Kağıt Helva & Alıntılar Kitabı

Kağıt

Helva

KAGITHELVA

Yazan: Elif Şafak Türkçe yayın hakları: © Doğan Egmont Yayıncılık ve i. baskıl aralık 2009 IISBN 978-605-11 1-426-2 Sertifika no: 11940 Kapak tasarımı: Uğurcan Ataoğlu Grafik tasarımı: Zeynep Oray illüstrasyonlar: M. K. perker Baskı: Acar Basım ve Cilt San. Tic. AŞ. Beysan Sanayi Acar Binası Hararnidere 34524 Avcı!ar - iSTANBUL T,i: (212) .22 1800

Doğan

Yaprmcılık

Sıtesi

Tic.

AŞ.

Birlik Cad. No: 26

Egmont Yayıncılık ve Yapımeılık Tic. A.Ş. 19 Mayıs Cad. Golden PLa.Za No. i Kat 10,34360 Şişli - iSTANBUL T,I. (212) 373 77 .21 Faks (212) 2.6 . . . . www.dogankitap.eom.t"r/[email protected] i [email protected]

Kağıt

Helva

ElifŞafak

il

.

DOGAN KITAP

Önsöz Yazı yazmak yolculuk eonek demek. Devamlı yollarda olmak. Başka yüzyıllara, başka kıtalara, başka hayatlara uzanan bir seyrusefer. Hayaller ve hiliyeler illeminde sonsuz gezintilere çıkmak demek roman yazma k. Ve kaybetmek yolunu, yönünü, kendirti. Varmak değil ki aslolan, sadece ve sadece gidebilmek.

Yol boyu çakıl taşı toplar gibi kelime topluyorum. Cebimde biriktiriyorum onlan. Harfleri. Harflerin gizemini. Belki de her kitapta kendimi anyorum. Her kitapta kendimden bir parça daha bile bile...

uzaklaştığımı

Derken O yolculukta bir an geliyor, durup geriye bakma gereği duyuyorum. Geçtiğim yollan, uğradığım duraklan, güzergilh boyu karşılaştıklanını anımsıyo­ rum. Bu kitap dünden bugüne yazdıklanmdan ufacık bir seçkidir. Bir alıntılar kitabı. Katın doyursun diye değil, tadımlık niyetine. Kağıdın üzerine konmuıı birkaç tatlı kelam.

Kağıt helva. ElifŞafak

7

Aşk

Kendimdeki değişimi seyrediyorum. Aşık olmanın bir mucizeye inanmaya benzediğini düşünmeye baş­ ladım. Aşk da beklentiler ve inançlarla ilgili. İnsan kendisi için hill. kurtuluş ümidi olduğuna ve gunun birinde özel bir insamn bunu mümkün lolacağına inanıyor. Bir mucize özlemi değil mi bu? Bu dünyadan fazla bir şey beklememen gerektiğini .bilsen de içindeki bir şey ditetiyor işte... umut etmeyi sürdürüyor... sevdiğin kişinin bir gün seni seveceğini umut etmeyi. ARAF

Her hakiki aşk hikayesi umulmadık dönüşümlere yol açar. Aşk bir milat demektir. Şayet "aşktan önce" ve "aşk­ tan sonra" ayın İnsan olarak kalnuşsak, yeterince sevmemişiz demektir. Birini seviyorsan onun ıçin yapabileceğin en anlamlı şey değişmektir. AŞK

11

ona neden ve nasıl aşık olduğunu sorarlar, cevap veremezsin. Sebebini bulamazsın. Zaten aşk dedikleri, solup kurumaya mahkfundur, bir sebebi olduğu andan itibaren. MAHREM

aşık olmak onu kalabalığın çıkarmak, çokluğun içinde tek kılmak

Bir insana

içinden çekip ve sonra aynı hızla teldik içindeki çokluğu keşfetmektir. Öncelikle yüzler arasında bir tek yüze aşık oluruz; sonra sevgilimizin yeni yüzlerini keşfederiz ürpertiyle. Her yeni keşifle onu ilk gördüğümüz halinden biraz daha uzaklaşınz. (... ) Sevdiğimiz kişinin yüzünün çoğullu­ ğu içten içe rahatsız eder bizi. Bu sebepten alsa gerek, onlar derin uykudayken uzun uzun seyrederiz sevdiklerimizi. Ruhlanmn yedi kat derinliğine açılan kapının orada saklı olduğunu hissettiğimiz için. Gün boyu bizden sakladıklan yüzlerini gönnek, gördüklerimizin sımna erebilmek için ... MED-CEZİR

• ....

",K,' ..

"

12

Belki aşk sevgiliyi kazanmayı kaybetmeyi gerektirir. Kendini kuleni yıkttğında, karşılığında mişsin ne fark efier?

değil, kendini onda kaybettiğinde ve ego sevilmişsin sevilme-

ARAF

Aşık olınayana aşk kuru bir kelimeden ibaret. Yan

palavra, yan safsata. Aşık olınayan bunu anlayamaz, olansa anlatamaz. Öyleyse nasıl anlatılabilir aşk, kelimelerin hükmünü yitirdiği yerde?

AŞK

~n olduğu yerde,

er ya da geç ayrılık vardır.

AşK

Elmas bir gözdür yürek. Ve çizilıneyegörsün bir kere, arnk hep sedefsi bir yu:tıkla bakacakttr cünıle Meme. MAHREM

13

Akıl çıkarcıdır, kolay kolay yıkılmaz. Aşk ise ha bire kendini yıpratır, harap düşer.

Halbuki hazineler ve defineler yıkıntılar arasında olur her zaman. Ne varsa harap bir kalpte var! AŞK

Aşksız geçen bir ömür beyhude yaşannuştır. Acaba ilahi aşk peşinde mi koşmalıyım, mecazi mi, yoksa dünyevi, semavi ya da cismani mi diye sorına. Aynmlar aynmlan doğurur. AŞKın İse hiçbir sıfata ve tamlamaya ihtiyacı yoktur. AŞK

Henüz farkına varınasa da, Aşıki pek haklıydı. Aşk üzerine yazılanlar

kara,

kapkaraydı.

PiNHAN

15

Ayçiçeği

güneşe aşık olunca gülmekten kırılmış bütün bitkiler. "Güneş gökyüzündeki tahtından bir an bile aynlrnaz. Kudretli ve ulaşılınazdır. Sen kim o kim? Vazgeç bu sevdadan" demişler hep bir ağızdan. Ayçiçeği sesini çıkarnıamış. Sevdalı gözlerini dikmiş güneşe; bakmış bakıruş bakmış.

Uzun müddet hiçbir şeyin farkına varmayan güneş, nihayet bir gün, ayçiçeğinin bakış1annı hissetmiş üzerinde. Önce geçici bir heves sannuş, ama zamanla yanıldığını an1anuş. Ayçiçeği öyle inatÇlynuŞ ki, güneş tahtını nereye taşına yılmadan usanmadan o yöne çevirmiş başını. Derken bir öğleden sonra, artık bu takipten bıkan güneş sapsan gazabıyla kavurmuş ayçiçeğini. Daha simsiyah duman töterken üzerinde, insanlar akın etmişler olay mahalline. "Yaşasın!" demiş içlerinden biri. "Şimdi ne güzel çitleriz bu aşkı." Aynı gece televizyon karşısında acıkh bir aşk filmine gözyaşı dökerken, çitlemişler ayçiçeklerini. MAHREM

Zira

aşk

iktidar sever. Bu sebeptendir ki, bir başkasına

sınlsıklam aşık

olabiliriz, ama bize birini içten içe köçünıser, öteleriz. BABAVEPiç

-.., ....... -

16

.•

sınlsıklam aşık

olan

Narsist insanın aşkı da narsistçe olur. Kadın ya da erkek pek fark etmez, böyle biri aşık olmayagörsün, pahalı ve ışıltılı, ama aslında içten içe sevmediği bir oyuncak bulm~ hırçın ve hırslı bir çocnk kesilir. Ahr oyun nesnesini eline, kurcalar ve bozar. Narsİst insanın aşkı muhakkak hırpalar. MED-CEZİR

Birbirimize yasak olm";ak, gene de bu kadar sever miydin sevgimi? ŞEHRİN AYNALARI

Sevgililerimizi elimizden kaçırmaktan ölesiye korktuğumuz için onlardan gele.cek değişime inatla direc niriz, oysa belki de aşkla beraber gelen değişim tek kurtancııruz olacak şu hayatta. ARAF

17

Yücelttiğimiz

bütün aşk hilciyelerinde engelleri aşan insanlar var. Sevdiği kadın için tahtından feragat eden kral, ailelerin muhalefetine rağmen birbirlerini bıraltmayan çiftler; farklı dinlerden, milletlerden, sınıflardan olduklan halde sevmekten vazgeçmeyenIer, yani türlerinden aynlanlar, ayrılabilenler. MED-CEZIR

Derler ki, aşk da unutulurmuş her şey gibi. Hem de yaşamp bittikten, soğuyup küllendikten sonra değil, tam da doludizgin devam ederken unutulabilirmiş aşk. Neyse ki, Zühre yıldızı vamuş göğün üçüncü katında. Halen aşık olup olmadıklanm ve eğer aşık­ larsa kime aşık olduklannı hatırlayamayanlar, göğün üçüncü katına çıkıp, Zühre yıldıZllUn elindeki aşk aynasına balcarlamuş. Baktıklannda gördükleri yüz, aşık olduklan kişinin yüzü olurmuş. Derler ki, bazılan sadece zınri karanlık görünnüş aynada. Böylelerinin hafızalanndan şüphe etıneleri yersizmiş. Çünkü tekleyen hafızalan değil, aslında yürekleriymiş.

MAHREM

18

~kın hayanımzdaki varlığını da, yokluğunu yaşayabileceğimiz tek zaman dilimi şu andır.

da

AŞK

Bir

İnsanı

sevmek, onun zihninde bir türlü huzura tüm hikayeleri raftanndan çıkartıp, tek tek temize çekmek demekrir. erernemiş

BtrPALAS

~k, köşe

hayaun asıl özü, esas gayesidir. Herkesi, ondan bucak kaçarılan bile, hatta "romantik" kelimesini bir suçlama gibi kullananlan dahi kıskıvrak yakalaraşk. AŞK

Ta başından itibaren bir nevi 'yoldan. çıkma"dır aşk. Soma... peki soma ne olur, nasıl olur da böyle ansızın yitiriverir o taşkın ruhunu? O serseri, gerekirse her şeyi bırakınayı göze alan tutkulu adanmışlıktan geriye nasıl olur da birılerce törende hep aynı şarkılan nngırdaunaktan usanımş bir düğün müzisyeninin gözlerindeki kadar dahi hayat ışığı kalmaz? MED-CEZIR

19

Aşk şehrinin bütün gizli geçicierini, kestinnelerini, dehlizlerini avucunun içi gibi bitirdi. Ne var ki, bir giin aniden bu şehrin kapılan suranna kapamvennişti.

MAHREM

Aşk

bir korsedir. Gün gelir, hiç beklenmedik bir yerununadık bir anda anverir Çltçıdanndan biri yahut çözülüverir iplikleri. Neler olup bittiğini anlamaya vakit kalmadan, korsenin cenderesinden kurtulan yağlar dışan taşnuşnr çoktan. O keşmekeşte, göz açıp kapayıncaya kadar eski haline dönüverir gövde. ÇıkmışsINdır artık aşktan.

de,

MAHREM

Tannm, uzun zamandır kapım çalmadım, biliyorum. beni hala dinler misin, eınİn değilim. Ama haliıni görüyorsun. BunaIıyorum. Yalmzım. Bana ya hakiki bir aşk ver -ver ki kurtulayım bu sıkmndan, sıkışnuşhktan- ya da beni öyleduyarsız ve kan yap ki, hayatımda aşk olmayışım umursanıayayım. AçıkÇası

AşK

•.

i

•../

..)

'1'! ,,-

21

A;ık

bir hayal taciridir. Kıyıda köşede kartlaşmış hayalleri çekip çıkartır, yıkayıp paklar, allayıp pullar ve terutaze sıfatıyla sahibine kakalar. A;ık insanı güzelleştirir. Görüntülerle oynar pervasızca; yani sıfatlarla. Küskünleri aynalarla banştım, yalnızlan aynalarda çoğaltır. A;ık bir sihirbazdır. Oyunbazdır. Yürekbazdır. Oynar yüreğinle top gibi ... MAHREM

Tanımı

gereği aşk, sezgisel, duygwıal, akıldışı bir alan, bir nevi" katlanılır delilik olduğundan, ille de benzer geçmişten gelen birine aşık olmalTIlz gerekmiyor, beklenmiyor. Ama mesele evlenıneye gelince değişiyor ölçütler. Evlilik bağının yazılı olmayan knrallan var. Her kuşun kendi süriisünden biriyle eşleşmesini şart koşuyar knrallar. A;ıkta çılgınlığa, taşkınlığa yer var, ama evlilik söz konusu oldu mu isteniyor ki duruisun sular.

