϊ-Βασίλης!» Την ξύπνησα νωρίς για ν ' αvoίξει τα δώρα της, πριν φύγει για το σχολείο. Πήδησε από το κρεβάτι της και κατέβηκε τρέxovτας τις σκά­ λες, σε λίγο την άκουσα να ξεφωνίζει χαρούμενα, όταv είδε πως ο Αϊ­ Βασίλης είχε τελειώσει το γάλα και τα μπισκότα του. Μετά όρμησε στα γιορτινά πακέτα. Και του Μουντί η διάθεση ήταv καλύτερη σήμερα. Στην Αμερική τα Χριστούγεννα του άρεσαν και τώρα του ξΑVάρXODigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

349

νταν στο νου ωραίες εικόνες. Χαμογέλασε βλέποντας τη Μοχτόμπ να βυθίζεται στα δώρα της. «Πραγματικά δεν μπορώ να το πιστέψω πως ο Αϊ- Βασίλης έκανε τόσο δρόμο για μένα», είπε η Μαχτόμπ. Ο Μουντί έβγαλε φωτογραφίες και καθώς η ώρα πλησίαζε εφτά και η Μαχτόμπ έπρεπε να ετοιμαστεί για το σχολείο, ο Μουντί της είπε: «Μπορείς να μην πας σχολείο σήμερα ή αν θέλεις να πας καθυστερη­ μένη». «Όχι, δεν μπορώ να χάσω το σχολείο», είπε αποφασιστlκά η Μα­ χτόμπ, σαν καλή μαθήτρια των δασκάλων της. Δεν είχε καμιά όρεξη να την πηγαίνουν στο γραφείο και να της λένε ότι ήταν μπάΣVΤ, πράγμα που θα γινόταν σίγουρα αν καθυστερούσε. Είχαμε καλέσει φίλους για το χριστουγεννιάτικο δείπνο, αλλά η ατμόσφαιρα ήταν βαριά λόγω της Φερεστέ. Αντιδρούσε σχεδόν υστε­ ρικά. Ύστερα από ένα χρόνο στη φυλακή, ο άντρας της είχε τελικά δlκαστεί. Ακόμη κι ύστερα από όσα είχα δει κι ακούσει σ ' άυτήν την παρανοϊκή χώρα, δεν πίστευα στ ' αφτιά μου, όταν η Φερεστέ μας είπε κλαίγοντας: «Τον έκριναν ένοχο γισ σκέψεις εvσvτίοv της κvβέρvη­ σης !» Καταδικάστηκε σ ' έξι χρόνια φυλακή. Ο Μουντί, που συμπαθούσε τη Φερεστέ όσο κι εγώ, προσπάθησε κι εκείνος να την παρηγορήσει Όταν όμως αργότερα μείναμε μόνοι μας μου είπε: «Θα πρέπει κάτι άλλο να κρύβεται πίσω από όλη αυτήν την ιστορία». Διαφώνησα σιωπηρά, συνειδητοποιώντας πόσο αναγκαίο ήταν γι ' αυτόν να πιστεύει στην ακεραιότητα της ιρανικής δικαιοσύνης. Ο Μουντί είχε σίγουρα κι ο ίδιος κατά καιρούς σκεφτεί πράγματα που ήταν ενάντια στην κυβέρνηση του Αγιατολάχ. Είμαι σίγουρη πως φο­ βόταν και για τον ίδιο του τον εαυτό. Μήπως δεν παρανομούσε κι ο ίδιος ανοιχτά, ασκώντας την ιατρική χωρίς άδεια; Όταν έβαζαν έξι χρόνια φυλακή σε κάποιον μόνο για τις σκέψεις του, τι θα έκαναν σ ' εκείνον που ανοιχτά παρανομούσε; Η επομένη των Χριστουγέννων ήταν ευτυχώς πολύ γεμάτη μέρα, αφήνοντάς μου ελάχιστο χρόνο γι ' αυτολύπηση. Μια ατέλειωτη σειρά συγγενών του Μουντί κατέφθασαν απροειδοποίητα, κουβαλώντας φα­ γώσιμα , ρούχα, πράγματα για το σπίτι, παιχνίδια για τη Μαχτόμπ και πολλές ανθοδέσμες. Ήταν μια συμπεριφορά εντελώς διαφορετlκή από την περυσινή κι ήταν εμφανής η προσπάθεια της οικογένειας να δείξει ότι με αποδεχόταν. Ο μόνος στενός συγγενής που απουσίαζε ήταν ο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

350

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Χατζί Μπαμπά, η γυναίκα του όμως αναπλήρωσε την απουσία του, oρμώvτας σαν σίφουνας στο σπίτι, Φώναζε κω δεν μπορούσε να κρύ­ ψει τον ενθουσιασμό της «Αζί ζαμ, αζί ζαμ », «γλυκιά μου, γλυκιά μου». Ήρθε με τα χέρια γεμάτα δώρα, κατσαρολάκια κω τηγανάκια, για να παίζει η Μαχτόμπ, λουλούδια και κάλτσες πάλι για τη Μαχτόμπ, σπΆVια ακριβή ζαφορά από την ιερή πόλη Mασίvτ, ένα κωνούριο ρουσαρί κω ένα ακριβό ζευγάρι κάλτσες για μένα. Μα δεν έφερε τίποτα στον Μουντί. Φλύαρη, όπως συνήθως, μ ' έκανε κέντρο της KOυβέVΤας της. Επέ­ μενε να καθίσω δίπλα της κω βεβωώθηκε ότι κάποιος θα μετέφραζε όσα έλεγε σε μένα. Κάθε της πρόταση ξεκινούσε με το «αζί ζαμ » και δε σταματούσε να με πωνεύει, πόσο καλή ήμουν, πως όλοι μ ' αγα­ πούσαν κω τι καλά λόγια άκουγε για μένα από το σόι της, πόσο σκληρά δούλευα, πόσο καλή σύζυγος, μητέρα κω αδερφή ήμουν! Ζαλισμένη από αυτόν το χείμαρρο φιλοφρονήσεων, έτρεξα στην κουζίνα με τη σκέψη ότι δεν είχα αρκετό φαγητό γι ' αυτήν την ορδή των αναπάντεχων μουσαφίρηδων. Ετοίμασα με φαντασία ό,τι είχε μεί­ νει από το χριστουγεννιάτικο δείπνο. Είχα κρέπες με κοτόπουλο κω λαζάνια, κέικ φρούτου, ανάμικτα λαχανικά, τυρί κω ζαχαρωτά. Η Αμεγιέ Μποζόργκ είπε ότι όλοι έπρεπε να δοκιμάσουν απ ' όλα, γιατί αυτά τα παράξενα αμερικάνικα φαγητά ήταν ιερά, αφού τα είχε ετοιμάσει η αδερφή της. Αργά το βράδυ, αφού κάποιοι είχαν πια φύγει, ήρθαν ο αγά κι η χανούμ Χακίμ. Σαν ιερωμένος που ήταν, ο αγά Χακίμ, γύριζε συχνά την KOυβέVΤα στη θρησκεία. «Θα σας μιλήσω για τη χριστουγεννιάτικη ιστορία!» μας είπε. Άνοιξε το Κοράνι κι άρχισε να διαβάζει: '

16. Κω να διηγηθείς στο Βιβλίο (το Κοράνιο) (την ιστορία) της Μαριάμ, όταν είχε αποσυρθεί -από την οικογένειά της­ σε ένα τόπο στα Ανατολικά. 17. Είχε τοποθετήσει ένα προπέτασμα (για να προφυλάξει τον εαυτόν της) , Απόσπασμα από το ΙΕΡΟ ΚΟΡΑΝΙΟ, δεύτερη έκδοση, σελ. 426-429, με τη φροντίδα της Μαριάννας Ιωαν. Λάτση.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

απ ' αυτούς. Τότε στείλαμε σ ' αυτήν το πνεύμα μας (έναν άγγελο) που παρουσιάστηκε μπροστά της -σαν ένα τέλεto ανθρώπινο πλάσμα.

18. Εκείνη είπε <<Αναζητώ καταφύγιο, από σένα, στον οικτίρμονα (ΜΛΑΧ) αν (Τον) φοβάσω (μη με πλησιάζεtς)>>. 19. Εκείνος είπε «Είμω μόνο ένας απεσταλμένος από τον Κύριό σου, (να χαρίσω) σε σένα ένα άγω υιό». 20. Εκείνη είπε «Πώς θα έχω γω, εφ ' όσον κανένα ανθρώπωο πλάσμα δεν μ ' έxεt αγγίξεt, κι ούτε είμω ακόλαστη;» 21. Εκείνος είπε. «Έτσι (θα γίνεt) , είπε ο Κύριός σου, αυτό για Μένα είνω εύκολο. Κω (επιθυμία Μας είναι) να τον προσδιορίσουμε σαν ένα Θεϊκό Σημείο για τους ανθρώπους κω ' Ελεος από Μας. Είνω μια υπόθεση που (έτσι) έχει θεσπιστεί». 22. Έτσι τον σήκωσε (στην κοιλιά της) -συνέλαβε- κω αποσύρθηκε μαζί του σ ' ένα απόμερο μέρος. 23. Κω την οδήγησαν οι πόνοι του τοκετού στον κορμό μιας χουρμαδιάς, κω είπε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

351

352

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥIΛιΑΜ ΧΟΦΕΡ

(μέσα στην αγωνία της): «Αλλοίμονό μου! Μακάρι να πέθαινα πριν απ ' αυτό και να ήμουν ένα πράγμα ξεχασμένο κι αόρατο»!

24. Αλλά (μια φωνή) την κάλεσε από κάτω της (απ ' την χουρμαδιά): «Μην λυπάσαι! γιατί ο Κύριός σου έχει προβλέψει ένα ποταμάκι κάτω από σένα». 25. «Και κούνησε -προς τη μεριά σου­ τον κορμό της χουρμαδιάς, και θα πέσουν πάνω σου φρέσκοl - ώριμοι χουρμάδες». 26. «Κι έτσι τρώγε και πίνε και δρόσισε το μάτι (σου να ησυχάσεις) Κι αν δεις κανένα ανθρώπινο πλάσμα (και σε ρωτάει) να του πεις. -Έχω, πραγματικά, υποσχεθεί νηστεία στο Φιλεύσπλαχνο (ΜΛΑΧ.), κι έτσι αυτή τη μέρα δεν θα μιλήσω με κανέναν άνθρωπο». 27. Τέλος, ήλθε μαζί (με το μωρό της) στη γενιά της σηκώνοντάς το (στα χέρια της). Κι (εκείνοι) είπαν: «Ω! Μαριάμ! Πραγματικά έφερες ένα καταπληκτικό πράγμα! 28. «Ω! αδελφή του Ααρών! Ο πατέρας σου δεν ήταν ένας άνδρας του πονηρού, κι ούτε η μητέρα σου μια γυναίκα ακόλαστη!» Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

353

29. Εκείνη όμως έδειξε προς το μωρό. Είπαν: «Πώς -είναι δυνατόνα μιλήσουμε με ένα παιδί που είναι στην κούνια ;» 30. Είπε (το παιδί): «Είμαι στ ' αλιΊθεια -ένας δούλος του AΛΛIV<. Μου έδωσε το Βιβλίο (την αποκάλυψη) και με έκανε έναν προφήτη. 3 1 . «Και με έχει κάνει ευλογημένο οπουδήποτε κι αν βρίσκομαι, και έχει επιτάξει σε μένα την Προσευχή και τη φιλανθρωπία εφ ' όσον βρίσκομαι στη ζωή. 32. «Και (Αυτός) μ ' έχει κάνει καλοκάγαθο στη μητέρα μου, και όχι υπεροmικό ή άθλιο, 33. «(Γι ' αυτό) η Ειρήνη είναι πάνω μου κατά την ημέρα, που γεννήθηκα, και την ημέρα που θα πεθάνω, και την ημέρα που θα εγερθώ για (μια άλλη) ζωή!» 34. Αυτός (είναι) ο Ιησούς, ο γιος της Μαριάμ. Ο λόγος της αλήθειας, που γι ' αυτόν (μάταια) φιλονικούν. 35. Δεν ταιριάζει (στη μεγαλειότητα) του AΛΛIV<. να πάρει (να γεννήσει) ένα γιο. Δόξα πρέπει σ ' Αυτόν! Όταν αποφασίζει για κάτι τι, λέει μόνο γι ' αυτό: «Γεννηθήτω» και γίνεταΙ. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

.

354

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Το Κοράνι ήταν σαφές, θαυματουργή η σύλληψή του και μεγάλος προφήτης ο Ιησούς, δεν ήταν όμως ο Υιός του Θεού. Διαφωνούσα, φυσlκά, αλλά κράτησα τη γλώσσα μου.

Ο Μουντί ήταν καλοδιάθετος, χαιρόταν το γεγονός πως η οικογέ­ νειά μας ήταν το κέντρο της προσοχής στη διάρκεια των γιορτών. Έτσι, χωρίς να ζητήσω την άδειά του, κάλεσα για το βράδυ της Πρω· τοχρονιάς τους πιο στενούς μας φίλους, πράγμα που προκάλεσε το θυμό του. «Δε θα πιείτε!» με προειδοποίησε. «Μα πού να βρω ν ' αγοράσω ποτά;» τον ρώτησα. « Ίσως φέρουν αυτοί τίποτα». «Θα τους πω να μη φέρουν. Δε ρισκάρω να ' χω αλκοόλ στο σπίτι μου». Η απάντηση ικανοποίησε τον Μουντί που ' χε όμως κι άλλες αντιρ· ρήσεις «Δε θα επιτρέψω χορούς και φιλιά», μου είπε. «Δε θα φιλήσεις κανένα για καλή χρονιά». «Δε σκοπεύω να κάνω τέτοια πράγματα. Το μόνο που θέλω είναι να περάσουμε τη βραδιά με τους φίλους μας». Αρκέστηκε να γρυλίσει, ξέροντας πως ήταν πολύ αργά ν ' ακυρώσω τις προσκλήσεις. Είχε ραντεβού με ασθενείς το απόγευμα και δούλευε ακόμη όταν ήρθαν οι καλεσμένοι μας. Η Αλίς και η Σαμσί με τους άντρες τους, και η Ζαρί με τη Φερεστέ. Τον περιμέναμε για το δείπνο πάνω από μια ώρα, πίνοντας τσάι με φρούτα. Κάποια στιγμή χτύπησε το τηλέφωνο για τον άντρα της Σαμσί, το δόκτορα Νατζαφί. Τον καλούσαν για μια επείγουσα εΥχείρηση, αλλά εκείνος αρνήθηκε λέγο· ντάς τους να βρουν κάποιον άλλο. Δεν ήθελε να φύγεl από την παρέα μας. Όταν τελικά ο Μουντί βγήκε από το ιατρείο του, μας ανακοίνωσε πως τον είχαν καλέσει από το νοσοκομείο κι έπρεπε να φύγε1. Όλοι αναρωτήθηκαν γιατί ο Μουντί ήθελε ν ' αποφύγεl τη συντρο· φιά μας. Μπορούσε κι εκείνος, όπως ο δόκτορας Νατζαφί, να βρει κάποιον άλλο να τον αντικαταστήσει. Μέσα σε λίγα λεπτά, ένα ασθενοΦόρο σταμάτησε στην πόρτα μας. Ήταν ο γρηγορότερος τρόπος να φτάσει ένας γιατρός στο νοσοκο, μείο κι έκανε mστευτή τη δήλωση του Μουντί για το επείγον περιστα· τικό που του έτυχε. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

355

Καθίσαμε χωρίς αυτόν στο πρωτοχρονιάτικο τρaπέζl. Τρώγαμε α­ κόμη όταν επέστρεψε κατά τις δέκα και μισή. «Έλα να φας μαζί μας», του είπα, αλλά χτύπησε το τηλέφωνο γλιτώνοντας τον Μουντί aπό την aπάντηση. «Είναι μια ασθενής», μας είπε, «την έπιασαν πόνοι στη μέση κι έρ­ χεται κατευθείαν εδώ». «Α, όχι», διαμαρτυρήθηκα. «Πες τους να τη φέρουν το πρωί». «Κακώς βλέπεις ασθενείς τόσο αργά τη νύχτα. Θα ' πρεπε να πε­ ριορίσεις το ωράριό σου», του είπε η Σαμσί. «Πρέπει να τη δω aπόψε»' είπε ο Μουντί κι εξαφανίστηκε στο lα· τρείο του. «Χάλασε τη βραδιά μας», μουρμούρισε η Αλίς. <<Συμβαίνει συχνά», της είπα. «Έχω συνηθίσει και δε με πειράζει πια». Ένιωθα πως όλοι με λυπόνταν, εγώ όμως απολάμβανα καλύτερα την παρέα των φiλων μου χωρίς την παρουσία του άντρα μου. Το δείπνο ήταν ωραίο, αλλά οι καλεσμένοι έπρεπε να φύγουν νω­ ρίς. Εδώ στην Τεχεράνη, η επόμενη μέρα της Πρωτοχρονιάς είναι μια μέρα σαν τις άλλες. Στις δώδεκα και πέντε, όταν όλοι έφευγαν πια, ο Μουντί βγήκε επιτέλους aπό το ιατρείο του. «Φεύγετε κιόλας» ρώ­ τησε με προσποιητή στενοχώρια. «Μόλις τέλειωσα». «Θα σηκωθούμε νωρίς αύριο», του είπε ο δόκτορας Νατζαφι' Μόλις έκλεισε η πόρτα πίσω τους, ο Μουντί ξαφνlκά με αγκάλιασε και με φiλησε αργά με πάθος. «Τι σημαίνει αυτό;» τον ρώτησα σοκαρισμένη . «Μα, Καλή Χρονιά». Ναι, βέβαια, Καλή Χρονιά, 1986. 'Αλλη μια χρονιά εδώ. Πόσες ακόμη άραγε;

Το τέλος των γιορτών μ ' άφησε aπαρηγόρητη. Κάθε μέρα και μια φυλακή. Θα μπορούσα να ' μαι στο Μίτσιγκαν, όχι εδώ. Όπως η Ημέρα των Ευχαριστιών, έτσι πέρασαν και τα Χριστούγεννα, μετά και η Πρωτοχρονιά χωρίς να φέρουν τίποτα, εκτός aπό τον ερχομό ενός ζοφερού χειμώνα. «Έχε υπομονή», μου έλεγε ο Εμαχί κάθε φορά που μιλούσαμε. Το Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

356

ΜΠΕTJ ΜΑΧΜΟ ΥΝTJ - Ο ΥΙΛ!ΑΜ ΧΟΦΕΡ

χιόνι σκέπασε την πόλη, γεμίζοντας τους δρόμους με βρόμικη λάσπη. Κάθε πρωί ξυπvoύσα όλο και πιο απογοητευμένη και κάθε μέρα όλο και κάτι συνέβαινε για να με κάνει να νιώθω χειρότερα. Μια μέρα, καθώς διέσχιζα μια κατάμεστη πλατεία κοντά στο σπίτι μας, με σταμάτησε μια γυναίκα παΣVΤάρ. Θυμήθηκα αμέσως μια πα­ λιότερη τέτοια περίσταση, που ' χα προσπαθήσει να μιλήσω στα φαρ­ σί, μεγαλώνοντας τις υποψίες της παΣVΤάρ, καθώς δεν καταλάβαινα τίποτα απ ' όσα μου έλεγε. Αυτή τη φορά αποφάσισα να το παίξω μουγκή. «Δεν καταλαβαίνω», της είπα στ ' αγγλικά. Προς μεγάλη μου έκπληξη , η γυναίκα μου απάντησε κι εκείνη στ ' αγγλικά. Πρώτη φορά παΣVΤάρ έκανε τέτοιο πράγμα. «Όταν περάσα­ τε το δρόμο, είδα το γόνατό σας ανάμεσα στο παλτό και στις κάλτσες σας. Θα ' ΠΡΕΠε να φοράτε καλύτερες κάλτσες». «ΝομίζΕΤε πως μου αρέσουν αυτές οι κάλτσες» της απάντησα. «Δεν έχω ξαναφορέσει στη ζωή μου τέτοιες. Αν μπορούσα θα ' μουν τώρα στην Αμερική και θα φορούσα καλσόν. Πείτε μου όμως, σας παρακα­ λώ, πού μπορώ να βρω σ ' όλο το Ιράν ένα ζευγάρι κάλτσες της προκοπής» Η πασvτάρ με κοίταξε συλλογισμένη. «Καταλαβαίνω, χανούμ, καταλαβαίνω», μου είπε ευγενικά κι απομα­ κρύνθηκε. Να, λοιπόν, σκέφτηκα, που ' χα συναντήσει και μια πασ­ vτάρ με κατανόηση. Ο πόνος που αισθανόμουν μέσα μου έγινε βαθύτερος από ποτέ. Πόσο ήθελα να γυρίσω σε μια κοινωνία που θα μπορούσα να ντυθώ όπως μου άρεσε, όπου θα μπορούσα ν ' αναπvεύσω ελεύθερα.

Ήταν μέσα Ιανουαρίου, ένα απόγευμα γύρω στις τέσσερις χτύπησε το τηλέφωνο. Ήμουν στην αίθουσα αναμονής στο ιατρείο του Μουντί, ανάμεσα στους ασθενείς του. Το σήκωσα κι άκουσα τη φωνή της αδερφής μου της Καρολάιν από την Αμερική. Έκλαιγε. «ο μπαμπάς έπαθε ειλεό και οι γιατροί αποφάσισαν να τον εΥχει­ ρήσουν. Χωρίς εγχείρηση δε θα ζήσει, μπορεί όμως να μην αντέξει την ταλαιπωρία της. Φοβούνται πως είναι πολύ πιθανόν να πεθάνει σήμε­ ρα». Το δωμάτιο άρχισε να γυρίζει γύρω μου και δάκρυα να κυλούν στο πρόσωπό μου, μουσκεύοντας το ρουσαρί μου. Ο πατέρας μου πέθαινε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

357

χιλιάδες μίλια μακριά μου κι εγώ δεv μπορούσα va πάω KOVΤά του va του κρατήσω το χέρι και Va του δείξω τηv αγάπη μου, Va μοιραστώ τη λύπη μου με τους δικούς μου. Ρωτούσα τηv Καρολάιv για τηv κατάσταση του μπαμπά, χωρίς v ' ακούω από τηv αγωvία μου τις απαVΤήσεlς της. Ξαφvικά το μάτι μου πήρε το αvήσυχο πρόσωπο του Μουvτί που στεκόταv δίπλα μου. Είχε ακούσει αρκετά για Va καταλάβει. «Θα πας, θα πας Va δεις TOV πατέρα σου», μου είπε ήρεμα.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

22

Ε

ΜΕΙΝΑ ΑΦΩΝΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΛΗΞΗ. Είχα άραγε ακούσει καλά; Κλεί­ νOVΤας με το χέρι μου το ακουστικό, του είπα: «ο πατέρας είναι πολύ, πολύ άσχημα. Ίσως να μη βγάλει τη μέρα». «Πες της πως πρόκειται να πας». Για κλάσματα του δευτερολέπτου ξεχείλισα από χαρά, που έδωσε όμως γρήγορα τη θέση της στην καχυποψία. Γιστί αυτή η ξαφνική αλλαγή ; Γιστί ύστερα από ενάμιση χρόνο ο Moυvτί θα μας άφηνε ξαφνικά να γυρίσουμε στην Αμερική; Προσπάθησα να κερδίσω χρόνο. «Πρέπει να το συζητήσουμε πρώ­ τα», του είπα. Μίλησα πάλι στην αδερφή μου. «Kαρoλάιv», της είπα φωνάζOVΤας μ ' όση δύναμη είχα, για να μ ' ακούσει εκείνη στην άλ­ λη άκρη του κόσμου, «θέλω να μιλήσω στον μπαμπά πριν την εγχεί­ ρηση». Ο Moυvτί δεν έφερε καμιά αvτίρρηση. Μας άκουγε μόνο προσεκτι­ κά, την ώρα που κανονίζαμε τις λεπτομέρειες. Θα τηλεφωνούσα σε τρεις ώρες ακριβώς, στο Κάρσον Σίτι Χόσπιταλ. Θα φρόvτιζε να μου μιλήσει ο μπαμπάς πριν μπει στο χειρουργείο. «Πες της πως θα πας», επανέλαβε ο Moυvτί. Μέσα στην τρομερή αναστάτωση, δεν του έδωσα σημασία. «Πες της το τώρα», μου ξανάπε. Κάτι δεν πάει καλά, σκέφτηκα. Κάτι δεν πάει καθόλου καλά. «Τώρα!» επανέλαβε απειλητικά ο Moυvτί. «Καρολάιν», της είπα, «ο Moυvτί λέει πως μπορώ να ' ρθω σπίτι!» Η αδερφή μου ξεΦώνισε από έκπληξη και ευτυχία. Μετά το τηλεΦώνημα ο Moυvτί επέστρεψε στους ασθενείς του κό­ βovτας έτσι κάθε συζήτηση. Τρύπωσα γρήγορα στο γνώριμο περιβάλ­ λον του δωματίου μου, κλαίγovτας από λύπη για τον πατέρα μου, ζαλισμένη ακόμη από έκπληξη ανάμικτη με χαρά για τη δήλωση του Moυvτί πως θα γυρίζαμε πίσω στην Αμερική. Δεν κστάλαβα πόση ώρα έκλαιγα, όταν αvτιλήφθηKα την παρουσία της Σαμσί στο δωμάτιο. «Έτυχε να τηλεφωνήσω κι ο Moυvτί μου ' πε

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

359

τα δυσάρεστα νέα για τον πατέρα σου», μου είπε. «Η Ζαρί κι εγώ ήρθαμε να σου κάνουμε παρέα». «Ευχαριστώ», της είπα, σκουπίζοντας τα μάτια μου. Σηκώθηκα από το κρεβάτι και κούρνιασα στην αγκαλιά της, ενώ καινούρια δάκρυα έτρεχαν από τα μάτια μου. Η Σαμσί με οδήγησε κάτω στο σαλόνΙ. Η Ζαρί ήταν κι εκείνη εκεί να με παρηγορήσεΙ. Ζήτησαν να μάθουν όλα τα νέα για τον πατέρα μου και θυμήθηκαν τον παράξενο, ξαφνικό θάνατο του δικού τους πατέρα πριν από χρόνια. «Έκανα μια κουβέντα με τον Μουντί σήμερα το πρωί πριν σου τηλεφωνήσω», μου είπε η Ζαρί. «Ανησυχούσα πολύ για σένα με το θέμα του πατέρα σου κι είπα στον Μουντί πως θα έπρεπε να σ ' αφήσει να πας να τον δεΙQ>. Τέντωσα τ ' αφτιά μου. Γι ' αυτό λοιπόν ο Μουντί είχε ξαφνικά αλλάξει γνώμη; Η Ζαρί άρχισε να μου λέει τα βασικότερα σημεία της κουβέντας τους. Ο Μουντί της είπε πως δε θα με άφηνε να πάω στην Αμερική, γιατί ήξερε ότι δε θα επέστρεφα ποτά ξανά στο Ιράν. «Πώς μπορείς να κάνεις κάτι τέτοιο;» του είχε πει η Ζαρί. «Δεν μπορείς να την κρατήσεις εδώ για το υπόλοιπο της ζωής της, επειδή απλά νομίζεις ότι δε θα γυρίσει πίσω». Του ' πε ακόμη πως θα ήταν πολύ μπάΑVΤ άνθρωπος, αν δε με άφηνε να πάω να δω τον πατέρα μου. Αυτό ήταν, φυσικά, πολύ σοβαρή προσβολή, ιδίως επειδή προερ· χόταν από τη Ζαρί, που σαν μεγαλύτερη και παλιά οικογενειακή φίλη ήταν άξια μεγάλου σεβασμού. Παρ ' όλ ' αυτά, ο Μουντί ήταν ανυποχώρητος, μέχρι που η Ζαρί άθελά της έδωσε λύση στο δίλημμά του. Μέσα στην άγνοιά της, σκέ­ φτηκε ότι όλη η έγνοια του Μουντί ήταν το ποιος θα κρατούσε τη Μαχτόμπ όσο θα έλειπα και γι ' αυτό του πρότεινε: «Αν σε απασχολεί η φροντίδα της Μαχτόμπ, μπορεί να έρθει να μείνει με τη Σαμσί κι εμένα όσο θα λείπει η Μπέτι». Στους δεκαοχτώ μήνες που ζούσα σ ' αυτήν την κόλαση, πρώτη φορά ένιωσα τέτοιο οξύ πόνο. Μ ' όλη της την καλή πρόθεση, η Ζαρί είχε στήσει μια παγίδα γύρω μου. Όσες φορές είχαμε συζητήσει με τον Μουντί την επιστροφή μας στην Αμερική, ήταν πάντα φανερό πως μιλούσαμε για μένα και τη Μαχτόμπ! Κι εκείνη κι εγώ το παίρναμε σαν δεδομένο. Δεν άντεχα να μοιραστώ αυτόν τον καινούριο φόβο μαζί της. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

360

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

το είχα αποφασίσει πως δε θα πήγαινα στην Αμερική χωρίς τη Μαχτόμπ. Τι θα έκανα όμως αν ο Μουντί προσπαθούσε να μ ' αναγκάσει να πάω μόνη;

«Παππού, θα ' ρθουμε να σε δούμε!» είπε η Μαχτόμπ στο τηλέφωνο. Τα λόγια της ήταν γεμάτα έξαψη, μα το πρόσωπό της μαρτυρούσε έκπληξη. Το έβλεπα ξεκάθαρα πως δεν πίστευε ότι ο πατέρας της θα μας άφηνε να πάμε. Ήταν ανήσυχη, αλλά ήθελε να δώσει χαρά για λίγο στον παππού της. Σ ' αυτόν τον παππού που μπορούσε να μιλήσει μόνο για λίγο στη μικρή του Τόμπι και η κάθε του λέξη έβγαινε με κόπο. «Είμαι τόσο ευτυχισμένος που θα έρθετε», μου είπε. «Βιαστείτε, μη χάνετε καιρό». Έκλαιγα σιωπηλά καθώς προσπαθούσα να τον διαβεβαιώσω γι ' αυτό, συνειδητοποιώντας πως ίσως να μη ζούσε ως το βράδυ, πως ίσως να μην τον ξανάβλεπα ποτέ. Αν πράγματι πήγαινα στην Αμερική, ίσως να ήταν για την κηδεία του. «Θα προσεύχομαι για σένα όσο θα ' σαι στο χειρουργείο», του είπα. «Όπου υπάρχει θέληση, υπάρχει τρόπος», τον άκουσα να μου λέει. Ένιωσα καινούρια δύναμη στη φωνή του. Ύστερα μου είπε «Δώσε μου τον Μουντί να του μιλήσω». «ο μπαμπάς θέλει να σου μιλήσει», του είπα και του έδωσα το ακουστικό. «Παππού, θέλουμε να έρθουμε να σε δούμε. Μας έχεις λείψει πολύ». Η Σαμσί και η Ζαρί άκουσαν αυτά τα λόγια του Μουντί, όπως τ ' ακούσαμε η Μαχτόμπ κι εγώ. Όλες μας ξέραμε πόσο ψεύτης ήταν. Το τηλεφώνημα τελείωσε γρήγορα, είχε φτάσει η ώρα για την εΥχείρηση. <<Σ ' ευχαριστώ που μίλησες έτσι στον πατέρα», είπα στον Μουντί προσπαθώντας να βρω έναν τρόπο να καταλαγιάσω τη θύελλα μέσα του, που ήταν έτοιμη να ξεσπάσεΙ. Γρύλισε. Ήξερε να ' ναι καλός ηθοποιός όταν ήθελε. Ήμουν σίγου­ ρη πως δεν είχε καμιά πρόθεση vC1 πάει ο ίδιος στην Αμερική ή ν ' αφήσει τη -Μαχτόμπ να ' ρθει μαζί μου. Αλλά γιατί έπαιζε αυτό το παιχνίδι τώρα; Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

361

Ο Μουντί έβλεπε ασθενείς μέχρι αργά εκείνο το βράδυ. Η Μαχτόμπ ήταν στο κρεβάτι της, κοιμόταν εξΑVΤλημένη από την αγωνία για τον παππού της και την έξαψη για το ταξίδι στην Αμερική. Μόλις ξάπλωσα στο κρεβάτι, άφησα τα δάκρυά μου να τρέξουν ελεύθερα. Έκλαιγα από λύπη για τον πατέρα μου, που ίσως τώρα να ήταν νεκρός. Έκλαιγα για τον πόνο που θα δοκίμαζov η μητέρα μου, η αδερφή μου κι ο αδερΦός μου, ο Τζο κι ο Τζον, για την απώλεια του παππού τους, κι εγώ δε θα ήμουν εκεί να τους παρηγορήσω. Έκλαιγα για τη Μα· χτόμπ, πώς θ ' αvτιμετώπlζε κι αυτήν τη στεναχώρια; Είχε ακούσει τον πατέρα της να λέει ότι θα πηγαίναμε να δούμε τον παππού στην Αμερική. Πώς θα κατάφερνα να της εξηγήσω -ποιος θα μπορούσε άλλωστε- πως εκείνη δε θα πήγαινε και πως ίσως δε θα υπήρχε πια παππούς για να δει; Ο Μουντί μπήκε στην κρεβατοκάμαρα γύρω στις δέκα και μισή. Κάθισε στο κρεβάτι δίπλα μου. Ήταν πιο ευγενικός τώρα. Προσπα­ θούσε να βρει έναν τρόπο να με παρηγορήσει. Ακόμη και μέσα στην απελπισία μου, το μυαλό μου δούλευε συνέ­ χεια. Έπρεπε κάτι να βρω για να ξεΦύγουμε από δω. «Έλα μαζί μας», του είπα. «Δε θέλω να πάω μόνη στην Αμερική . Θέλω να έρθεις μαζί μου. Θέλω να πάμε κι οι τρεις μας. Σε μια τέτοια στιγμή σε χρειάζομαι πραγματικά. Δεν μπορώ να τα βγάλω πέρα μόνη μου». «Όχι, είναι αδύνατο να φύγω. Αν φύγω τώρα θα χάσω τη δουλειά μου στο νοσοκομείο». Σε μια τελευταία μου προσπάθεια να κάνω να συμβεί το αδύνατο, του είπα όσο πιο ήρεμα μπορούσα: «Τουλάχιστον, άφησέ με να πάρω τη Μαχτόμπ, μαζί μου». «Όχι, έχει σχολείο». «Αν δεν έρθει το παιδί μαζί μου, τότε δε θα πάω ούτε εγώ», του δήλωσα. Χωρίς να πει λέξη, σηκώθηκε από το κρεβάτι και βγήκε αργά από το δωμάτιο.

«ο Μαμάλ θα τα κovονίσεl όλα», μου είπε ο Μουντί το επόμενο πρωί. «Χαίρομαι που θα πας να δεις τους δικούς σου. Ποια μέρα θέλεις να φύγεις Πότε θέλεις να γυρίσεις» «Δε θέλω να φύγω χωρίς τη Μαχτόμπ». «Κι όμως», είπε ο Moυvτί παγερά. «Κι όμως, θα φύγεις». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

362

ΜΠΕTJ ΜΑΧΜΟΥΝTJ - OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

«Αν πάω, θα πάω μόνο για δυο μέρες». «Μα τι είναι αυτά που λες. Θα σου κλείσω θέση σε mήση για το Κόρπους Κρίστι». «Γιατί να πάω εκεί;» «Μα, για να πουλήσεις το σπίτι. Δεν πρόκειται να πας στην Αμερική, αν δε δεχτείς να πουλήσεις το σπίτι. Αυτό δεν είναι απλά ένα ταξιδάκι αναψυχής. Θα πας και θα πουλήσεις όλα όσα έχουμε και δεν έχουμε και θα φέρεις εδώ τα δολάρια. Δε θα γυρίσεις πίσω, αν δε δω πρώτα τα δολάρια». Ώστε αυτό ήταν, αυτός ήταν ο λόγος της ξαφνικής απόφασης του Μουντί να γυρίσω πίσω στην Αμερική. Δεν τον ένοιαζε ούτε για τους γονείς μου ούτε για τα παιδιά μου ούτε για κανέναν άλλο δικό μου. Ήθελε τα χρήματα, και μόνο αυτά. Κι, ασφαλώς, σκόπευε να κρατήσει τη Μαχτόμπ σαν όμηρο για να είναι σίγουρος πως θα γυρίσω πίσω. «Δεν πρόκειται να κάνω τίποτα!» του Φώναξα. «Δε θα πάω. Αν πάω, θα είναι μόνο για την κηδεία του πατέρα μου, κι όπως καταλαβαίνεις δεν είναι δυνατό να έχω τη διάθεση ν ' ασχοληθώ με τέτοια πράγματα. Ξέρεις άλλωστε πόσο πολλά πράγματα έχουμε στην αποθήκη. Δεν είναι εύκολο να πουληθούν όλα. Και σε μια τέτοια στιγμή, πώς θα μου ήταν δυνατόν ν ' ασχοληθώ μ ' αυτό το θέμα;» «Το ξέρω ότι δεν είναι εύκολο», Φώναξε ο Μουντί. «Δε με νοιάζει πόσο θα μείνεις. Δε με νοιάζει πόσος χρόνος θα χρειαστεί. Δεν πρό· κειται πάντως VQ γυρίσεις μέχρι να κάνεις ό,τι σου λέω!»

Αμέσως μόλις έφυγε ο Μουντί για το νοσοκομείο, πήρα ένα ταξί που θα με πήγαινε στον Εμαχί. Άκουσε προσεκτικά τις νέες εξελίξεις της μπλεγμένης μου ζωής. Μια έκφραση πόνσυ και αγωνίας αυλάκωσε το πρόσωπό του. « Ίσως μπορώ να πάω για δυο μέρες -ίσα ίσα μόνο για την κηδεία και να γυρίσω μετά πίσω», του πρότεινα. «Κι ύστερα θα έχουμε την άνεση να δραπετεύσουμε με τη Μαχτόμπ σύμφωνα με το σχέδιό σου. «Μην πας», με συμβούλεψε ο Εμαχί. <ιΆς πας, δε θα ξαναδείς ποτέ ma τη Μαχτόμπ. Είμαι σίγουρος γι ' αυτό. Δε θα σ ' αφήσει να ξανα· μπείς στη χώρα». «Και η υπόσχεση στον πατέρα μου; Τον έχω διαψεύσει τόσες πολλές φορές». «Μην πας». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

363

«Αν πήγωνα κω γυρνώντας πίσω έφερνα κω τα λεφτά ;» «Μην πας. Δε νομίζω πως ο πατέρας σου θα ' θελε να σε δει ξέρο­ ντας ότι η Μαχτόμπ είνω ακόμη στο Ιράν». Ο Εμαχί είχε δίκιο. Το ' ξερα. Ήξερα πως αν άφηνα το Ιράν, έστω κω για πέντε λεπτά χωρίς να έχω τη Μαχτόμπ δίπλα μου, ο Μουντί θα μου την έπαιρνε για πάντα. Παρά την άνετη ζωή που ' χε προσπα­ θήσει να μας εξασφαλίσει στην Τεχεράνη, ήξερα καλά μέσα μου πως θα χαιρόταν να με ξεφορτωθεί. Θα ' χε την κόρη μας. Είχε διαψεύσει όλες τις ελπίδες μου, πρώτα πιέζοντάς με να πουλήσω όλα τα υπάρ­ χοντά μας κω μετά απαιτώντας να του στείλω τα χρήματα πριν μου δώσει την άδεια να γυρίσω. Μόλις θ ' αποκτούσε τα χρήματα, σίγουρα θα ' παιρνε διαζύγιο, θα μου απαγόρευε για πάντα να μπω στο Ιράν κι ο ίδιος θα έβρισκε μια Ι ρανή σύζυγο που θ ' αναλάμβανε να μεγα­ λώσει τη Μαχτόμπ. Η συνομιλία μου με τον Εμαχί έπαιρνε τώρα άλλη τροπή . «Δεν μπορούμε να επιταχύνουμε τα σχέδιά μας κω να δραπετεύσουμε πριν προσπαθήσει να μ ' εξαναγκάσει να φύγω ;» τον ρώτησα. Ο Εμαχί στριφογύρισε ανήσυχα στην καρέκλα του. Ήξερε ότι τα σχέδιά του θα ' παιρναν χρόνο ακόμα. Ήξερε ότι η κατάσταση βρι ­ σκόταν σε κρίσιμο σημείο. Αλλά δεν μπορούσε να κάνει θαύματα. «Είνω πολύ σημαντικό», μου ' πε γι ' άλλη μια φορά, «να ' νω όλα εντάξει πριν αφήσετε τον Μουντί. Είνω πολύ ριψοκίνδυνο να προσπα­ θήσουμε να σας κρύψουμε κω τις δυο σας στην Τεχεράνη, πριν το σχέδιό μου να είνω υπολογισμένο ως την τελευταία του λεπτομέρεια. Υπάρχουν ελάχιστοι τρόποι για να εγκαταλείψει κανείς την πόλη με αεροπλάνο. Αν ψάχνουν για σας στο αεροδρόμιο ή στους ελέγχους στο αεροπλάνο, εύκολα θα σας εντοπίσουν». «Έχεις δίκιο», συμφώνησα, «μα πρέπει να κινηθούμε γρήγορα». «Θα προσπαθήσω», μου είπε ο Εμαχί. «Μα, σε παρσ.καλώ, μη στε­ ναχωριέσω τόσο». Μου εξήγησε πως θα χρειαζόμουν ένα ιρανικό διαβατήριο, γιατί αυτό που είχαμε χρησιμοποιήσει για να μπούμε στη χώρα ήταν κοινό κω για τους τρεις μας . Μόνο ως οικογένεια μπορούσαμε να το χρη­ σιμοποιήσουμε. Δεν μπορούσα να το χρησιμοποιήσω μόνη μου, όπως κω δεν μπορούσα να ταξιδέψω με το αμερικάνικο διαβατήριό μου, που ο Μουντί το είχε κάπου καταχωνιάσει. Χρειαζόμουν ένα προσωπικό ιρανικό διαβατήριο. «Δε θα καταφέρει να σου το βγάλει γρήγορα», με διαβεβαίωσε ο Εμαχί. «Συνήθως περιμένει κανείς ένα χρόνο. Ακόμα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

364

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

κι όταν έχειc; κάποιον να βοηθήσει, όταν έχειc; διασυνδέσειc;, σου παίρ­ νει έξι εβδομάδεc; ή δυο μήνεc;. Το συντομότερο που έχω υπόψη μου είναι έξι εβδομάδεc;. Θα σ ' έχω βγάλει wc; τότε, κάνε υπομονή».

Μίλησα με την αδερφή μου την Καρολάιν το απόγευμα. Ο μπαμπάc; είχε αντέξει την εΥΧείρηση. Ήταν ακόμη ζωντανόc;! Η Καρολάιν μου ' πε nwc; καθώc; τον μετέφεραν στο χειρουργείο έλεγε σε όλουc; TOUC; γιατρούc; και TIC; νοσοκόμεc; nwc; η Μπέτι κι η «Τόμπι» του θα γύριζαν στο σπίτι. Ήμουν σίγουρη nwc; αυτό του έδωσε τη δύναμη να παλέψει. Ήταν όμωc; ακόμη σε κώμα και οι γιατροί ΦOβόVΤαν πάvτα μη συμβεί το μοιραίο.

