Kroniki Heechow

FREDERIK POHL

KRONIKI HEECHÓW

Tom czwarty sagi o Heechach Przeło˙zyła: Paulina Braiter

Tytuł oryginału: The annals of Heechee

Data wydania polskiego: 1996 r. Data pierwszego wydania oryginalnego: 1984 r.

Rozdział 1 We wn˛etrzu Pomarszczonej Skały Niełatwo jest zacza´ ˛c. Próbowałem wymy´sla´c całe mnóstwo ró˙znych poczat˛ ków, jak ten milutki: „Nie usłyszeliby´scie o mnie nigdy, gdyby´scie nie przeczytali paru ksia˙ ˛zek napisanych przez pana Freda Pohla. Przewa˙znie napisał tam prawd˛e. Niektóre rzeczy troch˛e ponaciagał, ˛ ale przewa˙znie pisał prawd˛e.” Niestety, zaprzyja´zniony ze mna˛ program do wyszukiwania danych, Albert Einstein, mówi z˙ e mam za du˙ze ciagoty ˛ do niejasnych aluzji literackich, wi˛ec gambit Przygód Hucka odpadł. Pomy´slałem, z˙ eby zacza´ ˛c zatem od mocnego, przenikajacego ˛ dusz˛e na wylot, wyra˙zenia kosmicznego niepokoju, który wcia˙ ˛z (o czym tak˙ze przypomina mi Albert) jest obecny w moich codziennych rozmowach: „By´c nie´smiertelnym a jednak martwym; by´c prawie wszechwiedzacym ˛ i prawie wszechmocnym, nie b˛edac ˛ wszak bardziej realnym ni˙z fosforyzujaca ˛ iskierka na ekranie — wła´snie tak istniej˛e. Kiedy ludzie pytaja˛ mnie, co robi˛e z moim czasem (z taka˛ ilo´scia˛ czasu wtłoczonego w ka˙zda˛ sekund˛e, a tych sekund jest cała wieczno´sc´ ), udzielam im uczciwej odpowiedzi. Mówi˛e im, z˙ e ucz˛e si˛e, bawi˛e, planuj˛e i pracuj˛e. To wszystko oczywi´scie prawda, robi˛e te wszystkie rzeczy. Ale równocze´snie i mi˛edzy nimi, robi˛e co´s jeszcze. Cierpi˛e.” Mógłbym te˙z zacza´ ˛c od opisu typowego dnia. Jak w wywiadach piezowizyjnych. Uczciwe spojrzenie na jeden moment z z˙ ycia znanej osobisto´sci, Robinette Broadheada, nababa finansowego, pot˛egi politycznej, szarej eminencji ukrywaja˛ cej si˛e za wa˙znymi wydarzeniami na miriadach s´wiatów. Mo˙ze krótki rzut na mnie samego, jak gdzie´s je˙zd˙ze˛ , co´s załatwiam — na przykład na strasznie wa˙znej konferencji z wa˙zniakami z Wspólnej Obserwacji Asasynów, albo, jeszcze lepiej, na sesji Instytutu Broadheada do Bada´n Pozasłonecznych: „Wspiałem ˛ si˛e na podium w burzy z˙ arliwych oklasków. U´smiechnałem ˛ si˛e i uniosłem r˛ece, by je uciszy´c. — Panie i panowie — rzekłem — dzi˛ekuj˛e wam wszystkim za to, z˙ e w nawale zaj˛ec´ znale´zli´scie czas, by do nas dołaczy´ ˛ c. Witam 3

was w instytucie, witam grup˛e znakomitych astrofizyków i kosmologów, słynnych teoretyków i laureatów Nagrody Nobla. Warsztaty na temat struktury subtelnej wczesnych stadiów wszech´swiata uwa˙zam za otwarte.” Rzeczywi´scie mówi˛e takie rzeczy, a przynajmniej wysyłam dublera, z˙ eby to zrobił, i wtedy on mówi to za mnie. Musz˛e tak robi´c. Tego ode mnie oczekuja.˛ Nie jestem naukowcem, ale za po´srednictwem instytutu pompuj˛e gotówk˛e, która pozwoli innym robi´c nauk˛e. Zatem oni chca,˛ z˙ ebym si˛e pojawiał i przemawiał do nich na otwarciach sesji. A potem chca,˛ z˙ ebym sobie poszedł, bo oni musza˛ pracowa´c. I tak wła´snie robi˛e. Tak czy inaczej, nie potrafi˛e podja´ ˛c decyzji, od której z tych s´cie˙zek mam zacza´ ˛c, wi˛ec z z˙ adnej z nich nie skorzystam. Cho´c wszystkie sa˛ do´sc´ charakterystyczne. Przyznaj˛e. Czasem jestem zbyt milusi. A czasem, mo˙ze nawet cz˛es´ciej, jestem tak nieatrakcyjnie pogra˙ ˛zony w moim wewn˛etrznym bólu, który nigdy nie odchodzi. Cz˛esto bywam nieco napuszony; ale równocze´snie, mówi˛e uczciwie, jestem skuteczny w robieniu rzeczy, które sa˛ wa˙zne. Miejscem, od którego rzeczywi´scie mam zamiar zacza´ ˛c, jest impreza na Pomarszczonej Skale. Prosz˛e, zosta´ncie ze mna.˛ Musicie troch˛e pocierpie´c z powodu mojej obecno´sci, ja musz˛e to znosi´c cały czas. Na dobra˛ imprez˛e poleciałbym prawie wsz˛edzie. Czemu nie? Dla mnie jest to do´sc´ łatwe, a niektóre imprezy odbywaja˛ si˛e tylko raz. Poleciałem tam nawet moim statkiem kosmicznym; to te˙z było łatwe, bo nie zabierało mi to czasu na jakie´s osiemna´scie czy dwadzie´scia rzeczy, które w tym samym czasie robiłem. Zanim si˛e tam dostali´smy, czułem ten przyjemny imprezowy dreszczyk, gdy˙z zobaczyłem, z˙ e stary asteroid został na t˛e okazj˛e przystrojony. Pozostawiona samej sobie Pomarszczona Skała nie była szczególnie atrakcyjnym widokiem. Była łaciato czarna, bł˛ekitno nakrapiana, długa na dziesi˛ec´ kilometrów. Miała kształt z´ le uformowanej gruszki, która˛ podziobały ptaki. Rzecz jasna, te s´lady nie pochodziły od ptasich dziobów. Były to doki cumownicze dla statków przypominajacych ˛ nasz. A specjalnie na imprez˛e, Skał˛e ozdobiono wielkimi, mrugajacymi, ˛ rozbłyskujacymi ˛ literami: „Nasza Galaktyka” „Najtrudniejsze jest pierwsze 100 lat” Kra˙ ˛zyły wokół skały jak eskadra tresowanych s´wietlików. Pierwsza cz˛es´c´ hasła nie była specjalnie dyplomatyczna. Druga nie była prawdziwa. Ale i tak ładnie wygladały. ˛ Powiedziałem to do mojej kochanej przeno´snej z˙ ony, a ona zamruczała z zadowoleniem, sadowiac ˛ si˛e na moim ramieniu. — Kiczowate. Prawdziwe s´wiatła! Mogli u˙zy´c hologramów. — Essie — powiedziałem, odwracajac ˛ si˛e do niej by ugry´zc´ ja˛ w ucho — masz dusz˛e cybernetyka.

4

— Ha! — odparła i wykr˛eciła si˛e, z˙ eby mi odda´c, tyle z˙ e ona gryzła znacznie mocniej. — Nie jestem niczym innym, tylko dusza˛ cybernetyka, podobnie jak ty, drogi Robinie i bad´ ˛ z uprzejmy pilnowa´c sterów statku zamiast si˛e wydurnia´c. Oczywi´scie był to tylko z˙ art. Znajdowali´smy si˛e dokładnie na kursie, w´slizgujac ˛ si˛e do doku z pora˙zajac ˛ a˛ powolno´scia˛ wszystkich materialnych przedmiotów; miałem w zapasie setki milisekund, kiedy zaaplikowałem „Prawdziwej Miło´sci” ostatni impuls silników korekcyjnych. Pocałowałem wi˛ec Essie. . . Hm, to niezupełnie tak było, z˙ e ja˛ pocałowałem, ale zostawmy to na razie, dobrze? . . . a ona dodała: — Robia˛ wokół tego du˙zo szumu, prawda? — Bo to zasługuje na du˙zy szum — odparłem i pocałowałem ja˛ troch˛e mocniej, a poniewa˙z mieli´smy mnóstwo czasu, oddała mi pocałunek. Zostali´smy tak długie c´ wier´c sekundy albo co´s koło tego, a w tym czasie „Prawdziwa Miło´sc´ ” dryfowała przez bezcielesne l´snienie neonu dekoracyjnego w tak przyjemny i leniwy sposób, jak tylko mo˙zna sobie tego z˙ yczy´c. To znaczy chc˛e przez to powiedzie´c, z˙ e si˛e kochali´smy. Poniewa˙z nie jestem ju˙z „prawdziwy” (ale to samo dotyczy mojej Essie) — poniewa˙z z˙ adne z nas nie jest ju˙z cielesna˛ istota˛ — kto´s mógłby zapyta´c: „A jak wy to robicie?” Na to pytanie mog˛e udzieli´c odpowiedzi. Brzmi ona: „pi˛eknie.” A tak˙ze „cz˛esto”, „z czuło´scia”, ˛ a przede wszystkim „błyskawicznie”. Nie chc˛e przez to powiedzie´c, z˙ e unikamy roboty. Mam na my´sli tylko to, z˙ e nie zabierało nam to du˙zo czasu; a potem, kiedy ju˙z sprawili´smy sobie du˙zo przyjemno´sci i posnuli´smy si˛e troch˛e bez celu, a nawet wzi˛eli´smy wspólny prysznic (całkowicie zb˛edny rytuał, który, podobnie jak wi˛ekszo´sc´ rytuałów, wykonujemy po prostu dla zabawy), z tej c´ wiartki sekundy nadal zostało nam mnóstwo czasu na obejrzenie innych doków cumowniczych na Skale. Przed nami mieli´smy jakie´s ciekawe towarzystwo. Zauwa˙zyłem, z˙ e jeden ze statków, który zadokował przed nami, był olbrzymim, starym, oryginalnym statkiem Heechów, z gatunku, jaki pewnie zwaliby´smy „Dwudziestka”, ˛ gdyby´smy za dawnych czasów wiedzieli, z˙ e taki wielki statek istnieje. Nie sp˛edzili´smy tego czasu wyłacznie ˛ na gapieniu si˛e. Jeste´smy programami korzystajacymi ˛ z podziału czasu. Mo˙zemy z łatwo´scia˛ robi´c tuzin rzeczy jednocze´snie. Pozostawałem w kontakcie z Albertem, by sprawdza´c, czy nie ma jakich´s nowych wiadomo´sci z jadra ˛ galaktyki oraz by upewni´c si˛e, z˙ e nic nie przyszło z Kr˛egu, robiłem jeszcze z tuzin ciekawych rzeczy, tego bad´ ˛ z innego rodzaju; tymczasem Essie uruchomiła swoje programy skanujace ˛ i wyszukujace. ˛ Wi˛ec do momentu, gdy nasz pier´scie´n mocujacy ˛ połaczył ˛ si˛e z jedna˛ z tych dziur wygladaj ˛ acych ˛ jak wydziobane przez ptaki, b˛edacych ˛ w rzeczywisto´sci dokami cumowniczymi asteroidu, oboje bylis´my w s´wietnym nastroju i gotowi do balangi.

5

Jedna˛ z (wielu) zalet bycia tym, czym droga Przeno´sna Essie i ja jeste´smy, jest fakt, z˙ e nie musimy rozpina´c pasów, sprawdza´c szczelno´sci i otwiera´c s´luz. W ogóle nie musimy du˙zo robi´c. Nie musimy nosi´c za soba˛ naszych wachlarzy z danymi — pozostaja˛ na swoich miejscach, a my przepływamy sobie gdzie chcemy wszelkiego rodzaju obwodami elektrycznymi z miejsca, do którego si˛e podłaczyli´ ˛ smy. (Zazwyczaj podró˙zujemy na „Prawdziwej Miło´sci”). Je´sli chcemy przemie´sci´c si˛e gdzie´s dalej, mo˙zemy zrobi´c to droga˛ radiowa,˛ ale wtedy musimy zmaga´c si˛e z tym denerwujacym ˛ opó´znieniem towarzyszacym ˛ transmisjom tam i z powrotem. Zacumowali´smy wi˛ec. Właczyli´ ˛ smy si˛e do systemów Pomarszczonej Skały. Byli´smy tam. A konkretnie, byli´smy na Poziomie Tango, Przedział Czterdzie´sci co´s tam starego, zniszczonego asteroidu i w z˙ adnym razie nie byli´smy sami. Impreza ju˙z si˛e zacz˛eła. Towarzystwo podskakiwało. Zebrało si˛e około tuzina ludzi, którzy przyszli nas powita´c — mam na my´sli takich ludzi jak my — w karnawałowych kapeluszach, z drinkami w dłoniach, s´piewajacy, ˛ roze´smiani. (W polu widzenia było te˙z paru cielesnych ludzi, ale wiedziałem, z˙ e nie zauwa˙za˛ naszego przybycia jeszcze przez wiele milisekund). — Janie! — krzyknałem ˛ do jednej z kobiet, obejmujac ˛ ja; ˛ za´s Essie zawołała: — Siergiej, golubka!, obejmujac ˛ kogo´s; a zaraz potem, kiedy przebrn˛eli´smy przez pierwszy moment witania, padania sobie w obj˛ecia i poczucia szcz˛es´cia, rozległ si˛e nowy, warczacy, ˛ nieprzyjemny głos. — Hej, Broadhead. Znałem ten głos. Wiedziałem nawet, co si˛e pó´zniej stanie. Co za brak dobrych manier! Mrugni˛ecie, błysk, huk, i oto ujrzałem generała Julio Cassat˛e, gapiacego ˛ si˛e na mnie z (prawie) opanowanym u´smieszkiem, jakim zwykle obdarzaja˛ cywili wojskowi, siedzacego ˛ za szerokim, pustym biurkiem, którego jeszcze chwil˛e wcze´sniej tam nie było. — Chc˛e z toba˛ porozmawia´c — powiedział. — O, cholera — mruknałem. ˛

***

Nie przepadałem za generałem Julio Cassata.˛ Nigdy go nie lubiłem, cho´c czasem wpadali´smy na siebie tu i ówdzie. Nie działo si˛e tak dlatego, z˙ e ja tak chciałem. Cassata zawsze oznaczał złe wie´sci. Nie znosił, jak cywile (do których mnie zaliczał) mieszaja˛ si˛e do tego, co 6

okre´slał jako „sprawy wojskowe” i nie przepadał za lud´zmi zapisanymi w formie maszynowej. Cassata był nie tylko z˙ ołnierzem — nadal miał form˛e cielesna.˛ Ale tym razem nie wystapił ˛ osobi´scie. Zast˛epował go dubler. Był to fakt interesujacy ˛ sam w sobie, gdy˙z rzeczywi´sci ludzie niech˛etnie wytwarzali swoich dublerów. Mógłbym jeszcze przez chwil˛e analizowa´c ten niezwykły fakt, lecz byłem zbyt zaj˛ety my´sleniem o wszystkich powodach, dla których nie lubiłem Julio Cassaty. Jego maniery były fatalne. Wła´snie nam to zademonstrował. W gigabitowej przestrzeni istnieje pewna etykieta, której my — zapisani maszynowo ludzie — przestrzegamy. Uprzejmi maszynowo zapisani ludzie nie wpadaja˛ jedni na drugich bez ostrze˙zenia. Je´sli chca˛ z kim´s pogada´c, grzecznie si˛e zbli˙zaja.˛ Nawet „pukaja” ˛ do „drzwi” i czekaja˛ uprzejmie na zewnatrz, ˛ a˙z im si˛e powie „Prosz˛e wej´sc´ .” I oczywi´scie nie narzucaja˛ innym swojego prywatnego otoczenia. Essie okre´sla ten rodzaj zachowania jako „niekulturny”, co oznacza, z˙ e jest to obrzydliwe. Włas´nie tego mo˙zna si˛e spodziewa´c po Julio Cassacie: przedarł si˛e do fizycznego przedziału, gdzie przebywali´smy i do jego symulacji w przestrzeni gigabitowej, która˛ wspólnie zajmowali´smy. Pojawił si˛e w niej ze swoim biurkiem, medalami i cygarem, i wszystkim innym — to było po prostu nieuprzejme. Oczywi´scie, mógłbym to odrzuci´c i wróci´c do naszego własnego otoczenia. Niektórzy uparci ludzie wła´snie tak robia.˛ To zupełnie tak, jak z dwoma sekretarkami, które si˛e kłóca,˛ z czyim szefem połaczy´ ˛ c najpierw. Nie chciałem tego robi´c. Nie dlatego, z˙ ebym miał jakie´s opory przed zachowywaniem si˛e nieuprzejmie wobec nieuprzejmych ludzi. Chodziło o co´s innego. Wreszcie udało mi si˛e rozwiaza´ ˛ c problem rozmy´slania, dlaczego prawdziwy, czyli cielesny Cassata utworzył sobie maszynowego dublera. Przed nami znajdowała si˛e symulacja komputerowa w gigabitowej przestrzeni, stworzona w taki sam sposób, jak moja własna ukochana Przeno´sna Essie, która była dublerka˛ mojej równie ukochanej (ale w tych czasach ju˙z tylko po´srednio) prawdziwej Essie. Oryginalny, cielesny Cassata niewatpliwie ˛ obgryzał prawdziwe cygaro kilkaset tysi˛ecy kilometrów stad, ˛ na satelicie WOA. Kiedy przyszły mi do głowy implikacje tego zdarzenia, prawie zrobiło mi si˛e z˙ al dublera. Stłumiłem wi˛ec w sobie wszystkie słowa, które instynktownie cisn˛eły mi si˛e na usta. Powiedziałem tylko: — Czego, do cholery, ode mnie chcesz? Osobnicy lubiacy ˛ tłamsi´c innych doskonale reaguja˛ na proces odwrotny. Pozwolił swemu stalowemu spojrzeniu zajarzy´c si˛e ogniem. Nawet si˛e u´smiechnał ˛ — chyba chciał, z˙ eby wygladało ˛ to sympatycznie. Jego wzrok prze´slizgiwał si˛e z mojej twarzy na Essie, która pojawiła si˛e w otoczeniu Cassaty by zobaczy´c, co si˛e dzieje i powiedział, tonem, który miał uchodzi´c za lekki:

7

— Co ja słysz˛e? Pani Broadhead, czy tak ze soba˛ rozmawiaja˛ starzy przyjaciele? — To do´sc´ kiepski styl rozmowy jak na starych przyjaciół — odparła oboj˛etnie. — Co pan tu robi, Cassata? — nie popuszczałem. — Przyszedłem na zabaw˛e. — U´smiechnał ˛ si˛e: gładki, nieprawdziwy u´smiech; biorac ˛ pod uwag˛e, z˙ e nie miał zbyt wielu powodów do u´smiechania si˛e. — Kiedy zako´nczyły si˛e manewry, wielu byłych poszukiwaczy odjechało, by wzia´ ˛c udział w tym przyj˛eciu. Załapałem si˛e okazja.˛ To znaczy — wyja´snił, jakby´smy potrzebowali takich wyja´snie´n — zdublowałem si˛e i umie´sciłem w pami˛eci statku, który tutaj leciał. — Manewry! — parskn˛eła Essie. — Manewry przeciwko czemu? Kiedy Wróg si˛e pojawi, wyciagniecie ˛ swoje sze´sciostrzałowce i podziurawicie drani jak ser szwajcarski, bam — bam — bam? — Dzi´s mamy na pokładach naszych kra˙ ˛zowników co´s lepszego ni˙z sze´sciostrzałowce, pani Broadhead — o´swiadczył rozradowany Cassata; ale ja miałem ju˙z do´sc´ gadania o niczym. Spytałem ponownie: — Czego pan chce? Cassata schował u´smiech i powrócił do swego normalnego, wrednego wyrazu twarzy. — Niczego — odparł. — I rzeczywi´scie mam to na my´sli: niczego, Broadhead. Chc˛e, z˙ eby pan przestał si˛e wtraca´ ˛ c. Nic nie rób. — Ju˙z nawet nie próbował wyglada´ ˛ c rado´snie. — Nie wtracam ˛ si˛e. — Utrzymywałem nerwy na wodzy. — Bzdura! Wtraca ˛ si˛e pan, za po´srednictwem tego swojego pochrzanionego instytutu. Tylko teraz trwaja˛ warsztaty. Jedne w New Jersey, drugie w Des Moines. Dotycza˛ sygnatur Asasynów oraz wczesnej kosmologii. Poniewa˙z te twierdzenia były absolutnie prawdziwe, powiedziałem tylko: — Zadaniem Instytutu Broadheada jest prowadzenie takich działa´n. Tak głosi statut. Po to go zało˙zyli´smy i dlatego te˙z WOA dała mi oficjalne prawo uczestniczenia w ich sesjach planowania. — Có˙z, stary przyjacielu — rzekł rado´snie Cassata — tu te˙z si˛e pan myli. Nie ma pan prawa. Ma pan przywilej. Czasami. Przywilej to nie prawo i ostrzegam, z˙ eby mi pan z tym nie wyje˙zd˙zał. Nie chcemy, z˙ eby si˛e pan do tego mieszał. Czasem naprawd˛e nienawidz˛e tych go´sci. — Niech pan posłucha Cassata — zaczałem, ˛ ale Essie mnie powstrzymała, zanim zaczałem ˛ nabiera´c tempa. — Chłopcy! Czy nie mo˙zemy załatwi´c tego kiedy indziej? Przyjechali´smy tu na przyj˛ecie, a nie po to, z˙ eby si˛e kłóci´c.

8

Cassata zawahał si˛e, wygladał ˛ na nastawionego bojowo. Potem skinał ˛ powoli głowa˛ w zamy´sleniu. — Có˙z, pani Broadhead — rzekł — to nie jest taki zły pomysł. To mo˙ze chwil˛e poczeka´c; raport musz˛e zło˙zy´c dopiero za jakie´s pi˛ec´ do sze´sciu cielesnych godzin. — Po czym zwrócił si˛e do mnie: — Prosz˛e nie opuszcza´c Skały — zarza˛ dził. I znikł. Essie i ja spojrzeli´smy po sobie. — Niekulturny — o´swiadczyła Essie marszczac ˛ nos, jakby wyczuła dym z cygara. Ja za´s powiedziałem co´s znacznie gorszego i Essie otoczyła mnie ramieniem. — Robin, ten facet to s´winia. Zapomnij o nim, dobrze? Nie pozwól, z˙ eby´s przez niego miał si˛e sta´c ponury i zgorzkniały, dobrze? — Nie ma szans! — odparłem dzielnie. — Imprezka! Pogoni˛e ci˛e a˙z do Bł˛ekitnego Piekiełka! Rzeczywi´scie, zrobiła si˛e niezła imprezka. Nie wziałem ˛ na serio pytania Essie, która spytała, czy moim zdaniem nie zrobiono zbyt wiele szumu wokół tego przyj˛ecia. Wiedziałem, z˙ e nie to ma na my´sli. Essie nigdy sama nie była poszukiwaczka,˛ ale ka˙zdy człowiek wiedział, czym było to spotkanie. Miało ono uczci´c nie mniej, tylko setna˛ rocznic˛e odkrycia asteroidu Gateway, a gdyby miała si˛e trafi´c jaka´s wa˙zniejsza okazja w historii ludzko´sci, to sam ju˙z nie wiem, co by to mogło by´c. Były dwa powody, dla których wybrano Pomarszczona˛ Skał˛e na przyj˛ecie z okazji setnej rocznicy. Jeden z nich był taki, z˙ e asteroid przerobiono na dom starców. Doskonale si˛e nadawał dla przypadków geriatrycznych. Kiedy kuracja przeciwko arteriosklerozie spowodowała rozwój osteoporozy, za´s fagi przeciwnowotworowe zacz˛eły wywoływa´c syndrom Menicre’a i chorob˛e Alzheimera, Pomarszczona Skała okazała si˛e idealnym miejscem. Wysłu˙zone serca nie musiały tak bardzo pompowa´c. Stare ko´nczyny nie musiały ju˙z walczy´c, by utrzyma´c w pozycji wyprostowanej setki kilogramów mi˛es´ni i ko´sci. Maksymalna grawitacja w dowolnym miejscu asteroidu wynosiła około jednego procentu ziemskiej. Starcy mogli skaka´c i truchta´c, a je´sli chcieli, mogli nawet robi´c przewroty. Nie groziło im wpadni˛ecie pod p˛edzacy ˛ samochód z powodu osłabionego refleksu — nie było tam z˙ adnych samochodów. Och, pewnie, mogli umrze´c. Ale nawet to nie musiało oznacza´c ko´nca, gdy˙z Pomarszczona Skała miała najlepsze (i najbardziej intensywnie wykorzystywane) wyposa˙zenie do zapisywania osobowo´sci w całym kosmosie. Kiedy stara cielesna powłoka osiagn˛ ˛ eła stadium, w którym nie było ˙ warto jej naprawia´c, staruszkowie oddawali si˛e w r˛ece pracowników firmy Zycie ˙ Po Zyciu i za chwil˛e mogli do´swiadczy´c sokolego wzroku, słyszenia najcichszego d´zwi˛eku, pami˛etania o wszystkim, szybkiego uczenia si˛e. Najnormalniej w s´wiecie si˛e odradzali! Tylko bez tego całego zamieszania i obrzydliwo´sci, jakie towa˙ rzyszyły ich pierwszym narodzinom. Zycie — czy mo˙ze powinienem powiedzie´c 9

„˙zycie” — w charakterze zapisanej maszynowo inteligencji było czym´s innym ni˙z bytowanie we własnym ciele. Ale nie było złe. Pod pewnymi wzgl˛edami nawet lepsze. Mówi˛e to ja, a znam si˛e na tym. Rzadko dało si˛e widzie´c szcz˛es´liwszych zapisanych maszynowo ludzi, ni˙z gos´cie, którzy z˙ yli na Pomarszczonej Skale. Był to niezgrabny stary asteroid, o długo´sci paru kilometrów, przypominajacy ˛ miliony innych kra˙ ˛zacych ˛ wokół Sło´nca mi˛edzy Jowiszem i Marsem albo gdzie´s indziej. No dobrze — nie tak całkiem przypominajacy. ˛ Ten akurat asteroid wydra˙ ˛zono i poprzebijano tunelami na wylot. Nie dokonały tego istoty ludzkie. W tej postaci go znale´zli´smy; i to był drugi powód, dla którego było to najlepsze miejsce do s´wi˛etowania setnej rocznicy pierwszego ludzkiego lotu mi˛edzygwiezdnego. Widzicie, Pomarszczona Skała była do´sc´ niezwykłym, unikalnym asteroidem. Pierwotnie kra˙ ˛zyła ona wokół Sło´nca po orbicie prostopadłej do płaszczyzny ekliptyki. To była wła´snie ta niezwykła cecha. Za´s cecha unikalna to fakt, z˙ e w chwili odnalezienia asteroid był wypełniony staro˙zytnymi statkami Heechów. Nie znaleziono tam jednego czy dwóch statków, ale całe mnóstwo — było ich a˙z dziewi˛ec´ set dwadzie´scia cztery! Statki, które nadal działały! Có˙z, przewa˙znie działały, zwłaszcza je´sli człowiekowi było wszystko jedno, dokad ˛ leci. Na poczat˛ ku nigdy nie wiedzieli´smy, dokad ˛ trafimy. Wsiadali´smy do statku, odpalali´smy go, kładli´smy si˛e na plecach i modlili´smy si˛e. Czasem mieli´smy szcz˛es´cie. A jeszcze cz˛es´ciej umierali´smy. Wi˛ekszo´sc´ z tych, którzy byli na przyj˛eciu, to ci, którzy mieli szcz˛es´cie. Jednak ka˙zda uwie´nczona sukcesem podró˙z statkiem Heechów czego´s nas uczyła i z biegiem czasu nauczyli´smy si˛e lata´c po całej galaktyce, z du˙za˛ doza˛ pewno´sci, z˙ e pozostaniemy przy z˙ yciu. Nawet ulepszyli´smy na par˛e sposobów technik˛e Heechów. Oni korzystali z rakiet, z˙ eby dosta´c si˛e z powierzchni planety na orbit˛e — my u˙zywali´smy p˛etli Lofstroma. W pewnym momencie ju˙z nie potrzebowali´smy asteroidu, z˙ eby prowadzi´c program kosmicznej eksploracji. Wi˛ec przesun˛eli´smy go na orbit˛e okołoziemska./P> ˛ Najpierw pojawiła si˛e propozycja, z˙ eby zrobi´c z niego muzeum. Potem zdecydowano przekształci´c go w dom opieki dla tych, którzy prze˙zyli podró˙ze statkami Heechów. Wtedy zacz˛eli´smy go nazywa´c Pomarszczona˛ Skała.˛ Dawniej zwalis´my go Gateway. Tu napotykamy na kolejny powa˙zny problem w porozumieniu, gdy˙z jak mam okre´sli´c to, co Essie i ja zrobili´smy pó´zniej? Najpro´sciej powiedzie´c, z˙ e si˛e rozdzielili´smy. Có˙z, no dobrze, tak faktycznie zrobili´smy. Tak si˛e robi na przyj˛eciach. Kra˙ ˛zyli´smy tu i tam w nasz bezcielesny sposób, by przywita´c, wzia´ ˛c w ramiona i wymieni´c si˛e historyjkami z naszymi bezcielesnymi przyjaciółmi — nie wszyscy na10

si przyjaciele w Pomarszczonej Skale byli bezciele´sni, ale na tym etapie jeszcze nie przejmowali´smy si˛e tymi cielesnymi. (Nie chc˛e tu sprawia´c wra˙zenia, z˙ e nie kochamy naszych cielesnych przyjaciół. Sa˛ nam równie drodzy, co nasi zapisani maszynowo przyjaciele, ale, na Boga, sa˛ tak denerwujaco ˛ powolni). Wi˛ec przez nast˛epne dziesiatki ˛ tysi˛ecznych milisekund rozbrzmiewało nieustanne „Marty! Kop˛e lat!” oraz „Robin, zobacz jak Janie Yee-xing teraz młodo wyglada!” ˛ i „Pami˛etasz, jak to miejsce dawniej cuchn˛eło?”. Przez jaki´s czas to trwało, bo w ko´ncu to była wielka impreza. No dobrze, podam par˛e liczb. Po jakich´s pierwszych pi˛ec´ dziesi˛eciu skokach w czyje´s obj˛ecia i uprzejmych kłamstwach przerwałem na chwil˛e i wywołałem mój wierny program do wyszukiwania danych, Alberta Einsteina. — Albercie — spytałem, kiedy si˛e pojawił, mrugajac ˛ do mnie z sympatia˛ — ilu ich jest? Possał fajk˛e przez chwil˛e, po czym wycelował we mnie ustnikiem. — Sporo. W sumie było trzyna´scie tysi˛ecy osiemset czterdziestu dwóch poszukiwaczy z Gateway, od pierwszego do ostatniego. Niektórzy z nich, rzecz jasna, zmarli w sposób nieodwracalny. Pewna liczba nie zdecydowała si˛e przyjecha´c, albo nie mogła, albo jeszcze nie dotarła. Z moich aktualnych wylicze´n wynika wszak˙ze, i˙z mamy obecnych trzy tysiace ˛ siedemset dwudziestu sze´sciu, z których około połowa to osoby zapisane maszynowo. Mamy tak˙ze niewatpli˛ wie pewna˛ liczb˛e go´sci byłych poszukiwaczy, jak na przykład pani Broadhead, z˙ e nie wspomn˛e o pewnej liczbie pacjentów przebywajacych ˛ tu z powodów medycznych, nie zwiazanych ˛ z eksploracja.˛ — Dzi˛eki — powiedziałem, a kiedy ruszył do wyj´scia, dodałem — Albercie, jeszcze jedno. Julio Cassata. M˛eczyło mnie przez chwil˛e wymy´slanie, czemu tak na mnie napadł w zwiazku ˛ z warsztatami instytutu, a zwłaszcza — po co si˛e tu pojawił. Byłbym wdzi˛eczny, gdyby´s si˛e temu przyjrzał. — Przecie˙z ju˙z to robi˛e, Robinie — u´smiechnał ˛ si˛e Albert. — Zgłosz˛e si˛e, jak tylko znajd˛e jakie´s informacje. A tymczasem, baw si˛e dobrze. — Ju˙z si˛e bawi˛e — odparłem zadowolony. Albert Einstein to przydatny gad˙zet i dobrze go mie´c pod r˛eka; ˛ zajmuje si˛e wszystkim, kiedy ja si˛e bawi˛e. Powróciłem wi˛ec na balang˛e z lekkim sercem. Nie znałem wszystkich 3 726 weteranów, którzy przybyli na zjazd. Ale wielu tak, i tu znowu b˛ed˛e miał problem z dokładnym opowiedzeniem, co robili´smy, gdy˙z kto chciałby wysłuchiwa´c, ile razy krzykn˛eli´smy do kogo´s z nich: — Co za niespodzianka! Jak s´wietnie wygladasz! ˛ Przelatywali´smy przez gigabitowa˛ przestrze´n w gór˛e i w dół, przez poplatane ˛ kwadranty, poziomy i tunele starej kupy skał, pozdrawiajac ˛ naszych kolegów i zapisanych maszynowo kumpli. Wypili´smy par˛e drinków z Siergiejem Borbosnojem we Wrzecionie — Siergiej był szkolnym kolega˛ Essie w Leningradzie zanim odleciał na Gateway i ostatecznie spotkała go powolna s´mier´c z powodu napro11

mieniowania. Sp˛edzili´smy dłu˙zsza˛ chwil˛e na przyj˛eciu koktajlowym w muzeum Gateway, snujac ˛ si˛e ze szklankami w dłoniach mi˛edzy eksponatami: artefaktami z Wenus i planety Peggy, fragmentami i kawałkami narz˛edzi, ognistymi perłami i wachlarzami modlitewnymi z całej Galaktyki. Wpadli´smy na Janie Yee-xing, która chodziła z naszym przyjacielem Audee Walthersem przed jego odlotem do jadra ˛ Galaktyki w celu zło˙zenia wizyty Heechom. Chyba chciała za niego wyj´sc´ , tak sadz˛ ˛ e, ale ta kwestia przestała ju˙z by´c aktualna, bo Janie poniosła s´mier´c próbujac ˛ wyladowa´ ˛ c helikopterem w s´rodku zimowego huraganu na planecie zwanej Persefona.˛ — Ze wszystkich głupich rzeczy — rzekłem, u´smiechajac ˛ si˛e do niej zło´sliwie — trafił ci si˛e wypadek lotniczy. — I wtedy musiałem przeprosi´c, bo nikt nie lubi słucha´c, z˙ e głupio zginał. ˛ To wła´snie były zapisane maszynowo dusze, jak my, i z nimi mogli´smy pogada´c łatwo i bez po´sredników. Oczywi´scie, było tam te˙z mnóstwo cielesnych ludzi, z którymi chcieli´smy si˛e przywita´c. A to ju˙z był zupełnie inny problem. Bycie bezcielesnym umysłem w gigabitowej przestrzeni to nie jest co´s, co daje si˛e łatwo opisa´c. W pewien sposób przypomina to seks. To znaczy, jest to co´s, czego nie da si˛e łatwo opisa´c osobie, która tego jeszcze nie spróbowała. Wiem, jak to jest z seksem, bo próbowałem opisa´c rado´sc´ uprawiania miło´sci ludziom — hm, tak wła´sciwie to nie ludziom, ale inteligencjom — w tym momencie nie jest wa˙zne, kim one były — i to jest ci˛ez˙ ka praca. Po wielu milisekundach słuchania moich prób opisu, porówna´n i metafor, mówili mniej wi˛ecej co´s takiego: — No tak, teraz łapi˛e! To przypomina t˛e inna˛ rzecz, która wy robicie — kichanie? Kiedy wiesz, z˙ e musisz co´s zrobi´c i nie mo˙zesz, ale musisz? I odczuwasz coraz wi˛ekszy dyskomfort, a˙z wydaje ci si˛e, z˙ e zwariujesz, je´sli nie kichniesz i wtedy si˛e udaje, a to takie miłe uczucie? Dobrze my´sl˛e? Powiedziałem wtedy: — Nie, z´ le my´slisz — i poddałem si˛e. Równie trudno jest wytłumaczy´c komu´s, jakie to uczucie przebywa´c w gigabitowej przestrzeni. Cho´c mog˛e opisa´c par˛e rzeczy, które tam robi˛e. Na przykład, kiedy pili´smy z Siergiejem Borbosnojem we Wrzecionie, tak „naprawd˛e” nie znajdowali´smy si˛e we Wrzecionie. Samo wrzeciono oczywi´scie istnieje — jest to centralna pusta przestrze´n w asteroidzie Gateway. Dawno temu, bar, który si˛e tam znajdował — nazywał si˛e Bł˛ekitne Piekiełko — był ulubionym miejscem poszukiwaczy, gdzie gromadzili si˛e z˙ eby pi´c, gra´c i próbowa´c znale´zc´ w sobie do´sc´ odwagi, by załapa´c si˛e na jedna˛ z tych przera˙zajacych ˛ przeja˙zd˙zek statkiem Heechów, cz˛esto s´miertelnych i w jedna˛ stron˛e. Ale „prawdziwe” Wrzeciono nie było ju˙z u˙zywane w charakterze baru. Zamieniono je w wyposa˙zone w specjalne 12

lampy solarium dla najci˛ez˙ szych geriatrycznych przypadków po´sród mieszka´nców Pomarszczonej Skały. Czy to powodowało jakie´s problemy? Ale˙z skad! ˛ Stworzyli´smy własna˛ symulacj˛e Wrzeciona, kompletna,˛ łacznie ˛ z kasynem w Bł˛ekitnym Piekiełku i siedzielis´my tam sobie z Siergiejem, pijac ˛ lodowata˛ wódk˛e i z˙ ujac ˛ precle z w˛edzona˛ ryba.˛ Symulacja była wyposa˙zona w stoliki, barmanów, pi˛ekne kelnerki i trio grajace ˛ przeboje sprzed półwiecza. Był te˙z hała´sliwy, rozbawiony tłum. W istocie było tam wszystko, czego mo˙zna oczekiwa´c od sympatycznego, niewielkiego baru, z wyjatkiem ˛ jednej rzeczy: realno´sci. Nic z tego nie było „rzeczywiste”. Cała scena, tak˙ze niektórzy z rozbawionych ludzi, była tylko zbiorem symulacji pobranych z pami˛eci maszyny. Tak samo jak ja, Essie w jej przeno´snej formie, oraz Siergiej. Widzicie, nie musieli´smy przebywa´c we Wrzecionie, prawdziwym czy nie. Kiedy usiedli´smy, z˙ eby wysaczy´ ˛ c nasze drinki, mogli´smy stworzy´c dowolne otoczenie, na jakie tylko mieli´smy ochot˛e. Cz˛esto to robili´smy, Essie i ja. — Gdzie chcesz je´sc´ ? — pytała Essie, a ja odpowiadałem: — Czy ja wiem, mo˙ze Pary˙z? La Tour d’Argent? Och nie, wiem, mam ochot˛e na sma˙zonego kurczaka. Mo˙ze piknik koło Tad˙z Mahal? I wtedy nasze systemy obsługi posłusznie wczytywały pliki oznaczone „Tad˙z Mahal” i „Kurczak sma˙zony” i oto tam byli´smy. Oczywi´scie, ani otoczenie ani jedzenie czy picie nie były „rzeczywiste” — ale my te˙z nie. Essie była zapisanym maszynowo analogiem mojej ukochanej z˙ ony, która gdzie´s tam ciagle ˛ z˙ yła — i nadal była moja˛ z˙ ona.˛ Ja byłem zapisem tego, co po mnie zostało, kiedy umarłem przy do´sc´ ekscytujacej ˛ okazji naszego pierwszego spotkania z Heechami. Siergiej był zapisanym Siergiejem, bo on tak˙ze umarł. Za´s Albert Einstein. . . Có˙z, Albert był czym´s zupełnie innym — ale trzymali´smy go przy sobie, bo strasznie zabawnie zachowywał si˛e na imprezach. I z˙ adna z tych rzeczy nie miała znaczenia! Drinki uderzały nam do głowy równie mocno, w˛edzona ryba była równie tłusta i słona, małe kawałki marynowanych warzyw były równie chrupiace ˛ i smaczne. I nigdy nie tyli´smy i nie mieli´smy kaca. A tymczasem ciele´sni ludzie. . . Hm, rzeczywi´sci ludzie byli czym´s zupełnie innym. Po´sród 3 726 weteranów z Gateway, którzy zgromadzili si˛e, by obchodzi´c setna,˛ rocznic˛e odkrycia Skały, było mnóstwo cielesnych ludzi. Wielu z nich zaliczałem do dobrych przyjaciół. Wielu innych ch˛etnie bym widział po´sród moich przyjaciół, gdy˙z wszyscy starzy poszukiwacze maja˛ ze soba˛ co´s wspólnego. Problem z cielesnymi lud´zmi polega głównie na próbie prowadzenia z nimi rozmowy. Jestem szybki — działam w czasie gigabitowym. Oni sa˛ powolni.

13

Na szcz˛es´cie istnieje pewna metoda rozwiazania ˛ tego problemu, bo w przeciwnym razie próba rozmowy z tymi powolnymi, mułowatymi lud´zmi z krwi i kos´ci, doprowadziłaby mnie do szale´nstwa. Kiedy byłem dzieciakiem w Wyoming, podziwiałem mistrzów szachowych, którzy włóczyli si˛e po parkach i rozkładali swoje wytłuszczone figury na wysmarowanych olejem szachownicach. Niektórzy z nich potrafili rozgrywa´c symultanicznie dwadzie´scia partii, przechodzac ˛ od szachownicy do szachownicy. Byłem zachwycony. Jak oni umieli spami˛eta´c za jednym razem dwadzie´scia układów, pami˛etajac ˛ ka˙zdy ruch, kiedy ja z trudem pami˛etałem jeden? A˙z wreszcie załapałem. Oni wcale niczego nie zapami˛etywali. Po prostu przechodzili od jednej szachownicy do drugiej, zajmowali pozycj˛e, patrzyli, jaka jest strategia, robili ruch i przechodzili do nast˛epnej. Nie musieli nic zapami˛etywa´c. Ich szachowe umysły pracowały tak szybko, z˙ e ka˙zdy z nich ogarniał wzrokiem cała˛ sytuacj˛e, jeszcze zanim przeciwnik podrapał si˛e w ucho. Widzicie, tak samo jest ze mna˛ i cielesnymi lud´zmi. Nie potrafiłbym znie´sc´ rozmawiania z z˙ ywa˛ osoba,˛ gdybym w tym samym czasie nie robił jeszcze przynajmniej trzech albo czterech innych rzeczy. Oni tkwili nieruchomo jak pomniki! Kiedy zobaczyłem mojego starego kumpla Frankie Hereir˛e, oblizywał wargi patrzac, ˛ jak jaki´s podstarzały dziwak zmaga si˛e z butelka˛ szampana. Sam Stuthers wła´snie wychodził z toalety i otwierał usta, z˙ eby wykrzycze´c powitanie do jakiej´s innej z˙ yjacej ˛ osoby w hallu. Nie rozmawiałem z z˙ adnym z nich. Nawet nie próbowałem. Ustawiałem swój obraz i wprawiałem go w ruch, dla ka˙zdego po jednym. Potem „odchodziłem”. Nie chc˛e przez to powiedzie´c, z˙ e naprawd˛e gdzie´s si˛e oddalałem — po prostu zajmowałem si˛e czym´s innym. Nie musiałem tam by´c, poniewa˙z podprogramy doskonale dawały sobie rad˛e z takim pokierowaniem moimi dublerami, z˙ eby jeden podszedł do Sama a drugi do Frankiego, oraz u´smiechaniem si˛e, otwieraniem „moich” ust by przemówiły, kiedy „mnie” zauwa˙zyli. Do chwili, a˙z b˛ed˛e musiał podja´ ˛c decyzj˛e w kwestii tego, co chc˛e powiedzie´c i tak zda˙ ˛ze˛ wróci´c. Ale tak ju˙z było z cielesnymi lud´zmi. Na szcz˛es´cie dla mojego progu wytrzymało´sci na znudzenie, w´sród obecnych na przyj˛eciu było wielu zapisanych maszynowo ludzi (przy czym nie wszyscy z nich byli rzeczywi´scie lud´zmi). Niektórzy z nich byli starymi przyjaciółmi. Inni to ludzie, których znałem, bo byli oso´ bami publicznymi. W´sród nich był Detweiler, który odkrył Swinie Voodoo i Liao Xiechen, który był terrorysta˛ zanim pojawili si˛e Heechowie — wtedy zmienił barwy klubowe. Wydał cała˛ szajk˛e morderców i zamachowców, zakamuflowana˛ w ameryka´nskim programie kosmicznym. Był Harriman, który widział eksplodujac ˛ a˛ supernowa˛ i dał si˛e unie´sc´ czołu fali wystarczajaco ˛ daleko, by zgarna´ ˛c premi˛e naukowa˛ w wysoko´sci pi˛eciu milionów dolarów, za starych dobrych czasów. Był Mangrove, który wyladował ˛ na stacji Heechów orbitujacej ˛ wokół gwiazdy neutronowej i odkrył, z˙ e dziwaczne, malutkie, sterowalne kulki unoszace ˛ si˛e wokół 14

stacji to manipulatory do pobierania próbek, które mo˙zna posła´c na powierzchni˛e gwiazdy i przynie´sc´ stamtad ˛ jakie´s jedena´scie ton — kawałek wielko´sci paznokcia — neutronium. Mangrove w ko´ncu umarł z powodu dawki promieniowania, jaka˛ wchłonał ˛ transportujac ˛ ten kawałek, ale to nie przeszkodziło mu w dołaczeniu ˛ do nas na Pomarszczonej Skale. Przemieszczałem si˛e wi˛ec tunelami na Gateway, szybki jak błyskawica na zachmurzonym niebie i witałem si˛e z setkami starych i nowych przyjaciół. Czasem była ze mna˛ Przeno´sna Essie. Czasem oddalała si˛e we własnych sprawach. Wierny Albert zawsze pozostawał w pobli˙zu, ale nie dołaczał ˛ si˛e do u´scisków i powita´n. W istocie nie pokazywał si˛e nikomu poza mna,˛ chyba z˙ e został zaproszony. Nikt w tej rozchichotanej i rozbuchanej atmosferze, przypominajacej ˛ imprez˛e z okazji rocznicy matury albo bal sylwestrowy, nie przejmował si˛e zwykłym programem do wyszukiwania danych, cho´c był to najlepszy przyjaciel, jakiego kiedykolwiek miałem. Kiedy wi˛ec wrócili´smy do Wrzeciona, do picia z Siergiejem Borbosnojem i zacz˛eło mnie to wszystko troch˛e nu˙zy´c, wyszeptałem: — Albert? Essie rzuciła mi spojrzenie. Wiedziała, co robi˛e. (W ko´ncu to ona napisała ten program, z˙ e nie wspomn˛e o moim własnym). Nie miała nic przeciwko temu; po prostu plotkowała sobie dalej z Siergiejem po rosyjsku. Nie było w tym nic złego, bo rzecz jasna rozumiem po rosyjsku — biegle mówi˛e tym j˛ezykiem, jak równie˙z całym mnóstwem innych, bo w ko´ncu miałem mnóstwo czasu, z˙ eby si˛e ich nauczy´c. Denerwowało mnie tylko, z˙ e gadaja˛ o ludziach, których nie znałem i którzy mnie nic nie obchodzili. — Wzywałe´s mnie, o panie? — zamruczał mi do ucha Albert. — Nie przymilaj si˛e — odparłem. — Wymy´sliłe´s ju˙z, o co chodzi z Cassata? ˛ — Nie całkiem, Robinie — rzekł — bo gdybym co´s wymy´slił, to bez wat˛ pienia szukałbym ci˛e, z˙ eby o tym zameldowa´c. Ale wykryłem kilka ciekawych procesów wynikania. — No to wynikajmy — szepnałem, ˛ u´smiechajac ˛ si˛e do Siergieja, gdy ten nalewał mi kolejny kieliszek lodowatej wódki nawet na mnie nie patrzac. ˛ — Postrzegam tu trzy, teoretycznie oddzielne problemy — rzekł Albert, sadowiac ˛ si˛e wygodnie z zamiarem wygłoszenia długiego, zgrabnego wykładu. — Problem zwiazku ˛ seminariów prowadzonych przez instytut z WOA, problem manewrów i problem obecno´sci samego generała Cassaty. Mo˙zemy dokona´c dalszego ich podziału na. . . — Nie — szepnałem ˛ — nie mo˙zemy. Krótko i zwi˛ez´ le, Albercie. — Doskonale. Seminaria oczywi´scie wia˙ ˛za˛ si˛e bezpo´srednio z podstawowym problemem Wroga: w jaki sposób mo˙zna go rozpozna´c poprzez jego sygnatury, oraz w jaki sposób ma on zamiar wpływa´c na ewolucj˛e wszech´swiata. Jedyna˛ prawdziwa˛ zagadka˛ jest to, po co WOA wyra˙za swoja˛ trosk˛e o seminaria instytutu, 15

skoro odbyło si˛e ju˙z wiele takich konferencji bez z˙ adnego sprzeciwu ze strony WOA. Wydaje mi si˛e, z˙ e to si˛e wia˙ ˛ze z problemem manewrów. Przemawia za tym jeden fakt: od chwili rozpocz˛ecia manewrów nało˙zono embargo na wszystkie transmisje z satelity WOA i Kr˛egu Obserwacyjnego. — Em. . . co? — Embargo, tak, Robinie. Odci˛eto je. Ocenzurowano. Wydano zakaz. Nie wolno prowadzi´c z˙ adnych transmisji. Wnioskuj˛e na tej podstawie, z˙ e po pierwsze te wydarzenia wia˙ ˛za˛ si˛e jako´s ze soba˛ i oba sa˛ zwiazane ˛ z manewrami. Jak zapewne wiesz, par˛e tygodni temu na Kr˛egu miał miejsce fałszywy alarm. By´c mo˙ze nie był to fałszywy alarm. . . — Albercie! Co ty mówisz! — Nie mówiłem zbyt gło´sno, ale Essie posłała mi zdumione spojrzenie. U´smiechnałem ˛ si˛e uspokajajaco, ˛ czy mo˙ze raczej ˛ próbowałem, bo w my´sli tej nie było niczego uspokajajacego. ˛ — Nie, Robinie — rzekł kojacym ˛ głosem Albert — nie mam podstaw do przypuszcze´n, z˙ e ten alarm nie był fałszywy. Ale mo˙ze WOA przejmuje si˛e tym bardziej ni˙z ja; to wyja´sniałoby te nagłe manewry, które prawdopodobnie wia˙ ˛za˛ si˛e z testowaniem jakich´s nowych broni. . . — Broni! Kolejne zdumione spojrzenie Essie. Rzuciłem gło´sno radosne „Na zdrowie!” i uniosłem kieliszek. — Wła´snie, Robinie — rzekł ponuro Albert. — Zostaje nam wi˛ec do wyjas´nienia tylko obecno´sc´ generała Cassaty. Wydaje mi si˛e, z˙ e to do´sc´ łatwo wyjas´ni´c. On ci˛e po prostu pilnuje. — Nie idzie mu to za dobrze. — To nie jest do ko´nca prawda, Robinie. Owszem, wydaje si˛e, z˙ e w tej chwili generał jest do´sc´ zaj˛ety własnymi sprawami. Bierze udział w intymnym spotkaniu z pewna˛ młoda˛ dama˛ i robi to od pewnego czasu. Zanim jednak ukrył si˛e z ta˛ pania,˛ zarzadził, ˛ by przez najbli˙zsze trzydzie´sci minut czasu organicznego nie mógł wystartowa´c z˙ aden statek. Sadz˛ ˛ e, z˙ e najprawdopodobniej skontroluje ci˛e przed upływem tego czasu, a tymczasem nie mo˙zesz opu´sci´c asteroidu. — Cudownie — rzekłem. — Nie sadz˛ ˛ e — poprawił mnie z szacunkiem Albert. — Nie mo˙ze tego zrobi´c! Albert s´ciagn ˛ ał ˛ usta. — Na dłu˙zsza˛ met˛e to nie — zgodził si˛e ze mna.˛ — Oczywi´scie w ko´ncu byłby´s w stanie dotrze´c do kogo´s postawionego wy˙zej od niego, kto odwołałby jego rozkazy, gdy˙z ciagle ˛ — w pewnym stopniu — istnieje cywilna kontrola nad Słu˙zba˛ Wspólnej Obserwacji Asasynów. Obawiam si˛e jednak, z˙ e póki co asteroid jest odci˛ety. — Dra´n!