ARAF

22

Yirmi birinci yüzyıl, on üçüncü yüzyıldan o kadar farklı değil ashnda. Her iki yüzyılın da kaydı şöyle düşülecek tarih kitaplanna: Eşi menendi görülmemiş dini ihtilaflar, külrürel çatışmalar, önyargılar ve yanhş anlamalar; her yere sirayet eden güvensizlik, belirsizlik, endişe ve şiddet; bir de Öteki'nden duyıılan tedirgirılik. Kanşık zamanlar... Böyle dönenılerde, aşk latifbir kelime değil, başlı başına bir pusuladır. AŞK

"Aşk nörokimyasal bir düzenektir" derdi Profesör Kandinsky ve eklerdi ardından: "En sadık aşıklar da, affinn mazur görün, kuş beyinlidir. Eğer seneler sonra hala kocasına körkütük aşık bir kadın görürsen, bil ki belleği tıpkı bir kuşun belleği gibi ÇalıŞı­ yor. Çünkü kuşlar kin tutmaz, içinde kırgınlık, küskürılük biriktinnez. Her bahar yeniden yuva yapar, her göç zamanı taze bir umutla kanat çırpar. Seneler boyu aynı insana aşık olmayı sürdÜTInek için kuş hafizasına sahip olmak gerekir."

BiTPALAS

23

Aşkın da aynntıyı

bir resmi tarihi vardır. Ona aykın düşen her sihnek, kendimizin haklı ötekinin haksız oldu)luna lnanabihnek için sevdiklerimizin yüzlerini sihnekle baŞarız işe. Sonra istersek eğer, sil' baştan çizeriz hatlannı. İşimize geldiği gibi. MED-CEZiR

"Ah minel Aşk! Aşk'tan önce, Aşk'tan soma ... " yeryüzündeki en eski, en dirençli gelenektir. k;ık dışlanır, ama dışlayamaz. Aşık incinir, ama kanncayı bile incitemez. k;ık olunca anlarsın. Yüreğin bir kadife keseye dönüşür, içinde sınna bir yumak; sen bn yufka gönülle kimselere kıyamazsın. Yaşayan ve yaşamış aşıklann safına katılırsın. Karkına! Aşkta yok olunca zahiri tarifler, zihinlerdeki zanlar buhar olur uçar. O noktadan itibaren "Ben" diye bir şey kahnaz. Tüm benliğin olur koca bir sıfır. Orada ne şeriat kalır ne tarikat ne marifet. Sadece ve sadece hakikat... Aşk

AŞK

24

Yaradan'ın· gökyüzünde, tepede bir yerlerde olduğu­ nu sanırlar. IGmileri de O'nu Mekke'de, Medine'de arar! Ya da mahalle camisinde! Allah bir mekana sığar mı? Ne gafletl O tek bir yerdedir ancak: Aşılda­ nn gönüllerinde. AŞK

Hak aşıldanna ne cehennemde azap çekme korknsn ne cennette ödüllendirilme arzusu rehberlik eder. Onlar sonsuz bir Ledfın denizinde yüzer. AŞK

Bu kadar geç verdiğin aşkı böyle erken mi alacaksın elimden? Adil değil bu y.poğın. Ya hiç vermeseydin, tatnrına­ saydın bana aşkı ya da bıraksaydın doy. day. yaş'ya­ yım

... AŞK

25

İnsanlarda yuvarlak, hayvanlann çoğunda ise mkine

elips biçiminde olan gözbebeğinin çapı, irise gelen ışığın miktanna göre değişir. Karanlık ve uzaklık büyürür gözbebeğini; aydınlık ve yakınlık ise küçül~ ilir. Yani bu kararsız çember, ışık varsa küçülür, ışık yoksa büyür. Yakına bakarken de küçüldüğüne göre, yakın olan aydınlıktır, aydınlıktadır. Uzağın payına karanlık düşer. Zaten karanlığı kimse yakınında gör~ rnek istemez. Aşık olunca da büyür gözbebeği.

Demek ki aşık olunan hep uzaktadır. Aradaki mesa~ fenin vermği acıyı azaltınak için maşuka "gözbebe~ ğini" mye hitap eclilir. MAHREM

Aklın kimyası

ile aşkın kimyası başkadır. Akıl tem~ kinlidir. Korka korka atar adımlanm. "Aman sakın kenmni" mye tembihler. Halbuki aşk öyle mi? Onun tek demği: "Bırak kenmni, ko gitsin!" AŞK

Şu dünyadaki çatışma, önyargı ve husumederin çoğu dilden kaynaklanır. Sen sen ol, kelimelere fazla takıl~ ma. Aşk myannda dil zaten hü1cmünü yitirir. Aşık dilsiz olur. AşK

26

Çünkü aşk karşılıklı parçalanmak demektir MED-CEZİR

Başlı başına

bir dünyadır aşk. Ya tam ortasındasındır, merkezinde ya da dışındasındır, hasretinde. AŞK

27

•

Insan

Sen kendini küçük zannedersin. Halbuki en büyük aıem sende toplanmıştır. Ebru bunu fısıldar bize. Bir tek nokta, en inee fuçanın ueuyla suya bırakılan minnaeık bir nokta, olur sana urnman-ı derya. Yayı­ lır, kıvnlır, lamelif misali dolarur. Katreyİz iilemde, lakin unutına ki, tek bİr nokta, tekınil sırlan içinde banndım.

PiNHAN

Kim olursak olalım, dünyanın hangi yerinde yaşar­ sak yaşayalım, ta derinlerde bir yerde hepimiz bİr eksiklik duygusu taşımaktayız. Sanki temel bir şeyi­ mizi kaybetmişiz de geri alamamaktan korkuyoruz. Neyin eksik olduğunu bilenimiz ise hakikaten çok az. AŞK

31

İnsan ilk defa gördüğü birine ilk defa görüyorrnuş

gibi

bakmalı.

Daha evvel gördüklerine bakar gibi Yani her yeni insan bir muaınına demek; bilinmeyen bir şeyler var orada. Yeni yürümeye baş­ layan çocuklar bunu bilir. Böyle bakarlar işte her şeye, hayrede. değil.

ŞEHRIN AYNALARI

Derviş

dedi ki: ''Tüm kiiinat olanca katmanlan ve insanın içinde gizlenmiştir. Şeytan, dışınnzda bizi ayartmayı bekleyen korkunç bir mahluk değil, bizzat içimizde bir sestir. Şeytanı dışında, başkalarında değil, kendinde ara. Ve unutma ki nefsini bilen Rabbini bilir. Başkalarıyla değil, sadece kendiyle uğraşan insan, sonunda mükMat olarak

karmaşasıyla

Yaradan'ı

tamr." AŞK

Ebe bilir ki sancı çekilmeden doğum olmaz, ana rahminde bebeğe. yol açılınaz. Senden yepyeni ve taptaze bir "sen" zuhur edebilmesi için zorluklara, sancılara hazır olman gerekir. AşK

32

Hiç kimse her daim kudretli yahut her daim naçar olamazdI. Yüksekten uçanlann boyun eğdiği, alçaktan kanat çırpan1ann şimşek hızıyla maviliklerde gözden kaybolduğu zamanlar muhakkak ki vardı. En cesur insanın bile, bir an gelir, korkudan dizlerinin bağı çöZÜıürdü.. En korkak insanın aşka geldiği bir an olduğu. gibi... Kimse tamamen iyi ya da kimse tamamen kötü değildi. Her siyahın içinde bir damla da olsa beyaz, her. beyazın içinde bir damla da olsa siyah vardı. PİNHAN

"Kahve falında çok evhamlı bir kadın görüyorum" dedi falcı. "Alınemdir" diye cevap verdi içini çekerek. BABA VEPiç

Bir de bakardım ki, saçılmışım oraya buraya. Eğilip tek tek toplardım parçalanmı, ama her zanıan dağı­ lanlar topladıklanmdan fazla çıkardı. Ne kadar dikkat edersem edeyim, daima bir şeyler kalırdı geride. Bir şeyler hep yanındı, hep iğreti, hep eksik... MAHREM

33

Bu dünyada herkes bir şeyolmaya çahşırken, sen Hİç ol. Menzilin yokluk olsun. İnsanın çömlekten farkı olmamalı. Nasıl ki çönıleği tutan dışındaki biçim değil, içindeki boşluk ise, insanı ayakta tutan da benlik zannı değil, hiçlik bilincidir. AŞK

Eriyordu günbegün. Mum önuünü daha çabuk tükete bilmek için inadına sokuluyardu bildiği bütün sıcaklıklara. Bile bile kapılıyordu yanlış sevdalara. MAHREM

Suratsız bir ergen isen, ileride suratsız bir yetişkin olma ihtimalin yüksekti. Suratsız bir yetişkin isen ileride suratsız bir orta yaşlı, suratsız bir ihtiyar ve en sonunda suratsız bir ölü oluyordun.

MAHREM

35

Şu hayatta ne yaparsan yap, sakın ola anneni de~tir- .

meye kalkma. Annenle kurduğun yahut kurarnadı­ ğın ilişkiyi sorgulama, hüsranla sonuçlamr. Olgunlaşmamn birinci şartı anneni olduğu gibi kabnllenebilmektir. BABA VEPiç

Beşer ikiye aynlır. Kendilerine gülebilenler ve kendilerine gülümnesinden zerre kadar hazzetmeyenler. MED-CEZİR

Kendine gülebilir misin? Ama öyle vakur bir tebessüm lütfedercesine değil, içinde bir yerde sana seni yansıtan bir ayna, sana seni aktaran bir soytan varnuşçasına çekinmeden gülebilir misin, hem de herkesin ottasında? Dalga geçebilir misin kendinle, ciddiye alınrnayı deli gibi arzuladığın halde? MED-CEZİR

36

"Baktm ki başkalan seninle dalga geçmek üzere, sen onlardan evvel davran" dedi Be-Ce. "Hatta en çok sen dalga geç ki kendinle, başkalanna fırsat kalmasın. İsmini sen koy taşıdığın marazın; hatta davul zurnayla duyur ki, sana lakap takmaya yeltenenlerin hevesleri kursağında kalsın. Baktın ki başkalan seni hırpalamak üzere, kendi kendini talan etmelisin kalkan niyetine." MAHREM

Bu kavanoz dipli dünya, binbir gölge oyıınu oynanan bu panltıh ve tantanah sahne, paraya pula, mala makama, unvana ihtişanıa aldanıp kanan cins cins oyııncuyla doluydu. Ne kadar zenginleşirlerse o kadar muhtaç oluyorlardı paraya. Ne Ifadar yükselirlerse, daha bir aç oluyorlardı terfi ettneye. Fesat ve hasede, zillet ve kibirle dünya malını kendilerine kıble yapı­ yor, nesnelere kul oluyorlardı. Bilerek ya da bilmeyerek. Şuurla ya da şuursuzca. AŞK

37

Dışadönük, kendim beğenmiş insanlara kıyasla içekapanık ve mütevazı insanlann panltısı daha azdır belki. Ama böyleleri oksijen gibidir. Var!ıldan hemen anlaşılınasa da yokluklannda nefes alınak zorlaşır.

ARAF

"Her insanın ait olduğu bir fotoğraf karesi vardır" dedi Be-Ce. "insan alıştığı resim karesinde güçlü veya zayıf, çirkin veya güzel, biricik veya sıradandır. Ama ait olınadığı bir resmin içine konursa tüm sıfatlarnu kaybediverir. Bir de bakarsm ki, güçlü sandığın o kadar güçlü değilıniş ya da zayrf sandığın o kadar zayıf. Hadi sen de dene. İnsanlan en son ait olabilecekleri fotoğraf karelerine yerleşrir zihninde ve bir de öyle bak onlara. Bak her şey nasıl farklı görünecek!" MAHREM

Unutma ki dünyanın bir ucundaki tek bir kederi, tüm insanlığı mutsuz edebilir. Ve bir saadeti, herkesin yüzünü güldürebilir. AŞK

39

insanın kişinin

Her insan açık hir kitaptır özünde. Okunmayı bekler. Her birimiz yürüyen, nefes alan kitabız aslında, yeter ki özümüzü bilelim. AŞK

Mademki insan eşref-i en şereflisi, attığı her

mahrukattır,

yani varlıklann yeryüzündeki halifesiolduğunu hatırlayarak, buna yakışır soylulukta hareket etmelidir. İnsan yoksul düşse, iftiraya uğrasa, hapse girse, hatta esir olsa bile, gene de başı dik, gönlü emin bir halife gibi davranmaktan vazgeçmenıelidir. . adımda Allah'ın

AŞK

Esas kirlilik, dışta değil, kalpte olur. Onun dışındaki her pislik ve leke, ne kadar vahim. görünürse görünsün, yıkandı mı temizlenir, suyla anmr. Yıkamakla çıkmayan tek kir kalplerdeki art niyettİr. AŞK

40

"Korktuğun zaman bil ki" dedi fısıltıyla, "korku da cesaret de, aynı çemberin parçalandır. Bil ki çember semn içindedir. Dernek ki, korkak olduğun kadar cesnr olabilirsin. Ne kadar derine diiı;ersen düş, bir o kadar yükseğe çıkabilirsin. Daima çemberi hatırla. Korkuya tosladığında, felakete uğradığında, çukura diiı;tüğünde tek yapman gereken çemberde yütürnek.tir, ta ki zıt parçaya ulaşana dek. Sebeb-i felaketin her neyse onun zıddına ulaşana dek."