Εκείνο το βράδυ ήρθαν ο Μαμάλ κι ο Mατζίvτ. Κλείστηκαν στο γραφείο του Moυvτί συζητώvταc; TIC; λεπτομέρειεc; του ταξιδιού που εγώ ήμουν αποφασισμένη να μην KΆVω. Ήμουν μόνη στην κουζίνα όταν μπήκε η Μαχτόμπ. Η έκφραση του προσώπου τηc; μου έδειξε nwc; κάτι δεν πήγαινε καλά. Δεν έκλαιγε, αλλά έναC; βαθύc; θυμόc; ανάμι­ KTOC; με πόνο ήταν ολοΦάvεροc; στα μάτια τηc;. «Θα φύγειc; και θα μ ' αφήσειc;, έτσι δεν είναι;» μου είπε. «Γιατί πράγμα μιλάc;;» «ο μπαμπάc; μου ' πε nwc; θα nac; στην Αμερική xwpic; εμένα», μου απάντησε και ξέσπασε αμέσωc; σε κλάματα. Έκανα να την αγκαλιάσω, μα εκείνη γλίστρησε μακριά μου και πήγε κι ακούμπησε στην πόρτα. «Μου υποοχέθηκεc; nwc; δε θα έφευγεc; ποτέ xwpic; εμένα», την άκου­ σα να λέει ανάμεσα oτouc; λυγμούc; τηc;. «Τώρα σκοπεύειc; να μ ' αφή­ aEIC;». «Τι σου είπε ο μπαμπάc;;» «nwc; θα μ ' αφήσειc; και δε θα με ξαναδείc; ποτέ πια». «Έλα», τηc; είπα πιάvοvτάc; την από το χέρι, ενώ έναc; θυμόc; ασυ­ γκράτητοc; μ ' έπνιγε. «AC; τα συζητήσουμε όλ ' αυτά με τον μπαμπά». Έσπρωξα την πόρτα του γραφείου του Moυvτί κι έπεσα πάνω oτouc; άνTPEC; που συνωμοτούσαν εναντίον μου. «Γιατί τηc; EinEC; nwc; θα πάω στην Αμερική xwpic; αυτήν;» ούρλιαξα. Ούρλιαξε κι ο Μουντί. «Δεν έχει νόημα να τηc; το κρύβουμε. Πρέπει να το πάρει απόφαση. Καλά θα κάνει μάλιστα ν ' αρχίσει από τώρα». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

365

«Δε θα πάω». «Θα nac;». «Όχι, δε θα πάω». Αυτόc; ο διάλογοc; στην ίδια πάντα ένταση κω με τα ίδια πάντα λόγια συνεχίστηκε για μερικά λεπτά ακόμη, μένονταc; ανυποχώρητοι κω οι δυο μαc;. Ο Μαμάλ κι ο Ματζίντ έδειχναν αδιάΦοροl για TtC; δηλώσειc; μου ή για τ ' αποτελέσματα που θα είχε αυτή η σκηνή πάνω στη Μαχτόμπ. Στο τέλοc; όρμησα έξω από το δωμάηο. Ανεβήκαμε με τη Μαχτόμπ στην κρεβατοκάμαρά μου. Την πήρα στην αγκαλιά μου κω τηc; έλεγα συνέxεtα: «Μαχτόμπ, δε θα πάω XWplC; εσένα. Δε θα σ ' αφήσω ποτέ». Η Μαχτόμπ ήθελε να με πιστέψει, μα έβλεπα την αμφιβολία στα μάηα τηc;. Ήξερε την εξουσία που ' χε ο πατέραc; τηc; πάνω μαc;. Ξαναπροσπάθησα να την πείσω. «Δεν πρέπει να το μάθει ο μπα­ μπάc;, αλλά αν δεν αλλάξει γνώμη πριν την mήση, θ ' αρρωστήσω τόσο πολύ, ώστε να μην μπορώ να ταξιδέψω. Μην το nEtC; όμωc; αυτό στον μπαμπά». Ακόμη κω τότε δε με πίστεψε, κι εγώ δεν τόλμησα να τηc; πω τίποτα για τον Εμαχί. Ήταν πολύ VWPlC; ακόμη. Έκλαψε ώρα πολλή κι αποκοιμήθηκε στο τέλοc; κρατώνταc; με σφl­ χτά όλη εκείνη τη μακριά, ατέλειωτη νύχτα. *

*

*

Ο Μουντί ξεκίνησε για το γραφείο διαβατηρίων, VWplC; το πρωί κω πέρασε εκεί όλη του τη μέρα έξαλλοc; με TtC; ατελείωτεc; ουρέc; κω τη γραφεlOκραηκή βλακεία. 'OnwC; το είχε προβλέψει ο Εμαχί γύρlOε με άδεtα χέρια. «Πρέπει να nac; η ίδια», μου είπε, «αυτό θα γίνει αύριο κω θα ' ρθω κι εγώ μαζί σου». «Κω η Μαχτόμπ;» ρώτησα ψάχνονταc; γρήγορα γtα κάποια διέξοδο. «Όλη μέρα εκεί ήσουν. Ξέρειc; nwc; θ ' αργήσουμε πολύ να τελειώσου­ με αύριο. Δε θα ήμαστε στο σπίη την ώρα που έρχετω από το σχολείο». Ο Μουντί σκέφτηκε για λίγο τα λόγια μου. «Θα nac; μόνη σου», μου είπε τελικά. «Θα σου δώσω οδηγίεc;. Εγώ θα μείνω στο σπίη να πε­ ριμένω τη Μαχτόμπ». Εκείνο το βράδυ συμπλήρωσε μια αίτηση διαβατηρίου για μένα, με μια προσεκηκή σημείωση που αναφερόταν στον επικείμενο θάνατο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

366

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

του πατέρα μου. Μου έδωσε λεπτομερείς οδηγίες για το γραφείο δια· βατηρίων, καθώς κω γι ' αυτόν που θα με περίμενε εκεί αύρ1Ο. Έπρεπε οπωσδήποτε να πάω. Έπρεπε να πάω στο ραντεβού με τον υπάλληλο των διαβατηρίων, γιατί ο Μουντί θα ' χε σίγουρα τον τρόπο να μ ' ελέγξεΙ. Ήμουν όμως σίγουρη πως θα γύριζα σπίη με περισσό­ τερα χαρηά να συμπληρώσω κω πάμπολλες δlκωολογίες γω την καθυστέρηση. Η υπηρεσία δωβατηρίων ήταν ένας λαβύρωθος από διαδρόμους κω πόρτες, με μακριές ουρές ξεχωριστά για τους άντρες κω για ης γυναίκες, που όλοι τους είχαν την ελπίδα πως θα τα κατάφερναν να εξασφαλίσουν άδεια να φύγουν από το Ιράν. Πόσον καφό ζούσα μ ' αυτό τ ' όνεφο. Πόσο παράξενο ήταν που τώρα έτρεμα να πάρω διαβατήριο κι άδεια εξόδου. Ανακάλυψα τον άντρα που ο Μουντί είχε κανονίσει να συναντήσω. Με χαφέτησε χαρούμενα, μουρμουρίζοντας ακαταλαβίστικα φαρσί, κι άΡΧlΟε να με οδηγεί από τη μια αίθουσα στην άλλη, χρησΙμοποιώντας την εξουσία του κω τον αγκώνα του για να περάσουμε μπροστά από αυτούς που περίμεναν στις ουρές. Τελικά, με οδήγησε σ ' ένα μεγάλο δωμάηο, στο οποίο στΡΙμώχνο­ νταν μερικές εκατοντάδες Ιρανοί. Αναζήτησε κάπ01Ον με το βλέμμα, ένα νεαρό Ιρανό, που μόλις τον βρήκε τον έσπρωξε προς το μέρος μου μιλώντας του στα φαρσί. «Μιλώ αγγλικά», μου είπε ο νεαρός. «Βρίσκεστε σε τμήμα αντρών, μου είπε να σας πω να πεΡΙμένετε εδώ σ ' αυτήν την ουρά. Ίσως σε μια δυο ώρες θα ξαναγυρίσει να σας βρει». «Τι θα γίνΕΙ εδώ;» Ο νεαρός άρχισε να μου μεταφράζεl ης απαντήσΕΙς του άλλου στις ερωτήσεις μου. «Θα σας δώσουν διαβατήρ1Ο». «Σήμερα;» «Νω, εδώ σ ' αυτήν την ουρά». Προσπάθησα να κερδίσω χρόνο. «Μα δεν έχω πολλή ώρα που ξεκίνησα τη διαδικασία». «Αδύνατον». «Κι όμως, μόλις σήμερα το πρωί έφερα την αίτηση». «Όπως κω να ' χει, θα σας δώσουν το διαβατήριο, εσείς όμως πρέπει να πεΡΙμένετε εδώ». Κω οι δυο άντρες μ ' άφησαν μόνη μου σε κατάσταση υστερίας κω Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

367

πανικού. Μα ήταν δυνατόν; Ο Μουντί περίμενε όλον αυτόν τον καιρό για να πάρει την άδεια εξάσκησηc; τηc; ιατρικήc;. Παρ ' όλουc; TOUC; κομπασμούc; του, ούτε αυτόc; ούτε η οικογένειά του είχαν μεγάλη επιρ­ ροή στην ιατρική γραφειοκρατία. NJ...ά . μήπωc; είχα -κι ο Εμαχί επί­ oηC;- μήπωc; είχαμε υποτιμήσει την επιρροή που εξασκούσε εδώ ο Μουντί ή ο Μαμάλ ή ο Ματζίντ ή ο Χατζί Μπαμπά με TIC; διασυνδέσειc; που είχε από TIC; επιχειρήσειc; του των εισαγωγών εξαγωγών; Θυμήθη­ κα τον πρώτο από TOUC; συγγενείc; του Μουντί, που ' χα γνωρίσει στο αεροδρόμιο. Ο 2ία Χακίμ είχε κατορθώσει να περάσει από TOUC; τελω­ νειακούc;. Ενώ άρχιζα να συνειδητοποιώ την παγίδα που μου είχαν στήσει, ένιωσα να ζαλίζομαι. Έτσι όπωc; στεκόμουν ανάμεσα σ ' εκατοντάδεc; φλύαρουc; Ιρανούc;, ένιωσα γυμνή κι ανίσχυρη, μια γυναίκα μόνη σε μια κοινωνία αντρών. Έτσι λοιπόv θα Υιvόταv; Θα κατάφερvε ο Μου­ VΤί Va εφαρμόσει το διαβολικό του σχέδιο; Ήθελα να φύγω. Δεν είχα πουθενά να πάω εκτόc; από TOUC; δρόμουc; τηc; Τεχεράνηc;. Στην πρεσβεία; Στην αστυνομία; Στον Εμαχί; Η Μα­ χτόμπ όμωc; δεν ήταν σε κανένα απ ' όλα αυτά τα μέρη. Ήταν σπίτι στα χέρια του εχθρού. Έτσι έμεινα στη θέση μου, στη σειρά μου, ξέρονταc; πωc; ο Μουντί θα μπορούσε κάθε στιγμή να ζητήσει να λάβει αναφορά για TIC; κινή­ aEIC; μου από TOUC; γνωστούc; του εδώ. Η ουρά μειωνόταν μ ' ανησυχητική ταχύτητα. Στο παρελθόν υπήρ­ ξαν φορέc; που περίμενα ώρεc; κι ώρεc; για ένα καρβέλι ψωμί, λίγο κρέαc; ή ένα κιλό αβγά, τα μισά από αυτά σπασμένα. Δε θα έπρεπε να μου πάρει περισσότερο χρόνο για ένα διαβατήριο; Ή μήπωc; θ ' αντιμετώπιζα εδώ την αποτελεσματικότητα και την ταχύτητα των δια­ συνδέσεων του Μουντί; Και να που έφτασε η ώρα να δώσω το Φάκελό μου σ ' ένα βλοσυρό υπάλληλο κι εκείνοc; να μου δώσει ένα διαβατήριο. Απόμεινα να το κοιτάζω κατάπληκτη χωρίc; να ξέρω τι να κάνω. Το μυαλό μου είχε αδρανήσει, μα βγαίνονταc; από το γραφείο σκέ­ φτηκα πωc; ο Μουντί θα με περίμενε πολύ αργότερα. Ήταν μόλιc; μεσημέρι. Δεν μπορούσε να ξέρει πόσο γρήγορα είχα πάρει αυτό το τρομερό χαρτί. ,Αρχισα να κινούμαι γρήγορα, προσπαθώνταc; να βρω μια διαφυγή από την καινούρια μου παγίδα. Πήρα ένα ταξί για να πάω όσο πιο γρήγορα μπορούσα στο γραφείο του Εμαχί. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

368

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

Ήταν η πρώτη φορά που πήγωνα απροειδοποίητα και το πρόσωπό του φανέρωσε όλη την έκπληξη κω την ανησυχία, που ένιωσε κατα­ λαβαίνοντας το πόσο σοβαρός ήταν ο λόγος της επίσκεψής μου. «Δεν το πιστεύω», μου είπε, κοιτάζοντας το διαβατήριο. «Είνω ανή­ κουστο. Πρέπει να ' χει διασυνδέσεις που αγνοώ. Έχω κι εγώ γνω­ στούς εκεί, αλλά αυτό δεν μπορώ να το πετύχω». «Τι κάνουμε τώρα;» τον ρώτησα. Ο Εμαxi μελετούσε το διαβατήριο με προσοχή. «Εδώ, λέει πως γεν­ νήθηκες στη Γερμανία», παρατήρησε. «Γιατί άραγε; Πού γεννήθηκες» «Στην Άλμα, στο Μίτσιγκαν». Ο Eμαχi άρχισε να σκέφτετω. «Αλμάν σημαίνει Γερμανία στα φαρσί. Λοιπόν, πες του Μουντί πως θα πας το διαβατήριο αύριο πίσω να το αλλάξεις. Δεν έχει νόημα να το χρησιμοποιήσεις. Θα το πας πίσω κω θα τ ' αφήσεις εκεί. Μην τους δώσεις χρόνο να το φτιάξουν την ίδια μέρα. Πες στον άντρα σου πως σου το κράτησαν. Έτσι θα κερδίσουμε κι εμείς λίγο χρόνο». «Εντάξει». Βιάστηκα να διασχίσω την πόλη κάνοντας πρόβα τα σενάριά μου. Ήμουν τόσο απασχολημένη ετοιμάζοντας την εξήγηση που θα έδινα στον Μουντί για το λάθος στο διαβατήριό μου, που εκείνος μ ' έπιασε απροετοίμαστη, όταν γύρισα. «Πού ήσουν;» με ρώτησε βλοσυρά. «Στην Υπηρεσία Διαβατηρίων». «Μου τηλεΦώνησαν στη μια κω μου είπαν ότι σου έδωσαν το δια­ βατήριό σου». Η ένταση της φωνής του ήταν χαμηλή αλλά ο τόνος του έσταζε φαρμάκ1. «Σου τηλεΦώνησαν;» «Νω». «Συγνώμη που άργησα. Είχε τρομερή κίνηση. Άλλαξα ένα σωρό λεωφορεία». Ο Μουντί με κοίταξε έτοιμος για καβγά, έτοιμος να με κατηγορήσει για ψεύτρα, μα πρόλαβα να τραβήξω αλλού την προσοχή του. «Αυτοί οι ανόητοι!» του είπα τείνοντάς του το διαβατήριο. «Κοίτα. Περίμενα όλη την ημέρα κι αυτοί έκαναν λάθος. Εδώ λέει Γερμανία. Πρέπει αύριο να ξαναπάω για να το διορθώσουν». Ο Μουντί κοίταξε προσεl<τικά το διαβατήριο κι είδε πως του έλεγα την αλήθεια. Το διαβατήριο δε θα συμφωνούσε με το πιστοποιητικό γέννησής μου. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ χΩPlΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

369

«Αύριο», γρύλισε, χωρίς να πει τίποτα άλλο. Το πρωί προσπάθησα να τον πείσω να μ ' αφήσει να πάω μόνη μου στο γραφείο διαβατηρίων. Μια χαρά τα κατάφερα χτες. Θα μπορούσα να χειριστώ το ζήτημα μόνη μου. Ούτε που μ ' άκουγε. Παρότι είχε ραντεβού με ασθενείς, τους αγνόησε και με τσουβάλιασε σ ' ένα ρα­ διοταξί -το γρηγορότερο είδος μεταφοράς στην Τεχεράνη. Γάβγισε σχεδόν κοφτές οδηγίες στον οδηγό και γρήγορα βρεθήκαμε στο γρα­ φείο διαβατηρίων. Βρήκε το φίλο του, του ' δειξε το διαβατήριο και περίμενε πέντε λεπτά πριν να φτάσει πάλι στα χέρια του αυτή τη φορά διορθωμένο το έγγραφο. Είχα πλέον επίσημη άδεια να φύγω από το Ιράν. Μόνη.

Ο Μουντί μου ' κλεισε θέση σε μια mήση της Swissair, που θα έφευγε από Τεχεράνη την Παρασκευή, στις 3 1 Ιανουαρίου. *

*

*

«Όλα είναι έτοιμα», μου είπε ο Εμαχί. «Επιτέλους». Ήταν Τρίτη πρωί, τρεις μέρες πριν την mήση. Η Μοχτόμπ κι εγώ θα φεύγαμε αύριο, ενώ ο Μουντί θα ' ταν στη δουλειά του στο νοσο­ κομείο. Θ ' ανατρέπαμε τα σχέδιά του μόλις δυο μέρες πριν. Ο Εμαχί συζήτησε μαζί μου προσεκτικά όλες τις λεπτομέρειες. Παρά τις τόσες προετοιμασίες, το σχέδιό του να πάμε με αεροπλάνο ως το Μπαντάρ Αμπάς κι από εκεί να βγούμε από τη χώρα με ταχύπλοο δεν ήταν ακόμη έτοιμο, στις λεπτομέρειές του. Η ταχύτητα των κινήσεων όμως του Μουντί, ανάγκασε τον Εμαχί να βάλει σ ' εφαρμοΥή ένα από τα παλιότερα σχέδιά του. Θα πετούσαμε με τη Μαχτόμπ από την Τεχεράνη στο 2αχιντάν με την πτήση των 9 Π.μ., ανάμεσα σε μια ομάδα επαγγελματιών λαθρεμπόρων και θα διασχίζαμε τ ' απότομα βουνά πηγαίνοντας στο Πακιστάν. Οι λαθρέμποροι θα μας έπαιρναν ως την Κουέτα στο Πακιστάν. Από εκεί θα πηγαίναμε αεροπορικώς στο Καράτσι. Μόλις τελείωσε ένιωσα να πανικοβάλλομαι, γιατί είχα πρόσφατα διαβάσει στην KεϊxΆV μια φοβερή είδηση. Ένα ζευγάρι Αυστραλών είχε απαχθεί από ντόπιες συμμορίες στην Κουέτα κι είχε μεταφερθεί από εκεί στο Αφγανιστάν, όπου τους κράτησαν οχτώ μήνες πριν τους Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

370

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YlΛIAM ΧΟΦΕΡ

ελευθερώσουν. Φανταζόμουν τον τρόμο που αυτοί οι άνθρωποι είχαν δοκιμάσεΙ. Μίλησα στον Εμαχί γι ' αυτήν την ιστορία. «Είναι αλήθεια», μου είπε. «Τέτοια πράγματα συμβαίνουν διαρκώς, αλλά είναι αδύνατο να φύγει κανείς από το Ιράν χωρίς να διατρέξει κίνδυνο». Προσπάθησε να με καθησυχάσει λέγοντάς μου ότι ο φυλετικός αρ· χηγός της περιοχής, ο άντρας που έλεγχε και τις δυο πλευρές των συνόρων, ήταν προσωπικός του φίλoc;. <<Απ ' όλους τους τρόπους να βγεις από το Ιράν, είπε, αυτός είναι ο ασφαλέστερος. Εκεί έχω τις καλύτερες διασυνδέσεις. Το Μπαντάρ Αμπάς και τ ' άλλα σχέδια, που είχα, δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν τόσο γρήγορα. Η Τουρκία α· ποκλείεται, γιατί τα βουνά της είναι γεμάτα χιόνΙ. Οι λαθρέμποροι δεν κινούνται εκεί αυτήν την εποχή . Το χιόνι είναι πολύ βαθύ και κάνει φοβερό κρύο. Ο δρόμος από το Ζαχιντάν είναι πολύ πιο ασφαλής από την Τουρκία, γιατί εκεί έχουμε το φίλο μου και οι περιπολίες των συνόρων είναι λιγότερες από εκείνες κοντά στην Τουρκία. Υπάρχουν πσσντάρ εκεί». Έπρεπε να φύγουμε. Δεν είχαμε πια την πολυτέλεια να επαναπαυό­ μαστε στη γνώριμη κουβέντα του Εμαχί: «Κάνε υπομονή». Καλύτερα ν ' ακολουθούσαμε τη συμβουλή του πατέρα: «Όπου υπάρχει θέληση, υπάρχει και τρόπος». Έδωσα στον Εμαχί να μου φυλάει μια πλαστική σακούλα. Είχε μέσα μια αλλαξιά ρούχα για μένα και τη Μαχτόμπ και λίγα πράγματα που δεν ήθελα να τ ' αποχωριστώ. Ένα από αυτά ήταν μια τεράστια βαριά ταπισερί που απεικόνιζε μια σκηνή με άντρες, γυναίκες και παιδιά δίπλα σ ' ένα ποτάμι. Είχε όμορφους συνδυασμούς χρωμξπων, σε μοβ, ανοιχτό μπλε και γκρι. Είχα καταφέρει να το διπλώσω και να το κάνω ένα μεγάλο τετράγωνο πακέτο. Επίσης πήρα τα μπουκαλάκια με τη ζαφορά που μου ' χε χαρίσει για τα Χριστούγεννα η Αμεγιέ Μποζόργκ. Σκέψεις κατέκλυζαν το μυαλό μου όσο μιλούσα με τον Εμαχί. Τα νέα από την Αμερική ήταν καλούτσικα. Ο μπαμπάς είχε συνέλθει από την εγχείρηση και κρατιόταν με τα δόντια Όπό τη ζωή περιμένοντας να μας δεΙ. Εγώ είχα τη θέληση' ο Εμαχί μου πρόσφερε τον τρόπο. Αύριο, χωρίς να το καταλάβει, θ ' ανάγκαζα τη Μαχτόμπ να χάσει χρόνο χαζεύοντας, ώστε να καθυστερήσει για το σχολείο. Έπρεπε να χάσει το σχολικό λεωφορείο. Έτσι θα είχα το πρόσχημα να την πάω στο σχολείο με τα πόδια. Έξω στο δρόμο, μακριά από τον Μουντί, θα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

371

της έλεγα τα ευχάριστα νέα, πως θα ξεκινούσαμε για την Αμερική. Κι ενώ ο ανύποmος άντρας μου θα ' φευγε για τη δουλειά του στο νο­ σοκομείο, η Μαχτόμπ κι εγώ θα συναντούσαμε τους ανθρώπους του Εμαχί, που θα μας πήγαιναν στο αεροδρόμιο για την mήση στο Ζα­ χιντάν. Ήταν ειρωνεία της τύχης που τελικά θα παίρναμε το δρόμο που ' χε σχεδιάσει η δεσποινίδα Αλαβί. Αναρωτιόμουν τι να της είχε συμβεί. Ίσως να την είχαν συλλάβεΙ. Ίσως πάλι να ' χε φύγεl κι εκείνη, πράγμα που το ευχόμουν μ ' όλη μου την καρδιά. «Πόσο θα κοστίσουν όλα αυτά;» ρώτησα τον Εμαχί. «Θέλουν είκοσι χιλιάδες δολάρια», μου απάντησε. «Μην ανησυχείς γι ' αυτό. Θα μου τα στείλεις όταν φτάσεις στην Αμερική». «Θα σου τα στείλω οπωσδήποτε», του έταξα. «Και σ ' ευχαριστώ». «Παρακαλώ». Γιατί ο Εμαχί τα έκανε όλα αυτά για τη Μαχτόμπ κι εμένα, και μάλιστα μην έχοντας παρά μόνο το λόγο μου πως θα έπαιρνε τις είκοσι χιλιάδες δολάρια, όταν θα έφτανα στην Αμερική; Ίσως ήξερα κάποιες απαντήσεις στις ερωτήσεις μου, παρότι ποτέ άμεσα δεν τον είχα ρω­ τήσεΙ. Καταρχήν, πίστευα ακράδαντα πως ο Εμαχί ήταν η απάντηση σε όλες μου τις προσευχές, χριστιανικές και ισλαμικές, απάντηση στο VΆσερ μου, στις εκκλήσεις μου στον Ιμάμη Μεχντί, στο προσκύνημά μου στη Μασίντ. Και οι δυο λατρεύαμε τον ίδιο Θεό. Ο Εμαχί ήθελε ν ' αποδείξει κάτι, στον ίδιο του τον εαυτό, σε μένα, σ ' όλον τον κόσμο. Δεκαοχτώ μήνες που ήμουν παγιδευμένη σ ' αυ­ τήν τη χώρα, νόμιζα πως όλοι σχεδόν όσοι την κατοικούσαν ήταν παλιάνθρωποΙ. Ο έμπορος ο Χαμίντ ήταν ο πρώτος που μ ' έκανε να σκεφτώ διαφορετlκά. Ύστερα ήρθαν η δεσποινίδα Αλαβί, η Σαμσί, η Ζαρί, η Φερεστέ και λίγοι ακόμη ήταν εκείνοι που μου έδειξαν πως δεν μπορείς να βάζεις τους ανθρώπους σε κουτάκια σύμφωνα με την εθνι­ κότητά τους. Ακόμη και η Αμεγιέ ΜποζόρΥκ, με το δικό της παράξενο τρόπο, είχε δείξει τουλάχιστον καλές προθέσεις. Τώρα ήταν η σειρά του Εμαχί. Τα κίνητρά του ήταν τόσο απλά, όσο και πολύπλοκα, ήθελε να βοηθήσει δυο αθώα θύματα της ιρανικής επανάστασης. Δε ζητούσε τίποτα σε αντάλλαγμα. Ένιωθες πως η χαρά του για την επιτυχία μας ήταν η ίδια η ανταμοιβή του. Θα τα καταφέρναμε όμως; Το άρθρο στην εφημερίδα για την απαγωγή των Αυστραλών και οι Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

372

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤ/

-

Ο YlΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

κουβέντει:; του κυρίου Βίνκοπ στην πρεσβεία με είχαν τρομοκρατήσει. Όταν είχα πρωτοαναφέρει τη δυΥατότητα των λαθρεμπόρων, ο κύ· ριος Βίνκοπ με είχε προειδοποιήσει: «Παίρνουν τα λεφτά σου, σε πάνε ως τα σύνορα, σε βιάζουν, σε σκοτώνουν ή σε προδίδουν στις αρχές». Καμιά προειδοποίηση όμως δεν είχε πλέον σημασία. Οι επιλογές μου ήταν ανύπαρκτες. Την Παρασκευή θα πέταγα για την Αμερική, και δε θα ξανάβλεπα ποτέ την κόρη μου. Η άλλη λύση ήταν να πάρω αύριο κιόλαι:; το παιδί μου από το χέρι και να ξεκινήσω για το πιο επικίνδυνο ταξίδι που μπορούσα να φαvταστώ. Στ ' αλήθεια, δεν είχα επιλογές. Θα πέθαινα στα βουνά ανάμεσα στο Ιράν και στο Πακιστάν ή θα πήγαινα τη Μαχτόμπ ασφαλή πίσω στην Αμερική.

Έτρεμα από τον παγωμένο αέρα την ώρα που έβγαινα από το ραδιοταξί, έσερνα τα πόδια μου στο λασπωμένο πεζοδρόμιο βυθισμέ­ νη στις σκέψεις μου πηγαίνοντας προς το σπίτι. Από στιγμή σε στιγμή η Μαχτόμπ θα γύριζε από το σχολείο και λίγο αργότερα θα γύριζε κι ο Μουντί από το νοσοκομείο. Το απόγευμα θα ' ρχόταν η Σαμσί, η Ζαρί και οι Χακίμ να με aπoxαιρετήσoυν. Όλοι ήξεραν πως έφευγα την Παρασκευή για να επισκεφτώ τον ετοιμοθάνατο πατέρα μου κι ότι θα γυρνούσα πίσω πάλι μετά την κηδεία. Έπρεπε να επιβληθώ στον εαυτό μου, να μη δείξω τίποτα από την ελπίδα και το φόβο που κυ­ ριαρχούσαν μέσα μου. Κόντευα να φτάσω πια στο σπίτι όταν είδα τον Μουντί και τον Μαμάλ να στέκονται στην εξώπορτα με τα μάτια τους καρφωμένα πάνω μου. Ο θυμός του Μουντί ήταν τόσο μεγάλος, ώστε αψηφούσε τον κρύο αέρα και το χιόνι που έπεφτε πυκνό. «Πού ήσουν;» μου Φώναξε. «Για ψώνια». «Ψεύτρα! Δεν κρατάς σακούλεQ>. «Έψαχνα ένα δώρο για τη μητέρα μου, μα δε βρήκα τίποτα». «Ψεύτρα», μου επανέλαβε. «Κάτι μαγειρεύεις εσύ. Μπες μέσα. Θα μείνεις εδώ μέχρι να πας στο αεροδρόμιο την Παρασκευή». Ο Μαμάλ έφυγε για κάποια δουλειά. Ο Μουντί μ ' έσπρωξε μέσα κι επανέλαβε τις διαταγές του. Δε θα ξανάβγαινα aπό το σπίτι. Δε θα χρησιμοποιούσα το τηλέφωνο. Θα με φυλάκιζε τις τρεις επόμενες μέ­ ρες, μέχρι τη στιγμή πΟυ θα έπαιρνα το αεροπλάνο. Είχε ρεπό σήμερα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

373

Θα ζητούσε να του δώσουν κι αύριο για να μπορεί να με παρακολου­ θεΙ Κλείδωσε το τηλέφωνο στο γραφείο του όση ώρα εξέταζε τους ασθενείς του_ Πέρασα όλο το απόγευμα έξω στην περιφραγμένη μπρο­ στινή αυλή, για να μπορεί να με βλέπει συνέχεια από το παράθυρο του γραφείου του_ Φτιάξαμε με τη Μαχτόμπ ένα xloνάvθρωπo και τον στολίσαμε μ ' ένα κόκκινο φουλάρl, το αγαπημένο χρώμα της Μα­ χτόμπ_ Γι ' άλλη μια φορά βρέθηκα στριμωγμένη στη γωνιά, παγιδευμένη_ Δε θα μπορούσαμε, η Μαχτόμπ κι εγώ, να πάμε αύριο στο ΡΑVΤεβOύ με τους ανθρώπους του Εμαχί, κι ούτε είχα τρόπο να επlΚΟlVωνήσω μαζί του, να τον ενημερώσω γι ' αυτό το καινούριο μπλέξιμο_ Το βράδυ έτρεμα από το φόβο και το κρύο την ώρα που ετοίμαζα κάτι για τους ξένους μας προσπαθώντας v ' απασχολήσω τα χέρια μου, ενώ την ίδια στιγμή το μυαλό μου δούλευε σαν τρελό σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να βρει κάποια λύση_ Έπρεπε να επlκοινω­ νήσω με τον Εμαχί, κι εκείνος να βρει ένΑV τρόπο να βγούμε από το σπίτι με τη Μαχτόμπ_ Ρίγη με δlαπέρασαv ξαvά και τότε συνειδητο­ ποίησα πως το σπίτι ήταv παγωμένο_ Μια ιδέα μπήκε στο μυαλό μου_ «Δεν έχουμε θέρμαvση», είπα στον MoυvτΙ «Έσπασε το vτεπόζιτo από το κρύο ή μείναμε από πετρέλαιο;» α­ ναρωτήθηκε εκείνος_ «Θα πάω με τη Μαλιχέ να δούμε τι γίνεται πάvω με τον κλίβαvo», του είπα ελπίζovτας πως η φωνή μου αKoυγόταv απόλυτα φυσιολογl­ κή. «Evτάξει», μου απάvτησε. Πρoσπαθώvτας να μη δείξω τη βιασύνη μου, πήγα στο διαμέρισμα της Μαλιχέ. Τη ρώτησα στα φαρσi αv μπορούσα να χρησιμοποιήσω το τηλέφωνό της. Μου ' γvεψε ναι με το κεφάλ1. Ήξερα πως δε θα καταλάβαινε τίποτα από μια KOυβέVΤα που θα γινόταν στ ' αγγλικά. Γρήγορα ήρθα σ ' επαφή με τον Εμαχί. «Δε γίνεται τίποτα», του είπα. «Δεν μπορώ να φύγω. Δεν μπορώ να βγω από το σπίτι. Ήταν εδώ σήμερα όταv γύρισα και τώρα έχει αρ­ χίσει να με υποmεύεται». Ο Εμαχί αvαστέναξε βαθιά. «Έτσι κι αλλιώς δε θα γινόταν. Μόλις μίλησα με τους αvθρώπoυς στο Zα)(lvτΆV. Χιονίζει με μια αφύσlκη έvταση, έχουν να δουν τόσο )(Ιόνl εδώ και εκατό χρόνια. Είναι αδύνατο να διασχίσει κανείς τα βουνά με τέτοιον καιρό». «Τι θα KΆVω;» του Φώναξα KλαίγOVΤας. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

374

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ

-

O YIΛfAM ΧΟΦΕΡ

«Μην μπεις στο αεροπλάνο. Δεν μπορεί να σε βάλει σηκωτή». «Μην παQ> , μου είπε και η Σαμσί εκείνο το βράδυ, κάποια στιγμή που με βρήκε μόνη μου στην κουζίνα. «Μην μπεις στο αεροπλάνο. Ξέρω τι θα γίνει Μόλις φύγεις θα πάει τη Μοχτόμπ στην αδερφή του και θα μπλέξει πάλι με την οικογένειά του. Μην πας». «Δε θέλω να πάω», της είπα. «Δεν μπορώ χωρίς τη Μαχτόμm>. Ένιωθα τη θηλιά του Μουντί να μου σφίγγει το λαιμό. Με είχε στριμώξει Είχε τη δύναμη να με αναγκάσει να μπω στο αεροπλάνο, θα με aπειλoύσε πως θα μου έπαιρνε τη Μοχτόμπ. Δεν άντεχα στη σκέψη να τη χάσω για δεύτερη φορά, όπως δεν άντεχα και να την αφήσω και να γυρίσω πίσω στην Αμερική. Αλλά ό,τι κι αν έκανα, θα την έχανα. Δεν μπορούσα να κατεβάσω μπουκιά εκείνο το βράδυ. Ούτε την κουβέντα τους παρακολουθούσα. «Συγνώμη, δεν άκουσα», ήταν η aπάντηση σε κάτι που με ρώτησε η χανούμ Χακίμ. Ήθελε να πάω μαζί της στο τσβΣVέ. Ένα πολυκατάστημα aποκλει­ στικά για τα μέλη του μσστζέvτ του αγά Χακίμ. Είχαν μόλις προμη­ θευτεί ένα φόρτωμα φακές που ήταν δύσκολο να βρεθούν στην Τε­ χεράνη. «Πρέπει ν ' αγοράσουμε κάποια ποσότητα πριν εξαφανιστούν τελείως», μου είπε στα φαρσί. Η Σαμσί ήθελε να ' ρθει κι αυτή. Συμφώνησα αφηρημένα. Το μυαλό μου δεν ήταν στις φακές. Αργότερα, όταν η Σαμσί και η Ζαρί έφυγαν, έβαλα τη Μαχτόμπ για ύπνο, και κάθισα με τους Χακίμ στο σαλόνι μας να πιούμε τσάι, ενώ ο Μουντί ήταν ακόμη στο ιατρείο του κι εξέταζε τους τελευταίους ασθενείς του. Ξαφνικά έφτασε ένας aπρόσκλητoς και μάλλον ανεπι­ θύμητος επισκέπτης, ο Μαμάλ. Χαιρέτησε τους ΧαΚ1μ, με διέταξε να του σερβίρω τσάι, κι ύστερα μ ' ένα πρόσωπο όλο κακία έβγαλε aπό την τσέπη του το αεροπορικό εισιτήριο κι άρχισε να το κουνάει μπροστά στο πρόσωπό μου. Δεκαοχτώ μηνών θυμός βγήκε στην επιφάνεια aπό τα κατάβαθα της ψυχής μου. Έχασα τον έλεγχό μου. «Δώσε μου το εισιτήριο», ούρλιαξα. «Θα το κάνω κομματάκια». Ο αγά Χακίμ ανέλαβε αμέσως το ρόλο του ειρηνοποιού. Ο ευγενι­ κός ιερωμένος άρχισε ήρεμα να με ρωτά τι συμβαίνει. Δε μιλούσε αγγλικά. Ο Μαμάλ θα μπορούσε να μας κάνει το διερμηνέα, μα δεν το έκανε. Μου ήταν δύσκολο να εκφραστώ στα φαρσί, αλλά προσπαDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

375

θούσα απεγνωσμένα, αντιμετωπίζοντας τον αγά Χακίμ σαν φίλο και σύμμαχο. Ξέσπασα. «Δεν ξέρετε τι έχω τραβήξει εδώ», τους είπα κλαίγοντας. «Με κράτησε χωρίς τη θέλησή μου στην Τεχεράνη. Ήθελα να πάω στο σπίτι μου στην Αμερική, μα εκείνος με ανάγκασε να μείνω εδώ». Οι Χακίμ έδειχναν κατάπληκτοι. Ο αγά Χακίμ ρώτησε κι άλλα κι η στεναχώρια συσπούσε το πρόσωπό του μετά από κάθε μου απάντη­ ση. Οι τρομερές λεπτομέρειες του τελευταίου ενάμιση χρόνου ήρθαν μία μία στο φως. Έδειχνε να μην καταλαβαίνεΙ. «Τότε, γιατί δε χαίρεσαι που θα πας σπίτι να δεις τους δικούς σου;» «Θέλω να γυρίσω και να ' μαι με την οικογένειά μου», του εξήγησα. «Αλλά εκείνος θέλει να μείνω εκεί ώσπου να πουλήσω τα πάντα και να του φέρω πίσω τα δολάρια. Ο πατέρας μου πεθαίνει. Δε θέλω να πάω στην Αμερική για δουλειές». Τελειώνοντας με τους ασθενείς του, ο Μουντί ήρθε να μας βρει στο καθιστικό και βρέθηκε αντιμέτωπος με τις αυστηρές ερωτήσεις του αγά Χακίμ. Οι απαντήσεις του Μουντί στα φαρσί ήταν ήρεμες. Έδειχνε έκπληκτος, σαν να μάθαινε μόλις εκείνη τη στιγμή τις αντιρ­ ρήσεις μου για το ταξίδι. Στο τέλος, ο αγά Χακίμ ρώτησε «Εν πάση περιmώσεl, αν η Μπέτι δε θέλει να πάει, εσύ θα την υποχρεώσεις» «Όχι», του είπε ο Μουντί. «Εγώ τα έκανα όλα γι ' αυτή, για να πάει να δει τους δικούς της». Γύρισε προς το μέρος μου και με ρώτησε «Θέλεις να πας» .«'Oxl», του απάντησα γρήγορα. «Εντάξει. Γιατί όλη αυτή η φασαρία; Το ταξίδι γίνεται για σένα, για να δεις τον ετοιμοθάνατο πατέρα σου. Αν δε θέλεις να πας, δεν είναι ανάγκη να πας». Τα λόγια του ήταν γεμάτα ειλικρίνεια, αγάπη και σεβασμό για μένα, σεβασμό για τη σοφή συμβουλή του αγά Χακίμ. Το θέμα είχε λήξεΙ. Όσο έμειναν ακόμη οι Χακίμ, ο Μουντί φλυαρούσε ευχάριστα μαζί τους. Ήταν υπέροχος οικοδεσπότης, συνόδεψε τους Χακίμ στην πόρ­ τα την ώρα που έφευγαν και τους ευχαρίστησε, ιδιαίτερα τον αγά Χακίμ για το ενδlαΦέρον του. «Θα περάσω να σας πάρω στις δέκα το πρωί να πάμε στο τσβΑVέ», είπα στη χανούμ Χακίμ. Με την ελπίδα πως τα ψώνια θα μου έδιναν την ευκαιρία να τηλεφωνήσω στον Εμαχί. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

376

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - OYlΛlAM ΧΟΦΕΡ

Ο Moυvτί έκλεισε ήσυχα την πόρτα, περίμενε ν ' απομακρυνθούν και τότε γύρισε έξαλλος προς το μέρος μου. Μου έδωσε ένα δυνατό χαστούκι που μ ' έστειλε να σωριαστώ στο πάτωμα. «Τώρα είναι που την πάτησες!» μου Φώναξε. «Τα κατέστρεψες όλα. Θα μπεις οπωσδήποτε σ ' αυτό το αεροπλάνο. Αν δεν το κάνεις, θα πάρω τη Μοχτόμπ μακριά σου για πάντα και θα σε κλειδώσω σ ' ένα δωμάτιο για το υπόλοιπο της ζωής σου».

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

23

Ν

ΑΙ, ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΝΑ ΤΟ ΚΑΝΕ!. 'Η μουν σίγουρη πως θα το έκανε. Δε μου κολλούσε ύπνος εκείνη τη νύχτα. Τιναζόμουν και στριφογύριζα με αγωνία. ΞαναθUΜόμOυν τους λόγους που με είχαν κάνει να φέρω εδώ τη Μαχτόμπ και κατηγορούσα τον εαυτό μου.

*

*

*

Όλα είχαν αρχίσει πριν από τέσσερα χρόνια, στις 7 Απριλίου του 1982. Ήταν βραδάκι όταν ο Μουντί επέστρεψε σπίτι από τη δουλειά του στο Γενικό Νοσοκομείο της Αλπένα, aπόμαKρoς και βυθισμένος σε σκέψεις. Στην αρχή δεν έδωσα σημασία, aπασxoλημένη καθώς ήμουν με το ξεχωριστό δείπνο που ετοίμαζα. Ο Τζον είχε τα γενέθλιά του, έκλεινε τα δώδεκα. Τα δυο προηγούμενα χρόνια ήμαστε πολύ ευτυχισμένοι. Ο Μουντί επιστρέφοντας στο Μίτσιγκαν από το Κόρπους Κρίστι, το 1980, είχε aπoφασίσει να βγάλει οριστικά aπό τη ζωή του τις πολιτικές εξελίξεις του Ιράν. «Όλοι θα καταλάβουν πως είμαι ξένος», μου είπε, «αλλά δε θέλω κανείς να ξέρει πως είμαι Ιρανός». Η βλοσυρή εικόνα του Αγιατολάχ Χομεϊνί ξεχάστηκε κάπου στη σοφίτα. Ορκίστηκε να μη συζητά στη δουλειά του για την επανάστα­ ση, είχε συνειδητοποιήσει πως αυτό το αναζωπυρωμένο πάθος του για την πατρίδα του μόνο μπελάδες του είχε δημιουργήσει στο Κόρπους ΚρίστΙ. Στην Αλπένα προσαρμόστηκε γρήγορα στη δουλειά του, ξα­ νάφτιαξε την καριέρα του aπό την αρχή και συνέχισε τη ζωή του σαν Αμερικανός. Η ζωή μας βελτιώθηκε άμεσα, ειδικά όταν βρήκαμε το σπίτι στο ΘΆVΤερ Μπέι Ρίβερ. Ήταν μικρό κι ασήμαντο εξωτερικά, αλλά το ερωτεύτηκα αμέσως μόλις πέρασά το κατώφλι του. Όλο το σπίτι είχε θέα στο ποτάμΙ. Πίσω υπήρχαν μεγάλα παράθυρα με σαγηνευτική θέα. Μια σκάλα οδηγούσε στο πάνω πάτωμα, που ήταν ζεστό και φωτεινό ,<ι όμορφα διαρρυθμισμένο. Από το σπίτι έβγαινες σε μια τεράστια Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

378

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

εσωτερική αυλή που έφτανε ως την όχθη του ποταμού. Μια ξύλινη προβλήτα προεξείχε μέσα από το νερό, τέλεια για ψάρεμα ή για να δέσεις σ ' αυτήν τη βάρκα σου. Το σπίτι βρισκόταν πάνω σε μια κλίση του ποταμού. Πιο κάτω στο ποτάμι υπήρχε μια γραφική σκεπαστή γέφυρα. Το εσωτερικό του ήταν ιδιαίτερα ευρύχωρο, είχε μεγάλες κρεβατο­ κάμαρες, δυο μπάνια, μια όμορφη χωριάτικη κουζίνα, δυο τζάκια κι ένα μεγάλο καθιστικό. Η θέα έξω στο ποτάμι σού δημιουργούσε αμέ­ σως μια αίσθηση ηρεμίας. Ο Μουντί ήταν κι αυτός το ίδιο εντυπωσιασμένος όσο κι εγώ. Αγο­ ράσαμε το σπίτι στη στιγμή. Η AλπΈVα είναι μόλις τρεις ώρες μακριά από το Μπάνιστερ κι έτσι μπορούσα να βλέπω τους δικούς μου συχνά. Ο μπαμπάς κι εγώ πέ­ σαμε με τα μούτρα στο κοινό μας πάθος, στο ψάρεμα, βγάζαμε πέρκες, πέστροφες, γατόψαρα, και καμιά φορά ακόμη και χέλια. Η μητέρα κι εγώ περνούσαμε ώρες μαζί πλέκοντας, μαγειρεύοντας και συζητώ­ ντας. Ένιωθα ευγνωμοσύνη για τις ευκαιρίες που είχα να είμαι μαζί τους, ειδικά τώρα που άρ)(1ζαν να γερνούν. Η μητέρα υπέφερε από τη μακροχρόνια αρρώστια του λύκου και χαιρόμουν που μπορούσε να περνά πολύ χρόνο με τα εγγόνια της. Η μικρή Μαχτόμπ, που έκανε τώρα τα πρώτα της βηματάκια γύρω από το σπίτι, ήταν ιδιαίτερη πηγή χαράς και για τους δυο τους. Ο μπαμπάς τη Φώναζε «Τόμπl». Γρήγορα γίναμε αποδεχτοί από την κοινωνία της Αλπένα, δεχόμα­ σταν κόσμο κι είχαμε κι εμείς πολλές προσκλήσεις. Ο Μουντί ήταν ικανοποιημένος με τη δουλειά του κι εγώ ευτυχισμένη στο σπίτι ως σύζυγος και μητέρα -μέχρι εκείνο το βράδυ που ο Μουντί ήρθε σπίτι από το νοσοκομείο με μια βουβή θλίψη στα μάτια. Είχε χάσει έναν ασθενή, ένα τρίχρονο αγοράκι, σε μια απλή εγχεί­ ρηση που μπορούσε και να μην είχε γίνεΙ. Ο ίδιος τέθηκε σε διαθεσι­ μότητα, ώσπου να τελειώσει η σχετική έρευνα. Η αδερφή μου η Καρολάιν μας τηλεΦώνησε το επόμενο πρωί. Απά­ ντησα στο τηλέφωνο με φωνή αδύνατη από την αϋπνία, με μάτια πρησμένα και κατακόκκινα από τα δάκρυα. Σαν μέσα από καταχνιά άκουσα την Kαρoλάιv να μου λέει: «ο μπαμπάς έχει καρκίνο». Πήγαμε αμέσως με το αυτοκίνητο στο Νοσοκομείο του Κάρσον Σίτι, εκεί που ο Μουντί κι εγώ πρωτογνωριστήκαμε. Τώρα βηματίζαμε νευ­ ρικά πάνω κάτω σε μια αίθουσα αναμονής, ενώ οι γιατροί έκαναν διερευνητική εΥχείρηση στον πατέρα μου. Τα νέα ήταν άσχημα. Οι Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

379

χειρουργοί του έκαναν επέμβαση, αλλά στάθηκε αδύνατο να καθαρί­ σουν απόλυτα τον καρκίνο. Η αρρώστια είχε προχωρήσει πολύ. Κλεί­ σαμε ραντεβού μ ' ένα χημειοθεραπευτή, ο οποίος μας είπε όη μπο­ ρούσε να παρατείνει τη ζωή του πατέρα για κάποιο διάστημα -πόσο μεγάλο δεν ήξερε. Το βασικό ήταν πως αργά ή γρήγορα θα τον χά­ ναμε. Ορκίστηκα στον εαυτό μου πως θα περνούσα όσο περισσότερο χρόνο μπορούσα μαζί του, κρατώντας του το χέρι, λέγοντάς του όλα αυτά που έπρεπε να ειπωθούν πρtν να ήταν πια πολύ αργά. Η ζωή μας έytνε άνω κάτω από τη μια στιγμή στην άλλη. Λίγους μήνες πρtν ήμαστε πιο ευτυΧlΟμένοl από ποτέ. Τώρα, ξαφνlκά, η κα­ ριέρα του Μουντί διέτρεχε κίνδυνο, ο πατέρας μου πέθωνε κω το μέλλον φωνόταν δυσοίωνο. Το άΥΧος μάς κατέκλυσε, τον καθένα μας χωριστά κω τους δυο μας ως ζευγάρι. Τις επόμενες εβδομάδες ης μοιραζόμαστε ανάμεσα στην Αλπένα κω στο Κάρσον Σίτι Ο Μουντί βοήθησε τον πατέρα μετά την εΥΧεί­ ρηση. Κω μόνο η παρουσία του έδειχνε ν ' απαλύνει τον πόνο του πατέρα. Ο Μουντί του πρόσφερε ης επιστημονικές του συμβουλές κω του εξηγούσε απλά την ιατρική ορολογία. Όταν η κατάσταση του πατέρα τού επέτρεψε να μεταKtνηθεί, ο Μουντί τον κάλεσε να μας επlΟκεφτεί στην Αλπένα. Περνούσε ώρες συμβουλεύοντας τον μπαμπά, βοηθώντας τον ν ' αποδεχτεί την πραγ­ ματικότητα της αρρώστιας του, μαθαίνοντάς τον να ζει με τον καρ­ κίνο. Ο μπαμπάς ήταν, στην πραγματικότητα, ο μόνος ασθενής του Μου­ ντί. Όταν ήταν μαζί, ο Μουντί ωσθανόταν πάντα ως γιατρός. Όταν όμως καθόταν στο σπίη στην Αλπένα μέρες ολόκληρες χωρίς να έχει τίποτα να κάνει, γtνόταν όλο κω πιο σκυθρωπός με κείνη την αίσθηση της αποτυχίας. Καθώς οι εβδομάδες περνούσαν η αδράνεια αυτή άρ­ χισε να τον εκνευρίζει «Είνω ζήτημα πολ1Τικό», έλεγε κω ξανάλεγε, σχετικά με την έρευνα του νοσοκομείου. Προσπαθούσε να διατηρεί την επαφή του παρακολουθώντας άπΘ­ ρα ιατρικά σεμινάρια, που τον έκαναν όμως να νιώθει χειρότερα, κα­ θώς δεν είχε τη δυνατότητα να εφαρμόσεl πουθενά ης κωνούριες του γνώσεις. Είχαμε κω οι δυο άγχος με τα οικονομικά μας κι εγώ πίστευα πως η διάθεση του Μουντί θα έφηαχνε, αν έβρισκε κω πάλι δουλΘά. ΚαDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

380

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤι - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

νένα νοσοκομείο δε θα του επέτρεπε φυσικά να εξασκήσει αναισθη­ σιολογία όσο κρατούσε η έρευνα, αλλά είχε πάντα την άδειά του να ασκεί γενική οστεοπαθητική ιατρική. Πίστευα μάλιστα πως σ ' αυτόν τον τομέα θα συνέβαλε περισσότερο. «Μπορείς να πας στο Ντιτρόιτ», του πρότεινα. «Πήγαινε πάλι στην Κλινική της Δεκάτης Τετάρτης Οδού. Έχουν πάντα ανάγκη βοή­ θειας». Είχε δουλέψει για χρόνια εκεί παλιότερα κι είχε ακόμη φίλους που θα μπορούσαν να τον βοηθήσουν. «Όχι», μου απαντούσε. «Θα μείνω εδώ και θ ' αγωνιστώ». Καθώς περνούσαν οι μέρες κλεινόταν όλο και περισσότερο στον εαυτό του, εριστικός με μένα και τα παιδιά με την παραμικρή ή και φανταστική αφορμή. Σταμάτησε να παρακολουθεί ιατρικά σεμινάρια, γιατί δεν ήθελε πια να συναναστρέφεται άλλους γιατρούς, περνούσε τη μέρα του σε μια καρέκλα, κοιτώντας με άδειο βλέμμα το ποτάμι από το παράθυρο χωρίς να λέει κουβέντα. Όταν κουραζόταν πήγαινε να κοιμηθεί. Καμιά φορά άκουγε ραδιόφωνο ή διάβαζε κάποιο βιβλίο, αλλά του ήταν δύσκολο να συγκεντρωθεί. Αρνιόταν να βγει από το σπίτι και δεν ήθελε να δει κανέναν. Ως γιατρός ήξερε ότι εμΦάνιζε τα κλασικά συμmώματα κατάθλιψης. Ως γυναίκα γιατρού το ήξερα κι εγώ, αλλά δεν άκουγε κανέναν κι αρνιόταν κάθε προσπάθειά μου να τον βοηθήσω. Για κάποιο διάστημα προσπαθούσα να του δείχνω όλη την τρυφε­ ρότητα και την παρηγοριά που μπορούσα ως σύζυγος. Φυσικά, το κόστος όλων αυτών είχε φοβερή επίmωση πάνω μου. Αρκετέι;; φορές την εβδομάδα πηγαίναμε με τα παιδιά στο Μπάνιστερ να δούμε τον πατέρα, αλλά ο Μουντί δε μας συνόδευε πια. Έμενε σπίτι και κρατού­ σε μούτρα. Δεν ήξερα πια τι να κάνω, απέφευγα κάθε αντιπαράθεση ελπίζοντας πως θα έβγαινε κάποτε από αυτόν το λήθαργο. Δεν μπορεί, έλεγα, να συνεχιστεί για πολύ αυτό. Οι εβδομάδες γίνονταν μήνες κι ο καιρός περνούσε. Περνούσα τις περισσότερες ελεύθερες ώρες μου στο Μπάνιστερ με τον πατέρα μου. Έμενα όλο και λιγότερο χρόνο στο σπίτι, όπου η βαριεστημένη πα­ ρουσία του Μουντί γινόταν μέρα με τη μέρα πιο παρανοϊκή. Δεν εί­ χαμε πια εισοδήματα και οι οικονομίες μας είχαν εξανεμιστεί. Κρατήθηκα όσο περισσότερο μπορούσα, αλλά τελικά, μια μέρα, ξέσπασα: «Πήγαινε στο Ντιτρόιτ και βρες δουλειά εκεί», του είπα. Ο Μουντί με κοίταξε άγρια. Απεχθανόταν να του υψώνω τη φωνή, Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

