حاكميت بر رسانه ها

‫ﻣﻘﺪﻣﺔ ﻣﺘﺮﺟﻢ‬ ‫ﻛﺘﺎب »ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑـﺮ رﺳـﺎﻧﻪ ﻫـﺎ«‪ 1‬در ﺳـﺎل ‪ 1991‬ﺑـﻪ‬ ‫ﭼﺎپ رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب ﺷـﺎﻳﺪ ﻫـﻢ ﻛﻮﺗـﺎه ﺗـﺮﻳﻦ اﺛـﺮ‬ ‫ﭼﺎﻣــﺴﻜﻲ ﺑــﻪ ﺷــﻤﺎر آﻳــﺪ‪ ،‬و ﻫــﻢ از ﻧﻈــﺮ ﺳــﺒﻚ‬ ‫ﻧﮕــﺎرش ﺑــﻪ زﺑــﺎﻧﻲ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧــﻪﺗــﺮ از دﻳﮕــﺮ آﺛــﺎرش اراﺋــﻪ‬ ‫ﺷﺪه‪ .‬وﻟﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟـﺮأت ﻣـﻲﺗـﻮان ﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ ﻧﻈﺮﻳـﻪاي‬ ‫را ﭼﺎﻣـــﺴﻜﻲ در اﻳـــﻦ ﻛﺘـــﺎب ﺗﻮﺳـــﻌﻪ داده‪ ،‬ﻛـــﻪ‬ ‫ﺑــﻲﺷــﻚ ﻳﻜــﻲ از ﻣﻬــﻢﺗــﺮﻳﻦ ﻧﻜــﺎت زﻧــﺪﮔﻲ اﻣــﺮوزي‬ ‫ﺑــﺸﺮ ﺷــﺪه‪ ،‬ﺑــﻪ ﻋﺒــﺎرﺗﻲ ﺳــﺎدهﺗــﺮ‪ :‬ﻧﻘــﺶ »ﻫﻴــﺎﻫﻮي‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ« در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ‪.‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﭽــﺔ اﻳــﻦ ﻫﻴــﺎﻫﻮ‪ ،‬ﻛــﻪ اﻣــﺮوز ﻛــﺸﻮر اﻳــﺮان‪ ،‬ﺑــﻪ‬ ‫دﻟﻴــﻞ ﻣــﺴﺎﺋﻞ ﻫــﺴﺘﻪاي‪ ،‬در ﺑﻄــﻦ آن ﻗــﺮار ﮔﺮﻓﺘــﻪ؛‬ ‫ﺷﻴﻮهﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻴﺎﻫﻮ ﺑـﺎ ﺗﻜﻴـﻪ ﺑـﺮ آﻧـﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﻛـــﺎراﺋﻲ »ﻣﻨﺎﺳـــﺐ« ﺑﻴﺎﺑـــﺪ؛ اﻫـــﺪاف دراز ﻣـــﺪت و‬ ‫‪ ١‬ﻧﺎم ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪:‬‬ ‫‪(Media Control, The Spectacular Achievements of‬‬ ‫)‪Propaganda‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٢‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﺔ ﻣﺘﺮﺟﻢ‬

‫ﻛﻮﺗــﺎه ﻣــﺪت در راﺳــﺘﺎي اﻳــﻦ »ﻫﻴﺎﻫﻮﻫــﺎ«‪ ،‬ﻫﻤﮕــﻲ‪،‬‬ ‫ﻫــﺮ ﭼﻨــﺪ ﺑــﻪ ﺻــﻮرﺗﻲ ﺧﻼﺻــﻪ‪ ،‬در اﻳــﻦ اﺛــﺮ ﻣــﻮرد‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪاﻧـﺪ‪ .‬ﺗﺮﺟﻤـﺔ اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب را ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬ ‫ﻫﻤﺰﻣــﺎن ﺑــﺎ ﺗﺮﺟﻤــﺔ آﺧــﺮﻳﻦ اﺛــﺮ ﭼﺎﻣــﺴﻜﻲ‪» ،‬ﺑﺮﺗــﺮي‬ ‫ﻳــﺎ ﺣﻔــﻆ ﺑﻘــﺎء«‪ ،2‬آﻏــﺎز ﻛــﺮدم‪ .‬ﭼــﺮا ﻛــﻪ ﻻزم دﻳــﺪم‬ ‫ﺧﻮاﻧﻨــﺪﮔﺎن ﻓﺎرﺳــﻲ زﺑــﺎن ﺗﺤــﻮل ﻧﻈﺮﻳــﺎت ﭼﺎﻣــﺴﻜﻲ‬ ‫را ﻃــﻲ ﺑــﻴﺶ از ‪ 13‬ﺳــﺎل‪ ،‬ﺧــﻮد ﺷﺨــﺼﺎً ﻣــﺸﺎﻫﺪه‬ ‫ﻛﻨﻨــﺪ‪ .‬در واﻗــﻊ وي ﻳﻜــﻲ از ﻣﻌــﺪود ﻣﺘﻔﻜــﺮان ﺟﻬــﺎن‬ ‫اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻃـﻲ ﺳـﺎلﻫـﺎ ﺣـﻀﻮر در ﺻـﺤﻨﺔ ﺳﻴﺎﺳـﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴــﻞﻫــﺎي ﺳﻴﺎﺳــﻲ ﺧــﻮد را ﺳــﺮ ﺳــﻮزﻧﻲ ﺗﻐﻴﻴــﺮ‬ ‫ﻧﺪاده‪ .‬و در ﻛﺘﺎب »ﺑﺮﺗـﺮي ﻳـﺎ ﺣﻔـﻆ ﺑﻘـﺎء«‪ ،‬ﺣـﺪاﻗﻞ‬ ‫ﻳﻜــﺼﺪ ﺻــﻔﺤﻪ از ﻧﺨــﺴﺘﻴﻦ ﺻــﻔﺤﺎت ﻛﺘــﺎب را در‬ ‫واﻗﻊ ﺑـﻪ ﺑـﺎزﮔﻮﺋﻲ و ﺗﺤﻜـﻴﻢ ﻫﻤـﺎن ﻧﻈﺮاﺗـﻲ ﭘﺮداﺧﺘـﻪ‬ ‫ﻛـــﻪ ‪ 13‬ﺳـــﺎل ﭘـــﻴﺶ در ﻛﺘـــﺎب »ﺣﺎﻛﻤﻴـــﺖ ﺑـــﺮ‬ ‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ« ﻋﻨﻮان ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣــﺴﻠﻤﺎً ﺑــﺎ ﭘــﺎيﮔﻴــﺮي دﻧﻴــﺎي »ﻣﺠــﺎزي اﻳﻨﺘﺮﻧــﺖ«‪،‬‬ ‫ﻻاﻗـــﻞ در درون ﻣـــﺮز ﻛـــﺸﻮرﻫﺎﺋﻲ ﻛـــﻪ دﺳﺘﺮﺳـــﻲ‬ ‫آزاداﻧــﻪﺗــﺮي ﺑــﻪ اﻃﻼﻋــﺎت دﻳﺠﻴﺘــﺎل دارﻧــﺪ‪ ،‬دﻳﮕــﺮ‬ ‫ﻧﻤـــﻲﺗـــﻮان از »ﻫﻴـــﺎﻫﻮي ﺳﻴﺎﺳـــﻲِ« رادﻳﻮﻫـــﺎ و‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮنﻫـﺎ ﺳـﺨﻦ ﭼﻨـﺪاﻧﻲ ﺑـﻪ ﻣﻴـﺎن آورد‪ .‬و ﺷـﺎﻳﺪ‬ ‫‪(Hegemony or Survival) ٢‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٣‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﺔ ﻣﺘﺮﺟﻢ‬

‫ﮔﺬﺷـــﺖ روزﮔـــﺎر‪ ،‬و ﺗﺤـــﻮﻻﺗﻲ ﻛـــﻪ ﻓﻨـــﺎوريﻫـــﺎي‬ ‫اﻃﻼﻋــﺎﺗﻲ در »ﺟﻬــﺎن ﻣﺠــﺎزي« اﻣــﺮوز ﺑــﻪ ارﻣﻐــﺎن‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨــﺪ آورد‪ ،‬ﺑﺮﺧــﻲ دادهﻫــﺎ در ﻛﺘــﺎب »ﺣﺎﻛﻤﻴــﺖ‬ ‫ﺑــﺮ رﺳــﺎﻧﻪﻫــﺎ« را ﻃــﻲ ﺳــﺎلﻫــﺎي آﻳﻨــﺪه ﺑــﻪ ﺻــﻮرﺗﻲ‬ ‫ﭘﺎﻳﻪاي دﺳﺘﺨﻮش ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻌﻴﺪ ﺳﺎري اﺻﻼﻧﻲ‬ ‫‪ 2‬ﻓﻮرﻳﺔ ‪.2006‬‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬ ‫دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﭼﺸﻢﮔﻴﺮ در زﻣﻴﻨﺔ »ﻫﻴﺎﻫﻮي ﺳﻴﺎﺳﻲ«‬ ‫ﻧﻘﺶ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ در ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳﻦ ﺳﺌﻮال را اﻟﺰاﻣﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﭼﻪ ﺟﻬـﺎﻧﻲ‬ ‫و در ﭼﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬و ﺑﻪ وﻳﮋه اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮدمﺳـﺎﻻري در‬ ‫اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ اﻋﻄﺎ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﻧﺨﺴﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﻣﻴـﺎن دو‬ ‫ادراك‪ ‬ﻣﺮدمﺳﺎﻻري آﻏﺎز ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻳﻚ ادراك‪ ‬ﻣﺮدمﺳـﺎﻻري ادﻋـﺎ دارد‪ ،‬ﻛـﻪ ﺟﺎﻣﻌـﺔ‬ ‫ﻣﺮدمﺳﺎﻻر‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﻣﺮدم از ﻃُﺮق ﻣﺸﺨـﺼﻲ در ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ اﻣـﻮر‬ ‫ﺧﻮد ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬وﺳـﺎﺋﻞ ارﺗﺒـﺎﻃﻲ آزاد و در دﺳـﺘﺮساﻧـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ در‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻟﻐﺎت ﺑﻪ واژة ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻔﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬ ‫ﺑﺎﻻ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ادراك‪ ‬دﻳﮕﺮ از ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﻧﻴﺰ اﻳﻨـﺴﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ ﻣـﺮدم را از ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞﺷﺎن ﻣﺤـﺮوم ﻛـﺮده‪ ،‬ﺑـﻪ ﺷـﻴﻮهاي ﺧـﺸﻚ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ اﻧﻌﻄـﺎف‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧـﺎت‬ ‫اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ را ﺗﺤﺖ اﻧﻘﻴﺎد ﻗـﺮار داد‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﻳـﻚ ادراك ﻋﺠﻴـﺐ از‬ ‫ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻳﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ آﮔـﺎه ﺑﺎﺷـﻴﻢ ﻛـﻪ‪ ،‬ادراك ﺷـﺎﻳﻊ ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬و در واﻗﻊ‪ ،‬ﻃﻲ دوراﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﻘﻂ در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﺑـﻪ آن‬ ‫اﻗﺘﺪاء ﺷﺪه‪ .‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪاي ﻃﻮﻻﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ اوﻟﻴﻦ اﻧﻘﻼﺑﺎت ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﻧﻮﻳﻦ در ﻗﺮن‬

‫‪٥‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﻫﻔﺪﻫﻢ در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬وﺳﻴﻌﺎً ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﻤﻴﻦ دﻳﺪﮔﺎه اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺎ ﺧﻮد‬ ‫را ﺑﻪ دوران ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺤﺪود ﻛﺮده‪ ،‬از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺗﻔﻜﺮ ﻣـﺮدمﺳـﺎﻻري و اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﭼﺮا و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺴﺌﻠﺔ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ و اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲﻫﺎ وارد ﺣﻴﻄـﺔ آن ﻣـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻛﻼﻣـﻲ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﻔﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﭽﺔ اوﻟﻴﺔ »ﻫﻴﺎﻫﻮي ﺳﻴﺎﺳﻲ«‬

‫‪1‬‬

‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ از اوﻟﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت »ﻫﻴﺎﻫﻮي ﺳﻴﺎﺳﻲ« دوﻟﺘـﻲ‪ ،‬ﻛـﻪ در دوﻟـﺖ وودرو‬ ‫وﻳﻠﺴﻮن‪ 2‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬آﻏﺎز ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬وودرو وﻳﻠـﺴﻮن در ﺳـﺎل ‪ ،1916‬ﺑـﺮ اﺳـﺎس‬ ‫‪ (Propaganda) ١‬را ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ »اﺳﻢﻣﻌﺮﻓﻪ« ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻴﺎﻳﺪ‪» ،‬ﻫﻴﺎﻫﻮي ﺳﻴﺎﺳـﻲ« ﺗﺮﺟﻤـﻪ ﻛـﺮدهام‪ .‬در دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﻣﻮارد‪ ،‬اﻳﻦ واژه »ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت« ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺘـﺮادفﻫـﺎي ﻓـﻮق ﻓﻘـﻂ ﻗـﺴﻤﺖ‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﺑﺎرِ ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ واژة اﺻﻠﻲ را ﻣﻲرﺳﺎﻧﻨﺪ‪ Propaganda .‬واژهاي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﻈـﺮ ﺗـﺎرﻳﺨﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻛﻠﻴﺴﺎ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬و در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻏﺮب ﻛﻪ ﻣﺪﻋﻲ »ﺟﺪاﺋﻲ دﻳﻦ از دوﻟﺖ« اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ﻫﻴﺎﻫﻮ‪ ،‬ﻛﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ و »آﻣﻮزهاي«)دﻛﺘﺮﻳﻨﺎل(‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﻴﻮة ﻋﻤﻞ ﻛﻠﻴﺴﺎ در دورة ﻗﺮون وﺳـﻄﻲ ﺑـﻮده‬ ‫ﻧﻴﺰ در ﻣﻔﻬﻮم‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬ ‫‪ .Woodrow Wilson 2‬ودرو وﻳﻠــﺴﻮن‪ ،‬رﺋــﻴﺲ ﺳــﺎﺑﻖ داﻧــﺸﮕﺎه ﻣﻌــﺮوف ﭘﺮﻳﻨــﺴﺘﻮن‪ ،‬در واﻗــﻊ ﻳﻜــﻲ از‬ ‫ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮدهﺗﺮﻳﻦ رؤﺳﺎي ﺟﻤﻬﻮر در ﺗﺎرﻳﺦ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي وي‪ ،‬ﺑـﻴﺶ از ﻫـﺮ رﺋـﻴﺲ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮر دﻳﮕﺮي از ﻃﺮف روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب‪ ،‬ﻧﻘﺪ و ﻟﻌﻦ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ .‬وﻳﻠﺴﻮن ﻛـﻪ در ﺳـﺎل ‪1912‬‬ ‫ﺑﻪ ﭘﺴﺖ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري آﻣﺮﻳﻜﺎ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1917‬اﻳﻦ ﻛﺸﻮر را‪ ،‬ﺑﺮ ﺧـﻼف ﺗﻤﺎﻳـﻞ ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﺗـﺸﻜﻴﻼت‬ ‫ﻣﺮدﻣﻲ‪ ،‬ﺳﻨﺪﻳﻜﺎﻫﺎ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ اول ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻲﻫﺎي ﻣﺤﻔﻠﻲ وي‬ ‫ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداريﻫﺎي »اروﭘﺎﺋﻲـآﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ« ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺟﻨـﮓ‪ ،‬ﻋـﺪم‬ ‫ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ او در ﭘﻴﺸﺒﺮد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ در ﻓـﻀﺎي ﭘـﺴﺎﺟﻨﮓ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎدﻫـﺎي ﻓﺮاواﻧـﻲ را از ﺟﺎﻧـﺐ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻣﺤﺎﻓﻠﻲ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ او ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺖ ﻛﻪ »ﻣﺸﻮﻗﺎن« وي ﺑﺮاي ورود ﺑـﻪ ﺟﻨـﮓ ﺷـﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ‪ ،‬ﺟﻨـﮓ اول‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬آراﻳﺶ »راﻫﺒﺮدي« ﺟﻬﺎﻧﻲ را ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ ﺻـﻮرﺗﻲ ﻗﻄﻌـﻲ ﺗﻐﻴﻴـﺮ دﻫـﺪ‪ .‬و در اﻳـﻦ آراﻳـﺶ‪» ،‬ﻣﻨـﺎﻓﻊ«‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻓﻘﻂ در ﺳﺎﻳﺔ اﻣﭙﺮاﺗﻮريﻫﺎي اروﭘﺎﺋﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖاش اداﻣﻪ دﻫﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬و‬ ‫ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺟﻬﺖ ﺣﻔﻆ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداريﻫﺎي اروﭘﺎﺋﻲ در ﻓـﻀﺎي ﺑﺤﺮاﻧـﻲ ﭘـﺴﺎﺟﻨﮓ‪ ،‬وﻳﻠـﺴﻮن در ژاﻧﻮﻳـﺔ ‪،1918‬‬ ‫اﻋﻼﻣﻴﻪاي در »ﭼﻬﺎرده اﺻﻞ« ﺟﻬﺖ »ﺻﻠﺢ« اراﺋﻪ داد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻇﺎﻫﺮ ﺻﻠﺢﻃﻠﺒﺎﻧﻪ و ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﮔـﺴﺘﺮدة ﻣﺤﺎﻓـﻞ‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٦‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪاي ﺣﺰﺑﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﺻﻠﺢ ﺑﺪون ﭘﻴﺮوزي"‪ ،‬ﺑﻪ رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري اﻧﺘﺨﺎب‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬دﻗﻴﻘﺎً در ﮔﻴﺮودار ﺟﻨﮓ اول ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم ﺑـﻲﻧﻬﺎﻳـﺖ "ﺟﻨـﮓ‬ ‫ﺳﺘﻴﺰ‪ "1‬ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي درﮔﻴﺮي در ﻳﻚ ﺟﻨـﮓ اروﭘـﺎﺋﻲ ﻧﻤـﻲدﻳﺪﻧـﺪ‪.2‬‬ ‫دوﻟﺖ وﻳﻠﺴﻮن ﻋﻤﻼً ﺑﻪ ﺟﻨﮓ اﻟﺘﺰام داﺷﺖ و ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﭼﺎرهاي ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﻤﻴـﺴﻴﻮن »ﻫﻴـﺎﻫﻮيﺳﻴﺎﺳـﻲِ« دوﻟﺘـﻲ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان »ﻛﻤﻴـﺴﻴﻮن‬ ‫ﻛﺮﻳﻞ«‪ 3‬ﭘﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‪ ،‬در ﻋﺮض ﺷﺶ ﻣﺎه ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮدهﻫـﺎي »ﺟﻨـﮓ‬ ‫ﺳﺘﻴﺰ« را ﺑﻪ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ »ﺟﻨﮓ ﻓﺮوش« ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ داﺷـﺖ ﻫـﺮ‬ ‫آﻧﭽﻪ آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻛﺸﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﻣ‪‬ﺜﻠﻪ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟﻨـﮓ رود و ﺟﻬـﺎن را‬ ‫ﻧﺠﺎت دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺳﺘﺎوردي ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮد‪ ،‬و راﻫﮕـﺸﺎي دﺳـﺘﺎوردﻫﺎي دﻳﮕـﺮي‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ »ﺟﻨﮓﻧﺎﻣﻪاي« ﺑﻮد ﺑﺮ ﻋﻠﻴـﺔ اﻧﻘـﻼب ﻧﻮﭘـﺎي »ﺑﻮﻟـﺸﻮﻳﻚﻫـﺎ« در روﺳـﻴﻪ‪.‬‬ ‫)ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬ ‫‪Pacifistic 1‬‬ ‫‪ 2‬ﺟﻨﮓ اول ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻪ »ﺟﻨﮓ اروﭘﺎﺋﻲ« ﻣﻌﺮوف ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺘﻔﻜﺮان و ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان‬ ‫آن روز در آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ در اﻳﻦ ﺟﻨﮓ را ﻳﻚ دﻳﻮاﻧﮕﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن ﺟﻨـﮓ ﺗﻮﺳـﻂ دوﻟـﺖ‬ ‫وﻳﻠﺴﻮن ﺑﻪ زﻧﺪان اﻓﺘﺎدﻧﺪ! اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن آﻧﺎن ﻧﺎمﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺﺗﺮﻳﻦ ﻣﺘﻔﻜﺮان اواﺋﻞ ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﻢ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ را‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬در ﻛﺘﺎب »ﺗﺮورﻳﺴﻢ و ﺟﻨﮓ« ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻫﺎوارد زﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ ﭘﺎﻧﻮﻳﺲﻫﺎي ﻣـﺸﺮوﺣﻲ را ﺑـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ زﻧـﺪﮔﻲ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﻣﺒﺎرزان اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬ ‫‪ .Creel Commission 3‬از آن ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻛﻤﻴﺘﺔ اﻃﻼﻋﺎت ﻋﻤﻮﻣﻲ« ﻧﻴـﺰ ﻳـﺎد ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ؛ ﺑـﺎ ﻓﺮﻣـﺎن ﺣﻜـﻮﻣﺘﻲ‬ ‫وﻳﻠﺴﻮن در ‪ 13‬آورﻳﻞ ‪ ،1917‬زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺟـﻮرج ﻛﺮﻳـﻞ )‪ (George Creel‬ﺗـﺸﻜﻴﻞ ﺷـﺪ‪ .‬در ﻣﻴـﺎن ﻓﻌـﺎﻻن اﻳـﻦ‬ ‫ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻣﻲﺗﻮان از واﻟﺘﺮ ﻟﻴﭙﻤﻦ و ادوارد ﺑﺮﻧﺎﻳﺰ ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬در اﻳﻦ »ﻫﻴﺎﻫﻮيﺳﻴﺎﺳﻲ«‪ ،‬ﻫﻮﻟﻴـﻮود ﺑـﻪ ﺻـﻮرﺗﻲ ﻓﻌـﺎل‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺖ و ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ در آنﻫﺎ آﻟﻤﺎﻧﻲﻫﺎ را »ﻏـﻮل« ﻧـﺸﺎن ﻣـﻲدادﻧـﺪ‪ .‬ﻗﺒـﻞ از آﻧﻜـﻪ‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎ رﺳﻤﺎً ﭘﺎي ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺟﻨﮓ ﺑﮕﺬارد‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺑﺎ اﻧﺘـﺸﺎر اﻋﻼﻣﻴـﻪﻫـﺎﺋﻲ ﻫـﺮ روزه از ﻣـﺮدم درﺧﻮاﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ »ﺟﺎﺳﻮﺳﺎن آﻟﻤﺎﻧﻲﻫﺎ« را ﺑﻪ ﭘﻠﻴﺲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻨﺪ! ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي اﻓﺮاد در ادارات ﭘﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔـﺮوهﻫـﺎي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﺪ؛ ﺧﻄﻮط ﺗﻠﻔﻦ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎرت ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﺷﮕﺎهﻫﺎ و رﺳﺘﻮرانﻫﺎ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و ‪ ...‬اﻳﻦ ﻫﻤـﻪ‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﺮﻛﻮب ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻋﻮت ﺑﻪ ﺻﻠﺢ و ﻋﺪم ﺷﺮﻛﺖ در ﺟﻨﮓ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٧‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺷﺪ‪ .‬درﺳﺖ در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﺎن‪ ،‬و ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﻣـﺸﺎﺑﻬﻲ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻚ و اﻳﺠﺎد ﺗﺸﻨﺞِ »وﺣﺸﺖ ﺳﺮخ« ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﻛﺎﻣـﻞ‪،‬‬ ‫اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮد و ﻣﻌﻀﻼت ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ ﭼﻮن آزادي رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ و آزادي ﻋﻘﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ را رﻳﺸﻪﻛﻦ ﻧﻤﻮد‪ .‬از ﺳﻮي رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري‪ ،‬ﻛﻪ اﻛﺜﺮِ اﻳـﻦ‬ ‫اﻋﻤﺎل را ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮرد اﺟﺮاء ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺷﻴﻮة ﻋﻤﻞ ﺣﻤﺎﻳﺖ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﮕﻴﺮي ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻃﻮرﻛﻠﻲ اﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﺑـﺎ ﻣـﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﻛﺎﻣـﻞ‬ ‫ﺗﻮأم ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﻣﻴﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ و ﺑﺎ ﺷﻮق و ذوق در ﺟﻨﮓ وﻳﻠـﺴﻮن ﺷـﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان از ﭘﻴﺮوان »ﺣﻠﻘﺔ دﻳﻮي«‪ 1‬ﻧﺎم ﺑﺮد‪ ،‬روﺷﻨﻔﻜﺮان ﭘﻴﺸﺮوﺋﻲ ﻛﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ‬ ‫آﺛﺎرﺷﺎن در آن دوران ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬از اﻳﻨﻜﻪ ﺑـﻪ اﺻـﻄﻼح »اﻋـﻀﺎي ﻫﻮﺷـﻤﻨﺪﺗﺮ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ«‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﻗﺎدرﻧﺪ ﻳﻚ ﺗﻮدة ﺑﻲﻣﻴﻞ و رﻏﺒﺖ را وﺣﺸﺘﺰده‬ ‫ﻛﺮده‪ ،‬و ﺑﺎ ﺑﻪ ﻓﻮران در آوردن ﺧﺸﻜﻪﻓﻜﺮيﻫﺎي وﻃـﻦﭘﺮﺳـﺘﺎﻧﻪاﺷـﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻴـﺪان‬ ‫ﺟﻨﮓ ﮔﺴﻴﻞ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻫﻢ ﻣﻔﺘﺨﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬راهﻫﺎي ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه ﻣﺘﻨـﻮع‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬وﺣﺸﻴﮕﺮيﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ »ﻫﻮنﻫﺎ«‪ 2‬ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻠﮋﻳﻜﻲاي ﻛﻪ ﺑﺎزوانﺷﺎن را از ﺟﺎي ﻛﻨﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻫﻤﻪ ﻧﻮع ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﻫﻮﻟﻨﺎﻛﻲ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از آنﻫـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﺖ »وزارت ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،«3‬ﻛﻪ در آن زﻣﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺧﻮد در ﺧﻠﻮت‬