16

— Zapewne tak jest w istocie — u´smiechnał ˛ si˛e Albert. — Pozwoliłem sobie powiadomi´c instytut o tej sytuacji i niewatpliwie ˛ zareaguja˛ — obawiam si˛e jednak, z˙ e z organiczna˛ pr˛edko´scia.˛ — Zamilkł. — Co´s jeszcze? Czy mam kontynuowa´c s´ledztwo? — Kontynuuj, szlag by to! Pokr˛eciłem si˛e przez chwil˛e w gigabitowej przestrzeni, próbujac ˛ si˛e uspokoi´c. Kiedy doszedłem do wniosku, z˙ e przynajmniej z grubsza jestem w stanie rozmawia´c, dołaczyłem ˛ do Essie i Siergieja Borbosnoja w ich symulacji baru Bł˛ekitne Piekiełko. Essie rzuciła mi przyjazne spojrzenie w s´rodku długiej opowie´sci, po czym utkwiła we mnie wzrok. — Hej — rzekła — znów co´s ci˛e zmartwiło, Robinie? Opowiedziałem jej, czego si˛e dowiedziałem od Alberta. — Dra´n — odparła, utwierdzajac ˛ mnie w mojej własnej diagnozie, a Siergiej jej zawtórował — Niekulturny, ten tam. Essie z uczuciem uj˛eła moja˛ dło´n. — Mimo wszystko, Robinie — rzekła — w tym momencie to nie jest takie wa˙zne, zgadzasz si˛e ze mna? ˛ I tak nie mieli´smy zamiaru wychodzi´c z imprezy przez jaki´s czas. — Tak, ale z˙ eby go pokr˛eciło. . . — On ju˙z jest wystarczajaco ˛ pokr˛econy, kochany Robinie. Napij si˛e. Dobrze ci to zrobi. Spróbowałem wi˛ec. Nie zadziałało. Nie bawiło mnie te˙z słuchanie gadania Essie i Siergieja. Zrozumcie, lubiłem Siergieja. Nie dlatego, z˙ e był przystojny. Bo nie był. Siergiej Borbosnoj był wysoki, trupioblady, łysiejacy. ˛ Miał pełne uczucia oczy Rosjanina i w solidny, systematyczny, rosyjski sposób pochłaniał olbrzymie ilo´sci zmro˙zonej wódki, za ka˙zdym razem w obj˛eto´sci mniej wi˛ecej betoniarki. Poniewa˙z on te˙z ju˙z nie z˙ ył, mógł to robi´c dowolnie długo i nie upijał si˛e bardziej, ni˙z sam tego chciał. A jednak, zdaniem Essie, miał t˛e sama˛ wła´sciwo´sc´ , kiedy oboje studiowali w Leningradzie i byli jeszcze cielesnymi lud´zmi. Co´s takiego mo˙ze zapewni´c s´wietna˛ zabaw˛e, no pewnie, je´sli jeste´s studentem — zwłaszcza je´sli jeste´s Rosjaninem. Mnie to nie bawiło. — Jak wam leci? — spytałem rado´snie i wtedy zauwa˙zyłem, z˙ e przestali gada´c i wpatrywali si˛e we mnie. Essie wyciagn˛ ˛ eła dło´n i z uczuciem pogładziła mnie po głowie. — Hej, Robin, staruszku. Te wszystkie wspomnienia z dawnych lat nie sa˛ dla ciebie szczególnie ciekawe, co? Czemu si˛e troch˛e nie rozejrzysz? — Wszystko w porzadku ˛ — odparłem kłamliwie, ale ona tylko westchn˛eła i powiedziała: — Id´z. Wi˛ec poszedłem. Musiałem sobie co´s spokojnie przemy´sle´c.

17

Niełatwo mi opowiedzie´c, o czym takim miałem pomy´sle´c gdy˙z — bez urazy — rzeczywi´sci ludzie nie sa˛ w stanie przyja´ ˛c takiej liczby rozmaitych problemów jakie my, zapisane maszynowo osobowo´sci, korzystajace ˛ z podziału czasu, moga˛ przepu´sci´c przez głow˛e — to jest, „głow˛e” — za jednym razem. Co doprowadziło mnie do tego, z˙ e u´swiadomiłem sobie pewien bład. ˛ Ciele´sniacy nie sa˛ zbyt dobrzy w z˙ onglowaniu zbyt wieloma my´slami. Nie radza˛ sobie zbyt dobrze z przetwarzaniem równoległym, sa˛ liniowi. I powinienem pami˛eta´c o tym, z˙ e kiedy rozmawiam z cielesnymi lud´zmi musz˛e bra´c na to poprawk˛e. A zatem próbujac ˛ ju˙z trzy razy wymy´sli´c, od czego zacza´ ˛c, doszedłem do wniosku, z˙ e powinienem od opowiedzenia wam o dzieciach mieszkajacych ˛ na Kr˛egu Obserwacyjnym.

Rozdział 2 Krag ˛ Obserwacyjny Musimy odrobin˛e cofna´ ˛c si˛e w czasie. W rzeczywisto´sci, niezbyt daleko. A przynajmniej niezbyt daleko w poj˛eciu cielesnych ludzi; obawiam si˛e, z˙ e ani troch˛e nie tak daleko, jak musieliby´smy si˛e cofna´ ˛c przy innych rzeczach. Zaledwie par˛e miesi˛ecy. Musz˛e opowiedzie´c wam o Apsiku. Apsik miał osiem lat — liczac ˛ wedle jego osobistej miary czasu, która jest inna od wszystkich pozostałych miar czasu, o których wspomnieli´smy. Jego prawdziwe imi˛e brzmiało Sternutator. Było to imi˛e Heechów, w czym nie ma nic dziwnego, bo był on małym Heechem. Miał pecha (albo szcz˛es´cie) urodzi´c si˛e jako dziecko pary Heechów b˛edacych ˛ specjalistami w ró˙znych u˙zytecznych dziedzinach, którzy akurat pełnili słu˙zb˛e gdy okazało si˛e, z˙ e Heechowie nie moga˛ ju˙z dalej ukrywa´c si˛e przed całym s´wiatem. Cały tłum personelu Heechów trwał w pogotowiu na t˛e wła´snie okazj˛e. Zbiorowe umysły Czcigodnych Przodków Heechów uznały, z˙ e zaistniała wła´snie potrzeba, by natychmiast rozesłano dy˙zurne załogi Heechów po całej galaktyce. Mały Sternutator poleciał z nimi. „Sternutator” nie było mo˙ze najlepszym imieniem dla dziecka w wieku szkolnym, przynajmniej nie w przypadku, gdy wi˛ekszo´sc´ jego kolegów z klasy była lud´zmi. W j˛ezyku Heechów słowo to oznaczało co´s w rodzaju akceleratora cza˛ stek, z grubsza zbli˙zonego do lasera, w którym czastki ˛ były „łaskotane” (czy, dokładniej rzecz ujmujac, ˛ stymulowane), a˙z nast˛epowała ich emisja w postaci jednego, wielkiego, pot˛ez˙ nego wybuchu. Chłopiec popełnił bład, ˛ tłumaczac ˛ kolegom swoje imi˛e dosłownie i oczywi´scie wskutek tego nazwali go Apsikiem. Czy raczej — robiła to wi˛ekszo´sc´ z nich. Harold, dziewi˛ecioletni ludzki cwaniaczek, który siedział obok niego na lekcji Koncepcji, powiedział, z˙ e owszem, tak miał na imi˛e jeden z siedmiu krasnoludków, ale rodzice wybrali sobie niewłas´ciwego krasnoludka, z˙ eby nazwa´c chłopca jego imieniem. — Jeste´s za głupi, z˙ eby by´c Apsikiem — rzekł Harold podczas przerwy w grze, kiedy to mały Sternutator pokonał go w grze z pszczoła˛ rozpoznawania 19

wzorców. — Tak naprawd˛e, to jeste´s Gapciem. Po czym odbił si˛e od trampoliny i popchnał ˛ Apsika tak, z˙ e ten przeleciał w stron˛e robota instruktora tai-chi. Na szcz˛es´cie dla nich obu. Zabawobot zareagował natychmiast, łapiac ˛ bezpiecznie małego Heecha swoimi mi˛ekkimi ramionami. Apsikowi nie stała si˛e krzywda, a Harold nie stracił przerwy w grze. Zabawobot na drugim ko´ncu boiska nawet nie zauwa˙zył, co si˛e stało. Robot do tai-chi doprowadził Apsika do stanu u˙zywalno´sci i uprzejmie poprawił zasobnik wiszacy ˛ mi˛edzy jego nogami i zaszeptał mu do ucha w j˛ezyku Heechów: — On jest tylko dzieckiem, Sternutatorze. Kiedy b˛edzie starszy, b˛edzie tego z˙ ałował. — Ale ja nie chc˛e, z˙ eby oni nazywali mnie Głupkiem! — zaszlochał chłopiec. — Nie b˛eda˛ ci˛e tak nazywa´c. Nikt nie b˛edzie. Z wyjatkiem ˛ Harolda, ale on te˙z kiedy´s za to przeprosi. — I s´ci´sle rzecz biorac, ˛ ta cz˛es´c´ wypowiedzi zabawobota była prawdziwa. Czy prawie prawdziwa. Z jedena´sciorga dzieci w klasie niewielu lubiło Harolda. Nikt go nie na´sladował, z wyjatkiem ˛ pi˛eciolatki imieniem Gi˛etka Gała´ ˛z, i tylko przez chwil˛e. Gi˛etka Gała´ ˛z była Heechem, i to bardzo małym. Zwykle robiła co mogła, z˙ eby zdoby´c akceptacj˛e ludzkich dzieci. Kiedy jednak odkryła, z˙ e dzieci nie na´sladuja˛ Harolda, zmieniła post˛epowanie. Małemu Apsikowi nic si˛e wi˛ec nie stało, z jednym wyjatkiem ˛ — kiedy tego wieczora powiedział o wszystkim rodzicom, zareagowali oni odpowiednio: złos´cia˛ i rozbawieniem. Rozzłoszczonym rodzicem był jego ojciec, Bremsstrahlung, który wział ˛ swojego szkieletowatego syna na ko´sciste kolano i wysyczał: — Mam ju˙z tego do´sc´ ! Mam zamiar ukara´c szkolbota za to, z˙ e dopu´scił do tego, by ten otłuszczony sadysta zn˛ecał si˛e nad naszym synem! Rozbawionym rodzicem była matka, Femtofala. — Gorsze rzeczy przytrafiały mi si˛e w szkole, Bremmy — rzekła — a to było przecie˙z jeszcze w Domu. Pozwólmy małym chłopcom toczy´c własne wojny. — Heechowie nie tocza˛ wojen, Femtofalo. — Ale ludzie to robia,˛ Bremmy i przypuszczam, z˙ e b˛edziemy musieli si˛e od nich tego nauczy´c — och, w niedestruktywny sposób, oczywi´scie. — Odło˙zyła l´sniacy, ˛ emitujacy ˛ s´wiatło instrument, który badała, gdy˙z przyniosła robot˛e do domu z biura. Zacz˛eła i´sc´ — przypominało to raczej s´lizganie si˛e ni˙z chodzenie, z powodu niskiej grawitacji, jaka panowała na Kr˛egu — przez pokój by podnie´sc´ Apsika z kolan ojca. — Nakarm chłopca, mój drogi — rzekła z rozbawieniem — a zapomni o całej aferze. Bierzesz to bardziej powa˙znie ni˙z on. Femtofala zyskała wi˛ec pi˛ec´ dziesiat ˛ procent na tej wymianie. Miała racj˛e mówiac, ˛ z˙ e jej partner przejmował si˛e tym o wiele bardziej ni˙z ich syn. (Rzeczywis´cie, nast˛epnego dnia Bremsstrahlung otrzymał nagan˛e, kiedy siedział w Fotelu Snów, gdy˙z nadal był poirytowany. To sprawiło, z˙ e jego umysł poszybował w kierunku małego ludzkiego cwaniaczka, kiedy powinien był pozosta´c pusty. To było 20

zakazane. Oznaczało, z˙ e Bremsstrahlung nadawał wi˛ecej pozostało´sci po zdenerwowaniu ni˙z sam mógł poczu´c — w ko´ncu zadaniem specjalistów siedzacych ˛ na Fotelach Snów było nieodczuwanie niczego przy jednoczesnym maksymalnym nastawieniu si˛e na odbiór wszelkich uczu´c, jakie mogły napłyna´ ˛c za po´srednictwem Fotela). Femtofala pomyliła si˛e jednak w drugiej ocenie. Apsik nigdy o tym nie zapomniał. By´c mo˙ze nie zapami˛etał tego wła´sciwie. Uderzyło go bynajmniej nie to, z˙ e ludzie czasem ze soba˛ walczyli, ale fakt, z˙ e walka nie zawsze odbywała si˛e za pomoca˛ tych olbrzymich bulwiastych pi˛es´ci albo wielga´snych napuchni˛etych stóp. Potrafili zrani´c kogo´s przy u˙zyciu słów.

***

Znowu zrobiłem co´s nie tak? Czy nie powinienem był wyja´sni´c najpierw, jaki jest cel powstania Kr˛egu? Có˙z, lepiej pó´zno ni˙z wcale. Cofnijmy si˛e znów odrobin˛e i rozplaczmy ˛ ten kł˛ebek. Kiedy pierwszy Heech, który nie był w stanie zapanowa´c nad swoim przeznaczeniem (nazywał si˛e Kapitan) spotkał pierwsza˛ istot˛e ludzka˛ (która nazywała si˛e Robinette Broadhead, bo byłem to ja), dziecko imieniem Sternutator znajdowało si˛e na dy˙zurnym statku w jadrze ˛ galaktyki wraz z rodzicami. T˛eskniło za domem. „Dom” oznaczał przytulne niewielkie miasteczko zamieszkane przez osiem do dziesi˛eciu milionów Heechów na planecie kra˙ ˛zacej ˛ wokół pomara´nczowo-˙zółtej malutkiej gwiazdy w czarnej dziurze, która była jadrem ˛ galaktyki. Apsik wiedział co to oznacza, ju˙z w wieku trzech lat. Wiedział, z˙ e jego rodzina przebywa na tym statku dlatego, z˙ e mo˙ze nadej´sc´ taki dzie´n, kiedy b˛eda˛ musieli rzuci´c wszystko, przebi´c si˛e przez granic˛e Schwarzschilda i ponownie ujrze´c zewn˛etrzne gwiazdy. Oczywi´scie miał nadziej˛e, z˙ e akurat jemu si˛e to nie przytrafi. Ka˙zdy tak my´sli. Kiedy jego rodzina została oddelegowana na Krag ˛ Obserwacyjny, Apsik dopiero wtedy poznał, czym jest prawdziwa t˛esknota za domem. Cel istnienia Kr˛egu był prosty. Było to miejsce, gdzie zamontowano Fotele Snów. Fotele były wynalazkiem Heechów, na który natkn˛eli´smy si˛e jeszcze zanim spotkali´smy z˙ ywego Heecha. Heechowie u˙zywali ich (mi˛edzy innymi) do obserwowania planet, na których mogło kiedy´s rozwina´ ˛c si˛e inteligentne z˙ ycie, ale jeszcze si˛e to nie stało — jak nasza własna planeta par˛eset tysi˛ecy lat temu, kiedy Heechowie przybyli na Ziemi˛e po raz ostatni.

21

Sygnały „snów” nie były wcale snami. Zasadniczo były to emocje. Heech (albo człowiek), zamkni˛ety w Fotelu Snów stanowiacym ˛ paj˛eczynowa˛ anten˛e z l´snia˛ cego metalu, odczuwał to, co czuli inni — nawet kiedy nadawcy byli daleko od niego. Przynajmniej „daleko” na odległo´sci mi˛edzyplanetarne. W przypadku odległo´sci galaktycznych ju˙z nie były u˙zyteczne. Działo si˛e tak, gdy˙z Fotele Snów wykorzystywały sił˛e elektromotoryczna.˛ Były ograniczone pr˛edko´scia˛ s´wiatła i podlegały prawu odwrotno´sci kwadratów, wi˛ec efektywny zasi˛eg Foteli Snów wynosił zaledwie miliardy kilometrów, a nie biliony bilionów, które oddzielały jedna˛ gwiazd˛e od drugiej. Praca Bremsstrahlunga i innych operatorów Foteli Snów, zarówno ludzi, jak i Heechów, polegała na tym, by by´c oczami i uszami Kr˛egu. Ich zadanie polegało na monitorowaniu najwa˙zniejszego obiektu w kosmologii ludzkiej i Heechów, a mianowicie kugelblitzu, który rozpo´scierał si˛e poza galaktyczna˛ aureola.˛ W samej galaktyce nie było punktu, który byłby do´sc´ blisko, z˙ eby go u˙zy´c do tego celu. Zbudowano wi˛ec Krag ˛ i przetransportowano go na pozycj˛e odległa˛ jedynie o sze´sc´ jednostek astronomicznych od kugelblitzu, na samotny punkt w mi˛edzygalaktycznej pustce. Był to, jak wszyscy zgodnie orzekli, rozsadny ˛ sposób. Prawda˛ było, z˙ e je´sli co´s w ko´ncu zacznie si˛e dzia´c wokół kugelblitzu, a obserwatorzy odbiora˛ sygnały, których tak si˛e obawiali, stanie si˛e to jakie´s czterdzie´sci minut po samym zdarzeniu, gdy˙z wła´snie tyle zajmie sygnałowi poruszajacemu ˛ si˛e z pr˛edko´scia˛ s´wiatła pokonanie odległo´sci równej sze´sciokrotnemu dystansowi mi˛edzy Ziemia˛ a Sło´ncem (a wła´snie to oznacza okre´slenie „jednostka astronomiczna”, t˛epaki). Istniał równie˙z malutki cie´n niepewno´sci w kwestii tego, czy w takim wypadku Fotele Snów w ogóle cokolwiek wyłapia.˛ Koniec ko´nców, uzgodniono, z˙ e model Foteli Snów, jaki pierwotnie stosowali Heechowie, nie b˛edzie wykazywał z˙ adnej wra˙zliwo´sci na, powiedzmy, maszynowo zapisane inteligencje, jak mój własny Albert Einstein; wykonanie tego zadania było mo˙zliwe dopiero po tym, jak troch˛e pogrzebali w problemie tacy fachowcy, jak Essie. Czy był zatem powód by wierzy´c, z˙ e b˛eda˛ one w stanie wykry´c całkowicie nieznane sygnatury istniejace ˛ w teorii Asasynów? Nie istniało nic, co pozwoliłoby rozwiaza´ ˛ c ten problem. Z kolei, z du˙za˛ pewno´scia˛ mo˙zna było stwierdzi´c, z˙ e nic nie działo si˛e wokół kugelblitzu przez ostatnich par˛e milionów lat, wi˛ec trzy kwadranse w t˛e czy we w t˛e, nie b˛eda˛ sprawiały z˙ adnej ró˙znicy. Nast˛epnego dnia rano Apsika obudził głos dombota na s´cianie, mówiacego ˛ w j˛ezyku Heechów: — Dzie´n Alarmu, Sternutatorze, Dzie´n Alarmu. Obud´z si˛e, mamy Dzie´n Alarmu! — Dombot powtarzał ten komunikat, a˙z Apsik wysunał ˛ si˛e z ciepłych obj˛ec´ workowatego hamaka i wtedy jego głos odrobin˛e złagodniał: — Dzie´n Alarmu, Sternutatorze, ale to zaledwie Alarm Drugiej Klasy. Szkoł˛e dzi´s odwołano. 22

Tak dla Apsika złe wie´sci zmieniały si˛e w dobre! Zawiesił pojemnik mi˛edzy ko´scistymi nogami, wciagn ˛ ał ˛ na siebie reszt˛e ubra´n i zadzwonił do Harolda — gdy˙z chłopcy nie zawsze si˛e kłócili — kiedy oliwił z˛eby. — Pójdziemy popatrze´c, jak przylatuje statek? — zaproponował Apsik, za´s Harold, trac ˛ rozespane oczy, ziewnał ˛ i odparł. — Pewnie, rusz swój mały tyłek, Gapciu. Bad´ ˛ z za dziesi˛ec´ minut na rogu sali szkolnej. Poniewa˙z był to Dzie´n Alarmu, rodzice Apsika udali si˛e ju˙z na swoje stanowiska, ale ich obowiazki ˛ przejał ˛ dombot. Błagał Apsika, by ten zjadł s´niadanie (tylko nie dzi´s! ale zmusił go do wzi˛ecia kanapki i zjedzenia jej po drodze) i nalegał, by wział ˛ kapiel ˛ powietrzna˛ (ale poprzedniego dnia wieczorem przecie˙z si˛e wykapał, ˛ a nawet ojciec nie był a˙z tak surowy, gdy szło o higien˛e). Apsik zamknał ˛ mieszkanie na wyra´zne z˙ adanie ˛ dombota i pobiegł przez korytarze Kr˛egu, ciche z powodu Alarmu, w kierunku sali szkolnej. Kiedy Harold nie próbował rzadzi´ ˛ c, a Apsik nie był ostentacyjnie rozdra˙zniony, chłopcy bywali przyjaciółmi. Nie stało si˛e to od razu. Harold był pierwsza˛ ludzka˛ istota,˛ jaka˛ zobaczył Apsik, za´s Apsik był pierwszym Heechem, którego ujrzał Harold. Wyglad ˛ ka˙zdego z nich był odpychajacy ˛ dla drugiego. Dla Apsika Harold był tłusty, nad˛ety, pot˛ez˙ nie opuchni˛ety — troch˛e jak zwłoki, które le˙zały w wodzie przez tydzie´n. Dla Harolda Apsik wygladał ˛ jeszcze gorzej. Heechowie przypominaja˛ ludziom człowieka, który umarł na pustyni i wysechł na wiór. Apsik miał ramiona i nogi jak człowiek, ale prawie nie miał na nich ˙ nie wspomn˛e o lekkim ciała. No i, rzecz jasna, miał ten s´mieszy zasobnik. Ze zapachu amoniaku, jaki Heechowie przez cały czas roztaczali wokół siebie. Przyja´zn´ na poczatku ˛ nie była niczym intuicyjnym. Z drugiej strony, wielkiego wyboru nie mieli. Na całym Kr˛egu było mniej ni˙z pi˛ec´ dziesi˛ecioro dzieci, a dwie trzecie z tego przebywało w innych szkołach rozmieszczonych po całym pier´scieniu. Wi˛ec ich wybór przyjaciół był do´sc´ ograniczony. Niemowl˛eta, sze´sciolatki i młodsze oczywi´scie si˛e nie liczyły. Prawie dorosłe nastolatki liczyły si˛e jak najbardziej, tego mo˙zemy by´c pewni — i Apsik oraz Harold daliby si˛e pocia´ ˛c, z˙ eby pozwolono im si˛e powłóczy´c z którym´s z nich — ale oczywi´scie oni równie˙z nie mieli ochoty na zadawanie si˛e z dzie´cmi. Mogli uda´c si˛e do jednego z pozostałych sektorów. Ju˙z w wieku o´smiu lat Apsik robił to wielokrotnie, sam albo z kolegami z klasy. Ale w innych sektorach nie było nic, czego nie mo˙zna by znale´zc´ w jego własnym sektorze, a tamtejsze dzieci były nieznajomymi. Nie istniały z˙ adne zakazy, które uniemo˙zliwiłyby Apsikowi chodzenie, gdzie mu si˛e podobało, z towarzyszami lub bez nich — je´sli nie liczy´c zakazanych kabin na zewn˛etrznym obwodzie Kr˛egu, gdzie znajdowały si˛e nieustannie obsadzone załoga˛ Fotele Snów. Apsikowi nie zabraniano bawi´c si˛e w niebezpiecznych miej23

scach, bo takowych nie było. Na olbrzymim Kr˛egu Obserwacyjnym były oczywi´scie miejsca, gdzie bez uprzedzenia uwalniano olbrzymie ilo´sci niebezpiecznej energii — emisje sygnałów, regulacja obrotów, przemieszczanie masy — ale na Kr˛egu nie zdarzały si˛e wydatki energetyczne, które nie byłyby w stały sposób monitorowane przez niezmordowane maszynowe inteligencje, a do´sc´ cz˛esto przez zapisane osobowo´sci zmarłych Heechów i ludzi. No i rzecz jasna nie było z˙ adnych niebezpiecze´nstw zwiazanych ˛ z lud´zmi. Na Kr˛egu nie było kidnaperów ani gwałcicieli. Nie było niezabezpieczonych studni, do których mo˙zna wpa´sc´ ani lasów, w których mo˙zna si˛e zgubi´c. Tu i ówdzie były niewielkie zagajniki, ale nawet o´smiolatek potrafił bez problemu wydosta´c si˛e cho´cby z samego s´rodka ka˙zdego z nich. Gdyby które´s dziecko zgubiło si˛e cho´cby na chwil˛e, wystarczyło, z˙ e spytało o kierunek najbli˙zszego pracobota, a ten udzielał wskazówek albo odprowadzał je na miejsce. To znaczy, co´s takiego zrobiłoby ludzkie dziecko. Heech, jak Apsik, nie musiał nawet szuka´c pracobota, bo mógł po prostu spyta´c Czcigodnych Przodków w swoim zasobniku. Krag ˛ obserwacyjny był w rzeczywisto´sci tak bezpieczny, z˙ e wi˛ekszo´sc´ dzieci, a czasem nawet niektórzy doro´sli, którzy tam pracowali, zapominała o głównym niebezpiecze´nstwie, którego wypatrywali. Nale˙zało im wi˛ec o tym przypomina´c. Nawet dla dzieci organizowano cz˛esto alarmy — szczególnie dla dzieci, gdy˙z je´sli obserwatorzy w Fotelach Snów mieli znale´zc´ to, czego wypatrywali, a pewnego dnia pewnie tak miało si˛e sta´c, dzieci musiałyby zatroszczy´c si˛e o siebie. Nikt z dorosłych nie byłby w stanie zaja´ ˛c si˛e nimi. Nawet pracoboty byłyby zaj˛ete, gdy˙z ich programy zostałyby natychmiast przestawione na analiz˛e, transmisj˛e i przechowanie danych. Dzieci musiałby znale´zc´ odpowiednie miejsce, z˙ eby si˛e ukry´c — tak naprawd˛e, z˙ eby nikomu nie przeszkadza´c — i pozosta´c tam, a˙z kto´s im powie, z˙ e niebezpiecze´nstwo min˛eło. Podobne rzeczy ju˙z si˛e kiedy´s zdarzały. W połowie dwudziestego wieku dzieci w wieku szkolnym w Ameryce i Zwiazku ˛ Radzieckim musiały nauczy´c si˛e chowa´c pod ławkami, le˙ze´c spokojnie i zało˙zy´c r˛ece na tył głowy oraz poci´c si˛e ze strachu — je´sli nie umiały zrobi´c której´s z tych rzeczy, a nauczyciele tłumaczyli im, z˙ e bomby atomowe usma˙za˛ je na skwarki. W przypadku dzieci na Kr˛egu Obserwacyjnym stawka była wy˙zsza. Mogły nie tylko straci´c własne z˙ ycie. Gdyby sprawiały problemy, wszystko mogło zosta´c stracone. Kiedy wi˛ec ogłaszano alarm, one te˙z pociły si˛e ze strachu. A przynajmniej tak było w wi˛ekszo´sci wypadków. Ale od czasu do czasu ogłaszano Alarm Drugiej Klasy. „Klasa Druga” oznaczała, z˙ e nale˙zy zachowa´c jedynie rutynowe s´rodki ostro˙zno´sci, gdy˙z nadlatywał statek z zaopatrzeniem. Alarm Drugiej Klasy wcale nie był przera˙zajacy ˛ — przynajmniej je´sli nie przemy´slało si˛e wszystkiego dokładnie. (Je´sli si˛e to zrobiło, mo˙zna było przestraszy´c si˛e my´sli, z˙ e Krag ˛ Obserwacyjny musiał zawiesi´c wszystkie swoje normalne działania, a na Fotelach Snów 24

sadzano dodatkowych obserwatorów, aby upewni´c si˛e, z˙ e nic nie chcianego nie pojawi si˛e zamaskowane jako najbardziej upragniony przybysz, czyli statek z zaopatrzeniem). Zaj˛ecia szkolne nie odbywały si˛e w dni, kiedy nadlatywał statek. Na Kr˛egu nie wykonywano te˙z innych prac (z wyjatkiem ˛ dy˙zurów w Fotelach Snów), bo wszyscy byli zbyt zaj˛eci dokowaniem statku. Rodziny, które ju˙z zako´nczyły słu˙zb˛e i miały zosta´c zluzowane, pakowały si˛e i zbierały w dokach, z˙ eby jak najszybciej zobaczy´c statek, który zabierze je z powrotem do przyjemnie n˛ecacego ˛ zbiorowiska gwiazd zwanego Galaktyka.˛ Wszyscy pozostali nie mogli si˛e za´s doczeka´c, z˙ eby obejrze´c wyładowanie zapasów ze statku i nowy personel. Apsik zda˙ ˛zył ju˙z zje´sc´ kanapk˛e, zanim dotarł do rogu sali szkolnej i Harold ju˙z na niego czekał. — Spó´zniłe´s si˛e, Gapciu! — warkn˛eło ludzkie dziecko. — Jeszcze nie było komunikatu, z˙ e statek jest widoczny — przypomniał Apsik — wi˛ec na nic si˛e nie spó´znili´smy. — Nie kłó´c si˛e ze mna! ˛ Tylko dzieci tak robia.˛ Chod´z. Harold szedł pierwszy. Uwa˙zał, z˙ e ma do tego prawo. Był nie tylko starszy od Apsika (przynajmniej liczac ˛ jego czas osobisty, bo je´sli wzia´ ˛c pod uwag˛e wielki, nieustannie si˛e poszerzajacy ˛ zegar wszech´swiata, Apsik urodził si˛e kilka tygodni przed pra-pra-pradziadkiem Harolda), ale te˙z przewy˙zszał go masa˛ w proporcji trzy do jednego, czterdzie´sci kilogramów Harolda w porównaniu z pi˛etnastoma w przypadku małego, chudego jak szkielet chłopca z rasy Heechów. Harold Wroczek był wysokim chłopcem o jasnych włosach i oczach koloru jagód. Ale nie był o wiele wy˙zszy od Apsika, którego pobratymcy według ludzkich poj˛ec´ byli nienormalnie wychudzeni i wysocy. Harolda zło´sciło jeszcze jedno — to mianowicie, z˙ e w jeszcze jednym punkcie mylił si˛e co do Apsika. Pod wysuszona,˛ skórzasta˛ powłoka˛ Heechów kryły si˛e pot˛ez˙ ne mi˛es´nie i s´ci˛egna. Cho´c Harold próbował wspina´c si˛e po uchwytach na poziom doków mo˙zliwie najszybciej, Apsik bez problemu za nim nada˙ ˛zał. Znalazł si˛e na szczycie drabiny przed Haroldem, wi˛ec Harold wydyszał do niego: — Uwa˙zaj, Gapciu! Nie wła´z w drog˛e pracobotom! Apsik nie zadał sobie trudu by odpowiedzie´c. Nawet dwulatek na Kr˛egu nie byłby na tyle głupi, z˙ eby przy takiej okazji wej´sc´ komu´s w drog˛e. Statki przylatywały tylko cztery lub pi˛ec´ razy w roku standardowym. Nie zostawały dłu˙zej ni˙z to konieczne. Nie mogły i nikt nie o´smieliłby si˛e ich zatrzymywa´c. Kiedy tylko chłopcy znale´zli si˛e w olbrzymiej, przypominajacej ˛ kształtem wrzeciono przestrzeni Doku 2, cofn˛eli si˛e pod s´cian˛e tak daleko, jak si˛e dało, wystarczajaco ˛ daleko od biegnacych ˛ nosibotów i dorosłych, którzy przyszli popatrze´c na przylot statku. Wszystkie doki cumownicze, w tym Dok 2, znajdowały si˛e w s´rodku Kr˛egu. Jego zewn˛etrzny pancerz był w tym miejscu przezroczysty, ale jeszcze nie było 25

przez niego nic wida´c z wyjatkiem ˛ wewn˛etrznej krzywizny samego Kr˛egu, z dwoma innymi dokami cumowniczymi, takimi samymi jak ten, gdzie si˛e znajdowali, pojawiajacymi ˛ si˛e w ich polu widzenia. — Nie widz˛e statku — poskar˙zył si˛e Harold. Apsik nie odpowiedział. Harold nie mógł zobaczy´c statku, gdy˙z ten zbli˙zał si˛e ciagle ˛ z pr˛edko´scia˛ wi˛eksza˛ od pr˛edko´sci s´wiatła, ale Harold ju˙z wielokrotnie wyja´sniał Apsikowi, z˙ e nie znosi durnego zwyczaju Heechów polegajacego ˛ na udzielaniu wszystkim odpowiedzi na pytania, które odpowiedzi wcale nie wymagały. Dostawy na Krag ˛ odbywały si˛e praktycznie w jedna˛ stron˛e — nie dotyczyło to tylko ludzi. Załogi zło˙zone z ludzi i Heechów były odsyłane, kiedy zako´nczyła si˛e ich słu˙zba. Zwykle trwało to trzy standardowe ziemskie lata. Wtedy wracali do Galaktyki i do swoich domów, gdziekolwiek by one były. Przewa˙znie udawali si˛e na Ziemi˛e, niektórzy na planet˛e Peggy, inni do którego´s z habitatów. (Nawet Heechowie przewa˙znie udawali si˛e na jaka´ ˛s planet˛e czy miejsce zamieszkałe przez ludzi, a nie do swoich prawdziwych domów w jadrze ˛ Galaktyki, cz˛es´ciowo z powodu wydłu˙zenia czasu, a cz˛es´ciowo dlatego, z˙ e na zewnatrz ˛ istniało du˙ze zapotrzebowanie na Heechów, o takiej czy innej specjalno´sci). Zaopatrzenie za´s nigdy nie wracało. Maszyny, przyrzady, ˛ cz˛es´ci, materiały rekreacyjne, wyposa˙zenie medyczne, po˙zywienie — to wszystko zostawało. Kiedy jakie´s pozycje zostawały zu˙zyte, zepsute lub niemodne, były powtórnie przetwarzane lub po prostu składowane jako dodatkowa masa Kr˛egu. Dodatkowa masa była bardzo przydatna. Im wi˛eksza˛ mas˛e miał Krag, ˛ w tym mniejszym stopniu oddziaływały na niego ruchy majace ˛ miejsce wewnatrz ˛ i mniejsza energia była potrzebna do utrzymania jego ruchu wirowego w stanie nie zakłóconym. Nosiboty przenoszace ˛ ładunki miały niewiele do roboty kiedy statek dopiero nadlatywał, poza przyniesieniem rzeczy osobistych załogi opuszczajacej ˛ Krag. ˛ Nie było tego zbyt wiele — wymieniano zaledwie osiem rodzin. Rozległ si˛e łagodny d´zwi˛ek; statek znajdował si˛e ju˙z w normalnej przestrzeni. Dowodzacy ˛ dokami stał przy swoich ekranach i pulpitach; sprawdził odczyty i zawołał: ´ — Swiatła! To nie był rozkaz. Był to uprzejmy gest wobec publiczno´sci, z˙ eby wiedziała, co si˛e dzieje; faktycznie wygaszenie s´wiateł, jak zreszta˛ wszystko inne co si˛e działo, było sterowane czujnikami i programami cumowniczymi. ´ Swiatła w Doku 2 zgasły. W tej samej chwili dało si˛e zobaczy´c przez pancerz s´wiatła na pozostałej cz˛es´ci Kr˛egu. I wtedy Apsik zobaczył niebo. Nie było zbyt wiele do ogladania. ˛ Nie było tam z˙ adnych gwiazd. Jedyne gwiazdy, które były wystarczajaco ˛ jasne, by zobaczy´c je z Kr˛egu, to były gwiazdy naszej własnej Galaktyki, a oczy naszych bohaterów nie były tam skierowane. 26

W polu widzenia były inne galaktyki w liczbie setek milionów, ale tylko par˛edziesiat ˛ z nich było obiektami, które mo˙zna oglada´ ˛ c nie uzbrojonym okiem, a nawet te były jedynie bladymi, malutkimi smugami s´wiatła przypominajacymi ˛ s´wietliki. Kiedy Krag ˛ obrócił si˛e powoli w swym niesko´nczonym kr˛eceniu, najbardziej wysuni˛ete na zachód smugi znikły z pola widzenia, a w´sród obserwatorów rozległ si˛e pomruk. Blada bezbarwna iskierka s´wiatła, która˛ trudno było dojrze´c, ale oczy bolały, kiedy si˛e ju˙z zobaczyło. . . i nagle, jakby kto´s bez ostrze˙zenia wrzucił na ekran inny slajd, pojawił si˛e statek. Statek zaopatrzenia był olbrzymi, przypominał wrzeciono o długo´sci 800 metrów. Jego kształt informował, z˙ e tym razem był to prawdziwy statek Heechów, a nie nowy statek zbudowany przez ludzi. Apsik poczuł przypływ dumy. Nie miał nic przeciwko ludzkim statkom, które zwykle miały kształt torpedy albo prostego cylindra. Jak wszyscy wiedzieli, kształt przy podró˙zach mi˛edzygwiezdnych nie miał z˙ adnego znaczenia. Równie dobrze mogły przybra´c kształt kuli, sze´scianu czy chryzantemy; kształt był jedynie zachcianka˛ projektanta. Wi˛ekszo´sc´ statków zaopatrzenia, które odwiedzały Krag ˛ Obserwacyjny, była wykonana przez ludzi i obsadzona ludzka˛ załoga˛ — zwykle wypełnione były tak˙ze ludzkimi rekrutami, wi˛ec ten niewielki ułamek załogi Kr˛egu, jaki stanowili Heechowie, pozostawał nadal w mniejszo´sci. Statek Heechów mo˙ze oznacza´c przyjazd Heechów, z˙ eby troch˛e poprawi´c ten bilans! Co´s takiego przyszło do głowy Apsikowi. . . Niestety, nie tym razem. Wielkie wrzeciono zatrzymało si˛e w obj˛eciach Kr˛egu. Jego kurs na zbli˙zeniu przypominał spiral˛e. Zaczał ˛ si˛e obraca´c, by dostosowa´c si˛e do powolnych obrotów Kr˛egu, zanim wi˛ec jego cuma zetkn˛eła si˛e ze s´luza˛ Doku 2, oba obiekty były zsynchronizowane. ´ Pier´scienie zaskoczyły. Sluzy zostały zahermetyzowane. Z rufowej cz˛es´ci statku wysun˛eły si˛e liny i si˛egn˛eły do kabestanów Doków 1 i 3, tam zostały zamocowane i usztywniły statek, czyniac ˛ ze´n integralny element struktury Kr˛egu. Przeno´sniki masy w tunelach serwisowych zadr˙zały i sapn˛eły, dokonujac ˛ niezb˛ednych regulacji, by utrzyma´c równowag˛e Kr˛egu po dodaniu nowej masy. Harold potknał ˛ si˛e, stracił równowag˛e, kiedy podłoga zacz˛eła przesuwa´c si˛e pod nimi. Apsik złapał go, ale Harold go odepchnał. ˛ — Martw si˛e o siebie, Gapciu — polecił mu. Wtedy jednak statek był ju˙z bezpiecznie zacumowany i zacz˛eły si˛e z niego wysypywa´c cuda. Nosiboty wkroczyły do akcji jako pierwsze, biegnac ˛ do s´luz towarowych i wynurzajac ˛ si˛e z nich ze skrzyniami, belami, ró˙znymi artykułami wyposa˙zenia i maszynami. Wi˛ekszo´sci z nich nie dało si˛e zidentyfikowa´c na pierwszy rzut oka, ale

27

w doku ładunkowym rozeszły si˛e nagle cudowne zapachy, kiedy roboty zacz˛eły wyładowywa´c skrzynie s´wie˙zych owoców, brzoskwini, pomara´nczy i jagód. — O rany! Niesamowite! Popatrzcie na te banany! — wrzasnał ˛ Harold, gdy tragarz zszedł z rampy z uniesionymi czterema ko´nczynami górnymi, w ka˙zdej trzymajac ˛ ki´sc´ niedojrzałych owoców. — Ale bym chciał zje´sc´ takiego od razu! — Nie nale˙zy ich je´sc´ dopóki nie zrobia˛ si˛e z˙ ółte — o´swiadczył Apsik, dumny ze swojej wiedzy na temat dziwnego ludzkiego jedzenia. Harold rzucił mu mordercze spojrzenie. — Wiem o tym. Chciałem tylko powiedzie´c, z˙ e mam ochot˛e zje´sc´ go teraz. Albo troch˛e tych, jak one si˛e tam nazywaja,˛ takich jagód. Apsik pochylił si˛e, z˙ eby chwil˛e poszepta´c do swojego zasobnika, po czym wyprostował si˛e. — To sa˛ truskawki — o´swiadczył. — Te˙z bym ch˛etnie kilka zjadł. — Truskawki — wyszeptał Harold. Ju˙z du˙zo czasu min˛eło od chwili, gdy ostatni raz jadł truskawki. Na Kr˛egu hodowano lub wytwarzano wi˛ekszo´sc´ potrzebnej z˙ ywno´sci, ale nigdzie nie natknał ˛ si˛e na grzadk˛ ˛ e z truskawkami. Łatwo było wyprodukowa´c jedzenie o smaku truskawkowym — albo o dowolnym innym smaku, jaki mo˙zna było sobie wyobrazi´c — po˙zywienie CHON mo˙zna było dowolnie modyfikowa´c. Ale chrupko´sc´ , konsystencja, zapach — nie, zawsze była jaka´s ró˙znica mi˛edzy po˙zywieniem CHON a prawdziwym z˙ arciem, a polegała głównie na tym, z˙ e prawdziwe z˙ arcie było cudowne. Chłopcy ostro˙znie prze´slizn˛eli si˛e bli˙zej skrzynek z owocami i zacz˛eli gł˛eboko oddycha´c. Mi˛edzy skrzynkami a s´ciana˛ doku była pewna przestrze´n, z daleka od szlaku nosibotów, gdzie chłopcy mogli łatwo si˛e zmie´sci´c, a nie było to mo˙zliwe w przypadku jakiegokolwiek dorosłego. — To sa˛ chyba maliny — powiedział Harold gapiac ˛ si˛e przez sterty sałaty, marchewki i dojrzałych, szkarłatnych pomidorów. — I patrz, czeres´nie! — Najbardziej chciałbym zje´sc´ troch˛e truskawek — rzekł t˛esknie Apsik, a nosibot, delikatnie odstawiajac ˛ skrzynk˛e oznakowana˛ naklejka˛ „Instrumenty, ostro˙znie!” zatrzymał si˛e, jakby nasłuchujac. ˛ Tak było w istocie. Usłyszał. Dwa z jego długich, wysuwanych ramion wyciagn˛ ˛ eły si˛e w stron˛e skrzynek z truskawkami, otworzyły jedna˛ z nich, wyciagn˛ ˛ eły mały koszyk z owocami, zamkn˛eły skrzynk˛e i zawisły, podajac ˛ koszyk Apsikowi. — Ojej, dzi˛ekuj˛e! — powiedział Apsik, zaskoczony, lecz uprzejmy. — Prosz˛e bardzo, Sternutatorze — rzekł nosibot w j˛ezyku Heechów. Apsik podskoczył. — O! Czy ja ci˛e znam? — Byłem twoim nauczycielem tai-chi — o´swiadczył nosibot. — Daj troch˛e Haroldowi. — Po czym odwrócił si˛e i pop˛edził po nast˛epny ładunek. Harold przez chwil˛e wygladał ˛ na obra˙zonego, ale odrzucił to uczucie jako niegodne — któ˙z miałby by´c zazdrosny o awanse niskopoziomowej inteligencji 28

mechanicznej? Dwaj chłopcy podzielili owoce mi˛edzy siebie, chwytajac ˛ ka˙zdy owoc palcami za krótki zielony ogonek i z˙ ujac ˛ je powoli. Truskawki były wspaniałe. Całkowicie dojrzałe, słodkie, smak spełniajacy ˛ wszelkie obietnice zawarte w wygladzie ˛ i zapachu. — Za minutk˛e wyjda˛ ludzie — ogłosił Harold, z˙ ujac ˛ z zadowoleniem — i z zaskoczeniem zauwa˙zył, z˙ e Apsik przestał je´sc´ . Oczy małego Heecha były utkwione w statku. Poda˙ ˛zajac ˛ za wzrokiem Apsika, Harold zobaczył, jak w ko´ncu wynurzaja˛ si˛e pierwsi pasa˙zerowie. Było ich gdzie´s pi˛etnastu albo dwudziestu, doro´sli i dzieci. Jasne, to było zawsze ciekawe. To był najwa˙zniejszy powód ich pobytu w tym miejscu — zobaczy´c, jakich to nowych rywali czy kolegów przywiózł im statek. Ale mina na twarzy Apsika wyra˙zała co´s wi˛ecej ni˙z ciekawo´sc´ . Był to gniew albo strach — a przynajmniej zdziwienie, uznał Harold, zły jak zawsze, bo ludziom trudno było rozpozna´c wyraz twarzy Heecha. Nowo przybyli wygladali ˛ dla Harolda na do´sc´ ludzkich, ale było co´s dziwnego w ich sposobie chodzenia, trudno było to dostrzec z tej odległo´sci, ale był jaki´s dziwny. Harold spojrzał ponownie i zobaczył co´s jeszcze. Krag ˛ obrócił si˛e o kilka stopni. I nagle, za bryła˛ statku, z mi˛edzygalaktycznej pustki wyłoniło si˛e skupisko plam brudno˙zółtego s´wiatła, które miano obserwowa´c z Kr˛egu. Przede wszystkim, s´wiatło nie było naprawd˛e z˙ ółte. Spektroskopia wykazała, z˙ e ponad dziewi˛ec´ dziesiat ˛ procent promieniowania wydzielanego przez kugelblitz znajdowało si˛e na zbli˙zonym do fioletu ko´ncu spektrum i jeszcze dalej; ale te cz˛estotliwo´sci były szkodliwe dla oczu ludzi i Heechów. Przezroczysty pancerz został wyposa˙zony w filtr, który je eliminował. Przedostawało si˛e tylko z˙ ółte s´wiatło. Harold wyszczerzył si˛e z zadowoleniem. — Co si˛e dzieje, Gapciu? — spytał z wy˙zszo´scia.˛ — Nagle si˛e wystraszyłe´s kugelblitzu? Apsik zamrugał swoimi wielkimi, ró˙zowymi, dziwacznymi oczami. — Wystraszyłem si˛e kugelblitzu? Nie. O czym tym mówisz? — Wygladałe´ ˛ s tak s´miesznie — wyja´snił Harold. — To nie jest s´mieszne. Jestem w´sciekły. Spójrz tylko na to! — Apsik pomachał ko´scistym ramieniem w kierunku doku. — To jest statek Heechów! A wszyscy pasa˙zerowie nosza˛ zasobniki z Przodkami! Tylko z˙ e wszyscy sa˛ lud´zmi! Gdyby Harold był dzieckiem Heechów, a nie ludzkim, nie s´miałby si˛e z kugelblitzu. Kugelblitz nie był powodem do s´miechu. Kugelblitz był miejscem, gdzie mieszkał Wróg — istoty zwane przez Heechów Asasynami. Heechowie nie nadali im tej nazwy dla z˙ artu. Dla Heechów Wróg nie wiazał ˛ si˛e z niczym s´miesznym. Heechowie nie s´miali si˛e z niebezpiecznych rzeczy. Uciekali przed nimi.