381

αλλά δε μ ' ένοιαζε πια τίποτα. Δίστασε λίγο, μην ξέρovτας πώς να με αντιμετωπίσει. «Όχι», είπε aπλά κι αποφασιστικά και βγήκε έξω. Το ξέσπασμά μου τον οδήγησε σε μια άλλη φάση κατάθλιψης. Α­ ναμασούσε διαρκώς τα ίδια και τα ίδια, έλεγε πως όλες οι φασαρίες αυτές γίνovταν γιατί ήταν Ιρανός. «Αν δεν ήμουν Ιρανός, τίποτα δε θα είχε συμβεί». Αρκετοί aπό τους γιατρούς στο νοσοκομείο υποστήριζαν ακόμη τον Moυvτ1. Μας EΠισKέπτOVΤαν ταχτικά για ένα «γεια» και με ξεμονάχια­ ζαν για να μου εκφράσουν την ανησυχία τους για τη διαταραχή του Μουντ1. Ένας απ ' αυτούς, που είχε εμπειρία στην αντιμετώπιση συ­ ναισθηματικά διαταραγμένων ασθενών, προσφέρθηκε να έρχεται τα­ κτικά για να κουβεντιάζει μαζί του. «Όχι», του είπε ο Moυvτ1. «Δε θέλω να το συζητώ». Τον ικέτεψα να δει έναν ψυχίατρο. «Ξέρω περισσότερα από όσα ξέρουν εκείνοι», μου είπε. «Δε θα με βοηθήσουν». Κανείς aπό τους φίλους ή τους συγγενείς μας δεν κατάλαβε το μέγεθος της αλλαγής της προσωπικότητάς του. Είχαμε σταματήσει κάθε διασκέδαση, αλλά αυτό θεωρήθηκε σαν aπoτέλεσμα των οικο­ νομικών μας δυσχερειών. Οι φίλοι, άλλωστε, και οι συγγενείς έχουν τις δικές τους ζωές και τα δικά τους προβλήματα. Δεν μπορούσαν να γνωρίζουν την έκταση της κατάθλιψης του Moυvτί, εκτός αν εγώ ή εκείνος τους μιλούσαμε. Ο Moυvτί δεν μπορούσε κι εγώ δεν ήθελα. Βρήκα μια δουλειά με μειωμένο ωράριο σ ' ένα δικηγορικό γραφείο. Ο Moυvτί έγινε έξαλλος, γιατί πίστευε πως η σύζυγος πρέπει να μένει στο σπίτι για να φροντίζει τον άvτρα της. Η κάθε μέρα τον έβρισκε σε πιο κακή διάθεση aπό την προηγού­ μενη. Το πληγωμένο του εγώ από την ατυχία στην καριέρα του, βρήκε αυτήν τη νέα ΕΠίθεση aπoδυναμωμένη. Avτέδρασε ψάχνovτας να ΕΠι­ βεβαιώσει την κυριαρχία του πάνω μου, ζητώντας μου να ΕΠιστρέφω aπό τη δουλειά κάθε μέρα το μεσημέρι για να του ετοιμάζω το γεύμα του. Υποτάχτηκα σ ' αυτήν τη γελοία απαίτηση, αφ ' ενός για να τον ησυχάσω κι αφ ' ετέρου γιατί τα γεγονότα των τελευταίων μηνών με είχαν φέρει σε αμηχανία και σύγχυση. Δεν μπορούσα πια να προσδιο­ ρίσω καθαρά τους ρόλους στο γάμο μας. Επιφανειακά φαινόμουν δυνατή, αλλά, αν πράγματι ήμουν, γιατί έτρεχα σπίτι να του φτιάξω το φαγητό του; Δεν ήξερα την aπάντηση. Συχνά τα μεσημέρια τον έβρισκα ακόμη με τη ρόμπα του, δεν είχε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

382

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

κάνει τίποτα όλο το πρωί πέρα από το να ρίχνει πού και πού μια ματιά στα παιδιά. Αφού ετοίμαζα το γεύμα του, ξαναέτρεχα στη δουλειά. Το βράδυ έβρισκα βρόμικα πιάτα, σχεδόν ανέγγιχτα, αφημένα ακόμη πά­ νω στο τραπέζι. Ο άντρας μου ήταν ξαπλωμένος στο ντιβάνι τελείως άπραγος. Αν τόσο αναστατώθηκε που δουλεύω, σκεφτόμουν, γιατί δεν κάνει κι αυτός κάτι; Έμεινε σ ' αυτήν την κατάσταση πάνω από ένα χρόνο, σ ' αυτό το διάστημα η επαγγελματική μου ζωή γέμισε, ενώ έγινε κενή η προσω­ πική μου. Η δουλειά μου, ολιγόωρη αρχικά, έγινε αργότερα μια υπε­ ρωριακή προσπάθεια για χρήματα. Ο μισθός μου, φυσικά, δεν επέτρε­ πε τον παλιό τρόπο ζωής μας και, καθώς οι οικονομίες μας εξανεμί­ ζονταν, επέβαλα γι ' άλλη μια φορά τη θέλησή μου στον Μουντί κι έβαλα μπροστά να πουλήσω τ ' όμορφο σπίτι μας. Έβαλα πωλητήριο στην μπροστινή αυλή, που γνωστοποιούσε την: ΠΩΛΗΣΗ ΣΠΠΙΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΔΙΟΚΤΗΤΗ, και περίμενα να δω τ ' αποτε­ λέσματα. Αν ήμαστε τυχεροί, θα γλιτώναμε την προμήθεια του μεσίτη. Για αρκετές βδομάδες, ο Μουντί μου ανέφερε πως πολλά ζευγάρια σταματούσαν να δουν το σπίτι και την υπέροχη θέα στο ποτάμι, μα κανείς τους δε μας έκανε προσφορά. 'Αρχισα να υποψιάζομαι πως ο Μουντί τους αποθάρρυνε ή πως η καταθλιmική, ατημέλητη παρουσία του τους φόβιζε. Τελικά, ένα πρωί ο Μουντί μου είπε πως ένα ζευγάρι είχε εντυπω­ σιαστεί από το σπίτι και πως θα επέστρεφαν να το ξαναδούν την επομένη. Αποφάσισα να ' μαι εκεί όταν θα έρχονταν. Τρέχοντας από το γραφείο στο σπίτι την ώρα του ραντεβού, το βρήκα σε μεγάλη ακαταστασία. Έστειλα τον Μουντί έξω για κάποιο θέλημα και σκοτώθηκα να συγυρίσω και να τους δείξω η ίδια το σπίτι. «Μας αρέσει», μου είπε ο άντρας, <ψα πόσο γρήγορα μπορείτε να μετακομίσετε;» «Πόσο σύντομα το θέλετε;» «Σε δυο εβδομάδες». Ήμαστε απροετοίμαστοι, μα προσφέρθηκαν ν ' αναλάβουν την υ­ ποθήκη μας και να μας πληρώσουν τη διαφορά σε μετρητά. Αφαιρώ­ ντας τα έξοδα, θα βάζαμε στην τσέπη περισσότερα από δώδεκα χιλιά­ δες δολάρια και χρειαζόμαστε απεγνωσμένα χρήματα. «Εντάξει», είπα. Όταν ο Μουντί γύρισε σπίτι κι έμαθε τη συμφωνία κιτρίνισε από το Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

383

θυμό του. «Πού θα πάμε σε δυο εβδομάδες» μου Φώναξε οργισμένος. «ΧΡΕΙαζόμαστε χρήματα», του είπα σταθερά. «ΠρέπΕΙ ν ' αποκτή­ σουμε χρήματα». Τσακωνόμαστε ώρα για το θέμα αυτό, περισσότερο όμως ήταν ξέ­ σπασμα συσσωρευμένης έντασης. Ήταν μια άνιση μάχη, γtατί από την παλιά διάθεση του Μουντί γι ' αντιπαράθεση δεν είχε απομείνΕΙ σχεδόν τίποτα. Έκανε μια αδύναμη προσπάθΕΙα να ΕΠιβάλει αυτό που νόμιζε πως ήταν η εξουσία του ως κεφαλής της οικογένειας, αλλά κω οι δυο ξέραμε πως ήταν πια εκθρονισμένος. «Εσύ μας έφερες σ ' αυτήν την κατάσταση», του Φώναξα με θυμό. «Δεν πρόκειτω να περιμένουμε μέχρι να χάσουμε τα πάντα. Θα το πουλήσουμΕ» . Τον πίεσα να υπογράψΕΙ το πωλητήρlO συμβόλωο. Τις ΕΠόμΕνες δυο εβδομάδες ήμουν πιο απασχολημένη από ποτέ. Βουτούσα από αποθήκες σε συρτάρια κι από συρτάρια σε πιατοθήκες, συσκευάζοντας τ ' απομΕΙνάρια της ζωής μας στην λλπένα, αν κω δεν ήξερα πού θα πηγαίναμε. Ο Μουντί δε βοηθούσε καθόλου. «Μάζεψε τουλάχιστον τα βι βλία σου», του είπα. Είχε μια μεγάλη βιβλιοθήκη τόσο με ιατρικά βιβλία, όσο κω με ισλαμικά προπαγανδι­ στικά. Ένα πρωί του έδωσα κάμποσες κούτες κω του είπα: «ΠαΚΕΤά­ ρισε τα βιβλία σου, σήμερα κιόλας!» Στο τέλος εκείνης της ξέΦΡΕνης μέρας, όταν γύρισα σπίτι από το γραφείο, τον βρήκα να κάθΕΤω νωχελικά ακόμη με τη ρόμπα του, άπλυτος κι αξύριστος. Τα βιβλία του ήταν ακόμη στα ράφια, ξέσπασα για άλλη μια φορά. «Θέλω να ΕΤοιμάσεις τη βαλίτσα σου απόψε κιόλας! ΑύρlO θα μΠΕΙς στο αυτοκίνητο, θα πας στο Ντιτρόιτ κω δε θα ΕΠιστρέΨΕΙς μέχρι να βρεις δουλειά. Δεν αντέχω άλλο. Δε σκοπεύω να εξακολουθήσω να ζω έτσι ούτε για ένα λΕΠΤό ακόμη». «Δεν μπορώ να βρω δουλΕΙά», κλαψούρισε. «Δεν έΧΕΙς προσπαθήσε1)) . «Δεν μπορώ να δουλέψω μέχρι το νοσοκομείο να άρει τη διαθεσι­ μότητά μου». «Δε χρειάζΕΤω να δουλέψεις ως ανωσθησlOλόγος. Μπορείς να κά­ νεις γενική ιατρική». Θίχτηκε κι άρχισε να μου λέΕΙ δlκωολογίες που δεν έστεκαν. «Έχω χρόνια να κάνω γενική ιατρική», μου είπε ήρεμα. «Δε θέλω ν ' ασχοληθώ με γενική ιατρική». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

384

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Μου θύμισε τον Ρεζά, που δε δεχόταν δουλειά στην Αμερική παρά μόνο αν του πρόσφεραν θέση διευθυντή. «Υπάρχουν ένα σωρό πράγ· ματα που δε θέλω να κάνω», του είπα έξαλλη από θυμό. «Κατέστρεψες τη ζωή μου από πολλές πλευρές. Δεν μπορώ να ζήσω άλλο έτσι μαζί σου. Δεν είσαι παρά ένας τεμπέλης που επωφελείται από την κατάστα­ ση. Δεν πρόκειται να βρεις δουλειά μένοντας εδώ μέσα, πρέπει να βγεις και να ψάξεις. Δε θα σ ' τη στείλει ο Θεός. Τώρα, φύγε και μη γυρίσεις πίσω μέχρι να βρεις δουλειά, αλλιώς» -οι λέξεις βγήκαν από το στόμα μου χωρίς να συνειδητοποιήσω τι έλεγα- «αλλιώς θα ζη­ τήσω διαζύγιο». Το τελεσίγραφο που του έδινα ανταποκρινόταν στην αλήθεια. Ο Μουντί έκανε ό,τι του είπα. Το επόμενο κιόλας πρωί μου τηλε­ φώνησε από το Ντιτρόιτ. Είχε βρει δουλειά στην κλινική. Θα ξεκινούσε τη Δευτέρα μετά το Πάοχα. Γιατί, αναρωτιόμουν, είχα αφήσει τόσον καιρό να κυλήσει; Και γιατί δεν του είχα επιβάλει τη θέλησή μου νωρίτερα; Το σαββατοκύριακο του Πάοχα του 1983 μας βρήκε σε μεγάλη φασαρία. Είχαμε προγραμματίσει να μετακομίσουμε από το σπίτι τη Μεγάλη Παρασκευή, κι ο Μουντί έπρεπε να παρουσιαστεί στην και­ νούρια του δουλειά τη Δευτέρα του Πάοχα. Μέχρι την Τετάρτη δεν είχαμε βρει πουθενά να μείνουμε. Παρ ' όλη όμως τη βαβούρα, είχαμε ένα αίσθημα ικανοποίησης. Τουλάχιστον είχαμε δραστηριοποιηθεί. Ένας πελάτης του γραφείου όπου δούλευα, αντιπρόεδρος μιας το­ πικής τράπεζας, έμαθε για το πρόβλημά μας και μας πρόσφερε μια προσωρινή λύση. Είχε ένα σπίτι διαθέσιμο και μας πρότεινε να το νοικιάσουμε με το μήνα. Υπογράψαμε το συμφωνητικό το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής κι αρχίσαμε αμέσως τη μετακόμιση. Το Σαββατοκύριακο ο Μουντί έδειξε κάποια ενεργητικότητα και με βοήθησε να εγκαταστήσουμε το νοικοκυριό μας. Την Κυριακή με φί­ λησε για να με αποχαιρετήσει πριν ξεκινήσει για το πεντάωρο ταξίδι με αυτοκίνητο για το Ντιτρόιτ. Ήταν η πρώτη φορά που με φιλούσε μετά από μήνες κι ένιωσα ένα στιγμιαίο πόθο που μ ' έκανε να ξαφ­ νιαστώ. Δεν ήταν βέβαια ενθουσιασμένος με την προοmική της ρου­ τινιάρικης δουλειάς στην κλινική, αλλά έβλεπα πως ήδη αισθανόταν καλύτερα. Η εύκολη απόκτηση δουλειάς είχε κάνει καλό στον πληγω­ μένο του εγωισμό. Ο μισθός ήταν καλός, όχι βέβαια σαν αυτόν που έπαιρνε στο νοσοκομείο της Αλπένα, δηλαδή ήταν περίπου ενενήντα χιλιάδες δολάρια το χρόνο, όχι λιγότερα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

385

Ξαναβρίσκαμε τη ρουτίνα μιας καθημερινότητας, μακρινή ανάμνη­ ση της εποχής που είχαμε ακόμη δεσμό_ Μέσα στην εβδομάδα είχαμε ο καθένας τη δουλειά του για να βρεθούμε το Σαββατοκύριακο ταξι­ δεύοντας μεταξύ Αλπένας και Ντιτρόιτ_ Η διάθεση του Μουντί γινόταν και πάλι χαρούμενη_ «Μια χαρά τα πάμε», μου είπε κάποτε_ Χαιρόταν κάθε φορά που συναντιόμαστε_ Η Μαχτόμπ πηδούσε στην αγκαλιά του, αμέσως μόλις τον έβλεπε, ευ­ τυχισμένη που ο μπαμπάς της είχε ξαναγίνει όπως παλιά_ Πέρασαν έτσι η άνοιξη, το καλοκαίρι και το Φθινόπωρο_ Παρόλο που ο Μουντί μισούσε το Ντιτρόιτ, ένιωθε πολύ λιγότερη προκατάλη­ ψη στο περιβάλλον της μεγαλούπολης κι aπoφάσισε πως εκεί βρισκό­ ταν το επαγγελματικό του μέλλον με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Εγώ πάλι, aπό τη μεριά μου, ένιωθα περισσότερο ελεύθερη. Μέσα στη βδομάδα έπαιρνα όλες τις ευθύνες και τις aπoφάσεις. Το Σαββα­ τοκύριακο γινόμουν ξανά μια ευτυχισμένη σύζυγος. Ίσως αυτή ακρι­ βώς η ρύθμιση στη ζωή μας να ήταν ό,τι χρειαζόταν ο γάμος μας για να σωθεί. Για κάμποσο καιρό ήμουν χαρούμενη.

Το Μάρτιο του 1984, έλαβα ένα τηλεφώνημα aπό την Τεχεράνη . Μια αντρική φωνή, που μιλούσε διστακτικά αγγλικά με βαριά προφο­ ρά, μου συστήθηκε σαν Μοχάμεντ Αλί Γκοντοί. Είπε πως ήταν ανιψιός του Μουντί. Αν σκεφτεί κανείς τ ' άπειρα συμπεθεριά της οικογένειάς του, αυτό δε σήμαινε σχεδόν τίποτα. Εκατοντάδες Ιρανοί θεωρούνται ανιψιοί του Μουντί. Ρώτησε πώς είμαστε, η Μαχτόμπ κι εγώ, ΚΙ έδειξε διάθεση για κου­ βέντα. Όταν ζήτησε τον Μουντί, σημείωσα τον αριθμό του και του είπα πως θα του τηλεφωνούσε. Έστειλα μήνυμα στο Ντιτρόιτ κι ο Μουντί μου ξανατηλεΦώνησε το ίδιο βράδυ. Ήταν ο Μαμάλ, μου εξήγησε, τέταρτος γιος της αδερφής του, της Αμεγιέ Μποζόργκ. Ο Μουντί μου εξήγησε πως ο Μαμάλ ήταν πάντα πολύ αδύνατος, μα τους τελευταίους δυο μήνες είχε χάσει ακό­ μη περισσότερο βάρος. Οι γιατροί στην ΤεxεΡΆVη είχαν διαγνώσει έλκος του στομάχου και τον είχαν χειρουργήσει, μα αυτός εξακολου. θούσε ν ' αδυνατίζεΙ. Σχεδόν aπελπισμένoς είχε πάει στην Ελβετία να τον δουν γιατροί. Οι Ελβετοί γιατροί του είπαν πως η αρχική εγχεί­ ρηση στο Ιράν είχε γίνει πολύ αδέξια κι ότι θα έπρεπε να επαναληΦθεί. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤ/ - O YJΛIAM ΧΟΦΕΡ

386

Είχε τηλεφωνήσει στο θείο του στην Αμερική να τον συμβουλευτεί, πού καιά τη γνώμη του θα έπρεπε να γίνει η νέα εγχείρηση. «Δεν του είπα τι να κάνει», μου είπε ο ΜουντΙ «Εσύ τι λες;» «Φέρ ' τον εδώ», του πρότεινα. «Θα τον βοηθήσουμε να βρει κρε­ βάτι σ ' ένα νοσοκομείο για να την κάνει». Του Μουντί του άρεσε η ιδέα. «'OμωQ>, μου είπε, «είναι δύσκολο να βγάλει χρήμαια από το Ιράν». «Γιατί δεν αναλαμβάνεις εσύ τα έξοδα;» τον ρώτησα. «Θα το έκανες και για την οικογένειά μου αν χρειαζόταν». «Εντάξει λοιπόν. Υπέροχα!» Κανονίστηκαν όλα και μέσα σε λίγες μέρες ο Μαμάλ πετούσε για Αμερική. Θα έφτανε μια Παρασκευή, στις αρχές του Απριλίου. Ο Μουντί θα τον έπαιρνε από το αεροδρόμιο και θα τον έφερνε με το αυτοκίνητο καιευθείαν στην Αλπένα για να μας τον γνωρίσεΙ. Εκτός από τους βίαιους επαναστάτες που είχαν εισβάλει στη ζωή μας στο Κόρπους Κρίστι, οι περισσότεροι Ιρανοί που γνώριζα ήταν ευγενικοί και καλλιεργημένοι. Είχαν, βέβαια, μια συντηρητική άποψη για τις γυναίκες, πράγμα όμως που γενικά έπαιρνε τη μορφή μιας αβροφροσύνης μάλλον κολακευτικής. Ήμουν αποφασισμένη να ' μαι μια ευγενική οικοδέσποινα για τον ανιψιό του ΜουντΙ Ετοίμαζα με κέφι ένα ιρανικό δείπνο, ενώ τον περιμέναμε με τα παιδιά να έρθεΙ. Δυστυχώς, αντιπάθησα τον Μαμάλ από την πρώτη στιγμή που πέ­ ρασε το καιώφλι του σπιτιού μας. Ήταν μικρόσωμος, όπως οι περισ­ σότεροι Ιρανοί -παρ ' όλ ' αυτά ή ίσως γι ' αυτό ακριβώς- τον διέ­ κρινε ένας προκλητικός κομπασμός που ήταν έντονος στο παρου­ σιαστικό του. Το άγριο γένι και το μουστάκι του τον έκαναν να φαί­ νεται εντελώς aτημέλητoς. Είχε μικρά, επίμονα μάτια που τα κάρφωνε πέρα από εμένα αγνοώντας με, σαν να μην υπήρχα. Η όλη του συ­ μπεριφορά έμοιαζε να λέει: «Ποια είσαι εσύ; Εγώ είμαι καλύτερος από εσένα!» Πέρα από αυτό, έβρισκα την επιρροή του πάνω στον Μουντί ανη­ συχητική. Τα πρώτα σχεδόν λόγια που βγήκαν από το στόμα του ήταν: «Πρέπει να μας επισκεφτείτε στην Τεχεράνη. Όλοι περιμένουν να σας δουν, εσάς και τη Μαχτόμm>. Η ιδέα και μόνο μου προκαλούσε φρίκη. Εκείνο το πρώτο βράδυ οι δυο άντρες πέρασαν ώρες μιλώντας με έξαψη στα φαρσί. Ήταν βέβαια εντελώς φυσικό, αφού είχαν πολλά οικογενειακά νέα να μοιραστούν, μα εγώ ανησυχούσα μήπως ο Μου­ ντί πάρει στα σοβαρά την πρόσκληση του Μαμάλ. Μιλούσαν πάντως Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

38;

αποκλειστικά στα φαρσl αφήνοντάς με εvτελώς έξω από την KOυβέVΤα τους, παρόλο που τ ' αγγλικά του Μαμάλ ήταν ικανοποιητικά. Πολύ γρήγορα άρχισα να μετρώ τις ώρες περιμένovτας το ήσυχο κυριακάτικο βράδυ που ο Moυvτl κι ο Μαμάλ θα έφευγαν για το Ντιτρόιτ. Το απόγευμα όμως της Κυριακής ο Moυvτl μου εlπε: «Ας μεlνει εδώ μέχρι να κovονlσω τα της εγχεlρησής του». «Όχι», του απάvτησα. «Δικός σου ανιψιός εlναι και δικός σου φιλο· ξενούμενοψ Ήρεμα ο Moυvτl μου εξήγησε πως εlχε δουλειά στην κλινική και πως ο Μαμάλ χρειαζόταν ΦΡOVΤlδα. Έπρεπε ν ' ακολουθεl μια πολύ ελαφριά δlαιτα. Θα μπορούσα να μην πάω στη δουλειά για λlγες μέρες και να τον περιποιηθώ μέχρι να προγραμματιστεl η εΥχεlρηση. Δε μου άφησε περιθώρια συζήτησης. Κάπου, στα μύχια του μυαλού μου συνειδηΤΟΠΟlησα πως ο Moυvτl ανακτούσε τις εξουσlες του πάνω μου. Υποχώρησα, θεωρώvτας πως δε θα κρατούσε παρά λlγες μέρες. ΑποΦάσισα να κάνω ό,τι καλύτερο μπορούσα. Λυπήθηκα τον Μα· μάλ γΙΟΤI η αεροπορική εταΙΡlα εlχε βάλει σε λάθος αεροπλάνο τις αποσκευές του. Η φ1λη μου, η Αννl Καρετζιάν, μια AρμΈVισσα που ήταν μοδlστρα, ήρθε μαζl μου να ψωνlσουμε μερικές αλλαξιές ρούχων για τον Μαμάλ. Τα διόρθωσε μάλιστα για να του έρxovται πιο καλά στο ασυνήθιστο σουλούπι του. Ο Μαμάλ πήρε τα ρούχα χωρις να πει ούτε ένα ευχαριστώ, τα ταΚΤΟΠΟlησε στο δωμάτιό του και συνέχισε να φορά το lδιο βρόμικο πουκάμισο και το lδιο τζιν. Όταν βρέθηκε η βαλlτσα του και μας την έφεραν, ήταν γεμάτη δώρα για μας. Ρούχα όμως δεν υπήρχαν μέσα. Παρότι θα έμενε στην Αμερική πολλούς μήνες, ο Μαμάλ προφανώς θα φορούσε τα lδια ρούχα κάθε μέρα. «Δε θέλεις να σου τα πλύνω;» τον ρώτησα. «Όχι», μου απάντησε KOυνώVΤας αδιάφορα τους ώμους του. Όταν ο Moυvτl ήρθε σπlΤΙ το επόμενο Σαββατοκύριακο, έκπληκτη, τον εl00 να μην αντιλαμβάνεται τη δυσοσμlα του Μαμάλ, γι ' αυτό αναγκάστηκα να του το επισημάνω εγώ. «Πήγαινε να βγάλεις τα ρού· χα σου και δώσ ' τα στην Μπέτι να σου τα πλύνει», του εlπε ο Moυvτ1. «Και κάνε και κανένα μπάνιο». Ο ανιψιός του Moυvτl τον υπάκουσε απρόθυμα. Το μπάνιο ήτω σπάνιο γεγονός στη ζωή του και το ' βλεπε μάλλον σαν αγγαρεlα παρά σαν κάτι που έπρεπε να γlνεται συχνά. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

388

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - O Y!ΛIAM ΧΟΦΕΡ

Ο Μαμάλ ήταν τεμπέλης, aπαιτητιKός κι αγενής φιλοξενούμενος εκείνες τις δυο εβδομάδες που έμεινε σπίτι πριν τον πάω με το αυτο­ κίνητο στο νοσοκομείο του Κάρσον Σίτι για την εΥχείρησή του. Επι­ σκέφτηκα τους δικούς μου και μετά επέστρεψα στην Α"λπένα, βγάζο­ ντας τον Μαμάλ aπό τη ζωή μου. Αργότερα ο Μουντί μου είπε πως ο Μαμάλ είχε προσβληθεί που δεν πήρα άδεια aπό τη δουλειά μου, και δεν κανόνισα να ' ρθει κάποιος να μείνει με τα παιδιά τη νύχτα για να επαναλάβω το τετράωρο ταξίδι στο Κάρσον Σίτι και να είμαι εκεί στην εγχείρησή του. Ο Μαμάλ έμεινε δέκα μέρες στο νοσοκομείο για ανάρρωση. Ο Μουντί έφερε τον ανιψιό του aπό το Κάρσον Σίτι στην Α"λπένα και τον παρέδωσε πάλι στις φροντίδες μου.

«Δε θέλω να τον αναλάβω», του είπα θυμωμένη. <ι.Av του συμβεί κάτι; Εσύ είσαι ο γιατρός, εσύ να τον φροντίσεις». Ο Μουντί ούτε που άκουσε τις διαμαρτυρίες μου. Γύρισε στο Ντι­ τρόιτ αφήνοντάς μου τον Μαμάλ στο σπίτι. Μισώντας τον εαυτό μου που ξαναγύριζε πάλι στο ρόλο της υπο­ ταγμένης συζύγου, έκανα τη νοσοκόμα του Μαμάλ, ετοιμάζοντας τα πέντε ελαφρά γεύματα που οι γιατροί του είχαν συστήσει να τρώει καθημερινά. Απεχθανόταν τη μαγειρική μου, όσο aπεxθανόμoυν κι εγώ να του μαγειρεύω. Δεν είχα άλλη διέξοδο aπό το να μετρώ το χρόνο, ώσπου ο Μαμάλ v ' αναλάβει τελείως και να επιστρέψει στο Ιράν. Ο Μουντί θεωρούσε αυτονόητο πως η Μαχτόμπ όφειλε να έχει συγγενική συμπάθεια στον Μαμάλ. Την πίεζε να περνά μεγάλο μέρος του χρόνου της με τον ανιψιό του, μα η Μαχτόμπ αντιδρούσε στον αξύριστο Ιρανό ακριβώς όπως κι εγώ. «'Ασε τη μόνη της», του πρότεινα. «Δεν είναι δυνατό να την εξανα­ γκάζεις σ ' αυτήν τη φιλία. Την ξέρεις ότι είναι έτσι. Μη δίνεις ιδιαίτερη σημασία. Θα πηγαίνει κοντά του όποτε θέλει εκείνη». Ο Μουντί όμως δεν άκουγε. Μέχρι που την έδειρε μια δυο φορές για τη διστακτικότητά της να πλησιάσει τον Μαμάλ. Στη διάρκεια της εβδομάδας, ενώ ήταν στον Ντιτρόιτ, ο Μουντί τηλεφωνούσε στον Μαμάλ κάθε βράδυ. Μιλούσαν στα φαρσί, μερικές φορές για ώρες, και σύντομα κατάλαβα πως ο Μουντί χρησιμοποιούσε τον Μαμάλ για να με ελέΥχει. Μια νύχτα, για παράδειγμα, ο Μαμάλ Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

389

μου έδωσε ξαφνικά το ακουστικό και μου είπε πως ο Moυvτί ήθελε να μου μιλήσει. Ο άντρας μου ήταν θυμωμένος. Μου έκανε παρατήρηση γιατί άφηνα τη Μαχτόμπ να παρακολουθεί ένα συγκεκριμένο πρό­ γραμμα στην τηλεόραση, παρά τις ρητές του οδηγίες για το αvτίθετo. Τα ειρηνικά μας σαββατοκύριακα ανήKαv πια στο παρελθόν. Ο Moυvτί ερχόταν πλέον στην Αλπένα για να περάσει το Σάββατο και την Κυριακή KOυβεντιάζovτας με τον Μαμάλ για θέματα οικογενειακά, για τον Αγιατολάχ Χομεϊνί, καυτηριάζοντας τα δυτικά -και ειδικά τ ' αμερικανικά ήθη και έθιμα. Τι να έKΑVα; Κάθε σαββατοκύριακο έβλεπα τον άvτρα μου, Αμερι­ κανό εδώ κι είκοσι πέvτε χρόνια, να ξαvαβρίσκει όλο και περισσότερο την ιραvΙKή του προσωπικότητα. Όσο διάστημα ο Μαμάλ ήταv μαζί μας, η αγάπη μου για τον άvτρα μου δοκιμάστηκε στο έπακρο. Είχα παvτρευτεί τον AμερΙKΑVό Moυvτί· αυτός ο Ιρανός Moυvτί μού ήταv ξένος κι αvεπιθύμητoς. Κι εκτός απ ' αυτό, εκείνος κι ο Μαμάλ συζη­ τούσαν τώρα ασταμάτητα την περίmωση να μας πάρουν με τη Μα­ χτόμπ για μια επίσκεψη στην Τεχεράνη. Στα σαββατοκύριακα αυτά, έρxovταv όλο και πιο KOVΤά ο ένας στον άλλο, με τεράστιες, έVΤOνες, ακαταλαβίστικες συζητήσεις. Παρό­ λο που μιλoύσαv στα φαρσί, χαμήλωναν τις φωνές τους όταν έμπαινα στο δωμάτιο. «Πότε θα φύγει;» ρώτησα με απόγvωση μια μέρα. «Δεν μπορεί, πριν του πουν οι γιατροί πως είναι Εντελώς εvτάξει», μου απάντησε ο Moυvτί. Δυο γεγονότα επέσπευσαv την κρίση. Πρώτον, η τράπεζα βρήκε αγοραστή για το σπίτι που νοικιάζαμε κι έτσι ήμαστε αναγκασμένοι να μετακομίσουμε και πάλι. Παράλληλα η δουλειά μου στο δικηγορικό γραφείο σταμάτησε. ΉτΑV πια OλOΦΆVερO πως είχε έρθει για μένα η ώρα να ξανασκεφτώ τη θέση μου. Και ο Moυvτί ήξερε πολύ καλά τι ήθελε. Μου έκανε κήρυγμα πως ήταv καιρός πια ν ' αναvεώσoυμε τη ζωή μας σαν πραγματική οικο­ ,Υένεια. Δεν ήθελα να μετακομίσω και δεν ήμουν καθόλου σίγουρη πως ήθελα να παραιτηθώ από την αvεξαρτησία μου. Ήξερα πως ο Μαμάλ θα έφευγε σύvτoμα για το IρΆV κι είχα την ελπίδα πως ο Moυvτί κι εγώ θα ξΑVαβρίσκαμε τον παλιό όμορφο κι άνετο τρόπο ζωής μας. Παρό­ λο που το ζήτημα δεν είχε ΑVαφερθεί, η μόνη μου εναλλακτική λύση ήταv το διαζύγιο. Αυτό γινόταν όλο και πιο σαφές από την επιμονή Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

390

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YlΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

του Μουντl. Έτσι συμφώνησα να μετακομίσουμε στο Ντιτρόιτ. Τα χειρότερα πέρασαν, σκεφτόμουν, έλπιζα και προσευχόμουν. Θα προ­ σπαθούσα -θα προσπαθούσα πραγματικά- να ξαναχτίσω το γάμο μας. Πήρα όμως μια προφύλαξη. Αβέβαιη για το μέλλον μου, φοβόμουν μια πιθανή εγκυμοσύνη. Μια εβδομάδα πριν φύγουμε, πήγα στο γυ. ναικολόγο μου και μου τοποθέτησε ένα σπιράλ. Ο Μουντί ζούσε όλον αυτόν τον καιρό σ ' ένα μικρό διαμέρισμα κι έτσι τώρα ψάχναμε για σπίτΙ. Θεώρησα δεδομένο πως θ ' αγοράζαμε καινούριο, μα ο Μουντί επέμενε να νοικιάσουμε ένα διαμέρισμα μέχρι να βρούμε το σωστό οικόπεδο για να χτίσουμε το σπίτι των ονείρων μας. Οι εξελίξεις ήταν τόσο γρήγορες που με ζάλιζαν. Ο Μουντί είχε ανακτήσει τελείως κάθε εξουσία επιβολής πάνω μου. Πριν σχεδόν το καταλάβω, είχαμε νοικιάσει ένα σπίτι στο Σαουθφίλντ κι είχαμε εγκα­ τασταθεί εκε! -εγώ, ο Μουντί, ο Τζο, ο Τζον, η Μοχτόμπ . . . κι ο Μαμάλ. Έγραψα τη Μαχτόμπ σ ' ένα εξαιρετικό Μοντεσοριανό σχολειο στο γειτονικό μας ΜπίρμΙΥχαμ, όπου ήταν διευθύντρια η γυναίκα που πρώτη εισήγαγε τη μέθοδο Μοντεσόρι aπό την Ευρώπη στην Αμερική. Ο Μουντί μου αγόρασε καινούριο αυτοκίνητο και σχεδόν καθημε­ ρινά έβγαζα βόλτα τον Μαμάλ για να δει τ ' αξιοθέατα του Ντιτρόιτ ή να ψωνισει με τα χρήματα που ο Μουντί του έδινε aπλόxερα. Οι τρόποι του Μαμάλ ήταν πάvτα το ιδιο δυσάρεστοι κι aπoKρoυστιKoί' κι έδειχνε ν ' αvτιλαμβάνεται το γεγονός πως ανατρίχιαζα με την πα­ ρουσία του στο σπίτι μου. Στην πραγματικότητα, φυσικά, ζούσα για την ημέρα που θα επέστρεφε στο Ιράν. Ο Μαμάλ έμεινε μαζί μας ως τα μέσα Ιουλίου και, καθώς η μέρα της αναχώρησής του πλησίαζε, γινόταν όλο και πιο πιεστικός να επισκε­ φτούμε -ο Μουντι, η Μοχτόμπ κι εγώ- την οικογένεια στην Τεχε­ ράνη. Τρόμαζα ακούγοντας τον Μουντ1 να συμφωνε! και να μου α­ νακοινώνει πως θα πηγαίναμε εκεί τον Αύγουστο για δυο εβδομάδων διακοπές. Ο Τζο κι ο Τζον θα έμεναν με τον πατέρα τους. Ξαφνικά, οι βραδινές μυστικές συνομιλίες του Μουντί και του Μα­ JM πήραν πιο aπειλητιKό χαρακτήρα. Τις τελευταίες μέρες πριν φύγει ο Μαμάλ, ο Μουντι περνούσε μαζι του κάθε ελεύθερη στιγμή του. Σχεδιαζαν άραγε τίποτα; Μια φορά aπαφάσισα μέσα στο φόβο μου να τους αvτιμετωπIσω. «Τι Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

391

κάνετε εκεί;» τους ρώτησα. «Σχέδια v ' απαγάγετε τη Μαχτόμπ κω να την πάτε μακριά στην Τεχεράνη;» «Μη γίνεσω γελοία», μου είπε ο Moυvτί. «Είσω τρελή. Xρεtάζεσω ψυχίατρο». «Πάντως δεν είμω αρκετά τρελή για να πάω στο Ιράν. Πήγωνε εσύ. Τα πωδιά κι εγώ θα μείνουμε εδώ». «Εσύ κω η Μαχτόμπ θα ' ρθετε μαζί μου», μου είπε ο Moυvτί. «Δε σου δίνω περιθώρια να διαλέξεtQ>. Είχα, φυσlκά, επιλογή. Ήταv η ΠIO οδυνηρή, αλλά άρ)(1ζε να παίρνεl μορφή στο μυαλό μου. Είχα ακόμη την ελπίδα πως θα ΦT1άχvαμε το γάμο μας, τώρα που ο Μαμάλ θα έφευγε μακριά μας. Δεν ήθελα να βάλω τον εαυτό μου κω τα πωδιά στην τραυμαΤ1κή εμπειρία ενός δtαζυγίoυ. Μα ούτε κι ήθελα να πάω στο Ιράν. Ο Moυvτί μαλάκωσε τη στάση του πρoσπαθώvτας να με πείσεt μ ' επιχειρήματα. «Γιατί δε θέλεtς να πάμε;» με ρώτησε. «Γιατί ξέρω πως Αv πάω εκεί κι εσύ θέλεtς να μείνεις στο Ιράν, δε θα μπορώ εγώ να γυρίσω πίσω». «Ώστε αυτό είνω που σε ΑVησυXεί;» μου είπε απαλά ο Moυvτί. «Δε θα σ ' το έκανα ποτέ αυτό. Σ ' αγαπώ. Φέρε μου το Κοράνι», είπε σαν να του είχε έρθεt μια ξαφνική ιδέα. Πήρα το ιερό βιβλίο από τη βιβλlOθήκη μας κω το ' δωσα στον άvτρα μου. Εκείνος έβαλε το χέρι του πάνω του κω δήλωσε «Ορκίζομω στο Κοράνι πως δε θα σ ' αναγκάσω ποτέ να μείνεις στο Ιράν. Ορκίζο­ μω πως δε θα σ ' ανάγκαζα ποτέ να ζήσεtς κάπου χωρίς τη θέλησή σου». Ο Μαμάλ πρόσθεσε κι αυτός τη δική του υπόσχεση. «Αυτό δε θα συμβεί ποτέ», με διαβεβαίωσε. «Η οlκογένειά μας δε θα το επέτρεπε. Σου υπόσχομω πως δε θα συμβεί. Σου υπόσχομω πως αv υπάρξεt οποιοδήποτε πρόβλημα, η οικογένειά μας θα το ΦΡOVΤίσεt». Ξαφνικά ένιωσα μεγάλη ανακούφιση. «Evτάξεt», είπα, «θα πάμε». *

*

*

Ο Moυvτί αγόρασε τ ' αεροπορικά εlΟ1Τήρια. Η Ιη Αυγούστου πλη­ σίαζε πιο γρήγορα απ ' όσο ήθελα. Παρά τη μελοδραματική υπόσχεση του άvτρα μου στο Κοράνl, οι αμφιβολίες με βασάνlζαv. Η δική μου Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

392

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YIΛlAM ΧΟΦΕΡ

έξαψη μεγάλωνε. Περνούσε ώρες καταβροχθίζοντας κάθε ιρανικό έ­ ντυπο που μπορούσε να βρεΙ. Μιλούσε με αφοσίωση για την οικογέ­ νειά του -ειδικά για την Αμεγιέ Μποζόργκ. Άρχισε να προσεύχεταΙ. Γι ' άλλη μια φορά άλλαζε, μπρος στα μάτια μου, από Αμερικανός σε Ιρανό. Κρυφά, πήγα να επισκεφτώ ένα δικηγόρο. «Είμαι αναγκασμένη να τον ακολουθήσω, διαφορετικά θα πρέπει να πάρω διαζύγιο», του εξή­ γησα. «Δε θέλω να πάω στο Ιράν. Φοβάμαι πως αν πάω δε θα μ ' αφήσει να επιστρέψω». Συζητήσαμε την πιθανότητα αυτήν, κι ενώ μιλούσαμε, ένας άλλος Φόβος ήρθε στην επιφάνεια. Η επιλογή του διαζυγίου ήταν επίσης ριψοκίνδυνη, ίσως περισσότερο από το ταξίδι. Αν έπαιρνα διαζύγιο, αν απομακρυνόμουν από τη Μαχτόμπ, εκείνος θα με ξέγραφε από τη ζωή του, εμένα δεν μπορούσε να με πάρει με το ζόρι στο Ιράν, αλλά τη Μαχτόμπ; Αν την έπαιρνε μαζί του στο Ιράν κι αποΦάσιζε να μείνει εκεί, θα έχανα την κόρη μου για πάντα. «Μήπως θα μπορούσαμε να πείσουμε κάποιο δικαστή για τον κίν­ δυνο που διατρέχει η Μαχτόμπ κι έτσι να κρατήσει τον Μουντί μακριά από το παιδί;» Ο αμερικανικός νόμος δεν επιτρέπει τιμωρία πριν το έγκλημα, μου τόνισε ο δικηγόρος. «Δεν έχει κάνει έγκλημα. Δεν υπάΡ)ει τρόπος να ζ τον εμποδίσεις από του να έχει το δικαίωμα να την πάρει μαζί του στο Ιράν για μια επίσκεψη». «Ειλικρινά, κι εμένα δε μου αρέσει η ιδέα να πας στο Ιράν», συνέΧlΟε ο δικηγόρος, «μα δε βλέπω και τίποτα κακό σ ' αυτό. Ίσως ο Μουντί να έχει καταπιεστεί πολύ και για καιρό κι αν πάει να δει την οικογένειά του, ν ' απαλλαχτεί απ ' όλα. Θα γυρίσει για μια καινούρια αρχή. Ίσως να ' ναι καλό γι ' αυτόν». Η συνομιλία μας μ ' άφησε πιο ταραγμένη από πριν. Αν έπαιρνα διαζύγιο, ήξερα μέσα μου πως ο Μουντί θα έπαιρνε τη Μαχτόμπ μα­ κριά μου σε μια ζοφερή ζωή στο Ιράν. Δεν είχα άλλη επιλογή από το να ρισκάρω, όποια κι αν ήταν τα σκοτεινά του σχέδια, πραγματικά ή ΦΑVΤαστΙKά, στο ταραγμένο μυαλό του Μουντί, πως οι κοινωνικές διαφορές θα τον έπειθαν να γυρίσει πίσω στην Αμερική. Τότε, μόνο να ΦΑVΤαστώ μπορούσα το πόσο φοβερή πρέπει να ήταν η ζωή στην Τεχεράνη, μα έπρεπε να το ρισκάρω πως οι δυο εβδομάδες θα ήταν αρκετές για τον Μουντί. Ο πραγματικός λόγος που πήρα τη Μαχτόμπ στο Ιράν ήταν αυτός: Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

393

ήμουν χαμένη αν το έκανα, αλλά και αν δεν το έκανα ήταν χαμένη η Μαχτόμπ. Η μέρα έφτασε. Η Μαχτόμπ κι εγώ βάλαμε λίγα ρούχα στη βαλίτσα αφήνοντας χώρο για τα δώρα που θα παίρναμε μαζί μας. Ο Μουντί όμως κουβαλούσε αρκετές τσάντες, μια μάλιστα γεμάτη φάρμακα που, όπως μου εξήγησε, θα χάριζε στην τοπική ιατρική κοινότητα. Τελευταία στιγμή η Μαχτόμπ αποφάσισε να πάρει μαζί της το λαγου· δάκι της. Έτσι φύγαμε την 1η Αυγούστου του 1984, πετώντας πρώτα για Νέα Υόρκη και μετά για Λονδίνο. Εκεί, είχαμε μια δωδεκάωρη αναμονή, αρκετό χρόνο για να τριγυρίσουμε στην πόλη. Αγόρασα στη Μαχτόμπ δυο αγγλικές κούκλες. Καθώς οι ώρες περνούσαν, με κυρίεψε τρόμος στην ιδέα της επιβίβασής μας σ ' άλλο αεροπλάνο. Ενώ περιμέναμε στο αεροδρόμιο Χίθροου του Λονδίνου, λίγη ώρα πριν φύγεl η πτήση για Κύπρο και Τεχεράνη, ο Μουντί έπιασε κουβέ­ ντα μ ' έναν Ιρανό γιατρό που επέστρεφε στην πατρίδα του ύστερα από μια επίσκεψή του στην Αμερική. «Υπάρχει κανένα πρόβλημα να ξαναβγείς από τη χώρα;» τον ρώ­ τησα νευρικά. «Όχι», με διαβεβαίωσε. Ο Ιρανός γιατρός μας έδωσε μερικές συμβουλές για το τελωνείο. Οι Ιρανοί, είπε, βάζουν υψηλούς φόρους σ ' όλα τ ' αμερικάνικα προϊό­ ντα που μπαίνουν στη χώρα. «Αν βέβαια τους πεις πως θα μείνεις εκεί και θα δουλέψεις, ίσως σε απαλλάξουν από το συγκεκριμένο φόρο». Δεν ήθελα ν ' ακούω μια τέτοια περίmωση ούτε σαν κόλπο για να γλιτώσουμε χρήματα. «Εμείς όμως δεν . . .» «Ξέρω», με διέκοψε. «Δεν έχουμε πρόθεση να μείνουμε στο Ιράν», συνέχισα. «Θα παρα­ μείνουμε μόνο για δυο εβδομάδες και μετά θα γυρίσουμε αμέσως πί­ σω». «Ναι», είπε. Τότε εκείνος κι ο Μουντί άρχισαν να μιλούν στα φαρσί. Έτρεμα από φόβο ως την ώρα που μπήκαμε στο αεροπλάνο. Ήθελα να φωνάξω, να γυρίσω και να τρέξω μακριά, αλλά το σώμα μου δεν υπάκουε στην καρδιά μου. Με τη Μαχτόμπ να κρατά μ ' εμπιστοσύνη το χέρι μου, περπατήσαμε ως το αεροπλάνο, βρήκαμε τις θέσεις μας και δέσαμε τις ζώνες μας. Στη διάρκεια της mήσης για την Κύπρο, ξαναζύγισα το δίλημμα στο Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

394

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

μυαλό μου. Την ώρα που οι τροχοί άγytζΑV το μεσoγεtαKό νησί, ήξερα πως είχε φτάσεl η τελευταία μου ευκαφία. Θα ' παφνα τη Μαχτόμπ, θα τρέχαμε έξω από το αερoπλάvo κω θα παίρναμε την ΕΠόμενη πτήση για το σπίη μας. Σκεφτόμουν σοβαρά αυτήν την τελευταία ΕΠιλογή που μου είχε μείνει, αλλά στ ' αφηά μου ηxoύσαv τα λόγια του δικηγόρου. «Δεν έχει KΆVεl τίποτα κακό. Δεν μπορείς να τον εμποδί­ σεις από το δικαίωμά του να πάρει την κόρη του κω να ΕΠlΟκεφτεί την πατρίδα του». /V\λά όπως κω να ' χε, δεν μπορούσα να φύγω από το αερoπλάvo. Καθώς φτΆVαμε στο αεροδρόμlΟ, μας εξήγησαv πως θα μέναμε ελά­ )(1στα στην Κύπρο. Οι ΕΠιβάτες που συνέ)(1ζΑV για ΤεXερΆVη θα παρέ­ μεναv στο αεροσκάφος. Πέρασαv μόνο λίγα λεπτά. Σύντομα ήμαστε κω πάλι έτοιμοι γι ' απογείωση. Η μύτη του αεροπλάνου όρμησε προς τα πάνω, οι τροχοί άφησαv το έδαφος. Ένιωσα ης μηxαvές να μας μεταφέρουν στον oυΡΑVό. Δίπλα μου, η Μαχτόμπ λαyOKOψότΑV εξαντλημένη από το μακρύ ταξίδι μας. Ο Μουντί διάβαζε κάποlΟ ιρανικό βιβλίο. Καθόμουν στη θέση μου έντρομη, σοκαρισμένη . Γνώριζα τον προο­ ρισμό μου, αλλά δε γνώριζα τη μοίρα μου.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

24

Η

ΤΕΤΑΡΤΗ ΤΗΣ 29ης IΑΝΟΥΑΡΙΟΥ του 1986 ξημέρωσε παγωμένη και σκυθρωπή σαν τη διάθεσή μου. Είδα στον καθρέφτη ένα κατακόκκι­ νο πρόσωπο, πρησμένο aπό το κλάμα μιας ολόκληρης νύχτας. Ο Μουντί πήγε τη Μαχτόμπ ως το σχολικό και μου είπε πως θα πηγαί­ ναμε στα γραφεία της Swissair για να τους δώσω το διαβατήριό μου, το οποίο θα κρατούσαν ως την επιβίβασή μου στο αεροπλάνο την Παρασκευή. «Πρέπει να πάω στο ταβαvέ με τη Σαμσί και τη χανούμ Χακίμ», του θύμισα. Δεν μπορούσα ν ' αγνοήσω τη δέσμευση που είχα με τη σύ­ ζυγο του ιερωμένου. «Θα πάμε πρώτα στη Swissair», μου είπε. Μας πήρε κάμποση ώρα να φτάσουμε, γιατί τα γραφεία της εταιρίας ήταν στην άλλη άκρη της πόλης. Όσο ήμαστε στο ταξί διασχίζοντας τους δρόμους, σκεφτόμουν τα ψώνια. Θα μας άφηνε ο Μουντί να πάμε τρεις γυναίκες μόνες μας; Θα μπορούσα κάποια στιγμή ν ' aπομακρυν­ θώ για να τηλεφωνήσω; Προς μεγάλη μου λύπη, ο Μουντί με συνόδεψε στο σπίτι της Σαμσί. «Τι συμβαίνει;» ρώτησε η Σαμσί βλέποντας το πρόσωπό μου. Δε μίλησα. «Πες μου τι συμβαίνει;» με ξαναρώτησε. Ο Μουντί έστεκε aπειλητικός πάνω μας. «Απλά δε θέλω να πάω στην Αμερική», Φώναξα κλαίγοντας. «ο Μουντί λέει πως πρέπει να φροντίσω για κάποιες δουλειές εκεί, θέλει να πάω �αι να τα πουλήσω όλα. Εγώ δε θέλω να πάω». Η Σαμσί γύρισε προς το μέρος του ΜουντΙ «Δεν μπορείς να την αναγκάσεις να φροντίσει δουλειές μια τέτοια στιγμή. Άσ ' τη να πάει λίγες μέρες να δει τον πατέρα της». «Όχι», γρύλισε ο ΜουντΙ «ο πατέρας της δεν είναι στ ' αλήθεια άρρωστος. Είναι κόλπο. Τα έχουν κανονίσει κρυφά όλα». «Είναι άρρωστος!» Φώναξα. «ο μπαμπάς είναι στ ' αλήθεια άρρω­ στος και το ξέρεις».