‫‪.Dewey Circle 1‬‬ ‫‪Huns 2‬‬ ‫‪ .British Propaganda Ministry 3‬در ﻛﺸﻮرﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدمﺳـﺎﻻري ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺑـﺮ آﻧـﺎن ﺣـﺎﻛﻢ اﺳـﺖ‪،‬‬ ‫دوﻟﺖﻫﺎ از ﻣﻌﺮﻓﻲ رﺳﻤﻲ ﭘﺴﺖ »وزارت ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت«‪ ،‬و وزﻳﺮ ﻣﺴﺌﻮل آن ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﺗﻮان ﻓـﺮدي‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٨‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫اﺑﺮاز ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬اﻟﺘﺰام ﺑﻪ »ﻫﺪاﻳﺖ اﻓﻜـﺎر در ﻗـﺴﻤﺖ اﻋﻈﻤـﻲ از ﺟﻬـﺎن« داﺷـﺖ‪،‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ اﺳﺎﺳﻲﺗﺮ‪ ،‬اﻳـﻦ »ﻫﻴـﺎﻫﻮي ﺳﻴﺎﺳـﻲ«‬ ‫ﺧﻮاﺳﺘﺎر ا‪‬ﻋﻤﺎل ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﻓﻜﺎر اﻋﻀﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﺔ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ از‬ ‫ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺘﺸﺎر »ﻫﻴﺎﻫﻮي ﺳﻴﺎﺳﻲاﺷـﺎن«‪ ،‬در ﻳـﻚ ﺟﺎﻣﻌـﺔ »ﺟﻨـﮓ ﺳـﺘﻴﺰ« ﻧـﻮﻋﻲ‬ ‫»ﻫﻴﺴﺘﺮي« دوران ﺟﻨﮓ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻫـﻢ ﺑـﻪ‬ ‫اﻧﺠﺎم رﺳﻴﺪ‪ .‬و ﺑﻪ ﻣﺎ درﺳﻲ داد‪» :‬ﻫﻴﺎﻫﻮي ﺳﻴﺎﺳﻲ« دوﻟﺘﻲ‪ ،‬آﻧﺰﻣﺎن ﻛـﻪ از ﺳـﻮي‬ ‫ﻃﺒﻘﺎت ﺗﺤﺼﻴﻠﻜﺮده ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻫـﻴﭻ ﭼﺮﺧـﺸﻲ در آن‬ ‫اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮاﺗﻲ ﺑﻪ ﺳﺰا ﺑﺮ ﺟﺎي ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬اﻳﻦ درﺳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻴﺘﻠـﺮ و‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز‪ ،‬ﭘﻴﮕﻴﺮاﻧﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﺪه‪.‬‬ ‫ﻣﺮدمﺳﺎﻻريِ ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان‬ ‫ﮔﺮوه دﻳﮕﺮي ﻛـﻪ ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ اﻳـﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖﻫـﺎ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳـﻪﭘـﺮدازان‬ ‫ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﻟﻴﺒﺮال و ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮوي رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬واﻟﺘـﺮ‬ ‫ﻟﻴﭙﻤﻦ‪ ،1‬ﻛﻪ رﻳﺶ ﺳـﭙﻴﺪ روزﻧﺎﻣـﻪﻧﮕـﺎران آﻣﺮﻳﻜـﺎﺋﻲ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣـﻲرﻓـﺖ؛ ﻧﻘـﺎد‬ ‫را در ﻛﺎﺑﻴﻨﻪاي در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم »وزﻳﺮ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت« ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻋﻨﻮان ﻛﺮدن ﻧﺎم اﻳﻦ »وزارﺗﺨﺎﻧﻪ« ﺷﺎﻳﺪ ﺻﺮﻓﺎً ﻛﻨﺎﻳﻪاي از‬ ‫ﺟﺎﻧﺐ ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬ ‫‪ .Walter Lippmann 1‬واﻟﺘﺮ ﻟﻴﭙﻤﻦ در ‪ 1889‬در ﺷﻬﺮ ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻣﺘﻮﻟـﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺗﺤـﺼﻴﻼت ﻋـﺎﻟﻲ ﺧـﻮد را در‬ ‫داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎروارد ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻳﻜﻲ از ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬاران »ﺑﺎﺷﮕﺎه ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎي ﻫﺎروارد« ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺎلﻫﺎي ﺑﻌـﺪ‪،‬‬ ‫از »ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ« دﺳﺖ ﺷﺴﺘﻪ‪ ،‬در اوج ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺟﻨﮓ ﻃﻠﺒﺎﻧﺔ »ودرو وﻳﻠﺴﻮن« از وي ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورد‪ ،‬و ﺑﻪ‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﻧﺰدﻳﻜﺎن وﻳﻠﺴﻮن و ﻧﻴﻮﺗﻮن ﺑﻴﻜﺮ )‪ ،(Newton Baker‬وزﻳﺮ ﺟﻨﮓ ﻛﺎﺑﻴﻨـﺔ وي ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪ‪ .‬وي ﭘـﺲ از‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻨﮓ اول‪ ،‬در ﺗﺤﺮﻳﺮ »اﺻﻞ ﭼﻬﺎردهﮔﺎﻧﺔ ﺻﻠﺢ« وﻳﻠﺴﻮن‪ ،‬ﻧﻘﺸﻲ ﻓﻌﺎل داﺷﺖ‪ .‬ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي »اﻓﻜـﺎر ﻋﻤـﻮﻣﻲ«‬ ‫)‪ (Public Opinion‬و »ﻋﺎﻣﺔ ﺷﺒﺢﮔﻮن« )‪ ،(The Phantom Public‬ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﻟﻴﭙﻤﻦ وي را ﻫﺪف اﻧﺘﻘـﺎدات‬ ‫ﻓﺮاواﻧﻲ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬وي در اﻳﻨﺪو ﻛﺘﺎب از ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻋﻠﻤﻲ‪» ،‬ﺑـﻲﺗـﻮﺟﻬﻲ ﺑـﻪ اﻓﻜـﺎر ﻋﻤـﻮﻣﻲ را«‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٩‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺻﺎﺣﺐﻧﺎم ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮدازي ﺑـﺰرگ‬ ‫در زﻣﻴﻨﺔ ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﻟﻴﺒـﺮال‪ .‬اﮔـﺮ ﺑـﻪ ﺑﺮﮔﺰﻳـﺪة ﻣﻘـﺎﻻت وي ﻧﻈـﺮي ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﮔﻮﺋﻲ »زﻳﺮﻓـﺼﻞﻫـﺎي« آﻧـﺮا ﭼﻨـﻴﻦ ﻧـﺎم ﮔﺬاﺷـﺘﻪاﻧـﺪ‪:‬‬ ‫»ﻧﻈﺮﻳﻪاي ﭘﻴﺸﺮو در ﺗﻔﻜﺮ ﻣﺮدم ﺳﺎﻻراﻧﻪ«‪ .‬ﻟﻴﭙﻤﻦ در »ﻛﻤﻴﺴﻴﻮنﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐـﺎت«‬ ‫ﻓﻌﺎل ﺑﻮد‪ ،‬و دﺳﺘﺎورﻫﺎيﺷﺎن را ارج ﻣﻲﻧﻬﺎد‪ .‬وي اﺳﺘﺪﻻل ﻣـﻲﻛـﺮد ﻛـﻪ آﻧﭽـﻪ او‬ ‫»اﻧﻘﻼﺑﻲ در ﻫﻨﺮ ﻣﺮدمﺳﺎﻻري« ﻧﺎم ﻧﻬﺎده‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ »ﺗﻮﻟﻴﺪ رﺿﺎﻳﺖ« ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم را‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺘﺎر آن ﻧﺒﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﮕﺎم ﻛﻨﺪ‪ .‬وي ﺑﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻳﺪه ﻧﻪ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻛﻪ‪ ،‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺿﺮوري ﺑﻮده‪ .‬ﺿﺮوري‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ وي اﺑﺮاز‬ ‫ﻣﻲدارد »ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺎ اﻓﻜﺎر ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪاﻧـﺪ«‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫ﺻﺮﻓﺎً ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﺟﺎﻧﺐ ﻳﻚ »ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺘﺨﺼﺺ«‪ ،‬ﻣﺘﺸﻜﻞ از »ﻣﺮداﻧﻲ ﻣﺴﺌﻮل« ﻛـﻪ‬ ‫از دراﻳﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬درك ﺷﺪه و اداره ﮔـﺮدد‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺪﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻛﻮﭼﻚ‪ ‬ﻧﺨﺒﮕﺎن‪ ،‬ﮔﺮوه روﺷـﻨﻔﻜﺮياي ﻛـﻪ‬ ‫»دﻳﻮﻳﺖﻫﺎ«‪ 1‬از آن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ درك ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬

‫اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﻮده‪ ،‬آﻧﺮا ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﻲﭘﺮده‪ ،‬در ﺑﻄﻦ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣـﻲﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻧﻘـﺶ ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪة آﺛﺎر وي را در ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻨﮓ اول در اروﭘﺎ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻧﻈﺮ دور داﺷﺖ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳـﺖ اﻣـﺮ‪،‬‬ ‫ﻫﻢ ﺟﻤﻬﻮريﺧﻮاﻫﺎن و ﻫﻢ دﻣﻜﺮاتﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎي ﻟﻴﭙﻤﻦ ﺑﺎ ﻣﻜﺎرﺗﻴﺴﻢ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﻛﺮه‪ ،‬ﺟﻨﮓ وﻳﺘﻨﺎم و دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺎري ﻛﺸﻮر‪ ،‬وي را ﻋﻨﺼﺮي ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻟﻴﭙﻤﻦ در ﺳﺎل ‪ 1974‬ﭼـﺸﻢ از ﺟﻬـﺎن ﻓﺮوﺑـﺴﺖ‪.‬‬ ‫)ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬ ‫‪ Deweyites 1‬اﺷﺎرة ﺗﻨﺪ ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ ﺑـﻪ »دﻳﻮﻳـﺖﻫـﺎ« در واﻗـﻊ »ﺷﻮرﺷـﻲ« اﺳـﺖ »اودﻳـﭗ وار« ﺑـﺮ ﺑﻨﻴﺎدﻫـﺎي‬ ‫ﻋﻘﻴﺪﺗﻲاي ﻛﻪ ﺷﻜﻞ دﻫﻨﺪة ﺷﺨﺼﻴﺖ او‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ »ﺟﺎن دﻳـﻮي«‪ ،‬ﻓﻴﻠـﺴﻮف ﺑـﺰرگ آﻣﺮﻳﻜـﺎ‪ ،‬ﺑـﻮده‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي ﻟﻴﭙﻤﻦ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎي »ﺟﺎندﻳﻮي« ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﺮد‪ .‬اﺷﺎرة ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ ﺑﻪ دﻳﻮﻳﺖﻫﺎ را ﺻﺮﻓﺎً‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪١٠‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﻫﻤﺔ ﻣـﺎ از اﻫﻤﻴـﺖ ﺑﺮﺧـﻮردار اﺳـﺖ‪ ،‬و اﻳﻨﻜـﻪ اﻳـﻦ ﻣـﺴﺎﺋﻞ »ﺑـﺎ اﻓﻜـﺎر ﻋﻤـﻮﻣﻲ‬ ‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪاﻧﺪ«‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻴﻨﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﺎزﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬و ﺑﻪ ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬ ‫ﻧﮕﺮﺷﻲ اﺳﺖ »ﻟﻨﻴﻨﻴﺴﺘﻲ«‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﺗﺸﺎﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري ﺑـﺎ ادراك »ﻟﻨﻴﻨﻴـﺴﺖ« دارد‪،‬‬ ‫ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺘﺎزاﻧﻲ از روﺷﻨﻔﻜﺮان اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺑـﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ ﺑﺮﺳـﻨﺪ‪ ،‬اﻧﻘـﻼب‬ ‫ﺗﻮدهﻫﺎ را‪ ،‬ﻛﻪ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺗﻮدهﻫﺎي ﻧﺎآﮔﺎه را ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﻮي آﻳﻨﺪهاي رﻫﻨﻤﻮن ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ‪ ،‬ﻧﺎدانﺗﺮ و ﺟﺎﻫﻞﺗﺮ از آﻧﻨﺪ ﻛﻪ در روﻳﺎﻫﺎيﺷﺎن‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﻮد در ﻧﻈﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻣﺮدم ﺳﺎﻻراﻧﺔ ﻟﻴﺒﺮال و »ﻣﺎرﻛﺴﻴﺴﻢ‪ -‬ﻟﻨﻴﻨﻴـﺴﻢ«‬ ‫در ﭘﻴﺶ ﻓﺮضﻫﺎي ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﺰدﻳﻚاﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﻘﻴـﺪة ﻣـﻦ ﻳﻜـﻲ از‬ ‫دﻻﻳﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺪون اﺣﺴﺎس ﺗﻐﻴﻴﺮ وﻳﮋهاي‪ ،‬ﻃـﻲ ﺳـﺎﻟﻴﺎن دراز‪ ،‬از ﻣﻮﺿـﻌﻲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﻮﺿﻊ دﻳﮕﺮ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣـﺴﺌﻠﻪ ﻓﻘـﻂ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻗﺪرت در ﻛﺠﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻛﻪ اﻧﻘﻼﺑﻲ ﺗﻮدهاي ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد و ﻣـﺎ را ﺑـﻪ ﻗـﺪرت‬ ‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ؛ و ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺸﻮد‪ ،‬در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺎ در ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗـﺪرت‬ ‫واﻗﻌﻲ را در دﺳﺖ دارﻧﺪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ :‬ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري‪ .‬وﻟـﻲ ﻋﻤـﻞﻣـﺎن‬ ‫ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮدهﻫﺎي ﻧﺎآﮔﺎه را ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﻲ رﻫﻨﻤﻮن ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﻮد ﺟﺎﻫـﻞﺗـﺮ‬ ‫از آﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺪان دﺳﺘﺮﺳﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻟﻴﭙﻤﻦ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻈﺮﻳﺔ اﺳﺘﺎداﻧﻪاي در ﻣﺮدمﺳـﺎﻻري ﭘﻴـﺸﺮو‪ ،‬از اﻳـﻦ ﺑﻴـﻨﺶ‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺑـﻪ ﻋﻤـﻞ آورد‪ .‬وي ﭼﻨـﻴﻦ اﺳـﺘﺪﻻل ﻛـﺮد ﻛـﻪ در ﻳـﻚ ﻣـﺮدمﺳـﺎﻻريِ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار از ﻛﺎرﺑﺮدي ﻣﻨﻈﻢ‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﻔﺎوت ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻃﺒﻘـﺔ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان اﺷﺎره ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻲ »ﻣﻨﺘﺨﺐ و ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﺔ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه« در اﺟﺘﻤﺎع ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر آورد‪ .‬ﻟﻴـﭙﻤﻦ ﻫﻴﭽﮕـﺎه ﻋـﻀﻮي از‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪاي دﻳﻮﻳﺘﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲآﻣﺪه‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪١١‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﻣﻤﺘﺎز ﺑﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪاﻧﻲ اﺧﺘﺼﺎص دارد ﻛﻪ ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ رﺗﻖ و ﻓﺘﻖ اﻣﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﭙﺮدازﻧـﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺘﺨـﺼﺺ اﺳـﺖ‪ .‬ﺟﻤـﺎﻋﺘﻲ ﻛـﻪ در ﺑﻄـﻦ ﻧﻈـﺎمﻫـﺎي ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪،‬‬ ‫اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬و ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ ﻋﻬﺪهدار وﻇﻴﻔﺔ ﺗﺤﻠﻴﻞ‪ ،‬اﺟﺮاء‪ ،‬و ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮياﻧﺪ‪ .‬و درﺻـﺪ‬ ‫ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻣﻠﺖ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎﻣﻼً ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‪ ،‬ﻫـﺮ ﻛـﺲ ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫ﭘﻴﺶﻓﺮﺿﻲ از ﻋﻘﺎﻳﺪ اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻫﻤـﺎن ﮔـﺮوه ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬و در ﺣﺎل ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از »دﻳﮕﺮان« اﺳﺖ‪» .‬دﻳﮕﺮاﻧﻲ« ﻛﻪ‪ ،‬ﺧـﺎرج از آن‬ ‫ﮔﺮوه ﻛﻮﭼﻚ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬و اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺟﺎﻣﻌﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻟﻴﭙﻤﻦ آﻧـﺎن را »ﮔﻠـﺔ‬ ‫ﮔﻤﺸﺪه« ﺧﻄﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را از »ﺧﺮوش و ﻟﮕﺪﭘﺮاﻧﻲ ﻳﻚ ﮔﻠﺔ ﮔﻤﺸﺪه«‬ ‫ﻣﺤﻔﻮظ دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﺑﻪ دو »ﻛﺎرﺑﺮد« ﻣﻲرﺳـﻴﻢ‪ :‬ﻃﺒﻘـﺔ‬ ‫ﻣﺘﺨﺼﺺ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻣﺴﺌﻮل‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺘﺤﻤﻞ ﻛﺎرﺑﺮد اﺟﺮاﺋﻲاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﻜـﺮ‪،‬‬ ‫ﻃﺮحرﻳﺰي و درك ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ .‬و ﺳﭙﺲ از ﭘﻲ آن‪» ،‬ﮔﻠﺔ ﮔﻤﺸﺪه«‪،‬‬ ‫ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ در ﻣﺮدمﺳﺎﻻري وﻇﻴﻔﻪاي ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارد‪ .‬ﻟﻴﭙﻤﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛـﺎرﺑﺮد آﻧـﺎن‬ ‫در ﻣﺮدمﺳﺎﻻري‪» ،‬ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮي« اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻓﻌﺎل‪ .‬وﻟﻲ در واﻗﻊ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮدﺷﺎن‬ ‫ﺑﻴﺶ از اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻣﺮدمﺳﺎﻻرياﻧﺪ؛ ﮔﺎه و ﺑﻴﮕﺎه اﺟـﺎزه دارﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫وزﻧﺔ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻳﺎ آن ﻋﻀﻮ ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺘﺨﺼﺺ واﮔﺬار ﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ‪،‬‬ ‫اﺟﺎزه دارﻧﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪" ،‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ رﻫﺒﺮﻣﺎن ﺑﺎﺷﻴﺪ" ﻳﺎ "ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ »ﺷﻤﺎ«‬ ‫رﻫﺒــﺮي را ﺑــﻪ ﻋﻬــﺪه ﮔﻴﺮﻳــﺪ‪ ".‬و اﻳــﻦ ﻫﻤــﻪ از اﻳﻨﺠــﺎ ﻧﺎﺷــﻲ ﻣــﻲﺷــﻮدﻛﻪ ﻳــﻚ‬ ‫ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﻧﻪ ﺣﺎﻛﻤﻴﺘﻲ ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه‪ .‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻋﻤـﻞ ﻧـﺎم اﻧﺘﺨﺎﺑـﺎت‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ وزﻧﺔ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻳﺎ آن ﻋﻀﻮ ﻃﺒﻘـﺔ ﻣﺘﺨـﺼﺺ واﮔـﺬار‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﺴﺘﻪ و »ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮِ« اﻋﻤﺎل آﻧﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨـﺪه‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪١٢‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫و در ﻗﻔﺎي آن ﻣﻨﻄﻘﻲ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻧﻮﻋﻲ اﺻﻞ اﺧﻼﻗﻲ اﻟﺰامآور‪ .‬اﺻﻞ اﺧﻼﻗﻲ‬ ‫اﻟﺰامآور اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬ﺗﻮدهﻫﺎ ﺻﺮﻓﺎً ﻧﺎآﮔﺎهﺗﺮ از آﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻗـﺎدر ﺑـﻪ درك ﻣـﺴﺎﺋﻞ‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮاي ادارة اﻣﻮر‪ ،‬از ﺧـﻮد ﺗﻼﺷـﻲ ﻧـﺸﺎن دﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﻓﻘـﻂ اﻳﺠـﺎد دردﺳـﺮ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﻏﻴﺮاﺧﻼﻗﻲ و ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬اﮔـﺮ ﺑـﻪ آﻧـﺎن اﺟـﺎزة‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ »ﮔﻠﺔ ﮔﻤﺸﺪه« را رام ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﻠﻪ اﺟـﺎزه‬ ‫دﻫﻴﻢ ﺑﺮﺧﺮوﺷﺪ و ﻫﻤـﻪ ﭼﻴـﺰ را وﻳـﺮان ﻛﻨـﺪ‪ .‬دﻗﻴﻘـﺎً ﭼﻨـﻴﻦ ﻣﻨﻄﻘـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬اﺟﺎزة ﻋﺒﻮر از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﺑﭽﻪاي ﺳﻪﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺒﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﭽﺔ ﺳﻪﺳﺎﻟﻪ آزادي ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻤﻲدﻫﻴﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ آزادي ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ راﺳﺘﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ »ﮔﻠﺔ ﮔﻤـﺸﺪه« اﺟـﺎزه ﻧﻤـﻲدﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﻋﻤﻞ ﻓﻌﺎل ﺷﻮد‪ .‬آﻧﺎن ﻓﻘﻂ اﻳﺠﺎد دردﺳﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي رام ﻛﺮدن »ﮔﻠﺔ ﮔﻤﺸﺪه« ﺑﻪ اﺑﺰاري ﻧﻴـﺎز دارﻳـﻢ‪ ،‬و اﻳـﻦ ﻫﻤـﺎن‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻧﻮﻳﻦ در ﻫﻨﺮ ﻣﺮدمﺳـﺎﻻري اﺳـﺖ‪ :‬ﺗﻮﻟﻴـﺪ رﺿـﺎﻳﺖ‪ .‬رﺳـﺎﻧﻪﻫـﺎ‪ ،‬ﻣـﺪارس‪ ،‬و‬ ‫ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻋﻤـﻮﻣﻲ ﻣــﻲﺑﺎﻳـﺪ ﺗﻘــﺴﻴﻢ ﺑﻨـﺪي ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬و ﺑــﻪ ﻃﺒﻘـﺔ ﺳﻴﺎﺳــﺘﻤﺪاران و‬ ‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮان ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻔﻬﻮم »ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ« از واﻗﻌﻴﺖ ارزاﻧﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜـﻪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آراﻣﻲ‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎدات »ﻣﻨﺎﺳﺐ« را ﻧﻴﺰ اﻟﻘﺎء ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻳـﺎد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ ﻛـﻪ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺶﻓﺮﺿﻲ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ در اﻳﻨﺠﺎ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﭘﻴﺶﻓﺮض ﻧﺎﮔﻔﺘﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﺳـﺌﻮال‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازد ـ ﺳﻮاﻟﻲ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻣﺴﺌﻮل ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺑﺎﻳـﺪ آﻧـﺮا از ﺧـﻮد ﭘﻨﻬـﺎن‬ ‫دارﻧﺪ‪ :‬آﻧﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻣﻮﺿﻌﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي اﻗﺘﺪار ﻻزم در‬ ‫اﺧﺘﻴﺎرﺷﺎن ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺻﺪ اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺧـﺪﻣﺖ ﺑـﻪ‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪١٣‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﻗﺸﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺪرت »واﻗﻌﻲ« را در دﺳﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﻗﺸﺮي ﻛﻪ ﻗﺪرت »واﻗﻌﻲ« را‬ ‫در دﺳﺖ دارد ﻫﻤﺎنﻫﺎﺋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻗﺸﺮي ﺑﺴﻴﺎر ﻛـﻢ‬ ‫ﺷﻤﺎر‪ .‬اﮔﺮ ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺘﺨﺼﺺ درآﻳﺪ و ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ در ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺷﻤﺎ ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﮔﺮوه اﺟﺮاﺋﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺮوﺻﺪاي اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﻧﺒﺎﻳـﺪ در‬ ‫آورد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ‪ ،‬آﻧﺎن ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﺘﻘﺪات و آﻣـﻮزهﻫـﺎﺋﻲ را‪ ،‬ﻛـﻪ در ﺧـﺪﻣﺖ‬ ‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻗﺪرت ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد اﻟﻘﺎء ﻛـﺮده ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﻓﺎﻗـﺪ اﻳـﻦ‬ ‫»ﻛﺎرداﻧﻲ« ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗـﺴﻤﺘﻲ از ﻃﺒﻘـﺔ ﻣﺘﺨـﺼﺺ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر آﻳﻨـﺪ‪ .‬در‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺎ از ﻳﻚ ﻧﻮع ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﻳﻢ ﻛﻪ روي ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺮدان ﻣـﺴﺌﻮل‬ ‫دارد‪ :‬ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺘﺨﺼﺺ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﻋﻤﻴﻘـﺎً ﺑـﺎ ارزشﻫـﺎ و ﻣﻨـﺎﻓﻊ ﻗـﺪرت ﺑﺨـﺶ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻲ‪ ،‬و ﺷﺒﻜﺔ »ﺷﺮﻛﺖ ـ دوﻟﺖ‪ ،«1‬ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪة اوﺳـﺖ‪ ،‬اﺷـﺒﺎع ﺷـﺪه ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮﺗﺒﻪ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺘﺨﺼﺺاﻧﺪ‪ .‬ﺣﻮاس ﺑﻘﻴـﺔ‬ ‫»ﮔﻠﺔ ﮔﻤﺸﺪه« را اﺳﺎﺳﺎً ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻨﺤﺮف ﻛـﺮد‪ .‬ﺗﻮﺟـﻪﺷـﺎن را ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﻪ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻳﮕﺮي ﺟﻠﺐ ﻛﺮد‪ .‬از ﻓﺮواﻓﺘﺎدنﺷﺎن ﺑﻪ دردﺳﺮ ﺑﺎﻳﺪ اﺟﺘﻨـﺎب ﻛـﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﺎن ﺣﺪاﻛﺜﺮ »ﺗﻤﺎﺷﺎﮔﺮان« ﻋﻤﻠﻴـﺎت ﺑـﺎﻗﻲ ﻣـﻲﻣﺎﻧﻨـﺪ‪ ،‬و ﺑﺮﺧـﻲ‬ ‫اوﻗﺎت‪ ،‬وزﻧﺔ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻳﻦ و ﻳﺎ آن رﻫﺒﺮ واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﻮد از ﻣﻴﺎن دﻳﮕﺮان اﻧﺘﺨـﺎب‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺳﭙﺎرﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ از اﻓﺮاد ﺗﻮﺳﻌﻪ داده ﺷـﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ‪ ،‬اﻣـﺮي‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺮﻓﻲ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪» ،‬رﻳـﻦ ﻫﻮﻟـﺪ ﻧـﺎي ﺑـﻮر‪ ،«2‬ﻣﺘﺨـﺼﺺ ﺳﺮﺷـﻨﺎس‬ ‫‪(state – corporate) 1‬‬ ‫‪1971) .(Reinhold Niebuhr) 2‬ـ‪ .(1892‬ﻧﺎم ﻛﺎﻣﻞ وي »ﻛﺎرل ﭘﻞ راﻳﻦ ﻫﻮﻟﺪ ﻧـﺎيﺑـﻮر« اﺳـﺖ‪ .‬ﻧـﺎيﺑـﻮر‪،‬‬ ‫روﺣﺎﻧﻲزاده و ﻣﺘﺨﺼﺺ اﻟﻬﻴﺎت ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﻌﻲ ﺑﺮ آن داﺷﺖ ﻛﻪ اﻋﺘﻘﺎدات دﻳﻨﻲ را ﺑﺎ واﻗﻌﻴـﺎت ﺟﻬـﺎن ﻧـﻮﻳﻦ ﻫﻤﺎﻫﻨـﮓ‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬از وي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬار »راﺳﺖاﻧﺪﻳﺸﻲ ﻧﻮﻳﻦ« ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎيﺑـﻮر ﻃـﻲ دوران »ﻛـﺴﺎدي« دﻫـﺔ‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪١٤‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫اﻟﻬﻴﺎت و ﻣﻨﺘﻘـﺪ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﺧـﺎرﺟﻲ‪ ،‬اﺳـﺘﺎد ﺟـﻮرج ﻛ‪‬ﻨـﺎن‪ 1‬و روﺷـﻨﻔﻜﺮان ﭘﻴـﺮو‬ ‫»ﺟﺎنﻛﻨﺪي«‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ اوﻗﺎت او را »ﻣﺘﺨـﺼﺺ اﻟﻬﻴـﺎت "ﺗـﺸﻜﻴﻼت"« ﺧﻄـﺎب‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ را اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ »ﻋﻘﻼﻧﻴﺖ‪ «2‬ﻛﺎرورزي ﺑﻲاﻧـﺪازه‬ ‫ﻇﺮﻳﻔﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﮔﺮوه ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﻣﺮدم از آن ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﻣﺮدم را ﺻـﺮﻓﺎً‬ ‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و اﻣﻴـﺎل راﻫﺒـﺮي ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬آﻧـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ از ﻣﻴـﺎن ﻣـﺎ از »ﻋﻘﻼﻧﻴـﺖ«‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺳﺎدهﻟﻮﺣﺎن زودﺑﺎور را ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن در »ﺧﻂ« ﻧﮕﺎه‬ ‫دارﻧﺪ‪» ،‬ﺗﻮﻫﻤﺎت ﺿﺮوري« و »ﺑﻴﺶ ﺳﺎده اﻧﮕﺎري ﻫﺎي‪ «3‬اﺣﺴﺎﺳﻲ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي ﺧﻠـﻖ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺑـﻪ ﻗـﺴﻤﺖ ﻋﻤـﺪهاي از ﻋﻠـﻮم ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﻣﻌﺎﺻـﺮ ﺷـﺪه‪ .‬در‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1920‬و اواﻳﻞ ﺳﺎلﻫﺎي ‪» ،1930‬ﻫﺎروﻟﺪ ﻻسوِل‪ ،«4‬ﭘﺎﻳـﻪﮔـﺬار ﺟﻬـﺎن‬ ‫ﻧﻮﻳﻦ ارﺗﺒﺎﻃﺎت و ﻳﻜﻲ از ﻋﺎﻟﻤﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﻋﻠﻮم ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣـﻲدﻫـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ »ﺟﺰمﮔﺮاﺋﻲ ﻣﺮدمﺳﺎﻻراﻧﻪاي ﻛﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎ را ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ داور ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫‪ 1930‬در آﻣﺮﻳﻜــﺎ‪ ،‬ﻣﺒﻠــﻎ ﻧــﻮﻋﻲ »ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴــﺴﻢ ﻣــﺬﻫﺒﻲ« ﺷــﺪه ﺑــﻮد‪ ،‬و ﺣﺘــﻲ در ﻣــﺴﺎﺑﻘﺎت اﻧﺘﺨﺎﺑــﺎﺗﻲ ﺑــﺮاي‬ ‫»ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ« ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺑـﻪ راه ﻣـﻲاﻧـﺪاﺧﺖ! وﻟـﻲ ﻃـﻲ ﺟﻨـﮓ دوم ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﭼﻬـﺮة واﻗﻌـﻲاش ﻋﻴـﺎن ﺷـﺪ و‬ ‫ﻣﻮﻋﻈﻪﻫﺎﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ »ﺣﻔﻆ ﺑﺮﺗﺮي ﺗﻤﺪن ﻏﺮب« اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ »ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ«‪ .‬ﻣﻬـﻢﺗـﺮﻳﻦ اﺛـﺮ وي در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1952‬ﺑﻪ ﻧﺎم » اﻧﺴﺎن ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻏﻴﺮﻣﻌﻨﻮي« ﺑﻪ دﺳﺖ ﭼﺎپ ﺳﭙﺮده ﺷﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬ ‫‪ ،(George Kennan) 1‬وي ﻛﻪ ﭼﻨﺪي ﭘﻴﺶ در ﺳﺎل ‪ 2005‬ﭼﺸﻢ از ﺟﻬﺎن ﻓﺮو ﺑﺴﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺗﺤﻠﻴـﻞﮔـﺮان‬ ‫ﻛﻼن ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﺪال ﻣﻌﺮوف »آزادي« ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺋﻞ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬وي ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻤﺎم ﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺮي »ﺿﺪ ﺷﻮروي« ﺑﻮد‪ ،‬و در ﺗﻤـﺎم ﻣﻘـﺎﻻت و آﺛـﺎرش روﻧـﺪي از ﻳـﻚ اﺳـﺘﺪﻻل واﺣـﺪ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮ ﺷﻮرويﻫﺎ ﭘﻴﺮوز ﺷﻮﻳﻢ؟ )ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬ ‫‪(rationality) 2‬‬ ‫‪(Over-simplifications) 3‬‬ ‫‪» .(Harold Lasswell) 4‬ﻫﺎروﻟﺪ ديواﻳﺖ ﻻسول«‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﺪود روﺷﻨﻔﻜﺮان ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪة آﻣﺮﻳﻜﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﺧﻮد را در اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن‪ ،‬در ﻣﺪرﺳﺔ ﻣﻌﺮوف »ﻋﻠﻮم اﻗﺘﺼﺎدي ﻟﻨﺪن«‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪه‪ .‬ﻛﺘـﺎب‬ ‫ﺟﻨﺠﺎلﺑﺮاﻧﮕﻴﺰ او »ﻓﻨﺎوري ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ در ﺟﻨـﮓ ﺟﻬـﺎﻧﻲ« )‪ (Propaganda Technique in World War‬در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 1927‬ﺑﻪ رﺷﺘﺔ ﺗﺤﺮﻳﺮ در آﻣﺪ‪ ،‬و ﻣﻮرد ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪١٥‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآورد«‪ ،‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ]اﻧﺴﺎنﻫﺎ ﭼﻨﻴﻦ[ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ‬ ‫داوران ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬از اﻳﻨﺮو‪ ،‬ﺑﺎ ﺧـﺮوج از ﺣـﻮزة اﺧﻼﻗﻴـﺎت ﺟـﺎري‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺮد ﻛﻪ آﻧﺎن ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺳﻮءﻗﻀﺎوتﻫـﺎيﺷـﺎن از ﻫﻴﭽﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي دﺳﺖ ﻳﺎزﻳﺪن ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺑﻄﻦ آﻧﭽﻪ اﻣﺮوزه دوﻟﺖ‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه‪ ،‬ﻳﺎ دوﻟﺖ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺳﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻘـﻂ ﻳـﻚ ﭼﻤـﺎق‬ ‫ﺑﺎﻻي ﺳﺮﺷﺎن ﻧﮕﺎه ﻣﻲدارﻳـﺪ‪ ،‬و اﮔـﺮ از ﺧـﻂ ﺧـﺎرج ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻜـﻢ ﺑـﺮ ﺳﺮﺷـﺎن‬ ‫ﻣﻲﻛﻮﺑﻴﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ آزادﺗﺮ و دﻣﻜﺮاﺗﻴﻚﺗﺮ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ‬ ‫را از دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﻴﺪ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ ﻓﻨـﺎوريﻫـﺎي »ﻫﻴـﺎﻫﻮيﺳﻴﺎﺳـﻲ« روي‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻨﻄﻖ آن روﺷﻦ اﺳﺖ‪» .‬ﻫﻴﺎﻫﻮيﺳﻴﺎﺳﻲ« در ﻳـﻚ ﻣـﺮدمﺳـﺎﻻري‪ ،‬ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﭼﻤﺎق در ﻧﻈﺎم ﺗﻤﺎﻣﻴﺖﺧﻮاه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ و ﺧﻮب اﺳﺖ ﭼﺮا ﻛـﻪ‪ ،‬ﺑـﺎر دﻳﮕـﺮ‬ ‫ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮك از دﻳﺪ »ﮔﻠﺔ ﮔﻤﺸﺪه« ﭘﻨﻬﺎن اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن ﻗـﺎدر ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻣﺸﺘﺮك ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪ در ﺻـﻨﻌﺖ »رواﺑـﻂ ﻋﻤـﻮﻣﻲ« ﭘﻴـﺸﺘﺎز ﺑـﻮده‪ .‬ﺗﻌﻬـﺪ اﻳـﻦ ﺻـﻨﻌﺖ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ رﻫﺒﺮاﻧﺶ ﻋﻨﻮان ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪» ،‬ا‪‬ﻋﻤﺎلِ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ اﻓﻜـﺎر ﻋﻤـﻮﻣﻲ اﺳـﺖ«‪.‬‬ ‫آﻧﺎن از ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ »ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻛﺮﻳﻞ« و ﺧﻠﻖ »وﺣﺸﺖ‪‬ﺳـﺮخ« و ﭘـﻲآﻣـﺪﻫـﺎي آن‪،‬‬ ‫درسﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺻﻨﻌﺖ »رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ«‪ ،‬در آن روزﮔﺎر‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫ﻋﻈﻴﻤﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در دﻫﺔ ‪ ،1920‬ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻃـﻲ دورهاي‪ ،‬ﻧـﻮﻋﻲ ﻓﺮﻣـﺎﻧﺒﺮداري‬ ‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻲﭼﻮن و ﭼﺮا در ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﻜﺎر‬ ‫ﺗﺎ ﺑﻪ آن ﺣﺪ اﻓﺮاط ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ »ﻛﻤﻴﺘﻪﻫﺎي ﻛﻨﮕﺮه«‪ ،‬در آﻏﺎز دﻫﺔ ‪ ،1930‬ﺷﺮوع ﺑـﻪ‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪١٦‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﺑﺎرة آن ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻗـﺴﻤﺖ اﻋﻈـﻢ اﻃﻼﻋـﺎت ﻣـﺎ از اﻳـﻦ ﭘﺪﻳـﺪه‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫»رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ« ﺻﻨﻌﺘﻲ اﺳﺖ ﻋﻈﻴﻢ‪ .‬در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺳﺎﻻﻧﺔ آن ﺣﺪوداً ﺑﻪ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺑﺎﻟﻎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬و ﻃﻲ زﻣﺎن‪ ،‬اﻟﺘﺰام واﻗﻌﻲاش‪ ،‬ﻫﻤﺎن »ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ‬ ‫اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ« ﺑﻮده‪ .‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1930‬ﻫﻤﭽﻮن ﺳﺎلﻫـﺎي ﺟﻨـﮓ اول ﺟﻬـﺎﻧﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺳﺮ ﺑﺮ آوردﻧﺪ‪ .‬ﻳﻚ »ﻛﺴﺎدي‪ «1‬ﻋﻈـﻴﻢ‪ ،‬ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻛـﺎرﮔﺮي‬ ‫ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪي ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ ،1935‬ﻛﺎرﮔﺮان ﺑﺎ »ﻗـﺎﻧﻮن واﮔﻨـﺮ‪،«2‬‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﭘﻴﺮوزي ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺧﻮد را‪ ،‬ﻛﻪ در ﻇـﺎﻫﺮ ﺣـﻖ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺑـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫دﺳﺖ آوردﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ دو ﻣﺸﻜﻞ ﺟﺪي اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪ .‬از ﻳﻚ ﺳـﻮ‪» ،‬ﻣـﺮدمﺳـﺎﻻري«‬ ‫ﻛﺎراﺋﻲاش را از دﺳﺖ داده ﺑﻮد‪» .‬ﮔﻠﺔ ﮔﻤﺸﺪه« ﻋﻤﻼً ﺑﻪ ﭘﻴـﺮوزيﻫـﺎﺋﻲ در زﻣﻴﻨـﺔ‬ ‫وﺿﻊ ﻗﻮاﻧﻴﻦ دﺳﺖ ﻣﻲﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬و ﻗﺮار ﻧﺒﻮده ﻛﻪ »ﻣﺮدمﺳﺎﻻري« اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺸﻜﻞ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺮدم‪ ،‬اﻣﺮي اﻣﻜﺎﻧﭙـﺬﻳﺮ ﺷـﺪه ﺑـﻮد‪ .‬ﻣـﺮدم‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﺗﻚ و ﺗﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺟﺪا اﻓﺘﺎده از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻧﻤﻲﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﺮا ﻛﻪ در اﻳﻨﺼﻮرت ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻮد ﺑﻪ ﭼﻴـﺰي ﻏﻴـﺮ از ﻧﻈـﺎرهﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن اﻋﻤـﺎل‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻣﻜﺎن داﺷﺖ ﻛﻪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻌـﺪاد ﻛﺜﻴـﺮي از ﻣـﺮدم‪ ،‬ﺑـﺎ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣﺤـﺪود‪،‬‬ ‫ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ دور ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه و ﭘـﺎي در ﻣﻴـﺪان ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﮔﺬارﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ »ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫‪ ،(Depression) 1‬ﻛﺴﺎدي ﻋﻈﻴﻢ در دﻫﺔ ‪ 1930‬ﻛﻪ از اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ آﻏﺎز ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻬﺎن ﺻـﻨﻌﺘﻲ را‬ ‫ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ‪ .‬روزوﻟﺖ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺴﺎدي ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري را در آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻗﺮار داده ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫ﺗﺪاﺑﻴﺮي اﺗﺨﺎذ ﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻮرﺧﻴﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم و ﭘﺎﻳﻪرﻳﺰي اﻗﺘﺼﺎد ﻧﻮﻳﻦ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺮ اﺳـﺎس‬ ‫ﺟﻨﮓ ﺳﺮد ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺮان ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1930‬ﭘﺎﻳﺎن داد‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬ ‫‪(Wagner Act) 2‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪١٧‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﻛﻨﻨﺪه« ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻄﺮي واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ اﻃﻤﻴﻨـﺎن از اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﮔﺎم‪ ،‬آﺧﺮﻳﻦ ﭘﻴﺮوزي ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﺑﺮاي ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﻳﺪ‪ ،‬و اﻳﻨﻜﻪ آﻏﺎزي‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺎن »اﻧﺤﺮاف ﻣﺮدمﺳﺎﻻراﻧﺔ« ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺮدﻣـﻲ‪ ،‬ﭘﺎﺳـﺨﻲ ﻣﻨﺎﺳـﺐ از‬ ‫ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري اﺗﺨﺎذ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻋﻤـﻞ ﺻـﻮرت ﭘـﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬و اﻳـﻦ‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ ﭘﻴﺮوزي ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري ﺑﺮاي ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﺑﻮد‪ .‬از آن ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ـ ﺑﺎ وﺟـﻮد‬ ‫آﻧﻜﻪ ﻃﻲ ﺟﻨﮓ دوم ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺷﻤﺎر اﻓﺮاد در اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓـﺖ‪ ،‬و ﭘـﺲ از‬ ‫ﺟﻨﮓ رو ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻬﺎد ـ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻋﻤﻞ از ﻃﺮﻳﻖ اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫـﺎ ﺑـﻪ ﺻـﻮرﺗﻲ ﭘﻴﮕﻴـﺮ‬ ‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺳﺨﻦ از ﻣﺠﻤﻮﻋﻪاي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻣﻲﮔـﻮﺋﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﭘﻮل ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮان د‪‬ﻣﺎﻏﻲ و ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺒـﺬول ﻣـﻲدارد‪ ،‬ﺗـﺎ‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺻﻨﻌﺖ »رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ« و ﺗـﺸﻜﻴﻼﺗﻲ ﻫﻤﭽـﻮن »اﺗﺤﺎدﻳـﺔ ﻣﻠـﻲ‬ ‫ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان‪» ،«1‬ﻣﻴﺰﮔﺮد ﺗﺠﺎري‪ ،«2‬و ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﻣﺤﺎﻓﻞ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت روﺑﺮو ﺷﻮد‪.‬‬ ‫آﻧﺎن در دم دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺷـﺪﻧﺪ ﺗـﺎ راﻫـﻲ ﺑـﺮاي ﻣﺒـﺎرزه ﺑـﺎ اﻳـﻦ »اﻧﺤﺮاﻓـﺎت« از‬ ‫ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﺨــﺴﺘﻴﻦ آزﻣــﻮن ﻳــﻚ ﺳــﺎل ﺑﻌــﺪ‪ ،‬در ‪ 1937‬اﻣﻜﺎﻧﭙــﺬﻳﺮ ﺷــﺪ‪ .‬در ﻏــﺮب اﻳﺎﻟــﺖ‬ ‫ﭘﻨﺴﻴﻠﻮاﻧﻴﺎ‪ ،‬در ﺷﻬﺮ »ﺟﺎﻧﺰﺗﺎن‪ ،«3‬اﻋﺘﺼﺎب ﻋﻈﻴﻤﻲ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻓﻮﻻد ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻨﺎوري ﻧﻮﻳﻨﻲ در ﺳﺮﻛﻮب ﻛﺎرﮔﺮان ﻣﺘﻮﺳـﻞ ﺷـﺪﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮد‪ .‬ﻧﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﮔﺮوهﻫﺎي آدﻣﻜﺶ و ﺷﻜـﺴﺘﻦ دﺳـﺖ و ﭘـﺎي‬