ŞEHRIN AYNALARI

Deviş dedi ki: "Kimi insan böyledir. Kendi korkulannı, önyargılannı başkalanna yansıtır ve onlarda gördüğünü sanır. İşte asıl yük budnr. Zihinlerim zanlarla doldnmr, sonra da bunca ağırlığın altında ezjli-

verirler," AŞK

"Ah, çocuğıun" dedi Yaşlı. "Cehalet kadar aşın bilgi de yüktür insana. Bihnemek kendi gölgenden korkmana sebep olnr; bihnek ise hüzün verir. Biri dışan­ dan kuşatır sem, öteki içerden." ŞEHRİN AYNALARI

41

İnsanlan izlerken binlerce gözlem yapabilirsin. İnsanları uzaktan seyrederken, onlara her zamankin-

den yakın olabilirsin. Eğer bakmayı değil görmeyi bilirsen gözlerin sana oyım etmez, dosdoğru görürsün. İçte saklı olam, acıtam, kanatam göriirsün. O vakit anlarsm ki o dediğin sensin, seyrettiğin kendi bedenin, kendi suretin ve ağladığın kendi acılann. PiNHAN

Hem göriilmekten korkuyoruz hem göremediklerimizden. Görünür olsun diye alamet bekliyoruz. Mucizeleri de bu yüzden bu kadar önemsiyoruz. Mucize görmek istiyoruz. Aslında bazen düşünüyo­ mın da, sanki tüm varlığımızı ve tabii yokluğumuzu da, göımek ve göriilmek üzerine kunn~uz. MAHREM

İnsan bir kabahat işlemişse, buna şahit olanlarla aynı yerde bannamaz artık. Göz göze gelemez şahitler ile kabahatliler. Kendileri unutmak istese bile olanlan, birbirlerinin gözlerinde tazelenir hafizalan.

MAHREM

42.

Nehirlere benzetirdi insanlann fltratını. Yam sıra akan sularla kaynaşmayan, kendi mecrasından bir kere bile sapmayan, yağan yağmurlarla taşmayan, kurakhkta alçalmayan bir nehir ollia ollia kimseye hayn dokunmayan bir su birikintisi olabilirdi. ŞEHRİN

AYNALARI

Cinler belirsizlikle maluldür. İnsanlar da belirsizlikten duyduklan korkuyla. ARAF

Sarhoşların araba sürmeleri sakıncalıdır. Bunu herkes teslim eder. Ne var ki, sarhoşların telefon kullanmalan, araba knllanmalanndan çok daha ölümcül sonuçlar doğurabildiği halde bu konuda hiçbir düzenleme mevcut değildir. Sarhoşken araba knllananlar rasgele hedeflere çarpar: aılİden karşılarına çıkan talihsiz bir ağaç, kendi halinde seyreden bir araç ... ne bir kasıt vardır bu kazalarda, ne de bir amaç. Sarhoşken telefon kullananlar ise gidip mutlaka sevdiklerine çarpar. BİTPALAS

43

"Bir sünıhi basiretin kalorisi bir yudum musibetinkinden azdır." MAHREM

Ne var ki tüm fertleri kuşaklar boyu acı çekmiş bir ailede acı çekmemiş tek fert· olmak kadar acı bir şey yoktur. Aradaki eşitsizliği insanın kendi ailesi kapatır. ARAf'

Bugünlerde tuhaf bir kayıtsızlık çökmÜ;;tii üzetine. Umursamıyordu; hiçbir şeyi umursanuyordu. Artık her şeyi yapabileceğini hissediyordu. Mademki her şeyi yapabilirdi, en iyisi hiçbir şey yapmamaktı. MAHREM

Her insamn etrafinda bir renk halesi ni biliyor musun? BİTPALAS

44

vardır.

Seninki-

Bazen tedavi hastalıkla aynı özden olabilir, zehirin, zehrin ruh kardeşi olması gibi.

tıpkı

pan-

ARAF

İnsanlar ikiye mi aynlıyor ne? Bir tarafta yapı ustalan. Güzergfthlanndan sapmadan yürüyerek geleceklerine adım adım varanlar. Babil Kulesi'ni inşa edenlerin tonınlan. Kat kat, kademe kademe, üst üste kurarak yükseltmekteler ömürlerinin yapısım. Öte tarafta yapı bozucnlan. Güzergablannı silip silip baştan çizenler. Geçıniş-şimdi-gelecek sıralamasını şaşırmış, pusulası bozuk, ayaklı kaos halinde dolaşan­ lar. Bir yere yerleşebilme özürlüler. Duramamaktan değil, durmaktan korkanlar. MED-CEZİR

Derviş dedi ki: "Mademki insanız, yüceden yüceyiz ve bayağıdan bayağı. Bunun manasını tam olarak kavrayabilseydik, şeytanı dışanda bir yerde değil, içimizde arardık. Bize lazım olan kendimizi didik didik tahlil etmek. Hatayı başkalannda bulmak değil." AŞK

4S

Yolculuk

Vannak değil. sadece gitmek. .. gitmek. .. PİNHAN

Ne yöne gidersen git, ----doğu, batı, kuzey ya da güneyçıktığın her yolculuğu içine doğru bir seyahat olarak düşün. Kendi içine yolculuk eden kişi, sonunda arzı dolaşır. AŞK

Aşk

bir seferdir. Bu sefere çıkan her yolçu, istese de istemese de tepeden tırnağa değişir. Bu yollara dalıp da değişmeyen yoktur. AşK

49

İnsan bazen bir haritaya ihtiyaç duyar. Hiç gitmedigi ya da hep gittiği bir yerin haritasına değil; bir daha asla gidemeyeceği bir yerin haritasına. Geçmişi bir riiya olmaktan çıkartıp oranın hep var olduguna ve geleceği ümitsizlikten kurtanp oranın hep öyle kalacağına inandıracak bir haritaya. İnsan bazen sevgilisinin haritasım çıkannaya ihtiyaç duyar. Terk edihnenin acısını unutturup c,cısını çoğaltacak bir haritaya. ŞEHRİN AYNALARI

Belki de önemli olan vanlacak yer değil. hatta güzergah değil. sadece gitme fikrinin kendisidir. Daimi göçebelik. Bir öte diyar arzusu. Kimileri cennetteki Tuba ağacı misali. Kökleri var var olmasına da. toprağa bağlı değil. havada. yukanda. Kimilerinin kökleri göçebe. Ben ağaçlardan en çok Tuba ağacına yakın hissettim hep kendimi. MED-CEZİR

İnsan denilen varlığı tanımak. hakilmten tanımak için yolculuklardan öte fırsat nu olur? SİYAHSÜT

50

Göçmen kuşlar, kuıı aleminin en tuhaf grubunu teş­ kil ediyordu. Önce uzak memleketlere göç etmek üzere sürülerinden aynhyor, oraya vardıklannda da kendilerine benzer kuşlarla bir araya gelip yeni sürüler oluııturuyorlardı. ARAF

Gitmek başı sonu olmayan, menzili meçhul bir seymsefer; vannaksa güzergahı önceden çizilmiş, hedefi malllin bir tırmamşn. Gitmekte aslolan dere tepe taban tepip durmaksızın hareket ederek rüzgan lıis­ setmek; vannakta aslolan ise, o tepeye ulaştıktan sonra durup rüzgan elde etmekti. Gitmek hayal gücü derin olanlann, varmaksa hırslan engin olanlann işiydi. Gitmek kadere inanmayanlann, varınaksa kadere diş Dileyenlerin tercihiydi. Birinin kökleri geçmişte, haritası çok merkezli; ötekininse kolları gelecekte, haritası tek merkezliydi. Bu sebepten, birinde ağır basan dişilik, ötekinde erkeklikti. ŞEHRİN AYNALARI

İnşaIlah nasip olur, sonunda şan şöhret için değil, aşk

için gidersin Kabeye. Kendi içindeki Kabeye. Yani kalbine. AŞK

/ " .~:;':::·-1

:1\"'.<0 . 51

Yolun ucunun nereye varacağını düşünmek beyhude bir çabadan ibarettir. Sen sadece atacağın ilk adınu .düşünmekle yüküın1ÜBün. Gerisi zaten kendiliğinden gelir. AŞK

Korktu. Gidip de varamamaktan

değil,

vanp da

dönüş

yollanın kaybetmekten değil, dönüp de geride bırak­ tıklanın yerlerinde görememekten değil; bir kendini bulnıaktan, bulduğundan korkınaktan korktu. PİNHAN

İstanbul' da bir sevdiğin varsa, ÜBtüne ÜBtlük bir de İstanbul'u seviyorsan, ne kadar uzağa kaçarsan kaç

gene de kurtulamazsın bu rüyalannda.

şehirle

cebelleşmekten

SiYAHSÜT İstanbul' da önemli olan sokaklann sizi nereye götütdüğü değil, bizzat kendisidir. Belki de bu yüzden

bütün şehir çıkmaz sokaklarla doludur. ŞEHRİN AYNALARI

53

Hallerinden gayet memnun, hayatlanndan tatmin olup da kaderle bir kez olsun düello yapmamış olanlar, kabuklanın kınnak için herhangi bir sebebe sahip değillerdir. Onlar şehirde de yaşar, sahilde de; şehirde yaşarken bile kendi küçük sahillerinde. Bir de topal kuşlar vardır. Yabani, anzalı ruhlar. Onlar sanki her mevsim göç mevsimiyıniş gibi durmadan uçar, bir türlü bir yere konamazlar. MED-CEZIR

İnsan memleketini geride bıraktı nu kendinden en

az bir parçasılli feda etmeye hazır olmalıdır derler. ARAF

Daha henüz bir yere ısınınışken yeniden yollara düş­ mek, insanm ruhunda korkunç bir yalnızlık hissi oluşturur. AŞK

Yaşadığınuz şehrin dışmda, elbet ğimiz, gidince yerleşebileceğimiz, leceğimiz

bir

başka

bir gün gidebileceyerleşince sevebidiyar olmalı. Yoksa rahammül

edemeyiz. MED-CEZİR

ıffI. :'

. ·.' ,"

'

• p- .

54

Bir göçebenin aUnın terkisinde çoktan miadım doldurmuş, insana fanilığini haurlatan tüm o nesnelere, aile albümlerine, çocukluk fotoğraflanna, aşk mektuplarına ya da günlüklere yer yoktu. Kimin ihtiyacı vardı ki o lüzumsuz prangalan oradan oraya taşıma­ ya? Sadece özgfulük, bütün saflığı ve sadeliğiyle özgfulüktü bir göçebenin aUnın terkisinde taşıyabi­ leceği yegane yük.

ARAF Göçebelik hesap edilebilen bir şey değil; sürekli bir oluş halinde, yani bir tür o-la-ma-yış halindesinizdir. Yahut da durınuşsunuzdur, demir atnuş bir kirnliğe, bulmuşsunuzdur yerinizi; olmuş, konmuş, yerleşmiş­ sinizdir .. , MED-CEZİR

etkisi tuhaftır. Çeşitli saat dilimuçmak "bedende biyolojik ritim bozukluğu"na (jetlag'ın sözlük karşılığı) neden oluyorsa, İnsanın memleketinden temelli haval.mp çeşitli kültür dilimleri üzerinden uçarak yeni bir yere ginnesi de "zihinsel ve ruhsal ritim bozukluğn"na (sıla hasreti için önerilen karşılık) sebep olabilir.

Yer leri

değiştirmelerin

üzerinden

ARAF

55

Birdenbire bir şeyi anladnn: Benim başka bir şehre gitmeme gerek yoktu ki. Tüm hayatım boyunca hep başka yerlere, bulunduğum mekandan ötelere gitme arzusu duymuş, kendi telaşımdan, hmamdan, kendimle savaşmaktan yorulmuş, bunalmıştım. Şimdiyse zaten ohnak istediğim yerdeydim. Tek yapmam gereken burada kahnak ve dürüstçe içime bakmaktı. Ben de öyle yaptım. AŞK

"Aynalar şehrine geldim çünkü benden evvel yazıl­ nnş bir hikayenin içindeyim. Aynalar şehrindeyim çönkü kim olduğumun peşindeyim. Aynalar şehrine geldim çünkü benim hikayemin önünü, benden evvel kaleme alınıınş bir başka hikaye tıkıyor. Aynalar şehrindeyim çönkü bir kez şu bendi yıkabilsem snlar çağlayacak, deli deli akacak; hissediyorum." ŞEHRiN AYNALARI

Demek boz bulanık, delişmen bir nehirdi İstanbul. BiTPALAS

57

"Ey Konya'nın velileri, neden destur vermezsiniz bu yolcuya?" Bir süre soma, riizgar şu cevapla geri döndü, "Ey derviş, destur veririz amma bilesin ki bu şehirde tastamaın zıt iki şey var senin için. Ortası yoktur. Ya safi aşk ya som nefrede karşılaşacaksın. Bunu bir düşün İstersen."

"Hal böyleyse dert edecek bir

şey

yok" dedim.

"Mademki safi aşk var, kafidir." AŞK

Köprüyü geçmek Doğu ve Batı arasında gidip gehnek demek değil, gitmek ve dönmek arasındaki gerilimi günbegün yeniden yaşamak demek. Terk etmek ve geri dönınek arasında sallanan bir sarkaç. Ancak Istanbul anlayabilir bunu. Ancak kopuşlann şehrin­ de mümkün sarkaan salimim. MED-CEZİR

Bir yerden bir yere giderken uğranılacak bir şehir değildi o. Oradaydı; varlığından kaçmayı imkansız kılacak kadar yakında ve birlikte var olunamayacak kadar uzaktaydı. ŞEHRİN AYNALARI

58

Senden bahsediyorum İstanbul; sokaklanndan, insanlanndan, kalabalıklanndan, yalmzlıklanndan baruediyorum. Kelimelerimin arasına saklıyorum hasretimi, yüzlerinin içine gömüyorum kendi yüzümü. Ne de olsa elimi dahi sünneden, dokunmadan, taşıyabili­ nm seni avuçlanm arasında. Ara sıra açar kapanm ellerimi, uç artık, uç biraz uzağa diye. Sense inadım inat, taşı çatlatan inadınla yapışır kalırsın tenimde. Ne evimdin ne evsİz kaldım seni yitirinee. Geçmişim sende mühürlü değildi, bir gelecek de vaat etmedin bana. Arada bir yerlerde, bilmez gibi ara yerlerin tehlikesini, hani şu taife-i cinin çarpuğı eşiklerden birinde slkışnuŞ kalnuş sana olan aşkun. Kimseye göstenniyorum ne seni ne beni ne bizi. Görmesinler ki yabancılar, gönnek zorunda kalmayayım yabancı­ lığınu.