29

Była to jeszcze jedna znaczaca ˛ ró˙znica mi˛edzy Apsikiem a Haroldem. A potem nagle pojawiła si˛e Oniko, która była jeszcze inna. Oniko Bakin była jedna˛ z nowo przybyłych. Załoga zmienników, z która˛ przybyła, liczyła sobie dwudziestu dwóch ludzi i ani jednego Heecha. Czworo z nich było dzie´cmi, a jednym, które trafiło do szkoły Apsika, była Oniko. Kiedy zjawiła si˛e na lekcji po raz pierwszy, otoczyły ja˛ inne dzieci. — Ale ty jeste´s człowiekiem — zdziwiło si˛e jedno. — Po co nosisz zasobnik Heechów? — Zawsze tak robili´smy — wyja´sniła. Potem uprzejmie ich uciszyła, z˙ eby słuchali tego, co mówi szkolbot. Oniko rzeczywi´scie była człowiekiem. Ponadto była istota˛ rodzaju z˙ e´nskiego, w wieku Apsika. Jej skóra miała oliwkowy odcie´n, a oczy były czarne i skos´ne. Włosy miała proste i czarne, za´s Apsik był dumny z tego, z˙ e potrafi ja˛ zidentyfikowa´c jako osobnika przynale˙zacego ˛ do podgrupy istot ludzkich zwanej „orientalna”. ˛ Mimo to mówiła uniwersalnym angielskim. Ku zdumieniu Apsika, mówiła tak˙ze j˛ezykiem Heechów. Mnóstwo ludzi mówiło j˛ezykiem Heechów, lepiej lub gorzej, ale Oniko była pierwsza˛ napotkana˛ przez Apsika osoba,˛ która równie dobrze sobie radziła z J˛ezykiem Czynów, jak i J˛ezykiem Uczu´c. To jednak nie zmniejszyło jego zdziwienia, jakiego doznał na widok istoty ludzkiej noszacej ˛ zasobnik. Na rytmice, pierwszej lekcji, na której Oniko była z nim w szkole, przydzielono ja˛ do Apsika jako partnerk˛e przy c´ wiczeniach na rozciaganie ˛ i zginanie. Apsik przyjrzał jej si˛e bli˙zej. Cho´c nadal uwa˙zał, z˙ e jej ciało jest niepokojaco ˛ wiotkie, a jej masa zaskakujaco ˛ du˙za, spodobał mu si˛e słodki zapach jej oddechu i sposób, w jaki łagodnie wymawiała jego imi˛e — nie „Gapcio”, nie „Apsik”, ale „Sternutator” w j˛ezyku Heechów. Był rozczarowany, kiedy dombot wywołał ja˛ wcze´sniej, by udała si˛e dopełni´c jakich´s formalno´sci zwiazanych ˛ z rodzicami, gdy˙z chciał ja˛ lepiej pozna´c. Wieczorem w domu próbował spyta´c ojca, po co człowiek miałby nosi´c zasobnik. — To bardzo proste, Sterny — odparł Bremsstrahlung ze znu˙zeniem. — To była zaginiona ekipa. Powodem zm˛eczenia Bremsstrahlunga był fakt, z˙ e tego dnia odbył podwójna˛ wacht˛e. Obowiazywało ˛ to wszystkich obserwatorów. Moment przybycia statku na Krag ˛ był uwa˙zany za szczególnie niebezpieczny, gdy˙z w takiej sytuacji pewne zamieszanie było nieuniknione. W takich przypadkach obsadzano wszystkie Fotele Snów i wszyscy obserwatorzy byli na słu˙zbie dopóki statek nie odleciał i Krag ˛ był znów bezpieczny. Dla Bremsstrahlunga to była bardzo długa wachta. — Zaginiona ekipa — wyja´snił — to grupa ludzkich istot, które kiedy´s udały si˛e jakim´s naszym statkiem w podró˙z w jedna˛ stron˛e. Je´sli chodzi akurat o tych, zapytaj matk˛e; ona rozmawiała z załoga˛ statku. 30

— Tylko przez chwil˛e — zaprotestowała Femtofala. — My´slałam, z˙ e b˛eda˛ jakie´s wiadomo´sci z domu. Bremsstrahlung poklepał ja˛ z uczuciem po ramieniu. — Jakie˙z moga˛ by´c wiadomo´sci, skoro oni odlecieli zaledwie. . . ile to b˛edzie. . . trzy albo cztery godziny po nas? Femtofala potwierdziła słuszno´sc´ tej uwagi ruchem mi˛es´ni szyi. Rzekła z rozbawieniem: — Biedna załoga była ciagle ˛ w szoku. Wszyscy byli Heechami. Odlecieli z ja˛ dra galaktyki zabierajac ˛ specjalistów i materiały, które miały by´c dostarczone na Ziemi˛e, wyladowali ˛ tam, zabrali zapasy dla nas, po drodze zatrzymali si˛e, z˙ eby zabra´c nowych ludzi z zaginionej ekipy — och, jakie to wszystko musi by´c dla nich m˛eczace! ˛ — Wła´snie — rzekł Bremsstrahlung. — Tak czy inaczej, kiedy ci ludzie dotarli do celu podró˙zy, nie mogli stamtad ˛ odlecie´c. Utkn˛eli tam za zawsze. — Gdyby rzeczywi´scie utkn˛eli na zawsze — u´smiechn˛eła si˛e Femtofala — nie byliby tu dzi´s z nami, Bremmy. — Nie u´smiechała si˛e tak samo, jak ludzie, bo Heechowie maja˛ inna˛ muskulatur˛e. W rzeczywisto´sci poni˙zej jej ko´sci policzkowych zawiazał ˛ si˛e w˛ezeł mi˛es´ni. Napr˛ez˙ one ciało nawet nie drgn˛eło. — Wiesz, co mam na my´sli — odparł jej ma˙ ˛z. — Tak czy inaczej, Sternutatorze, okazało si˛e, z˙ e ta mała grupka, liczaca ˛ sobie mniej ni˙z stu ludzi, ma bardzo wysoko rozwini˛ete cechy wra˙zliwo´sci. — Wypowiedział t˛e słowa ostro˙znie. Oznaczało to, z˙ e sa˛ szczególnie dobrzy w u˙zywaniu Foteli Snów do prowadzenia „nasłuchu” poszukujacego ˛ oznak zewn˛etrznej inteligencji, a przecie˙z sam Bremsstrahlung był jedna˛ z najbardziej wra˙zliwych istot, jakie kiedykolwiek znaleziono. Dlatego wła´snie przebywał na Kr˛egu. — Czy Oniko b˛edzie pracowa´c na Fotelu Snów? — zapytał Apsik. — Oczywi´scie, z˙ e nie! Przynajmniej póki nie doro´snie. Wiesz, jak wa˙zne jest, z˙ eby nie tylko odbiera´c napływajace ˛ wra˙zenia. Szczególnie utalentowane dziecko mo˙ze by´c w stanie to robi´c, ale równie wa˙zna jest umiej˛etno´sc´ powstrzymania si˛e od nadawania własnych uczu´c. — Wa˙zniejsza — poprawiła go Femtofala. Na jej policzku nie pojawił si˛e w˛ezeł u´smiechu. Nie było si˛e z czego s´mia´c. — Wa˙zniejsza, zgoda — rzekł jej ma˙ ˛z. — Je´sli chodzi o to, czy dziecko jest wra˙zliwe czy nie, w tej chwili nie ma sposobu, z˙ ebym mógł si˛e o tym dowiedzie´c. Zrobia˛ jej testy. Mo˙ze ju˙z zrobiono, podobnie jak w twoim przypadku, bo na pewno jedno z jej rodziców jest wra˙zliwe, a t˛e cech˛e si˛e dziedziczy. — Czy to znaczy, z˙ e b˛ed˛e pracował na Fotelu Snów, kiedy dorosn˛e? — zapytał Apsik z zapałem. — Jeszcze nie wiadomo — odparł jego ojciec. Zastanowił si˛e przez chwil˛e i dodał ponuro: — Je˙zeli o to chodzi, nie wiemy nawet, czy Krag ˛ jeszcze wtedy tu b˛edzie. . . 31

— Bremsstrahlungu! — krzykn˛eła jego z˙ ona. — To nie jest temat do z˙ artów! Bremsstrahlung skinał ˛ głowa,˛ ale nic nie powiedział. Był naprawd˛e zm˛eczony. By´c mo˙ze, powiedział sobie w duchu, dlatego wcale nie z˙ artował. Dla Apsika Oniko stała si˛e wzorcowym przykładem ludzkiej dziewczynki. Przydzielono ja˛ do jego klasy, a szkolbot od razu przedstawił ja˛ innym uczniom. — Oniko — powiedział — urodziła si˛e w Fabryce Po˙zywienia, wi˛ec nie miała wielu okazji do poznania s´wiata. Prosz˛e wi˛ec, z˙ eby´scie jej pomagali, jak tylko mo˙zecie. Apsik uczynił to z ch˛ecia.˛ Niestety, nie miał zbyt wielu okazji. Nie był jedynym dzieckiem wykazujacym ˛ silne zainteresowanie nowo przybyła,˛ a wi˛ekszo´sc´ pozostałych uczniów, b˛edacych ˛ lud´zmi, radziła z tym sobie znacznie lepiej. Szkoła Apsika przypominała parterowy, jednopokojowy budynek szkolny z zamierzchłej historii Ameryki. Składała si˛e z jednego pomieszczenia, ale ró˙zniła si˛e od tej staro´swieckiej szkoły w taki sposób, z˙ e nie miała tylko jednego nauczyciela, czy raczej — niezupełnie. Ka˙zdy ucze´n był nauczany osobno, za pomoca˛ zindywidualizowanego zestawu programów uczacych. ˛ Szkolbot był jednostka˛ ruchoma.˛ Kra˙ ˛zył po całym pomieszczeniu w zale˙zno´sci od potrzeby, głównie w celu utrzymywania dyscypliny i pilnowania, z˙ eby z˙ aden z uczniów nie jadł kanapek w czasie, gdy miał si˛e zajmowa´c rozbiorem zdania. Nie zajmował si˛e nauczaniem. Do tego celu ka˙zdy ucze´n miał własny kacik. ˛ Kiedy szkolbot sko´nczył liczy´c obecnych i sprawdza´c przyczyny nieobecnos´ci, miotał si˛e po klasie sprawdzajac, ˛ czy uczniowie maja˛ czyste r˛ece oraz czy nie wykazuja˛ objawów jakiej´s choroby — za´s w przypadku najmłodszych uczniów sprawdzał tak˙ze zapi˛ecia pasów, które zabezpieczały je za pulpitami do nauki. Nie wspominajac ˛ ju˙z o odprowadzaniu ich do toalety w razie potrzeby i tych wszystkich innych funkcjach niezb˛ednych w przypadku malutkich dzieci. Szkolbot był przystosowany do takich zada´n. Miał nawet wzbudzajacy ˛ zaufanie wyglad. ˛ Miał twarz. W podstawowym ekwipunku szkolbot wygladał ˛ jak niewielka starsza pani w bezkształtnej koszuli. Koszula miała oczywi´scie funkcj˛e wyłacznie ˛ dekoracyjna.˛ Podobnie jak u´smiechni˛eta twarz. Takie były jego atrybuty fizyczne, gdy˙z je´sli szkoła akurat nie działała, szkolbot robił inne rzeczy, do których go przeznaczono. Je´sli potrzebna była dalsza pomoc, kiedy na przykład dzieci wymagały zwi˛ekszonego nadzoru w porze wykonywania c´ wicze´n lub kiedy pojawił si˛e jaki´s specjalny problem — szkolbot w miar˛e potrzeb przydzielał do tego zadania inne sztuczne inteligencje dost˛epne w zasobach Kr˛egu. Apsik odnotował pod´swiadomie, z˙ e szkolbot przez wi˛ekszo´sc´ czasu kr˛eci si˛e koło Oniko, ale był zbyt zaj˛ety wykazywaniem, ku zadowoleniu programu do teorii liczb, z˙ e 53 przystaje do 1421 przy podstawie 6, z˙ eby zwróci´c na to uwag˛e. Nie chodziło o to, z˙ e teoria liczb jest trudna dla Apsika. Nic z tych rzeczy. Jak wszystkie dzieci Heechów, opanował wi˛ekszo´sc´ z jej zasad mniej wi˛ecej w tym samym czasie, kiedy nauczył si˛e czyta´c. Matematyka była jednak dla Apsika wyzwaniem 32

z powodu głupiego ludzkiego systemu liczenia — z 10 jako podstawa.˛ Z zapisem pozycyjnym, je´sli wi˛ec dostało si˛e dwie cyfry w niewła´sciwej kolejno´sci, liczba była całkiem niepoprawna! Kiedy rozbrzmiało radosne c´ wierkni˛ecie szkolbota „Czas na c´ wiczenia!”, Apsik odkrył, czemu szkolbot zwraca szczególna˛ uwag˛e na Oniko Bakin. Wszystkie indywidualne programy uczace ˛ wylogowały si˛e. Pasy bezpiecze´nstwa u najmłodszych uczniów rozpi˛eły si˛e. Dzieci wstały, zacz˛eły si˛e przeciaga´ ˛ c, s´miejac ˛ si˛e i rozpychajac, ˛ a˙z zostały zgarni˛ete do bezpiecznego obszaru poza sala˛ szkolna.˛ Z wyjatkiem ˛ Oniko. Ona została w tyle. Apsik nie od razu to zauwa˙zył, bo był zaj˛ety energicznym napinaniem mi˛es´ni, rozciaganiem ˛ oraz skłonami i pompkami, jakie ka˙zdy z nich musiał wykonywa´c dwadzie´scia razy dziennie. Było to obowiazkowe ˛ dla wszystkich przebywajacych ˛ na Kr˛egu, nie tylko dla dzieci. Słaba grawitacja na Kr˛egu powodowała osłabienie organizmu. U dzieci nie rozwijały si˛e silne mi˛es´nie, a u rodziców zanikały. Dopóki przebywali na Kr˛egu, nie miało to wi˛ekszego znaczenia, bo po có˙z tam były mi˛es´nie człowiekowi czy Heechowi? Nikt jednak nie miał pozosta´c na Kr˛egu na zawsze, a po powrocie do normalnej grawitacji ci˛ez˙ ko by po˙załowali tego osłabienia nabytego na Kr˛egu. Apsik, b˛edac ˛ Heechem, był bardziej metodyczny i celowy w c´ wiczeniach ni˙z wi˛ekszo´sc´ uczniów ludzkiej rasy. Sko´nczył wcze´sniej i rozejrzał si˛e dookoła. Zauwa˙zywszy, z˙ e Oniko nie ma w sali c´ wicze´n, zajrzał do sali szkolnej. Była tam. Przywiazano ˛ ja˛ do skomplikowanej metalowej konstrukcji na´sladujacej ˛ kształt jej ciała. Egzoszkielet! Cały mechanizm wyginał si˛e, przekr˛ecał i obracał z zamkni˛eta˛ w s´rodku dziewczynka.˛ — Och — rzekł Apsik nagle zrozumiawszy — przyzwyczajasz si˛e do grawitacji. Oniko otworzyła oczy i spojrzała wprost na niego, nie odpowiadajac. ˛ Dyszała ci˛ez˙ ko. Heechowie nie radza˛ sobie z interpretowaniem ludzkiego wyrazu twarzy lepiej, ni˙z ludzie z Heechami, ale Apsik dostrzegł na jej twarzy napi˛ete mi˛es´nie i pot na czole. — To dobrze, z˙ e to robisz — powiedział. Nagle przyszło mu do głowy, z˙ e powinien zachowa´c si˛e taktownie. — Nie masz nic przeciwko temu, z˙ ebym tu postał? — spytał, a tymczasem dziewczynka była wykr˛ecana i układana w do´sc´ niezwykłe pozycje. — Nie — wydyszała. Apsik niezdecydowanie stał w miejscu. Kiedy przyjrzał si˛e jej bli˙zej, ujrzał, z˙ e zaaplikowano jej nie tylko c´ wiczenia. W z˙ yle na jej ramieniu tkwiła igła kroplówki, delikatnie pompujaca ˛ do jej krwiobiegu jaki´s płyn. Podchwyciła jego spojrzenie i zdołała powiedzie´c: — To ma wzmocni´c moje ko´sci.

33

— Tak, oczywi´scie — rzekł zach˛ecajaco ˛ Apsik. — Chyba w twoim habitacie grawitacja nie była szczególnie wysoka? Ale to ci pomo˙ze, jestem tego pewien. — Zastanowił si˛e przez chwil˛e i powiedział ze współczuciem: — Chyba jeszcze nie jeste´s w stanie robi´c prawdziwych c´ wicze´n, Oniko. Wzi˛eła gł˛eboki oddech. — Jeszcze nie — powiedziała. — Ale kiedy´s b˛ed˛e! Kiedy nadeszły nast˛epne półwakacje, Apsik i Harold zaplanowali odwiedzi´c gaj palm kokosowych. Oniko stała tu˙z przed sala˛ szkolna˛ kiedy wyszli i pod wpływem impulsu Apsik zwrócił si˛e do niej: — Idziemy nazrywa´c troch˛e kokosów. Chcesz si˛e z nami zabra´c? Harold mruknał ˛ co´s z niezadowoleniem za jego plecami, ale Apsik nie zwrócił na to uwagi. Oniko s´ciagn˛ ˛ eła usta, zastanawiajac ˛ si˛e nad zaproszeniem. Jej postawa i maniery były prawie dorosłe, gdy powiedziała: — Ch˛etnie, dzi˛ekuj˛e bardzo. Z przyjemno´scia˛ si˛e z wami wybior˛e. — Jasne — wtracił ˛ si˛e Harold — ale co z lunchem? Przyniosłem tylko dla siebie. — Ja te˙z mam co´s na lunch — powiedziała dziewczynka, poklepujac ˛ swoja˛ szkolna˛ torb˛e — bo tak czy inaczej miałam dzi´s zamiar troch˛e pozwiedza´c Krag. ˛ Wydaje mi si˛e, z˙ e to do´sc´ ciekawe. Harold nie był w zbyt miłym nastroju. — Ciekawe! Słuchaj, mała, to nie jest tak sobie tylko ciekawe. To jest najwa˙zniejszy obiekt w całym wszech´swiecie. To jedyna rzecz, pozwalajaca ˛ zapewni´c bezpiecze´nstwo ludzkiej rasie! I rasie Heechów — dodał po chwili. — To znaczy, gdyby´smy nie czuwali bez przerwy, kto wie, co by si˛e stało? — Oczywi´scie — odparła uprzejmie Oniko. — Wiem, z˙ e naszym zadaniem jest monitorowanie kugelblitzu. Po to tu wszyscy jeste´smy, to jasne. — Spojrzenie, jakie rzuciła Haroldowi, było prawie macierzy´nskie. — Oboje moi rodzice sa˛ obserwatorami — rzekła tonem skrywajacym ˛ wielka˛ dum˛e — i mój wujek Tashi te˙z. Tam, skad ˛ pochodz˛e, prawie wszyscy s´wietnie si˛e nadaja˛ do takich zada´n. Pewnie te˙z b˛ed˛e to robi´c, gdy dorosn˛e. Gdyby istniała jedyna rzecz, której nie był w stanie znie´sc´ Heech, kiedy kogo´s potraktował protekcjonalnie, to zosta´c potraktowanym w podobny sposób. W Apsiku zawrzało. — To w ko´ncu idziemy na kokosy, czy b˛edziemy tu stali i gadali przez cały dzie´n? Ruszmy si˛e wreszcie! Odwrócił si˛e i poszedł przodem. Wyraz jego twarzy głosił, z˙ e osobi´scie nie miał z˙ adnego udziału w zapraszaniu tej s´miesznej nowej istoty ludzkiej z zasobnikiem i nie spodziewał si˛e, z˙ eby cokolwiek dobrego z tego wynikło. Przez chwil˛e wydawało si˛e, z˙ e miał racj˛e. Gaj kokosowy nie był poło˙zony daleko od szkoły, je´sli wzia´ ˛c pod uwag˛e zakrzywiona˛ geometri˛e Kr˛egu. W rzeczywisto´sci mie´scił si˛e bezpo´srednio „nad” 34

szkoła.˛ Była tam winda ła´ncuchowa, par˛edziesiat ˛ metrów od szkoły, przy skrzy˙zowaniu dwóch korytarzy, ale z powodu niskiej grawitacji na Kr˛egu ruchliwe dzieci rzadko zawracały sobie głow˛e takimi rzeczami. Harold otworzył drzwi odsłaniajac ˛ pionowy szyb z uchwytami dla rak, ˛ biegnacy ˛ tu˙z obok sali szkolnej. Zaczał ˛ si˛e szybko wspina´c i zniknał ˛ z pola widzenia. Apsik skinał ˛ zach˛ecajaco ˛ na dziewczynk˛e; zawahała si˛e. — Chyba jeszcze nie potrafi˛e poradzi´c sobie z czym´s takim — powiedziała. — No jasne — wyszczerzył si˛e zło´sliwie Harold nad nimi. — Nie ma problemu — powiedział od razu Apsik, zawstydzony brakiem swojej domy´slno´sci. — Pojedziemy winda˛ — zawołał w głab ˛ szybu i ruszył, nie czekajac ˛ na odpowied´z Harolda. Ale i tak ja˛ usłyszeli, gdy zeszli ostro˙znie z windy ła´ncuchowej i natkn˛eli si˛e na czekajacego ˛ Harolda. — O Bo˙ze — rzekł — jak ona wejdzie na drzewo, skoro nie umie nawet wspina´c si˛e po drabinie? — Ja jej nazrywam — powiedział Apsik. — No, ruszaj. Harold odwrócił si˛e i bez cienia wdzi˛eczno´sci wybrał najlepsze drzewo dla siebie. Zaczał ˛ si˛e wspina´c za pomoca˛ rak ˛ i stóp, jak małpa. Korona palmy kokosowej znajdowała si˛e na wysoko´sci jakich´s dwunastu metrów, ale przy niskiej grawitacji Kr˛egu zr˛eczne dziecko nie miało z˙ adnego problemu ze wspi˛eciem si˛e na nia.˛ Harold, dumny ze swoich mi˛es´ni, które piel˛egnował z prawie religijnym zapałem, oczywi´scie wybrał najwy˙zsze i najbardziej obładowane drzewo, za´s Oniko spojrzała na niego ze strachem. — Odsu´n si˛e — polecił Apsik — bo zaraz jaki´s spadnie. ˙ — Zeby tylko jeden! — warknał ˛ nad nimi Harold, odpiłowujac ˛ jeden z ogonków. — Pewnie nic by ci si˛e nie stało, gdyby´s takim oberwała — rzekł Apsik — ale mimo to. . . — Ale mimo to i tak my´slisz, z˙ e zaraz si˛e rozsypi˛e — rzekła Oniko z godnos´cia.˛ — Nie martw si˛e o mnie. Wchod´z na drzewo. Ja popatrz˛e. Apsik rozejrzał si˛e dookoła i wybrał ni˙zsza˛ palm˛e. Miała mniej owoców, za to wygladały ˛ na dorodniejsze. — Mo˙zemy zerwa´c tylko po dwa — wyja´snił — bo inaczej stra˙zobot o tym zamelduje. Zaraz wracam. Wspiał ˛ si˛e na drzewo szybciej od Harolda i dokonał wyboru spo´sród trójkat˛ nych okragłych ˛ owoców. Ostro˙znie zrzucił trzy z nich na ziemi˛e par˛e metrów od Oniko, a kiedy znalazł si˛e z powrotem na dole, dziewczynka ogladała ˛ je ze zdumieniem. — To nie sa˛ kokosy! — wykrzykn˛eła. — Widziałam kokosy na obrazkach. Sa˛ brazowe, ˛ włochate i twarde. 35

— Sa˛ ukryte w s´rodku tego zielonego — wyja´snił Apsik. — Postukaj w ten du˙zy kostkami palców i zobacz, czy jest dojrzały. Tego te˙z nie umiała zrobi´c. Apsik uczynił to za nia˛ i podał jej kokos z powrotem. Oniko wzi˛eła go do r˛eki i z namysłem zwa˙zyła w dłoni. Cho´c na Kr˛egu nie wa˙zył on du˙zo, jego masa była taka sama, jak w ka˙zdym innym punkcie wszechs´wiata i wygladał ˛ na takiego, do którego strasznie trudno si˛e dosta´c. — Jak go obierzemy? — spytała. — Powiedz jej, z˙ eby mi go podała, Gapciu — zarzadził ˛ Harold za nimi, a jego własne kokosy ju˙z le˙zały na ziemi. Złapał je i dwoma szybkimi ci˛eciami no˙za otworzył górna˛ cz˛es´c´ kokosu i podał dziewczynce. — Wypij — polecił. — To smaczne. Dziewczynka spojrzała na niego podejrzliwie, potem przeniosła wzrok na Apsika. Skinał ˛ głowa˛ zach˛ecajaco. ˛ Z wahaniem uniosła owoc do ust. Spróbowała. Skrzywiła si˛e. Wykonała par˛e ruchów j˛ezykiem w ustach badajac ˛ smak mleka kokosowego. Wzi˛eła wi˛ekszy łyk i o´swiadczyła ze zdumieniem. — Wiecie, to jest dobre! — Otworzymy je i zjemy kanapki — powiedział Apsik, pracujac ˛ nad własnym kokosem. — Chyba powinni´smy teraz zje´sc´ lunch; sok fajnie smakuje z kanapkami. Cho´c rodzina Apsika przej˛eła ludzki zwyczaj jedzenia kanapek, nie stało si˛e to w przypadku Oniko. Ze swojej torebki wyj˛eła kilka grudkowatych małych przedmiotów zawini˛etych w kolorowy papier. W czerwonym była marynowana s´liwka. W złotym twardy, brazowy ˛ kawałek czego´s co — jak powiedziała — było ryba,˛ cho´c ani Apsik ani Harold nie mieli ochoty próbowa´c i przekona´c si˛e o tym. Oniko zreszta˛ te˙z nie była zainteresowana przyprawionym na ostro jajkiem Harolda ani kanapkami z szynka,˛ które wmusił Apsikowi jego ojciec. Ju˙z sama szynka była dla Apsika wystarczajac ˛ a˛ przygoda˛ — zaczał ˛ je´sc´ ludzkie jedzenie dopiero w zeszłym roku, cho´c raczej były to zbli˙zone do ludzkiego jedzenia produkty, jakie oferowały syntezatory na Kr˛egu. — Powiniene´s tego spróbowa´c — zganiła go Oniko. — Dzi˛eki, ale nie — odparł Apsik. Harold zachował si˛e mniej dyplomatycznie; wydawał z siebie odgłosy imitujace ˛ wymioty. — Przecie˙z ja spróbowałam waszego jedzenia — podkre´sliła Oniko. — Na przykład te kokosy były całkiem dobre. — Pociagn˛ ˛ eła nast˛epny łyk i spostrzegła, z˙ e owoc jest pusty. Nie odzywajac ˛ si˛e, Apsik otworzył kolejny i podał jej. — My´sl˛e — o´swiadczyła stanowczo — z˙ e kiedy dorosn˛e i wróc˛e na Ziemi˛e, to kupi˛e sobie wysp˛e, gdzie rosna˛ takie palmy, a wtedy te˙z b˛ed˛e mogła wspina´c si˛e na drzewa. Obaj chłopcy spojrzeli na nia.˛ Byli równie mocno zaskoczeni, cho´c ka˙zdy z innego powodu. Harold dlatego, z˙ e beztroska uwaga dziewczynki o takim bogactwie zrobiła na nim olbrzymie wra˙zenie — kupi´c sobie wysp˛e? Powróci´c na 36

Ziemi˛e? Trzeba by´c strasznie bogatym, z˙ eby o czym´s takim my´sle´c! Apsika za´s zaskoczył sam pomysł posiadania ziemi na własno´sc´ . — Słyszałam, z˙ e sa˛ takie wyspy — mówiła dalej Oniko. — Jest taka, która nazywa si˛e Tahiti, podobno bardzo ładna. Albo jaka´s bli˙zej wysp japo´nskich, to b˛ed˛e mogła odwiedza´c krewnych, których nigdy nie widziałam. — Masz krewnych w Japonii, na Ziemi? — spytał Harold głosem pełnym szacunku. Na jego własna˛ rodzin˛e składali si˛e potomkowie wczesnych osadników z planety Peggy. Ziemia była dla niego czym´s nie bardziej realnym od mitu. — My´slałem, z˙ e urodziła´s si˛e na artefakcie Heechów. — Tak, i moi rodzice te˙z — odparła Oniko, pociagaj ˛ ac ˛ kolejny łyk mleka kokosowego i rozsiadajac ˛ si˛e wygodnie, by znów powtórzy´c tak cz˛esto opowiadana˛ histori˛e. — Ale ojciec mojego ojca, Aritsune Bakin brał s´lub w wielkiej s´wiaty˛ ni w Nara. Potem zabrał swoja˛ s´wie˙zo po´slubiona˛ z˙ on˛e na Gateway i tam szukał szcz˛es´cia. Ojciec jego ojca sam był poszukiwaczem na Gateway, ale został ci˛ez˙ ko ranny i nie opuszczał asteroidu. Miał troch˛e pieni˛edzy. Kiedy umarł, te pieniadze ˛ zostały wydane na przelot ojca mojego ojca i jego z˙ ony. Odbyli tylko jedna˛ podró˙z. Za pierwszym razem trafili na ten artefakt. Było tam osiemna´scie du˙zych statków Heechów i z˙ adnego z nich nie udało im si˛e zmusi´c do lotu, a ich własne statki te˙z nie reagowały na stery. — Było tak dlatego, z˙ e informacje z tego artefaktu miały pozosta´c ukryte jeszcze przez pewien czas — wtracił ˛ Apsik z pewnym zawstydzeniem. Słyszał ju˙z sporo głosów krytycznych o praktykach Heechów zwiazanych ˛ z porzuconymi statkami i stacjami. — Tak, oczywi´scie — odparła Oniko wybaczajacym ˛ tonem. — W to samo miejsce przybyło jeszcze sze´sc´ innych statków z Gateway i oczywi´scie wszystkie ju˙z tam pozostały. Były tam cztery trójki, jedynka, kolejna piatka, ˛ taka jak mojego dziadka, wi˛ec w ko´ncu znalazło si˛e tam dwudziestu trzech poszukiwaczy, zało˙zycieli kolonii. Na szcz˛es´cie było w´sród nich osiem kobiet w wieku rozrodczym, wi˛ec kolonia przetrwała. Kiedy w ko´ncu nas. . . — w tym miejscu zawahała si˛e po raz pierwszy. — Uratowano? — podpowiedział Harold. — Nie uratowano nas. Nie zgubili´smy si˛e, tylko nas tam zatrzymano. Kiedy wreszcie nas znów odwiedzono, dopiero cztery lata temu, populacja artefaktu liczyła sobie osiemdziesiat ˛ pi˛ec´ osób. Oczywi´scie byłam wtedy małym dzieckiem. Niektórzy z nas polecieli prosto na Ziemi˛e czy w inne miejsca, ale poniewa˙z ja byłam jeszcze mała, moi rodzice zostali, z˙ ebym mogła przygotowa´c si˛e do tego okropnego wysokiego cia˙ ˛zenia. — My´slisz, z˙ e tu jest wysokie cia˙ ˛zenie! — roze´smiał si˛e Harold. — No, no. Poczekaj, a˙z si˛e znajdziesz na planecie Peggy! Albo na Ziemi! — Z pewno´scia˛ tam pojad˛e — rzekła Oniko stanowczo. — No jasne — rzekł Harold sceptycznie. — Tylko za co? 37

— Rzecz jasna, okre´slaja˛ to pierwotne przepisy z Gateway — wyja´sniła Oniko. — Poszukiwaczom i ich potomkom przyznano premie i tantiemy. Zgodnie z tymi zasadami warto´sc´ artefaktu, wraz z zawarto´scia˛ wyceniono na jakie´s dwa miliardy osiem milionów dolarów z groszami, podzielone przez liczb˛e poszukiwaczy, którzy dotarli tam z˙ ywi, czyli dwadzie´scia trzy. — No, no! — rzekł Harold, któremu oczy prawie wyskoczyły ze zdumienia, kiedy wykonał te obliczenia w pami˛eci. — Oczywi´scie — rzekła Oniko przepraszajacym ˛ tonem — moi rodzice byli jedynymi spadkobiercami czwórki z dwudziestu trzech zało˙zycieli kolonii, wi˛ec dziedzicz˛e wszystkie cztery udziały — jaka´ ˛s jedna˛ szósta˛ cało´sci, je´sli umra˛ nie majac ˛ innych dzieci, ale mam nadziej˛e, z˙ e tak si˛e nie stanie — zako´nczyła. — No, no! — Harold nie wiedział, co powiedzie´c. Nawet Apsik był pod wraz˙ eniem, cho´c to nie posiadany przez dziewczynk˛e majatek ˛ zrobił na nim takie wra˙zenie — chciwo´sc´ nie była cecha˛ Heechów. Ale spodobał mu si˛e zwi˛ezły, prosty sposób, w jaki przekazała swoja˛ opowie´sc´ . — Wiecie — rzekła — to było fajne uczucie, kiedy przylecieli inni ludzie. Tyle nowych do´swiadcze´n! Tyle rzeczy, o których mo˙zna porozmawia´c! Nie, z˙ eby przedtem te˙z nie było przyjemnie. . . o, co si˛e dzieje? — zako´nczyła z przestrachem, rozgladaj ˛ ac ˛ si˛e wokół. ´Sciemniało si˛e. Swiatła ´ nad nimi szybko przygasły, zastapione ˛ przez czerwonawa˛ po´swiat˛e. Po chwili było tak ciemno, jak tylko mo˙ze by´c w gaju palmowym — wystarczajaco ˛ ciemno, by palmy, przyzwyczajone do 24-godzinnego rytmu s´wiatła i ciemno´sci na tropikalnych obszarach Ziemii, mogły troch˛e odpocza´ ˛c zanim s´wiatła znów si˛e zapala˛ i ro´sliny na nowo podejma˛ fotosyntez˛e. — To po to, z˙ eby drzewa si˛e nie rozchorowały — wyja´snił Apsik. — Ale zostanie czerwone s´wiatło, z˙ eby´smy mogli co´s widzie´c; drzewom to nie przeszkadza. Apsikowi te˙z nie przeszkadzało, o czym Harold doskonale wiedział. Starszy chłopiec zarechotał. — Wiesz, Gapcio boi si˛e ciemno´sci. Apsik odwrócił głow˛e. Nie była to prawda, cho´c mo˙ze nie do ko´nca. W g˛estym od gwiazd jadrze ˛ Galaktyki, gdzie mieszkali Heechowie, na powierzchni planety rzadko zdarzało si˛e, z˙ eby nie było cho´c odrobiny s´wiatła z którego´s ze sło´nc. Ciemno´sc´ niekoniecznie była przera˙zajaca, ˛ ale mo˙zna było poczu´c si˛e nieswojo. — Opowiadała´s nam o tym miejscu, z którego pochodzisz — odezwał si˛e, chcac ˛ przerwa´c dyskusj˛e na ten temat. — Tak, Sternutatorze. To było takie miłe miejsce! Nawet poszukiwacze, załoz˙ yciele kolonii, chyba w ko´ncu je polubili, jak mi si˛e wydaje, cho´c z pewno´scia˛ bardzo chcieli powróci´c do swoich rodzin. Ale było tam mnóstwo wody i jedzenia oraz masa rzeczy do roboty. Mieli´smy sporo ksia˙ ˛zek Heechów i ponad stu zapisanych Czcigodnych Przodków Heechów, z którymi mogli´smy rozmawia´c. 38

Nauczyli nas, jak korzysta´c z zasobników — o´swiadczyła z duma,˛ poklepujac ˛ swój. Apsik wyciagn ˛ ał ˛ palec i dotknał ˛ jej zasobnika. Poczuł ciepłe wibracje obecno´sci w s´rodku. — Twój przodek jest chyba bardzo sympatyczny — o´swiadczył. — Dzi˛ekuj˛e — odpowiedziała z powaga.˛ — Ale twój zasobnik jest znacznie mniejszy ni˙z mój — rzekł. — Widzisz, my nie potrzebujemy mikrofal. Trzymamy tam tylko przodków. Ojciec mówi, z˙ e musieli´smy si˛e du˙zo od Heechów nauczy´c — jak ju˙z opanowalis´my wasz j˛ezyk. — Dzi˛eki — odparł Apsik. Nie był pewien, za co takiego dzi˛ekuje, ale wydawało mu si˛e to uprzejme. Harold nie był w zbyt dobrym nastroju. — Od Heechów to musieli´smy przede wszystkim nauczy´c si˛e, jak by´c tchórzami — o´swiadczył. — A tego nie powinni´smy si˛e uczy´c! Apsik poczuł, jak nabrzmiewaja˛ w˛ezły mi˛es´ni na jego ramieniu. Emocje Heechów nie sa˛ podobne do ludzkich, ale nawet Heechowie potrafia˛ odczuwa´c zdenerwowanie. — Nie z˙ ycz˛e sobie, z˙ eby´s nazywał mnie tchórzem, Haroldzie — rzekł niepewnie. — Och, nie mówi˛e o tobie, Gapciu, ale chyba wiesz, co zrobili Heechowie — brnał ˛ z uporem Harold. — Uciekli i schowali si˛e. — Nie z˙ ycz˛e sobie tak˙ze, z˙ eby´s nazywał mnie Gapciem. Harold zerwał si˛e na równe nogi. — I co mi zrobisz? — wyszczerzył si˛e zło´sliwie. Apsik uniósł si˛e powoli, my´slac ˛ goraczkowo. ˛ Ju˙z samo przebywanie w zaciemnionym gaju palmowym sprawiało, z˙ e czuł si˛e nieswojo, ale zaczał ˛ dygota´c tak˙ze z innych powodów. — Powiem ci, z˙ e nazywanie mnie tak jest niewła´sciwe. Nikt tego nie robi. — Nikt ci˛e nie zna tak dobrze jak ja — upierał si˛e Harold. Apsik zauwa˙zył, z˙ e uczucia chłopca zostały w jaki´s sposób zranione — Apsikowi nie przychodziło do głowy u˙zycie słowa „zazdro´sc´ ”. Dłonie Harolda uniosły si˛e, a pi˛es´ci miał zaci´sni˛ete. Czemu, zastanawiał si˛e Apsik, wyglada, ˛ jakby miał zamiar si˛e bi´c. Heechowie zwykle nie walcza˛ mi˛edzy soba,˛ ale Apsik był młodym Heechem, nie tak cywilizowanym. Od bójki powstrzymała ich Oniko. Wydała z siebie bulgoczacy ˛ odgłos, spojrzała ze wstr˛etem na trzymany w dłoni kokos i nagle cisn˛eła nim jak najdalej. — O mój Bo˙ze — rzekła zdławionym tonem i zacz˛eła obficie wymiotowa´c. Kiedy chłopcy zaprowadzili ja˛ do klasy, szkolbot, który poza innymi umiej˛etno´sciami posiadał te˙z wiedz˛e paramedyczna,˛ solidnie skarcił ich za to, z˙ e pozwo-

39

lili biednej dziewczynce pi´c takie ilo´sci nie znanego jej wcze´sniej soku. Za kar˛e mieli ja odprowadzi´c do mieszkania i poczeka´c tam na powrót jej rodziców. Harold i Apsik spó´znili si˛e wi˛ec na obiad. — Nie mo˙zesz si˛e po´spieszy´c? — narzekał Harold, znajdujacy ˛ si˛e tu˙z pod Apsikiem w szybie. — Oberwie mi si˛e za to! Apsik s´pieszył si˛e najbardziej jak potrafił, przerzucajac ˛ si˛e z jednego uchwytu ˙ na drugi za pomoca˛ zwieszajacej ˛ si˛e w szybie liny. Nie bał si˛e lania. Zadne z jego rodziców nie uderzyłoby dziecka, ale chciał ich ju˙z zobaczy´c. Chciał zada´c par˛e pyta´n. Kiedy biegli długim korytarzem do skrzy˙zowania, przy którym mieszkali, Apsik układał sobie w my´sli pytania. I nagle si˛e zatrzymali. Apsik zasyczał z zaskoczeniem. Harold wymruczał. — Och, diabli nadali. Obaj usłyszeli przeszywajacy ˛ metaliczno-elektroniczny pisk, który prawie wwiercał si˛e w ich mózgi. Dla pewno´sci, z˙ e wszyscy to zauwa˙za,˛ s´wiatła na suficie trzykrotnie zgasły i ponownie si˛e zapaliły. Głosy wszystkich pracobotów zabrzmiały równocze´snie: — Alarm! — zawołał do chłopców najbli˙zej stojacy. ˛ — Natychmiast poło˙zy´c si˛e! Nie my´sle´c o niczym! Le˙ze´c spokojnie! To alarm!

***

Szkoda, z˙ e nie potrafi˛e lepiej rozmawia´c z cielesnymi lud´zmi. Nie umiem wam opowiedzie´c o Apsiku i Oniko oraz Kr˛egu w taki sposób, jak ja tego do´swiadczałem. Nie chc˛e tu powiedzie´c, z˙ e do´swiadczałem tego bezpo´srednio, bo tak nie było; nie byłem tam. Równie dobrze jednak mógłbym tam by´c, gdy˙z wszystko, co wydarzało si˛e na Kr˛egu, jak wszystko, co si˛e działo gdziekolwiek w Galaktyce, było zapisywane w gigabitowej przestrzeni, czyli dost˛epne dla tych, których rozszerzono. Na przykład dla mnie. W pewnym sensie wi˛ec tam byłem. Jednak kiedy dobrałem si˛e do tego konkretnego archiwum, robiłem te˙z dziesiatki ˛ innych rzeczy. Niektóre z nich ciekawe lub wa˙zne, inne znów przypominajace ˛ takie sobie grzebanie tu i tam, po´sród wszystkich trosk i t˛esknot, które kł˛ebiły si˛e w mojej głowie, z˙ eby wygladało ˛ na to, z˙ e cały czas co´s robi˛e. Nie wiem, jak o tym wszystkim opowiedzie´c. Nie chc˛e przez to powiedzie´c, z˙ e nie po´swi˛ecałem wiele uwagi temu, co działo si˛e z dzie´cmi. Bo po´swi˛ecałem. Zrobiło to na mnie wra˙zenie. W tej dzieci˛ecej odwadze jest co´s, co skruszy ka˙zde serce, a przynajmniej moje. Nie mam tu na my´sli odwagi fizycznej, gotowo´sci do walki na pi˛es´ci i rzucania obelg, kiedy Apsik wystapił ˛ przeciwko Haroldowi, cho´c rzeczywi´scie takie 40

zachowanie było jak na Heecha bardzo odwa˙zne (je´sli nie socjopatyczne). Mam tu na my´sli to, w jaki sposób dziecko potrafi stawi´c czoło prawdziwemu niebezpiecze´nstwu, nawet takiemu, któremu nie mo˙zna si˛e przeciwstawi´c i którego nie mo˙zna pokona´c. Jest to beznadziejne, bezsensowne i sprawia, z˙ e serce mi p˛eka. To jak obserwowanie dwutygodniowych kociat ˛ walczacych ˛ ze zbiegłym pitbullem. Zupełnie mnie rozkłada. Albert nie zawsze toleruje moje odczucia wobec dzieci. Czasem mówi, z˙ e Essie i ja powinni´smy byli mie´c własne dzieci, wtedy pewnie bym ich tak nie idealizował. Mo˙ze ma racj˛e. Bez wzgl˛edu jednak na to, co powinienem był zrobi´c, albo co mogłoby si˛e sta´c lub nie, czuj˛e takie dziwne zmi˛ekczenie w okolicy serca (no, przynajmniej w okolicy jego odpowiednika, bo fizycznego serca przecie˙z nie posiadam), kiedy widz˛e dzieciaki, które robia˛ to, co powinny, w obliczu wszechogarniajacego ˛ strachu.

***

W rzeczywisto´sci ani Harold ani Apsik nie byli na poczatku ˛ tacy przestraszeni. Alarm to alarm. Brali ju˙z udział w wielu alarmach. Padali na podłog˛e, gdzie stali. Zamykali oczy. Czekali. ´ To nie był Alarm Cwiczebny Drugiej Klasy, jak przy ladowaniu ˛ statku. To był prawdziwy alarm, z gatunku takich, które ogłaszano bez uprzedzenia i nale˙zało je wykona´c doskonale. Kiedy tylko ustał ostrzegawczy s´wist, cała reszta Kr˛egu tak˙ze ucichła. Pracoboty, które akurat nie miały z˙ adnych zada´n, przeszły w tryb ´ czuwania i zamarły w bezruchu. Swiatła przygasły, w półmroku ledwo dało si˛e co´s widzie´c. Czujniki inercyjne, które monitorowały obroty Kr˛egu, nadały przeno´snikom masy ostatnie pchni˛ecie i umie´sciły je w pozycjach spoczynkowych; to samo stało si˛e z linami pionowych d´zwigów oraz innymi, mniej wa˙znymi, nieorganicznymi (albo ju˙z nieorganicznymi) maszynami i inteligencjami na Kr˛egu. Apsik i Harold równie˙z pozostali w pozycjach le˙zacych, ˛ czy te˙z tak dobrym ich przybli˙zeniu, jak tylko moga˛ to zrobi´c ruchliwe dzieci. Po´sród kursów obowiazkowych ˛ dla wszystkich dzieci w salach szkolnych Kr˛egu były c´ wiczenia, które niektórzy ludzie okre´slali jako „satori”, oczyszczenie umysłu. Chłopcy byli w tym bardzo dobrzy. Umysł Apsika, zwini˛etego na podłodze w pozycji płodu obok identycznie zwini˛etego Harolda, nie zawierał niczego poza szarozłota,˛ ni to ciepła,˛ ni to zimna˛ mgiełka˛ porzucenia ego. No, prawie. Rzecz jasna, nigdy nie dało si˛e osiagn ˛ a´ ˛c doskonało´sci w satori. Próba osia˛ gni˛ecia doskonało´sci sama w sobie była niedoskonało´scia.˛ W mgiełce Apsika po41

ruszały si˛e jakie´s my´sli. Pytania zwiazane ˛ z Oniko, które Apsik bardzo chciał zada´c swoim rodzicom. Pytania, czy — jakim´s strasznym zrzadzeniem ˛ losu — ´ ten Alarm Cwiczebny mo˙ze okaza´c si˛e Prawdziwym Alarmem. ˙ Miał wra˙zenie, z˙ e pokład Kr˛egu, jaki czuł pod policzkiem, jest martwy. Zad˙ nego brz˛eczenia pomp powietrza ani szumu silników nap˛edzajacych ˛ liny. Zadnych ˙ ˙ głosów. Zadnego zamieszania ani odgłosów kroków. Zadnego nieregularnego, zadowolonego posapywania i rumoru przeno´sników masy, które dbały o wła´sciwy ruch Kr˛egu. Apsik czekał. Kiedy pytania zal˛egały si˛e w jego umy´sle, oddzielał si˛e od nich, pozwalał im swobodnie odlecie´c zanim si˛e uformowały. Jedno z pyta´n zacz˛eło uporczywie powraca´c: Dlaczego akurat ten Alarm trwa tak długo? Rzeczywi´scie, min˛eła ponad godzina zanim najbli˙zszy czystobot nagle przybrał wyprostowana˛ pozycj˛e. Wycelował w chłopców czujnik i rzekł: — Koniec Alarmu. Mo˙zecie wsta´c. Oczywi´scie nie trzeba im było tego mówi´c. Krag ˛ zaczał ˛ powraca´c do z˙ ycia ´ jeszcze zanim zabrzmiały słowa czystobota. Swiatła zabłysły. Docierajace ˛ z daleka stuki oznajmiły, z˙ e cała maszyneria budzi si˛e do z˙ ycia. Harold podskoczył, u´smiechajac ˛ si˛e zło´sliwie. — Tata chyba musiał i´sc´ na dy˙zur — wykrzyknał ˛ z rado´scia,˛ co oznaczało „nie b˛edzie pami˛etał, z˙ e si˛e spó´zniłem”. — Mój te˙z — odparł Apsik, uderzony nagła˛ my´sla˛ — to samo dotyczy rodziców Oniko, wi˛ec pewnie. . . — Wi˛ec pewnie i tak musieli zostawi´c ja˛ sama.˛ — Skinał ˛ głowa˛ Harold. — Po co tu jeszcze sterczymy? Durne roboty! — rzekł i kopnał ˛ czystobota przechodzac. ˛ — Do zobaczenia jutro. — Jasne — rzekł uprzejmie Apsik i po´spieszył do domu. Tak jak tego oczekiwał, z˙ adnego z jego rodziców jeszcze tam nie było. Dombot powiedział mu, z˙ e ojca wezwano do działu Foteli Snów, a matk˛e Alarm zastał gdzie´s daleko, w trzecim sektorze Kr˛egu. Oboje ju˙z szli do domu. Ojciec dotarł pierwszy, wygladał ˛ na zm˛eczonego. — Gdzie mama? — spytał. Pracobot odpowiedział za Apsika. — Femtofal˛e zatrzymał mały problem; jeden z obwodów podtrzymujacych ˛ nie chciał podja´ ˛c pracy po Alarmie. Czy mam przygotowa´c obiad? — Oczywi´scie — mruknał ˛ Bremsstrahlung, zm˛eczony i rozdra˙zniony. — Co si˛e dzieje, Sternutatorze? Czemu jeszcze nie powiedziałe´s kukbotowi, z˙ eby zaczynał? A poza tym — spytał, nagle sobie o czym´s przypomniawszy — dlaczego ci˛e tu nie było dwie godziny temu? — Oniko zachorowała — wyja´snił Apsik. Bremsstrahlung znieruchomiał z cz˛es´ciowo zdj˛etym zasobnikiem, ju˙z w drodze do kapieli ˛ powietrznej. 42

— I to jest dla ciebie powód do zmartwienia? Jeste´s medbotem, czy co? Apsik opowiedział histori˛e z mlekiem kokosowym. — Musieli´smy odprowadzi´c ja˛ do domu. Chciałem wyj´sc´ , tato — tłumaczył — ale jej domboty powiedziały, z˙ ebym został, a jej Przodek si˛e zgodził. — Jej przodek? — ironicznie podchwycił Bremsstrahlung. — No, rany, tato, nie mam na my´sli, z˙ e rzeczywi´scie jej, ale ona nosi przy sobie Przodka w zasobniku. Ma na imi˛e Ophiolite, to znaczy Przodek. — Jak na człowieka — rzeki Bremsstrahlung z aprobata˛ — to ta Oniko wykazuje znaczna˛ inteligencj˛e. Zastanawiam si˛e czasem, czemu ludzie nie nosza˛ zasobników pami˛eci. Pewnie, nie potrzebuja˛ promieniowania jak my, ale zasobniki przydaja˛ si˛e do wielu innych rzeczy. — Tak, ale ona ma w swoim przodka. Cho´c znu˙zony, Bremsstrahlung był jednak dobrym ojcem. Opadł na widlaste siedzisko z opuszczonym zasobnikiem i zaczał ˛ wyja´snia´c wszystko synowi. — Musisz pami˛eta´c, Sternutatorze, z˙ e je´sli przez przypadek podczas Ucieczki porzucono jaka´ ˛s grup˛e Przodków, musieli oni czu´c si˛e bardzo samotni. Nic dziwnego, z˙ e przywiazali ˛ si˛e do pierwszych inteligentnych istot, jakie si˛e tam pojawiły, nawet je´sli byli to ludzie. — Tak — przyznał Apsik — ale ja nie nosz˛e w moim zasobniku Przodka. — Dzieci nie nosza˛ w zasobnikach przodków — wyja´snił Bremsstrahlung. — Nawet wielu dorosłych tego nie robi, bo Przodkowie sa˛ zaj˛eci wa˙znymi rzeczami, ale kiedy doro´sniesz. . . — Tak — rzekł Apsik — ale ona nosi. Bremsstrahlung j˛eknał ˛ i wstał. Ostro˙znie powiesił zasobnik koło drzwi od łazienki i poprosił: — Pó´zniej, synu, błagam. Jestem naprawd˛e zm˛eczony. Reakcja Apsika nie była jedynie rozumowa˛ ciekawo´scia.˛ To nie była nawet zazdro´sc´ dziecka o to, z˙ e inne ma lepsza˛ zabawk˛e. Mamy tu do czynienia z kwestiami moralnymi, mo˙ze nawet religijnymi. Zarówno ludzie, jak i Heechowie nauczyli si˛e, jak pomaga´c własnym mózgom za pomoca˛ zapisanych maszynowo inteligencji, ale obie rasy robiły to na swój sposób. Ludzie przeszli drog˛e kalkulatorów, komputerów i serwomechanizmów, a˙z do bogatej i olbrzymiej przestrzeni gigabitowej, w której istniały takie Sztuczne Inteligencje jak Albert Einstein. (A tak˙ze ja). Heechowie nigdy nie skonstruowali SI. Wcze´snie nauczyli si˛e, jak zapisywa´c umysły swoich zmarłych w postaci maszynowej. Niewielu Heechów umarło naprawd˛e w sposób ostateczny. Stali si˛e Czcigodnymi Przodkami. Ludzki astronom, pragnacy ˛ obliczy´c elementy orbity planet w systemie podwójnej gwiazdy, przekazałby oczywi´scie problem jakiemu´s o´srodkowi obliczeniowemu. Heechowie zatrudniliby cały pułk zmarłych Przodków. Pod wzgl˛edem praktycznym ten system działał równie skutecznie. 43

Ale nie chodziło wyłacznie ˛ o kwestie praktyczne. Ludzie nie czcili swoich komputerów. Czcigodni Przodkowie Heechów zasługiwali za´s na pewien szacunek — i wr˛ecz domagali si˛e go. Matka Apsika pojawiła si˛e, gdy ojciec nadal si˛e kapał. ˛ Wysłuchała jego pyta´n i rzekła, masujac ˛ mu kark: — Po obiedzie, dobrze, Sternutatorze? Te dodatkowe dy˙zury w Fotelu Snów sa˛ dla ojca bardzo m˛eczace. ˛ I martwi si˛e tym. Apsik zapatrzył si˛e na matk˛e. Martwi? Zm˛eczenie, owszem — tego si˛e Apsik spodziewał. Obserwator płacił pewna˛ cen˛e, sp˛edzajac ˛ czas w Fotelu Snów przez nie ko´nczace ˛ si˛e godziny, próbujac ˛ wyczu´c jaka´ ˛s obca˛ obecno´sc´ , w ciagłym ˛ strachu, z˙ e pewnego dnia mo˙ze si˛e uda´c — bo pewnego dnia pewnie to nastapi, ˛ a konsekwencji takiego zdarzenia nie da si˛e przewidzie´c. Ale martwi´c si˛e? Kiedy w ko´ncu kukbot podał obiad, a rodzice troch˛e si˛e uspokoili i prawie zrelaksowali, Bremsstrahlung rzekł z trudem: ´ — To nie był planowany Alarm Cwiczebny, Sternutatorze. Dwóch obserwatorów ze zmiany odniosło wra˙zenie, z˙ e co´s wykryli, wi˛ec ogłoszono alarm. — Poruszył r˛ekami w ge´scie przypominajacym ˛ wzruszenie ramion. — Nie wiadomo, co tak naprawd˛e wykryli. Nie było to ani wyra´zne, ani mocne — ale to sa˛ dobrzy obserwatorzy. Oczywi´scie musieli´smy zarzadzi´ ˛ c przestój. — Apsik zamarł z no˙zem w połowie drogi do ust. Jego ojciec rzekł szybko: — Ale kiedy ja tam poszedłem, nic nie czułem. Jestem tego pewien. Nikt inny zreszta˛ te˙z nic nie poczuł. — Fałszywe alarmy ju˙z si˛e zdarzały — powiedziała Femtofala z nadzieja.˛ — Oczywi´scie. Dlatego jest nas tak wielu: aby si˛e upewni´c, z˙ e alarmy sa˛ fałszywe. Zanim Asasyni si˛e pojawia,˛ mo˙ze mina´ ˛c milion lat, wiesz przecie˙z. Któ˙z to wie? — Bremsstrahlung szybko sko´nczył posiłek i usiadł z powrotem na swoim zasobniku. — Dobrze, Sternutatorze, o co chciałe´s zapyta´c w zwiazku ˛ ze swoja˛ ludzka˛ przyjaciółka,˛ Oniko? Apsik powoli przewrócił oczami. Och, tak, miał miliony pyta´n, ale sama my´sl, z˙ e to mógł by´c prawdziwy sygnał pojawienia si˛e Asasynów sprawił, z˙ e wyleciały mu wszystkie z głowy. Fałszywy alarm, no dobrze, ale skad ˛ obserwator mo˙ze wiedzie´c, z˙ e dany alarm był fałszywy? To jednak były pytania, których z oczywistych powodów jego ojciec nie chciał z nim omawia´c. Apsik poszukał w pami˛eci i znalazł jedna˛ z rzeczy, która˛ go tak zaciekawiła. — Tato? To nie chodzi o sam zasobnik. Oniko ma du˙zo „pieni˛edzy”. Dlaczego oni sa˛ „bogaci”? — U˙zywał angielskich słów, cho´c mówił w j˛ezyku Heechów, gdy˙z jego własny j˛ezyk nie zawierał takich poj˛ec´ . Bremsstrahlung wzruszył swymi szerokimi, poskr˛ecanymi ramionami — u Heechów był to odpowiednik zmarszczenia brwi. 44

— To ludzie — odparł, jakby to wszystko wyja´sniało. Ale tak nie było. — Tak, tato — rzekł Apsik — ale nie wszyscy ludzie sa˛ tak „bogaci”. — Oczywi´scie, z˙ e nie — odparł ojciec. — Ci akurat ludzie mieli szcz˛es´cie pozyska´c pewne urzadzenia ˛ wytworzone przez Heechów. Nasza˛ „własno´sc´ ”, Sterny. Nawet nie musieli jej szuka´c. Po prostu trafili na nia˛ przez przypadek i ludzki zwyczaj stanowi, z˙ e to zapewnia im „własno´sc´ ”, która˛ oni wymienili na „pienia˛ dze”. Femtofala wtraciła ˛ si˛e uspokajajacym ˛ tonem: — O ile mi wiadomo, te urzadzenia ˛ zostały porzucone. — Wystawiła j˛ezyk w stron˛e kukbota, który sprzatał ˛ ze stołu naczynia i podawał „deser”. Była to pewna odmiana zjadanych przez Heechów lepkich pnaczy, ˛ które po posiłku czy´sciły ich podniebienia i pokrywały z˛eby antyseptyczna˛ substancja.˛ — Poj˛ecie „pieni˛edzy” nie jest tak całkiem bezwarto´sciowe — dodała Femtofala — gdy˙z sprawdza si˛e jako co´s w rodzaju przygotowania serwomechanizmu do ustalania priorytetów społecznych. Bremsstrahlung wyjał ˛ z z˛ebów włókno i rzekł z niech˛ecia: ˛ — Sugerujesz, z˙ e Heechowie powinni przeja´ ˛c ten system? — Nie, nie, Bremmy! Ale tak czy inaczej jest ciekawy. — Ciekawy! — warknał. ˛ — Powiedziałbym, z˙ e głupi. Jaki jest po˙zytek z pieni˛edzy? Czy nie mamy wszystkiego i bez nich? — Ale nie tyle, ile ma Oniko — wtracił ˛ t˛esknie Apsik. Bremsstrahlung odło˙zył nó˙z i spojrzał na chłopca z rozpacza.˛ A kiedy si˛e odezwał — zwrócił si˛e nie do syna, lecz do z˙ ony. — No i widzisz? — podkre´slił. — Widzisz, co si˛e tu dzieje z naszym synem? Zaraz poprosi o „zasiłek”. A tak w ogóle, to „potworny wstyd” — rzekł, nie´swiadomie u˙zywajac ˛ angielskiego wyra˙zenia, bo Heechowie nie ujmowali tego w ten sposób — z˙ e my jeste´smy od nich starsi i madrzejsi! ˛ Jak my to zrobili´smy, z˙ e znale´zli´smy si˛e w sytuacji, w której przejmujemy od nich takie zachowania?! Femtofala przeniosła spojrzenie z m˛ez˙ a na syna. Obaj byli zmieszani — w przypadku chłopca niewatpliwie ˛ dlatego, z˙ e zmieszany był Bremsstrahlung; w przypadku ojca powody były znacznie powa˙zniejsze. — Bremmy, kochanie — rzekła cierpliwie — i jaki jest sens martwi´c si˛e czym´s takim? Wiedzieli´smy, co oznacza nara˙zenie naszego syna na kontakt z ludzkimi warto´sciami; omówili´smy to, zanim odlecieli´smy z jadra ˛ Galaktyki. — Tak, rozmawiali´smy o tym całe pi˛ec´ minut — rzekł ponuro jej ma˙z. — Bo mieli´smy na to tylko pi˛ec´ minut. — Femtofala pochyliła si˛e, by wyszepta´c co´s do swojego zasobnika. Dombot posłusznie zmienił obrazy wy´swietlane na s´cianach pokoju. Urocze monochromatyczne wzory znikły i otoczyły ich nostalgiczne freski przedstawiajace ˛ Dom, z jego pawilonami i tarasami z widokiem na zatoki i wzgórza. — Apsik nie zapomni — rzekła uspokajajaco. ˛ 45

