ABC nagrywania płyt CD

Spis Treści SPIS TREŚCI .......................................................................................................................................................................................... 1 WSTĘP .................................................................................................................................................................................................... 5 ROZDZIAŁ 1. WPROWADZENIE DO TEMATU NAGRYWANIA PŁYT CD ............................................................................ 7 ZAKUP NAGRYWARKI ............................................................................................................................................................................ 7 Urządzenia CD-R.............................................................................................................................................................................. 7 Urządzenia CD-RW .......................................................................................................................................................................... 8 Urządzenia Combo............................................................................................................................................................................ 8 Nagrywarki DVD .............................................................................................................................................................................. 8 INTERFEJSY NOWOCZESNYCH NAGRYWAREK......................................................................................................................................... 8 IDE................................................................................................................................................................................................ 9 SCSI .............................................................................................................................................................................................. 9 USB i IEEE 1394 .......................................................................................................................................................................... 9 Wybór interfejsu ........................................................................................................................................................................... 9 TECHNOLOGIE ZAPOBIEGAJĄCE WYSTĘPOWANIU BŁĘDÓW ZAPISU ...................................................................................................... 10 BurnProof ....................................................................................................................................................................................... 10 JustLink........................................................................................................................................................................................... 10 SafeBurn.......................................................................................................................................................................................... 10 Seamless Link.................................................................................................................................................................................. 11 JustSpeed ........................................................................................................................................................................................ 11 DOSTĘPNE TRYBY ZAPISU DANYCH ...................................................................................................................................................... 12 OPROGRAMOWANIE ............................................................................................................................................................................. 13 Nero Burning Rom 5.5.6.4 .............................................................................................................................................................. 13 WinOnCD 5 PE............................................................................................................................................................................... 14 CDRWin .......................................................................................................................................................................................... 15 Clone CD ........................................................................................................................................................................................ 15 Zapis pakietowy .............................................................................................................................................................................. 16 Pomocne dodatki............................................................................................................................................................................. 17 WinISO ....................................................................................................................................................................................... 17 Daemon Tools............................................................................................................................................................................. 18 CDCheck..................................................................................................................................................................................... 18 ClonyXL ..................................................................................................................................................................................... 19 Norton Ghost 2002...................................................................................................................................................................... 19 NTI Backup Now!....................................................................................................................................................................... 19 INFORMACJE O CZYSTEJ PŁYCIE CD..................................................................................................................................................... 20 Identyfikacja płyty........................................................................................................................................................................... 21 Podatność na overburning .............................................................................................................................................................. 22 ROZDZIAŁ 2. JAK TO WSZYSTKO PODŁĄCZYĆ….................................................................................................................. 25 MONTAŻ I KONFIGURACJA NAPĘDÓW .................................................................................................................................................. 25 KONFIGURACJA SYSTEMU MS WINDOWS 9X/ME/W2K/XP ................................................................................................................ 27 ASPI — główny winowajca problemów związanych na nagrywarką.............................................................................................. 27 Automatyczny start płyty CD po umieszczeniu w napędzie oraz DMA ........................................................................................... 28 Zarządzanie pamięcią w systemach MS Windows 95/98/Me .......................................................................................................... 29 Inne przyczyny błędów podczas nagrywania .................................................................................................................................. 30 Prawa zwykłego użytkownika do zapisu CD w Nero — system Windows 2000/XP........................................................................ 31 ROZDZIAŁ 3. NARESZCIE NAGRYWAMY .................................................................................................................................. 32 NAGRYWAMY PŁYTĘ Z DANYMI ........................................................................................................................................................... 32 Jak się to robi w Nero? ................................................................................................................................................................... 32 Multisesja.................................................................................................................................................................................... 33

Opcje ISO ................................................................................................................................................................................... 33 Level I ..................................................................................................................................................................................... 33 Level II.................................................................................................................................................................................... 33 Level III .................................................................................................................................................................................. 34 Pominięcie ograniczeń ISO..................................................................................................................................................... 34 Joliet........................................................................................................................................................................................ 34 Opcje płyty CD ........................................................................................................................................................................... 34 Daty............................................................................................................................................................................................. 34 Odczyt CD, data ważności ...................................................................................................................................................... 35 Daty plików............................................................................................................................................................................. 35 Użyj daty i czasu pliku oryginalnego...................................................................................................................................... 35 Inne ............................................................................................................................................................................................. 35 Zapis CD ..................................................................................................................................................................................... 35 Maksymalna prędkość zapisu CD........................................................................................................................................... 36 Symulacja zapisu .................................................................................................................................................................... 36 Prędkość zapisu....................................................................................................................................................................... 36 Tryb DAO ............................................................................................................................................................................... 36 Tryb TAO ............................................................................................................................................................................... 37 Liczba kopii ............................................................................................................................................................................ 37 Użycie wielu nagrywarek........................................................................................................................................................ 37 Test antywirusowy przed zapisem .......................................................................................................................................... 37 Sprawdzanie poprawności zapisu ........................................................................................................................................... 39 Automatyczne wyłączenie komputera po zakończeniu zapisu .............................................................................................. 39 Co na to CDRWin? ......................................................................................................................................................................... 40 Wybór rodzaju operacji wykonywanej na plikach ...................................................................................................................... 41 Lista plików ................................................................................................................................................................................ 41 Obraz Typu ISO9660 .................................................................................................................................................................. 42 Opcje nagrywania ....................................................................................................................................................................... 42 Typ dysku, typ ścieżki ................................................................................................................................................................ 42 Mode 1 .................................................................................................................................................................................... 42 Mode 2 .................................................................................................................................................................................... 42 WinOnCD 5 PE — skuteczna alternatywa...................................................................................................................................... 43 Dane ............................................................................................................................................................................................ 43 Zmiana etykiety płyty CD........................................................................................................................................................... 43 Zapis płyty .................................................................................................................................................................................. 44 Typ zapisu............................................................................................................................................................................... 44 Test zapisu .............................................................................................................................................................................. 44 Wybór urządzenia zapisującego.............................................................................................................................................. 45 Nagrywanie płyty.................................................................................................................................................................... 45 Automatyczny start płyty z danymi.................................................................................................................................................. 45 PŁYTA AUDIO....................................................................................................................................................................................... 47 AudioCD w Nero............................................................................................................................................................................. 47 Nagranie AudioCD w CDRWin również jest możliwe .................................................................................................................... 53 Czy WinOnCD 5 PE potrafi nagrać płytę audio? ........................................................................................................................... 55 KOPIA ISTNIEJĄCEJ PŁYTY CD ............................................................................................................................................................. 57 Kopia płyty w Nero ......................................................................................................................................................................... 57 Kopia płyty w CDRWin ................................................................................................................................................................... 58 Kopia płyty w WinOnCD 5.............................................................................................................................................................. 59 OBSŁUGA PŁYTY CD-RW W OPISYWANYCH PROGRAMACH ................................................................................................................ 60 ROZDZIAŁ 4. WYŻSZY STOPIEŃ WTAJEMNICZENIA............................................................................................................ 62 PŁYTA MULTISESYJNA ......................................................................................................................................................................... 62 Nero i wiele sesji............................................................................................................................................................................. 62 Tworzenie płyty wielosesyjnej za pomocą CDRWin........................................................................................................................ 64 Wielosesyjny WinOnCD.................................................................................................................................................................. 65 TRYB MIXED MODE CD, CZYLI PŁYTA AUDIO Z DANYMI KOMPUTEROWYMI ....................................................................................... 66 Mixed Mode CD w Nero ................................................................................................................................................................. 66 Mixed Mode w CDRWin — czy to możliwe?................................................................................................................................... 67 Mixed Mode CD w programie WinOnCD....................................................................................................................................... 70 PŁYTY VIDEOCD I SUPER VIDEOCD ................................................................................................................................................... 72 Tworzenie płyty wideo za pomocą Nero.......................................................................................................................................... 73 VCD i SVCD w CDRWin ................................................................................................................................................................ 76 WinOnCD 5 i kompilacja VCD/SVCD ............................................................................................................................................ 76 OVERBURNING — TWORZENIE PŁYT PONAD ROZMIAR ........................................................................................................................ 78 Overburning w Nero ....................................................................................................................................................................... 78

Overburning w WinOnCD 5 ........................................................................................................................................................... 80 Overburning w CDRWin................................................................................................................................................................. 82 ROZDZIAŁ 5. ZAPIS PAKIETOWY ............................................................................................................................................... 84 INCD — MAŁY I ZGRABNY .................................................................................................................................................................. 84 DIRECTCD — PRAWDZIWY KOMBAJN DO ZAPISU PAKIETOWEGO ........................................................................................................ 88 ROZDZIAŁ 6. OBRAZ PŁYTY CD.................................................................................................................................................. 93 TWORZENIE I ZAPIS .............................................................................................................................................................................. 93 Nero Burning Rom .......................................................................................................................................................................... 93 CDRWin .......................................................................................................................................................................................... 96 WinOnCD 5 PE............................................................................................................................................................................... 98 WinISO.......................................................................................................................................................................................... 101 KONWERSJA OBRAZÓW ...................................................................................................................................................................... 102 WinISO.......................................................................................................................................................................................... 102 Daemont Tools — alternatywa dla konwersji ............................................................................................................................... 102 EDYCJA ISTNIEJĄCYCH OBRAZÓW...................................................................................................................................................... 103 ROZDZIAŁ 7. PŁYTA STARTOWA............................................................................................................................................... 105 KILKA SŁÓW NA TEMAT USTAWIEŃ BIOS-U ...................................................................................................................................... 105 PŁYTA STARTOWA DLA SYSTEMÓW RODZINY MS WINDOWS 9X ....................................................................................................... 106 Przygotowanie standardowej dyskietki startowej ......................................................................................................................... 106 Przygotowanie dyskietki startowej dostosowanej do potrzeb użytkownika................................................................................... 107 Przygotowanie dyskietki startowej o pojemności 2,88 MB ........................................................................................................... 107 Płyta startowa w Nero .................................................................................................................................................................. 109 Przygotowanie płyty startowej przy użyciu dyskietki 2,88 MB................................................................................................ 110 Płyta startowa w WinOnCD.......................................................................................................................................................... 112 Przygotowanie płyty startowej przy użyciu dyskietki 2,88 MB................................................................................................ 113 CDRWin ........................................................................................................................................................................................ 113 PŁYTA STARTOWA DLA SYSTEMÓW RODZINY MS WINDOWS 2000/XP ............................................................................................. 116 Bootsektor ..................................................................................................................................................................................... 116 Sposób pierwszy i najprostszy — WinISO ............................................................................................................................... 116 BBIE — szybki sposób na zgranie bootsektora do pliku bezpośrednio z płyty CD ................................................................ 116 Zgrywanie bootsektora za pomocą CDRWin............................................................................................................................ 117 Dodatki do płyty startowej z MS Windows 2000/XP..................................................................................................................... 118 Scalamy Service Packa 2 z MS Windows 2000 ............................................................................................................................. 119 Nareszcie nagrywamy ................................................................................................................................................................... 120 MULTIBOOT CD — KILKA SYSTEMÓW NA JEDNYM DYSKU CD ......................................................................................................... 123 ROZDZIAŁ 8. MS WINDOWS XP — NOWE PODEJŚCIE DO ZAPISU PŁYTY CD ........................................................... 130 KONFIGURACJA ................................................................................................................................................................................. 130 PŁYTA Z DANYMI ............................................................................................................................................................................... 132 PŁYTA AUDIOCD............................................................................................................................................................................... 135 PRACA Z OBRAZAMI DYSKÓW CD...................................................................................................................................................... 135 PODSUMOWANIE NOWEGO ROZWIĄZANIE .......................................................................................................................................... 136 ROZDZIAŁ 9. PŁYTA CD JAKO TANI NOŚNIK DLA KOPII BEZPIECZEŃSTWA DANYCH SYSTEMOWYCH .......... 137 NTI BACKUP NOW! ........................................................................................................................................................................... 137 Archiwizacja wybranych plików i katalogów................................................................................................................................ 138 Przywracanie wybranych plików i folderów ................................................................................................................................. 141 Programujemy automatyczne wykonywanie archiwizacji............................................................................................................. 143 Archiwizacja całych partycji......................................................................................................................................................... 144 Odtwarzania partycji z archiwum................................................................................................................................................. 144 Archiwizacja i przywracania partycji systemowej ........................................................................................................................ 145 Podsumowanie .............................................................................................................................................................................. 146 NERO TAKŻE POTRAFI ARCHIWIZOWAĆ CAŁE PARTYCJE .................................................................................................................... 147 NORTON GHOST — IDEALNY DO ARCHIWIZACJI CAŁEJ PARTYCJI ...................................................................................................... 148 Dyskietka startowa z programem.................................................................................................................................................. 148 Archiwizacja partycji .................................................................................................................................................................... 150 Przygotowanie startowej płyty CD z archiwum Norton Ghost ..................................................................................................... 152 Odtwarzanie w całości kopii partycji............................................................................................................................................ 154 Odzyskiwanie pojedynczych plików i katalogów........................................................................................................................... 155 ROZDZIAŁ 10. ZABEZPIECZENIA PŁYTY CD ........................................................................................................................ 157 KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA

STOSOWANYCH ZABEZPIECZEŃ ......................................................................................................... 157

SafeDisk ........................................................................................................................................................................................ 157 LaserLock...................................................................................................................................................................................... 158 SecureRom .................................................................................................................................................................................... 158 Tages............................................................................................................................................................................................. 158 Ilegall TOC ................................................................................................................................................................................... 158 Dummy Files ................................................................................................................................................................................. 159 ZABEZPIECZENIE PŁYT AUDIO ............................................................................................................................................................ 159 WYKRYWANIE I KOPIOWANIE ZABEZPIECZEŃ .................................................................................................................................... 160 JAK SAMEMU ZABEZPIECZYĆ PŁYTĘ CD? .......................................................................................................................................... 165 Tzcopyprotection........................................................................................................................................................................... 166 SafeLock — Polak też potrafi........................................................................................................................................................ 168 ROZDZIAŁ 11. NAGRYWANIE W SYSTEMIE LINUX ........................................................................................................... 172 NAGRYWANIE W SHELLU ................................................................................................................................................................... 172 NARYWANIE W X WINDOW ............................................................................................................................................................... 174 PŁYTA Z DANYMI ............................................................................................................................................................................... 174 KreateCD ...................................................................................................................................................................................... 174 X-CD-Roast................................................................................................................................................................................... 178 PŁYTA AUDIO..................................................................................................................................................................................... 180 Zgrywanie ścieżek audio ............................................................................................................................................................... 180 Kreate CD ..................................................................................................................................................................................... 181 KOPIOWANIE ISTNIEJĄCEJ PŁYTY CD W LOCIE ..................................................................................................................................... 183 KreateCD ...................................................................................................................................................................................... 183 X-CD-Roast................................................................................................................................................................................... 184 DODATEK .......................................................................................................................................................................................... 185 NAGRYWANIE PŁYTY AUDIO ZA POMOCĄ WINAMPA ......................................................................................................................... 185 OTWIERANIE ZAMKNIĘTEJ SESJI ......................................................................................................................................................... 186 ZGRYWANIE ŚCIEŻEK AUDIO ZA POMOCĄ INNYCH NARZĘDZI............................................................................................................. 187 ODZYSKIWANIE DANYCH Z USZKODZONYCH PŁYTY .......................................................................................................................... 188 ZARZĄDZANIE NAGRANYMI PŁYTAMI ................................................................................................................................................ 189 OBSŁUGA WIELU NAGRYWAREK W NERO BURNING ROM .................................................................................................................. 191 SAMOSTARTUJĄCA PŁYTA Z FILMEM W FORMACIE DIVX ....................................................................................................................... 192 PRZYDATNE ODNOŚNIKI ............................................................................................................................................................. 194 PODSUMOWANIE ............................................................................................................................................................................ 195

Wstęp Jeszcze kilka lat temu nikt nie śmiał nawet marzyć o tym, by samemu w domu nagrywać płyty CD. Wtedy nośnik ten był kosztowną nowością, a wielu uważało go za chwilową modę. Jednak z upływem czasu zaczynaliśmy spotykać płytę niemal wszędzie. Najpierw wyparła płyty winylowe oferując cyfrową jakość dźwięku, a później ruszyła na podbój rynku informatycznego oferując bezpieczeństwo danych oraz sporą pojemność. Obecnie niemal każda szanująca się firma wydaje swoje oprogramowanie na płycie CD, a wszystkie oferowane w sprzedaży komputery PC posiadają wmontowany napęd CD-ROM. Przełomem stało się pojawienie napędów umożliwiających samodzielny zapis danych na nośniku CD. Pierwsze urządzenia oferowały zawrotne prędkości pracy równe 150 KB/s, do tego sam proces zapisu był dość skomplikowany i wrażliwy na czynniki zewnętrzne. O ile trudności techniczne dało się przezwyciężyć, to barierą trudną do pokonania dla wielu stanowiła cena urządzenia oraz czystych płyt CD. Równowartość kilkudziesięciu starych milionów złotych (na początku cena była porównywalna do wartości używanego małego fiata) była jak zimny prysznic dla wielu zapaleńców. Cena czystej płyty niezbędnej do zapisu również nie była niska i do dzisiaj doskonale pamiętam, jak za swój pierwszy „srebrny krążek” płaciłem około 50 zł, co w tamtych czasach dla mojego budżetu opierającego się o kieszonkowe było sporym wydatkiem. Z czasem napędy umożliwiające zapis płyt CD — nagrywarki, stały się mniej zawodne i co ważniejsze dużo tańsze. Niejako w konsekwencji spadku cen samych urządzeń zaczęły tanieć również czyste płyty CD. Spadek cen wynika z dopracowania technologii oraz pojawienia się alternatywy, jaką bez wątpienia jest płyta DVD oferująca znacznie większą pojemność i nowocześniejsze rozwiązania. Obecnie doszliśmy do czasów, gdy technologia nagrywania płyt CD stoi na bardzo wysokim poziomie, a przy tym cechuje się przystępną ceną. Producenci prześcigają się wymyślaniu rozwiązań umożliwiających szybszy i bezpieczniejszy zapis, w dodatku obniżając ceny. Dzisiaj dobrej jakości nagrywarka kosztuje kilkaset złotych, czysta płyta to wydatek nieco ponad złotówki. Krążek CD stał się najpopularniejszym nośnikiem danych. Niemal każdy może iść do sklepu i kupić odpowiednie urządzenie, którego cena niewiele różni się od ceny zwykłego napędu CD-ROM. Praktycznie gdy wszystko jest w zasięgu ręki przeciętnego zjadacza chleba, to dlaczego tylko niektórzy z nas decydują się na zakup nagrywarki. Postaram się na to pytanie odpowiedzieć bazując na swoich doświadczeniach. Kilka lat temu, gdy zaczynałem przygodę z płytą CD, by nagrać dane, musiałem dawać koledze dysk. Ten z kolei przekazywał go dalej i często bywało tak, że nagranie jednego krążka trwało tydzień a nawet więcej. Oczywiście wynikało to z faktu, że urządzanie nagrywające były zjawiskiem nowym i trudno było je spotkać na co dzień. Wraz ze spadkiem cen na rynku pojawiało się coraz więcej napędów, a ja miałem możliwość wypożyczenia takiego urządzania do domu niemal zawsze, gdy tego potrzebowałem. Oczywiście początki były trudne i wiele płyty skończyło swój żywot w koszu na śmieci. Z czasem udało mi się opanować większość niuansów i nagrywałem swoje pierwsze płyty CD. Wtedy wydawało mi się, że nagrywarka to fajna zabawka, ale po co mi ona, skoro nagrywam jedną czy dwie płyty na kilkanaście tygodni. Do tego płyty nadal były ponad dziesięciokrotnie droższe aniżeli dzisiaj. W chwili, gdy uzyskałem dostęp do Internetu, ilość danych na moich dyskach rosła w tempie zastraszającym i postanowiłem kupić swoją pierwszą nagrywarkę. Od tego czasu nie potrafię sobie wyobrazić komputera bez tego urządzenia. Oczywiście zakup nagrywarki wiązał się z pojawieniem wielu nowych problemów i dylematów. Na szczęście z pomocą życzliwych osób oraz Internetu udało mi je wszystkie pokonać. Na bazie swoich doświadczeń kilka miesięcy temu napisałem dla Wydawnictwa Helion — http://helion.pl — książkę z serii Ćwiczenia praktyczne poświęconą nagrywaniu płyty CD pod MS Windows oraz w systemie Linux. Pozycja ta bardzo szybko stała się bardzo popularna, co skłoniło mnie do napisania czegoś więcej na temat zapisu danych na „srebrnym krążku”. Niniejsza książka stanowi rozwinięcie tematów zawartych w ćwiczeniach jak i zawiera wiele ciekawych nowości. Czytając kolejne strony dowiecie się wszystkiego, co wiąże się bezpośrednio lub pośrednio z tematem nagrywania. Wszystkie opisy, przykłady oraz informacje zostały ujęte w taki sposób, by czytelnik maksymalnie i szybko przyswoił sporą ilość wiedzy. Książka zawiera opisy przygotowania płyty z danymi komputerowymi, muzyką, filmem, krążków mieszanych, płyt bootujących. Kompleksowo został omówiony temat zastosowania płyty CD do tworzenia automatycznych kopii bezpieczeństwa pojedynczych plików, jak i całych partycji. Opisałem również stosowane zabezpieczenia, metody wykonywania kopii bezpieczeństwa takich nośników i wiele innych zagadnień, które dla mnie nierozerwalnie wiążą się z nagrywaniem. Bazując na swoich doświadczeniach nie zapomniałem również o problemach, jakie mogą spotkać początkującego użytkownika przy zakupie sprzętu. Spory fragment książki poświeciłem opisowi sprzętu oraz instalacji i konfiguracji. Moim zdaniem przed zakupami warto dokładnie zapoznać się z informacjami zawartymi w tej publikacji, dzięki czemu na pewno uniknięcie rozczarowań przy nagrywaniu pierwszych płyt.

Mam nadzieję, że informacje zawarte w tej książce zostaną przez Was dobrze przyjęte i sporo się z nich nauczycie. Zapraszam do lektury i życzę wielu dobrze nagranych płyt CD. W tym miejscu chciałbym podziękować następującym osobą oraz instytucją za pomoc i porady, dzięki którym książka rodziła się w mniejszych bólach ☺. Na początku chciałbym podziękować firmie SPAT PLUS z Katowic za udostępnienie nagrywarek, dzięki której mogłem przetestować je wcześniej, niż pojawiły się na rynku. Życzliwość firmy nie skończyła się na wypożyczeniu sprzętu i poszła znacznie dalej. Dostałem wiele cenny porad na tematy związanie ze sprzętem oraz kilka zdjęć, które można podziwiać w dalszej części książki. SPAT PLUS Ul. Czerwińskiego3 40-123 Katowice tel. (032) 203 78 24 http://www.spat.pl

Kolejne podziękowania kieruje do Miśka, który jest autorem i prowadzącym doskonałego serwisu poświęconego nagrywaniu płyty CD. Jego porady i odpowiedzi na moje pytania i wątpliwości bardzo mi pomogły i utwierdziły w przekonaniu, że to, co piszę, jest dobre. Na koniec należy się kilka słów podziękowania Arturowi Partyce, który udostępnił mi swój program pozwalający w profesjonalny sposób zabezpieczyć nagrywane płyty CD. Dokładny opis znajdzie się w dalszej części książki. Bartosz Danowski [email protected]

Rozdział 1. Wprowadzenie do tematu nagrywania płyt CD Rozdział ten kierowany jest przede wszystkim do osób, które dopiero zamierzają zakupić swoje pierwsze nagrywarki i nie bardzo wiedzą, co wybrać z bogatej oferty. Informacje podzieliłem na trzy główne części: •

zakup nagrywarki,

•

oprogramowanie,

•

nośniki.

Z pierwszej części dowiecie się, na co zwracać uwagę przy zakupie urządzenia. Kolejny podrozdział to kilka pomocnych informacji na temat doboru oprogramowania. Oczywiście wszystkie informacje i przykłady znajdujące się na następnych stronach bazują na opisanym tutaj oprogramowaniu. Ostania część tego rozdziału to zbiór informacji na temat czystych płyt CD dostępnych na naszym rynku.

Zakup nagrywarki W czasach przebogatej oferty sprzętu komputerowego zakup czegokolwiek jest dość trudny, jeśli nie posiadamy przynajmniej odrobiny wiedzy. Podobnie ma się sprawa z zakupem nagrywarki. Producenci kuszą nas kolorowymi pudełkami, niskimi cenami, a sprzedawcy często nie mają zielonego pojęcia na temat oferowanych przez siebie produktów. Dlatego myślę, że warto dokładnie zapoznać się z kilkoma informacjami zawartymi w tym rozdziale. Dzięki temu unikniemy przykrych rozczarowań, a nasza nagrywarka będzie nam długo służyć. Zacznijmy od tego, co to właściwie jest ta nagrywarka. Z zewnątrz wygląda jak zwyczajny napęd CD-ROM, podstawowa różnica to możliwość zapisu danych na płycie. Nagrywarka pracuje w dwóch trybach, ponieważ moc lasera przy odczycie i zapisie jest różna. Większość dostępnych napędów nie wymaga do poprawnej pracy instalacji dedykowanych sterowników i jest domyślnie widziana jako napęd CD-ROM natomiast specjalne programy umożliwią obsługę zapisu. W przypadku najnowszego systemu MS Windows XP posiadacze nagrywarek są w lepszej sytuacji, gdyż system został wyposażony w odpowiednie oprogramowanie. Oczywiście odpowiednie opisy nowych funkcji MS Windows XP znajdą się w dalszej części książki. Rynek komputerowy oferuje nam trzy typy urządzeń, są to: ♦ urządzenia CD-R, ♦ urządzenia CD-RW, ♦ urządzenia typu Combo.

Urządzenia CD-R Pierwszy z wymienionych typów jest urządzeniem pozwalającym jedynie na zapis płyt jednokrotnego zapisu CD-R (Compact Disk Recordable). Każdemu urządzeniu CD-R towarzyszy, poza nazwą modelu, symbol np. ×4×12. Są to maksymalne prędkości pracy urządzenia. Pierwsza liczba określa prędkość zapisu, w naszym przykładzie jest to ×4, co oznacza, że urządzenie potrafi zapisywać płyty z prędkością 4×150 KB/s, co daje nam 600 KB/s. Wartość 150 KB/s określa pojedynczą prędkość

8

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie pracy nagrywarek, jak i napędów CD-ROM. Nasza przykładowa nagrywarka, poza maksymalną prędkością ×4, będzie dysponować jeszcze prędkościami ×1 i ×2. Kolejna wartość — w naszym przypadku — ×12 określa maksymalną prędkość odczytu płyt CD. Nagrywarka, poza możliwością nagrywania płyt, działa identycznie jak napęd CD-ROM, chociaż taki tryb pracy nie jest dla niej wskazany na dłuższą metę. Proszę zwrócić uwagę, że zapis dokonywany jest na nowych czystych płytach, natomiast podczas odczytu nagranej płyty często mamy do czynienia z płytami zakurzonymi lub ze śladami (odciskami) palców. Te wszystkie zanieczyszczenia maja istotny wpływ na trwałość naszego urządzenia. Nasza przykładowa nagrywarka pracuje z maksymalną prędkością 12×150 KB/s, co daje 1 800 KB/s. Oczywiście na rynku występują napędy o innych maksymalnych prędkościach, ale zasada obliczania prędkości zapisu jest taka sama.

Urządzenia CD-RW Urządzenia CD-RW, poza obsługą płyt jednokrotnego zapisu CD-R, potrafią obsłużyć płyty CD-RW (Compact Disk Recordable/ReWritable). Płyty takie mogą być zapisywanie wielokrotnie. Zapisaną płytę formatujemy i dzięki temu staje się ona gotowa do ponownego użycia. Operacja taka może być wykonywana setki razy. O wygodzie takiego rozwiązania nikogo nie trzeba przekonywać, gdy chcemy zrobić tymczasową kopię bezpieczeństwa danych lub przenieść duży plik na inny komputer. Napęd taki, podobnie jak jego poprzednik, jest oznaczony kilkoma symbolami: ×6×4×16. Jak widać, mamy podane trzy prędkości, a nie dwie, jak poprzednio. Pierwsza wartość, podobnie jak w napędach CD-R, określa maksymalną prędkość zapisu płyt CD-R. Druga wartość, w naszym przypadku ×4, mówi nam, że napęd ten potrafi nagrywać płyty CD-RW z maksymalną prędkością 4×150 KB/s. Z podobną prędkością płyty CD-RW są czyszczone. Ostatnia wartość określa maksymalną prędkość pracy urządzenia jako czytnika płyt CD. Bardzo długo napędy CD-RW oferowały zapis z prędkością ×4 dla płyt CD wielokrotnego zapisu i dopiero niedawno powstały rozwiązania umożliwiające nagrywanie takich płyt z większymi prędkościami. Na dzień dzisiejszy maksymalną prędkością zapisu płyty CD-RW jest ×10 — 10×150 KB/s, co daje nam 1 500 KB/s. Niestety nowa technologia wymaga od nas stosowania specjalnych płyt przystosowanych do zapisu z taką prędkością. Nośniki takie są oznaczane dodatkowo literami HS i niestety są droższe od typowej płyty dopuszczonej do pracy z prędkością ×4.

Urządzenia Combo Ostania grupa urządzeń — Combo. To nowa generacja urządzeń łączących w sobie cechy nagrywarki, czytnika płyt CD oraz czytnika płyt DVD. Urządzenia te, podobnie jak poprzednie napędy, posiadają pewne oznaczenia prędkości. Przykładowo może to być ×6×4×24×4. Pierwsza wartość określa maksymalną prędkość nagrywania płyt CD-R, druga odpowiada za nagrywanie płyt CD-RW, trzecia natomiast to prędkość pracy napędu jako odtwarzacza CD-ROM. W związku z faktem, że jest to napęd Combo, może on pełnić jeszcze jedną funkcję, a mianowicie odtwarzacza DVD. Parametry jego pracy określa wartość czwarta — maksymalna prędkość pracy naszego napędu to 4×1 350 KB/s. Prędkość 1 350 KB/s to odpowiednik pojedynczej prędkości pracy napędu CD-ROM.

Nagrywarki DVD Poza opisanymi powyżej napędami rynek zaczynają pomału zdobywać nagrywarki płyt DVD. Rozmyślnie nie ująłem ich w powyższych miniopisie urządzeń, gdyż dopiero niedawno wyłonił się jednolity standard zapisu danych, a cena urządzeń na dzień dzisiejszy (początek 2002 r.) jest skutecznym lekarstwem. Oscyluje ona w granicach trzech tysięcy złotych, a koszt czystego nośnika to kolejne kilkadziesiąt złotych. Oczywiście za te pieniądze dostajemy urządzenia obsługujące płyty DVD, CD-R i CD-RW oraz oferujące możliwość zapisu dużej ilości danych. Niestety obecne nagrywarki DVD są wolne i zapis płyty DVD trwa blisko godzinę. Należy jednak pamiętać, kopiujemy ponad cztery gigabajty danych. Jeżeli spojrzymy wstecz na historię nagrywarek płyt CD to możemy przypuszczać, że za rok lub dwa urządzenia te stanieją i zaczną wypierać z rynku tradycyjne napędy CD-R i CD-RW. Producenci na pewno wymyślą nowe rozwiązania pozwalające na szybszy i bezpieczniejszy zapis danych, a skorzystają na tym klienci.

Interfejsy nowoczesnych nagrywarek Następnym tematem, jaki pozostaje do omówienia, a dość często jest poruszany na różnych grupach dyskusyjnych, to rodzaj interfejsu, z jakim współpracuje urządzenie. Jak wiemy, napędy występują w wersjach: IDE, SCSI, USB (wersja 1 i 2) oraz IEEE.

Rozdział 1. ♦ Wprowadzenie do tematu nagrywania płyt

9

IDE Interfejs IDE to najpopularniejsza obecnie metoda podłączenia nagrywarek do naszego komputera. Uściślając, obecnie stosowana magistrala nosi nazwę EIDE i cechuje się poprawioną przepustowością i możliwością podpięcia do dwóch urządzeń na jednym kanale. Z reguły producenci płyt głównych udostępniają dwa kanały, co pozwala podpiąć maksymalnie cztery urządzenia (dyski twarde, napędy CD-ROM oraz CD-RW). Interfejs ten jest montowany seryjnie w każdym komputerze PC. Dużą zaletą jest niska cena i popularność. Napędy CD-RW przeznaczone dla tej platformy możemy aktualnie kupić za kwotę nieco większa niż dobrej jakości urządzenie CD-ROM.

SCSI Magistrala SCSI to rozwiązanie przeznaczona dla rozwiązań rynku serwerowego oraz pamięci masowych. Specyfikacja pozwala na podłączenie do siedmiu urządzeń do jednego kontrolera. W przeciwieństwie do interfejsu EIDE nie jesteśmy ograniczeni typem podpinanego urządzenia. Możemy podłączyć napędy CD-ROM, CD-RW, dyski twarde a nawet skanery. Architektura magistrali pozwala odciążyć jednostkę CPU (procesor) komputera poprzez przejęcie obsługi przesyłu danych. Urządzenia SCSI cechują się dużą wydajnością oraz stabilnością pracy. Niestety nagrywarki przeznaczone dla tej platformy są znacznie droższe od odpowiedników IDE i wymagają zakupu dodatkowego kontrolera, który również nie jest tanim urządzeniem. Aktualna sytuacja na rynku nagrywarek spowodowała powolną śmierć napędów SCSI, co wiąże się z brakiem nowych rozwiązań oraz oświadczeniami kolejnych producentów o zaniechaniu produkcji takich urządzeń. Ciekawym rozwiązaniem może okazać się pomysł firmy Yamaha, która zaprzestała produkcji napędów SCSI, ale w zamian zaoferowała specjalną przejściówkę umożliwiającą podpięcie napędów IDE tej firmy do kontrolera SCSI.

USB i IEEE 1394 Nagrywarki współpracujące z interfejsem USB oraz IEEE 1394 stanowią grupę urządzeń przenośnych. Z reguły charakteryzują się niewielkimi rozmiarami oraz oryginalnym kształtem. Napędy wykorzystujące USB 1 oferują stosunkowo wolną prędkość zapisu oscylującą w granicach 4×4×8. Wynikało to z ograniczeń samej magistrali, która pozwalała uzyskać maksymalny transfer rzędu 1,5 MB/s. Urządzenia współpracujące z USB 2, dzięki poprawieniu wydajności samego interfejsu, potrafią zapisywać i czytać płyty znacznie szybciej. Kolejną grupę urządzeń stanowią napędy współpracujące z interfejsem IEEE 1394, którego specyfikacja oferuje transfery od 100 do 400 Mb/s, co pozwala wykorzystać wszystkie możliwości nowoczesnych nagrywarek. Urządzenia współpracujące z USB 1,2 oraz IEEE 1394 stanowią grupę napędów przenośnych i powstały z myślą o ludziach potrzebujących nagrywarek dla notebooków oraz firm, gdzie jeden napęd ma obsłużyć kilka komputerów stacjonarnych. Nowoczesne interfejsy pozwalają na podłączenia urządzenia do komputera w czasie pracy co dodatkowo zwiększa funkcjonalność takiego rozwiązania. Decydując się na zakup zewnętrznej nagrywarki musimy pamiętać o tym, że zdecydowana większość komputerów posiada seryjnie montowany port USB 1 czyli nasze urządzenia będzie dość wolne. Jeżeli nasz wybór padnie na USB 2 lub IEEE 1394, to w większości przypadków będziemy musieli zakupić dodatkowy kontroler, co wiąże się z dodatkowymi kosztami (ok. 300 zł). Musimy również pamiętać, że same napędy przenośne są dużo droższe od tradycyjnych odpowiedników i często oferują mniejsze możliwości (kopie bezpieczeństwa zabezpieczonych płyt, overburning). Dlatego warto dobrze zastanowić się nad dokonaniem takiego zakupu.

Wybór interfejsu Podstawowe pytanie, jakie pada stosunkowo często, to który z tych interfejsów jest lepszy i który wybrać. Odpowiedź niestety nie jest już taka prosta, a jej udzielenie wymagałoby przeprowadzenia analizy interfejsów, co znacznie wykracza poza ramy tej skromnej publikacji. Postaram się jednak podzielić kilkoma moimi spostrzeżeniami na temat interfejsów IDE i SCSI. Urządzenia SCSI cechują się znacznie wyższą ceną oraz wymagają od nas zakupu dodatkowo kontrolera SCSI, który również kosztuje. Decydując się na takie urządzenie będziemy mieli jednak pewność podczas pracy. Sam proces zapisu płyty nie będzie taki wrażliwy na nagłe obciążenia systemu i chwilowe spadki wydajności. Przykładowo, podczas nagrywania płyt w komputerze wyposażonym w urządzenie SCSI mogę spokojnie pracować, słuchać muzyki, a nawet oglądać filmy, co w przypadku urządzeń IDE nie zawsze było możliwe. Dodatkowo napędy SCSI nie mają wpływu na obciążenie samego systemu oraz działają niezależnie od platformy systemowej, co jest ich podstawową zaletą. Przykładowo konfiguracja napędu SCSI w systemie Linux sprawia znaczniej mniej problemów niż IDE. Na koniec warto dodać, że nie zajmują miejsca w kontrolerze IDE, dzięki czemu mamy możliwość podpięcia kolejnego dysku lub napędu DVD.

10

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Napędy IDE są znacznie tańsze, a co za tym idzie mają znacznie większy udział w rynku. Urządzenia starszej generacji, tzn. nieposiadające wsparcia dla technologii BurnProof czy też JustLink, były bardzo wrażliwe na nagłe obciążenie systemu. Przykładowo włączenie wygaszacza ekranu powodowało błąd zapisu. Nowsze napędy wyposażone we wspomniane technologie BurnProof lub JustLink są odporne na nagłe obciążenia systemu, a co za tym idzie, na spadki transferu danych do buforu napędu. Dokładniejszy opis tych technologii znajdziecie w następnych rozdziałach.

Technologie zapobiegające występowaniu błędów zapisu BurnProof Autorem pierwszego rozwiązania — BurnProof, jest firma Sanyo, która jest również producentem nagrywarek. Oczywiście napędy tejże firmy nie są zbyt popularne na naszym rynku, za to opatentowana technologia zapobiegania błędom podczas nagrywania szybko zyskała rozgłos i popularność na rynku. Technologia BurnProof niemal w 100% eliminuje możliwość wystąpienia błędów opróżnienia buforu nagrywarki (bufferunderrun), nawet przy bardzo obciążonym systemie. Dzięki temu rewolucyjnemu rozwiązaniu podczas nagrywania płyty CD można odtwarzać filmy DVD, słuchać muzyki dekodowanej z formatu MP3, porządkować dysk, a nawet grać w swoją ulubioną grę. Popularność tego rozwiązania zaowocowała powstaniem drugiej wersji technologii, która charakteryzuje się większą niezawodnością. Zasada działania systemu BurnProof w dużym uproszczeniu wygląda mniej więcej tak, że urządzenie podczas zapisu monitoruje stan buforu danych. Jeśli ilość danych w buforze spadnie poniżej 10% pojemności całego buforu, urządzenie wymusza kontrolowaną przerwę w zapisie oraz ustawia własny znacznik końca zapisu. Kiedy system ponownie napełni bufor, laser jest pozycjonowany, a napęd synchronizuje dane, które już zostały zapisane z nowymi danymi w buforze i ponownie pozycjonuje laser za sektorem ostatnio zapisanym. Druga wersja technologii BurnProof została wzbogacona o system shockproof operation i system zabezpieczający przed łączeniem bloków, który w poprzedniej wersji powodował przerwanie zapisu, kiedy był używany tryb BurnProof. Nowa wersja systemu BurnProof znalazła zastosowanie w nowych napędach oferujących zapis z prędkością ×24. Więcej szczegółów na temat systemu BurnProof można znaleźć na oficjalnej stronie internetowej — http://www.burnproof.com.

JustLink Popularność opisanej powyżej metody zapobiegania opróżnieniu buforu spowodowała pojawienie się konkurencyjnych rozwiązań, na które nie musieliśmy zbyt długo czekać. Firma Ricoh opatentowała rozwiązanie o nazwie JustLink spełniające identyczną funkcję. Zasada działania tej technologii jest bardzo prosta i w skrócie wygląda to mniej więcej tak, że urządzenie ciągle monitoruje zawartość buforu danych. Jeżeli zawartość buforu spadnie poniżej przewidzianej granicy, automatycznie następuje przerwa w dalszym zapisie danych. Na płycie zostaje umieszczony odpowiednik znaczniki, a po ponownym załadowaniu danych do buforu i synchronizacji następuje zapis. Różnicą pomiędzy opisanymi technologiami polega jedynie na długości przerwy, jaka powstaje w miejscu przerwania i ponownego rozpoczęcia zapisu. Dla BurnProof długość przerwy wynosi 2 do 5 mikrometrów, a w pierwszych wersjach nawet 40 mikrometrów. W przypadku rozwiązania firmy Ricoh długość przerwy ograniczono do 2 mikrometrów. Więcej szczegółów na temat systemu JustLink można znaleźć na stronie firmy Ricoh — http://www.ricoh.co.jp/cd-r/e/e_europe/drive/justlink.html.

SafeBurn Kolejnym rozwiązaniem dostępnym na rynku jest SafeBurn autorstwa firmy Yamaha. Technologia ta nie tylko zapobiega powstawaniu błędów związanych z przerwaniem dopływu danych do buforu, ale także zapewnia najlepszą jakość zapisu. SafeBurn jest kompletnym rozwiązaniem zapewniającym szybkie i bezbłędne nagrywanie płyt CD. Na całość składają się trzy elementy:

Rozdział 1. ♦ Wprowadzenie do tematu nagrywania płyt

11

•

8 MB bufor zapewniający stabilność przy dużej prędkości zapisu;

•

Buffer Underrun Protection — inaczej zwany ExacLink, który zabezpiecza przed zniszczeniem płyty na wskutek przerwania dopływu danych do buforu nagrywarki. Zabezpieczenie te polega na wstrzymaniu zapisu, w momencie gdy poziom danych w buforze nagrywarki spadnie do poziomu mniejszego niż 10%. Ponownego jego rozpoczęcia zapisu jest możliwe, gdy bufor zostanie napełniony danymi. Długość przerwy, jaka powstaje pomiędzy miejscami zatrzymania i ponownego rozpoczęcia zapisu wynosi 1 mikrometr. Rozwiązanie jest ulepszonym odpowiednikiem BurnProof i JustLink.

•

Optimum Write Speed Control — celem systemu jest zwiększenie poprawności zapisu. Bezpośrednio przed zapisem sprawdzana jest charakterystyka oraz jakość danego nośnika i na tej podstawie napęd dobiera odpowiednią prędkość zapisu. Prędkość dobierana jest krokowo w zakresie od ×8 poprzez ×12, ×16, ×17, ×18, ×19 aż do ×20. Z założenia rozwiązanie to ma poprawić odczyt nagranej płyty w innych napędach CD-ROM.

Dodatkowe informacje na temat technologii SafeBurn można znaleźć na stronie producenta — http://cdrecording.yamaha.de/england/products/CRW2200/SafeBurn.htm. Rozwiązanie to na razie możemy spotkać w napędach produkowanych przez firmę Yamaha.

Seamless Link Ostatnim rozwiązaniem, którego celem jest niwelacja skutków błędu opróżnienia buforu, jest Seamless Link autorstwa firmy Acer. Jest to rozwiązanie stosunkowo młode i jak na razie dostępne jedynie w napędach tejże firmy. Zasada działania opiera się o dobrze sprawdzone metody systemów BurnProof i JustLink. Urządzenie w przypadku przerwy w dostawie danych automatycznie zatrzymuje zapis i wstawia odpowiedni znacznik. Następnie bufor jest ponownie napełniany następuje synchronizacja i detekcja znacznika, który został wstawiony w chwili awarii. Po wykonaniu tych czynności urządzenie rozpoczyna zapis danych. Dodatkowe informacje na temat tego http://www.acercm.com/news/seamless_link.html.

rozwiązanie

znajdują

się

na

stronie

producenta

—

Rysunek 1.1. Ogólny schemat działania technologii zapobiegających występowaniu błędów opróżnienia buforu. Wykres powstał w oparciu o materiały dostępne na stronie http://www.burnproof.com

JustSpeed Technologia JustSpeed stosowana w napędach firmy Ricoh jest rozwiązaniem podobnym do Optimum write speed stosowanym w napędach Yamaha. JustSpeed odpowiada za dobór prędkości nagrywania w zależności od rodzaju użytego nośnika. Specjalny mechanizm sprawdza trzy elementy, zanim rozpocznie zapis. Procedura składa się z trzech następujących etapów: ♦ Odczyt informacji o nośniku (producent, długość).Dane te znajdują się w specjalnej części płyto o nazwie ATIP. ♦ Krótki test zapisu po wewnętrznej stronie płyty.

12

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie ♦ Analiza przesunięć ścieżek w czasie produkcji nośnika.

Po analizie nośnika i wykonaniu pozostałych etapów testu następuje rozpoczęcie procesu nagrywania. Początkowo ma to miejsce z prędkością ×12 w obszarze Lead-In, kolejne 50 MB danych zostaje nagrane z prędkością ×16, po czym prędkość zapisu wzrasta do poziomu ×20 i z taką prędkością kończony jest zapis płyty. Wyłączenie JustSpeed powoduje wzrost podanych powyżej wartości, czyli zamiast 50 MB mamy 100 MB. Pozostałe wartości nie są zmieniane. System JustSpeed jest standardowo włączony, a większości programów dostępnych na rynku nie ma na razie możliwości jego wyłączenia. W efekcie zapis danych na nieodpowiednich nośnikach może trwać dużo dłużej. Jednym znanym mi programem oferującym możliwość ręcznego włączania, bądź wyłączania JustSpeed, jest Nero Burning Rom. Wszystkie opisane rozwiązania pozwalają na uniknięcie problemów przy zapisie płyt i czynią to dość skutecznie, jednak wymagają do pracy odpowiedniego programowania wspierającego nowe możliwości. Na następnych stronach dowiesz się, jakie oprogramowanie będzie pozwalało kontrolować napęd. Jedno jest pewne, kupując nową nagrywarkę, pamiętajcie, że powinna ona wspierać jedną z opisanych powyżej technologii. Gdy skończę pisać niniejszą książkę, również wybieram się do sklepu na zakupy nowego, wydajniejszego napędu i na pewno będzie on wyposażony w BurnProof lub JustLink oraz JustSpeed.

Dostępne tryby zapisu danych Mamy już niezbędne informacje na temat urządzeń pozwalających na zapis płyt CD, ale nie są to informacje wystarczające, by kupić dobry napęd. Kolejną ważną cechą urządzeń jest obsługa zapisu w dostępnych trybach. Nasz napęd powinien obsługiwać następujące metody zapisu: ♦ DAO — DISC AT ONCE. Tryb ten pozwala nam na nagranie płyty bez wyłączenia lasera. Cała płyta zostanie nagrana za jednym razem bez wyłączenia lasera i w przyszłości nie będziemy mieli możliwości dodania nowych danych. Tak przygotowana płyta może być wzorcem do wykonania większej ilości płyt w tłoczni. Jednym słowem, tworząc płytę jednosesyjną, używamy DAO. ♦ SAO — SESSION AT ONCE. W SAO dane w jednej sesji są nagrywane bez wyłączenia lasera, a do tak zapisywanej płyty możemy dodać kolejną sesję. Na pewno zdarzyło się wam kupić w sklepie płytę, gdzie poza słuchaniem muzyki mamy możliwość uruchomienia płyty na naszym komputerze PC. To właśnie przykład płyty zapisanej przy pomocy trybu SAO. ♦ TAO — TRACK AT ONCE. Na płytę możemy zapisać maksymalnie do 99 ścieżek po ok. 700 KB, a po każdej z nich laser jest wyłączany. ♦ MULTISESSION. Dzięki tej metodzie zapisu możemy naszą płytę „tworzyć” na raty, jednocześnie mając możliwość korzystania z niej w zwykłym napędzie CD-ROM. Dane są zapisywane w sesjach, a każda z nich musi mieć przynajmniej jedną ścieżkę o wielkości ok. 700 KB. Oczywiście, nie ma róży bez kolców, możliwość tworzenia płyty na raty wiąże się z utratą ok. 13 MB na każdą z zaczętych sesji na płycie. Utrata wspomnianych 13 MB nie zależy od wielkości zapisywanych sesji. Dlatego płyty wielosesyjne warto tworzyć dla kilku dużych sesji, natomiast zapis tą metodą małych sesji np. po 5 MB nie ma większego sensu. Jeśli będziemy przygotowywać płytę wielosesyjną, to należy pamiętać o tym, że możemy dopisać dane tylko 99 razy. ♦ ZAPIS PAKIETOWY. Dane są zapisywane małymi pakietami metodą przyrostową. Dzięki tej metodzie nie tracimy tyle miejsca na płycie, jak w przypadku płyt wielosesyjnych. Dogrywanie plików nie wiąże się z otwieraniem i zamykaniem nowych sesji. Dużą zaletą tego trybu jest możliwość zapisu danych na płycie za pomocą dowolnego narzędzia do kopiowania plików np. Eksploratora Windows. ♦ RAW. Ostatni i najbardziej potrzebny tryb pozwalający na wykonanie idealnej kopii innej płyty. Dane są kopiowanie bit po bicie bez ingerencji ze strony oprogramowania czy urządzenia. By mieć 100% pewność, że napęd jaki planujemy zakupić, obsługuje RAW, warto zapoznać się z odpowiednią tabelą dostępną na stronie producenta chyba najpopularniejszego i najlepszego programu pozwalającego kopiować płyty w trybie RAW — http://www.elaboratebytes.com. Warto odwiedzić również polską stronę, gdzie znajduje się zestawienie urządzeń oferowanych na naszym rynku — http://www.cdrinfo.pl/cdr/hard/zestawienie.shtml. Tryb RAW dzieli się na dwa podtypy: ♦ DAO—RAW. Dane są przesyłane w jednym ciągu, poczynając od początku płyty CD. Blok zawiera dane subkanałowe, co pozwala nam na przegranie niemal każdej płyty CD. ♦ SAO—RAW. Dane są przesyłane w jednej sesji, a sam tryb posiada kilka ograniczeń: ♦ nie można kopiować płyt wielosesyjnych, ♦ nie można skopiować danych subkanałowych, ♦ nie można skopiować znaczników i przerw w płytach audio, ♦ nie można skopiować kodów MCN i ISRC.

Rozdział 1. ♦ Wprowadzenie do tematu nagrywania płyt

13

Kolejną ważna cechą dobrego napędu jest możliwość zapisu płyt o wydłużonym czasie tzn. płyt o długości 80 minut — 700 MB. Dziś każdy z nowszych modeli pozwala zapisywać bezproblemowo takie płyty. Na pewno, prędzej czy później na giełdzie czy też w sklepie, spotkamy się z płytami o długości 90 i 99 min, niestety, mało które urządzenie potrafi zapisać dane na takich płytach, a odczyt płyty jest praktycznie niemożliwy w większości dostępnych na ryku napędach CD-ROM oraz nagrywarkach. Proszę się nie dziwić, często zdarza się taka sytuacja, że napęd potrafi zapisać dane na płycie 90 min, ale już nie jest wstanie dokonać odczytu tej płyty. Na sam koniec została sprawa overburningu. Ta właściwość polega na zapisaniu na standardowej płycie np. o długości 74 min — 650 MB — większej ilości danych. Już słyszę te pytania, jak to możliwe. Sztuczka z zapisem polega na maksymalnym wydłużeniu obszaru dostępnego dla zapisu i skróceniu obszaru Lead-Out. Dzięki temu możemy na normalnej płycie zapisać nawet o kilka minut więcej danych. Ilości nie da się jednoznacznie określić, gdyż zależy to od używanego nośnika. Niemal każda nowa nagrywarka pozwala na dokonanie overburningu. Z funkcji tej możemy skorzystać tylko w trybie zapisu DAO.

Oprogramowanie Nawet najlepsza orkiestra nie potrafi zagrać bez dyrygenta i tak samo sprawa wygląda z zapisem płyty CD. Najlepsza nagrywarka bez odpowiedniego oprogramowania jest jedynie zwyczajnym napędem CD-ROM. Nagrywanie płyt jest procesem odmiennym od kopiowania danych z dysku na dysk i nie może odbywać się przy wykorzystaniu typowego oprogramowania — Windows Commandera czy Eksploratora Windows (wyjątek stanowi zapis pakietowy o którym napiszę później). Oprogramowanie do zapisu danych na „srebrnych krążkach” tworzy wiele firm, ale tylko niektóre programy spełnią nasze niemałe wymagania. W tej części opiszę jedynie najważniejsze cechy programów, z których będę korzystał w dalszej części książki. Dokładne informacje odnośnie nagrywania płyty znajdują się w dalszych rozdziałach i gorąco zachęcam do uważnej lektury. Nie ukrywam, że dobór odpowiedniego oprogramowania jest sprawą dość trudną i na pewno wśród was znajdą się tacy, dla których moje propozycje będą nie do przyjęcia. W związku z tym na końcu książki umieściłem spory zbiór odnośników do stron producentów różnego oprogramowania. Mam nadzieję, że tam znajdziecie coś odpowiedniego dla siebie.

Nero Burning Rom 5.5.6.4 W pierwszej kolejności zajmę się programem Nero Burning Rom autorstwa niemieckiej firmy Ahead — http://www.ahead.de. Proszę od razu nie sugerować się faktem, że program będzie niemieckojęzyczny, bo tak nie jest. Powiem więcej, ta doskonała aplikacja doczekała się naszej rodzimej wersji językowej, co bardzo uprości wielu osobom korzystanie z niej. Program jest aplikacją typu shareware i można wszystkie jej funkcje używać przez okres testowy. Jeżeli program przypadnie nam do gustu, to możemy go kupić — koszt pełnej wersji to ok. 50 zł. Aplikacja znajduje się min. w ofercie firmy Pronox — http://www.pronox.pl. Polskie pliki językowe można pobrać ze strony producenta lub z doskonałego polskiego serwisu WWW poświęconego nagrywaniu płyt CD — http://www.cdrinfo.pl. Jeżeli zakupiliśmy nagrywarkę w tzw. wersji „box” — wersja pakowana w pudełko z dodatkami, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że Nero Burning Rom dostaniemy w komplecie. Raczej na pewno będzie to pełna wersja, choć może nie być najnowsza. Jako że będziemy posiadać pełną wersje, to przysługuje nam prawo do uaktualnień dostępnych na stronie producenta. W chwili pisania tej książki najnowsza wersja nosi numer 5.5.6.4 i na niej będą opierały się wszystkie poniższe opisy. Nero (tak od teraz w skrócie będę nazwał Nero Burning Rom) jest narzędziem wszechstronnym. Za jego pomocą możemy wykonać większość operacji związanych z nagrywaniem płyt. Do najważniejszych możliwości programu należą: ♦ tworzenie płyty z danymi, ♦ tworzenie płyty audio z plików wave, mp3, vqf, mp3pro, ♦ tworzenie płyt w trybie mieszanym — dane i audio, ♦ tworzenie płyty VideoCD oraz Super VideoCD, ♦ tworzenie płyty rozruchowych, ♦ zapis płyty w trybie UDF, ♦ obsługa ISO 1 i 2, ♦ możliwość zgrywania ścieżek audio na dysk,

14

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie ♦ współpraca z bazą CDDB, ♦ wsparcie dla wykonywania kopii „w locie”, ♦ obsługa wielu typów obrazów płyt, ♦ obsługa overburningu, ♦ bogaty zestaw filtrów i konwerterów audio, ♦ obsługa dodatków plug-in, ♦ obsługa wielu nagrywarek, ♦ dodatkowy edytor plików wave, ♦ narzędzie do tworzenia okładek dla płyt CD, ♦ bardzo pomocne narzędzie do regulacji pracy napędu CD-ROM, ♦ narzędzie do testowania wykonanych płyt CD, ♦ wirtualny napęd CD-ROM umożliwiający „montowanie” obrazów dysków, ♦ wbudowany moduł antywirusowy, ♦ wsparcie dla systemu MS Windows XP i starszych.

Wymienione powyżej możliwości programu to tylko najważniejsze funkcje, jakie znajdziemy w nowym Nero. Od czasu gdy zaczynałem nagrywać swoje pierwsze płyty, miałem styczność z wieloma aplikacjami i moim zdaniem żadna z nich nie oferowała tylu możliwości przy tak atrakcyjnej cenie. Kolejnym bardzo ważnym argumentem przemawiającym za wyborem Nero jest jego prosta i intuicyjna obsługa. Wbudowane kreatory, czytelne opisy, polskie menu to tylko niektóre cechy stawiające ten pogram w czołówce najlepszych. Moim zdaniem, wybierając Nero, wybieramy solidny, bardzo wydajny program, a przy tym wszystkim nie ponosimy zbyt dużego wydatku. Aktualizacja programu to sprawa ważna, ale nie znaczy to, że zawsze musisz mieć najnowszą wersję programu do nagrywania. Instalacja nowej wersji ma sens wtedy, gdy posiadana przez ciebie aplikacja nie chce poprawnie współpracować z nową nagrywarką lub systemem operacyjnym. Oczywiście jeżeli nowsza wersja posiada dodatkowe możliwości, to w takiej sytuacji również warto dokonać aktualizacji. Pamiętaj jednak, że w większości przypadków nowe wersje oprogramowania do nagrywania zawierają jedynie wsparcie dla nowych napędów.

Rysunek 1.2. Główne okno Nero Burning Rom 5.5.6.4 oraz okno kreatora tworzenia płyty CD

WinOnCD 5 PE Żyjemy w demokracji, która z założenia dopuszcza konkurencje, dlatego też moja książka będzie zawierała porady na temat nagrywania płyty za pomocą innego, konkurencyjnego kombajnu, jakim jest WinOnCD 5 PE firmy Roxio. Aplikacja oferuje wiele podobnych opcji do opisanego powyżej Nero, ale również zawiera kilka ciekawych i nowatorskich rozwiązań. Do ważniejszych zalet możemy zaliczyć: ♦ pełna zgodność z systemem MS Widnows XP, ♦ wydajny kodek Mp3 z obsługa bitratu do 320 KB/s, ♦ moduł MP3 Album,

Rozdział 1. ♦ Wprowadzenie do tematu nagrywania płyt

15

♦ ulepszony moduł tworzenia VideoCD, ♦ moduł automatycznego dzielenia plików, które nie mieszczą się na jednej płycie, ♦ oprogramowanie do zapisu pakietowego DirectCD. W niniejszej książce zgodnie z zasadą, jaką przyjąłem na samym początku, będę pracował przy wykorzystaniu polskiej wersji programu, którą można pobrać ze strony CDRInfo — http://www.cdrinfo.pl. Niestety dostępne tłumaczenie jest wczesną wersją beta, dlatego proszę o wybaczenie błędów (literówki oraz braki w tłumaczeniu niektórych opcji), jakie mogą wystąpić na prezentowanych ilustracjach. Mam nadzieję, że autorzy tłumaczenia niebawem udostępnią poprawione pliki. Program jest aplikacją komercyjną, a więcej informacji o dostępności produktu znajdziecie na stronie producenta — http://www.roxio.com. Pragnę dodać, że niektórzy producenci nagrywarek do wersji BOX dodają okrojone wersje wspomnianego programu, choć ostatnio jest to coraz rzadsze.

CDRWin Narzędziem niemal niezbędnym do nagrywania płyt CD, dla osób zajmujących się tym na poważnie, bez wątpienia jest CDRWin. Aplikacja ta pomimo skomplikowanego interfejsu oferuje ogrom możliwości, których nie znajdziemy w żadnym innym programie. Dzięki CDRWin możemy nagrywać płyty, tworzyć obrazy płyt, kopiować „w locie”, edytora poszczególne sektory i wiele innych. Program możemy pobrać bezpośrednio ze strony producenta — http://www.goldenhawk. com lub ze wspomnianego serwisu CDRInfo. Podobnie jak Nero również CDRWin jest programem typu shareware i posiada ograniczenia nieco utrudniające pracę. Konkretnie chodzi o to, że zapis dokonywany jest z pojedynczą prędkością i trwa bardzo długo. We wszystkich poniższych opisach będę bazował na CDRWin 3.8e ze względu na fakt, że program w tej wersji został dołączony do miesięcznika CHIP numer 1/2002. Wersja 3.8e jest wersją pełną programu i możemy z niej korzystać zupełnie legalnie. Dodatkowym argumentem przemawiającym za wyborem tej właśnie wersji jest możliwość dokonania polonizacji programu. Dla wielu czytelników jest to ogromnym uproszczeniem. Odpowiednie plik możemy pobrać ze wspomnianej strony CDRInfo — http://www.cdrinfo.pl. Program w opisanej wersji 3.8e poprawnie współpracuje MS Windows XP oraz wcześniejszymi wersjami systemu MS Windows. Rysunek 1.3. CDRWin 3.8e — to doskonałe narzędzie niezbędne do pracy przy tworzeniu i edycji płyt CD

Clone CD Kolejnym bardzo przydatnym programem jest CloneCD autorstwa firmy Elaborate Bytes — http://www.elby.org. Aplikacja ta służy jedynie do kopiowania istniejących płyt i nie pozwala na tworzenie własnych kompilacji. W odróżnieniu od innych programów dostępnych na rynku, CloneCD do wykonania kopii używa zapisu w trybie DAO-RAW, dzięki czemu powstałe kopie są idealne. Oczywiście nasza nagrywarka musi pozwalać na zapis we wspomnianym trybie. Jeżeli nie jesteśmy pewni tego, czy nasz napęd jest zgodny z DAO-RAW, to możemy sprawdzić ten fakt na stronie producenta — http://www.elby.org/CloneCD/english/cdr_a.htm. Również za pomocą samego programu możemy spróbować sprawdzić

16

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie zgodność posiadanych napędów. W tym celu po uruchomieniu programu wystarczy wybrać opcję Plik | Czytaj CD do pliku (klawisz skrótu to „R”) lub kliknąć pierwszą ikonę od lewej strony.

Rysunek 1.4. CloneCD — metoda sprawdzenia zgodności nagrywarki z programem i zapisem w trybie DAO-RAW

Na rysunku 1.4 owalem oznaczyłem opcję Czytaj CD do pliku, którą musimy wybrać, gdy chcemy sprawdzić naszą nagrywarkę. Następnie z listy urządzeń wybieramy odpowiednie urządzenie. W prawej części za pomocą prostokąta oznaczyłem miejsce, gdzie znajdują się informacje o zgodności naszego napędu. W moim przypadku napęd Yamaha 6416S jest zgodny jedynie z zapisem w trybie SAO-RAW, czyli nie będę mógł wykonać dokładnej kopii zabezpieczonej płyty CD. Proszę się nie przejmować, gdyż w rozdziale o zabezpieczeniach skorzystam z innego napędu ☺. Nowe wersje CloneCD wspierają również zapis w trybie SAO-RAW, dzięki czemu napędy, które nie znalazły się na liście wspieranych przez program są obsługiwane. Jednak płyty zapisane w tym trybie nie są już wiernymi kopiami oryginałów. W związku z tym SAO-RAW nie pozwala na wykonywanie kopii bezpieczeństwa zabezpieczonych płyt CD. Lista ograniczeń dla trybu SAO-RAW: ♦ Brak wsparcia dla kopiowanie płyt multisesyjnych, PhotoCD. ♦ Brak wsparcia do kopiowania zabezpieczeń opartych o subkanały (SecureROM, PSX). ♦ Brak wsparcia dla kopiowania ścieżek krótszych niż 4 sekundy. ♦ Brak wsparcia dla kopiowania indeksów i przerw dla płyt Audio. Bez wątpienia jednym z największych atutów CloneCD jest możliwość wykonania płyty zabezpieczonej za pomocą SafeDisk2 (dokładny opis znajduję się w następnych rozdziałach). Wszystkie opisy dotyczące CloneCD są oparte o wersje 3.2.1.1, która to zawiera odpowiednie polskie pliki językowe dołączone przez producenta. Warto podkreślić fakt, że polska wersja powstała również przy udziale serwisu CDRInfo — http://www.cdrinfo.pl.

Zapis pakietowy Kolejną grupę programów, które opiszę na łamach tej książki, stanowią aplikacje umożliwiające zapis pakietowy. Metoda ta umożliwia zapis plików na nośniku CD-R(W) za pomocą dowolnego menedżera plików np. Eksploratora Windows lub Windows Commandera. Sam proces nagrywania może wydać się trochę dziwny, gdyż zaczynamy od formatowania płyty, by później przejść do kopiowania danych. Na rynku dostępne są jedynie dwa liczące się programy i opis obu znajdzie się w tej książce. Są to DirectCD 5 firmy Roxio oraz InCD firmy Ahead. Pomimo faktu, iż pierwsza ze wspomnianych aplikacji bez wątpienia jest najlepsza, zdecydowałem się opisać obie, gdyż uważam, że nie każdy potrzebuje tak rozbudowanego narzędzia, jakim jest DirectCD 5.