Seni düşünmek şehir, ne zonnuş. MED-CEZİR

Şehir efsaneleri dünyamn özgiir yurrtaşlandır. Seyahat etmek için pasaporta, bir yerde kalmak için vizeye ihtiyaç duymazlar. Temasa geçtikleri kültiirün rengini alan dilsel bukalemunlardır onlar. Hangi kıyıya ulaşsalar hemen yerlisi olurlar. Şehir efs\lIleleri kimseye ait alınayan, ama herkesle dost, özgiir ruhlardır.

ARAF

59

Renkler ve mekanlar rengi eflatundu.

koleksiyonunda

İstanburun

BİTPALAS

Bir yaş pasta dilimi gibiydi bu şehir; aralarda katman katman tarih, üzerine bolca Banlılaşma kreması sıvanmış, orasına btırasına bohem süslemeler serpiş­ tirilıniş, kenarlauna Doğulu sos bnlaşmış ve rendelenmiş modemiteyle tamamlannuş.

BABAVEPiç

Mavi, masmaviydi deniz; rehindi duru durgunluğunda. Bazı erkekler, bazı bazı delice bir fikre kapı­ lırclı. Deniz, sütliman bir rahim gibi göriinürdü gözlerine. Şimdi ne yokluğundan yakınınak ne varlığını kazanmaya uğraşmak; sadece ve sadece içinde olmak yetecekti hep arzulanımş, hiç yapılmamış yolcnluklara çıkıp, başka başka diyarlara gitmeye. MAHREM

..

.:ıJ. ......... 60

Dönecek bir tavan arası yoktur bazen, ne de gidecek bir şehir. Her yer aynıdır aslında, hiçbir yer aynı degil. Kimilerinin dilinde gidebihnek olmayacak bir duadan ibarettir, ama buna amin diyenler de çıkabi­ lir. Firar ederken kök salar kimileri; kök salarken fuar edenler de olabilir. Her merhalenin bir arpa boyu yolalması, telaşı olup da huzuru olmayanlara pek ağır gelebilir. Öfkeli ruhlar nedense hep aynı tohumla rahme düşüp, hep aynı rözgarla şehre gelir. Bir bedbin, başka bir bedbinin daha ilk bakışta okıır O kadar azdırlar ki, kaybetrnek istemezler birbirlerini. Sevişirler; sevişmek iyi gelir bazen. Taammüden öldürmek için hafizalanın, dar-ı dünyadaki en münasip kaçış mekarunı bnlabihnek ümidiyle yollara düşerler. Hep Doğıı'yu gösterir pusnlalan; gerçi dünya yuvarlaktır. Sılasızdır kaçaklar. dolayısıyla gurbetsiz. Hangi demde olursa olsun. onlar sadece birbirlerine aittir. Aşk sonradan gelmez hiçbir zaman. Varsa vardır, o kadar: şeceresini.

ŞEHRIN AYNALARI

(

61

Varoluş

Sakın

ola hor görme Pinhan, eanları hor görme. Bak bu gayb aıemine, bir kendini gör. Bak kendine, cümle mahlukatın özünü gör. Devri tamam olan gelir, devri tamam olan gider. Gelen gidende saldırur; giden gelende sakh. PiNHAN

Yaşamı görmek için ayna tutarız ağzımıza. Yaşamı göremesek bile, yaşaruğımızı biliriz ayna buharlamnea.

MAHREM

Ve hayat şaşırtmaya bayılırdl.

MAHREM

~.,J; 65

İyinin ve kötünün ötesine geçmek mümkün! Bir yer daha var: Tüm sıfatlann manasını yitirdiği bir başka boyut! AŞK

nk bakışta "depresyon" kelimesi bütün dillerde benzerdir. Ne var ki Türkçede depresyon bir fiilden ziyade bir "mekan" gibi algılanır. Bu sebepten dolayı "bunalım-da-yım" denir. Bunalım bir yer adıyıruş gibi... içine girilen karanlık bir oda. Adım atınea kaybolunan bir koca kıta. SİYAHSÜT

"Karanlık

bir

yanın

var" dedi.

'Tatlı

yüzünün' belli

etınediği bir ağılı tarafın. İlk bakışta anlamak zor ne

kadar keskin olduğunu. Ama var yıkım potansiyelin var."

işte.

Dipsiz bir

BABA VEPiç

Kanat çırpan kuşlara bakın. Kanatlannın nasıl hareket ettiğine dikkat bnynrun, bir aşağı bir yakan. Bir hüzün, bir saadet. Böyledir hayat. Hoş bir kararda, ahenk içinde, dengede. AŞK

66

Yaşadıkça

düzelıniyordu

hayat,

tıpkı

yaşlanmakla

büyümediği gibi kişinin.

MAHREM

Çizginin öbür yam intihardır. Öyleyse yaşamak intihann kıyısında, belki de tam eşiğinde durup Zlplamak, zaman zaman ayaklanm boşluğa sarkıtmak pahasına oynamak, oynamak, hiç yanmayacakmış gibi oynamaktır. SİYAHSÜT

Zaten hayatta hiçbir konuda sabit fikirli ve katı yoktu; zira yaşamak demek ha bire

ohnanın gereği

değişrnek deınekti. AŞK

Hayat dediğin bittikçe başlardı; kah arşa düşüp kah yere yükselirken molalarda so\ııklamr, kendi külletinden doğardı. Hep bir arayış içinde ohnak demekti yaşamak, cevabını beğenmeyen girift bir bihnece gibi kona göçe. Hal böyle iken, illa ki hayatta kalmalıydı insan. Kısa ya da uzun olması fark etmezdi ikametinin, çünkü zaman değildi aslolan. MAHREM

67

Bana gelince, ben de değiştim ve değişiyorurn. Varlık·· tan hiçliğe gidiyorum. Bir mevsimden diğerine, bir menebeden diğerine, yaşamdan ölüme kayıyorum. AŞK

Aktlcı kararlar alip plartlar yaparak hayabmızın alaşmı denedeyebileceğiınizi zannediyoruz. Halbuki balık yiizdüğii okyanusu denedeyebilir mi? Bu sadece sahte beklentiler ve hüsranlar yaratır. AŞK

Ateşi yakından

görebilmek

ıçın

kendini reda

edenniş

pervane, MAHREM

Hayatımız bir devridaim. İster devasa boyutlarda olsun, ister bir dirhemcik ağırhğında, yaşadığımız her zorlU.gıUı, çektiğiıniz her çilenin büyük resimde bir yeri ve işlevi va!'. Mücadele etmek insan olmanın gereği. İlahi bir ruzam olduğuoa inanıyorsak eğer biliriz ki bunun i<,:inde tesadüfe yer yok. AŞK

69

o

esriklikte parça parça her şeyin birbirine bağlandı­ ve şaşırtıcı biçimde her parçanın kendi içinde bir anlam taşıdığına tamklık etti. Siikı1ııet ve sabırla yeterince beklemeyi başarabilirse kilinatın bütün sır­ lanmn bir bütüne tamamlanacağı ve ardından topyekUn kendisine sunulacağı mssine kapıldı. ğına

ARAF

Kiiinatta mükemmel bir ahenk, hassas bir nizam var. Parçalar . ve noktalar ha bire değişir. İsinıler ve makanılar yenilenir. Ettiği her laf, verdiği her zarar insana geri gelir. Halbuki insan bunu bilmez. Başına gelenlerden hep başkalanm sorunı!u tutar. Kendini zora koşmakta nıamrdir. AŞK

Çocukluğim

arka bahçesi vişne ekşisi tadındadır. MAHREM

Eşyalarla ilişkimiz yanılsanıa üstiine kurulu. Eşyala­ nn sahibi olduğumuzu zannediyoruz. Halbuki efendisi değil, sadece hikayesi vardır eşyalann. BİTPALAS

70

Kader yolun tama)1Unı değil, sadece yol aynmlannı verir. Güzergah bellidir, ama tüm dönemeç ve sapaklar yolcuya aittir. Öyleyse ne hayatının hakimisin ne de hayat karşısında çaresizsin. AŞK

Taş

köprünün tam orta yerinde dnrdu. Artık biliyordu ki hangi yöne adım atarsa atsın karşısında hikayesini bulacaktı. PiNHAN

Derviş dedi ki: "Bir nehre uzaktan bakınca insan zanneder ki tek bir akıntı var. Ama suya daldın mı birden fazla olduğunu aularsın. Irmakta nice akıntı gizlidir, hepsi ~enkle ama ayn ayn akar." AŞK

Seyirlik bir dünya bu. Görmeye ve görülmeye dair. MAHREM

~~t II

Yaşanan, yaşanılan ve aslolan tekerrürdü ve tekerrürde hiçbir şey baki kalamazdı. Öyle ise dönüp dunnalı halka diye düşündü. Nesim-i seherde tazelemeli yüreğimi, öğle güneşinde lime lime etmeli ederimi, günbatımlannda bir bir toplamah oraya buraya dağılmış parçalanmı, yıldızlann altında tekrar ete kemiğe bfuündünneli bem. Dönmeli ki ben, ben olmaktan çıkayun. Toprağa kanşnğımda yabani bir ot olup boy vereyim; dönmeli ki otu alıp kaynatmalı başka başka insanlar; dönmeli ki şifa myetine içsinler beni, hastahklanna deva, yaralanna merhem olayım. Dönmeli ki ölümlerden hayat doğsun. Dönmeli ki başka başka demıerde, başka başka sıfadarda vücut bulayırn.

Dönmeli ki her dem başka bir suret ile geleyim. PiNHAN

Nasılolsa

donup kalacak değilgi bu kahpta. Sonsuzdu zaman, sınırsızdı melcln. Elbet eıiyecekti bir gün; eriyip yemden katılaşacak, kaulaşıp yertiden eriyecekri. Nasıl olsa bir başka zamanda, çok soma ya da pek yakında bir dalıa dönecekti bu dünyaya. Yem bir isim, yeni bir meşgaleyle. Nasıl olsa ... bir daha ... ve bir daha ... MAHREM

72

Noktalar sürekli değişse· de bütün aynıdrr. Bu dünyadan giden her hırsız için bir hırsız daha doğar. Ölen her dürüst insanın yerini bir dürüst insan alır. Hem bütün hiçbir zaman bozulmaz. Her şey yerli yerinde kalır. Merkezinde ... Hem de bir günden bir güne hiçbir şeyaynı alınaz. Ölen her Sufi için bir Sufi daha doğar. AŞK

Yaşaclığıll1Jz hayat elimize tutnşturu!ınnş rengarenk emanet bir oyuncaktan ibaret. Kimisi o kadar ciddiye alır ki oyuncağını ağlar, perişan olur onun için.

Kimisi eline

alır alınaz kurcahır oyuncağı, kırar

par-

çalar. Ya .şın kı)~net verir ya kıymet bilmeyiz. AŞK

"Hayatırm

değiştirmeye,

hazır

mıyım?"

değiL.

Kaç

miş

kendimi

dönüştünneye

diye sormak için hiçbir zaman geç

yaşında

olursak

olalım, başımızdan

olursa 01silll ı tamamen yenilenmek mümkün. AŞK

73

ne geç-

"Rabbim" dedi. "Bana ya gafillerin rehaverini ya da alimlerin metanerini ihsan et. Hangisini seçersen seç minnettar kalınm, ama yalvannm beni hem bilgili hem güçsüz kılma." BABA VEPiç

Bir tek gün bile bir öncekinin npanp tekranysa, yazık. Her an her nefeste yenilenmeli. Yepyeni bir yaşama doğmak için ölmeden önce ölıneli. AŞK

Ölüm dediğin içindeki canı alırken kaftanına dokunmaz; yangın dediğin kundaktaki bebekleri kül ederken alnn maşallahlannı tutnştnrmazdı. Hal böyle iken, ölüm bu kadar yakında iken, illa da bir şey olacaksa, kaftan olmalıydı insan, kaftanı taşıyan değil; yahut altın olınalıydı insan, altım takan değil. MAHREM Başımıza

beklenmedik

rastlannlar ancak anlarda gelir.

karşılamaya hazır olduğnmuz

AŞK

75

bunlan

Bu kainattıı ne varsa aynı temel ahenkle hareket ediyor: Kalp atışımız, havadaki kuşıın kanat ÇırpıŞı, firnnalı bir gecede kapılan yumruklayan yel, dağ pına­ nnın çağlayışı, nalbunın demire vunışu, henüz doğ­ mamış bebeğin rahimde dinlediği sesler... her şey, hem de her şey, muhteşem ve tek bir nağmeyle hemavaz. Dervişlerin dönerken duyduklan musiki bu ilahi zincirin bir halkasıdır. Nasıl ki her su damlası içinde okyanuslan taşır, bizim semamız da içinde lcl.inatın sırlanm taşır.