‫‪،(National Association of Manufacturers) 1‬‬ ‫‪،(Business Roundtable) 2‬‬ ‫‪(Johnstown) 3‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪١٨‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫اﻋﺘﺼﺎبﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،1‬ﺷﻴﻮهﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﻛﺎرآﺋﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺑـﻪ‬ ‫ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻃُﺮق ﻇﺮﻳﻒﺗﺮ و ﻣﺆﺛﺮﺗﺮي در ﻓﻦ »ﻫﻴﺎﻫﻮي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ«‪ .‬اﻳﺪة اﺻﻠﻲ اﻳـﻦ‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدن اﻋﺘﺼﺎبﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋـﻮاﻣﻠﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻣـﺮدم ﺿـﺮر‬ ‫رﺳﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻣﻮﺟﺒﺎت ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﻪ ﺧﻄـﺮ‬ ‫ﻣﻲ اﻧﺪازﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم را در ﺑﺮاﺑﺮ اﻋﺘﺼﺎبﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻗـﺮار دﻫﻨـﺪ‪» .2‬ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫ﻣﺸﺘﺮك« از آن »ﻣﺎ« اﺳﺖ‪ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداران‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺮان‪ ،‬زﻧﺎنﺧﺎﻧﻪدار‪ .‬ﻫﻤﺔ اﻳﻦﻫﺎ »ﻣﺎ«‬ ‫ﻫــﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻛــﻪ ﺧﻮاﻫــﺎن ﻫﻤــﺎﺋﻲ‪ ،‬ﻫﻤــﺎﻫﻨﮕﻲ‪» ،‬آﻣﺮﻳﻜﺎﭘﺮﺳــﺘﻲ‪ «3‬و ﻫﻤﻜــﺎري ﺑــﺎ‬ ‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻋﺘﺼﺎبﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺷﺮور ﻣﻲرﺳﺪ ﻛـﻪ ﺧـﺎرج از »ﻣـﺎ«‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ :‬ﻣ‪‬ﺨـﻞاﻧـﺪ‪ ،‬اﻳﺠـﺎد دردﺳـﺮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ را ﺷﻜـﺴﺘﻪ‪،‬‬ ‫»آﻣﺮﻳﻜﺎﭘﺮﺳﺘﻲ« را ﻣﻮرد ﺗﻌﺮض ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺎ ﻫـﻢ زﻧـﺪﮔﻲ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮي آﻧﺎن را ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻋﻈﻴﻢ‪ ،‬و ﻓﺮدي ﻛـﻪ ﻛـﻒ‬ ‫اﺗﺎقﻫﺎ را ﺟﺎرو ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊﺷﺎن »ﻣﺸﺘﺮك« اﺳﺖ‪ .‬ﻣـﻲﺗـﻮاﻧﻴﻢ ﺑـﺎ ﻫـﻢ‪ ،‬و در راه‬ ‫»آﻣﺮﻳﻜﺎﭘﺮﺳﺘﻲ«‪ ،‬در ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺎر ﻛﺮده‪ ،‬ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﺑﻮد ﻓﺤﻮاي اﺳﺎﺳﻲ ﭘﻴﺎم‪ .‬ﺗﻼش ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺑﺮاي اراﺋﺔ آن ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘـﺎً‪،‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻣﺤﺎﻓﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري در ﻛﺎر ﺑﻮد‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺗﺤـﺖ اﻧﻘﻴـﺎد ﺑﻮدﻧـﺪ و‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻋﻈﻴﻤﻲ در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎرﺳﺎز‪ ،‬اﻳـﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪ ﻋﻤﻠـﻲ‬