Rozdział 1. ♦ Wprowadzenie do tematu nagrywania płyt

17

Rysunek 1.5. Najlepszy program do zapisu pakietowego — DirectCD

Rysunek 1.6. InCD firmy Ahead aspiruje do miana konkurenta DirectCD. Jak na razie sporo mu brakuje, ale aplikacja doskonale spełnia swoją funkcje cechując się niewielkimi rozmiarami

Pomocne dodatki Ostatnią grupę aplikacji, o których chciałem wspomnieć stanowią wszelkiego rodzaju programy pomocne podczas nagrywania płyt. Często nie mają one bezpośredniego związku z samym procesem nagrywania, ale bez nich raczej trudno byłoby nagrywać. Długo zastanawiałem się, jakie programy powinny się tutaj znaleźć i wreszcie udało mi się wybrać kilka najlepszych i najbardziej uniwersalnych. Z wszystkich tych dodatków będę korzystał w następnych rozdziałach i dopiero tam poznacie ich pełne możliwości.

WinISO Pierwsza z wybranych aplikacji nosi nazwę WinISO i można ją pobrać ze strony producenta — http://www.winiso.com lub z serwisu CDRInfo. Program wiążę się nierozerwalnie z tworzeniem, edycją i zarządzaniem obrazami płyt CD. Program potrafi obsłużyć następujące obraz płyt CD; ♦ standardowy obraz ISO, ♦ BlindRead ISO, ♦ EasyCD Creator ISO, ♦ CdrWin BIN, ♦ EasyCD Creator Image CIF, ♦ CloneCD Image IMG, ♦ Nero Image NRG. Do najważniejszych możliwości programu należą min.: ♦ dodawanie plików i folderów do obrazów, ♦ wyciąganie plików i folderów z obrazów, ♦ możliwość rozpakowania obrazu na dysk, ♦ tworzenie obrazów płyty CD, ♦ zmiana nazwy płyty w obrazie, ♦ zmiana nazwy plików w obrazie płyty CD,

18

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie ♦ wyciąganie obszaru bootsektora do pliku, ♦ dodawanie bootsektora do pliku, ♦ konwersja obrazów ISO do BIN, ♦ konwersja obrazów BIN do ISO, ♦ możliwość podłączenia zewnętrznego skanera antywirusowego.

Dzięki twórcą serwisu CDRInfo — http://www.cdrinfo.pl, mamy dostępne polskie menu dla tego doskonałego programu. Rysunek 1.7. WinISO to jeden z tych programów, bez których nie wyobrażam sobie nagrywania płyt

Daemon Tools Drugim programem, który postanowiłem opisać w dalszej części książki jest Daemon Tools. Aplikacja ta jest wirtualnym napędem CD-ROM i pozwala na „podmontowanie” obrazu płyty. Użytkownicy Linuksa od dawana mają możliwość montowania obrazu płyty pod dowolny katalog na dysku za pomocą polecenia mount, natomiast dla zwolenników MS Windows powstał Daemon Tools. Program obsługuje następujące formaty obrazu płyt CD: ♦ standardowy ISO, ♦ CDRWin CUE, ♦ CloneCD Images CDD, ♦ BlindRead BWT, ♦ DiscJuggler CDI. Aplikacja pozwala nam na utworzenie do czterech wirtualnych napędów i potrafi symulować popularne zabezpieczenia SafeDisc, SecureROM, LaserLok. Program instaluje się na pasku Start w bezpośrednim sąsiedztwie zegara, a jego obsługa jest możliwa za pomocą prawego klawisza myszy. Rysunek 1.8. Daemon Tools jest wirtualnym napędem CD-ROM, pod który możemy podmontować obraz płyty CD

Program możemy pobrać ze strony producenta — http://www.daemon-tools.com. Oczywiście dostępny jest on również na stronach WWW CDRInfo, gdzie znajdziecie jeszcze inne podobne aplikacje.

CDCheck Kolejnym pomocnym narzędziem jest CDCheck, który pozwala nam na odzyskanie danych z uszkodzonej płyty CD, sprawdzenie poprawności zapisanej płyty. To tylko niektóre możliwości tego przydatnego programu, który możemy pobrać ze strony producenta — http://elpros.si/CDCheck.

Rozdział 1. ♦ Wprowadzenie do tematu nagrywania płyt

19

Rysunek 1.9. Dzięki CDCheck istnieje możliwość na odczytanie danych z uszkodzonej płyty CD

ClonyXL Ciekawym programem, który postanowiłem opisać w dalszej części książki jest ClonyXL. Aplikacja ta służy do wykrycia zabezpieczeń na płycie CD i jednocześnie stanowi doskonałe uzupełnienie dla CloneCD, gdyż potrafi odpowiednio „skonfigurować” program w celu wykonania idealnej, działającej kopii zabezpieczonej płyty CD. Program ten przyda się nam w rozdziale, w którym opiszę, w jaki sposób wykonać kopię bezpieczeństwa posiadanej płyty. Program można pobrać ze stron serwisu CDRInfo — http://www.cdrinfo.pl. Rysunek 1.10. ClonyXL to nieoceniona pomoc, gdy chcemy wykonać kopie zabezpieczonej płyty CD, a nie mamy pojęcia na temat zastosowanego zabezpieczenia.

Norton Ghost 2002 Dział książki poświecony tworzeniu kopii bezpieczeństwa — backupu danych, będzie w całości oparty o dwa doskonałe narzędzia. Pierwsze z nich to Norton Ghost 2002, który umożliwia wykonanie obrazu całej partycji lub dysku, dzięki czemu późniejsze przywrócenie danych jest możliwe bez większych problemów. Program ten wykorzystamy do wykonania obrazu partycji lub dysku. Sam zapis na płycie będzie odbywał się za pomocą Nero lub innych podobnych programów.

NTI Backup Now! Drugim programem, jaki znajdzie się dziale poświęconym wykonywaniu kopii bezpieczeństwa jest NTI Backup Now!. Program ten jest doskonałym narzędziem dla ludzi, którzy nie wyłączają komputera (to dokładnie tak jak ja ☺) i często tworzą lub modyfikują pliki (jakbym widział siebie ☺). Dzięki NTI możemy określić, jakie dyski, katalogu lub pojedyncze pliki mają być kopiowanie na płytę CD. Następnie cały proces backupowania możemy tak zaprogramować, by wykonywał się automatycznie.

Dobór odpowiedniego oprogramowania to kwestia gustu oraz indywidualnych potrzeb każdego użytkownika. Jeżeli chcesz nagrywać jedynie małe ilości płyt zawierających pliki, to praktycznie każdy program będzie dla Ciebie odpowiedni. Natomiast użytkownicy zaawansowani, powinni zaopatrzyć się w kilka programów, które wymieniłem powyżej.

20

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie W dalszej części książki będę bazował na programach, które przedstawiłem w tym rozdziale, dlatego powinieneś się w nie zaopatrzyć przed przystąpieniem do dalszej lektury. Oczywiście możesz pobrać z Internetu tylko te programy, które uznasz za przydatne, ale wtedy nie będziesz mógł posiąść całej wiedzy zawartej na następnych stronach. Niektóre tematy będą wymagały wprowadzenia dodatkowych, specjalistycznych narzędzi, ale ze względu na fakt, że nie każdemu mogą się przydać, rozmyślnie nie wymieniłem ich we wstępie do niniejszej książki. W odpowiednim czasie podam adresy, skąd będzie można je pobrać i postaram się przedstawić alternatywne metody pozwalające wykonać opisane czynności innymi metodami.

Informacje o czystej płycie CD Zdobyliście już sporo informacji na temat urządzeń, metod zapisu oraz oprogramowania. Niestety to ciągle zbyt mało, by nagrywać. Do pełni szczęścia potrzeba nam jeszcze czystej płyty CD i odrobiny wiedzy na jej temat. Poniżej postaram się pokrótce przedstawić najważniejsze informacji związane z płytą CD. Rysunek 1.11. Ogólny schemat budowy płyty CD

Rysunek 1.11 przedstawia schemat płyty CD. Widać na nim wymiary typowego krążka oraz obszary, które są niezbędne podczas procesu nagrywania. Płyta CD domyślnie ma 12 cm średnicy, choć na rynku spotykamy również krążki 8 cm oraz płyty w postaci wizytówki. Pojemność typowej płyty (12 cm) wynosi 74 min lub 650 MB. Oczywiście na rynku dostępne są jeszcze płyty o zwiększonej pojemności: 80 min — 700 MB, 90 min — 800 MB , 99 min — 870 MB. Nośniki o pojemności 74 i 80 minut są poprawnie obsługiwane przez większość napędów dostępnych na rynku. Oczywiście mogą występować problemy z odczytem płyty 80-minutowych w bardzo starych napędach CD-ROM, ale biorąc pod uwagę niezbyt dużą żywotność czytników płyty CD, problem ten nas już raczej nie dotyczy. Strzałka oznaczająca Lead-Out to obszar znajdujący się pod koniec każdej sesji. Określa on koniec sesji i najczęściej nie zawiera istotnych informacji. Domyślnie pierwszy obszar zajmuje ok. 1,5 minuty lub 13 MB. Każdy kolejny obszar jest już krótszy i zajmuje tylko pół minuty czyli ok. 4 MB. Lead-In to obszar określający miejsce rozpoczęcia sesji. Zawiera on informacje na temat zapisanej zawartości sesji oraz charakterze dysku. W przypadku gdy dysk nie został zamknięty, na podstawie zawartości Lead-In nagrywarka jest wstanie określić, gdzie może rozpocząć nagrywanie kolejnej sesji. Po zapisaniu danych na płycie obszar ten zawiera TOC — „spis treści”. Nie najlepiej wygląda sytuacja z zapisem i odczytem płyty 90- i 99-minutowych, gdyż zaledwie kilka nagrywarek jest wstanie zapisane dane na takim nośniku. Również z odczytem mamy duże problemy, bo praktycznie żaden napęd CD-ROM nie potrafi odczytać poprawnie danych z takiej płyty. Co ciekawsze, cześć z nagrywarek, które zapisują dane na wydłużonych płytach, nie potrafi z nich odczytać informacji. Wynika to z przekroczenia norm stosowanych przy produkcji takiego nośnika. Dokładniej mówiąc chodzi o zmniejszenie przerwy pomiędzy poszczególnymi ścieżek, która domyślnie dla płyty 74minutowej wynoszą 1,6 mikrometra, a w przypadku płyty 80-minutowej została ona zmniejszona do 1,5 mikrometra. Oczywiście dla płyty 90- i 99-minutowych przerwy zostały jeszcze bardziej zmniejszone, co jest przyczyną problemów z zapisem, jak i odczytem. Dodam jeszcze, że wydłużone płyty (90 i 99 minut) są produkowane jedynie przez firmy znane z tańszych nośników np. Platinum. Zanim zdecydujecie się na zakup płyt o wydłużonym czasie, koniecznie sprawdźcie na swoim sprzęcie, czy nie ma z nimi problemów przy zapisie jak i odczycie.

Rozdział 1. ♦ Wprowadzenie do tematu nagrywania płyt

21

Rysunek 1.12. Płyta wizytówka — pozwala na zapis ok. 30 MB danych. Płyta taka stosowana jest jako multimedialna wizytówka

Warto dodać kilka słów na temat kolorów płyt CD. Kolor jest ściśle powiązany z rodzajem barwnika użytego w warstwie modyfikowalnej, a jej kolor zmienia się po dodaniu warstwy odbijającej. W związku z czym płyty mogą przybrać następujące kolory: ♦ Złoty — płyty o tym kolorze są produkowane przez niewiele firm, a do produkcji użyto PhthaloCyanine oraz złotej warstwy odbijającej. Gwarancja żywotności to ok. 100 lat. ♦ Czarny — jest to nośnik nowej generacji, a do jego produkcji użyto PhthaloCyanine, z tym, że pigment ten ma kolor czarny. Żywotność takiej płyty jest podobna do tych ze złotym spodem. Czarne płyty są znacznie odporniejsze na działanie promieni słonecznych. ♦ Zielone — do produkcji użyto barwnika o nazwie Cyanine o kolorze niebieskim i złotej warstwy odbijającej. Żywotność ok. 10 lat. Przy płytach tego rodzaju mogą wystąpić problemy z odczytem przez niektóre starsze napędy CD-ROM. ♦ Niebieskie — taki kolor płyty uzyskano poprzez zastosowanie pigmentu Azo oraz srebrnej warstwy odbijającej. Trwałość takiej płyty jest zbliżona do tych o złotym spodzie. W przypadku płyt CD-RW sprawa wygląda nieco inaczej. Nośniki te posiadają pewne obostrzenia związane z prędkością zapisu. O ile w przypadku płyt CD-R można było je zapisywać z różnymi prędkościami, a zapis z wyższą prędkością niż ta dopuszczona przez producenta był bezproblemowy, to płyty CD-RW są bardzo czułe na prędkość, z jaką są zapisywane. W samej płycie jest zakodowana informacja, z jaką prędkością dana płyta może być zapisana i każdy program odczytuje te informacje, w wyniku czego oferuje tylko możliwe prędkości zapisu. Dlatego bardzo często, jeśli nie zwrócimy uwagi na to, jaką posiadamy płytę, możemy sądzić, iż nasz napęd jest wadliwy i niezgodny z tym, co napisano o nim w dokumentacji. Nie należy panikować, bo to na pewno wina nośnika. Nośniki CD-RW występują jedynie w wersji 74- i 80-minutowej i jak na razie nikt nie próbował wyprodukować płyty 90- i 99-minutowych. Płyty CD-RW aktualnie doczekały się „nowszej” wersji pozwalającej na zapis danych z prędkością ×10. Jeżeli nasza nagrywarka wspiera zapis z taką prędkością, to przy zakupie nośnika koniecznie musimy zwrócić uwagę na to, czy płyta jest kompatybilna za taką prędkością zapisu. Może się zdarzyć, że na nośniku znajdziemy dodatkowe literki HS oznaczające, iż płytę możemy zapisać z prędkością ×10. Z płytami CD-RW wiąże się jeszcze jeden problem, a mianowicie płyty te nie są czytane przez napędy CD-ROM starszej generacji. Natomiast nośnik ten, jako jedyny, jest akceptowany przez stacjonarne napędy DVD i tylko na nim możemy zapisać film z wakacji tak, by jego odtwarzanie było możliwe w takim urządzeniu. Jeżeli w dokumentacji naszego stacjonarnego napędu DVD nie znajduje się informacja o możliwości czytania płyty nagrywanych to raczej na pewno będziemy mogli używać jedynie nośnika CD-RW.

Identyfikacja płyty Często spotyka się takie opinie, iż pewne kolory są lepsze, a inne gorsze lub, że płyty jednej firmy nagrywają się lepiej od płyt innej firmy. Na samym początku mojej przygody sugerowałem się tymi właśnie poglądami, ale z czasem zacząłem eksperymentować z różnymi nośnikami, a wyniki były zaskakujące. Przykładowo seria markowych płyt CD jednej firmy nagrywała się idealnie, natomiast kolejna seria tych samych płyt lądowała w koszu. Takie sytuacje były dość częste i nie były związane z wadą mojego napędu, a ewidentnie była to jakaś wada nośnika. Dlatego zacząłem eksperymentować z nośnikami różnych producentów, jak i nośnikami typy NO NAME. Efekty były zaskakujące, praktycznie nie było różnicy w nagrywaniu, natomiast różnice cenowe były zaskakujące. Wynika to z faktu, że wiele płyt NO NAME jest produkowanych przez te same fabryki, co płyty markowe z tych samych komponentów i tą samą technologią, a różnica polega na tym, że płyty NO NAME pochodzą z początku produkcji, kiedy maszyny są odpowiednio dostrajane i może się zdarzyć, iż jakaś partia płyt może być wadliwa. Jednak jak na razie wśród płyt markowych miałem wiele serii płyt, które wylądowały w koszu, a wśród tych drugich jedynie pojedyncze sztuki. Nie będę przekonywał was do zakupu płyt jednego czy drugiego producenta, bo każdy sam może poeksperymentować, ale poniżej zaprezentuje pomocne narzędzie, dzięki któremu możemy zdobyć więcej informacji na temat posiadanego nośnika. Mam tutaj na myśli program o nazwie CDR Media Code Identifier.

22

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 1.13. CDR Media Code Identifier pozwala odczytać informacje o nośniku zawarte w ATIP

Program pozwala odczytać kilka ciekawych informacji zawartych w obszarze ATIP. Obszar ten zawiera dane o producencie płyty, nośniku, typie oraz nominalne pojemności i prędkości zapisu. Do wykonania odczytu informacji musimy umieścić płytę w nagrywarce, gdyż tylko tam program potrafi odczytać ATIP. Program można pobrać ze strony autora — http://www.gum.de/cdrid/, lub z serwisu CDRINFO — http://www.cdrinfo.pl.

Podatność na overburning Każda płyta dostępna na rynku pozwala na zapis większej ilości danych niż jej nominalna pojemność. Wynika to z faktu, że każdy producent płyty nieco inaczej określa miejsce na zapisywane dane. Dodatkowo niektóre programy oraz napędy CDRW pozwalają na przesunięcie obszaru Lead-Out, dzięki czemu dostępne jest więcej miejsca na zapis danych. Oczywiście płyty nagrane przy wykorzystaniu overburningu mogą nie być poprawnie czytane przez niektóre napędy — zwłaszcza te starsze. Nie ma żadnej zasady określającej, ile danych możemy zapisać na płycie, gdyż każdy nośnik ma swoje specyficzne właściwości, co wyklucza określenie uniwersalnej maksymalne pojemności płyty CD. Na nasze szczęście na rynku dostępny jest program, który pozwala przeprowadzić symulacje zapisu danych na nośniku i jednocześnie bada podatność płyty na overburning. Mam tutaj na myśli program o nazwie Feurio. Aplikację można pobrać ze strony producenta — http://www.fuerio.com lub z serwisu CDRInfo. Również ze strony CDRInfo możemy pobrać specjalny program dodający polskie menu do aplikacji, dzięki czemu będzie ona dla wielu bardziej przydatna. W tym rozdziale opisze jedynie zastosowanie Fuerio jako narzędzia pozwalającego sprawdzić maksymalna pojemność płyty CD. Przykładowy test przeprowadzę na płycie CD-R firmy Esperanza o nominalnej pojemności 80 min — 700 MB. Dokładniej mówiąc chodzi o płytę z zielonym paskiem. Poniżej zamieściłem odczyt obszaru ATIP płyty wykonany za pomocą programu CDR Media Code Identifier oraz zdjęcie samej płyty. Rysunek 1.14. Płyta CD-R firmy Esperanza o nominalnej pojemności 80 minut — 700 MB

Rozdział 1. ♦ Wprowadzenie do tematu nagrywania płyt

23

Rysunek 1.15. Informacje ATIP o płycie Esperanza widocznej na rysunku 1.14

Uruchomienie testu w programie Fuerio ogranicza się do wybrania opcji Dodatki | Testuj pojemność nośnika. Rysunek 1.16. Test pojemności nośnika w Fuerio

Kolejnym krokiem jest określenie maksymalnego rozmiaru płyty branego uwagę przy teście. Możemy tam wpisać 90 minut. Czas określamy w nowo otwartym oknie widocznym na rysunku 1.17. Rysunek 1.17. Określamy maksymalny czas brany pod uwagę w teście

Wpisane dane zatwierdzamy poprzez kliknięcie przycisku Testuj. Rysunek 1.18. Przebieg testu maksymalnej pojemności płyty CD

Długość testu jest zależna od prędkości, z jaką go przeprowadzamy oraz od maksymalnej pojemności płyty CD. W przypadku moje płyty udało się określić, że maksymalna pojemność nośnika to nieco ponad 82 minuty. Niestety test nie działa ze wszystkimi nagrywarkami, ponieważ program sam sprawdza, czy dana urządzenie posiada wsparcie dla overburningu. Jeżeli przeprowadzimy test na napędzie, który zdaniem aplikacji nie potrafi nadpisywać płyty, to wtedy nie będziemy wstanie uzyskać wiarygodnego rezultatu. Oczywiście nie należy załamywać rąk, gdyż autorzy serwisu CDRInfo przygotowali dla nas specjalną bazę danych zawierająca informacje o wszystkich nośnikach dostępnych na polskim rynku. Poniżej zamieszczam fragment zrzutu ekranu wspomnianej bazy przedstawiający informacje na temat testowanej płyty firmy Esperanza. Baza jest dostępna pod adresem http://www.cdrinfo.pl/cdr/nosnik/plyty.php3.

24

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 1.19. Fragment bazy płyt CD dostępnych w Polsce — http://www.cdrinfo.pl

Przed zakupem urządzenie warto koniecznie zapoznać się ze stroną http://www.cdrinfo.pl/cdr/hard/zestawienie.php3, gdzie znajduje się spore zestawienie napędów dostępnych na polskim rynku. Tabela zawiera m.in. informacje na temat obsługi overburningu.

Rozdział 2. Jak to wszystko podłączyć… Po przeczytaniu pierwszego rozdziału wiemy, na co należy zwracać uwagę przy zakupie nagrywarki. Dobór odpowiedniego oprogramowania również nie powinien stanowić większego problemu. Oczywiście nie podałem na początku nazw konkretnych modeli, ale jeżeli nadal macie wątpliwości, co kupić, to po raz kolejny odsyłam do serwisu CDRInfo — http://www.cdrinfo.pl. Możemy tam znaleźć tabele nagrywarek oraz wiele testy napędów dostępnych na polskim rynku. Moim zdaniem opinie prowadzących są rzetelne i możemy się na nich opierać podczas zakupów. Niniejszy rozdział jest kierowany do wszystkich, którzy zakupili już odpowiednie urządzenie oraz dobrali oprogramowania niezbędne do zapisu. Poniższe opisy pozwolą skonfigurować komputer oraz oprogramowania, tak by całość stanowiła solidną i wydajną podstawę do zapisu płyt CD.

Montaż i konfiguracja napędów Po wyjęciu naszego wymarzonego urządzenia z pudełka nie wszyscy wiedzą, jak się zabrać do jego podłączenia oraz w jaki sposób go ustawić. Niniejszy rozdział ma na celu przedstawienie krok po kroku, jak należy podstępować przy montażu. Instalacja urządzenia IDE powinna być wykonywana przy wyłączonym komputerze. Jeżeli nasz zestaw jest urządzeniem ATX, to warto dodatkowo wyjąć wtyczkę z zasilacza.

Każda nagrywarka wewnętrzna jest urządzeniem przeznaczonym do montażu w otworze 5,25". W zależności od posiadanej budowy możecie posiadać od dwóch do sześciu takich otworów. Zgodnie z naszymi upodobaniami napęd montujemy w dowolnym otworze 5,25”. Osobiście posiadam obudowę BigTower z pięcioma otworami. Licząc od góry mam napęd CD-ROM, następnie kieszeń na wymienny dysk twardy, a zaraz pod nią nagrywarkę. Układ taki ma swoje zalety i pozwala na łatwy dostęp do czytnika CD-ROM, z którego dość często korzystam. Oczywiście, jak już wcześniej wspomniałem, umiejscowieniu napędu zależy od preferencji użytkownika, posiadanej obudowy i długości kabli, których długość może być ograniczeniem. Warto zwrócić uwagę na zapewnienie odpowiedniego chłodzenia całego zestawy PC, gdyż zarówno procesor, jak i karta graficzna, dysk twardy, napęd CD-ROM czy CD-RW, wytwarzają spore ilości ciepła. Sporo ciekawych informacji na temat chłodzenia komputera znajdziecie w internecie. Poniżej zamieszczam jedynie kilka ciekawych odnośników: ♦ http://www.tweak.pl ♦ http://republika.pl/puchacz101 ♦ http://www.podkrecanie.sky.pl ♦ http://www.extremepc.gral.pl Każdy napęd (CD-ROM jak i CD-RW) montujemy za pomocą czterech śrub. Bezwzględnie należy zwrócić uwagę na to, jakiego typu wkrętów używamy. Niektóre są dłuższe, a inne dużo krótsze. Jeżeli używajmy nieodpowiedniego wkrętu, to może się okazać że podczas przykręcania napędu uszkodziliśmy go. Poniżej przedstawiam zdjęcia dostępnych śrub oraz sytuację, która może mieć miejsce, gdy użyjemy nie odpowiedniego wkrętu.

26

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 2.1. Dostępne wkręty komputerowe. Zdjęcie pochodzi z serwisu WWW firmy SPAT PLUS http://www.spat.pl

Rysunek 2.2. Nie odpowiedni wkręt może spowodować uszkodzenie napędu. Zdjęcie pochodzi z serwisu WWW firmy SPAT PLUS http://www.spat.pl

Na rysunku 1.21 widać dokładnie sytuację, jaka może mieć miejsce przy montażu niektórych napędów przy wykorzystaniu nie odpowiednich śrub. Jeżeli dokręcilibyśmy wkręt do końca, to spowodowałoby uszkodzenie płyty elektroniki. Co prawda zdjęcie przedstawia dysk twardy, ale taka sama sytuacja może mieć miejsce przy montażu napędu CD-ROM lub CD-RW. Kontroler interfejsu IDE dostępny w każdym komputerze składa się z dwóch kanałów, do których możemy podłączy po dwa urządzenia. Każde z urządzeń musi mieć określone swoje miejsce. Do tego celu służą specjalne zworki znajdujące się z tyłu urządzenia. Poniższy rysunek przedstawia konstrukcji gniazda IDE w typowym napędzie CD-ROM lub CD-RW. Rysunek 2.3. Schemat złącza IDE — z lewej strony widać zworki odpowiedzialne za przydział miejsca w na kablu. Rysunek pochodzi z serwisu WWW firmy SPAT PLUS http://www.spat.pl

Każdy napęd (CD-ROM, CD-RW, HDD) może pracować w jednym z dwóch trybów; master lub slave. W zależności od kanału, do którego zostanie wpięty (pierwszy lub drugi) nazwy są rozbudowywane według wzoru; pierwszy master, drugi slave. Odpowiedni układ zworki jest zazwyczaj rozrysowane na urządzeniu (w sąsiedztwie zworki lub na obudowie urządzenia) i należy zgodnie z zaleceniami przypisać odpowiednie ustawienie. Musimy jednak pamiętać o tym, że urządzenia nie mogą być skonfigurowane identycznie. Dokładniej mówiąc nie może być dwóch urządzeni drugi slave lub dwóch pierwszy master. Jeżeli mamy możliwość, to warto podłączyć napęd CD-RW na drugim kontrolerze i przydzielić mu ustawienie master. Ma to korzystny wpływ na pracę całego systemu. Oczywiście jeżeli nie mamy takiej możliwości, to musimy dopasować się do konkretnej konfiguracji. Jednak po instalacji warto przeprowadzić kilka testów, czy całość działa poprawnie i nie powoduje błędów. Do przykręconego napędu podłączamy kabel transmisyjny (zależności od posiadanego kontrolera może to być taśma 40 lub 80 żyłowa). Podczas podpinania taśmy musimy zwrócić uwagę na kolorowy pasek z jednej strony taśmy. Koniecznie musi być on podpięty tak, by pokrywał się z pinem numer jeden gniazda. W większości przypadków pin ten znajduje się w po stronie zasilania i jest oznaczony. Niektóre taśmy mają specjalne wypustki (sledź) na wtyczce, dzięki czemu możemy je wpiąć tylko w jednej pozycji do gniazda. Na samym końcu wpinamy kabel zasilający, który również posiada specjalną wtyczkę pasującą tylko w jednej pozycji. Jeżeli w naszym komputerze zabrakło odpowiedniego kabla, to w sklepach komputerowych za kilka złotych możemy nabyć specjalny rozgałęźnik umożliwiający podwojenie posiadanych przewodów zasilających. Jeżeli nasz komputer jest wyposażony w kartę muzyczną, możemy za pomocą specjalnego kabla audio podłączyć ją bezpośrednio z napędem nagrywarki, dzięki czemu będziemy mogli słuchać płyt audio poprzez głośniki podpięte do karty muzycznej. W przypadku zakupu nagrywarki w wydaniu BOX prawdopodobnie zawiera ona komplet kabli oraz śrubki montażowe. Niestety nie jest to regułą i każdy producent ma inne podejście do tego zagadnienia, dlatego przez wyjściem ze sklepu warto się upewnić, czy mamy wszystko, co bywa potrzebne. Natomiast napędy OEM są pozbawione dodatków, co wiąże się z dokona-

Rozdział 2. ♦ Jak to wszystko podłącznyć ...

27

nie oddzielnego zakupu. Jeżeli kupujemy napęd w dobrym sklepie, często sprzedawca obdaruje nas niezbędnymi kablami bez dodatkowych opłat, ale nie jest to regułą. W sytuacji, gdy posiadany przez nas komputer ma już zainstalowane cztery urządzenia IDE (np. dwa dyski twarde, napęd CD-ROM i DVD), a my nie chcemy z niczego rezygnować, to jedynym wyjściem jest zakup dodatkowego kontrolera IDE, dzięki czemu będziemy mogli zainstalować kolejne cztery urządzenia. W zależności od modelu kontrolera jest to wydatek od kilkudziesięciu do kilkuset złotych. W przypadku urządzeń SCSI proces instalacji jest niemal identyczny, z tą drobną różnicą, że nie określamy tam miejsca urządzenia jako pierwszy master czy drugi slave, a każdemu urządzeniu przypisujemy odpowiednie miejsce w łańcuchu SCSI, w razie konieczności dodajemy terminator. Dokładny opis powinien znajdować się na urządzeniu, ale należy zawsze dostosowujmy się do konkretnej konfiguracji. Napędy zewnętrzne podpinane za pomocą interfejsu USB/IEEE 1394 możemy podłączyć w czasie pracy komputera do odpowiednich portów i są one rozpoznawane przez system. To ogromna zaleta tego rozwiązania. Po wykonaniu czynności opisanych powyżej możemy włączyć nasz komputer i sprawdzić, czy wszystko zostało poprawnie wykryte przez BIOS komputera.

Konfiguracja systemu MS Windows 9x/Me/W2K/XP Instalacja nagrywarki nie kończy się na jej fizycznym podłączeniu do komputera i wymaga jeszcze od nas dostosowania systemu operacyjnego do poprawnej pracy z napędem. Poniżej zamieściłem kilka porad i uwag na temat konfiguracji systemów rodziny MS Windows.

ASPI — główny winowajca problemów związanych na nagrywarką Jeżeli oprogramowanie do nagrywania nie widzi nagrywarki, możesz mieć problem z ASPI (Advanced SCSI Programmer's Interface). Sterownik ten jest wymagany do poprawnej pracy urządzeń SCSI, jak i nagrywarek IDE. Jego implementacja w systemach MS Windows pozostawia wiele do życzenia, dlatego po podłączeniu nagrywarki musimy zainstalować odpowiednie sterowniki, które są dostępne na stronie firmy Adaptec — http://www.adaptec.com lub CDRInfo. Potrzebne pliki noszą nazwę aspiinst.exe, aspi32.exe oraz aspichk.exe. Zanim jednak przeprowadzimy instalację, warto uruchomić program o nazwie aspichk.exe, który jest testem na poprawność instalacji ASPI w naszym systemie. Poniżej zamieszczam wyniki dla świeżo zainstalowanego systemu MS Windows 2000. Rysunek 2.4. Test instalacji ASPI w systemie MS Windows — wynik negatywny

Jak już wspomniałem wcześniej ASPI nie działa poprawnie w systemie MS Windows, dlatego instalujemy najpierw plik o nazwie aspiinst.exe, a po restarcie komputera aspi32.exe. Po kolejnym restarcie komputera powyższy test powinien wyglądać nieco inaczej. Rysunek 2.5. Test instalacji ASPI w systemie MS Windows po zainstalowaniu odpowiednich sterowników — wynik pozytywny

28

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Problem z ASPI występuje na komputerach z zainstalowanym systemem MS Windows 9x/ME/W2K/XP i często może powodować błędy z działaniu niektórych programów związanych zapisem płyty CD, dlatego warto wykonać powyższe czynności.

Automatyczny start płyty CD po umieszczeniu w napędzie oraz DMA Systemy MS Windows posiadają możliwość automatycznego starty płyty CD po jej umieszczeniu w napędzie CD-ROM (lub DVD). Automatycznie uruchamiane są specjalne płyty CD zawierające plik autorun.inf w głównym katalogu płyty CD. Rozwiązanie to dla niektórych jest sporym uproszczeniem, a dla innych zmorą. Jednak jeżeli chcesz nagrywać płyty CD, to powinieneś bezwzględnie wyłączyć tę funkcję, gdyż jest ona przyczyną występowania wielu problemów z oprogramowaniem. Niektóre aplikacja wręcz same, tuż po instalacji, domagają się wyłączenia powiadamiania. 1.

W zależności od posiadanego systemu operacyjnego wyłączenie powiadamiania przebiega nieco inaczej. Dla MS Windows 9x odpowiednia opcja znajduje się we Właściwościach systemu (ikona System w Panelu sterowania). W nowo otwartym oknie przechodzimy do zakładki Menedżer urządzeń i na liście odszukujemy pozycję CD-ROM.

Rysunek 2.6. Właściwości systemu — MS Windows 9x

2.

Następnie po zaznaczeniu naszego napędu klikamy przycisk Właściwości.

Rysunek 2.7. Wyłączamy Automatyczne powiadamianie przy włożeniu

3.

Na rysunku 2.7 zaznaczyłem opcję o nazwie Automatyczne powiadamianie przy włożeniu, którą należy wyłączyć. Przy okazji, gdy znajdujemy się w tym okienku warto zainteresować się funkcją DMA, która powoduje odciążenie procesora podczas kopiowana danych z napędu. Warto ją spróbować włączyć. Niestety w przypadku niektórych napędów może to powodować spore problemy z całym systemem, dlatego wymaga to indywidualnych eksperymentów.

Opisane powyżej czynności wykonujemy dla wszystkich napędów w naszym systemie (CD-ROM jak i CD-RW). W przypadku MS Windows 2000/XP sprawa wygląda nieco inaczej, bowiem programiści wyszli za założenia, że skoro mamy bardziej zaawansowany system, to musi więcej wiedzieć, w związku z czym głęboko schowali odpowiednią opcję. Wyłączenie automatycznego powiadania o włożeniu wymaga ingerencji w plik rejestru. 1.

W tym celu klikamy przycisk Start, a następnie wybieramy opcję Uruchom. W nowo otwartym okienku wpisujemy regedit by włączyć edycje rejestru systemowego. Następnie odnajdujemy następujący klucz:

HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Services\Cdrom\Autorun

Rozdział 2. ♦ Jak to wszystko podłącznyć ... 2.

29

Zmień wartość klucza Autorun na 0 poprzez dwukrotne kliknięcie kursorem myszy. By zmiany odniosły skutek, musisz przeładować komputer.

Pamiętaj, że edytować rejestr może tylko Administrator systemu, dlatego albo zaloguj się na konto z odpowiednimi prawami, albo poproś swojego administratora o dokonania zmian.

W przypadku systemu MS Windows XP możemy skorzystać ze specjalnego programu o nazwie TweakXP, dzięki któremu kilkoma kliknięciami myszy wyłączymy autostart płyty CD. 1.

Dla systemu MS Widnows 2000/XP odpowiednie opcje DMA znajdują się w Panelu sterowania, w którym to wybieramy ikonę System, a następnie przechodzimy do zakładki Sprzęt. Klikamy przycisk Menedżer urządzeń i w nowo otwartym oknie szukamy opcji Kontrolery IDE ATA/ATAPI.

Rysunek 2.8. Menedżer urządzeń systemu MS Windows 2000/XP

2.

Na liście znajdują się oba nasze kontrolery i po kliknięciu prawym przyciskiem myszy mamy dostęp do ich właściwości.

Rysunek 2.9. Opcje odpowiedzialne za tryb DMA w systemie MS Windows 2000/XP

3.

Po przejściu do zakładki o nazwie Ustawienia zaawansowane widzimy odpowiednie funkcje pozwalające na włączenie/wyłączenie DMA w systemie MS Windows 2000/XP. Wystarczy z listy wybrać odpowiednią opcję. Do dokonania tych zmian wymagane jest posiadanie praw administratora i możliwości ponownego uruchomienia komputera.

Zarządzanie pamięcią w systemach MS Windows 95/98/Me MS Windows 9x jest znany z fatalnego zarządzania pamięcią RAM komputera, co ma znaczący wpływ na stabilność procesu zapisu płyty CD. Wiele internetowych serwisów zamieszcza opis, co i jak poprawić, by system potrafił poprawnie wykorzystywać dostępną pamięć, ale z reguły informacje te wymagają sporych modyfikacji rejestru. Dlatego też postanowiłem opisać inną możliwość, która jest równie funkcjonalna, a przy tym bajecznie prosta. Do pracy potrzebny będzie nam program o nazwie Cacheman, który możemy pobrać np. z serwisu http://www.pc.com.pl.

30

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 2.10. Cacheman 4.0 to niezastąpione narzędzie dla wszystkich użytkowników systemu MS Windows 95/98/Me

1.

Po uruchomieniu programu wystarczy przejść do zakładki Settings i wybrać opcję o nazwie Preset z menu programu. Na liście znajdziemy gotowe optymalne ustawienia dla systemów MS Windows i wystarczy, że wybierzemy dla naszej wersji systemu opcję o nazwie CD Writer.

2.

Następnie w menu File zapiszemy ustawienia i ponownie uruchommy komputer. Od teraz nasza pamięć RAM jest pod bardzo dobrą opieką. Oczywiście bardziej zaawansowaniu użytkownicy mogą sami ustawić optymalne wartości dla swojej maszyny.

Posiadacze systemów opartych o technologie NT mogą spać spokojnie, gdyż ich MS Windows znacznie lepiej zarządza pamięcią RAM.

Inne przyczyny błędów podczas nagrywania Poza opisanymi powyżej podstawowymi czynnościami, jakie musimy wykonać na każdym świeżo zainstalowanym systemie MS Windows, warto zwrócić uwagę jeszcze na kilka innych elementów. Jeżeli system często powoduje błędy opróżnienia buforu i wiele płyt trafia do kosza na śmieci lub system BurnProof bez przerwy sygnalizuje swoje działanie, to sprawdź koniecznie następujące elementy: ♦ wyłącz wygaszasz ekranu, ♦ sprawdź ASPI, ♦ sprawdź, czy w tle nie działa program FastFind lub inne programy znacznie obciążające system, ♦ wyłącz program antywirusowy, gdyż może on spowalniać transfer plików, ♦ spróbuj przepiąć napęd na inny kanał kontrolera IDE lub zmienić tryby MASTER lub SLAVE, ♦ sprawdź status DMA i w razie potrzeby go włącz lub wyłącz, ♦ dla systemów rodziny NT koniecznie zainstaluj poprawki (dla MS Windows 2000 najnowszy to SP2, a dla MS Windows XP wersja SP1— w chwili wydania książki powinna już być dostępna polska wersja), ♦ jeżeli przetaktowałeś swój procesor, a co za tym idzie również kontrolery i magistrale, wróć do nominalnych ustawień, gdyż może to powodować błędy przy zapisie, ♦ sprawdź w Menedżerze urządzeń, czy wszystkie nie masz jakiś konfliktów sprzętowych, ♦ spróbuj testowo zmienić oprogramowanie używane do zapisu, ♦ zmień płyty, na których zapisujesz na inne, ♦ zredukuj prędkość zapisu i wykonaj test zapisu. Jeżeli po wykonaniu wszystkich czynności, jakie opisałem w tym rozdziale, nadal pecet nie chce zapisywać poprawnie płyt CD, udaj się na grupę dyskusyjną po pomoc. Odpowiednie grupy dla problemów tego typu to: • •

serwer news.tpi.pl —> pl.comp.pecet serwer news.cdrinfo.pl —> cdrinfo.cdr

Oczywiście zawsze możesz skontaktować się ze mną i ja również postaram ci się pomóc w miarę swoje wiedzy i umiejętności.

Rozdział 2. ♦ Jak to wszystko podłącznyć ...

31

Prawa zwykłego użytkownika do zapisu CD w Nero — system Windows 2000/XP Na koniec tego rozdziału postanowiłem opisać problem, który niemal codziennie wraca na grupy dyskusyjne, a chodzi o brak dostępu do nagrywarki w systemie MS Windows 2000 dla zwykłych użytkowników. Użytkownik bez prawa administratora systemu mógł jedynie tworzyć obraz płyty, co nie wszystkim wystarczało. Problem ten wynika z faktu, iż programiści Nero uznali, że jedynie administrator systemu ma odpowiednie uprawienia, by nagrywać płyty CD, a narzędzie dostępne w pierwszych wersjach programu, którego celem było nadawanie uprawnień innych użytkownikom systemu nie działało. Rysunek 2.11. Użytkownik bez praw administratora w Windows 2000 może jedynie tworzyć obraz płyty i nie ma prawa do zapisu

Oczywiście jeżeli pracujemy na komputerze jako jedyni i logujemy się na konto z prawami administratora, to problem ten nas nie dotyczy. Jednak wielu wybrało system MS Windows 2000, by zapanować nad samowolą innych użytkowników, którzy nie zawsze są świadomi swoich czynów ☺. Mam nadzieje, że opis, jaki zaraz przeczytacie, pozwoli na rozwiązanie wszystkich bolączek z uprawnieniami do nagrywania pod W2K. 1.

Pierwszą czynnością, jaką musimy wykonać, jest instalacja sterownika ASPI, którą dokładnie opisałem na początku rozdziału drugiego.

2.

Następnie zmieniamy nazwę pliku WNASPI32.DLL na inną np. WNASPI32.DLL.BAK. Plik ten domyślnie znajduje się w katalogu dysk:\Program Files\Ahead\Nero.

3.

Ostatnią czynnością, jaką musimy wykonać jest edycja rejestru systemu MS Windows. W tym celu klikamy przycisk Start i wybieramy opcję Uruchom wpisujemy regedit i klikamy OK. W rejestrach musimy odszukać następujący wpis:

HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\CurrentControlSet\Services\Aspi32\Parameters

4.

Usuwamy klucz o nazwie ExcludeMiniports i restartujemy komputer.

Może się zdarzyć, że zamiast słowa ASPI32 w nazwie gałęzi wystąpi inna dzie ona zawierała ASPI w ciągu znaków.

nazwa, jednak zawsze bę-

Zanim wytniesz dowolny klucz z rejestru, wykonaj jego kopię przy wykorzystaniu opcji Rejestr/Eksportuj plik rejestru. Opcja ta pozwala na wykonanie kopii bezpieczeństwa całego rejestru lub zaznaczonej gałęzi. Dzięki temu, w razie problemów, będziesz mógł przywrócić szybko i bezboleśnie poprzednią konfigurację.

5.

Po zalogowaniu się na inne dowolne konto bez praw Administratora uruchamiany Nero i wchodzimy do menu Nagrywarka | Wybór Nagrywarki, a następnie wybieramy naszą nagrywarkę i całość zatwierdzamy za pomocą przycisku OK.

Rysunek 2.12. Po wykonaniu opisanych zmian mamy dostępną na liście nagrywarkę i możemy nagrywać do woli

Od teraz każdy użytkownik komputera będzie miał prawa do zapisu danych na płycie CD. Niestety wadą tego rozwiązania jest fakt, że nie będziemy wstanie komuś zabronić nagrywania płyty na naszym komputerze.

Rozdział 3. Nareszcie nagrywamy Po przeczytaniu pierwszych dwóch rozdziałów nareszcie możemy zabrać się do nagrywania, ponieważ posiadamy odpowiednią wiedzę teoretyczną, a nasz komputer powinien być stabilną maszyną wspierającą nasze poczynania. Na następnych stronach opiszę podstawy nagrywania płyt CD. Po ich przeczytaniu będziecie umieli nagrywać płyty z danymi, muzyką, a wykonanie kopii innej płyty nie będzie stanowiło większego problemu. Postanowiłem opisać wszystkie czynność kilka razy, ale przy użyciu różnych narzędzi, dzięki czemu, mam nadzieje, będą one znacznie ciekawsze dla szerszego grona użytkowników.

Nagrywamy płytę z danymi Jak się to robi w Nero? Na pierwszy „ogień” weźmy Nero Burning Rom, w którym zapis płyty z danymi jest stosunkowo prosty i intuicyjny. Rozmyślnie pomijam tworzenie kompilacji przy wykorzystaniu kreatora, gdyż uważam, że znacznie prościej stworzyć własny krążek w oparciu o poniższy opis. W zależności pod posiadanej wersji Nero polskie nazwy niektórych opcji lub zakładek mogą się nieco różnić. Niestety kolejne tłumaczenia sprawiają wrażenie niespójnych, ale mimo to, wielu bardzo ułatwiają obsługę programu.

Bezpośrednio po uruchomieniu Nero naszym oczom ukarze się widok podobny do tego z rysunku 3.1. Jeżeli nastąpi automatycznie uruchomienie kreatora, to musimy go wyłączyć. Rysunek 3.1. Nero tuż po uruchomieniu

Okno dialogowe widoczne na rysunku 3.1 wymaga od nas podjęcia decyzji o rodzaju płyty, jaką chcemy nagrać. Płyta z danymi to opcja CD-ROM (ISO) i taką zaznaczamy. Jak możemy zauważyć, wybrana kompilacja ma kilka zakładek odpowiadających za właściwości naszej płyty.

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy Multisesja

33

Zakładka widoczna na obrazku powyżej nosi nazwę Multisesja. W oknie tej zakładki określamy, czy chcemy nagrać naszą płytę w jednym z trzech trybów: ♦ Pojedyncza sesja — płyta zostanie nagrana w całości, a następnie zamknięta, co uniemożliwi w przyszłości zapis innych danych. Dzięki tej opcji będziemy mogli skorzystać z trybu DAO oraz overburning. ♦ Rozpocznij multisesyjny CD — płyta zostanie zapisana w trybie wielosesyjnym, a w przyszłości będzie możliwie dodanie nowych danych. Opcja ta jest szczególnie przydatna wtedy, kiedy do zapisu mamy niewielką ilość danych, a w przyszłości będziemy chcieli do naszej płyty dodać następne pliki. Używanie trybu zapisu wielosesyjnego wiąże się z utratą ok. 13 MB na każdą zaczętą sesję, dlatego też nie warto jej stosować dla małych porcji danych. Zapis w tym trybie wyklucza użycie trybu DAO oraz overburning. ♦ Kontynuuj multisesyjny CD — dzięki tej opcji możemy do płyty zapisanej w trybie wielosesyjnym dodać kolejną sesję. Dodając kolejną sesję mamy możliwość zmiany plików w poprzedniej kompilacji, usunięcia plików z płyty lub też dodania nowych elementów. Należy pamiętać, że usunięcie danych z płyty nie powoduje ich fizycznego skasowania i nie jest równoznacznie z odzyskaniem miejsca. Zabieg ten polega tylko na zapisaniu nowego TOC, niezawierającego niechcianych plików. Przypominam, że TOC spełnia rolę spisu treści zawartości płyty CD. Jest on aktualizowany przy każdym zapisie płyty. TOC znajduje się w obszarze Lead-In każdej płyty CD.

Opcje ISO Kolejna zakładka Opcje ISO odpowiada za format zapisu danych na płycie. Rysunek 3.2. Okno nowej kompilacji CD-ROM (ISO) — zakładka Opcje ISO

Zapis danych na płycie CD nie jest sprawa indywidualną każdego producenta oprogramowania i wymaga standaryzacji, dlatego też powstał standard ISO9660, regulujący metody zapisu na dysku. Określa on trzy poziomy zapisu danych.

Level I Pierwszy poziom ISO wymusza: •

nazwa plików nie może być dłuższa niż 8 znaków,

•

nazwa rozszerzenia plików nie może być dłuższa niż 3 znaki,

•

nazwa katalogu nie może mieć więcej niż 8 znaków,

•

zagłębienie drzewa katalogów nie może być głębsze niż osiem poziomów,

•

pliki muszą być zapisywane jako ciąg bajtów następujących po sobie.

Level II Drugi poziom ISO wymusza: •

zapis niepodzielnych plików tzn., że pliki muszą być zapisywane jako ciąg bajtów następujących po sobie,

•

nazwa pliku może mieć maksymalnie 31 znaków.

34

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Level III Trzeci poziom ISO wymusza brak jakichkolwiek ograniczeń.

Jak widzimy, Nero pozwala na zapis płyt przy wykorzystaniu jednego z dwóch dostępnych poziomów.

Pominięcie ograniczeń ISO Autorzy programu umieszczając sekcję Pominięcie ograniczeń ISO dali nam możliwość pominięcia ograniczeń narzuconych przez standard ISO9660. Dzięki temu możemy zignorować: ♦ ograniczenie do ośmiu poziomów głębokości katalogów, ♦ ograniczenie 255 znaków ścieżki.

Joliet Kolejnym ważnym elementem opisywanej zakładki jest sekcja Joliet. Opcja te jest rozszerzeniem standardu ISO9660, opracowanym przez firmę Microsoft. Rozszerzenie to pozwala na nagranie plików posiadających długie nazwy plików (wprowadzono je w MS Windows 95). Dodatkowo Joliet pozwala stosować do nazewnictwa zestaw znaków Unicode. Maksymalna długość nazw plików może wynosić 64 znaki, wliczając w to spacje. Równolegle tworzona jest skrócona nazwa pliku możliwa do odczytania np. pod DOS.

Opcje płyty CD Zakładka Opcje płyty CD pozwala nam na opisanie naszej płyty. Odpowiednie pola dają nam możliwość określenia etykiety dysku, która będzie widoczna np. w Eksploratorze Windows, wydawcy, osoby przygotowującej kompilację, aplikacji, jaka została użyta do stworzenia dysku oraz wielu innych. Informacje te zostaną zapisane na dysku razem z danymi, a opis płyty może być wykonany zgodnie z założeniami ISO9660 lub Joliet. Rysunek 3.3. Okno nowej kompilacji CD-ROM (ISO) — zakładka Opcję płyty CD

Daty Zapisując dane na płytę CD możemy mieć kontrolę nad datą zapisywanych plików poprzez zakładkę Daty. Rysunek 3.4. Okno nowej kompilacji CD-ROM (ISO) — zakładka Daty

Dostępne opcje to data utworzenia płyty, modyfikacji, odczytu CD do daty oraz ważności płyty. O ile pierwszych dwóch opcji nie muszę nikomu tłumaczyć, to trzecia oraz czwarta wymagają kilku zdań komentarza.

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy

35

Odczyt CD, data ważności Odczyt CD do daty oraz Data ważności CD zostały wprowadzone niejako na zapas i jak na razie nie działają. Założenia towarzyszące powstaniu tych funkcji były bardzo chwalebne i miały na celu danie możliwości tworzenia płyty CD o określonym terminie przydatności do użycia. Wyobraźmy sobie firmę, która udostępnia swoje programy do trzydziestodniowych testów. Wystarczy, że przygotuje ona płytę, która przestanie działać po upływie wyznaczonego czasu. Innym przykładem może być sprzedaż książki w postaci elektronicznej. Zamawiamy pozycję i chcemy ją mieć w swoje kolekcji przez rok czasu i na tyle wykupiliśmy abonament. Obie możliwości z założenia miały pozwolić małym firmom na stworzenie bezpiecznej platformy do rozpowszechniania produktów. Niestety, jak już wspomniałem, opcje te nie działają, gdyż wymagane jest odpowiednie wsparcie ze strony systemu operacyjnego. Oczywiście zabezpieczenie to nie jest idealnym i pozwala na skopiowanie takiej płyty, oszukanie poprzez zmianę daty systemowej, etc.

Daty plików Sekcja o nazwie Daty plików umożliwia kontrolowanie daty zapisywanych plików i folderów na płycie. Podczas procesu nagrywania program automatycznie modyfikuje daty według jednego z kryteriów.

Użyj daty i czasu pliku oryginalnego Domyślna opcja Użyj daty i czasu pliku oryginalnego pozostawia nagrywane pliki bez zmiany. Natomiast, jeżeli chcemy, by wszystkie pliki miały dokładnie ten sam czas powstanie to przydatna może okazać się opcja o nazwie Użyj aktualnej daty i czasu. Ostania wartość o nazwie Użyj tej daty pozwala nam na ręczne zdefiniowanie dowolnej daty i czasu powstania pliku. Wszystkich modyfikacji dokonujemy za pomocą przycisku Ustaw znajdującego się w sąsiedztwie opisanych opcji. Kliknięcie tego przycisku otwiera nowe okno, w którym mamy możliwość modyfikacji daty oraz czasu. Rysunek 3.5. Okno zmiany daty i czasu

Inne Kolejna zakłada o nazwie Inne jest dostępna dopiero po kliknięciu jednej ze strzałek zaznaczonych na rysunku 3.6 i zawiera ona opcje związane z buforowaniem plików. Domyślnie ustawione wartości powinny nam wystarczyć do zapisu płyty CD. Rysunek 3.6. Okno nowej kompilacji CD-ROM(ISO) — zakładka Inne

Zapis CD Ostania zakładka o nazwie Zapis CD będzie nam niezmiennie towarzyszyła przy wszystkich typach płyty, jakie możemy wykonać za pomocą Nero.

36

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 3.7. Okno nowej kompilacji CD-ROM(ISO) — zakładka Zapis CD

Sekcja o nazwie Działanie zawiera cztery opcje określające zasadę działania programu. Dokładniej rzecz ujmując, chodzi o to, że każda z tych opcji odpowiada za wykonanie jakieś czynności przez nagrywarkę podczas zapisu płyty CD.

Maksymalna prędkość zapisu CD Pierwsza z opcji o nazwie Określ maksymalną prędkość zapisu CD przeprowadza test wydajności komputera przed przystąpieniem do zapisu danych na krążku. Dobre strony objawiają się, gdy chcemy przetestować wydajność naszego komputera np. po reinstalacji systemu.

Symulacja zapisu Dzięki funkcji Przeprowadź symulację zapisu mamy pewność, że nie spotka nas żadna niemiła niespodzianka przy nagrywaniu. Opcja ta wymusza na nagrywarce przeprowadzenie dokładnej symulacji zapisu i dopiero po jej pozytywnym zakończeniu nastąpi właściwy zapis danych na płycie. Niestety symulacja zapisu wiąże się z dwukrotnym zwiększeniem czasu wymaganego do nagrania płyty CD. Osobiście na swoim sprzęcie nie stosuje symulacji zapisu, gdyż jestem pewien jego stabilności i wydajności niemal w 100%. Jedynym zagrożeniem, jakie może mnie spotkać, to wyłączenie prądu a, że nie posiadam UPSa, wiąże się to z utratą płyty CD. Pragnę podkreślić, że nagrywarka, jakiej używam na co dzień, nie posiada żadnych rozwiązań zabezpieczających proces nagrywania (np. BurnProof). Już słyszę pytanie, jak to możliwe, że mój komputer jest taki stabilny i się nie wiesza. Dlatego spieszę z wyjaśnieniami. Po pierwsze, kupując komputer, dobierałem każdy element osobiście bazując na swoim doświadczeniu i oraz wiedzy specjalistów z firmy SPAT PLUS — http://www.spat.pl. Dzięki temu sprzęt, jaki znajduje się w moim komputerze współdziała ze sobą bez żadnych konfliktów. Kolejną istotną sprawą jest fakt, że z komputera korzystam sam i nikt mi niczego nie poprawia w systemie. Ostatnią bardzo ważną sprawą jest oprogramowanie, jakiego używam. Osobiście nie jestem zwolennikiem firmy Microsoft, ale patrząc na moje MS Windows 2000 Professional nie mogę zarzucić programistą, że system ten jest niestabilny. Powiem więcej, na moim komputerze niebieskie ekrany są zjawiskiem tak rzadkim, że nie jestem wstanie sobie przypomnieć, kiedy po raz ostatni miałem okazję go oglądać ☺. Oczywiście sama stabilność systemu to nie wszystko i pozostaje nam jeszcze bezpieczeństwo oraz funkcjonalność niektórych rozwiązań. Na szczęście i z tym radzę sobie całkiem nieźle. Na koniec dodam, że wszystkie moje doświadczenia w walce z systemem zdobyłem cierpliwie studiując zawartość stron internetowych. Wróćmy jednak do naszego okna nowej kompilacji, które jest widoczne na rysunku 3.7. Kolejna opcja o nazwie Zapis CD nakazuje nagrywarce dokonać zapisu na płycie CD. Natomiast ostania opcja Zamknij CD jest odpowiedzialna za proces „zamykania” płyty. Oczywiście wszystkie opcje wchodzące w skład sekcji Działanie możemy stosować w dowolnym układzie. Innymi słowy możemy przeprowadzić tylko symulację zapisu płyty lub dokonać analizy maksymalnej prędkości zapisy i nagrać płytę bez jej zamknięcia.

Prędkość zapisu Opcja o nazwie Prędkość zapisu pozwala regulować szybkość, z jaką zostanie nagrana płyta CD. Na liście znajdują się wszystkie prędkości zapisu wspierane przez nagrywarkę. Oczywiście w zależności od stosowanej płyty (CD-R lub CD-RW) zawartość tej listy będzie się zmieniała. Metoda zapisu płyty odpowiada za ustawienia tryby zapisu danych na krążku. Do wyboru mamy dwa tryby: TAO (track at once) oraz DAO (disk at once).

Tryb DAO Tryb DAO pozwala nam na nagranie płyty bez wyłączenia lasera. Cała płyta zostanie nagrana za jednym razem i nie będziemy mieli możliwości dodania nowych danych w przyszłości. Tak przygotowana płyta może być wzorcem do wykonania większej ilości płyt w tłoczni. Jednym słowem tworząc płytę jednosesyjną używamy DAO.

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy

37

Tryb TAO Zapis w trybie TAO umożliwia nagranie ścieżki w każdym dostępnym formacie. Minimalna długość ścieżki musi wynosić 300 bloków (4 sekundy), co odpowiada około 700 KB. Nagrywarka zapisująca w trybie TAO wyłącza promień lasera po zapisaniu każdej ścieżki. Zgodnie z zaleceniami specyfikacjami na płycie CD można umieścić maksymalnie 99 ścieżek. Taka forma zapisu powoduje powstawanie przerw pomiędzy zapisywanymi sesjami, co nie jest wskazane przy nagrywaniu płyty z muzyką.

Liczba kopii Nowe wersje Nero pozwalają na określenie, ile kopii danej płyty chcemy nagrać. Wystarczy, że w polu o nazwie Ilość kopii wpiszemy odpowiednią wartość, a program będzie domagał się od nas jedynie zmiany nośnika w napędzie. Nowością jest również obsługa wielu nagrywarek wprowadzona w Nero poczynając od wersji 5.

Użycie wielu nagrywarek Po zaznaczeniu opcji Użyj wielu nagrywarek uzyskamy możliwość określenia, który napęd na zapisywać dane. Oczywiście opcja ta działa jedynie na komputerach wyposażonych w więcej niż jeden napęd CD-RW.

Test antywirusowy przed zapisem Na sam koniec została nam ochrona antywirusowa. W pierwszych rozdziałach wspominałem, że działający w tle program antywirusowy może być przyczyną błędów przy zapisie płyty CD i należy go wyłączyć. Przypadłość te wykorzystali twórcy Nero dodając opcję o nazwie Wykonaj test antywirusowy przez zapisem CD. Wybór tej funkcji uruchamia dodatek antywirusowy dołączony do pakiety Nero i dokonuje skanowania plików składowych kompilacji dzięki czemu mamy pewność, że zapisywane dane są wolne od „robactwa”. Osobiście nie używam tej funkcji gdyż, system na którym pracuję jest pod stałą kontrolą aplikacji antywirusowej, która na bieżąco jest uaktualniana. Osobiście nie jestem przekonany do oprogramowania zabezpieczającego przez wirusami, które nie wymaga aktualizacji, a Nero do takich się zalicza. Dopełnieniem okna Zapisz CD są przyciski znajdujące się po prawej stronie. Pierwszy z nich nosi nazwę Nowy, a po dodaniu plików do kompilacji zostaje zastąpiony przez Nagrywaj. Dwa następne przycisku służą do wycofania się z tworzenia nowej kompilacji (Anuluj) oraz pozwalają na włączenie kreatora tworzenia płyty (kreator). Natomiast ostatni przycisk o nazwie Otwórz pozwala wczytać kompilacje, które zostały przygotowane i zapisane na dysku w celu późniejszego nagrania. Przechowywanie pliku kompilacji ma sens wtedy, gdy będziemy w przyszłości nagrywać te same dane lub gdy zabrakło nam czystych płyt. Natomiast jeżeli nagrywany dane tylko jeden raz, to zapis pliku kompilacji mija się z celem i jest zaśmiecaniem dysku. Przeszliśmy przez wszystkie okna nowe kompilacji płyty CD zawierającej dane i teraz naciskamy przycisk Nowy. Rysunek 3.8. Okno programu Nero — dodajemy pliki do nowej kompilacji

Rysunek 3.8 przedstawia widok, jaki zobaczmy po wybraniu opcji Nowy z okna konfiguracji nowej kompilacji. Główne okno programu jest podzielone na dwie równe połowy, gdzie lewa często to zawartość naszej płyty, a prawa to menedżer plików komputera. Każda z połówek jest dodatkowo rozdzielona jeszcze na dwie równe części w celu segregacji plików i folderów. Lewa cześć zawiera dostępne dyski oraz foldery. Natomiast prawa kolumna prezentuje pliki oraz foldery. Proces przygotowania płyty polega na przeciąganiu za pomocą myszy odpowiednich plików lub katalogów z prawego okna do lewego. Możemy za pomocą myszy oraz klawisza Shift lub Ctrl zaznaczyć więcej plików, a później je przeciągnąć do le-

38

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie wego okna. W przypadku pomyłki, dowolne pliki lub katalogi z lewego okna możemy skasować za pomocą klawisza Del lub prawego przycisku myszy. Na kolejnym rysunku wydać efekt przeciągnięcia danych z prawego do lewego okna. Następnie, klikając prawym przyciskiem myszy napis Nowy, znajdujący się w lewej części, mamy możliwość zmiany tytułu naszej płyty CD. Analizując poprzednie rysunki, a dokładnie ten o numerze 3.3, możemy łatwo dojść do wniosku, że tam również można było dokonać zmiany etykiety naszej płyty.

Rysunek 3.9. Widok nowej kompilacji z dodanymi plikami oraz folderami. Strzałki oznaczają domyślną granicę pojemności płyty 74- oraz 80minutowej.

Dolna część głównego okna programu Nero zawiera podziałkę, na której zostały oznaczone domyślne pojemności płyty 74- i 80-minutowej. Podczas dodawania plików lub folderów na podziałce pojawia się niebieski pasek określający zajętość nowo tworzonej płyty. Śledząc podziałkę, jesteśmy wstanie określić, ile danych możemy jeszcze dodać do zapełnienia płyty. Jeżeli przekroczymy domyślne granice pojemności, to program automatycznie będzie zmieniał kolor paska najpierw na żółty (jeszcze może się zmieścić), a później czerwony (na pewno już nic się nie zmieści). Jeżeli zignorujemy kolory paska, program przy próbie zapisu jeszcze raz nam zakomunikuje, że zapis nie jest możliwy z powodu braku miejsca. Po dodaniu wszystkich danych możemy przystąpić do nagrywania płyty. W tym celu najpierw klikamy lewym przyciskiem myszy w okno zawierające dane przeznaczone do nagrania. Chodzi o to, by okno to stało się aktywne. Następnie klikamy w ikonę oznaczoną kołem na rysunku 3.9. Spowoduje to otwarcie znanego nam okna właściwości kompilacji oraz zakładki Zapis CD. Rysunek 3.10. Porównaj zakładkę Zapis CD z tą na rysunku 3.7 — zauważ różnice

Zakładka nieco się różni w porównaniu do tej, jaką prezentowałem na rysunku 3.7, a zmiany dotyczą przycisku Nagrywaj (poprzednio nazywał się Nowy), przycisku Informacja o nośniku (poprzednio Otwórz) oraz lewej kolumny, która zawiera już tylko ikonę odpowiedzialną za zapis płyty z danymi. Jak wspomniałem, wcześniej opcje wchodzące w skład sekcji Działanie możemy dowolnie grupować i dla mojej płyty włączyłem zapis z zamknięciem płyty poprzedzony symulacją. Nagrywanie płyty rozpocznie się po kliknięciu przycisku Nagrywaj i będzie na bieżąco obrazowane przez nowo otwarte okienko.