— Naprawd˛e nie zapomn˛e, tato — powiedział chłopiec dr˙zacym ˛ głosem. Sko´nczyli je´sc´ swoje deserowe pnacze ˛ w milczeniu. Potem, kiedy dombot uprzatn ˛ ał ˛ ju˙z wszystko ze stołu, połaczyli ˛ si˛e na chwil˛e z Przodkami, pozwalajac ˛ starym, zm˛eczonym inteligencjom zmarłych pogada´c, ponarzeka´c, poradzi´c. To było co´s bardzo typowego dla Heechów. Bremsstrahlung zaczał ˛ si˛e uspokaja´c. Kiedy przyszła pora na poło˙zenie Apsika do snu, był ju˙z w pełni opanowany. ´ ju˙z, synu — rzekł z czuło´scia.˛ — Spij — Tak, tato — odparł Apsik. Po czym zapytał: — Tato? — Co si˛e dzieje? — Czy ja musz˛e spa´c w kokonie? Czy nie mog˛e mie´c prawdziwego łó˙zka z kocami i poduszkami? Ojciec spojrzał na niego z zaskoczeniem, po czym w jego spojrzeniu pojawiła si˛e w´sciekło´sc´ . — Łó˙zka? — zaczał, ˛ za´s Femtofala podeszła bli˙zej by stłumi´c eksplozj˛e w zarodku. — Do´sc´ ju˙z, Sternutatorze — rzekła. — Ani słowa. Do spania! Apsik, obra˙zony, odszedł do swego pokoju i spojrzał z niech˛ecia˛ na kokon i jego mi˛ekka,˛ g˛esta˛ wy´sciółk˛e. To wstyd spa´c w czym´s takim, kiedy wszyscy inni chłopcy mieli łó˙zka. Wspiał ˛ si˛e do s´rodka, zaciagn ˛ ał ˛ kokon nad soba,˛ przekr˛ecił si˛e jakie´s dziesi˛ec´ czy dwana´scie razy, ubijajac ˛ wy´sciółk˛e tak, by mu było wygodnie i zasnał. ˛ Jego rodzice rozwieszali hamaki w drugim pokoju, przygotowujac ˛ si˛e do snu. Bremsstrahlung milczał, s´ci˛egna na jego brzuchu pulsowały z niezadowolenia. Widzac ˛ to, Femtofala ponownie zmieniła obrazy na s´cianach. Urocze pastele znikły. Na wszystkich s´cianach wida´c było czarna,˛ pustk˛e z widocznymi na jej tle kilkoma obiektami. Z jednej strony pojawił si˛e wielki rozpryskany przestwór Galaktyki. Z drugiej — kł˛ebowisko mglistych, z˙ ółtych obiektów, które były przyczyna˛ ich pobytu w tym miejscu. — Nie widzisz, kochanie, z˙ e z˙ adna z tych spraw nie liczy si˛e w porównaniu z wielkim zadaniem, dla którego tu jeste´smy? — spytała. — Nie wolno nam zapomina´c, dlaczego nasz lud ukrył si˛e w jadrze ˛ Galaktyki i dlaczego stamtad ˛ wyszedł. Bremsstrahlung zapatrzył si˛e ponuro w mglista,˛ kł˛ebiac ˛ a˛ si˛e mas˛e. — Ale pewne rzeczy zawsze si˛e licza! ˛ — upierał si˛e. — Nale˙zy do nich uczciwo´sc´ ! — Tak, Bremmy — rzekła jego z˙ ona łagodnie — uczciwo´sc´ zawsze si˛e liczy. Ale przy Asasynach nie liczy si˛e ani troch˛e. Niewiele wi˛ecej mo˙zna teraz powiedzie´c o dzieciach. Ich z˙ ycie na Kr˛egu było ciekawe i szcz˛es´liwe — przez jaki´s czas. B˛edac ˛ w podobnym wieku nasza trójka sp˛edzała razem sporo czasu. Robili wiele ciekawych rzeczy. Badali płuca Kr˛egu, gdzie splatane ˛ li´sciaste pnacza ˛ rosły 46

na odpadach kanalizacyjnych i pochłaniały dwutlenek w˛egla, który wydychali ludzie i Heechowie. Zwiedzili warsztaty, gdzie mo˙zna było naprawi´c wszystko, od zabawki do małej floty statków kosmicznych — pracowała tam Femtofala i ch˛etnie chłopców oprowadziła. Zagladali ˛ do samych statków, uczepionych zaczepów dokujacych ˛ jak ssace ˛ matk˛e szczeni˛eta. Wpadli do biblioteki, gdzie znajdowały si˛e dziesiatki ˛ milionów wachlarzy umieszczonych w gniazdach i spisanych: na tych półkach były wszystkie opowie´sci, jakie kiedykolwiek stworzyli ludzie oraz cała pami˛ec´ Czcigodnych Przodków Heechów, wszystkie słowniki i kompilacje obu ras — no, mo˙ze nie wszystkie, ale wystarczajaca ˛ ich liczba, by wprawi´c w zdumienie Apsika, Harolda i Oniko. Zwiedzili zoo, gdzie umieszczono kilka tuzinów okazów fauny ziemskiej i egzotycznej, z planet Heechów. Zwiedzili nawet Fotele Snów. Dzieci niecz˛esto tam wpuszczano, ale ojciec Apsika r˛eczył za ich zachowanie. Pewnego dnia, kiedy Bremsstrahlung miał wolne, pozwolono im przyjrze´c si˛e tym stanowiskom z bezpiecznej odległo´sci. Było to przyprawiajace ˛ o dreszcze prze˙zycie. Fotele były rozmieszczone w grupach po cztery, co trzysta metrów zewn˛etrznego obwodu Kr˛egu. Ka˙zde skupisko było zamkni˛ete w kryształowej ba´nce wykonanej z substancji przepuszczajacej ˛ nie tylko s´wiatło, ale te˙z wszelkie inne formy promieniowania elektromagnetycznego. Nikt nie wiedział na pewno, czy było to konieczne, ale wszystko, co mogło ułatwi´c obserwatorom zadanie, było warte zrobienia. Nawet je´sli była niewielka szansa na to, z˙ e miało to jakiekolwiek znaczenie. Kiedy nie było Alarmu, w ka˙zdej grupie zaj˛ety był tylko jeden fotel. — Trzymajcie si˛e za r˛ece — polecił Bremsstrahlung — i podejd´zcie troch˛e bli˙zej. Dzieci ostro˙znie przytuptały bli˙zej i stan˛eły o metr od dy˙zurujacego ˛ obserwatora, kobiety z innego sektora, która siedziała z zamkni˛etymi oczami i zatkanymi uszami. Kiedy jej si˛e tak przygladali ˛ przez szpary w błyszczacej ˛ paj˛eczynie anteny, która ja˛ otaczała, wygladała ˛ jakby spała. Poprzez kryształ ujrzeli poni˙zej — „poni˙zej” biorac ˛ pod uwag˛e geometri˛e powoli obracajacego ˛ si˛e Kr˛egu — mglisty kleks kugelblitzu. R˛eka Apsika zacisn˛eła si˛e ostro˙znie na dłoni Oniko. Nie reagował ju˙z ze wstr˛etem na dotyk ludzkiego ciała — pulchnego, elastycznego, tłustego. Tak naprawd˛e trzymanie jej za r˛ek˛e sprawiało mu przyjemno´sc´ . Zaskoczyło go, z˙ e jej najwyra´zniej ten kontakt te˙z sprawił przyjemno´sc´ , cho´c Harold nie omieszkał go poinformowa´c ju˙z dawno temu, z˙ e dla ludzi dotyk goracego, ˛ twardego, wijacego ˛ si˛e ciała Heechów był równie obrzydliwy. By´c mo˙ze Oniko tego tak nie odczuwała. Lub była zbyt uprzejma, by to okazywa´c. Bremsstrahlung odprowadził ich do publicznie dost˛epnej cz˛es´ci Kr˛egu, kiedy ju˙z napatrzyli si˛e do syta. Nast˛epnie wrócił, by przygotowa´c si˛e do własnego dyz˙ uru. W drodze do domu podekscytowane dzieci rozmawiały o tym, co zobaczyły,

47

przerywajac ˛ tylko na chwil˛e, kiedy ich uwag˛e odciagn˛ ˛ eła grupa maluchów po raz pierwszy prowadzona do akwarium. Akwarium nie słu˙zyło tylko za muzeum. Podstaw˛e diety Heechów stanowiły owoce morza, podobnie było w przypadku niektórych ludzi. Wiele ze zwierzat ˛ w zbiornikach pr˛edzej czy pó´zniej ko´nczyło na czyim´s talerzu. Apsik, Harold i Oniko udali si˛e w s´lad za maluchami, tolerujac ˛ ich paplanin˛e i nie´zle bawiac ˛ si˛e ich reakcjami na widok dziwacznych w˛ez˙ y morskich o szerokich paszczach, bardzo lubianych przez Heechów, czy te˙z kalmarów przeznaczonych na ludzkie stoły. Jeden z kalmarów znalazł si˛e blisko s´ciany zbiornika, a kiedy trzylatek zbliz˙ ył si˛e do niego, zmienił barw˛e ciała z białej na c˛etkowana˛ i uciekajac ˛ wypu´scił chmur˛e atramentowej cieczy. Dzieciak podskoczył i wrzasnał. ˛ Harold roze´smiał si˛e. Oniko te˙z. Po chwili zaczał ˛ si˛e s´mia´c tak˙ze Apsik, cho´c u Heechów s´miech nie był zwiazany ˛ z wydawaniem podobnych d´zwi˛eków czy otwieraniem ust jak u ludzi. — Mały głuptasek — rzekła Oniko z macierzy´nskim zachwytem. — Pami˛etam, jak pierwszy raz. . . Nie doko´nczyła. Nagle zabrzmiał sygnał alarmowy i s´wiatła zacz˛eły miga´c. — Alarm! Alarm! — rozkrzyczały si˛e szkolboty. Zanim wszyscy padli na podłog˛e, Harold zdołał zada´c szybkie pytanie: — Skad ˛ ten alarm? — zapytał najbli˙zszego szkolbota. — Le˙ze´c nieruchomo! Nie my´sle´c o niczym! — zarzadził ˛ szkolbot, ale na chwil˛e złagodniał. — To tylko Alarm Drugiej Klasy — wyja´snił. — Zbli˙za si˛e niezapowiedziany statek. A teraz zajmij pozycj˛e! Tak te˙z zrobili, wszyscy, nawet ci najmniejsi. Ale Apsik miał problemy z tym, z˙ eby nie my´sle´c o niczym, gdy˙z ciagle ˛ dr˛eczyły go watpliwo´ ˛ sci. Tak, oczywi´scie, kiedy przylatywał statek, zawsze zarzadzano ˛ Alarm Drugiej Klasy, nie było w tym nic gro´znego. . . ale nigdy dotad ˛ jeszcze nie miał do czynienia z niezapowiedzianym statkiem. A był to statek WOA. Zanim odwołano Alarm i Apsik znalazł si˛e w kwaterze rodziców, niezapowiedziany statek został zabezpieczony i wisiał w doku, lecz czuło si˛e jego obecno´sc´ . A plotki rozchodziły si˛e jak burza. Bremsstrahlung potwierdził je. — Tak, Sternutatorze — rzekł ze smutkiem — musisz stad ˛ odlecie´c. Dotyczy to wszystkich dzieci. Ewakuujemy z Kr˛egu wszystkie dzieci, gdy˙z nie mo˙zemy ryzykowa´c, z˙ e jakie´s dziecko nada my´sl w niewła´sciwym momencie. — Ale ja jestem drugi w mojej klasie z satori, tato! — Oczywi´scie, z˙ e jeste´s! Ale Wspólna Obserwacja Asasynów zarzadziła, ˛ z˙ e musisz odej´sc´ wraz z innymi. Prosz˛e, synu. Nic nie mo˙zemy zrobi´c.

48

— B˛edziesz miał bardzo dobra˛ opiek˛e — wtraciła ˛ si˛e Femtofala, ale jej głos pobrzmiewał smutkiem wi˛ekszym ni˙z u m˛ez˙ a. — Ale dokad ˛ nas zabiora? ˛ Rodzice spojrzeli na siebie. — Do jakiego´s dobrego miejsca — powiedziała w ko´ncu matka. — Nie wiemy jeszcze gdzie. W´sród dzieci sa˛ przybysze z ró˙znych miejsc i nie sadz˛ ˛ e, z˙ eby zabrali was od razu na ojczyste planety. Ale naprawd˛e, Sterny, b˛eda˛ si˛e o was troszczy´c. I zabiora˛ was tylko na troch˛e, dopóki nie wyja´sni si˛e sprawa tego fałszywego alarmu. Niedługo b˛edziesz znowu z nami. — Mam nadziej˛e, z˙ e tak b˛edzie — rzekł ojciec. I nie było ju˙z na nic czasu — z˙ adnych ostatnich wizyt w zoo, czy gaju kokosowym, czy w innych miejscach, tylko krótka wizyta w sali szkolnej, z˙ eby ka˙zdy mógł zabra´c swoje rzeczy i po˙zegna´c si˛e ze szkolbotem. Szkolbot nie mógł utrzyma´c porzadku ˛ tego dnia. Nawet nie próbował. Rozmawiał z ka˙zdym uczniem osobno, z˙ egnajac ˛ si˛e, sprawdzajac, ˛ czy zabrano wszystko z szafek, a wtedy pozostałe dzieci z przej˛eciem paplały ze strachem i niepoko˙ jem. Zadne z nich nie wiedziało dokad ˛ je zabieraja.˛ Harold, oczywi´scie, marzył o ojczystej planecie. Apsik słuchał tego z melancholia.˛ Zastanawiał si˛e, czy zazdro´sci Haroldowi. Czy planeta Peggy rzeczywi´scie była taka, jak ja˛ odmalował chłopiec? Nieustaja˛ ce lato? Nie ma szkoły? Miliony hektarów dzikich owoców i jagód, które mo˙zna zbiera´c, kiedy si˛e chce? — Ale to daleko stad ˛ — mówił Harold. — Zało˙ze˛ si˛e, z˙ e b˛ed˛e musiał przesia´ ˛sc´ si˛e na inny statek. To znaczy, z˙ e mina˛ miesiace ˛ zanim dotr˛e do domu. — Mnie to zajmie prawie trzy miesiace ˛ — rzekł Apsik z t˛esknota.˛ — Och, ale to z powodu tej waszej durnej granicy Schwarzschilda — wyjas´nił Harold, co było zupełnie zb˛edne w przypadku chłopca, który ju˙z raz ja˛ pokonał. — Chyba nie my´slisz, z˙ e rzeczywi´scie tam polecisz, Gapciu? Wielkie nieba, przecie˙z nie wy´sla˛ tam całego statku dla kilku dzieciaków Heechów. To byłoby nieopłacalne. Nie zrobiliby czego´s takiego! Pod tym wzgl˛edem Harold miał racj˛e. Nie było zbyt wielu dzieci jego rasy na Kr˛egu, wi˛ec wielki, zbudowany na Ziemi statek, na pokład którego mieli wsia´ ˛sc´ , mógł lecie´c tylko w jedno miejsce. Na Ziemi˛e. Harold był załamany. Oniko — wystraszona. Apsik za´s — ju˙z sam nie wiedział, jak si˛e czuje, gdy˙z w jego umy´sle walczyły ze soba˛ o pierwsze´nstwo: przej˛ecie i nagły strach z powodu rozstania z rodzicami, palaca ˛ troska o to, co mo˙ze oznacza´c taka nagła i niespotykana akcja. Ostatecznym efektem była dezorientacja. Pozostało im mniej ni˙z dwana´scie godzin do wej´scia na pokład. To nie było złe. Im mniej czasu na to, by podniecenie zostało wyparte przez strach i zmartwienie, tym lepiej. 49

Wreszcie zaprowadzono ich, jedno za drugim, do wielkiego mi˛edzygwiezdnego statku, kiedy tylko wyładowano ze´n setk˛e nowych obserwatorów i ich rzeczy. Byli tam rodzice Oniko, bez słów przytulajacy ˛ córk˛e. Byli pa´nstwo Wroczkowie, i Apsik taktownie odwrócił wzrok, gdy Harold zaczał ˛ płaka´c przy po˙zegnaniu. — Do widzenia, tato. Do widzenia, mamo — rzekł Apsik. — Do widzenia, drogi Sternutatorze — powiedział ojciec, próbujac ˛ nie ujawnia´c emocji w głosie. Matka Apsika nawet nie próbowała. — To b˛edzie jakie´s ładne miejsce, Sterny, kochanie — obiecywała, przytulajac ˛ go. — Nie b˛edziemy dostawa´c od ciebie wiadomo´sci, bo zakazano wszelkich transmisji dla Kr˛egu, ale. . . Och, Sterny! — obj˛eła go mocno. Heechowie nie potrafia˛ płaka´c, ale w ich fizjologii ani w ich umy´sle nie ma nic takiego, co powstrzymałoby ich przed odczuwaniem straty równie z˙ ywo, jak dzieje si˛e to u ludzi. Apsik odwrócił si˛e. Heechowie nie mieli zwyczaju całowa´c si˛e przy po˙zegnaniu, ale wchodzac ˛ do statku Apsik z˙ ałował, z˙ e tym razem nie uczynił wyjatku. ˛

Rozdział 3 Tu mówi Albert Nazywam si˛e Albert Einstein, a przynajmniej tak nazywa mnie Robinette Broadhead, i chyba powinienem wyja´sni´c par˛e rzeczy. Dzi˛eki swemu roztargnieniu i zajmowaniu si˛e wszystkim naraz, Robinowi nie udało si˛e omówi´c znacznej cz˛es´ci danych, która moim zdaniem ma znaczenie podstawowe. Mi˛edzy innymi: kim jest wróg. Udziel˛e tu pomocy. Po to jestem: z˙ eby pomaga´c Robinette’owi Broadheadowi. Na wst˛epie powinienem jednak obja´sni´c własna˛ sytuacj˛e. Zacznijmy mo˙ze od tego, z˙ e nie jestem „prawdziwym” Albertem Einsteinem. On umarł wiele lat temu, zanim jeszcze było mo˙zliwe — przynajmniej dla istot ludzkich — zapisanie osobowo´sci w bazie danych, kiedy ciało przestało ju˙z funkcjonowa´c. Dlatego te˙z nie mieli´smy do dyspozycji prawdziwej kopii tamtego Alberta. Ja za´s jestem ledwie przybli˙zeniem tego, czym on mógłby by´c, gdyby był mna.˛ To, czym naprawd˛e jestem, jest do´sc´ odmienne od wszelkich rodzajów rekonstrukcji ludzkiej istoty. Zasadniczo jestem prostym programem do wyszukiwania danych, któremu dorobiono troch˛e zabawnych cech, z˙ eby si˛e ładnie prezentował. (To co´s podobnego do chowania trzymanego przy łó˙zku telefonu w pluszowym misiu). Abym stał si˛e bardziej przyjazny dla u˙zytkownika, czyli dla Robinette’a, za˙zadał ˛ on, bym wygladał ˛ i zachowywał si˛e jak z˙ ywy człowiek. Moja programistka dała mu wi˛ec mnie. Zrobiła to z przyjemno´scia.˛ Lubiła zabawia´c Robinette’a, gdy˙z była nie tylko jego programistka,˛ ale tak˙ze jego z˙ ona,˛ S. Ja. Laworowna˛ -Broadhead. To, jak wygladam ˛ i jak si˛e zachowuj˛e, wynika jedynie z zachcianki Robina. Chyba nie b˛edzie za bardzo fair, gdy stwierdz˛e, z˙ e Robin jest człowiekiem wielu zachcianek i wielu nastrojów. Nie chc˛e go w ten sposób dyskredytowa´c. Nic na to nie poradzi. Robin zaczynał jako istota organiczna. Z tego te˙z powodu wykazuje wszelkie niedoskonało´sci istot cielesnych. Jego poziom inteligencji był ograniczony mo˙zliwo´sciami mułowatej organicznej mate51

rii. Jego umysł nie był precyzyjny i na pewno nie był matematyczny. Był produktem cielesnego mózgu, skapany ˛ w nieprzerwanej powodzi hormonów, zakłócany takimi impulsami wej´sciowymi, jak ból i przyjemno´sc´ . W niemałym stopniu zdolny jest do zap˛etlania si˛e nad takimi elementami programowania, znacznie przekraczajacymi ˛ moje osobiste do´swiadczenie, jak „watpliwo´ ˛ sc´ ”, „poczucie winy”, „zazdro´sc´ ” i „strach”. Wyobra´zcie sobie takie z˙ ycie! Tak naprawd˛e to chyba cud, z˙ e on funkcjonuje bez wi˛ekszych usterek. Nie wyobra˙zam sobie, jak mnie mogłoby si˛e to uda´c. Z drugiej strony jednak nie mog˛e powiedzie´c, z˙ e naprawd˛e znam si˛e na tych rzeczach, bo nigdy ich nie odczuwałem, no chyba, z˙ e w sensie analogowym. Nie znaczy to, z˙ e nie potrafi˛e sobie z tym radzi´c. Programy Essie Broadhead potrafia˛ prawie wszystko. „Rozumienie” nie jest tak całkiem konieczne — nie musisz rozumie´c jak działa statek kosmiczny, z˙ eby do niego wej´sc´ i nacisna´ ˛c par˛e przycisków. Mog˛e sobie wyobrazi´c, jak dane bod´zce wpływaja˛ na zachowanie Robina prawie równie dobrze, jak on sam, a z˙ eby tego dokona´c, wcale nie musz˛e „rozumie´c”. W ko´ncu nie pojmuj˛e te˙z pierwiastka kwadratowego z minus jeden, co jednak nie przeszkadza mi wyszukiwa´c po˙zytecznych sposobów wykorzystania go w równaniach. To działa; e do pot˛egi i razy pi równa si˛e minus jeden. I w najmniejszym stopniu nie ma tu znaczenia, z˙ e wszystkie wyst˛epujace ˛ tu wielko´sci sa˛ irracjonalne, transcendentne, zespolone czy ujemne. Nie ma równie˙z znaczenia, z˙ e sam Robin tak˙ze wykazuje takie cechy. I to wszystkie. W szczególno´sci jego nastrój jest przez spora˛ cz˛es´c´ czasu na minusie, co jako´s tam nie pozwala mu wykazywa´c innego irracjonalnego, z˙ eby nie powiedzie´c transcendentnego stanu, a mianowicie „szcz˛es´cia”. To głupie z jego strony. Według wszelkich obiektywnych standardów, Robinette’owi Broadheadowi si˛e udało. Ma wszystko, czego ludzka istota mo˙ze zapragna´ ˛c. Ma niezmierne bogactwa — có˙z, to prawda, z˙ e nie posiada ich osobi´scie, gdy˙z w tej chwili jest utrwalona˛ maszynowo osobowo´scia,˛ a wokół własno´sci ludzi zmarłych narosło wiele m˛etnych zagadnie´n prawnych; jednak˙ze prawdziwym bogactwem zarzadza ˛ jego z˙ yjaca ˛ z˙ ona (czyli „wdowa po nim”), a jest tego tyle, z˙ e je´sli Robin chce wyda´c tu czy tam par˛e milionów, wystarczy, z˙ e powie słowo. Korzysta z tego bogactwa nawet rozsadnie. ˛ Wi˛ekszo´sc´ idzie na Instytut Broadheada do Bada´n Pozasłonecznych, który ma placówki w takich miejscach, jak Londyn, Brasilia, Johore, planeta Peggy oraz kilkana´scie lokalizacji w starych Stanach Zjednoczonych, z˙ e nie wspomn˛e o flotylli statków badawczych, bez przerwy zaj˛etych szperaniem po całej Galaktyce. Z tego powodu jego z˙ ycie ma „sens” , a on ma du˙za˛ „władz˛e”. Co jeszcze? „Zdrowie”? Oczywi´scie, z˙ e jest zdrowy; gdyby co´s si˛e popsuło, natychmiast to poprawia.˛ „Miło´sc´ ”? Jasne! Ma najlepsza˛ z z˙ on, jaka mo˙ze istnie´c, w osobie S. Ja. Laworownej-Broadhead — a przynajmniej ma

52

jej utrwalona˛ maszynowo symulacj˛e, a symulacja ta jest, rzecz jasna, doskonała, gdy˙z S. Ja. napisała swoja˛ dublerk˛e osobi´scie. Krótko mówiac, ˛ je´sli którakolwiek cielesna osoba, lub ekscielesna osoba, miała powody, z˙ eby by´c szcz˛es´liwa, to jest nia˛ Robin. Dzi˛eki temu mo˙zna stwierdzi´c, z˙ e „rozsadek” ˛ nie jest dominujac ˛ a˛ cecha˛ jego psyche. Bardzo cz˛esto nie jest wcale szcz˛es´liwy. W´sród typowych przykładów mo˙zna wymieni´c jego nie ko´nczace ˛ si˛e zamartwianie i niepewno´sc´ zwiazan ˛ a˛ z osobami, które kochał, z tym, co rozumiał przez „miło´sc´ ”, oraz z tym, czy postapił ˛ „słusznie” i czy był „wierny” swoim partnerkom. Na przykład: Robin kochał Gelle-Klar˛e Moynlin; wtedy oboje byli cielesnymi lud´zmi. Pokłócili si˛e. Pogodzili. Potem, wskutek wypadku, któremu z˙ adne z nich nie mogło zapobiec, zostawił ja˛ w czarnej dziurze na trzydzie´sci lat. Có˙z, na pewno nie było w tym nic dobrego. Ale to nie była jego wina. Mimo to musiał sp˛edzi´c wiele godzin na kozetce u mojego kolegi, programu psychoanalitycznego Sigfrida von Psycha, aby „uwolni´c” swój umysł z „poczucia winy”, które sprawiało mu tyle „bólu”. Irracjonalne? No pewnie. Ale to jeszcze nie koniec. Kiedy Klara pozostawała poza jego zasi˛egiem — według ówczesnego stanu jego wiedzy, ju˙z na zawsze spotkał i „pokochał” oraz po´slubił moja˛ twórczyni˛e, S. Ja. Laworowna.˛ Na tyle, na ile mog˛e oceni´c ten czyn — było to co´s dobrego. Ale potem znów pojawiła si˛e Klara. Wówczas Robin musiał stana´ ˛c w obliczu faktu, z˙ e „kochał” je obie — i wtedy popadł w katatoni˛e. Sprawa wygladała ˛ jeszcze gorzej przez to, z˙ e jako´s w tym samym czasie mu si˛e zmarło. (A przynajmniej jego cielesna powłoka uległa zu˙zyciu i musiano go zapisa´c w gigabitowej przestrzeni). Mo˙zna by pomy´sle´c, z˙ e to wiele upraszcza. Jest oczywiste, z˙ e kwestie biologiczne powinny przesta´c ju˙z przysparza´c mu zmartwie´n. Nie był ju˙z istota˛ biologiczna.˛ Ale skad, ˛ to niepodobne do Robina Broadheada! Robin nie jest wszak˙ze beznadziejnie głupi. (To znaczy, jak na byłego osobnika cielesnego). Wie równie dobrze jak ja, z˙ e z antropologicznego punktu widzenia takie poj˛ecia jak „wierno´sc´ ”, „zazdro´sc´ ”, „seksualne poczucie winy” wynikaja˛ wyłacznie ˛ z biologicznego faktu, z˙ e „miło´sc´ ” implikuje „stosunek”, który z kolei implikuje „reprodukcj˛e” — zazdro´sc´ bierze si˛e wyłacznie ˛ z ch˛eci upewnienia si˛e, z˙ e dzieci, które wychowujemy, sa˛ genetycznie nasze własne. On wie o tym. Niestety, nie potrafi tego odczu´c. Nawet fakt, z˙ e biologicznie nigdy nie spłodził dziecka, niczego tu nie zmienia. Jakimi to dziwacznymi rzeczami zamartwiaja˛ si˛e ciele´sni ludzie! A potem martwia˛ si˛e dalej, nawet wówczas, gdy przeszli na wy˙zszy etap bezcielesnej egzystencji, jak ja.

53

Robin martwił si˛e wi˛ec dalej, a kiedy Robin si˛e martwił, ja martwiłem si˛e równie˙z. O niego. Poniewa˙z była to jedna z rzeczy, dla których zostałem zaprogramowany. Zauwa˙zyłem, z˙ e zaczynam przeskakiwa´c z tematu na temat, zupełnie tak samo, jak Robin. Có˙z, nic na to nie poradz˛e. „Jaki pan, taki kram”, jak mawia stare przysłowie rzeczywistych ludzi — nawet je´sli „pan” jest wyłacznie ˛ syntetycznym artefaktem zło˙zonym z podprogramów i baz danych, co dotyczy te˙z mnie. Przejd´zmy teraz do Wroga. Była to rasa inteligentnych istot, bezcielesnych (w istocie niematerialnych), o istnieniu której dowiedzieli si˛e Heechowie. Wróg (Heechowie nazywali ich Asasynami i podobnie czyniło wielu ludzi, lecz nigdy nie spodobało mi si˛e to okres´lenie) unicestwił przynajmniej cztery cywilizacje i zadał powa˙zne ciosy kilku innym. Było oczywiste, z˙ e nie przepadaja˛ za z˙ adnymi cielesnymi istotami. Nie mo˙zna było wykluczy´c, z˙ e w ogóle nie lubia˛ materii jako takiej. W jaki´s sposób — nikt nie wie jak — doło˙zyli do wszech´swiata tyle masy, z˙ e zmalała pr˛edko´sc´ jego rozszerzania si˛e. Kiedy´s, w przyszło´sci, wszech´swiat miał z powrotem zacza´ ˛c si˛e kurczy´c, po czym ponownie rozszerzy´c; jedyny logiczny wniosek był taki, z˙ e Wróg musiał dokona´c jakiej´s manipulacji w taki sposób, by kolejny wszech´swiat był dla niego bardziej przyjazny. Z obiektywnego punktu widzenia było to imponujace ˛ i eleganckie przedsi˛ewzi˛ecie. Nigdy nie udało mi si˛e jednak skłoni´c Robina do tego, by to zauwa˙zył; jego nieszcz˛esne pochodzenie sprawiło, z˙ e był nadal przywiazany ˛ do materii. A Wróg czaił si˛e blisko, zamkni˛ety we własnej czarnej dziurze — nietypowej czarnej dziurze, która nie zawierała z˙ adnej materii, lecz była upustem energii. (Energia,˛ która składała si˛e na t˛e mas˛e, był oczywi´scie sam Wróg). Taka czarna dziura miała własna˛ nazw˛e. Okre´slano ja˛ jako „kugelblitz”. Kiedy Robin i ja po raz pierwszy spotkali´smy Heecha imieniem Kapitan i jego załog˛e, było to dla Heechów traumatyczne prze˙zycie. Ich metoda˛ post˛epowania z Asasynami była ucieczka i ukrycie si˛e. Nie mogli uwierzy´c, z˙ e ludzkie istoty sa˛ a˙z tak beztroskie, by wybra´c inna˛ s´cie˙zk˛e. Powiedzieli nam, co si˛e dzieje i byli zszokowani, z˙ e nie chcemy i´sc´ za ich przykładem. Kiedy Kapitan w ko´ncu przekonał si˛e, z˙ e ludzko´sc´ (właczywszy, ˛ póki co, do tej kategorii istoty takie jak ja) ma zamiar pozosta´c w naszej Galaktyce, pogodził si˛e z nieuniknionym. Nie podobało mu si˛e to. Ale to zaakceptował. Po´spiesznie zaniósł t˛e wiadomo´sc´ do miejsca, gdzie ukryli si˛e Heechowie, kiedy zrozumieli, jakimi zagro˙zeniem jest Wróg: w wielkiej czarnej dziurze w jadrze ˛ Galaktyki. Jego misja polegała na tym, by poinformowa´c reszt˛e Heechów, z˙ e ich plany legły w gruzach przez bezczelna˛ ras˛e istot ludzkich oraz przekona´c ich, by nam pomogli. 54

Było to do´sc´ wa˙zne zagadnienie. Heechowie dysponowali niezwykłymi s´rodkami. Cho´c strawili´smy dziesi˛eciolecia na uczeniu si˛e ich technologii i łaczeniu ˛ jej z nasza˛ własna,˛ jeszcze zanim ludzka istota ujrzała na oczy z˙ ywego Heecha, było wcia˙ ˛z wiele rzeczy, o których nic nie wiedzieli´smy. Kapitan obiecał wi˛ec przekona´c Heechów, by nam pomogli — bezzwłocznie — aby wspólnie przygotowa´c si˛e na dzie´n, w którym Wróg wynurzy si˛e z kryjówki, by zniszczy´c jeszcze par˛e ras cielesnych istot. Niestety, dla Heechów „bezzwłocznie” oznaczało co´s zupełnie innego ni˙z dla nas — nawet je´sli do „nas” zaliczymy z˙ ało´snie powolne cielesne istoty ludzkie. Zegary w czarnych dziurach chodza˛ powoli. Współczynnik spowolnienia czasu w jadrze ˛ Galaktyki sprawił, z˙ e Heechowie działali jeszcze wolniej ni˙z ludzie, w stosunku mniej wi˛ecej czterdzie´sci tysi˛ecy do jednego. Na szcz˛es´cie, „bezzwłocznie” oznaczało przynajmniej „najszybciej jak si˛e da”, i faktycznie zareagowali zadziwiajaco ˛ szybko — je´sli wzia´ ˛c pod uwag˛e wszystkie czynniki. Pierwszy statek Heechów wynurzył si˛e z ich ergosfery praktycznie natychmiast — to znaczy zaledwie po osiemnastu latach! Drugi pojawił si˛e zaledwie dziewi˛ec´ lat po nim. Przyczyna,˛ dla której zareagowali tak szybko, był fakt, z˙ e utrzymywali pewna˛ liczb˛e statków Heechów w stanie stałej gotowo´sci. A pierwsi Heechowie, którzy do nas dotarli, byli bezcenni. To oni pomogli nam zbudowa´c Krag ˛ Obserwacyjny, trwa´c na posterunku obserwujacym ˛ kugelblitz oraz namierzy´c nisze i zakatki ˛ w całej Galaktyce, gdzie ukryto zachomikowana˛ maszyneri˛e Heechów. . . a tak˙ze cz˛esto zachomikowanych ludzkich poszukiwaczy z Gateway, którzy dotarli tam i nie mogli ju˙z wróci´c. Wydaje mi si˛e, z˙ e powinienem opowiedzie´c wam co´s o Kronikach Heechów i wyja´sni´c, dlaczego były tak przera˙zajace. ˛ W ramach rutynowej procedury setki statków Heechów wyruszały w podró˙ze w celach badawczych. Heechowie byli równie ciekawscy jak istoty ludzkie i równie zawzi˛eci, by pozna´c wszystko, co tylko jest do poznania. W nauce mo˙zna było znale´zc´ wiele ciekawych problemów teoretycznych, które nie dawały im spokoju. Tak naprawd˛e chcieli pozna´c par˛e rzeczy poza rozwiazaniem ˛ zagadki zaginionej masy — czyli faktu, z˙ e cała zaobserwowana we wszech´swiecie materia nie wa˙zy a˙z tyle, by uzasadni´c zaobserwowana ucieczk˛e galaktyk. Czy protony naprawd˛e si˛e rozpadaja? ˛ Czy przed Wielkim Wybuchem było co´s jeszcze, a je´sli tak, to co? Ludzcy naukowcy martwili si˛e tymi problemami jeszcze zanim spotkali´smy Heechów. Heechowie mieli wielka˛ przewag˛e nad tymi ludzkimi istotami z wczes´niejszych etapów (wliczajac ˛ w to mojego cielesnego przodka). Mogli wyj´sc´ i popatrze´c. Tak te˙z robili. Wysyłali ekspedycje, by badały gwiazdy neutronowe, nowe i supernowe, białe karły i pulsary. Mierzyli pr˛edko´sc´ przepływu materii mi˛edzy 55

parami gwiazd podwójnych oraz strumie´n promieniowania z gazów pochłanianych przez czarne dziury. Nauczyli si˛e tak˙ze przekracza´c granic˛e Schwarzschilda dookoła czarnej dziury, która to sztuczka pozwoliła im potem rozwina´ ˛c ciekawa˛ technologi˛e; nie b˛ed˛e nawet wspominał o ich równie wielkiej ciekawo´sci zwiaza˛ nej ze sposobami, w jakie czastki ˛ łacz ˛ a˛ si˛e by utworzy´c atomy, atomy łacz ˛ a˛ si˛e w czasteczki, ˛ a czasteczki ˛ staja˛ si˛e z˙ ywymi istotami, jak oni sami. Mog˛e łatwo podsumowa´c, co chcieli Heechowie osiagn ˛ a´ ˛c w sferze nauki. Otó˙z chcieli wszystkiego. ˙ Zaden jednak cel ich podró˙zy nie był wa˙zniejszy, ani z z˙ adnym nie wiazały ˛ si˛e wi˛eksze wysiłki, ni˙z z poszukiwaniem we wszech´swiecie inteligentnego z˙ ycia. Przez cały ten czas Heechowie znale´zli par˛e przykładów — czy mo˙ze raczej byli bliscy znalezienia. Pierwsze było przypadkowe odkrycie, które przyniosło nagła˛ rado´sc´ i prawie natychmiastowe rozczarowanie. Mała, lodowa planeta, w normalnych warunkach prawie niewarta uwagi, zaskoczyła ich intrygujacymi ˛ anomaliami pola magnetycznego. Nikt z nich na poczatku ˛ nie był specjalnie zainteresowany tym obiektem. Potem, w czasie rutynowego przeszukiwania, obsadzony Heechami statek badawczy sprawdził raporty uzyskane od bezzałogowych sond. Planeta znajdowała si˛e ponad 200 j.a. od macierzystego, niezbyt jasnego sło´nca typu K-3 i niewatpliwie ˛ nie było to miejsce, gdzie mo˙zna by spodziewa´c si˛e pojawienia si˛e z˙ ycia. Temperatura jej powierzchni wynosiła zaledwie 200 K, a na jej lodowej powierzchni nic si˛e nie poruszało. Kiedy jednak badacze Heechów zacz˛eli sondowa´c lód, odkryli zagrzebane pod nim znaczne masy metalu. Echosondy wykazały, z˙ e metal ma regularny kształt. Kiedy podekscytowana załoga sprowadziła s´widry termiczne i posłała je na dół w celu dokonania bada´n, znaleziono budynki! I ani z˙ ywej duszy. Heechowie stan˛eli w obliczu zasmucajacego ˛ faktu, z˙ e na planecie istniało kiedy´s inteligentne z˙ ycie; na podstawie znalezisk mo˙zna było oceni´c, z˙ e osiagn˛ ˛ eło wczesna˛ epok˛e przemysłowa,˛ i wtedy przestało istnie´c. Datowanie pokrywy lodowej pozwoliło ustali´c, z˙ e przybyli tam pół miliona lat za pó´zno na znalezienie czegokolwiek z˙ ywego, ale nie to było najgorsze. Najgorsza była opinia geologów i geochemików, z˙ e ta planeta nie mogła znale´zc´ si˛e na tej orbicie w sposób naturalny; jej skład przypominał Wenus, Ziemi˛e i Marsa; był to rodzaj planety znajdowany blisko gwiazdy macierzystej. Co´s odsun˛eło ja˛ tak daleko od jej sło´nca, z˙ e zamarzła. Oczywi´scie mogła to by´c jaka´s katastrofa na skal˛e astronomiczna,˛ na przykład ˙ (statystycznie mało prawdopodobne) przej´scie w pobli˙zu jakiej´s gwiazdy. Zaden z Heechów jednak w to nie wierzył (cho´c bardzo chcieli). Potem znale´zli co´s, co złamało im serca po raz drugi. Nie od razu spotkało ich to przykre wydarzenie. Była to nadzieja, która˛ podtrzymywano przez długi czas — ponad stulecie! Zacz˛eło si˛e to, gdy statek He56

echów przechwycił słaba˛ transmisj˛e radiowa,˛ namierzył ja˛ i dotarł do prawdziwego, bezdyskusyjnego artefaktu pozostawionego przez cywilizacj˛e stojac ˛ a˛ na wysokim poziomie rozwoju technologicznego, podró˙zujac ˛ a˛ w przestrzeni mi˛edzygwiezdnej. Nie było tam z˙ ywej załogi. Nie było to mo˙zliwe — mo˙ze z wyjatkiem ˛ mikroorganizmów. Obiekt ten był wielka,˛ przypominajac ˛ a˛ babie lato, metalowa˛ paj˛eczyna,˛ rozległa˛ na tysiace ˛ kilometrów, ale tak filigranowa˛ i delikatna,˛ z˙ e cało´sc´ nie wa˙zyła wi˛ecej od paznokcia. Heechowie nie potrzebowali du˙zo czasu, by uzmysłowi´c sobie, co znale´zli. W miejscach połacze´ ˛ n drutów znajdowały si˛e przedmioty przypominajace ˛ tranzystory i paski piezoelektrycznego materiału. Cały obiekt był kalkulatorem. Był tak˙ze komputerem, kamera,˛ nadajnikiem radiowym, wszystko w cudowny sposób uj˛ete w delikatna˛ jak mu´slin paj˛eczyn˛e, która˛ mo˙zna było zmia´ ˛c w dłoni. Był to zautomatyzowany z˙ aglowiec, nap˛edzany s´wiatłem. Dowód był oczywisty: we wszech´swiecie istnieje inteligentne z˙ ycie podobne do samych Heechów! I to z˙ ycie, które nie tylko jest inteligentne; ale z˙ ycie zaawansowane technologicznie, z˙ ycie, które si˛egn˛eło gwiazd. Poj˛eli od razu, z˙ e to nadzwyczaj lekka sonda mi˛edzygwiezdna, kosmiczna wiazka ˛ siana, dryfuja˛ ca w przestrzeni, by bada´c Galaktyk˛e, za pomoca˛ ci´snienia s´wiatła, badajac ˛ inne gwiazdy i odsyłajac ˛ raporty swoim twórcom droga˛ radiowa,˛ na ich ojczysta˛ planet˛e. Ale gdzie była ich ojczysta planeta? Niestety, statek Heechów nie zmierzył dokładnie poło˙zenia paj˛eczyny w chwili jej przej˛ecia. Cho´c wiedzieli z dokładno´scia˛ do kilku stopni, jak była ustawiona, te kilka stopni obejmowało jakie´s sto milionów gwiazd, dalekich i bliskich. Przez nast˛epne stulecie ka˙zdy wyruszajacy ˛ w podró˙z statek Heechów, bez wzgl˛edu na to, gdzie si˛e udawał, zabierał dedykowany odbiornik radiowy. Był on zawsze właczony ˛ i nadsłuchiwał tylko pie´sni innych kosmicznych wiazek ˛ siana. I w ko´ncu je znale´zli. Pierwsza z nich była uszkodzona i jej poło˙zenie nie było ju˙z doskonałe — ale nawet to pozwalało na ograniczenie wyboru zaledwie do jakiego´s miliona gwiazd, co stanowiło popraw˛e o dwa rz˛edy wielko´sci. A nast˛epnie odkryli jeszcze jedna,˛ nowiute´nka,˛ w doskonałym stanie, co zaowocowało znacznym ograniczeniem ich liczby. Rój sond badawczych Heechów wyruszył do tego rejonu Galaktyki. Nadal nale˙zało przeszuka´c mnóstwo gwiazd, ale zamiast milionów były ich teraz tylko setki. Przeszukali je wszystkie. Ta nie miała planet. Te znów tworzyły układ podwójny, gdzie na planetach nie mogło rozwina´ ˛c si˛e z˙ ycie, nawet gdyby istniały tam jakie´s planety. Te znów były zbyt nowe i zbyt jasne, za młode, by da´c szans˛e na wykształcenie si˛e z˙ ycia. . . I nagle odnaleziono wła´sciwa˛ gwiazd˛e. 57

Nie była specjalnie imponujaca. ˛ Była spopielała, zbyt mała i niepozorna, by by´c cho´cby gwiazda˛ neutronowa.˛ Owszem, znajdowała si˛e na wła´sciwym miejscu. Miała te˙z planety. . . ale setki tysi˛ecy lat temu zamieniła si˛e w nowa.˛ Wszystkie planety zostały wy˙zarzone na popiół. Nie zostało na nich nic z˙ ywego. Ale na czwartej planecie. . . dolin˛e przecinało zwałowisko gruzu, które kiedy´s było tama,˛ tunel pogrzebany w zapadni˛etym zboczu góry — tak, wła´snie z tego miejsca pochodziły kosmiczne wiazki ˛ siana. I po raz kolejny Heechowie przybyli za pó´zno. Wygladało ˛ to, pomy´sleli sobie Heechowie, jakby kto´s latał po całej Galaktyce i unicestwiał jedna˛ cywilizacj˛e za druga,˛ zanim Heechowie do nich dotarli. Albo zanim te cywilizacje były w stanie wysła´c w przestrze´n mi˛edzygwiezdna˛ z˙ ywych przedstawicieli własnego gatunku. I wtedy Heechowie dokonali ostatecznego, przera˙zajacego ˛ odkrycia. Wysłali w kosmos ekspedycj˛e pod wodza˛ uroczej samicy imieniem Tangens i cały potworny obraz pojawił si˛e przed nimi. Nie opowiem wam o Tangens. Nie zrobi˛e tego dlatego, i˙z pr˛edzej czy pó´zniej opowie o niej Robin. On jeszcze o tym nie wie. Sam jeszcze nie wie, z˙ e zaraz o tym usłyszy od kogo´s, kto zna ja˛ z pierwszej r˛eki. Ju˙z by o tym wiedział, gdyby pozwolił mi opowiedzie´c sobie o tym kim´s — czy, w istocie, o paru innych osobach, których obecno´sc´ na Gateway oka˙ze si˛e dla niego bardzo wa˙zna. Ale Robin bywa strasznie uparty, kiedy próbuj˛e mu powiedzie´c co´s, co naprawd˛e powinien wiedzie´c. Oto cała historia. Przepraszam za dygresje. Niech wolno mi b˛edzie doda´c jeszcze jedno. Nie jest to rzecz bez zwiazku. ˛ Jaki´s czas temu wydedukowałem, z˙ e cho´c „wiem”, i˙z e do pot˛egi i razy pi jest równe minus 1, nie rozumiałem „dlaczego”. Chc˛e przez to powiedzie´c, z˙ e nie ma z˙ adnego intuicyjnego powodu, dla którego e (podstawa logarytmu naturalnego) podniesiona do pot˛egi i (pierwiastek kwadratowy z minus jeden) razy pi (stosunek obwodu koła do jego s´rednicy) powinien w ogóle przyjmowa´c jaka´ ˛s szczególna˛ warto´sc´ , a co dopiero prosta˛ ujemna˛ liczb˛e całkowita,˛ jak minus jeden. Nie podchodziłem do tego zbyt otwarcie. Nie wiem dokładnie dlaczego tak jest, ale mam pewne podejrzenia. Niestety, wia˙ ˛za˛ si˛e one z takimi zjawiskami, jak „brakujaca ˛ masa” oraz zastanawiajacym ˛ pytaniem dotyczacym ˛ tego, czemu w przestrzeni postrzegamy tylko trzy wymiary a nie dziewi˛ec´ , a Robin po prostu nie b˛edzie mnie słuchał, kiedy o tym mówi˛e.

Rozdział 4 Kto przybył na imprez˛e Na Gateway było jedno miejsce, które bezwzgl˛ednie musiałem odwiedzi´c. Kiedy ju˙z znudziło mi si˛e dumanie nad tym wszystkim, nad czym musiałem duma´c i słuchanie ludzi wołajacych: ˛ — Hej, Robinette, wygladasz ˛ wspaniale! — ´ poszedłem tam. To był Poziom Laleczka, Cwiartka Wschodnia, Tunel 8, Pokój 51. Przez kilka koszmarnych i przera˙zajacych ˛ miesi˛ecy był to mój dom. Poszedłem tam zupełnie sam. Nie chciałem odrywa´c Essie od jej leningradzkiego kumpla, a poza tym ta cz˛es´c´ mojego z˙ ycia, która rozegrała si˛e w tej brudnej, ciasnej dziupli, nie była cz˛es´cia,˛ która˛ z nia˛ dzieliłem. Stałem, gapiac ˛ si˛e, chłonac ˛ to wszystko. Uaktywniłem nawet receptory, których zwykle nie u˙zywam, bo sam widok mi nie wystarczył. Chciałem poczu´c smak i dotyk. Wygladało ˛ to, pachniało i robiło wra˙zenie do´sc´ zaniedbanego, a ja prawie utonałem ˛ w wielkiej, ciepłej fali nostalgii, która mnie zalała. Pokój 51 był sypialnia,˛ która˛ dostałem, kiedy po raz pierwszy przybyłem na Gateway — Jezu! To było całe dziesiatki ˛ lat temu! Pokój troch˛e wysprzatano ˛ i w znacznym stopniu odremontowano. To ju˙z nie była dziura, w której przera˙zony poszukiwacz z Gateway ukrywał siebie i swój strach. Teraz nale˙zał do jakiego´s ledwo trzymajacego ˛ si˛e na nogach geriatrycznego przypadku, który przybył na Pomarszczona˛ Skał˛e, gdy˙z wła´snie tu miał najwi˛eksze szanse na utrzymanie swojego zu˙zytego ciała o chwil˛e dłu˙zej. Pokój wygladał ˛ inaczej. Zamiast mojego starego hamaka wstawiono prawdziwe łó˙zko — mo˙ze troch˛e za waskie. ˛ Na jednej ze s´cian zamocowano l´sniacy ˛ nowo´scia˛ komunikacyjny zestaw piezowizyjny, chowana˛ w s´cianie umywalk˛e z prawdziwa˛ bie˙zac ˛ a˛ woda˛ i jaki´s milion luksusów, których ja nie miałem. Przypadek geriatryczny odku´stykał stad ˛ gdzie´s, niewatpliwie ˛ na imprez˛e. Tak czy inaczej — nie było go tutaj. Miałem cały pokój dla siebie, z całym jego klaustrofobicznym luksusem rozmiarów szafy. Wziałem ˛ gł˛eboki „oddech”.