‫‪ 1‬اﺷﺎرة ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮدﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري آﻣﺮﻳﻜﺎ در اواﺋﻞ دورة ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1920‬ﺗﺎ ‪ 1930‬اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ 2‬اﻳﻦ ﺷﻴﻮه در ﻋﻤﻞ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺷﮕﺮدﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري در ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎت ﻋﻤـﻮﻣﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﺟﺪﻳـﺪﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﺔ اﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪﮔﻴﺮيﻫﺎ از ﺳﻮي ﻳﻚ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻏﺮﺑﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻘﻮقﺑﮕﻴﺮان را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺎ ﻣـﺸﺎﻫﺪة‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﻧﻮﻳﻦ ﺿﺪ اﻋﺘﺼﺎب در ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 2005‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﺮد!‬ ‫‪Americanism 3‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪١٩‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را »ﺻﻮرت ﺑﻨﺪي درة ﻣ‪‬ﻬﺎك‪ «1‬ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻪ دﻓﻌﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي‬ ‫ﺷﻜﺴﺘﻦ اﻋﺘﺼﺎبﻫﺎ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻋﻤﺎل ﻧﺎم »ﺷـﻴﻮهﻫـﺎي ﻋﻠﻤـﻲ‬ ‫اﻋﺘﺼﺎبﺷﻜﻨﻲ« دادﻧﺪ و اﻳﻦ ﺷﻴﻮهﻫﺎ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺴﻴﺞ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ در ﺣﻤﺎﻳﺖ از‬ ‫ادراكﻫــﺎﺋﻲ ﺑــﻲﻣﻌﻨــﺎ و ﭘــﻮچ‪ ،‬ﺑــﻪ ﻃــﻮر ﻣﺜــﺎل‪» ،‬آﻣﺮﻳﻜــﺎﭘﺮﺳــﺘﻲ«‪ ،‬ﺑــﻪ ﺻــﻮرﺗﻲ‬ ‫ﺷﮕﻔﺖاﻧﮕﻴﺰ ﻛﺎرآﺋﻲ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ آن ﺑـﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﺑﭙـﺮدازد؟ ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻨﺪ؟ ﻳـﺎ‪ ،‬ﻣـﺜﻼً در ﺟﻨـﮓ ﺧﻠـﻴﺞ‬ ‫ﻓﺎرس‪» ،‬ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺳﺮﺑﺎزاﻧﻤﺎن«‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺎ اﻳـﻦ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻣﺨـﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷـﺪ؟ ﻳـﺎ‬ ‫روﺑﺎنﻫﺎي آﺑﻲ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻛـﺎﻣﻼً ﺗﻬـﻲ از‬ ‫ﻫﺮ ﻣﻌﻨﺎﺋﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ از ﺷﻤﺎ ﺑﭙﺮﺳﺪ »از ﻣﺮدم در اﻳﺎﻟﺖ آﻳﻮوا ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟« ﭼﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﺋﻲ دارد؟ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴـﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴـﺪ‪» ،‬آري‪ ،‬از آﻧـﺎن ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻣـﻲﻛـﻨﻢ« ﻳـﺎ‪» ،‬ﻧـﻪ‪،‬‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖﺷﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ«؟ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﺳﺌﻮال ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻓﺎﻗـﺪ ﻫـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎﺋﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻫﻤﻴﻨﺠﺎﺳﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘﺔ اﺻﻠﻲ در ﺷﻌﺎرﻫﺎي »رواﺑـﻂ ﻋﻤـﻮﻣﻲ«‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪» :‬ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺳﺮﺑﺎزاﻧﻤﺎن«‪ ،‬اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﻨﺎﺋﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻌﺎرﻫﺎ‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻘﺪر ﻣﻌﻨﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﻤﻠﺔ »ﺷﻤﺎ از ﻣﺮدم در اﻳﺎﻟﺖ آﻳﻮوا ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ«‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻨﺎ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺷﻌﺎرﻫﺎ ﭘﻴﺎﻣﺪي ﻫﻢ داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣـﺪ اﻳـﻦ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‪» ،‬آﻳـﺎ از‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟« وﻟﻲ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣـﺮدم ﺑـﻪ اﻳـﻦ »ﭘﻴﺎﻣـﺪ« ﻓﻜـﺮ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻣﻬﻢ در ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪» ‬ﻛﺎرآﻣﺪ« ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻌﺎري ﺧﻠـﻖ ﻛﻨﻴـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﻪ در ﻣﺴﻴﺮ آن ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ .‬ﻫـﻴﭻ‬ ‫‪(Mohawk Valley Formula) 1‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٠‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﻛﺲ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻌﺎر ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺋﻲ دارد‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ در واﻗـﻊ ﻣﻌﻨـﺎﺋﻲ ﻧـﺪارد‪.‬‬ ‫ارزش اﺳﺎﺳﻲ آن در اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻤﺎ را از ﺳﺌﻮاﻟﻲ ﻛﻪ »واﻗﻌﺎً ﻣﻌﻨﺎﺋﻲ دارد«‪،‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ »آﻳﺎ از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟«‪ ،‬دور ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳـﻦ »ﻣﻌﻨـﺎي واﻗﻌـﻲ«‬ ‫ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺣﻖ ﻧﺪارﻳﺪ در ﻣﻮردش ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻠﺘﻲ ﺳﺨﻦ‬ ‫از ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺳﺮﺑﺎزان ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ؟!! »ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ از "ﻋﺪم ﺣﻤﺎﻳﺖ" از آﻧـﺎن‬ ‫"ﺣﻤﺎﻳــﺖ" ﻧﻤــﻲﻛــﻨﻢ‪ «.‬در اﻳﻨﺠــﺎ ﺑ‪‬ــﺮد ﺑــﺎ ﺷﻤﺎﺳــﺖ‪ .‬دﻗﻴﻘــﺎً ﻫﻤــﺎن ﻣــﺴﺌﻠﺔ‬ ‫»آﻣﺮﻳﻜﺎﭘﺮﺳﺘﻲ« و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤـﻪ ﺑـﺎ ﻫـﻢ ﻫـﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺷـﻌﺎرﻫﺎي ﺗﻮﺧـﺎﻟﻲ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﺋﻴـﺪ اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﺣﺎﺻـﻞ ﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻣﺮدﻣـﺎن »ﺑـﺪ« ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﺨﻨﺎنﺷﺎن در ﺑﺎره ﺗﻀﺎد ﻃﺒﻘﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺣﻘﻮق اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻳـﻦ ﻣـﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ را‬ ‫ﻣﺨﺘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در اﻃﺮافﻣﺎن ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎرﺳﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻋﻤﻞ ﻛﺮده‪ .‬و ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺗﻤـﺎم ﺟﻮاﻧـﺐ‬ ‫آن ﺑﺎ دﻗﺖ ﺗﻤﺎم ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘـﻪ‪ .‬ﺟﻤـﺎﻋﺘﻲ ﻛـﻪ در ﺻـﻨﻌﺖ »رواﺑـﻂ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ« ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎري ﺑﻪ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲرﺳـﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻌﻲ ﺑﺮ اﻟﻘﺎء ارزشﻫﺎي »درﺳﺖ« دارﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ‪ ،‬از آﻧﭽﻪ ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ اراﺋﻪ دﻫﺪ‪ ،‬ادراﻛﻲ دارﻧﺪ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در آن ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺘﺨﺼﺺِ ﺗﺮﺑﻴﺖ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ در ﺧﺪﻣﺖ ارﺑﺎﺑﺎن‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ آﻧﺎن ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد‪.‬‬ ‫دﻳﮕﺮ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ از ﻫـﺮ ﮔﻮﻧـﻪ ﺳـﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺤـﺮوم ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺻﺮﻓﺎً اﻳﺠﺎد دردﺳﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫دﻳﮕﺮ اﻓﺮاد ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻮماﻧﺪ ﻛﻪ در ﺗﻨﻬﺎﺋﻲ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺑﻨﺸﻴﻨﻨﺪ و ﭘﻴـﺎﻣﻲ‬ ‫را ﭘﻴﺎﭘﻲ ﺑﺮ ﻣﻐﺰﺷﺎن ﺑﻜﻮﺑﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ ارزش واﻗﻌـﻲ در زﻧـﺪﮔﻲ‪،‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٢١‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺑﻬﺮهوري از ﻣﺸﺘﻲ اﺟﻨﺎس و ﺗﻮﻟﻴﺪات‪ ،‬ﻳﺎ زﻳﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﺷﻴﻮة آن ﺧﺎﻧﻮادة ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺮﻓـﻪ‬ ‫و ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺑﻴﻨﻴـﺪ؛ و ﻳـﺎ ﺑﺮﺧـﻮرداري از ارزشﻫـﺎي واﻻﺋـﻲ ﭼـﻮن‬ ‫»ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ« و »آﻣﺮﻳﻜﺎﭘﺮﺳﺘﻲ«‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ در ﻫﻤﻴﻦ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﺮاﻓﺖ ﺑﻴﺎﻓﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫وﻟﻲ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در ﺗﻨﻬﺎﺋﻲ ﺑﻪ اﻛﺮان ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺧﻴﺮه ﺷـﺪهاﻳـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧـﻮد ﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬ ‫ﮔﻔﺖ‪ ،‬دﻳﻮاﻧﻪ ﺷﺪهام‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﺮ اﻛﺮان ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن ﺟـﺰ اﻳـﻦﻫـﺎ ﻛـﻪ ﮔﻔﺘـﻴﻢ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﺟﺎزة ﻫﻴﭻ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲاي وﺟﻮد ﻧﺪارد ـ و اﻳـﻦ اﺻـﻞ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ ـ ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ درﻳﺎﺑﻴﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ دﻳﻮاﻧﻪ ﺷﺪهاﻳـﺪ‪ ،‬و ﻳـﺎ ﺻـﺮﻓﺎً ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﺼﻮرات ﺧﻮد داﻣﻦ ﻣﻲزﻧﻴﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻛﺮدن ﻫﻢ اﻣﺮي ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ اﻳﺪة اﺳﺎﺳﻲ‪ .‬ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻳﺪه آل‪ ،‬ﺗﻼشﻫﺎي ﻓﺮاواﻧـﻲ ﺻـﻮرت‬ ‫ﮔﺮﻓﺘــﻪ‪ .‬ﺑــﺪﻳﻬﻲ اﺳــﺖ ﻛــﻪ ﻳــﻚ ادراك‪ ‬ﻣــﺸﺨﺺ در ﻗﻔــﺎي آن اﻳــﺴﺘﺎده‪ .‬ادراك‪‬‬ ‫ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﺪم‪» .‬ﮔﻠﺔ ﮔﻤﺸﺪه« ﻣﺸﻜﻞآﻓـﺮﻳﻦ اﺳـﺖ‪ .‬از‬ ‫ﺧﺮوش و ﻟﮕﺪﭘﺮاﻧﻲ آن ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي ﻛـﺮد‪ .‬ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ ﺑـﻪ ﺗﻤﺎﺷـﺎي ﻣـﺴﺎﺑﻘﺎت‬ ‫ﻓﻮﺗﺒﺎل‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺸﺎت ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ و ﻳﺎ ﻓﻴﻠﻢﻫﺎي ﺧﺸﻮﻧﺖﺑﺎر ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ از ﮔـﺎﻫﻲ‬ ‫ﺧﺒﺮش ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﺑﻲﻣﻌﻨﺎﺋﻲ ﭼﻮن »ﺣﻤﺎﻳـﺖ از ﺳـﺮﺑﺎزاﻧﻤﺎن« ﺑﺪﻫـﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ »ﮔﻠﻪ« را ﻋﻤﻴﻘﺎً وﺣﺸﺘﺰده ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ اﮔﺮ از اﻧـﻮاع و اﻗـﺴﺎم »ﺷـﻴﺎﻃﻴﻨﻲ«‬ ‫ﻛﻪ‪ ،‬از درون‪ ،‬از ﺑﻴﺮون و از ﻫﺮ ﺟﺎي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻗـﺼﺪ ﻧـﺎﺑﻮدياش را دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻛـﺎﻣﻼً در‬ ‫وﺣﺸﺖ و ﺗﺮس ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻛﺎر ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ »ﮔﻠﻪ« ﺻﻼﺣﻴﺖ اﻳﻨﻜﺎر را ﻧﺪارد‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺳﺮﮔﺮم ﻛـﺮدن و‬ ‫ﻣﻨﺰوي ﻛﺮدناش از اﻫﻤﻴﺖ ﻓﺮاوان ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٢‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫اﻳــﻦ ﻳــﻚ ادراك از ﻣــﺮدمﺳــﺎﻻري اﺳــﺖ‪ .‬در واﻗــﻊ‪ ،‬ﺑــﺎ در ﻧﻈــﺮ ﮔــﺮﻓﺘﻦ ﻣﺤﺎﻓــﻞ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري‪ ،‬آﺧﺮﻳﻦ ﭘﻴﺮوزي واﻗﻌﻲ ﻧﻴﺮوي ﻛﺎر ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً در ﺳـﺎل ‪ 1935‬ﺻـﻮرت‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﺎن »ﻗﺎﻧﻮن واﮔﻨﺮ«‪ .‬ﭘﺲ از آﻏﺎز ﺟﻨﮓ‪ ،‬اﺗﺤﺎدﻳـﻪﻫـﺎ‪ ،‬و ﻫﻤﮕـﺎم ﺑـﺎ‬ ‫آنﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻏﻨﻲ ﻃﺒﻘﺔ ﻛﺎرﮔﺮ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎ ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﻮد‪ ،‬رو ﺑـﻪ‬ ‫اﻓﻮل ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﻣـﺎ ﺑـﻪ درون ﺟﺎﻣﻌـﻪاي ﮔـﺎم‬ ‫ﻧﻬﺎدﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ در اﺑﻌﺎدي ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ دﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري اداره ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺻﻨﻌﺘﻲ »ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري دوﻟﺘﻲ‪ «1‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ از »ﻗﺮاردادﻫـﺎي‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲِ« ﻋﺎدي‪ ،‬ﻛﻪ در ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺸﺎﺑﻪ آن ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻲﺑﻬﺮه اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪس ﻣﻲزﻧـﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي آﻓﺮﻳﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮرد ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻓﺎﻗﺪ ﺑﻴﻤـﻪﻫـﺎي درﻣـﺎﻧﻲ ﻣﻠـﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫـﻴﭻ ﺗﻌﻬـﺪ ﻛﻠـﻲ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ ﺟﻬـﺖ‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﭘﺎﻳﻪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﺪﺳﺘﻪ از ﻣﺮدم ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ اﻳـﻦ روﻧـﺪ را دﻧﺒـﺎل‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ و ﺷﺨﺼﺎً ﭼﻴﺰي ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻧﺪ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﺗﺤﺎدﻳﻪﻫﺎ ﻋﻤﻼً وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻲ‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺻﻮر ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎي ﻣﺮدﻣﻲ‪ ،‬ﻋﻤﻼً وﺟﻮد ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﺳـﺎزﻣﺎن و ﺣـﺰب‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻲ ﻧﺪارد‪ .2‬ﺣﺪاﻗﻞ از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎري‪ ،‬ﮔـﺎم ﺑﻠﻨـﺪي ﺑـﻪ ﺳـﻮي‬ ‫‪،(State-capitalism) 1‬‬ ‫‪ 2‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﻨﺪة ﻓﺎرﺳﻲ زﺑﺎن ﻛﻤﻲ ﺗﻌﺠﺐآور ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻓﺮاواﻧـﻲ در ﻣـﻮرد‬ ‫اﺣﺰاب ﺳﻴﺎﺳﻲ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ روزه از ﻃﺮﻳﻖ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬اراﺋﺔ ﻳﻚ ﺗﻮﺿـﻴﺢ ﻛﺎﻣـﻞ در اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﻮرد از ﻳﻚ ﭘﺎﻧﻮﻳﺲ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲرود‪ ،‬وﻟﻲ ﻗﺎﺑﻞ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎرج از اﻟﮕﻮﻫﺎي راﻳﺞ »ﺿﺪآﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ« ﻛﻪ ﺑﺮ‬ ‫اﺳﺎس آنﻫﺎ اﺣﺰاب در اﻳﻨﻜﺸﻮر اﺻﻮﻻً واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ـ ﻣﻄﻠﺒﻲ ﻛﻪ در‬ ‫ﻣﻮرد ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﺻﺪق ﻣﻲﻛﻨﺪ ـ وﻳﮋﮔﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر »ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳﻲ« در آﻣﺮﻳﻜﺎ در اﺑﻌﺎد دﻳﮕـﺮي‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ اﺣﺰاﺑﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻓﻌﺎﻟﻨﺪ ﻋﻤﻼً ﻓﺎﻗﺪ »اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ«‪» ،‬اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي« و »ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪهاي« ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﺣﺰاب در دﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻇﺎﻫﺮي‪ ،‬از آن ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٣‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﻫﺪف ﻏﺎﺋﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ »ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي اﻧﺤﺼﺎري« ﺷﺪهاﻧـﺪ‪.‬‬ ‫از ﻧﻘﻄﻪﻧﻈﺮ واﺣﺪي ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬دو ﺣﺰب ﺳﻴﺎﺳﻲ ]ﺟﻤﻬﻮرﻳﺨـﻮاه و دﻣﻜـﺮات[ دو‬ ‫ﺷﺎﺧﻪ از ﺣﺰب ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارياﻧـﺪ‪ .‬ﻗـﺴﻤﺖ اﻋﻈـﻢ ﺟﻤﻌﻴـﺖ ﻛـﺸﻮر‪ ،‬ﺣﺘـﻲ زﺣﻤـﺖ‬ ‫ﺷﺮﻛﺖ در اﻧﺘﺨﺎﺑﺎت را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻫﻤﻮار ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻋﻤﻠـﻲ ﺑـﻲﻣﻌﻨـﺎ‬ ‫ﺷﺪه‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ راﻧﺪه ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ »ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ« ﺳﺮﮔﺮم ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ‪،‬‬ ‫ﻫﺪف ﻏﺎﺋﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻐﺰ ﻣﺘﻔﻜﺮ ﺻﻨﻌﺖ »رواﺑـﻂ ﻋﻤـﻮﻣﻲ«‪ ،‬ادوارد ﺑﺮﻧـﺎﻳﺰ‪ ،1‬ﺑـﻪ‬ ‫راﺳﺘﻲ ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ از »ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻛﺮﻳﻞ« اﺳﺖ‪ .‬او ﻋﻀﻮي از اﻳـﻦ ﻛﻤﻴـﺴﻴﻮن ﺑـﻮد‪،‬‬ ‫در آﻧﺠﺎ درسﻫﺎي ﺧﻮد را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺗﻮﺳﻌﺔ ﭘﺪﻳﺪهاي ﺷﺪ ﻛﻪ آﻧـﺮا‬ ‫»ﻋــﺼﺎرة ﻣــﺮدمﺳــﺎﻻري« و »ﺳــﺎﺧﺖ و ﭘﺮداﺧــﺖ رﺿــﺎﻳﺖ« ﻧﺎﻣﻴــﺪ‪ .‬اﻓــﺮادي‬ ‫»ﭘﺮدازﻧﺪﮔﺎن رﺿﺎﻳﺖ« ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺎدرﻧﺪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻗﺪرت ﻻزم ـ ﻳﻌﻨـﻲ ﺣﻤﺎﻳـﺖ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪدارياي ﻛﻪ در ﺧﺪﻣﺘﺶ ﻗﺮار دارﻧﺪ ـ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﺧﻮد ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺖ و ﭘﺮداﺧﺖ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﺮدم ﺟﻬﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮﺋﻲﻫـﺎﺋﻲ در ﺧـﺎرج از ﻣﺮزﻫـﺎ ﻧﻴـﺰ ﻛـﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ‬ ‫ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻃﻲ ﺟﻨﮓ اول ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺷـﺎﻫﺪ ﺑـﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣـﺮدم‬ ‫»ﺻﻠﺢﻃﻠﺐاﻧﺪ«‪ .‬ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻠﻲ ﺑـﺮاي درﮔﻴـﺮي در ﻣـﺎﺟﺮاﺟﻮﺋﻲﻫـﺎي‬ ‫ﺧﺎرج از ﻣﺮزﻫﺎ‪ ،‬آدﻣﻜﺸﻲﻫﺎ‪ ،‬و ﺷﻜﻨﺠﻪﻫﺎ ﻧﻤـﻲﺑﻴﻨﻨـﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ »ﺑﺎﻳـﺪ« آﻧـﺎن را‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﺮد‪ .‬و ﺑﺮاي ﺗﺤﺮﻳﻚﺷﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آﻧﺎن را وﺣﺸﺘﺰده ﻛﺮد‪» .‬ﺑﺮﻧﺎﻳﺰ«‪ ،‬در اﻳـﻦ‬ ‫در ﻋﻠﻮم ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﻧﺎم »ﺣﺰب« اﺗﻼق ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻛﺘﺎﺑﻲ از ﺟﺎن ﮔﺎﻟﺒﺮاﻳﺖ ﻛﻪ ﻣﺘـﺮﺟﻢ ﺑـﻪ ﻧـﺎم‬ ‫»ﻓﺮﻫﻨﮓ رﺿﺎﻳﺖﻃﻠﺒﻲ« ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺮده‪ ،‬و ﻧﺸﺮ ﻧﻲ آن را در ﺳﺎل ‪ 1382‬ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺤـﺚﻫـﺎي ﺟـﺎﻣﻊﺗـﺮي در‬ ‫اﻳﻨﻤﻮرد اراﺋﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪة ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ آنﻫﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬ ‫‪،Edward Bernays 1‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٤‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺷﺨﺼﺎً از دﺳﺘﺎورد ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪ در ﺳـﺎل‬ ‫‪ ،1954‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺳﺮﻧﮕﻮﻧﻲ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ »ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداريـ ﻣﺮدمﺳﺎﻻري«‪ ،‬و ﺑﻪ روي‬ ‫ﻛﺎر آوردن ﺟﻮﺧﻪﻫﺎي ﻣﺮگ و آدﻣﻜﺸﺎن در ﻛﺸﻮر ﮔﻮاﺗﻤـﺎﻻ ﺷﺪ‪،‬ــ ﺣﻜـﻮﻣﺘﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻫﻨﻮز در ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه و ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎي ﺳﺮﺷﺎر اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫ﭼﺮﺧﺶ ﻣﺮدمﺳﺎﻻر‪ ،‬ﻫﺮ ﻗﺪر ﻛﻪ ﭘﻮچ و ﺑﻲﻣﻌﻨﺎ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺑـﻪ ﻋﻤـﻞ‬ ‫ﻣﻲآورد‪ ،‬ـ وي‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت »رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ« »ﻛﻤﭙـﺎﻧﻲ ﻣﻴـﻮة آﻣﺮﻳﻜـﺎ« را در دﺳـﺖ‬ ‫داﺷﺖ‪ .1‬ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﺋﻲ را‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑـﺎ آن ﻣﺨـﺎﻟﻒاﻧـﺪ‪ ،‬در‬ ‫داﺧﻞ ﻛﺸﻮر ﻣﻮرد ﺗﺄﺋﻴﺪ ﻗﺮار داد‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ دﻟﻴﻠﻲ وﺟﻮد ﻧـﺪارد ﻛـﻪ ﻣـﺮدم ﻃﺮﻓـﺪار‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﺋﻲ داﺧﻠﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺣﺎلﺷﺎن »ﻣـﻀﺮ« اﺳـﺖ‪» .‬اﻳـﻦ ﻋﻤﻠﻴـﺎت« ﻧﻴـﺰ‪،‬‬ ‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻃـﻲ ده ﺳـﺎل ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺷـﺎﻫﺪ ﺑـﺴﻴﺎري از آﻧـﺎن‬ ‫ﺑﻮدهاﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي رﻳﮕﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪ ﻣﻨﻔﻮر ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ .‬در »زﻣـﻴﻦﻟـﺮزة‬ ‫اﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺗﻲ رﻳﮕﺎن« در ﺳﺎل ‪ ،1984‬از ﻫﺮ ‪ 5‬رأي دﻫﻨﺪه‪ 3 ،‬ﺗﻦ آرزو ﻣـﻲﻛـﺮد ﻛـﻪ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي او ﺟﺎﻣﺔ ﻋﻤﻞ ﻧﭙﻮﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي وﻳﮋهاي‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن اﺳﻠﺤﻪﺳﺎزي‪،‬‬ ‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺑﻮدﺟﺔ ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬و ﻏﻴﺮه را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺎ ﻫﻤﮕـﻲ‬ ‫اﺳﺎﺳﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻣﻨﺰوي و ﮔﻴﺞ و ﻣﻨﮓاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ‬ ‫ً‬ ‫آﻧﺎن‪،‬‬ ‫راﻫﻲ ﺑﺮاي ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ و ﻳﺎ ﺑﻴﺎن اﺣﺴﺎﺳﺎتﺷﺎن ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﺘـﻲ ﻧﻤـﻲداﻧﻨـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺑﺎ آﻧﺎن ﺷﺮﻳﻚاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻓﺮاﮔﻴﺮ‪ ،‬در‬ ‫‪ ،(United Fruit Company) 1‬در ﺗﺎرﻳﺦ آﻣﺮﻳﻜﺎي ﻻﺗﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻮدﺗﺎي ﮔﻮاﺗﻤﺎﻻ ﻳﻜﻲ از ﺧﺸﻦﺗﺮﻳﻦ و ﺧﻮﻧﻴﻦﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻮده‪ .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ ،‬در ﻓﺼﻞ دوم ﻛﺘﺎب »ﺗﺮورﻳﺴﻢ و ﺟﻨﮓ«‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﻫﺎوارد زﻳـﻦ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻦ ﻛﻮدﺗﺎ را ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻛﺮده‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ‪ ،‬اﻳﻦ »ﻋﻤﻠﻴﺎت« ﺑﻪ »ﺳﻔﺎرش« ﻛﻤﭙﺎﻧﻲ ﻣﻴﻮة آﻣﺮﻳﻜﺎ‪،‬‬ ‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﺸﻤﺎن ﺣﻴﺮت زدة ﻳﻚ ﻃﺒﻴﺐ ﺟﻮان و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ آرژاﻧﺘﻴﻨﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ در آن ﻫﻨﮕﺎم ﺑـﺮاي ﺷـﺮﻛﺖ‬ ‫در ﺟﻠﺴﻪاي ﺳﺮي در ﮔﻮاﺗﻤﺎﻻ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬او را ﺑﻌﺪﻫﺎ »ﭼﻪﮔﻮارا« ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٥‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫آﻣﺎرﻫﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺧﺪﻣﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را ﺑـﻪ ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاري‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨـﻴﻦ ﺗـﺼﻮر ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻓﻘـﻂ آﻧـﺎن اﻳـﻦ »اﻓﻜـﺎر‬ ‫دﻳﻮاﻧﻪوار« را در ﺳﺮ ﻣﻲﭘﺮوراﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻈﺮات را از ﻫﻴﭻ ﻣﺠﺮاي دﻳﮕـﺮي ﻧـﺸﻨﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻗﺮار ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ »ﻧﻈﺮاﺗﻲ« داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺼﻮرت‪ ،‬اﮔـﺮ ﺑـﻪ آن‬ ‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻳﺪ و در ﻳﻚ ﻫﻤﻪﭘﺮﺳﻲ آن را ﺗﺄﺋﻴﺪ ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﺻـﺮﻓﺎً آدم ﻋﺠﻴـﺐ و‬ ‫ﻏﺮﻳﺒﻲ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ راﻫﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺑﺎ ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﺷـﻤﺎ ﻫـﻢ‬ ‫ﻋﻘﻴﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﺑﻴﺎن اﻳـﻦ ﻧﻈـﺮات وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪ ،‬اﺣـﺴﺎس‬ ‫ﻏﺮﺑﺖ ﻳﻚ ﻣﻮﺟﻮد‪ ‬ﻏﺮﻳﺐ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺣﺎﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از اﻳﻨﺮو‪ ،‬در ﺣﺎﺷﻴﻪ اﻳﺴﺘﺎده و ﺑﻪ‬ ‫آﻧﭽﻪ ﻣﻲﮔﺬرد ﺑﻲاﻋﺘﻨﺎ ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺻﺤﻨﺔ دﻳﮕﺮي ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺴﺎﺑﻘﺔ‬ ‫ﻓﻮﺗﺒﺎل!‬ ‫از اﻳﻨﺮو‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪي‪ ،‬ﻫﺪف ﻏﺎﺋﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه‪ ،‬وﻟﻲ ﻫﻴﭽﮕـﺎه در ﺣـﺪ ﻛﻤـﺎل ﻧﻴـﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدﻫﺎﺋﻲ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻛﺎﻣﻼً ﻧﺎﺑﻮد ﻧﺸﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎ ﻫﻨﻮز‬ ‫وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ ﻣﺨﺎﻟﻒﺧﻮاﻧﻲ در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ‪ ،‬از ﻛﻠﻴـﺴﺎﻫﺎ ﺳﺮﭼـﺸﻤﻪ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﻓﻴﺰﻳﻜـﻲ دارﻧـﺪ‪ .‬زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻳـﻚ‬ ‫ﻛﺸﻮر اروﭘﺎﺋﻲ رﻓﺘﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد‪ ،‬اﻳـﻦ ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲ‪،‬‬ ‫در ﺗﺎﻻر ﻳﻚ اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺨﻮاﻫـﺪ ﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﺮا ﻛﻪ در درﺟﺔ اول‪ ،‬اﺗﺤﺎدﻳﻪاي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬اﮔﺮ ﻫﻢ وﺟﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ ﺻـﺮﻓﺎً‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ »ﻏﻴﺮﺳﻴﺎﺳﻲ« اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻛﻠﻴﺴﺎﻫﺎ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻨﺮو اﻏﻠﺐ در ﻛﻠﻴـﺴﺎ‬ ‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﺎري ﻫﺎ در آﻣﺮﻳﻜـﺎي ﻣﺮﻛـﺰي‪ ،‬اﻏﻠـﺐ رﻳـﺸﻪ در ﻛﻠﻴـﺴﺎﻫﺎ‬ ‫دارﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺎﺳﺎً ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻨﻴﺎد وﺟﻮد ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ دارد‪.‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٦‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ »ﮔﻠﺔ ﮔﻤﺸﺪه« ﻫﻴﭽﮕﺎه ﺑﻪ ﺷﻴﻮهاي ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻄﻠﻮب رام ﻧﻤـﻲﺷـﻮد‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻧﺒﺮدي اﺳﺖ ﻣﺪاوم‪» .‬ﮔﻠﺔ ﮔﻤﺸﺪه« در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1930‬دوﺑﺎره ﺳﺮ ﺑﺮ آورد‪ ،‬وﻟـﻲ‬ ‫ﺳﺮﻛﻮب ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1960‬ﻣﻮج دﻳﮕﺮي از ﻣﺨﺎﻟﻒﺧﻮاﻧﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪ‪ .‬ﺑـﺮ‬ ‫آن ﻧﺎﻣﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺳﻮي ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﻪ آن ﻧـﺎم »ﺑﺤـﺮان ﻣـﺮدمﺳـﺎﻻري«‬ ‫دادﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1960‬ﺑﻪ ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺪﻳﺪهاي ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺎ »ﺑﺤﺮان« روﺑﺮو ﺷﺪه‪» .‬ﺑﺤﺮان« ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﺮوه ﻋﻈﻴﻤﻲ از ﻣـﺮدم در‬ ‫ﺣﺎل ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻌﺎل ﺷﺪه‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺣـﻀﻮر در ﺻـﺤﻨﺔ ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﺗـﻼش‬ ‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤـﺎن دو ادراك از ﻣـﺮدمﺳـﺎﻻري ﺑـﺎز ﻣـﻲﮔـﺮدﻳﻢ‪ .‬در‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻮﺟﻮد در واژهﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ »ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ« ﻣـﺮدمﺳـﺎﻻري اﺳـﺖ‪ .‬در ادراك‬ ‫»ﺣﺎﻛﻢ« اﻳﻦ ﻳﻚ »ﻣﻌﻀﻞ« اﺳﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ »ﺑﺤـﺮان« ﻛـﻪ ﺑﺎﻳـﺪ ﺑـﺮ آن ﻧﻘﻄـﺔ ﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وازدﮔﻲ‪ ،‬ﻋﺒﻮدﻳﺖ و واﻧﻬﺎدﮔﻲ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‬ ‫ﻣﻮﺿﻊ واﻗﻌﻲﺷﺎن‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﺎن دادن ﺑﻪ اﻳﻦ »ﺑﺤﺮان« دﺳﺖ ﺑﻪ ﻛﺎر‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ راه ﺗﻼشﻫﺎﺋﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﻛﺎري از ﭘﻴﺶ ﻧﺒﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ‪،‬‬ ‫»ﺑﺤﺮان« ﻣﺮدمﺳﺎﻻري‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪،‬‬ ‫زﻧﺪه و ﭘﺎ ﺑﺮ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬و در ﺟﻬﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف آﻧﭽـﻪ ﺑـﺴﻴﺎري از‬ ‫ﻣﺮدم ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ از ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1960‬ﺑﺮاي واروﻧﻪ ﻛـﺮدن‪،‬‬ ‫و ﺗﺤﺖ اﻧﻘﻴﺎد آوردن اﻳﻦ »ﺑﻴﻤﺎري«‪ ،‬ﺗﻼشﻫـﺎي ﻋﻈﻴﻤـﻲ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ‬ ‫زاوﻳﻪ از اﻳﻦ »ﺑﻴﻤﺎري«‪ ،‬ﻋﻤﻼً »ﻋﺎرﺿـﺔ وﻳﺘﻨـﺎم‪ «1‬ﻧﺎﻣﻴـﺪه ﺷـﺪ‪ .‬ﻋﺒـﺎرت »ﻋﺎرﺿـﺔ‬ ‫وﻳﺘﻨﺎم«‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﺳـﺎل ‪ 1970‬ﺑـﺮ ﺳـﺮ زﺑـﺎنﻫـﺎ اﻓﺘـﺎد‪ ،‬ﭘﻴـﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺟـﺴﺘﻪ و‬ ‫‪(Vietnam Syndrome) ١‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٧‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪» .‬ﻧﺮﻣﺎن ﭘ‪‬ﺪﻫﻮرﺗﺰ‪ ،«1‬ﻳﻚ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﻃﺮﻓﺪار‬ ‫رﻳﮕﺎن‪ ،‬آﻧﺮا »ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖ ﻫﺎﺋﻲ ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ در اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﺮوي ﻗﻬـﺮي« ﻧﺎﻣﻴـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫زﺑﺎن ﺳﺎده‪ ،‬ﮔﺮوه ﻛﺜﻴﺮي از ﻣﺮدم‪ ،‬ﻃﺮﻓـﺪار اﻳـﻦ »ﻣﻤﻨﻮﻋﻴـﺖﻫـﺎي ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧـﻪ در‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﺮوي ﻗﻬﺮي« ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻗﺎدر ﺑﻪ درك اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﺒﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﭼﺮا ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دور دﻧﻴﺎ ﺑﭽﺮﺧﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻠﺖﻫـﺎ را ﻗﺘـﻞﻋـﺎم ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﺷـﻜﻨﺠﻪ دﻫـﻴﻢ و‬ ‫ﻓﺮﺷﻲ از ﺑﻤﺐ ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن ﺑﮕﺴﺘﺮاﻧﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ ﮔـﻮﺑﻠﺰ درﻳﺎﻓﺘـﻪ ﺑـﻮد‪ ،‬ﺧﻴﻠـﻲ‬ ‫ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻠﺘﻲ در ﭼﻨﮕﺎل اﻳﻦ ﻧﻮع »ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ« ﻓﺮواﻓﺘﺪ‪،‬‬ ‫ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖ در ﻣﺎﺟﺮاﺟﻮﺋﻲ ﻫﺎي ﺧـﺎرﺟﻲ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل ﺧﻮاﻫـﺪ آورد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ »واﺷﻨﮕﺘﻦ ﭘ‪‬ﺴﺖ«‪ ،‬ﻃﻲ ﺗﺸﻨﺞ ﺟﻨﮓ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس‪ ،‬ﺑـﺎ ﻟﺤﻨـﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬ ‫ﻏﺮورآﻓﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻛﺮد‪ ،‬اﻟﻘﺎء اﺣﺘﺮام ﺑﺮاي »ارزشﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻴﮕﺮي«‪ ،‬ﻳﻚ ﺿﺮورت‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ از اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻴـﺪ از ﺟﺎﻣﻌـﻪاي وﺣـﺸﻲ‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﺑـﺮاي دﺳـﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑـﻪ اﻫـﺪاف ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﮕـﺎن‬ ‫داﺧﻠﻲاش از ﻧﻴﺮوي ﻗﻬﺮي ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬از‬ ‫ﻓﻀﻴﻠﺖﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻴﮕﺮي ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورده و در ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻮة ﻗﻬﺮي‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫»ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ« را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ »ﻋﺎرﺿﺔ وﻳﺘﻨﺎم«‪ .‬ﭘﻴـﺮوزي‬ ‫ﺑﺮ آن ﺿﺮوري و ﻻزم اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺠﻠﻲ در ﻣﻘﺎم واﻗﻌﻴﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﻠﻲ ﻗﻠﺐ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺿﺮورت ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬راه دﻳﮕﺮ ﺑـﺮاي ﭘﻴـﺮوزي ﺑـﺮ اﻳـﻦ‬ ‫»ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ«‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ واﻧﻤﻮد ﻛﻨـﻴﻢ زﻣـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮان‬ ‫‪(Norman Podhoretz) ١‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٨‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮده و ﻧﺎﺑﻮدﺷﺎن ﻣﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ در ﺣـﺎل دﻓـﺎع از ﺧـﻮد در ﺑﺮاﺑـﺮ‬ ‫ﻣﻬﺎﺟﻤﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻴﻮﻻﻫﺎ و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮﺟﻮدات ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﺠﺮﺑـﺔ ﺟﻨـﮓ وﻳﺘﻨـﺎم‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي »ﻧﻮﭘﺮدازي« ﺗﺎرﻳﺨﭽﺔ آن‪ ،‬ﺗﻼش »ﻋﻈﻴﻤﻲ«‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﻴﺸﻤﺎري‬ ‫درﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ واﻗﻌﻴﺖ ﭼﻪ ﺑﻮده‪ .‬از آن ﻣﻴﺎن‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎري ﺳـﺮﺑﺎزان‪ ،‬ﺟﻮاﻧـﺎن‪ ،‬و‬ ‫دﻳﮕﺮ اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﺟﻨﺒﺶ ﺻﻠﺢ ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﺧـﻮب‬ ‫ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺿﺮورت داﺷﺖ ﻛﻪ اﻳـﻦ اﻓﻜـﺎر ﻧﺎﺷﺎﻳـﺴﺖ را از ﻧـﻮ ﺑﺎزﺳـﺎزي ﻛـﺮده‪ ،‬ﻧـﻮﻋﻲ‬ ‫ﺗﻘﺪس‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻋﻄﺎ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ اﻧﺠـﺎم ﻣـﻲدﻫـﻴﻢ‬ ‫ارزﺷﻤﻨﺪ و ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ وﻳﺘﻨﺎم ﺟﻨﻮﺑﻲ را ﺑﻤﺒﺎران ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﻛﻪ از وﻳﺘﻨﺎم ﺟﻨﻮﺑﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن دﻓﺎع ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎرت دﻳﮕـﺮ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑـﺮ‬ ‫ﺳﺎﻛﻨﺎن وﻳﺘﻨﺎم ﺟﻨﻮﺑﻲ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻛﺲ دﻳﮕﺮي آﻧﺠﺎ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﺒـﺎرزه‬ ‫ﺑﺎ »ﺗﻬﺎﺟﻢ داﺧﻠﻲ« در وﻳﺘﻨﺎم ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺳﺮ داده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬روﺷﻨﻔﻜﺮان دﺳﺘﮕﺎه ﻛﻨـﺪي‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺒﺎرات را »اَدﻟﻲ ﺳﺘﻴﻮﻧﺴﻮن‪ «1‬و دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣـﻲﺑﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺿـﺮورت‬ ‫داﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻇﻬﺎرات را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻛﺎﻣﻼً رﺳﻤﻲ و ﺗﻔﻬﻴﻢ ﺷﺪه ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﻛﻨـﻴﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻜﺎر ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮ رﺳـﺎﻧﻪﻫـﺎ ﻧﻈـﺎرت ﻛﺎﻣـﻞ اﻋﻤـﺎل‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬و ﻧﻈﺎم ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺳﺮ ﺳﭙﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎرﺗﺎن ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬ ‫در ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ ﻛﻪ در داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ در ﺑﺎرة »ﻃﺮز ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎ« ﺑﺎ ﺑﺤﺮان ﺟﺎري‬ ‫ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ـ ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ در ﻣﻮرد اﻋﺘﻘﺎدات و ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎ ﻃﻲ ﺗﻤﺎﺷـﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ ـ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ ﻧـﺸﺎﻧﻪ از آن ﺑـﻪ ﭼـﺸﻢ ﻣـﻲﺧـﻮرد‪ .‬ﻳﻜـﻲ از‬ ‫ﺳﺌﻮاﻻﺗﻲ ﻛﻪ ﻃﻲ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﺪ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ‪ ،‬ﺷﻤﺎر ﺗﻠﻔﺎت وﻳﺘﻨﺎﻣﻲﻫـﺎ‬ ‫را در ﺟﻨﮓ وﻳﺘﻨﺎم ﭼﻨﺪ ﺗﻦ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻲزﻧﻴﺪ؟ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺟﻮاب آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻴﺎن ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬ ‫‪(Adlai Stevenson) ١‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٢٩‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺳﺌﻮال‪ 100 ،‬ﻫﺰار ﺗﻦ اﺳﺖ‪ .‬آﻣﺎر رﺳﻤﻲ‪ ،‬ﺣﺪود ‪ 2‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ؛ آﻣـﺎر واﻗﻌـﻲ ﺑـﻪ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺑﻴﻦ ‪ 3‬ﺗﺎ ‪ 4‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺴﺌﻮﻻن اﻳﻦ آﻣﺎرﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺳـﺌﻮال‬ ‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪاي ﻣﻄﺮح ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ :‬در ﺑﺎرة ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻟﻤﺎن ﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ‪ ،‬اﮔﺮ‬ ‫اﻣﺮوز ﻛﻪ از ﻣﺮدم ﺳﺌﻮال ﻣﻲﻛﻨﻴـﺪ ﭼﻨـﺪ ﻳﻬـﻮدي در اردوﮔـﺎهﻫـﺎي ﻣـﺮگ ﺟـﺎن‬ ‫ﺳﭙﺮدهاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪ ﺣﺪوداً ‪ 330‬ﻫﺰار ﺗﻦ؟ اﻳﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﭼﻪ زاوﻳـﻪاي از ﻓﺮﻫﻨـﮓ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ آﻟﻤﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ؟ ﺷﺮﻛﺖﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در اﻳﻦ آﻣﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺌﻮال‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪادﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ آن را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﭼﻪ زاوﻳﻪاي‬ ‫از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮد ﻣﺎ اﺳﺖ؟ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮاواﻧﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺿـﺮورت دارد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮ »ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﺔ« ﺧﻮد ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﺮوي ﻧﻈﺎﻣﻲ و دﻳﮕـﺮ‬ ‫»اﻧﺤﺮاﻓﺎت« ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﻓﺎﺋﻖ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد وﻳﮋه اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺎرﺳﺎز ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫در ﻫﺮ زﻣﻴﻨﻪاي ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ دﺳـﺖ ﻳﺎﻓـﺖ‪ .‬ﻫـﺮ ﻣﻮﺿـﻮﻋﻲ را ﻛـﻪ دوﺳـﺖ دارﻳـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻴﺪ‪ :‬ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺮورﻳﺴﻢ ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ‪ ،‬آﻣﺮﻳﻜﺎي ﻣﺮﻛﺰي‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ ـ ﺗﺼﻮﻳﺮ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اراﺋﻪ ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻛـﻢﺗـﺮﻳﻦ راﺑﻄـﺔ ﻣﻤﻜـﻦ ﺑـﺎ واﻗﻌﻴـﺎت را دارد‪.‬‬ ‫واﻗﻌﻴﺎت در اﻳﻦ ﻣﻮارد‪ ،‬در زﻳﺮ ﻋﻤﺎراﺗﻲ ﻛـﻪ از ﺧﺮوارﻫـﺎ و ﺧﺮوارﻫـﺎ دروغ ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬ ‫ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﺪﻓﻮناﻧﺪ‪ .‬از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﺮﻛﻮب ﺧﻄﺮ ﻣﺮدمﺳﺎﻻري‪ ،‬ﺧﻄﺮي ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫آزادي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ اﻳﺠـﺎد ﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴـﺖ ﺑـﺴﻴﺎر ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮي ﺑـﻮده‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﺷﺎﻳﺎن ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻜﺎر ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻳﻚ دوﻟـﺖ ﺗﻤﺎﻣﻴـﺖﺧـﻮاه‪ ،‬از ﻃﺮﻳـﻖ‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﻗﻬﺮي ﺻـﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘـﻪ‪ .‬اﻳـﻦ دﺳـﺘﺎوردي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﺤـﺖ ﻟـﻮاي »آزادي‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ« ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺧـﻮد را درك ﻛﻨـﻴﻢ‪ ،‬ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ در‬ ‫ﻣﻮرد اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺎت ﺑﻪ ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺎت ﻣﻬﻢاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻢ از ﺑـﺮاي ﻛـﺴﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪاي ﻛﻪ در آن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٠‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﻓﺮﻫﻨﮓ »ﻣﺨﺎﻟﻒﺧﻮاﻧﻲ«‬ ‫ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ »ﻣﺨﺎﻟﻒﺧﻮاﻧﻲ« ﺑﻘﺎء ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛـﺮد‪ .‬و ﺑـﺎ‬ ‫وﺟﻮد آﻧﻜﻪ در ﺳﺎلﻫﺎي ‪ ،1960‬ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﻛﻨُﺪي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از اﻳﻦ دوره‬ ‫ﺑﻪ رﺷﺪ ﻋﻈﻴﻤﻲ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎ‪ ،‬ﭘـﺲ از آﻏـﺎز ﺑﻤﺒـﺎران وﻳﺘﻨـﺎم‬ ‫ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ ﻣﺨـﺎﻟﻔﺘﻲ ﺑـﺎ ﺟﻨـﮓ ﻫﻨـﺪوﭼﻴﻦ‪ ،‬ﺻـﻮرت‬ ‫ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ 1.‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺨﺎﻟﻒﺧﻮاﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺪود‪،‬‬ ‫و اﻏﻠﺐ ﻣﺨﺘﺺ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﻮد‪ 2.‬وﻟﻲ‪ ،‬در دﻫﺔ ‪ 1970‬اﻳـﻦ ﺟﻨـﺒﺶ ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرﺗﻲ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﺟﻨﺒﺶ ﻫﺎي ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻣﺮدﻣﻲ رﺷـﺪ و ﻧﻤـﻮ ﻳﺎﻓﺘﻨـﺪ‪:‬‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ ﺣﻤﺎﻳـﺖ از ﻣﺤـﻴﻂ زﻳـﺴﺖ‪ ،‬ﺟﻨـﺒﺶ آزادي زﻧـﺎن‪ ،‬ﺟﻨـﺒﺶ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﻼحﻫﺎي ﻫﺴﺘﻪاي‪ ،‬و دﻳﮕﺮ ﺗﺤﺮﻛﺎت‪ .‬در ﺳـﺎلﻫـﺎي ‪ 1980‬رﺷـﺪ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ ﺷـﺎﻣﻞ‬ ‫‪ ١‬اﻳﻦ دوﻣﻴﻦ ﺑﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺑﻤﺒﺎران وﻳﺘﻨﺎم ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﺔ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ﺗﺬﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﮔﺴﺘﺮدة ﻏﺮب و ﺧﺼﻮﺻﺎً آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻗـﺼﺪ اﻟﻘـﺎي آن را‬ ‫دارد‪ ،‬ﺑﻤﺒﺎرانﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲﻫﺎ در ﺟﻨﮓ وﻳﺘﻨﺎم ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﻨﻄﻘﺔ ﺟﻨﻮب ﻣﻲﺷﺪ ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮاً ﻫﻢﭘﻴﻤﺎﻧﺎن او ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺗﺎ وﻳﺘﻨﺎم ﺷﻤﺎﻟﻲ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺴﺘﺮدهﺗﺮي در ﻛﺘﺎب »ﻋﺼﺮ ﻧﻮﻳﻦ ﺟﻨﮓ« ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﮔﺎﺑﺮﻳـﻞ ﻛﻮﻟﻜـﻮ ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬ ‫داده ﺷﺪه‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬ ‫‪ ٢‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮرﺧﺎن و ﻣﺘﺨﺼﺼﻴﻦ ﻋﻠﻮم ﺳﻴﺎﺳﻲ در آﻣﺮﻳﻜﺎ »ﻓﺮار از ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻈـﺎم اﺟﺒـﺎري« در ﺟﻨـﮓ ﺧـﻮﻧﻴﻦ‬ ‫وﻳﺘﻨﺎم را دﻟﻴﻞ واﻗﻌﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎي ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎً داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ از ﻧﻈـﺮ اﻗﺘـﺼﺎدي و ﺳﻴﺎﺳـﻲ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﺎً واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺮﻓﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از »ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﻫﺎي« ﻓﻌﻠﻲ در ﺟﻨﮓ ﻋﺮاق‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧـﺪﻣﺖ‬ ‫ﻧﻈﺎم‪ ،‬اﻣﺮوز در آﻣﺮﻳﻜﺎ »اﺟﺒﺎري« ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﺎﻧﻮادهﻫﺎي ﻣﺮﻓﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻤﺰﻣـﺎن‪ ،‬ﻫـﻢ از ﻣﻨـﺎﻓﻊ‬ ‫ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮآﻣﺪه از ﺟﻨﮓ ـ ﻣﺸﺎﻏﻞ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻨﺎوريﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﺔ ﻧﻈﺎﻣﻲ و ‪ ...‬ـ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫و ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ »ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ« ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻓﺮﻳﺎدﻫﺎي ﺟﻨﮓﻃﻠﺒﺎﻧﺔ ﺟﻮرج ﺑﻮش ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل دﻳﮕـﺮان را‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎده‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺤﺼﻴﻼت ﻋﺎﻟﻴﺔ ﺧﻮد در ﻫﺎروارد‪ ،‬ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ و امآيﺗﻲ اداﻣﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬اﻣﺮوزه ﺗﺤﺮك‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي در ﻣﺮاﻛﺰ »آﻣﻮزش!« ﻋﺎﻟﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻠﻴﺔ ﺟﻨﮓ ﻋﺮاق ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪ .‬ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ ﺑـﻪ دﻻﻳﻠـﻲ‬ ‫ﻛﻪ روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑ‪‬ﻌﺪ از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ را در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬در ﻣﺒﺤﺚ ﺟﻨﮓ وﻳﺘﻨﺎم‪ ،‬ﻧﺎدﻳﺪه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٣١‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺟﻨﺒﺶﻫﺎي ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ در ﺗﺎرﻳﺦ آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬و ﺷﺎﻳﺪ ﺣﺘﻲ در زﻣﻴﻨـﺔ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒﺧﻮاﻧﻲ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬـﺎن‪ ،‬ﭘﺪﻳـﺪهاي ﺑـﺴﻴﺎر ﻧـﻮﻳﻦ و ﺑـﺎ اﻫﻤﻴـﺖ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر‬ ‫ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ ﺻـﺮﻓﺎً ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﻧﻤـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ اﻏﻠـﺐ در ﻋﻤـﻞ‪ ،‬ﺑـﺎ‬ ‫ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ در رﻧﺞ و ﻋﺬاب ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد‬ ‫را ﻣﺘﻌﻬﺪ ﻣﻲدﻳﺪﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ راه دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﺮ رﻳـﺸﻪﻫـﺎي‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮓ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎز ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺷـﺮاﻳﻂ ﺑـﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔـﺎوﺗﻲ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺮ ﻛﻪ‪ ،‬ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎ در اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎ ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ‬ ‫اﻣﺮ آﮔﺎﻫﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺨﺼﺎً اﻳﻨﺮا ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﻧـﻮع ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲاي ﻛـﻪ اﻣـﺮوز در‬ ‫»ارﺗﺠﺎﻋﻲﺗﺮﻳﻦ« ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺸﻮر ﺻﻮرت ﻣﻲدﻫﻢ ـ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮﻛﺰي اﻳﺎﻟـﺖ ﺟﻮرﺟﻴـﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﺎﻃﻖ روﺳﺘﺎﺋﻲ ﻛﻨﺘﺎﻛﻲ‪ ،‬و ‪ ...‬ـ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲاﻧﺪ ﻛﻪ در اوج ﺟﻨﺒﺶ ﺻﻠﺢﻃﻠﺒﻲ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ‬ ‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﻌﺎلﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺘﻤﻌﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ زﺑﺎن آورم‪ .‬اﻣﺮوز‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮاﻓﻖ و ﻳﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛـﻪ در‬ ‫ﺑﺎرة ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﺋﻴﺪ‪ ،‬و ﻧﻮﻋﻲ زﻣﻴﻨﺔ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻣﻜـﺎن ﭘﻴﮕﻴـﺮي‬ ‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻫﻤﺔ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪ ،‬ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﻫﻤﺔ ﺗﻼشﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻧﻈـﺎرت ﺑـﺮ‬ ‫اﻓﻜﺎر و ﺗﻮﻟﻴﺪ »ﻓﺮﻫﻨﮓ رﺿﺎﻳﺖ« ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮاﺗﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓﺳـﺎزﻧـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺮدم در ﺣﺎل دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ‪ ،‬و اﻧﮕﻴﺰهاي ﺟﻬﺖ ﺗﻔﻜﺮ ﻋﻤﻴـﻖ‪ ،‬در ﺑـﺎرة‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻮرد ﺷﻜﺎﻛﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ رﺷﺪ ﻛﺮده‪ ،‬ﻛﻨﺶﻫﺎ و رﻓﺘـﺎر در ﺑـﺴﻴﺎري‬ ‫ﻣﻮارد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻪ آراﻣﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ اوﻗﺎت ﺣﺘـﻲ‬ ‫ﻣﻨﺠﻤﺪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎ اﻫﻤﻴﺖ و ﻣﻠﻤﻮس اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ ﺗﺎ ﺑـﻪ آن ﺣـﺪ ﺳـﺮﻋﺖ‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٢‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮي ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ در رﺧـﺪادﻫﺎي ﺟﻬـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ وﺟـﻮد آورد‪ ،‬ﻣﻄﻠـﺐ‬ ‫دﻳﮕﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪهاي از اﻳـﻦ رﺷـﺪ و ﺗﻐﻴﻴـﺮ اﺷـﺎره ﻣـﻲﻛـﻨﻢ‪:‬‬ ‫»ﺷﻜﺎف ﺟﻨﺴﻴﺖ«‪ ،1‬ﺗﻔﺎوت‪ ‬ﻣﻌﺮوف ﻣﻴـﺎن زﻧـﺎن و ﻣـﺮدان‪ .‬در ﺳـﺎلﻫـﺎي‪،1960‬‬ ‫ﺑﺮﺧــﻮرد زﻧــﺎن و ﻣــﺮدان در ﻣــﻮاردي از ﻗﺒﻴــﻞ »ﻓــﻀﻴﻠﺖﻫــﺎي ﻧﻈــﺎﻣﻴﮕﺮي« و‬ ‫»ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ« ﻋﻠﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﺮوي ﻗﻬﺮي‪ ،‬ﺣﺪوداً ﻫﻤﺴﺎن ﺑﻮد‪ .‬در‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎي‪ 1960‬ﻫﻴﭽﻜﺪام‪ ،‬ﻧـﻪ ﻣـﺮدان و ﻧـﻪ زﻧـﺎن‪ ،‬از اﻳﻨﮕﻮﻧـﻪ »ﻣﻤﻨﻮﻋﻴـﺖﻫـﺎي‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ« در رﻧﺞ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﺳﺦﻫﺎﻳﺸﺎن ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤـﻪ ﻓﻜـﺮ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﺮوي ﻗﻬﺮي ﺑﺮاي ﺳﺮﻛﻮب ﻣﻠﺖﻫﺎي دﻳﮕـﺮ ﻛـﺎر درﺳـﺘﻲ اﺳـﺖ‪ .‬ﻃـﻲ‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎ اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪» .‬ﻣﻤﻨﻮﻋﻴﺖﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﻪ« از ﻛﺮان ﺗﺎ ﻛـﺮان‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬وﻟﻲ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻧﻮﻋﻲ »ﺷﻜﺎف« اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ در ﺣـﺎل‬ ‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﺎﻓﻲ »اﺳﺎﺳﻲ« ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه‪ .‬و ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ آﻣﺎر‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﻧﺰدﻳﻚ ﺑـﻪ‬ ‫‪ 25‬درﺻﺪ اﻓﺮاد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ اﻓﺘﺎده؟ رﺧﺪاد اﻳﻦ ﺑﻮده‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﺮﻛﺘـﻲ‬ ‫»ﺷﺒﻪ ـ ﺳـﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘـﻪ« ﻛـﻪ زﻧـﺎن در آن ﻓﻌـﺎل ﺑﻮدﻧـﺪ ـ ﺟﻨـﺒﺶ ﻓﻤﻴﻨﻴـﺴﺘﻲ ـ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‪ .‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ از ﺗﺄﺛﻴﺮات وﻳﮋه ﺧـﻮد ﺑﺮﺧـﻮردار اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦ‬ ‫ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ در ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﺪ ﺗﻨﻬﺎ و ﻣﻨﺰوي ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ از اﻓﻜﺎري ﻫﻤﭽـﻮن‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﻪ اﻓﻜﺎرﺗﺎن ﺗﻮان ﺑﻴﺸﺘﺮي داده‪ ،‬و در ﺑـﺎرة اﻋﺘﻘـﺎدات و‬ ‫اﻓﻜﺎرﺗﺎن ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ از ﻫﺮ ﻧﻮع ﻗﺎﻋﺪهاي ﻣﺒـﺮاياﻧـﺪ‪،‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲﻫﺎﺋﻲ ﺗﺸﻜﻴﻼﺗﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣ‪‬ﺸﺮﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﺗﺎب ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﺘﻘﺎﺑﻞاﻧﺪ در‬