AşK

Geceleri lsabel'in vücudıında.

başında

beklemiş;

onun gencecik

güzel yüzünde kol gezen ölümle uzun

uzun konuşmuştu. Dertli ve yalnızdı öıünı. Sevilmemekten ,ikayetçiydi. İnsanlarla bir alıp veremediği yoktu; "adece yalıllZlıktan kurtulınak istiyordu o kadar. Vurdumduymazhktan gelse de, aslında, insanlanI?- onu böylesine çirkin ve korkunç tasvir edip, uzak tutmaya çalışmaları ağırına gidiyordu. Ne yazık

ki, kendi

varlığı

başkalarının yokluğrınu gerektiriİçİn yok etmeye mahkumdu. Bu

yordu. Varolabilinek

kısırdöngüden kurtulabilmek için belki de kendini ortadan kaldırması gerektiğini düşünüyor, ama buna cesaret edemiyordu. Her ne olursa olsun hayatı seviyorduöıüm. ŞEHRiN

A mALAlU

.,f.

;,i:'.

..ı(IıI' 76

Pinhan o vakit anladı ki: Kaçarak, korbrak, saldayarak, bitmez tükemne, can sıkıntılarından rnürekkep bir hayatı yaşamak, yaşa­ mak değildir. İnsan ki eşref-i mahlnkattl.r, b~r neUJt gibi hissiz ve gayesjz yaşamah- ona yakışmaz. FiNHAN

1·,

ı:"

f"

~tJ 77

•

Inanç

İnanç aşk gibidir. İspat istemez. Mannksal bir daya-

nak ya da şekilsel bir kanıt beklemez. Ya vardır ya da yoktur. Her iki durumda da insan nerede olduğumı bilir.

Aşksız

inanç olur mu? Sevmeden ve sevilmeden, ha bire bir şeylere söylenip homurdanarak iman etmek mümkün mü? Aşk yoksa "ibadet" bir kuru kelimeden, yan yana gel:ııriş aln harften ibaret. Dışı kabuk, içi oyuk. İnsan aşkla ve aşkta iman etmeli; damarlarında gürül gürülhissederek Allah ve insan sevgisini! AŞK

~i 81

Hakiki sevgi Tann'mn kullanna bahşettiği eşsiz bir hediyedir. Bu hediyenin sana verildiğine inandığında hem O'na hem de kendine karşı tiimüyle dürüst olnıiılısın.

ARAF

Hak yolunda ilerlemek yürek işidir, akıl işi i değil. Kılavuzun daima yüreğin olsun, omzun üstiindeki kafan değil. Nefsini bilenlerden ol, dost, silenlerden değil· AŞK

Derviş

dedi ki: "Bizim dinimiz aşk dini. Yolumuz aşk Ucu bucağı olmayan bir muhabbet zincirinde sadece ve sadece birer halkayız. Şayet zincir bir yerinden kopacak olursa, bir başka halka eklemlenir şeriatı.

anında." AŞK

82

Derviş dedi ki: "Biz size şahdamanmzdan daha yalamz demiyor mu? Allah gökte fersah fersah ötelerde bir tahtta oturmuyor ki. Her an her yerde ve hepimizin içiude. O yiizden Rab asla terk etmez bizleri. Kendi Kendisini nasıl terk edebilir ki?" AŞK

Kurallann olsun, ama kurallanm başkalannı dışla­ mak yahut yargılamak için kullanma. Bilhassa putlardan uzak dur, dost. Ve sakm kendi doğrulanm putlaştırma! İnancın büyük olsun, ama inancmla büyüklük taslarna! AŞK

Yaradan'ı

hangi kelimelerle tanımladığımız, kendimizi nasıl gördüğümüze ayna tutar. Şayet Tann dendi mi öncelikle korkulacak, utamlacak bir varlık geliyorsa aklına, demek ki sen de korku ve utanç içindesin çoğıınlukla. Yok, eğer Tann dendi mi evvela aşk, merhamet ve şefkat anlıyorsan, sende de bu vasıflardan boka mevcut demektir. AŞK

83

Tüm yaratma, yok etme, cezalandırma, miikMatlandırma eylemlerini anlatırken, Bİz diye hitap eder Tann. MED-CEZiR

"Tanrının kutsal kitabında neden çoğul konw;tuğunu soruyorsun" dedi. "Bilemiyorum, ama belki de O da yalnızlığı sevmiyordur." ŞEHRiN AYNALARI

Dalıası ben insan olarak zaman zaman yaşamak zorunda kaldığımız bütün o ıstırabın bir sebebi olduğuna samimiyetle inanıyorum. Bazen Tann böyle zorluklarla inancımızı sınar. Sebep,iz sıkıntı yoktur.

ARAF

memleketimde, doğduğum, taşını toprağını yerde dört kitabın ehli bir arada yaşardı. Kum yerlerin ahalisi pek kederli olurmW; derler, yalan değil. Kederimiz birdi. Aynı gök kuheye yakamdık; aynı lacivert karanlığa bakıp elkarlanır, aynı yıldızlan hesap etıneye çalışırken uynyakalırdık. Benim

kanş kanş gezdiğim

PiNHAN

i~i 85

Kilinatlaki her zerrede Allah'm sıfatlannı bulabilirsin, çünkü O camide, mescitte, kilisede, havrada değil, her an her yerdedir. Allah'ı görüp yaşayan olmadığı gibi, O'nu görüp ölen de yoktur. Kim O'nu bulursa, sonsuza dek O'nda kalır. AŞK

Kusursuzdur ya Allah, O'nu sevmek kolaydır. Zor olan hatasıyla sevabıyla rani iusanlan sevmektir. Unutma ki kişi bir şeyi ancak sevdiği ölçüde bilebilir. Demek ki hakikaten kucaklamadan ötekini, Yaradan'dan ötiirü yaratılam sevmeden, ne layıkıyla bilebilir, ne layıkıyla sevebilirsin. AŞK

Bütün dinler, aym denize akan ırmaklardır. AŞK

İstediğini elde edince şükretınek kolaydır.

Sufi, dileği gerçekleşmediğinde de şükredebilen kişi­ ye denir. AŞK

86

İnanç, tıpkı bir tren tarifesi gibi, özünde bir zamanlama meselesidir. Gar duvanndaki dairevi, heybetli, fildişi saat, insan ömrunun çeşitli zamanlannda vurur. Aynı saaderde kalkar tren. Öğleden önce tek bir sefer vardır, çocuk yaşta bir inancı benimseyenler buna biner. Öğleden sonra bir kez daha kalkar tren; ergenlik döneminin huzursuz yolculanrn da alıp götürerek. Sonra ta akşama kadar başka bir sefer olmaz. Akşam geldiğinde, insan ömründe ilk derin pişrnanlıldann baş gösterdiği, işlenen cürüm1erin telafisinin mümkün olın.dığının anlaşıldığı, en kavi yuvalann tepetaklak devrildiği, ilk ciddi sağlık sonınlanrnn belirdiği saatte, üçüncü kez kalkar tren. Yolculan nedense hep son dakikada telaşla biner buna. Ve nihayet gece yansına doğru, kritik ameliyadardan sonra ya da ölüme ramak kala, peş peşe iki sefer daha vardır. En kala balık trenler bunlardır. Hiçbir istasyonda dunnadan, şefaat ekspresiyle dosdoğru Tannya giderler. Akşam yolculanrnn aksine, gece yolculan, trenlerini kaçınnanıak için, ne olur ne olınaz önceden alırlar gardaki yerlerini. Ve vakit gece yausını vurduğımda, çember tanıamlanıp akrep ile yelkovan başlangıç noktasına vardıklannda, gann o hıncahınç kalabalığından geriye tek tiik inançsız kalmıştır.

BtrPALAS

87

Sen şu anda göremesen de dar geçitler cennet bahçeleri var.

ardında

nice

AŞK

Derviş dedi ki: "Hakiki Allah aşığı bir meyhaneye girdi mi orası ona namazgah olur. Ama bekri aynı namazgaha girdi mi orası ona meyhane olur. Şu

hayatta ne yapamak

yapalım,

niyetimizdir

farkı

yara-

tan, suret ile yaftalar değil." AŞK

Tasavvuf ummanına kendini adamak istediğini söylersin, ama karşılığında hiçbir bedel ödemeye niyetin yok. İnsan neye fazlaca kıyınet veriyorsa şu dünyada, evvela ondan kurtulması şarttır bu yollarda. AŞK

Eğer ladığı

rum bunlar Tann'nın onu içinden geçmeye zorbir nevi ıstırap tüneliyse, bu karanlık dehlizden .Immn akıyla çıkacak ve çıktığında bambaşka bir kadın olacaktı. BABA VEPiç

88

inanıyorum!" dedi neredeyse merkezi her yerde, çeperi hiçbir yerde olan bir çember teşkil ettiğine inanıyorum, çok çok eskiden bir filozofun dediği gibi."

"Ama ben Tann'ya bağırarak. "Tann'nın

ARAF

Hakk'a teslimiyet ne Taın

zayıflık

tersine, böylesi bir

ne edilgenlik demektir.

teslimıyet

son derece güçlü

olmayı daplı

gerektirir. Teslim olan insan çalkantılı ve girsularda debelenmeyi bırakır; emin bir beldede

yaşar.

AŞK

Hakk'ın karşına çıkardığı değişimlere direrunek yerine, teslim ol. Bırak hayat sana rağınen, seni hırpala­ yarak değiL, seninle beraber aksın. "Düzenim bozulur, hayatımın altı üsl'Üne gelir" diye endişe etıne. Nereden biliyorsun altının üstünden daha iyi olmayacağını'l

AŞK

89

Her mesajda iki anlam bulabilirsin: bir dış anlam, bir de iç anlam. Sufiler daima iç aulamm dilini konuşurlar.

ARAF

Derviş dedi ki: "Şu hayatta ancak tezatlarla ilerleyebiliriz. Mürnin olan insan içinde saklanan münkirle tanışmak. Tann'ya inanmayan kişi ise içindeki inanaula tamşmall. İnsan-ı kamil mertebesine varana kadar gıdım gıdım ilerler İnsan. Ve ancak tezadan kncaklayabildiği ölçüde olgıın1aşır." AŞK

İnsan bir gecede iman sahibi olmaz. Kişi· kendini inançlı başına,

zanneder, ama soma beklenmedik bir iş gelir tereddüde düşer, yalpalar. Tekrar toparlamr, imam knvvetleırir, ardından yine yuvarlamr şüphe çukuruna ... Bu böyle devam eder. Belli bir safhaya ulaşıncaya dek bir o yana bir bu yana sallamnz. Kah mümin, kah münkir, kah mütereddit. Kah cennetlik, kah cehennemlik. Ancak böyle ilerleyeliiliriz. Her adımla Hakk'a biraz daha yaklaşınz. Şüphe duymadan inıan olmaz. AŞK

91

Allah içte ve dışta her an hepimizi tamama erdirmekle meşguldür. Tek tek her birimiz tamamlanmamış bir sanat eseriyiz. Yaşadığımız her hadise, atlatnğımız her badire eksiklerimizi gidermemiz için tasarlanmışnr.

Rab noksanlarımııla ayn ayrı uğraşır çünkü yet denen eser, kusursuzluğu hedefler. AŞK

92

beşeri­

Zaman

kılı kırk yararak titizlikle çalışan bir saat ustaO kadar dakiktir ki sayesinde her şey tam zamamnda olur. Ne bir saniye erken ne bir saniye geç. Her iman için bir aşık alına zamam vardır, bir de ölınek

Tann sıdır.

zamanı.

AŞK

Cenneti ve cehennemi illaki gelecekte arama. İkisi de an burada mevcut. Ne zaman birini çıkarsız hesapsız sevmeyi başarsak ve aynen öyle sevilsek, cennetteyiz. Ne vakit birilerinden nefret etsek, kavgalara girsek, tepetaklak cehenneme düşeriz. şu

AŞK

9S

haline dönüyordu. Demek ki her şey geçdönebiliyor, eski zannettilderimiz bir türlü eskimiyordu. Her

şeyeski

mişe

MAHREM

"Şimdi" dışında her şey bir yanılgıdan ibaretti. Aynı sebepten ötürü, aşkın ne "gelecek planlim" ne "dünün hatıralan" ile ilgisi olduğuna inanıyordu. Aşk sadece şimdi ve buradaydı.

AşK

. Geçmiş, bugün, gelecek... hepsini peş peşe dizip, dümdüz bir çizgi çiziyoruz. Bu yüzden geçmişin geçip gittiğine, geleceğin henüz gelmediğine inanıyoruz. Ve en kötiisü, zamanı önceden çizdiğimiz bu dümdüz çizgide yütürneye mecbur tutuyoruz. Ama belki de o burnunun ucunu göremeyecek kadar sarhoştur. Belki de düz çizgilerle ilgisi yoktur zamanın. Kocaman bir çemberdir. Hatta çemberler içre çember ... MAHREM

97

Bozuk diye kaldınldığı köşede, durduk yerde aşka gelip çalışmaya başlayan hantal bir saatti hayat. Kuruyordum ben de. Nicedir. geriye kalışını telafi etmek istercesine deli gibi çırpınıyordu. "Tiktaktiktaktiktak"lıyordu sürekli. Be-Ce ise zamanı kötiilüyordu her zamanki gibi; "tiktak zamanın taktik'idir" diyordu. MAHREM

Zamandan dışan adım .atmanın yolu yoktu. Ölü bebekler doğııran ve gidenlerin yasını bile tutmadan hemen yenilerine hamile kalan, her şeyi kapsayıcı rahimdi Zaıı1an. İnsanı daha uzun süre boğabilmek için azar azar boğııyor, azıcık soluklanmaya yetecek havayı venneyi ihmal etmiyordu. ARAF

Geçmiş, zihinlerimizi kaplayan bir sis bulutundan ibaret. Gelecek ise başlı başına bir hayal perdesi. Ne geleceğimizi bilebilir, ne geçmişimizi değiştirebiliriz. Sufi daima şu anın hakikatini yaşar.