59

To była kolejna wielka ró˙znica. Zapach znikł. Jako´s udało im si˛e pozby´c tego starego smrodu Gateway, który osiadał na ubraniach i skórze, mocno zu˙zytego powietrza, którym oddychali ju˙z wszyscy inni, w którym si˛e pocili i pierdzieli, i tak przez całe lata. Teraz pachniało tylko odrobin˛e tym zielonym, rosnacym ˛ czym´s, pewnie jakimi´s ro´slinami, które wspomagały system dostarczania tlenu. ´ Sciany nadal błyszczały metalem Heechów — czystym bł˛ekitem; Gateway nigdy nie znała innych kolorów. Zmiany? Oczywi´scie, zmian było mnóstwo. Ale to był ten sam pokój. I cały s´wiat rozpaczy i zmartwie´n, które w nim upchałem. ˙ Zyłem w taki sposób, jak wszyscy poszukiwacze na Gateway — odliczajac ˛ minuty do chwili, gdy b˛ed˛e musiał wybra´c jaki´s lot, jakikolwiek lot, albo wykopia˛ mnie z asteroidu, bo sko´nczyła mi si˛e forsa. Przekopujac ˛ si˛e przez listy wypraw, które poszukiwały członków załogi, próbujac ˛ zgadna´ ˛c, która z nich mo˙ze uczyni´c mnie bogatym — a tak naprawd˛e, która przynajmniej mnie nie zabije. Sypiałem z Gelle-Klara˛ Moynlin w tym pokoju — no chyba, z˙ e robili´smy to u niej. W tym pokoju płakałem jak wariat, kiedy wróciłem z ostatniej wyprawy, na jaka˛ z nia˛ poleciałem. . . bez niej. Wydawało mi si˛e, z˙ e prze˙zyłem tu znacznie wi˛ekszy kawałek z˙ ycia przez te przekl˛ete par˛e miesi˛ecy sp˛edzone na Gateway, ni˙z wszystkie inne dziesi˛eciolecia, jakie min˛eły od tego czasu. Nie wiem, ile milisekund tu sp˛edziłem, przez chwil˛e wypełniona˛ czułostkowa˛ nostalgia,˛ zanim usłyszałem za soba˛ głos: — No patrzcie, Robin! Wiesz, tak mi przyszło do głowy, z˙ e pewnie gdzie´s tu si˛e szwendasz. To była Sheri Loffat. Musz˛e wyzna´c, z˙ e cho´c ucieszyłem si˛e z widoku Sheri, cieszył mnie te˙z fakt, z˙ e Essie jest zaj˛eta popijaniem ze starym kumplem od kieliszka. Essie nie jest zazdrosna, kobieta.˛ Ale w przypadku Sheri Loffat mogłaby uczyni´c wyjatek. ˛ Sheri przygladała ˛ mi si˛e, stojac ˛ w waskich ˛ drzwiach. Nie wygladała ˛ na ani minut˛e starsza˛ ni˙z wtedy, gdy widziałem ja˛ po raz ostatni, czyli ponad pół wieku temu. Ba, wygladała ˛ o niebo lepiej, bo wtedy wła´snie wyszła ze szpitala po wyprawie, która sko´nczyła si˛e z´ le pod ka˙zdym wzgl˛edem z wyjatkiem ˛ finansowego. Teraz mo˙zna by okre´sli´c jej wyglad ˛ wszystkimi cechami w okolicach przymiotnika „dobrze”. Wygladała ˛ do´sc´ apetycznie, bo poza szerokim u´smiechem miała na sobie tylko dziergana˛ na drutach przezroczysta˛ spódnic˛e. Natychmiast rozpoznałem ten strój. — Podoba ci si˛e? — spytała, pochylajac ˛ si˛e, by mnie pocałowa´c. — Wło˙zyłam to specjalnie dla ciebie. Pami˛etasz? Odpowiedziałem wykr˛etnie: — Jestem teraz z˙ onaty. — Miało to wyja´sni´c spraw˛e raz na zawsze, ale nie powstrzymało mnie przed oddaniem jej pocałunku, gdy wypowiadałem te słowa. 60

— Có˙z, a kto nie jest? — spytała rozsadnie. ˛ — Mam czwórk˛e dzieci, wiesz. ˙Ze nie wspomn˛e o trzech wnukach i jednym prawnuku. — Mój Bo˙ze — rzekłem. Pochyliłem si˛e, by si˛e jej przyjrze´c. Przepłyn˛eła z wdzi˛ekiem przez drzwi i zawiesiła si˛e na haczyku w s´cianie. W dawnych czasach zdarzało nam si˛e tak robi´c, kiedy jeszcze byli´smy cielesnymi lud´zmi, a Gateway była brama˛ do gwiazd, gdy˙z obrotowa „grawitacja” asteroidu była tak słaba, z˙ e wiszenie było wygodniejsze od siedzenia. Podobał mi si˛e ten strój. Mało prawdopodobne, bym miał o nim zapomnie´c. Było to dokładnie to samo ubranie, które Sheri miała na sobie, kiedy po raz pierwszy przyszła do mojego łó˙zka. — Nawet nie wiedziałem, z˙ e umarła´s — powiedziałem, z˙ eby ja˛ przywita´c. Zmieszała si˛e troch˛e na sama˛ wzmiank˛e, jakby jeszcze nie oswoiła si˛e z ta˛ my´sla.˛ — To si˛e stało dopiero w zeszłym roku. Oczywi´scie wtedy tak młodo nie wygladałam. ˛ Bycie martwym nie jest wi˛ec takie złe. — Dotkn˛eła palcami policzka i lustrowała mnie z góry na dół. — Ciagle ˛ widziałam ci˛e w wiadomo´sciach, Robin. Powiodło ci si˛e w z˙ yciu. — Tobie te˙z — rzekłem, przypomniawszy sobie. — Poleciała´s do domu z pi˛ecioma czy sze´scioma milionami dolarów, prawda? Za t˛e skrzynk˛e z narz˛edziami Heechów, która˛ znale´zli´scie? — Ponad dziesi˛ec´ milionów dolarów, je´sli liczy´c tantiemy — u´smiechn˛eła si˛e. — Nadziana babka! Wzruszyła ramionami. — Miałam z tym niezły ubaw. Kupiłam sobie par˛e okr˛egów na planecie Peggy, wyszłam za ma˙ ˛z, wychowałam dzieci, umarłam. . . to wszystko było do´sc´ przyjemne, je´sli nie liczy´c ostatniej cz˛es´ci. Ale nie mówi˛e tu o pieniadzach, ˛ bo przecie˙z tobie te˙z niczego nie brakuje. Jak o tobie mówia? ˛ Najbogatszy człowiek wszech´swiata? Powinnam była si˛e ciebie trzyma´c, kiedy jeszcze były na to jakie´s szanse. U´swiadomiłem sobie, z˙ e odczepiła si˛e od haczyka i znalazła si˛e przy mnie. Po chwili odkryłem, z˙ e trzymam ja˛ za r˛ek˛e. — Przepraszam — powiedziałem, puszczajac ˛ jej dło´n. — Za co? Odpowied´z na to pytanie brzmiała: skoro musiała zada´c pytanie, to i tak nie zrozumiałaby odpowiedzi, ale nie musiałem jej tego mówi´c. Westchn˛eła. — Chyba nie ja zajmuj˛e dzi´s twoje my´sli. — Có˙z. . . — Och, w porzadku, ˛ Robinie. Naprawd˛e. To była tylko taka chwila t˛esknoty za dawnymi, dobrymi czasami. Tylko z˙ e — mówiła dalej — serio, jestem troch˛e zaskoczona, z˙ e nie jeste´s z nia˛ i tym facetem, jak mu tam. . . — Siergiejem Borbosnojem? 61

Potrzasn˛ ˛ eła głowa˛ z niecierpliwo´scia.˛ — Nie, to nie o niego chodzi. To jest. . . czekaj chwil˛e. . . tak, Eskladar. Harbin Eskladar. Zamrugałem oczami, zaskoczony, gdy˙z wiedziałem, kim jest Eskladar. Kiedy´s był do´sc´ sławny. Nie, z˙ ebym go kiedy´s spotkał. Oczywi´scie nigdy nie miałem na to ochoty, przynajmniej nie z poczatku, ˛ gdy˙z Harbin Eskladar był kiedy´s terrorysta,˛ a co takiego moja kochana Przeno´sna Essie robiłaby z byłym terrorysta? ˛ Ale Sheri mówiła dalej: — No jasne, teraz pewnie obracasz si˛e w eleganckim towarzystwie. Wiem, z˙ e znałe´s Audee Walthersa. I chyba jeste´s zaprzyja´zniony z Blask i nimi wszystkimi. . . — Blask? — Miałem problem z nada˙ ˛zeniem za Sheri, ale to imi˛e poderwało mnie na równe nogi. Cho´c u˙zyła angielskiego słowa, było to imi˛e Heecha. Spojrzała na mnie ze zdumieniem. — Nie wiedziałe´s? O rany, Robi, mo˙ze cho´c raz ci˛e wyprzedziłam! Nie widziałe´s, jak cumuje statek Heechów? I nagle znów odniosłem wra˙zenie, z˙ e ta impreza mo˙ze by´c bardzo przyjemna. Widziałem statek Heechów, zgadza si˛e, ale nie przyszło mi do głowy, z˙ e mogli przylecie´c nim Heechowie. Nie wydaje mi si˛e, z˙ eby zmycie si˛e w ten sposób było specjalnie uprzejme. Sadz ˛ ac ˛ z wyrazu twarzy Sheri, ona te˙z nie uwa˙zała tego za zbyt grzeczne, ale cieszyłem si˛e, z˙ e mam jaka´ ˛s wymówk˛e. Nie lubi˛e wystawia´c na prób˛e braku zazdro´sci u Essie i cho´c powiedziałem Sheri „Do zobaczenia wkrótce”, kiedy ja˛ całowałem na po˙zegnanie, wcale nie miałem zamiaru z tego skorzysta´c. W gigabitowej przestrzeni, znów sam, wywołałem Alberta. Pojawił si˛e w mgnieniu oka. — Tak? — Nie powiedziałe´s mi, z˙ e na Skale sa˛ Heechowie — rzekłem z irytacja.˛ — Co oni tu robia? ˛ U´smiechnał ˛ si˛e promiennie drapiac ˛ si˛e w kostk˛e. — Je´sli chodzi o drugie pytanie, to maja˛ pełne prawo, z˙ eby tu by´c, Robinie. Dzisiejsza impreza to w ko´ncu spotkanie wszystkich, którzy kiedy´s byli na Gateway. A ci trzej Heechowie tu byli. Bardzo dawno temu. Je´sli za´s chodzi o pierwsza˛ cz˛es´c´ — przybrał taka˛ min˛e, jakby go z´ le potraktowano — próbowałem ju˙z od jakiego´s czasu ci powiedzie´c o osobach, którymi na pewno byłby´s zainteresowany, Robinie. Przerywanie ci nie byłoby taktowne. Pozwól mi wi˛ec. . . — Pozwalam ci wi˛ec opowiedzie´c mi o tych Heechach! O Eskladarze ju˙z wiem. — Och? — Przez chwil˛e Albert wygladał ˛ na mocno zaskoczonego. Nie jest to wyraz twarzy, który cz˛esto u niego widuj˛e. Potem rzekł posłusznie: — Statek Heechów przybył bezpo´srednio z jadra ˛ Galaktyki, a ci trzej Heechowie, którzy, 62

jak sadz˛ ˛ e, zainteresuja˛ ci˛e, nazywaja˛ si˛e Mion, Kopiec i Blask. Szczególnie zainteresuje nas zapewne Blask, która była towarzyszka˛ Tangens podczas wyprawy na planet˛e Leniwców. To natychmiast wytraciło ˛ mnie z letargu. — Tangens! — Dokładnie tak, Robinie. — Rozpromienił si˛e. — Poza tym. . . — Musz˛e ich zobaczy´c — rzekłem, machajac, ˛ by si˛e zamknał. ˛ — Gdzie oni sa? ˛ — Na Poziomie Jane, Robinie, w starej sali gimnastycznej; teraz jest to pomieszczenie rekreacyjne. Czy mógłbym jednak opowiedzie´c o pozostałych? O Eskladarze ju˙z wiesz, wi˛ec pewnie wiesz tak˙ze o Danie Miecznikowie i. . . — Po kolei, Albercie — zarzadziłem. ˛ — Teraz chc˛e zobaczy´c kogo´s, kto naprawd˛e znał Tangens! Wygladał ˛ na zdruzgotanego. — Prosz˛e! Mo˙ze chocia˙z wiadomo´sc´ od pani Broadhead? Nic przedtem nie wspominał o wiadomo´sci. — No, dobrze — rzekłem. — Na co jeszcze czekasz? Wygladał ˛ na oburzonego, ale zaczał ˛ mówi´c — u˙zywajac ˛ dokładnie tonu Essie, w sposób, w jaki modulowała głos: — Powiedz temu sentymentalnemu durniowi Robinowi, z˙ e mo˙ze sobie pooglada´ ˛ c ukochana˛ z dawnych lat, ale tylko pooglada´ ˛ c, z˙ adnego dotykania. Chyba zaczałem ˛ si˛e czerwieni´c. Nie sadz˛ ˛ e, z˙ eby Albert to zauwa˙zył, bo odprawiłem go ruchem r˛eki, kiedy tylko sko´nczył mówi´c i ju˙z byłem w drodze na Poziom Jane. Sumienie czyni wi˛ec nas wszystkich tchórzami. . . oraz głuchymi, nawet wtedy, gdy powinni´smy co´s usłysze´c. Je´sli mam taka˛ ochot˛e, potrafi˛e okra˙ ˛zy´c Ziemi˛e w czterdzie´sci milisekund, wi˛ec przedostanie si˛e z Poziomu Laleczka na Poziom Jane nie zabrało w zasadzie w ogóle czasu. Zwłaszcza dlatego, z˙ e (cały czas wam o tym przypominam), tak naprawd˛e najpierw wcale nie byłem na Poziomie Laleczka, a kiedy dotarłem na miejsce, wcale nie byłem na poziomie Jane. Jednak czas, który dla osoby cielesnej mo˙ze by´c ułamkiem sekundy, dla mnie mo˙ze trwa´c całkiem długo. Miałem czas, z˙ eby si˛e zastanowi´c nad paroma rzeczami. Czy ja dobrze usłyszałem? Czy moja z˙ ona rzeczywi´scie rozmawiała z Harbinem Eskladarem? To prawda, terroryzm nie istniał ju˙z od dawna. Wszyscy ci potworni ludzie, którzy palili, podkładali bomby i niszczyli, od dawna nieodwracalnie nie z˙ yja,˛ sa˛ w wi˛ezieniach lub nawrócili si˛e. A ci nawróceni, jak Harbin Eskladar, wrócili na łono społeczno´sci. Spłacili ju˙z dług wobec społecze´nstwa. Problem polegał na tym, z˙ e nie całkiem potrafiłem uwierzy´c w to, z˙ e Essie sa˛ dziła, jakoby spłacili ju˙z swój dług wobec niej. Nie szkodzi, z˙ e ich brudne sprawy 63

dwukrotnie prawie ja˛ zabiły, a przy trzecim razie chłopcy mieli zamiar zabi´c nas oboje, ale chybili. W przypadku Essie nie chodziło o nic osobistego. Podobnie było (a przynajmniej tak my´slałem) w moim przypadku. Dawno temu terrorys´ci gn˛ebili targana˛ problemami Ziemi˛e, kiedy niczego nie było pod dostatkiem dla wszystkich, a pokr˛eceni ludzie, którzy próbowali zmieni´c t˛e sytuacj˛e tak, by wszystkiego było jeszcze mniej, nie byli zwykłymi zbrodniarzami. Byli chwastami. To prawda, z˙ e Eskladar (jak słabo pami˛etałem) w ko´ncu przeszedł na stron˛e dobrych facetów. Nawet wydał kilku najgorszych przywódców, dzi˛eki czemu ocalił wi˛ecej istnie´n ludzkich i własno´sci, ni˙z sam zniszczył. Ale mimo to. . . Zapomniałem o Eskladarze, kiedy zobaczyłem trzech Heechów. Na szcz˛es´cie nie byli ciele´sni (je´sli ci szkieletowaci Heechowie w ogóle mieli jakie´s ciało). To byli Czcigodni Przodkowie, co było pozytywne, bo oznaczało, z˙ e mog˛e z nimi pogada´c. Nie rozpoznałbym tego miejsca, w którym si˛e znajdowali, gdyby Albert nie wspomniał, z˙ e kiedy´s była tam sala gimnastyczna Gateway. Nie wygladała ˛ ju˙z jak sala gimnastyczna. Było to małe, słoneczne pomieszczenie (´swiatło słoneczne było oczywi´scie wytwarzane przez s´wietlówki), ze stołami i krzesłami, a wsz˛edzie siedzieli go´scie. Ludzcy go´scie trzymali w dłoniach drinki. Heechowie nie pija.˛ Zamiast tego prze˙zuwaja˛ ró˙zne rzeczy; gustuja˛ w grzybiastych naro´slach o wysokiej zawarto´sci substancji odurzajacych, ˛ i ci Heechowie mieli przy sobie płaskie miseczki z tym czym´s do z˙ ucia. — Cze´sc´ — rzuciłem lekko, podpływajac ˛ bli˙zej. — Nazywam si˛e Robinette Broadhead. Zwykle okazuje mi si˛e pewien szacunek. Otaczajacy ˛ mnie ludzie z˙ wawo zrobili mi miejsce, a samica zgi˛eła nadgarstki w uprzejmym powitaniu. — Oczywi´scie mieli´smy nadziej˛e, z˙ e si˛e z panem zobaczymy — rzekła. — Znamy pana nazwisko, jak zreszta˛ wszyscy Heechowie. Opanowali ju˙z zwyczaj s´ciskania dłoni i wykonali´smy t˛e czynno´sc´ . Czcigodni Przodkowie przybyli prosto z jadra ˛ Galaktyki — wyruszyli prawie jedena´scie lat temu, według naszych zegarów, ale według ich czasu trwało to tylko par˛e tygodni. Wyraziłem ostro˙znie moje zaskoczenie z obecno´sci Heechów w miejscu, które zawsze uwa˙załem za prywatna˛ własno´sc´ ludzkiej rasy i jeden z maszynowo zapisanych ludzi powiedział: — Och, ale oni maja˛ pełne prawo, z˙ eby tu przebywa´c, panie Broadhead. Ka˙zdy, kto kiedykolwiek słu˙zył na Gateway, dostał zaproszenie na to przyj˛ecie, a przecie˙z ka˙zdy z nich kiedy´s tu słu˙zył. A˙z ciarki przeszły mi po grzbiecie, gdy˙z ostatni raz, kiedy jaki´s z˙ ywy (albo zapisany maszynowo) Heech był na Gateway, miał miejsce jakie´s 400 000 lat temu.

64

— A wi˛ec to wy zostawili´scie nam statki — rzekłem, u´smiechajac ˛ si˛e, kiedy uniosłem szklank˛e w ge´scie toastu. Odpowiedzieli trzymajac ˛ w palcach kawałki grzybów i wskazujac ˛ nimi w moja˛ stron˛e, a samica powiedziała: — Mion zostawił to, co nazywacie Fabryka˛ Po˙zywienia w miejscu, które nazywacie Obłokiem Oorta. Kopiec za´s zostawił statek na waszej planecie Wenus, gdzie odkrył go Sylwester Macklen. Ja nic nie zostawiłam; odwiedziłam ten system tylko raz. — Ale była´s z Tangens — zaczałem, ˛ ale poczułem, z˙ e kto´s stuka mnie w rami˛e. Odwróciłem si˛e, to była moja kochana Przeno´sna Essie. — Robin, kochanie? — zacz˛eła. — Oderwała´s si˛e od Harbina Eskladara, prawda? — rzekłem rado´snie. — Dobrze, z˙ e tu jeste´s. To jest Blask. . . Potrzasn˛ ˛ eła głowa˛ w zdumieniu. — Nie byłam z Harbinem Eskladarem. To bez znaczenia. Chciałam si˛e upewni´c, czy zdajesz sobie spraw˛e. . . — Nic nie rozumiesz — rzekłem podekscytowany. — Mówimy o tej Tangens. Czy mogłaby´s opowiedzie´c nam o tej podró˙zy, Blask? — Je´sli chcecie. . . Za´s Essie powiedziała: — Prosz˛e, Robinie, musimy co´s ustali´c w pewnej kwestii. Dane Miecznikow za˙zadał ˛ adwokata. To powstrzymało mnie na chwil˛e, gdy˙z wypchnałem ˛ Dane’a Miecznikowa tak daleko z moich my´sli, z˙ e nie pomy´slałem o powodach, dla których miałby chcie´c porozmawia´c z adwokatem. O mnie. To mnie troch˛e dobiło, ale wzruszyłem ramionami. — Prosz˛e, kochanie, pó´zniej. Essie westchn˛eła, a ja przygotowałem si˛e na wysłuchanie tej opowie´sci. Nie mo˙zecie mnie za to wini´c, naprawd˛e. Opowie´sc´ Tangens była wa˙zna. Gdyby nie jej wyprawa, wszystko wygladałoby ˛ zupełnie inaczej. To nie była tylko historia Heechów, dotyczyła nas wszystkich. Historia ludzkiej rasy mogła by´c tak całkowicie odmienna, z˙ e równie dobrze mogłoby jej w ogóle nie by´c. Odło˙zyłem wi˛ec wszystko na bok, by wysłucha´c opowie´sci Blask o tej słynnej wyprawie i nie po´swi˛eciłem ani chwili na zastanawianie si˛e, czyja˛ obecno´sc´ na Gateway implikuje przybycie Dane’a Miecznikowa.

Rozdział 5 Przypływ w najwy˙zszym punkcie Heechowie byli wielkimi odkrywcami, a we wszystkich kronikach Heechów najsłynniejsza˛ z podró˙zy, jaka˛ opisano, była wyprawa Tangens. Była to dobrze zaplanowana wyprawa i miała doskonałego dowódc˛e. Tangens była niezmiernie inteligentna. To jej madro´ ˛ sc´ tak naprawd˛e była przyczyna˛ ucieczki Heechów z asteroidu i wszystkich innych miejsc w całej Galaktyce. Bycie madr ˛ a˛ nie było dla Tangens zbyt trudne. Posiadała niemała˛ własna˛ wiedz˛e oraz do´swiadczenie i umiej˛etno´sci członków załogi, jak Blask. Ale najlepsze było to, z˙ e miała do dyspozycji dwunastu lub trzynastu zapisanych maszynowo zmarłych, którzy mogli połaczy´ ˛ c swoje do´swiadczenie z jej wiedza.˛ Do tego wszystkiego dodała du˙zo odwagi, przebojowo´sci i współczucia. Spodobałaby si˛e wam — je´sli nie liczy´c tego, z˙ e jak na ludzki gust wygladała ˛ do´sc´ dziwacznie. Nie mogła nic poradzi´c na to, z˙ e jest Heechem. Mówiac, ˛ z˙ e Tangens była odkrywczynia,˛ nie mam na my´sli tego, z˙ e sporza˛ dzała mapy nowych rejonów, jak Magellan czy kapitan Cook. Odkrycia Tangens nie miały w sobie wymiaru geograficznego. Na długo przed narodzinami Tangens olbrzymie, umieszczone w przestrzeni kosmicznej teleskopy Heechów dokonały wszelkich potrzebnych Heechom pomiarów. Przeczesały gwiazdy i prawie wszystkie planety w całej Galaktyce — w sumie kilkaset miliardów ciał niebieskich, ka˙zde sfotografowano, dokonano pomiarów spektroskopowych i skatalogowano w centralnej bazie danych. Tangens nie musiała wi˛ec zawraca´c sobie głowy mapami i pomiarami. Mogła my´sle´c o wielu ciekawszych rzeczach. ˙ Tangens odkrywała z˙ ycie organiczne. Zywe istoty. Zadaniem wyprawy Tangens było badanie z˙ ywych istot, które zamieszkiwały te ciała niebieskie. Kolejna rzecz, o jakiej powinni´smy pami˛eta´c to fakt, z˙ e wedle standardów Heechów Tangens była oszałamiajaco ˛ pi˛ekna. Osobi´scie korzystam z tych samych standardów. Dla mnie Heechowie wygla˛ daja˛ jak Heechowie i id˛e o zakład, z˙ e z z˙ adna˛ samica˛ Heechów nigdy bym si˛e nie 66

o˙zenił. Dla mnie Tangens wygladałaby ˛ jak wspomnienie z dzieci´nstwa sp˛edzonego w kopalniach z˙ ywno´sci w Wyoming. Za moich młodych lat obchodzili´smy Halloween, wystawiajac ˛ dynie i gobliny; a jedna˛ z najpopularniejszych postaci, która˛ wyciagał ˛ z szafy ka˙zdy nauczyciel w podstawówce, był tekturowy szkielet, z doczepianymi r˛ekami i nogami, czaszka zamiast twarzy, ka˙zda ko´sc´ osobno. Tangens przypominała troch˛e jedna˛ z takich postaci, z jednym wyjatkiem: ˛ była prawdziwa. Naprawd˛e z˙ yła. Tylko nie dało si˛e niczego dostrzec mi˛edzy jej kos´c´ mi. Jak wszyscy Heechowie miała ko´sci pokryte twarda,˛ zwarta,˛ umi˛es´niona˛ skóra,˛ równie zmysłowa˛ w dotyku jak skóra kabaczka. Poniewa˙z była samica,˛ była łysa — samce czasem miewały troch˛e włosów na czaszce, samice praktycznie nigdy. Miała oczy, dla których nigdy z˙ aden popularny pie´sniarz nie znalazłby odpowiednich rymów, bo zasadniczo wygladały ˛ okropnie; z´ renice wygladały ˛ jak bł˛ekitne kleksy, a całe oko było mniej wi˛ecej ró˙zowe. Jej r˛ece i nogi wygladały ˛ jak u zagłodzonego sze´sciolatka, a seksowne w jeszcze mniejszym stopniu — przynajmniej dla ludzi. Miała szeroka˛ miednic˛e. Z jej ko´nców wyrastały nogi, a mi˛edzy tymi patykowatymi nogami nosiła typowy dla Heechów zestaw pierwszej pomocy. Był to gruszkowaty zasobnik emitujacy ˛ strumie´n mikrofal, które były dla Heechów niezb˛edne do zachowania zdrowia, podobnie jak ziemskim ro´slinom potrzebne jest promieniowanie słoneczne. Poza tym zawierał wszelkie rodzaje u˙zytecznych narz˛edzi i bibelotów. Tak˙ze utrwalone umysły zmarłych przodków, których Heechowie u˙zywali zamiast komputerów. Brzmi sympatycznie, prawda? Nie, nieprawda. Ale pi˛ekno wia˙ ˛ze si˛e z norma˛ kulturowa.˛ W oczach Heechów (w tych l´sniacych, ˛ ró˙zowych, gadzich organach!), szczególnie w przypadku samców Heechów, Tangens była superlaska.˛ Dla uszu Heechów nawet jej imi˛e brzmiało seksownie. Przyj˛eła imi˛e „Tangens”, jak wszyscy Heechowie, którzy przybieraja˛ dorosłe imiona, kiedy tylko była do´sc´ dorosła, by wykazywa´c zainteresowanie czym´s abstrakcyjnym. W jej przypadku była to geometria. Ale j˛ezyk Heechów umo˙zliwiał wiele gier słownych, wi˛ec szybko nadano jej przezwisko, słowo, które brzmiało do´sc´ podobnie do „tangens”, ale które mo˙zna było z grubsza (i w formie złagodzonej) przetłumaczy´c jako „ta, dzi˛eki której opadajace ˛ rzeczy si˛e prostuja”. ˛ ˙Zadne z powy˙zszych nie miało nic wspólnego z jej kwalifikacjami dowódcy wypraw badawczych, a były one równie imponujace. ˛ Tangens była chluba˛ rasy Heechów. Przez to fakt, z˙ e odegrała znaczna˛ rol˛e w jej upadku, był jeszcze bardziej traumatyczny. Podczas swej historycznej podró˙zy Tangens dowodziła olbrzymim statkiem Heechów. Miał on na pokładzie tysiace ˛ instrumentów i sprz˛etów oraz załog˛e licza˛ ca˛ sobie dziewi˛ec´ dziesi˛eciu jeden osobników. W´sród nich była Blask, która była pilotem penetracyjnym. To nie był jedynie bardzo du˙zy statek — on był czym´s 67

szczególnym. Statek Tangens został specjalnie zaprojektowany do pewnego celu, dostosowany do specjalnych zada´n. Mógł ladowa´ ˛ c na planetach. Mało który z mi˛edzygwiezdnych statków Heechów był do tego przystosowany. Zostały tak zaprojektowane, z˙ e mogły wchodzi´c na orbit˛e okołoplanetarna˛ i pozostawia´c problemy wej´scia w atmosfer˛e, a potem startu, wyspecjalizowanym ladownikom. ˛ Statek Tangens był wyjatkiem. ˛ To, co miał zrobi´c, nie było tak całkiem „ladowaniem”, ˛ gdy˙z planeta, która˛ miała zbada´c, praktycznie nie miała stałej skorupy, na której mo˙zna by wyladowa´ ˛ c, poza grudka˛ jadra ˛ planetarnego z metalicznego wodoru o s´rednicy 2000 kilometrów, pogra˙ ˛zonego w zamarzaja˛ cej, mia˙zd˙zacej, ˛ brejowatej atmosferze. Ale planeta miała co´s bardzo dla Heechów wa˙znego: było tam z˙ ycie. Na statku Tangens oczywi´scie te˙z było z˙ ycie. Ka˙zdy członek załogi z tych dziewi˛ec´ dziesi˛eciu jeden załogantów był specjalista˛ w jednej z wielu dziedzin. Moja nowa przyjaciółka Blask, na przykład, była pilotem penetracyjnym, czyli kim´s, kto miał poprowadzi´c statek przez mro´zna,˛ brejowata,˛ g˛esta˛ „atmosfer˛e” planety. Była to umiej˛etno´sc´ , która˛ posiadło niewielu Heechów, a jej szkolenie było bardzo obszerne. Statek kipiał z˙ yciem — kwitnacym, ˛ bujnym z˙ yciem. Heechowie nie byli pozbawionymi emocji maszynami. Na swój własny, heechowy sposób, byli równie jurni i pełni temperamentu jak istoty ludzkie. Czasem sprawiało im to problemy, podobnie jak w przypadku ludzi. Trzej Heechowie płci m˛eskiej, którzy stanowili problem dla Tangens w tym temacie, nazywali si˛e Kwark, Angstrem 3754 oraz Szukaj i Mów. Nie mam zamiaru was przekonywa´c, z˙ e dokładnie tak brzmiały ich imiona, nawet gdyby´scie mieli je dokładnie przetłumaczy´c z j˛ezyka Heechów. To sa˛ najbli˙zsze odpowiedniki, jakie potrafi˛e znale´zc´ . Kwark otrzymał imi˛e od nazwy czastki ˛ subatomowej; Angstrem 3754 od koloru tej długo´sci fali; za´s Szukaj i Mów było to polecenie wydawane utworzonym z utrwalonych przodków bazom danych, kiedy chciało si˛e sprawdzi´c dost˛epno´sc´ pewnych danych. Tangens uwa˙zała ich za bardzo przyjemnych facetów. Ta trójka była wcieleniem wszystkich najwa˙zniejszych cnót Heechów. Kwark był odwa˙zny, Angstrem silny, za´s Szukaj i Mów delikatny. Ka˙zdy z nich byłby doskonałym partnerem. Poniewa˙z zbli˙zał si˛e okres godowy Tangens, dobrze było, z˙ e pod r˛eka˛ miała osobnika m˛eskiego, który stałby si˛e doskonałym partnerem. Rasa Heechów znajdowała si˛e w najwy˙zszym punkcie przypływu. Ludzka historia nie zna niczego, co przypominałoby ogrom i pot˛eg˛e epiki Heechów. Holenderscy kupcy, hiszpa´nscy szlachcice i królowe angielskie całe wieki temu wysyłali łowców przygód, by chwytali niewolników, zbierali korzenie, kopali złoto — by odkrywali i pladrowali ˛ niezbadany s´wiat. Ale tu chodziło tylko o jeden s´wiat. Heechowie podbili miliardy s´wiatów.

68

To słowo brzmi nieco okrutnie. Heechowie nie byli okrutni. Nie pozbawiali tubylców niczego warto´sciowego, nawet glinianych tabliczek czy muszelek kauri. Przede wszystkim to nie było konieczne. Heechowie nigdy nie musieli podbija´c tubylczych ludów, by wydobywa´c cenne surowce. Znacznie łatwiej było znale´zc´ asteroid o odpowiednim składzie, a potem doholowa´c go do fabryki, która połykała go w cało´sci i wypluwała gotowe wyroby. Nie musieli te˙z zdobywa´c egzotycznego po˙zywienia, rzadkich przypraw czy lekarstw. Chemia Heechów pozwalała na pobranie dowolnej materii organicznej i powielenie jej z pierwiastków. Innym powodem, dla którego nie byli okrutni wobec tubylców był fakt, z˙ e tubylcy trafiali si˛e bardzo rzadko. W całej Galaktyce Heechowie znale´zli mniej ni˙z 80 000 s´wiatów, na których wykryto z˙ ycie na etapie wy˙zszym od prokariotycznego. A je´sli chodzi o planety zamieszkałe przez inteligentne istoty porównywalne z nimi samymi — takich nie było w ogóle. Par˛e razy prawie im si˛e udało. Jednym z tych przypadków była nasza stara planeta Ziemia. Nie udało im si˛e, bo nie wstrzelili si˛e w odpowiedni punkt czasowy; przybyli jakie´s pół miliona lat za wcze´snie. Na Ziemi aktywno´sc´ najbli˙zsza inteligencji została zaobserwowana we włochatych, szpiczastych czaszkach pogarbionych i cuchnacych ˛ małych naczelnych, które teraz nazywamy australopitekami. Za wcze´snie, zadumali si˛e z z˙ alem Heechowie, gdy ich znale´zli; pobrali wi˛ec kilka próbek i odlecieli. Kolejnym nie trafionym przedsi˛ewzi˛eciem były bezr˛ekie, p˛ekate stworzenia z˙ yjace ˛ w pomyjach na planecie kra˙ ˛zacej ˛ wokół sło´nca typu F-9 niedaleko gwiazdy Kanopus. Cho´c nie do ko´nca mo˙zna nazwa´c je inteligentnymi, wyewoluowały na tyle, z˙ e jakie´s wierzenia wykształciły. (I na tym etapie si˛e zatrzymały; kiedy ludzie je odkryli, nazwali je „´swiniami voodoo”). Tu i tam natrafiano na s´lady wymarłych cywilizacji, niektóre z nich zastanawiajaco ˛ fragmentaryczne. Było kilka potencjalnie interesujacych, ˛ które mogły osiagn ˛ a´ ˛c poziom organizacji społecznych gdzie´s za jaki´s milion lat. . . I była cywilizacja, która˛ badała Tangens. Nazwano ich „mieszka´ncami brei”. Mieszka´ncy brei byli inteligentni. Mieli maszyny! Mieli system społeczny, j˛ezyk, a nawet poezj˛e. Mieszka´ncy brei byli pod ka˙zdym wzgl˛edem bardzo obiecujacy. ˛ Gdyby tylko dało si˛e z nimi porozmawia´c! Statek Tangens ustawił si˛e wi˛ec na orbicie, a badacze zacz˛eli obserwacj˛e burzliwej planety pod nimi. Angstrem rzekł do Tangens: — Co za brzydka planeta. Przypomina mi s´wiat, gdzie z˙ yły s´winie voodoo, pami˛etasz? — Pami˛etam — rzekła Tangens z uczuciem. W istocie pami˛etała te˙z doskonale, jak to poddała si˛e eksplorujacej ˛ dłoni Angstrema, która delikatnie poskubywała gruzłowate s´ci˛egna na jej szyi, w doskonale jej znany sposób. 69

Szukaj-i-Mów przemówił zazdro´snie: — Ale˙z jest do niej niepodobna! Tamta była goraca; ˛ tutaj zamarzaja˛ nawet gazy. Na tej nie mogliby´smy oddycha´c, nawet je´sli byłoby do´sc´ ciepło, bo zatruliby´smy si˛e metanem, za´s mi˛edzy s´winiami voodoo mogli´smy przynajmniej oddycha´c — gdyby zapomnie´c o zapachu. Tangens dotkn˛eła Angstrema z uczuciem. — Ale nie przeszkadzał nam ten zapach, prawda? — spytała. Potem, zastanowiwszy si˛e, pogłaskała te˙z Szukaj-i-Mów. Cho´c nie przegapiła niczego z widoku planety i była całkiem s´wiadoma stukni˛ec´ i pikni˛ec´ czujników statku, które z zapałem spijały dane z instrumentów, pozostawionych na planecie wiele lat temu, nie przegapiła te˙z z˙ adnych seksualnych insynuacji. Tangens rzekła łagodnie: — Obaj macie co´s do zrobienia. Kwark i ja tak˙ze. Bierzmy si˛e do roboty. Tak naprawd˛e (opowiadała Blask, pocierajac ˛ swój brzuch nostalgicznie), osiemdziesi˛eciu siedmiu członków załogi, który nie byli bezpo´srednio zaanga˙ z˙ owani w romans Tangens, było nim do´sc´ poruszonych. Lubili ja.˛ Zyczyli jej jak najlepiej. Poza tym, s´wiat Heechów kochał kochanków, tak samo jak nasz. Przed ko´ncem drugiego dnia podró˙zy Szukaj i Mów poinformował zirytowany, z˙ e Przodkowie sa˛ nie tylko gotowi, ale wykazuja˛ du˙zy zapał, z˙ eby porozmawia´c z Tangens. Westchn˛eła i zaj˛eła swoje miejsce w sterowni. Siedziała głównie na swoim zasobniku; jej fotel był tak skonstruowany, z˙ e zasobnik podłaczał ˛ si˛e bezpo´srednio do zasobników przodków statku. To było przydatne rozwiazanie. ˛ Ale nie zawsze wygodne. Czcigodni Przodkowie nie byli obdarzeni wzrokiem ani słuchem, gdy˙z byli jedynie inteligencjami zapisanymi w bazie danych, tak jak ja. Ale najbardziej inteligentni i najbardziej do´swiadczeni z nich nauczyli si˛e odbiera´c przepływ elektronów w przyrzadach ˛ optycznych i instrumentach prawie równie dobrze, jakby dysponowali oczami i uszami. Najstarszym Przodkiem na statku był od dawna nie˙zyjacy ˛ osobnik m˛eski, imieniem Kosmaty. Kosmaty był VIP-em. Był najcenniejsza˛ osoba˛ na pokładzie — by´c mo˙ze nawet cenniejsza˛ ni˙z sama Tangens — gdy˙z przed swoja˛ s´miercia˛ naprawd˛e odwiedził t˛e planet˛e. Tangens otworzyła uszy na Przodków. Rozległa si˛e natychmiast kakofonia głosów. Ka˙zdy przechowywany na statku Przodek chciał co´s powiedzie´c. Ale jedynym, który miał prawo z nia˛ rozmawia´c w tym momencie, był Kosmaty. Szybko uciszył pozostałych. — Prze´sledziłem nagrania — powiedział od razu. — Dziewi˛ec´ z kanałów nagrywajacych, ˛ jakie zostawili´smy w tym miejscu, nie dostarczyło z˙ adnych danych. Nie wiemy, czy uległy awarii, czy te˙z mieszka´ncy brei po prostu nigdy nie odwiedzili tych miejsc. Pozostałe pi˛ec´ dziesiat ˛ jeden jest pełnych; ka˙zdy zawiera s´rednio trzysta tysi˛ecy morfemów.

70

— To bardzo du˙zo! — zakrzykn˛eła Tangens z zachwytem. — To prawie cały odpowiednik ksia˙ ˛zkowy dla ka˙zdego kanału! — Wi˛ecej — poprawił ja˛ Kosmaty. — Gdy˙z j˛ezyk mieszka´nców brei jest niezmiernie zło˙zony. Posłuchaj. Odtworz˛e teraz cz˛es´c´ jednego z nagra´n. . . Zabrzmiał słaby, niski, huczacy ˛ odgłos. Tangens nie tyle słyszała go, co odbierała gdzie´s w ko´sciach. A teraz to samo nagranie, przyspieszone i z przesuni˛eta˛ cz˛estotliwo´scia˛ o normalnej dla nas pr˛edko´sci przesyłania. . . Huczenie przeszło w szybkie, przeszywajace ˛ c´ wierkanie. Tangens słuchała niecierpliwie. D´zwi˛eki sprawiały ból jej uszom. — Czy przetłumaczyli´scie ju˙z co´s z tego? — spytała, nie tyle dla uzyskania informacji — wiedziała, z˙ e gdyby poczyniono jakie´s znaczace ˛ post˛epy, natychmiast by ja˛ o tym powiadomiono — ale raczej po to, by uciszy´c ten hałas. Ku jej zdumieniu Czcigodny Przodek zakrzyknał: ˛ — Och, tak! Sporo! Na Placówce Nasłuchu Numer Siedemna´scie odbyło si˛e co´s, co okre´sliłaby´s pewnie jako spotkanie polityczne. Ma ono jaki´s zwiazek ˛ z natura˛ samego tego miejsca; jest albo teologicznie u´swi˛econe, albo niebezpiecznie zanieczyszczone i mieszka´ncy brei dyskutowali, co z tym zrobi´c. Debata nadal trwa. . . — Po sze´sc´ dziesi˛eciu jeden latach? — Có˙z, to jest zaledwie jakie´s siedem godzin ich czasu, Tangens. — Dobrze, dobrze — odparła z zadowoleniem Tangens. To było znaczace ˛ zwyci˛estwo; niewiele było metod na lepsze zapoznanie si˛e z kultura,˛ ni˙z badanie sposobów rozstrzygania kwestii publicznych. — I jeste´scie pewni, z˙ e to wła´snie co´s takiego? Czy wasze przekłady sa˛ wiarygodne? — Och — rzekł Kosmaty powatpiewaj ˛ aco ˛ — do´sc´ wiarygodne. Szkoda, z˙ e Siły Wiazania ˛ nie ma z nami. — Siła Wiazania ˛ był partnerem Kosmatego w wielu jego badaniach. Razem stanowili doskonały zespół. Pewnego dnia, niewatpliwie, ˛ znów si˛e tak stanie. Ale póki co Siła Wiazania ˛ był zbyt wiekowy, by uda´c si˛e w kosmos i zbyt zdrowy, by umrze´c. — Jak wiarygodne jest to „do´sc´ wiarygodne”? — Có˙z, przynajmniej w przypadku połowy słów j˛ezyka mieszka´nców brei znaczenie odgadujemy z kontekstu. I ta dedukcja mo˙ze by´c bł˛edna. — Wi˛ec je´sli jest, to macie pecha — warkn˛eła Tangens, ale zaraz zreflektowała si˛e. — Jestem pewna, z˙ e sobie s´wietnie radzicie — złagodziła. I miała nadziej˛e, z˙ e to prawda. Blask nie brała udziału w pierwszej podró˙zy Kosmatego, zanim jednak wyruszyła z Tangens, nauczyła si˛e wielu rzeczy o Przymulonych. Je´sli ju˙z o tym mówimy — wszyscy to zrobili. Przymuleni byli w ko´ncu do´sc´ wa˙zni dla Heechów. Powiedzmy, z˙ e równie wa˙zni, co diagnoza potwierdzajaca ˛ raka u człowieka przed wprowadzeniem Pełnego Serwisu Medycznego. 71

Przymuleni byli staro˙zytna˛ cywilizacja.˛ Gdyby mierzy´c latami, byli nawet starsi od Heechów, ale w rzeczywisto´sci to nie miało znaczenia, bo niewiele si˛e u nich działo. A to, co si˛e działo, odbywało si˛e bardzo powoli. Planeta Przymulonych była bardzo zimna. Sami Przymuleni równie˙z byli zimni i powolni — stad ˛ wzi˛eła si˛e ich nazwa. Pływali powoli w gazowej brei, chemia ich organizmów była równie ospała jak ich ruchy, to samo dotyczyło mowy. Podobnie rozchodziły si˛e impulsy w ich systemie nerwowym — czyli ich mys´li. Kiedy, wi˛ec pierwsza ekspedycja Heechów była ju˙z absolutnie pewna, z˙ e te pływajace ˛ w brei, powolne istoty sa˛ obdarzone inteligencja,˛ byli w równym stopniu zachwyceni, co rozzłoszczeni. Jaki˙z był po˙zytek z odkrycia kolejnej inteligentnej rasy, skoro tak prosta wymiana my´sli, jak. . . — Zaprowad´zcie mnie do swojego przywódcy. — Którego przywódcy? . . . trwała sze´sc´ miesi˛ecy? Pierwszy statek badawczy Heechów przebywał na orbicie wokół planety Przymulonych przez rok. Kosmaty i Siła Wiazania ˛ zrzucili w brejowata˛ atmosfer˛e sondy i z trudem zabrali si˛e za powolne rozpoznawanie d´zwi˛eków, które było pierwszym krokiem do stworzenia słownika. To nie było łatwe. Na pewno nie było te˙z proste. Sondy zrzucano mniej wi˛ecej losowo, celujac ˛ jedynie w miejsca, gdzie radary gł˛eboko´sciowe i sonary wykryły skupiska obiektów. Skupiska cz˛esto znikały, zanim sondy tam dotarły. Te, które trafiły w cel, nagrywały powolne, gł˛ebokie pohukiwania. Przeka´zniki transmitowały d´zwi˛eki na orbit˛e, eksperci od nagrywania przyspieszali je i przenosili do pasma słyszalnego, a po wielu tygodniach ka˙zda, ta´sma mogła zawiera´c jedno słowo. Ale semantycy Heechów mieli wiele z´ ródeł. Po roku sp˛edzonym na orbicie zidentyfikowali ju˙z wystarczajac ˛ a˛ liczb˛e słów, by przygotowa´c prosta˛ ta´sm˛e. Nast˛epnie przygotowali rze´zbiona˛ plakietk˛e z obrazkami przedstawiajacymi ˛ Heecha, Przymulonego, urzadzenie ˛ do odtwarzania d´zwi˛eków i sama˛ plakietk˛e. Wszystkie obrazy wyrze´zbiono w płaskich kryształowych powierzchniach, z˙ eby mieszka´ncy brei mogli pozna´c je dotykiem — w ko´ncu byli s´lepi. Nast˛epnie Heechowie wykonali sze´sc´ dziesiat ˛ takich tabliczek i zrzucili je w sze´sc´ dziesiat ˛ skupisk populacji Przymulonych. Ta´smy odtwarzały nast˛epujacy ˛ tekst: Witajcie. Jeste´smy przyjaciółmi. Mówcie do tego, to was usłyszymy. Odpowiemy wkrótce. „Wkrótce” w tym kontek´scie oznaczało całkiem długi okres. Dokonawszy tego, Heechowie odlecieli. Załoga była w nieco ponurym nastroju. Czekanie na odpowied´z nie miało sensu. Najlepszym rozwiazaniem ˛ był powrót po jakim´s czasie, 72

przez który mieszka´ncy brei musieli odkry´c przekazy, wyj´sc´ z pierwszego szoku i udzieli´c odpowiedzi. Nawet wówczas nastapiłby ˛ nieunikniony długi okres głupich pyta´n i zajmujacych ˛ czas odpowiedzi; ale do tego nie był potrzebny z˙ ywy Heech. Wybrali najmniej cennego Czcigodnego Przodka, wyja´snili jej, jakich pyta´n mo˙ze si˛e spodziewa´c i jakich odpowiedzi nale˙zy udzieli´c i jakie dalsze pytania nale˙zy zada´c. Potem zostawili ja˛ na orbicie, by sp˛edziła kilka ponurych dziesi˛ecioleci w samotno´sci. Ka˙zdy Heech z załogi z˙ ałował, z˙ e nie mo˙ze by´c obecny przy uzyskiwaniu tych odpowiedzi, ale niewielu było przekonanych, z˙ e to si˛e uda — w wersji optymistycznej uzyskanie jakich´s konkretnych informacji od Przymulonych miało zaja´ ˛c ponad pół wieku. Tak si˛e te˙z stało. Dwadzie´scia dni po przybyciu na orbit˛e wokół planety Przymulonych, Tangens była w pełnej gotowo´sci do pracy. Czcigodna Przodkini, która˛ zostawili na orbicie, niestety ju˙z nie działała, ale wywiazała ˛ si˛e ze swojego zadania. Zadawano jej pytania i odpowiadano na nie, za´s dane zapisywano. Radar, czy te˙z urzadzenie ˛ wykorzystywane przez Heechów w podobnym celu, jak u ludzi, zlokalizował obecne pozycje skupisk oznaczaja˛ cych społeczno´sci Przymulonych, jak równie˙z inne obiekty, do´sc´ du˙ze i solidne, by mogły stanowi´c zagro˙zenia w nawigacji. Nawiazano ˛ kontakt z rodzimymi planetami za pomoca˛ nad´swietlnego radia i przesłano tam dane, za´s niemłody ju˙z i słaby Siła Wiazania ˛ przesłał im radosna˛ wiadomo´sc´ , potwierdzajac ˛ ich tłumaczenia i zach˛ecajac ˛ do dalszej pracy. Sprawdzono, przetestowano i uznano za sprawne specjalne urzadzenia ˛ na statku Tangens, które miały pozwoli´c na wykonanie głównej misji. Było jeszcze jedno urzadzenie, ˛ z wykorzystaniem którego Heechowie wiazali ˛ pewne nadzieje, ale przyniosło im rozczarowanie. Był to rodzaj urzadzenia ˛ komunikacyjnego. Wysyłał i odbierał szczególny rodzaj danych — hm, mo˙zemy okres´li´c je jako „uczucia”. Nie wysyłał i nie odbierał „informacji” w podstawowym znaczeniu tego słowa — nie dało si˛e go u˙zy´c do zamówienia kolejnego tysiaca ˛ kiloton metalu strukturalnego albo do wydania rozkazu zmiany kursu statku. Ale Heechowie majacy ˛ na głowach specjalny hełm mogli „słysze´c” emocje innych, nawet na kosmiczne odległo´sci. Było to co´s, co nazwali´smy zminiaturyzowanym „Fotelem Snów”. W przypadku Heechów głównym zastosowaniem tego urzadzenia ˛ była praca w czym´s, co wzi˛eliby´smy za policj˛e. Heechowie nie wykrywali zbrodni. Oni im zapobiegali. Emanacje z umysłów tak zaburzonych, z˙ e mogły popełni´c jaki´s aspołeczny czyn, w szczególno´sci czyn gwałtowny, mogły zosta´c wykryte na wczesnych etapach. Nast˛epnie do akcji wkraczała ekipa zajmujaca ˛ si˛e poradnictwem i interwencja˛ oraz stosowała odpowiednia˛ terapi˛e naprawcza.˛ Fotele Snów były te˙z bardzo przydatne przy okre´slaniu, na przykład, czy „´swinie voodoo” znajduja˛ si˛e wystarczajaco ˛ blisko poziomu istot inteligentnych, by 73

warto było je obserwowa´c, gdy˙z ich „uczucia” były o wiele bardziej zło˙zone ni˙z uczucia zwierzat. ˛ Było to wi˛ec standardowe urzadzenie ˛ wykorzystywane przez Heechów w ich poszukiwaniach braci w rozumie. Mieli nadziej˛e, z˙ e orbitujacy ˛ wokół planety statek kosmiczny Tangens b˛edzie w stanie odbiera´c Przymulonych i „podsłucha´c” ich nastroje, niepokoje i rado´sci. W istocie Fotel Snów działał. Tylko nie działał w szczególnie przydatny sposób. Jak we wszystkich innych sprawach zwiazanych ˛ z Przymulonymi, ich emocje rozgrywały si˛e beznadziejnie powoli. Jak stwierdził ponuro Kwark, zdejmujac ˛ z głowy hełm: — Równie dobrze mo˙zna by odbiera´c uczucia skały osadowej zwiazane ˛ z jej przeobra˙zeniem. — Próbuj dalej — poleciła Tangens. — Kiedy wreszcie uda nam si˛e zrozumie´c Przymulonych, wszystko si˛e na co´s przyda. Pó´zniej przypominała sobie, z˙ e to powiedziała i zacz˛eła si˛e zastanawia´c, jak mogła si˛e tak pomyli´c. Opowiedziałem wam ju˙z bardzo du˙zo o Tangens i jej załodze, ale jeszcze wam nie mówiłem, dlaczego to wszystko jest takie wa˙zne. Uwierzcie mi. To naprawd˛e jest wa˙zne. Nie tylko dla Tangens i dla całej rasy Heechów, ale dla ludzko´sci w ogóle, a dla mnie — w szczególno´sci. Ale, jak mówi mi stary poczciwy Albert, za du˙zo gadam, wi˛ec spróbuj˛e trzyma´c si˛e najwa˙zniejszych faktów. Podstawowe fakty sa˛ za´s takie, z˙ e Tangens i jej załoga dokonali czego´s, czego jeszcze nie zrobił prawie z˙ aden statek Heechów. Skierowali swój specjalnie opancerzony statek w g˛este, mro´zne, szkodliwe gazy planety Przymulonych, aby odwiedzi´c mieszka´nców brei na ich własnej ziemi. „Ziemia” nie jest tu mo˙ze najlepszym słowem, ale mam du˙zy problem ze znalezieniem wła´sciwych słów, gdy˙z słownictwo, jakie opanowałem jako cielesna osoba na Ziemi nie daje si˛e tu zastosowa´c. Mieszka´ncy brei nie mieli ziemi, w sensie powierzchni ladu, ˛ na której si˛e buduje. W ogóle nie mieli z˙ adnego ladu. ˛ Ich g˛esto´sc´ wzgl˛edna była tak zbli˙zona do g˛esto´sci wzgl˛ednej gazów, w których z˙ yli, z˙ e unosili si˛e w nich, wraz z całym swoim wyposa˙zeniem domu, swoimi domami, oraz swoimi odpowiednikami fabryk, farm, biur i szkół. Rzecz jasna, z˙ aden Heech ani człowiek nie prze˙zyłby w tym s´rodowisku nie chroniony. Cho´c Heechowie byli ostro˙znymi in˙zynierami (znam ludzi, którzy okre´sliliby ich jako tchórzy), martwili si˛e troch˛e, z˙ e nawet ich statek mo˙ze zawie´sc´ przy mia˙zd˙zacym ˛ ci´snieniu, w jakim z˙ yli mieszka´ncy brei. Zanim wi˛ec weszli w atmosfer˛e planety, sprawdzili wszystko, raz, drugi i kolejny, wszystko, co tylko było do sprawdzenia. Kosmaty i inni Czcigodni Przodkowie musieli wykonywa´c podwójne obowiazki, ˛ nie tylko kontynuujac ˛ prace nad tłumaczeniami, ale te˙z zachowujac ˛ i analizujac ˛ wszystkie dane systemów statku.