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

396

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο Υ/ΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Μπροστά στη Σαμσί και στη Ζαρί, ο Μουντί κι εγώ αφήσαμε το μίσος μας να ξεχυθεί. «Πιάστηκες στην παγίδα που έστησες η ίδια!» μου Φώναξε έξαλλος ο Μουντί. «Ήταν κόλπο για να πας στην Αμερική. Τώρα θα πας, θα πας και θα στείλεις όλα τα χρήματά μας εδώ». «Όχι», του απάντησα φωνάζοντας. Ο Μουντί γράπωσε το μπράτσο μου και μ ' έσυρε προς την πόρτα. «Φεύγουμε». «Γνήσιας Μποζόργκ», παρατήρησε η Σαμσί. «Ηρεμήστε. Πρέπει να το συζητήσετε». «Φεύγουμε!» επανέλαβε ο Μουντί. Ενώ μ ' έσπρωχνε βίαια έξω, γύρισα και Φώναξα κλαίγοντας στη Σαμσί και στη Ζαρί: «Βοηθήστε με, σας παρακαλώ. Εμποδίστε τον να μας κάνει κακό». Ο Μουντί έκλεισε με θόρυβο την πόρτα. Κρατώντας με σφιχτά από το μπράτσο, μ ' έσυρε στο παγωμένο πεζοδρόμιο προς την κατεύθυνση των Χακίμ. Ήταν περίπου δεκαπέ­ ντε λεπτά απόσταση με τα πόδια και μου φώναζε σ ' όλο το δρόμο προσβάλλοντάς με συνέχεια με όσα αισχρόλογα μπορούσε να θυμη­ θεί. Οι βρισιές του δε με πλήγωσαν τόσο βαθιά, όσο όταν μου είπε «Δε θα ξαναδείς ποτέ τη Μαχτόμπ!» Καθώς πλησιάζαμε στο σπίτι των Χακίμ, μου είπε «Σήκωσε το κορμί σου. Μη χύσεις ούτε ένα δάκρυ μπροστά στη χανούμ Χακίμ. Να μην καταλάβει τίποτα». Ο Μουντί αρνήθηκε το τσάι που μας πρόσφερε η χανούμ Χακίμ. «Ας πάμε στο ταβαvέ», είπε. Οι τρεις μας περπατήσαμε ως το κατάστημα του μαστζΈVΤ, χωρίς ο Μουντί ν ' αφήσει ούτε για μια στιγμή το μπράτσο μου. Αγοράσαμε φακές και γυρίσαμε πίσω στο σπίτι μας. Όλο το απόγευμα ο Μουντί ήταν απασχολημένος στο ιατρείο του. Δε μου μιλούσε καθόλου, μα μου έριχνε κάπου κάπου μια σιωπηλή ματιά σαν να με επιτηρούσε, κάτι που θα συνεχιζόταν για δυο ακόμα μέρες, μέχρι την ώρα που θα επιβιβαζόμουν στο αεροπλάνο για την Αμερική. Η Μαχτόμπ γύρισε από το σχολείο κι αφού σιγουρεύτηκε πως ο πατέρας της ήταν απασχολημένος ήρθε να με βρει στην κουζίνα. «Μα­ μά, πάρε με μαζί σου στην Αμερική, σήμερα», μου είπε ξαφνικά. Ή­ ταν η πρώτη φορά στους τόσους μήνες που η Μαχτόμπ μιλούσε έDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

397

τσl. Ήξερε κι εκείνη πως ο χρόνος μας είχε εξαντληθεί. Την πήρα στην αγκαλιά μου κι άρχισα να την κανακεύω. Τα δά­ κρυά μου ενώθηκαν με τα δικά της. «Μαχτόμπ, δεν μπορούμε να φύγουμε», της είπα. «Μα μη στεναχωριέσαι, δε θα σ ' αφήσω μόνη στην Τεχεράνη. Δε θα πάω στην Αμερική χωρίς εσένα». Πώς μπορούσα όμως να πραγματοποιήσω την υπόσχεσή μου ; Κι αν ο Μουντί μ ' έσερνε ως το αεροπλάνο φωνάζοντας και χτυπώντας με; Συνειδητοποίησα πως θα το έκανε και κανείς δε θα σκεφτόταν να τον σταματήσεΙ. Θα μπορούσε ακόμη και να με ναρκώσεΙ. Θα μπορούσε να κάνει οτιδήποτε για να με διώξει. Η Φερεστέ ήρθε αργά το απόγευμα να με αποχαιρετήσεΙ. Ήξερε πως ήμουν άσχημα και προσπάθησε να με παρηγορήσει όσο καλύτερα μπορούσε. Είχα αποκαλυφτεί πια και σ ' αυτήν, και στις άλλες φίλες μου και στον Μουντί. Δεν μπορούσα να υποκρίνομαι άλλο την ευτυ ­ χισμένη σύζυγο ενός μουσουλμάνου . Τι νόημα είχε άλλωστε; Ο Μουντί έκανε αισθητή την παρουσία του ζητώντας μου να του φτιάξω τσάΙ. Ζήτησε να μάθει από τη Φερεστέ αν είχε νέα από τον άντρα της κι αυτό έγινε αιτία για νέα δάκρυα. Ο καθένας είχε το δικό του πόνο. Σε παρακαλώ, Θεέ μου , προσευχήθηκα, σε παρακαλώ, κάνε η Μα­ χτόμπ κι εγώ να γλιτώσουμε από τον Μουντί. Σε παρακαλώ, σε πα­ ρακαλώ! 'Ακουσα το ασθενοΦόρο ή το φαντάστηκα; Είδα πράγματι τα φώτα του ν ' αναβοσβήνουν στα παράθυρα και ν ' αντανακλούν στους τοί­ χους του σπιτιού ή τα ονειρεύτηκα όλα αυτά; Δεν είχε βάλει τη σει­ ρήνα του . Είχε απλά σταματήσει έξω από την πόρτα μας. Ήταν μια omaσia. Κάποιο επείγον περιστατικό! Ο Μουντί έπρεπε να πάει στο νοσο­ κομείο. Τα μάτια του έπεσαν στα δικά μου . Κύματα μίσους, απόγνωσης κι αμφιβολίας ξεχύθηκαν ανάμεσά μας χωρίς να βγάλουμε μιλιά. Πώς θα πήγαινε στο νοσοκομείο και θα μ ' άφηνε χωρίς επίβλεψη; Τι μπορούσα να κάνω; Πού μπορούσα να τρέξω; Δίστασε για μια στιγμή, ταλαντεύ­ τηκε ανάμεσα στη βαθιά του καχυποψία για μένα και στην υποχρέωση του επιστήμονα για το καθήκον του . Δεν μπορούσε ν ' αρνηθεί να πάει στο νοσοκομείο, μα ούτε και να χαλαρώσει την επιτήρησή του . Η Φερεστέ διαισθάνθηκε τις διαστάσεις του δράματος. «Θα μείνω μαζί της μέχρι να γυ ρίσεις», είπε στον Μουντί. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

398

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΓΙ - ΟΥ/ΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Χωρίς άλλη κουβέντα ο Μουντί άρπαξε την ιατρική του τσάντα κι όρμησε έξω στο ασθενοΦόρο που τον περίμενε. Είχε Φύγει. Δεν ήξερα πότε θα ξαναγύριζε. Μπορεί σε πέντε ώρες, μπορεί σε μιάμιση -ανάλογα με τη σοβαρότητα του επείγοντος πε­ ριστατικού. Το μυαλό μου βγήκε από το λήθαργό του. Αυτή ήταν η ευκαιρία για την οποία προσευχόμουν, είπα στον εαυτό μου. Κάνε κάτι! Τώρα! Η Φερεστέ ήταν καλή φίλη, αξιαγάπητη κι απόλυτα έμπιστη. Θα μπορούσα ν ' ακουμπήσω τη ζωή μου στα χέρια της, μα δεν ήξερε τίποτα για τον Εμαχί, τίποτα για τις κρυφές ίντριγκες της ζωής μου. Για το δικό της το καλό δεν μπορούσα να την ανακατέψω σ ' όλα αυτά. Ο άντρας της ήταν φυλακή για σκέψεις ενάντια στο καθεστώς κι αυτό από μόνο του έκανε την κατάστασή της επισφαλή . Δεν μπο­ ρούσα να προστεθώ κι εγώ στους κινδύνους που αντιμετώπιζε. Άφησα λίγα λεπτά να περάσουν, αναζητώντας μια μικρή πίστωση χρόνου. Ύστερα της είπα, προσπαθώντας να κάνω τη φωνή μου ν ' ακουστεί απόλυτα φυσική . «Πρέπει να βγω να πάρω λίγα λουλούδια για το δείπνο το βράδυ». Ήμαστε καλεσμένοι στο σπίτι της γειτόνισσάς μας της Μαλιχέ, για ένα ακόμη αποχαιρετιστήριο δείπνο. Η δικαιολογία μου ήταν πιστευτή, οι καλοί τρόποι απαιτούσαν λουλούδια. «Εντάξει, θα σε πάω εγώ με το αυτοκίνητο», μου είπε η Φερεστέ. Πάρκαρε έξω από το ανθοπωλείο μερικά τετράγωνα παραπέρα, και, καθώς άνοιγε την πόρτα για να βγει έξω, της είπα: «Άσε μας εδώ. Χρειάζομαι λίγο καθαρό αέρα. Θα γυρίσουμε αργότερα με τη Μα­ χτόμπ στο σπίτι με τα πόδια». Η δικαιολογία μου ακούστηκε γελοία και στα ίδια μου τ ' αυτιά. Κανείς δεν ήταν δυνατό να χρειάζεται καθαρό αέρα με τόσο πάγο και χιόνΙ. «Σε παρακαλώ, άσε με να σας πάω πίσω με τ ' αυτοκίνητο», επέμενε η Φερεστέ. «Όχι, στ ' αλήθεια χρειάζομαι καθαρό αέρα. Θέλω να περπατήσω». Έγειρα προς το μέρος της και την αγκάλιασα. «Άφησέ μας», επανέ­ λαβα. «Φύγε εσύ. Και σ ' ευχαριστώ για όλα». Τα μάτια της γέμισαν δάκρυα την ώρα που μου έλεγε: «Εντάξει». Η Μαχτόμπ κι εγώ βγήκαμε από το αυτοκίνητο και την είδαμε ν ' απομακρύνεταΙ. Ο κρύος αέρας μας χτυπούσε στο πρόσωπο, μα δε μ ' ένοιαζε. Θα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

399

τον ένιωθα αργότερα. Η Μαχτόμπ δε μου έκανε καμιά ερώτηση. Αλλάξαμε δυο ραδιοταξί και φύγαμε μακριά από την περιοχή για να σβήσουμε τα ίχνη μας. Στο τέλος κατεβήκαμε σ ' ένα δρόμο σκεπα­ σμένο ολότελα από το χιόνι και βρήκαμε έναν τηλεφωνικό θάλαμο. Με τρεμάμενα χέρια σχημάτισα τον προσωπικό αριθμό του Eμαχi. Απάντησε αμέσως. «Αυτή είναι η τελευταία ευκαιρία που έχω», του είπα. «Πρέπει να φύγω τώρα». «Χρειάζομαι χρόνο», μου απάντησε ο Εμαχί. «Δεν είναι ακόμη όλα έτοιμα». «Όχι. Θα πρέπει από δω και πέρα να ρισκάρουμε. Αν δε φύγω τώρα, δεν πρόκειται ποτέ να ξαναπάρω τη Μαχτόμm>. «Εντάξει. Έλα λοιπόν». Μου έδωσε τη διεύθυνση ενός διαμερίσμα­ τος δίπλα σχεδόν στο γραφείο του και με προειδοποίησε να σιγουρευ­ τώ πως δε με ακολουθούσε κανένας. Κρέμασα το ακουστικό και γύρισα στη Μαχτόμπ να της πω τα υπέροχα νέα. «Μαχτόμπ», άρχισα, «φεύγουμε για την Αμερική». Έκπληκτη, την είδα να κλαίει. «Τι συμβαίνει;» τη ρώτησα. «Το απόγευμα εσύ δεν ήσουν που μου ζητούσες να σε πάω σήμερα κιόλας στην Αμερική;» «Ναι», κλαψούρισε. «Θέλω να πάω στην Αμερική, μα όχι τώρα α­ μέσως. Θέλω πρώτα να γυρίσουμε στο σπίτι να πάρω το λαγουδάκι μου». Έκανα προσπάθεια να παραμείνω ήρεμη. «Άκου», της είπα, «αγο­ ράσαμε το λαγό σου στην Αμερική, έτσι δεν είναι;» Κούνησε καταφα­ τικά το κεφάλι της. «Θ ' αγοράσουμε καινούριο στην Αμερική. Πες μου, θέλεις να πάμε στην Αμερική ή μήπως προτιμάς να γυρίσουμε πίσω στο σπίτι, στον μπαμπά;» Η Μαχτόμπ σκούπισε τα δάκρυά της. Είδα στα μάτια της εξάχρονης κόρης μου πως ήταν αποφασισμένη για όλα και κατάλαβα μεμιάς πως ο Μουντί δεν είχε καταφέρει ακόμη να την υποτάξεΙ. Το πνεύμα της λύγισε, μα δεν έσπασε. Δεν ήταν ένα υπάκουο lρανάκι, ήταν η απο­ φασισμένη Αμερικάνα κόρη μου. «Θέλω να πάω στην Αμερική», μου απάντησε αποφασιστικά. «Έλα γρήγορα», της είπα. «Πρέπει να πάρουμε πάλι ταξί».

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

25

Μ

« ππι;» ΡΩΤΗΣΕ Η ΚΟΠΕΜ, ανοίγοντας ελάχιστα την πόρτα, ίσα που άφηνε μια χαραμάδα. «Εγώ είμαι». Έκανε στο πλάι για να μπορέσουμε να μπούμε στο διαμέρισμα. Μας είχε πάρει περισσότερο από μια ώρα να φτάσουμε εκεί μέσα στη χιο­ νοθύελλα, αφού αναγκαστήκαμε για λόγους ασφαλείας ν ' αλλάξουμε πολλές φορές ραδιοταξί. Ο Εμαχί είχε έτσι αρκετό χρόνο μπροστά του να ξεκινήσει τις προετοιμασίες για την ξαφνική μας πτήση. «ο Εμαχί μου είπε, αν πεινάτε, να σας φέρω κάτι να φάΤΘ>, μας πρότεινε η κοπέλα. Δεν πεινούσα, μα ούτε κι η Μαχτόμπ. Το μόνο πράγμα που δε σκεφτόμαστε αυτήν την ώρα ήταν το φαγητό. Συνειδητοποίησα ό­ μως πως δεν έπρεπε από δω και πέρα να χάνουμε καμιά ευκαιρία για να παίρνουμε δυνάμεις, αφού ήμουν κάτι παραπάνω από σίγου­ ρη πως μας περίμεναν πολλές δυσκολίες κι εκείνη τη νύχτα, μα και τις επόμενες μέρες και νύχτες που θα ταξιδεύαμε χέρι χέρι με τον κίνδυνο. «Ναι, αν σας είναι εύκολο», της απάντησα. Η κοπέλα φόρεσε ένα μαύρο ρουσαρί, κρύβοντας έτσι τα νεανικά χαρακτηριστικά της. Σκέφτηκα πως ίσως ήταν κάποια φοιτήτρια. Τι να ήξερε άραγε για μας Τι σχέση είχε με τον Εμαχί;» «Θα γυρίσω γρήγορα», μας είπε. Μας άφησε μόνες μας στο νέο μας περιβάλλον κι εγώ έτρεξα γρή­ γορα να κλείσω τις κουρτίνες. Το διαμέρισμα ήταν μικρό κι ακατάστατο, αλλά σίγουρα ήμαστε πιο ασφαλείς εδώ από τους δρόμους. Στο καθιστικό υπήρχε ένας παλιός καναπές απ ' αυτούς που γίνονται κρεβάτι, μα τα μισά του ελατήρια ήταν σπασμένα. Δεν είδαμε κρεβάτι στην κρεβατοκάμαρα' μόνο διά­ φορα στρώματα σκορπισμένα στο πάτωμα. Ο Φόβος είναι μεταδοτικός κι έβλεπα το δικό μου ν ' αντανακλάται στα μάτια της Μαχτόμπ. Είχε άραγε γυρίσει ο Μουντί στο σπίτι τώρα; Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

401

Και αν ναι, ποιος μπορούσε να με καθησυχάσει πως δε θα είχε καλέσει την αστυνομία; Τα μάτια της Μαχτόμπ δεν έδειχναν όμως μόνο φόβο. Βαθιά μέσα τους υπήρχε ακόμη ενεργητικότητα κι ελπίδα. Τουλάχιστον είχαμε πάρει την απόφαση να δράσουμε. Για καλό ή για κακό, οι εξουθενω­ τικοί μήνες της αδράνειας ήταν πια παρελθόν για μας. Ερωτήσεις γεμάτες αγωνία βασάνιζαν συνέχεια το μυαλό μου. Κι αν δεν καταφέρναμε να φύγουμε γρήγορα από την Τεχεράνη; Πόσες νύχτες θα μέναμε ακόμη εδώ; Το είχα ακούσει πολλές φορές να το λένε πως η μόνη ελπίδα για μια πετυχημένη απόδραση ήταν να την έχει προετοιμάσει κανείς από πριν, ακόμη και στην παραμlκρότερή της λεπτομέρεια. Εμείς όμως ήμαστε η εξαίρεση του κανόνα. 'Αρπαξα το τηλέφωνο κι ακολουθώντας τις οδηγίες που μου είχε δώσει, πήρα τον Εμαχί για να του πω πως φτάσαμε. «Αλό», άκουσα τη γνώριμη φωνή στην άλλη άκρη της γραμμής. «Φτάσαμε», του είπα. «Μπέτι!» Φώναξε. «Είμαι τόσο χαρούμενος που βρίσκεστε ασφαλείς πια στο διαμέρισμα. Μην ανησυχείς. Όλα θα πάνε καλά. Θα σε φρο­ ντίσουμε. Έχω κιόλας επικοινωνήσει με τα κατάλληλα πρόσωπα κι ετοιμάζω κάτι γι ' απόψε. Τίποτα δεν είναι ακόμη έτοιμο, μα ελπίζω πως θα τα καταφέρουμε στο τέλος». «Μόνο κάνε γρήγορα, σε παρακαλώ». «Μην ανησυχείς. Όλα θα πάνε καλά», μου είπε. Μετά πρόσθεσε «Η κοπέλα θα σας φέρεl φαγητό και μετά θα φύγεl. Εγώ, θα έρθω πρωί πρωί αύριο για να σας φέρω πρωινό. Εσείς, όμως πρέπει να μείνετε μέσα. Μη βγείτε από το σπίτι και μείνετε μακριά από τα παράθυρα. Για ό,τι θελήσεις τηλεΦώνησέ μου. Κι αν χρειαστεί μη διστάσεις να μου τηλεφωνείς όλη τη νύχτα». «Εντάξει». «Τώρα μόλις σκέφτηκα κάτι, και θα ήθελα να το σημειώσεις», μου είπε. Άφησα το ακουστικό κι έβγαλα από το πορτοφόλl μου ένα στιλό κι ένα κομμάτι χαρτί. «Για να σε βγάλουμε από την Τεχεράνη πρέπει να κερδίσουμε χρόνο από τον άντρα σου. Θέλω να του τηλεφωνήσεις. Πρέπει να τον πείσεις πως υπάρχει πιθανότητα να γυρίσεις πίσω». «Δε θέλω να τηλεφωνήσω στον Μουντί», διαμαρτυρήθηκα. «Το ξέρω, μα πρέπει να το κάνεις». Μου έδωσε οδηγίες, τι ακριβώς θα έπρεπε να του πω κι εγώ τις σημείωσα. Λίγο μετά το τηλεΦώνημά μου στον Εμαχί, γύρισε η κοπέλα κουβαDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

402

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΝΑΜ ΧΟΦΕΡ

λώντας μας φανlκή πίτσα -λίγη σάλτσα ντομάτα, χάμπουργκερ σε ξερό λσβάς- και δυο μπουκάλια κόκα κόλα. Την ευχαριστήσαμε κι εκείνη έφυγε γρήγορα, τελειώνοντας εκεί την αποστολή της. «Δε θέλω να τη Φάω», μου είπε η Μαχτόμπ κοιτάζοντας την άνοστη πίτσα. Ούτε κι εγώ ήθελα. Για την ώρα τρεφόμαστε με αδρεναλίνη. Κοίταξα τις σημειώσεις που είχα γράψει βιαστικά, τις καθαρόγραψα, τις μελέτησα και τις είπα μια φορά απέξω. Ύστερα συνειδητοποίησα πως όλα αυτά τα έκανα απλά και μόνο για ν ' αναβάλω το τηλεΦώ­ νημα. Σήκωσα διστακτικά το ακουστικό και σχημάτισα τον αριθμό του σπιτιού μας. Ο Μουντί απάντησε από το πρώτο κουδούνισμα. «Εγώ είμαι», του είπα. «Πού είσαι;» μ ' έκοψε απότομα. «Στο σπίτι κάποιου φίλου». «Ποιανού φίλου;» «Δεν πρόκειται να σου πω». «Έλα αμέσως στο σπίτι», με διέταξε. Ο τρόπος του Μουντί ήταν όπως πάντα εριστικός, μα εγώ συνέχισα να του μιλώ ήρεμα ακολουθώντας τις οδηγίες του Εμαχί. «Έχουμε μερικά πράγματα να συζητήσουμε», του είπα. «Πρέπει να δώσουμε μια λύση στο πρόβλημά μας, αν είναι κάτι που το θέλεις κι εσύ». «Και βέβαια το θέλω», η φωνή του μαλάκωσε λίγο, είχε αρχίσει να προσποιείται πάλι. « Έλα σπίτι και τα βρίσκουμε», μου πρότεινε. «Δε θέλω να μάθει κανείς όσα έχουν συμβεί ανάμεσά μας» , του είπα. «Δε θέλω να κάνεις καμιά κουβέντα στον Μαμάλ ή στον Ματζίντ ή στην αδερφή σου ή σε οποιονδήποτε άλλον. Αν πρόκειται να υπάρξει κάποια λύση, είμαστε εμείς που θα τη βρούμε, γι ' αυτό θα πρέπει να κουβεντιάσουμε όσο είναι ακόμη καφός. Αυτές τις τελευταίες μέρες άφησες πάλι τον Μαμάλ να ξαναμπεί στη ζωή σου και τα πράγματα πήγαν κατά διαβόλου για μας. Δεν πρόκειται να δεχτώ να κουβεντιά­ σω τίποτα, αν δε συμφωνήσεις πρώτα σ ' αυτό». Του Μουντί δεν του πολυάρεσε ο προκλητικός τόνος της φωνής μου. «Γύρνα σπίτι και θα τα κουβεντιάσουμε όλα αυτά», μου επανέλαβε. «Αν έρθω σπίτι, το ξέρω πως θα έχεις τον Μαμάλ πίσω από την πόρτα για ν ' αρπάξει τη Μαχτόμπ κι ύστερα θα με κλειδώσεις μέσα, όπως μ ' έχεις απειλήσει πως θα το κάνεις» . Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩPlΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

Ο Μουντί είχε σαστίσει, δεν ήξερε πώς ακριβώς έπρεπε να μου φερθεί. Ο τόνος της φωνής του μαλάκωσε. «Δεν πρόκειται να κάνω κάτι τέτοιο. Ακύρωσα όλα μου τα ραντεβού γι ' αύριο. Έλα σπίτι. Θα φάμε πρώτα κι ύστερα θα έχουμε όλη τη νύχτα μπροστά μας για να κουβεντιάσουμε». «Δεν πρόκειται να μπω στ ' αεροπλάνο την Παρασκευή». «Δεν μπορώ να σου το υποσχεθώ αυτό». «Λοιπόν, σ ' το λέω από τώρα, δεν πρόκειται να μπω στ ' αεροπλάνο την Παρασκευή». Ένιωσα πως είχα αρχίσει να υψώνω τον τόνο της φωνής μου. Συγκρατήσου, προειδοποίησα τον εαυτό μου. Δεν είναι ώρα για καβγά. Πρέπει να κερδίσεις χρόνο, όχι να καβγαδίσεις. Από την άλλη άκρη της γραμμής άκουσα τον Μουντί να μου φω­ νάζει. «Δεν πρόκειται να σου δώσω καμιά υπόσχεση! Γύρισε τώρα αμέσως στο σπίτι! Σου δίνω μισή ώρα διορία για να γυρίσεις, αλλιώς θα κάνω αυτό που πρέπει να κάνω». Εννοούσε πως θα καλούσε την αστυνομία, κι έτσι έπαιξα κι εγώ το τελευταίο μου χαρτί, όπως ακριβώς με είχε συμβουλέψει ο Εμαχί. «Άκουσέ με καλά», του είπα αποφασιστικά, «εξασκείς την ιατρική χωρίς άδεια. Αν μου δημιουργήσεις πρόβλημα, θα σε καταγγείλω στην κυβέρνηση». Ο τόνος του Μουντί μαλάκωσε αμέσως. «Μην το κάνεις αυτό, σε παρακαλώ. Χρειαζόμαστε τα χρήματα. Ό,τι κάνω το κάνω για το καλό μας. Το μόνο που σου ζητώ είναι να γυρίσεις στο σπίτι». «Θα το σκεφτώ», του είπα κι έκλεισα το τηλέφωνο. Δεν ήξερα τι θα έκανε τώρα ο Μουντί, μα ήμουν σίγουρη πως δε θα καλούσε την αστυνομία. Η απειλή μου θα τον εμπόδιζε -τουλά­ χιστο γι ' απόψε. . Έστρεψα την προσοχή μου στη Μαχτόμπ, που είχε παρακολουθήσει την κουβέντα μου με τον πατέρα της από την αρχή ως το τέλος. Μιλήσαμε για το ταξίδι μας στην Αμερική. «Είσαι σίγουρη πως αυτό είναι που θέλεις» τη ρώτησα. «Το ξέρεις καλά πως, αν φύγουμε τώρα, δε θα ξαναδείς ποτέ πια τον πατέρα σου». «Το ξέρω», μου απάντησε, «μα θέλω πολύ να πάμε στην Αμερική». Η ικανότητά της ν ' αντιμετωπίζει τέτοιου είδους καταστάσεις με ξάφ­ νιασε γι ' άλλη μια φορά. Η αποφασιστικότητα που διέκρινα στ η φωνή της ήταν καθοριστική για μένα. Δεν υπήρχε επιστροφή πια. Περάσαμε αρκετές ώρες κουβεντιάζοντας με έξαψη, γεμάτες νο­ σταλγία για την Αμερική. Λείπαμε τόσον καιρό! Τη φλυαρία μας διέDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

404

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤI - Ο YlΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

Komav μόνο τα τηλεφωνήματα του Εμαχί, που μας πήρε αρκετές φορές για να μας ρωτήσει πώς περνούσαμε και να μας δώσει κάποιες αόριστες αναφορές για την πορεία των σχεδίων του. Τελευταία φορά μάς πήρε στις δώδεκα και μισή. «Δε θα σας ξανα­ τηλεφωνήσω απόψε», μας είπε «Χρειάζεστε αρκετό ύπνο, γιατί οι μέ­ ρες που θ ' ακολουθήσουν θα είναι δύσκολες. Κοιμηθείτε τώρα, θα σας ξαναπάρω το πρωί». Πέσαμε με τη Μαχτόμπ στον ξεχαρβαλωμένο καναπέ και περάσαμε πολλές ώρες με προσευχές κι ατέλειωτα στριφογυρίσματα στο στρώ­ μα. Η Μαχτόμπ κατάφερε να κοιμηθεί, μα εγώ έμεινα ξάγρυπνη όλο το βράδυ μέχρι το χάραμα, κι είδα το αχνό φως της μέρας να μπαίνει στο δωμάτιο. Τότε περίπου ήταν που τηλεφώνησε ο Εμαχί για να μας πει πως θα ερχόταν να μας δει. Έφτασε γύρω στις εφτά, κουβαλώντας μια τσάντα γεμάτη από ψω­ μί, τυρί φέτα, ντομάτες, αγγούρια, αβγά και γάλα. Έφερε ακόμη βιβλία ζωγραφικής και χρωματιστά μολύβια για τη Μαχτόμπ, ρούχα και τα πράγματα που είχα αφήσει στο γραφείο του την Τρίτη. Μου χάρισε μια ακριβή δερμάτινη τσάντα -σαν αποχαιρετιστήριο δώρο. «Όλη τη νύχτα δούλευα,' ήρθα σ ' επαφή με διάφορους ανθρώ­ nOUQ>, μου είπε. «Το σχέδιό μας είναι να φύγετε μέσω Τουρκίας». Μέσω Τουρκίας! αναπήδησα στο κάθισμά μου. Πτήση για το Μπα­ ντάρ Αμπάς και μετά με ταχύπλοο στον Περσικό Κόλπο -mήση για το 2αχιντάν και πέρασμα με τους λαθρεμπόρους στο Πακιστάν, πτήση για το Τόκιο με δανεικό διαβατήριο- ήταν οι εναλλακτικές λύσεις που είχαμε σκεφτεί στο παρελθόν. Η Τουρκία ήταν πάντα λύση ανά­ γκης για τον Εμαχί. Μου είχε πει πως η απόδραση μέσω Τουρκίας δεν ήταν μόνο πιο κουραστική σωματικά, αλλά και πιο ριψοκίνδυνη εξαι­ τίας των ανθρώπων που θα έπαιρναν μέρος σ ' αυτήν. «Τώρα που εξαφανίστηκες, δεν μπορείς να βγεις αεροπορικώς από τη χώρα», μου εξήγησε. «Πρέπει να φύγεις από την Τεχεράνη με αυ­ τοκίνητο. Είναι βέβαια πολύωρη η οδήγηση ως τα τουρκικά σύνορα, είναι όμως και το πιο κοντινό πέρασμα». Είχε κανονίσει με κάποιον να μας πάει με αυτοκίνητο ως την Ταυρίδα, στο βορειοδυτικό τμήμα του Ιράν, και μετά ακόμη δυτικότερα ως τα σύνορα που θα τα περνούσαμε μ ' ένα ασθενοΦόρο του Ερυθρού Σταυρού. «Θέλουν να τους δώσω τριάντα χιλιάδες αμερικάνικα δολάρια», μου είπε ο Εμαχί. «Είναι πάρα πολλά. Προσπαθώ να τους κατεβάσω την τιμή . Τους έριξα στα δεκα­ πέντε χιλιάδες αλλά κι αυτά πολλά είναι». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

405

«Εντάξει, κλείσε τη συμφωνία», του είπα. Δεν ήξερα πόσα λεφτά είχαν μείνει στους λογαριασμούς μας στην πατρίδα, αλλά δε μ ' ένοια­ ζε. Θα ' βρισκα χρήματα οπωσδήποτε. Ο Εμαχί κούνησε το κεφάλι του. «Όχι, είναι πολλά», μου είπε. Ξαφνικά συνειδητοποίησα πως μιλούσαμε για δικά του λεφτά, κι όχι για δικά μου. Που θα τα πλήρωνε τώρα και μάλιστα χωρίς καμιά εγγύηση πως θα έφτανα στην Αμερική κάποια στιγμή για να του τα επιστρέψω. «Θα προσπαθήσω να τους πείσω με λιγότερα», μου είπε. «Έχω πολλά να κάνω σήμερα. Αν χρειαστείς τίποτα, τηλεΦώνησέ μου στο γραφείο». Η Μαχτόμπ κι εγώ περάσαμε μια μέρα γεμάτη υπερένταση, καθισμέ­ νες πλάι πλάι μιλούσαμε και προσευχόμαστε. Πού και πού, έπαιρνε κάποιο από τα βιβλία της ζωγραφικής της, μα ήταν ολοΦάνερο πως το μυαλό της ήταν αλλού. Βημάτιζα πάνω κάτω στα παλιά περσικά χαλιά, με ανάμικτα αισθήματα χαράς κι ανησυχίας. Μήπως ήμουν εγωίστρια; Μήπως διακινδύνευα τη ζωή της κόρης μου; Μήπως θα ήταν καλύτερα γι ' αυτήν να μεγαλώσει εδώ με ή χωρίς εμένα από το να μη μεγαλώσει καθόλου; Ο Εμαχί ξανάρθε το μεσημέρι και μου δήλωσε πως είχε καταφέρει να κατεβάσει την τιμή στις δώδεκα χιλιάδες δολάρια. «Όπως νομίζεις», του είπα. «Δε με νοιάζει». «Δε νομίζω πως μπορώ να κατέβω κι άλλο». «Όπως νομίζεις», επανέλαβα. «Ωραία λοιπόν», μου είπε, προσπαθώντας να με καθησυχάσει. «Αυ­ τοί οι άνθρωποι δε θα σας πειράξουν. Σου το υπόσχομαΙ. Είναι καλοί. Τους έχω ελέγξει όλους και θέλω να είσαι σίγουρη πως, αν πίστευα ότι υπήρχε έστω και η παραμικρότερη πιθανότητα να σας κάνουν κακό, δε θα σας έστελνα μαζί τους. Δεν είναι η καλύτερη λύση, μα έπρεπε να δράσουμε όσο πιο γρήγορα μπορούσαμε. Μην ανησυχείς. Θα σας φροντίσουν πολύ». Η νύχτα της Πέμmης ήταν μια ακόμη νύχτα αγρύπνιας, που μου φάνηκε πως δε θα τέλειωνε ποτέ. Ο καναπές ήταν φοβερά άβολος, έτσι αποφασίσαμε αυτήν τη φορά να δοκιμάσουμε το πάτωμα, ξαπλώ­ σαμε λοιπόν πάνω στα στρώματα. Η Μαχτόμπ κοιμήθηκε με την α­ θωότητα της παιδικής ηλικίας, αλλά για μένα δεν υπήρχε πια ανάπαυ­ ση, ως την ημέρα που θα πήγαινα την κόρη μου στην Αμερική -ή θα πέθαινα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

./06

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο YfΛIAM ΧΟΦΕΡ

Νωρίς το πρωί της Παρασκευής ο Εμαχί ξανάρθε φορτωμένος αυ­ τήν τη φορά με τρόφιμα -μαγειρεμένο κοτόπουλο που το είχε τυλίξει με εφημερίδα και για τη Μαχτόμπ κορν φλέΙΚζ, που είναι πολύ δύσκο­ λο να βρεθούν στην Τεχεράνη. Ένα μαύρο τσαντόρ για μένα κι ένα μικρό πακέτο γερμανικές τσιχλόφουσκες. Όσο η Μαχτόμπ δοκίμαζε αυτήν τη ν εκλεκτή λιχουδιά, ο Εμαχί μας μιλούσε για την πορεία των ενεργειών που είχε κάνεΙ. «Προσπαθώ να συντονίσω τους χρόνους στα σχέδιά μας», μου είπε. «Είναι δύσκολο, γιατί οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που συνεργάζομαι δεν έχουν τηλέφωνο!» «Πότε φεύγουμε;» τον ρώτησα γρήγορα. «Δεν ξέρω ακόμα», μου απάντησε. «Γι ' αυτό θέλω να ξανατηλεφω­ ήσεις στον άντρα σου, αλλά όχι από αυτό το τηλέφωνο. Θα ξανάρθω ν α μεί ν νω με τη Μαχτόμπ, για να μπορέσεις να βγεις και να πάρεις από θάλαμο. Θα γράψουμε από πριν όλα όσα πρέπει να του πεις». «Εντάξει», συμφώνησα. Και οι δυο μας εμπιστευόμαστε απόλυτα τον Εμαχί. Η Μαχτόμπ δε θα δεχόταν να μείνει με κανέναν άλλον όσο θα έλειπα. Καταλάβαινε τα πάντα. Κούνησε το κεφάλι της δείχνοντάς μας πως συμφωνούσε με το σχέδιο του Εμαχί κι ύστερα μας χαμογέλασε μασώντας την τσιχλόφουσκά της. Εκείνο το απόγευμα βγήκα από το σχετικά ασφαλές διαμέρισμα του Εμαχί στους παγωμένους, επικίνδυνους δρόμους της Τεχεράνης. Για πρώτη φορά στον ενάμιση χρόνο που βρισκόμουν εδώ ένιωθα ευγνω­ μοσύνη για το τσαντόρ που φορούσα, αφού με βοηθούσε να κρύβομαι πίσω από την ανωνυμία. Ο κρύος αέρας με χαστούκιζε στο πρόσωπο την ώρα που πήγαινα προς τον τηλεφωνικό θάλαμο, ένα τετράγωνο πιο πέρα από το διαμέρισμα. Με ξυλιασμένα από το κρύο δάχτυλα άρπαξα το ακουστικό και σχημάτισα τον αριθμό. Έβγαλα το χαρτάκι με τις οδηγίες από το πορτοφόλι μου. Μου απάντησε ο Ματζίντ. «Πού είσαι;» με ρώτησε. «Πού είσαι;» Αγνόησα την ερώτησή του και τον ρώτησα κι εγώ. «Πού είναι ο Μουντί; Θέλω να του μιλήσω». ·«Δεν είναι εδώ. Πήγε στο αεροδρόμιο». «Πότε θα γυρίσει;» «Περίπου σε τρεις ώρες». «Θέλω να του μιλήσω για το πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί ανά­ ιεσά μας». «Ναι, κι αυτός το θέλεΙ. Έλα, σε παρακαλώ». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

407

«Καλά, τότε, θα έρθω αύριο με τη Μαχτόμπ ΚΟ1 το δικηγόρο μου ΚΟ1 θα τα κουβεντιάσουμε, μα δε θέλω να είναι κανένας άλλος εκεί. Πες του πως θα έρθω έξι με οχτώ. Μόνο εκείνη την ώρα μπορεί ο δικηγόρος μου», του είπα ψέματα. «Έλα έντεκα με δώδεκα», μου είπε ο Ματζίντ. «Ακύρωσε όλα τα αυριανά ραντεβού του, αλλά μη φέρνεις δικηγόρο». «Φοβάμαι», του είπα. «ο Μουντί με χτύπησε κΟ1 με κλείδωσε κάποτε κι εσύ και η οικογένειά σου δεν κάνατε τίποτα». «Μην ανησυχείς. Θα είμαι κι εγώ εδώ», ξανάπε ο Ματζίντ. Ήθελα από καιρό να δείξω την περιφρόνησή μου σε κάποιον από τους συγγενείς του Μουντί κΟ1 τώρα επιτέλους μου δινόταν η ευκαιρία. «Ξέρω από πρώτο χέρι πόσο καλό θα ' νΟ1 αυτό για μένα», του είπα ειρωνικά. «Την έχω ξανακούσει αυτήν την ιστορία κΟ1 παλιότερα. Α­ πλά, σε παρακαλώ, δώσ ' του το μήνυμα». Έκλεισα τρέμοντας από φόβο. Ήξερα γιατί ο Μουντί είχε πάει στο αεροδρόμιο. Για να πάρει το ιρανικό μου διαβατήριο από το γκισέ της Swissair. Δεν ήθελε να ρισκάρει την περίmωση να πήγΟ1να να το πάρω εγώ πριν απ ' αυτόν. Θα ήταν άραγε η αστυνομία το επόμενο βήμα του; Η κάλυψη που μου πρόσφερε το τσαντόρ δε μ ' εμπόδισε να νιώσω σαν να περπατούσα γυμνή στους δρόμους της Τεχεράνης την ώρα που γύριζα στο διαμέρισμα. Υπήρχαν παντού αστυνομικοί με προτε­ ταμένα τ ' αυτόματά τους. Νόμιζα πως όλοι έψαχναν για μένα. Ήξερα πως όποιοι κι αν ήταν οι κίνδυνοι της απόδρασης, θα έπρεπε να τους αντιμετωπίσουμε. Όσο τρομεροί κΟ1 κακοί κι αν ήταν οι λαθρέμποροι του βορειοδυτικού Ιράν, δε θα με απειλούσαν περισσό­ τερο από τον άντρα μου. Εκείνος ήταν σίγουρα ικανός ακόμη κΟ1 να σκοτώσει. Όταν γύρισα πίσω στο διαμέρισμα, ο Εμαχί μου είπα: «Φεύγετε απόψε». Έβγαλε ένα χάρτη και μου έδειξε την πορεία που θ ' ακολου­ θούσαμε, θα πηγαίναμε με αυrOKίνητo ως την Ταυρίδα, ακολουθώ­ ντας μια μακριά κΟ1 δύσκολη διαδρομή, και μετά θα συνεχiζαμε ακόμη πιο πέρα στην ορεινή χώρα που τον έλεγχό της μοιράζονταν Κούρδοι επαναστάτες κΟ1 περιπολίες πσΣVΤάρ. Οι Κούρδοι ήταν εχθρικοί τόσο στην κυβέρνηση του σάχη, όσο κΟ1 στον Αγιατολάχ. «Αν κάποιος σου μιλήσει, μην του δώσεις καμιά πληροφορία», μου είπε ο ΕμαχΙ «Μην τους πεις τίποτα για μένα, ούτε πως είσΟ1 Αμερικάνα, κουβέντα για τα σχέδιά μας». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

408

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - O YlΛlAM ΧΟΦΕΡ

Η ευθύνη της ομάδας των λαθρεμπόρων ήταν να μας πάει από την Τεχεράνη ως τα σύνορα, να μας περάσει στην Τουρκία μ ' ένα ασθε­ νοφόρο του Ερυθρού Σταυρού και τελικά να μας αφήσει στο Βαν, στα βουνά της ανατολικής Τουρκίας. Από κει και πέρα θα παίρναμε οι ίδιες τη ζωή μας στα χέρια μας. Μας προειδοποίησε ο Εμαχί, πως από δω και πέρα θα ζούσαμε παίρνοντας διαρκώς προφυλάξεις. Δε θα περνούσαμε τα σύνορα από κάποιο σημείο ελέγχου, για να μην ανα­ γκαστούμε να δείξουμε τ ' αμερικάνικα διαβατήριά μας. Οι τουρκικές αρχές θα θεωρήσουν σίγουρα ύποπτα τα χαρτιά μας κι αν μας πιάσουν δε θα μας στείλουν βέβαια πίσω στο Ιράν, μα όπως είναι φυσικό θα μας θέσουν υπό κράτηση, κι υπάρχει Φόβος να μας χωρΙσουν. Από το Βαν θα πάρουμε αεροπλάνο ή λεωφορείο για την Άγκυρα και μόλις φτάσουμε εκεί, το πρώτο πράγμα που θα κάνουμε θα είναι να πάμε κατευθείαν στην Αμερικανική Πρεσβεία. Μόνο τότε θα είμα­ στε απόλυτα ασφαλείς. Ο Εμαxi μου έβαλε στο χέρι μερικά κέρματα. «Παίρνε με από κάθε τηλεφωνικό θάλαμο που θα συναντάς στο δρόμο σου», μου είπε. «Πρόσεχε όμως τι θα λες». Κοίταξε για μια στιγμή προς το ταβάνΙ. «Εσφαχάν», είπε ύστερα, ήταν το όνομα μιας ιρανικής πόλης. «Αυτή θα είναι η συνθηματική λέξη μας για την Άγκυρα. Όταν φτάσεις εκεί, θα μου πεις πως είσαι στο Εσφαχάν». Ένιωθα έντονη την ανάγκη να ήταν και ο Εμαχί μαζί μας για να μας μιλά και να μας δίνει κουράγιο. Όσο έμενε κοντά μας ένιωθα ασφα­ λής. Τον είδα πάλι κάποια στιγμή να φεύγει βιαστικά για να ταχτοποιή­ σει τις τελευταίες λεπτομέρειες, ήταν Παρασκευή και η κίνηση στους δρόμους αυξημένη, αφού κάθε Παρασκευή είναι για τους μουσουλμά­ νους ό,τι είναι για μας το Σάββατο. Ήταν λοιπόν αυτή η τελευταία μας Παρασκευή στο Ιράν; Προσευ­ χήθηκα στο Θεό -στον Αλλάχ- να ήταν. Ένιωσα την ανάγκη να κάνω κάτι για ν ' απασχοληθώ. Τι θα έπαιρ­ να μαζι μου; Κοίταξα τη βαριά ταπισερί που είχα κουβαλήσει στο γραφείο του Εμαχί την Τρίτη. Τι σ ' έπιασε, σκέφτηκα. Δεν τη χρειά­ ζεσαι. ΤΙποτα από όλα αυτά δε χρειάζεσαι. Να πας στο σπίτι σου θέλεις, αυτό είναι όλο. Θ ' άφηνα την ταπισερί και τη ζαφορά εδώ. Τα κοσμήματα θα μπορούσα ίσως να τα κρύψω κάπου και χρεια­ ζόμουν βέβαια το ρολόι μου για να κοιτώ την ώρα. Τα έχωσα κι αυτά στην τσάντα μου μαζί μ ' ένα νυχτικό για τη Μαχτόμπ και μια αλλαξιά εσώρουχα για μένα. Η Μαχτόμπ έβαλε κι εκείνη τα κορν φλέικς, τα