AŞK

98

Sabır

nedir? Dikene

bakıp

gülü, geceye

bakıp

gündü-

zü tahayyül edebilmektir. Allah aşıklan sabn gülbeşeker gibi tatlı tatlı emer, hazmeder. Ve bilirler ki, gökteki ayın hilalden dolunaya vannası için zaman gerekir,

AŞK

Tann saatlere sığmazdı. Zamanın şekerleme yaptığı saatlerde dahi uyumuyar, insanian seyretmeye devam ediyordu. . MAHREM

Tekerrür

aynılık

demek

değil,

ne de çember yuvar-

!aktır aslında.

"Dem bu demdir, dem bu dem ... " zinciri içinde mazi de, gelecek de bizimle, hepsi bu anın içinde. MED-CEZİR

99

Şimdilerde

zaman denilen kavramın farklı türleri "Zaman-I" köreimiş alışkan­ lıklann, köhnemiş uğraşlann, ha bire telaş içinde, ama hep yerinde sayarak geçen koşturınacalann monoton ve mekanik gidişatıydı. "Zaman-2" sürprizlerle ve silrirle dolu, iniş çıkışı bol, pupa yelken, sarhoş edici bir akıştı. "Zaman-3" ise Tann'nın mutlak olduğunu düşüuüyordu.

zamanıydı.

Zaman-l ile Zaman-2 aynı hızda akınıyordu. Zaman-3 ise her şeyi kapsayarak diğer zamanlan hem yutuyor, hem yeniden yaratıyordu. AŞK

Bunalımda olan her insan gibi o da şaşınnış zamanın ritınini. "Keşke" demekten başka bir şey yapanuyar. Zamanı kuynığundan tutayım derken anı kaybetıniş hepten. Bozuk plak gibi takılmış bir çenriğe, yapışmış aynı nakaratın dizesine, döne döne. Oradan öteye

geçemiyor. SiYAH SÜT

Her ayna anahtannı kaybetıniş bir kapıdır. Açılır diyar-ı esrara. Olur da fazla bakarsan aynaya, aralanı­ verir kapı, kaybohırsU1l sonsuzlukta. SiYAHSÜT

101

Zamanın

ona zalim davrandığım düşünüyordu; kaçı­ yerine· yeırisini sunınanuşn. Oysa o, hep bir adım geriden gelmişti; hep, her şeyolup bittikten sonra, eve gittiğinde, keşkeler eşliğinde bulmuştu nerede neyapması lazım geldiğini. Tek ihtiyacı aynı olayla bir daha karşılaşmak iken, zamanı tekrarlara ikna edemeden kocamışn. rılan firsatların

MAHREM

"Gözleıine

söyle, beni unutsunlar" dedi Be-Ce yarı ciddi. "Sanrnam" dedim. "Unutmazlar." "Hiçbir şeyi mi?" dedi. "Hiçbir şeyi" dedim, neden. böyle direttiğimi bilmeden. "Halbuki göz de kalp gibidir" dedi Be-Ce. "Gönne-

şaka, yarı

yince ununır," MAHREM

Devamlı geçmişi konuşup maziyi sıla belleyenler ömür boyn. gurbette yaşamaya mahkı1mdur. Acınr geçmiş, boş yere yaralanır insan. ŞEHRİN AYNALARI

102

Başlangıcı bulma sevdasına düşmedikçe, herhangi bir yerinden dalabilirsiniz çembere. Ama başlangıç adını veremezsiniz daldığinız yere. Ne bir ınilat, ne bir eşik ne bir son durak... Nereden yola çıkarsanı çıkayım hep bir öncesi var.

BİTPALAS

"Keşke zaman hiç ayıimasa. Düz çizgide yürümeyi bir türlü başaramasa. Keşke hep yalpalasa, saçmalasa, parçalasa. Biz de bakıp bakıp yaptıklannı kınasak ve bir daha hiçbir şeyimizi ona havale etmeye kalkına­ sak." "Ayılırsa ne olur ki?" "Ayılırsa hatırlar. Hatırlamak neye yarar peki? Hiçbir şeye. Hatırlamak acıdan başka bi şeye yaramaz."

MAHREM

Sn dediğin akmazsa nir. Mazi dediğimiz vanlıuayan, lazını

sınırsız

bulanıklaşır,

çağlamazsa kidesonu ohuayan, kıyılanna bitimsiz bir göl. Akıp gitmesi başı

MED-CEZİR

103

Mavi, masmaviydi deniz;

rehindi duru durgunlu-

ğunda. Bazı kadınlar, bazı bazı, delice bir fikre kapı­ hrdı. Deniz, birikmiş sütünü akıtacak ağız arayan bir meme ucu gibi pütür pütür kabarır, sızım sızım sız­ lar, usul usul çağırırdı uzaktan. Şimdi ne geçmişe kederlemnek, ne geleceğe didinmek; sadece şu anı

kana kana emmekle mümkün olabilecekti zamana doyabilmek. MAHREM

Unutmak: Göz temizliği. MAHREM

104

.Yazmak

Ağzımdan' damla

damla mısralar sızıyor, hem de hiç durmadan, elimde olmadan; dinleyenler şair olduğu­ ma kanaat getirebilir, evet. Kelimeler Ülkesinin SULtam! Ama işin ash, bu şürler bana ait değil. Ben sadece harfler için bir vasıtaynn. Kelimeleri emredildiği gibi yazan bir hakka, divit, kalem misali; üflenen ezgiyi çalan bir ney misali, ben de sadece bir aracım, Kendi payıma dillieni yapıyorum. Ben kelimelerin efendisi değil, sadece katibiyim. Gönlüme ne ftsılda­ myorsa onu yazıyorum. Ama ftsıldayan ben değilim... AŞK

Hayal giicümün geniş olduğunu söylerler. "Saçmalı­ yorsun!" demenin şimdiye kadar icat edilmiş en ince yoludurbu. BiTPALAS

107

Edebiyan, benlik ve bellek kuşannalanndaki gedik olduğu için sevdim. Yollann kendine döndüğü dönemeçlerde, buralardan öteye yollar açnğı için... Edebiyatçılığın kendisi başlı başına bir kuşannaya dönüş­ tüğü takdirde benzer gedikler açmaktan yanayım yazarlık çemberinde. MED-CEZİR

Eskiden, daha dünya yaran1ınadan evveL, yüce Tann kendine bir alfabe çorbası pişimıiş ve bunu devasa bir !ciseye koyup, pencerenin yanında soğumaya bırak­ nuş. Az sonra kuvvetli bir rüzgar ya da hınzır bir melek, kaseyi devirivenniş. Bütün harfler kainata saçılmış, bir daha toparlanmamak üzere ... ARAF

Mahremiyete itina göstermeyen kalahalıkların boğu­ culuğundan kaçarak, kendine ait bir odaya çekilınek biçiminde tezahfu ennedi bende yazma isteği. Tam tersine, hayann sıkıcılığında !irarperest aralıklar açabihne arzusuyla başladım yazmaya. MED-CEZİR

109

Sanılanın aksine her zaman yaratmak demek değil­ dir yazı, yıkınaktır bazen. MED-CEZİR

Yazı ki varoluşsal zamkımdı, parçalanını bir tutardı bnnca senedir. Yazı

arada böyle aniden kesilince,

zamk da kalktı ortadan. Parça parça

dağıldım

Q

;r.<ıman,

SiYAH SÜT

Ben yazmaya çocukluğıunnn tam olarak hangi dönemednde başladım kestiremiyorum, ama böyle bir ruh halinden demir aldığımı biliyorum. Boşlukta yüzerken çarpışan parçacıklara tutunarak... onlardan biti olduğıunu bildiğim ve bnna tahammül edemediğiın için. MED-CEZİR

Tasavvuf ve aşk ve yazı. .. Bana göre üçiinün de özünde aşkınlık var. Kendinden öteye ulaşma arzusu, bir öte benlik arayışı. MED-CEZIR

110

dışan değiL,

Yazmak bir firarperestlikti özünde ama içeri kaçıyordum. Kendime ... MEJ)-CEZİR

Hayalle hakikat ateşle su gibidir. Her biri İster ki bir tek kendi kalsın orta yerde, öteki kaybolsun. Hayal dediğin hakikati boğınak, hakikat dediğin de hayali yakmak ister. Onlar dövüşüp didişirken, biz de deriz ki. "Bu mz,"

yaptığınız

gaf1ettir.

Aslında

siz

k..1nndaşsı­

O vakit onlar kavgayı keser. PİNHAN

Bir esrildik olarak

yazı,

başlangıçla

müsemmadır;

geçmişin kuyınlannda salınır. Bir meslek yazarlık İse sonlara ve sonuçlara müpteladır; ğin ışıklanna çevirir gözlerini.

olarak gelece-

Geçmişin bir türlü geçip gidemeyişiyle yoğru1duğun­ dan olsa gerek, içine kapamktır yazı. Geleceğin bir an önce gelınesi için didindiğinden olsa gerek, dışadö­ nük ve yayılınacıdır yazarlık. MED-CEZİR

III

Çocuk, bahçedeki elma ağacına tırmanıp hayallere dalarrnış. Gün boyu inmezmiş ağaçtan aşağı; kimi geceler dallarda sabahlannnş. Sonunda, bu gidişata dayanamayan aile büyükleri kesiverıniş. ağacı. Çocuk elma ağacından geriye kalan çukunın içine girip ağa­ cın orada olduğımu hayal etmiş. Sulu sulu, kütür kUtür elmalar yemiş. Görmeden bilebilir, girmeden varabilir, dokunmadan hissedebilirsin, eğer hayal etmeyi biliyorsan ... MAHREM

Yazmak

Tannlaştığını

sanmaktır.

Tann kadar yal-

nızlaşmaktır.

MED-CEZiR

.Yazdım çünkü yalnız ve kıyısızdım, buruk ve huzursuz. Yazarhk bana bunlann aksini vaat ediyor olabilir, ama vaatleri gerçekleşmese de gene yazardım, gene yazanm... Yazarlığa gelince, onun fikri de, sevdası da çok çok arkadan geldi; hem geriden hem kendillginden. MED-CEZİR

112

'Tıpkı

bir katilin suç iıılediği yere dönmesi gibi" Be-Ce, "hafızamızın takıntılı mekiinlan vardır. Rüyalarınuzda .bilineden, geçmiş hayatlannuzdan tamdığınuz mekiinIara gidip gidip geliriz." Tuhaf olan ne biliyor musun? Ben yazarken rüya alemini ziyaret ediyorum. demişti

MAHREM

Bireysel tarihl~riıniz için şık milatlar hazırlıyoruz özene bezene. Bu yüzden işte, başlangıç1annuzda ne yazı ne keIam, sadece dipsiz boşluklar var. Ayıkladı­ ğınıız kelimeler, sahiplendiğimiz isimler, tarumazdan geldiğimiz akrabalar, anınaınak için dilimizi ısırclığınuz hatıralar, yani hayao zor ama bir o kadar sahici kıIan riim şeyler... hepsi atıldıkian' çöplüklerde usul usul kokuşmakta ve ayıklammş hayatlannuZln yutucu boşluğunda bir başlanna salınmaktaIar. MED-CEZİR

Hanralar bu kadar ısnrap verdiğine göre, en iyisi hiç hanrIamamakn. Hiç hanrIamarnak, mutlak ölüm demek olsa da. ŞEHRIN AYNALARI

113

Kitaplann dünyası. tehlikeliydi, bilhassa romanlann. O kurgusal yol insanı kolaylıkla hayaller evrenine götürebilirdi, her şeyin akışkan ve mümkün olduğu o tekinsiz evrene. İnsan ne olduğunu anlamadan öyle bir kapılıp giderdi ki bu aıeme, bağı büsbütün kopabilirdi gerçeklikle. BABA VEPiç

İlerleme diye bir şey yok. yazı.

Yazdıkça

Yazdıkça kolaylaşnuyor

ustalaşmıyor

yazar; ustalaşıığına inanıyorsa şayet, mekanikleşiyor demektir. Her kitapta kendini tekrar eden bir endişe döngiisü var. Yaratmanın öteki ucu yok olıuak. Sonra kendi külletinden, yeniden ditilıuek hayal gücünün yelkenine sanlarak. Tekrar ve tekrar. MED-CEZİR

Uçurumun kenannda dunnuş düşünürken yazacağın kelimeyle atacağın adınu ve sorarken kendine yazamadığın takdirde aşağıya düşmenin nasıl da korkurucu olacağım, yazı rutar daha beterini sunar: Uçurumu yutarsın yazdıkça. . MED-CEZİR

115

Hatırlamak

için hayal kurmaya, hayal edebilmek için de hatırlarnaya mnhtacız. Hikaye dediğin de budur zaten. Bu andır. İçinde geçmiş ve gelecek, hafıza ve hayal bannır. Her hikaye, ezeli evveli olınayan, alabildiğine hudutsuz bir andır. Ne başta ne sonda; tam da ortadadır.