‫‪ ،(Gender Gap) ١‬ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﺎن و روانﺷﻨﺎﺳﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ در روﻳﺎروﺋﻲ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﭘﺎﻳﻪاي اﺟﺘﻤﺎع‪،‬‬ ‫ﻧﻮﻋﻲ »ﺷﻜﺎف« ﻋﻤﻴﻖ ﻣﻴﺎن ﻧﻈﺮات ﻣﺮدان و زﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻃﺒﻘﺔ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﺗﺤـﺼﻴﻼت‪ ،‬ﺳـﻄﺢ‬ ‫درآﻣﺪ‪ ،‬و ‪ ...‬وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻜﺎف را »ﺷﻜﺎف ﺟﻨﺴﻴﺖ« ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٣‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﻣﻴﺎن ﺗﻮدهﻫﺎي ﻣﺮدم‪ .‬و ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ دارﻧﺪ‪» .‬ﺧﻄﺮ« ﻣﺮدمﺳﺎﻻري‬ ‫در ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﺮدم‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺻﺮﻓﺎً ﺑـﻪ‬ ‫اﻛﺮان ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮنﻫﺎ ﻧﭽـﺴﺒﻴﺪه ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ ،‬اﻓﻜـﺎري »ﻣـﺴﺨﺮه«‪ ،‬ﻫﻤﭽـﻮن »ﻣﻤﻨﻮﻋﻴـﺖ‬ ‫ﺑﻴﻤﺎرﮔﻮﻧﺔ« اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﺮوي ﻧﻈﺎﻣﻲ‪ ،‬در ﺿﻤﺎﻳﺮﺷﺎن اوج ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ‬ ‫اﻣﺮ ﭘﻴﺶﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ از آن ﭘﻴﺶﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫رژة دﺷﻤﻨﺎن‬ ‫ﺑﺠﺎي ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از آﺧﺮﻳﻦ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ از ﺟﻨﮓ آﺗﻲ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫اوﻗﺎت آﻣﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺳﺎزﺗﺮ از ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﺻﺮف اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺷـﻴﻮه ﺗﻮﺳـﻌﺔ ﺑـﺴﻴﺎر‬ ‫وﻳﮋهاي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪ در ﺣـﺎل ﺷـﻜﻞﮔﻴـﺮي اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻛﺸﻮر دﻧﻴـﺎ ﻧﻴـﺴﺖ ﻛـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﻛـﺮده‪ .‬در واﻗـﻊ‪ ،‬در اﺑﻌـﺎدي‬ ‫ﻓﺎﺟﻌﻪآﻣﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت ﻓﺰاﻳﻨﺪة اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و اﻗﺘﺼﺎدياي‪ ،‬وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬در رأس ﻫـﺮم‬ ‫ﻗﺪرت‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﻮر وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬اﮔـﺮ ﺑـﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪﻫـﺎي‬ ‫داﺧﻠﻲ دوﻟﺖﻫﺎ در ده ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ـ در اﻳﻨﺠﺎ دﻣﻜﺮاتﻫﺎي ﻣﺨﺎﻟﻒ را ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻲﻛﻨﻢ ـ ﻫﻴﭻ ﻧﻮع ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺟﺪي ﺑـﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﺑـﺎ ﻣـﺸﻜﻼت ﻋﻤﻴـﻖ در‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬آﻣﻮزش و ﭘﺮورش‪ ،‬ﺑﻲﺧﺎﻧﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻜﺎري‪ ،‬ﺟﻨﺎﻳـﺖ‪ ،‬اﻓـﺰاﻳﺶ ﺷـﻤﺎر‬ ‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬زﻧﺪانﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ رو ﺑﻪ وﺧﺎﻣﺖ در ﻣﺮاﻛﺰ ﺷﻬﺮي ـ ﻣﺠﻤﻮﻋـﺔ ﻋﻈﻴﻤـﻲ از‬ ‫ﻣﺸﻜﻼت ـ اراﺋﻪ ﻧﺸﺪه‪ .‬ﻫﻤﮕﻲ از اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت آﮔﺎﻫﻲ دارﻳﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﺔ آنﻫـﺎ رو ﺑـﻪ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶاﻧﺪ‪ .‬ﺻﺮﻓﺎً ﻃﻲ دو ﺳـﺎل ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﺟـﻮرج ﺑـﻮش)ﭘـﺪر( ‪ 3‬ﻣﻴﻠﻴـﻮن ﻛـﻮدك‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٤‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﺑﻪ زﻳﺮ ﺧـﻂ ﻓﻘـﺮ ﺳـﻘﻮط ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬اﺳـﺘﻘﺮاض دوﻟﺘـﻲ اﻓـﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘـﻪ‪،1‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ رو ﺑﻪ ﺳﻘﻮطاﻧﺪ‪ ،‬دﺳﺘﻤﺰدﻫﺎي واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻏﻠﺐ ﺗﻮدهﻫﺎي‬ ‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﺔ اواﺧﺮ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1950‬ﺳﻘﻮط ﻛـﺮده‪ ،‬و ﻫـﻴﭽﻜﺲ در ﺑﺮاﺑـﺮ اﻳـﻦ‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ دﺳﺖ ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﻲ ﻧﻤﻲزﻧﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺪ »ﮔﻠـﺔ ﮔﻤـﺸﺪه« را‬ ‫ﺳﺮﮔﺮم ﻧﮕﺎه دارﻳﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ اﮔﺮ ﺗﻮﺟﻪﺷﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﻠـﺐ ﺷـﻮد اﻣﻜـﺎن دارد‬ ‫ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ ،‬آﺧﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻫﺎ را ﺑـﻪ ﻋـﺬاب اﻧﺪاﺧﺘـﻪ‪.‬‬ ‫ﺻﺮﻓﺎً‪ ،‬واداﺷﺘﻦ آﻧﺎن ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎي ﻣﺴﺎﺑﻘﺎت ﻓﻮﺗﺒﺎل و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮﻧﻲ ﻣﻤﻜـﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ وﺣﺸﺖ از دﺷﻤﻨﺎن را در آﻧﺎن ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬در ﺳﺎلﻫـﺎي‬ ‫‪ ،1930‬ﻫﻴﺘﻠﺮ آﻧﺎن را از ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻛﻮﻟﻲﻫﺎ ﺑﻪ وﺣـﺸﺖ اﻧـﺪاﺧﺖ‪ :‬ﺑـﺮاي دﻓـﺎع از‬ ‫ﺧــﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳــﺪ آﻧــﺎن را ﻧــﺎﺑﻮد ﻛﻨﻴــﺪ‪ .‬ﻣــﺎ ]آﻣﺮﻳﻜــﺎﺋﻲﻫــﺎ[ ﻫــﻢ از راه و روش ﺧــﻮد‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردارﻳﻢ‪ .‬ﻃﻲ ده ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﺳﺎل ﻳﺎ ﻫﺮ دو ﺳﺎل ﻳﻚﺑـﺎر‪ ،‬ﻳـﻚ ﻫﻴـﻮﻻي‬ ‫ﻋﻈﻴﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ او‪ ،‬از ﺧﻮد دﻓﺎع ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺮ اﻳـﻦ‬ ‫ﻳﻚ ﻫﻴﻮﻻﺋﻲ داﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ :‬روسﻫﺎ‪ .‬ﻫﻤﻴـﺸﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ روسﻫﺎ از ﺧﻮد دﻓﺎع ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬وﻟﻲ‪ ،‬در ﻣﻘﺎم دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺟﺬاﺑﻴﺖﺷـﺎن‬ ‫ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺷﺪه‪ ،‬و اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﺎن ﻫﺮ روز ﻣﺸﻜﻞﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺑـﺎ ﺟـﺎدو و‬ ‫‪ ١‬اﺳﺘﻘﺮاض دوﻟﺘﻲ در ﺣﺎﻛﻤﻴﺖﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪداري ﻳﻜﻲ از اﺳﺎﺳﻲﺗﺮﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺎﻧﻚﻫـﺎ و ﻣﺮاﻛـﺰ ﭘـﻮﻟﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺘﻘﺮاض ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻣﻠﺖ« و از ﺳﻮي »دوﻟﺖ« ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﺎرﺳﺎز ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ‬ ‫و ﻣﺆﺳﺴﺎﺗﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن ﻳﻚ ﺑﺎﻧﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻧﻘﺸﻲ »ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎز« ﺑﺎزي ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎز ﭘﺲ دادن‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺘﻘﺮاضﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻫﻤﺮاه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺣـﺪس زد‪ ،‬ﺑـﻪ ﻋﻬـﺪة‬ ‫ﺑﻮدﺟﺔ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺖ اﻋﻈﻢ آن را »ﺣﻘﻮقﺑﮕﻴﺮان« ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻣﻴـﺎن اوﻟـﻴﻦ‬ ‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن اﻳﻦ روﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻘﺎت ﻛﻢ درآﻣﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻛﻤﻚﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﻔﻊ »ﺑﻬﺮة ﭘﻮل اﻳﻦ اﺳﺘﻘﺮاضﻫﺎ« از‬ ‫ﻃﺮف دوﻟﺖ ﻣﺼﺎدره ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دﻟﻴﻞ ﺳﻘﻮط ‪ 3‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻛﻮدك‪ ،‬در ﻋﺮض ‪ 2‬ﺳﺎل‪ ،‬ﺑﻪ زﻳﺮ ﺧﻂ ﻓﻘـﺮ ﺑﺎﻳـﺪ در ﻫﻤـﻴﻦ‬ ‫روﻧﺪ »ﻣﺎﻟﻲ!« ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺷﻮد‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٥‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺟﻨﺒﻞ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﻮاع ﻧﻮﻳﻨﻲ ﺧﻠﻖ ﻛﺮد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﻏﻴﺮﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬از‬ ‫ﺟﻮرج ﺑﻮش )ﭘﺪر( ﺑﻪ دﻟﻴﻞ آﻧﻜﻪ ﻗﺎدر ﻧﺒﻮد اﻧﮕﻴﺰة ﻓﻌﻠﻲ ﻣﺎ را ﺑﻴﺎن ﻛﺮده و ﺑﻪ زﺑـﺎن‬ ‫آورد‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .1‬اﻳﻦ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از اواﺳـﻂ دﻫـﺔ ‪ ،1980‬زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ در ﺧﻮاب ﺧﻮش ﺑﻮدﻳﻢ آﻫﻨﮓ ‪» :‬روسﻫـﺎ دارﻧـﺪ ﻣـﻲآﻳﻨـﺪ!« ﺑـﺮاي ﺧﻮدﻣـﺎن‬ ‫ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ‪ .‬وﻟﻲ ]ﺑﻮش[ اﻳﻦ ﻳﻚ را از دﺳﺖ داد و ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬درﺳـﺖ ﻫﻤـﺎﻧﻄﻮر ﻛـﻪ‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه »رواﺑﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ« رﻳﮕـﺎﻧﻲ در اواﺋـﻞ ‪ 1980‬ﻋﻤـﻞ ﻛـﺮد‪ ،‬اﻧـﻮاع ﺟﺪﻳـﺪي‬ ‫ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺮورﻳﺴﻢ ﺑـﻴﻦاﻟﻤﻠـﻞ و ﻗﺎﭼﺎﻗﭽﻴـﺎن ﻣـﻮاد ﻣﺨـﺪر و اﻋـﺮاب‬ ‫»دﻳﻮاﻧﻪ« و ﻫﻴﺘﻠﺮ ﺟﺪﻳﺪي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬درﺳﺖ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎل اﺷﻐﺎل‬ ‫دﻧﻴﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻳﻜﻲ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮي ﺳﺮ و ﻛﻠﻪاﺷﺎن ﭘﻴﺪا ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدم را وﺣـﺸﺘﺰده‬ ‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﺮﺳﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺮﻋﻮب ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ از ﺷﺪت وﺣﺸﺖ از ﺟـﺎيﺷـﺎن‬ ‫ﺗﻜﺎن ﻧﻤﻲﺧﻮرﻧﺪ و در ﭼﻨﺒﺮة ﺗﺮس ﻓﺮو ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﻴﺮوزﻣﻨﺪاﻧـﻪ ﺑـﺮ ﮔﺮاﻧـﺎدا‪،‬‬ ‫ﭘﺎﻧﺎﻣﺎ‪ ،‬ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺑﻲدﻓﺎع ﺟﻬﺎن ﺳﻮم‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﭼﺸﻤﺘﺎن‬ ‫ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮدﺷﺎن ﻛﻨﻴﺪ ـ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﺎن ﻛﺎري ﻛﻪ ﻛﺮدﻳﺪ ـ ﻣـﻲﺗﺎزﻳـﺪ‪ .‬ﻓـﺮاغ‬ ‫ﺑﺎل ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬در آﺧﺮﻳﻦ دﻗﺎﻳﻖ ﺟﺎﻧﻤﺎن را »ﻧﺠﺎت« دادﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻜﻲ‬ ‫از راهﻫﺎﺋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ آن ﻣﻲﺗﻮان »ﮔﻠﺔ ﮔﻤﺸﺪه« را از آﻧﭽﻪ در اﻃﺮاﻓﺶ‬ ‫ﻣﻲﮔﺬرد ﺑﻲﺧﺒﺮ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮم و ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺎه داﺷﺖ‪ .‬ﻫـﺪف ﺑﻌـﺪي ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻇﻦ ﻗﻮي‪ ،‬ﻛﻮﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ 2.‬ﻫﺪﻓﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﺪاوم ﺟﻨـﮓ‬ ‫‪ ١‬ﻛﻨﺎﻳﻪاي اﺳﺖ از ﺳﻮي ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‪ .‬ﻣﺮدم آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺳـﺨﻨﺮاﻧﻲﻫـﺎي ﺟـﻮرج ﺑـﻮش )ﭘـﺪر( را ﺑـﺴﻴﺎر ﻛـﺴﻞ ﻛﻨﻨـﺪه و‬ ‫ﺑﻲﻣﺤﺘﻮا ﻣﻲﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ ﻋﻨﻮان ﻛﺮده ‪ :‬اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﻣﺮدم را در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺘﻪ!!! )ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬ ‫‪ ٢‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر در ﺳﺎل ‪ 1991‬ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪه‪ .‬ﻫﻨﻮز ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت وﺳﻴﻊ در ﻣﻮرد ﺑﺤﺮان »ﻋﺮاق« و »ﺗﺮورﻳﺴﻢ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ«‪ ،‬آﻧﻄﻮر ﻛﻪ اﻣﺮوز ﺷﺎﻫﺪ آن ﻫﺴﺘﻴﻢ از ﻃﺮف دوﻟﺖﻫـﺎي ﻣﺘـﻮاﻟﻲ در آﻣﺮﻳﻜـﺎ اﻋﻤـﺎل ﻧـﺸﺪه ﺑـﻮد‪ .‬از اﻳﻨـﺮو‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺎ ﭘﻴﺶﻓﺮضﻫﺎي ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ را ﺻﺮﻓﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪة اﻳﻦ اﻣﺮ داﻧـﺴﺖ‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٦‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‪ ،1‬ﺣﺘﻲ اﺣﻴﺎي »ﺗﺮورﻳـﺴﻤﻲ ﻋﺠﻴـﺐ وﻏﺮﻳـﺐ و ﺑـﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠـﻲ«‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺗﺮورﻳﺴﺘﻲ ﺳﺎزﻣﺎنﻳﺎﻓﺘـﻪاي ﻛـﻪ ﺗـﺎﻛﻨﻮن ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت »ﻣﺎنﮔﻮوز‪ «2‬ﻃﻲ دوران ﻛﻨﺪي ﺑﻮده‪ ،‬و ﺳﭙﺲ ﻋﻤﻠﻴﺎت دﻳﮕـﺮي ﻛـﻪ‪ ،‬ﺑـﺮ‬ ‫ﻋﻠﻴﺔ ﻛﺸﻮر ﻛﻮﺑـﺎ‪ ،‬ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل آﻣﺪﻧـﺪ‪ .‬ﺷـﺎﻳﺪ در ﭼـﺎرﭼﻮب آﻧﭽـﻪ ﺗﺮورﻳـﺴﻢ ﻟﻘـﺐ‬ ‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﺟﻨﮓ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﺔ ﻧﻴﻜﺎراﮔﻮﺋﻪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﺎ آن ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ‬ ‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬دادﮔﺎه ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻻﻫﻪ از اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻌـﺮض ﻧـﺎم ﻣـﻲﺑـﺮد‪.‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻳﻚ ﻏﻮل ﺧﻴﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﺳـﺎزد‪ ،‬ﺳـﭙﺲ‬ ‫ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻧﺒﺮدﻫﺎﺋﻲ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻏﻮل را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺪرت ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﺋﻲ ﺑﻪ ﻣـﺎ‬ ‫را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ آراﻣﺶ ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﮔـﺮ‬ ‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻛﻪ آﻧﺎن ﻧﺎﺑﻮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺲ از ﻧﺎﺑﻮديﺷﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ﻧﻔﺴﻲ‬ ‫ﺑﻪ راﺣﺖ ﺑﻜﺸﻴﻢ‪.‬‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﮔﺰﻳﻨﺸﻲ‬ ‫ﻣﺪتﻫﺎي ﻣﺪﻳﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ اوﺿﺎع ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨـﻮال ﻣـﻲﮔـﺬرد‪ .‬در ﻣـﺎه ﻣـﻲ ‪،1986‬‬ ‫ﺧﺎﻃﺮات ﻳﻚ زﻧﺪاﻧﻲ آزاد ﺷﺪة ﻛﻮﺑﺎﺋﻲ‪» ،‬آرﻣﺎﻧﺪو واﻻدارس‪ «3‬ﺑـﻪ ﭼـﺎپ رﺳـﻴﺪ‪ .‬و‬ ‫ﺳﺮﻳﻌﺎً ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﻮر و ﻫﻴﺠﺎن در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﭼﻨﺪ ﻧﻘﻞ ﻗـﻮل‬ ‫ﻛﻪ وي از اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎ و ﺗﺤﺮﻛﺎت اﺳﺎﺳﻲ در ﻧﻈﺎم »ﺳﻴﺎﺳـﻲ ـ ﻣﻴﻠﻴﺘﺎرﻳـﺴﺘﻲ« آﻣﺮﻳﻜـﺎ آﺷـﻨﺎﺋﻲ ﺑـﺴﻴﺎر ﻋﻤﻴﻘـﻲ دارد‪.‬‬ ‫)ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬ ‫‪ ١‬ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ ﺳﺎلﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮة اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﻮﺑﺎ را ﺑـﻪ ﺻـﻮر ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻣﺤﻜـﻮم ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ وي ﺑـﺎ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﺔ ﻛﻮﺑﺎ‪ ،‬از اوﻟـﻴﻦ ﺳـﺎلﻫـﺎي ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﻛﻨـﺪي ـ رﺋـﻴﺲ ﺟﻤﻬـﻮر »ﻓﺮﻫﻴﺨﺘـﻪ« و‬ ‫ﺟﻮانﮔﺮاي ﺣﺰب دﻣﻜﺮات! ـ آﻏﺎز ﺷﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬ ‫‪(Mongoose) ٢‬‬ ‫‪(Armando Valladares) ٣‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٧‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫را ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ اﻓﺸﺎﮔﺮيﻫﺎي او را در ﻣﻘﺎم "ﺗﺄﺋﻴﺪي ﺑﻲﻗﻴـﺪ و ﺷـﺮط از‬ ‫وﺟﻮد ﻳﻚ ﻧﻈﺎم ﮔﺴﺘﺮدة ﺷﻜﻨﺠﻪ و زﻧﺪان‪ ،‬ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﺔ آن ﻛﺎﺳـﺘﺮو ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮد را ﻣﺠﺎزات و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﻛﻨﺪ" ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ "ﮔﺰارﺷﻲ ﭼﻨﺪشآور‬ ‫و ﺗﻜﺎندﻫﻨﺪه" ﺑﻮد از "اﺳﺎرتﮔـﺎهﻫـﺎي ﻏﻴﺮاﻧـﺴﺎﻧﻲ"‪ ،‬ﺷـﻜﻨﺠﺔ ﺣﻴـﻮاﻧﻲ‪] ،‬و[ اوج‬ ‫ﺧﺸﻮﻧﺖ دوﻟﺖ ]در ﻧﻈﺎم[ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺟﻼدان آدﻣﻜﺸﻲ‪ ،‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً در‬ ‫ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ "اﺳﺘﺒﺪاد ﻧﻮﻳﻨﻲ ﺧﻠﻖ ﻛﺮده و ﺷﻜﻨﺠﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺎزوﻛﺎر ﻳـﻚ ﻧﻈـﺎرت‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬در ﺟﻬﻨﻤﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﻮﺑـﺎ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﻧﮕـﺬاري ﻛـﺮدهاﻧـﺪ ﻛـﻪ ]واﻻدارس[ در آن‬ ‫ﻣﻲ زﻳﺴﺘﻪ"‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮﻫﺎي »واﺷﻨﮕﺘﻦ ﭘﺴﺖ« و »ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺗﺎﻳﻤﺰ« اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬ ‫در ﻣﻘﺎﻻﺗﻲ ﺑﻪ ﻛـﺮات ﺗﻜـﺮار ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ ﻛﺎﺳـﺘﺮو ﻟﻘـﺐ »آدﻣﻜـﺶ ﻣـﺴﺘﺒﺪ«‬ ‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪» .‬واﺷﻨﮕﺘﻦ ﭘﺴﺖ« ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬وﺣﺸﻴﮕﺮيﻫﺎي او در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺎ آﻧﭽﻨﺎن‬ ‫ﻗﻄﻌﻴﺘﻲ اﻓﺸﺎء ﺷﺪه ﻛﻪ "ﺻﺮﻓﺎً ﺳﺒﻚﻣﻐﺰﺗﺮﻳﻦ و ﺧﻮﻧﺴﺮدﺗﺮﻳﻦ روﺷـﻨﻔﻜﺮان ﻏﺮﺑـﻲ‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ دﻓﺎع از اﻳﻦ ﻓﺮد ﻣﺴﺘﺒﺪ ﺑﺮﺧﻴﺰﻧﺪ"‪ .‬ﺑﻪ ﻳﺎد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﻢ ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﮔﺰارﺷﻲ اﺳﺖ از آﻧﭽﻪ ﺑـﺮ ﻳـﻚ ﻓـﺮد ﮔﺬﺷـﺘﻪ‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳـﺪ ﺑﮕـﻮﺋﻴﻢ ﻛـﻪ درﺳـﺖ‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺳﺌﻮاﻟﻲ در ﺑﺎرة ﻣﺮدي ﻛﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺤـﺖ ﺷـﻜﻨﺠﻪ ﻗـﺮار‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻄﺮح ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ .‬در ﻣﺮاﺳﻢ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت »روز ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ« در ﻛﺎخ ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬ ‫ﻓﺮد‪ ،‬از ﺟﺎﻧﺐ روﻧﺎﻟﺪ رﻳﮕﺎن‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺷﺠﺎﻋﺖاش در ﺗﺤﻤﻞ ﻓﺠـﺎﻳﻊ و ﺳﺎدﻳـﺴﻤﻲ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ »ﻣﺴﺘﺒﺪ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰ ﻛﻮﺑﺎﺋﻲ« ﺑﺮ او روا داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻗﺮار ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬وي‬ ‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ در ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﻠـﻞ‬ ‫ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ‪ ،‬و در ﻣﻮﺿﻌﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﻛـﻪ ﺧـﺪﻣﺎت ﭼـﺸﻤﮕﻴﺮي ﺟﻬـﺖ دﻓـﺎع از‬ ‫دوﻟﺖﻫﺎي اﻟﺴﺎﻟﻮادور و ﮔﻮاﺗﻤـﺎﻻ ﺻـﻮرت دﻫـﺪ؛ دﻓـﺎع از دوﻟـﺖﻫـﺎﺋﻲ ﻣـﺘﻬﻢ ﺑـﻪ‬ ‫وﺣﺸﻴﮕﺮيﻫﺎﺋﻲ آﻧﭽﻨﺎن ﮔﺴﺘﺮده‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ آﻧﭽـﻪ واﻻدارس ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺴﺘﻪ ﻣﺘﺤﻤـﻞ‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٨‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺷﻮد‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﻋﻤﺎل آﻧﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺶﭘﺎ اﻓﺘﺎده ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬اﻳﻨﺴﺖ روال ﺟﺎري‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ‪.‬‬ ‫آﻧﺰﻣﺎن ﻣﺎه ﻣﻲ ‪ 1986‬ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻮرد »ﺗﻮﻟﻴـﺪ‬ ‫رﺿﺎﻳﺖ«‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻫﻤﺎن ﻣـﺎه ﻣـﻪ‪ ،‬ﺑﺎزﻣﺎﻧـﺪﮔﺎن اﻋـﻀﺎي »ﮔـﺮوه‬ ‫ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﻟﺴﺎﻟﻮادور«‪ ،‬ﻛﻪ رﻫﺒﺮانﺷﺎن ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬دﺳـﺘﮕﻴﺮ ﺷـﺪه و‬ ‫ﻣﻮرد ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ »ﻫﺮﺑﺮت آﻧﺎﻳﺎ‪ ،«1‬رﺋﻴﺲ آﻧـﺎن ﻧﻴـﺰ‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه را رواﻧﺔ زﻧﺪان ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ـ »زﻧﺪان اﻣﻴﺪ«‪ .2‬در ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺎرت ﻧﻴﺰ‬ ‫اﻋﻀﺎي اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺑﻪ ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖﻫﺎي ﺧـﻮد در زﻣﻴﻨـﺔ »ﺣﻘـﻮق ﺑـﺸﺮ« اداﻣـﻪ داده و‬ ‫ﺣﻘﻮﻗﺪاﻧﺎن اﻳﻦ ﮔﺮوه اﺳﺘﺸﻬﺎدﻧﺎﻣﻪﻫﺎﺋﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ زﻧﺪان ‪ 432‬ﺗـﻦ در‬ ‫اﺳﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺤﺖ ﺳﻮﮔﻨﺪ‪ 432 ،‬اﺳﺘﺸﻬﺎدﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ اﻣﻀﺎء ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻓـﺮد ﻓـﺮد‬ ‫زﻧــﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺷــﺮاﻳﻂ زﻧــﺪان و ﺟﺰﺋﻴــﺎت ﺷــﻜﻨﺠﻪ ﺧــﻮد را ﺷــﺮح ﻣــﻲدﻫﻨــﺪ؛‬ ‫اﺳﺘﺸﻬﺎدﻧﺎﻣﻪﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻣﻀﺎء ﻣﻲرﺳـﻨﺪ‪ :‬ﺷـﻜﻨﺠﻪ ﺑـﺎ ﺑـﺮق‪ ،‬و وﺣـﺸﻴﮕﺮيﻫـﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻛﻪ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ اﻓـﺴﺮ ﻋﺎﻟﻴﺮﺗﺒـﺔ اﻳـﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪ‪ ،‬ﻣﻠـﺒﺲ ﺑـﻪ‬ ‫ﻳﻮﻧﻴﻔﻮرم ﻧﻈﺎﻣﻲ]ارﺗﺶ آﻣﺮﻳﻜﺎ[ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﺰﺋﻴﺎت آن ﻣﻮﺟﻮد اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻬﺎدت ﺻﺮﻳﺢ و روﺷﻦ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ در ﻧـﻮع ﺧـﻮد‪ ،‬از ﻧﻈـﺮ ﺗـﺸﺮﻳﺢ ﺟﺰﺋﻴـﺎت اﺗـﺎق‬ ‫ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺑﻲﻣﺜﺎل اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺰارشِ‪ 160‬ﺻﻔﺤﻪاي از ﺷﻬﺎدتﻫﺎ و ﺳﻮﮔﻨﺪﻧﺎﻣﻪﻫـﺎي‬ ‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤـﺮاه ﻳـﻚ ﻓـﻴﻠﻢ وﻳـﺪﺋﻮ ﻛـﻪ آنﻫـﺎ را در ﺣـﺎل ﺷـﻬﺎدت در ﻣـﻮرد‬ ‫ﺷﻜﻨﺠﻪﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺧـﺎرج از زﻧـﺪان ﻓﺮﺳـﺘﺎده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬و ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﺔ‬ ‫)‪ ،(Marin County Interfaith Task Force‬ﺑﻪ ﭼﺎپ ﻣﻲرﺳﺪ‪» .‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‬ ‫‪(Herbert Anaya) ١‬‬ ‫‪La Esperanza Prison ٢‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٣٩‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫از ﻧﺸﺮ آن در ﺳﻄﺢ ﻛﺸﻮر ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ«‪» .‬اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ از ﺑـﺮدن‬ ‫اﻳﻦ ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺮ روي آﻧﺘﻦ ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ«‪ .‬و ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺻﺮﻓﺎً ﻳﻚ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم‬ ‫»آزﻣﻮنﮔﺮ ﺳﺎنﻓﺮاﻧﺴﻴﺴﻜﻮ‪ «1‬در روزﻧﺎﻣﺔ ﻣﺤﻠـﻲ ﺷﻬﺮﺳـﺘﺎن »ﻣـﺎرﻳﻦ« ﺑـﻪ ﭼـﺎپ‬ ‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﻫﻴﭽﻜﺲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔـﺰارش دﺳـﺖ ﻧﻤـﻲزﻧـﺪ‪ .‬وﻟـﻲ در ﻫﻤـﻴﻦ دوره‬ ‫ﺷﺎﻫﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻛﺜﻴﺮﺗﺮي از »روﺷﻨﻔﻜﺮ ﺳﺒﻚﻣﻐﺰ و ﺧﻮﻧـﺴﺮد ﻏﺮﺑـﻲ« در ﺣـﺎل‬ ‫اﻣﻀﺎء ﺗﺤﺴﻴﻦﻧﺎﻣﻪﻫﺎي روﻧﺎﻟﺪ رﻳﮕﺎن و »ﺧﻮزه ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن دوارﺗﻪ‪ «2‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از »آﻧﺎﻳﺎ«‬ ‫ﻫﻴﭻ ﺗﺤﺴﻴﻦ و ﺳﺘﺎﻳﺸﻲ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ .‬در روز »ﺣﻘـﻮق ﺑـﺸﺮ«‪ ،‬ﺣﺮﻓـﻲ از او ﺑـﻪ‬ ‫زﺑﺎن ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻫﻢ ﻣﻨﺼﻮب ﻧﺸﺪ‪ .