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy

39

Rysunek 3.11. Okno monitorujące parametry i postęp zapisu danych na płycie

Na rysunku 3.11 widzimy zawartość okna, jakie pojawiło się po kliknięciu przycisku Nagrywaj. Zostało ono podzielone na kilka sekcji. Pierwsza nosi nazwę Kompilacja i podaje informacje o typie zapisywanej płyty oraz o łącznej objętości zapisywanych danych. Informacje te są podane zarówno w minutach jak i megabajtach. Białe pole umieszczone poniżej na bieżąco wyświetla komunikaty związane za nagrywaniem płyty — jest to tzw. log zapisu. Znajdują się tam wszystkie informacje o tym, co właśnie się dzieje oraz jakie powstały błędy. Przykładowo mój dziennik (log) informuje, kiedy rozpoczęto buforowanie plików, podaje nazwę pliku, który wchodzi w skład kompilacji, a aktualnie jest przeze mnie edytowany, następnie widzimy komunikat i zakończeniu buforowania itd. Kolejna sekcja zawiera dwa paski postępu. Pierwszy z nich graficznie prezentuj stan buforu tworzonego przez program. W moim przypadku jest on zawsze zapełniony w 98%, co jest objawem jak najzupełniej poprawnym. Pasek ten powinien utrzymywać się przez cały czas zapisu możliwe najbliżej wartości 100% i nie może wykonywać gwałtownych skoków wartości w dół. Nagłe spadki i napełnienia pojemności buforu świadczą o problemach ze sprzętem, co w konsekwencji może prowadzić do fiaska całego procesu nagrywania. Drugi pasek z kolei prezentuje postęp zapisu płyty CD. Jeżeli będzie się on zbliżał do wartości 100%, to dopiero wtedy program zacznie opróżniać bufor. Poniżej znajduje się kolejna sekcja informująca o tym, jaki posiadamy sprzęt oraz z jaką prędkością jest dokonywany zapis. Sekcja te zawiera również kolejny pasek, który na bieżąco monitoruje poziomu buforu nagrywarki. W jego przypadku obowiązują dokładnie te same zasady, jak te opisane powyżej. Oczywiście jeżeli nasz napęd jest wyposażony w technologie BurnProof lub podobne, to nagłe wahania poziomu buforu nie są żadnym problemem, gdyż nie stracimy nagrywanej płyty. Jednak radziłbym sprawdzić przyczynę takiego stanu rzeczy (więcej informacji na ten temat zawierał rozdział 2).

Sprawdzanie poprawności zapisu Nowe wersje Nero pozwalają włączyć sprawdzanie poprawności zapisanych danych i służy do tego przełącznik znajdujący się w dolnej części okna o nazwie Sprawdź poprawność zapisanych danych. Proces ten polega na sprawdzeniu zapisanych danych i porównaniu ich z oryginałem. Opcja te jest bardzo wygodna, gdyż daje pewność, że podczas zapisu nie wystąpił żaden błąd i dane będą poprawnie czytane.

Automatyczne wyłączenie komputera po zakończeniu zapisu Ostatnią nowością umieszczoną w tym oknie jest opcja o nazwie Automatycznie wyłączaj komputer po zakończeniu zapisu. Dzięki niej możemy włączyć nagrywanie płyty i iść spać bez obawy o to, że komputer będzie pracował całą noc. Oczywiście sam proces wyłączenia zależy od tego, jaki komputer posiadamy. Jeżeli jest to zestaw ATX, to zostanie on wyłączony zupełnie. Natomiast zestaw AT zatrzyma się na ekranie „Można bezpiecznie wyłączyć komputer”. Po zakończeniu zapisu okno widoczne na rysunku 3.11 nieco się zmieni i będzie podobne do tego, jakie widzimy poniżej.

40

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 3.12. Zapis zakończył się powodzeniem

Okno komunikatów zawiera informacje o poprawnym zakończeniu zapisu oraz weryfikacji danych, a jego zawartość możemy zapisać do pliku (przycisk Zapisz), wydrukować (przycisk Drukuj) lub usunąć (przycisk Odrzuć). Zamknięcie okna przy domyślnej konfiguracji programu wiąże się z wysunięciem tacy napędu z nagraną płytą. W razie problemów dziennik procesu nagrywania jest cennym źródłem informacji o zaistniałych nieprawidłowościach, dlatego warto go w takim przypadku zapisać i dokładnie przeanalizować.

Co na to CDRWin? Oczywiście na oprogramowaniu Nero świat cyfrowego zapisu danych się nie kończy i teraz zajmiemy się nagrywaniem płyty z danymi za pomocą programu o nazwie CDRWin. Proces ten przebiega nieco inaczej, a wynika to z zupełnie odmiennego interfejsu samego programu. Dla początkujących użytkowników nagrywarki program może wydać się nieprzyjazny i dość trudny w obsłudze, ale mam nadzieję, że po przeczytaniu poniższego opisu większość z was polubi to potężne narzędzie. Rysunek 3.13. Główne okno programu CDRWin

Bezpośrednio po uruchomieniu programu naszym oczom ukaże się okno podobne do tego z rysunku 3.13. Na pierwszy rzut oka okno to jest mało czytelne i łatwo możemy dość do wniosku, że nie bardzo wiadomo, co dalej. W celu utworzeniu płyty CD zawierającej dane klikamy ikonę oznaczoną za pomocą strzałki. Jest to czwarta ikona licząc od lewej strony w górnym rzędzie. Wykonanie tej czynności zaowocuje otwarciem nowego okna, które jest widocznej na kolejnym rysunku. Rysunek 3.14. Okno Narzędzia i Zapis Plików pozwala nam na tworzenie własnej płyty z danymi

Również to okienko jest dość skomplikowane, ale mam nadzieję, że jakoś uda nam się nagrać pierwszą płytę z danymi.

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy Wybór rodzaju operacji wykonywanej na plikach

41

W górnej części znajduje się opcja o nazwie Operacja na plikach i służy ona do określania zadania, jakie ma zostać wykonane. Rysunek 3.15. Do utworzenia własnej płyty CD w polu Operacje na plikach musimy ustawić opcję Nagraj katalogi/pliki od razu na dysk („w locie”) jako ISO9660

Do nagrania własnej płyty CD będziemy musieli wybrać w polu Operacje na plikach opcję o nazwie Nagraj katalogi/pliki od razu na dysk („w locie”) jako ISO9660. Dzięki temu program będzie od razu kopiował wybrane pliki lub foldery na płytę CD. Oczywiście istnieje szereg innych opcji, których zasadę działanie omówię nieco później.

Lista plików Kolejnym korkiem, jaki musimy wykonać jest wskazanie plików, które mają się znaleźć w na tworzonej właśnie płycie CD. Robi się to przy wykorzystaniu opcji zgrupowanych w sekcji Lista plików. Rysunek 3.16. Dodajemy pliki do kompilacji tworzonej za pomocą CDRWin

Za pomocą zaznaczonych na rysunku przycisków (numer 1) o nazwie Plik lub Katalog możemy dodać do kompilacji odpowiednie dane. Kliknięcie jednego z tych przycisków spowoduje otwarcie nowego okna, za pomocą którego możemy odszukać i wskazać materiał przeznaczony do nagrania. Nie zależnie od tego, czy będzie to plik czy też folder, to jego nazwa znajdzie się w polu o nazwie Katalog lub plik. Dopiero po kliknięciu przycisku Dodaj dane te znajdą się na liście. Niestety metoda ta ma spore wady, gdyż wymusza na nas ręczne dodawanie wszystkich plików lub folderów po kolei, co jest dość praco- i czasochłonnym zajęciem. Oczywiście istnieje również rozwiązanie alternatywne pozwalające dodawać pliki przy wykorzystaniu metody „przeciągnij i upuść”. By z niego skorzystać, musimy otworzyć Eksploratora Windows i w nim odszukać odpowiednie foldery lub pliki, a następnie przeciągnąć je do okna zawierającego listę danych do nagrania. Niestety to jeszcze nie wszystko i nie możemy w tym momencie kliknąć przycisku Start w celu nagrania płyty CD, ponieważ dane zostaną nagrane w sposób niezbyt satysfakcjonujący dla nas. Dokładniej mówiąc CDRWin przy domyślnych ustawieniach dokona zapisu przy zachowaniu ścieżek dostępu z naszego komputera. Przykładowo do kompilacji dodajemy folder o nazwie Bartek, który znajduje się w innym katalogu Test na dysku C:\. Jeżeli nie zmienimy domyślnych ustawień, to na płytę zostanie nagrany taki układ folderów; \Test\Bartek. Niestety jest to nie do przyjęcia, gdyż chcieliśmy na naszej płycie posiadać dane zapisane bezpośrednio w katalogu \Bartek. By to zmienić musimy wyłączyć opcję o nazwie Pełne ścieżki dostępu znajdującą się w sekcji Lista plików. Przy okazji warto uaktywnić sąsiednią opcję o nazwie Długie nazwy (Joliet) w celu zachowania długich nazw plików na nagranej płycie CD. Status wszystkich opcji z tej sekcji jest widoczny na rysunku 3.16 i musicie u siebie doprowadzić je do podobnego stanu.

42

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 3.17. Dolna część okna Narzędzia i Zapis Plików

Obraz Typu ISO9660 Dolna część okna, w którym pracujemy zawiera kilka przydatnych opcji wartych kilku słów. Sekcja o nazwie Obraz Typu ISO9660 gromadzi opcje związane ze zgodnością danej płyty ze standardem ISO9660. Jeżeli uaktywnimy funkcję sprawdzania zagnieżdżeń, to program dokona analizy poziomów zagnieżdżenia folderów. Przypomnę, że zgodnie ze specyfikacją drzewo folderów nie może być głębsze niż osiem poziomów. Kolejna opcja pozwala wyłączyć zgodność płyty z systemem MS DOS, co jest kolejnym odstępstwem od standardu ISO9660. W efekcie czego, nie zostaną utworzone wpisy z krótkimi nazwami plików w TOC płyty.

Opcje nagrywania Sekcja o nazwie Opcje nagrywania pozwala ustawić napęd, z jakiego chcemy korzystać podczas nagrywania danych oraz prędkość zapisu. Kolejne opcje odpowiadają za zamykanie oraz tworzenie nowej sesji (następne rozdziały zawierają opis sesji) oraz wykonanie testu.

Typ dysku, typ ścieżki Dzięki opcjom Typ dysku i Typ ścieżki możemy określić, jaką płytę chcemy nagrać oraz to, w jakim trybie zostanie przeprowadzony proces zapisu. Dostępne typy pogrywają się z opcjami, jakie występowały w Nero, dlatego wszystkim, którzy nie pamiętają, pokrótce przypomnę znaczenie tych pojęć.

Mode 1 Pierwszy typ ścieżki wymusza: ♦ nazwa plików nie może być dłuższa niż 8 znaków, ♦ nazwa rozszerzenia plików nie może być dłuższa niż 3 znaki, ♦ nazwa katalogu nie może mieć więcej niż 8 znaków, ♦ zagłębienie drzewa katalogów nie może być głębsze niż osiem poziomów, ♦ pliki muszą być zapisywane jako ciąg bajtów następujących po sobie.

Mode 2 Drugi typ ścieżki wymusza: ♦ zapis niepodzielnych plików, tzn. że pliki muszą być zapisywane jako ciąg bajtów następujących po sobie, ♦ nazwa pliku może mieć maksymalnie 31 znaków. Dopiero po doprowadzeniu opcji do staniu widocznego na rysunku 3.17 możemy kliknąć przycisk Start, co spowoduje otwarcie nowego okna komunikatu. Rysunek 3.18. Okno podsumowania kompilacji

Właściwie zawartość okna nie ma większego znaczenia i możemy kliknąć przycisk Kontynuuj, ale proponuje, by zwrócić uwagę na to, jakie informacje się tam znajdują. Podsumowanie zawiera dane o liczbie utworzonych folderów i plików oraz podaje zagnieżdżenie katalogów. Dodatkowo znajdziemy tam informacje o tym, ile miejsca zajmuje cała kompilacja i ile miejsca na płycie CD potrzebujemy, by dokonać zapisu. Poprawnie przeprowadzony proces zapisu kończy się odpowiednim komunikatem. W odróżnieniu od Nero w tym przypadku nie nastąpi automatyczne wysunięcie tacki napędu z nagraną płytą CD.

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy

43

Przygotowanie płyty z danymi za pomocą CDRWin nie należy do najłatwiejszych, ale jest możliwe, i przy odrobinie cierpliwości każdy czytelnik tej książki sobie z tym zagadnieniem powinien poradzić. Oczywiście pozostaje pytanie po, co się tak męczyć, skoro są inne programy, za pomocą których wykonanie tych czynności jest znacznie prostsze. Nie będę starał się na nie odpowiedzieć, gdyż jedne osoby używają komputera w celu wykonania konkretnego zadania, a inne nagrywają płyty dla sztuki i chętnie pobawią się CDRWinem.

WinOnCD 5 PE — skuteczna alternatywa Jeżeli jesteś czytelnikiem, któremu nie przypadły do gustu dwa opisane programy, to właśnie dla Ciebie postanowiłem zamieścić trzeci opis. Niejako opisy WinOnCD zostały dodane za namową mojego redaktora prowadzącego, który uznał, że książka dużo zyska na swej atrakcyjności, a czytelnicy dostaną publikację, która kompleksowo omawia zapis płyty CD. Jako że przedstawiona argumentacja jest słuszna, wszystkie opisy będą dotyczyły trzech programów.

Dane Pora zabrać się za nagrywania płyty za pomocą WinOnCD w tym celu po uruchomieniu programu w oknie widocznym na poniższym rysunku zaznaczamy opcję o nazwie CD-ROM ISO9660/Joliet znajdującą się w zakładce Dane. Rysunek 3.19. Okno wyboru nowego projektu w WinOnCD 5 PE

Oczywiście w przyszłości z prezentowanego okna będziemy jeszcze korzystać przy zapisie innych rodzajów płyt CD. Na razie jednak skupmy się na płycie z danymi. Zatwierdzenie naszego wybory spowoduje otwarcie głównego okna programu, w którym możemy dopiero dodać dane do kompilacji. Rysunek 3.20. Główne okno programu WinOnCD

Okno widoczne na rysunku 3.20 składa się z dwóch głównych części i zostało wyraźnie podzielone w poziomie. Dodatkowo każda z części zawiera dwie kolumny. Lewa rubryka wyświetla listę napędów (tylko górna część) oraz folderów natomiast w prawej widzimy pliki oraz foldery (tylko w górnej części). Dodawanie danych do kompilacji ogranicza się jedynie do przeciągania plików lub folderów z górnego okna do dolnego. Program automatycznie sortuje widok i w lewej części wyświetla same foldery natomiast w prawej pliki. Podczas dodawania danych warto śledzić dolny pasek głównego okna gdzie umieszczono pasek zajętości płyty CD. Dane są prezentowane w sposób graficzny za pomocą paska oraz liczbowy (megabajty oraz minuty).

Zmiana etykiety płyty CD Zmiana etykiety nagrywanej płyty CD jest możliwa po kliknięciu ikony Properties (błąd w tłumaczeniu, powinno być „Właściwości”). W nowo otwartym oknie musimy przejść do zakładki o nazwie Joliet Volume Descriptor.

44

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 3.21. Podpisujemy płytę

W polu, które oznaczyłem na rysunku 3.21, wpisujemy tytuł naszej płyty, a następnie możemy kliknąć przycisk o nazwie Kopiuj do ISO Volume Descriptor w celu nadania tego samego tytułu dla drugiej wersji TOC używanej przez systemy niepotrafiące obsłużyć rozszerzenia Joliet. Pozostałe pola pozwalają na określenie wydawcy płyty, praw autorskich, etc. Ciekawym pomysłem jest możliwość nagrania na płycie plików zawierających informacje o prawach autorskich, bibliografii oraz streszczenie zawartości. Dane te są umieszczone w TOC płyty. Pozostałe zakładki służą włączania zgodności z ISO9660 (opcja Sprawdzanie), określania zachowania w przypadku zapisu płyty wielosesyjnej (zakładka Multisesja)oraz tworzenia pliku autorun.inf (Autorun) o którym napiszę nieco później.

Zapis płyty Po dodaniu plików do kompilacji możemy przejść do okna odpowiedzialnego za zapis płyty w tym celu klikamy przycisk Nagrywanie umieszczony na końcu linii podziału okna na dwie części. Rysunek 3.22. Okno po kliknięciu przycisku Nagrywaj. Zmianie uległa dolna część

Typ zapisu Po wybraniu opcji Nagrywaj zmianie uległa dolna część okna programu. Znajdują się tam wszystkie opcje niezbędne do zapisania uprzednio przygotowanej kompilacji na płycie CD. Pierwsza sekcja o nazwie Typ zapisu pozwala na określenia rodzaju tworzonej płyty. Do wyboru mamy dwie możliwości: •

dysk multisesyjny,

•

dysk zamknięty — jednosesyjny.

Płyty multisesyjne omówię nieco później, dlatego teraz wybieramy opcję Zamknij CD.

Test zapisu Kolejna sekcja o nazwie Test zapisu/Zapis daje na możliwość wybrania jednej z trzech możliwości pracy napędu. Pierwsza wartość o nazwie Symulacja zapisu przeprowadzi jedynie test zapisu, co jest bardzo przydatne przy nagrywaniu pierwszej płyty na nowym sprzęcie lub po reinstalacji systemu. Dzięki temu będziemy mogli sprawdzić stabilność pracy bez obawy o utratę czystej płyty CD. Drugi wariant pozwala na przeprowadzenie symulacji zapisu oraz właściwego zapisu. Wybór tej

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy

45

opcji wiąże się z podwojeniem czasu wymaganego do nagrania płyty, ponieważ program najpierw symuluje zapis i dopiero po jego pozytywnym zakończeniu, rozpoczyna nagrywanie. Ostatnia opcja o nazwie Zapis pozwala rozpocząć nagrywanie bez uprzedniej symulacji. Wybór sposobu nagrywania jest sprawą indywidualną każdej osoby i nie będę nikomu sugerował żadnej z dostępnych opcji. Jeżeli chodzi o moje upodobania, raczej nigdy nie wykonuje symulacji, bo jest to strata czasu ☺.

Wybór urządzenia zapisującego Ostania grupa opcji o nazwie Nagrywarka odpowiada za wybór napędu, na którym będziemy nagrywać oraz pozwala na określenie prędkości zapisu. Dane o dostępnych prędkościach są pobierane ze sterownika napędu. Uzupełnieniem opcji znajdujących się w oknie nagrywania jest pole o nazwie Liczba kopii, w którym możemy określić liczbę kopii płyty, jaką chcemy nagrać. Działanie tej funkcji jest bardzo proste, gdyż ogranicza się do wyświetlenia komunikatu z prośbą o włożenie kolejnej czystej płyty CD.

Nagrywanie płyty Po określeniu wszystkich opcji nagrywania klikamy przycisk Nagraj i naszym oczom ukaże się okno informujące o postępie nagrywania. Rysunek 3.23. Okno postępu zapisu

Pierwszy pasek określa postęp zapisu ścieżki oraz to, która ścieżka jest właśnie nagrywana. Drugi pasek przedstawia postęp zapisu całego krążka. Trzeci i ostatni pasek postępu podaje informacje o stanie buforu. Okno widoczne na rysunku 3.23 zawiera jeszcze intrygujący przycisk o nazwie Nudzisz się. Jest to wodotrysk mający za zadanie uprzyjemnić nam oczekiwanie na nagranie płyty (przy nagrywarkach ×6 to 13 min, ×24 to ok. 4 min.). Rysunek 3.24. Wodotrysk uprzyjemniający oczekiwanie na nagranie płyty CD

Dokładniej mówiąc jest to prosta gra, która polega na przesuwaniu elementów widocznych na ekranie w taki sposób, by kostka oznaczona kluczem znalazła się nad polem z dziurką od klucza. Gramy na czas i do przejścia mamy kilkanaście etapów. Jako że większość płyt nagrywam w czasie wykonywania innych czynności, dodatek ten jest dla mnie zupełnie nieprzydatny, ale na pewno znajdą się osoby, którym to się spodoba.

Automatyczny start płyty z danymi Tematem, który po części wiąże się z zapisem płyt z danymi, jest funkcja automatycznego uruchamiania płyty bezpośrednio po włożeniu jej do napędu. Zagadnienie to już częściowo omawiałem w rozdziale drugim, ale tłumaczyłem, w jaki sposób skonfigurować system, by nie uruchamiał automatycznie płyty. Teraz zajmiemy się tworzeniem płyty, która będzie mogła zostać automatycznie uruchomiona na komputerze, w którym nadal działa ta funkcja. Systemy rodziny Windows 9x/Me/NT/2000 do automatycznego uruchomienia płyty wymagają, by w głównym folderze dysku CD znajdował się plik o nazwie autorun.inf. Jest to plik tekstowy zawierający kilka poleceń. Jeżeli po umieszczeniu płyty w napędzie system wykryje, że poza danymi znajduje się na niej plik autorun.inf, to automatycznie wykona wszystkie polecenia, jakie się w nim znajdują. Utworzenie własnej samostartującej płyty nie jest większym problemem i ogranicza się do przygotowania pliki autorun.inf i dodania go do kompilacji. Plik ten musi zawierać następujące polecenia:

46

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie [AUTORUN] OPEN=\katalog_z_programem\program.exe ICON=ikona.ico

Pierwszy wiersz jest wymagany do poprawnego działania całości i nie podlega żadnym modyfikacjom. W drugim wierszu natomiast modyfikujemy ścieżkę oraz nazwę programu, jaki ma zostać uruchomiony (są to dane od znaku równa się). Ostatni wiesz zawiera ścieżkę dostępu oraz nazwę pliku z ikoną, jaka ma się pojawić np. w oknie Mój komputer po umieszczeniu płyty w napędzie. Jeżeli zapragniemy automatycznie uruchomić dokument (np. HTML), to drugi wiersz musimy nieznacznie zmodyfikować. Poniżej znajduje się przykład całego pliku autorun.inf, który uruchamia stronę WWW znajdującą się na płycie. [AUTORUN] OPEN=start \KatalogStronyWWW\index.html ICON=ikona.ico

Po wpisaniu odpowiednich poleceń plik zapisujemy i wspólnie z ikoną dodajemy do kompilacji, a następnie nagrywamy. Pragnę jeszcze raz przypomnieć, że płyta będzie automatycznie startować jedynie na tych komputerach, w których nie została wyłączona opcja powiadamiana o włożeniu CD. Ciekawe rozwiązanie pomocne przy tworzeniu pliku autorun.inf oferuje WinOnCD 5 PE, który jako jedyny zawiera specjalnego kreatora tworzenia tego pliku. Jeszcze w tym rozdziale znajdziesz krótki opis działania tej funkcji. Wróćmy na chwilę do rysunku 3.21, na którym wśród wielu innych zakładek widać również opcję o nazwie Autorun. Przypomnę, że okno to można włączyć, klikając przycisk o nazwie Properties w oknie kompilacji. Rysunek 3.25. Zakładka Autorun

Po jej otwarciu zaznaczamy opcję o nazwie Utwórz autorun.inf i klikamy przycisk Modyfikuj ustawienia Autorun. Rysunek 3.26. Właściwości Autorun — zakładka Autorun odpowiada za zdefiniowanie programu, który chcemy uruchomić

Pierwsza zakładka w oknie właściwości wymaga od nas zdefiniowania nazwy programu, jaki chcemy automatycznie uruchomić. Wystarczy, że wpiszemy jego nazwę łącznie ze ścieżką dostępu w polu Plik autorun. Drugi wiersz umożliwia zdefiniowanie dodatkowych parametrów dla uruchamianego pliku. Oczywiście w większości przypadków wiersz pozostaje całkowicie pusty.

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy

47

Rysunek 3.27. Właściwości Autorun — zakładka Ikona Autorun odpowiada za zdefiniowanie ikony widocznej np. w oknie Mój komputer dla napędu, w którym znajduje się nasza płyta

Następna zakładka o nazwie Ikona Autorun umożliwia podanie nazwy pliku zawierającego ikonę. Mogą to być pliki typu ico, exe lub dll. Obrazek ten wyświetlany jest w każdym oknie, gdzie widnieje napęd CD-ROM. Po określeniu nazwy oraz ścieżki w oknie podglądu powinny pojawić się dostępne ikony. Wystarczy, że kliknięciem myszy zaznaczymy żądany obrazek. Kolejna zakładka zawiera zestaw kilku okien pomocnych przy tworzeniu dodatkowych opcji menu skóry dla płyty CD. Ze względu na fakt, że opcja ta jest bardzo rzadko stosowana postanowiłem jej nie omawiać a wszystkich zainteresowanych odsyłam do pomocy programu. Ostania zakładka o nazwie Autorun.inf zawiera podgląd gotowego pliku. Rysunek 3.28. Właściwości Autorun — zakładka Autorun.inf wyświetla gotowy tekst, który zostanie umieszczony w pliku

Po kliknięciu przycisku OK plik zostanie dodany do kompilacji i pozostaje nagrać płytę.

Płyta audio Udało nam się już nagrać wspólnie płytę w formacie DAO zawierającą dane. Do nagrywania używaliśmy Nero, WinOnCD oraz CDRWin. Jak na początek, to bardzo dużo i do zwyczajnego nagrywania płyt zupełnie taka wiedza wystarczy. Pora zająć się teraz nagrywaniem płyt w formacie audio. Płyty takie pojawiły się na rynku znacznie szybciej, niż płyty zawierające dane komputerowe, a z czasem zyskały ogromną popularność na całym świecie, wypierając z rynku płyty winylowe (choć zauważamy wielki powrót płyt winylowych, których głównymi odbiorcami są didżeje oraz audiofile). Każdy z nas może za pomocą komputera oraz nagrywarki zapisać swoją płytę audio. Płyta taka, w zależności od długości, może zawierać od 74 do 80 minut muzyki. Nagrywanie dłuższych płyt na razie nie wchodzi w rachubę, ze względu na problem z ich odczytem przez zdecydowaną większość napędów CD-ROM, jak i stacjonarnych odtwarzaczy CD. Format AudioCD jest określamy przez „czerwoną książkę”, która określa właściwości zapisywanych informacji na dysku (16 bitów i 44,1 kHz) oraz rozmiary płyty i sposób, w jaki dane audio są rozmieszczone na nośniku.

AudioCD w Nero Częstą praktyką jest tworzenia składanek zawierających ulubione kawałki wybrane z naszej płytoteki. Krążki takie nagrywamy z wielu powodów np. dlatego, żeby w czasie jazdy samochodem uniknąć ciągłego przekładania płyty w napędzie lub z chęci posiadania płyty zawierającej tylko najlepsze „kawałki” z ostatnich miesięcy. Oczywiście możemy kupić gotową składankę w sklepie, ale raczej wątpię, by ktokolwiek był wstanie idealnie trafić w nasz gust. Dlatego teraz opiszę, w jaki sposób z ulubionych płyt wybrać i zgrać na dysk wybrane utwory w celu późniejszego nagrania na własną płytę AudioCD. Również tym razem skorzystamy z Nero i na początek włączmy opcję o nazwie Nagrywarka/Zapis ścieżki.

48

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 3.29. Zgrywamy ścieżki audio na dysk twardy naszego komputera

Po wybraniu wspomnianej opcji nasz ekran zaleje mała lawina otwierających się okienek. Widok ten uwieczniłem na rysunku 3.29. W oknie o nazwie Wybór napędu musimy wskazać napęd CD, w którym znajduje się nasza oryginalna płyta audio. Z niej będziemy „pobierać” utwory. Po zatwierdzeniu wyboru za pomocą przycisku OK przejdziemy do kolejnego okna widocznego na rysunku 3.30. Rysunek 3.30. Okno bazy danych płyty CD programu Nero

Zawiera ono kilka przycisków, z których przyda nam się na razie tylko jeden. Zaznaczyłem go na rysunku i nosi on nazwę Baza z sieci Internet. Jeżeli nasz komputer w chwili kliknięcia tego przycisku jest podłączony do Internetu to nastąpi automatyczne połączenie z baza CDDB i pobranie informacji o wykonawcy, tytule płyty oraz tytułach poszczególnych kawałków. Oczywiście może się tak zdarzyć, baza nie będzie zawierała informacji na temat naszej płyty, ale to nie jest większym problemem, bo możemy płytę opisać ręcznie przy wykorzystaniu dostępnych opcji widocznych na powyższym rysunku. Po zaznaczeniu odpowiedniej płyty na liście w górnym oknie i kliknięciu przycisku Wybrane płyty możemy przejść do następnego etapu. Jeżeli nie wykrywaliśmy zawartości płyty, to okienko możemy wyłączyć klikając klawisz Anuluj. Wykonanie jednej bądź drugiej czynności spowoduje otwarcie nowego okna, dzięki któremu będziemy mogli zgrać ścieżki na dysk komputera.

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy

49

Rysunek 3.31. Okno zapisu wybranych ścieżek na dysku

Główna część okna widocznego na rysunku 3.31 zawiera listę piosenek z płyty CD. W moim przypadku widać informacje o tytułach piosenek gdyż pobrałem je z bazy danych CDDB. Wystarczy, że na liście za pomocą myszy oraz klawisza Ctrl zaznaczę wybrane utwory, a następnie określę format, do jakiego chce zgrać ścieżki. Służy do tego opcja o nazwie Format pliku na wyjściu i w naszym przypadku powinnyśmy wybrać standard PCM Wav file. Plik wav nie jest poddawany żadnej kompresji, a co za tym idzie ma jakość identyczną jak płyta CD. Następnie sprawdzamy, czy szczegółowe ustawienia dla tego formatu są zgodne z wymogami płyty CD. Do tego celu służy przycisk o nazwie Ustawienia. Nowo otwarte okienko powinno zawierać dane zgodne z tymi, jakie podałem w poniższej tabeli. Tabela 1. Wymagane parametry pliku Wav Częstotliwość próbkowania

44 100

Bity

16

Kanały

Stereo

Za pomocą kolejnej opcji (Metoda tworzenia nazw plików) możemy określić, w jaki sposób zostaną zapisane nazwy ścieżek oraz określić miejsce, gdzie zostaną one umieszczone (opcja Ścieżka). Zanim klikniemy przycisk Start, musimy jeszcze dokonać jednej ważnej korekty i w tym celu wybieramy kursorem myszy Opcje. Czynność tak otworzy dodatkowy fragment okna, w którym koniecznie włączymy funkcję Usuń ciszę w przeciwnym przypadku każdy zgrany kawałek będzie zawierał dwie sekundy ciszy, co może zepsuć naszą składankę. Jeżeli zaczniemy zgrywać ścieżki, warto sprawdzić stan oryginalnej płyty CD i jeżeli będzie ona mocno porysowana, to koniecznie skorzystajmy z opcji o nazwie Prędkość odczytu i ustawmy najniższą z dostępnych wartości. Pozwoli to ograniczyć ilość błędów, jakie mogą powstać przy zgrywaniu danych. Dopiero teraz możemy kliknąć przycisk Start i czekać aż wszystkie pliki znajdą się na dysku. Proces zgrywania ścieżek jest na bieżąco obrazowany przez pasek postępu. Rysunek 3.32. Pasek postępu zapisu ścieżek audio na dysku

Poza informacjami o postępie zgrywania piosenek na dysk okienko widoczne na rysunku 3.32 zawiera jeszcze informacje o prędkości, z jaką przebiega zapis. Proszę się nie sugerować moimi wynikami, ponieważ są one związane z parametrami posiadanego napędu. Przykładowo, na moim napędzie firmy Teac ×40, ścieżki audio mogę zgrywać z prędkościami większymi niż ×30, natomiast nagrywarka z wielkim wysiłkiem osiąga prędkość ×6. Po zgraniu wszystkich piosenek, które chcemy umieścić w naszej składance możemy przystąpić do tworzenia kompilacji audio za pomocą Nero. W tym celu klikamy w ikonę (Nowa kompilacja) znajdującą się na pasku w górnej części głównego okna programu. W nowo otwartym oknie wybieramy kompilację AudioCD i klikamy przycisk Nowy.

50

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 3.33. Wybór kompilacji Audio-CD

Główne okno programu zostanie dopasowane tak, by ułatwiało stworzenie płyty zawierającej muzykę. Rysunek 3.34. Okno kompilacji Audio-CD

W tej chwili wystarczy przeciągnąć uprzednio zgrane piosenki z prawego do lewego okna, w którym możemy dowolnie modyfikować ich kolejność poprzez przytrzymanie klawisza myszy i przesuwanie kursora z „przyklejonym” plikiem w odpowiednie miejsce. Okno z zawartością naszej płyty audio zawiera dodatkowo dwa przyciski, dzięki którym możemy odsłuchać zaznaczone utwory oraz włączyć zaawansowany edytor audio. Ułatwia on zmianę wielu parametrów poszczególnych kawałków. Niestety opisu edytora audio się nie podejmę, gdyż posiadam jedynie pierwszy stopień słuchu muzycznego. Dokładniej mówiąc potrafię rozpoznać, kiedy zaczynają i kończą grać ☺. Dolna część głównego okna Nero zawiera omawiany już wcześniej pasek zajętości płyty jednak tym razem jest on wyskalowany za pomocą minut, dzięki czemu możemy określić, ile czasu pozostało nam do zapełnienia płyty. Również i tym razem musimy brać pod uwagę ograniczenia długości płyt, które wynoszą 74 lub 80 minut. Jeszcze raz pragnę odradzić zapis muzyki na płytach 90- i 99-minutowych, gdyż zdecydowana większość napędów CD-ROM oraz stacjonarnych odtwarzaczy CD nie potrafi czytać takiego nośnika. Zanim nagramy płytę, warto wspomnieć o tym, że każdą ścieżkę widoczną w lewym oknie określają osobne właściwości. Aby je zmienić, wystarczy kliknąć w tytuł utwory prawym przyciskiem myszy i wybrać opcję o nazwie Właściwości. Rysunek 3.35. Okno właściwości ścieżki — zakładka Właściwości ścieżki

Pierwsza zakładka pozwala nam na edycje CD-Textu przypisanego do konkretnego utworu oraz odstępu pomiędzy poszczególnymi piosenkami. Dokładne informacje o tytule piosenki zostały automatycznie umieszczone przez Nero, po tym jak pobrałem je z internetowej bazy CDDB.

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy

51

Funkcja CD-Text pozwala dla każdego utworu przypisać dowolny tekst (np. tytuł piosenki), jednak tylko niektóre nagrywarki potrafią zapisać dodatkowe kody. Podobnie wygląda samo odtwarzanie takiej płyty i tylko napędy ze wsparciem dla CDTextu potrafią odczytać te informacje. Oczywiście taka płyta działa na każdym sprzęcie poprawnie, ale bez odczytu tekstu. Rysunek 3.36. Okno właściwości ścieżki — zakładka Indeksy, granice podziały

Następna zakładka o nazwie Indeksy, granice, podziały pozwala dodać do utworu indeksy oraz wstawić znak podział piosenki, dzięki czemu będziemy mogli przeskoczyć do połowy dłuższego kawałka. Wyobraźmy sobie sytuację, gdy nagraliśmy długi miks wielu piosenek i chcemy na jego podstawie wykonać płytę audio, ale jednocześnie pragniemy mieć możliwość poruszania się po poszczególnych częściach utworu bez jego dzielenia i właśnie wtedy musimy skorzystać z opcji widocznych na rysunku 3.36. Rysunek 3.37. Okno właściwości ścieżki — zakładka Filtry

Nero oferuje zestaw dziewięciu filtrów, pozwalających zmienić różne parametry plików audio. Poniżej zamieszam krótką charakterystykę każdego z nich. ♦ Normalizuj. Pozwala ustawić głośność plików na jednym poziomie. Szczególnie przydatny, gdy nagrywamy składankę, a pliki pochodzą z różnych źródeł i mają inną głośność. Filtr oferuje dwie metody pracy. Pierwsza z nich, RMS ustawia średnią głośność na ustaloną wartość. Metoda Maksimum ustawia głośność do wartości, przy której unika się obcinania. ♦ DeClik. Dzięki tej opcji możemy usuwać szumy i trzaski z pliku, który chcemy nagrać na płytę. Opcja ta jest niezastąpiona, w czasie wykonywania kopii starych płyt winylowych na dysku CD. ♦ Redukcja „syczenia”. Filtr ten redukuje poziom syczenia, które często występuje w plikach audio. ♦ Zwiększ głośność. Za pomocą tego filtru możemy płynnie zwiększać głośność utworu, tak jak to często występuje na płytach przygotowanych przez profesjonalne studia nagrań. ♦ Zmniejsz głośność. Zasada działania identyczna, jak w poprzednim filtrze, z tą różnicą, że w tym przypadku zmniejszamy głośność. Inaczej mówiąc, możemy płynnie wyciszyć utwór. ♦ Poszerzenie stereo. Działa tylko na plikach nagranych w trybie stereo, pozwala uwypuklić lub zredukować efekt stereo w plikach przeznaczonych do nagrania. ♦ Karaoke. Narzędzie pozwalające usunąć z utworu pewne dźwięki na zasadzie porównania obu kanałów stereo i usuwaniu identycznych fragmentów. Dzięki temu zostaje na płycie sama muzyka. ♦ Echo. Dzięki temu filtrowi możemy nasz utwór wzbogacić o efekt echa. ♦ Korektor. Rozbudowany zestaw korektorów dostępnych niemal w każdej wieży. Każdy z dostępnych filtrów pozwala nam na dowolne regulowanie właściwości oraz daje możliwość odsłuchu wyników naszej pracy, zanim całość zostanie zapisana na płycie CD. Ciekawa sytuacja ma miejsce, gdy zaznaczymy dwa pliki i przejdziemy do ich właściwości. Poniżej zamieszczam nieco zmienione okno właściwości.

52

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 3.38. Zmienione okno właściwości dwóch ścieżek audio

Na pierwszy rzut oka widzimy, że nowe okno ma tylko dwie zakładki, które niczym się nie różnią, ale proszę spojrzeć na zaznaczony fragment i porównać to okno z rysunkiem 3.35. Teraz widzimy, że opcja ta była poprzednio nieaktywna. Rozmyślnie wróciłem do tego miejsca, gdyż wykorzystanie funkcji Cross-fade daje ciekawe efekty na utworzonej płycie CD. Dokładniej mówiąc, możemy spowodować, że na płycie CD jeden utwór płynnie przechodzi w następny. Moim zdaniem warto po coś takiego sięgnąć, tworząc składankę na imprezę taneczną, na której przerwa pomiędzy utworem nie zawsze jest wskazana ☺. Po skompletowaniu całej płyty oraz naniesienie niezbędnych poprawek przy wykorzystaniu filtrów czy też efektu cross-fade możemy zająć się zapisem płyty. W tym celu musimy kliknąć ikonę (Zapis CD) znajdującą się na pasku w górnej części okna Nero. Nowo otwarte okno nie będzie dla nas zaskoczeniem, gdyż to właśnie od niego rozpoczynaliśmy tworzenie składanki. Rysunek 3.39. Zapis na CD — zakładka AudioCD

Zestaw opcji widoczny na rysunku 3.39 pozwala na ustawienie CD-Textu dla płyty CD. W tym przypadku powinniśmy umieścić tytuł oraz wykonawcę. Dodatkowo mamy możliwość opisania praw autorskich oraz producenta płyty. Opcją wartą omówienia bez wątpienia jest Obliczaj filtry audio w locie, dzięki której możemy wymusić zapis płyty z zastosowanymi filtrami w trybie DAO. Zakładka Opcje CDA pozwala na określenia parametrów odczytu płyty audio i pozwala na wybranie odpowiedniego napędu oraz prędkości jego pracy. Jako że nie będziemy z niej korzystać, nie zamieszczam jej zdjęcia i od razu przejdę do opcji zgrupowanych w zakładce Zapis CD. Zapisz CD niczym nie różni się od okna, jakie opisywałem szczegółowo przy zapisie płyty z plikami komputerowymi, ale mimo to, postanowiłem jeszcze raz poświęcić mu kilka słów. Dokładniej mówiąc, zajmiemy się tylko jedną opcją pozwalającą na określenie metody zapisu. Przypomnę, że pole to pozwala na dokonanie wyboru pomiędzy dwoma metodami; DAO — disk at once oraz TAO — track at once. W przypadku płyty audio wybrana metoda ma zasadnicze znaczenie dla tego, jaką płytę otrzymamy. Jeżeli zapragniemy nagrać płytę koncertową, gdzie nie ma wyraźniej przerwy pomiędzy poszczególnymi utworami, to bezwzględnie powinniśmy wybrać zapis w trybie DAO, która nagra całą płytę za jednym razem bez wyłączania lasera. Natomiast jeżeli nagrywamy składankę z piosenkami, pomiędzy którymi mają być przerwy, możemy użyć metody TAO, która wyłącza laser po nagraniu każdej piosenki i wstawia krótką przerwę. Jeżeli chcemy nagrać płytę w trybie DAO przy użyciu filtrów, które opisałem nieco wcześniej, to koniecznie musimy pamiętać o włączeniu funkcji Obliczaj filtry audio w locie widocznej na rysunku 3.39. W powyższym opisie do stworzenia kompilacji użyłem plików w formacie wav, ale jak wspominałem wcześniej, mogą to być również pliki w formacie MP3, bądź inne z listy obsługiwanych przez Nero. Cały proces składania kompilacji jest niemal identyczny, a jedyna różnica polega na tym, że podczas przeciągania plików z prawego do lewego okna przez pewien czas

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy

53

pojawia się okienko pokazujące postępy sprawdzania poprawności dodawanych plików. Po rozpoczęciu nagrywania Nero wykorzystując wbudowany kodek będzie w locie rozkodowywał pliki mp3 do wav i zapisywał je na naszej płycie CD. Rysunek 3.40. Postęp dodawania plików mp3 do kompilacji audio

Nero może również służyć jako konwerter plików do różnych formatów, bez konieczności zapisywania danych na płycie CD. Konwersja odbywa się poprzez wybór opcji z górnego menu Dodatki | Konwersja pliku audio. Rysunek 3.41. Za pomocą Nero jest możliwa konwersja plików audio m.in. do formatu mp3Pro

Omawiana opcja pozwala dodać pliki w jednym z obsługiwanych formatów, a następnie przekodowanie ich do formatu dostępnego na liście. Dodawanie plików następuje poprzez wybór przycisku Dodaj. Za pomocą typowego zestawu okien dla systemu MS Windows możemy przeglądać zasoby komputera i wybierać pliki. Podczas dodawania plików Nero automatycznie przeprowadza ich weryfikację pod względem poprawności, a ewentualne nieprawidłowości lub uszkodzenia plików są zgłaszane poprzez wyświetlenie odpowiedniego komunikatu. Każdy z formatów posiada swoje opcje — przycisk Ustawienia, za pomocą których możemy określić dokładnie właściwości plików. Nowe wersje Nero zostały wyposażone w kodek obsługujący format mp3Pro oferujący znacznie lepszą jakość dźwięku przy większym stopniu kompresji. Niestety kodek dołączony do programu pozwala zakodować do trzydziestu plików, a potem pozostaje nam tylko jego zakup. Szybka reakcja firmy Ahead na nowe technologie bardzo dobrze świadczy o firmie, a to, że kodek musimy dokupić oddzielnie, to inna sprawa. Jednak pamiętajmy, że każdy chce z czegoś żyć ☺.

Nie pomyl rodzaju zapisywanej płyty. Jeśli wybierzesz format płyty CD-ROM (ISO), to ścieżki muzyczne zostaną nagrane jako zwykłe pliki, a ich odsłuch będzie możliwy tylko za pomocą komputera. Tak przygotowana płyta nie będzie już płytą audio.

Nagranie AudioCD w CDRWin również jest możliwe Nagranie płyty audio za pomocą CDRWin również jest możliwe i wbrew pozorom możemy to zrobić bezpośrednio z plików mp3. Tworzenie płyty zaczynamy od uruchomienia programu i wybrania pierwszej ikony w górnym rzędzie.

54

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 3.42. Rozpoczynamy tworzenie kompilacji płyty audio w programie CDRWin. Najpierw klikamy w ikonę oznaczoną numerem 1, a następnie w przycisk numer 2

Rysunek 3.42 obrazuje pierwsze dwa kliknięcia myszy, jakie musimy wykonać, by rozpocząć dodawanie ścieżek do kompilacji audio. Rysunek 3.43. Dodajemy ścieżki audio w jednym w obsługiwanych formatów: wav, aif, mp3

W nowym oknie za pomocą opcji Audio określamy, jaką płytę chcemy nagrać. Bezpośrednio obok znajduje się opcja CD+G będąca formatem płyty audio z dołączoną grafiką lub tekstem gotowym do wykorzystania przez jedną aplikację. Standard ten jest wykorzystywany przez urządzenia do karaoke i musi być wspierany przez nagrywarkę. Następnie dodajemy za pomocą opcji Dodaj pliki audio do listy. Zaskoczeniem może być fakt, że CDRWin pozwala dodać poza plikami wav również popularne mp3. Po umieszczeniu plików na liście musimy zdefiniować przerwę pomiędzy ścieżkami audio i robimy to za pomocą opcji Ostępy ścieżek. Przed samym zapisem zostało nam sprawdzenie, czy łączny czas trwania dodanej muzyki zmieści się na posiadanej płycie. W tym celu klikamy przycisk o nazwie Oblicz Czas. Po chwili pracy program wyświetli okno z ilością ścieżek audio oraz ich łącznym czasem trwania. Teraz możemy zamknąć okno, klikając przycisk OK. Rysunek 3.44. Nagrywanie dysku — rozpoczynamy zapis

Po powrocie do okna nagrywania raz jeszcze sprawdźmy łączny czas trwania muzyki, którą chcemy nagrać oraz ilość piosenek i czas nagrywania płyty. Wystarczy, że klikniemy przycisk Wypal i po określonym czasie otrzymamy gotową płytę audio. CDRWin umożliwia również zgranie ścieżek audio na dysk, dzięki czemu mając tylko ten program, jesteśmy wstanie wykonać składankę z kilku innych płyt CD. Do zagania danych na dysk wybieramy trzecią ikonę z górnego rzędu w głównym oknie programu — Zapis Dysku/Ścieżek/Sektorów do Pliku obrazu.

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy

55

Rysunek 3.45. Zapis ścieżek audio na dysk

W nowo otwartym oknie musimy ustawić kilka opcji zanim rozpoczniemy zapis ścieżek. Zaczynamy od wybrania opcji o nazwie Wybrane ścieżki, co umożliwi nam zgranie tylko wybranych utworów. Następnie ustalamy Źródło, skąd chcemy odczytać dane i położenie plików na dysku oraz ich nazwę — Plik obrazu. Kolejną dość ważną sprawą jest określenia Formatu pliku zapisywanego nad dysk. Powinniśmy w tym miejscu wybrać opcję wave. Teraz pozostało nam zaznaczenie ścieżek, które mają zostać zapisane na dysku. W tym celu wystarczy kursorem myszy zaznaczyć odpowiednie czerwona kółeczka widoczne z lewej strony okna. Każe z nich zawiera swój numer, który odpowiada pozycją utworów na płycie. Na koniec musimy uaktywnić opcję Nadaj plikom kolejne nazwy i możemy rozpocząć zgrywanie ścieżek. Odczyt rozpocznie się po kliknięciu przycisku Start, a czas trwania będzie zależny od posiadanego napędu. CDRWin idealnie nadaje się nagrywania płyt w formacie AudioCD, jednak nie posiada wodotrysków opisanych przy okazji tworzenia płyt muzycznych w Nero. Pomimo to uważam, że dla większości użytkowników jest on zupełnie wystarczający. Niestety aplikacja nie należy do najprzyjemniejszych w codziennej pracy ze względu na nietypowy interfejs, co mi osobiście nie przeszkadza darzyć dużą sympatią ten program.

Czy WinOnCD 5 PE potrafi nagrać płytę audio? Na koniec zostało nam wykonanie płyty audio za pomocą WinOnCD. W tym celu w oknie wyboru kompilacji przechodzimy do zakładki Audio i wybieramy opcję o nazwie AudioCD. Rysunek 3.46. Wybór kompilacji audio

W nowo otwartym oknie w górnej części musimy odszukać ścieżki, które chcemy nagrać. Oczywiście WinOnCD potrafi zapisać pliki wav oraz mp3. Wybrane ścieżki przeciągamy do dolnego okna kompilacji.

56

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 3.47. Wybrane ścieżki z górnego okna wystarczy przeciągnąć na dół za pomocą myszki

Każdy plik, jaki znajduje się na liście kompilacji, możemy jeszcze poddać kilku przydatnym zabiegom. Wystarczy, że klikniemy w jeden lub kilka zaznaczonych plików prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybierzemy odpowiednią opcję. WinOnCd umożliwia odsłuchanie dodanej ścieżki (Play), zwiększenie głośności piosenki (Maximize volume…) oraz usunięcie ciszy na początku i końcu utworów (Cut silence…). Dodatkowo program wyposażono w rozbudowany edytor plików audio, który jest dostępny z menu podręcznego lub po kliknięciu w ikonę na środkowym pasku rozdzielającym obie części okna. Podobnie jak w Nero, również WinOnCD przewiduje definicję właściwości dla każdego pliki z kompilacji, a dostęp do nich jest możliwy przez menu podręczne. Rysunek 4.48. Właściwości plików kompilacji

Okno składa się z trzech zakładek; Title, Parameter oraz ISRC. Pierwsza z nich pozwala na nadanie tytułu poszczególnym plikom i raczej nie będzie nam na razie potrzeba, dlatego przejdę od razu do następnej grupy opcji, które są widoczne na rysunku 3.48. Pierwsza sekcja pozwala nam na sterowanie przerwą pomiędzy poszczególnymi piosenkami. Jeżeli uaktywnimy opcję o nazwie No pause between tracks, spowoduje to nagrania utworów bez przerw pomiędzy nimi. Wyłączenie tej opcji pozwala na ustawienie dowolnej przerwy. Druga grupa opcji o nazwie Crossfade jest odpowiednikiem analogicznej funkcji, która omawiałem w Nero. Pozwala ona na wykonanie płynnego przejścia pomiędzy dwoma utworami. Ostania zakłada wiąże się z nadawanie poszczególnym plikom specjalnego numer ISCR odpowiadającego za ochronę praw autorskich i również nie będzie nam potrzebna. W dolnej części głównego okna znajdziemy informacje o tym, ile miejsca zajmuje nasza kompilacja. Zapis gotowej kompilacji jest możliwy po kliknięciu ikony o nazwie Nagrywanie znajdującej się na środkowym pasku opcji.

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy

57

Rysunek 4.49. Okno opcji nagrywania

Pierwszą ważną funkcją, jaką chcemy określić to, to czy nagrana płyta ma zostać od razu zamknięta, dzięki czemu będzie możliwy jej odczyt w stacjonarnych napędach CD. Następnie musimy się zdecydować, czy chcemy nagrać płytę z symulacją, bez symulacji lub przeprowadzić tylko test. Na końcu decydujemy o prędkości zapisu i o typie zapisu. Podobnie jak Nero mamy do dyspozycji DAO oraz TAO. Zasadza jest dokładnie taka sama, jak poprzednio. Dwa przyciski znajdujące się z lewej strony dają nam możliwość nagrania płyty CD lub utworzenia obrazu.

Kopia istniejącej płyty CD Często zdarza się tak, że nasza ulubiona płyta z danymi lub muzyką poprzez ciągłe używanie uległa uszkodzeniu, a wizyta w sklepie po nowy egzemplarz zakończyła się niepowodzeniem. Dlatego warto zawczasu wykonać kopie zapasową takiej płyty. To samo tyczy się płyt, zawierających ważne dane. Przy obecnych cenach nośnika CD wykonanie dodatkowej kopii ważnych płyt CD jest wręcz wskazane i nie będzie dla nikogo stanowiło dużego obciążenia finansowego. W tym rozdziale postaram się opisać kilka metod wykonania kopii bezpieczeństwa płyt CD i mam nadzieje, że po przeczytaniu tych kilku stron Wszyscy będą mogli zabezpieczyć swoje zbiory i spać spokojnie.

Kopia płyty w Nero Do wykonania kopii płyty CD najwygodniejszym rozwiązaniem jest posiadanie nagrywarki oraz napędu CD-ROM. Oczywiście posiadacze tylko jednego napędu – nagrywarki, nie będą mieli większych problemów z wykonaniem takiej kopii. Sam proces będzie nieco bardziej złożony, dlatego zostanie opisany w następnych rozdziale poświęconym zagadnieniu obrazów płyty CD. Zacznijmy od sytuacji, kiedy posiadamy nagrywarkę i napęd CD-ROM. Przepis na kopię jest bardzo prosty i wygląda mniej więcej tak. Umieszczamy w napędzie CD-ROM „oryginał” płyty, a w nagrywarce pusty nośnik. Następnie uruchamiany Nero i z okna pokazującego się po wywołaniu programu wybieramy opcję Kopia CD. Rysunek 3.50. Okno wyboru kompilacji — Kopia CD zakładka Obraz

Pierwsza zakładka widoczna na rysunku powyżej odpowiada za określenie miejsca, gdzie będzie składowany obraz naszej płyty — oryginału. Musimy określić dysk, na którym będzie wystarczająca ilość wolnych megabajtów. Pamiętajmy, że obraz zajmuje nieco więcej niż sama płyta. Za pomocą przycisku Testuj transfer wszystkich dysków możemy sprawdzić, który z dysków jest najszybszy, a co za tym idzie najbardziej wydajny przy przesyłaniu danych do nagrywarki. Do pola Usuń plik obrazu po kopiowaniu CD jeszcze wrócimy przy okazji szczegółowego omawiania obrazów płyt, a teraz zwróć uwagę na to, że pole to jest nieaktywne. Kolejna zakładka nosi nazwę Opcje kopiowania i jest odpowiedzialna za określenie metody przesyłu danych do nagrywarki.

58

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 3.51. Okno wyboru kompilacji — Kopia CD zakładka Opcje kopiowania

Jedną z najważniejszych opcji jest pole W locie, które nakazuje przesyłanie danych bezpośrednio z napędu CD-ROM do nagrywarki. Taka metoda kopiowania wymaga od naszego sprzętu dużej stabilności jak i niemałej wydajności. Najmniejszy spadek przesyłu danych może spowodować błąd w czasie nagrywania. Wystarczy, że płyta, której kopię chcemy wykonać, ma już lata świetności za sobą, a nasz napęd CD-ROM nie radzi sobie za dobrze z korekcją błędów, by nagrywanie spaliło na panewce. Pole poniżej daje nam możliwość wybrania napędu zawierającego płytę źródłową oraz jego parametrów pracy. Trzecia zakładka Opcje odczytu zawiera szereg opcji związanych z odczytem płyty źródłowej. Rysunek 3.52. Okno wyboru kompilacji — Kopia CD zakładka Opcje odczytu

Jak widzimy, większość opcji jest nieaktywna, a sama zakładka w tym momencie nie jest nam potrzebna, co nie znaczy, że w późniejszych opisach do niej nie wrócimy. Ostatnia z zakładek o nazwie Zapis CD wygląda identycznie, jak w poprzednich przykładach. Proces kopiowania nastąpi po zatwierdzeniu całości przyciskiem Kopiuj CD. Opisana powyżej metoda kopiowania płyty bezpośrednio z napędu CD-ROM na nagrywarkę nosi nazwę kopiowania w locie (On the fly). Jeśli posiadamy komputer starszej generacji, to ten sposób może nie być odpowiedni i często będzie się kończył opróżnieniem buforu nagrywarki oraz zniszczeniem płyty CD. Dlatego przed przystąpieniem do nagrywania, warto przeprowadzić symulację zapisu, wybierając odpowiednią opcję w zakładce Zapis CD. Jeżeli wystąpią problemy z opróżnieniem buforu, to warto zredukować prędkość zapisu, gdyż w większości przypadków to pomaga. W czasie nagrywania w domu można poświęcić kilka minut na wykonanie testu zapisu, by w przyszłości mieć pewność, że nasz komputer jest wystarczający do kopiowania w locie. Kluczowe znaczenie ma posiadany przez nas napęd CD-ROM oraz jego mechanizm korekcji błędów. Jeżeli będziemy wykonywali kopię porysowanej płyty, to może się zdarzyć, że napęd CDROM będzie musiał korygować błędnie odczytane sektory, a wtedy nie będzie w stanie zapewnić przesyłu odpowiedniej ilości danych do buforu nagrywarki. Jeśli okaże się, że występuje u nas błąd opróżnienia buforu lub inne błędy, to pozostaje nam druga metoda kopiowania takich płyt. Metoda ta została szczegółowo opisana w rozdziale szóstym, poświęconym w całości obrazom płyt CD.

Kopia płyty w CDRWin Wykonanie kopii istniejącej płyty za pomocą CDRWin nie jest zbyt skomplikowane i powinniśmy sobie z tym poradzić bez większych problemów. Zaczynamy od wybrania drugiej ikony z głównego okna programu.

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy

59

Rysunek 3.53. Wykonanie kopii istniejącej płyty CD w programie CDRWin ogranicza się zaledwie do kilku kliknięć myszy

W nowo otwartym oknie musimy zaznaczyć opcję o nazwie Kopiuj z jednego napędu na drugi — jest to odpowiednik opcji On the fly w Nero. Następnie w polu CD-Odczyt wybieramy napęd CD-ROM zawierający oryginał płyty. Natomiast w polu CD-Zapis zaznaczamy nagrywarkę zawierającą pustą płytę CD. Jeżeli chcemy wykonać więcej niż jedną kopię, to w polu Ilość kopii możemy wpisać odpowiednią wartość. Pozostałe opcję na razie pozostawmy bez zmian, chyba że nasz napęd potrafi skopiować CD-Text, wtedy dla kopiowanych płyt audio z tą funkcją możemy ją włączyć. Jeżeli chcemy po raz pierwszy wykonać kopię płyty w locie, to warto uaktywnić opcję Tylko test, dzięki czemu będziemy mogli się przekonać bezboleśnie, czy nasz system jest wstanie wykonać taką operację. Po naciśnięciu przycisku Start nastąpi kopiowanie płyty, a czas tej operacji jest zależny od posiadanego sprzętu. Jeżeli nasz sprzęt posiada tylko jeden napęd (nagrywarkę), to wykonanie kopii płyt w ten sposób jest nie możliwe, co nie oznacza, iż CDRWin nie oferuje innego sposobu. Opis wykonania takiej kopii znajduje się w rozdziale szóstym o obrazach płyt CD.

Kopia płyty w WinOnCD 5 Wykonanie kopii istniejącej płyty CD za pomocą WinOnCD jest równie proste, jak to miało miejsce w CDRWin. Z okna wyboru kompilacji w zakładce Kopiuj zaznaczamy opcję o nazwie Quick Copy i klikamy przycisk OK. Rysunek 3.54. Okno wybory kompilacji — zakładka Kopiuj opcja Quick Copy

Program zostanie uruchomiony z interfejsem przygotowanym do wykonania kopii płyty CD. Poniższy rysunek przedstawia widok takiego właśnie okna.

60

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 3.55. Kopia płyty CD w WinOnCD jest równie łatwa jak w CDRWin

W górnej części widzimy jedynie napęd CD-ROM zawierający oryginalną płytę oraz nagrywarkę. Po kliknięciu kursorem myszy w nazwę napędu CD-ROM możemy podejrzeć jego zawartość. Dolna część zawiera okno właściwości zapisu, które są nieco ograniczone w porównaniu z tymi, jakie prezentowałem przy innych kompilacjach tworzonych za pomocą WinOnCD. Oczywiście nadal możemy przeprowadzić zapis z symulacją, sam zapis lub tylko test. Sugerowanym typem zapisu jest DAO i taki powinien pozostać, gdyż wiernie odda zawartość każdej płyty CD bez względu na to, ile ścieżek zawiera. Jeżeli w czasie kopiowania wystąpią problemy, to możemy im przeciwdziałać na dwa sposoby. Pierwszy to redukcja prędkości zapisu. Natomiast drugi to opcja o nazwie Buforuj, bezpieczne ale powolne, dzięki której pliki są najpierw buforowane na dysku twardym komputera, a dopiero potem nagrywane na płytę. Podobnie jak w poprzednich przypadkach, zapis na płycie nastąpi po kliknięciu przycisku Nagraj.

Obsługa płyty CD-RW w opisywanych programach Zapis na płycie CD-RW niewiele różni się niczym od tego, jaki przeprowadzaliśmy na tradycyjnym nośniku. Zmiany dotyczą jedynie prędkości zapisu, która dla zwyczajnej płyty CD-RW wynosi maksymalnie ×4, czyli 4×150 KB/s, a dla CD-RW HS ×10. Każdy program automatycznie rozpozna posiadany nośnik i udostępni jedynie prędkości dopuszczone przez producenta. Kolejną nowością jest możliwość wielokrotnego zapisu na takim nośniku, co pociąga za sobą możliwość czyszczenia płyty CD-RW. Każdy program oferuje dwa tryby czyszczenia płyty. Pierwszy, szybki tryb pozwala w ciągu kilku minut przygotować nośnik do pracy. Metoda ta opiera się na usunięciu obszaru TOC płyty. Niestety od czasu do czasu musimy płyty wyczyścić dokładniej i wtedy z pomocą przychodzi drugi tryb kasowania zawartości. Polega on na dokładnym wyczyszczeniu każdego sektora, w związku z czym trwa znacznie dłużej (czyli tyle, co nagranie płyty przy dopuszczalnej prędkości). Poniżej zamieszczam krótkie opisy i zrzuty ekranu w celu ułatwienia odnalezienia odpowiednich opcji w opisywanych programach. Czyszczenie płyty CD-RW w Nero jest dostępne w menu Nagrywarka/Kasowanie nośnika wielokrotnego zapisu. Rysunek 3.56. Kasowanie płyty CDRW w Nero

Rozwijana lista zawiera obie potrzebne opcje. Dodatkowo okno pozwala na jednoczesne kasowanie płyty we wszystkich dostępnych nagrywarkach w systemie (Użyj wielu nagrywarek) oraz mamy możliwość określenia prędkości, z jaką zostanie przeprowadzony ten proces.

Rozdział 3. ♦ Nareszcie nagrywamy

61

Odpowiednie opcje pozwalające na skasowanie płyty CD-RW w aplikacji CDRWin są dość głęboko schowane, co moim zdaniem nie jest najlepszym rozwiązaniem, ale można się do tego przyzwyczaić. W głównym oknie programu klikamy w czwartą ikonę. Rysunek 3.57. Kasowanie płyty CDRW w programie CDRWin

W nowo otwartym oknie rozwijana lista Operacje na plikach zawiera obie metody czyszczenia płyty CD-RW. Wystarczy, że zaznaczymy odpowiednią pozycję, a całość zatwierdzimy za pomocą przycisku Start. Na koniec został nam opis programu WinOnCD, 5 w którym niezbędne opcje znajdują się w menu Nagrywanie/Kasuj CDRW. Rysunek 3.58. Kasowanie płyty CDRW w WinOnCD

Okno widoczne na rysunku 3.58 przedstawia odpowiednie opcje pozwalające usunąć dane z płyty CD-RW. Proces kasowania zostanie rozpoczęty po kliknięciu przycisku Kasowanie. Pragnę przypomnieć, że płyty CD-RW nie są poprawnie czytane przez stacjonarne odtwarzacze CD (działają tylko płyty CDR i to nie wszystkie). Natomiast starsze stacjonarne napędy DVD potrafiły czytać tylko takie nagrywane płyty (nośnik CD-R nie działał). Oczywiście zasady te nie dotyczą napędów, na których widnieje stosowana informacja (np. CD-RW Ready).

Rozdział 4. Wyższy stopień wtajemniczenia Rozdział ten również omawia nagrywanie płyt CD, jednak omówione tutaj typy płyt nie są tak popularne, jak te z przedstawione w rozdziale trzecim. Na następnych stronach opiszę, w jaki sposób przygotować płyty w następujących formatach: ♦ Multisesyjna płyta CD (Nero, CDRWin, WinOnCD), ♦ Mixed Mode CD (Nero, CDRWin, WinOnCD), ♦ VideoCD oraz Super VideoCD (Nero, WinOnCD), ♦ Overburning. Niestety nie wszystkie programy wspierają zapis wymienionych przeze mnie formatów płyt, w związku z czym, po raz pierwszy macie okazję, przekonać się, że jeden program do zapisu nie zawsze wystarczy.

Płyta multisesyjna Płyty z danymi, jakie nagrywaliśmy dotychczas, były tworzone w całości za jednym razem. Często bywa tak, że dane, które chcemy nagrać na CD, nie zajmują całej jej pojemności. W takiej sytuacji albo decydowaliśmy się na zapis niepełnej płyty, albo czekaliśmy na to, aż przybędzie nam plików. Teraz dowiecie się, w jaki sposób można nagrywać płytę na raty ☺. Należy jednak pamiętać, że każda sesja poza zapisanymi danymi wymaga dodatkowych 13 MB na jej rozpoczęcie. Kolejnym ograniczeniem jest fakt, że każda sesja musi zawierać minimum jedną ścieżkę o rozmiarze 300 lub więcej bloków. Do płyty multisesyjnej możemy dodawać dane aż 99 razy.

Nero i wiele sesji Stworzenie płyty z kilkoma sesjami za pomocą Nero nie jest większym problemem. Rozpoczynamy dokładnie tak samo, jak w przypadku płyty z danymi, czyli wybieramy kompilację CD-ROM(ISO), a następnie w oknie Multisesja zaznaczamy opcję Rozpocznij multisesyjny CD. Rysunek 4.1. Dysk multisesyjny — nowa kompilacja CDROM(ISO)

Pozostałe zakładki wyglądają dokładnie tak samo, jak przy zwykłej płycie zawierającej pliki. Po przejściu do okna programu dodajemy pliki do kompilacji i klikamy ikonę Zapisz CD

.

W nowo otwartym oknie, które znamy już z poprzednich kompilacji, przechodzimy do zakładki Zapis CD.