74

— Czy jeste´smy gotowi? — spytała w ko´ncu Tangens, sadowiac ˛ si˛e na fotelu kapitana w sterowni, zapinajac ˛ si˛e w urzadzenia ˛ ochronne podobnie jak pozostali. Kolejne sekcje meldowały o swojej gotowo´sci, a Tangens wzi˛eła gł˛eboki oddech. — Rozpoczniemy teraz schodzenie na planet˛e — rzekła do pilota penetracyjnego, Blask. — Rozpocza´ ˛c ladowanie ˛ — rzekła Blask do Heecha za sterami. Statek zmniejszył pr˛edko´sc´ orbitalna˛ i zanurzył si˛e w g˛estych, wirujacych, ˛ trujacych ˛ gazach, w których pływali Przymuleni. Statek zadr˙zał przy wej´sciu w atmosfer˛e, ale był odpowiednio skonstruowany. Nawigacj˛e prowadzono na s´lepo, przynajmniej pod wzgl˛edem optycznym; ale statek był wyposa˙zony w sonar i elektroniczne oczy, za´s zbli˙zajac ˛ si˛e widzieli na ekranach sterowni kształty skupisk „domów” mieszka´nców brei i inne obiekty. Wszystkie samice i wi˛ekszo´sc´ samców poruszali si˛e tak wolno, z˙ e z˙ adne oko Heecha nie było w stanie dostrzec zmiany; tylko kilku samców, wchodzac ˛ w co´s, co okre´slali jako „tryb wysoki”, od czasu do czasu przejawiało jakie´s ruchy. Robiła tak coraz wi˛eksza liczba samców w miar˛e zbli˙zania si˛e statku, gdy˙z ich u´spione zmysły informowały ich, z˙ e co´s si˛e chyba dzieje. Wtedy Tangens popełniła pierwszy bład. ˛ Zało˙zyła, z˙ e ruch samców spowodowany jest zaskoczeniem, wynikajacym ˛ z nagłego pojawienia si˛e Heechów. Nie ma watpliwo´ ˛ sci, musiało ich to zaszokowa´c — co´s jak poruszajacy ˛ si˛e z olbrzymia˛ pr˛edko´scia˛ ladownik, ˛ nagle przelatujacy ˛ nad wioska˛ prymitywnych ludzi, którzy nigdy dotad ˛ nie widzieli statku kosmicznego, a nawet samolotu. Ale to nie zaskoczenie sprawiło, z˙ e samce zacz˛eły tak szybko i szkodliwie si˛e porusza´c. Powodem był ból. Wydawane przez statek Heechów d´zwi˛eki o wysokiej cz˛estotliwo´sci były dla Przymulonych zabójcze. Doprowadzały ich do szale´nstwa — a słabsi z nich nawet gin˛eli. Czy Heechom kiedykolwiek udało si˛e odnale´zc´ zadowolenie z kontaktów z Przymulonymi w roli mi˛edzygwiezdnych przyjaciół? Nie widz˛e takiej mo˙zliwo´sci. Moje własne do´swiadczenie podpowiada mi, z˙ e to niemo˙zliwe; porozumiewanie si˛e z mieszka´ncami brei było dla Heechów równie trudne, co dla nas, zapisanych osobowo´sci, działajacych ˛ w czasie rzeczywistym, nawiazanie ˛ jakich´s powa˙zniejszych kontaktów z cielesnymi lud´zmi. To nie jest niemo˙zliwe. Zwykle oznacza tylko wi˛ecej kłopotów, ni˙z jest tego warte. No i kiedy rozmawiam z cielesnymi lud´zmi z bliska, jako´s od tego nie umieraja.˛ Po tym zdarzeniu na statku zapanował smutek (mówiła Blask, ponuro poruszajac ˛ mi˛es´niami na brzuchu). Oczekiwania były bardzo wygórowane; rozczarowanie bardzo bolesne. A potem było jeszcze gorzej. Ekspedycja stan˛eła na progu pora˙zki. Cho´c sondy nadal saczyły ˛ słowa do urza˛ dze´n rejestrujacych, ˛ próby zbli˙zenia si˛e do Przymulonych w ich domach były za-

75

wsze katastrofalne i rozczarowujace ˛ — rozczarowujace ˛ dla Heechów, katastrofalne dla ich nowych „przyjaciół”. A potem, na orbicie, nadeszły wie´sci z domu. Była to wiadomo´sc´ od Siły Wiazania, ˛ a to, co powiedział, z charakterystycznym dla jego wieku rozdra˙znieniem i roz˙zaleniem kogo´s, kto chciałby tam by´c, brzmiało w wolnym przekładzie tak: — Spieprzyli´scie spraw˛e. Znaczac ˛ a˛ cz˛es´cia˛ danych nie były zwyczaje czy system rzadów ˛ Przymulonych. Wa˙zne były ich poezje. Obecni na statku Czcigodni Przodkowie uznali poezj˛e za poezj˛e — co´s w rodzaju skandynawskich sag. Podobnie jak sagi, opiewały one wielkie bitwy przeszło´sci, a bitwy były wa˙zne. Pie´sni mówiły o istotach, które pojawiły si˛e, a nie miały ciał i spowodowały wielkie zniszczenia. Mieszka´ncy brei nazywali je odpowiednikiem słowa „Asasyni” i zdaniem Siły Wiazania ˛ rzeczywi´scie były bezcielesne — były to istoty zbudowane z energii; naprawd˛e si˛e pojawiły i spowodowały wielkie zniszczenia. — To, co uwa˙zali´scie za legendy — karcił ich Siła Wiazania ˛ w swojej wiadomo´sci — nie opowiadało o bogach i demonach. To sa˛ bezpo´srednie relacje z rzeczywistej wizyty istot, które sa˛ całkowicie wrogo nastawione do wszelkiego organicznego z˙ ycia. I mamy wszelkie przesłanki, by przypuszcza´c, z˙ e nadal tu gdzie´s sa.˛ Wówczas Heechowie po raz pierwszy usłyszeli o Wrogu.

Rozdział 6 Miło´sci Gdy Blask sko´nczyła swoja˛ opowie´sc´ , zebrał si˛e wokół niej spory tłum. Wszyscy mieli jakie´s pytania, ale uporzadkowanie ˛ ich zaj˛eło im chwil˛e. Blask siedziała w milczeniu, pocierajac ˛ swoja˛ klatk˛e piersiowa.˛ Wydawała wówczas odgłosy przypominajace ˛ przesuwanie palcem po tarce do prania. Niski, czarny facet, którego nie znałem, zapytał: — Przepraszam, ale czego´s nie rozumiem. Skad ˛ Tangens wiedziała, z˙ e to Wróg? — Mówił po angielsku i wtedy sobie u´swiadomiłem, z˙ e kto´s przez cały czas tłumaczył opowie´sc´ Tangens. Tym kim´s był Albert. Kiedy tłumaczył pytanie niskiego faceta na j˛ezyk Heechów, rzuciłem w jego stron˛e spojrzenie. W odpowiedzi wzruszył ramionami, co oznaczało (jak sadz˛ ˛ e), có˙z, ja te˙z chciałem usłysze´c t˛e histori˛e. Blask tak˙ze zareagowała gestem b˛edacym ˛ u Heechów odpowiednikiem wzruszenia ramion czyli szybkim s´ciagni˛ ˛ eciem mi˛es´ni brzucha. — Nie wiedzieli´smy — odparła. — To przyszło pó´zniej, kiedy Siła Wiaza˛ nia przeprowadził gł˛eboka˛ analiz˛e struktury sag mieszka´nców brei. Wtedy stało si˛e jasne, z˙ e ci naje´zd´zcy, Asasyni, nie pochodza˛ z tej planety. Oczywi´scie, było jeszcze mnóstwo innych danych. — Jasne — wtracił ˛ si˛e Albert. — Po pierwsze, brakujaca ˛ masa. — Tak — potwierdziła Blask. — Brakujaca ˛ masa. Od pewnego czasu była to wielka zagadka dla naszych astrofizyków i dla waszych pewnie te˙z. — Si˛egn˛eła z namysłem po kolejny z tych malutkich kapeluszy grzybków, za´s Albert objas´niał pozostałym, jak to „brakujaca ˛ masa” okazała si˛e nie kolejnym naturalnym zjawiskiem kosmicznym, lecz artefaktem Wroga. W tej chwili przestałem słucha´c. Albert wystarczajaco ˛ cz˛esto robił co´s takiego. Wtedy te˙z przewa˙znie przestawałem słucha´c. Słuchanie Blask opowiadajacej ˛ histori˛e straszliwej podró˙zy Tangens to jedno. Była to opowie´sc´ , której byłem w stanie słucha´c z pełna˛ uwaga.˛ Kiedy jednak Albert zaczyna opowiada´c o tym, skad ˛ si˛e to wszystko wzi˛eło, mój

77

umysł odpływa. Zwłaszcza, z˙ e Albert zaraz przejdzie do dziewi˛eciowymiarowej przestrzeni i hipotezy Macha. Tak te˙z zrobił. Blask wygladała ˛ na do´sc´ zainteresowana.˛ Ja nie. Odchyliłem si˛e, machnałem ˛ na kelnerk˛e zamawiajac ˛ jeszcze jedna˛ szklank˛e „rakietówki” — cholernej, prawie trujacej ˛ białej whisky, w której poszukiwacze z Gateway topili swoje smutki za dawnych, dobrych czasów — i pozwoliłem mu gada´c. Nie słuchałem. My´slałem o biednej, napalonej Tangens, sprzed tych całych setek tysi˛ecy lat, i jej pechowej podró˙zy. Zawsze robi mi si˛e mi˛ekko na sercu, gdy my´sl˛e o Tangens — cho´c nie jest to do ko´nca prawda. Och, znów te słowa. Jak˙ze niedokładnie one przekazuja˛ znaczenie! Nie mam serca, wi˛ec oczywi´scie nie mo˙ze si˛e ono robi´c mi˛ekkie. (Essie mówi, z˙ e w ogóle nie mam z˙ adnych mi˛ekkich cz˛es´ci, z wyjatkiem ˛ „mi˛ekko´sci” w słowie „software” — ale to taki cybernetyczny z˙ art). „Zawsze” te˙z nie jest specjalnie precyzyjnym okre´sleniem, bo znam Tangens od jakich´s trzydziestu — czy raczej powinienem powiedzie´c trzydziestu milionów — lat. Ale cz˛esto o niej mys´l˛e, zawsze ze współczuciem, bo kiedy´s te˙z mnie niemile potraktowano i wiem, jakie to uczucie. Pociagn ˛ ałem ˛ łyk rakietówki, gapiac ˛ si˛e z sympatia˛ na grup˛e skupiona˛ wokół stołu. Reszta zebranych była znacznie bardziej ni˙z ja zafascynowana tym, jak Albert i Blask wymieniali zr˛eczne uwagi na kosmologiczne tematy, ale oni nie nosili Alberta w kieszeni przez ostatnie pi˛ec´ dziesiat ˛ (albo pi˛ec´ dziesiat ˛ milionów) lat. Po tak długim czasie znasz ju˙z ka˙zdy program doskonale. Zadumałem si˛e nad faktem, z˙ e — ogólnie rzecz biorac ˛ — wiedziałem, co Albert powie, jeszcze zanim to wypowiedział. Wiedziałem nawet, co oznaczaja˛ rzucane w moja˛ stron˛e z ukosa spojrzenia — a robił co´s takiego od czasu do czasu, nie przerywajac ˛ gadania. W ten sposób karcił mnie, podprogowo, za to, z˙ e mu nie pozwalałem powiedzie´c czego´s, co bardzo chciał mi przekaza´c. Posłałem mu pełen tolerancji u´smieszek, aby da´c do zrozumienia, z˙ e wiem, o co mu chodzi. . . oraz, z˙ eby mu dyskretnie przypomnie´c, z˙ e to ja decyduj˛e o tym, kto, co i kiedy mi mówi. Nagle poczułem delikatne dotkni˛ecie dłoni na karku. To była r˛eka Essie. Poddałem si˛e tej pieszczocie z przyjemno´scia,˛ kiedy Albert znów spojrzał na mnie w ten sposób i powiedział do Blask: — Pewnie spotkała´s Audee Walthersa III, kiedy tu leciała´s? To mnie otrze´zwiło. Odwróciłem si˛e do Essie i wyszeptałem: — Nie wiedziałem, z˙ e Audee tu jest. Essie szepn˛eła mi do ucha: — Chyba jest mnóstwo rzeczy, których nie chciałby´s wiedzie´c o obecnych tutaj cielesnych ludziach. — Ton jej głosu sprawił, z˙ e poczułem ciarki wzdłu˙z kr˛egosłupa; była to mieszanina ostrego tonu i uczucia. Essie mówi takim tonem,

78

kiedy uwa˙za, z˙ e zachowałem si˛e niezwykle sentymentalnie, głupio lub jak uparciuch. — Och, mój Bo˙ze — rzekłem, nagle sobie przypominajac. ˛ — Dane Miecznikow. — Dane Miecznikow — przytakn˛eła. — Jest tu, na Skale, w cielesnej postaci. Razem z osoba,˛ która go uratowała. — Och, mój Bo˙ze — powtórzyłem. — Dane Miecznikow! — Brał udział w wyprawie do czarnej dziury, która wpakowała mnie w poczucie winy na pół wieku. Zostawiłem tam jego i par˛e innych osób, w´sród nich była. . . — Gelle-Klara Moynlin — szepn˛eła Essie. — Sa˛ teraz w Parku Centralnym. Park Centralny nie za bardzo przypomina park. Kiedy Klara i ja byli´smy poszukiwaczami, rósł tam mo˙ze tuzin drzewek morwowych i pomara´nczowych oraz niewiele wi˛ecej krzaczków. Teraz nie wygladał ˛ jako´s specjalnie inaczej. Mały stawek, który nazywali´smy Jeziorem Głównym, nadal zakrzywiał si˛e zgodnie z kształtem asteroidu. Obecnie park miał znacznie g˛estsza˛ ro´slinno´sc´ , ale nie miałem z˙ adnego problemu z wypatrzeniem kilkunastu istot ludzkich ukrytych w krzakach. Osiem czy dziesi˛ec´ z nich było niemłodymi weteranami mieszkajacymi ˛ na Pomarszczonej Skale, wszyscy ciele´sni, sterczacy ˛ pod drzewami jak rze´zby. Kilku imprezowiczów, takich jak ja, tylko cielesnych i nie miałem najmniejszych problemów z ustaleniem, która nieruchoma rze´zba jest Gelle-Klara˛ Moynlin. Ani troch˛e si˛e nie zmieniła, przynajmniej fizycznie. Pod innym wzgl˛edem zmieniła si˛e całkowicie. Nie była sama. Stała mi˛edzy dwoma facetami; co gorsza, z jednym z nich trzymała si˛e za r˛ece, drugi obejmował ja˛ ramieniem. Ju˙z to samo w sobie było przykrym ciosem, gdy˙z kiedy widziałem ja˛ po raz ostatni, jedyna˛ osoba,˛ z która˛ mogła trzyma´c si˛e za r˛ece, byłem ja. Po chwili zorientowałem si˛e, z˙ e facet trzymajacy ˛ jej r˛ek˛e to Dane Miecznikow — w ko´ncu min˛eło ju˙z wiele lat od chwili, gdy po raz; ostatni go widziałem. Drugiego nie znałem. Był wysoki, szczupły i przystojny, a gdyby to nie wystarczało, z˙ eby go znienawidzi´c, opierał dło´n na ramieniu Klary w pełnym uczucia i dobrze znajomym ge´scie. Czasami, kiedy jeszcze byłem młody i zakochany w tej czy innej osobie, odczuwałem palace ˛ po˙zadanie, ˛ by pozna´c ja˛ w sposób doskonały. Całkowicie. Na wszelkie sposoby; jeden z nich był czysta˛ fantazja.˛ Fantazja ta sprowadzała si˛e do tego, z˙ e chciałem ja˛ znale´zc´ (bez wzgl˛edu na to, kto to akurat był) tak gł˛eboko u´spiona,˛ z˙ e nic nie mogło jej obudzi´c, a ja mógłbym ja˛ podglada´ ˛ c, cały czas we s´nie, odkrywajac ˛ wszystkie jej sekrety tak, by si˛e o tym nie dowiedziała. Zobaczy´c, czy ma znami˛e pod pacha.˛ Sprawdzi´c, czy ostatnio czy´sciła paznokcie. Zaglada´ ˛ c jej do nozdrzy, do uszu — a wszystko to, widzicie, kiedy nie wie, z˙ e to robi˛e, bo cho´c ju˙z wiele razy wspólnie badali´smy swoje ciała, było to co´s zupełnie 79

innego. Jak z wi˛ekszo´scia˛ moich fantazji, ta była z gatunku rzeczy, którym mój były program psychoanalityczny, Sigfrid von Psych, przygladał ˛ si˛e z tolerancja˛ i odrobina˛ dezaprobaty; dopatrywał si˛e tam znacze´n, które niespecjalnie mi si˛e podobały. I podobnie jak z wi˛ekszo´scia˛ fantazji, wcale nie było to takie zabawne, kiedy rzeczywi´scie miało si˛e okazj˛e to zrobi´c. Mogłem to teraz zrobi´c. Była tam Klara, jak wyrze´zbiona z wiecznotrwałego kamienia. Koło mnie była tak˙ze Essie, co nieco osłabiało moja˛ ch˛ec´ eksploracji, lecz Essie zostawiłaby mnie samego gdybym tylko o to poprosił. Nie powiedziała ani słowa. Tylko unosiła si˛e za mna˛ w milczeniu, gdy tak stałem, niewidzialny w gigabitowej przestrzeni, patrzac ˛ na kobiet˛e, która˛ opłakiwałem przez wi˛ekszo´sc´ z˙ ycia. Klara wygladała ˛ bardzo dobrze. Trudno było uwierzy´c, z˙ e w rzeczywisto´sci była starsza ode mnie — czyli jakie´s pół roku starsza od Pana Boga. Moje urodziny prawie pokrywały si˛e z odkryciem Gateway, którego setna˛ rocznic˛e wła´snie obchodzili´smy. Klara urodziła si˛e jakie´s pi˛etna´scie lat wcze´sniej. Nie wygladała ˛ na tyle. Nie wygladała ˛ ani o dzie´n starzej. Cz˛es´ciowo zawdzi˛eczała to oczywi´scie Pełnemu Serwisowi Medycznemu. Klara była do´sc´ bogata˛ kobieta˛ i mogła sobie pozwoli´c na wymian˛e tkanek, jeszcze zanim te zabiegi stały si˛e wła´sciwie bezpłatne dla wszystkich. Poza tym sp˛edziła trzydzie´sci lat w pułapce czasu w czarnej dziurze, gdzie ja˛ zostawiłem — pozbycie si˛e tego poczucia winy zaj˛eło mi trzydzie´sci lat — i przez te wszystkie długie lata postarzała si˛e tylko o par˛e minut, dzi˛eki rozciagni˛ ˛ eciu czasu. Biorac ˛ pod uwag˛e czas, jaki upłynał ˛ od jej urodzin, miała dobrze ponad setk˛e. Pod wzgl˛edem biologicznym miała pewnie ze sze´sc´ dziesiat ˛ lat. Pod wzgl˛edem wygladu. ˛ .. Pod wzgl˛edem wygladu ˛ prezentowała si˛e tak, jak zawsze w moich oczach. Wygladała ˛ naprawd˛e dobrze. Stała tam, z palcami splecionymi w dłoni Dane’a Miecznikowa. Głow˛e zwróciła w kierunku m˛ez˙ czyzny, który obejmował ja˛ ramieniem. Brwi miała tak ciemne i grube jak zawsze, a jej twarz była twarza˛ Klary, tej, która˛ opłakiwałem przez trzydzie´sci lat. — Nie przestrasz jej, Robin, do diabła — zarzadziła ˛ Essie zza moich pleców. W sama˛ por˛e. Ju˙z miałem pojawi´c si˛e tu˙z przed nimi, nawet si˛e nie zastanowiwszy nad tym, z˙ e to spotkanie wcale nie b˛edzie łatwiejsze dla niej ni˙z dla mnie, i z˙ e ona b˛edzie potrzebowała troch˛e czasu — znacznie wi˛ecej czasu — z˙ eby sobie z tym poradzi´c. — No to jak? — spytałem nie spuszczajac ˛ oczu z Klary. — Zachowuj si˛e jak normalna przyzwoita istota ludzka, dobrze? — rzekła Essie marszczac ˛ gro´znie brwi — Daj kobiecie szans˛e! Uaktywnij si˛e na obrze˙zach zagajnika i podejd´z do niej. Daj jej szans˛e, z˙ eby zauwa˙zyła jak nadchodzisz, niech si˛e przygotuje na traumatyczne spotkanie, zanim si˛e do niej odezwiesz. — Ale to zajmie cała˛ wieczno´sc´ ! 80

— Sam to rób cała˛ wieczno´sc´ , głupku — rzekła twardo Essie. — W ko´ncu mamy jeszcze inne rzeczy do roboty. Oczywi´scie nie zwracasz na to uwagi, co? Nie widzisz, z˙ e dubler Cassaty na ciebie patrzy? — Do diabła z nim — odparłem z roztargnieniem. Byłem tak zaj˛ety badaniem twarzy i figury mojej dawno utraconej miło´sci, z˙ e nie miałem cierpliwo´sci do niczego innego — ani głowy, z˙ eby si˛e tym zajmowa´c; zaj˛eło mi dobre par˛e mikrosekund przypomnienie sobie, z˙ e im pó´zniej zaczn˛e t˛e rozmow˛e, tym pó´zniej usłysz˛e jej głos. — Masz racj˛e — rzekłem w ko´ncu niech˛etnie. — To mo˙ze zobacz˛e si˛e z tym palantem. Tylko pozwól mi zacza´ ˛c tu rozmow˛e. Utworzyłem swojego dublera pod opadajacymi ˛ gał˛eziami drzewa cytrynowego, ci˛ez˙ kimi od złocistych owoców i wysłałem go, by zaczał ˛ i´sc´ w ich stron˛e. A potem pokornie udałem si˛e za Essie do Wrzeciona, gdzie — jak powiedziała — czekał Cassata. Mojemu dublerowi zaj˛eło du˙zo czasu doj´scie do Klary, przemówienie do niej, poczekanie na odpowied´z — wiele, wiele milisekund. Tak bardzo chciałem, z˙ eby jako´s skróci´c ten czas, bo jak mogłem czeka´c? Bardzo chciałem te˙z, z˙ eby trwało to jak najdłu˙zej. Bo có˙z mogłem powiedzie´c? Julio Cassata zdjał ˛ mi z głowy — jak to Essie nazywa? — to całe sentymentalne chrzanienie. W tym to on jest dobry. Jest jak ukaszenie ˛ komara, które na chwil˛e pomaga człowiekowi zapomnie´c o bólu z˛eba. To nigdy nie jest mile widziane odwrócenie uwagi — ale przynajmniej jakie´s jest. Znale´zli´smy go w Bł˛ekitnym Piekiełku. Essie s´cisn˛eła moja˛ r˛ek˛e i u´smiechn˛eła si˛e zło´sliwie. Cassata siedział przy jednym z tych malutkich stolików z drinkiem przed nosem i obmacywał jaka´ ˛s panienk˛e, której nigdy dotad ˛ nie widziałem. Wtedy te˙z si˛e jej za bardzo nie przyjrzałem, bo kiedy tylko Cassata nas zauwa˙zył, zmienił wszystko. Imprezowicze, dziewczyna i Bł˛ekitne Piekiełko znikły; znajdowali´smy si˛e w jego biurze na satelicie WOA. Włosy miał nagle uczesane, kołnierz munduru zapi˛ety; patrzył na nas chłodnym wzrokiem znad stalowego biurka. Wskazał dwa metalowe krzesła. — Siadajcie — zakomenderował. — Daruj sobie, Julio — rzekła beznami˛etnie Essie. — Chciałe´s z nami gada´c, s´wietnie, pogadamy. Ale nie tutaj. Za brzydkie miejsce. Rzucił na nia˛ spojrzenie, jakim generał major zwykle obdarza podporucznika. Nast˛epnie zdecydował jednak, z˙ e b˛edzie sympatycznym facetem. — Czego tylko za˙zadasz, ˛ złotko. Ty wybierasz. Essie prychn˛eła. Spojrzała na mnie, zawahała si˛e, po czym opu´scili´smy wojskowe biuro. Znale´zli´smy si˛e na podkładzie dobrze znajomej „Prawdziwej Miłos´ci”, gdzie były kanapy i barek, a z gło´sników saczyła ˛ si˛e łagodna muzyka.

81

— Tak. — Cassata skinał ˛ pojednawczo głowa˛ i rozejrzał si˛e z aprobata.˛ — Tak jest znacznie lepiej. Ładnie tu macie. Mog˛e si˛e sam obsłu˙zy´c? — Nie czekajac ˛ na pozwolenie ruszył w stron˛e baru. — Daj sobie spokój — rzekła Essie. — Wyrzu´c to z siebie, Julio. Nało˙zyłe´s embargo na nasz statek, tak? Czemu? — To tylko chwilowa niedogodno´sc´ , moja droga. — Cassata zamrugał, kiedy zapodał sobie Chivas Regal. — Chciałem si˛e tylko upewni´c, z˙ e b˛ed˛e mógł z wami porozmawia´c. Nawet sposób odwracania uwagi od denerwujacej ˛ rzeczy mo˙ze by´c równie denerwujacy. ˛ — Wi˛ec rozmawiaj — rzekłem. Essie rzuciła mi krótkie, ostrzegawcze spojrzenie, bo usłyszała ton mojego głosu. Ciagle ˛ jeszcze panowałem nad soba.˛ Po prostu nie byłem w nastroju do rozmowy z Juliem Cassata.˛ Niektórzy my´sla,˛ z˙ e maszynowo zapisani ludzie nigdy si˛e nie irytuja,˛ czy denerwuja.˛ To nieprawda. A przynajmniej nieprawda w moim przypadku, szczególnie nie w tym momencie. Prze˙zyłem troch˛e emocjonalnych wzlotów i upadków — najpierw podekscytowała mnie impreza; potem odczułem egzaltacj˛e i z˙ al, słuchajac ˛ opowie´sci o nieudanej wyprawie Tangens; rozdzierały mnie setki emocji, kiedy zobaczyłem Klar˛e. Nic dziwnego, z˙ e rozmowa z Cassata˛ nie sprawiała mi przyjemno´sci. Rzecz jasna, gadanie z nim rzadko sprawia mi przyjemno´sc´ . Nie widz˛e powodu, dla którego miałoby si˛e to zmieni´c. Jego główna strategia konwersacyjna polega na wydawaniu rozkazów i obra˙zaniu rozmówcy; on nie rozmawia, lecz wydaje o´swiadczenia. Nie zmienił si˛e. Pociagn ˛ ał ˛ długi łyk swojej szkockiej, spojrzał mi w oczy i rzekł: — Jeste´s szkodnikiem, Broadhead. To nie była obiecujaca ˛ uwaga. Essie, w trakcie przyrzadzania ˛ mi Mai Tai, drgn˛eła i o mało go nie rozlała. Spojrzała na mnie zmartwiona. Strategia Essie polega na tym, z˙ e odwala cała˛ kłótni˛e sama, kiedy sytuacja tego wymaga. Ale tym razem udało mi si˛e wywie´sc´ ja˛ w pole. Odezwałem si˛e uprzejmie: — Bardzo mi przykro, je´sli sprawili´smy ci jakie´s kłopoty, Julio. Czy mógłby´s mi wyja´sni´c, czemu to powiedziałe´s? Ale˙z ja wykazywałem opanowanie! Znacznie wi˛eksze, ni˙z ten cham na to zasługiwał. Znacznie wi˛eksze, ni˙z gdybym sobie w por˛e nie przypomniał, w ostatniej chwili, z˙ e powinno mi by´c go z˙ al. A przypomniałem sobie, z˙ e cia˙ ˛zy na nim wyrok s´mierci. Generał major Julio Cassata i ja znamy si˛e od bardzo dawna — nie ma ju˙z sensu liczy´c lat; arytmetyka nie przydaje si˛e, kiedy wszystko dzieje si˛e w gigabitowej przestrzeni. Spotkali´smy si˛e wiele razy, a z˙ adne z tych spotka´n nie było dla mnie przyjemno´scia.˛

82

On sam nie był zapisana˛ osobowo´scia.˛ To znaczy, zazwyczaj nie był. Jak wielu cielesnych ludzi, którzy musza˛ pilnie załatwi´c co´s z zapisanymi osobowo´sciami, wytwarza dublera i wysyła go, z˙ eby z nami gadał. Przypomina to rozmow˛e twarza,˛ w twarz w rzeczywisto´sci niewirtualnej, ró˙znica jest jedynie psychologiczna. Có˙z, bole´snie psychologiczna. Wchodzi do systemu jako zapisana osobowo´sc´ i szuka nas — tego, z kim chce rozmawia´c, czasem mnie. Potem mówi, co chce powiedzie´c, słucha, co mu odpowiadamy, prowadzi rozmow˛e, w formie bezcielesnej chmury bitów w gigabitowej przestrzeni, równie dobrze, jakby´smy my i on byli cielesnymi lud´zmi siedzacymi ˛ przy jednym stole — nie, nie równie dobrze, znacznie lepiej, przynajmniej pod tym wzgl˛edem, z˙ e jeste´smy znacznie szybsi. Nast˛epnie cielesny Julio wywołuje Julio dublera i słucha, a ten opowiada mu, co si˛e zdarzyło. Wszystko to jest bardzo bezpo´srednie, a na pewno całkowicie bezbolesne. Jest tak˙ze bardzo skuteczne. Ból pojawia si˛e pó´zniej. Dubler pyta o to, o co zapytałby cielesny Cassata, sprzeciwia si˛e rzeczom, którym on by si˛e sprzeciwił, mówi to, co on by powiedział — oczywi´scie tak by´c musi, bo on jest nim. To wcale nie przypomina wysyłania ambasadora i czekania na odpowied´z, bo nawet najlepszy ambasador, zakładajac, ˛ z˙ e jaki´s ambasador wykonałby t˛e robot˛e równie dobrze jak dubler, musiałby mie´c na to troch˛e czasu. Tymczasem dublerzy załatwiaja˛ spraw˛e w par˛e sekund, gdy konferencja rozgrywa si˛e na odległo´sci mi˛edzyplanetarne, nieco dłu˙zej, gdy osoba, z która˛ cielesny osobnik chce rozmawia´c, znajduje si˛e na drugim ko´ncu Galaktyki. Zanim cielesna osoba pomy´sli, jak poszła rozmowa, dubler jest z powrotem i o wszystkim opowiada. To jest pozytywny aspekt tego wszystkiego. Teraz doszli´smy do aspektu, który nie jest ju˙z tak pozytywny, gdy˙z co zrobi´c z dublerem, kiedy ju˙z wykonał zadanie? Mo˙zna, oczywi´scie, zostawi´c go w gigabitowej przestrzeni. Jest ona bardzo pojemna i jedna wi˛ecej zapisana osobowo´sc´ nie ma wi˛ekszego znaczenia. Ale niektórzy ludzie nieswojo si˛e czuja,˛ gdy maja˛ gdzie´s zapisane kopie samych siebie. Szczególnie nieswojo czuja˛ si˛e ludzie w typie Cassaty. Jako wojskowy, ma wojskowy umysł. Zapisana gdzie´s kopia jego samego, wiedzaca ˛ wszystko to, co on wie, to nie tylko taki sobie denerwujacy ˛ lu´zny ogon. TO zagro˙zenie dla bezpiecze´nstwa. Kto´s mógłby go odnale´zc´ i zada´c mu jakie´s pytania! Zagrozi´c mu! (Ciekawe, czym?) Torturowa´c go! (Jak?) Przypieka´c mu stopy nad ogniem (gdyby miał stopy) — có˙z, nie wiem dokładnie, co si˛e kł˛ebi w głowie Julia Cassaty i dzi˛ekuj˛e Bogu, z˙ e nie my´sl˛e o tym codziennie. To wszystko jest oczywi´scie do´sc´ głupie, ale dublerzy sa˛ kopiami samego Cassaty i je´sli on uwa˙za, z˙ e jaki´s urojony wróg mógłby wyciagn ˛ a´ ˛c z nich tajemnice dotyczace ˛ jego słu˙zby, nikt mu w tym nie przeszkodzi. Jest dowódca˛ brygady w WOA — Wspólnej Obserwacji Asasynów. Oznacza to, z˙ e jest odpowiedzial83

ny za znaczna˛ cz˛es´c´ programów obronnych zwiazanych ˛ z mo˙zliwym wyj´sciem Asasynów z kugelblitzu. Je´sli wi˛ec chce z kim´s urzadza´ ˛ c konferencje na du˙ze odległo´sci, a cz˛esto co´s takiego robi, to musi to robi´c prawie codziennie, wi˛ec gdyby zostawiał swoich dublerów w zapasie, mieliby´smy pod r˛eka˛ setki i tysiace ˛ generałów majorów Juliów Cassatów. On wi˛ec ich nie zachowuje. Zabija ich. Przynajmniej tak odbiera to sam Cassata. Kiedy wyka´ncza swojego dublera, czuje si˛e tak, jakby zabił swojego bli´zniaka. A kolejny ponury aspekt wia˙ ˛ze si˛e z tym, z˙ e sam dubler doskonale wie, co si˛e stanie. Czasem to sprawia, z˙ e nasze rozmowy sa˛ ponure. I dlatego wła´snie nie rozszarpałem Julia Cassat˛e na kup˛e symulowanych krwawych strz˛epów za jego impertynencj˛e. Był równie zaskoczony jak Essie. Rozwinał ˛ nowe cygaro, nie spuszczajac ˛ ze mnie wzroku. — Dobrze si˛e czujesz? — dopytywał si˛e. „Doskonale” nie było poj˛eciem specjalnie zbli˙zonym do poprawnej diagnozy, gdy˙z zastanawiałem si˛e, jak blisko Klary dotarł mój dubler i jak ona zareagowała na jego widok, ale nie miałem zamiaru informowa´c o tym Cassaty. Powiedziałem wi˛ec tylko: — Poczuj˛e si˛e s´wietnie, jak tylko dowiem si˛e, o co tu chodzi. Byłem do´sc´ uprzejmy, ale Cassata nigdy nie był wyznawca˛ teorii głoszacej, ˛ z˙ e uprzejme powinny by´c obie strony. Odgryzł czubek cygara i wypluł obrzydliwa˛ kupk˛e tytoniu na podłog˛e, uwa˙znie mnie obserwujac. ˛ Potem powiedział: — Nie jeste´s wcale taki wa˙zny, jak ci si˛e wydaje, Broadhead. — Udało mi si˛e zachowa´c u´smiech na twarzy, cho´c temperatura wewnatrz ˛ wyra´znie wzrosła. — My´slisz, z˙ e embargo wprowadzili´smy tylko z twojego powodu. Mylisz si˛e. Statek Heechów przybył prosto z jadra ˛ Galaktyki, wiesz o tym. Nie wiedziałem. Nie wydawało mi si˛e te˙z, by sprawiało to jakakolwiek ˛ ró˙znic˛e i powiedziałem mu o tym. — Tajne materiały, Broadhead — zagrzmiał Cassata. — Ci Czcigodni Przodkowie Heechów, przecie˙z oni chlapia˛ j˛ezorami na prawo i lewo. Powinni najpierw przej´sc´ odpraw˛e w WOA! — Tak — rzekłem, kiwajac ˛ głowa.˛ — To ma gł˛eboki sens, bo rzecz jasna rzeczy, które działy si˛e jakie´s pół miliona lat temu, sa˛ bardzo wa˙znymi tajemnicami wojskowymi. — Nie tylko pół miliona lat temu! Wiedza˛ wszystko o obecnym stanie gotowo´sci, jaki ogłoszono w jadrze ˛ Galaktyki! I sa˛ tam ciele´sni Heechowie oraz ten facet, Walthers, który tam był i widział to wszystko na własne oczy. Wziałem ˛ gł˛eboki oddech. Chciałem go zapyta´c, przed kim tak bardzo chciał chroni´c te wszystkie tajemnice. To jednak oznaczałoby przeciaganie ˛ starej kłótni, a ja ju˙z byłem zm˛eczony przebywaniem z Cassata.˛ Rzekłem wi˛ec uprzejmie: 84

— Powiedziałe´s, z˙ e jestem szkodnikiem, a ja nie widz˛e, jaki ma z tym zwiazek ˛ statek Heechów. Do tego momentu jego cygaro zdołało si˛e ju˙z porzadnie ˛ rozpali´c. Dmuchnał ˛ w moja˛ stron˛e dymem i odparł: — Nic. To co´s innego. Przybyłem tu z powodu tego statku, ale chciałem tak˙ze ci powiedzie´c, z˙ eby´s si˛e trzymał od tego z daleka. — Trzymał si˛e z daleko od czego i czemu? — spytałem i poczułem, jak Essie wierci si˛e niespokojnie, bo jest ju˙z zm˛eczona zastanawianiem si˛e nad tym, czy panuj˛e nad soba˛ i zaczyna mie´c problemy z własnym opanowaniem. — Bo jeste´s cywilem — wyja´snił. — Mieszasz si˛e do spraw WOA. Stajesz nam na drodze, a tymczasem sprawy zaszły tak daleko, z˙ e nie mo˙zemy sobie ju˙z pozwoli´c na to, z˙ eby jacy´s cywile si˛e do tego mieszali. Zacz˛eło mi si˛e troch˛e rozja´snia´c w kwestii tego, co go gryzie. U´smiechna˛ łem si˛e do Essie, chcac ˛ podtrzyma´c ja˛ na duchu, dajac ˛ jej do zrozumienia, z˙ e nie mam zamiaru zabija´c tego bezczelnego generała. I naprawd˛e nie miałem takiego zamiaru — przynajmniej jeszcze nie wtedy. — Co´s poszło nie tak z manewrami — odgadłem. Cassata zakrztusił si˛e i wypu´scił gwałtownie dym z cygara. — Kto ci o tym powiedział? Wzruszyłem ramionami. — To oczywiste. Gdyby zako´nczyły si˛e sukcesem, wasi ludzie od PR-u znale´zliby si˛e we wszystkich serwisach informacyjnych. Ty te˙z si˛e nie chwalisz; to pewnie nie masz czym. Zatem ludzie, przed którymi chcecie chroni´c swoje tajemnice, to ci, którzy płaca˛ wasze rachunki. Na przykład ja. — Cwaniaczek — warknał. ˛ — Je´sli b˛edziesz co´s takiego rozpowiadał, zajm˛e si˛e toba˛ osobi´scie. — W jaki sposób miałby´s co´s takiego zrobi´c? Udało mu si˛e zapanowa´c nad soba˛ i znów był wcieleniem wojskowo´sci, jak ze spi˙zu, łacznie ˛ z mózgiem. — Na poczatek ˛ — rzekł — wycofuj˛e wasza˛ przepustk˛e WOA, ze skutkiem natychmiastowym. Tego ju˙z było za wiele nawet dla Essie. — Julio — zazgrzytała z˛ebami — odbiło ci, czy co? Otoczyłem ja˛ ramieniem w uspokajajacym ˛ ge´scie. Odezwałem si˛e powa˙znym tonem: — Julio, zajmuj˛e si˛e teraz całym mnóstwem ró˙znych rzeczy, a w´sród nich akurat nie ma WOA. W ka˙zdym razie nie na szczycie listy priorytetów. Nie miałem zamiaru zawraca´c głowy ludziom z WOA w najbli˙zszej przyszło´sci, a przynajmniej nie miałem, nim ty si˛e tu nie zjawiłe´s ze swoimi bezczelnymi rozkazami. A teraz, oczywi´scie, zajm˛e si˛e skontrolowaniem wszystkiego, czym zajmuje si˛e WOA. 85

— Ka˙ze˛ ci˛e aresztowa´c! — zawył. Zaczynałem si˛e dobrze bawi´c. — Nie, nie ka˙zesz — odparłem. — Nie masz wystarczajacych ˛ uprawnie´n. I nie masz odpowiednich wpływów. Bo to ja mam instytut. To go na chwil˛e powstrzymało. Instytut Broadheada do Bada´n Pozasłonecznych był jednym z moich najlepszych pomysłów. Ufundowałem go dawno, dawno temu, z zupełnie odmiennych powodów — hm, je´sli mam by´c szczery, połowa tych powodów była zwiazana ˛ z podatkami. Ale zrobiłem to jak trzeba. Nadałem mu statut, który uprawniał go do robienia wła´sciwie wszystkiego, na co tylko miał ochot˛e, poza naszym systemem słonecznym, i byłem do´sc´ ostro˙zny obsadzajac ˛ go zarzadem ˛ składajacym ˛ si˛e z ludzi, którzy zawsze zrobia˛ to, co ja im ka˙ze˛ . Cassata szybko wrócił do siebie. — Diabła tam, z˙ e nie mam wpływów! To rozkaz. Przyjrzałem mu si˛e uwa˙znie. Potem zawołałem: — Albert! Zmaterializował si˛e nagle, mrugajac ˛ znad swojej fajki. — Wy´slij w moim imieniu wiadomo´sc´ — zarzadziłem. ˛ — Poinformuj wszystkie filie Instytutu, z˙ e z chwila˛ obecna˛ maja˛ zaprzesta´c wszelkiej współpracy ze słu˙zbami Wspólnej Obserwacji Asasynów i odmówi´c personelowi WOA dost˛epu do naszych placówek i naszych danych. Przyczyna: bezpo´sredni rozkaz generała majora Julia Cassaty, WOA. Oczy Cassaty o mało nie wyskoczyły z orbit. — Zaraz, czekaj chwil˛e, Broadhead! — zawył. Odwróciłem si˛e w jego stron˛e z uprzejmym wyrazem twarzy. — Chce pan co´s doda´c od siebie? Pocił si˛e intensywnie. — Nie zrobisz tego, Broadhead — rzekł. Jego ton głosu był zabawny, przypominał cz˛es´ciowo błaganie, a cz˛es´ciowo powarkiwanie. — To jest nasza wspólna sprawa! Asasyni sa˛ naszym wspólnym wrogiem! — Och, Julio — odparłem. — Miło mi to słysze´c. Sadziłem, ˛ z˙ e odniosłe´s wra˙zenie, i˙z sa˛ twoja˛ prywatna˛ własno´scia.˛ Nie martw si˛e. Nie zablokuj˛e prac instytutu. B˛edzie on kontynuował działania; statki zwiadowcze poleca˛ na wyprawy; b˛edziemy dalej zbierali dane o Wrogu. Tylko nie zadamy sobie trudu dzieleniem si˛e nimi z WOA. Od zaraz. Czy Albert ma wysyła´c t˛e wiadomo´sc´ czy nie? Przez chwil˛e strzepywał popiół z cygara; wygladał ˛ na pogn˛ebionego. — Nie — odmruknał. ˛ — Słucham? Nie słysz˛e, co mówisz. — Nie! — Potrzasn ˛ ał ˛ głowa˛ z rozpacza.˛ — Jego chyba szlag trafi — rzekł. Powiedział „jego”, a jedynym „nim”, którego miał na my´sli, był cielesny generał Cassata. Który, oczywi´scie, był nim samym.

86

— Powiedział „jego” — odezwałem si˛e do Essie, kiedy Cassata z ponura˛ mina˛ znikł. — To ciekawe, zgadzam si˛e z toba˛ — odparła z powaga.˛ — Dubler Julia zaczyna traktowa´c cielesnego Julia jako oddzielny byt. — Zaczyna wariowa´c? — Zaczyna si˛e ba´c — poprawiła mnie. — Zdaje sobie spraw˛e z tego, z˙ e nie zostało mu du˙zo z˙ ycia. Biedny ludzik. — Po czym odezwała si˛e niepewnie: — Robin, kochany? Wiem, z˙ e my´slisz teraz o czym´s innym. . . Nie potwierdziłem, bo nie byłoby to zbyt uprzejme, ani nie zaprzeczyłem, bo to była prawda. Nawet wtedy, gdy wykłócałem si˛e z Juliem, rzucałem ukradkowe spojrzenia na scen˛e w Parku Centralnym. Mój dubler w ko´ncu podszedł do Klary i powiedział „cze´sc´ ”, a ona wła´snie zacz˛eła mówi´c: — Robin! Jak mi. . . — . . . czy mog˛e jednak co´s zaproponowa´c? — Tak, oczywi´scie, z˙ e mo˙zesz — odparłem, zakłopotany. Gdybym miał naczynia krwiono´sne, którymi krew napłyn˛ełaby mi do twarzy (czy w ogóle twarz), pewnie bym si˛e zaczerwienił. Mo˙ze i tak si˛e to stało. — Propozycja brzmi: wyluzuj si˛e. — Dobrze — odparłem, kiwajac ˛ głowa.˛ Odpowiedziałbym „dobrze” praktycznie na wszystko, co by powiedziała. — A teraz, je´sli nie masz nic przeciwko, chciałbym. . . eee. . . — Wiem, co chciałby´s zrobi´c. Tylko masz problem z rozbie˙zno´scia˛ skali czasu, prawda? Wi˛ec tak naprawd˛e, kochany Robinie, wcale nie musisz si˛e spieszy´c. Mo˙zemy najpierw troch˛e porozmawia´c? Przez chwil˛e siedziałem nieruchomo. (Klara wła´snie powiedziała: — . . . ło ci˛e. . . — i jej usta otworzyły si˛e, by wypowiedzie´c: — . . . znów widzie´c!). Byłem do´sc´ zakłopotany. Niełatwo jest powiedzie´c jednej kobiecie, z˙ e bardzo chciałby´s porozmawia´c z inna,˛ kiedy masz nieczyste sumienie, a zawsze tak było, kiedy pojawiał si˛e problem mojej z˙ ony Essie i mojej dawno zaginionej miło´sci, Gelle-Klary Moynlin. Z drugiej strony, Essie miała całkowita˛ racj˛e. Nie było powodów do po´spiechu. Patrzyła na mnie, a na jej twarzy malowała si˛e miło´sc´ i zatroskanie. — To jest dla ciebie niełatwa sytuacja, prawda, Robinie? — podsun˛eła. Jedyna˛ u˙zyteczna˛ rzecza,˛ jaka przyszła mi do głowy, było: — Tak bardzo ci˛e kocham, Essie. Nie odpowiedziała mi takim samym wyznaniem; wygladała ˛ na rozzłoszczona.˛ — Tak, oczywi´scie. — Wzruszyła ramionami. — Nie zmieniaj tematu. Ty mnie kochasz, ja ciebie kocham, oboje nie mamy w tej kwestii watpliwo´ ˛ sci; to nie ma znaczenia w obecnej dyskusji. A dyskutujemy o tym, co czujesz wobec tej sympatycznej damy, która˛ tak˙ze kochasz, Gelle-Klary Moynlin, i wynikajacych ˛ z tego faktu komplikacjach. 87

Kiedy to wyartykułowała, cała sprawa zacz˛eła wyglada´ ˛ c jeszcze gorzej. Nie poczułem si˛e przez to ani troch˛e pewniej. — Przecie˙z dyskutowali´smy o tym ju˙z miliony razy! — j˛eknałem. ˛ — Dlaczego wi˛ec nie przedyskutujemy jeszcze kolejny milion razy? Wyluzuj si˛e, Robinie. Mamy jeszcze przynajmniej pi˛etna´scie, mo˙ze osiemna´scie milisekund, zanim Klara sko´nczy mówi´c, jaka˛ to miła˛ niespodzianka˛ jest spotkanie z toba.˛ Porozmawiajmy sobie wi˛ec, ty i ja, chyba, z˙ e nie chcesz? Przemy´slałem spraw˛e i poddałem si˛e. — Czemu nie? — powiedziałem. I faktycznie, nie było z˙ adnego powodu, z˙ eby o tym nie rozmawia´c. Nie było te˙z powodu, z˙ eby si˛e nie wyluzowa´c. Jak stwierdziła Essie, rozmawiali´smy o tym ju˙z wiele razy, raz przez cała˛ noc i kawałek nast˛epnego dnia. To było bardzo dawno temu — och, miliardy sekund — i rozmawiałem z prawdziwa˛ Essie, cielesna˛ Essie z krwi i ko´sci. (Oczywi´scie, wtedy jeszcze sam byłem osoba˛ z krwi i ko´sci). Było to zaraz po naszym s´lubie. Siedzieli´smy na werandzie naszego domu, saczyli´ ˛ smy mro˙zona˛ herbat˛e i patrzyli´smy na z˙ aglówki na Morzu Tappajskim, a była to łatwa, przepełniona miło´scia˛ rozmowa. Essie pami˛etała oczywi´scie t˛e rozmow˛e sprzed lat, kiedy jeszcze byli´smy cielesnymi lud´zmi, równie dobrze jak ja, bo kiedy ju˙z troch˛e si˛e zrelaksowali´smy, wła´snie tam nas zabrała. Och, nie zrobiła tego „naprawd˛e”, w sensie fizycznym, ale co naprawd˛e oznacza „naprawd˛e”? Widziałem z˙ aglówki, a wieczorna bryza była ciepła. — Jakie to przyjemne — rzekłem pochwalnym tonem, czujac, ˛ jak zaczynam si˛e odpr˛ez˙ a´c. — Bycie bezcielesnym ma swoje zalety. Essie zamruczała co´s z aprobata.˛ Potoczyła wzrokiem pełnym uczucia po naszym starym domu i rzekła: — Ostatnim razem, kiedy to robili´smy, pili´smy herbat˛e. Chcesz tym razem co´s mocniejszego, Robinie? — Brandy z piwem imbirowym — rzekłem, a chwil˛e pó´zniej pojawiła si˛e nasza wierna pokojówka, Marchesa, niosac ˛ tac˛e. Pociagn ˛ ałem ˛ długi łyk z namysłem. My´slałem jednak za długo, jak na cierpliwo´sc´ Essie. — No to jedziemy dalej, drogi Robinie. Co´s ci˛e dr˛eczy. Boisz si˛e rozmawia´c z Klara? ˛ — Nie! To znaczy — odparłem, przełykajac ˛ nagła˛ niech˛ec´ — nie. To nie to. Ju˙z kiedy´s z nia˛ rozmawiałem, kiedy ona i Wan pojawili si˛e na statku Heechów. — To prawda — rzekła Essie bezstronnie. — Tak, naprawd˛e! I od tego momentu wszystko jest w porzadku. ˛ Naprostowali´smy stare, złe rzeczy. Nie martwi˛e si˛e o to, z˙ e ona mnie oskar˙zy o porzucenie jej w czarnej dziurze, je´sli to masz na my´sli. Essie oparła si˛e wygodnie i przemówiła z powaga.˛ 88

— To, co ja mam na my´sli, Robinie — rzekła cierpliwie — nie jest w ogóle istotne. Chcemy odkry´c to, co ty masz na my´sli. Je´sli nie konfrontacj˛e pomi˛edzy Klara˛ a toba,˛ to co takiego? Martwisz si˛e, z˙ e ona i ja wydrapiemy sobie oczy? Co´s takiego si˛e nie zdarzy, Robinie — nawet nie wspominajac ˛ o technicznych problemach wynikłych z faktu, z˙ e ona jest cielesna˛ osoba,˛ a ja tylko dusza.˛ — Nie, oczywi´scie, z˙ e nie. Nie martwi˛e si˛e o to, z˙ e ty i ona si˛e spotkacie. . . tak dokładnie rzecz biorac. ˛ — Ach! A niedokładnie? — Hm. . . co si˛e stanie, je´sli prawdziwa Essie na nia˛ gdzie´s wpadnie? Przeno´sna Essie przez chwil˛e patrzyła na mnie w milczeniu, po czym z namysłem pociagn˛ ˛ eła łyk własnego drinka. — Prawdziwa Essie? — To tylko taka my´sl — rzekłem przepraszajacym ˛ tonem. — Rozumiem. Chciałabym zrozumie´c jeszcze dokładniej. Czy chciałby´s wiedzie´c, czy moje prawdziwe ja mo˙ze si˛e pojawi´c na Pomarszczonej Skale? — dopytywała si˛e. Zastanowiłem si˛e przez chwil˛e. To nie było dokładnie to, co miałem na my´sli. Nie chciałem w ogóle o tym wspomina´c. . . oczywi´scie, jak mawiał Sigfrid von Psych, najwi˛ecej mówia˛ o nas rzeczy, których wcale nie chcieli´smy powiedzie´c. Prawda˛ było, z˙ e ta kwestia była nieco dra˙zliwa i delikatna. Przeno´sna Essie była tylko dublerka.˛ Prawdziwa, cielesna Essie nadal z˙ yła i miała si˛e s´wietnie. Jest tak˙ze człowiekiem. Dzi˛eki Pełnemu Serwisowi Medycznemu i wszystkim takim udogodnieniom, nawet posuwajac ˛ si˛e w latach jest nie tylko kobieta,˛ lecz naprawd˛e pi˛ekna,˛ seksowna,˛ normalna˛ kobieta.˛ Jest tak˙ze (czy: była) moja˛ z˙ ona.˛ Jest tak˙ze z˙ ona˛ m˛ez˙ a, który ju˙z nie istnieje w postaci pozwalajacej ˛ mu na spełnianie, jak mówia,˛ obowiazków ˛ mał˙ze´nskich. Wszystko to razem stanowi dla mnie palacy ˛ problem, który dokłada si˛e do wszystkich innych palacych ˛ problemów, o których Sigfrid (i Albert, i Przeno´sna Essie, i wszyscy inni, których znam) zawsze mówi, z˙ e nie powinienem sobie zawraca´c tym głowy. Ich rada nie odnosi wi˛ekszych skutków; chyba nic nie mog˛e na to poradzi´c. Ale jest co´s jeszcze. Cielesna Essie jest tak˙ze dokładna˛ kopia˛ Przenos´nej Essie — czy raczej, ujmujac ˛ rzecz bardziej precyzyjnie, ona jest oryginałem wła´snie tego duplikatu, który jest Przeno´sna˛ Essie, moja˛ wierna˛ z˙ ona,˛ doradczynia,˛ przyjaciółka,˛ powierniczka˛ i bytem dzielacym ˛ los konstruktu w gigabitowej przestrzeni. Wi˛ec znam ja˛ doskonale. Co gorsza, ona zna mnie jeszcze lepiej, gdy˙z jest nie tylko wszystkim tym, co wła´snie wymieniłem, ale te˙z moja˛ własna˛ twórczynia.˛ Poniewa˙z Essie w pewnych kr˛egach jest lepiej znana jako dr S. Ja. Laworowna-Broadhead, jeden z najwi˛ekszych autorytetów na s´wiecie w dziedzinie przetwarzania danych, sama napisała wi˛ekszo´sc´ z naszych programów. Kiedy wi˛ec 89

mówi˛e, z˙ e kopia jest dokładna — to tak jest. Essie nawet czasem si˛e aktualizuje — to znaczy cielesna Essie od czasu do czasu dokonuje przegladu ˛ Przeno´snej Essie, aby si˛e upewni´c, z˙ e kopia jest zawsze dokładna. Zatem moja Przeno´sna Essie w z˙ aden sposób si˛e nie ró˙zni — a przynajmniej tak, z˙ ebym mógł to wykry´c — od cielesnej, prawdziwej Essie. . . Tylko z˙ e ja nigdy nie widuj˛e cielesnej Essie. Nie potrafiłbym tego znie´sc´ . Nazwijcie sobie przyczyn˛e tego stanu rzeczy, jak tam chcecie. Takt. Zazdro´sc´ . Dziwactwo. Cokolwiek by to było, jestem skłonny zaakceptowa´c z˙ yciowy fakt, z˙ e lepiej bym nie ogladał ˛ cielesnego oryginału mojej ukochanej z˙ ony. Do´sc´ jasno sobie wyobra˙zam, czego bym si˛e dowiedział, gdybym to zrobił. W obecnych warunkach, ona albo znajduje sobie od czasu do czasu faceta, albo jest bardziej stukni˛eta, ni˙z potrafi˛e to sobie wyobrazi´c. Odparłem wi˛ec Przeno´snej Essie: — Nie. Nie sadz˛ ˛ e, z˙ eby cielesna Essie była na tyle zazdrosna, z˙ eby miało jakiekolwiek znaczenie, gdyby si˛e tu znalazła, i nie sadz˛ ˛ e, z˙ eby tak zareagowała Klara. Poza tym nie chc˛e wiedzie´c, gdzie jest Essie ani co robi, nawet w sensie przeczacym ˛ — dodałem szybko, gdy Przeno´sna Essie otworzyła usta — wi˛ec nie mów mi, co ona robi, nawet je´sli jest to co´s, co chciałbym usłysze´c. To z˙ adna z tych rzeczy. Essie wygladała, ˛ jakby w to watpiła. ˛ Pociagn˛ ˛ eła nast˛epny łyk swojego drinka, z takim wyrazem twarzy, jaki przybiera, kiedy próbuje rozpracowa´c, co te˙z dzieje si˛e w okablowaniu strukturalnym labiryntów mojego umysłu. Po czym wzruszyła ramionami. — Dobrze, zgadzam si˛e z tym, co mówisz — rzekła zdecydowanie. — Tym razem nie dlatego post˛epujesz głupio. Jaki jest wi˛ec powód? Czy ciekawo´sc´ zwia˛ zana z Klara˛ Moynlin, gdzie te˙z była przez te wszystkie lata, czy powód, dla którego Dane Miecznikow jest z nia? ˛ Podniosłem wzrok. — Có˙z, faktycznie si˛e zastanawiałem. . . — Nie musisz si˛e zastanawia´c! To proste. Po spotkaniu z toba˛ Klara chciała gdzie´s wyjecha´c. Przez długi czas podró˙zowała. W ko´ncu wróciła do czarnej dziury, z której si˛e wydostała i uratowała reszt˛e załogi — w tym Miecznikowa. — Och — rzekłem. Z jakiego´s powodu nie zadowoliło to Essie. Rzuciła mi rozdra˙znione spojrzenie. Potem powiedziała wolno: — Chyba mówisz prawd˛e, Robinie. To nie Klara chodzi ci po głowie. Ale jest oczywiste, z˙ e bywasz ostatnio do´sc´ ponury. Czy powiesz mi, o co chodzi? — Je´sli ty nie wiesz, to skad ˛ ja mog˛e wiedzie´c? — spytałem, nagle rozzłoszczony.