‬وي در ﻳﻚ روﻧﺪ ﻣﻌﺎوﺿﺔ زﻧـﺪاﻧﻴﺎن‬ ‫آزاد ﺷﺪه‪ ،‬و ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺷﻮاﻫﺪ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻗﺘـﻞ‬ ‫ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬از ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺖ ﻧﻴﺰ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤـﺪودي در دﺳـﺖ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻧﭙﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺠﺎي اﻓﺸﺎ و ﺗﺸﺮﻳﺢ وﺣـﺸﻴﮕﺮيﻫـﺎ‪ ،‬آﻧـﺎن را‬ ‫در ﻧﻄﻔﻪ ﺧﻔﻪ ﻛﺮده و در ﻣﻮردﺷﺎن ﺳﻜﻮت اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬اﻳـﻦ اﻣﻜـﺎن وﺟـﻮد‬ ‫داﺷﺖ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﺶ را ﻧﺠﺎت دﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮي را ﻛﻪ در آن ﻳـﻚ ﻧﻈـﺎمِ »ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ ‬رﺿـﺎﻳﺖ« ﻛـﺎرﺑﺮد دارد‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎم ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﻓﺸﺎﮔﺮيﻫﺎي ﻫﺮﺑﺮت آﻧﺎﻳﺎ در اﻟﺴﺎﻟﻮادور‪،‬‬ ‫ﺧﺎﻃﺮات واﻻدارس‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻛﺎﻫﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻮه ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻟﻲ‪ ،‬ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬ ‫آﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻳﻚ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ آﺗﻲ رﻫﻨﻤﻮن ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺗـﺎ زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي اراﺋﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪(San Francisco Examiner) ١‬‬ ‫‪(Jose Napoleon Duarte) ٢‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٤٠‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻮرد آﺧﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻻزم ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺑـﻪ آن ﺑﭙـﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫ﻫﻤﺎن ﺗﺤﻘﻴﻖ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳﺖ ﻛـﻪ ﭘـﻴﺶﺗـﺮ ﻣﻄـﺮح ﻛـﺮدم‪ ،‬آﻏـﺎز ﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬از‬ ‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ از ﻣﺮدم ﺳﺌﻮال ﺷﺪه‬ ‫ﺑﻮد ﻛﻪ آﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪة ﺷﻤﺎ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﺎن دادن ﺑﻪ »اﺷﻐﺎل ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ« و‬ ‫ﻳﺎ ﻧﻘﻄﺔ ﭘﺎﻳﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻤﺎل ﺷﺪن »ﺣﻘـﻮق ﺑـﺸﺮ« ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺴﺖ از ﻧﻴﺮوﻫـﺎي‬ ‫ﻗﻬﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ؟ از ﻫﺮ ﺳـﻪ ﺗـﻦ آﻣﺮﻳﻜـﺎﺋﻲ دو ﻧﻔـﺮ ﭘﺎﺳـﺦ داده ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬آري؛‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ از ﻧﻴﺮوي ﻗﻬﺮي در ﻣﻮارد »اﺷﻐﺎل ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ« ﻳﻚ ﺳﺮزﻣﻴﻦ و ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻤﺎل‬ ‫ﺷﺪن »ﺟﺪي« ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ .1‬اﮔﺮ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﻗﺼﺪ ﭘﻴـﺮوي از اﻳـﻦ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻪ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ اﻟﺴﺎﻟﻮادور‪ ،‬ﮔﻮاﺗﻤﺎﻻ‪ ،‬اﻧﺪوﻧﺰي‪ ،‬دﻣﺸﻖ‪ ،‬ﺗـﻞآوﻳـﻮ‪،‬‬ ‫ﻛﻴﭗﺗﺎون‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﻪ‪ ،‬واﺷﻨﮕﺘﻦ‪ ،‬و ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ وﺳﻴﻌﻲ از دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ را ﺑﻤﺒﺎران ﻛﻨـﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮاردي از اﺷﻐﺎل ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺗﻌﺮض ﺟﺪي ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺣﻘﻮق ﺑـﺸﺮاﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮ واﻗﻌﻴﺎت را در ﻣﻮرد ﮔﺴﺘﺮة اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ در اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻـﺮاﺣﺖ‬ ‫در ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺮﺿﺎت ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬اﺑﺪاً در ﻣﻨﺘﻬﻲاﻟﻴﻪ آﻧﺎن ﻗﺮار ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻛﻪ‬ ‫در ﺣﺪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ آﻧﺎن ﺟﺎي ﻣـﻲﮔﻴـﺮد‪ .‬و اﺻـﻼً در ﻣﻨﺘﻬـﻲاﻟﻴـﻪ ﻗـﺮار ﻧـﺪارد‪ .‬ﭼـﺮا‬ ‫ﻫﻴﭽﻜﺲ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮياي ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؟ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ از اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺪارد‪ .‬در ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺎ »ﻫﻴﺎﻫﻮي ﺳﻴﺎﺳﻲ« ﻛـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮدي »ﻣﻨﺎﺳـﺐ« داﺷـﺘﻪ‬ ‫‪١‬ﺷﺎﻳﺪ ﻋﻨﻮان ﻛﺮدن اﻳﻦ »ﺗﺤﻘﻴﻖ«‪ ،‬اﻣﺮوز ﻛﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﻪ اﺷﻐﺎل »ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ« ﻋـﺮاق زده‪ ،‬ﻛﻤـﻲ‬ ‫ﺧﻨﺪهدار ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ دﻳﺪ ﻣﻘﺼﻮد ﻋﻨﻮان ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻳﻦ »ﺳﺌﻮال« از ﺗﻮدهﻫﺎي اﻏﻠﺐ ﺑﻲاﻃﻼع آﻣﺮﻳﻜﺎ ﭼﻪ ﺑﻮده؟‬ ‫ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ »ﺗﺤﻘﻴﻖ« را ﺷﺨﺼﺎً ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮدهام‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﺔ »ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ« ﺑﻮدن و ﻳﺎ »ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ« ﺑﻮدن ﻳـﻚ »اﺷـﻐﺎل‬ ‫ﻧﻈﺎﻣﻲ«‪ ،‬در ﭼﺎرﭼﻮبﻫﺎي ﺣﻘﻮﻗﻲ‪ ،‬ﻋﺮﻓﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻏﻴﺮه ‪ ...‬از ﻃﺮف »روﺷﻨﻔﻜﺮان داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺎﺳﺎﭼﻮﺳـﺖ« ﺑـﺮاي‬ ‫ﺗﻮدهﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺳﺌﻮال و ﺟﻮاب ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺸﺪه‪ .‬ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﭼﺎﻣـﺴﻜﻲ‪ ،‬ﺣـﺪاﻗﻞ در‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٤١‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﺴﺘﺮهاي از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ را ﻣﺘﺬﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮم‪ ،‬ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ از‬ ‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﻮد زﺣﻤﺖ دﻗﺖ ﻧﻈﺮ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬ ‫ﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦﻫﺎ ﻫﻤﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي »ﻣﻨﺎﺳﺐاﻧﺪ«‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪاي را ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﻢاﻧﮕﻴﺰي ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺧﻠﻴﺞ ﻓـﺎرس ﻧﺰدﻳـﻚ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﺎه ﻓﻮرﻳـﻪ‪ ،‬درﺳـﺖ در ﻫﻨﮕﺎﻣـﺔ ﺑﻤﺒـﺎرانﻫـﺎ‪ ،‬دوﻟـﺖ ﻟﺒﻨـﺎن از اﺳـﺮاﺋﻴﻞ‬ ‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﺔ ‪ 425‬ﺷﻮراي اﻣﻨﻴﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﻠـﻞ را‪ ،‬ﻛـﻪ ﺧﻮاﺳـﺘﺎر‬ ‫ﺧﺮوج ﺑﻲﻗﻴﺪ و ﺷﺮط و ﻓﻮري ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﺳﺮاﺋﻴﻠﻲ از ﻟﺒﻨﺎن ﺑـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣـﻮرد اﺟـﺮاء‬ ‫ﮔﺬارد‪ .‬ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪاي ﻛﻪ در ﻣﺎه ﻣﺎرس ‪ 1978‬ﺻﺎدر ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺗـﺎ اﻳـﻦ زﻣـﺎن‪ ،‬دو‬ ‫ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﺔ ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺧﺮوج ﺑﻲﻗﻴﺪ و ﺷﺮط و ﻓﻮري اﺳـﺮاﺋﻴﻞ از ﺧـﺎك ﻟﺒﻨـﺎن‬ ‫ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪﻫﺎ اﻟﺰاﻣﻲ ﺑﺮاي اﺳﺮاﺋﻴﻞ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﻳﻦ اﺷﻐﺎل ﻧﻈﺎﻣﻲ او را ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ .‬و‬ ‫ﻫﻤﺰﻣﺎن‪ ،‬وﺣﺸﺖ و ﺗﺮور ﺑﺮ ﺟﻨﻮب ﻟﺒﻨﺎن ﺣﺎﻛﻢ ﺷﺪه‪ .‬اﺗﺎﻗﻚﻫﺎي وﺳﻴﻊ ﺷﻜﻨﺠﻪ و‬ ‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻫﻮﻟﻨﺎك! و اﻳﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﺣﻤﻠﻪ ﺑـﻪ دﻳﮕـﺮ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﻟﺒﻨـﺎن‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﺳﺎل ‪ ،1978‬ﻟﺒﻨﺎن ﻣـﻮرد ﺗﻌـﺮض ﻗـﺮار ﮔﺮﻓـﺖ‪ ،‬ﺷـﻬﺮ ﺑﻴـﺮوت‬ ‫ﺑﻤﺒﺎران ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺪود ‪ 20‬ﻫﺰار ﺗﻦ‪ ،‬ﻛﻪ ‪ 80‬درﺻﺪ آﻧﺎن ﻏﻴﺮﻧﻈـﺎﻣﻲ ﺑﻮدﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻗﺘـﻞ‬ ‫رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪ‪ ،‬و وﺣﺸﺖ‪ ،‬ﻏﺎرت و ﭼﭙﺎول ﺑـﻪ ﻣـﺮدم ﺗﺤﻤﻴـﻞ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻣﺴﺌﻠﻪاي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ از اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛـﺮد‪ .‬اﻳـﻦ ﻓﻘـﻂ‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻫﻴﭻ اﺷﺎرهاي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﺸﺪ‪ ،‬و ﻫـﻴﭻ ﺑﺤﺜـﻲ در‬ ‫ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ اﺳﺮاﺋﻴﻞ و اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﺔ ‪ 425‬ﺷﻮراي اﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﺮ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﺔ دﻳﮕﺮي را ﺑﻪ ﻣﻮرد اﺟﺮاء ﮔﺬارﻧﺪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓـﺖ‪،‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٤٢‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﻛﺴﻲ ﻫﻢ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺑﻤﺒﺎران ﺷﻬﺮ ﺗﻞآوﻳﻮ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﻪ ﺑﺮ اﺳـﺎس »اﺻـﻮﻟﻲ«‬ ‫ﻛﻪ دو ﺳﻮم ﻣﺮدم آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ﺗﺄﺋﻴﺪ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻠـﻲ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺴﺖ‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮﻋﻲ »اﺷﻐﺎل« ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و »ﺗﻌـﺮض ﺟـﺪي« در‬ ‫ﺗﻀﺎد ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻣﻮرد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮارد ﺑﺴﻴﺎر ﺑـﺪﺗﺮي‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺣﻤﻠﺔ اﻧﺪوﻧﺰي ﺑﻪ ﺗﻴﻤﻮر ﺷـﺮﻗﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً ‪200‬ﻫـﺰار ﻗﺮﺑـﺎﻧﻲ ﺑـﺮ ﺟـﺎي‬ ‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺟﻨﺎﻳﺎت دﻳﮕﺮ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻲاﻫﻤﻴﺖ ﺟﻠﻮه ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬ ‫ﺣﻤﻼت ﺑﻪ ﺷﺪت از ﺟﺎﻧﺐ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و »ﻫﻨﻮز« ﻧﻴﺰ از‬ ‫ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺳﺎﺳﻲ دﻳﭙﻠﻤﺎﺗﻴﻚ و ﻧﻈﺎﻣﻲ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪ .‬ﻣـﻲﺗـﻮان‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻮال‪ ،‬ﺑﻪ اراﺋﺔ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ اداﻣﻪ داد‪.‬‬ ‫ﺟﻨﮓ ﺧﻠﻴﺞ‬ ‫اﻳﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﺎ »ﻫﻴـﺎﻫﻮي ﺳﻴﺎﺳـﻲاي« ﻛـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮد »ﻣﻨﺎﺳـﺒﻲ«‬ ‫دارد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﻋـﺮاق و ﻛﻮﻳـﺖ‬ ‫ﻧﻴﺮوي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ واﻗﻌﺎً ﺧﻮاﺳـﺘﺎر رﻋﺎﻳـﺖ اﻳـﻦ‬ ‫»اﺻﻞ« ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ »اﺷﻐﺎل ﻏﻴﺮﻗـﺎﻧﻮﻧﻲ« و »ﺗﻌـﺮض ﺑـﻪ ﺣﻘـﻮق ﺑـﺸﺮ«‪،‬‬ ‫ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞ ﻗﻬﺮي ﻧﺸﺎن دﻫﻴﻢ‪ .‬ﻣﺮدم ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ »اﺻـﻮل«‬ ‫ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻮردﻫﺎي اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ اﻋﻤﺎل ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺋﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳـﺎﻧﮕﺮ‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و از ﻧﻮع ﺑﺴﻴﺎر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮِ آن‪.‬‬ ‫ﻣﻮرد دﻳﮕﺮي را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ »ﺧﺒﺮﺳﺎزي« ﺑﺮاي ﺟﻨـﮓ ﺧﻠـﻴﺞ ﻓـﺎرس از‬ ‫ﻣﺎه اوت ‪ 1990‬دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻧـﺪاﻫﺎي ﺑـﺎ اﻫﻤﻴـﺖ‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٤٣‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺣﺬف ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮرد را ﻛﻪ ﻳﻚ ﺟﺒﻬﺔ ﻣﺮدمﺳﺎﻻرِ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﻈـﺎم‬ ‫در ﻋﺮاق وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻛﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺟﻨﺒﺸﻲ اﺳﺖ ﻣـﺮدمﺳـﺎﻻر‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﺟـﺴﻮر و‬ ‫اﺳﺎﺳﻲ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺟﺒﻬﻪ‪ ،‬در ﻋﺮاق ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﻮدﻳﺘﺶ را ﺣﻔـﻆ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬از اﻳﻨـﺮو‬ ‫ﻣﻘﻴﻢ ﺧﺎرج از ﻣﺮزﻫﺎﺳﺖ‪ .‬اﻛﺜﺮاً در اروﭘﺎ ‪ :‬ﺑﺎﻧﻜﺪاران‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎران ـ اﻓﺮادي‬ ‫از اﻳﻦ دﺳﺖ‪ .‬ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮاﻧﺪ‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﺳـﺨﻨﮕﻮﻳﺎﻧﻲ دارﻧـﺪ‪ .‬در ﻣـﺎه‬ ‫ﻓﻮرﻳﺔ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬در دورهاي ﻛﻪ ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ ﻫﻨﻮز ﻳﻜﻲ از ﻋﺰﻳﺰﺗﺮﻳﻦ دوﺳﺘﺎن‬ ‫ﺟﻮرج ﺑﻮش )ﭘﺪر(‪ ،‬و ﻃﺮف ﺑﺎزرﮔﺎﻧﻲ ﻋﻤﺪهاي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳـﺎس ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻧﻈﺎم ﻋﺮاق‪ ،‬اﻳﻨﺎن ﺟﻬﺖ رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎيﺷﺎن ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﻪرﻳﺰي ﻳـﻚ‬ ‫دﻣﻜﺮاﺳﻲ ﭘﺎرﻟﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ واﺷﻨﮕﺘﻦ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﻮان ﺑﻪ آﻧﺎن اﻋﺘﻨﺎﺋﻲ ﻧﺸﺪ‪ ،‬ﭼـﺮا‬ ‫ﻛﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ »ﻫﻴﭻ ﻣﻨﻔﻌﺘﻲ در اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﺪاﺷﺖ«‪ .‬در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ‬ ‫واﻛﻨﺸﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﻜﺎر ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﺛﺒﺖ ﻧﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از ﻣﺎه اوت ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﻧﺎدﻳﺪه اﻧﮕﺎﺷﺘﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن دوﻟﺖ ﻋﺮاق ﻣﺸﻜﻞﺗﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ در‬ ‫ﻣﺎه اوت‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ را ﺳﺎلﻫـﺎ ﻣـﻮرد ﻟﻄـﻒ و ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻗـﺮار داده‬ ‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻠﻴﺔ او ﺑﺴﻴﺞ ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﺳﺮ و ﻛﻠﺔ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻃﺮﻓﺪاران ﻣـﺮدمﺳـﺎﻻري در‬ ‫ﻋﺮاق ﭘﻴﺪا ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ »ﺣﺘﻤﺎً« در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪﻫﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮ ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن از اﻳﻨﻜـﻪ‬ ‫ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ از ﻗﺪرت ﺑﻪ زﻳـﺮ ﻛـﺸﻴﺪه ﺷـﺪه و زﻧـﺪاﻧﻲ ﺷـﻮد‪ ،‬ﺑـﺴﻴﺎر ﺧﻮﺷـﺤﺎل‬ ‫ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺮادران آﻧـﺎن را ﻛـﺸﺘﻪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺮاﻧـﺸﺎن را ﺷـﻜﻨﺠﻪ داده‪ ،‬و‬ ‫ﺧﻮدﺷﺎن را از ﻛﺸﻮر ﻓﺮاري داده ﺑﻮد‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﺒﺪاد او‪ ،‬ﻃﻲ ﺗﻤﺎﻣﻲ دوراﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫روﻧﺎﻟﺪ رﻳﮕﺎن و ﺑﻮش )ﭘﺪر( ﺻﺪام را ﻣﻮرد اﻟﺘﻔﺎت ﻗﺮار ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬در ﺟﻨﮓ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻈﺮاتﺷﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻴﺎﻧﺪازﻳﻢ ﺗـﺎ درﻳـﺎﺑﻴﻢ از ﻣـﺎه اوت ﺗـﺎ ﻣـﺎه‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٤٤‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﻣﺎرس ‪ ،1991‬در ﻣﻮرد ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻣﺮدمﺳﺎﻻر ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﻫﻢ ﻧﺨﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ آﻧـﺎن ﺣﺮﻓـﻲ ﻧـﺰدهاﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻴﺎﻧـﺎﺗﻲ‪،‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎداﺗﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﺧﻮانﻫﺎﺋﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎﺋﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﺘـﻮايﺷـﺎن دﻗـﺖ‬ ‫ﻛﻨﻴﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻪ از ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﺋﻲ ﺟﻨﮓ در ﻋـﺮاق ﻣﺘﻤـﺎﻳﺰ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺎ ﺻﺪام ﺣـﺴﻴﻦ و ﻫـﻢ‪ ،‬ﺑـﺎ ﺟﻨـﮓ ﺑـﺮ ﻋﻠﻴـﺔ ﻋـﺮاق‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣـﺎن‬ ‫ﻣﺨﺎﻟﻒاﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻧﺎﺑﻮدي ﻛﺸﻮرﺷﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧـﺎن راهﺣﻠـﻲ ﺻـﻠﺢﻃﻠﺒﺎﻧـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺟﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ آﮔﺎهاﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ راه ﺣﻞ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﻳـﻦ ﺑﻴـﻨﺶ‬ ‫»ﺻﺤﻴﺢ« ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻳـﺪ از »دور« ﺧـﺎرج ﺷـﻮد‪ .‬ﻳـﻚ ﻛﻠﻤـﻪ از ﺟﻨـﺒﺶ‬ ‫ﻣﺮدمﺳﺎﻻري ﻋﺮاق ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴـﺎن ﻧﻤـﻲآﻳـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﺳـﺨﻨﻲ از آﻧـﺎن‬ ‫ﺑﺸﻨﻮﻳﺪ‪ ،‬روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي آﻟﻤﺎن‪ ،‬ﻳﺎ اﻧﮕﻠﺴﺘﺎن را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮاﻧﻴـﺪ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﻣﻔـﺼﻠﻲ ﭼـﺎپ‬ ‫‪1‬‬ ‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﻮن ﻛﻢﺗﺮ از ﻣﺎ ﺗﺤﺖ اﻧﻘﻴﺎداﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﻛﻠﻤﻪاي ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ دﺳﺘﺎوردي ﺗﻤﺎﺷﺎﺋﻲ در زﻣﻴﻨﺔ »ﻫﻴﺎﻫﻮي ﺳﻴﺎﺳـﻲ« اﺳـﺖ‪ .‬ﻧﺨـﺴﺖ‪ ،‬ﻧـﺪاﻫﺎي‬ ‫دﻣﻜﺮاﺗﻴﻚ ﻋﺮاﻗﻲﻫﺎ ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﻧﻤﻲﮔﺬارﻳﻢ ﻛـﺴﻲ از‬ ‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻄﻠﻊ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴـﺰ ﺣـﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﻚ ﻣﻠـﺖ را ﺑﺎﻳـﺪ ﻋﻤﻴﻘـﺎً ﺑـﺎ‬ ‫‪ ١‬ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎي ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ از ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺎلﻫﺎي ‪ 1990‬ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ و ﺑﺴﻴﺎر آﻣﻮزﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻃﻲ ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ‬ ‫ﻃﻮﻻﻧﻲ‪ ،‬ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن »ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﺔ« ﺟﻨﮓ اول ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس‪ ،‬اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺻـﺮة اﻗﺘـﺼﺎدي ﻋـﺮاق و زﺟـﺮ و‬ ‫ﺷﻜﻨﺠﺔ ﻣﺮدم ﻣﺼﻴﺒﺖدﻳﺪة اﻳﻦ ﻛﺸﻮر »اﻛﺘﻔﺎ« ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬در ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ »ﻧﻔﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻏﺬا« ﻫﻢ‪ ،‬ﻛﻪ زﻳـﺮ ﻧﻈـﺮ ﺳـﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻣﻠﻞ ﺑﻪ اﺟﺮا در ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻨﺼﺒﺎن ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ـ در درﺟﺔ ﻧﺨﺴﺖ ﭘﺴﺮ ارﺷﺪ ﺟﻨﺎب آﻗﺎي ﻛﻮﻓﻲ ﻋﻨﺎن ـ ﺑـﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﻲ از ﻃﺮف ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻴﻒ و ﻣﻴﻞ ﺑﻮدﺟﺔ ﻣﻠﻲ ﻛﺸﻮر ﻋﺮاق »ﻫﻤﺖ« ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬و‪ ،‬ﺳـﺨﻨﻲ از‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻧﻈﺎم ﻋﺮاق ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻤﻲآﻣﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﻮرج ﺑﻮش )ﭘﺴﺮ( ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻋﺮاق را آﻣﺎده ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎﮔﺎه‬ ‫ﮔﺮوهﻫﺎ و اﻓﺮاد ﺧﻠﻖاﻟﺴﺎﻋﺔ ﻣﺸﻜﻮﻛﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺮوﻧﺪهﻫﺎي ﻣﺒﺎرزات »ﭘﻴﮕﻴﺮ!« از آﺳﺘﻴﻦ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻴﺮون آﻣﺪﻧﺪ ﻛﻪ از ﻗﻀﺎي‬ ‫روزﮔﺎر ﻫﻤﮕﻲ »ﺧﻮاﻫﺎن ﺣﻤﻠﺔ ﻧﻈﺎﻣﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﻋﺮاق« ﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٤٥‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫»ﻫﻴﺎﻫﻮيﺳﻴﺎﺳﻲ« اﺷﺒﺎع ﻛﺮد‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧـﺸﻮد ﻛـﻪ ﺻـﺪاﺋﻲ از ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن‬ ‫دﻣﻜﺮات ﻋﺮاﻗﻲ ﻧﻤﻲﺷﻨﻮﻳﻢ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺳﺌﻮال را ﻣﻄﺮح ﻧﻜﻨﺪ ﻛﻪ‪ ،‬ﭼـﺮا؟ در ﺻـﻮرت‬ ‫ﻃﺮح ﺳﺌﻮال ﺟﻮاب ﻛﺎﻣﻼً روﺷـﻦ اﺳـﺖ‪ :‬ﺑـﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ ﺟﻨـﺒﺶ دﻣﻜﺮاﺗﻴـﻚ ﻋـﺮاق‬ ‫اﻳﺪهﻫﺎي ﺧﻮد را دارد؛ ﺑﺎ ﺗﺤﺮك ﺻﻠﺢﻃﻠﺒﺎﻧﺔ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﻫﻤﮕﺎم اﺳـﺖ و در ﻧﺘﻴﺠـﻪ از‬ ‫»ﺑﺎزي« ﺑﻴﺮون ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪.‬‬ ‫ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ دﻻﻳﻞ ﺟﻨﮓ ]اول ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس[ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﺎن دﻻﻳﻠﻲ را ﻛﻪ ﺑـﺮاي‬ ‫آﻏﺎز ﺟﻨﮓ اراﺋﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬دﻻﻳﻞ‪ :‬ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﻧﻤﻲﺑﺎﻳﺪ از ﻋﻤﻞ ﺧﻮد ﺑﻬـﺮهاي ﺑﺒﺮﻧـﺪ‪ ،‬و‬ ‫آﻧﺎن را ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻳﻌﺎً ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻗﻬﺮي ﻋﻘﺐ راﻧﺪ؛ اﻳﻦ دﻟﻴـﻞ ﺟﻨـﮓ ﺑـﻮد‪.‬‬ ‫ﻋﻤﻼً ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮي اراﺋﻪ ﻧﺸﺪ‪ .‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي آﻏـﺎز ﻳـﻚ ﺟﻨـﮓ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؟ آﻳﺎ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ اﻳﻦ »اﺻﻮل« را ﺗﺄﺋﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻣﻬﺎﺟﻤـﺎن ﻧﻤـﻲﺑﺎﻳـﺪ‬ ‫ﺑﻬﺮهاي ﺑﺒﺮﻧﺪ و ﺑﺎﻳﺪ آﻧﺎن را ﺳﺮﻳﻌﺎً ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻞ ﺑﻪ ﻧﻴﺮوي ﻗﻬﺮي ﺑﻪ ﻋﻘـﺐ راﻧـﺪ؟ اﮔـﺮ‬ ‫دﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻳﻦ »واﻗﻌﻴﺎت« ﺑﺰﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺑﻲ اﺣﺘﺮاﻣﻲ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬ﭼـﺮا ﻛـﻪ‬ ‫اﻳﻦ »واﻗﻌﻴﺎت«‪ ،‬ﺑﺮاﻫﻴﻨﻲاﻧﺪ ﻛﻪ در ﻳﻚ آن‪ ،‬از ﻃﺮف ﻫﺮ ﺟـﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺧﻮاﻧـﺪن و‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻦ آﻣﻮﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد ﺗﺮدﻳﺪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭽﮕﺎه اﻳـﻦ‬ ‫دﻻﻳﻞ ﻣﻮرد ﺗﺮدﻳﺪ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﺑﻴﺎﻧـﺪازﻳﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺗﺤﻠﻴـﻞﮔـﺮان‬ ‫ﻟﻴﺒﺮال و ﻣﻨﺘﻘﺪان‪ ،1‬ﺑﻪ اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﻛﻨﮕﺮه ﺷﻬﺎدت ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ آﻳﺎ ﻛﺴﻲ‬ ‫اﻳﻦ ﻓﺮض را ﻣﻄﺮح ﻛﺮده ﻛﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ »اﺻﻮل« ﺧﻮد ﭘﺎيﺑﻨﺪ اﺳـﺖ ﻳـﺎ‬ ‫ﻧﻪ؟ آﻳﺎ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﺑﺎ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛـﺸﻮر ﭘﺎﻧﺎﻣـﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠـﻪ ﻛـﺮد‪ ،‬و ﺑـﺮ ﺑﻤﺒـﺎران‬