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

409

μπισκότα και μερικά από τα βιβλία ζωγραφικής που της είχε φέρεl ο Εμαχί στη σχολική της τσάντα. Ήμαστε πια έτοιμες, περιμέναμε μόνο το σινιάλο για αναχώρηση. Ο Εμαχί τηλεφώνησε στις έξι και είπε πως θα φεύγαμε στις εφτά. Μια ώρα ακόμη. Ύστερα από τόσες μέρες, εβδομάδες, μήνες -είχαμε μόνο μια ώρα. Γι ' άλλη μια φορά, το μυαλό μου άρχισε να ταξιδεύει. Θεέ μου, προσευχήθηκα, τι πάω να κάνω; Μη μας αφήνεις. Ό,τι κι αν γίνει, φρόντισε το παιδί μου, σε παρακαλώ. Στις εφτά παρά δέκα ήρθε ο Εμαχί στο διαμέρισμα με δυο άντρες που έβλεπα για πρώτη φορά. Ήταν νεότεροι απ ' όσο περίμενα, γύρω στα τριάντα. Ο ένας που μιλούσε λίγα αγγλικά φορούσε τζιν, μπλούζα και μΠOυφΆV μοτοσικλε­ τιστή. Μου θύμισε τον Φόντζl στις «Ευτυχισμένες Μέρες». Ο άλλος είχε μούσι και φορούσε σπορ σακάκΙ. Η συμπεριφορά τους απέναντί μου ήταν ευχάριστη. Δεν είχαμε χρόνο για χάσιμο. Βοήθησα τη Μα­ χτόμπ να βάλει το μαντό της, έβαλα κι εγώ το δικό μου και σκέπασα ολόκληρο το πρόσωπό μου με το τσαντόρ μου. Γι ' άλλη μια φορά ένιωσα το πόσο τυχερή ήμουν που μπορούσα να κρύβομαι πίσω από το μαύρο ρούχο. Γύρισα προς το μέρος του Εμαχί, η συγκίνηση μας έπνιγε το λαιμό. Ήταν η ώρα του αποχαιρετισμού. «Είσαι σίγουρη πως το θέλεις» με ρώτησε. «Ναι», του απάντησα. «Θέλω να φύγω». Τα μάτια του γέμισαν δάκρυα την ώρα που μου έλεγε «Σας αγαπώ πολύ και τις δυο σας», μετά γύρισε προς το μέρος της Μαχτόμπ. «Έχεις εξαιρετική μανούλα, να την προσέχεις», της είπε. «Θα την προσέχω», του απάντησε σοβαρά εκείνη. «Εκτιμώ ιδιαίτερα όλα όσα έκανες για μένα», του είπα. «Θα σου στείλω τις δώδεκα χιλιάδες δολάρια αμέσως μόλις φτάσω στην Αμε­ ρική». <<Εντάξει», μου απάντησε. «Ξόδεψες τόσα πολλά γι ' αυτήν την ιστορία», πρόσθεσα. «Κάτι πρέ­ πει να σου πληρώσω κι εγώ τώρα». Ο Εμαχί κοίταξε την κόρη μου που έδειχνε φοβlσμένη. «Η μόνη πληρωμή που θέλω από σΌς αυτή τη στιγμή είναι ένα χαμόγελο στο πρόσωπο της Μαχτόμπ», είπε. Τράβηξε την άκρη του τσαντόρ μου και με φίλησε απαλά στο μάγουλο. «Και τώρα κάντε γρήγορα !» μας πρόσταξε. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

410

ΜΠΕΤΙ MAXMOYNTl - Ο YlΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Η Μαχτόμπ κι εγώ βγήκαμε αθόρυβα έξω με τον άντρα που έμοιαζε του Φόντζl. Ο δεύτερος έμεινε πίσω με τον Εμαχί. Ο Φόντζl μας οδήγησε σ ' ένα περίεργο αυτοκίνητο, παρκαρισμένο στην άκρη του δρόμου. Μπήκα μέσα κω πήρα τη Μαχτόμπ στα γό­ νατά μου. Ξεκινήσαμε με ταχύτητα μέσα στο σκοτάδι σ ' ένα δρόμο που μας ΕΠιφύλασσε άγνωστους κινδύνους κω κατέληγε σ ' έναν α­ βέβωο προορισμό. Θα παίρναμε το δρόμο που ήθελε ο Θεός. Αν δεν ήθελε, θα μας οδηγούσε σίγουρα κάπου αλλού. Όσο όμως προχώρού­ σαμε ανάμεσα σε αυτοκίνητα που κορνάριζαν, θυμωμένους οδηγούς κω βλοσυρούς πεζούς, δεν μπορούσα να πείσω τον εαυτό μου πως μια τέτοια ζωή ήθελε για μας ο Θεός. " Ακούγαμε σειρήνες κω κόρνες από παντού. Συνηθισμένη καθημε­ ρινή κατάσταση στην Τεχεράνη, αλλά μέσα στο δικό μου ταραγμένο μυαλό όλα έπαιρναν τη μορφή καταδίωξης για μας. Κρατούσα το τσαντόρ μου σφιχτά πάνω στο πρόσωπό μου, αφήνοντας μόνο τα μάΤ1α μου ελεύθερα, μα κω πάλι ωσθανόμουν εκτεθειμένη στα βλέμ­ ματα του κόσμου. Ταξιδεύαμε περίπου μισή ώρα, πηγαίναμε προς την κατεύθυνση του σπlΤ10ύ μας στο βόρειο άκρο της πόλης, ήμαστε όμως μακριά από τη γε1Τονιά μας. Ξαφνlκά ο Φόντζl φρενάρισε κι έστριψε απότομα σ ' ένα μικρό στενοσόκακο. «Mπί� ζOυVΤ μπας!» «Γρήγορα, βιαστείτε», μας πρόσταξε. Πηδήσαμε στο πεζοδρόμιο κω μας έσπρωξε γρήγορα στο πίσω κάθισμα ενός άλλου αυτοκινήτου. Δεν είχαμε χρόνο για ερωτήσεις. Κάπο1Ο1 άγνωστοι μπήκαν κι αυτοί στο αυτοκίνητο πόυ ξεκίνησε με ταχύτητα αφήνοντας μόνο του τον Φόντζl πίσω μας. Κοίταξα εξεταστικά τους κωνούριους συντρόφους μας. Η Μαχτόμπ κι εγώ καθόμαστε πίσω από τον κωνούρlΟ μας οδηγό, έναν άντρα γύρω στα τριάντα. Δίπλα του ήταν ένα αγόρι, περίπου δώδεκα χρό­ νων κω στο κάθισμα του συνοδηγού καθόταν ένας άλλος άντρας, μεγαλύτερος στην ηλικία από τον οδηγό. Δεξιά μας, στη μέση του πίσω καθίσματος, καθόταν ένα ΚΟΡ1Τσάκι στην ηλικία της Μαχτόμπ, φορούσε ένα γκρίζο μουντό σαν τη λονδρέζικη ομίχλη παλτό κω δίπλα της ήταν μια γυναίκα. Μιλούσαν όλοι στα φαρσί, αλλά τόσο γρήγορα ώστε μου ήταν αδύνατο να καταλάβω Τ1 έλεγαν, μα από την οικειότητα της κουβέντας τους, κατάλαβα πως πρέπει να ήταν όλοι τους μια οικογένεια. Το συνειδητοποίησα ξαφνlκά πως αυτή η οικογένεια θα ήταν η Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡlΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

411

κάλυψή μας. Θα περνούσαμε και μεις σαν συγγενείς τους. Ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι; Πόσα ήξεραν άραγε για μας Μήπως προσπαθού­ σαν κι αυτοί ν ' aπoδράσoυν; Ο οδηγός άλλαξε την πορεία του αυτοκινήτου και κατευθύνθηκε προς τα δυτικά, πέρασε μέσα aπό την πόλη κι έφτασε σε κάποιο δρόμο ταχείας κυκλοφορίας που έβγαζε στην εξοχή. Δεν είχαμε καλά καλά προλάβει να μπούμε σ ' αυτόν, όταν μας σταμάτησε η αστυνομία για έλεγχο. Ένας αστυνομικός έριξε μια ματιά στο αυτοκίνητο, ενώ κρατούσε το αυτόματό του στραμμένο συνέχεια πάνω μας. Το μόνο όμως που είδε ήταν μια τυπική ιρανική οικογένεια εφτά ατόμων στοιβαγμένη σ ' ένα αυτοκίνητο να βγαίνει aπό την πόλη τ ο βράδυ της Παρασκευής. Μας έγνεψε εντάξει και μας άφησε να περάσουμε. Μόλις βγήκαμε στην εθνική οδό, αυξήσαμε αμέσως ταχύτητα, τρέ­ χαμε μέσα στη νύχτα με περίπου ογδόντα μίλια την ώρα. Η γυναίκα προσπάθησε να μου πιάσει κουβέντα με σπαστά αγγλικά, ανακατεμέ­ να με φαρσί. Θυμήθηκα την προειδοποίηση του Εμαχί να μη μιλήσω σε κανέναν. Υποτίθεται πως αυτή η γυναίκα δεν ήξερε πως ήμαστε Αμερικανίδες, αλλά ήταν ολοΦάνερο πως το ήξερε. Έκανα ότι δεν καταλάβαινα. Όσο γρηγορότερα μπορούσα προσποιήθηκα την κοιμι­ σμένη για να την aπoφύγω. Η Μαχτόμπ προσπαθούσε να βολευτεί για να μπορέσει να κοιμηθεί. Ήξερα aπό τα λίγα που μας είχε πει ο Εμαχί πως η Ταυρίδα ήταν τουλάχιστον 300 μίλια μακριά από την Τεχεράνη, και aπό εκεί που βρισκόμαστε υπολόγιζα πως μας έμεναν ακόμη τουλάχιστον εκατό. Οι συνεπιβάτες μου ένας ένας σταματούσαν να κουβεντιάζουν κι aπOKOI­ μιούνταν. Ήξερα πως ο ύπνος θα ήταν το ίδιο ευεργετικός και για μένα, μα δεν έλεγε να έρθει. Έριχνα διαρκώς ματιές έξω για να παρακολουθώ την πορεία μας. Ύστερα κοίταζα το ρολόι μου. Μ ' αυτήν την ταχύτητα, σκεφτόμουν, κάθε λεπτό μας έφερνε ένα μίλι πιο κοντά στα σύνορα. Περνούσαμε μπροστά aπό πινακίδες με παράξενα ονόματα άγνω­ στων σ ' εμένα πόλεων, όπως Καζβίν, Τακιστάν, 2ααμπάντ. Κάποια στιγμή, περασμένα μεσάνυχτα πια, κάπου ανάμεσα στο 2ααμπάντ και το 2αντζάν ο οδηγός ελάπωσε ταχύτητα. Έριξα μια ματιά γύρω μου ανήσυχη και κατάλαβα πως πηγαίναμε προς το πάρ­ κινγκ ενός βενζινάδικου, σ ' ένα καφενείο που υπήρχε εκεί. Με κάλε­ σαν να πάω μαζί τους αλλά εγώ δε θέλησα να βγω από το αυτοκίνητο. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

412

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - ΟΥΙΝΑΜ ΧΟΦΕΡ

Φοβόμουν πως η αστυνομία θα μας έψαχvε τώρα πια. Έδειξα τη Μα­ χτόμπ που KOιμότΑV στην αγκαλιά μου και τους έδωσα να καταλάβουν πως θα έμενα στο αυτοκίνητο. Η οικογένεια πήγε στο καφενείο κι έμεινε εκεί πολλή ώρα, η του­ λάχιστον εμΈVα έτσι μου φΆVηKε. Σ ' αυτό το διάστημα αρκετά αυτο­ κίνητα σταμάτη σαν στο πάρκινγκ του βενζινάδικου, ήτΑV ταξιδιώτες που σταματούσαν για λίγο το ταξίδι τους για να ξεκουραστούν και να πιουν ένα Φλιτζάνι τσάΙ. Ζήλεψα τη Μαχτόμπ που KOιμότΑV. Ο χρόνος περνάει γρήγορα έτσΙ. Να μπορούσα να κλείσω κι εγώ τα μάτια μου, να κοιμηθώ κι όταν τα ξΑVΑVOίξω να βρεθώ στην Αμερική! Κάποια στιγμή ένας από τους ΆVτρες γύρισε πάλι στο αυτοκίνητο. «Νες καφέ», μου είπε και μου πρόσφερε το ΑVέλπιστO δώρο ενός ΦλιτζΑVΙOύ ζεστού καφέ. Ήταν σχεδόν αδύνατο να βρει KΑVείς καφέ στην ΤεXεΡΆVη κι αυτός πάλι που έπινα δεν ήταv τίποτα περισσότερο από ένα ΦλιτζΆVι στιγμιαίου καφέ. Ήταν πολύ δυνατός κι είχε απαίσια γεύση, όμως ένιωσα ευγνωμοσύνη για τον άντρα που με σκέφτηκε. Ψέλλισα ευχαριστώ κι άρχισα να ρουφώ τον καφέ μου γουλιά γουλιά. Η Μαχτόμπ ούτε που σάλεψε. Γύρισαν όλοι κάποια στιγμή στο αυτοκίνητο κι αρχίσαμε πάλι να τρέχουμε προς τα σύνορα. Ο δρόμος ταχείας κυκλοφορίας με τις δυο λωρίδες άρχισε να στενεύει και σε λίγο οι δυο λωρίδες έγιναv μία, στενή κι όλο στροφές που περνούσε μέσα από βουνά. Εδώ και ώρα νιΦάδες χιονιού έπεφταv στο παρμπρίζ του αυτοκινή­ του. Ο οδηγός έβαλε μπρος τους υαλοκαθαριστήρες κι ΆVαψε το κα­ λοριφέρ. Ο καιρός βάρυνε κι άλλο κι αργότερα ξέσπασε μια θύελλα με ασυνήθιστη ένταση . Γρήγορα ο δρόμος μπροστά μας πάγωσε, αλ­ λά ο οδηγός δε μείωσε ταχύτητα. Αν είχαμε την τύχη να μη μας πιά­ σουν οι αρχές ήτΑV σίγουρο πως θα σκοτωνόμαστε σε τροχαίο δυστύ­ χημα, σκέφτηκα έντρομη. Συχvά το αυτοκίνητο ντελαπάριζε στον πά­ γο, αλλά ο οδηγός ξΑVαΠOKΤOύσε πάντα τον έλεγχό του. ΉτΑV πολύ επιδέξιος, έπρεπε να το παραδεχτώ, μα ΑV ΑVαγκαζότΑV να σταματή­ σει ξαφνικά, φοβόμουν πως δε θα είχαμε καμιά ελπίδα να σωθούμε. Η κούραση νίκησε το φόβο. Αποκοιμήθηκα άβολα, μισοξυπνώντας σε κάθε τράνταγμα του αυΤOKΙVήΤOυ. Ο ήλιος ΑVέτειλε επιτέλους για να φωτίσει μια παγωμΈVη, άγνωστη τελείως σ ' εμένα χώρα. Τα βουνά γύρω μας πρόβαλαv )(Ιονισμένα. Προς τα δυτικά οι κορφές τους ήταv ψηλότερες και πιο άγριες. Τα­ ξιδεύαμε ακόμη στον παγωμΈVO δρόμο. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

413

Βλέποντας πως είμαι ξύπνια η γυναίκα προσπάθησε πάλι να μου πιάσει κουβέντα. Ψέλλισε κάτι πως ήθελε να πάει στην Αμερική. «Ιράν, πολύ κακό», είπε, «δεν μπορούμε να πάρουμε βίζες». Η Μαχτόμπ σάλεψε πλάι μου, τεντώθηκε χασμουρήθηκε. «Κάνε πως δεν καταλαβαίνεις τίποτα», της ψιθύρισα. «Μη μεταφράζεις», μου έγνε­ ψε «ναι» με το κεφάλl. Πλησιάζαμε στην Ταυρίδα όταν πέσαμε πάλι σε αστυνομικό μπλό­ κο. Ένιωσα την καρδιά μου να χτυπά δυνατά, όταν είδα στρατιώτες να σταματούν κάποιο αυτοκίνητο για να του κάνουν έλεΥχΟ, ενώ έκαναν στ ' άλλα σήμα να περάσουν. Σταμάτησαν και το δικό μας έτσι στην τύχη. Ένας αγενέστατος νεαρός αξιωματικός των πσΣVΤάρ έχωσε το κεφάλl του aπό το παρά­ θυρο και είπε κάτι στον οδηγό. Κρατούσα την ανάσα μου aπό την αγωνία, η Μαχτόμπ κι εγώ είχαμε μόνο αμερικάνικα διαβατήρια. Τι θα κάναμε αν τα ζητούσε για να κάνει εξακρίβωση στοιχείων; Κι αν ή­ μαστε ήδη στη λίστα των καταζητούμενων φυγάδων; Ο πσΣVΤάρ μί­ λησε για λίγο με τον οδηγό και μετά μας έκανε σήμα να ξεκινήσουμε χωρίς να μπει στον κόπο να δει τα χαρτιά μας. Όλοι μας βγάλαμε έναν αναστεναγμό ανακούφισης. Μπήκαμε επιτέλους στην Ταυρίδα. Ήταν μικρότερη από την Τεχε­ ράνη, μα πιο καθαρή. Ίσως σ ' αυτό να συντελούσε το χιόνι που μόλις είχε πέσει ή ίσως να ήταν η πνοή ελευθερίας που ανάσαινα για πρώτη φορά σ ' αυτήν την πόλη. Η Ταυρίδα ήταν βέβαια τμήμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, δεν ήταν όμως το κέντρο της επαναστατικής δραστηριότητας. Υπήρχαν ασφαλώς παντού περιπολίες των πσΣVΤάρ και του στρατού, αλλά σχημάτισα την εντύπωση πως οι κάτοικοι της Ταυρίδας δlαΦέντευαν περισσότερο τη ζωή τους από τους κατοίκους της Τεχεράνης. Όπως η Τεχεράνη έτσι και η Ταυρίδα ήταν κι αυτή σε μικρότερη κλίμακα μια αντίθεση από μοντέρνα ψηλά κτίρια κι ετοιμόρροπες κα­ λύβες. Η Ανατολή συναντούσε τη Δύση στο Ιράν, χωρίς κανένας να είναι σίγουρος ποιος τρόπος ζωής θα υπερίσχυε. Το αυτοκίνητό μας πέρασε aπό aπόKεντρoυς δρόμους και κάποια στιγμή σταμάτησε aπότoμα. Με κοφτές φράσεις η γυναίκα διέταξε το αγόρι να βγει aπό το αυτοκίνητο. Καταλάβαινα τώρα αρκετά από την κουβέντα τους πόυ γινόταν στα φαρσί για να βγάλω το συμπέρασμα πως θα πήγαινε να επισκεφτεί τη θεία του. Τον συμβούλεψαν να μην Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

414

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤ/ - Ο YlΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

κάνει κουβέντα για μας και γι ' αυτό που κάναμε. Το αγόρι έφυγε. Πήγε προς ένα στενοσόκακο εκεί κοντά και γύρισε πάλι μετά από λίγα λεπτά. Μας είπε πως η θεία του δεν ήταν στο σπίτι της. Η γυναίκα βγήκε από το αυτοκίνητο και πήγαν μαζί ως το στενοσόκακο, πράγμα που με ανησύχησε χωρίς να ξέρω το γιατί. Τότε μόνο συνειδητοποίη· σα, όσο παράξενο κι αν ήταν, πως η παρουσία της και μόνο στο αυτοκίνητο μου έδινε ένα αίσθημα ασφάλειας. Οι άντρες ήταν βέβαια ευγενικοί απέναντί μας, δεν ήθελα όμως να μείνω μόνη μαζί τους. Η Μαχτόμπ είχε κουραστεί. «Δε νιώθω καλά», μου ψιθύρισε. Το μέτωπό της έκαιγε από τον πυρετό. Είπε πως την πονούσε το στομάχι της. Άνοιξα την πόρτα κι έγειρε έξω το κορμάκι της να κάνει εμετό στο πεζοδρόμιο. Ζούσε κι εκείνη την ίδια φοβερή ένταση μ ' εμένα. Περιμέναμε νευρικά για λίγα λεπτά, σε λίγο η γυναίκα επέστρεψε μόνη της.

Η θεία ήταν εκεί, μας είπε, δεν είχε ακούσει το αγόρι να της χτυπά την πόρτα. Ανακουφίστηκα στη σκέψη πως η γυναίκα θα συνέχιζε το ταξίδι μαζί μας. Γι ' άλλη μια φορά ξεκινήσαμε με ταχύτητα. Δυο τρία λεπτά αργότερα σταματήσαμε σε μια διασταύρωση με πολλή κίνηση. Πρέπει να ήταν η κεντρική πλαιεία της πόλης. Ο οδη­ γός μας πέρασε μπροστά από έναν τροχονόμο που ρύθμιζε την κυκλο­ φορία. «20UVT μπαζ! 20υvτ μπαζ!» «Γρήγορα! Γρήγορα!» είπε η γυναίκα, ενώ ένας άντρας στο πεζοδρόμιο άνοιγε την πόρτα του αυτοκινήτου και μας έγνεφε να βγούμε. Μας οδήγησε αμέσως σ ' ένα αυτοκίνητο σταματημένο ακριβώς πίσω από το δικό μας, ενώ ο οδηγός του πρώ­ του αυτοκινήτου λογομαχούσε έντονα με τον τροχονόμο που του έ­ λεγε πως δεν μπορούσε να σταματήσει εκεί. Αν όλη αυτή η φασαρία έγινε προγραμματισμένα για να του αποσπάσει την προσοχή, τα είχε καταφέρει περίφημα. Πριν αντιληΦθεί κανένας τι γινόταν, η Μαχτόμπ κι εγώ είχαμε τρυπώσει στο δεύτερο αυτοκίνητο. Ο άντρας, η γυναίκα και η κόρη τους μπήκαν κι αυτοί μέσα και συνεχίσαμε το ταξίδι μας, αφήνοντας τον πρώτο οδηγό να καβγαδίζει ακόμη με τον τροχονόμο. Στο Ιράν τέτοιες σκηνές είναι καθημερινή καιάσταση και κανένας δε δίνει σημασία. Η γυναίκα μου έδειξε με νοήματα το νέο μας οδηγό, έναν άντρα γύρω στα εξήντα, και μου ψιθύρισε «Μην του μιλήσεις, μην τον αφή­ σεις να καταλάβει πως είσαι Αμερικάνα». Ο άντρας έδειχνε αρκετά φιλικός, αλλά προφανώς δεν είχε καιαDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

415

λάβει πως έπωζε κάποιο ρόλο σ ' ένα διεθνές δράμα. Μάλλον οι οδηγιες που ειχε ήταν απλά να μας πάΡΘ από το σημειο Α κω να μας πάΘ στο σημειο Β. Ίσως κω να μην ήθελε να ξέρει περισσότερα. Βγήκαμε από την Ταυριδα κω συνεχισαμε γι ' άλλη πόλη . Ο οδηγός περνούσε από δρόμους που μου έδιναν την εντύπωση πως κάναμε συνέχεια έναν ατέλειωτο κύκλο. Όλα γύρω μας ειχαν βαθιά σημάδια ενός τρομερού πολέμου. Ειδα ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα κατα­ στρεμμένα από βόμβες. Δεν υπήρχε τοιχος που να μην ήταν κατατρυ­ πημένος από σφαΙρες. Παντού κυκλΟΦΟρούσαν περιπολιες στρατιωτών. Μετά από ώρα σταματήσαμε σ ' έναν παρακαμmήριο δρόμο, πισω από ένα μπλε ανοιχτό φορτηγάκι με δυο άντρες. Εκεινος που καθόταν στη θέση του συνοδηγού ήρθε προς το αυτοκινητό μας κω μiλησε στον οδηγό μας, σε μια γλώσσα που μάντεψα πως ήταν τούρκικα. Ύστερα ο άντρας επέστρεψε στο φορτηγό που ξεκινησε αμέσως. Το ακολουθούσαμε αρκετή ώρα, ώσπου κάποlΟ στιγμή το χάσαμε στην κινηση του δρόμου. Για λιγη ώρα κάναμε κύκλους μέσα στην πόλη. Αναρωτιόμουν γιατι αργούσαμε τόσο. Ας φεύγαμε πια. Ήταν Σάββα­ το, τη μέρα που ο δικηγόρος μου κι εγώ υποτιθετω πως θα συναντού­ σαμε τον ΜουντΙ Πόqη ώρα θα περιμενε μέχρι να καταλάβΘ πως τον ειχα κοροϊδέψει; Πότε ο άγριος θυμός του θα τον έκανε να με καταγ­ γειλεl στην αστυνομια; Μήπως το ειχε κιόλας κάνει; Ήταν κάτι που δεν μπορούσα να το ξέρω. Σκέφτηκα τον ΕμαχΙ Δεν ειχα καταφέΡΘ να του τηλεφωνήσω ούτε μια φορά κω ήμουν σιγουρη πως θ ' ανησυχούσε. Θυμήθηκα τους γονεις μου, τον Τζον κω τον Τζο στο μακρωό ΜΙτσιγκαν. Θα τους τηλεφωνούσε άραγε ο Μουντι; Ίσως να ειχαν πάρει κι εκεινοl στο μεταξύ γlΟ να μου πουν για τον μπαμπά. Τι θα τους έλεγε ο Μουντι; Θ ' άρχιζαν ξαφνlκά ν ' ανησυχούν κω για τις δικές μας τις ζωές εκτός από του πατέρα. Ίσως να περιμεναν τρεις κηδειες την Ο1κογένΘά μου στο άμεσο μέλλον. Ας κωηθούμε επιτέλους! μου ερχόταν να φωνάξω. Αφήσαμε την πόλη κω μπήκαμε στα δυτικά σ ' έναν άλλο δρόμο ταχειας κυκλοφορΙας. Πέρασαν ώρες χωρις να μιλάΘ κανένας κω μόνον ένα περιστατικό διέκοψε τη σιωπή. «Νακόvι!» γρύλlOε ο οδη­ γός. Γύρισε το κεφάλl του κω κοιταξε τη Μαχτόμπ. «Νακόvι!» «Μην το κάνεις αυτό!» «Κλοτσάς το κάθlOμά του», ειπα στη Μαχτόμπ κι εκεινη μάζεψε τα πόδια της. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

416

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο YlΛIΑΜ ΧΟΦΕΡ

Συνεχίσαμε να ταξιδεύουμε. Τελικά, απόγευμα πια, φτάσαμε σ ' ένα εγκαταλειμμένο σπίτι πάνω στον επαρχιακό δρόμο. Ένα φορτηγό στα­ μάτησε την ίδια στιγμή πίσω μας, ήταν το ίδιο φορτηγό που είχαμε δει στην πόλη. Θα πρέπει να μας ακολουθούσε, όλη αυτή την ώρα. Μας είπαν με τη Μαχτόμπ να σκαρφαλώσουμε πάνω στο φορτηγό. Το άλλο αυτοκίνητο ξεκίνησε πάλι με ταχύτητα, αφήνοντάς μας μόνες μ ' έναν ακόμη καινούριο οδηγό κι έναν άλλον παράξενο άντρα. Ο οδηγός έμοιαζε πιο πολύ με Ινδιάνο της Αμερικής παρά με Ιρανό. Τα κατάμαυρα μαλλιά του ήταν προσεκτικά κομμένα και χτενισμένα και τα έντονα ζυγωματικά του ξεχώριζαν στο πλατύ μελαγχολικό του πρόσωπο. Η σκοτεινή του έκφραση με φόβιζε. Ο άλλος άντρας, που καθόταν στη μέση, μου φαινόταν πιο φιλικός. Ήταν λεπτός κι αδύνατος, και συμπεριφερόταν με τον αέρα αρχηγού. Ενώ το φορτηγό απομακρυνόταν από το εγκαταλειμμένο σπίτι, μας χαμογέλασε κι είπε στα φαρσί: «Με λένε Μοχσέν». Μετά από λίγο στρίψαμε σ ' ένα μονοπάτι που έβγαζε σ ' ένα χωριουδάκι. Μικρά καλυβάκια ήταν σκορπισμένα γύρω μας και παρά το τσουχτερό κρύο είδα ένα τσούρμο παιδιά να τρέχουν πέρα δώθε ξιπόλητα και ημίγυ­ μνα. Σταματήσαμε απότομα κι ο οδηγός πήδηξε από το φορτηγό. Πήγε τρέχοντας προς έναν τοίχο από τούβλα και σκαρφάλωσε για να δει τι γινόταν πίσω απ ' αυτόν. Όταν σιγουρεύτηκε πως όλα ήταν εντάξει, μας έκανε νόημα να πλησιάσουμε. Ο Μοχσέν κάθισε στη θέση του οδηγού κι έβαλε μπρος το αυτοκίνητο. Μια σιδερένια πόρτα άνοι­ ξε και μπήκαμε γρήγορα μέσα. Μόλις περάσαμε έκλεισαν αμέσως την πόρτα πίσω μας και την κλείδωσαν. «ZOυvτ μπας! ZOυvτ μπας!» μας είπε ο Μοχσέν. Πηδήσαμε με τη Μαχτόμπ από το φορτηγό σε μια λασπωμένη αυλή, γεμάτη κότες και πρόβατα. Σκοντάφταμε συνέχεια πάνω τους καθώς ακολουθούσαμε τον Μοχσέν σ ' ένα περίεργο κατασκεύασμα στη μέ­ ση της αυλής που έμοιαζε με αποθήκη. Μερικά από τα ζώα μάς ακο­ λούθησαν και μπήκαν κι αυτά μέσα μαζί μας. Οι τσιμεντένιοι τοίχοι της αποθήκης έκαναν το κρύο πιο έντονο και μεις ανατριχιάσαμε άθελά μας. Αχνός βγήκε από το στόμα μου την ώρα που ψιθύριζα στη Μα­ χτόμπ: «Μαχτόμπ, δεν πρέπει να τους δείξεις πως καταλαβαίνεις αυτά που λένε. Μη μου μεταφράσεις τίποτα, αν πρώτα δε σ ' το ζητήσω εγώ η ίδια. Προσποιήσου πως είσαι κουρασμένη και θέλεις να κοιμηθείς. Δεν πρέπει αυτοί οι άνθρωποι να μάθουν τίποτα για μας». Τύλιξα τα χέρια μου γύρω από το παιδί μου, σε μια προσπάθειά μου Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

417

να ζεσταθούμε κω οι δυο. Κοίταξα γύρω μου την αποθήκη. Μεγάλα κομμάτια από ανοιχτόχρωμο ύφασμα ήταν σκορπισμένα στο πάτωμα, ραμμένα όλα μαζί σαν πάπλωμα. Πλάι στους τοίχους υπήρχαν μπόγοι με κουβέρτες. Οι άντρες κουβάλησαν μέσα μια σόμπα κηροζίνης, την άναψαν, τράβηξαν το ύφασμα που έμοιαζε με πάπλωμα κοντά στη φωτιά κω μας έγνεψαν να πλησιάσουμε κω να καθίσουμε. Την ώρα που προσπαθούσαν ν ' ανάψουν τη σόμπα ο ένας από τους δυο τη σκούντηξε άθελά του κι έπεσε λίγη κηροζίνη πάνω στο ύφασμα. Φο­ βήθηκα μην πιάσουμε φωτιά. Καθίσαμε όσο πιο κοντά στη σόμπα μπορούσαμε τυλlγμένες με τις υγρές κουβέρτες. Η μικρή σόμπα δεν μπορούσε να μας ζεστάνει σ ' αυτήν την παγωνιά. Η μυρωδιά της κηροζίνης ήταν διάχυτη στον αέρα. Κουνιόμουν σαν νευρόσπαστο κω δεν μπορούσα ν ' αποφασίσω αν θα ήμαστε πιο ζεστά με ή χωρίς τις υγρές κουβέρτες. Περιμέναμε να δούμε τι θα γινόταν παρακάτω. «Θα γυρίσω αργότερα», μου υποσχέθηκε ο Μοχσέν κι έφυγε μαζί με τον άλλο. Μετά από λίγο μπήκε στην αποθήκη μια γυναίκα ντυμένη μ ' ένα μακρύ κουρδικό ρούχο πολύ πιο διαφορετlκό από τα μουντά ρούχα των γυνωκών της Τεχεράνης. Φορούσε ανοιχτόχρωμες πουκα­ μίσες, που έφταναν ως το πάτωμα, τη μια πάνω στην άλλη, τόσο σφlγμένες στη μέση που έκαναν τους γοφούς της να δείχνουν τερά­ στιοι. Ένα μωρό, περίπου ενός έτους, ήταν δεμένο στην πλάτη της. Είχε το ίδιο μεγάλο κεφάλl κω τα μελαγχολικά χαρακτηριστικά του βλοσυρού οδηγού μας κι υπέθεσα πως ήταν γιος του. Η γυναίκα δε στεκόταν λεπτό. Στην αρχή καταπιάστηκε να καθα­ ρίζει σαμπζί, μα αυτό κράτησε μόνο λίγα λεπτά, κι ύστερα την είδα να βγαίνει έξω. Την παρατηρούσα από την ανοιχτή πόρτα να κατα­ βρέχει την αυλή ρίχνοντας παντού νερά. Ξαναγύρισε κάποια στ ιγμή μέσα για να μαζέψει τα στρώματα κω τις κουβέρτες από το πάτωμα, τα δίπλωσε και τα στοίβαξε στο πλάι κι μετά άρχισε να σκουπίζει το γυμνό πάτωμα με μια σκούπα που ήταν φτιαγμένη αΠό ξερόκλαδα δεμένα μ ' ένα κουρέλΙ. Όση ώρα σκούπιζε, κοτόπουλα μπαινόβγω­ ναν στην αποθήκη κι εκείνη τα έδιωχνε με την πρόχειρη σκούπα της για να συνεχίσει το σκούπισμα. Κω τώρα τι γίνετω; αναρωτήθηκα. Θα γυρίσουν ο Μοχσέν κι ο άλλος Τι να ξέρει άραγε για μας αυτή η γυναίκα; Τι πιστεύει πως είμαστε; Δε μας μίλησε καθόλου, αγνοώντας εντελώς την παρουσία μας όση ώρα έκανε τη δουλειά της. Μας άφησε για λίγο ΚΙ έπειτα ξαναγύρισε για να μας φέρεl ψωμί, Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

418

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - O YΙΛJAM ΧΟΦΕΡ

τυρί και τσάι Μα όσο κι αν πεινούσαμε, το τυρί είχε τόσο απαίσια γεύση που δεν τρωγόταν. Ήπιαμε το τσάι μας και καταβροχθίσαμε όσο πιο πολύ ψωμί μπορούσαμε. Περάσαμε το βράδυ μέσα σ ' εκνευριστική σιωπή κι αδράνεια. Η Μοχτόμπ κι εγώ ανατριχιάζαμε πιο πολύ από το φόβο μας, παρά από το τσουχτερό κρύο, είχαμε πλήρη συνείδηση του πόσο φοβερά ευά­ λωτες ήμαστε. Ζούσαμε μέσα στην αβεβαιότητα, στις εσχατιές μιας χώρας, κάτω από πρωτόγονες συνθήκες. Αν αυτοί οι άνθρωποι σκό­ πευαν να μας εκμεταλλευτούν με όποιον τρόπο θέλανε, δε θα μπορού­ σαμε ν ' αντισταθούμε. Ήμαστε στο έλεός τους. Περιμέναμε πολλές ώρες μέχρι να γυρίσει ο Μοχσέν. Όταν τον είδα αναστέναξα με ανακούφιση. Υπήρχε κάτι σχεδόν ευγενικό στη συμπε­ ριφορά του. Συνειδητοποίησα πως, μέσα στην απόγνωσή μου, ήταν φυσικό ν ' αντιμετωπίζω φιλικά όποιον υποτίθεται πως έπαιζε το ρόλο του προστάτη για μας. Μου στοίχιζε τόσο που ήμουν μακριά από τον Εμαχί. Στην αρχή ήμουν επιφυλακτική με τη γυναίκα στο αυτοκίνητο, αργότερα έφτασα στο σημείο να στηρίζομαι πάνω της. Τώρα ήταν ο Μοχσέν. Η ζωή μου -και η ζωή της Μαχτόμπ- ήταν στα χέρια του. Ήθελα τόσο να νιώθω ασφάλεια κοντά του. Δεν είχα άλλη επιλογή. «Τι έχεις μέσα την τσάντα σου;» με ρώτησε. Τη γύρισα ανάποδα κι άδειασα στο κρύο πέτρινο πάτωμα τα χρω­ ματιστά βιβλία της Μαχτόμπ, τα λίγα ρούχα που είχα πάρει μαζί μου, τα κοσμήματα, τα χρήματα, τα κέρματα που μου είχε δώσει ο Εμαχί για να του τηλεφωνώ κάθε φορά που θα έβρισκα την ευκαιρία, και τα διαβατήριά μας. «MπΈVΤεμαν» είπε ο Μοχσέν. «Δώσ ' τα μου». Κλέφτης ήταν τελικά, μονολόγησα. Θα μας ληστέψει τώρα. Δεν υπήρχαν περιθώρια να κάνω κουβέντα μαζί του, κατάφερα μόνο να του δώσω να καταλάβει πως ήθελα να κρατήσω το ρολόι μου, για να βλέπω την ώρα. Όλα τ ' άλλα, όσα είχα και δεν είχα, του τα έδωσα. Ο Μοχσέν τα έφτιασε τακτικά σε στοίβες κι άρχισε να τα ξεχωρίζει «Αύριο», είπε ύστερα στα φαρσί, «να φορέσεις όσο πιο πολλά ρούχα μπορείς. Τα υπόλοιπα άσ ' τα δω!» Πασπάτεψε τα δυο μαργαριταρένια μου κολιέ και το μαργαριταρένιο μου βραχιόλι και τα έβαλε μετά στην τσέπη του. Προσπαθώντας να τον καλοπιάσω, μάζεψα όλα τα καλλυντικά που είχα μαζί μου για το πρόσωπό μου και του τα έδωσα κι αυτά. «Δώσ ' τα στη γυναίκα σου», του είπα. Ήταν άραγε παντρεμένος Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

419

Έβαλε στην πάντα τα λεφτά, τα διαβατήρια και το χρυσό μου κολιέ. «Κράτησέ τα αυτά γι ' απόψε», μου είπε. «ΑΛλά αύριο, πριν φύγουμε, θέλω να μου τα δώσεΙQ> . «Ναι», είπα χωρίς να φέρω καμιά αντίρρηση. Ξεφύλλισε ένα σχολικό βιβλίο που η Μαχτόμπ είχε φέρει μαζί της, ήταν το βιβλίο των φαρσί της. Όταν τον είδε να το χώνει μέσα στο παλτό του τα μάτια της γέμισαν δάκρυα. «Αυτό το θέλω», του είπε κλαίγοντας. «Θα σου το επιστρέψω αύριο», της υποσχέθηκε ο Μοχσέν . Καθώς περνούσε η ώρα γινόταν όλο και πιο μυστηριώδης. Οι τρόποι του ήταν ευγενικοί, αλλά τα λόγια του δε μας άφηναν περιθώρια επιλογής. Μας χαμογέλασε με συγκατάβαση, τα μαργαριτάρια μου φούσκωναν στην τσέπη του . «Θα ξανάρθω αύριο», μας είπε και χάθηκε στη σκοτεινή παγωμένη νύχτα. Η γυναίκα ήρθε πάλι κι άρχισε να στρώνει για να κοιμηθούμε. Οι κου βέρτες που ' χε στοιβάξει όμορφα το πρωί σε μια γωνιά έγιναν τώρα στρωσίδια για μας, τη γυναίκα, το βλοσυρό της άντρα και το μωρό . Ήταν αργά, η Μαχτόμπ κι εγώ κουλου ριαστήκαμε σ ' ένα από τα στρωσίδια, κοντά στη σόμπα, σφιχταγκαλιασμέν ες για να ζεσταθούμε. Αυτή τελικά βυθίστηκε σ ' έναν άβολο κι ανήσυχο ύπνο. Εξουθενωμένη, τρέμοντας από το κρύο, τη ν πείνα και την ανησυχία έμεινα ξαπλωμένη δίπλα στην κόρη μου . Φοβόμουν μήπως η κου βέρ­ τα μας πιάσει φωτιά από τη σόμπα. Ανησυχούσα μήπως ο Μουντί θα ' χε πια ανακαλύψει κάτι για μας και θα μας κυνηγούσε. Ανησυχούσα ακόμη και για την αστυνομία, τους στρατιώτες, τους πασvτάρ. Με Φό βιζε το αύριο, τα σύνορα που θα περνούσαμε. Δεν ήξερα τον τρόπο που θα γινόταν . Αναρωτιόμουν αν η Μαχτόμπ κι εγώ θα έπρεπε μέσα στο ασθενοΦόρο να προσποιηθούμε τις άρρωστες ή ακόμη και πως ήμαστε τραυματισμένες. Ανησυχούσα για τον πατέρα, τη μητέρα, τον Τζο και τον Τζον . Βυθίστηκα στο τέλος σε μια ανήσυχη χαύνωση, κοιμόμουν και ξυ ­ πνούσα όλη τη νύχτα. Με το χάραμα το κρύο έγινε χειρότερο. Η Μαχτόμπ ριγούσε αστα­ μάτητα στον ύπνο της. Η γυναίκα σηκώθηκε και μας έφερε τσάι, ψωμί κι εκείνο το φοβερό ταγκό τυρί. Καθώς πίναμε το τσάι μας και μασούσαμε το ξερό ψωμί, η γυναίκα ξαναγύρισε κου βαλώντας μας μια ξεχωριστή λιχουδιά Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

420

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛfAΜ ΧΟΦΕΡ

ένα δίσκο γεμάτο με ηλιόσπορους. Τα μάτια της Μαχτόμπ έλαμπαν από τη χαρά της. Ήμαστε τόσο πεινασμένες, που ήμουν σίγουρη πως θα καταβρόχθιζε στη στιγμή όλους τους σπόρους. Κι όμως, εκείνη τους χώρισε σε δυο ίσες μερίδες. «Μαμά, δεν πρέπει να τους φάμε όλους σήμερα», μου είπε. «Πρέπει ν ' αφήσουμε μερικούς και γι ' αύριο». Έδειξε το ένα από τα δυο βουναλάκια με τους σπόρους. «Θα φάμε αυτούς σήμερα και θα κρα­ τήσουμε τους άλλους γι ' αύριο». Με ξάφνιασε. Κατάλαβα πως ανησυχούσε κι εκείνη το ίδιο όπως κι εγώ για το άγνωστο που μας περίμενε. Η γυναίκα ήταν τώρα έξω στην αυλή, σκυμμένη πάνω από μια μικρή, πρωτόγονη γκαζιέρα. Μαγείρευε κοτόπουλο. Δεν είχα καμιά αμφιβολία πως ήταν κάποιο από εκείνα που σεριανούσαν ασταμάτητα στην αυλή, και πως ήταν εκείνη η ίδια που το είχε σφάξεl και το είχε καθαρίσει από τα πούπουλα. Πεινούσαμε και οι δυο μας φοβερά! Η γυναίκα ξαναμπήκε μέσα, αφήνοντας το κοτόπουλο να μαγει­ ρεύεται και το υπέροχο άρωμά του να φτάνεl ως εμάς από την ανοιχτή πόρτα. Την είδα να καταπιάνεται να ετοιμάσει σαμπζί και κάθισα δί­ πλα της να τη βοηθήσω απολαμβάνοντας την αναμονή του ζεστού φαγητού.