Rozdział 4. ♦ Wyższy stopień wtajemniczenia

63

Rysunek 4.2. Zakładka Zapis CD dla płyty multisesyjnej

Ustawienia okna widocznego na rysunku 4.2 muszą być nieco inne niż to miało miejsce dla zwykłej płyty CD. Po pierwsze bezwzględnie musimy wyłączyć opcję o nazwie Zamknij CD i pozostawić aktywną funkcję Zapisz na CD. Jeżeli tego nie zrobimy, to płyta zostanie zakończona po nagraniu i nie będziemy mogli do niej niczego dograć w przyszłości. Kolejna zmiana dotyczy metody zapisu — tym razem mamy tę opcję zablokowaną na wartości TAO, gdyż tylko ta metoda umożliwia nagranie płyty na raty. Po zweryfikowaniu ustawień zakładki Zapis CD możemy przystąpić do nagrywania płyty i w tym celu klikamy przycisk Nagrywaj. Dodanie kolejnej sesji jest bardzo podobne do powyższego opisu z tą różnicą, że w zakładce Multisesja nowej kompilacji ustawiamy nieco inne wartości. Rysunek 4.3. Dodajemy kolejne sesje do płyty multisesyjnej

Chodzi tutaj o wybór opcji Kontynuuj multisesyjny CD. Włączenie tej opcji uaktywni dodatkowe opcje w środkowej części okna. Odpowiadają ona za dodawanie, usuwanie lub zastępowanie plików w istniejącej kompilacji. Domyślne ustawienia możemy pozostawić bez zmian. Pamiętajmy o tym, by płyta, do której chcemy dograć dane, znajdowała się w naszej nagrywarce. Następnie klikamy przycisk Nowy. Rysunek 4.4. Okno wyboru ścieżki

W nowo otwartym oknie widzimy dotychczas zapisane ścieżki i pozostaje nam tylko zaznaczenie odpowiedniego wiersza, tak jak to przedstawiłem na rysunku 4.4. Po zatwierdzeniu wyboru (przycisk OK) przejdziemy do głównego okna Nero. Teraz postępujemy według znanego z poprzednich nagrań scenariusza, czyli przeciągamy nowe pliki do kompilacji, a stare i nie potrzebne kasujemy. Jeżeli dodawana sesja ma być ostatnią, to w zakładce Zapis CD uaktywniamy opcję Zamknij CD, natomiast w przypadku gdy nadal chcemy mieć możliwość dodania danych do płyty, pole to powinno nadal pozostać wyłączone. Rysunek 4.5. Przykład dwóch sesji

64

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Rysunek 4.5 przedstawia płytę, na której zapisałem dwie sesje z danymi. Jeżeli podczas dodawania kolejnej sesji do takiej płyty zaznaczymy pierwszą ścieżkę (tak jak na rysunku), to nagrana płyta będzie zawierała tylko dane dodane za pierwszym razem. Dlatego bardzo ważnym jest, by zawsze podczas dodawania nowych danych, wskazywać ostatnią ścieżkę na liście. Pozwoli to na uniknięcie niespodzianek np. skasowania zawartości płyty.

Tworzenie płyty wielosesyjnej za pomocą CDRWin Nagranie płyty multisesyjnej za pomocą programu CDRWin jest również możliwe, jednak jest to czynność znacznie bardziej skomplikowana niż w przypadku użycia Nero. Mam jednak nadzieję, że po uważnym zapoznaniu się z kolejnym opisem, nagranie płyty na raty za pomocą tego doskonałego narzędzia nie będzie stanowiło większego problemu. Rysunek 4.6. Kompilacja płyty wielosesyjnej w CDRWin

Rozpoczynamy w sposób niemal identyczny jak dla zwyczajnej płyty z danymi, czyli klikamy czwartą ikonę w górnym rzędzie głównego okna. W nowo otwartym oknie ustawiamy wszystkie opcje zgodnie ze wzorem widocznym na rysunku 4.6 i dodajemy pliki do kompilacji. Koniecznie musimy włączyć w sekcji Opcje nagrywania opcje Zamknij Dysk/Sesje oraz Otwórz nową sesję. Następnie nagrywamy dane na krążku. Dodanie kolejnych danych rozpoczynamy w sposób identyczny, jednak musimy zmienić niektóre opcje tak, by były zgodne z poniższym wzorem. Rysunek 4.7. Dodajemy dane do istniejącej płyty multisesyjnej

Wspomniane zmiany dotyczą opcji importowania sesji, która jest dostępna po kliknięciu przycisku Zaawansowane.

Rozdział 4. ♦ Wyższy stopień wtajemniczenia

65

Rysunek 4.8. Opcje Zaawansowane

W nowo otwartym oknie musimy na zakładce Import Sesji włączyć opcję Importuj poprzednią sesję. Następne czynności, jakie musimy wykonać, to dodanie nowych danych do kompilacji i rozpoczęcie nagrywania. Po kliknięciu przycisku Start program wyświetli nam okno z informacją o importowaniu poprzedniej sesji oraz dokładne statystyki sesji. Po zapoznaniu się z zawartymi tam informacjami wystarczy, że klikniemy przycisk Kontynuuj. Rysunek 4.9. Statystyki sesji

Utworzenie płyty wielosesyjnej za pomocą CDRWin jest możliwe, jednak dla początkujących użytkowników może być to problem ze względu na fakt, że wszystkie czynności musimy wykonywać niejako ręcznie w mało przyjaznych okienkach.

Wielosesyjny WinOnCD Utworzenie płyty zawierającej wiele sesji w WinOnCD przebiega dokładnie tak samo jak to miało miejsce ze zwyczajnym dyskiem jednosesyjnym. W oknie wybory kompilacji zaznaczamy opcję o nazwie CD-ROM ISO9660/Joliet znajdującą się w zakładce Dane. Następnie dokładnie tak samo jak poprzednio dodajmy pliki do kompilacji i klikamy ikonę Nagrywanie. Rysunek 4.10. Zapis multisesyjnej płyty za pomocą WinOnCD 5

Dopiero w tym momencie musimy zdecydować o tym, że dysk będzie zawierał więcej niż jedną sesję, a służy do tego opcja o nazwie Utwórz Multisesyjny CD. Również w tym programie zapis multisesyjnej płyty musi się odbywać w trybie TAO, dlatego zablokowana jest możliwość zmiany tej wartości. Dodanie nowej sesji wygląda nieco inaczej niż w poprzednich programach, gdyż musimy w oknie wyboru kompilacji zaznaczyć odpowiednią opcję o nazwie Dodaj sesję ISO(9660)/Joliet. Program automatycznie importuje poprzednią sesję i przej-

66

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie dzie do okna, w którym będziemy mogli dodać nowe pliki. Pozostałe czynności przebiegają podobnie jak przy nagrywaniu pierwszej sesji. Oczywiście jeżeli będziemy nagrywać ostatnią sesję na płycie, to powinniśmy wybrać opcję Zamknij CD w oknie nagrywania.

Tryb Mixed Mode CD, czyli płyta audio z danymi komputerowymi W trybie Mixed Mode CD na płytę zapisujemy najpierw dane komputerowe (ścieżka 1.), a następnie ścieżki audio. Dzięki takiemu zapisowi płyta jest rozpoznawana przez czytnik CD-ROM jak płyta audio oraz ISO9960. Przykładem takiej płyty są krążki sprzedawane w sklepach zawierające informacje o tym, że na płycie poza muzyką znajduje się teledysk lub innych multimedialny dodatek (wygaszacz ekranu, zdjęcia).

Mixed Mode CD w Nero Przygotowanie płyty CD w trybie mieszanym jest stosunkowo proste do wykonania za pomocą Nero. Bezpośrednio po uruchomieniu programu w oknie wyboru sesji musimy zaznaczyć opcję o nazwie Mixed Mode CD. Rysunek 4.11. Wybór kompilacji Mixed Mode CD

Zestaw zakładek przewidziany dla tej kompilacji jest wręcz imponujący, ale tak naprawdę po głębszej analizie ich zawartości dochodzimy do wniosku, że są to te same zakładki, jakie omawiałem przy kompilacjach CD-ROM ISO(9660) oraz AudioCD z tą różnicą, że wszystkie umieszczono w jednym oknie. W związki z tym, że były one dokładnie omawiane przy okazji poprzednio nagrywanych płyt, nie będę ich ponownie prezentował. Zwłaszcza że służą do tego samego, a ich działanie również nie uległo zmianie. Po dokonaniu wymaganych poprawek możemy kliknąć przycisk Nowy w celu przejścia do głównego okna programu. Rysunek 4.12. Główne okno programu dostosowane do kompilacji Mixed Mode CD

Powyższy rysunek przedstawia okno Nero dostosowane do wymogów kompilacji Mixed Mode. Lewa cześć jest podzielona na dwie główne części. Górna jest przeznaczona na pliki komputerowe, które tam przeciągamy z prawej kolumny. Dolna część to miejsce na pliki audio, które zostaną zapisane jako kolejne ścieżki poczynając od drugiej. Po dodaniu danych do kompilacji klikamy ikonę Zapisz CD i wracamy do doskonale znanych okien odpowiedzialnych za zapis. Również tym razem nie różnią się niczym od tych, które już opisałem.

Rozdział 4. ♦ Wyższy stopień wtajemniczenia

67

Poniżej zamieściłem widok ścieżek zapisanych na płycie zapisanej w trybie Mixed Mode CD. Informacje te można uzyskać dzięki opcji Nagrywarka/Informacje o nośniku. Rysunek 4.13. Widok ścieżek na płycie Mixed Mode CD

Na rysunku 4.13 wyraźnie widzimy, że nagrałem na płytę jedną ścieżkę z danymi oraz trzy ścieżki audio. Cała kompilacja zajęła na płycie 138 MB lub prawie 14 minut.

Mixed Mode w CDRWin — czy to możliwe? Otwórz odpowiedz na to pytanie jest twierdząca, ale metoda, jaką zastosuję jest dość skomplikowana i w całości opiera się na ręcznej „dłubaninie”. Do utworzenia płyty Mixed Mode poza programem CDRWin będziemy potrzebowali jeszcze jednego programu o nazwie CDRCue Cuesheet editor. Jest to edytor plików CUE używanych przez CDRWin przy zapisie i tworzeniu obrazów płyty CD. Aplikację można pobrać ze strony producenta — http://www.dcsoft.com lub serwisu CDRInfo. Program ten możemy ewentualnie zastąpić zwyczajnym notatnikiem systemowym, ale będzie to wymagało cierpliwości podczas wpisywania i znajomości poleceń stosowanych w CUE. Przygotowanie płyty zaczynamy od utworzenia na dysku folderu zawierającego pliki, które chcemy nagrać na naszą płytę. Do tego celu możemy użyć Eksploratora Windows. Rysunek 4.14. Przygotowujemy folder z plikami komputerowymi, jakie mają zostać nagrane na płycie

W moim przypadku folder nosi nazwę ABC i znajduje się na dysku F:\ komputera. Następnym krokiem jest przygotowanie ścieżek audio. Opis tej czynności znajduje się w poprzednim rozdziale. Niestety tym razem musimy przygotować pliki w formacie wav. Jeżeli mamy pliki mp3, to niestety musimy je przekonwertować. Możemy to zrobić za pomocą konwertera znajdującego się w Nero lub dowolnego innego programu. Ścieżki zapisujemy w innych folderze np. ABCaudio. Teraz musimy za pomocą CDRWin stworzyć obraz ISO katalogu o nazwie ABC. W tym celu uruchamiamy program i klikamy ikonę Narzędzia i zapis plików (czwarta pozycja w górnym rzędzie).

68

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 4.15. Tworzymy obraz ISO folderu ABC

W nowo otwartym oknie w polu Operacje na plikach ustawiamy wartość Stwórz plik obrazu ISO9660. Następnie za pomocą przycisku Katalog musimy odszukać i dodać folder do listy. Pierwotnie nazwa znajdzie się w polu Katalog lub Plik, a dopiero po kliknięciu przycisku Dodaj trafi na listę. W polu o nazwie Plik obrazu musimy określić miejsce i nazwę utworzonego pliku. W moim przypadku chcę, by plik nazywał się test.iso i znajdował na dysku F:\. Teraz możemy kliknąć przycisk Start i poczekać na wygenerowanie ISO. W międzyczasie pojawi się okienko z podsumowaniem zawartości naszego ISO, na podstawie którego jesteśmy wstanie określić, ile miejsca zostanie na naszej płycie. Mamy już pierwszą część przygotowań za sobą, teraz pora spreparować odpowiedni plik CUE dla naszej kompilacji. W tym celu uruchamiamy CDRCue Cuesheet editor i rozpoczynamy zabawę ☺. Rysunek 4.16. Dodajemy nowe wpisy do pliku CUE

Z lektury podrozdziału o tworzeniu płyty Mixed Mode wiemy już, że ścieżka z danymi powinna znajdować się na początku, a dopiero po niej swe miejsce mają pliki audio. Dlatego musimy zacząć tworzenie pliku CUE od dodania naszego pliku ISO. W tym celu klikamy prawym przyciskiem myszy w białe tło wewnątrz okna programu i wybieramy z listy opcję o nazwie Insert File. W nowo otwartym okienku musimy zmienić rodzaj założonego filtra w polu Pliki typu. Powinien pokazywać opcję Binary files (iso, raw). Kolejnym korkiem jest odszukanie i wskazanie pliku ISO, który utworzyliśmy za pomocą CDRWin.

Rozdział 4. ♦ Wyższy stopień wtajemniczenia

69

Rysunek 4.17. Dodajemy pliki audio do CUE

W oknie programu pojawi się kilka poleceń, a nam pozostaje dodanie plików audio do CUE. Robimy to w ten sam sposób z tą różnicą, że tym razem filtr w polu Pliki typu ustawiamy tak, aby wyświetlał pliki wav. Za jednym razem możemy zaznaczyć wszystkie pliki audio, jakie chcemy umieścić na naszej płycie. Ostatnią czynnością jest wstawienie polecenia PREGAP przed pierwszą ścieżka audio. Odpowiednia opcja znajduje się w menu Insert. Polecenie to odpowiada za przerwę przed ścieżką, która w naszym przypadku powinna być nie mniejsza niż dwie sekundy. Format czasu, w jakim musimy określić odstęp, przybierze postać: mm:ss:ff (minuty:sekundy:ramki) Wynik naszej pracy zapisujemy pod dowolną nazwa na dysku za pomocą menu File/Save as. Niestety nie mamy możliwości obliczenia w tej chwili zajętości naszego dysku. Gotowy plik CUE dla płyty Mixed Mode wygląda mniej więcej tak jak na rysunku 4.18. Rysunek 4.18. Przykład gotowego pliku CUE dla płyty Mixed Mode. Musimy pamiętać o opcji PREGAP 00:02:00

Jeżeli nie posiadamy opisanego programu, to plik CUE możemy wykonać za pomocą dowolnego edytora tekstowego w oparciu o powyższy rysunek. Musimy tylko pamiętać o tym, by podczas zapisywania nadać mu nazwę zgodną ze wzorem nazwa.cue. Udało się nam przygotować mapę płyty w trybie Mixed Mode, na podstawie której CDRWin potrafi nagrać odpowiedni dysk. Wystarczy, że teraz uruchomimy CDRWin i wybierzemy pierwszą ikonę (Nagranie dysku) z górnego rzędu.

70

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 4.19. Podpis

W nowym oknie, klikając w przycisk Wczytaj Cuesheet, musimy odszukać i wczytać pliku CUE, jaki wykonaliśmy za pomocą naszego edytora. Po kilku sekundach kompilacja zostanie załadowana, a naszym oczom ukażą się informacje o ilości ścieżek oraz o całkowitym czasie, jaki zajmują nasze dane przewidziane na płytę. Teraz wystarczy kliknąć Wypal i po chwili otrzymamy gotową płytę. Dla wszystkich niedowiarków zamieszczam jeszcze zrzut ekranu z oknem Nero, w którym wyraźnie widać, że na płycie znajduje się 5 ścieżek w tym jedna z danymi. Proponuje porównać zawartość rysunku 4.20 oraz 4.13. Jedyna różnica polega na ilości ścieżek audio, których na rysunku 4.13 jest trzy, natomiast na rysunku 4.20 — cztery. Pozostałe elementy są identyczne. Rysunek 4.20. Ilość ścieżek na płycie Mixed Mode wykonanej za pomocą CDRWin

Mixed Mode CD w programie WinOnCD Przygotowanie płyty w trybie Mixed Mode CD jest również możliwe przy wykorzystaniu programu WinOnCD. W tym celu z okna wyboru kompilacji musimy wybrać zakładkę Inne i opcję Obraz ścieżki. Jest to zaawansowany tryb tworzenia kompilacji, ale dzięki poniższym informacją bez większych problemów uda się przygotować Mixed Mode CD również w tym programie. Następnie w nowo otwartym oknie z górnej jego części przeciągamy odpowiednie pliki lub foldery do dolnego okna.

Rozdział 4. ♦ Wyższy stopień wtajemniczenia

71

Rysunek 4.21. Dodajemy pliki lub foldery do kompilacji Mixed Mode CD

Podczas przeciągania danych program automatycznie wyświetli małe okienko, w którym musimy zaznaczyć format, w jakim mają zostać zapisane dane na płycie CD. W naszym przypadku musi to być pierwsza z dostępnych opcji o nazwie CD-ROM ISO9660/Joliet. Dodając kolejne pliki lub foldery musimy kursorem myszy wskazać powstały wcześniej wpis w dolnym oknie. Dzięki temu dane trafią do tej samej ścieżki. Następnym krokiem jest dodanie plików audio, robimy to dokładnie tak samo jak przy dodaniu plików z danymi z tą różnicą, że okienko z pytaniem o format zapisu danych zawiera jedynie dwa wpisy. Pierwszy z nich to AudioCD, który musimy wskazać jako odpowiedni dla naszej kompilacji. Ścieżki audio będą dodawane jako kolejne pozycje na liście. Rysunek 4.22 przedstawia naszą typową płytę Mixed Mode CD, która zawiera jedną ścieżkę z danymi oraz cztery audio. Rysunek 4.22. Widok naszej przykładowej kompilacji Mixed Mode CD — jedna ścieżka z danymi oraz cztery audio

W celu nagrania płyty klikamy ikonę Nagrywanie, a w zmienionej części dolnego okna musimy zaznaczyć opcje zgodnie ze wzorem widocznym na rysunku 4.23.

72

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 4.23. Ustawienia zapisu płyty Mixed Mode CD w WinOnCD

Płyta utworzona w ten sposób zawiera dane oraz ścieżki audio, dzięki temu może spełniać dodatkowe funkcje, a jej odczyt jest możliwy zarówno w napędzie CD-ROM komputera, jak i w stacjonarnym sprzęcie HiFi. Poniżej zamieszczam wynik sprawdzenia płyty przez program Nero, na którym opierałem się w dwóch poprzednich opisach. Rysunek 4.24. Okno identyfikacji płyty nagranej przez WinOnCD w trybie Mixed Mode CD

Płyty VideoCD i Super VideoCD Kilka lat temu, zanim pojawiły się filmy na płytach DVD, na rynku można było spotkać płyty VideoCD. Była to zwykła płyta CD zawierająca odpowiednie dane oraz plik wideo. Płyty takie można było odtwarzać za pomocą komputera, bądź specjalnych stacjonarnych odtwarzaczy. VideoCD nie przyjęło się na rynku i szybko zostało wyparte przez znacznie lepsze i pojemniejsze DVD. Zapis płyt w formacie VideoCD jest możliwy również za pomocą typowej nagrywarki komputerowej i jest on bardzo przydatny. Dzisiaj, kiedy karty pozwalające zapisać sygnał wideo do komputera stały się bardzo popularne, a moc komputerów jest wystarczająca, by na nim składać i montować pliki wideo, warto wrócić do możliwości VideoCD. Niemal każdy może samodzielnie zmontować film z wakacji CDRWin komputera, ale nieliczni posiadają specjalne karty, pozwalające taki film z komputera ponownie wysłać na nośnik analogowy, jakim jest taśma wideo. Koszt specjalistycznych kart przewyższa możliwości niejednego budżetu domowego i długo jeszcze pozostanie poza naszym zasięgiem. Płyta zapisana w formacie VideoCD zawierająca film z wakacji może być bez najmniejszego problemu odtwarzana na komputerze w napędzie CD-ROM i DVD-ROM oraz na stacjonarnym odtwarzaczu DVD, który zyskuje dużą popularność na naszym rynku. Przed przystąpieniem do zapisu VideoCD musimy przygotować odpowiedni plik zawierający film. Plik ten musi być zapisany w standardzie Mpeg. Sam proces przygotowania i kodowania sygnału wideo do formatu Mpeg wykracza poza ramy tej publikacji i dlatego w poniższych opisach będę bazował na rozszerzeniach oferowanych przez producentów oprogramowania do nagrywania. Oczywiście istnieją inne znacznie lepsze i wydajniejsze metody przygotowania odpowiednich plików, ale to temat na zupełnie inną książkę. Tabela 4.2. zawiera jedynie informacje na temat właściwości plików dla formatu VideoCD oraz Super VideoCD. Więcej informacji na temat formatu Mpeg znajdziecie w internecie. Tabela 4.2. Właściwości formatu Mpeg-1 oraz Mpeg-2 Rozdzielczość okna Klatki/s Kodowanie obrazu Bitrate obrazu (kbit/s) Kodowanie dźwięki Bitrate dźwięku (kbit/s)

VideoCD 352×288 25 MPEG-1 1 152 MPEG-1 layer II 224

Super VideoCD 480×576 25 MPEG-2 do 2 600 MPEG-1 layer II oraz MPEG 2 do 384

Rozdział 4. ♦ Wyższy stopień wtajemniczenia Orientacyjna pojemność na płycie CD

60 min.

73 40 min.

Jak widać powyżej zasadnicze różnice pomiędzy standardami dotyczą jedynie rodzaju kodowania pliku wideo, natomiast sam proces przygotowania jest bardzo zbliżony. Adresy stron WWW na pewno pomogą przygotować pliki wideo w formacie odpowiednim dla VCD lub SVCD: http://www.vcdhelp.com http://www.jmcgowan.com/avicodecs.html

Tworzenie płyty wideo za pomocą Nero Nowe wersje Nero (np. 5.5.6.4) pozwalają na nagranie zarówno płyty VideoCD jak i Super VideoCD. Dodatkowo autorzy udostępnili za opłatą specjalny dodatek (plug-in), którego zadaniem jest konwersja plików wideo do formatu Mpeg-1 oraz Mpeg-2. Dzięki temu przygotowanie odpowiedniej płyty stało się znacznie łatwiejsze niż kiedykolwiek. Jeżeli nagrywamy dużo płyt z obrazem wideo, a przy tym zależy nam na maksymalnym uproszczeniu tej czynności, to na pewno warto zakupić ten pożyteczny dodatek. W przypadku gdy rzadko nagrywamy płyty wideo, a przy tym zależy nam na jak najlepszej jakości, warto sięgnąć pod kodery innych producentów np. TMPGEnc — http://www.tmpgenc.com. Tworzenie nowej kompilacji rozpoczynamy od wybrania odpowiedniej opcji z okna Nowa kompilacja. Poniżej zamieściłem rysunki przedstawiające jedyne okno kompilacji VCD oraz SVCD, które odróżnia oba procesy. Pozostałe zakładki dla obu kompilacji są identyczne, dlatego będę je omawiał wspólnie. Rysunek 4.25. Zakładka VideoCD kompilacji VCD

Rysunek 4.26. Zakładka VideoCD kompilacji SVCD

W sytuacji gdy wybierzemy kompilację VCD, nasza ingerencja w ustawienia jest znikoma i ogranicza się do uaktywnienia opcji Przechowuj zdjęcia źródłowe. Pozostałe opcje są poprawnie ustawione dla nagrania płyty wideo. Nieco inaczej wygląda konfiguracja SVCD, kiedy mamy możliwość określenia częstotliwości kodowania. Program pozwala na automatyczne dopasowanie kodowania do pojemności płyty (Dopasuje do rozmiaru dysku) lub jego ręczne przedefiniowanie (Samodzielnie). Również w tym przypadku powinniśmy włączyć opcję Przechowuj zdjęcia źródłowe. Kolejna zakładka o nazwie Menu w obu kompilacjach jest identyczna.

74

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 4.27. Kompilacja płyty wideo — zakładka Menu w obu przypadkach niczym się nie różni

Zakładka widoczna na rysunku 4.27 odpowiada za wygląd menu, jakie jest tworzone na płycie wideo. Dokładniej mówiąc, na przykład po uruchomieniu takiego dysku w stacjonarnym napędzie DVD naszym oczom ukaże się menu z listą nagranych filmów. Dodatkowo możemy uaktywnić tytuł (Tekst nagłówka), stopkę (Tekst stopki) oraz wstawić tło w postaci obrazka. Oczywiście możemy zmieniać rodzaj czcionki użytej do przygotowania tytułu (Czcionka oraz opcja Cień). Dodatkowo możemy włączyć lub wyłączyć podkreślenie tytułu oraz stopki. Zawartość pozostałych okien w obu przypadkach powinniśmy pozostawić bez zmian, dlatego już w drugiej zakładce możemy kliknąć przycisk Nowy, by rozpocząć dodawanie plików wideo do kompilacji. Rysunek 4.28. Dodajemy pliki do kompilacji

Cała operacja ogranicza się do przeciągnięcia plików wideo z lewego do prawego okna. Jeżeli dane są przygotowane w odpowiednim formacie, to cała operacja przebiegnie gładko i będzie na bieżąco obrazowana w nowym oknie za pomocą paska postępu. W sytuacji gdy będziemy dodawać plik przygotowany w nieodpowiednim formacie, a w systemie znajduje się zainstalowany wspomniany nieco wcześniej plug-in, program wyświetli odpowiedni komunikat z pytaniem o to, czy dokonać przekodowania formatu. Jeżeli wyrazimy zgodę, rozpocznie się proces kodowania do Mpeg-1 lub Mpeg-2. Niestety w obu przypadkach trwa to bardzo długo i może się zdarzyć, plik wynikowy nie zmieści się na płytę. W takiej sytuacji musimy zmienić parametry kodowania lub obciąć źródłowy klip wideo. Dzięki stosowaniu specjalnych programów jesteśmy wstanie obliczyć orientacyjną wielkość pliku docelowego. Duża ilość takich narzędzi znajduje się na stronach serwisu CDRInfo — http://www.CDRWinfo.pl. Na przykład po dodaniu jednego pliku do kompilacji z włączonym menu na liście powinny pojawić się dwie pozycje. Pierwsza to menu, natomiast druga to obraz wideo. Każda z pozycji ma swoje właściwości, które są dostępne po kliknięciu prawym przyciskiem myszy nazwę pliku.

Rozdział 4. ♦ Wyższy stopień wtajemniczenia

75

Rysunek 4.29. Przykład gotowej kompilacji

Dodatkowo, korzystając z przycisku Odtwarzaj, możemy w każdej chwili podejrzeć wynik naszej pracy z plikiem menu oraz filmem wideo. Właściwości menu są jedynie podglądem i nie wymagają nanoszenia poprawek, natomiast koniecznie musimy zająć się zmianą opcji dla pliku wideo. Rysunek 4.30. Okno właściwości pliku wideo

Zmiany, jakie możemy wprowadzić, odnoszą się jedynie do drugiej zakładki o nazwie Menu. Na początku powinniśmy nadać odpowiedni tytuł naszemu filmowi. Zostanie on wyświetlony na liście. Następnie możemy mu przypisać dowolny kadr wybrany z filmu. Wystarczy, że za pomocą zaznaczonego na rysunku 4.30 suwaka odnajdziemy odpowiednią klatkę. Po zatwierdzeniu zmian warto zaznaczyć plik menu i kliknąć przycisk Odtwarzaj, dzięki czemu będziemy mieli podgląd naszego menu. Rysunek 4.31. Przykład gotowego menu na płycie wideo

Oczywiście do każdego dysku wideo możemy dodać kilka krótszych filmów, a każdy z nich utworzy oddzielną pozycję w menu ze swoimi właściwościami.

76

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Tak przygotowana płyta może być odtwarzana na komputerze przez dowolny odtwarzacz dysków wideo lub większość stacjonarnych odtwarzaczy DVD. W tym drugim urządzeniu płyta zostanie automatycznie wystartowana, a na ekranie telewizora zobaczymy widok podobny do tego z rysunku 4.31. W celu uruchomienia filmu wystarczy na klawiaturze pilota wcisnąć klawisz odpowiadający numerowi filmu z listy. Ciekawostką jest możliwość stworzenia dysku VideoCD zawierającego obrazki zamiast plików wideo. Jest to opcja bardzo przydatna posiadaczom cyfrowych kamer oraz aparatów fotograficznych, gdyż tak wykonane zdjęcia można nagrać na płytę i oglądać na ekranie telewizora (musimy mieć stacjonarne DVD). Zasada postępowanie jest dokładnie taka sama jak w przypadku płyty zawierającej obraz wideo, z tą różnicą, że do kompilacji możemy dodać obrazki z jednym z obsługiwanych formatów, np. jpg, bmp.

VCD i SVCD w CDRWin Zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronie WWW producenta CDRWin nie potrafi nagrać płyty w formacie VCD lub SVCD. Również próby ręcznego wykonania takiej kompilacji podjęte przeze mnie nie przyniosły oczekiwanego efektu. W związku z tym jestem zmuszony pominąć opis wykonania płyty wideo w CDRWin.

WinOnCD 5 i kompilacja VCD/SVCD Program ten ma nieco inne podejście do tworzenia płyty wideo, gdyż dopuszcza aż cztery rodzaje takich kompilacji. Po dokładniej analizie widać jednak podstęp projektantów, którzy VideoCD oraz VideoCD z menu traktują jako dwa oddzielne projekty — podobnie wygląda sytuacja z płytami SVCD. Rysunek 4.32. Okno wyboru kompilacji VideoCD

Projekty ze słowem „simple” w nazwie to dyski bez menu, natomiast te zawierające w nazwie „interactive” zostały wyposażone w menu. Możemy jeszcze wyróżnić piąty projekt o nazwie Photo album będący odpowiednikiem VideoCD, na które w Nero nagraliśmy obrazki. Dla odmiany tym razem stworzymy dysk VCD bez menu w tym celu musimy zaznaczyć opcję o nazwie Simple VideoCD. Okno kompilacji widoczne na rysunku podobnie jak w przypadku innych kompilacji składa się z dwóch części, z tą drobną różnicą, że zmianie uległ dół okna.

Rozdział 4. ♦ Wyższy stopień wtajemniczenia

77

Rysunek 4.33. WinOnCD 5 PE — dodajemy pliki do kompilacji VideoCD

Dodanie plików wideo do kompilacji ogranicza się jedynie do przeciągnięcia ich z górnego okna do dolnego. Jeżeli program uzna, że dodawany plik jest niezgodny ze standardem, zaproponuje jego konwersję do wymaganego formatu. W przypadku kompilacji SVCD będziemy musieli dokonać aktualizacji odpowiednich kodeków. Pliki wideo dodane do kompilacji posiadają swoje właściwości, które są dostępne po kliknięciu prawym przyciskiem w nazwę. Nowo otwarte okno pozwoli nam włączyć podgląd w specjalnym odtwarzaczu wideo firmy Roxio. Rysunek 4.34. Wbudowany odtwarzacz pozwala na pogląd dodawanych klipów wideo

W celu zapisu płyty musimy kliknąć ikonę Nagrywanie, a w odpowiednim oknie domyślne ustawienia powinny pozostać bez zmian. Zapis nastąpi po wybraniu opcji Nagraj. Bardzo ciekawym, a zarazem wygodnym rozwiązaniem zaproponowanym przez firmę Roxio jest automatyczne dodanie odtwarzacza dysków wideo. Wystarczy włożyć płytę do napędu CD uruchomić program o nazwie vcd_play.exe, by rozpocząć odtwarzanie filmu za pomocą wspomnianego programu. Moim zdaniem ten drobiazg znacznie ułatwia życie wielu użytkownikom płyty wideo, gdyż wiele razy nie miałem pod ręką odpowiedniego narzędzia do oglądania VCD na komputerze.

78

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 4.35. Taki odtwarzacz VideoCD jest automatycznie dogrywany do tworzonej płyty

Overburning — tworzenie płyt ponad rozmiar Niemal wszędzie słyszymy to dziwne słowo, ale niewielu wie, co ono oznacza i jakie daje możliwości. Dlatego postaram się w tym rozdziale napisać kilka słów na temat overburningu. Zgodnie ze specyfikacją, na typowej płycie CD mieści się 74 minuty muzyki lub 650 MB danych. Oczywiście w przypadku płyt dłuższych ok. 80-minutowych, mieści się ich nieco więcej, bo 700 MB. Zgodnie z zapisem w Orange Book (specyfikacja nazywana pomarańczową książeczką), na płycie musi znajdować się pewien obszar pozwalający zapisać Lead-Out — obszar na końcu płyty zawierający wpis o zakończeniu sesji. Funkcja overburningu pozwala na skrócenie obszaru zajmowanego przez Lead-Out oraz jego przesunięcie. Dzięki temu zostaje uzyskane dodatkowe miejsce na zapis danych. W zależności od płyty i jej producenta, dzięki temu możemy zyskać do kilku minut. W Internecie znajduje się wiele baz, gdzie zostały skatalogowane płyty CD pod kątem długości przy overburningu. W naszym przypadku pomocną bazą może okazać się ta z serwisu CDRInfo — http://www.cdrinfo.pl. By dokonać zapisu z użyciem tej właściwości, kompilacja musi mieć włączony typ zapisu DAO. Jeśli chcemy zapisywać płyty przy użyciu overburningu, to nasz napęd musi obsługiwać taką funkcję. Praktycznie każdy nowy napęd posiada taką właściwość. W przypadku starszych napędów — mamy pecha. Sam napęd to nie wszystko, w oprogramowaniu musi być także specjalna opcja zapisywania danych. Poniżej zamieszczam spis kilku popularnych aplikacji obsługujących zapis większej ilości danych, niż przewidział to producent płyty: ♦ Nero Burning Rom, ♦ CDRWin, ♦ CloneCD, ♦ WinOnCD. W CloneCD funkcja overburningu jest realizowana automatycznie. W przypadku stwierdzenia faktu, że obraz się nie zmieści na płytę, CloneCD pyta, czy ma dokonać próby zapisu przy użyciu overburningu. CDRWin obsługuje overburning, pomimo że autorzy twierdzą, iż nie działa. Prawda, że ciekawa sytuacja ☺. Poniżej zamieszczam opisy, w jaki sposób przygotować płyty z wykorzystaniem overburningu w używanych przeze mnie programach.

Overburning w Nero W celu nagrania płyty z wykorzystaniem overburningu w Nero najpierw musimy odpowiednio skonfigurować sam program. W tym celu uruchamiamy program i wchodzimy do menu Plik | Preferencje. Następnie w nowo otwartym oknie klikamy w zakładkę Ustawienia zaawansowane.

Rozdział 4. ♦ Wyższy stopień wtajemniczenia

79

Rysunek 4.36. Ustawienia zaawansowane Nero pozwalają na zapis płyty z wykorzystaniem overburningu

W celu aktywacji overburningu musimy włączyć opcję Zezwalaj na overburning w trybie DAO. Następnie w pola znajdujące się poniżej musimy wpisać maksymalną długość płyty. Podane wartości powinny być większe o 2 – 3 minuty od nominalnej pojemności płyty — chyba że uprzednio sprawdziłeś za pomocą Fuerio posiadany nośnik i jego możliwości. Oczywiście koniecznie warto zapoznać się z treścią ostrzeżenia, jakie znajduję się w tym oknie. Mówi ono o problemach podczas korzystania z tej funkcji. Według autorów programu płyta nagrana z wykorzystaniem overburningu może: ♦ zawierać błędy, ♦ nie być czytana przez niektóre napędy CD-ROM, ♦ zapis może uszkodzić nagrywarkę. Ostrzeżenia musimy wziąć sobie do serca i liczyć się z problemami, a nawet uszkodzeniem nagrywarki, jeżeli nie jest przystosowana do takiego zapisu. Na własnej nagrywarce zapisałem wiele płyt o długości 80 min przy wykorzystaniu overburningu i w większości były to płyty z dolnej półki i jak dotychczas nie miałem z żadną z nich najmniejszego problemu. Wszystkie są poprawnie czytane przez napęd CD-ROM, jaki posiadam, a nagrywarka ma się świetnie ☺. Zatem różnie to może to bywać. Niejako przy okazji w oknie widocznym na rysunku 4.36, w sytuacji gdy denerwuje nas automatyczne wysuwanie tacy nagrywarki po zakończeniu zapisu, możemy wyłączyć tę funkcję. Odpowiednia opcja znajduje się powyżej funkcji związanej z overburningiem. Przygotowanie płyty z większą ilością danych niż jej nominalna pojemność nie różni się niczym od opisanego wcześniej projektu płyty z danymi. Jednak musimy pamiętać o tym, że taka płyta musi być zapisana za jednym razem, co wiąże się z odpowiednim ustawieniem kilku kluczowych opcji. Rysunek 4.37. Konfiguracja zapisu z overburningiem — krok pierwszy

Koniecznie musimy w zakładce Multisesja włączamy zapis tylko pojedynczej sesji. Następnie przechodzimy do zakładki o nazwie Zapis CD.

80

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 4.38. Konfiguracja zapisu z overburningiem — krok drugi

W oknie tym bezwzględnie musimy włączyć zapis w trybie DAO — Disc At Once. Bez tego Nero uparcie będzie twierdził, że nasza kompilacja zawiera więcej danych niż mieści płyta. Następnie płyta musi zostać zamknięta — opcja Zamknij CD. Po chwili od kliknięcia przycisku Nagrywaj, gdy program przeanalizuje dane i zajdzie konieczność włączenia overburningu, naszym oczom ukaże się odpowiedni komunikat. Rysunek 4.39. Komunikat informujący o możliwości włączenia overburningu

Okno widoczne na rysunku 4.39 zawiera informacje na temat braku miejsca na płycie oraz informuje nas o możliwości włączenia overburningu. Autorzy również w tym miejscu dodali ostrzeżenie o problemach mogących wystąpić z taką płytą. Poniżej zmieściłem jeszcze jeden zrzut ekranu, by pokazać, że Nero rozpoczął zapis w włączonym overburningu i zakończył się sukcesem. Rysunek 4.40. Okno programu Nero zawierające informacje o pomyślnym wykonaniu zapisu w trybie DAO z włączonym overburningiem

Pragnę nadmienić w tym miejscu, że moja przykładowa kompilacja zajęła jedynie 711 MB, co daje niecałe 81 minut i raczej na pewno nie jest to górna granica pojemności posiadanej przezemnie płyty CD.

Overburning w WinOnCD 5 Przygotowanie płyty z wykorzystaniem overburningu nie wymaga zmian w konfiguracji programu podobnych do tych, jakie dokonaliśmy w Nero. Najnowsza wersja z założenia obsługuje ten rodzaj zapisu danych. Niestety posiadacze starszych wersji WinOnCD mieli problemy zapisem większej ilości danych niż nominalna pojemność płyty. Program ten wymagał bowiem ręcznych modyfikacji odpowiednich kluczy rejestru, tak by uaktywnić wspomniany zapis. Nie będę tutaj opisywał wszystkich czynności, jakie należy wykonać, gdyż w Internecie można znaleźć gotowy plik, który automatycznie dokonuje odpowiednich modyfikacji. Poprawkę można pobrać spod tego adresu — http://www.cdrinfo.pl/cdr/porady/Oversize.reg. Nagrywanie płyty CD zawierającej większą ilość danych rozpoczynamy w tradycyjny sposób od wybrania kompilacji ISO9660 z odpowiedniego okna. Następnie dodajemy pliki, które chcemy zapisać na płycie.

Rozdział 4. ♦ Wyższy stopień wtajemniczenia

81

Rysunek 4.41. Przygotowujemy kompilacje zawierającą więcej danych niż pojemność płyty CD

W dolnej części rysunku 4.41 zaznaczyłem objętość kompilacji, która w tym przypadku wynosi 710 MB. Następnie przechodzimy do okna Nagrywanie, w którym musimy ustawić zaznaczone przeze mnie opcje. Rysunek 4.42. Wymagane ustawienia okna Nagrywanie

Rysunek 4.42 przedstawia wymagane ustawienia zapis z wykorzystaniem overburningu. Musimy bezwzględnie włączyć opcję Zamknij CD oraz Disc/Session At Once. Dodatkowo oznaczyłem opcję zapisu, ale możemy również wybrać zapis z symulacją lub w razie potrzeby samą symulację. Po kliknięciu przycisku Nagraj naszym oczom ukaże się nowe okno zawierające informację o tym, że dane kompilacja może zostać nagrana przy wykorzystaniu overburningu. Rysunek 4.43. Komunikat informujący o tym, że dana kompilacja jest większa od pojemności nośnika. Klikając kontynuuj włączymy overburning

W oknie widocznym na rysunku 4.43 mamy możliwość włączenia testu, zanim rozpocznie się właściwy zapis, dzięki czemu będziemy mieli pewność, czy posiadana płyta pomieści wszystkie dane. Klikając przycisk Kontynuuj rozpoczynamy zapis z włączonym overburningiem.

82

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Overburning w CDRWin Wbrew informacją znajdującym się na stronie domowej programu CDRWin mówiącym, że program nie wspiera zapisu z obsługą overburningu możemy za jego pomocą nagrać taki dysk. Dokładniej mówiąc możemy za pomocą CDRWin wykonać kopię istniejącego nośnika, na którym zapisano więcej danych niż nominalna pojemność płyty. Różne testy, jakie wykonałem na potrzeby niniejszej książki dały ciekawe wyniki. Nagranie płyty bezpośrednio z danych w oparciu o opis z rozdziału trzeciego nie powiodło się, gdy chciałem zapisać więcej danych niż pojemność krążka. Każda próba, jaką podejmowałem, kończyła się wyświetleniem komunikatu, który przedstawiłem na rysunku poniżej. Rysunek 4.44. Komunikat błędu przy próbie zapisu większej ilości danych na płycie niż wynosi jej nominalna pojemność

Również próby wykonania zapisu w inny sposób kończyły się wyświetleniem podobnych komunikatów. W związku z tym, że nie jestem osobą, która się poddaje przy pierwszych niepowodzeniach, zacząłem eksperymentować, dopingowany informacjami dostępnymi w Internecie, z których jasno wynikało, że CDRWin potrafi zapisać dysk z wykorzystaniem overburningu. Ciekawostką jest fakt, że kompilacje przygotowywane dla płyty o długości 74 minuty, które zawierały więcej danych niż nominalna pojemność płyty o pojemności 650 MB bez problemu udało się za każdym razem nagrać przy wykorzystaniu programu zgodnie z opisem zamieszczonym w rozdziale trzecim. Pragnę jednak podkreślić, że dla takiej kompilacji zawsze wyłączałem opcję o nazwie Nagraj Postgap i zamykałem dysk. Kolejna próba, jaką podjąłem, polegała na wykonaniu kopii płyty powstałej po nagraniu 710 MB danych na dysk CD za pomocą Nero. W tym celu postępowałem zgodnie z opisem z rozdziału 3. omawiającym kopie istniejącego dysku. Poniżej zamieszczam kilka obrazków, na których widać, co dokładnie zrobiłem. Każdy rysunek opatrzyłem krótkim komentarzem. Rysunek 4.45. Okno Skopiuj Dysk — ustawienia dla wykonania kopii w locie

W oknie Skopiuj Dysk wybrałem opcje zapisu w locie bezpośrednio z napędu CD-ROM na nagrywarkę. Po kliknięciu przycisku Start moim oczom ukazał się komunikat informujący o tym, że dane, które chce nagrać na płycie, nie zmieszczą się. Rysunek 4.46. Okno komunikatu o braku miejsca na płycie CD w nagrywarce

Oczywiście na zadane pytanie o chęć kontynuowania udzieliłem twierdzącej odpowiedzi w celu zmuszenia programu, by zaczął stosować overburning. Rysunek 4.47. Pasek postępu kopiowania danych

Rysunek 4.47 przedstawia pasek postępu kopiowania moje płyty. Jak widać, program nareszcie zaczął zapisywać dane.

Rozdział 4. ♦ Wyższy stopień wtajemniczenia

83

Rysunek 4.48. Overburning w CDRWin powiódł się

Przyznam się, że lekko zdenerwowany czekałem na zakończenie kopiowania płyty CD. Okno informujące o postępie zapisu zamknęło się, a następnie wyskoczył komunikat o pomyślnym zakończeniu kopiowania. Wnioski, jakie mi się nasunęły po kilkunastu różnych próbach są takie, że CDRWin nie potrafi samodzielnie stworzyć i zapisać na dysku CD kompilacji zawierającej więcej danych niż pojemność płyty. Sytuacja taka potwierdziła się przy każdej próbie na płytach o długości 80 minut. W tym miejscu pragnę dodać, że testy overburningu na nośnikach o pojemności 650 MB (74 minuty), przebiegały pomyślnie i zawsze udało mi się nagrać kilkanaście dodatkowych megabajtów więcej. Ciekawostką jest fakt, że program potrafi bez problemu skopiować istniejący dysk, na którym znajduje się więcej danych niż wskazuje jego pojemność. Dzieje się tak zarówno w czasie prób na płytach 74-, jak i 80-minutowych. Jak już się przekonaliśmy, czytając poprzednie rozdziały, CDRWin nie jest najwygodniejszym narzędziem do nagrywania dysków z danymi, dlatego warto posiadać zainstalowany drugi program np. Nero. Oczywiście nie możemy dyskryminować CDRWin za brak kompletnego wsparcia overburningu przy tworzeniu niektórych, nowych kompilacji (zawierających więcej niż 700 MB), gdyż narzędzie to ma szereg innych, potężnych możliwości, z którymi zapoznamy się w dalszej części książki. Koniecznie muszę zaznaczyć, że moje problemy z wykonaniem overburningu za pomocą aplikacji CDRWin na płytach o pojemności 700 MB mogły być spowodowane specyficzną konfiguracją sprzętu lub nie do końca poprawną obsługą posiadanej przeze mnie nagrywarki. Dlatego każdy musi sam sprawdzić, jak wygląda zapis overburningu w jego przypadku.

Rozdział 5. Zapis pakietowy Opisane wcześniej standardy zapisu płyt z czasem stały się niewystarczające. Pojawienie się na rynku płyt oraz nagrywarek CD-RW zapoczątkowało prace nad standardem zapisu odpowiednim do niemałych możliwości płyt CD-RW. Jedynie trzy firmy stanęły do prac nad stworzeniem nowej grupy oprogramowania, był to Adaptec, CeQuadrat oraz Ahead. Opracowany standard zapisu nosił nazwę zapisu pakietowego. Proces ten polega na zapisie na płycie danych przesyłanych małymi pakietami. Metoda ta pozwala na ominięcie wielu ograniczeń znanych przy poprzednich metodach zapisu. Nie ma problemu z ograniczeniem do 99 ścieżek oraz dużej utraty wolnego miejsca przy zapisie w trybie multisesji. Bez wątpienia najlepszym oprogramowaniem jest DirectCD 5 firmy Roxio (wspólne dzieło firmy Adaptec i CeQuadrat). Aplikacja ta stała się jedną z dwóch pozwalających na zapis pakietowy. Konkurencją dla DirectCD jest InCD firmy Ahead. Niestety produkt Ahead ma znaczniej mniejsze możliwości niż niedościgniony DirectCD, a do pracy wymaga instalacji Nero. Zapis pakietów może stwarzać problem przy systemie MS Windows 2000, gdyż dopiero DirectCD w wersji 3.01e lub 5 jest wstanie pracować poprawnie w tym środowisku. Użycie InCD może również sprawić problemy. Do poprawnej pracy musimy mieć zainstalowane Nero w wersji 5 oraz pobrane uaktualnienie do wersji 2.09 pakietu InCD. Po spełnieniu tych wymagań oba programy będą poprawnie pracować pod kontrolą MS Windows 2000. Kolejne problemy mogą napotkać użytkownicy MS Windows XP, którzy w przypadku InCD muszą postarać się o wersje co najmniej 3.17. Natomiast DirectCD działa bez problemu w wersji 5.10. Również posiadacze najnowszych napędów CD-RW mogą mieć problem z obsługą swoich napędów przez wspomniane oprogramowanie. W takiej sytuacji koniecznie musimy zaopatrzyć się w najnowsze wersje używanego oprogramowania. Oczywiście nowych wersji szukamy na stronach producentów lub na stronach CDRInfo — http://www.cdrinfo.pl. Ogromnym plusem zapisu pakietowego jest możliwość udostępnienia napędu CD-RW w sieci lokalnej w celu umożliwienia użytkownikom pozostałych stacji składowania swoich danych. W przeciwieństwie do dysku twardego, który jest urządzeniem mechanicznym, dobrze zabezpieczona płyta CD-RW jest nośnikiem o wiele bezpieczniejszym.

InCD — mały i zgrabny Oprogramowanie firmy Ahead do poprawnej pracy wymaga zainstalowanego Nero w wersji 5.5 i nie zostało przetłumaczone na język polski. Instalacja programu niczym nie różni się od podobnych operacji wykonywanych na innych programach. Co ciekawsze, w przypadku systemów MS Windows 2000/XP nie wymagany jest restart komputera, co w moim zdaniem jest dość ważne, jeśli weźmiemy pod uwagę czas startu MS Windows 2000. Po zainstalowaniu program rezyduje na pasku Start koło zegara. Rysunek 5.1. InCD — rezyduje na pasku Start koło zegara

Pracę z programem rozpoczynamy od podwójnego kliknięcia w ikonę programu. Nowo otwarte okno ma formę kreatora, dzięki czemu przygotowanie napędu i płyty do pracy nie jest większym problemem. Pierwsze okno zawiera jedynie ogólne informacje i od razu klikamy przycisk Dalej w celu kontynuacji przygotowań do zapisu pakietowego.

Rozdział 5. ♦ Zapis pakietowy

85

Rysunek 5.2. Drugie okno pozwala wybrać napęd CDRW, z którego chcemy skorzystać przy zapisie pakietowym

Następne okno odpowiada za wybór napędu CD-RW, z którego chcemy skorzystać przy zapisie pakietowym. Jeżeli nasz system posiada więcej niż jeden napęd umożliwiający zapis, musimy z listy wybrać ten, z którego chcemy aktualnie skorzystać. Wybór zatwierdzamy, klikając przycisk Dalej. Rysunek 5.3. Kolejne okno wyświetla informacje o stosowanym nośniku

Następne okno, z jakim będziemy mieli kontakt, zawiera informacje na temat zastosowanego nośnika. InCD obsługuje jedynie zapis na płytach CD-RW. Klikając przycisk Properties możemy dostać się do okna dokładnych właściwości płyty. Rysunek 5.4. Właściwości nośnika — zakładka InCD Page Information

Pierwsza zakładka, która jest widoczna na rysunku 5.4 na razie nie zawiera żadnych informacji na temat nośnika, ale w przyszłości znajdziemy tutaj dane o zajętości nośnika oraz jego całkowitej pojemności i etykiecie. Odpowiednie dane pojawią się, gdy dojdziemy do końca przygotowań nośnika do zapisu pakietowego. Rysunek 5.5. Właściwości nośnika — zakładka InCD Page Settings

Druga z dostępnych zakładek odpowiada za zachowanie się programu podczas pracy. Dokładniej mówiąc, mamy tutaj możliwość zdefiniowania prędkości zapisu — Write Speed oraz odczytu — Read Speed. Dodatkowo możemy określić, czy chcemy, by po umieszczeniu nośnika w napędzie na ekranie pojawiał się odpowiedni komunikat (Do not display…). Osobiście nie lubię okienek, które samoczynnie pojawiają się na moim komputerze, dlatego opcję tę mam zawsze wyłączoną. Kolejna

86

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie opcja, która znajdziesz poniżej pozwala włączyć weryfikację zapisanych danych. Dokładnie wygląda to ta, że po zapisaniu plików na dysku CD program sprawdza, czy są one dokładnie takie same jak na oryginale. Jeżeli nasz napęd posiada wbudowany mechanizm BurnProof lub podobny, to powinna uaktywnić się opcja o nazwie Avoids buffer underruns znajdująca się w dolnej części okna. Pozwala ona na wyłączenie ochrony buforu nagrywarki. W przypadku zapisu pakietowego nie występuje zjawisko opróżnienia buforu, z jakim mogliśmy się zetknąć podczas nagrywania płyty np. w Nero, dlatego powinniśmy uaktywnić tę opcję, jeżeli będziemy mieli jakieś problemy z nagrywaniem za pomocą InCD. Po kliknięciu przycisku OK wprowadzone zmiany zostaną zapisane, a my wrócimy do głównego okna, w którym z kolei klikamy przycisk Dalej.

Rysunek 5.6. Ostanie okno kreatora odpowiedzialnego za przygotowanie płyty do zapisu pakietowego

Na rysunku 5.6 widać ostanie okno kreatora odpowiedzialnego za przygotowanie nośnika do zapisu pakietowego. W przypadku nowego, czystego nośnika musimy określić etykietę płyty CD-RW, która nie może zawierać spacji, a jej długość nie powinna być większa niż jedenaście znaków. W przypadku nowego nośnika nie mamy możliwości wyboru rodzaju formatowania płyty. Wydaje mi się, że większość czytelników w tej chwili zdziwiła się tym, co napisałem nieco wcześniej na temat formatowania płyty. Otóż zapis pakietowy wymaga specjalnego przygotowania nośnika, zanim będziemy mogli na nim zapisywać dane. Proces ten popularnie nazywamy formatowaniem. W zależności od prędkości zapisu naszej nagrywarki może on trwać od kilku do kilkudziesięciu minut. Przykładowo moja płyta o pojemności 700 MB pierwszy raz formatowała się około 20 minut przy prędkości zapisu ×4. Jak już wspominałem przy nowym nośniku nie mamy możliwości określenia rodzaju formatowania dysku CD-RW i po kliknięciu przycisku Zakończ rozpocznie się ono automatycznie. Rysunek 5.7. Formatowanie dysku CD

Okno widoczne na rysunku 5.7 jest stosunkowo skromne i poza czasem, jaki upłynął od rozpoczęcia formatowania oraz paskiem postępu, nie zawiera więcej informacji. Po zakończeniu przygotowania płyty do zapisu pakietowego wystarczy wysunąć na chwilę tackę napędu, a następnie zamknąć ją ponownie. Wykonanie tej czynności zaowocuje udostępnieniem napędu do zapisu pakietowego. O wykryciu płyty w napędzie świadczy zmiana ikony znajdującej się na pasku koło zegara. W przypadku gdy napęd jest pusty, strzałka widoczna na ikonie ma kolor czerwony; natomiast gdy program znajdzie w nagrywarce odpowiednio przygotowany nośnik, kolor strzałki zmieni się na zielony. Zasada jest dokładnie taka sama, jak ze światłami na skrzyżowaniu, czerwone — stoimy, zielona — możemy jechać ☺. Płyta CD-RW o pojemności 700 MB domyślnie udostępnia około 570 MB na zapis danych. Wynika to z ograniczeń standardu, który na swoje potrzeby zajmuje ponad 100 MB na zapis nowych wersji TOC oraz innych danych. Oczywiście nośniki krótsze mają nieco inne wartości, jednak proporcja zostaje zawsze zachowana.

Rozdział 5. ♦ Zapis pakietowy

87

Rysunek 5.8. Okno z informacjami o pojemności płyty CD

Od teraz możemy kopiować plik za pomocą dowolnego menedżera plików np. Eksploratora Windows lub Windows Commandera. Dodatkowo menu podręczne w Eksploratorze Windows w polu Wyślij do zostało wzbogacone o skrót ułatwiający nagrywanie danych na płytę. Rysunek 5.9. Pakietowe kopiowanie plików na płytę CD za pomocą Eksploratora Windows

Pliki zapisane na płycie CD możemy usuwać za pomocą tych samych narzędzi, jakich używaliśmy do zapisu. Innymi słowy obsługa płyty CD-RW zapisywanej pakietowo za pomocą InCD niczym nie różni się od typowej dyskietki czy dysku twardego, a przy tym oferuje prawie 600 MB do przenoszenia dokumentów. Biorąc przy tym pod uwagę koszt nośnika CD-RW, który oscyluje w granicach 4 zł za płytę jest to najtańszy aktualnie dostępny nośnik na rynku, a przy tym stosunkowo bezpieczny i odporny na uszkodzenia. Oczywiście do przechowywania ważnych danych lepiej stosować płyty CD-RW renomowanych producentów, dzięki czemu unikniemy przykrych niespodzianek w przyszłości. Jeżeli skończymy nagrywanie danych na płycie i chcemy ją wyjąc z napędu to jest to możliwe tylko w jeden sposób. Nie można nacisnąć odpowiedniego przycisku na przednim panelu napędu, gdyż nic to nie da. Jednym z dwóch rozwiązań pozwalających na wyjście płyty jest kliknięcie prawym przyciskiem myszy w nazwę napędu w Eksploratorze Windows i wybranie z menu podręcznego opcji Wysuń. Rysunek 5.10. Wyjmowanie płyty CD-RW z napędu po zakończeniu zapisu pakietowego za pomocą InCD

Druga możliwa, moim zadaniem znacznie wygodniejsza polega na kliknięciu prawym przyciskiem myszy w ikonę programu InCD znajdującą się na pasku Start koło zegara i wybraniu opcji Eject.

88

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 5.11. Druga możliwość wysunięcia tacki napędu CD-RW

Proces wyjmowania płyty trwa dość długo, więc proszę się niepotrzebnie nie denerwować, że dane się nie nagrały lub coś się zawiesiło, gdyż jest to normalne zachowanie. Płyta CD-RW zapisana pakietowo może być czytana na każdym komputerze wyposażonym w czytnik CD-ROM obsługujący nośniki wielokrotnego zapisu. Dodatkowo systemy, na których nie mamy InCD wymagają zainstalowania specjalnego sterownika o nazwie InCDUDFReader (ok. 800 KB), który możemy pobrać bezpłatnie ze strony producenta — http://www.ahead.de. Niestety sterownik ten nie znajduje się na płycie i musimy go mieć przy sobie na dyskietce, co jest sporym minusem tego rozwiązania. Jak już wspominałem wcześniej, InCD pozwala stosować zapis pakietowy jedynie na płytach CD-RW, co wyklucza jego użycie przez posiadaczy starszych napędów, które nie potrafiły nagrywać na płytach CD-RW. Dodatkowo program do pracy wymaga instalacji Nero, co dla użytkowników, którzy nie przepadają za tym narzędziem również jest dużym mankamentem. Dla mnie osobiście akurat InCD jest rozwiązaniem na miarę moich potrzeb i gdy chcę utworzyć płyty zapisane pakietowo, to sięgam właśnie po ten program. Moim zdaniem głównymi zaletami programu są: ♦ łatwość i intuicyjność obsługi, ♦ niewielkie rozmiary (ok. 1,5 MB), ♦ stabilność pracy. Oczywiście osoby posiadające stare napędy CD-R bez obsługi zapisu na płytach CD-RW nie zostały „na lodzie”, gdyż dla nich dostępne jest inne narzędzie, które opisałem w następnym podrozdziale.

DirectCD — prawdziwy kombajn do zapisu pakietowego Stosowanie DirectCD pozwoli nam na zapis danych na płycie CD za pomocą dowolnego menedżera plików np. Eksplorator Windows czy Windows Commander. Zapis danych na płycie CD jest możliwy bezpośrednio z dowolnej aplikacji. Cały proces jest wolny od błędów opróżnienia buforu. Napęd zapisujący pakietowo może być udostępniony w sieci, a co za tym idzie, może być sieciowym magazynem danych. Takie zastosowanie również nie prowadzi do występowania problemów. Zapis w zależności od posiadanego napędu jest możliwy na płytach CD-R i CD-RW, a nawet na specjalnych dyskach DVD. W niniejszym opisie będę bazował na spolszczonej wersji pakietu. Odpowiednie pliki pobrałem z serwisu http://www.cdrinfo.pl. Program podobnie jak w przypadku InCD, pakiet instaluje się stosunkowo prosto i na pasku Start tuż obok zegara zostaje umieszczona odpowiednia ikona. Rysunek 5.12. Ikona DirectCD 5.10 na pasku Start

Zapis za pomocą DirectCD również wymaga odpowiedniego przygotowania płyty CD. W przypadku tego programu możemy obsłużyć krążki CD-R oraz CD-RW. Te pierwsze wymagają szybkie formatowania, które trwa zaledwie niecałe 2 minuty. Formatowanie płyty CD-RW trwa znacznie dłużej. W moim przypadku trwało to ponad trzydzieści minut przy prędkości zapisu ×4. W celu rozpoczęcia przygotowania płyty do użytku dwa razy klikamy w ikonę na pasku Start.

Rozdział 5. ♦ Zapis pakietowy

89

Rysunek 5.13. Główne okno programu DirectCD 5.10

Po umieszczeniu płyty w napędzie automatycznie zostanie rozpoznany jej rodzaj. Następnie klikamy przycisk Formatuj CD w celu otwarcia nowego okna, w którym będziemy mogli dokładniej określić właściwości płyty i procesu formatowania. Rysunek 5.14. Okno formatowania płyty

W polu o nazwie Identyfikator możemy określić etykietę dla przygotowywanej płyty CD, dzięki czemu w przyszłości będziemy mieli ułatwione zadanie identyfikacji nośnika. Podobnie jak w InCD, również i tutaj etykieta nie może być dłuższa niż 11 znaków i nie powinna zawierać spacji w nazwie. Bardzo ciekawą opcją jest pole o nazwie Uaktywnij kompresję, po uaktywnieniu którego w czasie zapisu danych na krążku jesteśmy wstanie zmieścić nieco więcej danych. Moim zdaniem warto zaznaczyć tę opcję. W przypadku płyty CD-RW program udostępnia dwie metody formatowania: QuickFormat oraz Pełne formatowanie. Dla nowej płyty jesteśmy zmuszeni przeprowadzić pełne formatowanie. Natomiast każde następne formatowanie tej płyty może ograniczyć się do skorzystania z opcji szybkiego formatowania. Rysunek 5.15. Postęp formatowania

Rysunek 5.15 przedstawia okno postępu formatowania, niestety poza paskiem, na którym wizualnie widzimy postęp oraz czasem, jaki upłynął od rozpoczęcia operacji, nie uzyskamy więcej informacji. Nieco inaczej wygląda sytuacja, gdy w napędzie umieścimy dysk CD-R, dla którego formatowanie jest przeprowadzone automatycznie i trwa zaledwie niecałe dwie minuty. Po zakończeniu przygotowania płyty do zapisu pakietowego zostanie ona automatycznie udostępniona do zapisu (rysunek 5.16), a ikona na pasku Start ulegnie drobnej zmianie. Do typowego obrazka zostanie dodana czerwona kropka (podobne rozwiązanie miał InCD).

90

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 5.16. Okno komunikatu o udostępnieniu napędu do zapisu pakietowego. Oczywiście możemy to okno wyłączyć za pomocą opcji znajdującej się w jego dolnej części.

Po pomyślnym wykonaniu powyższych czynności możemy za pomocą dowolnego menedżera plików np. Eksploratora Windows lub Windows Commandera przystąpić do zapisu danych. DirectCD, podobnie jak InCD, do podręcznego menu dodaje odpowiedni skrót w sekcji Wyślij do mający nam uprościć zapis plików. Rysunek 5.17. Kopiowanie plików jest możliwe za pomocą Eksploratora Windows

W tym miejscu warto podać, ile dostępnego miejsca mamy na płycie CD-RW, a ile na CD-R, gdyż w obu przypadkach jest to zupełnie inna wartość. Dla nośnika CD-RW o długości 80 minut mamy dostępne jedynie 570 MB, czyli dokładnie tyle samo, ile oferował InCD. Nośnik CD-R o identycznej długości pozwala nam na nagranie 700 MB. Wysunięcie tacki jest możliwe dopiero po kliknięciu prawym przyciskiem myszy w ikonę DirectCD znajdującą się koło zegara. Znajduje się tam opcja o nazwie Wysuń, która musimy kliknąć. W przypadku płyty CD-RW zostanie ona wysunięta bez dodatkowych komunikatów. Natomiast płyta CD-R wymaga od nas podjęcia dodatkowej decyzji, ale o tym nieco niżej. Rysunek 5.18. Wysuwanie tacki napędu jest możliwe tylko w sposób programowy

Poza ilością dostępnego miejsca oba typy płyty różni jeszcze kilka ważnych rzeczy. Dokładniej mówiąc płyta CD-RW zapisana pakietowo może być czytana tylko po zainstalowaniu odpowiedniego sterownika. Rozwiązanie takie doskonale znamy już z opisu konkurencyjnego InCD, jednak forma Roxio wprowadziła pewne udogodnienia. Dokładniej mówiąc, na płycie CD-RW automatycznie jest tworzona druga sesja o pojemności 2 MB i zawiera ona odpowiedni plik sterownika. Po umieszczeniu napędu w komputerze, na którym jeszcze nie zainstalowano tego rozszerzenia, następuje jego automatyczne doinstalowanie. Po restarcie komputera wspomniana partycja nigdy więcej nie jest już widziana, dzięki czemu nie ma miejsca próba ponownego instalowania sterownika. Sprawa nieco inaczej wygląda w przypadku płyty CD-R, która przy wysuwaniu z napędu wymaga od nas podjęcia decyzji o tym, czy ma zostać zakończona, by dało się ją odczytać w innych napędach CD-ROM lub pozostawienia jej bez zmian. Wybór pierwszej opcji uniemożliwia dogranie plików w przyszłości, ale płyta jest widziana po instalacji specjalnego sterownika (tak jak dla płyty CD-RW). Natomiast druga możliwość zostawia płytę gotową do zapisu, ale nie da się jej czytać w innych napędach niż nagrywarka z zainstalowanym programem DirectCD.