PINHAN

Kainatın sonsuzluğundan ilham almaktır edebiyat; mıhlanmamak tek bir kimliğe, değişebilmek, dönü-

şebilmek,

Hiç olabilmek, ÇOGUL olabilmek,

başkası

olabilmektir. Doğrudur, benzeşse de huylanmız şu ya da bu roman karakterininkiyle, son tahlilde hiçbiri ben değilim ey okur. Fotoğraflarda gördüğiin suret de ben değilim. Suret tekildir, kitap ise çoğol. Suret sabittir, kitap ise değişken. Suret ses vermez sesine, kitap ise söyleşir seninle. Aslolan kitaptır, metnin kendisidir, yazann da, okurun da esas mnhatabı anlanlan hikayedir, gerisi beyhude ...

MED-CEZIR

116

Kadınlık

"Kadın inci gibidir" dedi Yaşlı. "Bazen senelerce, bazen de bir ömür boyu bir istiridyenin içinde saklar kendini. Fakat bir kez gün ışığı gördü mü çabucak unutur geçmişini. Geçmişte ne kadar saklanmışsa o kadar seyredilmek ister; ne kadar kapalı kalınışsa o kadar açığa çıkmak ister. İşte o an çıkıp geldiğinde, arnk ona kimse m3ni olamaz. Kendi bile." ŞEHRİN AYNALARI

Ne zaman ki körkiitük aşık oluyorum, nasıl olduğu­ nu dahi anlamadan, beynimin bedenim üzerindeki hakimiyetine bir isyan başlıyor içimde. Yeniden kadınlığıma dönmek istiyorum. Sadece beyin olınak yetmiyor arnk bana. Ne zaman ki !ışık oluyorum, kıymete biniyor beden. KüÇÜffiSediğim, reddettiğim, ötelediğini kadınsilik, aniden deli gibi arzuladığım bir özellik oluveriyor. SİYAHSÜT

119

Daha kaç kadın tamınalıydı ki, yeterince kadın tanı­ olmak için? Kaç kitap okuyunca ilim, kaç diyar görünce gezgin, kaç hezimetten sonra bezgin olurdu insan? Kaç olunca çok, kaçta kalmca azdı rakamlar? Bir yeterdi ona. Biri bine bölerdi. Zaten o rakamlardan Bir'i fevkalade bulurdu. mış

MAHREM

İnsanın fizikselolarak aynldığı birine halen zihinsel ve duygusal olarak bağlı kalınası ne korkunç şeydi. Peki ne diye çıkartıp atanııyordu eski kocasım benliğinden?

BABA VE Piç

Erkeklerin tek bir imzalan olur. Bir kez o imzayı tutturduktan sonra değiştinne gereği duymadan bir ömür boyu onunla idare edebilirler. Kadınlannsa bir "eski imza'lan vardır, bir de sonradan edindikleri "yeni imza" ... Genç kızlık imzalan, evli kadın imzalan, dul kadın imzalan... Kadınlar isim göçebesidir. İmza göçebesidir. SiYAHSÜT

~ 120

..•.

Dişi

kedinin ismi West idi, yani Ban. Gail ona bu ismi Şarkiyatçı söylem tarafından sürekli . kadınlaştınlmasını eleştirrnek için takmışn. Ömer'in buoa bir itirazı yoktu, tabii eğer buua mukabil erkek kediye The Rest, yani "Ve diğerleri" ismi verilmiş Doğu'nun

olmasaydı.

ARAF

Kadınlar için ortası olunmuyar adeta. Ya genç kız oluyorsunuz, yani henüz-almamış-kadın, bir taroam1anroanuşlık hali. Ya da "geç kız" oluyorsunuz, yani evli, anne, yani taınamlanınış-kadın, bir bitmişlik, tükenmişlik hali. Ve ikinci kategori birinciden çok daha kolay, yaşanılası ya da güvenilir göründüğün­ den, kadınlar, bilhassa anne olanlar, ellerinde uzun atlaroa sınklan, koşabildikleri kadar hızla koşup, hoooop üç-beş, bilemedin on sene içinde genç kızlık­ tan yaşlılığa sıçrayıveriyorlar. Her biri uzun atlama

şampiyonu.

Çabuk

yaş1anıyor kadınlar.

Bir randevuya geç

çasına, telaşla. MED-CEZİR

121

kalınış­

Bazı

kadınlann

üzerine deri geçirilmiş bir tüm girdisi çıktısı, inişi çıkışı, özü özeti orada toplamr. Onlar suradanyla düşönür, suradanyla konuşur, acıkır, sevinir, sever ya da sevişir. Bu sebepten hiçbir zaman saklayamazlar duygulannı. Her ne hissediyorlarsa, anında ve olduğu gibi yansır suratlanna.

ınıknatıstır.

suratı,

lGşiliklerinin

BİTPALAS

Kadınlar

birbirlerine

karşı nasıl

da

acımasız

olabili-

yor. SİYAHSÜT

Çuvalladığuu, çuvallattığım her ilişkide baktım ki sorun bende, bendeki temel bir bilgi eksikliğinde. Çünkü idare ettneyi bilmeyen bir annenin tezgilhmdan yetişmişim hayata. Diğer kadınlann sahip olduğu kimi bilgi ve becerilerden YOksUllum. MED-CEZİR

123

İdarecilik yeten~ği

kadim bir gelenektir, anneden devreden. Once babalann nasıl idare edileceği öğrenilir ki, yann bir gün kocayı idare etmekte göçlük çekilmesin. Böylelikle kız çocuklar, erkeklerin neden ve nasıl idare edilmesi gerektiğini okııldan değil, ocaktan öğrenirler. Çıraktan girerler bu işe; adım adım kalfalığa terfi edip, en nihayetinde ustalı­ ğa ererler. Belgeli rakdimameli usta olduklannda, onlann da kendilerine ait bir evleri ve evlilikleri vardır a
MED-CEZIR

Evli bir kadımn başına gelebilecek en vahim talihsizliklerden biri, onun dayattığı kural, kalıp ve yasaldan çiğnemenin yollanm aradığı esnada, hayatın kocası­ nın karşısına bir başka kadın çıkartmasıdır. BİTPALAS

124

Peki biten bir ilişkiden sonra toparlanmak açısından iki cins arasında büyük fark olduğunu düşünüyor ınusun? Kadınlar berbat bir evlilik ya da ilişkiden sonra genelde uzunca bir süre yeni bir sevdadan kaçı­ yorlar. Erkekler içinse tam aksi geçerli; bir felaketi atlatır atlatmaz derhal yenisini aramaya başlıyorlar. Erkekler yalnız yaşayanuyor. BABA VEPiç

Acaba sahiden doğuştan duygusal veya anaç nu kız çocuklan, yoksa toplum, aile ve kültür tarafından böyle mi şekiJlendiriliyorlar peyderpey? SİYAHSÜT

arşivler. Ta genç kızhğında bir kenara not etmek, kız kardeşinin hamileyken gördüğü bir rüyayı bugün hala hat1rhyor olmak ve rüyalar üzerinden birbirleriyle temasa geçmek kadınlara özgü bir maharettir. Oysa ne tuhaftır ki, rüya iletişim ağlan böylesine dişil olduğu halde, rüya tabirleri kitaplannın yazarlan da, yayın­ cılan da hep erkektir.

Rüyalan hep

kadınlar

gördüğü rüyayı

MED-CEZİR

~

j,

.,~~~. 125

çocuklanyla ilişkilerinde birer tann olmaya çalışır anneler. "Biz" adına konuşmayı severler. "Acıktık mı?" diye sorarlar mesela. "Bakmayın amcası böyle yaramazlık yaptığımıza, aslında çok usluyıız" derler. Alınan karar, yapılan tercih tamamen onlara ait olduğu halde, ortada iki ayn benlik ve bellek (çocuk ve anne) değil de, som ve sonsuz bir bütünlük varmış­ çasına katarlar çocuğun varlığını kendi varlıklanna. MED-CEZİR

Romancı bencildir. Annelik ise bencilliğin doğal yollardan· benaraf edilmesi. Romancı içedönüktür, annelik ise alabildiğine dışadönük. Romancı beyninde bir özeloda knrar kendine, kapıya da kilit vurur kimse ginnesin diye. Sırlanm, arzn1annı orada istifler. Gözden uzak. Annelikte ise töm kapılar ardına kadar açıktır. Gece gündüz, yaz kış. Dilediği kapıdan girer çocuklar içeri, dilediklerince gezimnek üzere. Ne bodrumda sığına­ ğın vardır ne gizli bölınen. Ne malıremiyetin kalır ne bahanen. "Kendine ait oda" diye bir saha yoktur artık içine çekilip yazabileceğin. SİYAH SÜT

)27

Geçenlerde manavdan alışveriş yaparken hayallmda ilk defa gördüğüm yaşlı bir teyze yanıma gelip, aldık­ lanmı ko1açan ettİ. "Patlıcan alma evladını, içinde nikotin var" dedi. "Bak karnın bumunda hamilesin, her şeyi yiyemez. sın.

..

Manavın çıraj!ı da ne yaşlı kadını nihai otorite

a1mam gerektiği konusunda kabul etmiş olınalı ki, bana sormadan hop diye geri koydu aldığım patlıcanlan. Yerine brokoli ekledik, yaşlı teyzenin onayıyla. SİYAHSÜT

Bebeklerin annelerini seçtiklerine dair bir yazı okumuşturn vaktiyle bir dergide. Gülüp geçmiştirn o zamanlar. Ama artık pekala mümkün geliyor bu fikir. Nasıl ve niye kfunattaki onca başanlı anne adayı arasından beni seçtiğini bilmiyorum. Belki de çılgın bir kızsın sen. Dön dörtlük bir anneyi sıkıcı buluyorsun. Ya da beni benden iyi tanıyorsun. Bendeki potansiyeli görüyorsun. Eksiklerimi, zaaflanmı aşmama, hata1annu düzeltmeme yardım edersin. Rehb,rim olursun, en güzel öğretmenim. SİYAHSÜT

'-,

-

128

Doğum yapalı

olmak istiyor

yedi hafta olmuş. Mükemmel bir anne öylesine kusursuz ki hayali bile

kadın,

imkansız.

Hayali bile mümkün olmayan mükemm el anne mükemmel süt veriyor mükemmel bez değiştiriyor mükemmel çıkanyar bebeğin gazını mükemmel koynyor üç damla !ünonu su dolu kaşığa mükemmel hıçkmk geçiriyor mükemmel kalkıyor geceleri bebek ne zaman ağlasa mükemmel uyanıyar sabahlan mükemmel. temizliyor kusmuklan mükemmel gülümsüyar kocasına mükemmel duruyor hayarın ortasında mükemmel gidiyor rotasında. Oysa hakikat bambaşka. Gerçek hayatta, o dört dörtlük üstün yaratığa erişme­ ye çabalarken hata üstüne hata yapıyor kadın. SİYAH

SÜT

Doğum

yapan kadın, kanını, mayasını ve canından bir parçayı venne1iydi bebeğine; korkulannı değil. ŞEHRİN AYNALARI

129

Sorulması

gereken "Niçin tarih boyunca daha çok ya da yazar çıkmadı?" değil. Esas soru, ''Nasıloldu da o bir avuç kadın şair ve yazar bu şartlara rağmen gene de çıkabiidi?" sayıda kadın şair

SİYAHSÜT

130

Ben

İsimler büyülüdür. Sade büyülü mü, isimler hem de büyücüdür. PİNHAN

Tak tak tak. "Kim o?" diye seslenmiş içerideki. "Benim" demiş dışandaki. "Ben diye birini tanımıyo­ rum" demiş içerideki. ''Nasıl olur?" derruş dışandaki. ''Nasıl unutursun Ben'i. Bir kere bak, hemen hatırlarsın." yüzü bulutlanmış içeridekinin, sesi titrerniş. "Git buradan" diye fısıldamlŞ. "Kocam gelir birazdan. Artık ona aitim."

Ben, son bir kez bakmış bacasında duman tüten, fır­ fırlı perdeli, aşıboyalı eve. Gidecek bir yeri yokmuş. Cami avlusunda uyumuş o gece. Sabaha karşı namaza gelıniş cemaat. Ben, Biz'e kanşmış sessizce. Bir daha onu gören olınamlŞ. MED-CEZİR

133

Dizlerinin üzerine çöküp, "kimim ben?" diye fısıldadı. "Tanımadığım daha kaç kişi var içimde yaşayan?" ŞEHRiN AYNALARı

çünkü kimlik de bir nevi refleks gibidir. İnsanlann yüzde sekseni kim oldukları sorulduğunda, "sana ne kardeşim?" demek yerine boş brılunup kendilerini taruOr, BiTPAU\S

Her İnsanın bir İsmi vardır. Allah'ın ise sayısız ısmi var. Biz bunlardan ancak doksan dokuzunubiliyoruz. Düşün hele, Allah'ın bunca adı varsa O'nun ruhundan üflediği bir insan nasıl adsız yaşar? AŞK

İşin sırrı Hayyim ismindeydi. Zira Hayyim hayat demektİ. İsim dediğinse usrıl usrıl· yoğururdu insanı,

kendine bent ederdi. Her isim bir başlangıç demekti; her başlangıç ise ayn bir yol hiJci.yeler haritasında. Başka tercihi olmadığı için değil, olduğu halde yaşa­ maktı yakışan İnsana. ŞEHRiN AYNALARI

134

Doğuştan

bana verilen bir isme ilanihaye yapışıp kalbilmek nasıl sıkmaz ki cammı, hayattaki yegane tesellim kendim olmamayı başarabilme şan­ dığımı

sımiken?