Το φαγητό ετοιμάστηκε κάποτε, τα πιάτα αραδιάστηκαν στο πάτω­ μα της αποθήκης κι εμείς ετοιμαζόμαστε ν ' αρχίσουμε το τσιμπούσι, όταν είδαμε να καταφτάνεl βιαστικός ο Μοχσέν. «Zoυvτ μπας! Zoυvτ μπας!» πρόσταξε. Η γυναίκα σηκώθηκε κι όρμησε έξω, γύρισε σχεδόν αμέσως με μια αγκαλιά ρούχα. Με γρήγορες κινήσεις μ ' έντυσε με τη βαριά, φαντα­ χτερή φορεσιά των Κούρδων, που την αποτελούσαν τέσσερα φουστά­ νια, το πρώτο είχε μακριά φαρδιά μανίκια, που μου έπεφταν πλούσια στον καρπό. Μου φόρεσε ύστερα από πάνω τα υπόλοιπα ρούχα. Μου τα περνούσε από το κεφάλl και μου τα τακτοποιούσε στα μανίκια. Το εξωτερικό ρούχο που μου έβαλε ήταν ένα βαρύ βελούδινο μπροκάρ, σε ανοιχτές αποχρώσεις πορτοκαλί, μπλε και ροζ. Όταν έβαλα και το τελευταίο ρούχο, μου τύλιξε το ύφασμα που κρεμόταν σφιχτά γύρω από τους καρπούς μου, σαν να ήταν τεράστια μανικέτια. Τύλιξε όλο το κεφάλl μου μ ' ένα μακρύ ύφασμα που κρεμόταν από τη μια μεριά. Δε δlέφερα πια από μια γνήσια Κούρδη. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

421

Η Μαχτόμπ συνέχισε να φορά το μαντό της. Ο Μοχσέν με πληροφόρησε πως μέρος της διαδρομής μας θα γινό­ ταν με άλογο. «Δεν έχω παντελόνι», του είπα. Εξαφανίστηκε για λίγο και γύρισε μ ' ένα μακρύ στενό αντρικό πα­ ντελόνΙ. Σήκωσα τα μανίκια μου και προσπάθησα να φορέσω το πα­ ντελόνι κάτω από όλες αυτές τις aτέλειωτες κουρδικές φούστες που φορούσα. Με χίλια βάσανα κατόρθωσα να το τραβήξω ως τη μέση μου, μα στάθηκε αδύνατο να το κουμπώσω, ήξερα όμως πως θα έπρε­ πε να βολευτώ μ ' αυτό. Ο Μοχσέν μας έδωσε ύστερα να φορέσουμε από ένα ζευγά ρι χοντρές μάλλινες κάλτσες. Τις βάλαμε κι αυτές κι αγωνιστήκαμε ύστερα να φορέσουμε με μεγάλη δυσκολία τις μπότες μας. Ήμαστε πια έτοιμες. Ο Μοχσέν μου ζήτησε να του δώσω τα λεφτά μου, το χρυσό μου κολι έ και τα διαβατήριά μας -ήταν ό ,τι πολύτιμο μας είχε απομείνει, εκτός από το ρολόι μου. Δεν είχα την πολυτέλεια και το χρόνο να σκοτιστώ γι ' αυτά, δεν είχαν καμιά αξία σε μια ζωή που πρωταρχικό ρόλο έπαιζε η πραγματικότητα. «ZOVVT μπας! ZOVVT μπας!» ξανάπε ο Μοχσέν. Τον ακολουθήσαμε και βγήκαμε από την αποθήκη, χωρίς να προ­ λάβουμε ν ' αγγίξουμε το φαγητό μας, και σκαρφαλώσαμε πάλι στο μπλε φορτηγάκι. Όπως και πριν, οδηγούσε ο άλλος άντρας. Έβγαλε το αυτοκίνητο από την αυλή κι απομακρύνθηκε από το χωριουδάκι, ακολουθώντας τον ίδιο δρόμο από τον οποίο είχαμε έρθει, βγήκαμε πάλι στον κεντρικό δρόμο. «Μην ανησυχείς, μην ανησυχείς», μου είπε ο Μοχσέν. Μου εξήγησε το σχέδιο που θ ' ακολουθούσαμε, όσο κα­ λύτερα μπορούσε στα φαρσί, ενώ πού και πού του ξέφευγαν κάποιες φράσεις στην κουρδική ή στην τουρκική γλώσσα. Μου είπε πως για ένα διάστημα θα ταξιδεύαμε με το φορτηγό του, αλλά ύστερα θα έπρεπε ν ' αλλάξουμε φορτηγό, και στο τέλος να μπούμε σ ' ένα κόκ­ κινο αυτοκίνητο. Οι λεπτομέρειες που μου έλεγε ακούγονταν αόριστες. Έλπιζα πως θα ήταν πολύ πιο καλά οργανωμένα τα πράγμaτα από όσο μπορούσε να επικοινωνήσει μαζί μας ο Μοχσέν. Ήμουν ακόμη μπερδεμένη στα αισθήματά μου γι ' αυτόν. Η συμπε­ ριφορά του είχε κάτι το απειλητικό. Κρατούσε τα λεφτά μου και τα κοσμήματά μου. Για τα διαβατήριά μας δε νοιαζόμουν, γιατί χωρίς τις Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

422

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - OYlΛlAM ΧΟΦΕΡ

βίζες μού ήταν άχρηστα. Αν κατορθώναμε να φτάσουμε στην Πρε­ σβεία των Ηνωμένων Πολιτειών στην Άγκυρα, ήξερα πως θα μας έβγαζαν καινούρια. Αλλά τι θα )'1νόμουν χωρίς τα λεφτά μου; Τα κοσμήματά μου; Δε νοιαζόμουν τόσο για την όποια αξία τους, όσο για τις προθέσεις του Μοχσέν. Από την άλλη, έδειχνε περιποιητικός και καλοσυνάτος απέναντί μας. Ήταν ξανά ο σύνδεσμός μου με τη δράση, η μόνη μου ελπίδα για ασφάλεια κι είχα μια έντονη ΕΠιθυμία να τον αντιμετωπίζω σαν προστάτη και οδηγό μας. Θα έμενε άραγε μαζί μας σε όλο το ταξίδι; «Δεν έχω περάσει ποτέ τα σύνορα με άλλον», μου είπε στα φαρσί. «Μα εσύ είσαι η αδερφή μου. Θα ' ρθω μαζί σου». Ένιωσα ξαφνlκά πολύ καλύτερα. Μετά από λίγο συναντήσαμε ένα άλλο φορτηγό που ερχόταν από την αντίθετη κατεύθυνση. Την ώρα που προσπερνούσαν ο ένας τον άλλον, οι δυο οδηγοί φρενάρισαν απότομα. «2oυvτ μπας!» είπε ο Μοχσέν. Κατεβήκαμε με τη Μαχτόμπ και σταθήκαμε στο πεζοδρόμιο. Γύρισα προς το μέρος του Μοχσέν, περιμένοντάς τον να μας ακολουθήσει. «Δώσ ' τα αυτά στον άντρα στο άλλο φορτηγό», μας καθοδήγησε, βάζοντας τα διαβατήριά μας στο χέρι μου. Ύστερα το πρόσωπό του πέρασε από μπροστά μας και χάθηκε καθώς ο οδηγός πατούσε ως το τέρμα το γκάζι Το μπλε φορτηγάκι έφυγε σαν βολίδα και μαζί του και ο Μοχσέν. Λοιπόν, δε θα ' ρθει μαζί μας. Δε θα τον ξαναδούμε ποτέ πια, σκέ­ φτηκα. Το άλλο φορτηγό έκανε ΕΠιτόπου στροφή κι ήρθε και στάθηκε δίπλα μας. Σκαρφαλώσαμε και μπήκαμε μέσα. Χωρίς να καθυστερή­ σει, ο οδηγός ανέπτυξε αμέσως ταχύτητα κι αρχίσαμε ν ' ανηφορίζουμε στα βουνά σ ' ένα δρόμο όλο στροφές. Αυτό το φορτηγό ήταν ανοιχτό κι έμοιαζε με τζιπ. Δυο άντρες κά­ θονταν δίπλα στον οδηγό, κι εγώ έδωσα τα διαβατήριά μας σ ' εκείνον που καθόταν στη μέση. Τα πήρε προσεκτικά και τα κράτησε σαν να ήταν κάρβουνα αναμμένα. Κανείς δεν ήθελε να τον πιάσουν να κου­ βαλάει πάνω του αμερικάνικα διαβατήρια. Δεν είχαμε κάνει και μεγάλη απόσταση όταν το φορτηγό σταμάτησε κι ο άντρας που καθόταν στη μέση μάς έκανε νόημα να πάμε να καθίσουμε στο πίσω μέρος, που ήταν ανοιχτό κι εκτεθειμένο στον αέρα και στο κρύο. Δεν μπορούσα να καταλάβω το λόγο που μας ήθελαν ,:κεί, αλλά έκανα ό,τι μου είπε χωρίς δεύτερη κουβέντα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ XΩPJΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

423

Ξεκινήσαμε αμέσως και συνεχίσαμε το ταξίδι μας με ιλιγγιώδη τα­ χύτητα. Το προηγούμενο βράδυ, στην τσιμεντένια αποθήκη, πίστεψα πως περνούσα την πιο κρύα νύχτα της ζωής μου. Είχα κάνει λάθος. Η Μαχτόμπ κι εγώ είχαμε κολλήσει η μια πάνω στην άλλη σαν ένας άνθρωπος στην ανοιχτή καρότσα του φορτηγού. Παγωμένος αέρας μας διαπερνούσε, μα η Μαχτόμπ δεν παραπονιόταν. Το φορτηγό συνέχιζε να τρέχει, σκαμπανεβάζοντας στο στριφογυ­ ριστό ανηφορικό δρόμο. Πόσο ακόμη θα μπορούσαμε ν ' αντέξουμε; αναρωτιόμουν. α οδηγός βγήκε από τον κεντρικό δρόμο κι άρχισε να διασxiζει δρόμους γεμάτους λακκούβες και πέτρες που περνούσαν μέσα από χωράφια, ήταν ολοΦάνερο πως δεν ακολουθούσε κάποιο συγκεκριμέ­ νο μονοπάτι. Μετά από περίπου μισό μίλι σταμάτησε και μας κάλεσε να μπούμε πάλι μέσα στο κουβούκλιο του φορτηγού. Συνεχίσαμε να ταξιδεύουμε, το φορτηγό ακολουθούσε το δικό του μονοπάτι. Περάσαμε χοροπηδώντας μπροστά από μια καλύβα και μερικά κοπάδια πρόβατα που ήταν πετσί και κόκαλο. α άντρας που καθόταν στη μέση έδειξε ξαφνικά την κορφή ενός βουνού. Σήκωσα το κεφάλι μου και κοίταξα κι εγώ, είδα μακριά τη φιγούρα ενός μοναχικού άντρα που στεκόταν στην κορυφή, μ ' ένα αυτόματο κρεμασμένο από τον ώμο του -ήταν σκοπός. α άντρας που καθόταν στη μέση κούνησε το κεφάλι του και γρύλισε. Καθώς προχωρούσαμε μας έδειχνε κι άλλους σκοπούς στις γύρω βουvoκοΡφές. Ξαφνικά, ο οξύς ήχος ενός πυροβολισμού έσπασε τη σιωπή της άγονης εξοχής. Τον ακολούθησε γρήγορα ένας δεύτερος πυροβολι­ σμός και η ηχώ του απλώθηκε σ ' όλη τη βουνοπλαγιά. α οδηγός σταμάτησε απότομα το φορτηγό. Τα πρόσωπα των α­ ντρών είχαν αλλάξει χρώμα από το φόβο τους κι ο τρόμος τους, που ήταν ολοφάνερος, έκανε μεγαλύτερο το δικό μου. Η Μαχτόμπ έγινε ένα κουβαράκι στην αγκαλιά μου. Περιμέναμε σιωπηλοί με φοβερή ένταση καθώς ένας στρατιώτης, με οπλισμένο το αυτόματο, έτρεχε προς το μέρος μας. Φορούσε μια χακί μεσάτη στολή. Ένιωσα κάποιον να μου βάζει τα διαβατήρια στα χέρια μου. Μην ξέροντας τι άλλο να κάνω, τα έχωσα μέσα σε μια από τις μπότες μου, και περίμενα σφίγ­ γοντας ασφυκτικά τη Μαχτόμπ στην αγκαλιά μου. «Μην κοιτάξεις τον άντρα», ψιθύρισα στη Μαχτόμπ. «Μην πεις τί­ ποτο>}. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

424

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Ο στρατιώτης πλη σίασε προσεκτικά το παράθυρο του φορτηγού, σημαδεύοντας συνέχεια με το αυτόματό του τον οδηγό. Ο Φόβος με είχε παραλύσεΙ . Κ ρατώντας το αυτόματό του μπροστά στο πρόσωπο του οδηγού , ο στρατιώτης είπε κάτι σε μια γλώσσα που μου ήταν τελείως άγνωστη. Ό ση ώρα οι δυο άντρες μιλούσαν θυμωμένα, εγώ δε σήκωσα ούτε στιγμή τα μάτια μου. Ο τόνος της φωνής τους ανέβαινε συνέχεια σ ' ένταση. Ο στρατιώτης έδειχνε άγριος και θρασύς. Η Μαχτόμπ όλη αυτήν την ώρα μου έσφιγγε φοβισμένη το χέρι. Κρατούσαμε ακόμη και την ανάσα μας. Στο τέλος, μετά από ένα διάστημα που μου φάνηκε αιωνιότητα, ο στρατιώτης έκανε μεταβολή κι έφυγε. Ο οδηγός μας έριξε μια ματιά στο σύντροφό του κι έβγαλε έναν αναστεναγμό ανακούφισης. Όποια ιστορία κι αν είχε πει στο στρατιώτη είχε καταφέρει να τον πείσει. Ξεκινήσαμε και πάλι, περνώντας μέσα από τα κακοτράχαλα χωρά­ φια, ώσπου φτάσαμε σε μια δημοσιά. Στρατιωτικά οχήματα μας προ­ σπερνούσαν με μεγάλη ταχύτητα κι από τις δυο λωρίδες. ψηλά, μπρο­ στά μας, είδαμε να ξεπροβάλλει ένα φυλάκιο, μα πριν το φτάσουμε, ο οδηγός σταμάτησε στην άκρη του δρόμου και με νοήματα μας είπε να βγούμε έξω. Ο άλλος άντρας κατέβηκε κι αυτός από το τζιπ και μας έγνεψε να τον ακολουθήσουμε. Ήταν ολοΦάνερο πως έπρεπε να παρακάμψουμε το φυλάκιο. Η Μαχτόμπ κι εγώ τον ακολουθήσαμε σ ' ένα επίπεδο ξέφραγο χωράφι, ένα πλάτωμα ανάμεσα στα βουνά, σκεπασμένο με χιόνι, πάγο και κρυσταλλιασμένη λάσπη. Ένιωθα σαν κινούμενος στόχος, αφού ήταν ολοΦάνερο πως από το φυλάκιο μπορούσαν να ελέγχουν την κάθε μας κίνη ση. Διασχίσαμε με κόπο το χωράφι και βγήκαμε σ ' έναν άλλον κεντρικό δρόμο με φοβερή κίνηση. Πίστ ευα πως το τζιπ τους θα ερχόταν να μας πάρει από αυτό το σημείο ή πως θα παρουσιαζόταν το κόκκινο αυτοκίνητο για το οποίο μας είχε μιλήσει ο Μοχσέν. ΑΛλά αντί να κάτσουμε να περιμένουμε πλάι στο δρόμο, ο άντρας που είχε το πρόσταγμα μας έκανε νόημα να συνεχίσουμε να περπατάμε. Τον ακολουθήσαμε παγωμένες, αξιο­ θρήνητες και σαστισμένες. Περπατούσαμε ακολουθώντας την ίδια κατεύθυνση με τη ροή της κυκλοφορίας, ανεβαίναμε λόφους, κατεβαίναμε λόφους, προσπαθώ­ ντας να κρατάμε πάντα σταθερό το βήμα μας, ποτέ δε σταματούσαμε, ακόμη κι όταν τα φοβερά στρατιωτικά καμιόνια περνούσαν σχεδόν Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

425

πλάι μας μoυγκρίζovτας. Μερικές φορές γλιστρούσαμε στην παγωμέ­ νη λάσnη και πέφταμε, μα σηκωνόμαστε αμέσως και συνεχίζαμε βια­ στικά το περπάτημα. Η Μαχτόμπ περπατούσε γρήγορα με τα μικρά της ποδαράκια, χωρίς ούτε μια στιγμή να παραnoνεθεί πως κουράστηκε. Συνεχίσαμε να βαδίζουμε με κόπο περίπου μια ώρα, κάποια στιγμή στη βάση ενός ιδιαίτερα aπότoμoυ λόφου ο οδηγός μας ανακάλυψε ένα aπάγκιo aπό το χιόνι σημείο. Μας έκανε νόημα να καθίσουμε εκεί για να ξεκουραστούμε. Με λίγες λέξεις στα φαρσί και με πολλά νοή­ ματα μας έδωσε να καταλάβουμε πως θα έφευγε, και πως εμείς θα έπρεπε να μείνουμε εκεί μέχρι να γυρίσει. Καθίσαμε στην παγωνιά, ολομόναχες, βυθισμένες η καθεμιά στο δικό της κόσμο, βλέπovτάς τον να εξαφανίζεται πίσω από την κορφή ενός χιονισμένου λόφου. Γιατί να ξαναγυρνούσε; αναρωτιόμουν. Ήταν τόσο άθλια εδώ. Ο Εμαχί τους είχε πληρώσει προκαταβολικά. Είχαμε κινδυνέψει όλοι μαζί να μας σκοτώσουν. Γιατί λοιπόν να ξαναγυρίσει κοντά μας Το μόνο που θα του φέρναμε ήταν κι άλλες σκοτούρες και προβλήματα. Δεν ξέρω πόση ώρα μείναμε εκεί στην ερημιά, καρτερώντας, προ­ σnαθώvτας με την προσευχή να διώξουμε το φόβο και την αβεβαιό­ τητα που μας βασάνιζαν. Φοβόμουν πως κάποιος θα σταματούσε να μας ρωτήσει πώς βρε­ θήκαμε εκεί, ή ακόμη και για να μας προσφέρει βοήθεια. Τι θα του έλεγα; Κάποια στιγμή είδα το ανοιχτό τζιπ να περνάει aπό μπροστά μας το οδηγούσε ο άντρας που είχε στήσει τον καβγά με το στρατιώτη και μας είχε απαλλάξει από την απειλητική παρουσία του. Μας κοίταξε κατάματα, αλλά δεν έδειξε κανένα σημάδι πως μας αναγvώριζε. Δε θα ξαναγυρίσει, έλεγα και ξανάλεγα, πρoσnαθώvτας να συνη­ θίσω στην ιδέα. Πόση ώρα θα καθόμαστε εδώ και θα τον περιμέναμε; Μα και πού αλλού θα μπορούσαμε να πάμε; Η Μαχτόμπ δεν είπε τίποτα. Η έκφραση του προσώπου της ήταν πιο αποφασιστική aπό ποτέ. Θα γύριζε στο σnίτι στην Αμερική, αυτό μόνο μετρούσε τώρα. Ο άντρας δε θα ξαναγυρίσει. Ή μουν σίγουρη τώρα. Θα περιμέναμε εδώ ώσnoυ να σκοτεινιάσει κι ύστερα θα έπΡΕπε να κάνουμε κάτι μόνες μας. Αλλά τι; Θα συνεχίζαμε το περπάτημα πηγαίνovτας πάντα προς τα δυτικά, μια μάνα με την κόρη της, σε μια aπελπισμένη προ­ σnάθεια να διασχίσουμε τα σύΥορα περνώvτας στην Τουρκία μέσα από τα βουνά; Ή θα πρoσnαθoύσαμε να βρούμε το δρόμο μας πίσω Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

426

ΜΠΕTl ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - OYJΛIAM ΧΟΦΕΡ

στο φυλάκιο κω να παραδώσουμε σ ' εκείνους τα όνειρά μας κι ίσως ακόμη κω Τ1ζ ζωές μας; Ή θα παγώναμε από το κρύο μέσα στη νύχτα κω θα πεθαίναμε η μια στην αγκαλιά της άλλης πλάι στη δημοσιά; Ο άντρας δε θα γυρνούσε πίσω, ήμουν σίγουρη πια γι ' αυτό. Θυμήθηκα την ιστορία που μου είχε διηγηθεί η Έλεν, πολύν καιρό πρω, για την Ιρανή κω την κόρη της που Τ1ζ είχαν εγκαιαλείψει, έTOl ακριβώς σαν κι εμάς. Η κόρη πέθανε. Η γυναίκα κόντεψε κι εκείνη να πεθάνει κι έχασε όλα της τα δόνΤ1α στη διάρκεια ' της δοκψασίας της. Η εικόνα αυτής της νlκημένης γυναίκας είχε στοιχειώσει στο μυα­ λό μου. Ακίνητη από το κρύο κω τον πανικό δεν πρόσεξα το κόκκινο αυ­ τοκίνητο να πληOlάζει Είχε κιόλας σταματήσει πριν το πάρω χαμπάρι. Ο άντρας είχε γυρίσει! Μας έβαλε γρήγορα στο αυτοκίνητο κω διέταξε τον οδηγό να ξεκινήσει αμέσως. Δεκαπέντε λεπτά αργότερα φτάναμε σ ' ένα σπίΤ1 σχεδόν πάνω στον κεντρικό δρόμο. Ήταν ένα τετραγωνισμένο λευκό, τσΨΕVΤένIO σπίΤ1 μ ' επίπεδη στέγη. Σταμαιήσαμε στην πίσω αυλή, ήταν γεμάτη με βρόμικα μεγαλόσωμα μπασταρδόσκυλα που γάβγιζαν ασταμάτητα κω μισόγυμνα ξιπόλητα πωδιά που έτρεχαν πάνω κάτω στο χιόνι Μπουγάδες ανέμιζαν παvτoύ, απλωμένες σε κλαδιά δέντρων, κολό­ νες κω κάγκελα παραθυριών. Γυναίκες κω πωδιά μαζεύτηκαν αμέσως κι άΡ)(1σαν να μας ΚΟ1τά­ ζουν εξεταστικά. Οι γυναίκες ήταν βλοσυρές, άσχημες με υπερβολικά μεγάλες μύτες. Τα κουρδικά τους ρούχα Τ1ζ έκαναν να μοιάζουν τε­ ράστιες κω πανύψηλες. Με τα χέρια στους γοφούς μάς κοπούσαν KGxύnomEC;. «20υvτ μπας!» είπε ο «άντρας που είχε έρθει πίσω να μας πάρει». Μας οδήγησε στην πλευρά του σπlΤ10ύ που έβλεπε στο δρόμο κω μας έμπασε σ ' ένα χολ. Μερικές γυναίκες μας έκαναν νόημα ν ' αφήσουμε εκεί Τ1ζ μπότες μας. Η εξάντληση κω η ανησυχία με είχαν καιαβάλεl. Οι γυναίκες κω τα πωδιά συνέχιζαν να στέκοντω γύρω μας κω να μας κοπάζουν ηλίθια με το στόμα ανΟ1χτό την ώρα που βγάζαμε Τ1ζ βαρlές από το χιόνι κω Τ1ζ λάσπες μπότες μας. Ύστερα μας πήγαν σ ' ένα μεγάλο, παγωμένο, γυμνό από έπιπλα δωμάΤ10. Μια γυναίκα μας έκανε νόημα να καθίσουμε. Καθίσαμε κάτω στο σκληρό χωμάτινο πάτωμα κω κοπούσαμε αμί­ λητες κι ανήσυχες Τ1ζ γυναίκες που μας ΑVΤαπέδωσαν το βλέμμα μ ' έναν τρόπο που δεν έδειχνε διόλου φιλlκός. Τη μονοτονία των βρόDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

427

μlκων άσπρων τοίχων του δωματίου έσπαγαν μόνο δυο μικρά παρά­ θυρα με σιδερένια κάγκελα και η φωτογραφία ενός άντρα, ενός Κούρ­ δου μ ' έντονα ζυγωματικά, που φορούσε γούνινο ρώσικο καπέλο. Μια από τις γυναίκες δυνάμωσε τη φωτιά κι ετοίμασε τσάι. Μια άλλη μας πρόσφερε σκληρό παγωμένο ψωμί. Μια τρίτη μας έφερε κουβέρ­ τες. Τυλιχτήκαμε μ ' αυτές, αλλά δεν μπορούσαμε να σταματήσουμε το τρέμουλο των κορμιών μας. Αναρωτιόμουν τι να σκέπτονταν αυτές οι γυναίκες. Τι να έλεγαν η μια στην άλλη στην ακατάληmη κουρδική διάλεκτό τους. Ήξεραν άραγε πως είμαστε Αμερικανίδες Μισούσαν κι οι Κούρδοι με το ίδιο πάθος των Ιρανών τους Αμερικανούς; Ή μας 'θεωρούσαν συμμάχους τους, εχθρικές όπως κι εκείνες απέναντι στους Σιίτες Ο «άντρας που είχε γυρίσει πίσω να μας πάρει» κάθισε πλάι μας, αμίλητος. Δεν είχα τρόπο να μάθω τα σχέδιά τους. Μετά από λίγο μια άλλη γυναίκα μπήκε στο δωμάτιο μ ' ένα αγόρι που ήταν γύρω στα δώδεκα. Ήρθαν προς το μέρος μας και την άκου­ σα να λέει κάτι με άγριο ύφος στο αγόρι, του έκανε νόημα να καθίσει πλάι στη Μαχτόμπ. Εκείνο υπάκουσε αμέσως και κοίταξε τη γυναίκα χαζογελώντας ντροπαλά. Εκείνη, που μάντεψα πως θα πρέπει να ήταν η μητέρα του, στεκόταν συνέχεια από πάνω μας σαν φρουρός. Ένιωσα έντονο φόβο. Τι έτρεχε εδώ πέρα; Αυτή η σκηνή ήταν τόσο παράξενη, που ένιωσα πως είχα φτάσεl στα όρια του πανικού. Δρα­ πέτης σ ' αυτήν τη μακρινή χώρα, ανίσχυρο πιόνι τώρα στο έλεος ανθρώπων που ήταν, κι εκείνοι, παράνομοι στην ίδια τους τη χώρα, εκλιπαρούσα σιωπηλά για βοήθεια. Μα ήμουν εγώ που μου συνέβαι­ ναν στ ' αλήθεια όλα αυτά; Πώς ήταν δυνατό μια συνηθισμένη, μέση Αμερικανίδα, σαν κι εμένα, να βρεθεί σ ' αυτήν την απίστευτα δύσκο­ λη θέση; Κι όμως, ήξερα, από πού ξεκίνησαν όλα αυτά. Ο Μουντί! Εκείνος ήταν η πηγή όλων των δεινών μου. Το πρόσωπό του με παραμόνευε, μ ' εκείνο το κακό χαμόγελο, στις σκιές που τρεμόπαιζαν στον τοίχο. Έβλεπα ξανά την ίδια λάμψη στα μάτια του, όπως τότε που μας χτυ­ πούσε, εμένα και τη Μαχτόμπ, να γίνεται ένα με τη φλόγα της κηρο­ ζίνης. Οι φωνές των Κούρδων ολόγυρά μας δυνάμωναν σε ένταση και γίνονταν ένα με τις μοχθηρές, άγριες κραυγές του Μουντί. Ο Μουντί! Ήταν αυτός που με είχε αναγκάσει να το βάλω στα πόδια. Έπρεπε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

428

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

να πάρω τη Μαχτόμπ μακριά του, αλλά αν, Θεέ μου, της συνέβωνε τίποτα .. . Μήπως αυτοί ο ι άνθρωποι OργΆVωναν κάπOlα συνωμοσία σε βάρος μας Μήπως σχεδίαζαv να πάρουν μακριά μου τη Μαχτόμπ; Ποιο ήταν αυτό το αγόρι κω η αυταρχική μητέρα του; Μήπως είχαν δ1Ολέξεl τη Μαχτόμπ για πωδlκή νύφη του αγορlOύ; Τον τελευταίο ενάμlOη χρόνο είχα πια πειστεί πως όλα μπορούσαν να συμβούν σ ' αυτήν την παρά· δοξη χώρα. Όχι, δεν την αξίζαμε μια τέτοια τύχη, ήθελα να βάλω τις φωνές. Μα αν την είχαν ήδη πουλήσΕΙ ή είχαν κάν ΕΙ κάπOlα συμφωνία σε βάρος της; Αρνιόμουν να δεχτώ μια τέτοια πιθανότητα. Ευχόμουν τώρα να είχα μείνει στο Ιράν για όλη την υπόλοιπη ζωή μου. Πώς θα έβγαζα τώρα το πωδί μου από αυτήν τη φοβερή περιπέτΕΙα; Προσπάθησα να ηρεμήσω, να επιβλη θώ στο ταραγμένο μου μυαλό κω να το πείσω πως όλα αυτά δεν ήτΑV παρά μόνο παραvoϊKές φα­ ντασιώσεις, γεννήματα της κούρασης κω της έvτασης των τελευταίων ημερών . «Μαμά, δε μου αρέσΕΙ αυτό το μέρος», μου ψιθύρισε η Μαχτόμπ. «Θέλω να φύγουμε». Αυτό με φόβισε ακόμη περισσότερο. Είχε πιάσει λοιπόν κω η Μα­ χτόμπ την παράξενη ατμόσφαφα αυτού του σππlOύ; Πότε πότε έβλεπα το αγόρι που καθόταν · πλάι στη Μαχτόμπ να σαλεύΕΙ, μα η γυναίκα -μητέρα του;- τον αγρlOκοίταζε κι αυτός έμενε πάλι ακίνητος. Δίπλα μου ο «άvτρας που είχε γυρίσΕΙ πίσω να μας πάρει» συνέ)(1ζε να μένΕΙ σιωπηλός. Καθίσαμε έτσι γύρω στη μlOή ώρα, ξαφνlκά κάποlOς άλλος άvτρας μπήκε στο δωμάτιο, η εμφΆVlσή του προξένησε μεγάλη αvαταραχή ανάμεσα στις γυναίκες. Δεν πρόλαβε να καθίσει κω του έφεραν αμέ­ σως ζεστό τσάι κω ψωμί . ΤρlγύρlζΑV συνέΧΕΙα γύρω του σαν μέλlOσες, φρovτίζovτας να μη μένει ποτέ άδειο το Φλπζάνl του. Αυτός καθόταν στο πάτωμα χωρίς να μας δίνει την παραμικρή σημασία. Κάποια στιγ­ μή έβγαλε ένα μασούρι τσιγαρόχαρτα από την τσέπη του κι άρχlOε να τυλίγΕΙ κάτι που έμοιαζε με ΤΟ1γάρο εξωτερικά, μα που το περιεχόμενό του ήταν μ1Ο άσπρη άγνωστη σε μένα ουσία. Μαριχουάνα, χασίσι, όπlO; Δεν ήξερα απ ' αυτά, αλλά ό,τι κι ΑV ήταν έμ01Οζε με καπνό. Ξαφνlκά αναγνώρισα τον άvτρα! Ήταν το πρόσωπο της φωτογρα­ φίας που KρεμότΑV στον τοίχο. Δεν είχα πια καμιά αμφιβολία πως ήτΑV Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

429

ο αφέντης του σπιτιού. Αναρωτιόμουν αν ήταν όλες αυτές γυναίκες του. Είχα αφήσει λοιπόν μια φαλλοκρατική κοινωνία για να βρεθώ σε μια άλλη που η κυριαρχία των αντρών θα ήταν απόλυτη; «Πότε θα φύγουμε;» ψιθύρισε η Μαχτόμπ. «Δε μ ' αρέσει διόλου αυτό το μέΡΟQ> . Έριξα μια ματιά στο ρολόι μου. Είχε αρχίσει να βραδιάζεΙ . «Δεν ξέρω τι γίνεται», είπα στη Μαχτόμπ. «Να είσαι όμως έτοιμη για όλα». Το δωμάτιο σκοτείνιαζε σιγά σιγά. Κάποιος έφερε μέσα ένα κερί και καθώς το σκοτάδι απλωνόταν γύρω μας, η μικρή τρεμουλιαστή φλόγα του έδινε ακόμη πιο σουρεαλιστικές προεκτάσεις στην όλη ατμόσφαι­ ρα. Ο μονότονος ήχος της σόμπας που έκαιγε κηροζίνη μας είχε νυ­ στάξεΙ . Μείναμε έτσι για τέσσερις ώρες, κοιτάζοντας επιφυλακτικά εκείνους τους παράξενους ανθρώπους που κι αυτοί με τη σειρά τους μας κοι­ τούσαν με τον ίδιο τρόπο. Αυτή η γεμάτη ένταση απάθεια έσπασε τελικά από το γάβγισμα κάποιου σκύλου, που μας ειδοποιούσε πως κάποιος ερχόταν. Όλοι στο δωμάτιο σηκώθηκαν όρθιοι και π ερίμεναν. Ένας η λικιωμένος άντρας μπήκε στο σπίτι ύστερα από λίγο. Φαι­ νόταν εξηντάρης, μα ίσως και να έκανα λάθος. Ίσως να ήταν η τρα­ χύτητα της υπαίθρου που κάνει τους ανθρώπους να γερνούν γρήγορα. Φορούσε χακί στρατιωτικά ρούχα, γούνινο καπέλο κι ένα λαδί στρα­ τιωτικό τζάκετ. Ο άντρας του σπιτιού μας είπε κάτι, κατάλαβα πως έκανε μια προσπάθεια να μας συστήσει το νεοφερμένο. «Σαλάμ », μουρμούρισε εκείνος ή κάτι παρόμοιο. Πήγε κοντά στη σόμπα, ζέστανε τα χέρια του κι άρχισε να φλυαρεί με τους άλλους. Ήταν γεμάτος ζωντάνια κι ενεργητικότητα, έτοιμος για όλα. Μια από τις γυναίκες μου έφερε μια αλλαξιά ρούχα και μου έδωσε με νοήματα να καταλάβω πως έπρεπε να βγάλω τα κουρδικά ρούχα που φορούσα. Με βοήθησε ύστερα να ντυθώ με τέσσερα άλλα φορέ­ ματα, που ήταν κάπως διαφορετικά από τα προηγούμενα. Οι διαφορές τους υποδήλωναν τις συνήθειες μιας άλλης περιοχής. Όταν η γυναίκα σταμάτησε να με ντύνει, ένιωθα τόσο σφιγμένη, που σχεδόν δεν μπο­ ρούσα να κινηθώ. Όσο κρατούσε η αλλαγή των ρούχων ο ηλικιωμένος άντρας πήγαι­ νε πέρα δώθε ανυπόμονα, ήταν ολοφάνερο πως βιαζόταν να φύγει. Μόλις ετοιμάστηκα μας έγνεψε να τον ακολουθήσουμε στο μικρό δω­ μάτιο που είχαμε αφήσει τις μπότες μας. Είπε κάτι και μια από τις Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

430

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο YJΛlΑΜ ΧΟΦΕΡ

γυναίκες έσβησε το κερί, βυθίζοντας όλο το δωμάτιο στο σκοτάδι, που έσπαγε μόνο η αδύναμη λάμψη της σόμπας. Άνοιξε την πόρτα τόσο, όσο για να xώσεt το χέρι του κω να πάρει τις μπότες μας. Την ξανά­ κλεlΟε γρήγορα χωρίς να Kάνεt κανένα θόρυβο. Η Μαχτόμπ δυσκολευόταν να βάλεt τις μπότες της κι εγώ δεν μπο­ ρούσα εύκολα να σκύψω για να τη βοηθήσω. ΒlΟστείτε! Βιαστείτε! μας έγνεψε ο ηλικιωμένος άντρας. Όταν τελικά ετοψαστήκαμε, η Μαχτόμπ μου έσφιξε το χέρι με θάρ­ ρος. Δεν ξέραμε πού πηγαίναμε, αφήναμε όμως αυτό το παράξενο μέρος με πραγματική ευχαρίστηση. Ίσως να μας πήγωνε στο ασθενο­ φόρο του Ερυθρού Σταυρού . Σιωπηλά ακολουθήσαμε τον άντρα του σπιτιού κω τον κωνούριο μας οδηγό έξω στην παγερή νύχτα. Ο «ά­ ντρας που είχε έρθεt πίσω να μας πάρει» βγήκε κι εκείνος στην αυλή. Η πόρτα του σπιτιού έκλεισε γρήγορα. Το ίδlΟ γρήγορα κι αθόρυβα μας οδήγησαν πίσω από το σπίΤ1. Ο σκύλος γάβγιζε με μανία, τα γρυλίσματά του ακούγονταν σ ' όλη την εξοχή καθώς τα παράσερνε μαζί της η θύελλα. Μας ορμούσε συνέxεtα, σπρώχνοντάς μας με τη μουσούδα του κω μας ανάγκασε να φύγουμε μακριά του από το φόβο μας. 'Ακουσα το χλψίντρισμα ενός αλόγου. Ο ουρανός ήταν γεμάτος αστέ ρια, αλλά, για κάποlΟ άγνωστο σε μένα λόγο, τ ' αστέρια δεν έριχναν το φως τους πάνω στη γη. Αντί­ θετα, διαχέονταν στον ουρανό δίνοντάς του μια αλλόκοτη, γκριζόα­ σπρη λάμψη. Με δυσκολία ακολουθούσαμε μέσα στο σκοτάδι τον οδηγό μας. Καθώς πλησιάζαμε σ ' ένα άλογο που περίμενε, ο οικοδεσπότης μας των τελευταίων τεσσάρων ωρών με πλησίασε κω κατάφερα να δω το πρόσωπό του να διαγράφετω στο αχνό φως. Με αποχαφέτησε με νοήματα κι εγώ προσπάθησα να του γνέΨω ευχαριστώ. Ο ηλικιωμένος άντρας, οδηγός μας από δω κω πέρα, μας έκανε νόημα να καβαλlκέψουμε το άλογο. Ο «άντρας που είχε έρθει πίσω να μας πάρεΙ» ένωσε τις χούφτες του για να πατήσω το πόδι μου κι ο γέρος μ ' έσπρωξε πάνω στη ράχη του αλόγου. Δεν υπήρχε σέλα -μόνο μια κουβέρτα που προσπάθησα να την ισιώσω πριν καθίσω. Ο «άντρας που είχε έρθεt πίσω να μας πάρει» σήκωσε τη Μαχτόμπ κω τη βοήθησε να κάτσει μπροστά μου πάνω στο άλογο. Παρ ' όλα τα ρούχα που φορούσα ο αέρας με περόνιαζε ως το κόκαλο. «Να κάθεσω συνέxεtα με το κεφάλl σκυμμένο», είπα στη Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

431

Μαχτόμπ . «Κάνει πολύ κρύο». Τύλιξα τα χέρια μου γύρω της προστα­ τευτικά κι έγειρα μπροστά για να πιάσω σφιχτά τη χαίτη του αλόγου. Δεν ήταν μ εγάλο ζώο, δεν έμοιαζε με τ ' αμερικάνικα άλογα. Ήταν μάλλον αποτέλεσμα κάποιας διασταύρωσης, ίσως να ήταν και γαϊδούρι Ο γέρος προχωρούσε με γρήγορα βήματα μπροστά μας, βγήκε από την εξώπορτα κι εξαφανίστηκε στο σκοτάδι . Ο «άντρας που είχε γυ­ ρίσει πίσω να μας πάρει» έπιασε το χαλινάρι του αλόγου και ξεκίνησε . Είχα χρόνια ν ' ανέβω σ ' άλογο και ποτέ ως τώρα δεν είχα κα­ θίσει χωρίς σέλα. Η κουβέρτα γλιστρούσε συνέχεια, υπήρχε κίνδυ­ νος να πέσει και να μας παρασύ ρει κι εμάς στο παγωμένο χώμα. Είχα γραπώσει τη χαίτη του αλόγου μ ' όση δύναμη είχε απομείνει στο εξουθενωμένο μου κορμί. Η Μαχτόμπ έτρεμε σαν το ψά ρι στην αγκα­ λιά μου. Προχωρούσαμε αργά μέσα από ένα χωράφι. Ο η λικιωμένος άντρας γυρνούσε πότε πότε πίσω σε μας, για να μας μ εταφέρει κάποια προει­ δοποίηση. Ο πάγος ήταν δυσκολοδιάβατος σε κάποια σημεία και οι οπλές του αλόγου κάθε φορά που πατούσαν πάνω του έκαναν θόρυ­ βο. Σ ' αυτήν την ορεινή χώρα κάθε ήχος που έσπαγε τη σιωπή ηχούσε σαν ριπή πολυβόλου, που μπορεί να έβαζε σε υποψίες τους προσεκτι­ κούς παΣVτάρ που περιπολούσαν αδιάκοπα στην περιοχή. Κάθε θό­ ρυβος ήταν εχθρός μας. Ανηφορίζαμε συνέχεια και φτάναμε ήδη στους λόφους που οδηγού­ σαν σε πιο απότομα βουνά. Το έδαφος δεν ήταν πια ομαλό. Το άλογο στην προσπάθειά του να βρει το δρόμο του μας ταρακουνούσε συνέ­ χεια πέρα δώθε . Ήταν γενναίο κι έκανε υπομονετι,κά τη δουλειά του. Ήταν ολοΦάνερο πως δεν ήταν η πρώτη φορά που περνούσε τα κακοτράχαλα βουνά με τέτοιον καιρό. Την ώ ρα που φτάναμε στην κορφή ενός λόφου, το άλογο παραπά­ τησε ξαφνικά σε μια κατηφορική πλαγιά , και βρεθήκαμε απροετοίμα­ στες. Πέσαμε σαν μολύβι πάνω στο χιόνι. Τη ν ώρα που έπεφτα κρα­ τούσα σφιχτά τη Μαχτόμπ στο στήθος μου, για να την προφυλάξω. Ο «άντρας που είχε έρθει πίσω να μας πάρει» μας βοήθησε γρήγορα να σταθούμε πάλι στα πόδια μας και να τινάξουμε το χιόνι από τα ρούχα μας. Η Μαχτόμπ, με το προσωπάκι της κατακόκκινο από τον παγω­ μένο αέρα και το κορμάκι της μ ελανιασμένο από το πέσιμο, πεινασμέ ­ νη κι εξουθενωμένη, έμενε σιωπηλή κι αποφασισμένη για όλα, ήταν αρκετά δυνατή για να μη βάλει τα κλάματα. Ανε βήκαμε πάλι στο άλογο κι αυτήν τη φορά προσπάθησα να κρα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

432

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

τηθώ πιο σφιχτά από τη χαίτη του καθώς κατηφορίζαμε το λόφο για έναν αόρατο και άγνωστο προορισμό. Δ ε φτάσαμε ακόμη, σκέφτηκα, στ ' άγρια βουνά. Πώς μπόρεσα να κάνω ένα τόσο τρελό πράγμα; Ούτε να κρατηθώ στ ' άλογο δεν μπο­ ρούσα. Ήμουν σίγουρη πως σε λίγο θα με παρατούσαν μόνη μου εδώ πέρα. Πράγμα απίστευτο, η νύχτα έγινε ακόμη πιο κρύα και σκοτεινή. Τ ' αστέρια χάθηκαν. Το παγωμένο χιόνι μας χτυπούσε αλύπητα στο πρό­ σωπο. Ανηφορίζαμε και κατηφορίζαμε λόφους μέχρι να φτάσουμε στα βου­ νά , που ήταν το ένα πιο απειλητικό από το άλλο. Οι ανηφορικές πλαγιές ήταν πιο εύκολες γιατί μας προστάτευαν από τη θύελλα. Το άλογο στις ανηφοριές πήγαινε γρήγορα, γλιστρού­ σε μόνο πού και πού στον πάγο ή σκόνταφτε στα κλαριά κάποιου θάμνου. Οι κατηφοριές όμως ήταν επικίνδυνες. Κάθε φορά που φτάναμε στην κορφή κάποιου λόφου, νιώθαμε τις ριπές του ανέμου να μας μαστιγώνουν ανελέητα το πρόσωπο. Το χιόνι έπεφτε πυκνό και άγριο και το νιώθαμε πάνω μας σαν σφαίρες πολυβόλου. Αγωνιζόμαστε να περάσουμε από σημεία που το χιόνι ήταν τόσο βαθύ, ώστε κινδύνευαν οι άντρες να χωθούν ως το λαιμό . Τα μπράτσα μου πονούσαν. Δεν αισθανόμουν καθόλου τα δάχτυλα των ποδιών μου. Ήθελα να κλάψω, να πέσω από το άλογο και να μείνω εκεί στην ερημιά λησμονημένη απ ' όλους. Ανησυχούσα μήπως πάθουμε κρυοπαγήματα. Ήμουν σίγουρη πως θα χάναμε τα δάχτυλά μας στο τέλος αυτής της φοβερής νύχτας. Η καημένη η Μαχτόμπ δεν μπορούσε να σταματήσει την τρεμούλα που βασάνιζε το κορμάκι της. Έκανα φοβερή προσπάθεια να συγκεντρώσω το μυαλό μου σ ' αυτό που είχαμε μπροστά μας ν ' αντιμετωπίσουμε. Δεν είχα τρόπο να μάθω για πόσο ακόμη διάστημα και για πόση ακόμη απόσταση θα ήμαστε αναγκασμένες να ταξιδεύουμε έτσι Δεν μπορούσα να υπολογίσω το πέρασμα του χρόνου. Ακόμη κι αν υποθέσουμε πως θα κατάφερνα να δω την ώρα μέσα στο σκοτάδι, δε θα μπορούσα να το κάνω χωρίς να χαλαρώσω το σφίξιμο της χαίτης του αλόγου. Αλλά δεν τολμούσα να την αφήσω ούτε για μια στιγμή. Χρόνος και τόπος δεν είχαν πια νόημα. Ή μαστε χαμένες σ ' αυτήν τη σκοτεινή παγωμένη άγονη γη για πάντα. Ξαφνικά, άκουσα φωνές μπροστά μας. Βαθιά απελπισία με κυρίευDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

433

σε. Ήταν οι παΣVΤάρ, ήμουν σίγουρη γι ' αυτό. Μετά από τόσα βά­ σανα, είχε έρθει λοιπόν τώρα η ώρα να μας πιάσουν; Αλλά ο «άντρας που είχε γυρίσει πίσω να μας πάρει» συνέχισε να περπατάει, αδιάφορος, και μέσα σε λίγα λεπτά συναντήσαμε ένα κο­ πάδι πρόβατα. Με παραξένεψε η παρουσία τους εδώ! Πώς μπορούσαν να επιβιώνουν σ ' αυτό το φοβερό κλίμα; Ζήλεψα το μάλλινο τρίχωμά τους. Καθώς πλησιάζαμε, συνειδητοποίησα πως ο ηλικιωμένος άντρας, ο τωρινός μας οδηγός, μιλούσε μ ' έναν άντρα με κατάμαυρα ρούχα, ήταν ο τσοπάνης. Το μόνο που μπόρεσα να διακρίνω απ ' αυτόν ήταν το περίγραμμα του προσώπου του και την γκλίτσα που κρατούσε. Ο τσοπάνης χαιρέτησε τον «άντρα που είχε γυρίσει πίσω να μας πάρει» χαμηλόφωνα. Πήρε τα γκέμια του αλόγου από τα χέρια του και προχώ ρησε μπροστά, αφήνοντας πίσω το κοπάδι του, προσπαθώντας με τη βοήθεια της γκλίτσας του να διατηρεί όσο μπορούσε την ισορ­ ροπία του. Κοίταξα πίσω μου ψάχνοντας από ένστικτο τον προστάτη μου, μα είχε φύγεl, χωρίς ούτε ένα αντίο. Ο ηλικιωμένος άντρας προχώρησε πάλι πιο μπροστά για να κάνει ανίχνευση του δρόμου, κι εμείς ακολουθούσαμε με οδηγό μας τώρα τον τσοπάνη. Ανεβήκαμε και κατεβήκαμε κι άλλο βουνό. Κι ύστερα κι άλλο, κα­ ταφέραμε να μην ξαναπέσουμε από το άλογο, μα τα μπράτσα μου έμοιαζαν σαν να είχαν ξεκολλήσει από το υπόλοιπο κορμί μου. Δεν τα ένιωθα καθόλου πια. Δε θα τα καταφέρουμε, μονολόγησα. Μετά από όλες αυτές τις ταλαιπωρίες, δε θα τα καταφέρουμε. Στην αγκαλιά μου η Μαχτόμπ συνέχιζε να τρέμει, το μόνο σημάδι για μένα πως ήταν ακόμη ζωντανή. Σε κάποιο σημείο σήκωσα τυχαία το κεφάλl μου και κοίταξα ψη­ λά. Μπροστά μας, στην κορφή ενός ψηλότερου και πιο απότο­ μου βουνού, είδα ένα στοιχειό, το μαύρο του περίγραμμα ερχόταν σε αντίθεση με τον παράξενο, κάτασπρο από τη χιονοθύελλα ουρανό . Υπήρχαν άλογα και καβαλάρηδες εκεί πάνω. «ΠαΣVτάρ », ψιθύρισα τρομαγμένη. Από όλες τις συμφορές που μπορούσαν να μας βρουν, το να πέσου­ με στα νύχια των παΣVΤάρ, ήταν ό,τι χειρότερο μπορούσε να μας συμβεί. Είχα ακούσει τόσες πολλές ιστορίες για τους πασvτάρ -τη μια χειρότερη από την άλλη. Βίαζαν κάθε θηλυκό που έπεφτε στα χέρια τους -ακόμη και τα μικρά κορίτσια- πριν τα σκοτώσουν. ΑνατρίχιαDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

434

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο YlΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

σα όταν θυμήθηκα το τρομερό ρητό τους «Μια γυναίκα ποτέ δεν πρέπει να πεθαίνει παρθένα». Συνεχίσαμε να προχωρούμε. Μετά από λίγο άκουσα πάλι φωνές μπροστά μας, πιο δυνατές αυτήν τη φορά, σαν κάποιοι να δ ιαφωνούσαν. Τώ ρα ήμουν σίγουρη πως είχαμε πέσει πάνω στους παΣVτάρ! Έσφιξα κι άλλο τη Μοχτόμπ στην αγκαλιά μου, έτοιμη να την υπερασπιστώ. Δάκρυα πόνου κι απόγνω­ σης πάγωναν στα μάγουλά μου. Ο τσοπάνης σταμάτησε προσεκτικά το άλογο. Ακούγαμε με προσοχή. Ο άνεμος έφερνε τις φωνές τους ως εμάς. Υπήρχαν κάποιοι άντρες εκεί μπροστά, κι ήταν ολοΦάνερο πως δεν έκαναν καμιά προσπάθεια να κρύψουν την παρουσία τους. Είχαν πάψει από ώρα να διαφωνούν. Περιμέναμε να επιστρέψει ο ηλικιωμένος άντρας. Πέρασαν μερικά ακόμα λεπτά μέσα σ ' ένταση. Στο τέλος ο τσοπάνης αποφάσισε να προχωρήσει. Τράβηξε τα γκέ­ μια του αλόγου και πήγαμε γρήγορα προς τα εκεί από όπου είχαν ακουστεί οι φωνές. Καθώς πλησιάζαμε, το άλογό μας τέντωσε τ ' αυτιά του, η παρουσία κι άλλων αλόγων ήταν ολοΦάνερη. Μπήκαμε σ ' έναν κύκλο τεσσά­ ρων αντρών που κουβέντιαζαν ξέγνοιαστα, λες κι αυτή η συνάντησή τους να ήταν κάτι συνη θισμένο. Είχαν δυο ακόμα άλογα μαζί τους. «Σαλάμ », μου είπε σιγά ένας απ ' αυτούς. Ακόμη και μέσα στην καρδιά της χιονοθύελλας η φωνή του μου φάνηκε γνωστή, μα χρειά­ στηκα ένα ολόκληρο λεπτό για να ξεχωρίσω τις λεπτομέρειες του προσώπου του. Ήταν ο Μοχσέν! Είχε έρθει να εκπληρώσει την υπό­ σχεσή του. «Δεν έχω ξαναπεράσει τα σύνορα μαζί με άλλον», μου είπε ο αρχηγός των λαθρεμπόρων. «Μα για σένα, απόψε, θα το κάνω. Θα σε περάσω απέναντΙ. Κατέβα τώρα από το άλογο». Του έδωσα πρώτα τη Μοχτόμπ κι ύστερα γλίστρησα κι εγώ κάτω με ανακούφιση, για ν ' αποκαλύ ψω αμέσως πως τα πόδια μου ήταν το ίδιο μουδιασμένα με τα μπράτσα μου. Μόλις που μπορούσα να σταθώ όρθια. Ο Μοχσέν μου εξήγησε πως είχε γίνει μια αλλαγή στα σχέδια. Το απόγευμα, που μας είχαν πυροβολήσει το φορτηγό και μας είχε εξα­ ναγκάσει να σταματήσουμε ο στρατιώτης, είχαμε αποφύγει τη σύλλη­ ψη μόνο χάρη στην εξυπνάδα του οδηγού μας, που κατάφερε να σκα­ ρώσει κάποια λογική εξήγηση για την παρουσία μας σ ' αυτήν την Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