Rozdział 5. ♦ Zapis pakietowy

91

Rysunek 5.19. Okno wyboru dla wysuwanej płyty CD-R

Dokładna analiza opcji widocznych na rysunku 5.19 ujawnia, że na liście znajduje się jeszcze trzecia opcja pozwalająca na przekształcenia płyty CD-R przy zamykaniu w nośnik zapisany tradycyjną metodą. W celu aktywowania tej opcji musimy zmienić opcje samego programu DirectCD. W tym celu klikamy prawym przyciskiem myszy w ikonę nagrywarki w Eksploratorze Windows i wybieramy opcję Właściwości. Następnie przechodzimy do zakładki DirectCD 5.0 Opcje. Rysunek 5.20. Opcje DirectCD 5

W zakładce widocznej na rysunku 5.20 musimy zaznaczyć opcję o nazwie Zawsze zamykaj, a potem Odczyt w każdym komputerze. Od teraz płyta będzie zamykana automatycznie przy wyjmowaniu i gotowa do odczytu bez konieczności instalacji sterownika UDFReader. Główne okno programu zawiera jeszcze kilka ciekawych funkcji, do których warto wrócić w tej właśnie chwili. Dostępne są one po kliknięciu klawiszem myszy w opcję Programy użytkowe. Rysunek 5.21. Dodatkowe opcje DirectCD

Pierwszym narzędziem jest ScanDysk pozwalający na naprawienia plików na płycie. Działa on podobnie jak jego systemowy odpowiednik.

92

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 5.22. Okno ScanDysku znajdującego się w DirectCD

Druga opcja o nazwie Przywróć pozwala na odzyskanie skasowanych lub uszkodzonych plików. Okno, jakie się pojawi, przypomina typowego Norton Commandera i składa się z dwóch kolumn. Pierwsza zawiera listę uszkodzonych plików, natomiast w drugiej znajdą się pliki wskazane do odzyskania. Obsługa jest bardzo prosta i wydaje mi się, że nie wymaga szczegółowego opisywania. DirectCD w przeciwieństwie do InCD jest narzędziem o wiele potężniejszym i pozwala dokonać zapisu pakietowego na wszystkich dostępnych nośnikach. Niestety narzędzie to jest o wiele większe, a co za tym idzie bardziej wymagające. DirectCD jest dostępny w pakiecie WinOnCD, który ostatnimi czasy jest o wiele rzadziej dołączany do nagrywarek na rynku, gdyż ustąpił miejsca Nero. Moje doświadczenia z programami pokazały, że Nero jest narzędziem o wiele stabilniejszym i bardziej funkcjonalny. Zanim zainstalujemy jedno z opisanych narzędzi do zapisu pakietowego, zastanówmy się, czy jest ono nam potrzebne. Jeżeli dojdziemy do wniosku, że tak, to przed nami kolejny dylemat, który program wybrać. Moim zdaniem warto dobierać narzędzie do swoich potrzeb, w związku z tym każdy musi sam zdecydować, czy wystarczy mu małe i wygodne InCD, czy też potrzebuje kombajnu, jakim bez wątpienia jest DirectCD.

Rozdział 6. Obraz płyty CD Zacznijmy od tego, co to właściwie jest ten obraz płyty CD (popularnie zwany ISO). Odpowiedź jest bardzo prosta — obraz płyty to wierna kopia danych zawartych na płycie CD zapisana do jednego dużego pliku. Obraz ten możemy wykonać sami za pomocą niemal każdego z opisywanych w tej książce programów. Przykładowo CloneCD wykona taki obraz płyty bez naszej wiedzy. Inaczej sprawa wygląda w przypadku Nero, gdzie musimy zaznaczyć kilka opcji, by obraz postał. Poza programami do zapisu danych na płytach CD powstały specjalne narzędzia potrafiące wygenerować taki obraz. Do grona takich programu należy WinISO czy też BlindRead. Pierwszy z nich potrafi wykonać obraz płyty oraz umożliwia jego edycję, natomiast BlindRead wykonuje jedynie wierne odbicie dysku. Jako że obraz płyty CD jest tematem dość ważnym, pokażę na kilku przykładach, jak taki obraz możemy wygenerować, a w dalszej części powiem, co możemy z obrazem zrobić i jak go zapisać na płytę. Oczywiście nie zapomnę o edycji pliku obraz np. w celu dodania do niego danych. Zagadnienia obrazu nierozerwalnie wiążą się z tematem płyt startowych, dlatego zalecam dokładne zapoznanie się z informacjami zawartym w tym rozdziale, zanim przejdziecie do lektury następnego.

Tworzenie i zapis Nero Burning Rom Pierwszy obraz płyty CD utworzymy za pomocą Nero, z którym nie rozstajemy się od początku książki. Program ten potrafi wygenerować obraz płyty w swoim własnym formacie NRG. Tworzenie obrazu rozpoczynamy w oknie wyboru kompilacji, gdzie musimy wybrać opcję Kopia CD. Rysunek 6.1. Tworzenie obrazu za pomocą Nero — krok pierwszy

W zakładce Opcje kopiowanie musimy odznaczyć opcję o nazwie W locie, następnie wybieramy napęd, w którym znajduje się płyta źródłowa i przechodzimy do zakładki Obraz.

94

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 6.2. Tworzenie obrazu za pomocą Nero — krok drugi

W oknie, które widzimy na rysunku 6.2, musimy koniecznie wyłączyć opcję Usuń plik obrazu po kopiowaniu CD. Następnie wybieramy dysk, na którym ma zostać utworzony obraz i określamy jego nazwę. Proszę pamiętać, że plik obrazu może zająć ponad 700 MB i co najmniej tyle wolnego miejsca powinno być na wskazanym napędzie. Na razie pominiemy opcje zgromadzone w zakładce o nazwie Opcje odczytu, gdyż zakładam, że płyta, z którą będziemy pracować, nie jest niczym zabezpieczona. Rysunek 6.3. Tworzenie obrazu za pomocą Nero — krok trzeci

W zakładce Zapis CD zaznaczamy tylko opcje o nazwie Przeprowadź symulację zapisu i klikamy przycisk Symuluj. Rysunek 6.4. Okno postępu tworzonego obrazu

Po utworzeniu obrazu Nero będzie chciał przeprowadzić symulację zapisu na płycie CD, jednak możemy w każdej chwili anulować tę czynność. W wybranym przez nas miejscu powinien znaleźć się gotowy plik obrazu. Tak przygotowany obraz możemy przechowywać na dysku naszego komputera jako kopie dysku CD. Niestety nie ma to większego sensu, ponieważ plik zajmuje miejsce i jest bezużyteczny na tym etapie. Prędzej czy później staniemy przed koniecznością nagrania go na dysku CD. Oczywiście możemy to zrobić na dwa sposoby. Pierwszy z nich to przygotowanie kompilacji CD-ROM ISO9660 — czyli typowej płyty. Jednak obraz nadal będzie obrazem i poza tym, że zwolniliśmy miejsce na dysku komputera, nic więcej nie udało się zyskać. Druga metoda pozwala na nagranie płyty CD z obrazu, tak by dane w nim zawarte znalazły się ponownie na dysku CD. Nagranie pliku obrazu płyty CD jest stosunkowe proste w przypadku Nero. Wystarczy, że po uruchomieniu programu z menu Plik wybierzemy opcję Nagraj plik obrazu. Następnie za pomocą typowego okna MS Windows odszukamy i wskażemy ob-

Rozdział 6. ♦ Obraz płyty

95

raz CD, który chcemy nagrać na płytę. W nowo otwartym oknie poza opcjami zakładki Zapisz CD nie musimy dokonywać żadnych zmian. Rysunek 6.5. Okno wyboru pliku obrazu

Na rysunku 6.5 widać okno wyboru pliku obrazu, a dodatkowo zaznaczyłem na nim pole o nazwie Pliki typu. Proszę zwrócić uwagę, że Nero potrafi bez większych problemów nagrać swoje obrazy oraz obrazy dysków CD wykonane za pomocą programu CDRWin (pliki cue), a także dowolne zgodne ze standardem ISO, np. WinISO, WinImage, CDRWin. Oczywiście brak na liście rozszerzenia dodawanego przez inne programy nie oznacza to, że Nero nie potrafi zapisać takiego obrazu, ale o tym za chwilę. Po wybraniu pliku obrazu automatycznie przechodzimy do okna zapisu płyty i poza rodzajem zapisu w doskonale znanej nam zakładce Zapisz CD nie możemy już nic więcej zmienić. Wystarczy kliknąć przycisk Nagraj, by po kilku minutach otrzymać gotowy dysk CD. Wspominałem kilka wierszy temu, że Nero potrafi zapisać również inne obrazy, które nie znajdują się na liście bezpośrednio obsługiwanych. Do najpopularniejszych typów obrazów obsługiwanych przez Nero możemy zaliczyć: CDRWin — pliki bin, BlindRead — pliki bwi, bwt. Jeżeli zdecydujemy się nagrać obraz wykonany w innym programie, to w Nero musimy zmienić zawartość pola Pliki typu na opcję Wszystkie pliki, a następnie wybieramy plik obrazu. W nowo otwartym oknie określamy, z jakim rodzajem obrazu mamy do czynienia. Poniżej zamieściłem dwa zrzuty tego samego okna, jednak w obu przypadka różnią się one pewnymi ustawieniami w zależności od tego, z jakim obrazem pracujemy. Rysunek 6.6. Ustawienia dla obrazów CloneCD (*.ccd, .img), CDRWin (*.bin), BlindRead (*.bwi, *.bwt)

Rysunek 6.7. Ustawienia dla innych programów — obrazy nie są wykonane w trybie DAO-RAW

Oczywiście jeśli nasz obraz będzie miał inny format, to należy poeksperymentować z ustawieniami parametrów w Nero i dokonać zapisu na płycie CD-RW lub przeprowadzić symulację zapisu. Poza tym, jeżeli źle ustawimy właściwości obrazu, to Nero nie pozwoli rozpocząć nagrywania i wyświetli odpowiedni komunikat. Rysunek 6.8. Komunikat o błędzie dla źle ustawionego pliku obrazu

96

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Większość programów potrafiących wygenerować obraz płyty CD, poza swoim formatem, tworzy dodatkowo różne pliki zawierające niezbędne informacje do nagrania obrazu za pomocą innych programów. Przykładowo doskonały BlindRead poza swoim formatem tworzy jeszcze plik z rozszerzeniem *.cue, będący zestawem niezbędnych ustawień dla programu CDRWin. Podobnie zachowuje się CloneCD, który również dodaje plik *.cue, by ułatwić zapis takiego obrazu za pomocą CDRWin lub Nero. Za pomocą Nero możemy również przygotować plik obrazu bezpośrednio z danych zgromadzonych na dysku twardym komputera. W tym celu uruchamiamy program i z okna wyboru kompilacji wybieramy opcję CD-ROM (ISO). Następnie dodajemy dane, tak jak to robiliśmy przy zapisie danych na zwyczajnej płycie CD. Po przygotowaniu kompletnej kompilacji klikamy w menu Nagrywarka i wybieramy opcję Wybór nagrywarki.

Rysunek 6.9. Wybór nagrywarki

W nowo otwartym oknie musimy wybrać wirtualną nagrywarkę o nazwie Image Recorder. Po zaznaczeniu wspomnianego napędu postępujemy dokładnie tak samo jak przy zapisie typowej płyty. Rysunek 6.10. Zapis kompilacji do obrazu na dysku

Na rysunku 6.10 przedstawiłem zakładkę Zapis CD, którą już wielokrotnie używaliśmy, jednak tym razem, zamiast przycisku Zapisz/Symuluj, pojawił się zupełnie inny o nazwie OK. Dodatkowo nie możemy przeprowadzić symulacji, ani określić maksymalnej prędkości. Po kliknięciu przycisku OK zostaniemy zapytani o nazwę pliku obrazu oraz jego lokalizacje, a po podaniu tych danych nastąpi zapis.

CDRWin Przygotowanie obrazu dysku CD za pomocą CDRWin jest jeszcze prostsze, niż to miało miejsce w Nero. Wystarczy, że z głównego okna programu wybierzemy opcję Odczytaj dysk, ścieżki, sektory — trzecia ikon w górnym rzędzie.

Rozdział 6. ♦ Obraz płyty

97

Rysunek 6.11. Tworzenie obrazu płyty w CDRWin to prosta czynność

W nowo otwartym oknie zaznaczamy opcję Obraz Dysku/Cuesheet, następnie wybieramy napęd, w którym umieściliśmy płytę źródłową (Źródło) i określamy lokalizację dla pliku (Plik Obrazu). Po kliknięciu przycisku Start rozpocznie się zgrywanie płyty CD do obrazu. Gdy czynność zostanie zakończona, na dysku powinny znaleźć się dwa pliki. Pierwszy z rozszerzeniem *.bin a drugi *.cue. Doskonale już wiemy, że pliki CUE są jedynie prostym skryptem tworzonym przez CDRWin i nie zawierają informacji obrazu, natomiast plik bin to właściwy obraz dysku CD. Nagranie przygotowanego w ten sposób obrazu jest bajecznie proste i w tym celu w głównym oknie programu klikamy ikonę Nagraj dysk — pierwsza w górnym rzędzie. Rysunek 6.12. Nagrywamy plik obrazu w programie CDRWin

W nowo otwartym oknie klikamy przycisk Wczytaj Cuesheet i wskazujemy, gdzie znajduje się plik CUE, a następnie całość zatwierdzamy za pomocą przycisku WYPAL. Jeżeli obraz utworzony za pomocą innego programu zawiera pliki CUE, to możemy go „wypalić” wykorzystując do tego celu CDRWina. Również za pomocą aplikacji CDRWin możemy przygotować obraz płyty z danych znajdujących się na dysku naszego komputera. W tym celu w głównym oknie programu wybieramy opcję o nazwie Narzędzia i zapis plików — czwarta ikona w głównym rzędzie.

98

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 6.13. Tworzenie obrazu płyty z plików na dysku twardym komputera

W nowo otwartym oknie w polu Operacje Na Plikach musimy wybrać opcję Stwórz plik obrazu ISO9660. Następnie dodajemy pliki do kompilacji wykorzystując do tego celu przyciski Plik, Katalog, Dodaj. Operacja ta była już opisana kilka rozdziałów wcześniej. Pamiętajmy o wyłączeniu opcji Pełne ścieżki dostępu oraz o tym, by włączyć Długie nazwy (Joliet). W sekcji o nazwie Obraz typu ISO9660 w polu Plik obrazu musimy określić lokalizację oraz nazwę pliku, który ma zostać utworzony, a następnie możemy kliknąć przycisk START w celu utworzenia obrazu. Wykonanie tej czynności spowoduje otwarcie okienka z informacjami o kompilacji, w którym musimy kliknąć przycisk Kontynuuj. Utworzony obraz będzie plikiem ISO i takie też otrzyma rozszerzenie. Nagranie tak przygotowanego pliku jest możliwe po wybraniu w polu Operacje na plikach opcji Nagraj plik obrazu ISO9660. Następnie w polu Plik obrazu musimy odszukać i wskazać utworzony plik obrazu. Po kliknięciu przycisku START rozpocznie się zapis płyty.

WinOnCD 5 PE W celu przygotowania obrazu płyty CD za pomocą WinOnCD w oknie wybory kompilacji przechodzimy do zakładki Kopiuj i wybieramy opcję CD-COPY. Rysunek 6.14. Okno wyboru kompilacji dla tworzenia obrazu dysku CD

W nowo otwartym oknie zaznaczamy napęd CD, w którym znajduje się płyta źródłowa. Wystarczy, że pojedynczym kliknięciem myszy wskażemy odpowiednie urządzenie na liście znajdującej się w lewym górnym rogu.

Rozdział 6. ♦ Obraz płyty

99

Rysunek 6.15. Główne okno programu dostosowane dla kompilacji CD-COPY

Następnie wystarczy, że klikniemy przycisk Obraz CD i nastąpi analiza źródłowej płyty CD, a następnie jej kopiowanie do pliku obrazu o nazwę, którego zostaniemy zapytani w odpowiedniej chwili. Wykonany obraz dysku CD będzie miał rozszerzenie *.c2d typowe dla WinOnCD. Przygotowanie pliku obrazu bezpośrednio z danych znajdujących się na dysku twardym komputera prawie do samego końca jest podobne do tworzenia zwyczajnej kompilacji z danymi. Dopiero w zakładce Nagrywanie musimy dokonać pewnych zmian. Rysunek 6.16. Okno Nagrywanie – przygotowanie obrazu z danych znajdujących się na dysku twardym

W oknie Nagrywanie musimy zaznaczyć opcję Zamknij CD oraz Zapis, a następnie klikamy przycisk Obraz CD. Program zapyta nas o nazwę i lokalizację dla pliku obrazu, a następnie rozpocznie jego tworzenie. Również ten typ obrazu będzie miał rozszerzenie *.c2d. Nagranie obrazu przygotowanego za pomocą WinOnCD 5 nie powinno sprawiać większych problemów. Wystarczy, że w oknie wyboru kompilacji wybierzemy opcję Obraz CD z zakładki Kopiuj.

100

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 6.17. Nagrywamy płytę CD z istniejącego obrazu

Następnie w nowo otwartym, głównym oknie programu przeciągamy plik obrazu z górnej do dolnej części. Rysunek 6.18. Dodajemy istniejący obraz do kompilacji

W ten sam sposób postępujemy zarówno z obrazami utworzonymi z płyty CD, jak i z danych na dysku twardym komputera. Rysunek 6.19. Zapis płyty CD z obrazu

W oknie Nagrywanie zaznaczamy następujące opcje: Zamknij CD, Zapis, DAO. Następnie klikamy przycisk Nagraj i po chwili otrzymamy gotową płytę CD.

Rozdział 6. ♦ Obraz płyty

101

WinISO Praktycznie każdy z programów dostępnych na rynku, a związanych z zapisem płyty CD pozwala na utworzenie obrazu w obsługiwanych przez siebie formacie. Oczywiście mógłbym pokusić się o to, by opisać, w jaki sposób pracować z każdym z tych programów, ale nie widzę większego sensu w takim działaniu, dlatego też zdecydowałem się opisać tylko jeszcze jedno doskonałe narzędzie, jakim bez wątpienia jest WinISO. Program można pobrać ze strony producenta — http://www.winiso.pl, a pliki polonizujące aplikację, jak zwykle są dostępne na stronach serwisu CDRInfo — http://www.cdrinfo.pl. Rysunek 6.20. WinISO pozwala na tworzenie obrazu ISO płyty CD

Przygotowanie obrazu ISO za pomocą WinISO ogranicza się do wybrania opcji Utwórz obraz ISO z płyty CD znajdującej się w menu Czynności. Rysunek 6.21. Okno tworzenia nowego obrazu ISO

W okienku widocznym na rysunku musimy określić, z którego napędu chcemy skorzystać przy tworzeniu obrazu. Dodatkowo program wymaga od nas określenia nazwy oraz lokalizacji obrazu. Na koniec musimy jeszcze zaznaczyć opcję Plik znajdującą się w sekcji Opcje. Po kliknięciu przycisku Utwórz rozpocznie się proces zgrywania obrazu płyty CD. Może to potrwać od kilku do kilkunastu minut w zależności od prędkości naszego czytnika CD-ROM. Oczywiście dzięki WinISO możemy przygotować obraz płyty CD bezpośrednio z plików znajdujących się na dysku twardym komputera. W tym celu po uruchomieniu programu klikamy prawym przyciskiem myszy w prawą część okna w celu otwarcia podręcznego menu. Rysunek 6.22. Tworzenie obrazu ISO z plików na dysku komputera

Pierwsze dwie pozycje dostępne w menu podręcznym pozwalają nam na dodanie plików oraz całych folderów do naszego obrazu ISO. Zmiana etykiety płyty CD, jaka powstanie po nagraniu obrazu, jest możliwa dzięki opcji Zmień nazwę płyty znajdującej się w menu Czynności. W opcjach programu Opcje/Konfiguracja możemy wybrać program antywirusowy, z którego będziemy mogli zawsze skorzystać w czasie tworzenia lub edycji obrazów, dzięki temu nasze płyty będą bezpieczne. Oczywiście wspomniany skaner musi być zainstalowany w systemie. Po dodaniu wszystkich plików oraz ewentualnym ich przeskanowaniu na obecność wirusów możemy całość zapis za pomocą opcji Zapisz jako z menu Plik.

102

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie WinISO pozwala tylko utworzyć obraz, a do zapisu takiego pliku musimy użyć innego programu Nero lub CDRWin.

Konwersja obrazów Jeżeli często nagrywamy lub przegrywamy płyty CD, to może się nam zdarzyć, że pobierzemy np. z Internetu obraz płyty CD, który nie jest obsługiwany przez nasz ulubiony program. Niestety nie mamy lub nie chcemy zainstalować narzędzia, za pomocą którego obraz ten powstał, a koniecznie musimy nagrać płytę z danymi znajdującymi się w obrazie.

WinISO Może nie najprostszym, ale dość skutecznym rozwiązaniem, jest dokonanie konwersji „pechowego” obrazu na inny zgodny z posiadanym programem. W zależności od tego, jaki plik obrazu posiadamy, możemy skorzystać z wielu różnych programów. Przykładowo zaprezentowany program WinISO pozwala na konwersję z formatu BIN do ISO, jak i odwrotnie. Rysunek 6.23. Konwersja pomiędzy ISO i BIN to kolejny atut WinISO

Zasada działania konwertera jest bardzo prosta i ogranicza się do wypełnienia dwóch rubryk w nowo otwartym oknie. Rysunek 6.24. Okno konwersji

Wystarczy, że w pierwszym polu podamy nazwę i lokalizację pliku źródłowego. Natomiast drugie pole powinno zawierać lokalizację i nazwę pliku docelowego. Po kliknięciu przycisku Konwersja rozpocznie się proces zamian formatu posiadanego pliku. Pragnę nadmienić, że operacja ta trwa dość długo i musimy uzbroić się w cierpliwość. Za pomocą WinISO możemy jeszcze zmienić format każdego z obsługiwanych typów obrazu w bardzo prosty sposób. Wystarczy, że otworzymy taki plik, a następnie zapisze go ponownie na dysk, korzystając z menu Plik/Zapisz jako. W efekcie, czego plik taki zostanie zapisany zgodnie z zaleceniami standardu ISO. Niestety również i tym razem jesteśmy zmuszeniu uzbroić się w cierpliwość i spokojnie czekać na zakończenie operacji. Testy przeprowadzone przeze mnie, a polegające na zapisaniu pięciusetmegabajtowego obrazu przygotowanego za pomocą CloneCD do ISO trwały blisko siedem minut. Oczywiście na WinISO świat się nie kończy, a Internet jest pełen konwerterów pozwalających na zmianę formatu posiadanego obrazu. Spora kolekcja tego typu programu znajduje się w dziale Download na stronach serwisu CDRInfo — http://www.cdrinfo.pl/software/strona.php3?page=Utils-ISO.

Daemont Tools — alternatywa dla konwersji Jeżeli nie udało się nam znaleźć odpowiedniego konwertera lub zależy nam na czasie i nie możemy czekać na koniec konwersji, doskonałym rozwiązaniem może okazać się Daemon Tools będący wirtualnym napędem CD-ROM. Po instalacji programu pojawi się on na pasku Start tuż obok zegara. Program można pobrać ze strony http://www.daemon-tools.com. Rysunek 6.25. Daemon tools

Program pozwala nam na podmontowanie pliku obrazu pod utworzony przez siebie wirtualny napęd CD-ROM, dzięki czemu widzimy zawartość pliku tak, jakby to była zwyczajna płyta CD. Sam proces montowania jest bardzo prosty i wystarczy, że klikniemy prawym przyciskiem myszy w ikonę programu.

Rozdział 6. ♦ Obraz płyty

103

Rysunek 6.26. Proces montowania obrazu

W nowo otwartym menu wybieramy opcję Virtual CD/DVD ROM, a następnie Device 0 [J:] No media i na końcu opcję Mount image. Spowoduje to otwarcie okna, za pomocą którego będziemy mogli odszukać plik obrazu. Potem już tylko zatwierdzamy swój wybór i po chwili widzimy zawartość obraz w Eksploratorze Windows. Jeżeli chcemy odłączyć zamontowany obraz, to musimy skorzystać z opcji o nazwie Umount all drives. Za pomocą Daemon Tools możemy utworzyć aż cztery wirtualne napędy — opcja Set numbers of devices, i do każdego podmontować inny obraz płyty. Dodatkowo program umożliwia zasymulowanie zabezpieczeń typu SafeDisc, SecureRom, Laserlok. Rysunek 6.27. Daemon Tools pozwala symulować popularnie zabezpieczenia Safedisc, Securom, Laserlok

Wirtualny napęd, jaki jest tworzony przez Daemont Tools, możemy wykorzystywać dokładnie tak samo, jakby to był zwyczajny CD (lub DVD-ROM), dzięki czemu możemy za jego pomocą podmontowany obraz skopiować bezpośrednio z niego na nagrywarkę, czyli 1:1 — w locie. Moim zdaniem każdy, kto zajmuje się nagrywaniem płyty, powinien posiadać ten program w swoje kolekcji, gdyż dzięki niemu nie trzeba nagrywać płyty CD, by sprawdzić, jak będzie ona działała. Wystarczy, że zrobimy obraz w jednym z opisanych powyżej programów, a potem zamontujemy go w wirtualnym napędzie CD i możemy do woli testować działanie płyty przed jej nagraniem.

Edycja istniejących obrazów Zastosowanie Daemon Tools, czy też konwersja obrazów, nie umożliwiają ich edycji, czyli dodawania lub usuwania plików lub folderów. Nie oznacza to jednak, że nie da się tego wykonać. Moim zdaniem najlepszym narzędziem do edycji obrazów jest wspomniany nieco wcześniej WinISO. Za jego pomocą możemy dodawać lub usuwać pliki oraz foldery z istniejących obrazów, a także sprawdzać je pod kontem obecności wirusów, czy wreszcie rozpakowywać dane na dysk. Rysunek 6.28. Otwieramy obraz w celu dalszej jego edycji

104

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Wystarczy otworzyć za pomocą ikony Otwórz dowolny, obsługiwany obraz i już możemy go edytować. Praktycznie wszystkie opcje edycyjnie zostały zgrupowane w menu podręcznym, które możemy wywołać klikając prawym przyciskiem myszy w nazwę pliku lub foldera.

Rysunek 6.29. Menu podręczne zawiera wiele pomocnych opcji

Rysunek 6.29 prezentuje menu poręczne, które pojawi się po kliknięciu prawym przyciskiem myszy w nazwę pliku lub folderu. Dzięki opcjom tam zgromadzonym możemy rozpakować wskazane dane na dysk — Ekstrakcja, zmienić ich nazwę — Zmiana nazwy, usunąć — Usuń, czy też sprawdzić dane na obecność wirusów — Skaner antywirusowy. Jeżeli chcemy dodać plik lub folder do obrazu, to wystarczy kliknąć prawym przyciskiem mysz w białe tło prawej kolumny. Rysunek 6.30. Menu podręczne odpowiedzialne za dodawanie plików oraz folderów

Dzięki dwóm pierwszym opcjom możemy dodawać pliki oraz foldery do istniejącego obrazu. Wystarczy wybrać jedną z nich,, a potem za pomocą typowego okna MS Windows wskazać folder lub plik i całość zatwierdzić. Oczywiście okno programu w dolnej części zawiera pasek zajętości obrazu wyskalowany od 0 do 700 MB i taki też największy obraz możemy przygotować za pomocą WinISO. Jeżeli zapragniemy rozpakować cały obraz na dysk to pomocną okaże się opcja o nazwie Ekstrakcja znajdująca się w menu Czynności. Wystarczy wybrać odpowiednią opcję, a później w nowo otwartym oknie określić, gdzie maja zostać rozpakowane pliki z obrazu. Rysunek 6.31. Okno rozpakowywania obrazu na dysk

Możliwość rozpakowania jest bardzo przydatna w sytuacji, gdy chcemy poprawić istniejący obraz, a jego edycja nie jest możliwa. Wtedy musimy go rozpakować, poprawić, a potem na nowo utworzyć i zapisać jako obraz ISO. Niestety program jest aplikacja typu shareware, a co za tym idzie działa tylko przez okres 30 dni i posiada ograniczenia edycji obrazów. Moim zdaniem, biorąc pod uwagę jego ogromne możliwości oraz brak darmowego odpowiednika, warto wydać parę dolarów na jego zakup. Z WinISO skorzystamy jeszcze w dalszej części książki i za jego pomocą będziemy tworzyć płyty startowe z systemami MS Windows 9x/2000/XP.

Rozdział 7. Płyta startowa Myślę, że niemal każdy z czytelników książki prędzej czy później musiał się spotkać z pojęciem nośnika startowego. Dla tych, którzy jednak nie zetknęli się z tym pojęciem, należy się wyjaśnienie — zarówno dyskietka, jak i dysk twardy, mają pewien specjalny obszar zwany bootsektorem, który zawiera informacje odczytywane podczas startu komputera. Są one na tyle istotne, że w sytuacji, gdy ulegną one zniszczeniu, komputer nie wystartuje prawidłowo albo wcale się nie uruchomi. Na tym etapie wystarczy zapamiętać tylko tę informację. Dyskietka startowa pozwala nam uruchomić komputer (przy wykorzystaniu informacji zawartych w bootsektorze), nawet w sytuacji, gdy dysk twardy odmawia posłuszeństwa, co ratuje nam często dane i dobre samopoczucie. Płyta CD nie mogła być gorsza i w specyfikacji El Torito zostały zawarte odpowiednie reguły, pozwalające na zapis bootsektora na CD. Nie będę przytaczał tutaj specyfikacji, gdyż uważam, jeśli kogoś to będzie interesowało, to niezbędne dokumenty znajdzie w internecie. Następne strony będą zawierały możliwie kompletne omówienia przygotowania płyty startowej dla popularnych systemów z rodziny MS Windows 9x/2000/XP. Opiszę krok po korku wszystkie zagadnienia związane z płytą startową, łącznie z wydobywaniem bootsektora z płyty CD, jak i przygotowanie dyskietek startowych, czy też łatanie wersji instalacyjnej MS Windows 2000.

Kilka słów na temat ustawień BIOS-u Start komputera jest realizowany przez BIOS, który jest zaszyty w naszym komputerze. Każda płyta główna komputera zawiera BIOS. Ponieważ konkurencja jest podstawą rozwoju, możemy znaleźć kilku wiodących producentów tego ważnego komponentu. Spotkasz się zatem z BIOS-em firmy Award, Phoenix czy AMI. Kilku producentów, drobne różnice podczas konfiguracji, idea jest natomiast ta sama — bez BIOS-u komputer nie wystartuje. Upraszczając, kilka najważniejszych funkcji BIOS-u to: •

Przeprowadzenie, po włączeniu zasilania, testów podstawowych układów i urządzeń systemu (w znaczeniu sprzętowym).

•

Inicjalizacja pracy systemu.

•

Zapewnienie obsługi przerwań.

•

Niwelacja, z punktu widzenia systemu operacyjnego, różnic konstrukcyjnych płyt głównych pochodzących od różnych producentów.

BIOS pozwala nam ustalić kolejność urządzeń, na których „komputer” będzie szukać systemu operacyjnego, a nam zależy, by pierwszym urządzeniem był napęd CD-ROM, dlatego musimy dokonać kilku zmian. By sprawdzić ustawienia i dokonać niezbędnych zmian, należy „wejść” do BIOS-u. W tym celu uruchom komputer i naciśnij odpowiedni klawisz — najczęściej służy do tego Delete, który powinniśmy wcisnąć tuż po włączeniu zasilania. W przypadku komputerów markowych np. IBM czy Compaq klawisze otwierające BIOS mogą się różnić. Jednymi z najczęściej stosowanych kombinacji alternatywnych dla Delete są Ctrl+Esc lub F10. Niestety nie jestem wstanie jednoznacznie określić w jaki sposób dostać się do Twojego BIOSa dlatego pozostaje mi jedynie podać kilka typowych kombinacji – patrz wyżej, a następnie skierować Cię do dokumentacji posiadanego komputera lub sprzedawcy. Poniżej będą bazował na jednym rodzaju BIOSa dlatego wykonanie opisanych czynności w Twoim przypadku może się nieznacznie różnić. Pamiętaj jednak, że pomimo zmiany lokalizacji opcji odpowiedzialnych za kolejność przeszukiwania napędów przy starcie zawsze w nazwie znajduje się słowo Boot.

106

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 7.1. Konfiguracja BIOS-u komputera PC

Po „wejściu” do BIOS-u odnajdujemy opcje związane z „bootowanie” komputera. Nowe wersje BIOS-u mają oddzielną sekcję — na rysunku zaznaczyłem odpowiednią opcję. Jak wiemy, komputer może się uruchamiać z dysku twardego, dyskietki oraz płyty CD. Dokładnie działa to tak, że podczas startu komputer sprawdza według kolejności zapisanej w BIOS-ie wszystkie dostępne napędy. Naszym celem jest doprowadzenie, by najpierw sprawdził napęd CD-ROM, w związku z tym musi się on znaleźć na początku zaznaczonej listy. Najczęściej wystarczy zaznaczyć napęd i za pomocą odpowiednich klawiszy przesunąć go na pierwszą pozycję. W moim przypadku robi się to za pomocą klawiszy Szary plus i Szary minus. Następne napędy z mojej listy to stacja dyskietek oraz dysk twardy. Jeżeli nasz BIOS nie zawiera odpowiednich opcji pozwalających wybrać czytnik CD-ROM jako nośnik startowy to znaczy to, że komputer jest już mocno przestarzały i nie będzie można go uruchomić z dysku CD. Pamiętajmy o tym, by wprowadzone zmiany zapisać przed wyjściem z BIOS-u — odpowiednie opcje znajdują się zazwyczaj w menu Exit.

Płyta startowa dla systemów rodziny MS Windows 9x Płyta startowa używana przez system MS Windows 9x/Me bazuje na emulacji napędu dyskietki. Dokładniej mówiąc, pewien obszar nośnika CD zawiera zapisany obraz dyskietki startowej i podczas startu komputera BIOS emuluje napęd dyskietek i następuje start z CD. Emulowana stacja dyskietek na czas startu otrzymuje literę A:, natomiast fizycznie zabudowane urządzenie zostaje przemianowane na B:. Użycie BIOS-u do uruchomienia komputera z napędu CD-ROM umożliwia istnienie odpowiedniego nagłówka systemowego zapisanego na płycie CD.

Przygotowanie standardowej dyskietki startowej Przygotowanie dyskietki systemowej w oparciu o gotowe rozwiązania systemu MS Windows 9x nie jest trudne. Musimy otworzyć Panel Sterowania i wybrać opcję Dodaj/Usuń programy. Rysunek 7.2. Tworzenie dyskietki systemowej startowej MS Windows 9x

Następnie w zakładce Dysk startowy klikamy przycisk Utwórz dysk. Powinniśmy posiadać oryginalną płytę instalacyjną systemu MS Windows 9x oraz czystą dyskietkę umieszczoną w napędzie. Wystarczy odpowiedzieć na kilka pytań związanych z tworzeniem dyskietki (mam tutaj ma myśli potwierdzenie zamiaru wykonania dyskietki, potwierdzenie faktu umieszczenia

Rozdział 7. ♦ Płyta startowa

107

dyskietki w napędzie, potwierdzenie rozpoczęcia wykonania dyskietki) i po chwili otrzymamy gotową dyskietkę systemową. Pozwoli ona nam na uruchomienie komputera łącznie z obsługą napędu CD-ROM, a przy tym zawiera narzędzie odpowiedzialne za tworzenie partycji — jednym słowem — na początek wystarczy.

Oczywiście w wielu przypadkach dyskietka startowa utworzona w opisany przeze mnie sposób będzie niewystarczająca i dlatego warto samemu przygotować nośnik dopasowany do indywidualnych potrzeb. Nie jest to trudne i poniżej opiszę, jak taką prostą dyskietkę możemy przygotować sami.

Przygotowanie dyskietki startowej dostosowanej do potrzeb użytkownika Najprostszym rozwiązaniem jest sformatowanie dyskietki w trybie MS-DOS dostępnym w MS Windows. Wystarczy w tym celu uruchomić tryb MS-DOS znajdujący się w menu przycisku Start. Następnie po umieszczeniu w napędzie pustej dyskietki 3,5" wydajemy polecenie format: format a: /s

Jeżeli konstrukcja tego polecenia jest niezrozumiała, polecam zapoznanie się z pomocą systemu MS-DOS, gdyż nie będę tutaj wyjaśniał znaczenia poszczególnych parametrów. Następnych krokiem jest skopiowanie sterowników naszego napędu CD-ROM, myszy oraz innych potrzebnych plików. Mam tutaj na myśli różne pomocne aplikacje ułatwiające pracę pod MS DOS oraz himem.sys czy emm386.exe. Jeżeli np. nadal używasz do pracy Norton Commander to możesz spróbować dodać jego okrojoną wersję. Na koniec zostało przygotowanie plików autoexec.bat oraz config.sys. Powinny one zawierać polecenia ładujące do pamięci odpowiednie sterowniki (np. sterownik napędu CD-ROM — mscdex.exe) oraz pliki systemu MS-DOS (np. himem.sys, emm386.exe). Niestety nie da się jasno powiedzieć, co dyskietka startowa powinna dokładnie zawierać, gdyż każdy ma inne potrzeby, dlatego też powyższy opis jest dość skromny.

Przygotowanie dyskietki startowej o pojemności 2,88 MB Innym nieco bardziej skomplikowanym sposobem przygotowania dyskietki startowej jest odwołanie się do specjalnych narzędzi, dzięki którym będziemy mogli przygotować np. dyskietkę startową o pojemności 2,88 MB. Na początku będziemy potrzebowali programu o nazwie WinImage, który możemy pobrać ze strony producenta — http://www.winimage.com. Po zainstalowaniu programu musimy wykonać obraz istniejącej dysk dyskietki systemowej, jaką zrobiliśmy nieco wcześniej. W tym celu uruchamiamy program i wybieramy opcję Czytaj dysk z menu Dysk.

Rysunek 7.3. WinImage pozwoli nam na odczytanie danych z dyskietki startowej oraz zgranie bootsektora

108

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Następnie z menu Obraz wybieramy opcję o nazwie Właściwości sektora startowego.

Rysunek 7.4. Odczytujemy bootsektor dyskietki

W nowo otwartym oknie klikamy w przycisk Zapisz i zapisujemy bootsektor naszej dyskietki. Możemy mu nadać dowolną nazwę a gotowy plik powinien mieć 512 bajtów. Teraz musimy przygotować nowy obraz dyskietki o wielkości 2,88 MB, w tym celu w oknie programu WinImage klikamy w menu Plik | Nowy. W nowo otwartym oknie wybieramy z listy odpowiedni rozmiar obrazu i zatwierdzamy przyciskiem OK. Rysunek 7.5.

Następnie obrazu dyskietki 2,88 musimy dodać uprzednio zgrany bootsektor. Wybieramy z menu Obraz opcję Właściwości sektora startowego i za pomocą przycisku Otwórz dodajemy plik bootsektora, całość zatwierdzamy klikając przycisk OK. Do pustego obrazu należy przeciągnąć lub dodać potrzebne pliki — wystarczy wybrać opcję Obraz/Dołącz. Musimy pamiętać o tym, by dołączyć pliki io.sys, command.com oraz msdos.sys. Warto przewidzieć również obsługę napędu CD-ROM — w tym celu w obrazie powinny znaleźć się jeszcze dwa pliki: mscdex.exe oraz sterownik napędu. Oczywiście obraz dyskietki startowej możemy zbudować w oparciu o darmowe odmiany systemu DOS, np. FreeDOS lub PCDOS. Zanim zapiszemy obraz chciałbym zwrócić uwagę jeszcze na jedną ciekawą rzecz, a mianowicie proszę uruchomić komputer z oryginalnej płyty np. z MS Windows 98. Zaraz po starcie mamy możliwość zdecydowania, czy chcemy uruchomić peceta z płyty CD-ROM lub z dysku twardego. Jest to bardzo wygodne rozwiązanie i wydaje mi się, że skoro przygotowaliśmy obraz od podstaw, to warto byłoby go wzbogacić. Najprościej byłoby „pożyczyć” odpowiedni plik autorstwa firmy Microsoft, ale takie postępowanie można uznać za nieetyczne, dlatego skorzystamy z innego zupełnie darmowego rozwiązania. Ma to swoje plusy, w przypadku gdy zdecydowaliśmy się przygotować dyskietkę startową w oparciu o darmowe odmiany systemu DOS. Skorzystamy z programu dostępnego w internecie. Jego autorem jest Bart Lagerweij, a odpowiedni plik pobierzemy z jego strony — http://www.nu2.nu/bootcd. Z podanej strony musimy pobrać jeden mały plik o nazwie jo.sys — 1,2 KB. Plik ten musimy dodać do obrazu tworzonego w WinImage. Na kolejnym rysunku przedstawiłem listę kilku plików dodanych do obrazu.

Rozdział 7. ♦ Płyta startowa

109

Rysunek 7.6. Lista plików wchodzących w skład obrazu o wielkości 2,88 MB

Teraz możemy zapisać gotowy projekt do pliku w tym celu z menu Plik wybieramy opcję Zapisz jako. Rysunek 7.7. Okno Zapisz jako

W nowo otwartym oknie musimy koniecznie zmienić wartość pola Zapisz jako typ na Plik obrazu (*.ima), gdyż tylko taki obraz będziemy mogli wykorzystać w Nero.

Płyta startowa w Nero Skoro udało się nam przygotować dyskietkę startową w standardowy sposób, pora uruchomić Nero i w oknie wyboru kompilacji kliknąć ikonę CD-ROM (startowy).

110

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 7.8. Okno kompilacji CDROM (startowy)

Ustawienia w zakładce Opcje startowe CD powinny być zgodne z tym, co widać na rysunku 7.2, czyli wybieramy Logiczny dysk startowy, a w polu poniżej ustawiamy wartość A:\2 MB. Zawartość pozostałych zakładek możemy ustawić wedle własnego uznania, należy jednak pamiętać o tym, że płyta startowa musi być nagrana w całości za jednym razem (pojedyncza sesja, tryb DAO). Nasze ustawienia zatwierdzamy klikając przycisk Nagrywaj. W głównym oknie programu możemy dodać dowolne pliki, jakie chcemy zapisać na dysku CD, a następnie przechodzimy do nagrywania płyty. W tym celu klikamy ikonę

— Zapis CD, i rozpoczynamy nagrywanie płyty.

Jeśli wszystko przebiegło bez problemów, możemy uruchomić komputer z nowo nagranej płyty CD. Poniżej zamieściłem przykładowy rysunek, na którym widać, jak działa nasza pierwsza płyta startowa.

Rysunek 7.9. Start komputera z dysku CD-ROM

Jak widzimy na rysunku, komputer wystartował i pojawiło się typowe dla MS Windows 9x menu pozwalające na start komputera w jednym z dwóch trybów — z i bez obsługi CD-ROM. Pragnę zwrócić uwagę na fakt, iż na moim przykładzie z rysunku 7.9 nie są widoczne poprawnie polskie znaki. Problem ten wynika z braku definicji strony kodowej w systemie MS DOS. Jeżeli zależy Ci na wyświetlaniu polskich znaków musisz wpisać odpowiednie definicje do plików autoexec.bat oraz config.sys. Jeżeli potrzebujesz dokładnego opisu to odsyłam do stosownych publikacji Wydawnictwa Helion.

Przygotowanie płyty startowej przy użyciu dyskietki 2,88 MB Skoro udało nam się przygotować od podstaw obraz dyskietki startowej o niestandardowej pojemności, teraz musimy go wykorzystać przy zapisie płyty CD. W związku z tym uruchamiamy Nero, a w oknie kompilacji wybieramy kompilację o nazwie CD-ROM (startowy).

Rozdział 7. ♦ Płyta startowa

111

Rysunek 7.10. Nowa kompilacja CDROM (startowy)

Przechodzimy do zakładki Opcje startowe CD i uaktywniamy opcję Plik obrazu, następnie za pomocą przycisku Przeglądaj musimy odszukać i wskazać przygotowany uprzednio plik. Kolejnym etapem jest uaktywnienie opcji Włącz ustawienia specjalne i ustawienia Rodzaju emulacji na Emulacja dyskietki 2,88 MB. Pozostałe opcje tej zakładki powinny pozostać bez zmian. Oczywiście jeżeli zdecydujemy się przygotować obraz o wielkości 1,44 MB, to w takim przypadku w polu Rodzaj emulacji musimy dokonać odpowiedniej korekty. Dalsze postępowanie jest identyczna, jak przy pierwszej płycie startowej przygotowanej z dyskietki oraz typowej kompilacji ze zwyczajną płytą CD. Jeżeli uruchomimy komputer z przygotowanej płyty zgodnie z powyższym opisem to w zależności od tego, czy na dysku twardym komputera jest zainstalowany system operacyjny, istnieją dwa sposoby startu. Poniższe rysunki mam nadzieją wystarczająco jasno obrazują taką sytuację. Rysunek 7.11. Start z naszej płyty komputera zainstalowany już system operacyjny na dysku twardym

Powyższy przypadek dotyczy komputera, na którym zainstalowałem system operacyjny. Dodany plik jo.sys został automatycznie uruchomiony, dzięki czemu mamy możliwość zdecydowania, czy chcemy wystartować z płyty CD — klawisz Spacji, czy też z dysku twardego — wystarczy zaczekać bezczynnie pięć sekund. Rysunek 7.12. Start z naszej płyty komputera bez systemu operacyjnego na dysku twardym

Drugi przypadek zaistnieje, gdy wystartujemy z naszej płyty komputer, na którym nie zainstalowano żadnego systemu operacyjnego, a co za tym idzie komputer nie potrafi się samoczynnie uruchomić z dysku twardego. W takiej sytuacji program jo.sys powiadomi nas o tym fakcie i automatycznie rozpocznie uruchamianie z płyty CD.

Polską wersje pliku jo.sys pobrałem z serwisu CDRInfo — http://www.cdrinfo.pl. Przygotowanie obrazu dyskietki o większej pojemności daje nam możliwość dodania wielu dodatkowych programów, które nie zawsze mieszczą się na standardowej dyskietce 1,44 MB, dzięki czemu nasza płyta startowa może być o wiele bardziej funkcjonalna. Moim zdaniem warto zadać sobie nieco więcej trudu w celu ręcznego przygotowania obrazu dyskietki 2,88 MB, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę, że dobrze przygotowana płyta może nam ułatwić pracę np. w serwisie komputerowym. Osobiście widziałem u znajomego płytę startową przygotowaną w taki sposób, że automatyzowała ona proces partycjonowania, formatowania, instalacji systemu. Rozwiązanie to bazowało na zaawansowanych plikach autoexec.bat oraz config.sys, obrazie dyskietki 2,88 MB i znajomości poleceń systemu MS-DOS.

112

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Oczywiście nie wszystkim powyższy opis się przyda, ale mam nadzieję, że wielu czytelników na jego podstawie stworzy własne ciekawe płyty startowej bazujące na obrazach własnej produkcji. Jeżeli nie mamy ochoty albo czasu na przygotowanie obrazu dyskietki startowej, to gorąco polecam doskonały serwis o adresie http://www.bootdisk.com. Znajdziesz tam gotowe do pobrania obrazy dyskietek systemowych wszystkich popularnych systemów operacyjnych oraz wiele projektów przygotowanych przez prawdziwych fanatyków — np. DOS-owe dyskietki startowe z obsługą sieci ☺. Witryna dodatkowo zawiera ogrom informacji na temat tworzenia własnych dyskietek oraz udostępnia do pobrania wiele przydatnych programów, bez których cała ta zabawa byłaby o wiele trudniejsza.

Płyta startowa w WinOnCD Za pomocą WinOnCD również możemy przygotować płytę startową, a całość nie jest dużo bardziej skomplikowana, niż to opisaliśmy w poprzednim podrozdziale. Tradycyjnie rozpoczynamy od wyboru odpowiedniej kompilacji, w tym celu w oknie wyboru musimy zaznaczyć opcję Bootable CD w zakładce Dane. Rysunek 7.13. Wybór kompilacji dla płyty startowej

Po zatwierdzeniu wybranej kompilacji przez kliknięcie przycisku OK zostanie uruchomione główne okno programu WinOnCD i dodatkowe małe okienko odpowiedzialne za opcje botowania. Rysunek 7.14. Okno właściwości botowania z płyty CD

Na początek przygotujemy prostą płytę startową w oparciu o dysk systemowy, jaki utworzyliśmy za pomocą posiadanego systemu przy okazji tworzenia płyty w Nero. Dlatego też w oknie widocznym na rysunku 7.14 musimy zaznaczyć opcję Bootuj z Partycji, następnie wybrać z listy napęd dyskietek. Proszę pamiętać, że w napędzie powinna znajdować się dyskietka systemowa. Pozostałe opcje powinny pozostać bez zmian. Po zatwierdzeniu ustawień w oknie Właściwości botowania pozostaje nam tylko dodanie plików do kompilacji. W tym przypadku postępujemy dokładnie tak samo, jakby to była zwyczajna płyta CD z danymi. Wystarczy przeciągać pliki oraz foldery z górnego do dolnego okna. Po przejściu do okna Nagrywanie musimy wybrać następujące opcje: Zamknij CD, Zapis oraz zapis w trybie DAO. Po naciśnięciu przycisku Nagraj WinOnCD automatycznie odczyta pliki z dyskietki w napędzie i rozpocznie zapis płyty CD.

Rozdział 7. ♦ Płyta startowa

113

Rysunek 7.15. Zapis kompilacji dla płyty startowej

Przygotowanie płyty startowej przy użyciu dyskietki 2,88 MB WinOnCD umożliwia również przygotowanie płyty w oparciu o obraz dyskietki niestandardowej, tak jak to robiliśmy w Nero. Przepis na taką płytę prawie niczym się nie różni od tego, co już opisałem, poza ustawieniami okna widocznego na rysunku 7.16. W pierwszej zakładce musimy wybrać opcję Bootuj z pliku obrazu, a następnie wskazać odpowiedni plik. Dla odmiany WinOnCD obsługuje pliki typu *.img, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by za pomocą WinImage zapisać przygotowany obraz do takiego właśnie formatu. Rysunek 7.16. Okno właściwości botowania dla obrazu dyskietki startowej — zakładka Boot

W drugiej zakładce o nazwie Zaawansowane musimy ustawić emulację napędu. Rysunek 7.17. Okno właściwości botowania dla obrazu dyskietki startowej — zakładka Zaawansowane

Tym razem ponownie skorzystam z przygotowanego wcześniej obrazu dyskietki o pojemności 2,88 MB i dlatego muszę ustawić opcję Emulacja na wartość dyskietka 2.88 MB. Pozostałe czynności nie różnią się niczym od poprzedniej kompilacji jak i zwyczajnej płyty CD — dodajemy dane i zapisujemy je na płycie CD.

CDRWin Przygotowanie płyty startowej dla systemów MS Windows 9x czy też MS DOS za pomocą CDRWin jest nieco bardziej skomplikowane, ponieważ żaden plik obrazu jaki utworzyliśmy poprzednio nie jest akceptowany przez ten program. Kolejnym utrudnieniem jest fakt, że CDRWin sam nie potrafi przygotować takiego obrazu tak jak to możemy zrobić w Nero. Pomimo tych wszystkich trudności, poniżej zamieszczam kompletny opis, na podstawie którego możemy również za pomocą CDRWin nagrać startowy dysk CD.

114

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Na początku będziemy potrzebowali gotowej dyskietki startowej, którą możemy wykonać np. w MS Windows 9x lub własnoręcznie zgodnie z powyższymi opisami. Po przygotowaniu dyskietki startowej musimy wygenerować z niej obraz — niestety nie możemy tego zrobić za pomocą WinImage. Przyznam się szczerze, że dosyć długo szukałem odpowiedniego narzędzia spełniającego swoje zadanie, a przy tym prostego w obsłudze. Udało mi się znaleźć zupełnie przypadkowo program o nazwie FloppyMaker 1.1, niestety pamięć ludzka bywa zawodna i zapomniałem adresu strony skąd go można pobrać. Oczywiście w chwili ukazania się książki program powinien być już dostępny w dziale Download serwisu CDRInfo — http://www.cdrinfo.pl, za co pragnę bardzo serdecznie podziękować Miskowi3, który czuwa nad działaniem tej doskonałej strony.

Rysunek 7.18. FloppyMaker 1.1główne menu programu

Na rysunku 7.18 widać program FloppyMaker w całej krasie, jaką oferował system MS-DOS. Proszę się jednak nie zrażać, gdyż narzędzie jest doskonałe w swej prostocie, przy tym niesamowicie funkcjonalne, a o to mi chodziło, gdy kierowałem się jego wyborem. Po uruchomieniu programu musimy umieścić gotową dyskietkę startową w napędzie, a następnie w oknie programu wpisujemy 1 i naciskamy klawisz Enter. Rysunek 7.19. FloppyMaker 1.1 — wprowadzamy nazwę pliku

Następnie program zapyta o nazwę pliku, jaki zostanie utworzony, proponuje, by wpisać tam obraz.bin, a następnie całość zatwierdzamy wciskając klawisz Enter. Po wykonaniu tych czynności program rozpocznie odczyt danych z dyskietki i zapis do pliku na dysku. Operacja trwa niecałą minutę. Po jej zakończeniu w folderze, gdzie znajduje się program, zostanie utworzony plik obrazu. Teraz możemy zająć się przygotowaniem odpowiedniej kompilacji płyty startowej w CDRWin. Uruchamiamy program i wybieramy opcję Narzędzia i zapis plików — czwarta ikona w górnym rzędzie.

Rozdział 7. ♦ Płyta startowa

115

Rysunek 7.20. CDRWin i ustawienia do nagrania płyty startowej

W nowo otwartym oknie w polu Operacje na plikach wybieramy opcję Stwórz i nagraj plik obrazu ISO9660. Następnie dodajemy pliki oraz foldery do kompilacji dokładnie w taki sam sposób, jak to robiliśmy nagrywając płyty z danymi. Koniecznie musimy uaktywnić wszystkie opcje znajdujące się pod listą plików do nagrania, poza opcjami: Pełne ścieżki dostępu oraz Dołącz plik archiwalne. Te dwie opcje muszą być wyłączone. W polu Plik obrazu musimy określić lokalizacje i nazwę dla pliku obrazu przygotowywanej płyty CD. Jest to konieczne, ponieważ wybrana tryb pracy najpierw przygotuje plik ISO, następnie spowoduje wypalenie na płycie CD. Oczywiście możemy również wybrać opcję Nagraj pliki/katalogi od razu na dysk „w locie” jako ISO9660, dzięki czemu cały proces przebiegnie znacznie szybciej. Przygotowana kompilacja wymaga jeszcze dodania obrazu dyskietki, jaki utworzyliśmy za pomocą FloppyMakera. Czynność tak jest dość prosta i ogranicza się do kliknięcia przycisku Zaawansowane widocznego na rysunku 7.20. Rysunek 7.21. Okno opcji zaawansowanych — zakładka Dysk startowy

W nowo otwartym oknie przechodzimy do zakładki Dysk startowy i uaktywniamy opcję Stwórz Dysk bootowalny. Ustawiamy Rodzaj emulacji na 1,44 MB Floppy, w polu Plik obrazu startowego musimy podać ścieżkę dostępu oraz nazwę obrazu dyskietki, jaki przygotowaliśmy na samym początku. Dodatkowo możemy wpisać dowolny tekst stanowiący informację startową. Oczywiście w pozostałych zakładkach możemy ustawić informacje o tytule płyty, czy też zmienić daty plików. Wszystkie ustawienia zatwierdzamy klikając w przycisk OK. Zanim rozpoczniemy zapis płyty, sprawdźmy, czy wszystkie ustawienia zgadzają się z tymi, jakie przedstawiłem na rysunku 7.20. Jeżeli wszystko jest poprawnie skonfigurowane, klikamy w przycisk Start i czekamy na nagranie startowego dysku CD. Prawda, że nie było to skomplikowane? Proszę zwrócić uwagę, że po raz kolejny CDRWin udowodnił swoje ogromne możliwości schowane pod kilkoma mizernymi okienkami. Oczywiście to nie koniec demonstracji możliwości tego programu, a wszystkich czytelników zapraszam do lektury kolejnego podrozdziału poświęconego płycie startowej dla systemu MS Windows 2000/XP.

116

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Płyta startowa dla systemów rodziny MS Windows 2000/XP Płyty startowe przygotowane dla potrzeb systemu MS Windows 9x oraz MS DOS bazowały na możliwości emulacji napędu dyskietek przy starcie z nośnika CD. Niestety nie da się wykonać obrazu dyskietek startowych MS Windows 2000/XP, by następnie nagrać z nich startową płytę CD. Musimy tutaj skorzystać z innego rozwiązania i przygotować startowy CD bez emulacji. Wbrew pozorom nie jest to skomplikowaną czynność, a po przeczytaniu tego rozdziału wszystko stanie jeszcze prostsze — przynajmniej taki cel mi przyświecał o godzinie trzeciej rano, kiedy zaczynałem go pisać ☺.

Bootsektor Do przygotowania naszej płyty CD będziemy potrzebowali bootsektora, który sami wydobędziemy z oryginalne płyty CD. Poniżej prezentuje aż trzy sposoby pozwalające zgrać odpowiedni sektor z dysku CD. Jeżeli nie posiadacie oryginalnej — startowej płyty z systemem MS Windows 2000/XP, pozostaje tylko możliwość pobrania plików z sieci. Poniżej zamieszczam odpowiednie adresy: ♦ MS Windows 2000 — http://www.cdrinfo.pl/cdr/porady/bootcd/w2kboot.bin, ♦ MS Windows XP — http://www.xs4all.nl/~binkbv/xpboot.bin.

Sposób pierwszy i najprostszy — WinISO Odczytanie z płyty CD bootsektora do pliku za pomocą WinISO jest najprostszym rozwiązaniem, ale również potrzebujemy na to najwięcej czasu — zgodnie z zasadą, że darmo nie ma nic. Po uruchomieniu programu musimy wykonać obraz oryginalnej płyty CD. W tym celu wybieramy opcję Utwórz obraz ISO z płyty CD, która znajduje się w menu Czynności. Rysunek 7.22. Tworzenie obrazu ISO z napędu CD-ROM

W nowo otwartym oknie zaznaczamy opcję ASPI oraz wskazujemy miejsce i nazwę obrazu, jaki chcemy wykonać. Zanim rozpoczniemy tworzenie obrazu, musimy jeszcze określić napęd, z którego chcemy skorzystać. W związku z tym, w polu Wybierz swój CD-ROM określamy odpowiednią literę napędu. Po kliknięciu przycisku Utwórz rozpocznie się generowanie obrazu. Operacja może potrwać od kilku do kilkunastu minut w zależności od tego, jaki napęd CD-ROM posiadamy. Po zakończeniu operacji w oknie programu powinniśmy widzieć wszystkie foldery oraz pliki, jakie znajdują się na oryginalnym dysku CD. Będzie nas interesował jednak dół głównego okna, a dokładniej miejsce, w którym znajduje się następujący napis — Płyta samo startowa (bootowalna). Rysunek 7.23. Zgrywamy bootsektor z gotowego obrazu

Rysunek 7.23 przedstawia wspomniany fragment okna programu. Za pomocą strzałki zaznaczyłem potrzebne miejsce, w które klikamy prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybieramy opcję Zapisz informacje startowe do pliku. W nowo otwartym oknie musimy podać nazwę plików i wskazać jego lokalizację na dysku twardym. Program automatycznie doda rozszerzenie *.wbt, jednak nie musimy się przejmować, gdyż tak przygotowany plik bez większych problemów będziemy mogli wykorzystać do przygotowania startowej płyty CD w CDRWin. Po zapisaniu bootsektora na dysku twardym komputera powinien powstać plik o rozmiarze równym 2 048 bajtów. Powyższy sposób nie wymagał od nas żadnej dodatkowej wiedzy poza znajomością WinISO dlatego powinni z niego skorzystać wszyscy początkujący gdyż tak wykonana operacja zgrania bootsektora zostanie na pewno przeprowadzona bezbłędnie.

BBIE — szybki sposób na zgranie bootsektora do pliku bezpośrednio z płyty CD BBIE — Bart’s Boot Image Extractor v1.0 — to prosty program przeznaczony dla systemu MS-DOS (oczywiście działa również pod MS Windows9x/2000) i pozwala zgrać bootsektor bezpośrednio z płyty CD na dysk. Program można pobrać ze

Rozdział 7. ♦ Płyta startowa

117

strony autora — http://www.nu2.nu. Przy okazji pobierania programu BBIE warto zapoznać się z doskonałą stroną poświęconą tworzeniu płyty startowej. Obsługa programu jest stosunkowa prosta, ale wymaga pracy w oknie MS-DOS. W tym celu w systemach MS Windows 9x klikamy przycisk Start/Uruchom i w okienku wpisujemy polecenie command, całość zatwierdzamy klikając przycisk OK. Jeżeli pracujemy aktualnie w systemie MS Windows 2000/XP, to zamiast command wpisujemy cmd — efekt będzie dokładnie taki sam i otworzy się nam DOS-owe okienko. Następnie przechodzimy do folderu, w którym rozpakowaliśmy program BBIE — załóżmy, że jest to dysk D:\, a folder nosi nazwę BBIE. W takim przypadku wydajemy następujące polecenia (każdą linie zatwierdzamy wciskając klawisz Enter): D: cd bbie

Następnie musimy uruchomić program z literą napędu podaną jako parametr. W praktyce będzie to wyglądało mniej więcej tak (mój napęd CD-ROM ma przypisaną literę G:): bbie g:

Po chwili bootsektor zostanie zapisany na dysku w tym samym folderze, w jakim znajduje się BBIE. Plik domyślnie będzie posiadał nazwę image1.bin, a jego rozmiar powinien wynosić 2 048 bajtów. Rysunek 7.24. Wynik pracy BBIE

Opisana tutaj metoda jest moim zdaniem najszybszym sposobem na odczyt bootsektora z dysku CD, ale wymaga pracy z okienkiem poleceń MS-DOS, co w obecnych czasach może wielu osobą sprawić duży problem .

Zgrywanie bootsektora za pomocą CDRWin Niejako na deser postanowiłem zostawić sobie opis metody pozwalającej na zapis do pliku bootsektora płyty CD za pomocą CDRWin. Szczerze powiedziawszy, rozwiązanie to ma najwięcej plusów ze wszystkich tutaj opisanych i nie wymaga pobierania żadnych dodatkowych programów. Może metoda ta nie jest najłatwiejsza, bo wymaga od nas znajomości programu oraz lokalizacji bootsektora na płycie CD, ale mi osobiście najbardziej przypadła do gustu. Uruchamiamy CDRWin i wybieramy opcję Odczytaj dysk/ścieżki/sektory — trzecia ikona w górnym rzędzie. Rysunek 7.25. CDRWin — Odczytaj dysk/ścieżki/sektory

W nowo otwartym oknie musimy najpierw określić sposób odczytu jako Wybrane Sektory. Następnie w polu Źródło podajemy napęd CD-ROM, z którego chcemy skorzystać, a w polu Plik Obrazu wpisujemy lokalizację oraz nazwę pliku, jaki ma zostać utworzony. Teraz powinniśmy określić adresy sektorów, które zawierają bootsektor i powinny zostać odczytane. W przypadku nośnika z MS Windows 2000/XP jest to sektor 20. Dlatego w polu Początek i Koniec podajemy liczbę 20, tak jak to widać na rysunku 7.25. Ostatnią czynnością jest określenia Typu Danych — powinniśmy wybrać wartość Data Mode1

118

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie (2048). Na koniec klikamy przycisk Start i po chwili na dysku twardym mamy zgrany gotowy bootsektor o podanej nazwie i wielkości 2 048 bajtów. Stosując to rozwiązanie oszczędzamy na czasie, jaki spędzilibyśmy na pobieraniu innych programów z Internetu, a przy tym zawsze mamy gwarancję, że tak odczytany bootsektor będzie akceptowany przez CDRWin.