90

— Masz na my´sli — westchn˛eła — z˙ e jako twoja autorka jestem w lepszej sytuacji, kiedy przychodzi do poprawiania programu, wyłapywania bł˛edów, uczynienia ci˛e znów szcz˛es´liwym? — Nie! — Nie — zgodziła si˛e — oczywi´scie, z˙ e nie. Ju˙z dawno ustalili´smy, z˙ e zostawimy stary program Robinette’a Broadheada w spokoju, z bł˛edami i ze wszystkim. Mamy wi˛ec do dyspozycji tylko stara˛ metod˛e usuwania bł˛edów w programie. Rozmow˛e. Wyrzu´c to z siebie, Robinie. Powiedz pierwsze słowo, jakie przychodzi ci do głowy, tak jak przy starym Sigfridzie von Psychu! A ja wziałem ˛ gł˛eboki oddech i stawiłem czoła problemowi, którego unikałem od tak długiego czasu. Westchnałem: ˛ ´ — Smiertelno´sc´ !

***

Kilka tysi˛ecy milisekund pó´zniej znalazłem si˛e z powrotem w Parku Centralnym, obserwujac, ˛ jak Gelle-Klara Moynlin opuszcza swoich towarzyszy i idzie w kierunku mojego dublera i zastanawiajac ˛ si˛e, czemu to powiedziałem. Nie miałem takiego zamiaru. Nie mam zamiaru opisywa´c długiej, zawiłej rozmowy, jaka˛ potem odbyłem z Essie, gdy˙z cho´c co´s takiego robi˛e, to nie odczuwam wi˛ekszej przyjemno´sci w opowiadaniu o tym. Niczego nie osiagn˛ ˛ eli´smy. Nie miałem powodu, z˙ eby si˛e martwi´c s´miertelno´scia,˛ gdy˙z — jak słusznie zauwa˙zyła Essie — jak mo˙zna umrze´c, gdy jest si˛e martwym? ˙ Zeby było s´mieszniej, to mnie wcale nie rozbawiło. Obserwowanie Klary te˙z nie dało tego efektu, wi˛ec poszukałem sobie innych rozrywek, oczekujac ˛ a˙z Klara lub mój dubler powiedza˛ co´s ciekawego, w tempie przypominajacym ˛ posuwanie si˛e lodowca. Obecno´sc´ Audee Walthersa na Skale była dla mnie nowinka,˛ wi˛ec zaczałem ˛ go szuka´c. Ale to te˙z wiele nie pomogło. Był tu, zgadza si˛e — no, prawie. Jako istota cielesna, wła´snie przyleciał. Był w trakcie procesu wysiadania ze statku, a obserwowanie, jak powoli, s-t-o-p-n-i-o-w-o, wydostaje si˛e ze s´luzy doków na podłog˛e hali, nie było wcale zabawne. Aby podtrzyma´c rozmow˛e, odezwałem si˛e do Essie: ˙ — Wcale si˛e nie zmienił. — Faktycznie tak było. Zabia twarz, z du˙zymi, budzacymi ˛ zaufanie oczami — wygladał ˛ jak ten sam facet, którego spotkałem ponad trzydzie´sci lat temu, kiedy to widziałem go po raz ostatni. — Nic dziwnego, był w jadrze ˛ Galaktyki, nic dziwnego — powiedziała Essie. Nie patrzyła na niego. Patrzyła na mnie — pewnie po to, z˙ eby zobaczy´c, czy znów 91

zrobi˛e co´s głupiego. Przez sekund˛e nie byłem wi˛ec pewien, którego z nas miała na my´sli, kiedy dodała: — Biedaczek. Odpowiedziałem nieokre´slonym mrukni˛eciem. Nie byli´smy jedynymi osobami, które były tam obecne; było tam nawet troch˛e cielesnych ludzi, ciekawych, by ujrze´c statek, który dotarł tam, gdzie dotarło dotad ˛ niewiele statków z lud´zmi na pokładzie. Obserwowanie ich było równie ekscytujace, ˛ co patrzenie, jak ro´snie mech i zaczałem ˛ zajmowa´c si˛e głupotami. Audee nie chodził mi po głowie. Po głowie chodziła mi Klara. A najbardziej ze wszystkiego chodził mi po głowie Julio Cassata i moje własne niespokojne, wewn˛etrzne smutki. Włóczenie si˛e wokół rze´zb nie rozwiazywało ˛ problemu. — Chciałbym posłucha´c jego opowie´sci — powiedziałem. — No to ruszaj — zach˛eciła mnie Essie. — Co? Och, masz na my´sli uruchomienie dublera, kiedy on wreszcie wyjdzie ze statku? — Nie dublera, głuptasie — rzekła Essie. — Widzisz? Audee nosi zasobnik. W zasobniku jest na pewno Czcigodny Przodek. Czcigodny Przodek nie jest istota˛ cielesna,˛ ale zapisana˛ maszynowo inteligencja,˛ prawie równie dobra,˛ jak ty czy ja. Czemu wi˛ec nie pogadasz z Przodkiem? Spojrzałem z miło´scia˛ na moja˛ ukochana.˛ — Jeste´s tak niezwykle inteligentna, Essie — rzekłem z zachwytem — i godna podziwu. — Si˛egnałem ˛ w kierunku zasobnika, gdy˙z naprawd˛e chciałem usłysze´c, co si˛e działo, kiedy Audee’ego tu nie było. Prawie tak bardzo, jak chciałem si˛e dowiedzie´c, czego naprawd˛e chc˛e ja sam.

Rozdział 7 Prosto z jadra ˛ Galaktyki Był jeden dobry powód, dla którego wła´snie wtedy chciałem usłysze´c o podró˙zy Audee’ego do jadra ˛ Galaktyki. By´c mo˙ze, z liniowego punktu widzenia osoby cielesnej, wydaje si˛e, z˙ e jest to kolejna cholerna dygresja. By´c mo˙ze, z liniowego punktu widzenia rzeczywi´scie tak jest. Ja nie jestem linearny. Wykonuj˛e przetwarzanie równoległe, mo˙ze z tuzin rzeczy naraz w ciagu ˛ jednej milisekundy, a rzeczywi´scie mamy tu do czynienia z fascynujacym ˛ paradoksem. Jestem pewien, z˙ e Audee wiedział o tym paradoksie, kiedy zgłosił si˛e jako ochotnik na lot do jadra ˛ Galaktyki. Prawdopodobnie w ogóle tego nie przemy´slał. Miał tylko niejasne wyobra˙zenie o tym, w co si˛e pakuje. Audee wykoncypował sobie, z˙ e bez wzgl˛edu na to, co si˛e miało tam wydarzy´c, było to lepsze ni˙z pró˙ ba wyprostowania jego porabanego ˛ z˙ ycia. Zycie Audee’ego było prawie równie poplatane ˛ jak moje własne, bo on tak˙ze kochał dwie kobiety. Audee skorzystał wi˛ec z okazji i odleciał. Zabrał równie˙z ze soba˛ nasza˛ przyjaciółk˛e, Janie Yee-xing, która była jedna˛ z jego ukochanych. Ale to, jak si˛e sami przekonacie, długo nie potrwało. Audee był z zawodu pilotem. I to dobrym. Audee pilotował kiedy´s pojazdy powietrzne na Wenus, superlekkie samoloty na Ziemi, wahadłowce na asteroidzie Gateway, wyczarterowane prywatnym osobom odrzutowce na planecie Peggy i długodystansowe statki mi˛edzygwiezdne do wszelkich miejsc, jakie zdołacie sobie tylko wyobrazi´c. Zdaniem Audee’ego, jeden statek Heechów przypominał ka˙zdy inny statek Heechów, za´s Audee nie miał watpliwo´ ˛ sci, z˙ e umie lata´c wszystkim. — Czy mog˛e ustawi´c kurs? — zapytał kiedy´s Heecha, Kapitana, gdy˙z chciał dobrze zacza´ ˛c, jako pełen zapału pracownik. Kapitan te˙z chciał dobrze zacza´ ˛c ich wzajemne stosunki, wi˛ec z ch˛ecia˛ oddalił pilota, a Audee zajał ˛ jego miejsce.

93

Siedzenia Heechów były wykonane dla osobników noszacych ˛ zasobniki mi˛edzy nogami. Ludzie zwykle tego nie robia,˛ wi˛ec wi˛ekszo´sc´ statków Heechów przystosowanych przez ludzi ma siatk˛e rozciagni˛ ˛ eta˛ mi˛edzy ramionami siedziska, co w tym przypadku nie miało miejsca. Audee nie miał zamiaru zaczyna´c od narzeka´n. Zrobił, co mógł. Opadł na siedzenie w kształcie litery V, odczytał ustawienia kursu i przyło˙zył do kółek nastawiania kursu zwyczajowa˛ sił˛e mi˛es´ni, by ustawi´c je na pozycjach. To wymagało troch˛e wysiłku. Od dnia, gdy Audee robił to po raz ostatni, min˛eło nieco czasu; nowe statki wybudowane na Ziemi pilotowało si˛e znacznie łatwiej. Aby podtrzyma´c rozmow˛e, Audee wysapał: — Mnóstwo weteranów zastanawiało si˛e nad tymi kółkami. — Tak? — rzekł Kapitan uprzejmie. — A dlaczego? — Hm, dlaczego tak ci˛ez˙ ko je obróci´c? Kapitan spojrzał na swoja˛ załog˛e z zaskoczeniem, po czym przeniósł wzrok z powrotem na Audee’ego. Si˛egnał ˛ niedbale dłonia˛ i dotknał ˛ kółka. Poruszyło si˛e z łatwo´scia.˛ — Ci˛ez˙ ko? — spytał syczac ˛ w sposób, który u Heechów wyra˙zał zarówno irytacj˛e, jak i trosk˛e. Audee popatrzył na lekkie, smukłe ciało Heecha. Przesunał ˛ kółko z powrotem, a˙z wska´zniki pionowe rozjarzyły si˛e w´sciekłym ró˙zem. Wymagało to tyle samo siły, co zwykle. Si˛egajac ˛ do manetki startera przełknał ˛ s´lin˛e z trudem. Stało si˛e jasne, z˙ e podró˙z b˛edzie obfitowała w niespodzianki. Statek zadr˙zał lekko, a obraz na ekranie rozmył si˛e w kropkowana˛ szaro´sc´ , która informowała, z˙ e ju˙z przemieszczaja˛ si˛e z pr˛edko´scia˛ szybsza˛ ni˙z s´wiatło. Przez jaki´s czas dla pilota nie miało ju˙z by´c nic do roboty, lecz Audee nie wykazywał ch˛eci wstania, gdy˙z siedzac ˛ w fotelu pilota miał wra˙zenie, z˙ e panuje nad wszystkim, co si˛e dzieje. Spróbował kontynuowa´c rozmow˛e. — Zawsze zastanawiali´smy si˛e nad tymi przyrzadami ˛ sterujacymi ˛ — podsunał. ˛ — To znaczy, dlaczego jest ich pi˛ec´ . Niektórzy madrale ˛ uwa˙zali, z˙ e Heechowie wierza˛ w pi˛eciowymiarowa˛ przestrze´n. Kapitan po syczał gło´sno przez chwil˛e, a wiazadła ˛ sterczace ˛ z jego płaskiej piersi wiły si˛e, co było oznaka,˛ z˙ e próbuje zrozumie´c. Jego angielszczyzna była coraz lepsza, ale umykały mu niuanse niektórych wyra˙ze´n. — „Wierza”, ˛ Audee Walthersie? Tu nie ma w co wierzy´c. Nie jest konieczna z˙ adna wiara, w sensie religijnym. — No pewnie — odparł Audee ponuro. — Ale czy wy w to wierzycie? — Nie, oczywi´scie, z˙ e nie — odparł Kapitan zaskoczony. — Przestrze´n nie ma pi˛eciu wymiarów. Audee u´smiechnał ˛ si˛e krzywo. — Co za ulga, bo miałem problem z wyobra˙zeniem sobie czego´s takiego. . . 94

— Ma dziewi˛ec´ — wyja´snił Kapitan.

***

Podczas podró˙zy do jadra ˛ galaktyki zatrzymali si˛e na krótko, gdy˙z Kapitan zostawił kilka statków Heechów na niestabilnych orbitach. To by nie wystarczyło, wyja´snił. Przez te wszystkie lata, które sp˛edza˛ w jadrze ˛ Galaktyki, maszyny mogłyby zdryfowa´c i zosta´c zniszczone, a Heechowie nie lubili, kiedy niszczono u˙zyteczne rzeczy. Ale Audee przestał słucha´c. — Lata? — spytał. — My´slałem, z˙ e ta podró˙z potrwa tylko par˛e miesi˛ecy! Ile lat? — Kilka, jak mi si˛e wydaje — odparł Kapitan. — Dla nas to b˛eda˛ tylko miesiace. ˛ Ale Dom, jak wiesz, znajduje si˛e w czarnej dziurze. — Kiedy Kapitan zostawił jednego z członków załogi, by załatwił spraw˛e nieobsadzonych statków, Janie Yee-xing zdecydowała si˛e lecie´c z nim. Poleci jednym z tych pojazdów na Ziemi˛e, powiedziała, je´sli Kapitan nie ma nic przeciwko; nie miała w planach lotu trwajacego ˛ lata. Kapitan nie miał nic przeciwko temu. Co dziwne, Audee równie˙z si˛e nie sprzeciwiał. Był wystarczajaco ˛ zdezorientowany w kwestii tego, kogo kocha, z˙ e z rados´cia˛ powitał perspektyw˛e prze˙zycia paru miesi˛ecy (czy te˙z lat), bez konieczno´sci stawiania czoła temu problemowi. Nie powiem, z˙ eby taka sytuacja była mi obca. Dla Audee’ego musiała to by´c przedziwna i cudowna podró˙z — nagle znale´zc´ si˛e w statku Heechów i mie´c Heechów za towarzyszy. Je´sli ju˙z o to chodzi, to dla Heechów te˙z były to trudne chwile, cho´c oni przynajmniej mieli ju˙z do´swiadczenie w dziedzinie spotka´n z bardzo otłuszczonymi dwunogimi, za´s Audee jeszcze nigdy nie przebywał na statku pełnym z˙ ywych szkieletów. Problemy te jednak nie były niczym niezwykłym dla Audee’ego i jego gospodarzy. Wszyscy si˛e z nimi spotkali´smy, i to niejeden raz, wi˛ec to stara historia. Nie ma wielkiego sensu w ponownym omawianiu problemów Audee’ego z dziewi˛eciowymiarowa˛ przestrzenia˛ (które nie były gorsze ni˙z moje własne spory z Albertem Einsteinem), czy z próbami zrozumienia arytmetyki Heechów. Wszystko na statku było dla niego niezwykłe i dziwaczne — „fotele” zaprojektowane tak, by mie´scił si˛e w nich zasobnik Heechów, „łó˙zko”, które było workiem wypełnionym suchym, szeleszczacym ˛ materiałem, słu˙zacym ˛ do zagrzebania si˛e w nim po uszy. . . a o toaletach nawet nie b˛edziemy wspominali.

95

Pewna poprawa nastapiła ˛ z chwila,˛ gdy Audee zaczał ˛ my´sle´c o swoich towarzyszach jako o oddzielnych „osobach”, a nie jako o pi˛eciu egzemplarzach z kategorii „Heechowie”. Najłatwiej było rozpozna´c Kapitana. Był najciemniejszy, a szczecina na głowie, która˛ z grubsza mo˙zna było wzia´ ˛c za włosy, była najbardziej rozczochrana; on te˙z mówił najlepiej po angielsku. Biały Szum była mała˛ samica,˛ w kolorze zbli˙zonym do bladego złota, zbli˙zajac ˛ a˛ si˛e do wieku dojrzało´sci płciowej i z tego powodu wiecznie zmartwiona.˛ Kundlica miała problemy z wymówieniem kilku angielskich słów, które próbowała powiedzie´c; Wybuch miał poczucie humoru i uwielbiał wymienia´c z innymi spro´sne dowcipy — od czasu do czasu tak˙ze z Audee’m, cho´c Kapitan musiał wtedy słu˙zy´c za tłumacza. Dalszy post˛ep osiagni˛ ˛ eto, kiedy Kapitan wpadł na s´wietny pomysł podarowania Audee’emu zasobnika Heechów — oczywi´scie zmodyfikowanego. Jak wyjas´nił Kapitan Walthersowi, jeden z elementów zasobnika Heechów był dla niego kompletnie bezu˙zyteczny, a mógł nawet stanowi´c zagro˙zenie dla zdrowia. Był to miniaturowy generator promieniowania mikrofalowego. Rasa Heechów rozwin˛eła si˛e na przyjemnej pod wieloma wzgl˛edami planecie okra˙ ˛zajacej ˛ gwiazd˛e, która znajdowała si˛e niestety bardzo blisko wielkiej i aktywnej chmury gazowej. Promieniowanie docierało na ten s´wiat od czasów, kiedy jeszcze nie było na nim z˙ ycia i Heechowie wykształcili zdolno´sc´ tolerowania go — wła´sciwie, to potrzebowali go, tak jak ludzie potrzebuja˛ sło´nca. Kiedy wi˛ec zacz˛eli podró˙zowa´c do miejsc, gdzie przestrze´n wolna była od takiego promieniowania, musieli zabiera´c ze soba˛ własne z´ ródło mikrofal. A kiedy odkryli, jak zapisywa´c osobowo´sci zmarłych Heechów, znale´zli kolejne zastosowanie dla zasobników. Ka˙zdy z nich zawierał zapis zachowanego Czcigodnego Przodka. W ten sposób doszło do tego, z˙ e Audee otrzymał własnego Czcigodnego Przodka. Ku jego zdumieniu, wcale nie była to leciwa osoba. Nie z˙ yła zaledwie od paru tygodni; była to ukochana Kapitana i miała na imi˛e Dwakro´c. Był to ostatni etap adaptacji, Audee zaakceptował Heechów jako „ludzi”. Jaki ten wszech´swiat mały, nie? W miar˛e, jak Audee przyzwyczajał si˛e do Kapitana, Kapitan przyzwyczajał si˛e do Audee’ego — w ko´ncu dojrzeli, by zacza´ ˛c dyskusj˛e, o której tak intensywnie my´sleli. Kapitan wykorzystał okazj˛e, gdy Audee zapytał go o Wroga. Było to w ko´ncu najwi˛eksze zagro˙zenie dla wszech´swiata, na które byli nara˙zeni zarówno ludzie, jak i Heechowie. Wróg. Asasyni. Rasa szkodliwych, niosacych ˛ s´mier´c istot, których istnienie zmusiło Heechów do zwini˛ecia manatków i ukrycia si˛e w bezpiecznym miejscu w jadrze ˛ Galaktyki.

96

Audee zmusił Kapitana, z˙ eby ten opowiedział mu t˛e histori˛e par˛e razy, cz˛esto przy tym wtracali ˛ si˛e inni Heechowie z załogi; nadal jednak niełatwo było ja˛ poja´ ˛c. — Rozumiem, o co chodzi z podró˙za˛ Tangens — powiedział — i rozumiem, z˙ e wiedzieli´scie o wielu zniszczonych cywilizowanych rasach, ale jak przeszli´scie od tego do idei kurczacego ˛ si˛e wszech´swiata? Heechowie spojrzeli po sobie. — Chyba na poczatku ˛ był parametr przyspieszenia ujemnego — powiedział Bucik. Kapitan napiał ˛ muskuły, co oznaczało zgod˛e. — Tak, parametr przyspieszenia ujemnego. Oczywi´scie, poczatkowo ˛ to był problem wyłacznie ˛ dla astrofizyków teoretyków, rozumiesz. — Mo˙ze potrafiłbym to lepiej zrozumie´c, gdybym wiedział, co to jest parametr przyspieszenia ujemnego. — Mo˙zna go tak˙ze nazwa´c anomalia˛ efektu hamowania — podsun˛eła Biały Szum z drugiego ko´nca kajuty. Kapitan znów napiał ˛ mi˛es´nie potwierdzajac. ˛ Mówił dalej: — Oznacza to, z˙ e nasi astronomowie zaobserwowali, i˙z wszech´swiat rozszerza si˛e znacznie wolniej ni˙z powinien, je´sli uwzgl˛edni´c pot˛egi. Co´s powoduje, z˙ e zwalnia. — I wpadli´scie na to, z˙ e to Wróg? Kapitan odezwał si˛e ponuro: — W połaczeniu ˛ z innymi dowodami i po wyeliminowaniu wszelkich innych mo˙zliwo´sci stało si˛e jasne, z˙ e te nie mo˙ze by´c nic innego, tylko interwencja na skal˛e kosmiczna.˛ A innych kandydatów nie było. — To musiało spowodowa´c niezłe zamieszanie — rzekł Audee. — Zamieszanie — prychnał ˛ Kapitan. — To zmieniło wszystko. — Patrzył z namysłem na Audee’ego tymi swoim ró˙zowymi oczami z kleksem z´ renicy po´srodku. Rzucił szybkie spojrzenie na pozostałych Heechów, po czym wydał z siebie d´zwi˛ek przypominajacy ˛ w˛eszenie, który był u Heechów odpowiednikiem chrzakni˛ ˛ ecia przed zmiana˛ tematu na powa˙zniejszy. — Nie jest jeszcze za pó´zno — o´swiadczył. Audee zamrugał. — Nie jest za pó´zno na co? — Nie jest za pó´zno, z˙ eby twoja rasa dołaczyła ˛ do naszej w jadrze ˛ Galaktyki — rzekł precyzyjnie Kapitan wymawiajac ˛ słowa powoli, z˙ eby Audee na pewno go zrozumiał. — Twojej rasie byłoby bardzo dobrze w jadra ˛ Galaktyki, gdyby´scie si˛e na to zdecydowali. — To brzmi — rzekł uprzejmie Audee, próbujac ˛ skierowa´c rozmow˛e na l˙zejsze tory — jakby tam było troch˛e ciasno.

97

— Ciasno? Dlaczego ciasno? — spytał Kapitan, wykrzywiajac ˛ mi˛es´nie na policzku; był to odpowiednik zmarszczenia brwi. — Sporzadzili´ ˛ smy dokładne mapy tej Galaktyki, a kiedy wycofali´smy si˛e do jej jadra, ˛ zabrali´smy ze soba˛ najlepsze planety. Niewiele zostało na zewnatrz ˛ takich, które byłyby wygodne dla twojej rasy — albo naszej. Audee dostrzegł sposobno´sc´ , by troch˛e si˛e pochwali´c — nie bezpodstawnie — w imieniu ludzkiej rasy. — Ach, ale my je przerabiamy na wygodne — wyja´snił z duma.˛ — Mamy na przykład sze´sc´ planet ju˙z zbadanych, które byłyby doskonałe dla istot ludzkich, tylko przedział temperatur jest troch˛e za niski. Z tym mo˙zemy sobie poradzi´c. Nasycamy atmosfer˛e tych planet zwiazkami ˛ typu CFC. Wychwytuja˛ ciepło, jak dwutlenek w˛egla, który powoduje efekt cieplarniany, a to z kolei. . . — Wiem, co robi dwutlenek w˛egla — zazgrzytał z˛ebami Kapitan. — Wiem te˙z, co to jest CFC, i owszem, zgadza si˛e, niektóre z tych zwiazków ˛ moga˛ utrzymywa´c si˛e w atmosferze przez wiele wieków, kiedy ju˙z si˛e tam znajda.˛ Zgadzam si˛e, z˙ e w pewnych przypadkach mo˙ze to podnie´sc´ temperatur˛e planety o par˛e stopni. — Tak, ale w przypadku niektórych z nich par˛e stopni całkowicie wystarczy — rzekł rozsadnie ˛ Audee. — A taka Wenus. Jest tam o wiele za goraco. ˛ Niedługo pewnie rozpylimy w górnych warstwach atmosfery odbijajace ˛ s´wiatło czasteczki ˛ pyłu. To rozwia˙ ˛ze problem izolacji i sprawi, z˙ e na Wenus b˛edzie si˛e dało zamieszka´c. Mo˙zemy zrobi´c to samo z innymi planetami — zidentyfikowali´smy ju˙z par˛e nadajacych ˛ si˛e do tego. Mo˙zemy zasia´c z˙ ycie w miejscach, gdzie nigdy nie istniało, stworzy´c własny efekt Gai. Je´sli to konieczne, przesuniemy planety na lepsze orbity. . . Kapitan zaczał ˛ odczuwa´c znu˙zenie. — Te wszystkie rzeczy robili´smy ju˙z w jadrze ˛ Galaktyki — podkre´slił. — Wiesz, ile tam mamy nadajacych ˛ si˛e do zamieszkania planet? Ponad osiemset pi˛ec´ dziesiat, ˛ a wi˛ekszo´sc´ z nich nie jest zamieszkana nawet przez ekipy zwiadowcze. Jak widzisz, nastawili´smy si˛e na długi pobyt. — Tak — rzekł Audee oboj˛etnie. — Widz˛e. Kapitan zasyczał lekko ze zdumieniem. Zdawał sobie spraw˛e z tego, z˙ e w tonie Audee’ego co´s było, ale nie umiał powiedzie´c, co. Znów wciagn ˛ ał ˛ nozdrzami powietrze i mówił dalej: — Wi˛ec pole´ccie tam z nami! Niektóre planety sa˛ ładniejsze od innych, ale jestem pewien, z˙ e dostaniecie które´s z najładniejszych. Cała wasza rasa zmie´sci si˛e na jednej! No, najwy˙zej na dwóch albo trzech — poprawił si˛e po chwili zastanowienia. — I co potem? — spytał Audee. Kapitan zamrugał.

98

— No, jak to, b˛edziemy czeka´c, oczywi´scie — odparł. Prawdopodobnie b˛edziemy tam bezpieczni, Audee Walthersie. Zwłaszcza, gdy zaprzestaniemy wszelkich transmisji i zaczniemy przerzucanie ludzi oraz urzadze´ ˛ n zu˙zywajacych ˛ energi˛e do jadra ˛ Galaktyki natychmiast, kiedy tylko si˛e da. — Urzadze´ ˛ n zu˙zywajacych ˛ energi˛e? — Urzadze´ ˛ n emitujacych ˛ energi˛e, która˛ da si˛e wykry´c. One moga˛ zdradzi´c nasza˛ obecno´sc´ — wyja´snił Kapitan. — Ach — rzekł Audee, kiwajac ˛ głowa,˛ gdy dostrzegł ujemne strony tego pomysłu. — Ale przecie˙z wy rozstawili´scie czujniki — podkre´slił. — Dlaczego Wróg nie miałby postapi´ ˛ c tak samo? — By´c mo˙ze tak zrobili — odparł ponuro Kapitan. — Nie powiedziałem, z˙ e na pewno b˛edziemy tam bezpieczni. Powiedziałem, z˙ e prawdopodobnie tak b˛edzie. A je´sli dotad ˛ nie wykryli tego. . . skoku aktywno´sci. . . to mo˙zemy tam siedzie´c miliony i miliardy lat, je´sli to b˛edzie konieczne, czekajac. ˛ — Czekajac ˛ na co, Kapitanie? — No jak to. . . oczywi´scie na to, z˙ e jaka´s inna rasa wyewoluuje na taki poziom, z˙ e b˛edzie mogła stawi´c im czoła! Audee uwa˙znie, z namysłem przygladał ˛ si˛e Heechowi. Było jasne, z˙ e dzieli ich nie tylko bariera j˛ezykowa. — Jedna ju˙z to zrobiła — rzekł łagodnie. — My. Przez chwil˛e Audee obawiał si˛e, z˙ e mógł zrani´c uczucia Kapitana. W ko´ncu zasugerował, z˙ e cała rasa Heechów to tchórze. Audee nie wiedział jednak, z˙ e Kapitan wział ˛ to za komplement. Je´sli jest jaki´s etap podró˙zy Audee’ego, którego mu zazdroszcz˛e bardziej ni˙z jakiegokolwiek innego, jest nim penetracja samej czarnej dziury. Nie, z˙ eby Audee’emu sprawiło to przyjemno´sc´ , bo nikomu nie sprawiało; było przera˙zajace. ˛ Gdy zbli˙zyli si˛e do rozjarzonego, wrzacego, ˛ gwałtownie promieniujacego ˛ paleniska wpadajacych ˛ w czarna˛ dziur˛e gazów, które znaczyły zbli˙zanie si˛e do kryjówki Heechów, Kapitan rozkazał, by wszyscy schowali si˛e w swoich przypominajacych ˛ hamaki workach. Biały Szum właczyła ˛ kryształowa˛ podwójna˛ spiral˛e, która˛ Heechowie zwali „zakłócaczem porzadku”. ˛ Urzadzenie ˛ zal´sniło jak brylant. Temperatura wzrosła. Statek zaczał ˛ dygota´c. Kapitan nauczył si˛e odczytywa´c mow˛e ludzkiego ciała równie dobrze, jak Audee opanował j˛ezyk Heechów — czyli niezbyt dobrze — ale zauwa˙zył, z˙ e Audee zbielał wokół ust. — Chyba si˛e boisz — zauwa˙zył. Według standardów Heechów ta uwaga nie była nieuprzejma. Audee przyjał ˛ ja˛ bez obrazy. — Tak — powiedział, patrzac ˛ na sprawiajac ˛ a˛ oczom ból powierzchni˛e zasysanych gazów — Bardzo boj˛e si˛e wej´scia do czarnej dziury.

99

— To ciekawe — rzekł Kapitan z namysłem. — Robili´smy to ju˙z wiele razy i nie ma z˙ adnego zagro˙zenia dla tego statku. Powiedz mi, czego si˛e bardziej boisz: przebijania si˛e do czarnej dziury czy Wroga? Audee namy´slił si˛e przez chwil˛e. Były to dwa rodzaje strachu, które ró˙zniły si˛e od siebie. — Wydaje mi si˛e — rzekł powoli — z˙ e Wroga. Mi˛es´nie policzkowe Kapitana wygi˛eły si˛e z aprobata.˛ — To nie jest w z˙ aden sposób nieracjonalne — rzekł. — To rozsadne. ˛ A teraz wchodzimy. Diamentowy korkociag ˛ rozbłysnał ˛ strumieniami iskier; tysiace ˛ uderzyły w Audee’ego i wszystkich innych obecnych na pokładzie, ale nie oparzyły ich; wydawały si˛e przechodzi´c przez ich ciała i wychodzi´c z drugiej strony. Podrygi statku brutalnie cisn˛eły Audee’ego o uprza˙ ˛z w kokonie zabezpieczajacym; ˛ skonstruowano ja˛ dla masy Heechów, znacznie mniejszej od masy ludzkiego ciała i pasy zaj˛eczały ostrzegawczo. Proces ten trwał przez długa˛ chwil˛e. Audee nie potrafił jej zmierzy´c; na pewno wiele minut, mo˙ze godzin˛e, a nawet dłu˙zej; i gwałtowno´sc´ procesu nie malała. Słyszał skrzeczace ˛ komentarze i rozkazy, wydawane przez załog˛e Heechów, zastanawiał si˛e intensywnie, jak oni byli w stanie funkcjonowa´c, kiedy wytrzasało ˛ z nich wszystkie flaki. . . zastanawiał si˛e, czy Heechowie mieli jakie´s flaki i zastanawiał si˛e, czy zaraz zginie. . . I nagle, bez ostrze˙zenia, wszystko si˛e sko´nczyło. Heechowie zacz˛eli wyplatywa´ ˛ c si˛e z pasów. Kapitan spojrzał z zainteresowaniem na Audee’ego i zawołał: — Chcesz zobaczy´c nasze jadro ˛ Galaktyki? — Machnał ˛ skórzasta˛ dłonia˛ w stron˛e ekranu. . . i oto było przed nimi. Na ekranach statku pojawiło si˛e o´slepiajace ˛ s´wiatło. Zajmowane przez Heechów jadro ˛ Galaktyki było nafaszerowane sło´ncami — dziesi˛ecioma tysiacami ˛ sło´nc — było tam wi˛ecej sło´nc, ni˙z znajdowało si˛e w odległo´sci tysiaca ˛ lat s´wietlnych od Ziemi, upchanych w sferze o s´rednicy zaledwie dwudziestu lat s´wietlnych. Były tam gwiazdy złociste, ciemne gwiazdy czerwone i gwiazdy o´slepiajaco ˛ białoniebieskie. Była tam cała t˛ecza widma gwiazd, cały diagram Hertzsprunga-Russella, co sprawiało, z˙ e nocne niebo nad planetami jadra ˛ Galaktyki było feeria˛ kolorów — za´s samo okre´slenie „noc” stawało si˛e egzotyczna˛ abstrakcja,˛ gdy˙z w jadrze ˛ nie było ani jednego miejsca, w którym byłoby cho´c przez chwil˛e ciemno. Szkoda, z˙ e tego nie widziałem. Nie zazdroszcz˛e zbyt wielu rzeczy jakiej´s wi˛ekszej liczbie ludzi, ale pozazdros´ciłem tego Audee’emu Walthersowi, kiedy usłyszałem, co widział. Upakowana koncentracja gwiazd — wi˛ecej ni˙z w jakimkolwiek skupisku — to musiało tak wyglada´ ˛ c, prawda? W przeciwnym razie ka˙zde skupisko gwiezdne samo stałoby 100

si˛e czarna˛ dziura.˛ I gwiazdozbiory jak choinki bo˙zonarodzeniowe! Mam tu na mys´li kolory. Nawet gwiazdy widziane z Ziemi maja˛ ró˙zne kolory, ka˙zdy o tym wie, ale mało kto dostrzega, jakie to sa˛ kolory. Wszystkie sa˛ tak odległe i tak blade, z˙ e kolory zanikaja,˛ wygladaj ˛ ac ˛ przewa˙znie jak nieco zanieczyszczona biel. Ale w jadrze ˛ Galaktyki. . . W jadrze ˛ Galaktyki czerwie´n jest rubinowa, ziele´n szmaragdowa, bł˛ekit — szafirowy, z˙ ół´c — l´sniaco ˛ złocista, a biel, na Boga, biel jest o´slepiajaca. ˛ Poza tym nie ma z˙ adnej gradacji od gwiazd pierwszej wielko´sci do bladych czy wr˛ecz niewidocznych. Jasne gwiazdy sa˛ znacznie ja´sniejsze ni˙z gwiazdy pierwszej wielkos´ci. I nie ma prawie z˙ adnych gwiazd na granicy widoczno´sci, bo nie ma z˙ adnych odległych gwiazd. Naprawd˛e zazdroszcz˛e Audee’emu tego, co widział. Cho´c naprawd˛e zobaczył tylko obraz na ekranie statku Heechów. Nigdy nie postawił stopy na powierzchni planety Heechów. Nie miał na to czasu. Przede wszystkim, czas jaki Audee miał sp˛edzi´c w jadrze ˛ Galaktyki był równy okresowi przeznaczonemu na nocny spoczynek. Oczywi´scie Walthers nie miał szans na sen. Nie było na to czasu. Tak naprawd˛e, to ledwo miał czas na to, z˙ eby oddycha´c, tak strasznie du˙zo było do zobaczenia i do zrobienia. Gdyby nie Czcigodni Przodkowie, wszystko trwałoby tak beznadziejnie długo, z˙ e nie miałoby ju˙z wi˛ekszego znaczenia, czy Audee dotarł do jadra ˛ Galaktyki czy nie. Ale komunikaty Kapitana nadeszły tylko chwil˛e wcze´sniej, według standardów Heechów. Ich maszyny przeka´znikowe pracowały w takim samym tempie, jak zapisane inteligencje, co mogli te˙z robi´c Czcigodni Przodkowie. Dzi˛eki ostrze˙zeniu z wyprzedzeniem zaledwie kilku minut Heechowie nie mieli zbyt wiele czasu na to, by troch˛e pokrzycze´c i potrza´ ˛sc´ si˛e, ale szybko si˛e pozbierali. Zawsze utrzymywali w stanie gotowo´sci flot˛e załóg i statków, przydatna˛ wła´snie w takiej sytuacji. Wysłano je natychmiast. Przez okres zaledwie czterech godzin czasu lokalnego, kiedy to Audee przebywał w jadrze ˛ Galaktyki, widział start sze´sciu du˙zych statków Heechów wypełnionych napr˛edce zwerbowanymi załogami obsługi statków, historykami, obserwatorami słu˙zacymi ˛ w Fotelach Snów oraz dyplomatami — a przynajmniej osobnikami, którzy uchodzili mi˛edzy Heechami za dyplomatów. (Stosunki z obcymi mocarstwami nigdy nie nale˙zały do problemów Heechów, gdy˙z nie udało im si˛e znale´zc´ z˙ adnych obcych mocarstw, z którymi mogliby nawiaza´ ˛ c stosunki). Pierwsze załogi specjalistów Heechów oczekiwały w gotowo´sci, czekajac ˛ tylko na sygnał do startu. Prawdopodobnie nikt z nich si˛e nawet nie spodziewał, z˙ e kiedy´s ta chwila nadejdzie. „Byle nie na mojej zmianie!” — tak pewnie modliłby si˛e ka˙zdy z nich, gdyby Heechowie w ogóle si˛e modlili — a przynajmniej prosili zapisane umysły przodków. Załogi te trwały w gotowo´sci ju˙z od pewnego czasu — według czasu

101

galaktycznego tysiace ˛ lat. Nawet według zegarów w kryjówce Heechów trwało to dziesiatki ˛ lat. ˙ Zadna załoga nie wytrwałaby na posterunku tak długo. Zmieniali si˛e co jakie´s osiem czy dziewi˛ec´ miesi˛ecy lokalnego czasu, po czym wracali do normalnych domów i przyzwyczaje´n. Przypominało to nieco słu˙zb˛e w Gwardii Narodowej, dawno temu w Stanach Zjednoczonych. Podobnie jak gwardzi´sci, prze˙zyli niemiła˛ niespodziank˛e, kiedy niebezpiecze´nstwo, którego cały czas wypatrywali, okazało si˛e prawdziwe i natychmiastowe. Połowa Heechów miała rodziny. Połowie tych, którzy mieli rodziny, pozwolono zabra´c ze soba˛ partnera i potomstwo, tak jak ameryka´nscy z˙ ołnierze sił pokojowych brali ze soba˛ rodziny i dzieci. Na tym jednak ko´nczyły si˛e podobie´nstwa. ˙ Zołnierze sił pokojowych nagle wezwani do walki zwykle mieli czas na odesłanie rodzin w bezpieczne miejsce. Heechowie nie mieli tej szansy. Miejscem ich stacjonowania były statki, które wyruszyły w drog˛e i w tych pierwszych sze´sciu statkach w załodze były ci˛ez˙ arne samice, niemowl˛eta i znaczna liczba dzieci w wieku szkolnym. Wi˛ekszo´sc´ z nich była przera˙zona. Niewielu z nich chciało si˛e przejecha´c autobusem tajemnic na wycieczk˛e w nieznane. . . ale to samo mo˙zna by powiedzie´c i o samych załogach. Audee nie widział z˙ adnej z tych rzeczy na własne oczy, co najwy˙zej na ekranie komunikacyjnym statku Kapitana. Nie opuszczał pojazdu. Z rozpocz˛eciem piatej ˛ godziny ich wizyty w jadrze ˛ Galaktyki dotarł do nich kolejny statek. Oba połaczyły ˛ si˛e lukami. Drugi z nich był znacznie wi˛ekszy ni˙z statek Kapitana. Jego załoga składała si˛e z prawie trzydziestu osobników i wszyscy oni błyskawicznie prze´slizgn˛eli si˛e przez połaczone ˛ s´luzy, przede wszystkim po to, by przyjrze´c si˛e temu dziwacznemu zwierz˛eciu — „człowiekowi”. Pierwsza˛ rzecza,˛ która si˛e wydarzyła, było to, z˙ e trzech nowych Heechów delikatnie i ostro˙znie odebrało Audee’emu jego zasobnik. Natychmiast pozbawiono go kojacej ˛ obecno´sci Dwakro´c. Audee rozumiał t˛e konieczno´sc´ : nikt z nowo przybyłych Heechów nie mówił po angielsku, poza tym mogli uzyska´c z zapisanego umysłu Czcigodnej Przodkini wszystkie informacje, które od niego zbierała przez te wszystkie tygodnie, znacznie szybciej, ni˙z on potrafiłby to wypowiedzie´c. To było jednak tylko uzasadnienie: strata nie była przez to mniej dotkliwa. Druga˛ rzecza˛ było to, z˙ e wszyscy znani mu Heechowie z załogi zostali odcia˛ gni˛eci w tłum nowo przybyłych, którzy otoczyli ich ciasnymi kr˛egami, gadajac, ˛ gestykulujac ˛ oraz. . . s´mierdzac. ˛ Typowy dla Heechów odór amoniaku był wr˛ecz pora˙zajacy, ˛ gdy taka ich liczba znalazła si˛e na statku. Audee prawie ju˙z zapomniał o istnieniu tego zapachu, gdy˙z si˛e przyzwyczaił; poza tym, Heechowie, którzy go wydawali, byli przyjaciółmi. Nowi byli obcy. Trzecia˛ rzecza˛ było, z˙ e pół tuzina nowych Heechów stłoczyło si˛e wokół niego, po´cwierkujac ˛ i gadajac ˛ tak szybko, z˙ e nie był w stanie nawet rozpozna´c słów. 102

W ko´ncu zrozumiał, z˙ e prosza˛ go, by stał spokojnie. Zaprezentował najlepsza,˛ jaka˛ potrafił uzyska´c, imitacj˛e wzruszenia górna˛ cz˛es´cia˛ ramienia, która u Heechów oznaczała zgod˛e, zastanawiajac ˛ si˛e, w jakim to celu ka˙za˛ mu sta´c bez ruchu. Okazało si˛e, z˙ e przeprowadzaja˛ kompletne badanie fizyczne. Błyskawicznie zdj˛eli z niego ubranie i jeszcze szybciej zacz˛eli zaglada´ ˛ c, postukiwał, szturcha´c. Pakowali miniaturowe, cienkie sondy do jego uszu, nozdrzy i odbytu. Pobierali ˙ niezauwa˙zalnie małe próbki skóry, włosów, paznokci i błon s´luzowych. Zadna z tych czynno´sci nie była bolesna, ale były tak diabelnie odzierajace ˛ z godno´sci. Poza tym, jak ju˙z Audee wiedział, na Ziemi min˛eło ju˙z mnóstwo czasu. Zegar, który w jadrze ˛ Galaktyki tykał powoli, za zewnatrz ˛ odmierzał dni i miesiace ˛ za jednym tykni˛eciem. Ostatnia rzecz, która si˛e zdarzyła, była przede wszystkim zaskakujaca. ˛ Kiedy sko´nczyli ju˙z przeprowadza´c szczegółowe badanie lekarskie, jakiego jeszcze nigdy nie przeszła ludzka istota w tak krótkim czasie, pozwolili mu si˛e ubra´c. Nast˛epnie niska, blada samica dotkn˛eła jego ramienia w uspokajajacym ˛ ge´scie. Mówiac ˛ wolno i wyra´znie, jak si˛e mówi do dziecka, rzekła: — Sko´nczyli´smy ju˙z z twoja˛ Czcigodna˛ Przodkinia.˛ Mo˙zesz wzia´ ˛c ja˛ z powrotem. — Dzi˛eki — mruknał ˛ Audee, wyrywajac ˛ jej zasobnik. — Dwakro´c powie ci teraz, co masz dalej robi´c — u´smiechn˛eła si˛e samica Heecha, u Heechów u´smiechem był skurcz policzka. — No, na pewno — odparł Audee gorzko, przypinajac ˛ zasobnik i pochylajac ˛ si˛e. Dwakro´c robiła wra˙zenie zm˛eczonej. Wypompowano z niej wszystkie informacje i była to dla niej ci˛ez˙ ka próba; nast˛epnie przekazano jej mnóstwo polece´n i to te˙z nie było dla niej łatwe. — Masz wygłosi´c mow˛e — ogłosiła natychmiast. — Nie próbuj mówi´c w naszym j˛ezyku, nie znasz go wystarczajaco ˛ dobrze. — Dlaczego nie? — dopytywał si˛e Audee, zaskoczony; sadził, ˛ z˙ e nawet akcent opanował w stopniu wystarczajacym. ˛ — Znasz tylko j˛ezyk Czynów, nie j˛ezyk Uczu´c — wyja´sniła Dwakro´c — a to jest dla nas wszystkich sprawa ogromnej wagi emocjonalnej. Wi˛ec mów po angielsku; to przetłumacz˛e całej publiczno´sci. Audee zaj˛eczał. — Jakiej publiczno´sci? — Wszystkim Heechom. Musisz im opowiedzie´c swoimi słowami, w jaki sposób ludzie maja˛ zamiar pomóc Heechom rozwiaza´ ˛ c problem Wroga. — Och, diabli — zaklał ˛ Audee, przeklinajac ˛ swoja˛ niezbyt pełna˛ godno´sci pozycj˛e, gdy˙z zgiał ˛ si˛e wpół, by by´c blisko zasobnika; przeklinajac ˛ Wroga; a przede wszystkim głupi impuls, który kazał mu zgłosi´c si˛e na t˛e wypraw˛e.

103

— Nienawidz˛e wygłaszania przemówie´n! A poza tym, co ja im jeszcze mog˛e powiedzie´c, o czym jeszcze nie wiedza? ˛ — Nic, oczywi´scie — zgodziła si˛e Dwakro´c. — Ale dobrze b˛edzie, jak usłysza˛ to od ciebie. Wi˛ec przez nast˛epne dziesi˛ec´ minut, czy co´s koło tego (kiedy na zewnatrz ˛ upływały miesiace ˛ i lata), Audee wygłaszał mow˛e. W pewien sposób przyniosło mu to ulg˛e, gdy˙z cały ten tłum Heechów cofnał ˛ si˛e, by zrobi´c mu troch˛e miejsca; widział, jak niektórzy z nich celuja˛ w niego jakimi´s przedmiotami, które były kamerami. Z drugiej znów strony, ta chwila była najgorsza ze wszystkich, gdy˙z w miar˛e jak mówił, przypomniało mu si˛e, z˙ e Heechowie pojmowali wszystko dosłownie i kiedy Dwakro´c powiedziała o „wszystkich Heechach”, niewatpliwie ˛ istotnie miała na my´sli wszystkich Heechów. Całe miliardy! Wszyscy patrzacy ˛ z przera˙zeniem i fascynacja˛ na tego dziwnego obcego i wygłaszajacy ˛ krytyczne uwagi pod jego adresem! Faktycznie wszyscy na niego patrzyli. Wszyscy. Całe miliardy Heechów z˙ yja˛ ce w jadrze ˛ Galaktyki. Dzieci w szkołach i przedszkolach, robotnicy, którzy przerwali prac˛e, starzy, młodzi — zmarli równie˙z, bo zapisane umysły Staro˙zytnych Przodków nie przegapiłyby takiej okazji. Na zakrytych kopułami powierzchniach planet, w habitatach w kosmosie, na odlatujacych ˛ statkach zmierzajacych ˛ do niełatwej próby przebicia si˛e przez granic˛e Schwarzschilda. . . wszyscy patrzyli na niego. Audee miał niewyobra˙zalna˛ wr˛ecz trem˛e. Ale jednak mu si˛e udało. Zaczał ˛ tak: — Jestem. . . hm. . . jestem. . . . — Po czym wział ˛ gł˛eboki oddech i zaczał ˛ od nowa. — Jestem. . . hm. . . jestem tu sam i nie mog˛e mówi´c w imieniu wszystkich ludzi. Ale wiem, jacy sa˛ ludzie — to znaczy ludzka rasa. A my nie mamy zamiaru ucieka´c i chowa´c si˛e, jak wy, chłopcy. Bez urazy. To znaczy, wiem, z˙ e nic nie mo˙zecie na to poradzi´c. . . Wzruszył ramionami i potrzasn ˛ ał ˛ głowa.˛ — Przepraszam, je´sli uraziłem wasze uczucia — rzekł, zapominajac ˛ o kamerach, zapominajac ˛ o całych miliardach widzów. — Chc˛e wam tylko powiedzie´c, jak to jest. Nawykli´smy do walki, no wiecie. Odnie´sli´smy w niej sukces. Szybko si˛e uczymy — sami zobaczcie, jak si˛e nauczyli´smy robi´c to wszystko, co wy umiecie, a czasem nawet lepiej od was. Mo˙ze nie potrafimy nic zrobi´c w kwestii Wroga, ale na pewno spróbujemy. Nie chc˛e tu powiedzie´c, z˙ e co´s obiecuj˛e — nie mam prawa nic obiecywa´c w niczyim imieniu, poza własnym. Chc˛e tylko powiedzie´c, z˙ e o tym wiem. To wszystko — zako´nczył — i dzi˛eki za uwag˛e. Stał tam, niepewnie si˛e u´smiechajac ˛ w milczeniu, a˙z w ko´ncu Heechowie z kamerami zacz˛eli niech˛etnie je zwija´c.

104

Wybuchła wrzawa rozmów; Audee nie był w stanie stwierdzi´c, co mówia,˛ gdy˙z nikt nie zwracał si˛e do niego. Ale samica Heecha, która oddała mu Dwakro´c, pochyliła si˛e nad swoim zasobnikiem, po czym zbli˙zyła si˛e do niego. Rzekła: — Mam ci co´s do powiedzenia, Audee Walthersie Trzeci. Porozumiałam si˛e ju˙z z Czcigodnymi Przodkami w kwestii tłumaczenia i potwierdzili, z˙ e jest poprawne, wi˛ec powiem to po angielsku. Wzi˛eła gł˛eboki oddech, przez chwil˛e poruszała na prób˛e swoimi cienkimi jak ostrza wargami w ciszy, a w ko´ncu, potrzasaj ˛ ac ˛ nadgarstkami przemówiła: — Odwaga nie jest madro´ ˛ scia.˛ Madro´ ˛ sc´ jest wła´sciwym zachowaniem. Odwaga jest czasem samobójstwem. To wła´snie Czcigodni Przodkowie kazali mi ci przekaza´c. Audee odczekał chwil˛e, ale najwyra´zniej ju˙z sko´nczyła. Rzekł wi˛ec: — Dzi˛ekuj˛e. A teraz, wybacz mi, musz˛e i´sc´ do toalety. Audee nie spieszył si˛e z ta˛ czynno´scia.˛ Przez tak długi czas go ogladano, ˛ zagladano ˛ w ró˙zne miejsca i wystawiano na widok publiczny, z˙ e nie wspomn˛e o jego pełnym p˛echerzu, z˙ e chciał sp˛edzi´c chwil˛e w samotno´sci. Zdjał ˛ swój zasobnik i zostawił go koło drzwi, gdy˙z nie chciał nawet, by była tam z nim Dwakro´c. Wypełniajac ˛ moczem przypominajacy ˛ kształtem tulipan pojemnik, myjac ˛ r˛ece, przygladaj ˛ ac ˛ si˛e swej twarzy w obracajacym ˛ si˛e lustrze, Audee my´slał. W jego głowie tykał zegar dyktujac ˛ zupełnie inne tempo. Wej´scie do s´rodka i zamkni˛ecie drzwi zaj˛eło mu dziesi˛ec´ sekund — w tym czasie na zewnatrz ˛ upłyn˛eło prawie pół miliona sekund, w stosunku wynoszacym ˛ mniej wi˛ecej czterdzie´sci tysi˛ecy do jednego. Pi˛ec´ sekund na otwarcie rozporka. Około minuty, z˙ eby si˛e odla´c. Kolejne dwie minuty na mycie rak ˛ i przyjrzenie si˛e swemu odbiciu w lustrze. Spróbował liczy´c: ile to mogło by´c w sumie? Liczby wymykały mu si˛e; po tych wszystkich tygodniach, które sp˛edził na nieudanych próbach przeliczania ich na arytmetyk˛e Heechów; niewatpliwie ˛ jednak przez krótka˛ chwil˛e, po´swi˛econa˛ na oddawanie moczu, na zewnatrz ˛ upłyn˛eło osiem albo dziewi˛ec´ miesi˛ecy. Aktowi opró˙zniania przez niego p˛echerza, przedziwny wymiar nadawała refleksja, z˙ e w tym czasie mogło si˛e pocza´ ˛c i urodzi´c dziecko. Otworzył drzwi i ogłosił: — Chc˛e wraca´c do domu. Kapitan przedarł si˛e przez tłum i stanał ˛ przed nim. — Tak, Audee? — potrzasał ˛ przeczaco ˛ nadgarstkami, co w tym akurat przypadku znaczyło, z˙ e nie zrozumiał, ale Audee wział ˛ to za odmow˛e. — Nie, naprawd˛e tego chc˛e — o´swiadczył twardo. — Chc˛e wróci´c, zanim wszyscy znani mi ludzie stana˛ si˛e kandydatami do domu starców. — Tak, Audee? — powtórzył Kapitan. Po czym zastanowił si˛e. — Ach, rozumiem — rzekł. — My´slałe´s, zechcemy ci˛e tu zatrzyma´c na dłu˙zej. To nie jest konieczne. Ju˙z ci˛e zobaczono. Informacje zostały rozpowszechnione. Niedługo zaczna˛ przybywa´c inni ludzie, przygotowani na dłu˙zszy pobyt. 105

— Chcesz powiedzie´c, z˙ e mog˛e wraca´c? — naciskał Audee. — Oczywi´scie, z˙ e mo˙zesz. Zaraz b˛edzie tu statek, który leci na zewnatrz, ˛ nale˙zy do floty transportujacej ˛ zapasy, załogi i Czcigodnych Przodków. Mo˙zesz do nich dołaczy´ ˛ c. Zanim pokonaja˛ ergosfer˛e, czas, jaki upłynał ˛ na zewnatrz ˛ w Galaktyce wyniesie. . . — pochylił głow˛e, by porozumie´c si˛e ze swoim Czcigodnym Przodkiem — . . . w przeliczeniu na obroty twojej planety wokół jej gwiazdy macierzystej, czterdzie´sci cztery i pół roku.