‫‪ ١‬ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻋﺮاق‪ ،‬در ﺟﻨﮓ ﻧﺨﺴﺖ ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس‪ ،‬از ﺟﺎﻧﺐ دوﻟﺖ »ﺟﻤﻬﻮرﻳﺨﻮاه« ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬در اﻳـﻦ راﺳـﺘﺎ‪،‬‬ ‫»ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن« ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ در ﻛﻨﮕﺮه در ﺻﻒ »دﻣﻜـﺮاتﻫـﺎ« ﻗـﺮار ﻣـﻲﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬ﻟﻔـﻆ »ﻟﻴﺒـﺮال« در اﻳـﻦ ﻣـﻮرد‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪة واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻣﻨﺘﻘﺪان ﺑﻪ ﮔﺮوه »دﻣﻜﺮاتﻫﺎ« در ﻛﻨﮕﺮة آﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٤٦‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫واﺷﻨﮕﺘﻦ ﺟﻬﺖ ﭘﺎﻳﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﺮ آن ﭘﺎﻓﺸﺎري ﻛﺮد؟ زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ در ﺳـﺎل ‪،1969‬‬ ‫اﺷﻐﺎل ﻛﺸﻮر ﻧﺎﻣﻴﺒﻴﺎ ﺗﻮﺳﻂ آﻓﺮﻳﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ »ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ« اﻋﻼم ﺷـﺪ‪ ،‬آﻳـﺎ اﻳـﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر را از ﻧﻈﺮ واردات ﻣﻮاد ﻏﺬاﺋﻲ و دارو ﺗﺤﺖ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻗﺮار داد؟ ﺑـﻪ‬ ‫ﺟﻨﮓ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪ؟ ﻛ‪‬ﻴﭗﺗﺎون را ﺑﻤﺒﺎران ﻛﺮد؟ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺑﻴـﺴﺖ ﺳـﺎل »دﻳﭙﻠﻤﺎﺳـﻲ‬ ‫ﺧﺎﻣﻮش« ﻣﺘﻮﺳﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﻃﻲ اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻨـﻮان ﺧـﻮش آﻳﻨـﺪ‬ ‫ﻧﺒﻮد‪ .‬در ﺳﺎلﻫـﺎي ﺣﺎﻛﻤﻴـﺖ دوﻟـﺖﻫـﺎي رﻳﮕـﺎن و ﺑـﻮش)ﭘـﺪر(‪ ،‬در ﻛـﺸﻮرﻫﺎي‬ ‫ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ‪ 1،5 ،‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺣﻜﻮﻣﺖ آﻓﺮﻳﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ‬ ‫دﻻﻳﻞ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮم‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ وﻗﺎﻳﻌﻲ روح »ﺣﺴﺎس« ﻣﺎ را ﭘﮋﻣﺮده ﻧﻜﺮد‪ .‬ﺑﻪ »دﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻲ‬ ‫ﺧﺎﻣﻮش« ﺧﻮد اداﻣﻪ دادﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺟﻤﺎن ﻧﻴﺰ ﭘﺎداش ﻣﻲدادﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨﺪر اﺻـﻠﻲ ﻛـﺸﻮر‬ ‫ﻧﺎﻣﻴﺒﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﻀﻤﺎم ﻣﺰاﻳﺎي ﺑﻴﺸﻤﺎري ﻛﻪ دﻟﻨﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ اﻓﺮﻳﻘـﺎي ﺟﻨـﻮﺑﻲ را‬ ‫ﺑﺮ ﻃﺮف ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎرﺷﺎن ﻗﺮار دادﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ »اﺻﻮﻟﻲ« ﻛﻪ ﺗﺄﺋﻴﺪﺷﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‬ ‫ﻛﺠﺎ رﻓﺘﻪاﻧﺪ؟ دوﺑﺎره ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دادن اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ اﻣﻜﺎن ﻧﺪاﺷـﺘﻪ‬ ‫دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر آﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎزي ﺑﭽﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳـﻦ »اﺻـﻮل« را‬ ‫در »ﻋﻤﻞ« ﺗﺄﺋﻴﺪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬وﻟـﻲ ﻣـﺴﺌﻠﺔ ﻣﻬـﻢ اﻳﻨﺠﺎﺳـﺖ ـ ﻛـﺴﻲ در ﻣـﻮرد آن‬ ‫ﺣﺮﻓﻲ ﻧﻤﻲزﻧﺪ‪ .‬و ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد زﺣﻤﺖ ﻧﻤﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴـﺮي زﻳـﺮ را ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ :‬در واﻗﻊ ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﺟﻨﮓ اراﺋﻪ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ‪ .‬ﺑﺮاي رواﻧﻪ ﺷـﺪن‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻠﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻮاد ﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﻮﺷـﺘﻦ ﻧﺘﻮاﻧـﺪ‬ ‫آن را در دو دﻗﻴﻘﻪ ﻣﺮدود ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻧﺸﺪه‪ .‬دوﺑﺎره ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻤـﻮدي از‬ ‫ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﺘﺒﺪادزده اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻨﻜـﻪ‪ ،‬در ﭼﻨـﺎن ﻋﻤﻘـﻲ اﺳـﺘﺒﺪادزدهاﻳـﻢ‪ ،‬ﻛـﻪ‬ ‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺪون اراﺋﺔ ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻠﻲ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺟﻨـﮓ ﺑﻔﺮﺳـﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻨﻜـﻪ ﻫـﻴﭻ‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٤٧‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﻛﺲ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﻫﺎ و ﺑﻴﻢ و ﻫﺮاس ﻛﺸﻮري ﭼﻮن ﻟﺒﻨـﺎن اﻫﻤﻴﺘـﻲ ﻧﺪﻫـﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳـﺪ ﻫـﻢ‬ ‫وﺣﺸﺘﺰده ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻜﺎﻧﺪﻫﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻧﻴﻤﺔ ﻣﺎه ژاﻧﻮﻳﻪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻗﺒﻞ ازآﻏﺎز ﺑﻤﺒﺎران‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻈﺮﺳـﻨﺠﻲ از ﻃـﺮف ﭘﺎﻳﮕـﺎه‬ ‫ﺷﺒﻜﺔ ايﺑﻲﺳﻲ‪ ،1‬ﻣﺴﺘﻘﺮ در واﺷﻨﮕﺘﻦ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺟﺎﻟـﺐ ﺗـﻮﺟﻬﻲ را آﺷـﻜﺎر ﻛـﺮد‪ .‬از‬ ‫ﻣﺮدم ﺳﺌﻮال ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ‪ ،‬اﮔﺮ در ازاي ﺗﻘﺒﻞ ﺷﻮراي اﻣﻨﻴﺖ ﺳـﺎزﻣﺎن ﻣﻠـﻞ ﺑـﺮاي‬ ‫ﺑﺮرﺳﻲ درﮔﻴﺮي اﻋﺮابـاﺳﺮاﺋﻴﻞ‪ ،‬ﻋﺮاق ﻗﺒﻮل ﻛﻨﺪ ﻛﻪ از ﻛﻮﻳﺖ ﺧﺎرج ﺷـﻮد‪ ،‬ﺷـﻤﺎ‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻮاﻓﻘﻴﺪ؟ از ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ‪ ،‬دو ﺗﻦ اﻳﻦ راه ﺣﻞ را ﺗـﺮﺟﻴﺢ داده ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬و‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻘﻴﺪه را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن دﻣﻜـﺮات دوﻟـﺖ‬ ‫ﻋﺮاق ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺰارش داده ﺷﺪ ﻛﻪ از ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ‪ ،‬دو ﻧﻔﺮ در آﻣﺮﻳﻜـﺎ‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻮاﻓﻖاﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﮔﻮﻳﺎ اﻳﻨﺎن‪ ،‬اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳـﻦ ﻋﻤـﻞ ﺗﻮاﻓـﻖ داﺷـﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻓﺮادي در ﺟﻬﺎناﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻜﺮي دارﻧـﺪ‪ .‬ﻫـﻴﭽﻜﺲ در‬ ‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﻋﻨﻮان ﻧﻜﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ اﻳﺪة ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛـﻨﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻣـﺎن واﺷـﻨﮕﺘﻦ‬ ‫ﺟﻬﺖ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ »ﻛﺸﺎﻛﺶ«‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ دﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺻﺎدر ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬و‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻫﻤﮕﺎن در ﺣﺎل رژة ﻧﻈﺎﻣﻲ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ دﻳﭙﻠﻤﺎﺳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬اﮔـﺮ در‬ ‫رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﺗﻔﺴﻴﺮي در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﮕﺮدﻳﻢ ـ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺳـﺘﻮن‬ ‫در ﻟﻮسآﻧﺠﻠﺲ ﺗﺎﻳﻤﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻠﻢ »آﻟﻜﺲ ﻛﺎكﺑ‪‬ﺮن‪ «2‬ﺑﻴﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘـﺪ اﺳـﺖ اﻳـﻦ‬ ‫اﻳﺪة ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺌﻮاﻻت ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدادﻧﺪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬ﻣﻦ‬ ‫ﺗﻨﻬﺎﻳﻢ‪ ،‬و ﻓﻘﻂ ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﺪهاي دارم‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ آﻧﺎن ﭘﻲ ﻣـﻲﺑﺮدﻧـﺪ ﺗﻨﻬـﺎ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻨﻜﻪ دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﻃﺮﻓﺪاران ﻣﺮدم ﺳـﺎﻻري در ﻋـﺮاق‪ ،‬ﭼﻨـﻴﻦ‬ ‫‪(ABC) ١‬‬ ‫‪(Alex Cockburn) ٢‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٤٨‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ آﻧﺎن ﭘﻲ ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ ﻛـﻪ اﻳـﻦ اﻳـﺪهاي ﺻـﺮﻓﺎً ﻓﺮﺿـﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و اﻳﻨﻜﻪ ﻋﺮاق ﻋﻤﻼً ﻫﻤـﻴﻦ ﭘﻴـﺸﻨﻬﺎد را اراﺋـﻪ داده اﺳـﺖ‪ .‬و ﺻـﺮﻓﺎً ‪ 8‬روز‬ ‫ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﺔ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ آن را اﻋﻼم داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬روز دوم ﻣﺎه ژاﻧﻮﻳﻪ‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻋﺮاق ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺧﺮوج ﻛﺎﻣﻞ از ﻛﻮﻳﺖ در ازاء ﺑﺮرﺳﻲ ﺟﻨـﮓ‬ ‫اﻋﺮابـاﺳﺮاﺋﻴﻞ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺳﻼحﻫﺎي ﻛﺸﺘﺎر ﺟﻤﻌﻲ از ﻃﺮف ﺷﻮراي اﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن‬ ‫ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ را‪ ،‬اﻋﻼم داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬و ﻣـﺪت ﻣﺪﻳـﺪي ﭘـﻴﺶ از ﺣﻤﻠـﻪ ﺑـﻪ ﻛﻮﻳـﺖ‪،‬‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ ﻣﺬاﻛﺮه در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را رد ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ ﻣـﺮدم‬ ‫ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻋﻤﻼً ﻣﻄﺮح ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ وﺳﻴﻊ ﻣﻮرد ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﻗـﺮار‬ ‫دارد‪ ،‬و در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻓﺮد ﻣﻨﻄﻘﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑـﻪ ﺻـﻠﺢ ﻣﻌﺘﻘـﺪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﺎ در دﻳﮕﺮ ﻣﻮارد ـ ﻣﻮارد اﻧﮕﺸﺖﺷﻤﺎري ﻛـﻪ ﺧﻮاﻫـﺎن ﭘﺎﻳـﺎن‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺗﻬﺎﺟﻢاﻳﻢ ـ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﺻﻮرت دﻫﺪ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨـﻴﻢ ﻛـﻪ از اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬ ‫آﮔﺎﻫﻲ ﻣﻲداﺷﺘﻴﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺨﻤﻴﻦﻫﺎﺋﻲ از آن ﺧﻮد داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ‬ ‫ﻣﻦ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ »دو ﺳﻮم« ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺗﺎ ‪ 98‬درﺻﺪ ﻣﺮدم‬ ‫را ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺴﻴﺞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺰرگ »ﻫﻴﺎﻫﻮي ﺳﻴﺎﺳﻲ« در ﻫﻤـﻴﻦ ﺟﺎﺳـﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮده ﺑـﻮد از آﻧﭽـﻪ در ﺑـﺎﻻ‬ ‫ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﺪهام ﺧﺒﺮﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﻨﻬـﺎ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ‪ ،‬دﺳـﺖ‬ ‫ﻳﺎزﻳﺪن ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻨﮓاﻓﺮوزي‪ ،‬ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘﻲ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺤﺚ وﺳﻴﻌﻲ در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ آﻳﺎ ﻣﺠﺎزاتﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺧﻮاﻫـﺪ داﺷـﺖ ﻳـﺎ‬ ‫ﻧﻪ‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬رﺋﻴﺲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺳﻴﺎ ﻫﻢ در ﻣﻮرد اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺠﺎزاتﻫـﺎ ﻛـﺎرآﺋﻲ‬ ‫دارد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﭘﺎي ﺑﻪ ﻣﻴﺪان ﺑﺤﺚ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺑﺤﺜﻲ در ﻣـﻮرد‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٤٩‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺳﺌﻮاﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ روﺷﻦﺗﺮ ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﮔﺮﻓﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﺠﺎزاتﻫﺎ ﺗﺎ اﻳﻦ زﻣﺎن ﻛـﺎرآﺋﻲ‬ ‫داﺷﺘﻪ؟ ﺟﻮاب ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮاً ﺗﺄﺛﻴﺮ داﺷﺘﻪاﻧﺪ ـ ﺷﺎﻳﺪ از اواﺧـﺮ ﻣـﺎه اوت‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻣﺤﺘﻤﻞﺗﺮ از اواﺧﺮ ﻣﺎه دﺳﺎﻣﺒﺮ‪ .‬ﻣـﺸﻜﻞ ﻣـﻲﺗـﻮان دﻟﻴـﻞ دﻳﮕـﺮي ﺑـﺮاي‬ ‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻋﺮاﻗﻲ ﺑﺮاي ﻋﻘﺐﻧﺸﻴﻨﻲ اراﺋﻪ داد‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﻛﻪ ﻣﻮﺛﻖ ﺑﻮدن آن‬ ‫از ﻃﺮف ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺎﻳﺔ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪ‪ ،‬ﻛـﻪ آن را »ﺟـﺪي« و »ﻗﺎﺑـﻞ ﻣـﺬاﻛﺮه«‬ ‫ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺋﻴﺪ ﺷﺪه ﺑـﻮد‪ .‬از اﻳﻨـﺮو‪ ،‬ﺳـﺌﻮال واﻗﻌـﻲ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‪ :‬آﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺠﺎزاتﻫﺎ ﻛﺎرآﺋﻲ داﺷﺘﻪاﻧﺪ؟ آﻳﺎ راﻫﻲ ﺑﺮاي ﺧﺮوج از اﻳﻦ ﺑﻦﺑﺴﺖ وﺟﻮد داﺷـﺖ؟‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﺮوج از اﻳﻦ ﺑﻦﺑﺴﺖ‪ ،‬در ﭼﺎرﭼﻮﺑﻲ ﻛـﻪ ﻋﻤﻮﻣـﺎً اﻛﺜﺮﻳـﺖ ﻣـﺮدم و ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن‬ ‫دﻣﻜﺮات رژﻳﻢ ﻋﺮاق آﻧﺮا ﻣﻮرد ﺗﺄﺋﻴﺪ ﻗﺮار دﻫﻨـﺪ‪ ،‬آﻳـﺎ راﻫـﻲ وﺟـﻮد داﺷـﺖ؟ اﻳـﻦ‬ ‫ﺳﺌﻮاﻻت ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓـﺖ‪ ،‬و از ﻧﻈـﺮ ﻳـﻚ »ﻫﻴـﺎﻫﻮي ﺳﻴﺎﺳـﻲِ« ﻛﺎرآﻣـﺪ‪،‬‬ ‫»ﻧﺒﻮد« ﺑﺤﺚ در اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺳﺮﻧﻮﺷﺖﺳﺎز اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮ »ﻛﻤﻴﺘﺔ ﻣﻠـﻲ‬ ‫ﺟﻤﻬﻮريﺧﻮاﻫﺎن‪ «1‬اﺟﺎزه ﻣﻲداد ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻳﻚ دﻣﻜﺮات رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر‬ ‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻮﻳﺖ آزاد ﻧﻤﻲﺷﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﻪ ﺟـﺮأت ﮔﻔـﺖ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ دﻣﻜﺮاﺗـﻲ ﭘـﺎي ﭘـﻴﺶ‬ ‫ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﺑﻮدم ﻛﻮﻳﺖ را‪ ،‬ﻧﻪ اﻣـﺮوز ﻛـﻪ ‪ 6‬ﻣـﺎه ﭘـﻴﺶ‬ ‫آزاد ﻣﻲﻛﺮدم‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﺋﻲ را ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻣﻲﻛﺮدم ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛـﺸﻮر را ﺑـﺪون‬ ‫ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻦ دادن دهﻫﺎ ﻫﺰار ﺗﻦ و ﺑﻪ ﺑـﺎر آوردن ﻳـﻚ ﻓﺎﺟﻌـﺔ ﻣﺤـﻴﻂ زﻳـﺴﺘﻲ‪ ،‬آزاد‬ ‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ دﻣﻜﺮاﺗﻲ اﻳﻦ را ﻧﻤﻲﮔﻔﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻫﻴﭻ دﻣﻜﺮاﺗﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺿﻌﻲ اﺗﺨﺎذ‬ ‫ﻧﻜﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ از آن »ﻫﻨﺮي ﮔﻮﻧﺰاﻟﺰ‪ «2‬و »ﺑﺎرﺑـﺎرا ﺑﺎﻛـﺴﺮ‪ «3‬ﺑـﻮد‪ .‬وﻟـﻲ ﺗﻌـﺪاد‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ را اﺗﺨﺎذ ﻛﺮدﻧﺪ آﻧﻘﺪر ﻗﻠﻴﻞ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻤﻼً ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﻧﻴﺎﻓـﺖ‪.‬‬ ‫‪(Republican National Committee) ١‬‬ ‫‪(Henry Gonzalez) ٢‬‬ ‫‪(Barbara Boxer) ٣‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٥٠‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻴﭻ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪار ﺣﺰبدﻣﻜﺮات اﻳﻦ را ﻧﻤﻲﮔﻔﺘﻪ‪» ،‬ﻛﻠﻴﺘﻮن‬ ‫ﻳﻮﺗﺮ‪ «1‬آزاداﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺎﻧﻪاش را ﺻﺎدر ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺷﻚﻫﺎي ا‪‬ﺳﻜﻮد اﺳﺮاﺋﻴﻞ را ﻣﻮرد ﺣﻤﻠـﻪ ﻗـﺮار دادﻧـﺪ‪ ،‬در ﻣﻄﺒﻮﻋـﺎت‬ ‫ﻛﺴﻲ از اﻳﻦ ﺧﺒﺮ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻧﻜﺮد‪ .‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﺟﺎﻟﺐ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ از ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ »ﻫﻴﺎﻫﻮي ﺳﻴﺎﺳﻲ« ﺑـﺎ »ﻛـﺎرﺑﺮدي ﻣﻨﺎﺳـﺐ«‪ .‬ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫ﺳﺌﻮال ﻛﻨﻴﻢ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻧﻪ؟ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ ،‬ﺑﺮاﻫﻴﻦ ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻪ ﻫﻤـﺎن درﺟـﻪ از اﻋﺘﺒـﺎر‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاﻫﻴﻦ ﺟﺮج ﺑﻮش‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻣﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮاﻫﻴﻦ ﭼﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؟ ﺑﻴﺎﺋﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻟﺒﻨﺎن را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻟﺤﺎق ﻳﻚ ﺳﺮزﻣﻴﻦ‬ ‫را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺟﺎزه دﻫـﺪ ﻛـﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻴـﺮﻏﻢ اﺟﻤـﺎع ﺷـﻮراي اﻣﻨﻴـﺖ‪ ،‬اﺳـﺮاﺋﻴﻞ‬ ‫ﺑﻠﻨﺪيﻫﺎي ﺟﻮﻻن و اورﺷﻠﻴﻢ ﺷﺮﻗﻲ را ﺿﻤﻴﻤﺔ ﺧـﺎك ﺧـﻮد ﻛﻨـﺪ‪ .‬او ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬ ‫ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻛﺮدن ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﻤﻞ ﺗﻬﺎﺟﻢ را ﻫﻢ ﻧﺪارد‪ .‬اﺳـﺮاﺋﻴﻞ ﺑـﺎ‬ ‫زﻳﺮ ﭘﺎي ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﻗﻄﻌﻨﺎﻣﻪﻫﺎي ﺷﻮراي اﻣﻨﻴﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ از ﺳﺎل ‪ 1978‬ﺟﻨﻮب‬ ‫ﻟﺒﻨﺎن را ﺑﻪ اﺷﻐﺎل ﺧﻮد در آورده‪ .‬ﻃﻲ دورة اﻳـﻦ اﺷـﻐﺎل‪ ،‬ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻟﺒﻨـﺎن را ﻣـﻮرد‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار داده‪ ،‬و ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺰ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ اﺧﺘﻴﺎر ﻛﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮر را ﺑﻤﺒﺎران ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ اﻳﻦ را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﻜﺎن دارد ﻛﻪ وي ﮔﺰارش »ﺳـﺎزﻣﺎن ﻋﻔـﻮ‬ ‫ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ« را در ﻣﻮرد وﺣﺸﻴﮕﺮيﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎﺣﻞ ﻏﺮﺑﻲ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ‬ ‫ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻗﻠﺒﺶ ﺟﺮﻳﺤﻪدار ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﺗﺤﻤـﻞ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﺠﺎزاتﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺎري از ﭘﻴﺶ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮد‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳـﺖ اﻳـﺎﻻت‬ ‫ﻣﺘﺤﺪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ .‬ﻣﺬاﻛﺮات ﻛﺎري از ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲﺑﺮﻧﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ از آن‬ ‫‪(Clayton Yeutter) ١‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٥١‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲآورد‪ .‬ﭼﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪاي ﺑﺠﺰ ﻧﻴﺮوي ﻗﻬـﺮي ﺑـﺎﻗﻲ ﻣـﻲﻣﺎﻧـﺪ؟ او‬ ‫ﺳﺎلﻫﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﻛﺸﻴﺪه‪ 13 .‬ﺳﺎل ﺑﺮاي ﻟﺒﻨـﺎن‪ 20 ،‬ﺳـﺎل ﺑـﺮاي ﺳـﺎﺣﻞ ﻏﺮﺑـﻲ رود‬ ‫اردن‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮاﻫﻴﻦ را ﭘﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﻫﻢ ﺷﻨﻴﺪهاﻳﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن اﻳﻦ ﺑـﺮاﻫﻴﻦ و‬ ‫آﻧﭽﻪ ﭘﻴﺶﺗﺮ ﺷﻨﻴﺪهاﻳﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ،‬ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻋـﻼم ﻛﻨـﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﺠـﺎزاتﻫـﺎ و ﻣـﺬاﻛﺮات ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ اﻳﻨﻜـﻪ آﻣﺮﻳﻜـﺎ از آﻧـﺎن ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﻛـﺮده‪،‬‬ ‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪاﻧﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺟﻮرج ﺑﻮش )ﭘﺪر( ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧـﺴﺘﻪ‬ ‫اﻳﻦ را ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﺠﺎزاتﻫﺎ ﻇﺎﻫﺮاً ﻛـﺎرآﺋﻲ داﺷـﺘﻪ‪ ،‬و دﻻﻳﻠـﻲ ﻧﻴـﺰ در دﺳـﺖ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻣﺬاﻛﺮات ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻣﺜﻤﺮ ﺛﻤﺮ ﺑﺎﺷﺪ ـ ﺟـﺰ اﻳﻨﻜـﻪ وي‬ ‫ﺷﺨﺼﺎً ﺳﺮﺳﺨﺘﺎﻧﻪ از ﭘﻴﮕﻴﺮي آﻧﺎن ﺳﺮ ﺑﺎز زد‪ ،‬و ﺻﺮﻳﺤﺎً اذﻋﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧـﻪ‬ ‫ﻣﺬاﻛﺮهاي در ﻣﻴﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬آﻳﺎ در رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ دﻳﺪهاﻳﺪ ﻛﻪ ﻓﺮدي اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟـﺐ را‬ ‫ﻣﻄﺮح ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اذﻋـﺎن‬ ‫داﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﻨﺮا ﻳﻚ ﺟﻮان‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻮاد ﺧﻮاﻧﺪن و ﻧﻮﺷﺘﻦ‪ ،‬آﻧﺎً ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻃﻲ ﻳﻚ‬ ‫دﻗﻴﻘﻪ درﻳﺎﺑﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻛﺴﻲ از آن ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻴﺎورد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺗﺤﻠﻴـﻞﮔـﺮي و ﻫـﻴﭻ‬ ‫ﻣﻘﺎﻟﻪﻧﻮﻳﺴﻲ‪ .‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻳﺪ اذﻋﺎن داﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﻳﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ »اﺳﺘﺒﺪادزدة«‬ ‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫و اﻣﺎ ﻣﻄﻠﺐ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ در اﻳﻦﻣﻮرد‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎي ﺑـﻲﺷـﻤﺎري اراﺋـﻪ دﻫـﻴﻢ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲروﻳﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ آﻧـﺎن را ﺑﭙﺮدازﻳـﺪ‪ .‬ﺗـﺼﻮر ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﺻـﺪام‬ ‫ﺣﺴﻴﻦ ﻏﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺟﻬﺎﻧﮕﺸﺎﺋﻲ دارد ـ در آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬در وﺳﻌﺖ ﻋﻈﻴﻤﻲ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻄﻠﺐ ﻗﺒﻮل ﻋﺎم ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﻏﻴﺮواﻗﻊﺑﻴﻨﺎﻧﻪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠـﺐ در ﻣﻐـﺰ‬ ‫ﻣﺮدم ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﺷﺪه‪ :‬او در ﺣﺎل ﭼﻨﮓ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻬﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٥٢‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻠﻮي او را ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ او اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺷﺪه؟ اﻳﻦ ﻛـﺸﻮر ﻛﻮﭼـﻚ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﺳﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﺎﻳﻪ و اﺳﺎس ﺻﻨﻌﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻲ ‪ 8‬ﺳﺎل ﺑﺎ اﻳﺮان در‬ ‫ﺣﺎل ﺟﻨﮓ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻳﺮان »ﭘﺴﺎاﻧﻘﻼﺑﻲ« ﻛﻪ ﺑﺪﻧﺔ ﻧﻴﺮوﻫـﺎي ﻧﻈـﺎﻣﻲ و ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪﻫﻲ‬ ‫ﻋﺮاق را ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬ﻋﺮاق در اﻳﻦ ﺟﻨﮓ »ﻛﻤﻲ« ﻫـﻢ از ﺣﻤﺎﻳـﺖ ﺑﺮﺧـﻮردار‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬از ﻃﺮف ﺷﻮروي‪ ،‬اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪ‪ ،‬اروﭘﺎ‪ ،‬ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻋﻤـﺪة ﻋـﺮب‪ ،‬و ﻛـﺸﻮرﻫﺎي‬ ‫ﻋﺮب ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪة ﻧﻔﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺣﺮﻳﻒ اﻳﺮان ﻧﺸﺪ‪ .‬وﻟﻲ اﻣﺮوز‪ ،‬ﻳﻜﺒﺎره ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺗﻤﺎم‬ ‫ﺟﻬﺎن را ﺗﺴﺨﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﻋﻨﻮان ﻛـﺮده ﺑﺎﺷـﺪ؟‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ اﺳﺎﺳﻲ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﺮاق ﻛﺸﻮري ﺟﻬﺎن ﺳﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ارﺗﺸﻲ دﻫﻘﺎﻧﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬ ‫وﻟﻲ اﻣﺮوز ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﻓﺮاواﻧﻲ در ﻣﻮرد اﺳﺘﺤﻜﺎﻣﺎت‪ ،‬ﺳﻼحﻫـﺎي‬ ‫ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﻲ‪ ،‬و ‪ ...‬ﭘﻨﻬﺎن ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻛﺴﻲ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﺮا ﺑﻴـﺎن‬ ‫ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻧﻪ‪ .‬ﻋﻤﻼً ﻛﺴﻲ را ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﺮا ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻳـﻚ وﻳﮋﮔـﻲ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر درﺳﺖ ﻳﻜﺴﺎل ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ در ﻣﻮرد »ﻣﺎﻧﻮﺋﻞ‬ ‫ﻧﻮرﻳﮕﺎ« ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺷﺪ‪» .‬ﻣﺎﻧﻮﺋﻞ ﻧﻮرﻳﮕﺎ« در ﻣﻘـﺎم ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ‬ ‫ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬دوﺳﺖ ﺟﻮرج ﺑﻮش )ﭘﺪر(‪ ،‬ﻳﺎ دوﺳﺘﺎن دﻳﮕﺮ ﺑـﻮش در ﭘﻜـﻦ و ﻳـﺎ‬ ‫ﺷﺨﺺ ﺟﺮج ﺑﻮش‪ ،‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺮدﻛـﻲ آدﻣﻜـﺶ ﺑـﻮد‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳـﺴﻪ ﺑـﺎ اﻳﻨـﺎن‪،‬‬ ‫»ﻧﻮرﻳﮕﺎ« واﻗﻌﺎً ﻳﻚ ﻗﺎﺗـﻞ ﺣﺮﻓـﻪاي ﺑـﻮده‪ .‬از ﻧـﻮع ﺑـﺴﻴﺎر ﺑـﺪ‪ ،‬وﻟـﻲ ﻧـﻪ در رﺗﺒـﺔ‬ ‫»آدﻣﻜﺸﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ«‪ ،‬از آن ﻧﻮع ﻛﻪ دوﺳﺖ دارﻳﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮد را ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮدي ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﺋﻲ‪ ،‬ﺑﺎ رﻫﺒﺮي ﺟﻤﻌﻲ ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر‪ ،‬ﺑـﺮ ﺟﻬـﺎن ﻣـﺎ ﺣـﺎﻛﻢ‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﺑﺎﻳﺴﺖ ﺳﺮﻳﻌﺎً دﺳﺖ ﺑﻪ اﻗﺪام زده و او را از ﻣﻴـﺎن ﺑـﺮدارﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻨـﺪ‬ ‫ﺻﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻫﺰاران ﺗﻦ از ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻦ دﻫﻴﻢ‪ ،‬و ﻗﺪرت را در دﺳﺖ اوﻟﻴﮕﺎرﺷﻲ‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ و ‪ 8‬درﺻﺪي »ﺳﻔﻴﺪﭘﻮﺳﺘﺎن« ﺑﺎزﺳﺎزي ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬و اﻓﺴﺮان اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤـﺪ را‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٥٣‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫در ﺗﻤﺎﻣﻲ ردهﻫﺎ ﺑﺮ ﻧﻈﺎم ﺳﻴﺎﺳﻲ ﭘﺎﻧﺎﻣﺎ ﺣﺎﻛﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﺔ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ ﻣـﻲﺑﺎﻳـﺴﺖ‬ ‫ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﻳﺎ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬و ﻳﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ اﻳـﻦ ﻏـﻮل‬ ‫ﺑﻲﺷﺎخ و دم ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﻳﻜﺴﺎل ﺑﻌـﺪ‪ ،‬درﺳـﺖ ﻫﻤـﻴﻦ ﻛﺎرﻫـﺎ را‬ ‫ﺻﺪام ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ اﻳﻨﺮا ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﺮده؟ آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﭼﺮا‪ ،‬و ﻳﺎ ﮔﻮﺷـﺰد‬ ‫ﻛﺮده ﻛﻪ ﭼﻪ ﭘﻴﺶ آﻣﺪه؟ اﮔﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﺑﮕﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﺨﻮد ﺳﻴﺎه ﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬ ‫رﻓﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﻮان ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد »ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻛﺮﻳـﻞ«‪ ،‬زﻣـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻠﺖ »ﺟﻨﮓﺳﺘﻴﺰ« را ﺑﻪ ﻣﺸﺘﻲ ﻫﻴﺴﺘﺮﻳﻚ دﻳﻮاﻧﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﻗـﺼﺪ‬ ‫ﻧﺎﺑﻮدي ﻫﺮ آﻧﭽﻪ آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺑـﻮد در ﺳـﺮ داﺷـﺘﻨﺪ و ﻣـﻲﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ ﺧـﻮد را از دﺳـﺖ‬ ‫»ﻫﻮنﻫﺎﺋﻲ« ﻛﻪ ﺑﺎزوان ﻧﻮزادان ﺑﻠﮋﻳﻜﻲ را از ﺟﺎي در ﻣـﻲآوردﻧـﺪ‪ ،‬ﻧﺠـﺎت دﻫﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ﻓﺮﻗﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﻓﻨﺎوريﻫﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﻠﻮﻳﺰﻳـﻮن و ﻣﺒـﺎﻟﻎ‬ ‫ﻫﻨﮕﻔﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ اﺳﺎﺳﺎً ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه‪.‬‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت اوﻟﻴﺔ ﻣﻦ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﺳـﺎدﮔﻲ‬ ‫ﺗﺤﺮﻳﻒ اﺧﺒﺎر و ﺑﺤﺮان ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺴﻴﺎر وﺳﻴﻊﺗﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻳـﺎ‬ ‫ﺧﻮاﻫﺎن زﻳﺴﺘﻦ در ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﺔ آزاد ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﻳﺎ آﻧﻜﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﺤـﺖ ﺷـﺮاﻳﻄﻲ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺳـﺘﺒﺪادي ﺧﻮدــﺗﺤﻤﻴﻠـﻲ ﺷـﺪه‪» ،‬ﮔﻠـﺔ ﮔﻤـﺸﺪه« را‬ ‫ﻣﻨﺰوي و وﺣﺸﺖزده ﻛﺮده‪ ،‬و ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺒﻲ دﻳﮕﺮ راﻧـﺪه‪ ،‬ﺗـﺎ از ﺗـﺮس ﺟـﺎنﺷـﺎن ﺑـﻪ‬ ‫ﺳﺘﺎﻳﺶ رﻫﺒﺮاﻧﻲ ﻧﺸﻴﻨﺪ ﻛـﻪ »ﮔﻠـﻪ« را از ﻧـﺎﺑﻮدي ﻧﺠـﺎت ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﺰﻣـﺎن‬ ‫ﻗﺸﺮﻫﺎي ﺗﺤﺼﻴﻞﻛﺮده‪ ،‬را ﮔﻮش ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬در رژهاي ﻧﻈـﺎﻣﻲ و ﺗﻜـﺮار ﺷـﻌﺎرﻫﺎﺋﻲ‬

‫ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ‬

‫‪٥٤‬‬

‫ﻧﻮام ﭼﺎﻣﺴﻜﻲ‬

‫اﺟﺒﺎري ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻫﺮ روز ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﻧﺤﻄﺎط ﻛﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﻣـﺎ ﺑـﺎ‬ ‫اﻣﻴﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ دﻳﮕﺮان در راه ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺟﻬﺎن ﻫﺰﻳﻨﻪاﻣﺎن را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺧـﻮد‬ ‫را ﺑﻪ دوﻟﺘﻲ ژاﻧﺪارم و ﻣﺰدور ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﻣﺎ از ﺣـﻖ اﻧﺘﺨـﺎب ﺑﺮﺧـﻮردارﻳﻢ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ آن روﺑﺮو ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺟﻮاب ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳـﺌﻮاﻻت در دﺳـﺖ‬ ‫اﻓﺮادي ﭼﻮن ﺷﻤﺎ و »ﻣﻦ« ﻗﺮار دارد‪.‬‬