435

εμπόλεμη παραμεθόρια περιοχή. Το συγκεκριμένο περlσταTlκό τους είχε βάλει όλους σε επιφυλακή. Ο Μοχσέν τώρα πίστευε πως θα ήταν πολύ ριψοκίνδυνο να περάσουμε τα σύνορα με το ασθενοΦόρο κω να διακινδυνεύσουμε μια ακόμα έρευνα. Γι ' αυτό θα συνεχίζαμε με το άλογο κω θα περνού σαμε στην Τουρ­ κία από κάποιο σημείο μακριά από το δρόμο, διασχίζοντας τα γυμνά, απεlληTlκά βουνά. « 'Ασε τη Μαχτόμπ να πάει μ ' έναν από τους άλλους άντρες στ ' άλογό του», μου είπε ο Μοχσέν στα φαρσί. « Όχι, δε θέλω», έβαλε ξαφνlκά τα κλάματα η Μαχτόμπ. Μετά από πέντε μέρες ταξίδι, μετά από ατέλειωτες ώρες πείνας, πόνου κω απόγνωσης, είχε σπάσει στο τέλος. Δάκρυα κυλούσαν στα μάγουλά της κω σχημάTlζαν παγωμένες σταγόνες στο μαντίλι που φορούσε. Ήταν η πρώτη φορά που έκλωγε, η πρώτη στιγμή αδυνα­ μίας της από τότε που είχε αρνηθεί να πάει στην Αμερική χωρίς το λαγουδάκι της. Το γενναίο μου το κοριτσάκι είχε περάσει όλες αυτές Τις δοκιμασίες χωρίς παράπονο, ως αυτήν τη στιγμή, ως τη στιγμή που ένιωσε να την απειλούν πως θα τη χώριζαν από κοντά μου. «Θέλω να έρθω μαζί σου, μαμά», Φώναξε. «Σσσς», της είπα. «Κάναμε όλον αυτόν το δρόμο. Είμαστε σχεδόν στα σύνορα. Αν καταφέρουμε να προχωρήσουμε λίγο πιο πέρα, θα περάσουμε στην Τουρκία κω τότε θα μπορέσουμε να πάμε στην Αμε­ ρική. Αν δεν τα καταφέρουμε, θ ' αναγκαστούμε να γυρίσουμε πίσω στον μπαμπά. Σε παρακαλώ, για χάρη μου, προσπάθησε να το κά­ νεις». «Δε θέλω ν ' ανέβω μόνη μου στο άλογο», μου είπε κλαίγοντας με λυγμούς. «Θα είνω κι ένας από τους άντρες μαζί σου». «Δε θέλω ν ' ανεβώ στ ' άλογο χωρίς εσένα». «Πρέπει να το κάνεις. Εκείνοι ξέρουν ΤΙ είνω καλύτερο γ1Ο μας. Σε παρακαλώ, κάν ' το. Εμπlστέψου τους». Κάπου βαθιά μέσα της η Μαχτόμπ βρήκε τη δύναμη που χρειαζό­ ταν. Σκούπισε τα δάκρυά της κω ξαναβρήκε το κουράγιο της. Θα έκανε αυτό που της ζητούσε ο Μοχσέν, μα μόνο αφού πρώτα τέλειωνε με μια λεπτομέρεια. «Θέλω να πάω στην τουαλέτα», είπε. Εκεί στο βουνό, στο σκοτάδι της νύχτας, περικυκλωμένη από παράξενους ά ­ ντρες, μέσα σε μια φοβερή χιονοθύελλα, ανακουφίστηκε. «Μαχτόμπ», της είπα. «Λυπάμω πραγμαTlκά για όλα αυτά, που σε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

436

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

αναγκάζω να περάσεις. Δεν ήξερα πως θα ήταν τόσο δύσκολα τα πράγματα. Απορώ πως τα καταφέρνεις και τα βγάζεις πέρα. Δεν ξέρω εγώ αν θα τα καταφέρω ως το τέλος ή όχι». Παρόλο που ήταν εξαντλημένη, πεινούσε φοβερά και το κορμάκι της βασάνιζαν φριχτά ρίγη από τον παγωμένο χειμωνιάτικο αέρα, η Μαχτόμπ είχε ατσαλώσει τον εαυτό της. «Θα τα καταφέρω», μου είπε με αποφασιστικότητα. «Είμαι σκληρή. Θα κάνω ό,τι πρέπει για να γυρίσουμε στην Αμερική». Ύστερα πρόσθεσε «Μισώ τον μπαμπά που μας έφερε σ ' αυτήν την τόσο δύσκολη θέση». 'Αφησε να τη σηκώσουν και να την καθίσουν στα πόδια ενός άντρα καβάλα σ ' ένα νεαρό άλογο. Ο Μοχσέν με βοήθησε ν ' ανεβώ κι εγώ σ ' ένα άλλο κι ο τσοπάνης έδωσε τα γκέμια σ ' έναν άλλον άντρα. Όλοι τους πήγαιναν με τα πόδια, είχαμε δυο ακόμη άλογα για ρεζέρ­ βα, ξεκινήσαμε γι ' άλλη μια φορά . Κοίταξα πίσω μου να δω τι έκανε η Μαχτόμπ. Άκουγα τον ήχο που έκαναν οι οπλές του δικού της αλόγου, μα δεν μπορούσα να το δω, ούτε εκείνο ούτε τη Μαχτόμπ. Να είσαι γενναία, μωρό μου, ψιθύρισα. Η ατέλειωτη φοβερή νύχτα προχωρούσε. Τα βουνά γίνονταν όλο και πιο απόκρημνα τώρα. Ανεβαίναμε βουνά , κατεβαίναμε βουνά. Αναρωτιόμουν πότε θα φτάναμε στα σύνορα. Ή μήπως είχαμε κιόλας φτάσει; Προσπάθησα να τραβήξω την προσοχή του άντρα που κρατούσε τα γκέμια του αλόγου μου. «Τουρκία; Τουρκία;» τον ρώτησα σιγανά, δείχνοντάς του το χώμα. «Ιράν, Ιράν», μου απάντησε. Λίγο αργότερα συναντήσαμε ένα βουνό τόσο απότομο που τ ' άλο­ γα δεν μπορούσαν να κουβαλήσουν το φορτίο τους. Ο Μοχσέν μας είπε πως θα έπρεπε να ξεκαβαλικέψουμε και να συνεχίσουμε με τα πόδια το δύσκολο ανήφορο. Γλίστρησα από το άλογό μου στο χιόνι. Τα πόδια μου ήταν πολύ αδύναμα για να με κρατήσουν, μπλέκονταν συνέχεια στις μακριές μου φούστες και οι μπότες μου γλιστρούσαν στον πάγο. rρήγορα ένας από τους άντρες ήρθε κοντά μου κι άπλωσε το χέρι του να με πιάσει πριν σωριαστώ στο έδαφος. Ύστερα, κρατώ ­ ντας με σφιχτά από το μπράτσο, με βοήθησε να ορθώσω το κορμί μου και να συνεχίσω με κόπο τον ανηφορικό δρόμο. Πίσω μου, κάποιος άλλος από τους άντρες σήκωσε τη Μαχτόμπ στους ώμους του. Περ­ πατούσαμε με κόπο, αλλά αποφασιστικά, κι όμως έμενα συνέχεια πίσω από τους άλλους, τρεκλίζοντας, γλιστρώντας στον πάγο, παραπατώDigitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

437

ντας στο κακοτράχαλο έδαφος και μπλέκοντας διαρκώς τα πόδια μου στις μακριές μου φούστες. Όταν τελικά φτάσαμε στην κορφή, το εξαντλημένο μου μυαλό πί­ στεψε πως, αφού είχαμε διαβεί το πιο απότομο βουνό, δεν μπορεί παρά να είχαμε φτάσει στα σύνορα. «Τουρκία; Τουρκία;» ρώτησα τον άντρα που με κρατούσε από το μττράτσο. «Ιράν, Ιράν», μου απάντησε. Ανεβήκαμε πάλι στ ' άλογα για ν ' αρχίσουμε την κάθοδο. Σύντομα πέσαμε σε φοβερές χιονοθύελλες. Τα μπροστινά πόδια του αλόγου μου λύγισαν κι ένιωσα τα δικά μου να σέρνονται στο χιόνι. Οι άντρες το κέντριζαν και το τραβούσαν μέχρι να το αναγκάσουν να σταθεί πάλι στα πόδια του και να συνεχίσει το δρόμο του. Καθώς φτΆVαμε στους πρόποδες του βουνού, βρεθήκαμε μπροστά σε μια χαράδρα, που χώριζε τούτο το βουνό από το επόμενο. Ο οδηγός μου γύρισε, έσκυψε πολύ κοντά στο πρόσωπό μου για να μπορέσω να τον δω κι έβαλε το δάχτυλο στα χείλη του. Κράτησα ακόμη και την ανάσα μου. Οι άντρες περίμεναν σιωπηλοί μερικά λεπτά. Στα βουνά μπορούσα­ με εύκολα να μένουμε αθέατοι. Μα μπροστά μας το χιονισμένο πλά­ τωμα φωτιζόταν από τις aνταύγειες του ουρανού . Εκεί έξω οι σκιές μας θα ξεχώριζαν πάνω στον κάτασπρο ορίζοντα. Για άλλη μια φορά ο οδηγός μου μου ζήτησε να μείνω σιωπηλή. Τελικά ένας από τους άντρες προχώρησε μπροστά διστακτικά. Μπορούσα να ξεχωρίσω την ΑΧVή γκρίζα φιγούρα του καθώς βάδι ζε στο πλάτωμα. Ύστερα χάθηκε από τα μάτια μας. Λίγα λεπτά αργότερα ξαναγύρισε και ψιθύρισε κάτι στον Μοχσέν, ο οποίος, με τη σετρά του, ψιθύρισε κι εκείνος κάτι στον οδηγό μου. Ύστερα με φωνή που μόλις ακουγόταν μου εξήγησε στα φαρσί. «Θα πρέπει να σας περάσουμε μία μία, το μονοπάτι γύρω από τη χαράδρα είναι πολύ στενό κι επικίνδυνο. Θα περάσουμε πρώτα εσένα κι ύστερα θα φέρουμε και το παιδί». Ο Μοχσέν δε μου άφησε περιθώρια ν ' αντιδράσω. Προχώρησε μπροστά. Ο οδηγός μου τράβηξε τα γκέμια του αλόγου και ακολού­ θησε γρήγορα αλλά σιωπηλά τον Μοχσέν, παίρνοντάς με μακριά από τη Μαχτόμπ . Προσευχόμουν να μην aντιληΦθεί την απουσία μου. Προχωρούσαμε στο πλάτωμα, που ήταν εκτεθ ειμένο από παντού , όσο πιο γρήγορα κι αθόρυβα μπορούσαμε. Φτάσαμε σ ' ένα μονοπάτι Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

438

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

που πήγαινε σύρριζα στον γκρεμό, μόλις που χωρούσε το άλογο να περάσεΙ. Ακολουθήσαμε το παγωμένο μονοπάτι που διέγραφε το πε­ ρίγραμμα της πλαγιάς του βουνού, κατέβαινε ως κάτω στη χαράδρα κι ύστερα ανέβαινε και πάλι την απότομη πλαγιά από την άλλη μεριά. Οι άντρες ήξεραν καλά τη δουλειά τους. Σε δέκα λεπτά είχαμε δια­ σχίσει τη χαράδρα και είχαμε περάσει στην απέναντι μεριά. Ο οδηγός μου έμεινε μαζί μου την ώρα που ο Μοχσέν γύριζε πίσω για τη Μαχτόμπ. Καθόμουν σιωπηλή στο άλογο, τρέμοντας από το κρύο, περιμένοντας απεγνωσμένα να φανεί η κόρη μου. Τα μάτια μου προσπαθούσαν μάταια να διαπεράσουν το σκοτάδΙ. Σας παρακαλώ, κάνετε γρήγορα, γρήγορα, παρακαλούσα από μέσα μου. Φοβόμουν πως η Μαχτόμπ θα ξεσπούσε σε κλάματα από στιγμή σε στιγμή. Κι ύστερα την είδα, κουρνιασμένη στα γόνατα ενός από τους ά­ ντρες, να τρέμει ολόκληρη, σιωπηλή, μα έτοιμη για όλα. Αμέσως μετά ο οδηγός μου τράβηξε την προσοχή μου. Έδειξε το έδαφος. «Τουρκία! Τουρκία!» μου ψιθύρισε. «Aλχαμvτoλελά!» είπα αναστενάζοντας βαθιά. «Σ ' ευχαριστώ, Θεέ μου!» Παρ ' όλο το απίστευτο κρύο, ένιωσα για μια στιγμή μια υπέροχη ζεστασιά. Ήμαστε στην Τουρκία! Είχαμε βγει από το Ιράν! Αλλά ήμαστε όμως ακόμη μακριά από την ελευθερίά. Αν οι Τούρκοι φρουροί των συνόρων μας oνaKMumoν, δεν υπήρχε καμιά αμφιβο­ λία πως δε θα δίσταζαν ν ' ανοίξουν πυρ σε μια ομάδα εισβολέων. Αν κατορθώναμε να βγούμε ζωντανοί κι απ ' αυτό, οι Τούρκοι σίγουρα θα μας συλλαμβάνανε και τότε θα έπρεπε ν ' απαντήσουμε σε πολλές και δύσκολες ερωτήσεις. Μα τουλάχιστον ήξερα -ο Εμαχί με είχε διαβεβαιώσει- πως οι Τούρκοι δε θα μας ξανάστελναν ποτέ πίσω στο Ιράν. Με πανικό συνειδητοποίησα πως για είκοσι λεπτά περίπου, όση ώρα περίμενα από τη μια πλευρά της χαράδρας να τη διασχίσει η Μαχτόμπ, εγώ βρισκόμουν στην Τουρκία ενώ εκείνη ήταν ακόμη στο Ιράν. Ευ­ χαριστώ το Θεό που δεν το είχα συνειδητοποιήσει νωρίτερα, παρά μόνο όταν ο κίνδυνος είχε πια περάσει. Ο κρύος άνεμος, εισβολέας κι εκείνος, μας ακολουθούσε. Ήμαστε ακόμη στα βουνά, στην καρδιά της χιονοθύελλας. Μια φανταστική γραμμή του χάρτη δεν ήταν αρκετή να φέρει τη ζέστη που τόσο πολύ χρειαζόμαστε. Τι τίμημα θα πλήρωνα άραγε για την ελευθερία; Ήμουν Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ χΩΡIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

439

σίγουρη πως δε θα ξανάνιωθα ποτέ πια μερικά από τα ξυλιασμένα δάχτυλα των ποδιών μου. Έλπιζα πως η Μαχτόμπ θα ήταν σε καλύ­ τερη κατάσταση από μένα. Αρχίσαμε ν ' ανηφορίζουμε πάλι ένα ακόμη βουνό, ήταν πολύ απόκρημνο, θα δυσκολευόμαστε να το περάσουμε καβάλα στ ' άλογα. Αυτή τη φορά γλίστρησα από το άλογο κι έπεσα άδοξα πάνω στο χιόνι, πριν προλάβει να με κρατήσει ο οδηγός μου. Με σήκωσαν μαζί με τον Μοχσέν κω με βοήθησαν να σταθώ όρθια, συνέΧlΟαν να με στηρίζουν ενώ προχωρούσα με κόπο. Πόσο ακόμη, αναρωΤ1όμουν, θα επενεργούσε πάνω μου η αδρεναλίνη; Θα κατέρ­ ρεα από στιγμή σε στιγμή. Για κάποιο διάστημα ένιωθα το μυαλό μου να έχει εγκαταλείψει το κορμί μου. Ένα μέρος μου παρατηρούσε από απόσταση, με δέος, ένα απελπισμένο ανθρώπωο πλάσμα να προσπαθεί υπεράνθρωπα να φτά­ σεl στην κορφή του βουνού. Έβλεπα τον εαυτό μου ν ' αγωνίζετω να βρει κάποια ανάπαυση καθώς κατηφορίζαμε με το άλογο. Ύστερα είδα τον εαυτό μου ν ' αγωνίζετω ξανά, ανηφορίζοντας με τα πόδια, την κορφή ενός άλλου βουνού. «Πόσα βουνά ακόμα;» ρώτησα τον Μοχσέν. «NσζvτίK », μου είπε. «Κοντά». Προσπάθησα να πάρω κουράγιο απ ' αυτήν τη στοιχειώδη πληρο­ φορία, μα είχα ανάγκη ζεστασιάς κι ανάπαυσης. Υπήρχε άραγε κάποlΟ μέρος που θα μπορούσαμε να βρούμε καταφύγιο κω να ξαναποκτή­ σουμε Τ1ς δυνάμεις μας Βρέθηκα να κοπώ γι ' άλλη μια φορά το σκοτεωό περίγραμμα μιας απότομης κορφής. Αυτό το βουνό ήταν το πιο ψηλό κι απόκρημνο απ ' όσα είχαμε συναντήσει ως τώρα, ή μήπως ήταν φαντασίωση, αποτέ­ λεσμα της φοβερής εξάντλησης που ένιωθα; «Αυτό μπροστά μας είνω το τελευταίο βουνό», ψιθύΡlΟε ο Μοχσέν. Αυτήν τη φορά , την ώρα που κατέβωνα από το άλογο, τα πόδια μου δεν μπόρεσαν να με κρατήσουν, δεν τα κατάφερα να σταθώ όρθια ούτε κω με τη βοήθεια των δυο αντρών. Δεν ήμουν σίγουρη πια αν τα πόδω μου εξακολουθούσαν ν ' αποτελούν μέρος του κορμlΟύ μου. Παρ ' όλο το απίστευτο κρύο, ένιωθα μια φωΤ1ά μέσα μου να με κα­ τακαίεΙ. «Ντσχ vτσyκεyκέ», είπε ο οδηγός μου, δείχνοντας προς τα πάνω. «Δέκα λεπτά». «Σε παρακαλώ», τον ικέτεψα. «Άσε με να ξεκουραστώ». Αλλά εκείνος αρνήθηκε. Με σήκωσε όρθια κω μ ' έσυρε μπροστά. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

440

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Τα πόδια μου γλιστρούσαν πάνω στον πάγο κι έπεσα ανάσκελα κου­ τρουβαλώντας την πλαγιά , γι ' αρκετά μέτρα πριν σωριαστώ τελικά φαρδιά πλατιά σε κάποιο σημείο. Ο οδηγός ήρθε τρέχοντας προς το μέρος μου. «Δε θα τα καταφέρω», βόγκηξα. Εκείνος ζήτησε αθόρυβα απ ' αυτούς που πήγαιναν μπροστά βοήθεια, είδα τον Μοχσέν να έρχεται προς το μέρος μας. «Η Μαχτόμπ», ψιθύρισα. «Πού είναι;» « Είναι μια χαρά. Ο ι άντρες την κουβαλάνε αγκαλιά». Ο Μοχσέν μ ' έπιασε μαζί με τον οδηγό μου. Οι δυο άντρες πέρασαν τα μπράτσα μου γύ ρω από τους ώμους τους και με σήκωσαν από κάτω, χωρίς να πουν λέξη, άρχισαν να με τραβούν καθώς ανηΦόριζαν την απόκρημνη πλαγιά. Τα κρεμασμένα πόδια μου έμοιαζαν να οργώ­ νουν το χιόνι. Με όλο το βαρύ φορτίο τους, οι άντρες ανηΦόριζαν, χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία και χωρίς να βαριανασαίνουν, την πλαγιά . Μερικές φορές χαλάρωναν το σφίξιμό τους, προσπαθώντας να με αναγκάσουν να περπατήσω μόνη μου. Μα τα γόνατά μου λύγιζαν αμέσως κι αναγκάζονταν να με πιάσουν πάλι πριν πέσω κάτω. «Σας παρακαλώ», είπα κλαίγοντας, «αφήστε με λίγο 'να ξεκουρα­ στώ». Η απελπισ1α που πρόδινε η φωνή μου τρόμαξε τον Μοχσέν. Με βοήθησε να ξαπλώσω πάνω στο χιόνι κι ύστερα ακού μπησε το παγω­ μένο του χέρι στο μέτωπό μου, ελέγχοντας τη θερμοκρασία μου. Το πρόσωπό του -ό,τι μπορούσα να διακρίνω απ ' αυτό- είχε μια έκ­ φραση συμπάθειας κι έγνοιας. «Δε θα τα καταφέρω», του είπα λαχανιασμένη. Ήμουν σίγουρη τώρα πως θα πέθαινα τούτη τη νύχτα. Δ ε θα τα κατάφερνα να πάω πιο πέρα, μα είχα πια βγάλει τη Μαχτόμπ από το Ιράν. Εκείνη θα τα κατάφερνε. Ήταν αρκετό αυτό για μένα. «Άσε με εδώ», είπα στον Μοχσέν. «Πήγαινε με τη Μαχτόμπ. Γύρνα να με πάρεις αύριο». «Όχι!» μου Φώναξε θυμωμένος ο Μοχσέν. Ντράπηκα, ήταν σαν μου είχε δώσει ένα χαστούκι Πώς μπόρεσα να το κάνω αυτό; Θύμωσα με τον εαυτό μου. Περίμενα τόσον καιρό αυτήν τη μέρα. Έπρεπε να συνεχίσω ό,τι είχα αρχίσει. «Εντάξει», ψιθύρισα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

441

Μα δεv είχα διόλου δύvαμη. Δεv μπορούσα ούτε va κουvηθώ. Οι δυο άvτρες μου πρόσφεραv τη δύvαμη που μου έλειπε. Μ ' ftστη­ aav στα πόδια μου και συvέχlσαv VQ με τραβούv πάvω στο βουvό. Σε μερικά σημεία το χιόvl τούς έφταvε ως τα γόvατα. Όσο σταθερά κι Αv ήταv τα βήματά τους, πολλές φορέ ς παραπαΤOύσΑV από το αvή­ μπορο φορτίο τους. Κι οι τρεις μας πέσαμε αρκετές φορές, μα οι ΆVΤρες δεv καθυστερούσαv ούτε στιγμή. Κάθε φορά που πέφταμε, ξαvασηκώvοvταv όρθιοι χωρίς καvέvα σχόλιο, μ ' ά ρπαζαv από τα μπράτσα και συvέχlζαv VQ με σέρvουv μπροστά. Ο κόσμος γύρω μου παρέλυσε κάποια στιγμή. Π ρέπει VQ είχα χάσει τις αισθήσεις μου. Στο σκοτεlvιασμέvο μου μυαλό μού φάvηκε πως EiXOV περάσει χρό­ VIQ , όταv άκουσα τη Μαχτόμπ VQ ψιθυρίζει : «Μαμά!» 'HTav εκεί, στε­ κόταv πλάι μου, πΆVω στηv κορυφή του βουvού. «Θα πας με το άλογο τηv υπόλοιπη διαδρομή» , μου είπε ο Μοχσέv. Έβαλε το ΈVα του χέρι στο γοφό μου και με το άλλο έπιασε το πόδι μου. Από τηv άλλη μεριά, ο οδηγός μου, έκαvε ακριβώς τις ίδιες κιvήσεις. Μαζί oήKwaaV το παγωμέvο, άκαμmο σώμα μου, και το απόθεσαv πάvω στο άλογο. Αρχίσαμε va κατεβαίvουμε τηv πλαγιά. Κατάφερα αυτήv τη φορά VQ κρατηθώ μέχρι VQ φτάσουμε στους πρόποδες του βουvού . ΉτΑV ακόμη σκοτάδι, ov κι ήξερα πως όπου VQ ' VoI θα χάραζε. Μόλις που ξεχώριζα το πρόσωπο του Μοχσέv , έτσι όπως στεκόταv μπροστά μου κι έδειχvε με το δάχτυλο κάτι μακριά. Σε λίγο μπόρεσα κι εγώ VQ το διακρίvω, μια αχvή λάμψη από φώτα. «Εκεί πηγαίvουμε» , μου είπε. Επιτέλους πλησιάζαμε σε κάποιο καταφύγιο. 'EKOVQ μεγάλη προσπάθεια VQ κρατηθώ στο άλογο ως το τέλος αυτής της απίστευτα μακριάς vύχτας. Πέρασαv ακόμη δέκα λεmά κι ύστερα άκουσα σκυλιά VQ προειδο­ ποιούv για τηv άφιξή μας. Σύvτομα φτάσαμε σ ' έvα σπίτι κρυμμέvο ΑVάμεσα στα βουvά. Κάμποσοι άvτρες είxαv βγει έξω στηv αυλή, ήταv oλoΦΆVερo πως μας περίμεvαv , Καθώς πλησιάζαμε, είδα πως το συ­ γκεκριμέvο σπίτι δεv ήταv παρά μια ετοιμόρροπη καλύβα, έvα απο­ μοvωμέvο καταφύγιο λαθρεμπόρωv κάπου στα αvατολικά oύVOpa της Τουρκίας. Οι άvτρες του σπιτιού υποδέχτηκαv τηv ομάδα μας με πλατιά χα­ μόγελα και γεμάτες έξαψη συζητήσεις. Τράβηξαv Tov Μοχσέv και τους άλλους αvάμεσά τους, συγχαίροvτάς τους για τηv επιτυχία της απο­ στολής τους. Ο άvτρας που είχε πάρει μαζί του τη Μαχτόμπ στο άλογό Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

442

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

του την κατέβασε απαλά κάτω κω πήγε κοντά στους άλλους άντρες που το γιόρταζαν. Χωρίς να με αντιληΦθούν, ανίκανη να κουνήσω τα πόδια μου κω να κατεβώ από το άλογο, χαλάρωσα το σφίξιμό μου κω γλίστρησα στα πλάγια, πέφτοντας πάνω σ ' ένα χαμηλό τσιμεντένιο πρόθυρο. Έμεινα εκεί ακίνητη. Η Μαχτόμπ έτρεξε να με βοηθήσει, μα οι άντρες -ακόμη κι ο Μοχσέν- έμοιαζαν να έχουν ξεχάσει την παρουσία μας. Μερικοί απομάκρυναν τ ' άλογα κω οι υπόλοιποι μπή­ καν στη ζεστασιά του σπιτιού . Μαζεύοντας τ ' απομεινάρια της δύναμής μου, άρχισα να σέρνομω με τα χέρια, τραβώντας το άχρηστο κορμί μου. Η Μαχτόμπ προσπά­ θησε να με βοηθήσει. Οι αγκώνες μου γδάρθηκαν στο τραχύ, παγω­ μένο τσιμέντο. Τα μάτια μου έμεναν καρφωμένα στην πόρτα. Με κόπο κατάφερα να φτάσω ως το κατώφλι. Μόνο τότε ο Μοχσέν πρόσεξε το χάλι μου. Μαζί με κάποιον άλλο με τράβηξαν μέσα στο ταπεινό σπίτι Βόγκηξα από πόνο κω αγωνία την ώρα που προσπα­ θούσε να μου βγάλει τις μπότες από τα παγωμένα μου πόδια. Οι άντρες μάς κουβάλησαν στο κέντρο της κάμαρας κω μας απόθεσαν μπροστά σε μια πυρωμένη με καυσόξυλα σόμπα. Πέρασε πολλή ώ ρα για να μπορέσω να κουνήσω το κορμί μου. Έμενα εκεί ξαπλωμένη, ήσυχη, προσπαθώντας να πάρω δύναμη από τη ζεστασιά της σόμπας. Η ζέστη ήταν ένα τονωτικό αργής δράσης που σταδιακά μ ' επανέ­ φερε στη ζωή . Κατάφερα να χαμογελάσω στη Μαχτόμπ. Τα είχαμε καταφέρει! Ήμαστε πια στην Τουρκία! Κάποια στιγμή μπόρεσα ακόμη κω να σηκωθώ. Άρχισα να τρίβω τα δάχτυλα των ποδιών μου για να κυκλοφορήσει το αίμα. Το απο­ τέλεσμα ήταν έντονος πόνος, λες κω μου έκωγαν τη σάρκα. Καθώς συνερχόμουν κι αντιλαμβανόμουν όσα γίνονταν γύρω μου, ένιωσα πάλι φόβο. Το σπίτι ήταν γεμάτο άντρες. Οι μόνες γυναίκες εκεί μέσα ήμαστε η Μαχτόμπ κι εγώ, κω καθόμαστε μαζί τους γύρω από τη φωτιά. Νω, ήμαστε πια στην Τουρκία. Μα ακόμη στο έλεος μια συμμορίας παράνομων λαθρεμπόρων, δεν μπορούσα να το ξεχά­ σω αυτό. Μήπως αυτοί οι άντρες μας είχαν φέρει ως εδώ μόνο κω μόνο για να μας υποβάλουν στον πιο ανείπωτο τρόμο; Ήταν ικανός ο Μοχσέν για κάτι τέτοιο; Συνειδητοποιώντας ίσως τους Φόβους μου, ένας από τους άντρες μας έφερε τσάι. Έβαλα αρκετούς κύβους ζάχαρη στο στόμα μου κι άρχισα να πίνω , γουλιά γουλιά το τσάι μου με το γνωστό ιρανικό Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ χΩΡIΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

443

τρόπο. Συνήθως δε βάζω ζάχαρη, μα τώρα χρειαζόμουν κάτι να με τονώσεΙ . Συμβούλεψα και τη Μαχτόμπ να κάνει κι εκείνη το ίδιο. Μας έκανε καλό. Πέρασε μια ώρα για να νιώσω επιτέλους πως μπορούσα ακόμη και να περπατήσω. Έκανα μερικά αβέβαια βήματα. Μόλις το είδε αυτό, ο Μοχσέν μας έγνεψε να τον ακολουθήσουμε. Μας έβγαλε έξω στην αυλή για να δούμε το παγωμένο γκρίζο χάραμα, ύστερα μας έκανε το γύρω της αυλής και μας πήγε στο πίσω μέρος του σπιτιού, εκεί είδαμε πως υπήρχε μια ακόμη καλύβα. Μπήκαμε μέσα και βρεθήκαμε σ ' ένα δωμάτιο γεμάτο γυναίκες και παιδιά, μερικές κουβέντιαζαν κι άλλες πάλι τυλlγμένες με κουβέρτες κοιμόνταν βαθιά, στρωματσάδα πάνω στο πάτωμα. Μια από τις γυναίκες μόλις μας είδε έτρεξε αμέσως προς το μέρος μας, φορούσε τα τυπικά κουρδικά ρούχα. Στα φαρσί ο Μοχσέν μου είπε «Αυτή είναι η αδερφή μου!» Ο Μοχσέν έβαλε κι άλλα ξύλα στη φωτιά. «Αύριο θα σε πάμε στο Βαν», μου είπε. Κι ύστερα γύ ρισε στο δωμάτιο των αντρών. Στο Βαν τέλειωνε η ευθύνη των λαθρεμπόρων. Μόλις θα φτάναμε εκεί αύριο, θα συνεχίζαμε μόνες μας. Η αδερφή του Μοχσέν μας έδωσε βαριά πουπουλένια παπλώματα και μας βρήκε χώρο να ξαπλώσουμε στο κατάμεστο πάτωμα, πλάι στον τοίχο και μακριά από τη φωτιά. Το δωμάτιο ήταν κρύο και υγρό . Η Μαχτόμπ κόλλησε πάνω μου κάτω από το πάπλωμα. «Είμαστε στην Τουρκία. Είμαστε στην Τουρκία», έλεγα και ξανάλε­ γα στη Μαχτόμπ. «Μπορείς να το πlστέψεlς» Με κρατούσε σφιχτά μέχρι που αποκοιμήθηκε. Ένιωθε υπέροχα μέσα στην αγκαλιά μου κι εγώ προσπάθησα να βρω τρόπο να κάνω πιο αναπαυτικό τον αθώο της ύπνο. Το μυαλό μου ήταν ακόμα θολό . Όλο μου το κορμί με πονούσε. Πεινούσα σαν λύκος. Κοιμόμουν και ξυπνούσα συνέχεια. Την πιο πολλή ώρα μου την περνούσα με προσευ­ χή, ευχαριστούσα το Θεό που μας είχε βοηθήσει να φτάσουμε ως εδώ, κι όμως είχα ακόμη κι άλλα να του ζητήσω. Σε παρακαλώ, αγαπημένε μου Θεέ, μείνε κοντά μας σ ' όλο το ταξίδι, τον ικέτευσα. Μόνο με τη βοήθειά σου θα τα καταφέρουμε. Ήμουν ακόμη μ1Ο0κοιμισμένη όταν ήρθε πάλι ο Μοχσέν γύ ρω στις οχτώ το πρωί. Έδειχνε φρέσκος φρέσκος παρόλο που θα πρέπει να είχε κοιμηθεί ελάχιστα. Ξύπνησα τη Μαχτόμπ, αλλά δεν ήθελε να Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

444

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

σηκωθεί, όταν όμως θυμήθηκε πως βρισκόμαστε πια στην Τουρκία , πετάχτηκε όρθια, έτοψη για να φύγουμε. Είχα κι εγώ ξαναζωντανέψει. ΒΡlΟκόμαστε στην Τουρκία. Η Μα· χτόμπ ήταν πλάι μου. Το κορμί μου πονούσε σαν να με είχαν σπάσει στο ξύλο, μα είχα αρχίσει να ωσθάνομω πάλι τα δάχτυλά μου. Κ ι εγώ ήμουν έτοψη να φύγω . Ο Μοχσέν μας οδήγησε έξω από το σπίTl κω σταθήκαμε μπροστά σ ' ένα κατακαίνουριο φορτηγάκι, με αντ1Ολισθη· Τικές αλυσίδες στις ρόδες. Ένας από τους λαθρεμπόρους είχε κιόλας καθίσει στη θέση του οδηγού. Το αυτοκίνητο ξεκίνησε κι άρχισε να δtασχίζεl ένα στενό oρεtνό δρόμο που ήταν γεμάτος ΕΠικίνδυνες στροφές. Δεν υπήρχαν προστα· τευΤ1κά κιγκλιδώματα για να μας συγκρατήσουν στην περίmωση που θα ντελαπάραμε. ΑΛλά ο οδηγός μας ήταν έμπεφος κω οι αλυσίδες έκαναν καλά τη δουλειά τους. Κατηφορίζαμε συνέχεια τώρα κω μπαί· ναμε όλο κω πιο βαθιά στην Τουρκία, αφήνοντας πίσω μας όλο κω Π1Ο μακριά το Ιράν. Κάποια στιγμή σταματήσαμε σ ' ένα αγροτόσππο, χτισμένο στην πλαγιά του βουνού κω μας έμπασαν γρήγορα μέσα, όπου μας περί· μενε ένα πρωtνό με ψωμί, τσάι κω μπόλικο από εκείνο το, έντονο στη γεύση, τσαγκό τυρί. Μα παρ ' όλη την πείνα μου, μόλις που το άγγιξα στη γλώσσα μου. Ήπια όμως λαίμαργα αρκετά φλπζάνια τσάι, βάζο· ντας ξανά όσο περισσότερη ζάχαρη μπορούσα. Μια γυναίκα έφερε στη Μαχτόμπ ένα ποτήρι ζεστό κατσlκίσ1Ο γάλα. Το δοκίμασε, αλλά μας δήλωσε πως προτψούσε το τσάΙ. Μια υπερβολικά παχιά γυναίκα, φαφούτα, με ψαρά μαλλιά κω γε· μάτη ρυτίδες, από τη σκληρή ζωή στο βουνό, μπήκε μέσα. Έδειχνε γύρω στα ογδόντα. Κουβαλούσε μια αλλαξιά ρούχα κω μας έντυσε με το ίδ1Ο κουρδικό στιλ, μα ήταν ολοΦάνερο πως υπήρχαν τοπικές -τουρκικές- παραλλαγές. Καθίσαμε εκεί αρκετή ώρα χωρίς να κάνουμε τίποτα κι άρXlσε να με πιάνει ανυπομονησία. Ρώτησα κάπ01Ον αν ήξερε κάTl κι έμαθα πως ο Μοχσέν είχε πάει «στην πόλη» να πάρει ένα αυτοκίνητο. Έμαθα ακόμη πως η γριά που μας βοήθησε να ντυθούμε ήταν η μητέρα του. Εδώ έμενε κι η γυναίκα του. Έλυσα έτσι μια απορία μου. Ο Μοχσέν ήταν Τούρκος, κι όχι Ιρανός. Ξαφνlκά συνειδητοποίησα πως δεν ήταν ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ήταν Κούρδος κω ήταν φυσlκό να μην αναγνωρίζει την κυριαρχία των συνόρων που είχαμε διασχίσει την προηγούμενη νύχτα. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟ ΤΕ χΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

445

Η επ1στροφή του Μοχσέν με το αυτοκίνητο προκάλεσε έντονη δρα­ στηΡ1ότητα. Μου έδωσε ένα μ1κρό πακέτο, τυλ1γμένο σ ' εφημερίδες, κω μας πήγε γρήγορα ως το αυτοκίνητο. Έχωσα το πακέτο στην τσάντα μου κω γύΡ1σα να ευχαΡ1στήσω τη μητέρα του Μοχσέν γ1α τη Φ1λοξενία της αλλά, έκπληκτη, την είδα να με προσπερνά κω να μπαίνε1 στο πίσω κάθlΟμα του αυΤΟΚ1νήτου, γνέφοντάς μας να την ακολουθήσουμε. Ένας από τους λαθρεμπόρους πήρε τη θέση του οδηγού Κ1 ένα αγόΡ1 κάθ1σε πλά1 του. ΞεΚ1νήσαμε δ1ασχίζοντας με μεγάλη ταχύτητα την oρεtνή ύπωθρο. Ήμαστε μ1α συνηθlΟμένη κουρδ1κή 01κογένε1α της Τουρκίας. Το τε­ ράστlΟ σώμα της μάνας του Μοχσέν εξαφάνlΟε τη Μαχτόμπ, που κα­ θόταν πλά1 της. Ίσως αυτό κω να επ1δίωκαν. Η μάνα του Μοχσέν ενθουσ1ασμένη από τη φοβερή ταχύτητα που ταξ1δεύαμε, κάπν1ζε α­ πανωτά βαΡ1ά τούΡΚ1κα τσ1γάρα. Φτάνοντας στους πρόποδες του βουνού ο οδηγός ελάπωσε ταχύ­ τητα. Ένα φυλάκlΟ ξεπρόβαλε μπροστά μας, είχαμε φτάσε1 σ ' ένα σημείο ελέγχου. Έν1ωσα την ένταση να γυρίζεt ξανά. Ένας Τούρκος στραηώτης έΡ1ξε μ1α μαηά στο αυτοκίνητο. Φλυάρησε γ1α λίγο με τον οδηγό Κ1 έλεγξε τα χαρηά του, χωρίς να ζητήσε1 τα δ1κά μας. Η μάνα του Μοχσέν του Φύσηξε κατάμουτρα τον καπνό του τσ1γάρου της. Ο φρουρός μας έκανε νόημα να περάσουμε. Συνεχίσαμε το ταξίδ1 μας στο δρόμο με ης δυο λωρίδες που περ­ νούσε ανάμεσα από οροπέδ1α. Περίπου κάθε είκοσ1 λεπτά σταματού­ σαμε γ1α να μας κάνουν έλεγχο. Κάθε φορά έν1ωθα την καρδ1ά μου να χτυπάε1 σαν τρελή, μα τα περάσαμε όλα εύκολα. Η μητέρα του Μοχσέν είχε Kάνεt καλή δουλε1ά, δε δtαφέραμε καθόλου από τους υπόλΟ1πους Κούρδους. ΚάΠΟ1α στ1γμή ο οδηγός μας σταμάτησε στην άκρη του δρόμου, όπου κάΠΟ10 μονοπάη έβγαζε σ ' ένα απομονωμένο καλυβοχώΡ1. Το αγόΡ1 καιέβηκε από το αυτοκίνητο Κ1 απομακρύνθηκε χοροπηδώντας. Συνεχίσαμε να ταξ1δεύουμε με μεγάλη ταχύτητα, προς το Βαν. Ξαφν1κά συνεtδητoπoίησα πως μέσα στη γεν1κή ταραχή της αναχώ­ ρησής μας από τ ' αγροτόσπ1ΤΟ δεν είχα προλάβε1 να πω αντίο στον Μοχσέν κω να τον ευχαΡ1στήσω. Έν1ωθα λ1γάΚ1 ένοχη. Ύστερα θυμήθηκα το πακετάΚ1 που μου είχε δώσε1 κω το οποίο είχα χώσε1 στην τσάντα μου χωρίς να το ανοίξω. Τ ώρα το ξανάβγαλα Κ1 έσΚ1σα την εφημερίδα, βρήκα μέσα τα δ1αβατήΡ1ά μας, τα λεφτά κω

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

446

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤ/

-

OYIΛlAM ΧΟΦΕΡ

τα κοσμήματά μου. Όλα τ ' αμερικάνικα δολάρια ήταν εκεί και τα ιρανικά ριάλ είχαν μετατραπεί σε τουρκικές λίρες. Ο Μοχσέν μου τα είχε επιστρέψει όλα -εκτός από το χρυσό μου περιδέραιο. Ήταν ένα παράξενο τέλος σε μια σύντομη γνωριμία. Όφειλα τη ζωή μου και τη ζωή της Μαχτόμπ στον Μοχσέν. Τα χρήματα και τα κοσμήματα δε μετρούσαν πια για μένα. Ο Μοχσέν θεωρούσε πως το χρυσό κολιέ ήταν αρκετό φιλοδώρημα για όσα μας είχε προσφέρει. Σταματήσαμε σ ' έναν άλλο δρόμο που έβγαζε σ ' ένα ακόμη άθλιο χωριό. Η μητέρα του Μοχσέν άναψε καινούριο τσιγά ρο από το απο­ τσίγαρο του προηγούμενου που μόλις είχε καπνίσει, βγήκε βιαστικά από το αυτοκίνητο κι απομακρύνθηκε κι εκείνη χωρίς να μας πει ούτε αντίο. Τώρα είχαμε απομείνει μόνες μας με τον οδηγό, που συνέχιζε τρέ­ χοντας την πορεία του προς το Βαν. Σε κάποιο σημείο της διαδρομής του ταξιδιού μας, στην ερημιά της άγονης υπαίθρου, ο οδηγός σταμάτησε στην άκρη του δρόμου και με νοήματα μας έδειξε πως έπρεπε να βγάλουμε τα κουρδικά ρούχα, και να μείνουμε με τ ' αμερικάνικα που φορούσαμε από μέσα. Τώρα μοιά­ ζαμε με Αμερικανίδες τουρίστριες, έστω κι αν δεν είχαμε τις σωστές σφραγίδες στα διαβατήριά μας. Ενώ συνεχίζαμε το ταξίδι μας, πρόσεξα πως τα χωριά που περνού­ σαμε ήταν πιο μεγάλα και πιο πυκνοκατοικημένα από όσα είχαμε συναντήσει ως τώρα. rρήγορα φτάσαμε στα περίχωρα του Βαν. «Στο αεροδρόμιο», προσπάθησα να πω στον οδηγό. Η Μαχτόμπ βρήκε τη σωστή λέξη στα φαρσί και το πρόσωπο του οδηγού μας φωτίστηκε. Σταμάτησε μπροστά σ ' ένα γραφείο που τα παράθυρά του ήταν γεμάτα με ταξιδιωτικές αφίσες και μας έκανε νόημα να μείνουμε στο αυτοκίνητο όση ώρα αυτός θα έπαιρνε πληροφορίες από τους υπαλλήλους. rύρισε σχεδόν αμέσως και μου είπε με τη βοήθεια της μετάφρασης της Μαχτόμπ, πως το επόμενο αεροπλάνο για την Άγκυρα ήταν σε δυο μέρες. Πολύ αργά. Έπρεπε να φτάσουμε αμέσως εκεί , πριν αρχίσουν να μας ψάχνουν. «Λεωφορείο;» ρώτησα γεμάτη ελπίδα. Ο οδηγός έδειχνε μπερδεμ�νoς. «Αουτομπούς; » <<Α» , είπε ο οδηγός κι αναστέναξε μ ' ανακούφιση που κατάλαβε τι του λέγαμε. Έβαλε μπρος κι όρμησε στους δρόμους του Βαν μέχρι Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡ/Σ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

447

που βρήκαμε το σταθμό των υπεραστικών λεωφορείων. Μας έκανε πάλι νόημα να παραμείνουμε στο αυτοκίνητο. Μπήκε στο σταθμό και γύρισε λίγα λεπτά αργότερα για να μας ρωτήσει αν είχαμε «λιρ». Έβγαλα τη δεσμίδα με τα τουρκικά χαρτονομίσματα από την τσά­ ντα μου και του την έδωσα. Διάλεξε μερικά κι εξαφανίστηκε πάλΙ. Γρήγορα ξαναγύρισε στο αυτοκίνητο, μ ' ένα πλατύ χαμόγελο, και δυο εισιτήρια για την Άγκυρα στο χέρι του. Άρχισε να κουβεντιάζει με τη Μαχτόμπ, προσπαθώντας με δυσκολία να συνεννοη θεί μαζί της στα φαρσί. «Λέει πως το λεωφορείο φεύγει στις τέσσερις», μου είπε η Μαχτόμπ. Δε θα φτάναμε στην Άγκυρα πριν το μεσημέρι της επόμενης μέρας. Κοίταξα το ρολόι μου. Ήταν ακόμη μία. Δεν ήθελα να μείνουμε τρεις ώρες στο σταθμό, έτσι αποφάσισα να επιτρέψω στον εαυτό μου να χαλαρώσει λιγάκι, καθώς όλο και πιο πολύ πλησιάζαμε την ελευ­ θερία, και ξεστόμισα εκείνη τη λέξη που ήξερα πως απασχολούσε περισσότερο από κάθε άλλη το μυαλό της Μαχτόμπ. «Γαζά», είπα, βάζοντας το χέρι μου στο στόμα μου. «Φαγητό». Από τότε που είχαμε φύγει από το κρησφύγετο μας στην Τεχεράνη, τρώ­ γαμε μόνο ψωμί και ηλιόσπορους με τσάι. Ο οδηγός έριξε μια μαιιά γύρω του και μας έγνεψε να τον ακολου­ θήσουμε. Μας πήγε σ ' ένα κοντινό εστιαιόριο και μας έμπασε μέσα. Ύστερα, αφού καθίσαμε, μας είπε « Ταμάμ, ταμάμ », τρίβοντας τα χέρια του. «Τελειώσαμε». Όσο καλύτερα μπορούσαμε τον ευχαριστήσαμε για τη βοήθειά του. Ήταν έτοιμος να βάλει τα κλάματα την ώρα που έφευγε. Παραγγεί­ λαμε φαγητό στην τύχη, σ ' αυτήν την ξένη χώρα, η Μαχτόμπ κι εγώ δεν ήμαστε βέβαιες γι ' αυτό που θα έβαζαν μπροστά μας. Μείναμε έκπληκτες όμως με το νοστιμότατο ψητό κοτόπουλο με ρύζι που μας σερβίρισαν. Ήταν το πιο θαυμάσιο φαγητό στον κόσμο. Το απολαύσαμε ως την τελευταία μπουκιά και περάσαμε την ώρα μας κουβεντιάζοντας με νοσταλγία για την Αμερική. Μέσα μου ανη­ συχούσα για τον παιέρα μου. Λαχταρούσα να μάθω νέα από την οικογένειά μου. Ξαφνικά το πρόσωπο της Μαχτόμπ φωτίστηκε. «Α!» την άκουσα να λέει. «Γύρισε πάλι ο οδηγός που μας έφερε ως εδώ». Σήκωσα το κεφάλι μου κι είδα τον οδηγό μας να ξαναγυρίζει και να λ π ησιάζει το τραπέζι μας. Κάθισε μαζί μας και παράγγειλε να του φέρουν φαγητό και τσάι. Ήταν OλOΦΆVερO πως ένιωθε ένοχος που Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

448

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

μας είχε αφήσεl πρtν σιγουρευτεί πως είχαμε μπει στα σίγουρα στο λεωφορείο. Στο τέλος, γυρίσαμε κω οι τρεις μας παρέα στο σταθ μό. Εκεί ο οδηγός μας έψαξε κω βρήκε έναν Τούρκο, που ίσως να ήταν κι ο σταθμά ρχης, κω κάη του είπε για μας. Ο Τούρκος μας χαφέτησε ζεστά . Γι ' άλλη μια φορά ο οδηγός μας είπε « Ταμάμ, ταμάμ ». Γι ' άλλη μια φορά τα μάηα του γέμlΟαν δάκρυα κω μας άφησε στη φρο­ ντίδα του Τούρκου. Ο Τούρκος μας πήγε να καθίσουμε σε κάποιες θέσεις κοντά στη σόμπα που έκωγε ξύλα. Ένα αγόρι γύρω στα δέκα μας πρόσφερε τσάι, περψέναμε. Γύρω στις τέσσερις, ο Τούρκος ήρθε προς το μέρος μας «Τα δlΟ­ βατήριά σας» με ρώτησε. Η καρδιά μου άρχισε να χτυπάει σαν τρελή. Τον κοίταξα σαν χα­ μένη, προσπΟ1ήθηκα πως δεν καταλάβωνα η μου έλεγε. «Διαβατήρια;» ΕΠανέλαβε. 'ΑνΟ1ξα την τσάντα μου κι έβαλα το χέρι μου απρόθυμα, δεν ήθελα να τον αφι ιυω να δει τα διαβατήριά μας. Κούνησε το κεφάλl του κω με μια γρήγορη κίνηση με σταμάτησε με την παλάμη του. Την ώρα που απομακρυνόταν γlΟ να ελέγξεt τα χαρηά κω των άλλων ΕΠιβατών, προσπάθησα να κατανοήσω αυτό που είχε κάνει, ίσως η δουλειά του να ήταν να σιγουρευτεί πως όλοι οι ΕΠιβάτες είχαν δlΟβατήρια. Ήξερε πως είχαμε διαβατήρια, μα δεν ήθελε να μάθεt πεΡlΟσότερα. Αναρωηόμουν, η να του είχε πει ο οδη­ γός μας για μας. Ακόμη ταξιδεύαμε σ ' έναν κόσμο μηχανορραφιών, σ ' έναν ι ,όσμο συνόρων, δlΟβατηρίων, ψιθυριστών εξηγήσεων κω νοημάτων ου κε­ φαλlΟύ. Ακούσαμε μια αναγγελία κω μόλις κατάλαβα τη λέξη «Άγl,υρα», σηκωθήκαμε με τη Μαχτόμπ κι ακολουθήσαμε τους άλλους ΕΠι [3άτες σ ' ένα μοντέρνο υπεραστικό λεωφορείο, που έμοιαζε πολύ μ ' εκείνα της Αμερικής. Βρήκαμε δυο άδειες θέσεtς στ ' αριστερά , στο πίσω μέ ρος του λεω­ φορείου. Αρκετοί ΕΠ ι βάτες ήταν κιόλας στις θέσεις τους, ενώ άλλΟ1 τόσοι ετοψάζονταν ν ' ανεβούν σε λίγο δεν υπήρχε πουθενά άδεlΟ κάθlΟμα. Η μηχανή ήταν αναμμένη κω το λεωφορείο ζεστό. Ένα εtKoσπετράωρo ταξίδι με λεωφορείο ως την Άγκυρα ήταν ό,Τ! απέμενε ανάμεσα σε μας κω στην ασφάλεια. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