ARAF

İsim dediğin,

Hz. Adem'den bu yana, kendisini taşı­ kah usul usul yoğurur, kah efsurılu iplerle sıkı sıkı bağlardı. İsim dediğin yüksekte uçanın belini bükecek, alçaktan geçenin başım doğrultacak; pervasıza perva, korkusuza korku katacal, kadar kudredi idi.

yanı

PiNHAN

Birinin adı'm öğrenmek varhğımn yansını ele geçirmektir, gerisi parçalar ve aynntılardan ibarettir. Çocuklar bunu bilirler. Bir yabancı isimlerini sorduğıında içgüdüsel olarak söylemeyi reddetmeleri bundandır. Çocukken isimlerin gücünü idrak eder, ama büyüdükçe unutuveririz. ARAF

•

135

Yalnızlığa

kadife kılıf biçebilmek için ya başkalanna öykünüyoruz ya da başkalanm kendimiz gibi yapmaya çalışıyoruz. MED-CEZIR

İçirnin tünellerine girer girmez bir fener alıyorum elime. Buralar çok kanşık. Kaç defa geldim. Gene de hep kayboluyorum. SİYAHSÜT

Anneanneleri tarafından büyütülen çocuklar emanet olına duygusunu kirli bir mendil gibi taşırlar ceplerinde. Bir gün gelecek, alıp götürecektir onlan ya anneleıi ya babalan. Gelınezler ise şayet, emanet olarak kalmayı sürdüreceklerdir bu ,nemde. MED-CEZİR

Şeriat der ki: "Seninki senin, benimki benim." Tarikat der ki: "Seninki senin, benimki de senin." Marifet der ki: "Ne benimki var ne seninki." Hakikat der ki:

"Ne sen varsın ne ben." AŞK

137

Hissetmernek bir meziyettir bazen, donmuş bileklerini kesemez insan. Hissetmernek bir eziyettir bazen, donmuş bileiderini kesemez İnsan. ŞEHRİN AYNALARI

Son beş saattir hiç dunnadan konuşup şakalaşmış olsalar da gecenin soğuğuna çıktıklan an tuhaf bir sessizlik çöktü üzerlerine. İkisi de aym anda kendi yalmzhklannm farkına vannıştı. ARAF

Her şeye ağlar oldum bugünlerde. Sokağın başmdaki elektrik teline takılı duran bir çift lastik ayakkabı bana inanılmaz hüzün veriyor mesela. Converse marka, solgun mavi. Kimindiler acaba? Nasıl çıktılar oraya? Yağmur, kar, tipi hep oradalar, bir başlarına.

SiYAH SilT

•

]38

Hepimizin alışmışsın,

başkasının

acı çektiğini söyleyerek herkesi avutmaya Oysa bn beni avutmaz, Beni ancak benden benim kadar acı çekmediğini bilınek avu-

tabilir, ŞEHRİN AYNALARI

Biliyordu çünkü, Gayet iyi biliyordu ki, hüzün denilen şey upkı siyah, dalgalı saçlannın arasına nasılsa yerleşivernıiş beyaz bir saç teline benziyordu, Hüzün, kopardıkça çoğalıyor, çoğaldıkça arsızlaşıyordu,

ŞEHRİN AYNALARI

Yağmur da hüzün gibi bir şey galiba: İlk başta, aman bana ilişınesin diye didinir sakımrsın, emniyette ve kuru kalmak için elinden geleni yaparsın, ama bakUn olmuyor, bakun ki yağıyar üzerine dört bir koldan, ta dibine kadar gark olursun ve bir kez bu kadar batun mı, ha bir damla eksik ha bir darula Jazla ne fark eder, Yağmur da hüzün gibi bir şey, yakalandın mı bir kez, azı çoğıı yok artık. Olsa olsa "kuru kalabilenler" ve "sağanaktan nasibiui alanlar" var,

BABA VEPiç

139

Senebesene yanlış hayaller, yanlış aşklarla yıpranmış; babasız büyümenin kırgınlığım hala atlatamarnış; sevgilileriyle kanlı bıçaklı olıntıı;, kalp kırmış ve kalbi kırılmış; terk etmeyi marifet, yalnızlığı saadet zannetmiş; el alemin ne dediğini gereğinden fazla ciddiye alan, hali tanı olarak kendill:i tanımayan; Allah ya kendisini sevmezse diye endişe eden; sadece roman yazdığı zaman mutlu ya da tam olabilen; edebiyat dışında geçen her am soru işaretleri, çelişkiler ve yalpalamalarla örülü; tam olarak neden yazı yazdığım bilnıeyen ama yazmadan yaşayamayacağına inanan; henüz yeterince olgıınlaşmarnış, olmamış, pişmemiş; ha bire düşüp dizlerini kanatan yan kız çocuğu yan kadın bir mahluk görüyorum kendime bakınca. Ama bunu itiraf etmeye dilim vanmyoL SİYAHSÜT

Durmadan birilerine ihtiyaç duyanz; daha doğrusu, ilIaki birilerine... Sesimizi yankılayacak ve yankımıza ses verecek, taklit edebileceğimiz ve bizi taklit edebilecek birine. Ne var ki bu tutum, çocnkluktan itibaren gayet iyi tanıdığımız, mütemadiyen içimizde taşıdığımız bir başka hakikate verdiğimiz tepkidir aslında: yalnızlık! MED-CEZİR

•

140

İçerideki uçurum seni dışandaki dünyadan daha çok heyecanlandmyorsa pekala içine, yani kendi benliği­ ne diliiebilirsin.

BABA VEPiç

Kıznuyordu

Kimselere

kendine. Anlamaya anlatamadığı,

mayacağını bildiği şeyleri

çalışıyordu

anlattığı

takdirde

sadece. anlaşıl­

kendine saklıyordu.

ŞEHRiN AYNALARI

Madem seni bu kadar islnİmden

başka

şaşırttı;

isinılerim

olacak.

ARAF

•

141

içimde bir harem, söylesem iyi

olduğımu

Sen

Seni daha tanımadan özlüyorum ... AşK

İnsan senelerce uğraşır. kendi sözlüğünü oluşturur. Önem verdiği her kavrama bir tanım bulur. "Haki.. ..m tlulıık" ." ""'tı'b"" d ka,t, u , "güzellik' . "on~, 1 ar, saakat..... Hayatın her mühim dönemecinde şahsi sözlüğünü açar. bakarsın. Vaktiyle yaptığın tanımlan bir daha sorgulamazsm. Derken bir gün. işte o yabancı gelir ve kıymetli sözlüğünü ahp fırlatır. Ve her bir kelimeyi sil baştan tanımlamak durumunda kalımın. AŞK

145

"Bazen böyle olur" diyordu başucundaki kandiL. "Bazen biri çıkar karşına. Bilirsin ki, onun karşısında zayıfsın. Bir hamur parçasısın. Alsın seni, dileğince yoğursun oynasın."

MAHREM

Dosduğumuz

bir

ve

rulıdaşlığımız

Allah'tan bir lünrf, Yarenlikte büyüdük, şad olduk, tomurcuklandık, çiçek açar gibi kelime açtık, tamlığı . tattık. Kimse tek başına hamlıktan olgunluğa geçemez. Seni kuş gibi bir makamdan bir makama uçuracak yol arkadaşını buhnalısın. Ve buldun mu, kendini değil, onu ululamalısın. eşsiz

armağandı.

AŞK

Başkalanndan saygı, ilgi ya da sevgi sırasıyla kendine borçlusun bunlan.

bekliyorsan, önce Kendini sevmeyen birinin sevilmesi mümkün değildir. Sen kendini sevdiğin halde biri sana diken yolladı mı, sevin. Yakında giil yollayacaklar demektir. AŞK

146

Merak ediyorum bir mahremiyeti var ını insan olmanın? Ara sıra da olsa, gözlerden kaçabileceğimiz, görülmekten kurtulabileceğimiz gececil bir an, karanlık bir nokta, kadit bir başınk, belirsiz bir yır- . nk, ufacıl< bir çatlak, önemsiz bir kaçak .. hani sanki, bit ısınnış, kene yapışınış, sülük emıniş, güve yemiş, gökten düşen üç einıanın birinden kurt çıkıvermiş kadar küçük, küçücük bir mahremiyet var ını bu seyirlik dünyada? MAHREM

Satrançta

olduğu

gibi,

doğumda

ve ölümde de

yalnı­

zıZ.

BABA VE Piç

Yalnızlığın

"benim

yahuzlığim"

olabilmesi için varbir benliğe ilıtiyaç duyanm. Bunun için de muhakkak bir başkasına. lığından bahsedebileceğim

MED-CEZİR

147

Yabancı, hakkında

en az bilip de en rahat anp tuttuZerre kadar tanımanıannza rağmen, hükmünü baştan yazdığımız. Ne gariptir ki, yabancı korkusunun gıda gitriği bu dünyada en büyük acılan yabancılar değil, tanıdıklanınız çektiriyor bize. Dünya yabancılardan boş yere korkup, kendi yakın1ann­ dan zarar gören insanlarla dolu. ğumuz

kişidir.

MED-CEZİR

En sahici dosduk:lar ortak varlıklar üzerine değil, ortak yoksunluklar üzerine kurulanlardır. Aynı şekil­ de zengin, benzer biçimde mesut olanlann yakınlık­ Ian sabun köpüğü gibidir, uçar. Ortak hüzünler, ortak anzalardır esas yakınlaşOran, yaklaşnran. MED-CEZİR

Öyle bir halkadır ki bu, kimsecikleri bırakınaz dışm­ dalkardeşiz cümle rnahluka/rnademki alem adem, adem de alem içindedir/yerııriş iki millete bakanz aynı nazarla. . PİNHAN

149

Hepimiz farklı sıfatlarla sıfatlandınldık. Şayet Allah herkesin tıpatıp aynı olmasını isteseydi, hiç şüphesiz öyle yapardı. Farklılıklara saygı göstennemek, kendi doğrulannı Hakk'ın

başkalanna

dayatınaya

kalkınak,

mukaddes nizamma saygısızlık etmektir. AŞK

Kimseye rakip olamayacak kadar şİşmansanız eğer, zayıflamaya ahdetmiş bütün şişmanlar dostuuuz olmak için yanşır. MAHREM

Uzun zaman önce atılmış bir çığlığın azalarak yok olan yankısı gibi her geçen gün tükeniyordn aralanndaki ilişki. ARAF

150

Derviş dedi ki:

"İpekböceği kozadan çıkarken alın teriyle ördüğü ipeği yırtıp parçalar. Bu yüzden çiftçiler ya ipeği seçerler ya ipekböceğini. İkisini birden koruyamazlar. çoğu zaman ipeği kurtarmak için ipekböceğinin canuu alırlar. Bir tek ipek mendil için bilir misin yüz ipekböceği can verir? Bu hikayede benim payım ipekböceğininkine benzer. Rumi ipektir, ilmik ilmik örülecektir. Vakit tamam olunca ipeğin bekası için ipekböceğinin ölmesi gerekir." AŞK

Bu yeni ve manevi gözle bakınca kaybettiğin kişiyi her yerde görmeye başlarsın. Denize düşen katrede, dolunayla hareketlenen med-cezirde, esen her esintide ona rasdarsın. Kuma çizili remilde, güneşte parlayan kristal tanesinde, yeni doğmuş bebeğin tebessümünde, bileğinde atan nabzında onu seyredersin. Her yerde, her şeyde onu görürken nasıl derim ki sevgili gitti? AŞK

151

Sevdiğin birini yınrmce bir yanın onunla beraber kaybolur. Terk edilmiş hayaletli bir ev gibi burnk bir yalnızlığa esir olur, eksik kalırsm. İçinde bir sır gibi, giden sevgilinin yokluııunu taşırsm. Öyle bir yara ki üzerinden ne kadar zaman· geçerse geçsin camm yakar. Öyle bir yara ki iyileştiğinde bile kanar. Bir daha gülerneyeceğini, hafifleyemeyeceğini samrsm. Karanlıkra el yordamıyla ilerler gibi akar hayat. Önünü görerneden, yönünü bilerneden, sadece şu anı kurtararak... Gönlünün kandili sönmüş, zifiri gecede kalmışsrndır. Ama işte ancak böyle durumlarda, yani iki göz birden karanlıkra kalınca, bir üçüncü göz açı­ lır insanda. Kapanmayan bir göz ... Ve ancak o zaman anlarsm ki bu elem sonsuza dek sürmeyecek. Hazandan romabaşka mevsimler gelecek, bu çölden geçince nice vadiler ve bu aynlığın ardından bir ebedi

vus1at. .. AŞK

Önce yüzlerini unuturuz sevdiklerimizin. En çok halde.

yüzüınüzün unutnlmasmdan endişe ettiğimiz

MED-CEZ1R

152

önemli olan seni tamamlayacak ruhu bulmandır. Her peygamberin verdiği öğüt aynıdır: Sana ayna olacak insarn bul! AŞK

Konuşacak bir şey yokm. Konuşmadık biz de. Başımı çevirmedim. Ondan yana bakınadım. Gidişini görmeyi kaldırmadı yüreğim.

MAHREM

Dostluğumuz süresince nadide tık; durmadan birbirini yansıtan

bir güzelliği paylaş­ iki ayna ınisali birbirimizde sonsuzluğu seyrettik. Ama eninde sonunda çember döner, devir tamamlamr, ayna sırlarnr. Her kışın bir bahan, her bahann bir sonu vardır. AŞK

153