Dodatki do płyty startowej z MS Windows 2000/XP Niestety przygotowanie płyty startowej z systemem MS Windows 2000/XP nie kończy się na zgraniu bootsektora i zmuszeni jesteśmy dodatkowo przygotować kilka ważnych plików. Jeżeli dokładnie przyjrzymy się oryginalnemu nośnikowi z systemem MS Windows 2000, to w głównym folderze powinny znajdować się następujące pliki: ♦ CDROM_NT.5 — 5 bajtów, ♦ CDROM_I*.5 — 5 bajtów. Gwiazdka w nazwie drugiego pliku jest w rzeczywistości zastąpiona przez jedną z trzech liter; ♦ *=P MS Windows 2000 Professional, ♦ *=S MS Windows 2000 Server, ♦ *=A MS Windows 2000 Advanced Server. Oba plik są potrzebne do nagrania startowej płyty CD, dlatego powinniśmy je również zgrać na dysk twardy. Jeżeli nie posiadamy oryginalnej płyty CD, to pliki te można przygotować w za pomocą Notatnika. Wystarczy, że do dokumentu wpiszemy następujące znaki — W2k, a następnie naciśniemy klawisz Enter. Potem wystarczy tak przygotowany dokument zapisać pod nazwami, jakie wcześniej podałem. Kolejnym potrzebnym plikiem jest BOOTCAT.BIN (rozmiar 2 048 bajtów, pusty w środku), którym musimy wypełnić płytę. Plik ten możemy przygotować sami za pomocą programu WinHex — http://www.winhex.com lub pobrać ze strony http://www.cdrinfo.pl/cdr/porady/bootcd/INNE.ZIP. System MS Windows XP również wymaga dodatkowych plików, jednak ich nazwy nieco się różnią od tych z MS Windows 2000. Poniżej zamieszczam zmienione nazwy; ♦ win51 — 10 bajtów, ♦ win51I* — 10 bajtów. Przygotowanie tych plików również jest możliwe za pomocą Notatnika, wystarczy wpisać następujący tekst — Windows, a następnie nacisnąć klawisz Spacja a potem Enter. Gwiazdka w nazwie drugiego pliku również jest na oryginalnej płycie zastąpiona przez literę odpowiadającą wersji systemu. Poniżej zamieściłem litery stosowane zamiast gwiazdki; ♦ *= P MS Windows XP Professional, ♦ *= C MS Windows XP Home Edition. Również tym razem będziemy potrzebowali BOOTCAT.BIN — może to być ten sam plik, którego użyliśmy dla MS Windows 2000. Na koniec powinniśmy odczytać etykiety, jakie mają nadane oryginalne płyty, gdyż dokładnie takie same powinniśmy nadać w nowo tworzonej kompilacji płyty startowej. Zarówno MS Windows 2000, jak i XP, powinien w głównym folderze płyty CD mieć plik o nazwie BOOTFONT.BIN, gdyż odpowiada on za poprawne pokazywanie polskich znaków w czasie instalacji tekstowej. Plik musimy skopiować z oryginalnego nośnika z posiadanym systemem Windows. Po zgromadzeniu wszystkich potrzebnych plików możemy zabrać się za przygotowanie płyty startowej z systemem MS Windows 2000/XP. Na pewno wielu z Was nasunęło się już pytanie, dlaczego tyle zachodu jest potrzebne do przygotowania płyty startowej, tym bardziej, że oryginalny nośnik taki właśnie jest. Spieszę z wyjaśnieniem. Wyobraźmy sobie następującą sytuację, kupiliśmy wymarzone Windows 2000 tuż po jego premierze, dość często dokonujemy jego reinstalacji z różnych powodów i niestety za każdym razem musimy doinstalowywać nowego Service Packa 2, by system był przynajmniej w małej części aktualny. Jest to bardzo czasochłonne i męczące, a gdy weźmiemy pod uwagę fakt, że MS Windows 2000 zakupiony teraz już jest fabrycznie aktualizowany wspomnianym dodatkiem, to możemy być źli, gdyż nie pójdziemy i nie wydamy po raz drugi pieniędzy na zakup tego samego MS Windows. Zanim jednak w geście desperacji popełnimy głupstwo ☺, proponuje własnoręcznie dokonać scalenia Service Packa 2 z posiadanym systemem i właśnie w tym przypadku przyda się wiedza o płycie startowej dla W2k. Oczywiście w chwili pojawienia się oficjalnego Service Packa dla sytemu MS Windows XP wiadomości zawarte w tym rozdziale staną się aktualne również dla tej wersji systemu. Możliwość nagrania działającej płyty

Rozdział 7. ♦ Płyta startowa

119

startowej z W2k docenią również administratorzy, serwisanci i cała reszta speców od komputerów, a także miłośnicy srebrnego krążka, dla których będzie to kolejne wyzwanie.

Scalamy Service Packa 2 z MS Windows 2000 Zanim przystąpimy do łączenia dodatku SP2 z wersją instalacyjną systemu, powinniśmy przygotować kilka rzeczy na naszym dysku komputera. Zacznijmy od założenia folderu W2k na jednym z naszych dysków. Następnie do tego folderu kopiujemy cały katalog i386 znajdujący się na oryginalnej płycie z MS Windows 2000/XP. Teraz musimy pobrać z sieci Internet lub z innego źródła odpowiedni dodatek Service Pack 2 dla naszego systemu. Proszę pamiętać, że plik ten ma aż 100 MB w związki z tym warto sprawdzić, czy nie był ostatnio publikowany na CD dołączonym do jakiegoś czasopisma. Plik SP2 kopiujemy do folderu ServicePack utworzonego wewnątrz W2k. Całość powinna wyglądać mniej więcej tak. Rysunek 7.26. Struktura katalogów do integracji SP2 z MS Windows 2000

Teraz musimy uruchomić okienko DOS-owe — Start/Uruchom. Wpisujemy polecenie cmd i wciskamy klawisz Enter. W oknie konsoli przechodzimy do folderu, gdzie znajduje się nasz Service Pack 2 i wydajemy następujące polecenie: w2ksp2pl —x

gdzie: w2ksp2pl jest plikiem dodatku — jeżeli nosi on inną nazwę, to powinniśmy zmienić polecenia tak, by pasowało do konkretnej sytuacji; parametr –x pozostaje zawsze bez zmian. Po zatwierdzeniu wpisanego polecenia nastąpi sprawdzenie pliku zawierającego Service Packa 2 i naszym oczom ukaże się nowe okienko.

Rysunek 7.27. Okno scalania SP2 z MS Windows 2000

Zawartość okna widocznego na rysunku 7.27 powinna pozostać bez zmian i od razu klikamy klawisz OK. Od tej chwili rozpocznie się rozpakowywanie plików wchodzących w skład dodatku SP2. Proces ten potrwa kilkanaście sekund, a jego zakończenie zostanie oznajmione odpowiednim komunikatem. Następnym krokiem jest przejście w konsoli do folderu \W2k\ServicePack\ i386\update i wydanie następującego polecenia: update —s:f:W2k

W moim przypadku litera f: odpowiada dyskowi, na którym umieściłem folder W2k i każdy musi dokonać w tym miejscu odpowiedniej korekty zgodnej ze stanem faktycznym.

120

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 7.28. Postęp scalania SP2 z systemem

Na rysunku 7.28 przedstawiłem okno postępu integracji dodatku SP2 z wersją instalacyjną systemu MS Windows 2000. Pomyślne zakończeniu procesu zostanie podsumowane odpowiednim komunikatem. Proszę pamiętać, że uaktualniona wersja instalacyjna MS Windows 2000 SP2 znajduje się w folderze \W2k\i386, natomiast katalog ServicePack możemy spokojnie usunąć z dysku. Proszę zwrócić uwagę, że integracja SP2 z systemem utworzyła jeszcze dwa dodatkowe pliki, które znajdują się w folderze \Temp — są to cdromsp2.tst oraz spnotes.htm. Pierwszy z plików jest identyfikatorem płyty, który koniecznie powinien zostać zapisany na nośnik CD w głównym folderze płyty. Natomiast spnotes.htm zawiera informacje na temat integracji oraz samego dodatku SP2. Również ten plik powinniśmy umieścić na dysku CD w głównym folderze. Na koniec musimy skopiować do folderu W2k pliki CDROM_NT.5, CDROM_I*.5 i BOOTFONT.BIN, a całość powinna wyglądać jak na rysunku 7.29.

Rysunek 7.29. Struktura danych wewnątrz katalogu W2k

Jeżeli na rynku pojawi się odpowiedni dodatek Service Pack dla systemu MS Windows XP, to zasady postępowania będą dokładnie takie same jak dla W2k.

Nareszcie nagrywamy Udało się przygotować pliki potrzebne do nagrania płyty startowej oraz połączyliśmy SP2 z systemem. Teraz przyszła pora „nagrań”. Poniżej zamieszczam dokładny opis przygotowania płyty startowej z systemem MS Windows 2000/XP w oparciu o przygotowane uprzednio pliki. Zanim zacząłem pisać ten akapit, przeprowadziłem kilka testów w programach Nero, WinOnCD oraz CDRWin i zdecydowałem się opisać przygotowanie płyty startowej za pomocą tego ostatniego programu ze względu na fakt, że tylko ten program nie sprawiał niemiłych niespodzianek z tego typu nośnikiem. W przypadku płyt wykonanych za pomocą Nero oraz WinOnCD 5 PE komputer startował z nośnika CD i momentalnie zgłaszał błąd o niemożliwości załadowania potrzebnych plików. Niestety różne kombinacje ustawień nie zmieniły tego staniu rzeczy . Rysunek 7.30. Błąd przy starcie z płyty startowej dla systemu MS Windows 2000/XP przygotowanej za pomocą Nero oraz WinOnCD

Przygotowanie płyty startowej z systemem MS Windows 2000/XP rozpoczynamy od uruchomienia programu i wybrania opcji Narzędzia i zapis plików — czwarta ikona w górnym rzędzie.

Rozdział 7. ♦ Płyta startowa

121

Rysunek 7.31. Okno kompilacji płyty startowej dla systemu MS Windows 2000/XP

W zależności od tego, czy chcemy zapisać płytę od razu czy też później, możemy wygenerować tylko obraz lub nagrać dane bezpośrednio na dysk CD. Postanowiłem wybrać drugie rozwiązanie, czyli nagrać dane od razu na płytę, gdyż nie mogłem się już doczekać chwili, kiedy mój komputer wystartuje z krążka z systemem MS Windows 2000 SP2. W polu Operacje Na Plikach ustawiamy opcję Nagraj katalogi/pliki od razu na dysk „w locie” jako ISO9660, chyba że chcemy przygotować tylko obraz, wtedy powinniśmy ustawić Stwórz plik obrazu ISO9660. Za pomocą przycisku Katalog musimy wskazać folder W2k, który przygotowaliśmy wcześniej, a następnie klikając Dodaj umieścimy go na liście plików do nagrania. Proszę pamiętać, że CDRWin zapisze nam dane znajdujące się w katalogu W2k, czyli na płycie będziemy mieli zapisane tylko pliki oraz folder i386. Dla kompilacji płyty startowej powinniśmy włączyć następujące opcje znajdujące się zaraz pod lista plików do nagrania: ♦ Dołącz Pliki Ukryte, ♦ Długie Nazwy (Joliet), ♦ Dołącz Pliki Systemowe, ♦ Dołącz Podkatalogi. Natomiast pola Pełne Ścieżki Dostępu oraz Dołącz Tylko Pliki Archiwalne powinny być wyłączone. Kolejnych zmian musimy dokonać w sekcji o nazwie Obraz Typu ISO9660 gdzie powinniśmy włączyć jedynie opcję Włącz Numer Wersji. Teraz przyszła pora na dodanie bootsektora i określenia sposobu startu komputera z płyty CD. W tym celu klikamy w przycisk Zaawansowane. Rysunek 7.32. Deskryptor Dysku

Pola znajdujące się w zakładce powinniśmy opisać zgodnie z przykładem widocznym na rysunku 7.32. Następnie przechodzimy do zakładki Dysk Bootwowalny i tam wprowadzimy kilka bardzo istotnych zmian.

122

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 7.33. Ustawienia bootowania dla kompilacji

W celu umożliwienia dokonania jakichkolwiek zmian powinniśmy włączyć opcję Stwórz Dysk Bootowalny. W polu Rodzaj Emulacji wybieramy opcję Inny. Następnie określamy lokalizację bootsektora dla opcji Plik Obrazu Startowego. Informacja Startowa powinna zawierać informację na temat producenta oraz produktu, dlatego wpisałem tam Microsoft Windows 2000. Zawartość pola Wczytaj od …(hex) nie może być przez nas zmieniona, gdyż sugerowana wartość 07C0 jest poprawna. Na koniec zmieniamy wartość opcji Liczba Sektorów z liczby 1 na 4 — to bardzo ważne. Wprowadzone ustawienia zatwierdzamy, klikając przycisk OK i wracamy do głównego okna programu. Zanim rozpoczniemy zapis na płycie, powinniśmy jeszcze sprawdzić ustawienia sekcji Opcje Nagrywania. Przypomnę tylko, że odpowiednie ustawienia to: •

Typ Dysku — CDROM,

•

Typ Ścieżki — MODE1,

•

włączona opcja Zamknij dysk/sesję,

•

włączona opcja Nagraj „Postgap”. Jeżeli nasz napęd wspiera technologię BurnProof lub inną podobną, to powinna ona zostać uaktywniona, by uniknąć ewentualnego opróżnienia bufora.

Zanim klikniemy przycisk Start i zapiszemy dane na płycie CD, warto jeszcze raz sprawdzić, czy o niczym nie zapomnieliśmy (dane w katalogu W2k, ustawienia bootowania etc.). Jeżeli jesteśmy pewni, że wykonaliśmy wszystkie potrzebne zmiany i czynności, rozpoczynamy zapis. Jeżeli zdecydowałeś się na przygotowanie jedynie obrazu płyty, który nagrasz w przyszłości, to w polu Plik Obrazu powinieneś określić jego nazwę i lokalizację oraz wybierz w Operacje Na Plikach opcję Stwórz Plik Obrazu ISO9660. Po kilku minutach możemy sprawdzić, czy komputer uruchamia się z naszego dysku CD. Poprawnym objawem będzie rozpoczęcie instalacji systemu MS Windows 2000, natomiast w razie problemów pojawi się komunikat przedstawiony na rysunku 7.30. W takim przypadku w czasie przygotowania kompilacji popełniliśmy błąd i musimy wszystko wykonać raz jeszcze, analizując tekst obraz ilustracje. Powyższy przepis na płytę startową działa bez najmniejszych problemów zarówno dla systemów MS Windows 2000, jak i MS Windows XP, jednak pamiętajmy o tym, żeby nie pomylić bootsektora lub nazw plików umieszczanych w głównym folderze. Rysunek 7.34. Start komputera z przygotowanej przez nas płyty CD przebiegł pomyślnie, o czym świadczy rozpoczęcie instalacji systemu

Rozdział 7. ♦ Płyta startowa

123

Jeżeli bardzo często przeprowadzamy instalacja systemu, to przy okazji tworzenia płyty startowej z MS Windows 2000 SP2, możemy spróbować wyłączyć konieczność wprowadzania numeru seryjnego. Wystarczy za pomocą Notatnika wprowadzić drobną modyfikację w pliku setupp.ini, który znajduje się w katalogu i386\update. Oryginalna wersja pliku ma postać: [Pid] ExtraData=756C64756A7379747575916B467C2C Pid=52817000

Natomiast po zmianie będzie wyglądać następująco: [Pid] ExtraData=756C64756A7379747575916B467C2C Pid=52817270

Czasem może się zdarzyć, że dla niektórych wersji systemu sztuczka ta nie działa i numer musimy podać, dlatego proszę to sprawdzić na swojej kopii MS Windows 2000.

Multiboot CD — kilka systemów na jednym dysku CD Specyfikacja określająca przygotowywanie oraz zapis startowej płyty CD umożliwia również przygotowanie dysku z kilkoma bootsektorami. W praktyce działa to tak, że komputer uruchomiony z takiego nośnika wyświetla menu, w którym wybieramy system, jaki chcemy uruchomić, a następnie zostaje załadowany odpowiedni obraz startowy. Na przykład na jednej płycie możemy nagrać system MS Windows 98 SE oraz MS Windows 2000 SP2, a jak pamiętasz przygotowanie dysku startowego różniło się diametralnie w obu przypadkach. Oczywiście płyta CD musi posiadać jeden bootsektor, z którego jest wstanie uruchomić się komputer. Sektor ten potrafi w oparciu o pliki tekstowe wyświetlić menu i załadować odpowiedni obraz lub inny bootsektor. Opisaną metodę przygotowania płyty wielosystemowej zawdzięczamy dwóm zdolnym ludziom, są to Gary Tong oraz Bart Lagerweij. Pierwszy z nich przygotował prosty sterownik, który przez Barta został znacznie rozbudowany i wzbogacony o prosty język skryptowy. Następnie Bart stworzył cały pakiet programów działających pod kontrolą system MS DOS, za pomocą którego przygotowanie dysku wielosystemowego stało się proste, a co za tym idzie dostępne dla wielu ludzi. Mam nadzieję, że dokładna lektura poniższego opisu pozwoli każdemu szybko i bezproblemowo przygotować i nagrać multisystemową płytę startową. Do pracy będziemy potrzebowali kilku rzeczy, które niestety musimy pobrać z sieci Internet. Niezbędne pliku znajdują się na serwerze CDRInfo — http://www.cdrinfo.pl, lub na stronie autora — http://www.nu2.nu/diskemu. Poniżej zamieszczam dokładne adresy każdego z nich, wystarczy je wpisać w pasku adresu przeglądarki i nacisnąć klawisz Enter, a następnie wskazać miejsce na dysku twardym komputera w celu zapisania na dysku. ♦ http://www.cdrinfo.pl/cdr/porady/bootcd/cdrpack11.zip (ok. 600 KB) ♦ http://download.nu2.nu/nu2files/cdrpack13.zip (nowsza wersja pakietu) ♦ http://www.cdrinfo.pl/cdr/porady/bootcd/other.zip (ok. 9 KB) ♦ http://download.nu2.nu/nu2files/diskemu_addon.zip Po zapisaniu obu plików musimy je rozpakować np. na dysku F: w katalogu Multiboot. W moim przypadku wygląda to tak jak na rysunku 7.35. Rysunek 7.35. Struktura katalogów po rozpakowania danych pobranych z sieci Internet

Z katalogu other musimy skopiować wszystkie dane w nim zawarte do \multiboot\cdrpack11\cds\diskemu\disk1. W tej chwili możemy usunąć folder other, gdyż nie będzie nam już więcej potrzebny. Na chwilę porzucimy pobrane pliki i zajmiemy się przygotowaniem obrazów odpowiednich dyskietek, z których będziemy korzystać przy tworzeniu naszej wielosystemowej płyty CD. Ja postanowiłem, że moja płyta powinna pozwalać na zainstalowanie systemu MS Windows 98 SE, MS Windows 2000 SP2 oraz chciałbym, żeby uruchamiała program Norton Ghost, który przyda się w dalszej części książki. Od razu widzimy, że będziemy potrzebować obrazu dyskietki systemowej MS

124

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Windows 98, którą przygotowywaliśmy wcześniej. Jeżeli nie posiadasz takiej dyskietki oraz jej obrazu, odsyłam do podrozdziału Płyta startowa dla systemów rodziny MS Windows 9x, gdzie wszystko zostało dokładnie opisane. Obraz dyskietki systemowej zapiszmy na dysku w folderze \multiboot\cdrpack11\cds\diskemu\disk1 pod nazwę win98.ima. Drugim systemem, który chciałbym instalować z płyty, jest MS Windows 2000 SP2 i zgodnie z informacjami zawartymi w rozdziale Płyta startowa dla systemów rodziny MS Windows 2000/XP muszę mieć zapisany do pliku bootsektor oraz kilka innych plików. Plik bootsektora nazwijmy w2kboot.bin i razem z plikami BOOTFONT.BIN, BOOTCAT.BIN, CDROM_IP.5, CDROM_NT.5, cdromsp2.tst skopiujmy do folderu \multiboot\cdrpack11\cds\diskemu\disk1. Jako trzeci system chciałbym uruchamiać doskonały program do wykonywania kopii całych partycji autorstwa firmy Symantec. Mam tutaj na myśli Norton, Ghost któremu poświęciłem więcej uwagi w rozdziale 9. Teraz wspomnę tylko o jednej istotnej rzeczy, mianowicie w czasie instalacji programu jest tworzona specjalna dyskietka zawierająca system PC DOS oraz program Norton Ghost. Do multisystemowej płyty CD będziemy potrzebowali obrazu tej właśnie dyskietki. Wykonujemy go za pomocą WinImage, w taki sam sposób jak dyskietkę systemową MS Windows 98 SE. Gotowy obraz nazwijmy ghost.ima i zapiszmy w folderze \multiboot\cdrpack11\cds\diskemu\disk1. Teraz musimy skopiować z oryginalnej płyty CD MS Windows 98 SE folder o nazwie Win98 oraz folder i386 zawierający zaktualizowaną wersje MS Windows 2000 do katalogu cdrpack11\cds\diskemu\disk1. Przypomnę, że aktualizacja za pomocą dodatku SP2 systemu MS Windows 2000 była dokładnie opisana w podrozdziale Scalanie Service Packa 2 z MS Windows 2000 i do przygotowanej płyty będziemy potrzebowali dokładnie tego samego folderu i386. Po wykonaniu wszystkich czynności zawartość folderu \multiboot\cdrpack11\cds\diskemu\disk1 powinna wyglądać tak jak na rysunku 7.36.

Rysunek 7.36. Zawartość folderu cdrpack11\cds\diskemu\disk1 dla potrzeb kompilacji multisystemowej płyty startowej zawierającej systemy: MS Windows 98 SE, MS Windows 2000 SP2 oraz Norton Ghost

Pora zająć się przygotowaniem menu, za pomocą którego będziemy wstanie sterować procesem startu komputera z dysku CD. Niestety wymaga to edycji plików tekstowych i pracy w Notatniku lub innym podobnych edytorze. Jeżeli pobraliśmy na samym początku pliki z serwisu CDRInfo, to w folderze \multiboot\cdrpack11\cds\diskemu\disk1 znajduje się plik o nazwie diskemu — wersja polska.cmd, natomiast gdy posiadamy dane ze strony autora, to plik ten nazywa się diskemu.cmd. Różnica pomiędzy nimi polega na tym, że jeden jest w języku angielskim, a drugi został przetłumaczony na język polski. Zakładem, że mamy polską wersję tego pliku i to właśnie ją będziemy teraz edytować za pomocą dowolnego edytora tekstowego np. Notatnika. Poniżej będę pracował na kawałkach tekstu wyciągniętego z pliku i postanowiłem nie publikować obrazków, gdyż nie widzę większego sensu takiego postępowania. Po otwarciu pliku w Notatniku musimy odszukać następujący fragment tekstu: :start cls print print -----------------------------------------------------------------------------print Menu multiobrazowego CD Copyright by http://www.nu2.nu/diskemu print Created by Bart Lagerweij print print wersja polska: Grzesiek, http://www.cdrinfo.pl print -----------------------------------------------------------------------------print print print F1=Uzyskasz pomoc / F10=Koniec print print print 1) Obraz wlasny ze sterownikiem dla CD — ElTorito.SYS print 2) Instalator Windows 2000 PL z SP2 print 3) Obraz z FDD "IBM Drive Fitness Test" print 4) Obraz dyskietki z dostepem do narzedzi print print d) Przyklady menu->

Rozdział 7. ♦ Płyta startowa

125

print q) Zakoncz i przejdz do trybu DOS print r) Zrestartuj komputer print print Esc) Uruchom z pierwszego dysku twardego print print print Dokonaj wyboru z powyzszego menu:

Pierwsza część oddzielona od reszty znakami minus jest nagłówkiem naszego menu. Znajdują się tam dane o autorze całego programu, stronie domowej, tłumaczu. Dane tam umieszczone pozostawiamy bez zmian, gdyż interesują nas wpisy znajdujące się poniżej. Powinniśmy je doprowadzić do następującej postaci: print F1=Uzyskasz pomoc / F10=Koniec print print print 1) Instalacja MS Windows 98 SE print 2) Instalacja MS Windows 2000 PL z SP2 print 3) Nortony Ghost 2002 print print q) Zakoncz i przejdz do trybu DOS print r) Zrestartuj komputer print print Esc) Uruchom z pierwszego dysku twardego

Widzimy, że oba listingi nie zawierają polskich znaków w tekście i tak powinno pozostać, gdyż i tak nie byłyby one widziane poprawnie, a implementacja obsługi polskich znaków przy wykorzystaniu sterowników DOS-owych jest niemożliwa. Po zmianie menu musimy zając się kolejnym fragmentem kodu: :mainkey getkey onkey 1 goto elboot onkey 2 goto win2000 onkey 3 goto ibm onkey 4 goto bootgb onkey d goto dev onkey q quit onkey r reboot onkey 0x3b00 goto help onkey 0x4400 run deload.bin onkey 0x011b boot 80 ; When no key found... goto mainkey

Powinniśmy wprowadzić następujące poprawki: :mainkey getkey onkey 1 goto win98 onkey 2 goto win2000 onkey 3 goto ghost onkey q quit onkey r reboot onkey 0x3b00 goto help onkey 0x4400 run deload.bin onkey 0x011b boot 80 ; When no key found... goto mainkey

Struktura tej części pliku jest stosunkowo prosta i odpowiada za przypisanie klawiszom menu odpowiednich czynności, dla których procedury znajdują się nieco dalej. Następnie w oryginalnym pliku umieszczono fragment kodu odpowiedzialny za przygotowanie pomocy dla naszej płyty. Możemy tam wpisać dowolny tekst, jednak i on nie powinien zawierać polskich znaków. Na koniec powinniśmy zająć się zmianami w następującej części kodu: :elboot print Uruchamianie obrazu dyskietki GB run elboot.img getkey goto start ;

126

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie :win2000 print Uruchamiam Instalatora Windows 2000 PL Service Pack 2 run win2kpl.dat getkey goto start ; :ibm print Uruchamiam obraz FDD z IBM Drive Fitness Test run ibm.img getkey goto start :bootgb print Uruchamiam obraz FDD z Windows Millennium PL run fddgb.img getkey goto start ; :dev cls print print -----------------------------------------------------------------------------print Bootable CD Development menu http://www.nu2.nu/diskemu print wersja beta podmenu print wersja polska: Grzesiek, http://www.cdrinfo.pl print -----------------------------------------------------------------------------print print print 1) Uruchom loader.bin print 2) Uruchom diskem1x.bin print 3) Uruchom deload.bin print 4) Uruchom plik wsadowy 1.cmd print 5) Uruchom plik wsadowy 2.cmd print 6) Uruchom plik wsadowy 3.cmd print 7) Uruchom plik wsadowy 4.cmd print 8) Uruchom plik wsadowy 5.cmd print print b) Powrot do glownego menu print print Dokonaj wyboru z powyzszego menu: :devkey getkey onkey 1 run loader.bin onkey 2 run diskem1x.bin onkey 3 run deload.bin onkey 4 batch 1.cmd onkey 5 batch 2.cmd onkey 6 batch 3.cmd onkey 7 batch 4.cmd onkey 8 batch 5.cmd onkey b goto start goto devkey ; EOF

Jak widzimy, znajdują się tutaj procedury dla poszczególnych pozycji z menu i są one oznaczona za pomocą znaku dwukropka przez nazwę danej procedury. Oryginalny plik zawiera przykłady tworzenia menu, jak i podmenu, na podstawie których możemy stworzyć własne wersje. Powyższy kod dopasowujemy do naszych potrzeb i powinien on wyglądać tak jak listing umieszczony poniżej. :win98 print Uruchamianie instalatora MS Windows 98 SE run win98.ima getkey goto start ; :win2000 print Uruchamiam Instalatora Windows 2000 PL SP 2 run w2kboot.bin getkey goto start ; :ghost print Uruchamiam Norton Ghost 2002 run ghost.ima getkey goto start ; EOF

Proszę zwrócić uwagę na zgodności nazw poszczególnych procedur z ich wywołaniami w części przyporządkowującej litery i cyfry z klawiatury. Jeżeli nie zachowamy takiej zgodności, to całość nie będzie działała jak należy. Po wprowadzeniu

Rozdział 7. ♦ Płyta startowa

127

wszystkich zmian zapisujemy dokument w folderze \multiboot\cdrpack11\cds\diskemu\disk1 i nadajemy mu nazwę diskemu.cmd. Pod żadnym pozorem nazwa nie może być inna, gdyż proces przygotowana i zapisu dysku CD nie powiedzie się. Osoby mające styczność z systemem MS DOS na pewno poznały, że modyfikowany dokument ma postać pliku wsadowego i zawiera odpowiednie polecenia do realizacji wymaganych procedur. Oczywiście polecenia tam umieszczone różnią się znacznie do tego, co poznaliśmy w czasie pracy w MS DOS, ale na stronie autora znajduję się dokładna lista wszystkich poleceń oraz wyjaśnienie ich znaczenia, jak i przykłady zastosowania. Oczywiście mój opis nie jest kompleksowy, dlatego wszystkich zainteresowanych odsyłam na stronę http://www.nu2.nu/diskemu/ po więcej informacji, dzięki którym płyty wielosystemowe będą jeszcze lepsze. Pragnę nadmienić, że moim zamiarem było opisanie przygotowania płyty wielosystemowej i postanowiłem zrobić to w sposób jak najprostszy, dlatego zrezygnowałem z tworzenia od podstaw plików menu. Jednocześnie wydaje mi się, że cały opis był na tyle prosty, że każdy bez problemu nagra swoją płytę i będzie umiał sobie poradzić z przygotowaniem całej kompilacji. Kolejnej modyfikacji wymaga plik o nazwie build.mak znajdujący się w katalogu \multiboot\cdrpack11\cds\diskemu. Również tym razem poprawki możemy wprowadzić za pomocą Notatnika lub innego edytora tekstowego, gdyż jest to zwyczajny dokument ASCII. # --------------------------------------------------------------------------# build.mak Version 2.0 # Makefile for creating bootable CD-Rom's # # Created by Bart Lagerweij http://www.nu2.nu/bootcd # --------------------------------------------------------------------------# # source folder(s) source:=disk1 # # boot arguments (see mkisofs manpage for details) boot:=-no-emul-boot -eltorito-boot loader.bin -hide loader.bin -hide boot.catalog # # Puts mkisofs and cdrecord in verbose mode (talk more). verbose:=y # # Set volume ID. Use double quote's. Max. 32 char. volumeid:="MultibootCD" # # Set volume preparer. Use double quote's. Max. 128 char. preparer:="Bartosz Danowski" # # mkisofs default command-line arguments mkisofsargs:=-N -l -no-iso-translate -relaxed-filenames # # cdrecord command-line arguments cdrecordargs:=-data -eject speed=4 # # To disable burning... #noburn:=1

W pliku tym zdefiniowano wszystkie parametry zapisu, ale autor nie był w stanie przewidzieć kilku istotnych szczegółów takich jak prędkość zapisu czy etykieta utworzonego dysku CD. Za zmianę etykiety naszej płyty odpowiada wartość volumeid:=”NaszaEtykieta”. Wystarczy zastąpić dowolnym tekstem zwrot zamknięty w cudzysłowie. Wewnątrz pliku możemy określić autora danej kompilacji, a służy do tego opcja o nazwie preparer:=”Imie Nazwisko”. Również tym razem zmieniamy jedynie zawartość cudzysłowu. O ile dwie pierwsze opcje nie mają znaczenia dla nagrania płyty, to sprawą kluczową dla powodzenia całej operacji jest określenie prędkość zapisu nagrywarki. Odpowiednia opcja znajduje się pod koniec całego dokumentu: # cdrecord command-line arguments cdrecordargs:=-data -eject speed=4

Powinniśmy zmienić liczbę, która występuje po znaku równości w parametrze speed. Musimy pamiętać, że w przypadku kompilacji zapisywanej na dysku CD-RW nasza nagrywarka pracuje z zupełnie inną prędkością. W tej chwili mamy wszystko gotowe do utworzenia kompilacji i pozostało nam jedynie nagranie całości na płytę CD-R lub CD-RW. Jak się za chwile okaże, czynność ta wcale to nie jest bardzo skomplikowana. Wystarczy przejść do folderu \multiboot\cdrpack11\ i uruchomić plik o nazwie run.bat. W nowo otwartym oknie zostaniemy poproszeni o wybranie napędu nagrywarki z listy dostępnych urządzeń. Jeżeli napęd nie widnieje na liście, znaczy to, że system nie ma zainstalowanych sterowników ASPI. W takiej sytuacji musimy za pomocą klawisza Esc wycofać się za próby nagrania danych na płycie i zainstalować wspomniany sterownik. Dokładny opis znajduje się w podrozdziale ASPI główny winowajca problemów z nagrywarką (rozdział 2).

128

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Zakładem jednak, że na liście napęd nagrywarki pojawił się bez większych problemów i po jego zaznaczeniu naszym oczom ukaże się kolejne okienko.

Rysunek 7.37. Zapis multisystemowej płyty — krok pierwszy wybór kompilacji

Używając klawiszy strzałek (do góry i na dół), musimy zaznaczyć opcję o nazwie diskemu i wybór zatwierdzić wciskając klawisz Enter. Od tej chwili rozpocznie się sprawdzanie kompilacji, tworzenie pliku ISO z obrazem płyty, a na końcu zostanie on zapisany na dysku CD. Wszystkie komunikaty oraz czynności są na bieżąco wyświetlane na ekranie w postaci tekstu przesuwającego się wewnątrz okienka. Rysunek 7.38. Zapis multisystemowej płyty — krok drugi tworzenie obrazu ISO

Rysunek 7.39. Zapis multisystemowej płyty — krok trzeci zapis danych na płycie CD-R(W)

Rysunek 7.38 przedstawia ekran w czasie generowania obraz ISO, natomiast następny rysunek to moment zapisu danych na płycie. Ostatni wiersz informuje nas o postępie zapisu. Start komputera z płyty wielosystemowej odbywa się dokładnie tak samo, jak to ma miejsce z typowym nośnikiem startowym, z tą drobną różnicą, że ze specjalnego menu musimy wybrać system i dopiero wtedy komputer będzie wstanie wybrać odpowiedni obraz startowy. Poniżej zamieściłem zdjęcie obrazu monitora w czasie startu komputera. Rysunek 7.40. Menu wyboru systemu w czasie rozruchu z dysku wielosystemowego

Rozdział 7. ♦ Płyta startowa

129

Opisana powyżej metoda jest rozwiązaniem stosunkowo prostym, ale jeżeli komuś nie odpowiada lub wydaje się zbyt trudna, to możemy spróbować przeanalizować poszczególne foldery oraz pliki i na ich podstawie nagrać płytę multisystemową za pomocą CDRWin. Na koniec spróbuję odpowiedzieć pytanie: po co robić dyski multisystemowe i do czego one mogą się przydać. Otóż odpowiedź jest stosunkowo prosta i przynajmniej dla mnie dość oczywista. Wielu zapaleńców komputerowych co chwile instaluje od nowa systemy, zmienia konfigurację, czy też w ramach swoje pracy ma styczność z różnymi komputerami i systemami operacyjnymi. Osoby te zazwyczaj noszą ze sobą wiele różnych dyskietek czy też dysków CD, które można byłoby zapisać zaledwie na jednej płycie. Ułatwiłoby to im bardzo zadanie ograniczając do minimum konieczność zmiany nośnika danych, czy też pozwoliło ograniczyć do minimum czynnik ludzki, jakim jest skleroza ☺. Przecież nosząc kilkanaście płyt czy dyskietek bardzo łatwo o którejś zapomnieć lub po prostu zgubić, a w przypadku jednej płyty jest to znacznie trudniejsze. Pozostaje jeszcze jeden powód tłumaczący np. moje zainteresowanie tego typu nośnikiem, otóż jest to żądza wiedzy i czysta ludzka ciekawość, jak to działa ☺. Na koniec pragnę jeszcze raz gorąco zachęcić wszystkich do nagrywania płyty startowych zarówno tych klasycznych, jak i wielosystemowych — naprawdę warto posiąść te wiedzę, gdyż tylko na tym skorzystamy.

Rozdział 8. MS Windows XP — nowe podejście do zapisu płyty CD Z chwilą pojawienia się na rynku systemu MS Windows XP zarówno w wersji Professional, jak i Home Edition, zmieniło się podejście do nagrywania płyty CD. Dotychczas musieliśmy instalować programy innych firm, gdyż system MS Windows, w przeciwieństwie np. do Linuksa, nie oferował żadnego wsparcia dla zapisu płyty CD. W XP zostały zaimplementowane pewne mechanizmy umożliwiające nagrywanie płyt CD. Postaram się przyjrzeć dokładnie temu rozwiązaniu oraz opisać jego obsługę. Gorąco zapraszam do lektury.

Konfiguracja Jeżeli posiadamy nagrywarkę, która jest zgodna z MS Windows XP, to zaraz po zainstalowaniu systemu możemy przystąpić do zapisu danych. W sytuacji, gdy nasz napęd jest już leciwy i system go nie rozpoznał, to raczej możemy zapomnieć o korzystaniu z dobrodziejstw nowego systemu. Zanim jednak zaczniemy nagrywać, przyjrzyjmy się dostępnym opcjom ukrytym w systemie, a nierozerwalnie związanym z nagrywaniem. Na początek sprawdźmy właściwości naszego napędu CD-RW. W tym celu uruchamiamy Eksploratora Windows i klikamy prawym klawiszem myszy w ikonę napędu. Rysunek 8.1. Właściwości nagrywarki

Nowo otwarte okno składa się z kilku zakładek, dzięki którym możemy kontrolować pracę urządzenia. Pierwsza z nich pozwala na sprawdzenia pojemności płyty CD i działa dokładnie tak samo jak w przypadku dysków twardych czy dyskietek. Na wykresie system automatycznie przedstawia wolne i zajęte miejsce, dzięki czemu jesteśmy w stanie idealnie dopasować ilość danych do pojemności nośnika CD. Zapewne wszyscy doskonale pamiętają automatyczne uruchamiane płyty CD w systemach MS Windows 9x/2000. Rozwiązanie to działało w oparciu o wykrywanie na płycie specjalnego pliku o nazwie autorun.inf. W MS Windows XP programiści poszli jeszcze dalej i dodali kolejne rozwiązanie pozwalające na automatyczne wykonanie zdefiniowanych akcji w przypadku umieszczenia w napędzie np. czystej płyty CD lub płyty z filmem wideo. Dla niektórych użytkowników jest to bardzo wygodnym rozwiązaniem, maksymalnie upraszczającym pracę z komputerem, ale w moim przypadku jest to niezwykle stresu-

Rozdział 8. ♦ Windows XP – Nowe podejście do zapisu płyty

131

jące. Na szczęście kolejna zakładka właściwości napędu CD-R(W) o nazwie Autoodtwarzanie umożliwia sterowanie tymi udogodnieniami, a także ich zupełne wyłączenie. Rysunek 8.2. Właściwości napędu CD-R(W) — zakładka Autoodtwarzanie

Jeżeli chcemy zmienić lub wyłączyć akcję podejmowaną przez system po włożeniu dysku CD do napędu, wystarczy, że na zakładce Autoodtwarzanie zaznaczymy opcję Wybierz akcję do wykonania, a na liście poniżej zaznaczymy np. Nie podejmuj żadnej akcji. Niestety na liście, znajduje się kilka sytuacji dla których możemy przypisać dowolną akcję. Jeżeli zdecydujemy się wyłączyć wszystkie domyślne akcje, to wymaga to od nad wybierania po kolei każdej pozycji z listy i definiowania ich właściwości oddzielnie. Kolejne dwie zakładki widoczne na rysunku 8.2 — Sprzęt oraz InCD Page Settings, odpowiadają za sterowniki sprzętowe oraz za właściwości programu InCD, który akurat mam zainstalowany w systemie. Opcja InCD Page Settings nie stanowi domyślnej zakładki tego okna. Ostania z dostępnych zakładek nosi nazwę Nagrywanie i to właśnie tutaj mamy możliwość określenia właściwości zapisu danych na dysku CD. Rysunek 8.3. Właściwości napędu CD-R(W) — zakładka Nagrywanie

Najważniejszą opcją, jaka została umieszczona w tym oknie, bezsprzecznie jest Włącz nagrywanie dysków CD na tej stacji, gdyż odpowiada ona za uaktywnienie zapisu. Oczywiście opcja ta jest domyślnie włączona w sytuacji, gdy napęd CD-R(W) jest poprawnie rozpoznany przez system. Jeżeli nie chcemy używać zapisu dysków CD oferowanego przez MS Windows XP, warto wyłączyć wspomnianą opcję, gdyż np. w moim przypadku od czasu do czasu Nero nie miał dostępu do nagrywarki. Problemy te ustąpiły właśnie po wyłączeniu systemowej obsługi zapisu płyty CD. Oczywiście istnieje możliwość, że przypadek ten spotkał tylko mnie i wynikał z bardziej złożonych przyczyn, dlatego nie mogę stwierdzić jednoznacznie, iż to wina rozwiązania firmy Microsoft, a dokładniej Roxio. Kolejne pole umożliwia zdefiniowanie dysku, na którym będzie tworzony specjalny plik obrazu przygotowywanej płyty. Za chwilę dowiesz się, w jakim celu jest tworzony obraz dysku CD. Trzecie z widocznych pól odpowiada za regulację prędkości zapisu i domyślnie jest ustawione na wartości Najszybszy, ale w razie konieczności lub występowania problemów możemy ograniczyć prędkość. Ostania z dostępnych w tej zakładce opcji umożliwia ustawienia zachowania się napędu po nagraniu dysku CD. Jeżeli nie chcemy, by tacka napędu wysuwała się automatycznie po zapisaniu danych, to powinniśmy tę opcję wyłączyć.

132

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Płyta z danymi Nagrywanie danych na płycie jest możliwe np. za pomocą Eksploratora Windows, a sam nośnik CD jest tak traktowany, jakby to był zwyczajny dysk twardy czy dyskietka. Pierwsze skojarzenia, jakie się nasuwa, to dodanie do MS Windows XP zapisu pakietowego podobnego do DirectCD czy InCD. Dokładniejsza analiza pokazuje, że dodatek odpowiedzialny za nagrywanie płyty na zlecenie Microsoftu napisała firma Roxio, czyli producent DirectCD. Rysunek 8.4. Zapis dysków CD w MS Windows XP zawdzięczamy firmie Roxio, producentowi m.in. WinOnCD oraz DirectCD

Niestety, a może na szczęście, zapis dysków CD w systemie MS Windows XP nie ma nic wspólnego z opisanym przeze mnie zapisem pakietowym. Nagrana płyta jest od samego początku zapisana jako zwykła kompilacja ISO9660. Zapis danych, jak już wspomniałem, może się odbywać za pomocą dowolnego menedżera plików np. Eksploratora Windows. Wystarczy, że będziemy przeciągać lub kopiować pliki do okna odpowiadającego nagrywarce — poniżej prezentuje prosty przykład. Rysunek 8.5. Kopiowanie plików na dysk CD

Na rysunku 8.5 większe okienko zawiera dane przewidziane do nagrania, natomiast mniejsze to folder nagrywarki. Wystarczy przeciągnąć dane i prawie gotowe. W tej chwili zaczynają się pierwsze problemy. Otóż dane kopiowane na płytę CD tak naprawdę trafiają do folderu Documents and Settings\bartek\Ustawienia lokalne\Dane aplikacji\Microsoft\Nagrywanie dysków CD, gdzie są składowane w oczekiwaniu na ostateczne zatwierdzenie ich zapisu na płycie CD. Folder Documents and Settings jest domyślnie tworzony w czasie instalacji na tym samym dysku gdzie system MS Windows XP i zawiera profile użytkowników oraz ich pliki. Jeżeli zainstalujemy system na stosunkowo małej partycji, to może się zdarzyć, że nie będziemy mogli skorzystać z dobrodziejstw zapisu na płycie CD. Pliki przeznaczone do nagrania na dysku CD oczekują w tym katalogu na decyzję ze strony użytkownika o ich zapisaniu na krążku CD. Dzięki temu możemy każdy dysk tworzyć na raty (dodawać i usuwać) i na spokojnie go kompletować, gdyż dane nie trafiają od razu na płytę. Obecność danych w folderze Nagrywanie dysków CD jest sygnalizowana pojawiającą się ikoną symbolizującą płytę CD na pasku Start koło zegara. Dzięki temu rozwiązaniu na bieżąco jesteśmy informowani o niedokończonej płycie CD i fakcie, że na dysku znajdują się pliki, które oczekują na nagranie.

Rozdział 8. ♦ Windows XP – Nowe podejście do zapisu płyty

133

Zapis danych przez nagrywarkę rozpoczyna się dopiero w chwili kliknięcia prawym przyciskiem myszy w ikonę nagrywarki np. w Eksploratorze Windows i wybraniu opcji Zapisz te pliki na dysku CD. Rysunek 8.6. Zapis danych na dysku CD

Zostanie otwarte okno kreatora, za pomocą którego możemy ustawić kilka opcji zapisu i nagrać dane. Pierwsze okno pozwala na wpisanie tytułu dla nagrywanej płyty CD oraz daje możliwość sterowania zachowaniem kreatora po nagraniu płyty CD. Dokładniej mówiąc, kreator może się sam wyłączyć, kiedy ukończy pracę lub czekać aż zrobimy to za niego. Rysunek 8.7. Kreator zapisu plików na płycie CD — krok pierwszy

Po kliknięciu przycisku Dalej przejdziemy do drugiego okna kreatora, w którym nastąpi zapis danych na dysku CD. Rysunek 8.8. Kreator zapisu plików na płycie CD — krok drugi

Drugie okienko kreatora zawiera pasek postępu, na którym widzimy, ile danych pozostało do końca zapisu oraz ile czasu zajmie cała operacja. Proces zapisu to kolejna dziwna rzecz, z jaką spotykamy się w systemie MS Windows XP. Pliki, które chcieliśmy nagrać na dysku CD, najpierw zostały skopiowane do specjalnego katalogu na dysk, co spowodowało, iż zajmują teraz dwa razy więcej miejsca aniżeli na początku. W czasie nagrywania system tworzy automatycznie obraz dysku CD i dopiero obraz ten nagrywa na płytę. Innymi słowy zapis nie jest realizowany bezpośrednio tylko poprzez obraz, co znacznie wydłuża czas nagrania dysku. Warto zwrócić uwagę, że plik obrazu zostanie zapisany w miejscu, które ustawiliśmy we właściwościach nagrywarki (właściwości nagrywarki widać na rysunku 8.3). Zastosowanie takiego sposobu zapisu powoduje, że dane przeznaczona do skopiowania na dysk są dodatkowo „klonowane” aż dwa razy, czyli jeżeli mamy 500 MB danych na płytę, to tak naprawdę potrzebujemy aż 1,5 GB miejsca na dysku lub dyskach, by je nagrać, wykorzystując mechanizmy dodane do MS Windows XP. Po zakończeniu zapisu plików na płycie system automatycznie usuwa plik obrazu oraz kopie w folderze Documents and Settings\bartek\Ustawienia lokalne\Dane aplikacji\Microsoft\Nagrywanie dysków CD. Dużym mankamentem jest brak możliwości zmiany bezpośrednio z systemu lokalizacji katalogu, w którym gromadzone są dane potrzebne do wygenerowania obrazu. Niestety musimy ręcznie poprawić wpisy w rejestrze lub skorzystać z narzędzia TweakUI wchodzącego w skład dodatku Power Toys autorstwa firmy Microsoft. Dodatek ten warto zainstalować jeszcze ze względu na kilka innych przydatnych funkcji, o których wspomnę nieco później. Program można pobrać bezpłatnie ze strony producenta — http://www.microsoft.com/indonesia/windowsxp/pro/downloads/powertoys.asp.

134

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Po zainstalowaniu i uruchomieniu programu powinniśmy przejść do gałęzi My Computer i wybrać opcję o nazwie Special Folders.

Rysunek 8.9. TweakUI pozwala na zmianę lokalizacji katalogu, w którym system wykonuje kopie danych do nagrania na płycie CD

Na rysunku 8.9 zaznaczyłem miejsce, w którym musimy zmienić lokalizację katalogu używanego przez system do magazynowania danych przeznaczonych do zapisu na dysku CD. Wystarczy, że w polu Folder wybierzemy wartość CD Burning, a następnie za pomocą przycisku Change Location zmienimy jego lokalizację. Przy okazji proponuje zapoznać się z innymi opcjami tego doskonałego dodatku pozwalającego zmienić wiele rzeczy w samy systemie bez znajomości struktury rejestru. Przeniesienie folderu używanego przez system jako magazyn danych w inne miejsce np. na drugi dysk czy inną partycję, pozwala oszczędzić sporo miejsca na partycji systemowej oraz ma wpływ na wydajność całego systemu. Oczywiście nadal to nie rozwiązuje problemu z niepotrzebnym powielaniem danych przeznaczonych do zapisu na dysku CD. Zastanawiam się, czy nie można było uniknąć kopiowania plików do folderu Documents and Settings\bartek\Ustawienia lokalne\Dane aplikacji\Microsoft\Nagrywanie dysków CD np. zastępując je skrótami. Wtedy zaoszczędzilibyśmy sporo miejsca na dysku i pogodzilibyśmy się konieczność nagrywania z obrazu. Oczywiście niektórzy z Was mogą uznać, że „walczę” o kilka megabajtów w czasach, gdy królują 40 GB dyski. Jednak pragnę podkreślić, że wielu ludzi nie wymienia sprzętu, co kilka miesięcy i nadal pracuje na dyskach o pojemnościach kilku gigabajtów i w ich przypadku rozwiązanie zaproponowane przez Roxio jest nie do przyjęcia. Zapis za pomocą MS Windows XP jest możliwy zarówno na płytach CD-R jak i CD-RW, dlatego system musi umożliwiać czyszczenie nośników wielokrotnego zapisu. Czynność tak nie jest zbyt skomplikowana i ponownie ogranicza do umieszczenia pełnego — zapisanego, nośnika w napędzie nagrywarki, a następnie kliknięcia prawym przyciskiem myszy w jego ikonę np. w Eksploratorze Windows. Rysunek 8.10. Czyszczenie dysku CD-RW

Z menu podręcznego musimy wybrać opcję o nazwie Wymaż ten dysk CD-RW. Następnie zostanie uruchomiony specjalny kreator kasowania danych z płyty. Rysunek 8.11. Kreator wymazania dysku CD-RW

Metoda kasowania danych z dysku CD-RW w systemie MS Windows XP jest odpowiednikiem szybkiego czyszczenia znanego z programów Nero czy CDRWin.

Rozdział 8. ♦ Windows XP – Nowe podejście do zapisu płyty

135

Płyta AudioCD Jeżeli chcemy za pomocą MS Windows XP nagrać dysk AudioCD, to wystarczy, że skopiujemy pliki typu wav do okna nagrywarki i wybierzemy opcję Zapisz te pliki na dysku CD. System uruchomi kreatora, którego doskonale znamy, ale po kliknięciu przycisku Dalej pojawi się zupełnie nowe okienko. Rysunek 8.12. Kreator zapisu płyty AudioCD w systemie MS Windows XP

Wystarczy, że zaznaczymy opcję o nazwie Utwórz dysk CD audio i klikniemy przycisk Dalej. Następnie automatycznie zostanie uruchomiony Windows Media Player, w oknie którego musimy kliknąć przycisk Kopiuj utwór muzyczny (to ten w prawym górnym rogu). Rysunek 8.13. Kreator zapisu płyty AudioCD w systemie MS Windows XP — praca z Windows Media Player

Po wykonaniu tych czynności musimy uzbroić się w cierpliwość, gdyż rozpoczął się proces przygotowania i zapisu muzyki na płycie. AudioCD przygotowane w ten sposób jest w 100% zgodne ze specyfikacją, co gwarantuje, że będzie poprawnie odtwarzane zarówno na komputerze, jak i stacjonarnym sprzęcie HiFi. System MS Windows XP umożliwia również zapis płyty z muzyką w oparciu o pliki mp3, a cała procedura postępowania jest dokładnie taka sama jak ta, którą opisałem powyżej z tą różnicą, że dochodzi do tego jeszcze konwersja, która jest realizowana automatycznie po kliknięciu przycisku Kopiuj utwór muzyczny.

Praca z obrazami dysków CD Mechanizm zapisu danych na dysku zastosowany w MS Windows XP bez zewnętrznych dodatków pozwala jedynie na zapis płyty z danymi lub audio, ale nie umożliwia nagrania istniejącego obrazu. Jest to moim zdaniem duża niedogodność. Jednak i z tym problemem możemy sobie z tym poradzić np. instalując wirtualny napęd CD-ROM i skopiować z niego dane, tak jak to robiliśmy przy zapisie płyty z danymi. Rozwiązanie to jednak spore wady. I tak gdy skopiujemy dane z obrazu płyty startowej, to kopia będzie zwyczajną płytą, z której nie można wystartować komputera. Na początku zdawało się, że firma Microsoft zapomniała o użytkownikach chcących nagrywać gotowe obrazy płyty CD, ale po kilku miesiącach od premiery najnowszego systemu ukazała się kolejna wersja dodatku Power Toys, który zawierał specjalny program — ISO Burner, umożliwiający wykonanie tego zadania. Program Power Toys można pobrać ze strony producenta — http://www.microsoft.com/indonesia/ windowsxp /pro/downloads/powertoys.asp. ISO Bruner jest, jak się można było domyślić, kreatorem ☺ i praca z nim jest stosunkowo prosta. Po uruchomieniu wystarczy kliknąć przycisk Dalej.

136

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 8.14. ISO Burner

W drugim oknie kreatora musimy wybrać z listy literę, pod jaką występuje w systemie nagrywarka systemie, a w polu poniżej powinniśmy wskazać plik ISO, który chcemy zapisać na płycie CD. Wprowadzone wartości zatwierdzamy klikając przycisk Dalej i czekamy na zapis danych na płycie. Niestety dodatek ten zapisuje dane wykonane w zgodzie ze standardem ISO, czyli np. nie będziemy mogli nagrać obrazów wykonanych za pomocą CloneCD czy CDRWin. W czasie prób, jakie przeprowadziłem dla potrzeb tego opisu ISO Burner nie potrafił zapisać niektórych obrazów, pomimo że były to pliki ISO. Co ciekawsze nie były zgłaszane żadne błędy, ale nie pojawiało się okno postępu zapisu. Niestety podobnie jak w przypadku problemów z tym, że Nero czasami poprawnie nie współpracowało przy włączonej obsłudze zapisu na dyskach CD tak i tym razem może być to jakiś problem, który zaistniał tylko w mojej konfiguracji. Mam szczerą nadzieję, że tak właśnie jest i, że większość z Was nie będzie miała problemów z nagrywaniem płyty CD.

Podsumowanie nowego rozwiązanie Podsumowując nowe możliwości systemu MS Windows XP należy się pochwała firmie Microsoft, która zauważyła ogromną popularność srebrnego krążka. Dodanie obsługi zapisu jest sporym ułatwieniem dla wszystkich posiadaczy nagrywarek i nowego systemu operacyjnego. Jednak dla bardziej zaawansowanych użytkowników rozwiązanie, jakie nam zaoferowano jest niewystarczające. Brakuje obsługi zapisu płyty multisesyjnych, kopiowania płyty CD czy lepszej obsługi obrazów. Użytkownicy zaawansowani raczej na pewno nie będą korzystali z nowych możliwości MS Windows XP przynajmniej na tym etapie rozwoju dodatku, ale miejmy nadzieję, że następne wersje będą znacznie lepsze. Kolejną sprawą, na którą warto zwrócić uwagę jest, moim zdaniem, zbyt skomplikowany mechanizm zapisu płyty. Przecież sporo początkujących użytkowników nie zawsze wie, że jest prawy klawisz myszy i nie podejrzewa nawet możliwości istnienia tam jakiegokolwiek menu to jak nagra dysk CD. Wydaje mi się, że dodanie dwóch ikonek do okna Eksploratora Windows (np. nagraj dysk CD oraz kasuj dysk CD) na pewno znacznie ułatwiłoby im poznanie i używanie nowych możliwości posiadanego systemu operacyjnego. Również w tej kwestii mam nadzieję, że następne wersje systemu będą znacznie bardziej funkcjonalne i bardziej intuicyjne w obsłudze.

Rozdział 9. Płyta CD jako tani nośnik dla kopii bezpieczeństwa danych systemowych Prędzej czy później każdego użytkownika komputera spotyka niespodzianka w postaci utraty cenny danych. Przyczyn takiej sytuacji może być wiele. Najczęstsze to nieuwaga w czasie pracy, nieznajomość zagadnienia czy też awaria sprzętu, która jest niezależna od nas. W większości przypadków utracone dane da się odtworzyć i nie wymaga to reinstalacji systemu oraz oprogramowania, ale są i takie, których utrata jest nieodwracalna. Mówiąc o danych, których nie potrafimy odzyskać, w większości przypadków mam na myśli niezabezpieczone bazy danych czy dokumenty będące wynikiem długich tygodni pracy. Zdecydowana większość użytkowników komputerów nie wykonuje kopii dokumentów na nośnikach (tasiemki, dyski MO etc.), a nawet nie kopiuje mniejszych plików na dyskietki. Nasza ignorancja wobec problemu zabezpieczania danych jest nagminna i bardzo często jest przyczyną wielu problemów. Bolesnych lekcji nie uniknąłem również i ja, a gwoździem do przysłowiowej trumny okazała się awaria dysku i utrata kilku tygodni mozolnie przepisywanej pracy magisterskiej mojego znajomego. Dodam tylko, że straciłem pełną pracę z naniesioną korektą, w której musiałem jedynie dodać spis treści oraz bibliografię. Awaria miała miejsce na cztery dni przed wielokrotnie przesuwanym ostatecznym terminem. Niestety posiadana przeze mnie kopia zawierała jedynie niecałą połowę bez korekty. Była to moja wina i za „karę” spędziłem 30 godzin przed komputerem przepisując na nowo brakujący tekst i nanosząc korekty. Na szczęście praca została oddana — jak to się mówi: za pięć dwunasta — i wszystko skończyło się pomyślnie. Na swoje usprawiedliwienie mam tylko tyle do dodania, że w tamtych czasach mój komputer miał jeden dysk o pojemności 850 MB, a dyskietka była jedynym powszechnie dostępnym nośnikiem nadającym się do przechowywania kopii danych. Niestety praca magisterska zwierała wiele rysunków oraz zdjęć i bardzo szybko przestała się mieścić na jednej dyskietce, a z lenistwa nie wykorzystywałem programów pakujących ☺. Przy obecnych cenach nagrywarek, jak i samych płyt, które możemy kupić za nieco ponad złotówkę, śmiało mogę zaryzykować stwierdzenie, że jest to najtańszy i najwygodniejszy nośnik do wykonywania archiwizacji. Pojemność 700 MB jest wystarczająca do wykonania kopii sporej ilości danych, a nawet całej partycji z systemem i oprogramowaniem, o czym przekonacie się za chwilę.

NTI Backup Now! Najprostsza archiwizacja danych ograniczać się może do regularnego nagrywania ważnych plików na dysk CD np. za pomocą Nero lub innej preferowanej aplikacji. Oczywiście wymaga to obowiązkowości oraz pamiętania o wszystkich kluczowych plikach, co jest sporą wadą tego rozwiązania. Przecież zawsze zdarzy się o czymś zapomnieć, a zgodnie z jednym z praw Murphy'ego, które mówi: „Jeżeli coś może się popsuć w wielu miejscach, to pierwsze uszkodzenie wystąpi tam, gdzie wyrządzi najwięcej szkody”, to w czasie awarii stracimy właśnie te pliki, o których zapomnieliśmy. Oczywiście bardzo dobrym rozwiązaniem jest utworzenie oddzielnej partycji, na której będziemy trzymali wszystkie dokumenty, pocztę oraz inne ważne dane. Pozwoli to znacznie uprościć proces wykonywania kopii danych, gdyż ograniczymy się do regularnego zgrywania wszystkich plików z tej partycji. Niestety nadal pozostaje problem z regularnością, którego już tak prosto nie rozwiążemy, chyba że... skorzystamy ze specjalnego programu, jakim jest NTI Backup Now!.

138

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 9.1. NTI Backup Now!

Program możemy pobrać z internetu bezpośrednio ze strony producenta — http://www.ntius.com. Niestety jest to aplikacja komercyjna dostępna na zasadzie licencji shareware i po upływie okresu testowego przestaje działać. Moim zdaniem w sytuacji, gdy zdecydujemy się na kopie bezpieczeństwa wykonywane na dysku CD, to powinniśmy zakupić ten program. Narzędzie NTI Backup Now! pozwala na sporządzenie kopii wybranych plików lub folderów, jak i całych dysków czy partycji, a następnie na ich przywrócenie. Archiwizowane dane są zapisywane na płytach CD-R(W); cały proces możemy zautomatyzować wykorzystując dołączony program o nazwie NTI Backup Now! Scheduler, który będzie o określonej godzinie wykonywał odpowiednie kopie, pod warunkiem, że w napędzie będzie płyta CD. Jeżeli używamy nośnika CD-RW, to program potrafi automatycznie przed rozpoczęciem zapisu sprawdzić i wyczyścić dysk CD, co jest bardzo ważnym i przydatnym rozwiązaniem.

Archiwizacja wybranych plików i katalogów Obsługa programu nie jest zbyt skomplikowana i zaraz po uruchomieniu pojawi się menu, w którym musimy wybrać rodzaj czynności, jaką chcemy wykonać. Na początku zajmijmy się archiwizacją wybranych plików oraz folderów na naszym komputerze. Służy do tego pierwsza opcja o nazwie File Backup/Restore. Główne okno programu ma bardzo przejrzysty i funkcjonalny interfejs, dzięki czemu praca z nim jest czystą przyjemnością i nie powinna nikomu sprawiać problemów. W głównym oknie umieszczono z lewej strony trzy przyciski o nazwie Step1, Step2 oraz Step3 i wystarczy po kolei wykonywać instrukcję w nich zawarte. Skoro po kolei to zaczynamy od pierwszego przycisku, który odpowiada za określenie plików lub folderów przeznaczonych do archiwizacji. Wystarczy zaznaczyć wybrane pliki lub foldery poprzez umieszczenie „ptaszka” w polach znajdujących się przed nazwą. Rysunek 9.2. Wybór plików oraz folderów do archiwizacji

Proszę zwrócić uwagę, że nawigacja po drzewie folderów i plików naszego komputera jest bardzo prosta i niczym nie różni się od pracy z Eksploratorem Windows. Dlatego też wydaje mi się bezcelowe dokładniejsze opisywanie tego etapu przygotowań.

Rozdział 9. ♦ Płyta CD jako tani nośnik dla kopii bezpieczeństwa danych systemowych

139

Po zaznaczeniu wszystkich plików i folderów przeznaczonych do archiwizowania — niezależnie od tego, na jakim dysku lub w jakim folderze się one znajdują — klikamy przycisk Step2. Rysunek 9.3. Wybór nagrywarki

Następny etap odpowiada za wybór urządzenia, z którego chcemy korzystać przy zapisie naszej kopii. Jeżeli dysponujemy tylko jednym napędem CD-R(W) to jest on domyślnie wybrany, natomiast w sytuacji gdy komputer jest wyposażony w kilka urządzeń (patrz dodatek na końcu książki), powinniśmy w polu CD-Recorder wskazać to, z którego chcemy skorzystać. Opcja o nazwie Backup file wymaga podania nazwy pliku, jaki zostanie utworzony na płycie. Dokładniej mówiąc program „pakuje” wszystkie archiwizowane dane do jednego pliki. Nadając nazwę dla archiwum warto postępować według jakiegoś klucza, by w przyszłości łatwiej zapanować nad posiadanymi kopiami. W moim przypadku zastosowałem następującą kombinację NazwaKomputera_DataArchiwizacji, gdyż jest ona dla mnie bardzo wygodna i czytelna. Oczywiście nazwa może być dowolnie zmodyfikowana, ale pozostawmy na końcu rozszerzenie NBF. Teraz możemy przejść do etapu trzeciego i w tym celu klikamy przycisk Step3. Rysunek 9.4. Rodzaj archiwizacji

Ostatni etap konfiguracji wymaga od określenia rodzaju zapisu plików. Mamy dwie możliwości tworzenia kopii zapasowych: •

All selected files — za każdym razem zupełnie czyści dysk CD-RW lub wymaga nowej płyty CD-R, gdyż archiwum jest tworzone od zera. Backup taki trwa znacznie dłużej ze względu na każdorazowy zapis wszystkich plików — nawet tych niezmienianych.

•

Druga opcja — New and changed files only — jest backupem przyrostowym i polegam na tym, że za pierwszym razem jest tworzone archiwum zawierające wszystkie pliki, a każda następna archiwizacja dodaje tylko nowe lub zmienione pliki. Ta forma archiwizacji jest stosunkowo szybka i warto ją stosować dla nośników CD-RW. Wybór drugiej metody pozwala jeszcze na dokładniejsze określenie sposobu wykonania archiwizacji. Dostępne są dwie dodatkowe opcje: Differential oraz Incremental. Różnica pomiędzy nimi polega na szybkości wykonywania archiwizacji, prędkości odzyskiwania danych z wykonanego archiwum oraz zajętości miejsca na dysku. o

Opcja Differential pozwala na zabezpieczeniu tylko nowych i zmienionych plików od czasu poprzedniej pełnej archiwizacji. Wybór tej opcji pozwala na późniejsze szybkie przywrócenie plików, ale samo zapisywanie na płycie wymaga więcej czasu.

140

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie o

Natomiast opcja Incremental wykonuje kopie tylko plików nowych lub dodanych od ostatniej archiwizacji i nie musi to być jej pełna wersja. Taki rodzaj zabezpieczania danych cechuje się szybkim zapisem plików na płycie CD, ale ich późniejsze przywrócenie wymaga znacznie więcej czasu.