449

Βγήκαμε γρήγορα από την πόλη κι αρχίσαμε να τρέχουμε σε ορει­ νούς δρόμους γεμάτους στροφές και πάγο. Ο οδηγός συχνά έφτανε στις στροφές ως το χείλος του γκρεμού , αφού δεν υπήρχαν προστα­ τευτικά κιγκλιδώματα στο δρόμο. Θεέ μου, σκεφτόμουν, φτάσαμε ως εδώ για να γκρεμοτσακιστούμε σε κάποιο βουνό; Ένιωσα την εξάντληση να με κυριεύ ει. Το κορμί μου με πονούσε ακόμη, κληρονομιά από το πέρασμα των συνόρων, μα ο πόνος δεν μπόρεσε να διώξει τον ύπνο. Λαγοκοιμόμουν, κουρασμένη, μες στη θαλπωρή του αυτοκινήτου κι ονειρευόμουν το αύ ριο. Ξύπνησα αλαφιασμένη μέσα στη σκοτεινή νύχτα, από το απότομο φρενάρισμα του οδηγού και το επικίνδυνο ντελαπάρισμα του λεωφο­ ρείου. Έξω, μια φοβερή χιονοθύελλα λυσσομανούσε. Είδα κι άλλα λεωφορεία να έχουν σταματήσει μπροστά μας. Ψηλά, στη στροφή, ο δρόμος είχε κλείσει από χιονοστι βάδες. Κάποια λεωφορεία είχαν κολ­ λήσει στο χιόνι κι είχαν μπλοκάρει το δρόμο. Πολλοί επιβάτες, όταν κατάλαβαν πως θα καθυστερούσαμε πολύ, κατέβηκαν από το λεωφορείο και πήγαν σ ' ένα κοντινό κτίριο, ξενο­ δοχείο ή εστιατόριο, για να περάσουν τη νύχτα τους εκεί . Ήταν σχεδόν μεσάνυχτα. Η Μαχτόμπ κοιμόταν βαθιά πλάι μου κι εγώ μισοζαλισμένη χάζευα το χειμωνιάτικο τοπίο απέξω, ώσπου με ξαναπήρε ο ύπνος. Ξύπναγα και ξανακοιμόμουν και οι ώρες περνούσαν. Ξύπνησα κά­ ποια στιγμή, τρέμοντας από το κρύο, αφού δε λειτουργούσε πια το καλοριΦέρ του λεωφορείου, μα ήμουν πολύ κουρασμένη για να κου­ νηθώ από εκεί που καθόμουν. Ο ύπνος ξαναγύρισε γρήγορα. Ήταν κοντά στο χάραμα όταν ξύπνησα από το θόρυβο του εκχιο­ νιστικού που προσπαθούσε ν ' ανοίξει το δρόμο μπροστά μας. Η Μα­ χτόμπ δίπλα μου κοιμόταν ακόμα τρέμοντας από το κρύο. Τελικά, μετά από καθυστέρηση έξι ωρών, ξεκινήσαμε και πάλι το ταξίδι μας στη χιονισμένη ύπαι θρο. Η Μαχτόμπ σάλεψε πλάι μου κι έτριψε τα μάτια της, κοίταξε έξω από το παράθυρο για μια στιγμή κι ύστερα θυμήθηκε πού ήμαστε. Έκανε την ερώτηση που κάνει πάντα ένα παιδί της ηλικίας της όταν ταξιδεύει: «Μαμά, πότε θα φτάσουμε;» «Θ ' αργήσουμε πολύ», της είπα. Το λεωφορείο συνέχιζε το ταξίδι του σκαμπανεβάζοντας με υπερ­ βολική πάντα ταχύτητα, μέσα στη χιονοθύελλα. Με ανησυχία έβλεπα τον οδηγό ν ' αυξάνει σταδιακά την ταχύτητα του λεωφορείου. Σε Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

450

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛfAΜ ΧΟΦΕΡ

κάθε στροφή στον παγωμένο ορεινό δρόμο φοβόμουν πως θα σκοτω­ νόμαστε_ Μου φαινόταν αδιανόητο πως ήταν δυνατό να κατορθώσει ο οδηγός να το κρατήσει σταθερό στο δρόμο. Τι ανόητο να πεθάνει κανείς έτσι; Αργότερα, το απόγευμα, το λεωφορείο σταμάτησε πάλι, και τότε ήρθαμε πρόσωπο με πρόσωπο με το θάνατο. Προχωρήσαμε σιγά σιγά, από ένα σημείο που είχε γίνει ένα φοβερό δυστύχημα. Σε μια ιδιαίτερα παγωμένη στροφή, είχαν ανατραπεί γύ ρω στα δώδεκα λεωφορεία. Πληγωμένοι ταξιδιώτες βογκούσαν ξαπλωμένοι πάνω στο χιόνι, κά­ ποιοι άλλοι προσπαθούσαν να τους βοηθήσουν. Το στομάχι μου έγινε άνω κάτω. Ο οδηγός μας περίμενε τη σειρά του για να μανουβρά ρει το αυτο­ κίνητό του και να περάσει από το σημείο του δυστυχήματος. Προσπά­ θησα να γυρίσω αλλού το βλέμμα, μα δεν τα κατάφερα. Όσο κι αν φαίνεται απίστευτο, μόλις περάσαμε από το σημείο του δυστυχήματος, ο οδηγός ανέπτυξε πάλι ταχύτητα. Θεέ μου, προσευ­ χόμουν, ας φτάσουμε στην Άγκυρα ασφαλείς. Σκοτείνιασε και πάλι -η δεύτερη νύχτα μας σ ' ένα ταξίδι που υποτίθεται πως ήταν εικοσιτετράωρο. Έκανα κι εγώ στον εαυτό μου την ερώτηση της Μαχτόμπ: Πότε θα φτάσουμε; Ανήσυχος, γεμάτος άγχος ύπνος ερχόταν κι έφευγε. Πονούσα με κάθε μου κίνηση, πονούσα όμως κι από την ακινησία. Στριφογύ ριζα συνέχεια στο κάθισμά μου, ανίκανη να βρω ανάπαυση. Ήταν δύο το ξημέρωμα όταν τελικά φτάσαμε σ ' ένα μοντέρνο σταθμό υπεραστικών λεωφορείων στο κέντρο της Άγκυρας. Το ει­ κοσιτετράωρο ταξίδι με το λεωφορείο από το Βαν είχε γίνει τελικά μια δοκιμασία τριάντα δύο ωρών, μα είχε επιτέλους φτάσεl στο τέρμα του. Ήταν τώρα Τετάρτη, 5 Φεβρουαρίου, ακριβώς μια βδομάδα από την ημέρα που ξεΦύγαμε ξαφνlκά απελπισμένες από τον ασφυΚΤ1κό εναγκαλισμό του Μουντί. Είμαστε τώρα πια ασφαλείς, σκέφτηκα. Την ώρα που κατεβαίναμε από το λεωφορείο στο γεμάτο κόσμο σταθμό, κάποιος άντρας Φώναξε τη διεθνή λέξη: «Ταξί!» και εμείς πήγαμε αμέσως μαζί του, για ν ' αποφύγουμε τα βλέμματα κάποιου αστυνομικού . «Σέρατον. Ξενοδοχείο Σέρατον», είπα, χωρίς να ξέρω αν υπήρχε τέτοιο ξενοδοχείο στην Άγκυρα. «Να». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

451

«Ξενοδοχείο Χαγιάη> . «Να». «Χούπε χοτΕλ» , είπα. «Καλό ξενοδοχείο». Έδειξε να καταλαβαίνει τη λέξη στα φαρσί και ξεκίνησε γρήγορα περνώντας από την πιο πολύβουη περιοχή της πόλης. Καθώς διασχίζαμε τους δρόμους, μείω­ σε την ταχύτητα του ταξί του για μια στιγμή και μου έδειξε ένα σκο­ τεινό κτίριο, που ήταν κλειστό τούτην την ώρα. «Αμρίκα», είπε. Η πρεσβεία! Θα πηγαίναμε εκεί μόλις άνοιγε για το κοινό το πρωΙ Ο ταξιτζής συνέχισε να οδηγεί για ένα τετράγωνο ακόμη κι ύστερα βγήκε σε μια λεωφόρο και σταμάτησε μπροστά από ένα κομψό κτίριο με μια ταμπέλα στ ' αγγλικά που έλεγε ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ΑΓΚΥΡΑ. Ο ταξιτζής μας έγνεψε να περιμένουμε, μπήκε μέσα και γύρισε α­ μέσως μ ' έναν υπάλληλο που μιλούσε αγγλικά. «Μάλιστα, υπάρχει δωμάτιο γι ' απόψε», μας είπε. «Έχετε διαβατήρια;» «Ναι». «Ελάτε». Έδωσα στον ταξιτζή γενναίο φιλοδώρημα. Ακολουθήσαμε τον υ­ πάλληλο σ ' έναν άνετο χώρο υποδοχής. Εκεί, συμπλήρωσα τα στοι­ χεία μου κι έγραψα τη διεύθυνση των γονιών μου στο Μπάνιστερ του Μίτσιγκαν. «Μπορώ να έχω τα διαβατήριά σας, παρακαλώ;» μας είπε ο υπάλ­ ληλος. «Μάλιστα». Άρχισα να ψαχουλεύω την τσάντα μου, ενώ την ίδια στιγμή αποΦάσιζα να βάλω σ ' εφαρμογή το σχέδιο που μου είχε προ­ τείνει ο ΕμαχΙ Την ώρα που έδινα στον υπάλληλο τα διαβατήριά μας, του έβαλα με τρόπο στο χέρι το υπερβολικό για την nEplmwoη ποσό των εκατόν πενήντα δολαρίων. «Για το δωμάτιο», είπα. Ο υπάλληλος πρόσεξε περισσότερο τα χρήματα από τα διαβατήρια. Χαμογέλασε πλατιά κι ύστερα μας συνόδεψε σ ' ένα δωμάτιο που μας φάνηκε το πι ο όμορφο δωμάτιο ξενοδοχείου στον κόσμο. Είχε δυο άνετα κρεβάτια διπλά, αναπαυτικές καρέκλες, ένα μεγάλο μοντέρνο μπάνιο με ξεχωριστή τουαλέτα και μια συσκευή τηλεόρασης. Μόλις ο υπάλληλος μας άφησε μόνες, η Μαχτόμπ κι εγώ σφίξαμε η μια την άλλη στην αγκαλιά της, τρελές από χαρά. «Το πιστεύεις» τη ρώτησα. «Μπορούμε να βουρτσίσουμε τα δόντια μας, να κάνουμε μπάνιο . . . και να κοιμη θούμε». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

452

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Η Μαχτόμπ μπήκε πρώτη στο μπάνιο, έτοιμη να ξεπλύνει το Ιράν από το κορμί της για πάντα. Ξαφνlκά, ακούσαμε ένα δυνατό χτύπημα στην πόρτα. Πρόβλημα με τα διαβαιήρια, ήμουν σίγουρη γι ' αυτό . «Ποιος είναι;» ρώτησα. «Από τη ρεσεψιόν», ακούστηκε με πvlxτή φωνή η απάντηση. Άνοιξα την πόρτα και τον βρήκα να στέκεται απέξω με τα διαβα­ τήριά μας στο χέρι του. «Πού τα βρrΊκατε αυτά τα διαβατήρια;» με ρώτησε αυστηρά. «Δεν έχουν βίζα, ούτε κάποια σφραγίδα που να σας επιτρέπει να μπείτε στην Τουρκία». «Εντάξει», του είπα. «Υπάρχει κάποιο πρόβλημα, το ξέρω, μα θα το φροντίσω αύριο το πρωί . Θα πάω αμέσως στην πρεσβεία». «Όχι. Δ εν μπορείτε να μείνετε εδώ. Αυτά τα διαβατήρια δεν είναι εντάξει Θα πρέπει να καλέσω την αστυνομία». Όχι, δε θα το άντεχα μετά από όλα αυτά που είχαμε περάσει. «Σας παρακαλώ», τον παρακάλεσα. «Η κόρη μου κάνει μπάνιο τώ­ ρα. Είμαστε κουρασμένες. Πεινάμε και κρυώνουμε. Σας παρακαλώ αφήστε μας να μείνουμε εδώ απόψε και το πρώτο πράγμα που θα κάνω το πρωί είναι να πάω στην πρεσβεία». «Όχι. Πρέπει να καλέσω την αστυνομία», επανέλαβε. «Θα πρέπει να φύγετε αμέσως από το δωμάτιο». Ο τρόπος του ήταν ευγενικός, μα η πρόθεσή του ξεκάθαρη. Όσο κι αν μας λυπόταν, δεν μπορούσε να διακινδυνεύ σει τη δουλειά του. Περίμενε όση ώρα έβαζα μέσα στην τσάντα μου τα λιγοστά μας υπάρ­ χοντα. Ύστερα μας συνόδεψε ως κάτω στην αίθουσα υποδοχής του ξενοδοχείου. Δυο λεπτά κράτησε η ασΦάλειά μας, σκέφτηκα απαισιόδοξα. Την ώρα που κατεβαίναμε, προσπάθησα πάλι «Θα σου δώσω κι άλλα χρήμαια», του πρότεινα. «Σε παρακαλώ, άσε μας να μείνουμε εδώ απόψε». «Όχι Είμαι αναγκασμένος ν ' αναφέρω στην αστυνομία κάθε ξένο που μένει στο ξενοδοχείο μας. Δεν μπορούμε να σας αφήσουμε να μείνετε εδώ». «Μπορούμε τουλάχιστο να καθίσουμε στο σαλόνι ως το πρωί; Σας παρακαλώ , μη με αναγκάσετε να τη βγάλω έξω στο δρόμο μ ' αυτό το κρύο». Ξαφνlκά μου ήρθε μια ιδέα. «Μπορείτε να τηλεφωνήσετε στην πρεσβεία;» τον ρώτησα. « Ίσως τα καταφέρουμ:: να βρού με κά­ ποιον να το ρυθμίσει απόψε». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

453

Πρόθυμοc; να μαc; βοηθήσει μέσα στα όρια των κανόνων που έπρεπε να υπακούσει, δέχτηκε. Μίλησε με κάποιον για λίγο κι ύστερα μου έδωσε το ακουστικό. Στην άλλη γραμμή ήταν έναc; Αμερικανόc;, πε· ζοναύτηc;, ο σκοπόc; υπηρεσίαc;. «Τι πρόβλημα έχετε, κυρία μου;» με ρώτησε με καχυποψία. «Δε θέλουν να μ ' αφήσουν να μείνω εδώ, επειδή τα διαβατήριά μαc; δεν είναι σφραγισμένα. Πρέπει να μείνουμε κάπου. Μήπωc; μπορούμε παρακαλώ να έρθουμε εκεί;» «Όχι!» μου είπε απότομα. «Δεν μπορείτε να έρθετε εδώ». «Και τι θ ' απογίνουμε;» του Φώναξα γεμάτη απόγvωση. Η αυστηρή στρατιωτική φωνή του έγινε τώρα παγερή. «Πώc; μπή ­ κατε στην Τουρκία xwpic; να aac; σφραγίσουν τα διαβατήρια;» «Δεν μπορώ να aac; το πω από το τηλέφωνο. Σαc; παρακαλώ, ξανασκεφτείτε το». «Πώc; μπήκατε στην Τουρκία;» με ξαναρώτησε. «Με άλογο». Ο πεζοναύτηc; ξέσπασε σε γέλια. «Ακούστε, κυρία μου, είναι TpEIC; το πρωί», μου είπε. «Δεν έχω χρόνο να κουβεντιάζω μαζί aac; τέτοιεc; ανοησίεc;. Δεν έχετε πρόβλημα με την πρεσβεία. Με την αστυνομία έχετε. Εκεί να πάτε». «Δεν μπορείτε να μου το κάνετε αυτό!» του Φώναξα. «Απέφευγα την αστυνομία μια ολόκληρη βδομάδα κι έρχεστε EaEic; τώρα να μου πείτε να πάω σ ' αυτούc;; Πρέπει να με βοηθήσετε». «Όχι, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για aac;». Ήμουν έξαλλη. Στο δρόμο για την ελευθερία, ένα βήμα πριν απ ' αυτήν ξεφύτρωνε το γραφειοκρατικό εμπόδιο. Έκλεισα το τηλέφωνο κι είπα στον υπάλληλο του ξενοδοχείου πωc; έπρεπε να περιμένω wc; το πρωί για να συναντήσω κάποιον υπεύθυνο από την πρεσβεία. Γι ' άλλη μια φορά τον παρακάλεσα να μαc; αφήσει να μείνουμε στο σα­ λόνι. «Δεν μπορώ να το κάνω», μου είπε. Τα λόγια του ήταν αποφασιστι­ κά, μα ο τόνοc; τηc; φωνήc; του είχε μαλακώσει. Ίσωc; να είχε κι αυτόc; κόρη. Ο τρόποc; του μου έδωσε το θάρροc; να δοκιμάσω κάτι άλλο. «Θα μπορούσατε να μου κάνετε ένα τηλεφώνημα OΤIC; Ηνωμένεc; Πολιτείεc;, που να πληρωθεί εκεί;» τον ρώτησα. «Μάλιστα». Την ώρα που περιμέναμε να συνδεθούμε με το Μπάνιστερ του Μί­ τσιγκαν, ο υπάλληλοc; διέταξε να μαc; φέρουν ένα τσαγιερό , ποτήρια Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

454

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

για το τσάι και υπέροχες λινές πετσέτες. Το ήπιαμε αργά απολαμβά­ νοντας κάθε γουλιά του κι ελπίζοντας απελπισμένα πως δε θ ' αναγκα­ ζόμαστε να βγούμε έξω, στην κρύα, σκοτεινή νύχτα. Ήταν Τετάρτη στην Άγκυρα, αλλά ακόμη Τρίτη στο Μίτσιγκαν, όταν μίλησα πρώτα με τη μαμά. «Εγώ κι η Μοχτόμπ βρισκόμαστε στην Τουρκία!» της είπα. «Δόξα τω Θεώ!» την άκουσα να φωνάζει. Με δάκρυα ανακούφισης μου εξήγησε πως το προηγούμενο βράδυ η αδερφή μου η Καρολάιν είχε τηλεφωνήσει στην Τεχεράνη για να μιλήσει μαζί μου κι ο Μουντί την είχε πληροφορήσει θυμωμένα πως είχαμε φύγει από το σπίτι και πως δεν ήξερε πού βρισκόμαστε. Είχαν ανησυχήσει φοβερά για μας. Τόλμησα να κάνω μια ερώτηση, παρόλο που φοβόμουν πολύ για την απάντηση. «Πώς είναι ο μπαμπάς» «Κρατάει ακόμα», μου είπε η μαμά. « Έφυγε από το νοσοκομείο. Τον έχω εδώ στο σπίτι. Περίμενε να του πάω το τηλέφωνο στο κρεβάτι». «Μπέτι ! ! !» τον άκουσα να μου φωνάζει στο τηλέφωνο. «Είμαι τόσο ευτυχισμένος που βγήκατε από το Ιράν. Γυρίστε πίσω όσο πιο γρήγο­ ρα μπορείτε. Θα . . . κροτήσω μέχρι να σας ξαναδώ», μου είπε, κι η φωνή του έσπασε από τη συγκίνηση. «Το ξέρω πως θα τα κοταφέρεις, μπαμπά». Όπου υπάΡΧΕΙ θέληση, υπάΡΧΕΙ τρόπος. Η μαμά πήρε πάλι το τηλέφωνο και της ζήτησα να έρθει σ ' επαφή με την υπάλληλο που χειριζόταν την υπόθεσή μου στο Στέιτ Ντιπάρ­ τμεντ και να της ζητήσει να βάλουν κάποιον από την Ουάσιγκτον να εξηγήσει την περίmωσή μου στον αρμόδιο υπάλληλο της πρεσβείας μας στην Άγκυρα. «Θα σου τηλεφωνήσω μόλις φτάσω στην πρεσβεία», της είπα. Μετά το τηλεΦώνημα σκούπισα τα δάκρυά μου κι αντιμετώπισα το πρόβλημά μου. «Τι πρέπει να κάνω;» ρώτησα τον υπάλληλο. «Δεν μπορώ να τη βγάλω έξω στο δρόμο μέσα στ ' άγρια μεσάνυχτα»: «Μπείτε σ ' ένα ταξί και πηγαίνετε από ξενοδοχείο σε ξενοδοχείο», μου είπε. « Όλο και κάποιο θα βρεθεί να σας δεχτεί. Μην τους δείξετε τα διαβοτήριά σας, αν δεν αναγκαστείτε να το κάνετε». Μας ξαναέ­ δωσε πίσω τα διαβατήρια και τα εκατόν πενήντα δολάρια που του είχα δώσει, κι ύστερα κάλεσε ένα ταξί. Ήταν ολοφάνερο πως δε σκόπευε πια να φωνάξει την αστυνομία. Απλά δεν ήθελε να μπλέξει ο ίδιος σε φασαρίες. Κι όταν ήρθε το ταξί, είπε στον οδηγό: «Ξενοδοχείο Νταντεμάν». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

455

Εκεί, ο ρεσεψιονίστας ήταν πΙο φιλlκός. Όταν του είπα πως θα ταΚΤΟΠΟlΟύσαμε το πρόβλημα των διαβστηρίων μας την επόμενη μέρα με ρώτησε «Έχετε πρόβλημα με την αστυνομία;» «ΌΧ1», του απάντησα. «Eντάξεt», είπε. Ύστερα μου ζήτησε να υπογρά ψω με ψεύηκο όνο­ μα. Υπέγραψα τα χαρηά με το πστρικό μου όνομα. Μπέη Λάβερ. Μόλις βρεθήκαμε μόνες στο δωμάηό μας, η Μαχτόμπ κι εγώ, μπή­ καμε στην μπανιέρα κω μουλιάζαμε με ης ώρες. Ύστερα βουρτσίσαμε τα δόνηα μας κω παραδοθήκαμε σ ' έναν ευλογημένο κω ζωογόνο ύπνο. Το πρωί τηλεΦώνησα στον Εμαχί . «Μπέη-I-I!» τον άκουσα να φωνάζεt γεμάτος χαρά. «Πού βρίσκεσω;» «Στο Εσφαχάν!» του είπα χαρούμενα. Ο Εμαχί όταν άκουσε το κωδικό μας όνομα για την Άγκυρα, ξέσπα­ σε σε κραυγές χαράς. «Είσω καλά; Όλα εντάξει; Σου φέρθηκαν σω­ στά;» «Να!» , τον διαβεβαίωσα. «Σ ' ευχαριστώ . Σ ' ευχαριστώ. Αχ, Θεέ μου ! Σ ' ευχαριστώ». Η Μαχτόμπ κι εγώ πέσαμε με τα μούτρα σ ' ένα πρωινό με αυγά κω πατάτες κω μπόλικη κέτσαπ. Ήπιαμε ακόμη κω πορτοκαλάδα. Κω πάνω απ ' όλα γνήσιο αμερικάνικο καφέ. Ύστερα πήραμε ένα ταξί για να πάμε στην πρεσβεία των Ηνωμέ­ νων Πολιτειών της Αμερικής. Την ώ ρα που πλήρωνα τον ταξιτζή, η Μαχτόμπ άΡΧlΟε να τσφίζεl χαρούμενα: «Μαμά, κοίτα. Κοίτα .. . », μου έδεtχνε την αμερικάνικη σημαία που κυμάηζε ελεύθερα στον αέρα. Μέσα, δώσαμε τα ονόματά μας κω τα διαβατήριά μας στην υπάλ­ ληλο υποδοχής που καθόταν σ ' ένα γραφείο πίσω από ένα αλεξίσφω­ ρο τζάμι Μέσα σε λίγα λεπτά παρουσιάστηκε ένας άντρας κι ήρθε κω στά­ θηκε πίσω από την υπάλλη λο. Μας συστήθηκε σαν Τομ Μάρφl, ήταν ο υποπρόξενος. Είχε κιόλας ειδοποιηθεί από την Ουάσιγκτον. «Λυπάμω ειλlκρωά για το χτεΟ1νό περισταη κό», μου είπε. «Σας υ­ πόσχομαι πως ο συγκεκρψένος αξιωμαηκός υπηρεσίας δεν πρόκειτω να πάρεt το δώρο του, την επόμενη χρονιά! Θα θέλατε να μείνετε λίγες μέρες να δείτε την Τουρκία;» «Όχι!» Φώναξα. «Θέλω να φύγουμε με την πρώτη mήση γι ' Αμε­ ρική». Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

456

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

«Εντάξει», συμφώνησε. «Θα τακτοποιήσουμε τα διαβατήριά σας και θα σας βάλουμε σ ' ένα αεροπλάνο απόψε, για την πατρίδα». Μας ζήτησε να περιμένουμε για λίγο στην αίθουσα αναμονής. Κα· θώς καθόμαστε σ ' έναν πάγκο, το μάτι μου έπεσε σε μια ακόμη αμε· ρικάνικη σημαία που κρεμόταν από ένα οριζόντιο κοντά ρι μέσα στην αίθουσα αναμονής. Ένιωσα έναν τεράστιο κόμπο να μου κλείνει το λαιμό. «Μπορείς να το πιστέψεις πως γυρνάμε στο σπίτι μας, Μαχτόμπ;» της είπα. «Μπορείς να το πιστέψεις πως επιτέλους γυρνάμε στην πα­ τρίδα;» Προσευχηθήκαμε μαζί πλάι πλάι: «Σ ' ευχαριστούμε, Θεέ μας, σ ' ευχαριστούμε» . Την ώρα που περιμέναμε, η Μαχτόμπ βρήκε -ή κάποιος της έδω­ σε- κραγιόνια ζωγραφικής. 'Αρχισε αμέσως να ζωγραφίζει πάνω σε μια κόλλα αλληλογραφίας από το ξενοδοχείο μας. Ήμουν τόσο ζαλι ­ σμένη που δεν έδωσα προσοχή σ ' αυτό που έκανε, μέχρι που τέλειωσε και μου έδειξε τη ζωγραφιά της. Πάνω πάνω στο χαρτί είχε ζωγραφίσει ένα χρυσοκίτρινο ήλιο. Στο βάθος τέσσερις καφέ οροσειρές. Μπροστά μια βάρκα με πανιά, που μου θύμισε το σπίτι μας στην Αλπένα. Πάνω πάνω από την άλλη πλευρά ένα αεροπλάνο ή ίσως να ήταν και πουλί . Με μαύρη μπογιά είχε ζωγραφίσει ένα τυπικό κουρδικό σπίτι, όμοιο με αυτό που είχαμε συναντήσει στην ατέλειωτη πορεία μας προς την ελευθερία. Είχε προ­ σθέσει τρύπες από σφαίρες στους τοίχους. Στο κέντρο ήταν μια κόκ­ κινη, άσπρη και μπλε σημαία, που κυμάτιζε στον αέρα. Με μαύ ρο χρώμα η Μαχτόμπ είχε γράψει μια λέξη που έβγαινε από τη σημαία. Παρόλο που την είχε γρά ψει πολύ καθαρά και τακτικά, με δυσκολία κατάφερα να τη διαβάσω, γιατί τα δάκρυα έτρεχαν τώρα ελεύθερα από τα μάτια μου. Με τα παιδιάστικα γράμματά της η Μαχτόμπ είχε γράψει: ΑΜΕρΙΚΗ

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ

Φ

ΤΑΣΑΜΕ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ, ΣΤΟ ΜΙΤΣΙΓΚΑΝ στις 7 Φεβρουαρίου 1986, και δοκιμάσαμε τη γλυκόπικρη γεύση της ελευθερίας. Εκστατικές ξανα­ βλέπαμε τον Τζο και τον Τζον, τη μαμά και τον μπαμπά. Η άφιξή μας βοήθη σε τον μπαμπά ν ' αναλάβει δυνάμεις. Αντιστάθηκε για κάποιο διάστημα με ζωντάνια και χαρά, μα υπέκυψε τελικά στον καρκίνο του στις 3 Αυγούστου 1986 -δυο χρόνια μετά από την ημέρα που η Μα­ χτόμπ κι εγώ φτάναμε στην Τεχεράνη. Σε όλους μας λείπει ο μπαμπάς φοβερά . Η μαμά αγωνίζεται να συνηθίσει τη ζωή της χωρίς εκείνον, συχνά κλαίει από ευγνωμοσύνη που η κόρη της και η εγγονή της γύρισαν πίσω από την κόλαση , μα την ανησυχεί το μέλλον. Ο Τζον κι ο Τζο μας βοήθη σαν να προσαρμοστούμε ξανά στη ζωή της χώρας μας. Είναι καταπληκτικοί γιοι, άντρες πια, και μας στηρί­ ζουν με τη νεανική τους δύναμη. Δεν έχω νέα από τις φiλες μου τη Σαμσί , τη Ζαρί, την Αλίς και τη Φερεστέ. Καμιά τους δεν ήξερε πως έκανα σχέδια να το σl<άσω από το Ιράν κι ελπίζω πως ούτε μια απ ' αυτές δεν είχε συνέπειες απ ' αυτό . Δεν μπορώ φυσικά να βάλω σε κίνδυνο την ασΦάλειά τους προσπα­ θώντας να επικοινωνήσω μαζί τους. Η Χέλεν Μπαλασανιάν εργάζεται ακόμη στον τομέα Αμερικανικών Υποθέσεων της Ελβετικής Π ρεσ βείας στην Τεχεράνη και κάνει ό ,τι μπορεί για να βοηθήσει κι άλλους που αντιμετωπίζουν παρόμοιες κα­ ταστάσεις με τη δικιά μου. Έστειλα ένα σύντομο σημείωμα στο Χαμίντ, τον ιδιοκτήτη του κα­ ταστήματος ανδρικών ρούχων στην Τεχεράνη, του οποίου το τηλέφω­ νο είχε γίνει ο σύνδεσμός μου με τη Χέλεν, τον Εμαχί και τους άλλους. Η απάντη σή του έφτασε σε μένα μέσω τρίτου, με ημερομηνία 2 Ιουλίου 1986. Μου έγραφε περίπου τα εξής:

Γεvvαία, σγαπημέvη αδελφή μου ΜπέτΙ. Δεv υπάρχουv λόγια va σου εξηγήσω αυτό που έvιωσα ότσv πήρα Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

458

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

το γράμμα σου. Κάθισα στο γραφείο μου va το διαβάσω κι έvιωσα πάλι ευτυ)(Ισμέvος, έvα συvαίσθημα που έχω ξεχάσEl από καιρό. Φώ­ vαξα τη Υυvαίκα μου και της είπα τα vέα σου. Χάρηκε πολύ κι εκείvη. Είvαι πολύ όμορφο για όλους μας VG μαθαίvουμε πως βρίσκεσαι σTηV πατρίδα σου τώρα και περvάς καλά. Ξέρεις πόσο σας αγαπώ, εσέvα και τη μικρή σου, όμορφη σύvτροφο τη ΜΙ Σ ' όλη μου τη ζωή δε θα σας ξεχάσω ποτέ. Μου έKλεισΑV το μαγαζί μου πριv δυο μήvες περίπου με τηv κατη­ γορία πως πουλούσα μακό μπλουζάκια που E(xaV ετικέτες με αγγλι­ κούς χαρακτήρες έτσι έχω μείVEl τώρα χωρίς δουλειά. Η κατάσταση όλο και χειροτερεύει μέρα με τη μέρα εδώ. Πιστεύω πως είσαι πραγ­ ματικά τυχερή. Σε παρακαλώ, φι'λησέ μου τη Μ και δώσε στους γοvείς σου τα πιο θερμά μου χαιρετίσματα. Ο Θεός VG σ ' ευλογεί. XαμίVΤ. Ένας συμπαθητικός τραπεζίτης μου δάνεισε τα χρήματα για να ξεπληρώσω αμέσως τον Εμαχί . Αργότερα, στο τέλος του ίδιου χρόνου, σχεδίασε και τη δικιά του απόδραση, μα τα σχέδιά του ματαιώθηκαν από την αντιδικία που είχε ξεσπάσει για τις αμερικανικές αποστολές όπλων στο Ιράν, πράγμα που ανάγκασε τις αρχές να πάρουν πιο αυστηρά μέτρα ασφάλειας. Μέχρι τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές προσπαθεί ακόμη να το σκάσεΙ . Η οργή στις Ηνωμένες Πολιτείες γι ' αυτές τις αποστολές όπλων ήταν μια μεγάλη έκπληξη για μένα, αλλά και για όλους εκείνους που είχαν ζήσει στο Ιράν τα τελευταία χρόνια. Εκεί ήταν κοινό μυστικό πως οι Ηνωμένες Πολιτείες βοηθούσαν και τις δυο αντιμαχόμενες πλευρές στο συνεχιζόμενο πόλεμο ανάμεσα στο Ιράν και στο Ι ράκ. Η προσαρμογή στον αμερικάνικο τρόπο ζωής ήταν δύσκολη για τη Μαχτόμπ, μα τα πήγε μια χαρά με την ευκολία που έχουν τα παιδιά της ηλικίας της να προσαρμόζονται τελικά σε κάθε καινούρια κατά­ σταση. Παίρνει άριστα στο σχολείο και ξανάγινε πάλι ένα ευτυχισμένο παιδί, που λάμπει από χαρά . Πότε πότε νοσταλγεί τον μπαμπά της ­ όχι το μανιακό που μας κρατούσε ομήρους στο Ι ράν, μα τον αγαπη­ μένο πατέρα που κάποτε μας αγαπούσε τρυφερά και τις δυο μας. Της λείπει επίσης και το λαγουδάκι της. Ψάξαμε σ ' όλα τα καταστήματα παιχνιδιών, μα στάθηκε αδύνατο να βρούμε ένα πανομοιότυπο. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

459

Μετά την ΕΠιστροφή μας στην Αμερική, συνάντησα την Τερέζα Χόμπγκουντ, την υπάλληλο του Στέη Ντιπάρτμεντ που ασχολούνταν με την υπόθεσή μας κω βοήθησε την οικογένειά μου σε όλη τη διάρ­ κεια της δεκαοχτάμηνης δοκψασιας μας. Συμφώνησε με την πρόθεσή μου να κάνω γνωστή την lστορια μου με σκοπό να προειδοποιήσω κι άλλους. Το τμήμα στο ΟΠΟΙ0 εργάζετω η Τερέζα παρακολουθει όλες τις περιmώσεις Αμερικανιδων που μαζι με τα πωδιά τους τις κρατούν παρά τη θέλησή τους στο Ιράν κω σ ' άλλες lολαμlκές χώρες. Το αρχειο του συγκεκρψένου τμήματος αριθμει πάνω από χ1λιες περιmώ­ σεtς. Η Μαχτόμπ κι εγώ ζούμε τώρα με τη γνώση πως ισως ποτέ να μην ειμαστε στο μέλλον ελεύθερες από τη δυνατότητα του Μουντι να μας κάνει κακό ακόμη κω από τόσο μακριά. Η εκδικησή του θα μπορούσε να μας βλάΨεt οποιαδήποτε στιγμή, τόσο από τον ιδlO προσωπικά , όσο κω με εκτελεστικό όργανο κάποlOν από Τ1ς αμέτρητες στραΤ1ές των ανιψιών του. Ο Μουντι ξέρει καλά πως αν με κάποlOν τρόπο καταφέ­ ρεt να ξαναπάΡεt τη Μαχτόμπ πισω στο Ιράν, οι νόμοι της κοινωνιας του θα τον στηριξουν απόλυτα. Αυτό που ο Μουντι ισως να μη συνεtδητoπolεl εινω πως κι η δική μου εκδικηση εινω το ιδlO απόλυτη όπως κω η δική του. Έχω Φιλους τώρα με δύναμη στις Ηνωμένες Ποληειες κω στο Ιράν, που ποτέ δε θα του δώσουν την ευκαφια να θριαμβολογήσει. Δεν μπορώ ν ' απο­ καλύ ψω με λεmoμέρεlες την έκταση των προφυλάξεων που παΙρνω. Εινω αρκετό μόνο να πω πως η Μαχτόμπ κι εγώ ζούμε τώρα με συμβαΤ1κά ονόματα σε μια μυστική περlOχή -κάπου στην Αμερική. Για τον Μουντι δεν ξέρω τιποτα, εκτός από Τ1ς πληροΦοριες που μου έδωσε σε κάποιο γράμμα της η Έλεν, με ημερομηνια 14 ΙουλΙ0υ 1986, που ειχε αποδέκτη τη μητέρα μου κω παραλήmη εμένα. Η Έλεν μου έγραφε:

Αγαπητή Μπέτι Ελπίζω τούτο το γράμμα μου να σε βρει καλά κι ευτυ)(lσμέvη. Πε­ ρίμενα στ ' αλήθεια να μου γράΨElς νωρίτερα και να μου εξηγήσεις τι συνέβηκε Στο κάτω κάτω, σε θεωρούσα πολύ καλή μου φίλη. Λίγο καιρό αφότου έφυγες ΕΠισκεφτήκαμε τον άντρα σου. Τον βοή­ θησα μάλιστα να ψάςEl να σε βρεΙ. Ανησυχούσα πολύ για σας. Όπως φαvτάζεσαι φοβόμουν πάvτα για το χειρότερο. Είμαι ακόμα περίεργη να μάθω τι σου συνέβηκε . Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

460

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - Ο ΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Έχουμε va δούμε το γιατρό Mαχμoυvτί αρκετούς μήvες. Περάσαμε μια μέρ� μα έλειπε από το σπίτι. Σ ' όλη τη διάρκεια του χειμώvα πού και πού, ακόμη και μετά τηv ιραvΙKή Πρωτοχροvιά, περvούσαμε από το σπίτι σου για vα κρατήσουμε κάποια mαφή. Κάθε φορά βλέπαμε το χιοvάvθρωπο που είχατε φτιάξει με τη Μαχτόμπ όλο va μιιφαίvει, ώσπου μια μέρα βρήκαμε μόvο έvα κατακόκκιvο κασκόλ πΆVω στο χώμα. EξαvεμίστηKε στοv ΆVεμO, ακριβώς όπως KΆVατε κι εσείς.

Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΓΛΩΣΣΑΡΙ

Αγά: Κύριος. Αζάν: Μουεζίνης. Αζί ζαμ: Γλυκιά μου. Αλλάχ Ακμπάρ: Ο Θεός είναι μεγάλος. AλXαμVΤOλελά: Δόξα να ' χει ο Θεός. AλμΆV: Γερμαvία Αμέ: Θεία. Αμεγιέ Μποζόργκ: Μεγάλη θεία. Αμού: Θείος (από τη μεριά του πατέρα). AμiΊά: Ρούχο σαν κάπα που φοριέται από ένα μουλά, ή αραβικό ρούχο που μοιάζει με το τσαντόρ, με τη διαφορά πως αυτό έχει λάστιχο στη μέση για να το κρατά σταθερό. Αουτομπούς: Λεωφορείο. Ασκαλί: Σκουπιδιάρης. Γαζά: Φαγητό. Έιντ: Γιορτή. Έιvτ ε ΓKOρμπΆV: Η γιορτή της θυσίας. Έι Xovτά: Αχ, Θεέ μου. Εστεκάν: Μικροσκοπικά ποτηράκια για το τσάι, που έχουν χωρητικό· τητα όχι περισσότερη από ένα τέταρτο του φλιτζΑVΙOύ. ZOυVΤ Μπας: Κάντε γρήγορα. Ινσαλά: Με τη θέληση του Θεού. Ίvτζα: Εδώ. KεϊxΆV: Αγγλόφωνη καθημερινή εφημερίδα της Τεχεράνης. Λαβάς: Ξερό, λεπτό, χωρίς προζύμι, ψωμί. Μακναέ: Mαvτίλι για το κεφάλι. Mαvτρεσέ: Σχολείο. Μαντό: Μακρύ παλτό. Μαν χέλι, χέλι, χέλι μοταασεφάμ: Λυπάμαι πάρα, πάρα, πάρα πολύ. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

462

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟΥΝΤΙ - ΟΥΙΛΙΑΜ ΧΟΦΕΡ

Μαγκ Μπαρ Αμρίκα: Θάνατος στην ΑμεΡ1κή. Μαγκ Μπαρ Ισραήλ: Θάνατος στο Ισραήλ Μας Αλλάχ: Δοξασμένος ο Αλλάχ. Μαστζέντ: Τζαμί. Μαχτζουμπέ: ΑγΥλόφωνο πεΡlΟδ1κό γω ης γυναίκες του Ισλάμ, που έχε1 παγκόσμ1α κυκλοφορία. Μαχτόμπ: Φεγγαρόφωτο . Μαχμούντ: Όνομα που σημαίνε1 δοξασμένος. Μορντέ: Πεθαμένος. Μοτεσακέραμ: ΕυχαΡ1στώ . Μουναφεκίν: Η προ του σάχη, ανηχομεϊν1κή κίνηση αντίστασης. Μουστακίμ: Ευθεία. Μοχαράμ: Μήνας πένθους. Μοχρ: Πέτρα προσευχής, ένας μ1κρός σβόλος από πηλό. Μπαμπά: Μπαμπάς. Μπανταρί: Χαρούμενη περσ1κή μουσ1κή, που απαγορεύτηκε από τον Αγ1ατολάχ Χομεϊνί. Μπαντ: Κακός. ΜπάρμπαΡ1: Ψωμί με προζύμ1, σε σχήμα ο βάλ Μπεμπαρσίτ: Συγνώμη. Μπέντεμαν: Δώσε μου το . Μπέσω: Κάτσε κάτω. Μπία: Έλα. Μπψπί Χατζί: rυναίκα που έχε1 πάει σαν προσκυνήΤΡ1α στη Μέκκα. Μποζόργκ: ΚάΠΟ1α που είνω 'εγάλη, άξ1α κω τίμ1α. Μπομ: Βόμβα. Να: Όχ1. Νακόν1: Μην το κάνε1ς αυτό. Ναμακί: Αυτός που πουλάε1 αλάη. Νατζές: Βρόμ1ΚΟ, μολυσμένο. Ναζντίκ: Κοντά . Νάσερ: Υπόσχεση στον Αλλάχ, όρκος, συμφωνία. Νίστες: Δεν υπάρχει τίποτα. Ν ο·ρουζ: Η περσ1κή Πρωτοχρον1ά. Ν ουνβέ: Φούρνος. Νταχ νταγκεγκέ: Δέκα λεπτά. Ντέτζαν: Αγαπημένος θείος (ντε σημαίνει θείος, τζαν, στο τέλος ενός τίτλου ή ονόματος σημαίνε1 αγαπητός) . Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

ΠΟΤΕ ΧΩΡΙΣ ΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟ Υ

463

Ντοζαρί: Ένα νόμισμα που αντιστοιχεί σε δυο ριάλ. Ντομπέ: Σακοuλα από συμπαγές λίπος, με διάμετρο vUρω στις δεκαο­ χτώ ίντσες, που κρέμεται από τα ιρανικά πρόβατα κάτω από την ουρά τους. Πασντάρ: Μια ειδική μικτή αστυνομική δuναμη, οι άντρες κυκλοφο­ pOUv με άσπρα φορτηγάκια της Νισάν, και οι γυναίκες με ά­ σπρες Πέικαν, περιπολοuν στους δρόμους για να ελέΥχουν τις γυναίκες αν είναι κατάλληλα ντυμένες. Οι πασντάρ περιπολοuν επίσης και ελέΥχουν τα OUVOpa του Ιράν. Πέικαν: Ένα δημοφιλές ιρανικής κατασκευής αυτοκίνητο. Ριάλ: Ιρανική νομισματική μονάδα, έχει αξία vUρω στο 1/100 του δο­ λαρίου. Ρουσαρί: Μεγάλο μαντίλι για το κεφάλι που δένεται μπροστά και καΛUmEI όλο το λαιμό. Σαγκ: Σκuλος, η λέξη αυτή συχνά χρησιμοποιείται σαν βρισιά. Σαβάκ: Η μυστική αστυνομία του σάχη. Σαλάμ rεια σου. Σαμπζί: Φρέσκα χορταρικά (βασιλικός, δυόσμος, σπανάκι, μαϊντανός, κόλιαντρο, κλπ.) Σεγιέντ: Ένας θρησκευτικός τίτλος που υποδηλώνει κατευθείαν κατα­ γωγή από τον προφήτη Μωάμεθ και από τις δυο πλευρές της οικογένειας. Σεντά 2αφάρ: Η αρχή του δρόμου 2αφάρ. Σεγιέντ Χαντάν: Η περιοχή της Τεχεράνης, όπου ζουν ο Ρεζά και ο Μαμάλ. Σομά Ινγκλισέ σομπατμικονάμ Μιλάτε αγγλικά; Σοφρέ: Ένας μουσαμάς που στρώνεται στο πάτωμα για το φαγητό. Τααρόφ: Το ιρανικό έθιμο σε μια συζήτηση να κάνουμε ευγενικές, μα χωρίς αντίκρισμα προτάσεις. Ταβανέ: Συνεταιριστικό κατάστημα. Ταμάμ Τέλος. Τασμπίχ: Ένα κομπολόι από πλαστικές ή πέτρινες χάντρες προσευχής που έχουν τριάντα τρεις χάντρες σε κάθε τμήμα. Τσαντόρ: Ένα φαρΔU σε σχήμα μισοφέγγαρου uφασμα, που τυλίγεται vUρω από τους ώμους, το μέτωπο και το nIYOUVI, κι αφήνει ελεuθερα μόνο τα μάτια, τη μuτη και το στόμα, θυμίζει καλόγριες του παλιοι, KaιpOU. Τσαπ Χανέ: «Σερκετέ τελεΦόν» Τηλεφωνική Εταιρία. Digitized by 10uk1s, Dec. 2009

464

ΜΠΕΤΙ ΜΑΧΜΟ ΥΝΤΙ - OYIΛIAM ΧΟΦΕΡ

Τσασμ: Ναι. Τσελό κεμπάπ: Ιρανικό κεμπάπ που αποτελείται από αρνάκι σερβιρισμένο πάνω σε μπόλικο ρύζι Τσι μιχάι: Χρειάζεστε κάτι; Χαμάμ: Δημόσια λουτρά. Χανούμ: Κυρία. Χαράμ: Ο τάφος ενός πολύ σεβαστού ανθρώπου, που υπάρχει σ ' ένα τζαμί' το να αγγίξεις τον τάφο του και να προσευχηθείς πλάι σ ' αυτόν είναι αντικείμενο προσκυνήματος. Χατζί: Κάποιος που έχει πάει στη Μέκκα. Χατζί Μπαμπά: Πατέρας που πήγε προσκυνητής στη Μέκκα. Χαφ σιν: Μουσαμάς που στρώνεται κάτω στο πάτωμα για το φαγητό και πάνω του τοποθετούνται εφτά συμβολικά φαγητά, που τα ονόματά τους αρχίζουν από Σ (το χαφ σημαίνει εφτά, το alV σημαίνει Σ). Χορές: Ένα είδος σάλτσας που φτιάχνεται από λαχανικά, μπαχαρικά και συνήθως μικρά κομματάκια κρέας. Χούπε: Καλό.

Digitized by 1 0ukls, Dec 2009