W oknie widocznym na rysunku 9.4 znajduje się jeszcze przycisk o nazwie Options odpowiedzialny za dokładniejsze ustawienia całego procesu archiwizacji. Rysunek 9.5. Opcje archiwizacji — zakładka General

Pierwsza zakładka w nowym oknie umożliwia włącznie weryfikacji stworzonej kopii (Compare backup files…). Weryfikacja polega na porównaniu wszystkich plików kopii z oryginałami na dysku. Oczywiście wiąże się to z wydłużeniem całego procesu, ale daje pewność iż dane będą dały się odzyskać w przyszłości. Kopie bezpieczeństwa wykonywane za pomocą programu NTI Backup Now! pozwalają na stosowanie kompresji archiwizowanych danych. W sekcji When backing up to media możemy określić stopień spakowania danych: •

bez kompresji (No data compression),

•

normalna (Normal data compression)

•

duża (Maximum data compression).

Niestety musimy się liczyć z tym, że kompresja zajmuje procesor komputera i powoduje wydłużenie wykonania całej archiwizacji, ale oferuje za to możliwość zabezpieczenia większej ilości danych na jednej płycie CD, co nie jest bez znaczenia. Rysunek 9.6. Opcje archiwizacji — zakładka Media

Następna zakładka o nazwie Media pozwala na określenie sposobu zapisu danych na płycie. Pierwsza z dostępnych opcji dodaje nowej archiwizacji do dysku, natomiast druga przed zapisem zawsze czyści dysk CD-RW. Ostania opcja umożliwia podejmowanie decyzji o wyborze sposobu zapisu w przypadku każdej archiwizacji. Jak się zapewne domyślacie, w przypadku płyty CD-RW działają obie opcje, a dla nośnika CD-R tylko pierwsza. Trzecia zakładka o nazwie Type jest odpowiednikiem zawartości okna widocznego na rysunku 9.4 i służy do ustawiania wartości domyślnych dla całego programu. Rysunek 9.7. Opcje archiwizacji — zakładka Exclude

Rozdział 9. ♦ Płyta CD jako tani nośnik dla kopii bezpieczeństwa danych systemowych

141

Zakładka o nazwie Exclude pozwala na stworzenie listy plików, które chcemy wykluczyć z procesu archiwizacji. Proszę sobie wyobrazić folder, w którym znajduje się tysiąc plików a w śród nich dwa, których nie chcemy archiwizować. Zdecydowanie łatwiej jest zaznaczyć cały folder do archiwizacji, a następnie wykluczyć dwa niechciane pliki. Dodawanie plików do listy odbywa się za pomocą przycisku Add i pozwala na wykluczenie konkretnych plików lub wybranych typów np. możemy nie chcieć archiwizować plików typu rar czy zip. Piąta z kolei zakładka o nazwie Report pozwala włączyć generowanie raportów z przeprowadzonych archiwizacji. Rysunek 9.8. Opcje archiwizacji — zakładka Password

Ostania z dostępnych zakładek o nazwie Password umożliwia ustawienie hasła zabezpieczającego archiwum. Zabezpieczone w ten sposób archiwum nie może zostać odtworzone bez podania hasła. Stosowanie tej opcji ma sens w przypadku, gdy wykonujemy kopię bezpieczeństwa tajnych danych, do których osoby trzecie nie powinny mieć dostępu. Niestety nie mogę nić powiedzieć na temat zastosowanego zabezpieczenia, ale jedno jest pewne, że utrudni ono na pewno życie przeciętnemu Kowalskiemu, który zapragnie sprawdzić, co zawiera archiwum. Po wykonaniu wszystkich czynności z grupowanych w trzy proste okna możemy kliknąć przycisk Start znajdujący się po lewej stronie nieco poniżej Step3. Program zapyta nas, czy chcemy zapisać ten projekt archiwizacji na dysku, co też powinniśmy uczynnić, jeżeli chcemy go w przyszłości kontynuować. Zapis nie różni się niczym od zachowywanie dokumentów np. w MS Word. Następnie na ekranie wyświetlone zostanie okienko z informacjami o wielkości danych i potrzebny nośniku. Automatyczny zapis nastąpi po trzydziestu sekundach, ale możemy wcześniej kliknąć przycisk Start Backup Now!, by rozpocząć go przed upływem wspomnianego czasu, a o jego zakończeniu zostaniemy powiadomieni odpowiednim komunikatem. W celu aktualizacji istniejącej archiwizacji otwieramy jej projekt dodajemy ewentualne nowe pliku lub foldery. Następnie przechodzimy do okna Step3, wybieramy opcję New and change files only i klikamy przycisk Start. W okienku, które się otworzy otrzymamy informację o tym, ile plików zostało dodanych lub zmienionych i ile zajmują miejsca. Zapis nastąpi po trzydziestu sekundach, chyba że klikniemy przycisk Start Backup Now. Zapis na płycie CD bazuje na multisesjach i dla każdej archiwizacji lub jej aktualizacji jest tworzona nowa sesja z trzema ścieżkami. W związku z tym jesteśmy ograniczeni założeniami standardu multisesyjnego dysku — maksymalnie 99 sesji oraz strata ok. 13 MB przy każdej sesji.

Przywracanie wybranych plików i folderów Czynnością nierozerwalnie związaną z tworzeniem kopii bezpieczeństwa jest jej odtwarzanie. W przypadku NTI Backup Now! czynność ta jest stosunkowo mało skomplikowana i jest wykonywana przy wykorzystaniu tej samej opcji File Backup/Restore z okna powitalnego.

142

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 9.9. Odzyskiwanie plików z kopii bezpieczeństwa krok pierwszy

Na rysunku 9.9 przedstawiłem pierwsze z trzech okien służących do odzyskiwania plików z wykonanej kopii bezpieczeństwa. Na pierwszy rzut oka widać, że okno to prawie niczym nie różni się od tego, za pomocą którego wykonaliśmy backup danych. Tym razem jednak wskazujemy pliki lub foldery, które chcemy odzyskać. Zanim jednak będziemy widzieli odpowiednie pliki od odzyskania, musimy wybrać opcję Restore z górnego menu a następnie w polu From ustawić wartość Backup File. Następnie w sąsiednim polu powinniśmy wskazać nasz napęd CD-ROM, w którym znajduje się dysk z archiwizacją. Powinniśmy do tego celu użyć ikony znajdującej się z prawej strony wspomnianego pola. Za jego pomocą wskazujemy napęd, a następnie archiwum, które na nim się znajduje. Dopiero po wykonaniu tej czynności zobaczymy listę plików oraz folderów znajdujących się w na dysku backupowym. Na liście tym razem zaznaczamy te pliki i foldery, które chcemy odtworzyć na dysku, a następnie klikamy przycisk Step2. Rysunek 9.10. Odzyskiwanie plików z kopii bezpieczeństwa krok drugi

Okno dostępne po kliknięciu przycisku Setp2 służy do określenia miejsca, do którego mają zostać przywrócone dane. Mamy dwie możliwości. Pierwsza z nich umożliwia przywrócenie danych do ich pierwotnej lokalizacji. Oczywiście autorzy przewidzieli sytuację, gdy zechcemy odzyskać dane w zupełnie innym miejscu i możemy to zrobić za pomocą opcji Alternative location. Po wybraniu tej opcji w polu znajdującym się poniżej określamy lokalizację, w której znajdą się wybrane pliki. Przejście do kolejnego okna odbywa się po kliknięciu przycisku Step3.

Rozdział 9. ♦ Płyta CD jako tani nośnik dla kopii bezpieczeństwa danych systemowych

143

Rysunek 9.11. Odzyskiwanie plików z kopii bezpieczeństwa krok trzeci

Trzeci etap wymaga określenia działania, w sytuacji gdy odzyskiwane pliki znajdują się na dysku komputera. Możemy wybrać jedną z trzech dostępnych opcji i tak pierwsza nie pozwala na zastępowanie plików na dyski tymi z archiwum. Druga natomiast pozwala na zastąpienie plików na dysku przez dane z archiwum, tylko w sytuacji gdy oryginalne pliki są starsze niż ich kopie. Ostania opcja pozwala zawsze zastąpić wszystkie pliki. Oczywiście musimy sugerować się konkretnymi potrzebami, mając na uwadze sytuację, że nierozsądne przywracanie danych może być tragiczne w skutkach. Na rysunku 9.11 widzimy przycisk o nazwie Options, za pomocą którego możemy ustawić domyślne zachowanie programu, jeżeli napotka odtwarzane pliki na dysku komputera. Dodatkowo mamy możliwość włączenia tworzenia raportów oraz włączenia odzyskiwania z kopii rejestru systemu. Po dokonaniu wszystkich ustawień oraz wybraniu danych do przywrócenia możemy nacisnąć przycisk Start i w zależności od ich ilości po kilku lub kilkunastu minutach znajdą się w swoich dawnych lokalizacjach.

Programujemy automatyczne wykonywanie archiwizacji Na samym początku wspominałem, że program NTI Backup Now! posiada specjalny dodatek o nazwie NTI Backup Now Scheduler, dzięki któremu możemy zaprogramować regularne wykonywanie kopii bezpieczeństwa. Sam proces zaprogramowania Schedulera nie jest skomplikowany i proponuje wrócić na chwilę do rysunku 9.4, na którym tuż pod przyciskiem Start znajduje się opcja Scheduler. Rozpoczynamy od wskazania danych do regularnej archiwizacji, następnie wybieramy napęd CD-RW i nadajemy tytuł. W trzecim oknie definiujemy rodzaj archiwizacji i klikamy przycisk Scheduler. Program poprosi o zapisanie projektu, co też musimy zrobić, a następnie otworzy nowe okno, w którym zdefiniujemy częstotliwość dokonywania archiwizacji. Rysunek 9.12. Okno Schedulera

Scheduler możemy zaprogramować tak, by wykonywał archiwizację w cyklu jednorazowym (Once), tygodniowym (Weekly), miesięcznym (Montly) oraz dziennym (Daily). W przypadku wyboru dziennego cyklu archiwizacji możemy określić, w jakie dni tygodnia archiwizacją ma być przeprowadzana: wystarczy, że klikniemy przycisk Which Days i zaznaczymy tylko te dni, które są nam potrzebne. Oczywiście w przypadku każdego cyklu możemy jeszcze określić godzinę rozpoczęcia. Program bazuje na zapisie czasu w postaci dwunastogodzinnej, dlatego warto zwrócić uwagę na dodawane litery AM (rano) oraz PM (popołudniu), by uniknąć niespodzianek. Po kliknięciu przycisku OK na ekranie zostanie wyświetlony komunikat informujący o poprawnym dodaniu wpisu do Schedulera. Teraz musimy zamknąć NTI Backup Now! i umieścić dysk CD-R(W) w napędzie, a reszta będzie działa się już automatycznie bez naszej ingerencji.

144

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Warto zwrócić jeszcze uwagę na ikony znajdujące się koło zegara na pasku start. Po włączeniu Schedulera pojawiła się tam jeszcze jedna pozycja o nazwie NTI Backup Now Scheduler.

Rysunek 9.13. Ikona Schedulera na pasku Start koło zegara systemowego

Dwukrotne szybkie kliknięcie w tę ikonę uruchomi program Schedulera, w którym przy wykorzystaniu dostępnych opcji będziemy mogli usunąć wpisy z listy lub wyłączyć program.

Archiwizacja całych partycji Program NTI Backup Now! pozwala na wykonanie kopii bezpieczeństwa całej partycji, co daje nam na przykład możliwość szybkiego przywrócenia w razie awarii działającego systemu. By skorzystać z tej funkcji, musimy w oknie pojawiającym się zaraz po uruchomieniu (rysunek 9.1) wybrać opcję Drive Image Backup/Restore. Rysunek 9.14. Okno tworzenia obrazu partycji

W nowo otwartym oknie musimy przejść do zakładki Backup i wybrać partycję, którą chcemy poddać procesowi archiwizacji, służy do tego opcja o nazwie Select a drive to backup. Na liście znajdują się wszystkie dostępne w systemie partycje niezależnie od ilości dysków, jakie mamy podpięte. Każda z partycji widocznych na liście zawiera informacje o systemie plików, zajętym oraz wolnym miejscu. Następnie w polu poniżej możemy za pomocą przycisku Options ustawić stopień kompresji oraz zabezpieczyć kopię za pomocą hasła. Działa to dokładnie tak samo jak przy archiwizacji pojedynczych plików lub folderów. W polu o nazwie Backup to możemy określić, gdzie ma zostać skopiowany obraz partycji. Do wyboru mamy dwie możliwości: CD-R File — dane trafią od razu na płytę CD, oraz Disk File — dane trafią na dysk we wskazane miejsce. W polu obok mamy możliwość wpisania nazwy dla archiwum, poniżej zaś możemy wybrać nagrywarkę, z której chcemy skorzystać, jeżeli w naszym systemie pracuje więcej niż jedno takie urządzenie. Po kliknięciu przycisku Start rozpocznie się sprawdzanie poprawności partycji. Następnie kopiowanie danych na dysk CD-R(W). Jeżeli dana partycja nie zmieści się na jednym nośniku, to zostaniemy poproszeni o umieszczenie następnej płyty w napędzie. Sporym minusem jest brak informacji o tym, ile czystych płyty będziemy potrzebowali do wykonania archiwizacji wybranej partycji.

Odtwarzania partycji z archiwum Przywracanie archiwizowanej partycji jest możliwe na dwa sposoby. Pierwszy z nich bazuje na programie NTI Backup Now!, który musi być zainstalowany na komputerze. Po uruchomieniu aplikacji wybieramy opcję Drive Image Backup/Restore i przechodzimy do zakładki Restore.

Rozdział 9. ♦ Płyta CD jako tani nośnik dla kopii bezpieczeństwa danych systemowych

145

Rysunek 9.15. Przywracanie partycji z kopii bezpieczeństwa

W pierwszym polu o nazwie Select a Drive Image backup file musimy wskazać pierwszy dysk CD oraz plik na nim znajdujący się. Natomiast w drugim polu wybieramy partycję, na którą chcemy przywrócić dane. Po kliknięciu przycisku Start rozpocznie się proces odtwarzania partycji z backupu.

Archiwizacja i przywracania partycji systemowej Niestety sposób ten nie nadaje się do przywrócenia partycji systemowej, wynika to z braku dostępu do programu NTI Backup Now!. Na nasze szczęści autorzy przewidzieli inne rozwiązanie. Wystarczy otworzyć menu Tools i wybrać opcję Recovery Diskette and CD. Zostanie uruchomiony specjalny kreator, za pomocą którego będziemy mogli wykonać specjalną dyskietkę oraz startową płytę CD zawierającą kopię wybranej partycji. Rysunek 9.16. Tworzenie dyskietki ratunkowej oraz płyty startowej z obrazem partycji — krok pierwszy

Na samym początku kreator poprosi o dyskietkę startową systemu MS Windows 98, na podstawie której będzie mógł przygotować swoja własną dyskietkę ratunkową. Po umieszczeniu dyskietki w napędzie naciskamy przycisk Dalej i czekamy na pojawienie się kolejnego okna. Oczywiście dyskietkę systemu MS Windows 98 możemy zastąpić inną, ale musi ona umożliwić obsługę napędu CD-ROM oraz systemu plików FAT32. Rysunek 9.17. Tworzenie dyskietki ratunkowej oraz płyty startowej z obrazem partycji — krok drugi

Krok drugi pozwala zdecydować, jakie nośniki ratunkowe mają zostać utworzone. Do wyboru mamy dyskietkę oraz startową płytę CD z obrazem wybranej partycji. Warto pozostawić ustawienia domyślne bez zmian i nacisnąć przycisk Dalej.

146

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 9.18. Tworzenie dyskietki ratunkowej oraz płyty startowej z obrazem partycji — krok trzeci

Następne okno wymaga wskazania partycji, której archiwizację chcemy wykonać oraz wpisania nazwy dla powstałego pliku. Przejście do następnego okna jest możliwe po kliknięciu przycisku Dalej. Rysunek 9.19. Tworzenie dyskietki ratunkowej oraz płyty startowej z obrazem partycji — krok czwarty

Kolejny etap wymaga umieszczenia pustej dyskietki w stacji dyskietek. W tej chwili zostanie przygotowana dyskietka ratunkowa, z której będziemy mogli wystartować komputer i odzyskać dane z płyty CD. Modyfikacje wprowadzone przez program ograniczają się do zapisania na dyskietce programu o nazwie restore.exe oraz wprowadzenia zmian do pliku autoexec.bat. Wpis do pliki autoexec.bat ma następującą postać: restore.exe nazwa_obazu i możemy również ręcznie wprowadzić go do innych dyskietkę, z których korzystamy. Przejście do następnego okna jest możliwe po kliknięciu przycisku Dalej. Rysunek 9.20. Tworzenie dyskietki ratunkowej oraz płyty startowej z obrazem partycji — krok czwarty

Ostanie okno (widoczne na rysunku 9.20) informuje jedynie po postępie prac. Po ich zakończeniu mamy przygotowany gotowy backup całej partycji oraz dyskietkę ratunkową umożliwiającą jego odzyskanie. Do przywrócenia partycji teoretycznie wystarczy uruchomić komputer z dyskietki lub startowej płyty CD. Następnie należy potwierdzić chęć przywrócenia danych i zaczekać na zakończenie całej operacji. Cały proces archiwizacji opisany powyżej jest bardzo prosty, ale niestety to, co uzyskałem nieco mnie rozczarowało. Pomimo iż program chciał nagrać płytę startową, komputer nie potrafił uruchomić się z tego dysku CD i do odzyskania musiałem użyć dyskietki. Może dla wielu ludzi nie jest to dużym problemem, ale ja nie używam już dyskietek od chwili, gdy kupiłem pierwszą nagrywarkę, gdyż są one bardzo kapryśne i wiele razy przydarzyło mi się, że komputer nie potrafił odczytać z niej danych, a w takiej sytuacji backup partycji jest mało przydatny.

Podsumowanie Uważam, że opisany powyżej program idealnie nadaje się sporządzania kopii bezpieczeństwa pojedynczych plików oraz folderów, a czynność tak jest prosta, szybka i przyjemna. Każdy, kto tworzy i aktualizuje ważne dane powinien zaopatrzyć się w

Rozdział 9. ♦ Płyta CD jako tani nośnik dla kopii bezpieczeństwa danych systemowych

147

NTI Backup Now! i regularnie archiwizować swoje pliki. Niestety aplikacja nie jest już szczytem marzeń wielu „pecetologów” chcących archiwizować całe partycje, a zwłaszcza te, które muszą być odzyskiwane z poziomu systemu DOS. Pomimo iż sam proces przygotowania takiej archiwizacji jest stosunkowo prosty i ogranicza się zaledwie do kilku kliknięć myszy, to nie wiemy, ile płyty będziemy potrzebowali do jego wykonania. Wydaje mi się, że dodanie takiej informacji nie stanowiłoby większego problemu, nawet jakby dane były lekko zawyżone i wymagały więcej płyt niż faktycznie jest potrzebne. Przecież nie ma nic gorszego, jak brak jednej płyty do zakończenia całego procesu. Dlatego moim zdaniem na uwagę zasługuje możliwość automatycznego tworzenia kopii wybranych plików oraz folderów. Natomiast do archiwizacji partycji polecam inne programy, o których możecie przeczytać na następnych stronach.

Nero także potrafi archiwizować całe partycje Nero Burning Rom od dość dawna oferuje możliwość wykonania archiwizacji całej partycji lub dysku. Rozwiązanie udostępnione w Nero na razie nie pozwala na wykonanie archiwizacji partycji systemowej, która jest w użyciu oraz nie jest możliwe odzyskanie pojedynczych plików z archiwum, ale autorzy pracują nad dodaniem takiej możliwości. W celu uruchomienia archiwizacji wystarczy z menu Plik wybrać opcję Nagraj kopię zapasową dysku. Rysunek 9.21. Kopia zapasowa dysku — Nero Burning Rom

W nowo otwartym oknie po chwili zobaczymy listę wszystkich dysków oraz partycji, jakie się na nich znajdują. Rysunek 9.22. Lista dysków i partycji dostępnych do archiwizacji

Na rysunku 9.22 widać wszystkie partycje znajdujące się na moim pierwszy dysku twardym. Za pomocą menu znajdującego się na górze możemy zmieniać aktywne dyski i od razu będziemy widzieli wszystkie partycje, jakie się na nich znajdują. Wpisy na liście podają informację o systemie plików, jaki jest założony na danej partycji oraz jej pojemność. Bardzo cenną informacją jest liczba płyt potrzebnych do wykonania archiwizacji dysku lub partycji. Pozostałe informacje to litera dysku przydzielona w systemie oraz procent zajętości. Dodatkowo może się zdarzyć (tak jak u mnie), że dane partycja jest aktualnie używana, co sygnalizowane jest wykrzyknikiem. Jeżeli partycja znajduje się w użyciu, to archiwizacja może się nie udać np. z powodu braku dostępu do niektórych plików. Po zaznaczeniu partycji klikamy przycisk OK i przechodzimy kolejnego okna odpowiedzialnego za zapis plików na płycie CD.

148

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 9.23. Okno zapisu

Widzimy, że okno przedstawione na rysunku 9.23 jest typowym oknem odpowiadającym za nagranie płyty, z którym mieliśmy do czynienia podczas nagrywania wszystkich poprzednich płyt. Po ustawieniu odpowiednich wartości klikamy przycisk Nagrywaj i czekamy na zakończenie procesu wypalania krążka CD. Niestety program wykonuje archiwizację partycji łącznie z pustym miejscem więcej nie uda nam się zaoszczędzić na płytach. Szkoda, gdyż rozwiązanie, które opisze za chwilę archiwizuje tylko zajętą część partycji. Odzyskiwanie danych z archiwizacji wykonanej za pomocą Nero jest możliwe na razie tylko w całości. Dokładniej mówiąc, jeżeli wykonany kopię partycji D:, to w razie utraty kilku plików z tej partycji, musimy odtworzyć ją w całości. Nie jest to zbyt wygodne, gdyż wiąże się utratą wszystkich danych zapisanych na tej partycji. Oczywiście jeżeli znajdują się tam pliki zmodyfikowane od czasu archiwizacji, to zostaną zastąpione przez starsze wersje z kopii. W celu odtworzenia danych z kopii wystarczy uruchomić komputer z dowolnej dyskietki, która aktywuje przy starcie napęd CD-ROM, a następnie z pierwszej płyty CD wydajemy polecenie nrestore.exe. Zostanie uruchomiony DOS-owy program, który zapyta o preferowany przez nas język, następnie poprosi o zgodę na odtworzenia wykonanej kopii. Powinniśmy postępować zgodnie z informacjami wyświetlanymi na ekranie. Start z dyskietki jest konieczny, gdyż niektóre systemy nie pozwalają na bezpośredni dostęp dysku komputera. Sytuacja taka ma miejsce np. w systemie MS Windows 2000.

Norton Ghost — idealny do archiwizacji całej partycji Wszystkie dotychczas opisane metody nie sprawdzały się przy archiwizacji całych partycji. Zarówno NTI Backup Now!, jak i Nero, sprawiały problemy lub zaproponowana metoda pracy była nie do przyjęcia. Dlatego osobiście nie zalecam ich do wykonywania kopii bezpieczeństwa całych partycji i gorącą pragnę zaproponować inne potężniejsze narzędzie. Mam tutaj na myśli program firmy Symantec o nazwie Norton Ghost. Narzędzie to teoretycznie potrafi nagrywać na płycie CD, jednak pomimo licznych prób, nie udało mi się zapisać danych na moje nagrywarce. Dlatego poniżej zamieszczam opis, w jaki sposób przygotować kopię partycji, a następnie startową płytę gotową do przywrócenia danych w razie awarii w nieco inny sposób. Wspomniany program niestety nie jest aplikacją darmową, ale niektórzy producenci płyt głównych dołączali go do swoich produktów. Aplikację można również bez większych problemów zakupić na polskim rynku np. na stronie http://www.promise.com.pl (koszt ok. 220 zł netto). Strona domowa programu znajduje się pod adresem: http://www.symantec.com/sabu/ghost/ghost_personal. Norton Ghost w wersji 2002 jest zgodny z wszystkimi systemami rodziny MS Windows łącznie z najnowszą wersją XP. Program jest niezastąpionym narzędziem dla wszystkich, którzy chcą łatwo i przyjemnie wykonywać i odzyskiwać zabezpieczone dane na kopiach bezpieczeństwa. Proszę sobie wyobrazić sytuację, gdy „padnie” system, co nie jest odosobnionym przypadkiem. Na samą myśli o ponownej instalacji, łataniu i konfiguracji dostajemy gęsiej skórki, chyba że mamy kopię całej partycji, wtedy w pełni skonfigurowany i gotowy do pracy system mamy „postawiony” w kilka minut bez naszej ingerencji.

Dyskietka startowa z programem Po zainstalowaniu Norton Ghost musimy przygotować specjalną dyskietkę, za pomocą której będziemy mogli wykonywać kopię partycji. Już wspominałem nieco wcześniej, że ograniczenia systemu operacyjnego, który nie pozwala wykonać kopii pewnych obszarów dysku, zmuszają nas do takiego zabiegu.

Rozdział 9. ♦ Płyta CD jako tani nośnik dla kopii bezpieczeństwa danych systemowych

149

Przygotowanie dyskietki ogranicza się jedynie do wybrania z menu Start/Programy/Norton Ghost 2002 opcji o nazwie Norton Ghost Boot Wizard. Rysunek 9.24. Tworzenie specjalnej dyskietki z Norton Ghost — krok pierwszy

W pierwszym oknie mamy do wybory trzy rodzaje dyskietki startowej. Pierwszy potrafi obsłużyć porty LPT, USB oraz napędu CD-RW (niestety moja nagrywarka nie chciała współpracować), natomiast drugi typ dyskietki wspiera sieć w parciu o protokół TCP/IP. Zakładam, że kopie partycji wykonywać będziemy lokalnie i chcemy, by to była metoda uniwersalna, dlatego dla naszych potrzeb wybieramy trzeci typ dyskietki, który obsługuje napędy CD-ROM i klikamy przycisk Dalej. Rysunek 9.25. Tworzenie specjalnej dyskietki z Norton Ghost — krok drugi

W następnym oknie wybieramy rodzaj systemu operacyjnego, jaki zostanie zastosowany na dyskietce. Do wyboru mamy darmowy PC DOS oraz komercyjny MS DOS — proponuje pozostać przy PC DOS-ie, dzięki czemu unikniemy niepotrzebnych komplikacji. Przechodzimy dalej. Rysunek 9.26. Tworzenie specjalnej dyskietki z Norton Ghost — krok trzeci

Kolejne okno odpowiada za wskazanie lokalizacji pliku programu Ghost oraz daje nam możliwość wpisania dodatkowych parametrów. Norton Ghost może być uruchamiany z wieloma pomocnymi parametrami, dzięki czemu wzrastają jego możliwości. Wszystkie dostępne opcje znajdują się w dokumentacji na dysku instalacyjnym i warto się z nimi zapoznać. Wymienię tutaj tylko parametry -span oraz -split=xxx odpowiadające za podział obrazu na kawałki o zdefiniowanej wielkości. Załóżmy, że archiwizację będziemy nagrywać na osiemdziesięciominutowe płyty, dlatego po słowie split zamiast znaków xxx wpisałem liczbę 700, która odpowiada 700 MB pojemności nośnika. Program uruchomiony z takim parametrem rozpocznie archiwizację i automatycznie utworzy kolejne jej części, gdy archiwa osiągną rozmiar 700 MB. Pragnę podkreślić, że parametr zostanie na stałe wpisany do pliku autoexec.bat na dyskietce i tylko tam możemy go zmienić. Do następnego okna przechodzimy, klikając przycisk Dalej.

150

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 9.27. Tworzenie specjalnej dyskietki z Norton Ghost — krok czwarty

Teraz powinniśmy wskazać napęd dyskietek, z którego będziemy korzystać oraz ilość dyskietek do wykonana. Następnie warto pozostawić uaktywnione opcję formatowania dyskietki i kliknąć przycisk Dalej. Rysunek 9.28. Tworzenie specjalnej dyskietki z Norton Ghost — krok piąty

Piąty etap przygotowania specjalnej dyskietki z Norton Ghost pozwala na wprowadzenia poprawek do plików autoexec.bat i config.sys. Warto usunąć np. wpisy uruchamiające napędy SCSI w systemie DOS, jeżeli nie posiadamy takiego czytnika. Dzięki temu zaoszczędzimy sporo czasu podczas startu systemu. Po wprowadzeniu ewentualnych poprawek klikamy w przycisk Dalej. Teraz rozpocznie się formatowanie, a następnie kopiowanie danych na dyskietkę. Po zakończeniu tego procesu na ekranie pojawi się odpowiedni komunikat.

Archiwizacja partycji Udało się nam przygotować dyskietkę startową z programem Norton Ghost i możemy się zabrać za wykonanie archiwizacji partycji. Umieszczamy dyskietkę w napędzie i uruchamiany komputer (proszę pamiętać o ustawieniach kolejności uruchamiania w BIOS-ie komputera). Start komputera z dyskietki jest dość czasochłonny, dlatego musimy spokojnie zaczekać, aż zostanie uruchomiony program Norton Ghost. Rysunek 9.29. Główne okno programu Norton Ghost 2002

Uruchomiony program przywita nas oknem podobnych do tego z rysunku 9.29. W celu rozpoczęcia archiwizacji wybieramy następujące opcje Local/Partition/To Image.

Rozdział 9. ♦ Płyta CD jako tani nośnik dla kopii bezpieczeństwa danych systemowych

151

Rysunek 9.30. Wybór dysku

W nowo otwartym oknie wybieramy dysk, na którym znajduje się partycja przeznaczona do archiwizacji, a swój wybór zatwierdzamy, klikając przycisk OK. Rysunek 9.31. Wybór partycji

Trzecie z kolei okno przedstawione na rysunku 9.31 służy do wskazania partycji przeznaczonej do archiwizacji. Najpierw klikamy kursorem myszy w odpowiednią partycję, a następnie zatwierdzamy za pomocą przycisku OK. Każda pozycja na liście zawiera informacje o rodzaju systemu plików, etykiecie oraz rozmiarze, dzięki czemu wybór jest bardzo prosty, jeżeli tylko znamy układ dysku. Rysunek 9.32. Lokalizacja, nazwa archiwum oraz komentarz

Następne okno służy do określenia: lokalizacji archiwum (strzałka nr 1), jego nazwy (strzałka nr 2) oraz zapisania go (strzałka nr 3). W polu oznaczonym strzałką nr 1 musimy wskazać inną partycję lub dysk jako miejsce na utworzenia archiwum. Niestety nie da się przygotować archiwizacji na komputerze wyposażonym tylko w jedną partycję — muszą być minimum dwie. Oczywiście możemy spróbować pobawić się z pracą w sieci, ale to już zupełnie inny temat. W polu oznaczonym strzałką nr 2 musimy wpisać nazwę utworzonego obraz, a bezpośrednio pod nim możemy umieścić komentarz, na podstawie którego późniejsza identyfikacją danej kopii będzie znacznie prostsza. Na sam koniec klikamy przycisk Save (strzałka nr 3), by przejść do kolejnego okna.

152

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 9.33. Wybór stopnia kompresji

Norton Ghost potrafi dokonać kompresji tworzonego archiwum, dzięki czemu jesteśmy wstanie umieścić więcej danych na jednym dysku CD. Dostępne są trzy stopnie kompresji: ♦ No — brak kompresji, będziemy potrzebowali więcej pustych płyty CD, ale proces będzie odbywał się bardzo szybko. ♦ Fast — szybka kompresja, dane zostaną lekko skompresowane, dzięki czemu zaoszczędzimy trochę na płytach CD i nie stracimy dużo czasu. ♦ High — pełna kompresja, dane zostaną dokładnie skompresowane, co daje maksymalne oszczędności, ale pochłania sporo czasu. Ja osobiście zawsze używam maksymalnej kompresji, gdyż nie zdarzyło się jeszcze bym musiał bardzo szybko wykonać archiwizację, a za wszelką cenę chce uniknąć niepotrzebnego mnożenia się płyt z archiwami. Przyznam się, że nie potrafię dokładnie określić, ile czasu potrzeba na wykonanie archiwizacji partycji o wielkości 3 GB zajętej w połowie przez system i moje dane, gdyż zawsze włączałem Norton Ghost i szedłem spać ☺. Natomiast wiem, że maksymalna kompresja odbywa się mniej więcej w stosunku 1:2, czyli wspomniane 1,5 GB danych przy odrobinie szczęścia daje się zmieścić na jednej płycie CD o pojemności 700 MB nagranej z wykorzystaniem overburningu. Po wybraniu stopnia kompresji zostanie wyświetlone kolejna okno z pytaniem, czy chcemy również wykonać archiwizację danych samej partycji. Jeżeli robimy kopię partycji systemowej, powinniśmy odpowiedzieć na to pytanie twierdząco (przycisk Yes), dzięki czemu w razie awarii odzyskamy dokładnie taką samą partycję, jaką posiadaliśmy wcześniej. W przypadku innych partycji, jeżeli nie zależy nam tylko na odtworzeniu danych bez zmiany rozmiaru oraz innych właściwości istniejących partycji, odpowiedź powinna być przecząca (przycisk No). Po wybraniu jednej z możliwych opcji rozpocznie się proces archiwizacji, a jego zakończenie zostanie oznajmione odpowiednim komunikatem. Teraz pozostaje tylko wyłączenie programu i powrót do systemu operacyjnego.

Przygotowanie startowej płyty CD z archiwum Norton Ghost Przygotowany obraz partycji warto zapisać na płycie CD, dzięki czemu zwolnimy cenne miejsce na dysku naszego komputera. Oczywiście możemy plik lub pliki archiwum nagrać w sposób tradycyjny na krążku CD i do odzysku danych w razie awarii dodatkowo używać dyskietki z Norton Ghostem, ale już wspominałem, że nie mam zaufania do tego nośnika. Dlatego też przygotujemy za pomocą Nero płytę startową zawierającą archiwum. Jest nam potrzebny obraz dyskietki Norton Ghost utworzony za pomocą WinImage. Po uruchomieniu programu wybieramy opcję Dysk/Czytaj dysk.

Rozdział 9. ♦ Płyta CD jako tani nośnik dla kopii bezpieczeństwa danych systemowych

153

Rysunek 9.34. WinImage — wczytywanie danych z dyskietki Norton Ghost

Po załadowaniu wszystkich danych z dyskietki do programu powinniśmy je zapisać w formacie *.ima na dysku twardym, służy do tego opcja Plik/Zapisz jako. W oknie zapisu musimy zmienić rodzaj tworzonego archiwum na *.ima, bo inaczej dane nie będą nadawały się do użycia w Nero. Rysunek 9.35. Zapisywanie obrazu utworzonego za pomocą WinImage

Teraz możemy przygotować kompilację płyty startowej za pomocą Nero Burning Rom. Z listy kompilacji wybieramy opcję CD-ROM (startowy), a następnie w zakładce Opcje startowe CD musimy wskazać obraz dyskietki Norton Ghost utworzony przed chwilą. Rysunek 9.36. Kompilacja CD-ROM (startowy), zakładka Opcje startowe CD

Najpierw wybieramy opcję Plik obrazu, następnie za pomocą przycisku Przeglądaj powinniśmy odszukać obraz dyskietki i zatwierdzić wybór. Pozostałe opcje w tej zakładce powinny pozostać bez zmian. Teraz możemy kliknąć w przycisk Nowy, by przejść do okna programu.

154

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 9.37. Dodajemy plik archiwum utworzony za pomocą Norton Ghosta do kompilacji

W oknie programu dodajemy przygotowany plik archiwum i klikamy w ikonę Zapis CD. Jeżeli w czasie archiwizacji został utworzony więcej niż jeden plik, to do kompilacji płyty startowej wybieramy tylko pierwszy, a pozostałe zapisujemy jako zwyczajne płyty CD-ROM (ISO 9660). Płyta startowa powinna zostać nagrana w całości za jednym razem i od razu zamknięta. Tak przygotowany dysk CD posłuży nam do uruchomienia komputera oraz odtworzenia uszkodzonej partycji w razie konieczności. Proszę zwrócić uwagę na fakt, że minimalnym nakładem pracy udało się wyeliminować słaby punkt całego łańcuszka, jakim bez wątpienia jest dyskietka. Zaproponowane przeze mnie rozwiązanie ma jeszcze jeden duży plus, a mianowicie komputer znacznie szybciej startuje z dysku CD aniżeli z tradycyjnej dyskietki, co czasami jest nie bez znaczenia.

Odtwarzanie w całości kopii partycji W celu odtworzenia kopii partycji w całości musimy uruchomić komputer z przygotowanej w poprzednim rozdziale płyty CD. W główny oknie programu wybieramy opcję Local/Partition/From Image. Rysunek 9.38. Wybór archiwum do odzyskania

Następnie w polu Look in wybieramy z listy napęd CD-ROM, wskazujemy w głównym oknie plik archiwum i przyciskamy Open. W kolejnym okienku podajemy numer licencji programu (w poprzednich wersjach nie było takiej konieczności) i klikamy przycisk OK.

Rozdział 9. ♦ Płyta CD jako tani nośnik dla kopii bezpieczeństwa danych systemowych

155

Rysunek 9.39. Wybór w pliki obrazu partycji do odtworzenia

Następną czynnością jest wybór partycji do odtworzenia z listy. Wystarczy kliknąć kursorem myszy odpowiednią pozycję i zatwierdzić za pomocą przycisku OK. Rysunek 9.40. Wybór lokalizacji docelowej, do której chcemy odtworzyć dane z obrazu

Rysunek 9.40 przedstawia kolejne okno określające miejsce docelowe, do którego zostaną odtworzone dane. Jeżeli postanowiliśmy odtworzyć dane na zupełnie nowy dysk (tak jak w moim przypadku), to mamy możliwość określenia rozmiaru partycji. Wystarczy w zaznaczone na rysunku pole wpisać żądany rozmiar w megabajtach. Do następnego okna przechodzimy za pomocą przycisku OK. Norton Ghost zapyta jeszcze raz, czy chcemy odtworzyć partycję i po zatwierdzeniu rozpocznie przywracanie danych. Proces ten potrwa nieco szybciej niż przygotowanie archiwizacji, a o jego zakończeniu zostaniemy powiadomieniu odpowiednim komunikatem. Na koniec pozostaje tylko wyłączenie programu, wyjęcie dyskietki z napędu i restart komputera. Prawda, że to bardzo proste?

Odzyskiwanie pojedynczych plików i katalogów Potęga aplikacji Norton Ghost nie byłaby pełna, gdyby nie dało się przywracać pojedynczych plików z archiwum. Operacja taka jest znacznie prostsza aniżeli tworzenia backupów, czy też odzyskiwanie w całości partycji lub dysków dlatego, że możemy ją przeprowadzić w całości pod kontrolą systemu MS Windows. W menu Start/Programy/Norton Ghost 2002 znajduje się pozycją o nazwie Norton Ghost Explorer.

156

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 9.41. Norton Ghost Explorer

Główne okno programu praktycznie niczym nie różni się od Eksploratora Windows, a system pracy jest dokładnie taki sam. W celu odzyskania pliku lub folderu wystarczy kliknąć w niego prawym klawiszem myszy i wybrać opcję Restore. Następnie w nowo otwartym oknie odszukać miejsce, do którego chcemy dane przywrócić i jeszcze raz kliknąć przycisk Restore. Oczywiście możliwości tego programu są znacznie większe i np. za jego pomocą możemy dodawać dane do archiwum. Wystarczy do okna programu przeciągnąć dowolne pliki lub foldery z innego okna i to wszystko. Bardzo przydatną funkcją jest możliwość dzielenia obrazów na mniejsze części. W tym celu musimy najpierw otworzyć wygenerowany obraz, który nie mieści się na płycie CD, a następnie w menu View/Options zdefiniować rozmiar obrazu, jaki nas interesuje i na koniec przejść do menu File/Compile. Norton Ghost automatycznie podzieli niewygodny obraz na zadane fragmenty, które teraz będziemy mogli bez problemu nagrać na dysku CD zgodnie z wcześniejszym opisem. Nie możemy zapomnieć o takich możliwościach programu jak usuwanie niepotrzebnych plików z obrazu lub uruchamianie danych bez konieczności wcześniejszego ich odzyskania z archiwum (proces odzysku jest przeprowadzony w pamięci i jest niezauważalny). Potęga tego programu została doceniona przez wielu użytkowników na całym świecie, a producent w nowszych wersjach wprowadza szereg innowacji, dzięki którym aplikacja tylko zyskuje na popularności. Zanim zaczniecie pracę z Norton Ghostem, polecam lekturę dołączonej dokumentacji, gdyż zawiera ona wszystkie tajniki potężnej mocy, która na co dzień drzemie w małym niepozornym pliku o rozmiarze kilkuset kilobajtów.

Rozdział 10. Zabezpieczenia płyty CD Krótka charakterystyka stosowanych zabezpieczeń Od samego początku pojawienia się srebrnego krążka oraz wymyślenia metod jego kopiowania, wielkie koncerny muzyczne oraz producenci oprogramowania zwielokrotnili swoje wysiłki w celu walki z procederem kopiowania płyt CD. Powstało wiele zabezpieczeń płyt, ale na dzień dzisiejszy nie ma zabezpieczenia, którego nie można byłoby obejść czy też skopiować. W tym rozdziale postaram się pokrótce opisać popularne zabezpieczenia oraz metody wykonywania kopii takich płyt. Opisy zamieszczam jedynie w celach edukacyjnych, gdyż kopiowanie płyt jest łamaniem prawa autorskiego obowiązującego w naszym kraju. Jednak wychodzę z założenia, że każdy ma prawo wykonać dla własnego użytku kopię programu czy płyty audio zwłaszcza, że ceny nie pozwalają na zakup każdej z płyt w ilości dwóch sztuk. Kilka lat temu, kiedy nagrywanie płyt było poza zasięgiem przeciętnego obywatela, problem ze skopiowaniem płyty ograniczał się jedynie do dostępu do nagrywarki. Z biegiem lat i upowszechnieniem się urządzeń pozwalających na zapis, producenci zwiększyli wysiłki w celu wyeliminowania i ograniczenia nielegalnego kopiowania płyt. Powstało wiele różnych rozwiązań, ale każde opierało się na podobnym założeniu i polegało na dodaniu pewnych danych do płyty. Do najbardziej znanych zabezpieczeń należą: SafeDisk, SecuRom, LaserLock, Illegal TOC, Dummy Files.

SafeDisk Jest produktem firmy C-Dilla Macrovision Corporation. Zabezpieczenie to zyskało obecnie największą popularność na rynku. SafeDisk można rozpoznać po obecności na płycie plików: 00000001.tmp, clcd16.dll, clockspl.exe, game.exe oraz game.icd (gdzie słowo game jest zastąpione nazwą gry). Za pomocą tego zabezpieczenia zostały zabezpieczone m.in. Fifa 2000 i Carmageddon 2. Idea zabezpieczenia polega na weryfikacji cyfrowych sygnatur wykonanych na płycie w czasie jej produkcji. W czasie kopiowania sygnatury te są pomijane, a co za tym idzie, program nie jest wstanie ich sprawdzić. Crackowanie takiego zabezpieczenia jest możliwe, wymaga jednak specjalistycznej wiedzy programistycznej, a odpowiednie instrukcje znajdują się w internecie. Udało mi się nawet znaleźć opisy rodzimej produkcji. Dodatkowo, wiele pirackich stron oferuje odpowiednio przygotowane pliki, dzięki czemu każdy jest w stanie sam wykonać w pełni działającą kopię. W przypadku wykonania tradycyjnej kopii tak zabezpieczonej płyty, z początku wszystko będzie wyglądało poprawnie, a proces instalacji gry przebiegnie pomyślnie. W chwili uruchomienia program poprosi o włożenie oryginału. Czyli nasza płyta nie nadaje się do użytku. Za pomocą CloneCD można próbować wykonać kopię takiego zabezpieczenia. Wymaga to posiadania nagrywarki potrafiącej obsługiwać tryb DAO-RAW. Ostatnio na rynku pojawiła się druga wersja zabezpieczenia SafeDisk2, którego skopiowanie jest o wiele bardziej skomplikowane, gdyż tylko niektóre napędy (wymagana min. obsługa korekcji EFM oraz nowe wersje CloneCD) z obsługą DAORAW potrafią wykonać kopię. Dla utrudnienia dodam, że nowsze wersje tych samych napędów różniące się jedynie wersją BIOS-u, również nie potrafią wykonać kopii działającej w innych napędach CD. Problem ten wynika z faktu, że producenci w nowszych wersjach usuwają możliwość wykonania kopii tego typu zabezpieczeń. Kopia płyty wykonana na takim napędzie działa tylko w napędzie, w którym została wykonana.

158

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

LaserLock Pomysł firmy MSL LaserLock International. Zabezpieczenia można rozpoznać po ukrytym katalogu, zawierającym procedury wywołujące zabezpieczenie. Polega na użyciu kombinacji specjalnego oprogramowania oraz znaku laserowego na płycie. Znak ten może być wykonany tylko w czasie produkcji płyty. Przegranie takiej płyty jest możliwe za pomocą CloneCD. Zabezpieczenie zostało zastosowane na płycie z grą Metro Police.

SecureRom Produkt firmy SONY. Łatwe do rozpoznania zabezpieczenia, dzięki obecności na płycie kilku plików; cms16.dll, cms_95.dll, cms_nt.dll. Często na płycie można spotkać jeszcze nadruk DACD. Zabezpieczenie zostało zastosowane m.in. na płycie z Fifa 99, Turok 2. Idea zabezpieczenia polega na umieszczeniu na płycie unikatowego numeru w czasie produkcji. Numer ten jest pomijamy przez nagrywarki, przez co oprogramowanie jest wstanie rozpoznać oryginał od kopii. Powstały programowe „łaty” umożliwiające uruchomienie kopii bez numeru. Kopię tego zabezpieczenia można spróbować wykonać za pomocą CloneCD.

Tages Zabezpieczenie opracowane przez firmę Thomson & MPO — http://www.licensing.thomson-csf.com. Zastosowanie CDROM i DVD-ROM. Na płycie zabezpieczonej za pomocą TAGES znajdują się dwie sesje, pierwsza z nich zawiera dane od razu czytelne dla komputera oraz specjalne sterowniki umożliwiające oglądanie drugiej sesji. Natomiast do drugiej sesji dodano również spore ilości danych. Pomiędzy jedną a drugą sesja znajduje się odstęp od 2 mm do 1,5 cm. Kolejną ciekawostką jest fakt, że druga sesja nie została opisana w TOC, przez co jest niewidoczna dla napędu CD-ROM. Zabezpieczenie jest przeźroczyste i nie wymaga żadnych dodatkowych działań w celu uruchomienia takiej płyty CD. Wykrycie zabezpieczenia jest możliwe za pomocą ClonyXXL. Skopiowane nośnika na dzień dzisiejszy nie jest możliwe, gdyż wymagałoby wprowadzenia specjalnego trybu zapisu polegającego na fizycznym odczycie całej płyty, a nie na podstawie TOC, jak to ma miejsce aktualnie. Jeżeli wykonamy kopię dostępnymi obecnie technikami, to program będzie działał jako wersja demo, gdyż na kopii znajdą się tylko pliki z pierwszej sesji. Wynika to z specyficznego podziału danych pomiędzy obydwie sesje. Przykładem zabezpieczonej w ten sposób płyty jest Moto Racer 3.

Ilegall TOC Jedno z rzadziej stosowanych zabezpieczeń polegające na przygotowaniu uszkodzonego TOC (to taki spis treści płyty). Zabezpieczenia to wykorzystuje problem z programami, które nie potrafiły sobie poradzić z niezgodnym ze standardem obszarem TOC. Wykrycie takiego zabezpieczenia jest możliwe poprzez sprawdzenie zapisanych ścieżek na płycie. Przykładowo, w Nero odpowiednia opcja pozwalająca to sprawdzić znajduje się w menu Nagrywarka | Podgląd ścieżki. Zabezpieczenie można znaleźć na płycie z Tomb Rider 3. Skopiowanie takiej płyty jest stosunkowo proste i wymaga uaktywnienia w programie Ignore Illegal TOC. Poniżej przykład ustawień Nero. Często zabezpieczenie to jest łączone z Dummy Files.

Rozdział 10. ♦ Zabezpieczenia płyty CD

159

Rysunek 10.1. Ustawienia Nero odpowiednie do skopiowania Ilegall TOC

Dummy Files Rozpoznanie tego zabezpieczenia jest możliwe poprzez odszukanie dużych plików, o wielkości ponad 600 MB. Po przegraniu zawartości takiej płyty na dysk zajętość danych wynosi kilka GB. Płyta zabezpieczona za pomocą Dummy Files to Tomb Rider 3. Obejście tego zabezpieczenia jest możliwe poprzez „załatanie” plików odwołujących się do wspomnianych plików *.afp, za pomocą odpowiednich programów dostępnych w internecie. Skopiowanie takiej płyty jest możliwe przez zastosowanie zapisu w trybie DAO. CloneCD wykonuje kopie każdej płyty w tym trybie. Natomiast w przypadku NERO, po wybraniu kompilacji Kopia CD, opcja ta jest włączona automatycznie i nie mamy możliwości jej odblokowania. Należy pamiętać, że zabezpieczenie to często występuje z Illegal TOC. Rysunek 10.2. Ustawienia Nero dla płyty z Dummy Files

Opisane przeze mnie zabezpieczenia są jedynie małym przykładem pomysłowości programistów na całym świecie. Dziś praktycznie większość z nich jest możliwa do złamania, a co za tym idzie do wykonania działającej kopii bezpieczeństwa. Natomiast najnowsze zabezpieczenia (np. Tages) na razie są bezpieczne, natomiast kwestia ich złamania pozostaje otwarta i wymaga tylko nieco czasu. Na temat zdecydowanej większości stosowanych obecnie zabezpieczeń można przeczytać na stronie http://www.cdmediaworld.com/hardware/cdrom/cd_protections.shtml. Znajdują się tam między innym informacje na temat producenta, sposobu wykrycia, wykonania kopii bezpieczeństwa oraz przykłady zastosowania. Wszystkie opisane tam zabezpieczenia zostały podzielone na grupy tematyczne, np. zabezpieczania płyt komputerowych, zabezpieczenia płyty audio czy też zabezpieczenia płyty przeznaczonych dla konsoli PSX. Dodatkowo autorzy strony zamieścili informacje o zabezpieczeniach stosowanych niekomercyjnie oraz zaprezentowali kilkanaście sposobów zabezpieczenia płyty CD nagrywanej domowym sposobem. Strona ta jest prawdziwą kopalnią wiedzy na temat zabezpieczania płyty CD i polecam ją wszystkim potrzebującym informacji, które mogą pomóc przy wykonaniu kopii bezpieczeństwa zabezpieczonej płyty.

Zabezpieczenie płyt audio Dla płyt audio powstało znaczniej mniej zabezpieczeń niż miało to miejsce w przypadku danych komputerowych. Autorem pierwszego rozwiązanie jest firma SONY. Płyta zabezpieczona w ten sposób daje się odczytać jedynie na stacjonarnych od-

160

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie twarzaczach CD. Odtwarzacze te z założenia potrafią odczytać tylko pierwszą ścieżkę, a pozostałych nie widzą. W napędach CD-ROM, które starają się zindeksować całą płytę, mamy do czynienia z zawieszeniem się napędu, który nie jest w stanie odczytać błędnie przygotowanego TOC. Poniżej zamieszczam zrzut ekranu NERO, pokazujący zapisane ścieżki na płycie audio, która została w ten sposób zabezpieczona.

Rysunek 10.x. Lista ścieżek z na płycie audio — ostania ścieżka zawiera dane

Jak widzimy, w obszarze TOC poza ścieżką audio występuje ścieżka z danymi. Jest ona jedynie wpisem, pokazującym puste miejsce na płycie. Można się łatwo przekonać po umieszczeniu zabezpieczonej płyty w napędzie CD-ROM, następuje jego zablokowanie poprzez ponawianie prób indeksacji płyty. Na niektórych napędach proces ten trwa w nieskończoność, ale są też takie czytniki, które po jakimś czasie zaprzestają prób i udostępniają sesje audio. Jeśli nasz napęd tak właśnie postąpi, to wystarczy uruchomić Nero i za pomocą menu Nagrywarka | Zapis ścieżki, zapisać poszczególne utwory na dysku twardym komputera. Następnie utworzyć nową kompilację AUDIO CD i nagrać płytę. Nowa płyta będzie kopią wolną od zabezpieczenia, a co za tym idzie będzie można słuchać jej również w napędzie CD-ROM. Skopiowanie takiej płyty jest również możliwe za pomocą CloneCD z opcją ignorowania błędów, dzięki temu zostanie skopiowane również zabezpieczenie. Zupełnie inne zabezpieczenia zaproponowała firma Macrovision, którą znamy z SafeDisk2. Rozwiązanie opiera się o zmianę pewnych obszarów — EFM, odpowiedzialnych za korekcję błędów. Każdy czytnik płyt CD posiada wbudowany specjalny mechanizm korekcji błędów, który jest używany w czasie odczytu danych z uszkodzonych płyt CD. Jeżeli posiadany zarysowaną płytę, to w czasie jej odczytu zupełne bez naszej wiedzy napęd wykorzystuje mechanizmy korekcji, dzięki czemu nie słyszymy żadnych mankamentów w dźwięku. W przypadku zabezpieczenia SafeAudio pewne kody EFM zostają zmieniona w czasie produkcji płyty w tłoczni. Tak zabezpieczona płyta może być bez problemu odtwarzana, ale nie da się zgrać z niej idealnych ścieżek na dysk twardy, gdyż ten nie posiada wspomnianego mechanizmu korekcji błędów zawartych w poszczególnych utworach. Na metodę obejścia tego zabezpieczenia nie musieliśmy długo czekać i aktualnie w sieci „grasuje” specjalnie zmodyfikowany sterownik, za pomocą którego bez większych problemów możemy zgrać dowolne ścieżki bezpośrednio na dysk. Oczywiście dane nie zawierają żądnych zniekształceń i nic nie stoi na przeszkodzie, by na ich bazie przygotować nową kompilację audio. Na rynku istnieje jeszcze kilka innych zabezpieczeń i od czasu do czasu mają miejsce ciekawe incydenty wynikające z odczytem zabezpieczonych płyty na starszym sprzęcie. Bywały sytuacje, gdy niezadowoleni klienci domagali się zwrotu pieniędzy za takie płyty, a wytwórnie bardzo szybko wydawały nowe wersje zupełnie pozbawione zabezpieczeń. W czasie pisania tej książki wpadły mi w ręce informacje na temat stanowiska firmy Philips, która jest prawnym właścicielem standardu CD. Mianowicie firma ta uznała zabezpieczone płyty za niezgodne ze standardami i zażądała zaprzestania używania logo CD. Kolejnym ciekawym krokiem tejże firmy była zapowiedź produkcji oraz ulepszania nagrywarek potrafiących przegrywać dostępne zabezpieczenia. Przyznam się, że sam jestem ciekaw, jak to wszystko się skończy.

Wykrywanie i kopiowanie zabezpieczeń Skoro jedni ludzie pracują nad zabezpieczaniem sprzedawanych płyt, to rzeczą zupełnie normalną jest fakt, że inni ludzie główkują, jakby dane zabezpieczenia wykryć i obejść. Łamanie zabezpieczeń jest nielegalnym zajęciem, ale z racji dużych kosztów oprogramowania oraz płyt audio w naszym kraju zjawisko to jest ogromnie popularne. Jak zapewne zdążyliście się

Rozdział 10. ♦ Zabezpieczenia płyty CD

161

już zorientować, w niniejszej książce nie opisuje dokładnie wszystkich aspektów zabezpieczeń, gdyż z jednej strony piractwo uważam za naganne i godne potępienia, a z drugiej natomiast rozumiem sytuację, gdy chcemy wykonać kopię bezpieczeństwa posiadanej płyty, gdyż wiem jakim problemem jest wymiana uszkodzonego dysku na inny. Prawda jest taka, że prędzej zakupimy nowy program lub dysk audio, aniżeli zostanie on wymieniony przez producenta lub sprzedawcę. Jako ciekawostkę podam tylko fakt, że niektórzy producenci w swoich licencjach wyrażają zgodę na wykonanie takiej kopii, w związku z czym możemy zupełnie legalnie próbować wykonać duplikat przeznaczony na nasze potrzebny w razie uszkodzenia oryginalnego nośnika. Poniższe opisy udostępniłem jedynie w dobrej wierze i mam nadzieję, że pomogą one w wykonaniu kopii bezpieczeństwa posiadanych nośników i nie przyczynią się do popularyzacji piractwa w naszym kraju. W opisach na temat poszczególnych zabezpieczeń, o ile było to możliwe, zamieściłem informacje o ich wykrywaniu na płytach, jednak nie zawsze da się to stwierdzić w prosty sposób. Dlatego też powstała grupa programów pozwalających na identyfikację posiadanego nośnika. Aplikacje te z reguły współpracują z popularnymi programami do zapisy płyty CD, dzięki czemu wykonanie kopii praktycznie każdego krążka jest bardzo proste. Najpopularniejszą aplikacją do wykrywania zabezpieczenia na dysku CD bez wątpienia jest ClonyXXL, który możemy pobrać ze strony http://home.arcor.de/bejot. Rysunek 10.4. ClonyXXL

Poza znajomością rodzaju zabezpieczenia, do wykonaniu działającej kopii płyty CD, potrzebujemy jeszcze odpowiedniego programu. W klasie tego oprogramowania chyba najlepszym produktem jest CloneCD autorstwa firmy Elaborate Bytes — http://www.elby.de. Polska nakładka znajduje się na stronie serwisu CDRInfo. Rysunek 10.5. CloneCD

Program ten potrafi kopiować po mistrzowsku dane w formacie DAO-RAW, dzięki czemu wykonane kopie są idealnym odwzorowaniem oryginałów, a przy tym działają poprawnie. Oczywiście samo oprogramowanie nie jest kluczem do sukcesu i będziemy potrzebowali jeszcze odpowiedniej nagrywarki, która koniecznie musi obsługiwać zapis w trybie DAO-RAW. Taka metoda zapisu pozwala na wykonanie wiernej kopii dysku, gdyż dane są kopiowanie bit po bicie. Niestety nagrywarka nagrywarce nie jest równa i jedna obsługuje DAO-RAW zawierającym w bloku dodatkowe 96 bajtów subkanałów, a inne do bloku potrafią zapisać tylko 16 bajtów. Przy obecnym zalewie napędów CD-RW bardzo trudno jest jednoznacznie wskazać odpowiedni napęd i dlatego warto zapoznać się z tabelami na stronie http://www.cdrinfo.pl/cdr/hard/zestawienie.php3 i na tej podstawie zakupić odpowiedni napęd do wykonania kopii bezpieczeństwa.

162

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Wykonanie kopii bezpieczeństwa rozpoczynamy od przeprowadzenia analizy posiadanej płyty CD za pomocą ClonyXXL. Proces sprawdzenia ogranicza się do umieszczenia płyty CD w napędzie, określenia odpowiedniego napędu w polu CD-ROM Drive or Select CD i kliknięcia przycisku Scannen. Po chwili na ekranie zostanie wyświetlona informacja o zabezpieczeniu znajdującym się nad płycie, np. na rysunku 10.4 widać, że ClonyXLL znalazł zabezpieczenie SafeDisk2 na płycie z grą Black&White. Jeżeli znamy rodzaj posiadanego zabezpieczenia, to możemy uruchomić program CloneCD i wybrać pierwszą ikonę z listy — Odczyt CD i zapis jako plik z obrazem płyty. Opcja ta pozwala na utworzenia obrazu płyty CD, który jest niezbędny do wykonania poprawnej kopii.

Rysunek 10.6. Wybór nagrywarki

Nowo otwarte okno służy do wybrania napędu z płytą CD, z której chcemy wykonać obraz. Proszę zwrócić uwagę na prawą część okna, znajdują się tam informacje na temat zainstalowanego napędu CD. Informacje te pozwolą nam dokładnie zidentyfikować posiadany sprzęt CD-ROM lub CD-RW. Po zaznaczeniu odpowiedniego urządzenia klikamy przycisk Dalej. Rysunek 10.7 przedstawia okno właściwości odczytu danej płyty. W zależności od posiadanego zabezpieczenia powinniśmy odpowiednio ustawić wybrane opcję. Poniżej prezentuje kilka przykładowych ustawień odczytu dla popularnych zabezpieczeń. Rysunek 10.7. Ustawienia odczytu płyty zabezpieczonych za pomocą SafeDisk oraz SafeDisk2

Rysunek 10.8. Ustawienia odczytu płyty zabezpieczonych za pomocą LaserLock

Rozdział 10. ♦ Zabezpieczenia płyty CD

163

Rysunek 10.9. Ustawienia odczytu płyty zabezpieczonych za pomocą SecureRom

Rysunek 10.10. Ustawienia odczytu płyty zabezpieczonych za pomocą ProtectCD

Rysunek 10.11. Ustawienia odczytu płyty zabezpieczonych za pomocą PSX

Rysunek 10.12. Ustawienia odczytu zabezpieczonych płyty AudioCD

Po wybraniu odpowiednich ustawień wymaganych do poprawnego wykonania obrazu zabezpieczonej płyty klikamy przycisk Dalej i przechodzimy do kolejnego okna, w którym powinniśmy określić nazwę oraz lokalizację tworzonego pliku.

164

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 10.13. Zapis pliku obrazu na dysku

Przy wyborze lokalizacji koniecznie musimy wziąć pod uwagę fakt, że tworzony obraz może zająć ok. 700 MB na dysku. Po kliknięciu przycisku OK rozpocznie się zrzucanie danych na dysk. Proces ten w zależności pod posiadanego sprzętu oraz rodzaju zabezpieczenia może trwać nawet kilka godzin. Przykładowo z ciekawości puściłem tworzenia obrazu z płyty zabezpieczonej za pomocą SafeDisk2 na napędzie Teac ×40, który jest uznawany za jeden z lepszych, po 30 minutach na dysku znalazł się zaledwie jeden procent danych. Program po zakończeniu procesu tworzenia obrazu wyświetli odpowiednie okno z komunikatem a na dysku powstaną cztery pliki. Mogą one mieć następujące rozszerzenia; *.ccd, *.img, *.sub, *.cue. Stworzenie obrazu to już duży krok na przód i teraz pozostało tylko nagranie wyników naszej pracy na dysku CD. Dla pewności, czy wszystko przebiegło poprawnie i nagrana płyta będzie działać, warto wykonać próby zapisu na dysku CD-RW. Sam zapis obrazu ogranicza się do wybrania drugiej ikony z głównego okna programu — Nagrywanie pliku z obrazem płyty na CD. Rysunek 10.14. Zapis gotowego obrazu za pomocą CloneCD

Za pomocą przycisku Przeglądaj musimy odszukać i wskazać uprzednio przygotowany plik obrazu. Następnie wybór zatwierdzamy klikając przycisk Dalej. Nowe okno odpowiada za ustawienia metody zapisu oraz innych ważnych opcji. Poniżej zamieściłem kilka przykładowych obrazków z ustawieniami odpowiednimi dla popularnych zabezpieczeń.

Rozdział 10. ♦ Zabezpieczenia płyty CD

165

Rysunek 10.15. Ustawienia zapisu obrazu zabezpieczonej płyty CD: SafeDisk, LaserLock, SecureRom, ProtectCD, AudioCD

Rysunek 10.16. Ustawienia zapisu obrazu zabezpieczonej płyty CD: SafeDisk2

Rysunek 10.17. Ustawienia zapisu obrazu zabezpieczonej płyty CD: PSX

W każdym z przypadków w zależności od posiadanego sprzętu i indywidualnych potrzeb możemy opcjonalnie włączyć następującej opcję: ♦ BurnProof, ♦ Przeprowadź symulację mocy lasera, ♦ Symulacja zapisu. Ponowny zapis obrazu na płytę CD odbywa się już w normalnym tempie i trwa od kilku do kilkunastu minut w zależności od używanej nagrywarki.

Jak samemu zabezpieczyć płytę CD? Zabezpieczenia, o których pisałem wyżej są bardzo drogie, a co za tym idzie niemożliwe do samodzielnego wykonania w warunkach domowych. Na szczęście Ci wszyscy, którzy chcą własnoręcznie zabezpieczyć płyty, nie stoją na straconych pozycjach, gdyż powstało kilka systemów zabezpieczeń. Praktycznie wszystkie opierają się o te same założenia i do pracy wymagają programu CDRWin.

166

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Tzcopyprotection Opisany sposób jest oczywiście możliwy do obejścia w bardzo prosty sposób dla wytrawnego pirata, ale stanowi pewne utrudnienie dla zwykłego śmiertelnika i dlatego uznałem, że warto go opisać. Do pracy będzie nam potrzebny http://members.xoom.com/tzcopy.

wspomniany

CDRWin

oraz

program

o

nazwie

Tzcopyprotection

—

Rysunek 10.18. Tzcopyprotection

Proces zabezpieczania zaczynamy od wykonania obrazu płyty za pomocą CDRWin. Rysunek 10.19. Przygotowanie obrazu za pomocą CDRWina — krok pierwszy

Na rysunku zaznaczyłem 10.19 poszczególne czynności, jakie musimy wybrać. W głównym oknie programu wybieramy trzecią ikonę od lewej strony. Następnie w nowo otwartym oknie zaznaczamy opcję Obraz Dysku|Cuesheet. W oknie Plik obrazu podajemy nazwę pliku, a całość zatwierdzamy przyciskiem Start na dole okna. Na dysku powinny znaleźć się dwa pliki. Jeden z rozszerzeniem bin, a drugi z końcówką cue. Już widać pierwszy problem, gdyż by mieć obraz wykonany przez CDRWin, musimy najpierw dane nagrać na płytę, by móc potem wykonać obraz. Operację taką można wykonać na płycie CD-RW, dzięki czemu nie stracimy czystego nośnika. Po wygenerowaniu obrazu możemy uruchomić Tzcopyprotection i za pomocą przycisku Open CUE załadować obraz. Kolejnym krokiem jest wybór przycisku STEP 1. Czynność ta spowoduje wprowadzenie modyfikacji w strukturze płyty.

Rozdział 10. ♦ Zabezpieczenia płyty CD

167

Rysunek 10.20. Modyfikacja obrazu za pomocą Tzcopyprotection — krok drugi

Następnie przycisk STEP 2 spowoduje dodanie nowych danych w postaci ścieżek audio oraz właściwych danych. Na końcu przyszła kolej na wybór przycisku STEP 3, który poprosi o wybranie jednego z plików w kompilacji. Plik ten zostanie powiększony do 900 MB. Należ zaznaczyć plik, który nie jest plikiem wykonywalnym. Rysunek 10.21. Modyfikacja obrazu za pomocą Tzcopyprotection — krok trzeci

W moim przypadku wybrałem plik o nazwie File_Id.diz. Proszę porównać zawartość rysunku 5.10. oraz 5.11. Plik został zwiększony do wspomnianych 900 MB. Teraz można wyłączyć program Tzcopyprotection i warto porównać pliku cue sprzed ingerencji programu z tym poprawionym. Oryginalny plik cue: FILE „F:\KNIGA\ZABEZPIECZ.BIN” BINARY TRACK 01 MODE1/2352 INDEX 01 00:00:00

Poprawiony plik cue: FILE „F:\KNIGA\ZABEZPIECZ.BIN” BINARY TRACK 01 MODE1/2352 INDEX 00 00:00:00 INDEX 01 62:32:33 POSTGAP 00:02:00

Teraz za pomocą CDRWin możemy przystąpić do nagrywania płyty. W przypadku pojawienia się komunikatów o błędzie, należy je zignorować i przystąpić do nagrywania. Nagranie płyty w CDRWin z obrazu wygląda następująco: 1.

Otwieramy główne okno programu i wybieramy pierwszą ikonę Nagraj dysk.

2.

W nowo otwartym oknie za pomocą przycisku Wczytaj CueSheet ładujemy obraz płyty do kompilacji.

3.

Całość zatwierdzamy za pomocą przycisku Wypal.

168

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 10.22. Zapis zmodyfikowanego obrazu za pomocą CDRWin — krok czwarty

SafeLock — Polak też potrafi W czasie pracy nad książką wiele godzin spędziłem w internecie na szukaniu i sprawdzaniu wielu zagadnień związanych z tą książką. Podczas jednej z takich wizyt moją uwagę zwrócił post Dawida Partyki. Otóż napisał on, że właśnie pracuje nad zabezpieczeniem płyty nagrywanych w domu. Z lakonicznego opisu wynikało, że jego pomysł to połączenie kilku innych profesjonalnych zabezpieczeń, czego wynikiem jest SafeLock, program prosty w użyciu, a przy tym niezwykle skuteczny. W związku z tym, że w książce planowałem umieścić opis zabezpieczenia płyty własnej produkcji postanowiłem do autora tej wiadomości napisać e-maila. Przyznam się, że na początku nie miałem przekonania, że otrzymam odpowiedź, ale zostałem mile zaskoczony. Otóż dostałem po kilku godzinach sporą ilością informacji oraz program do testów. Reakcja była tak szybka, że nie byłem przygotowany na natychmiastowe testowanie programu oraz na jego opisanie, gdyż do rozdziału poświęconego zabezpieczeniom płyty zostało mi jeszcze sporo czasu, który planowałem poświęcić na opisanie innych zagadnień. Jednak pomimo takiego natłoku pracy, od razu zapoznałem się z aplikacją i muszę zupełnie obiektywnie przyznać, że program zaskoczył mnie swoimi możliwościami oraz pomysłowością autora. Do chwili, zanim zacząłem pisać ten tekst, dostałem jeszcze kilka poprawionych wersji oraz bardzo wiele informacji na temat działania aplikacji. Nie ukrywam, że Dawid Partyka pomógł mi w rozwiązaniu kilku innych problemów, za co chciałbym mu w tym miejscu gorąco podziękować. Pora zabrać się za SafeLocka i jego możliwości, zanim jednak to nastąpi, musimy przygotować się do pracy. Do wykonania w pełni zabezpieczonej płyty CD będziemy potrzebowali aż trzech aplikacji, ale zapewniam, że warto zadać sobie trud ich zdobycia. Podobnie jak inne zabezpieczania, również SafeLock wymaga programu CDRWin, ale na tym nie koniec, gdyż potrzebujemy jeszcze CloneCD w wersji co najmniej 3.2.x.x. Program SafeLock można pobrać ze strony http://www.safelock.prv.pl lub http://safelock.cdrinfo.pl (gościnny hosting). Do wydobycia „pełnej mocy” z aplikacji SafeLock będziemy potrzebowali jeszcze odpowiedniej nagrywarki, która potrafi poprawnie obsłużyć zapis korekcji EFM. Jeżeli nie jesteśmy pewni, czy nasz napęd poradzi sobie z tym zadaniem, autor w menu Pomoc umieścił opcję Korekcja EFM, która otwiera okno ze spisem zalecanych nagrywarek. Znając solidność Dawida możemy spodziewać się, że zarówno na stronie programu, jak i na liście, zawsze będzie znajdował się aktualny spis dostępnych napędów. Oczywiście zawsze możemy skorzystać z witryny CDRInfo — http://www.cdrinfo.pl, gdzie znajdują się podobne informacje. SafeLock jest rozwiązaniem komercyjnym, ale Dawid udostępnił wersję demo swojego programu, która jest ograniczona do piętnastu uruchomień. Po upływie wyznaczonego okresu testowego program należy zakupić, co warto uczynić z kilku powodów. Bez wątpienia warto zapłacić za tak dobry produkt, gdyż będziemy mogli w prosty sposób profesjonalnie zabezpieczyć swoje rozwiązania programistyczne. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że produkt jest w 100% polski i moim zdaniem warto wspierać dobrą polską myśl programistyczną. Nie jest jeszcze znana cena programu, ale wedle zapewnień autora, SafeLock będzie do kupienia w czerwcu 2002 roku. Rysunek 10.23. Główne okno SafeLocka

Rozdział 10. ♦ Zabezpieczenia płyty CD

169

Przygotowanie zabezpieczonej kompilacji rozpoczynamy od stworzenia dowolnego katalogu na dysku twardym i umieszczenia w nim danych przeznaczonych do nagrania na zabezpieczonej płycie CD. SafeLock potrafi zabezpieczyć tylko krążki CD zawierające programy wykonywalne, co oznacza, że nie uda się nam przygotować np. bezpiecznej płyty z filmem. Teraz w polu Plik do zabezpieczenia powinniśmy wskazać wybrany plik wykonywalny — *.exe. Niestety nie może to być plik instalatora wykonany za pomocą InstallShield, gdyż powstał on w czystym API, co uniemożliwia jego zabezpieczenie. Kolejne kroki kierujemy do sekcji Forma zabezpieczenia CD, która określa, jakie metody mają zostać zastosowane do zabezpieczenia płyty. Autor przewidział trzy etapy zabezpieczenia, które można dowolnie ze sobą łączyć. Oczywiście zastosowanie wszystkich pozwoli uzyskać najlepiej zabezpieczony dysk CD. Jeżeli nasza nagrywarka nie radzi sobie z korekcją EFM, to możemy w każdej chwili zrezygnować z tej formy zabezpieczenia, dzięki czemu program będzie współpracował z większą grupą urządzeń. Następnie w nagrywarce umieszczamy pusty dysk CD, na którym chcemy zapisać zabezpieczone dane. Bardzo ważne jest to, by umieścić dokładnie ten dysk, na którym będziemy nagrywać. Jeżeli zamienimy płyty w czasie przygotowania kompilacji, zabezpieczona płyty nie zadziała. Wynika to z faktu, że jedną z form zabezpieczenia opiera się o dane umieszczone w specjalnym obszarze płyty CD. Po umieszczeniu płyty w nagrywarce wybieramy opcję Odczytaj ATIP z płyty CD. Czynność ta spowoduje pobranie informacji na temat posiadanej przez nas płyty. Odpowiednie dane odczytane z ATPI zostaną pobrane przez program, dzięki czemu będziemy mogli zająć się kolejnym etapem przygotowania płyty. Rysunek 10.24. Wybór napędu nagrywarki w celu odczytania informacji zawartych w ATIP. Klikamy Odczytaj ATIP, a następnie przycisk Wyjście.

Rysunek 10.25. Informacje ATIP po pobraniu trafiają do odpowiedniego okienka w programie SafeLock

Teraz powinniśmy wpisać hasło i etykietę dla przygotowanego nośnika. Dane te są potrzebne przy dalszych modyfikacjach naszej płyty. Hasło może zawierać maksymalnie 10 znaków i powinno składać się z liczb oraz liter, natomiast polu etykiety wpisana wartość nie może zawierać mniej niż dwa znaki. Po wprowadzeniu opisanych powyżej danych klikamy kursorem myszy w przycisk Zabezpiecz. W folderze, w którym znajduje się zabezpieczany plik powinny pojawić się dodatkowe pliki: safelock.001, safelock.128, safelock.dat. Wspomniane pliki koniecznie muszą znaleźć się na płycie CD w jej głównym katalogu, natomiast zabezpieczony plik może mieć dowolną lokalizację. Rysunek 10.26. Wygląd folderu z danymi przeznaczonymi do zabezpieczenia i nagrania na płytę CD

Po wprowadzeniu zmian program SafeLock automatycznie zostanie wyłączony, gdyż przez następne minuty będziemy pracować wykorzystując CDRWin.

170

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 10.27. Ustawienia CDRWin

Po uruchomieniu CDRWin klikamy czwartą ikonę — Narzędzia i zapis plików i wybieramy opcję Stwórz plik obrazu ISO9660, następnie dodajemy folder z danymi przeznaczonymi do nagrania na płycie. Proszę pamiętać, że powinien on zawierać pliki dodane przez SafeLock. Następnie pod listą danych przeznaczonych do zapisu powinniśmy pozostawić aktywne jedynie pola: Długie Nazwy (Joliet) oraz Dołącz Podkatalogi. Jeżeli na płycie miałyby się znajdować pliki ukryte. należy w CDRWin ustawić: Dołącz Pliki Ukryte. Dodatkowo jeżeli jakiś plik ma atrybut systemowy, to należy zaznaczyć Dołącz Pliki systemowe. Opcja Dołącz tylko pliki Archiwalne musi być odznaczona. Kolejne ustawienia znajdują się w sekcji Obraz Typu ISO9660 gdzie powinniśmy określić nazwę dla pliku obrazu oraz włączyć opcję Generuj Sektory RAW — jest to bardzo ważne do dalszej pracy. Na koniec klikamy przycisk Zaawansowane, by ustawić etykietę dla tworzonej płyty CD. Rysunek 10.28. Ustawienia Zaawansowane pozwolą przypisać etykietę dla tworzonej płyty CD

Etykietą powinna być zgodna z tą, jaką wpisaliśmy w oknie programu SafeLock w przeciwnym wypadku płyta zostanie zabezpieczona, ale dane na niej zawarte pozostaną bezużyteczne. Proszę zwrócić również uwagę na wielkość wprowadzanych liter gdyż to również ma znaczenie dla wykonania poprawnie zabezpieczonej płyty CD. Po wprowadzeniu wszystkich ustawień możemy kliknąć kursorem myszy w przycisk Start i zaczekać aż na dysku zostanie utworzony obraz ISO dla płyty, którą chcemy zabezpieczyć. W następnej kolejności ponownie uruchamiamy program SafeLock i klikamy przycisk Obraz CD. Rysunek 10.29. Okno ObrazCD

Rozdział 10. ♦ Zabezpieczenia płyty CD

171

W nowo otwartym oknie w pierwszym polu powinniśmy wczytać obraz płyty CD, który utworzyliśmy za pomocą CDRWin. Następnie klikamy przycisk Modyfikuj i czekamy, aż SafeLock wprowadzi zmiany w obrazie płyty. Proces ten może trwać nawet kilkanaście minut w zależności od rozmiaru obrazu oraz wydajności komputera, a o jego ukończeniu zostaniemy powiadomieni stosownym komunikatem. Na dysku w miejscu obrazu ISO powinny znajdować się trzy pliki. Na rysunku poniżej widać odpowiedni przykład dla mojego obrazu. Rysunek 10.30. Zmodyfikowane pliki obrazu

Na koniec gotowy obraz powinniśmy nagrać za pomocą programu CloneCD zgodnie z ustawieniami przedstawionymi na rysunku 10.31. Rysunek 10.31. Zapis obrazu zabezpieczonej płyty za pomocą CloneCD

Przygotowanie zabezpieczonej płyty za pomocą SafeLocka nie jest zbyt komplikowane, ale wymaga kilkunastu minut na jej spokojne wykonanie. Moim zdaniem nie jest to czas stracony, gdyż efekt końcowy powinien zadowolić nawet najbardziej wymagającego użytkownika. Korzystanie z zabezpieczonego nośnika nie różni się niczym od zwyczajnej płyty jednak jeżeli zgramy dane z płyty na dysk twardy komputera i wyjmiemy CD z napędu, program się nie uruchomi. Również jeżeli wykonamy kopię bezpieczeństwa takiego dysku CD, to program na nim zawarty nie będzie działała, a do tego stracimy sporo czasu na wykonanie obrazu takiej płyty. Moim zdaniem dla większości piratów dysk zabezpieczony za pomocą SafeLock jest nie do złamania, choć jak pokazuje przykład SafeDisk2, nie ma zabezpieczenia nie do przejścia. Mam jednak nadzieję, że pomysłowość Dawida Partyki w kolejnych wersjach będzie nas nadal zaskakiwała i program zostanie wzbogacony o więcej rozwiązań typu AntyDeamont Tools czy AntyCloneCD Tray, które już są dostępne, a dzięki temu kopiowanie płyty będzie mocno utrudnione.

Rozdział 11. Nagrywanie w systemie Linux Wszystkie powyższe opisy tyczyły się systemu MS Windows i nie miały nic wspólnego z Linuksem. Dlatego chciałem temu systemowi poświęcić kilka stron i przybliżyć podstawy zapisu płyt w tym systemie, pamiętając swoje początki oraz wzrastającą popularność „Pingwina”. Sieć internet jest pełna różnego rodzaju opisów i porad związanych z nagrywaniem pod Linuksem, ale dla początkującego użytkownika mogą one być niezrozumiałe, dlatego rozdział ten powinien być łatwym wprowadzeniem do przygotowania podstawowych kompilacji płyty CD. Podkreślę na początku, że opisy tu zawarte mogą nie działać na niektórych dystrybucjach oraz mogą nie być najprostszą metodą rozwiązania problemu. Mają jednak jedną wielką zaletę, zostały przetestowane i sprawdzone, dzięki czemu mogę spokojnie i prawidłowo zapisywać płyty pod Linuksem. Cały opis oraz wszystkie przykłady są oparte na dystrybucji Linuksa o nazwie Red Hat i jego wersje 7.1. Wydaje mi się, że właśnie ta dystrybucja cieszy się w naszym kraju dużą popularnością, a przy tym zainstalowanie jej nie stanowi problemu. Zakładam, że Linux jest zainstalowany i poprawnie skonfigurowany, a X Window zainstalowane. Przykłady będą omawiały zapis z poziomu powłoki (shell), jak i X Window. Jak wspomniałem na początku, nie będę tutaj omawiał samego sposobu instalacji “pingwinka” oraz tego, jak zainstalować nagrywarkę, gdyż musiałaby powstać cała duża książka na temat instalacji sprzętu. W przypadku Red Hat 7.1 większość nagrywarek IDE, jak i SCSI jest automatycznie wykrywana przy instalacji systemu. Jeżeli masz problemy z którymś z tych zagadnień na początek, polecam lekturę strony http://www.jtz.org.pl oraz plików HOW-TO znajdujących się na instalacyjnych płytach CD.

Nagrywanie w shellu Linux standardowo posiada niezbędne narzędzia do obsługi nagrywania. Są to cdrecord oraz mkisofs. Zacznijmy od sprawdzenia, czy odpowiednie pakiety zostały zainstalowane na naszym komputerze. Robimy to poprzez wydanie poleceń: rpm -q mkisofs rpm -q cdrecord

odpowiedź powinna być taka: mkisofs-1.9-6 cdrecord-1.9-6

Jeśli okaże się, że pakiety nie są zainstalowane, należy je zainstalować. Na pierwszej płycie instalacyjnej w katalogu Redhat/RPMS znajdują się odpowiednie pliki. Instalacja polega na wydaniu polecenia: rpm -i mkisofs-1.9-6.i386.rpm rpm -i cdrecord-1.9-6.i386.rpm

Przed przystąpieniem do nagrywania płyty powinniśmy sprawdzić obecność nagrywarki w systemie wydając polecenie:

Rozdział 11. ♦ Nagrywanie w systemie Linux

173

cdrecord —scanbus

Wspomniane programy działają na poziomie powłoki i od takiego sposobu nagrywania płyt zaczniemy. Proces nagrania płyty w trybie tekstowym zaczyna się od przygotowania katalogu zawierającego dane, które mają zostać nagrane na płycie. Może to wyglądać tak: mkdir /home/bartek/cdtemp

Następnie kopiujemy wszystkie pliki, które mają być zapisane na płycie do tego katalogu. To, jak będzie wyglądała płyta, zależy od tego, jak pogrupujemy pliki w tym katalogu. Kopiowanie plików wygląda tak: cp nazwa.pliku /home/bartek/cdtemp

Następnie za pomocą mkisofs musimy przygotować obraz naszej płyty. Jak widzimy, obraz ISO płyt znowu wraca do nas. Wynika to z faktu, iż taka metoda zapisu jest najpewniejsza i gwarantuje poprawność procesu zapisu. Polecenie ma taką postać: mkisofs -d -o /home/bartek/obraz_cd.iso /home/bartek/cdtemp

Przypominam, że w katalogu cdtemp znajdują się dane, które mają zostać zapisane na płycie CD. Proces tworzenia obrazu może trwać od kilku do kilkunastu minut, zależy to głównie od wydajności dysku twardego oraz procesora i ilości dostępnej pamięci w naszym systemie. Na koniec procesu tworzenia obrazu ISO zostanie wyświetlone podsumowanie. Rysunek 11.1. Wynik pracy polecenia mkisofs

Teraz przyszła pora na sprawdzenie, czy obraz nadaje się jako materiał na płytę CD. Możemy to zrobić poprzez podmontowanie go. Zasada jest identyczna, jak w przypadku opisywanego Daemon Tools i polega na tym, że obraz płyty możemy przeglądać jako nowy CD-ROM w systemie. Jako że w Linuksie nie ma czegoś takiego, jak litera dysku i napędy montuje się do katalogów, to zawartość ISO będzie widoczna w katalogu. mount -o loop -t iso9660 /home/bartek/obraz_cd.iso /mnt/isotemp

Wystarczy teraz wejść do katalogu /mnt/isotemp, by zobaczyć jego zawartość. Jeśli obraz podmontował się bez problemów, możemy przystąpić do nagrywania po uprzednim wydaniu polecenia: umount /mnt/isotemp

W przypadku problemów musimy jeszcze raz powtórzyć proces wykonania obrazu. Nagranie płyty z obrazu ISO wygląda tak: cdrecord -v speed=4 dev=x, y, z /home/bartek/obraz_cd.iso

W miejsce liczby występującej po parametrze speed powinniśmy wpisać prędkość, z jaką ma nastąpić zapis płyty. Natomiast litery x, y, z musimy zastąpić adresem nagrywarki. Dane w tej postaci zwraca:

174

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie cdrecord -scanbus

Proces zakończenia nagrywania zostanie podsumowany odpowiednim komunikatem.

Narywanie w X Window Do nagrania płyty CD pod Linuksem wystarczy zaledwie kilka zabiegów, ale dla wielu użytkowników MS Windows, przyzwyczajonych do okienek może to okazać się zbyt trudne, dlatego postanowiłem również opisać zapis płyt w X Window. Na początku należy powiedzieć, że wszystkie programy do nagrywania płyt dla X Window są jedynie nakładkami na mkisofs oraz cdrecord. Do poprawnej ich pracy warto jeszcze doinstalować następujące pakiety: cdda2wav-1.9-6.i386.rpm cdparanoia-alpha9.7-7.i386.rpm

Instalacja pakietów rpm wygląda tak: rpm —i cdda2wav-1.9-6.i386.rpm rpm —i cdparanoia-alpha9.7-7.i386.rpm

Oczywiście pakiety mogą się różnić numerami wersji, ale zasada jest taka, że im nowszy pakiet, tym lepiej, gdyż oferuje nowe możliwości i wsparcie dla nowych rozwiązań. Przy instalacji Red Hat 7.1 domyślnie jest instalowany program o nazwie X-CD-Roast. Jeśli nie mamy go w systemie, to znajduje się on na pierwszej płycie instalacyjnej w katalogu Redhat/RPMS i nosi nazwę xcdroast-0.98a8-2.i386.rpm. Pakiet można zainstalować podobnie, jak to robiliśmy z cdrecord i mkisofs przez wydanie polecenia: rpm -i xcdroast-0.98a8-2.i386.rpm

Drugim programem, z którego będę korzystał przy opisach jest KreateCD. Program możemy pobrać z sieci internet bezpośrednio ze strony http://www.kde.org z działu aplikacji. Udostępniono tam program w postaci pakietu rpm, którego instalacja wygląda następująco: rpm -i kreatecd-1.1.0-1rh71.i386.rpm

Płyta z danymi Płyty zawierające dane komputerowe przygotujemy za pomocą dwóch programów o zróżnicowanych możliwościach. Pierwszy z nich to KreateCD, który jest stosunkowo prostą w obsłudze nakładką na popularne programy działające w powłoce. XCD-Roast jest drugim programem, na którym będę bazował, aplikacja jest nieco bardziej skomplikowana, ale oferuje znacznie więcej możliwości niż KreateCD.

KreateCD Aplikacją dostępna jest bezpośrednio z menu Aplikacje lub po wydaniu w konsoli polecenia KreateCD.

Rozdział 11. ♦ Nagrywanie w systemie Linux

175

Rysunek 11.2. KeateCD

Po uruchomieniu programu automatycznie zostanie wyświetlone okno z wyborem rodzaju kompilacji. Do nagrania typowej płyty z danymi wystarczy wybrać opcję Data only CD i kliknąć przycisk OK. Zanim rozpoczniemy nagrywanie płyty, powinniśmy sprawdzić konfigurację programu. W tym celu klikamy kursorem myszy w menu Settings i wybieramy opcję Configure KreateCD. W lewej kolumnie znajdują się główne kategorie, natomiast w prawej widzimy poszczególne opcje dostępne dla danej kategorii. Rysunek 11.3. Ustawienia programu KreateCD — opcję Paths

Pierwsza kategoria to Paths i odpowiada za określenia ścieżek dostępu do wymaganych pakietów działających w powłoce. Musimy sprawdzić, czy wszystkie wymagane programy zostały zainstalowane. W tym celu w konsoli wydajemy polecenie locate nazwa pakietu, np. locate cdrecord

Jeżeli któreś z okienek jest puste również jest to znakiem, że dany pakiet nie jest zainstalowany w systemie. Jeżeli nie potrafimy go znaleźć na płytach instalacyjnych naszej dystrybucji, polecam doskonałą wyszukiwarkę pakietów, która jest dostępna pod adresem http://www.rpmfind.net. W polu o nazwie Temporary powinniśmy wskazać miejsce, gdzie program może tworzyć tymczasowe obrazy wymagane przy niektórych kompilacjach. Podając folder proszę pamiętać, że niektóre obrazy zajmują nawet 700 MB. Jeżeli nie pracujesz bezpośrednio z uprawnieniami roota, to pamiętaj o prawach do zapisu w podanym folderze.

176

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 11.4. Ustawienia programu KreateCD — opcję SCSI

Następna kategoria o nazwie SCSI odpowiada za wybór napędu nagrywarki oraz czytnika CD-ROM. Wystarczy w sekcji CD Writter oraz CD-ROM wskazać na liście odpowiednie urządzenia. Jeżeli nie znajduje się tam napęd, to możemy spróbować zmienić wartość w polu SCSI Host na inną, dzięki czemu powinniśmy mieć możliwość odszukania „zaginionego” urządzenia. Rysunek 11.5. Ustawienia programu KreateCD — opcję ISO defaults

Opcje widoczne na rysunku 11.5 odpowiadają za ustawienia wartości domyślnych dla tworzonych kompilacji. W sekcji ISO strings możemy określić ID aplikacji, w jakich nagrywamy płyty, etykietę dysku CD i kilka innych mniej istotnych. Informacje te nie mają żadnego wpływy na tworzone płyty i służą jedynie celom informacyjnym. Jeżeli planujemy nagrywać za pomocą KreateCD płyty dla systemów MS Windows oraz Linux, to w sekcji ISO option presets powinniśmy bezwzględnie wybrać opcję Unix RockRidge + Windows Joliet, a pozostałe opcję pozostawić bez zmian. Rysunek 11.6. Ustawienia programu KreateCD — opcję Burner

Rozdział 11. ♦ Nagrywanie w systemie Linux

177

Ustawienia zgrupowane pod ikoną Burner odpowiadają za domyślne właściwości zapisu płyty CD. Pierwsza opcja służy do określenia domyślnej prędkości zapisu. Natomiast w polu Preferred fixating setting możemy określić zachowanie się programu przy zamykaniu płyty. Następne opcje wiążą się z wysuwaniem tacki napędu po zakończonym zapisie, symulacją zapisu oraz zapisem bezpośrednio na płytę CD w locie. Wszystkie opcje widoczne na rysunku 11.6 w przyszłości będziemy mogli zmienić przy każdym zapisie, ale w ustawieniach programu warto ustawić wartości, z których najczęściej korzystamy. Ostatnia kategoria odpowiada za pokazywanie się okna wyboru kompilacji oraz określa domyślnie zaznaczony rodzaj płyty. Po dokonaniu niezbędnych ustawień programu możemy przejść do głównego okna i zająć się nagrywaniem płyty z danymi. Rysunek 11.7. Główne okno kompilacji płyty z danymi

Okno składa się z dwóch kolumn, lewa zawiera pliki z naszego komputera, natomiast prawa to, co ma zostać nagrane na dysku. Dodawanie plików lub folderów odbywa się przez ich przeciągnięcie z lewego do prawego okna za pomocą myszy, dokładnie tak samo, jak to robiliśmy wielokrotnie w MS Windows. Po dodaniu danych musimy kliknąć przycisk o nazwie Calculate ISO-image size, by sprawdzić, czy dodane pliki zmieszczą się na płycie. Jeżeli mamy już gotową listę plików do nagrania i sprawdziliśmy ich objętość, możemy kliknąć przycisk Write CD w celu przejścia do opcji zapisu. Rysunek 11.8. Opcje zapisu

W nowo otwartym oknie mamy możliwość zmiany domyślnej prędkości zapisu — Preferred burn speed oraz zdecydowania o tym, czy chcemy zamykać całą płytę czy tylko sesję — Preferred fixating setting (Don't fixate — nie zamykaj, Fixate session — zamknij sesję, Fixate CD-R — zamknij płytę). Dodatkowo możemy zdecydować o tym, czy tacka napędu ma zostać wysunięta automatycznie po zakończeniu zapisu — Eject after write oraz włączyć symulację zapisu — Symulation Mode. Ważną opcją, która znajduje się w tym oknie jest On the fly burning, która odpowiada za zapis danych bezpośrednio na płycie CD bez tworzenia obrazu na dysku. Jeżeli wyłączymy tę opcję, program najpierw wykona obraz na dysku twardym komputera, następnie zapisze go na krążku CD. Po kliknięciu przycisku Write CD rozpocznie się zapis danych na płycie. Cały proces będzie na bieżąco monitorowany w odpowiednim okienku, które zostanie automatycznie otwarte przez KreateCD. Proszę się nie dziwić, jeżeli przed rozpoczęciem zapisu tacka napędu nagrywarki zostanie automatycznie wysunięta, a następnie schowana — to normalne.

178

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

X-CD-Roast Po uruchomieniu programu z głównego okna wybieramy opcję Konfiguracja. W nowo otwartym oknie znajdziemy kilka zakładek odpowiedzialnych za szczegółową konfigurację programu. Rysunek 11.9. Konfiguracja X-CDRoast — zakładka Dostępne urządzenia

Pierwsza zakładka wyświetla listę dostępnych napędów w systemie. Powinny znajdować się tam zarówno napędy CD-ROM, jak i CD-R(W). Bezpośrednio z programu nie mamy wpływu na zawartość tej listy i jeżeli któreś urządzenie nie jest widoczne, to pozostaje nam lektura dokumentów HOW-TO na temat instalacji urządzeń w systemie Linux. Dokumentu te znajdują się na płytach instalacyjnych systemu lub w internecie. Rysunek 11.10. Konfiguracja X-CDRoast — zakładka Ustawienia CD

Druga zakładka odpowiada za ustawienia nagrywarki oraz czytnika CD-ROM. Pierwsza sekcja o nazwie Ustawienia nagrywarki CD pozwala na ustawienie napędu, za pomocą którego będziemy nagrywać. Mamy możliwość określenia prędkości zapisu przewidzianej dla danego napędu oraz bufora zabudowanego w urządzeniu. Natomiast w sekcji Konfiguracja czytnika CD powinniśmy wskazać napęd, z którego będziemy korzystać w czasie odczytu danych z płyty oraz jego prędkość pracy. W zakładce o nazwie Przestrzeń dyskowa powinniśmy określić katalog tymczasowy, w którym program będzie trzymał obraz nagrywanych płyty CD. Powinniśmy podać tutaj katalog domowy np. /home/bartek lub inny w którym mamy prawda do zapisu i możemy zmieścić nawet 700 MB danych. Pozostałe zakładki odpowiadają za przypisywanie praw do korzystania z programu innym użytkownikom oraz ustawiania dźwięków i zasad łączenia się z bazą CDDB w celu pobrania danych o posiadanej płycie audio. Dodatkowo w zakładce o nazwie Różne możemy wybrać polską wersję programu. Opcje te nie mają bezpośredniego wpływu na nagrywanie płyty, dlate-

Rozdział 11. ♦ Nagrywanie w systemie Linux

179

go postanowiłem je pominąć. Zanim opuścimy okno konfiguracji, powinniśmy zapisać za pomocą przycisku Zapisz konfigurację wprowadzone zmiany. Przygotowanie płyty z danymi rozpoczynamy od wybrania opcji Tworzenie CD w głównym oknie programu. Następnie klikamy w przycisk o nazwie Tworzenie ścieżek. Rysunek 11.11. Tworzenie nowej kompilacji — dodajemy pliki

W zakładce Źródło do tworzenia dodajemy dane do kompilacji. Proces ten ogranicza się do zaznaczenia wybranych plików lub folderów w prawym okienku i kliknięcia przycisku Dodaj. Rysunek 11.12. Określamy standard typu obrazu

Następnie przechodzimy do kolejnej zakładki o nazwie Opcje ISO 9660 — rysunek 11.12, w której ustawiamy w polu Wybierz standardowy typ obrazu sposób zapisu danych płycie. Jeżeli nagrywamy płyty z przeznaczeniem dla MS Windows i Linuksa, to powinniśmy wybrać opcję RockRidge + Joliet.

180

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 11.13. Nadajemy etykietkę dla tworzonej płyty CD

W zakładce o nazwie Nagłówek ISO 9660 możemy wpisać etykietę (Identyfikator wolumenu) oraz inne informacje na temat tworzonej płyty CD — prawa autorskie, wydawca etc. Rysunek 11.14. Ustawienia zapisu płyty

Ostatnia zakładka Tworzenie sesji/obrazu odpowiada za ustawienia i rozpoczęcie procesu nagrywania płyty CD. W polu Szybkość określamy prędkość, z jaką zostanie nagrany krążek. Powinniśmy dostosować podawane tam wartości do realnych możliwości napędu. Następnie wybieramy pojemność nośnika w polu o nazwie Typ płytki. Poniżej możemy określić, czy po zakończeniu nagrywania napęd ma automatycznie wysunąć tackę z płytą oraz czy dany zapis jest tylko symulacją całego procesu wypalania. Kolejne opcje odpowiadają za wyłączenie domyślnego zamykania sesji oraz tworzenia dysków wielosesyjnych (niestety w obecnej wersji ta opcja nie działa). Zapis rozpocznie się po kliknięciu kursorem myszy w przycisk Utwórz i zapisz w locie.

Płyta audio Zgrywanie ścieżek audio Ścieżki audio w formacie wave będą nam potrzebne do przygotowania nowych kompilacji AudioCD, dlatego teraz postaramy się je zgrać na dysk twardy. Do tego celu użyjemy bardzo dobrego narzędzia dla systemu KDE 2 o nazwie Arson, które można pobrać ze strony — http://members.home.com/genicirc. Pakiet jest dostępny w postaci spakowanego archiwum i jego instalacja wymaga wydania następujących poleceń w konsoli: tar -zxvf arson-0.9.2.tar

Rozdział 11. ♦ Nagrywanie w systemie Linux

181

cd arson ./configure make make install make clean

Dodatkowo do pracy z tym programem będziemy potrzebowali następujących pakietów: cdrecord, cdrdao, mkisofs, mpg123, cdda2wav, bladeenc, lame, oggenc, readcd, normalize. W razie problemów ze znalezieniem któregoś z nich polecam wyszukiwarkę http://www.rpmfind.net. Arson potrzebuje sporo dodatkowych pakietów, gdyż poza zgrywaniem ścieżek audio na dysk potrafi również kodować pliki do formatu mp3, nagrywać płyty audio. Dodatkowo możemy znaleźć jeszcze opcje odpowiedzialne za nagrywanie płyty z danymi oraz VideoCD, jednak w posiadanej przeze mnie wersji nie udało mi się nagrać takiej płyty. Większość prób kończyła się błędem oraz krytycznymi wyjątkami ☺ (tak ten cudowny Linux też się wiesza i ma coś na wzór niebieskich ekranów śmierci znanych z MS Windows). Mam nadzieję, że w następne edycje programu będą znacznie lepsze, gdyż cała aplikacją zapowiada się niezwykle ciekawie, a przy tym jest prosta i intuicyjna w obsłudze. Program uruchamiamy bezpośrednio z menu lub po wydaniu polecenia arson na poziomie konsoli. Zgrywanie ścieżek audio na dysk jest możliwe po przejściu do zakładki o nazwie CD Ripper. Rysunek 11.15. Arson — zapis ścieżek audio na dysk komputera

W zakładce widocznej na rysunku 11.15 klikamy kursorem myszy w ikonę Rescan drive (druga od końca), a następnie zaznaczamy w głównym oknie wybrane ścieżki audio, które chcemy zgrać na dysk twardy. W dolnej części okna w polu Output directory określamy lokalizację, do której pliki będą kopiowane oraz wybieramy odpowiedni format — w naszym przypadku będzie to wave. Zapis ścieżek rozpocznie się po kliknięciu ostatniej ikony o nazwie Rip Track.

Kreate CD Przygotowanie płyty muzycznej za pomocą Kreate CD rozpoczynamy od wybrania z okna kompilacji opcji Audio only CD.

182

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 11.16. Dodajemy ścieżki audio do kompilacji w KreateCD — krok pierwszy

W nowo otwartym oknie za pomocą przycisku Add track musimy dodać uprzednio przygotowane pliki wave. Rysunek 11.17. Dodajemy ścieżki audio do kompilacji w KreateCD — krok drugi

Czynność spowoduje otwarcie nowego okna, w którym w polu Track type ustawiamy wartość Audio. Następnie klikamy w opcję Track source, a z listy wybieramy File i wskazujemy na dysku ścieżkę audio, która ma być dodana do kompilacji. Całość zatwierdzamy klikając kursorem myszy w przycisk OK. Cały proces postarzamy tyle razy, ile planujemy mieć utworów na płycie CD. Rysunek 11.18. Gotowa lista ścieżek audio do nagrania

Po skompletowaniu całej listy klikamy kursorem myszy w przycisk Write CD. W oknie zapisu wybieramy opcję Fixate CDR, gdyż bez tego płyta audio nie nadaje się do odsłuchu w sprzęcie HiFi.

Rozdział 11. ♦ Nagrywanie w systemie Linux

183

Kopiowanie istniejącej płyty CD w locie Oprogramowanie dostępne w systemie Linux pozwala również na wykonanie kopii istniejącej płyty CD. Do tego celu posłużymy się tymi samymi programami, co poprzednio. Pragnę jednak podkreślić, że system Linux nie nadaje się do wykonywania kopii zabezpieczonych płyty CD, gdyż dostępne oprogramowanie nie zostało wyposażone w odpowiednie funkcje. Odpowiedź na pytanie, dlaczego tak się stało, jest bardzo prosta, otóż programiści uznali, że nie ma sensu kraść darmowego oprogramowania, a co za tym idzie nikt nie będzie zabezpieczał płyty z takim danymi, dlatego wsparcie dla kopiowania w trybie DAO-RAW jest zbędne. Postępowanie takie ma sporo sensu i jeżeli na co dzień zajmujecie się kopiowaniem zabezpieczonych płyt, Linux nie będzie odpowiednim środowiskiem pracy. Jeżeli po uruchomieniu programu do zapisu na płycie CD nie widać napędu CD-ROM, co jest sporym utrudnieniem przy kopiowaniu 1:1 — w locie, to spróbuj wykonać następujące zalecenia. Rozwiązaniem tego problemu może być uruchomienie naszego napędu CD-ROM w taki sposób, by system widział to urządzenia jako napęd SCSI. Niezbędnej zmiany dokonujemy poprzez edycję pliku /etc/lilo.conf. Edycji pliku lilo.conf można dokonać za pomocą edytora pico lub dowolnego edytora tekstowego pod X Window. Uprzednio należy zalogować się z uprawnieniami roota. Plik ten może wyglądać następująco: boot=/dev/hda map=/boot/map install=/boot/boot.b prompt timeout=50 message=/boot/message linear default=Windows image=/boot/vmlinuz-2.4.1-0.1.9 label=Linux initrd=/boot/initrd-2.4.1-0.1.9.img read-only root=/dev/hda5 append=”scd0=ide-scsi” other=/dev/hda1 optional label=Windows

Wiersz wymagający zmiany zaczyna się od słowa append. Musimy dodać tutaj następujący wpis: append=”scd0=ide-scsi hdd=ide-scsi”

W moim przypadku napęd CD-ROM to hdd, ale u was może to być inne oznaczenie. Musicie to sprawdzić i podać odpowiednie wartości. Następnie zapisujemy plik i wydajemy polecenie: lilo

By zmiany były widoczne, musimy ponownie uruchomić komputer: shutdown —r now

KreateCD W celu wykonania kopii istniejącej płyty za pomocą KreateCD z okna wyboru kompilacji wybieramy opcję o nazwie CDCopy.

184

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 11.19. Kopiowanie istniejącej płyty CD za pomocą KreateCD jest bardzo prostą czynnością

W nowo otwartym oknie najpierw klikamy przycisk o nazwie ReRead Source CD, a potem Write CD. Następnie w dobrze znamy oknie właściwości zapisu określamy sposób kopiowania płyty oraz prędkość zapisu i ponownie klikamy przycisk WiteCD.

X-CD-Roast Wykonanie kopii płyty CD za pomocą X-CD-Roast jest nieco bardziej skomplikowanym zadaniem niż w przypadku KreateCD. Cały proces kopiowania rozpoczynamy od wybrania opcji Kopiowanie CD w głównym oknie programu. Następnie przechodzimy do opcji Zapis CD i określamy prędkość zapisu, sposób kopiowania dysku CD oraz napęd źródłowy i docelowy. W polu Plik TOC ustawiamy Kopiowanie w locie. Na koniec musimy jeszcze określić typ płyty CD, na jaką będziemy kopiowali. Rysunek 11.20. Kopiowanie istniejącej płyty za pomocą XCD-Roast

Po kliknięciu kursorem myszy w przycisk Zapis CD program poprosi o umieszczeni pustej płyty CD w napędzie i rozpocznie kopiowanie płyty. Obecna wersja programu X-CD-Roast nie pozwala na wykonanie kopii płyty audio, a jedyną możliwością skopiowania takiego nośnika jest zgranie ścieżek audio na dysk i przygotowanie nowej kompilacji zgodnie z opisem z podrozdziału Płyta audio.

Dodatek Ten rozdział niniejszej książki postanowiłem poświęcić różnym zagadnieniom na które nie było miejsca dotychczas ze względu na luźne związki z tematyką zapisu na dyskach CD. Mam nadzieję, że poruszone tutaj tematy będą równie przydatne jak reszta książki z którą właśnie kończysz się zapoznawać.

Nagrywanie płyty audio za pomocą WinAmpa Domyślam się, że jesteś bardzo zaskoczony informacją o możliwości nagrywania płyty audio za pomocą dobrze znanego wszystkim odtwarzacza plików mp3 jakim jest WinAmp. Otóż w najnowszej wersji tego programu 2.78c dodano specjalny PlugIn, który umożliwia nagrywanie płyty muzycznych. Do nagrania płyty za pomocą WinAmpa będziemy potrzebowali następujących plików; ♦ winamp278_full.exe, ♦ Setup_Px.exe, ♦ VERITAS_CD_Recording_Plug-in.exe. Oczywiście wszystkie wymienione przezemnie pliki możemy pobrać ze strony http://www.winamp.com. Po zainstalowaniu wszystkich trzech elementów możemy uruchomić WinAmpa i dodać wybrane pliki mp3 do Playlisty. Następnie określamy ich kolejność na liście zgodnie z tym co chcemy uzyskać na nagrywanej płycie CD. Rysunek 12.1. WinAmp z przygotowaną Playlistą

Wywołanie PlugIna jest możliwe na dwa sposoby; pierwszy polega na użyciu kombinacji klawisza Alt+R a drugi ogranicza się do kliknięcia prawym przyciskiem myszy w tytułową belką programu i wybrania z menu podręcznego opcji Record to CD.

186

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 12.2. Główne okno PlugIna do zapisu płyt

W nowo otwartym oknie musimy dodać pliki mp3 do kompilacji dlatego klikamy kursorem myszy w przycisk Add i wybieramy opcję All from playlist. Oczywiście możemy również skorzystać z pozostałych opcji ale wtedy będziemy mieli dodane do płyty wybrane losowe utwory lub aktywną ścieżkę z Playlisty. Kolejnym krokiem jest dokonanie ewentualnych zmian w ustawieniach nagrywarki. Poprawek możemy dokonać po kliknięciu kursorem myszy w przycisk Options. Niestety WinAmp nie jest specjalistycznym programem do nagrywania płyty nie spodziewaj się niczego szczególnego po ustawieniach. W aktualnej wersji możemy określić nagrywarkę z której chcemy skorzystać oraz ustawić prędkość zapisu. Jeżeli nasza nagrywarka nie jest poprawnie rozpoznana przez program to powinniśmy zaktualizować plik Setup_Px.exe. Jeżeli to nie pomoże możemy na razie zapomnieć o nagrywaniu płyty za pomocą WinAmpa i cierpliwie czekać na nowszą wersję z nadzieją, że będzie ona obsługiwała naszą nagrywarkę. Zapis płyty audio rozpocznie się po kliknięciu w przycisk Record Now. Rysunek 12.3. Postęp zapisu płyty w WinAmp

Rysunek 12.3 przedstawia okno postępu zapisu na płycie CD i na jego podstawie możemy określić ile czasu będziemy potrzebować na nagranie danej płyty oraz sprawdzić co właśnie się dzieje. O zakończeniu procesu zostaniemy powiadomieniu przez wyświetlenie banera reklamowego. Zapis płyty CD za pomocą WinAmpa i PlugIna firmy Veritas w obecnej fazie rozwoju możemy traktować jako swoistą ciekawostkę która nie zastąpi profesjonalnego programu do nagrywania płyty audio. Dużą zaletą tego rozwiązanie jest jednak jego prostota co na pewno zjedna mu sporo zwolenników wśród początkujących użytkowników nagrywarek dla których nie zawsze idealna jakość jest sprawą najważniejszą. Osobiście z dużym zainteresowaniem będę śledził rozwój tego rozwiązania gdyż jest ono konkurencją dla programów typu Mp3CDMaker umożliwiających w bezpośredni i bardzo prosty zapis plików mp3 na płyty audio.

Otwieranie zamkniętej sesji Wiele razy na grupie dyskusyjnej poświęconej nagrywaniu płyt CD pojawiają się pytanie o to czy da się otworzyć zamkniętą przypadkowo sesję. Otóż odpowiedź na to pytanie nie jest taka oczywista ponieważ w przypadku płyty CD-R nie ma możliwości otwarcia raz zamkniętej sesji. Natomiast płyty CD-RW za pomocą niektórych programów pozwalają na otwarcie zamkniętej sesji na płytach multisesyjnych. Takim programem jest np. Nero Burning Rom, który w nowych wersjach posiada odpowiednie możliwości. Przyznam się, że gdyby nie dokładna analiza programu to bym nie wpadł na to, że powinienem szukać opcji otwierania sesji pod pozycją kasowania płyty CD-RW ☺ — Nagrywarka/Kasowanie nośnika wielokrotnego zapisu. Rysunek 12.4. Otwieranie zamkniętej przypadkowo sesji jest możliwe w nowych wersjach Nero

186

Dodatek

187

W nowo otwartym oknie w wybieramy opcję Odemknij ostatnią sesję i klikamy przycisk Kasuj. Teoretycznie po chwili sesja powinna być otwarta a dodanie nowych danych w postaci kolejnej sesji jest już możliwe. Niestety w praktyce nie jest to takie proste gdyż nasza nagrywarka musi obsługiwać otwieranie sesji w przeciwnym wypadku do płyty nie będziemy mogli nić dograć a płyta nie będzie się nadawała do odczytu w żadnym napędzie.

Zgrywanie ścieżek audio za pomocą innych narzędzi W rozdziale poświęconym nagrywaniu płyty audio opisałem w jaki sposób możemy zgrać ścieżki audio z płyty na dysk za pomocą oprogramowania do nagrywania płyty. Oczywiście nie zawsze jest to najlepszym rozwiązaniem dlatego też w dodatku powracam do tego zagadnienia. Tym razem zaprezentowanie narzędzie jest jednym z najlepszych w swoje klasie. Mam tutaj na myśli program o nazwie Easy CD-DA Extractor — http://www.poikosoft.com. Aplikacja jest prawdziwym kombajnem za pomocą którego możemy zagrywać ścieżki audio na dysk, konwertować je do formatu mp3 oraz nagrywać płyty audio. W tym opisie zajmę się jedynie elementem odpowiedzialnym za zapis ścieżek audio na dysku twardym. Jednocześnie pragnę zachęcić do poznania pozostałych możliwości programu. Polską wersję programu można pobrać ze strony http://www.polskie.wersje.prv.pl.

Za zgrywanie ścieżek audio na dysk odpowiada program o nazwie Easy CD-DA Extractor. Rysunek 12.5. Easy CD-DA Extractor

Po uruchomieniu programu w polu Urządzenie wybieramy z listy napęd w którym znajduje się płyta CD z której chcemy zgrać ścieżki audio. Po załadowaniu ścieżek jeżeli chcemy to możemy za pomocą przycisku freedb pobrać informacje na temat wykonawcy, tytułów z Internetu (wymaga połączenia z siecią). Opcja ta jest przydatna gdy za pomocą Easy CD-DA Extraktor chcemy tworzyć pliki mp3 (Narzędzia/Easy Audio File Converter) z pełnymi nazwami. Jeżeli płyta CD z której planujemy zgrać ścieżki audio jest mocno porysowana to koniecznie musimy zredukować prędkość odczytu w polu Szybkość. W skrajnych przypadkach zalecam odczyt z prędkością x1 by ścieżki nie zawierały ewentualnych uszkodzeń. Przed odczytem musimy wybrać jeszcze odpowiednie utwory z listy, w tym celu klikamy w nazwy odpowiednich plików tak by w polu z lewej strony pojawił się „ptaszek”. Oczywiście jeżeli nie jesteśmy pewni tego czy wybraliśmy odpowiednie utwory możemy je odsłuchać bezpośrednio w programie Easy CD-DA Extractor za pomocą odpowiednich przycisków w dolnej części okna. Po wybraniu utworów do zapisu na dysku klikamy ikonę o nazwie Zgrywaj co spowoduje otwarcie nowego okna w którym musimy dokonać jeszcze kilku poprawek w domyślnych ustawieniach.

187

188

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 12.6. Zapis plików w Easy CD-DA Extractor — zakładka Wyjście

W polu Katalog wyjściowy musimy określić lokalizację dla zagrywanych ścieżek. Wystarczy kliknąć w ikonę żółtej teczki i odszukać odpowiednie miejsce na dysku. Poniżej znajduje się opcja Pliki wyjściowe dzięki której określamy klucz tworzenia nazw plików. Stosowanie tej opcji ma sens w przypadku gdy pobraliśmy dane z Internetu lub z CD-Textu. Kolejną bardzo ważną rzeczą jest wybór odpowiedniego formatu w sekcji Format wyjściowy. Ustawienia w tej sekcji są uzależnione od przeznaczenia plików i pozwalają min. na zapis plików bezpośrednio do formatu mp3. Rysunek 12.7. Zapis plików w Easy CD-DA Extractor — zakładka Zaawansowane

W zakładce o nazwie Zaawansowane mamy możliwość określenia sposobu kopiowania ścieżek na dysk oraz filtrowania zagrywanych plików. W zależności od posiadanego materiału warto poeksperymentować z tymi ustawieniami. Po kliknięciu przycisku Zgraj nastąpi zapis wybranych ścieżek na dysku w określonej przez nas lokalizacji. Utwory zgrane z płyty CD za pomocą opisanego programu będą miały idealną jakość co nie zawsze było możliwe w opisanych przezemnie programach do nagrywania płyty CD.

Odzyskiwanie danych z uszkodzonych płyty Nagrana płyty CD wymaga odpowiedniego przechowywania oraz delikatnego traktowania gdyż bardzo łatwo ją zarysować co może za sobą pociągać problemu z odczytaniem danych. Oczywiście dobry napęd CD-ROM powinien sobie poradzić z większością uszkodzeń dysku CD ale czasem nawet i on może odmówić odczytu pewnych danych znajdujących się na uszkodzonych obszarach płyty CD. Wtedy pozostaje nam ostania deska ratunku jaką jest program o nazwie CDCheck — http://elpros.si/CDCheck.

188

Dodatek

189

Rysunek 12.8. CDCheck — pozwala na odzyskania danych z uszkodzonych obszarów płyty CD

Za pomocą tej aplikacji możemy tworzyć i sprawdzać (opcje CRC oraz Check) sumy kontrolne CRC w postaci plików *.svf, porównywać zawartość folderów (Compare) oraz odzyskiwać dane z uszkodzonych obszarów (Recover). Zasadza działania programu w trybie odzyskiwania danych jest stosunkowo prosta i opiera się na wymuszeniu na czytniku odczytu uszkodzonych obszarów do skutku dzięki czemu istnieje szansa, że za kolejną próbą uda się przeczytać uszkodzony sektor. Dla porównania normalny odczyt płyty w przypadku niepowodzenia kończy się przerwaniem pracy czytnika. Odzyskiwanie uszkodzonego obszaru — pliku lub folderu, rozpoczynamy od zaznaczenia go na liście i kliknięcia w ikonę Recover. Rysunek 12.9. Okno Recover

W polu o numerze 1 ustawiamy folder z którego nie da się odczytać plików. Natomiast w rubryce numer 2 podajemy lokalizację do której będą kopiowane odzyskane dane. Kolejne pola pozwalają na określenia liczny prób, stopnia korekcji oraz czasu po jakim zostanie zakończone odczytywanie. Odczyt rozpocznie się po kliknięciu w przycisk Continue znajdujący się w prawym dolnym rogu okna. W zależności od stopnia uszkodzenia danych na płycie oraz ustawień programu odzyskiwanie może trwać od kilku do kilkudziesięciu minut. Niestety nie możemy polegać na CDCheck w stu procentach gdyż jego skuteczność ma swoje granice i z bardzo uszkodzonych dysków nie uda mu się odzyskać danych, niemniej jednak w wielu przypadkach wybawi nas z opresji wynikających z utraty danych.

Zarządzanie nagranymi płytami Cena urządzeń oraz czystych płyty spowodowała, że domowe płytoteki rozrastają się w tempie zastraszającym i bardzo trudno zapanować nad nimi. Jeżeli posiadany kilka lub kilkanaście płyt to odnalezienie pliku nie stanowi dużego problemu jednak przy zbiorach sięgających kilkudziesięciu lub kilkuset płyty jest to wręcz niemożliwe. W takiej sytuacji wymagany jest spis ale jego ręczne tworzenie odpada ze względu na ogromną ilość plików do spisania. Na szczęście powstały specjalnie programu dzięki którym jesteśmy wstanie skatalogować zawartość płyty CD praktycznie jednym kliknięciem myszy. Programy te często posiadają szereg dodatkowych możliwości np. analizują zawartość archiwów zip czy rar, posiadają zmyślne systemy przeszukiwania bazy, etc.

189

190

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie Postanowiłem zaprezentować tutaj bardzo ogólnie program o nazwie WhereIsIt — http://www.whereisit-soft.com, który moim zdaniem jest jednym z lepszych w swoje kategorii. Ze strony producenta dodatkowo można pobrać polskie pliki językowe dzięki czemu korzystanie z programu stanie się jeszcze łatwiejsze.

Rysunek 12.10. WhereIsIt

Pierwsze uruchomienie programu wymaga założenia katalogu w którym będziemy trzymali swoje płyty. W tym celu klikamy ikonę Utwórz nowy katalog która zaznaczyłem na rysunku 12.10. Następnie w nowym oknie wpisujemy nazwę katalogu np. Płyty Mp3 i klikamy przycisk OK. Rysunek 12.11. Dodawanie nowej płyty do katalogu

Dodawanie nowej płyty do katalogu rozpoczynamy od kliknięcia kursorem myszy w ikonę którą oznaczyłem numerem jeden na rysunku 12.11. W nowo otwartym oknie musimy wybrać przycisk odpowiadający napędowi CD-ROM z płytą do skatalogowania — w moim przypadku była to litera G: (numerek dwa na rysunku 12.11). Po wybraniu napędu zostanie odczytana etykieta płyty oraz program automatycznie doda numer katalogowy dla tej pozycji — oczywiście dane te możemy na tym etapie zmienić. Na koniec klikamy przycisk OK oznaczony przezemnie numerem trzy. W tej chwili rozpocznie się katalogowanie zawartości płyty CD. Po jego zakończeniu za pomocą przycisku Anuluj widocznego na rysunku 12.11 zamykamy okno dodawania nowych danych do katalogu. Musimy pamiętać o zapisaniu pliku bazy po każdej jego aktualizacji w przeciwnym wypadku na darmo będziemy indeksować płyty CD.

190

Dodatek

191

Rysunek 12.12. Przykładowy katalog z płytami CD

Na rysunku 12.12 widać przykładowy katalog z wieloma płytami CD. Przeglądanie zawartości odbywa się tak jakby to był zwyczajny dysk i wystarczy w lewej kolumnie podświetlić odpowiednią płytę by w prawej części zobaczyć zawartość płyty. Wyszukiwanie dowolnego pliku jest możliwe dzięki bardzo wygodnemu modułowi wyszukiwania przypominającemu w pracy system wyszukiwania znany z MS Windows. Powyższy opis był bardzo lakoniczny ale chciałem jedynie zwrócić uwagę na fakt istnienia oprogramowania do indeksowania zawartości płyty CD. Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego rozdziału ściągniecie z sieci WhereIsIt i zaczniecie poznawać jego wszystkie możliwości co pozwoli w przyszłości zapanować nad płytoteką każdej wielkości.

Obsługa wielu nagrywarek w Nero Burning Rom Niskie ceny nagrywarek doprowadziły do sytuacji, że przeciętny użytkownik nagrywarki może sobie pozwolić na zakup kilku urządzeń. Rozwiązanie takie ma sens gdy regularnie wykonujemy wiele kopii tych samych danych. Dzięki instalacji kilku urządzeń w systemie jesteśmy wstanie jednocześnie nagrywać kilka kopii tych samych danych. W tym momencie pragnę podkreślić, że nie da się nagrywać na każdej nagrywarce innych danych. Obsługa wielu nagrywarek w programie Nero jest dostępna już co najmniej od kilku wersji i w tym rozdziale postanowiłem napisać kilka słów na ten temat. Rysunek 12.13. Aktywacja obsługi wielu nagrywarek w Nero

Aktywacja obsługi wielu nagrywarek w Nero jest możliwa poprzez uaktywnienie opcji Użyj wielu nagrywarek w zakładce Zapis CD. Przed rozpoczęciem zapisu program zapyta nas o nagrywarki z których chcemy skorzystać.

191

192

ABC Nagrywania plyt CD w Windows i Linuksie

Rysunek 12.14. Wybór nagrywarek

W oknie wybory nagrywarki za pomocą kursora myszy zaznaczamy napędy z których chcemy skorzystać a następnie całość zatwierdzamy kliknięciem przycisku OK. W zależności od posiadanej licencji dla Nero używanie wielu nagrywarek jest limitowane i zazwyczaj nie uda się nagrywać na więcej niż dwóch napędach jednocześnie.

Dalsza praca z kilkoma nagrywarkami niczym się nie różni od typowego nagrywania płyty a jedyna zmiana jaką jeszcze spotkamy to drobne modyfikację w oknie postępu zapisu gdyż znajdują się tam graficzne odwzorowania buforów wszystkich aktualnie używanych nagrywarek.

Samostartująca płyta z filmem w formacie Divx Niemal każdy użytkownik komputerów prędzej czy później zetknął się z plikami zawierającymi firmy kodowane do formatu Divx. Format ten charakteryzuje doskonała kompresją przy zachowaniu bardzo dobre jakości obrazu. Większość z filmów dostępna jest razem z dodatkowym plikiem tekstowym zawierającym napisy. Jednoczesne oglądanie filmu z nałożonymi napisami jest możliwe za pomocą odpowiedniego oprogramowania. Jednak nie zawsze mamy takie narzędzie pod ręką lub wczytywanie napisów a później filmu jest kłopotliwe dlatego postanowiłem opisać sposób umożliwiający przygotowanie specjalnej płyty CD, która po umieszczeniu w napędzie CD-ROM zostanie automatycznie uruchomiona i na ekranie pojawi się film z napisani. Do wykonania takiej płyty będziemy potrzebowali programu o nazwie Vplayer, który można pobrać ze strony http://www.vplayer.albion.top.pl oraz dowolnego programu pozwalającego na nagranie danych na płycie CD. Po uruchomieniu programu od razu wciskamy na klawiaturze klawisz F3, który jest skrótem do opcji odpowiadającej za przygotowanie samostartcującej płyty z filmem. Rysunek 12.15. Klawisz F3 jest skrótem do odpowiednich opcji przydatnych za tworzenie samostartującej płyty CD

W nowo otwartym oknie w Zapisz indywidualne ustawienia tylko dla wybranych sekcji powinniśmy zaznaczyć dwie pierwsze pozycje. Następnie w polu Plik z filmem za pomocą ikony z trzema kropkami wybieramy film z którym będziemy pracować. Poniżej w polu Plik z napisami określamy w ten sam sposób plik tekstowy zawierający napisy. 192

Dodatek

193

Sekcja o nazwie Dodatkowe pliki do skopiowania do katalogu z plikiem autorin.inf zaznaczamy następującej opcje; Program VPlayer.exe, Wybrany film, Wybrany plik z napisami. Kolejną opcją o dużym znaczeniu jest Uruchom program w trybie pełnoekranowym, dzięki niej zaraz po umieszczeniu płyty CD w napędzie CD-ROM zostanie wyświetlony zmaksymalizowany film. Dodatkowo możemy określić wersję językową programu — Język, oraz przygotować menu na płycie — zakładka CD Menu. Po ustawieniu wszystkich parametrów pracy programu klikamy przycisk o nazwie Zapisz plik autostartu i określmy lokalizację w której ma się on znaleźć. Do tego katalogu zostaną również skopiowanie pliki z napisami, filmem oraz VPlayer. Teraz pozostaje nagrać całą zawartość utworzonego katalogu na płytę CD a potem delektować się komputerowym kinem. Rysunek 12.16. Kompilacja CD-ROM ISO9660 z samostartującym filmem

193

Przydatne odnośniki Pomimo wielu starań książka ta nie zawiera odpowiedzi na wszystkie pytania związane z nagrywaniem. W przypadku, jeśli nie znajdziesz tutaj odpowiedzi na swoje problemy, pozostaje Internet, który jest skarbnicą wiedzy na każdy temat. Postanowiłem zamieścić kilka pomocnych odnośników, by ułatwić zdobywanie nowych wiadomości na temat oprogramowania, sprzętu oraz nowości związanych z zapisem. http://www.cdrinfo.pl Bez wątpienia najlepszy polski serwis poświęcony tematowi nagrywania płyt CD. Znajdziesz tam informacje o nowym sprzęcie, nośnikach i programach. Z tej strony będziesz mógł pobrać polskie wersje do opisanych tutaj programów. http://www.elaborate-bytes.com Strona domowa CloneCD. Znajdują się tam opisy wszystkich możliwych zabezpieczeń. Kupując nagrywarkę sprawdź, czy jest zamieszczona na liście obsługiwanych napędów. http://www.ahead.de Strona domowa Nero. http://www.goldenhawk.com Strona domowa CdrWin. http://www.roxio.com Strona programu DirectCD 5 oraz WinOnCd. http://www.blindread.com Strona domowa BlindRead i BlindWrite. http://www.jtz.org.pl Strona użytkowników Linuxa. Znajdziesz tam opisy, jak skonfigurować system oraz jak nagrywać pod Linuxem. http://www.daemon-tools.com Strona domowa Daemon Tools — doskonałego emulatora CD-ROM. http://www.cdmediaworld.com Szereg informacji o nagrywaniu i zabezpieczeniach. http://www.macrovision.com Strona producenta zabezpieczenia SafeDisc http://www.sonydadc.com Strona producenta zabezpieczenia SecureRom Na sam koniec polecam jeszcze polską grupę dyskusyjną związaną z tematem nagrywania płyt CD, nośnikami oraz płytami wideo. news.cdrinfo.p

Podsumowanie Po przeczytaniu tej publikacji wiesz, jak nagrywać płyty z muzyką czy też danymi komputerowymi. Potrafisz wykonać płytę bootującą oraz wideo. Nagrywanie pod systemem MS Windows jak i Linux stało się znacznie prostsze, ale na koniec warto zapoznać się jeszcze z kilkoma poradami. Jeśli Twój komputer nie posiada wydajnego dysku, a pod czas nagrywania następują gwałtowne wahania zawartości bufora, to koniecznie nagrywaj płyty po uprzednim zdefragmentowaniu dysku. Gdy w systemie działa program antywirusowy, bezwzględnie go wyłącz na czas nagrywania płyty. Programy antywirusowe działają w tle, a ich praca polega na skanowaniu każdego pliku. Jeśli na takim systemie rozpoczynamy zapis danych, to każdy plik, zanim zostanie nagrany na płytę, jest sprawdzany na obecność wirusów, co prowadzi do obciążenia systemu i braku odpowiedniego transferu danych do nagrywarki. W przypadku problemów z kopiowaniem „w locie”, używaj metody polegającej na wygenerowaniu obrazu i dopiero z niego nagrywaj płytę. Tracąc trochę czasu zaoszczędzisz na czystych płytach. Do czyszczenia nagrywarki nigdy nie używaj płyt czyszczących dostępnych w sklepach. Możesz uszkodzić delikatny mechanizm, a na pewno nie spowodujesz polepszenia pracy napędu. W miarę możliwości, nie używaj napędu nagrywarki jako tradycyjnego napędu CD-ROM. Nie jest ona przystosowana do pracy z płytami, które są zabrudzone. Zwróć uwagę, że nagrywasz na czystych płytach, które są pakowane w szczelne opakowania, dzięki temu do napędu nie trafia kurz. Używając nagrywarki jako CD-ROM, powodujesz jej szybsze zabrudzenie. Podobnie wygląda sprawa z napędami typu COMBO, ich żywotność jest znacznie krótsza niż typowych napędów. Jeżeli po przeczytaniu tej książki czujesz niedosyt lub masz wrażenie, że czegoś tutaj brakuje to proszę o przesłanie na mój adres e-mail propozycji zagadnień do kolejnego wydania tej książki.