Rozdział 8 W Parku Centralnym Kiedy tak słuchałem, gadałem, robiłem co´s i byłem w tych wszystkich miejscach, zaanga˙zowany w ró˙zne rzeczy — wysłuchanie historii Audee’ego, narzekanie na generała Cassat˛e, w˛edrowanie, imprezowanie — mi˛edzy Klara˛ a mna˛ rozegrało si˛e co´s takiego: Podszedłem do Gelle-Klary Moynlin z szerokim, zachwyconym u´smiechem na twarzy (mojego dublera). — Cze´sc´ , Klaro — powiedziałem. Podniosła wzrok z wyrazem zaskoczenia na twarzy. — Robin! Jak miło ci˛e znów widzie´c! — Uwolniła si˛e od dwóch facetów, z którymi tam przyszła i podeszła do mnie. Gdy si˛e zbli˙zyła, by mnie pocałowa´c, musiałem si˛e cofna´ ˛c. To sa˛ wła´snie minusy bycia zapisana˛ maszynowo osobowos´cia,˛ która próbuje wykonywa´c czułe gesty pod adresem cielesnej osoby, a bezcielesno´sc´ jest wła´snie jednym z nich. Mo˙zna ich kocha´c. Ale pocałowa´c nie mo˙zna. — Przykro mi — odezwałem si˛e i w tej samej chwili Klara przybrała skruszony wyraz twarzy i rzekła: — Och, diabli, zapomniałam. Nie mo˙zemy tego zrobi´c, prawda? Ale wygla˛ dasz naprawd˛e s´wietnie, Robinie. — Wygladam ˛ tak, jak tylko zechc˛e — odparłem. — Nie z˙ yj˛e, no wiesz. Odpowiedzenie takim samym krzywym u´smieszkiem, jaki zaprezentowałem, zaj˛eło jej prawie minut˛e, ale udało si˛e. — Zatem masz dobry gust. Mam nadziej˛e, z˙ e b˛ed˛e sobie radzi´c równie dobrze, kiedy i mnie zapuszkuja.˛ — Za Klara˛ pojawił si˛e Dane Miecznikow. — Cze´sc´ , Robin — powiedział. Wyrzekł te słowa w sposób neutralny. Nie był zachwycony moim widokiem, nie był te˙z zły. Patrzył na mnie mniej wi˛ecej tak, jak zawsze Dane Miecznikow patrzył na wszystko i wszystkich — niespecjalnie zainteresowany, albo zainteresowany tylko do stopnia, w jakim ten kto´s czy co´s mogło pomóc albo przeszkodzi´c w jego planach.

107

— Przykro mi, z˙ e nie mo˙zemy u´scisna´ ˛c sobie rak ˛ — odparłem. „Przykro mi” stało si˛e chyba moim ulubionym wyra˙zeniem, wi˛ec u˙zyłem go ponownie. — Przykro mi te˙z, z˙ e utknałe´ ˛ s w czarnej dziurze. Ciesz˛e si˛e, z˙ e si˛e wydostałe´s. — Za´s Miecznikow, z˙ eby wszystko było jasne — bo był facetem, który lubi, stawia´c spraw˛e jasno — odparł: — Nie wydostałem si˛e. To Klara przyleciała po nas. Dopiero wtedy przypomniałem sobie o tym, co powiedział mi Albert — z˙ e Miecznikow zwrócił si˛e do prawnika. Musicie pami˛eta´c, z˙ e tak naprawd˛e z˙ adnej z tych rzeczy nie wypowiedziałem osobi´scie, ale zrobił to mój dubler. Kiedy przemawia si˛e za po´srednictwem dublera, mo˙zna to robi´c na dwa sposoby. Jeden z nich polega na uruchomieniu dublera i pozwoleniu mu na kontynuowanie rozmowy samodzielnie — zrobi to równie dobrze jak ty sam. Drugi sposób jest przydatny wtedy, gdy jeste´s nerwowy i niecierpliwy i wolisz sam wysłucha´c wszystkiego co si˛e dzieje, gdy tylko si˛e zdarzy. Ja korzystałem z tego drugiego sposobu — wtedy sam podrzucasz kwestie dublerowi. Oznacza to, z˙ e podrzucam mu wypowiedzi w ułamku milisekundy, a dubler wypowiada je z pr˛edko´scia˛ odpowiednia˛ dla osób cielesnych. Łapiecie, o co chodzi? Przypomina to troch˛e wspólne s´piewanie, kiedy to wi˛ekszo´sc´ obecnych nie zna słów i trzeba im podrzuca´c teksty: Panie Janie PANIE JANIE Rano wsta´n RANO WSTAN´ Wszystkie dzwony bija˛ WSZYSTKIE DZWONY BIJL’ Bim, bam, bom BIM BAM BOM. I tak dalej, tylko z˙ e ja nie przewodziłem uchlanemu towarzystwu zebranemu wokół pianina, tylko podawałem wypowiedzi dublerowi. Mi˛edzy poszczególnymi zdaniami miałem mnóstwo czasu na zastanawianie si˛e i obserwowanie. Przewa˙znie obserwowałem Klar˛e, ale po´swi˛ecałem cz˛es´c´ uwagi dwóm facetom, którzy z nia˛ byli. Cho´c poruszali si˛e wolniej ni˙z s´limaki, zauwa˙zyłem, z˙ e Miecznikow wyciaga ˛ r˛ek˛e do u´scisku. Był to dobry znak sam w sobie. Ju˙z zaczałem ˛ go interpretowa´c w taki sposób, z˙ e nie b˛edzie wszczynał procesu o to, z˙ e porzuciłem go, razem z Klara˛ i pozostałymi, w tej czarnej dziurze. . . gdyby nie fakt, z˙ e kontaktuje si˛e z prawnikami. 108

Drugiego faceta, stojacego ˛ przy Klarze, nie znałem. Kiedy mu si˛e przyjrzałem, nie spodobał mi si˛e. Dra´n był przystojny. Wysoki. Opalony, u´smiechni˛ety, bez s´ladu brzucha, dalej trzymał r˛ek˛e na ramieniu Klary w poufały sposób, nawet kiedy ze mna˛ rozmawiała. Wytłumaczyłem sobie, z˙ e to nie jest wa˙zne. Klara trzymała si˛e te˙z za r˛ece z Dane’em Miecznikowem i co z tego? Byli od dawna przyjaciółmi — raz nawet troch˛e wi˛ecej ni˙z przyjaciółmi. To było zupełnie naturalne. A ten drugi facet trzymajacy ˛ r˛ek˛e na jej ramieniu? Có˙z, to nie musiało nic oznacza´c, naprawd˛e. To tylko taki przyjazny gest. Mógł by´c jej krewnym, czy nawet, bo ja wiem, psychoanalitykiem, który miał jej pomóc przezwyci˛ez˙ y´c szok spowodowany moim widokiem. Spojrzenie na twarz Klary nie wyja´sniło z˙ adnego z tych problemów, cho´c patrzenie na nia˛ sprawiało mi przyjemno´sc´ i przypominało, jak patrzyłem na nia,˛ gdy byłem zakochany. Nie zmieniła si˛e. Wygladała ˛ nadal dokładnie tak samo, jak moja wieczna i najgor˛ecej kochana Jedyna (a przynajmniej jedna z niezbyt wielu) Prawdziwa Miło´sc´ . Obecna Gelle-Klara Moynlin była nieodró˙znialna od Klary, która˛ zostawiłem w kosmosie w pobli˙zu kugelblitzu, zaraz potem, jak umarłem — która z kolei ani o jot˛e si˛e nie ró˙zniła od tej, która˛ porzuciłem w czarnej dziurze dziesiatki ˛ lat wcze´sniej. Wyja´snieniem jej wygladu ˛ nie był tylko Pełny Serwis Medyczny. Doskonałym przykładem mo˙zliwo´sci Pełnego Serwisu Medycznego była cielesna Essie. Wygladała ˛ naprawd˛e młodo i zachwycajaco. ˛ Cho´c jednak lekarze potrafia˛ robi´c wspaniałe rzeczy z ciałem, zegara nie da si˛e tak całkiem zatrzyma´c. Za ka˙zdym razem odrobin˛e si˛e go cofa. A wi˛ekszo´sc´ ludzi przy okazji naprawy chce te˙z troch˛e poprawi´c to i owo — lepszy kształt nosa czy naturalna (naturalna!) fala we włosach — nawet Essie troch˛e z tego korzystała. Ale Klara — nie. Czarne brwi były dalej odrobin˛e za g˛este, figura bardziej solidna (o ile pami˛etałem) ni˙zby sobie tego z˙ yczyła. Nie odmładzała si˛e. Pozostała młoda i był tylko jeden sposób, w jaki mogła to osiagn ˛ a´ ˛c. Wróciła do czarnej dziury. Na własne z˙ yczenie wróciła do miejsca, w którym ja˛ zostawiłem, gdzie czas pełznie jak z˙ ółw, a wszystkie dziesi˛eciolecia, jakie dla mnie upłyn˛eły, dla niej były jedynie tygodniami czy miesiacami. ˛ Nie mogłem spu´sci´c z niej oczu. Cho´c minał ˛ ju˙z niezły kawałek stulecia od czasu, gdy Klara i ja byli´smy kochankami, nie miałem z˙ adnych problemów z dostrzeganiem — cho´c tylko w pami˛eci; nie robiłem nic niekulturalnego — powierzchni jej skóry, dołeczków przy dolnej cz˛es´ci kr˛egosłupa, jej dotyku i smaku. To było zabawne uczucie. Nie po˙zadałem ˛ jej ciała. Nie miałem ochoty zedrze´c z niej ubrania i kocha´c si˛e z nia˛ tu i teraz, na trawie Parku Centralnego, pod kwitnacym ˛ drzewem wi´sniowym, na oczach Miecznikowa i tego drugiego, przystojnego, szczupłego faceta. To nie było to. Tak naprawd˛e w ogóle nie chciałem si˛e z nia˛ 109

kocha´c, przynajmniej nie w sensie pilnym i materialnym. I to nie tylko dlatego, z˙ e było to (rzecz jasna) niemo˙zliwe. Brak mo˙zliwo´sci niewiele znaczy, jak si˛e jest napalonym. Problem polegał na tym, z˙ e bez wzgl˛edu na to, co chciałem bad´ ˛ z czego nie chciałem robi´c z Klara,˛ na pewno nie chciałem, z˙ eby robił to z nia˛ Dane Miecznikow albo ten drugi facet. Wiem, co to jest. To si˛e nazywa „zazdro´sc´ ” i musz˛e przyzna´c, z˙ e w swoim czasie miałem jej pod dostatkiem. Dane Miecznikow zdołał wyartykułowa´c całe zdanie: — Jak dla mnie, to wygladasz ˛ zupełnie inaczej — powiedział. On si˛e nie u´smiechał. To nie znaczyło wiele, bo nawet za dawnych dobrych czasów na Gateway Miecznikow nigdy nie był typem faceta, który lubi si˛e u´smiecha´c. Pewnie, jak dla niego wygladałem ˛ zupełnie inaczej, bo nie widział mnie znacznie dłu˙zej ni˙z Klara — od czasów Gateway wła´snie. Zauwa˙zyłem, z˙ e to dobry moment na poruszenie kwestii prawników, zrobiłem wi˛ec to, co zawsze robi˛e, kiedy potrzebna mi szybka porada i informacja. Krzyknałem: ˛ — Albert! Oczywi´scie, nie wykrzyczałem tego „gło´sno” — to znaczy tak, by mogła to usłysze´c Klara czy tych dwóch facetów. Kiedy Albert pojawił si˛e przede mna,˛ nie był dla nich bardziej widoczny ni˙z prawdziwy, nie zdublowany ja. I to było pozytywne. Albert był oczywi´scie w rozrywkowym nastroju. Dał niezły popis. Miał na sobie jeden z tych lepkich od brudu, zniszczonych swetrów, tyle z˙ e owinał ˛ go sobie wokół głowy jak turban. Bawił si˛e te˙z swoimi parametrami fizycznymi. Jego oczy wygladały ˛ na w˛ez˙ sze i chyba podmalował je kredka.˛ Twarz miał ciemniejsza.˛ Włosy smoli´scie czarne. — Słucham i jestem posłuszny, panie — zanucił w pełnym szacunku za´spiewie. — Czemu˙z wywołałe´s swego d˙zina z jego przyjemnej, ciepłej butli? Majac ˛ wierny program do wyszukiwania danych, taki jak Albert Einstein, nie potrzebujecie dworskiego błazna. — Komediant — rzuciłem. — Chyba wezw˛e Essie, z˙ eby ci˛e przeprogramowała, je´sli si˛e nie poprawisz. Po co ta cała maskarada? — O, panie — rzekł, pochylajac ˛ głow˛e — twój pokorny posłaniec obawia si˛e twego gniewu, gdy˙z przynosi złe wie´sci. — Szlag by to — odparłem. Ale musz˛e przyzna´c, z˙ e mnie rozbawił, a był to jeden ze sposobów złagodzenia złych wie´sci. — Dobrze — rzekłem, kiwajac ˛ głowa˛ na znak, z˙ e ju˙z wiem, jakie b˛eda˛ te złe wie´sci. — Opowiedz mi o Miecznikowie. Poleciał z misja˛ do czarnej dziury, a potem wrócił. Domy´slam si˛e, z˙ e oznacza to, i˙z ma prawo do udziału w premii naukowej, jaka˛ dostałem za t˛e misj˛e, tak?

110

Albert spojrzał na mnie z zaciekawieniem. Potem powiedział, s´ciagaj ˛ ac ˛ sweter z głowy. — Zgadza si˛e, Robinie. I to nie tylko on. Kiedy Klara wróciła do czarnej dziury z Harbinem Eskladarem. . . — Czekaj, czekaj! Z kim? — To Harbin Eskladar — o´swiadczył, wskazujac ˛ na drugiego faceta. — Mówiłe´s, z˙ e ju˙z o nim wiesz. — Albercie — westchnałem, ˛ z˙ onglujac ˛ w mojej głowie hipotezami i nieporozumieniami tak, by wpasowały si˛e w nowy wzorzec — teraz ju˙z powiniene´s si˛e zorientowa´c, z˙ e kiedy ci mówi˛e, z˙ e co´s wiem, to kłami˛e. Spojrzał na mnie z powaga.˛ — Tego si˛e obawiałem — o´swiadczył. — My´sl˛e, z˙ e to zła nowina. Zamilkł na chwil˛e, jakby nie mógł si˛e zdecydowa´c, co chce dalej powiedzie´c, wi˛ec mu podpowiedziałem: — Mówiłe´s, z˙ e ci dwoje polecieli do tej czarnej dziury, gdzie zostawiłem całe towarzystwo. Potrzasn ˛ ał ˛ głowa.˛ — Och, Robinie — westchnał, ˛ ale na szcz˛es´cie nie zaczał ˛ mi znów opowiada´c o moim poczuciu winy. Powiedział tylko: — Tak, zgadza, si˛e. On i Klara polecieli tam wspólnie, z˙ eby uratowa´c pozostałych i wyciagn˛ ˛ eli cała˛ załog˛e: obu Dannych, Susie Hereir˛e, dziewczyny ze Sierra Leone. . . — Wiem, kto brał udział w tej misji — przerwałem mu. — Mój Bo˙ze! Oni wszyscy wrócili! — Tak, wrócili, Robinie — skinał ˛ głowa.˛ — I oni wszyscy sa˛ w pewnym sensie uprawnieni do pełnych udziałów. W tej wła´snie sprawie Dane Miecznikow rozmawiał z prawnikiem. A teraz — rzekł z namysłem, si˛egajac ˛ do kieszeni i wyciagaj ˛ ac ˛ fajk˛e — kolor jego cery dyskretnie zmienił si˛e na normalny, włosy były znów siwe i rozczochrane — mamy tu do czynienia z pewnymi niezwykłymi problemami etycznymi i prawnymi. Jak pami˛etasz z poprzedniego procesu, istnieje zasada, która˛ prawnicy okre´slaja˛ jako „ciel˛e idzie za krowa”, ˛ co oznacza, z˙ e całe twoje nagromadzone pó´zniej bogactwo uwa˙za si˛e w pewnym sensie za skutek tej pierwotnej premii naukowej otrzymanej za t˛e misj˛e. W której, rzecz jasna, wszyscy mieliby udział, gdyby wrócili razem z toba.˛ — Wi˛ec musz˛e odpali´c im troch˛e forsy? — „Musz˛e” to mo˙ze troch˛e za mocno powiedziane, ale ogólna idea jest włas´nie taka, Robinie. Podobnie, jak postapiłe´ ˛ s z Klara,˛ kiedy po raz pierwszy si˛e pojawiła; zaproponowali´smy jej sto milionów dolarów za wycofanie pozwu. Poniewa˙z wiedziałem, z˙ e ten problem si˛e pojawi, pozwoliłem sobie poleci´c twojemu programowi prawniczemu, by skontaktował si˛e z panem Miecznikowem. Ta liczba wydaje mu si˛e do przyj˛ecia. Prawdopodobnie b˛edziemy musieli zaproponowa´c kwot˛e o podobnym rz˛edzie wielko´sci ka˙zdemu z nich. Oczywi´scie, moga˛ za˙zada´ ˛ c 111

wi˛ecej. Nie wydaje mi si˛e jednak, by tyle otrzymali; sa˛ oczywi´scie pewne ograniczenia. — Och — rzekłem z ulga.˛ Nigdy nie miałem naprawd˛e poj˛ecia, jak bardzo jestem „bogaty” z moimi paroma dziesiatkami ˛ miliardów dolarów, ale miliard w jedna˛ czy w druga˛ nie miał z˙ adnego znaczenia. — My´slałem, z˙ e naprawd˛e masz dla mnie jakie´s złe wie´sci. Zapalił fajk˛e. — Złych wie´sci jeszcze ci nie przekazałem, Robinie. Spojrzałem na niego. Pykał fajk˛e i patrzył, gapiac ˛ si˛e na mnie przez chmur˛e dymu. — No to przeka˙z je, u licha! — Ten drugi facet, Harbin Eskladar. . . — zaczał. ˛ — No co z nim, do cholery? — Klara poznała go, kiedy zostawiła nas na pokładzie „Prawdziwej Miłos´ci”. On te˙z był pilotem. Oboje zdecydowali si˛e polecie´c do czarnej dziury, wi˛ec Klara wynaj˛eła statek Juana Henriquette Santosa-Schmitza, który był zdolny do wykonania tej misji. A zanim odlecieli — no dobrze — widzisz Robinie, Klara i Eskladar pobrali si˛e. Sa˛ takie niespodzianki, z˙ e kiedy tylko o nich usłyszysz, wiesz, z˙ e instynktownie powiniene´s był si˛e na nie przygotowa´c. Tymczasem ta pojawiła si˛e znikad. ˛ — Dzi˛eki, Albercie — rzekłem głucho, odprawiajac ˛ go. Wzdychał, kiedy odchodził, ale znikł. Nie miałem dalej ochoty rozmawia´c z Klara.˛ Wydałem mojemu dublerowi polecenia w kwestii tego, co ma powiedzie´c Klarze, co Miecznikowowi, a nawet temu Harbinowi Eskladarowi. Wycofałem si˛e do gigabitowej przestrzeni i owina˛ łem ja˛ wokół siebie. Wiem, z˙ e zdaniem Alberta sp˛edzam za du˙zo czasu sam na sam z własnymi my´slami. Nie zaprzeczyłbym niczemu, co mówi. Co nie znaczy, z˙ e si˛e z nim zgadzam. Bo tak nie jest. Nie jestem wcale sprytniejszy ni˙z mu si˛e wydaje, ale nie jestem te˙z a˙z tak zdziwaczały. Jestem, zasadniczo rzecz biorac, ˛ człowiekiem. Mo˙ze w rzeczywisto´sci jestem zaledwie cyfrowa˛ transkrypcja˛ istoty ludzkiej, ale podczas transkrybowania zostały zapisane tak˙ze wszystkie ludzkie elementy i nadal czuj˛e wszystkie rzeczy, które wia˙ ˛za˛ si˛e z byciem człowiekiem. I te dobre, i złe. Robi˛e, co mog˛e — przewa˙znie — i to wszystko, co mog˛e zrobi´c. Wiem, co jest wa˙zne. Rozumiem równie dobrze jak Albert, z˙ e Wróg jest czym´s przera˙zajacym. ˛ Gdybym sypiał, miałbym koszmary nocne, w których cały wszech´swiat spada nam na głowy. Zauwa˙zyłem u siebie o wiele wi˛ecej ataków nerwowo´sci i depresji, kiedy my´slałem o tym, jak całe to towarzystwo siedzi sobie w kugelblitzu, gotowe wyj´sc´ stamtad ˛ w ka˙zdej chwili i zrobi´c nam to samo, co ju˙z uczynili Przymulonym, istotom z kosmicznej wiazki ˛ siana i tym pogrzebanym pod lodem. 112

Sa˛ jednak rzeczy wa˙zne i wa˙zne. Jestem nadal istota˛ ludzka˛ w wystarczajacym ˛ stopniu, by uwa˙za´c stosunki mi˛edzyludzkie za wa˙zne. Nawet je´sli mówi si˛e o nich w czasie przeszłym i nawet je´sli nie zostało po nich nic, poza potrzeba˛ upewnienia si˛e, z˙ e nikt ju˙z nie z˙ ywi z˙ adnych nieprzyjaznych uczu´c. Kiedy Albert ju˙z odszedł tam, gdzie zwykle odchodzi, gdy ju˙z nie korzystam z jego usług, przez dłu˙zsza˛ chwil˛e unosiłem si˛e w gigabitowej przestrzeni, nic nie robiac. ˛ Przez długa˛ chwil˛e. Wystarczajaco ˛ długa,˛ by usłysze´c, kiedy znów zobaczyłem scen˛e w Parku Centralnym, jak Klara dotarła do: — Robin, przedstawiam ci mojego. . . To było zabawne. Nie chciałem usłysze´c słowa „m˛ez˙ a”. Wi˛ec uciekłem od nich. To, co przed chwila˛ powiedziałem, nie jest tak całkiem prawdziwe. Nie uciekłem od nich. Uciekłem do kogo´s, a tym kim´s była Essie. Balowała na parkiecie w Bł˛ekitnym Piekiełku ta´nczac ˛ szalona˛ polk˛e z jakim´s brodatym go´sciem, a kiedy si˛e wtraciłem, ˛ za´spiewała rado´snie: — Och, jak dobrze ci˛e widzie´c, Robinie! Słyszałe´s wie´sci? Uchylono embargo! — To dobrze — odparłem, potykajac ˛ si˛e o własne nogi. Przyjrzała si˛e mojej twarzy, westchn˛eła i sprowadziła mnie z parkietu. — Co´s poszło nie tak z Gelle-Klara˛ Moynlin — odgadła. Wzruszyłem ramionami. — Nadal idzie. Zostawiłem tam dublera. — Pozwoliłem jej posadzi´c si˛e w fotelu i usia´ ˛sc´ naprzeciwko mnie, z łokciami na stole, z podbródkiem opartym na dłoniach; patrzyła na mnie z ogromna˛ troska.˛ — Ach — rzekła, kiwajac ˛ głowa,˛ kiedy ju˙z zako´nczyła diagnoz˛e. — Znowu te głupoty. Niepokój egzystencjalny. Wyobcowanie. Wszystkie te miłe rzeczy, nie? A przede wszystkim Gelle-Klara Moynlin? Rzekłem rozsadnie: ˛ — Nie przede wszystkim, bo zaj˛ełoby mi wieki opowiedzenie ci o wszystkich rzeczach, które mnie martwia,˛ ale owszem, to jedna z nich. Ona jest m˛ez˙ atka,˛ wiesz. — Hm — nie dodała „A ty z˙ onaty”, wi˛ec musiałem zrobi´c to sam. — To nie chodzi o to, z˙ e ona jest zam˛ez˙ na, bo ja jestem z˙ onaty, rzecz jasna — i naprawd˛e nie chciałbym, z˙ eby było inaczej, Essie. . . Spojrzała na mnie ze zmarszczonym czołem. — Och, Robin! Nigdy bym nie pomy´slała, z˙ e słuchanie o tym mo˙ze by´c nudne, ale ty mi to tak cz˛esto mówisz! — Mówi˛e tak, bo to prawda — zaprotestowałem, gdy˙z poczułem, z˙ e moje uczucia zostały zranione. — Ju˙z wiem, z˙ e to prawda.

113

— Có˙z, no pewnie, z˙ e wiesz — przyznałem. Nie wiedziałem, co dalej powiedzie´c. Odkryłem, z˙ e trzymam w dłoni drinka, wi˛ec pociagn ˛ ałem ˛ łyk. Essie westchn˛eła. — Ale˙z ty potrafisz komu´s zepsu´c imprez˛e, Robin. Tak si˛e s´wietnie bawiłam, jak ciebie tu nie było. — Przykro mi, Essie, ale jako´s nie mam ochoty na balangowanie. — A teraz jeszcze durniejsza historia — rzekła z mina˛ m˛eczennicy. — Wyrzu´c z sobie, co ci siedzi w tym biednym, udr˛eczonym umy´sle. Co jest z tego wszystkiego najgorsze? — Wszystko — odpowiedziałem natychmiast. Poniewa˙z jednak jej spojrzenie mówiło mi, z˙ e nie wyja´sniłem tego wystarczajaco ˛ jasno, dodałem: — Jedna paskudna rzecz za druga,˛ nie? — Ach — odparła i pomy´slała przez chwil˛e. Potem westchn˛eła. — Ale˙z ty jeste´s ponurym stworzeniem, Robinie. Mo˙ze chcesz porozmawia´c z Sigfridem von Psychem? — Nie! — Ach — powtórzyła i my´slała dalej. Po czym odezwała si˛e: — Wiesz co ci powiem, mój ty kochany ponuraku? Mo˙ze pójdziemy sobie z tej imprezy i obejrzymy par˛e starych filmów, dobrze? Tego si˛e po niej nie spodziewałem. — Jakich filmów? — dopytywałem si˛e zaskoczony. Ale nie odpowiedziała. Nie czekała te˙z na moja˛ zgod˛e. Zacz˛eła je wy´swietla´c. D´zwi˛eki Wrzeciona i odgłosy balangujacych ˛ poszukiwaczy z Gateway ucichły. Byli´smy ju˙z w zupełnie innym miejscu i parzyli´smy na ławk˛e, na której siedziało dziecko. To oczywi´scie nie były prawdziwe filmy, nie bardziej, ni˙z cokolwiek w gigabitowej przestrzeni jest „prawdziwe”. To były po prostu symulacje komputerowe. Jak wszystko, co ka˙zde z nas mo˙ze sobie wyobrazi´c, były zadziwiajaco ˛ „prawdziwe” pod ka˙zdym wzgl˛edem — obraz, d´zwi˛ek, zapach, nawet szczypanie chłodnego powietrza i zatykajace ˛ wra˙zenie zanieczyszczonego powietrza w naszych (nieistniejacych) ˛ płucach. Wszystko to było mi dobrze znane. Patrzyli´smy na mnie — na dziecko, którym byłem wiele, wiele dziesiatków ˛ lat temu. Poczułem, z˙ e dr˙ze˛ — nie z powodu temperatury powietrza. Mały Robinette Broadhead siedział na parkowej ławce, kulac ˛ si˛e z zimna. A przynajmniej nazywali´smy to miejsce parkiem. Do´sc´ kiepska wymówka. Gdyby wszystko było inne, mogłoby to wyglada´ ˛ c całkiem nie´zle, gdy˙z za mna˛ dzieckiem rozpo´scierały si˛e wzgórza Wyoming. Nie były za pi˛ekne. W ciemnym powietrzu unosiły si˛e szare pasma smogu. Prawie dało si˛e dostrzec wirujace ˛ w nim czasteczki ˛ w˛eglowodorów, a gał˛ezie wszystkich chuderlawych drzewek były pokryte sadza˛ i brudem. Ja — to dziecko, które było mna˛ — byłem ubrany odpowiednio do pogody, która nie 114

była specjalnie przyjazna. Miałem na sobie trzy swetry, szalik, r˛ekawiczki i robiona˛ na drutach czapk˛e, naciagni˛ ˛ eta˛ na uszy. Z nosa mi ciekło. Czytałem ksia˙ ˛zk˛e. Ile miałem lat? Och, mo˙ze z dziesi˛ec´ ; kaszlałem przy czytaniu. — Pami˛etasz, kochany Robinie? Czy to były dla ciebie dobre czasy? — spytała Essie, ukryta gdzie´s za mna.˛ — Dobre stare czasy — prychnałem. ˛ — Znowu szperała´s w moich wspomnieniach — rzuciłem oskar˙zycielsko, cho´c bez prawdziwej zło´sci, bo rzecz jasna oboje zagladali´ ˛ smy do swoich wspomnie´n cz˛esto i gruntownie jeszcze wcze´sniej. — Ale popatrz tylko, Robin, kochanie — rzekła. — Patrz, jak to wszystko wygladało. ˛ Nie musiała mi tego nakaza´c. Nie mogłem si˛e powstrzyma´c. Nie miałem te˙z z˙ adnego problemu z rozpoznaniem tej sceny. To były kopalnie po˙zywienia, gdzie sp˛edziłem dzieci´nstwo; kopalnie iłu w Wyoming, gdzie wydobywano skał˛e i podgrzewano ja,˛ by uzyska´c kerogen, nast˛epnie ropa˛ karmiono dro˙zd˙ze i bakterie, za´s białko pochodzace ˛ z jednokomórkowców karmiło wi˛ekszo´sc´ zbyt licznej i głodnej ludzko´sci. W tych miasteczkach górniczych człowiek nie był w stanie pozby´c si˛e zapachu ropy dopóki tam z˙ ył, a z˙ ył zwykle niezbyt długo. — Tak czy inaczej — dodałem — nigdy nie mówiłem, z˙ e te dawne czasy były co´s warte. ´ — Swietnie, Robinie! — wykrzykn˛eła Essie z triumfem. — Dobre dawne czasy były zasadniczo kiepskie. Znacznie gorsze ni˙z teraz, prawda? Teraz z˙ adne dziecko nie musi dorasta´c wdychajac ˛ obrzydliwe, przesycone w˛eglowodorami powietrze albo umiera´c, bo nie mo˙ze sobie pozwoli´c na wła´sciwa˛ opiek˛e medyczna.˛ — Och, na pewno, to prawda — odparłem — ale mimo to. . . — Poczekaj z kłótnia,˛ Robinie. Jest wi˛ecej do zobaczenia. Jaka˛ ksia˙ ˛zk˛e tam czytasz? To chyba nie sa˛ „Przygody Hucka” ani „Mała Syrenka”? Przyjrzałem si˛e bli˙zej, posłuszny Essie i nagle doznałem szoku odczytujac ˛ tytuł. Miała racj˛e. To nie była ksia˙ ˛zka dla dzieci. To był „Przewodnik u˙zytkownika po programach ubezpiecze´n medycznych” i dokładnie pami˛etałem, jak podw˛edziłem matce egzemplarz z domu, kiedy nie patrzyła, wi˛ec mogłem cho´c spróbowa´c zrozumie´c, jaka katastrofa nas czeka. — Moja matka była chora — j˛eknałem. ˛ — Nie mieli´smy wystarczajaco ˛ pieni˛edzy, z˙ eby wykupi´c ubezpieczenie dla nas obojga, a ona. . . ona. . . — Odło˙zyła własna˛ operacj˛e, z˙ eby´s mógł podda´c si˛e terapii, Robinie — rzekła łagodnie Essie. — Tak, ale to było pó´zniej. Jeszcze nie teraz. Teraz tylko potrzebne ci lepsze jedzenie i od˙zywki, a na to nie mogli´scie sobie pozwoli´c. Zauwa˙zyłem, z˙ e sprawia mi to ból. — Popatrz na moje krzywe z˛eby — rzekłem.

115

— I na ortodont˛e te˙z nie było pieni˛edzy, Robinie. Kiepskie czasy na dzieci´nstwo, prawda? ´ at — Wi˛ec bawisz si˛e w Ducha Zeszłorocznych Swi ˛ — warknałem, ˛ próbujac ˛ zmniejszy´c napi˛ecie wprawiajac ˛ ja˛ w zakłopotanie aluzja,˛ której nie rozumiała. Majac ˛ jednak do dyspozycji zasoby gigabitowej przestrzeni, mo˙zna wiele zrozumie´c. — Nie, ale z ciebie z˙ aden Scrooge — odparła. — Zastanów si˛e jednak. W tych czasach, nie tak znów bardzo odległych, cała Ziemia była przeludniona. Panował głód. Walka i niezadowolenie. Terrory´sci, Robinie. Pami˛etasz przemoc i bezsensowne morderstwa? — Wszystko to pami˛etam. — Oczywi´scie. I có˙z si˛e stało, Robinie? Powiem ci. Ty si˛e stałe´s. Ty i setki szalonych, zdesperowanych poszukiwaczy z Gateway, latajacych ˛ na statkach Heechów. Odkryli´scie technologi˛e Heechów i sprowadzili´scie ja˛ na Ziemi˛e. Znale´zli´scie nowe planety, na których da si˛e z˙ y´c — to jak odkrycie Ameryki, tylko tysiac ˛ razy wi˛eksze — i znale´zli´scie sposoby, z˙ eby przetransportowa´c tam ludzi. Na Ziemi nie ma ju˙z przeludnionych miejsc, Robinie. Ludzie udali si˛e w nowe miejsca, zbudowali lepsze miasta. I nawet nie poczynili dalszych szkód na Ziemi, z˙ eby tego dokona´c! Powietrza nie zanieczyszczaja˛ wyziewy silników spalinowych ani gazy rakiet — korzystamy z p˛etli, z˙ eby dosta´c si˛e na orbit˛e, a stamtad ˛ wsz˛edzie indziej! Nikt nie jest tak biedny, z˙ e nie mo˙ze sobie pozwoli´c na leczenie, Robinie. Nawet na przeszczepy organów — a organy robimy z materiału CHON, wi˛ec nie trzeba czeka´c, a˙z kto´s umrze, z˙ eby pozbawi´c go u˙zywanych organów. Zgadza si˛e, Robinie? Fabryka Po˙zywienia Heechów wytwarza teraz organy; to sa˛ wszystko odkrycia, w których odegrałe´s znaczna˛ rol˛e. Przedłu˙zyli´smy z˙ ycie cielesnych istot, zawsze w dobrym zdrowiu, o całe dziesi˛eciolecia; a nast˛epnie dokonuje si˛e transferu osobowo´sci takich, jak my, z˙ eby´smy z˙ yli znacznie dłu˙zej — i znów to odkrycie cz˛es´ciowo finansowałe´s, a ja cz˛es´ciowo pomogłam je opracowa´c, wi˛ec nawet s´mier´c nie jest ju˙z kresem wszystkiego. Nie widzisz z˙ adnych post˛epów? Nie dlatego, z˙ e post˛epów nie ma! Czy dlatego, z˙ e stary ponurak Robinette Broadhead gapi si˛e na wspaniała˛ uczt˛e, jaka˛ ka˙zdy z˙ yjacy ˛ człowiek ma teraz na talerzu i my´sli jedynie o tym, z˙ e to wszystko zmieni si˛e w gówno? — Ale — zaprotestowałem uparcie — nadal istnieje Wróg. Essie za´smiała si˛e. Chyba rzeczywi´scie uznała to za zabawne. Obraz znikł. Byli´smy znów we Wrzecionie, a ona pochylała si˛e, by pocałowa´c mnie w policzek. — Wróg? — rzekła rado´snie. — Och tak, drogi Robinie. Wróg to kolejne chrzanione wyzwanie. Ale poradzimy sobie z tym. Jak zawsze. Jeden pieprzony problem po drugim. A teraz wracamy do wa˙zniejszych spraw, którymi zajmowali´smy si˛e wcze´sniej: ta´nczymy! To cudowna kobieta, ta moja Essie. Prawdziwa czy nie. 116

Przewa˙znie ma te˙z racj˛e, na ka˙zdy sposób, w jakim mo˙zna logicznie argumentowa´c, wi˛ec poddałem si˛e logice. Nie mog˛e powiedzie´c, z˙ e naprawd˛e czułem si˛e rozradowany, ale ta nowokaina przynajmniej stłumiła ból — je´sli to był prawdziwy ból — na tyle, z˙ e mogłem dalej dobrze si˛e bawi´c. Tak te˙z zrobiłem. Ta´nczyłem. Balowałem. Przeskakiwałem od jednego skupiska starych, zapisanych maszynowo przyjaciół do drugiego, a potem dołaczyłem ˛ do Essie i pół tuzina innych w Bł˛ekitnym Piekiełku. Par˛e osób ta´nczyło wolny taniec do muzyki, która˛ tylko oni słyszeli — jednym z nich był Julio Cassata, przemieszczajac ˛ si˛e po parkiecie jak zombie, z pi˛ekna˛ orientalna˛ dziewczyna˛ w ramionach. Tancerzom najwy´ ra´zniej nie przeszkadzało, kiedy zacz˛eli´smy s´piewa´c stare piosenki. Spiewałem razem z innymi, nawet wtedy, gdy przeszli na stare rosyjskie ballady o trolejbusach i drodze do Smole´nska — nie miało znaczenia, z˙ e nie znałem słów, bo z˙ yjac ˛ w gigabitowej przestrzeni wiesz wszystko, czego tylko zapragniesz. Poczułem, jak Albert szturcha mnie w rami˛e, kiedy stałem oparty o stary fortepian i podniosłem wzrok na jego u´smiechni˛eta˛ twarz. — Masz bardzo dobry głos, Robinie — pochwalił mnie — i całkiem dobrze sobie radzisz z rosyjskim. — Przyłacz ˛ si˛e do nas — zaprosiłem go. — Dzi˛eki, nie — odparł. — Robinie? Co´s si˛e stało. Wszystkie główne obwody nadawcze zamilkły jakie´s tysiac ˛ pi˛ec´ set milisekund temu. — Co? — chwil˛e zaj˛eło mi u´swiadomienie sobie, o czym on mówi. Nast˛epnie przełknałem ˛ s´lin˛e i powiedziałem: — Och! Ale nic takiego si˛e dotad ˛ nie stało! — Owszem, Robinie. Przyszedłem tu, bo my´slałem, z˙ e generał Cassata mo˙ze co´s o tym wiedzie´c. — Podniósł wzrok i spojrzał tam, gdzie Cassata i jego dama bez celu przemierzali parkiet. — Spytamy go? Albert zmarszczył czoło w namy´sle, ale zanim zdołał odpowiedzie´c, Essie porzuciła s´piewanie i podeszła do nas. — Co si˛e dzieje? — spytała ostro, a kiedy Albert jej powiedział, odparła zszokowana: — Ale z˙ adna awaria nie jest mo˙zliwa! To zbyt wiele niezale˙znych obwodów, wszystkie wielokrotnie zdublowane! — Nie wydaje mi si˛e, z˙ eby to była awaria, pani Broadhead — rzekł Albert. — W takim razie, co? — naciskałem. — Znowu jaka´s bzdura wymy´slona przez WOA? — To na pewno rozkaz WOA, to pewne, ale rozkaz musiało spowodowa´c co´s, co stało si˛e na Ziemi. Nie mam poj˛ecia, co to mogłoby by´c.

Rozdział 9 Na wyspie Moorea Pasa˙zerami lotu transportujacego ˛ uchod´zców z Kr˛egu Obserwacyjnego były prawie wyłacznie ˛ dzieci, wi˛ec podró˙z min˛eła im na szlochaniu. Troch˛e si˛e rozchmurzyły, gdy statek wszedł na orbit˛e Ziemi, ale tylko troch˛e. Wahadłowce p˛etli wyroiły si˛e wokół statku transportowego i przyssały si˛e do niego jak warchlaki do maciory. Dzieci miały pecha — pierwszy statek, jaki do nich dotarł, pochodził z WOA. Analitycy dokonali „odprawy”, uparcie zadajac ˛ w kółko te same pytania, w nadziei uzyskania jakich´s nowych danych, które moga˛ by´c przydatne w okre´sleniu, w jakim stopniu fałszywy był ten „fałszywy alarm”. Oczywi´scie, z˙ adne z dzieci nie miało im nic do przekazania. Min˛eło sporo czasu, zanim agenci WOA przekonali si˛e o tym ostatecznie i pozwolili, cho´c niech˛etnie, wkroczy´c ludziom i programom odpowiedzialnym za opiek˛e nad dzie´cmi. Nowa zmiana miała zadanie znale´zc´ dzieciom miejsca pobytu na Ziemi. W przypadku niektórych z nich było to łatwe, gdy˙z miały na dole rodziny. Pozostałe zostały rozesłane po szkołach na całej planecie. Apsik, Harold i Oniko byli ostatnimi, dla których znaleziono miejsca. Trójka przyjaciół trzymała si˛e razem nie tylko dlatego, z˙ e była ze soba˛ zaprzyja´zniona, lecz bardziej z tego powodu, z˙ e z˙ adne z nich nie mówiło po francusku ani rosyjsku, co wykluczało szkoły w Pary˙zu i Leningradzie, a poza tym z˙ adne z nich nie było jeszcze gotowe na zetkni˛ecie si˛e z zam˛etem wielkiego miasta. To wykluczało Sydney, Nowy Jork i Chicago, a kiedy program kwaterujacy ˛ znalazł ju˙z miejsca dla wszystkich innych dzieci, zostało wła´snie ich troje. — Chciałabym znale´zc´ si˛e w jakim´s ciepłym miejscu, niedaleko Japonii — rzekła Oniko. Apsik, który porzucił ju˙z nadziej˛e na znalezienie si˛e w jakiej´s kolonii Heechów, dodał swoja˛ opini˛e do tego z˙ yczenia. Program kwaterujacy ˛ był kobieta,˛ wygladaj ˛ ac ˛ a˛ jak typowa nauczycielka, w s´rednim wieku, o jasnych oczach i miłym głosie. Cho´c miała ludzki kształt, Apsik czuł, jak emanuje z niej dobro´c. Spojrzała na swój ekran — który nie był 118

bardziej rzeczywisty ni˙z ona sama, zadumała si˛e przez chwil˛e nad tym, co tam zobaczyła, po czym u´smiechn˛eła si˛e z zadowoleniem w stron˛e Apsika. — Znalazłam trzy wolne miejsca na Moorea, Sternutatorze. To bardzo blisko Tahiti. — Dzi˛ekuj˛e pani — odparł Apsik, przygladaj ˛ ac ˛ si˛e z dezorientacja˛ wy´swietlonej przez nia˛ mapie. Nazwa wyspy nic dla niego nie znaczyła. Ka˙zda nazwa brzmiała dla niego podobnie, gdy˙z wszystkie były w równym stopniu całkowicie egzotyczne dla chłopca z rasy Heechów. Ale Harold, który niech˛etnie pogodził si˛e z my´sla,˛ z˙ e nie zostanie od razu zabrany na planet˛e Peggy, wrzasnał ˛ zza jego pleców: — O rany! Jad˛e tam z toba,˛ dobrze? A je´sli b˛edzie ładna, mo˙ze ja˛ kupisz, tak jak mówiła´s, Oniko! Wahadłowiec uniósł ich poprzez rozedrgane powietrze w okolice p˛etli na Nowej Gwinei. Wtedy nastapiła ˛ najdłu˙zsza cz˛es´c´ podró˙zy, przelot odrzutowcem stratosferycznym do Portu Lotniczego Faa-Faa-Faa w Papeete. W ramach specjalnej uroczysto´sci dla nowo przybyłych, b˛edaca ˛ człowiekiem dyrektorka szkoły odebrała dzieci i zabrała je łodzia˛ na sasiedni ˛ a˛ wysp˛e. — Patrzcie tylko — rzekła, trzymajac ˛ Oniko za r˛ek˛e, gdy dzieci przywarły do foteli zasilanej nap˛edem inercyjnym łodzi wielorybniczej. — Dookoła tego punktu, w s´rodku laguny, stoja˛ białe budynki na pla˙zy. Z k˛epa˛ kolokazji z jednej strony i plantacja˛ papai z drugiej. To wasza szkoła. Nie wspomniała o pozostałych, bardziej ponurych budynkach z drugiej strony góry. Harold był zbyt zaj˛ety wymiotowaniem przez burt˛e łodzi, z˙ eby o to zapyta´c, Apsik — pogra˙ ˛zony w pozbawionej łez t˛esknocie za rodzinnym jadrem ˛ Galaktyki, za´s Oniko zbyt przygnieciona pot˛ez˙ na˛ grawitacja˛ Ziemi, by zwraca´c na cokolwiek uwag˛e. Wszystko sprawiało jej ból, a mo˙ze nawet było gro´zne dla jej zdrowia. Czuła si˛e mia˙zd˙zona. Na Ziemi jej smukłe ciało nie wa˙zyło mniej ni˙z trzydzie´sci kilogramów, ale to było o jakie´s dwadzie´scia wi˛ecej, ni˙z jej nie przyzwyczajone ko´sci i mi˛es´nie kiedykolwiek musiały ud´zwigna´ ˛c. Wszyscy dzieci˛ecy uciekinierzy musieli przygotowa´c si˛e do ziemskiej grawitacji po sp˛edzeniu tak długiego czasu na Kr˛egu Obserwacyjnym. Przez cały długi lot na Ziemi˛e zmuszano ich do picia napojów zawierajacych ˛ du˙ze ilo´sci wapnia, jak mleko, goraca ˛ czekolada, i najdziwniejsza z tego wszystkiego „zupa serowa”; musieli tak˙ze c´ wiczy´c trzy godziny dziennie w obracajacych ˛ si˛e karuzelach i innych diabelskich maszynach. Dla wi˛ekszo´sci dzieci był to jedynie rozsadny ˛ s´rodek ostro˙zno´sci. Dla Oniko, jedyna alternatywa dla p˛ekajacych ˛ ko´sci. Programy medyczne miały dla niej specjalne harmonogramy i musiała sp˛edza´c nie ko´ncza˛ ce si˛e godziny na stole, podczas których mruczacy ˛ sonar przekonywał jej ko´sci, z˙ eby rosły szybciej, a impulsy elektryczne zmuszały do skr˛etów i podskoków wszystkie mi˛es´nie. Gdy zbli˙zyli si˛e do orbity ziemskiej, lekarze zapewnili ja,˛ z˙ e 119

jej ko´sciec nabrał do´sc´ wapnia. Powinna by´c bezpieczna je´sli chodzi o złamania, mówili, jednak musi zachowa´c rozsadn ˛ a˛ ostro˙zno´sc´ , korzysta´c z chodzika i nie zeskakiwa´c z z˙ adnej wysoko´sci. Niestety, cho´c jej ko´sci znacznie si˛e wzmocniły, to mi˛es´nie nadal miała za słabe. Ka˙zdy krok ja˛ m˛eczył. Za ka˙zdym razem gdy wstawała, odczuwała ból. Najwi˛eksza˛ przyjemno´sc´ podczas pierwszych dni w Szkole Podstawowej Zachodniej Polinezji sprawiła jej laguna. Woda wywoływała u niej zarówno rado´sc´ , jak i strach, co do tego nie ma watpliwo´ ˛ sci. Pod tymi s´licznymi zielonymi falami były z˙ ywe stworzenia! Przyj˛eła jednak zapewnienie szkolbota, z˙ e z˙ adne z nich nie zrobi jej krzywdy, a kiedy zanurzyła si˛e w ciepłej, słonej lagunie, prawie przestała odczuwa´c jakakolwiek ˛ wag˛e. Pływała w morzu, korzystajac ˛ z ka˙zdej okazji. Rano przed lekcjami, w czasie przerwy, nawet po zmroku, kiedy (te˙z cudowny, cho´c przera˙zajacy) ˛ ksi˛ez˙ yc o´swietlał dla niej drobniutkie fale. Dla Apsika morze nie było ani specjalnie ekscytujace ˛ ani zabawne. Morza miał na własnej planecie w jadrze ˛ Galaktyki. Czemu nie? Nie były one uwa˙zane za co´s, co słu˙zy do rekreacji, bo Heechowie nie potrafili pływa´c. Ko´sci i mi˛es´nie nie b˛eda˛ unosi´c si˛e na wodzie bez wystarczajacego ˛ balastu z tłuszczu, a tłustych ˙ Heechów po prostu nie było. Zeby wi˛ec dotrzyma´c Oniko towarzystwa czasem dawał si˛e skusi´c na pływanie gumowa˛ łódka.˛ Rzadko jednak wypuszczał si˛e na wody, gdzie nie był pewny, czy ma grunt. Harold jako pierwszy poczuł si˛e na Moorea, jak w domu. — Ziemia była bardzo podobna do planety Peggy — wyja´snił kolegom z klasy. — Nie — odparli niektórzy z kolegów — było na odwrót, to planeta Peggy była bardzo podobna do Ziemi. I rzeczywi´scie tak było. Wła´snie ten fakt skłonił istoty ludzkie do skolonizowania jej dawno, dawno temu, kiedy to płodno´sc´ ludzkiej rasy spowodowała przekroczenie dopuszczalnej ładowno´sci planety. — Có˙z, mo˙ze i tak jest — odparł Harold rozsadnie ˛ — ale ka˙zdy głupek mógł zauwa˙zy´c od razu, z˙ e planeta Peggy jest lepsza. Harold uznał to za bardzo zniech˛ecajace, ˛ z˙ eby nie powiedzie´c absurdalne, z˙ e inne dzieci wykazywały tak małe zainteresowanie wysłuchaniem, co miał na ten temat do powiedzenia. Trójka dzieci z Kr˛egu była pod jednym wzgl˛edem w gorszej sytuacji. Wszystkie były przybyszami. Przybyły do szkoły ostatnie, długo po rozpocz˛eciu semestru. Przyja´znie i sojusze zostały ju˙z dawno zawiazane. ˛ Oczywi´scie, dyrektorka szkoły zach˛ecała wszystkich uczniów w szkole, by okazywali specjalna˛ trosk˛e i uprzejmo´sc´ wygna´ncom z mi˛edzygalaktycznej przestrzeni. Przez chwil˛e rzeczywi´scie tak było, ale nie trwało to długo. Kiedy ju˙z zadano wszystkie pytania („Widzieli´scie Wroga? Kiedy oni stamtad ˛ wyjda?”) ˛ i zauwa˙zono brak zadowalajacych ˛ odpowiedzi, pot˛ez˙ ne siły przyja´zni współmieszka´nców z jednego pokoju i kumpli 120

grajacych ˛ razem w piłk˛e zacie´sniły si˛e, pozostawiajac ˛ ich poza tym układem. Nie odbyło si˛e to w sposób niemiły czy gwałtowny. Ale si˛e stało. Najgorzej było w przypadku Apsika i Oniko. Apsik był jedynym Heechem w szkole, a Oniko jedynym dzieckiem wychowanym w tradycji Heechów. Byli po prostu zbyt obcy, z˙ eby łatwo znale´zc´ najlepszych przyjaciół. Harold z poczatku ˛ nie miał takiego problemu. Harold miał problem wyłacznie ˛ ze soba.˛ Spogladał ˛ na zdumiewajacy ˛ centralny szczyt górski wyspy Moorea i mówił: — Wy to nazywacie góra? ˛ Na planecie Peggy góry sa˛ wysokie na czterna´scie kilometrów! Ogladał ˛ sceny z Nowego Jorku i Brasilii i o´swiadczał karcacym ˛ tonem, z˙ e na planecie Peggy ludzie utrzymuja˛ miasta w czysto´sci. Kiedy na lekcji po´swi˛econej staro˙zytno´sci mówiono o Pompejach i Wielkim Chi´nskim Murze, Harold odzywał si˛e ze swego kata ˛ z opinia,˛ z˙ e dzi˛eki Bogu na planecie Peggy ludzie sa˛ do´sc´ inteligentni, z˙ eby pozbywa´c si˛e starych gratów. A z˙ e w szkole byli uczniowie z Katmandu, Nowego Jorku, Brasilii, Pekinu i Neapolu, dyskredytowanie przez Harolda ich lokalnych atrakcji turystycznych na pewno nie przysporzyło mu popularno´sci. Szkolboty próbowały łagodzi´c sytuacj˛e, ale uczniowie nie mieli obowiazku ˛ dostosowa´c si˛e do ich z˙ ycze´n. Na dłu˙zsza˛ met˛e Harold stał si˛e bardziej outsiderem ni˙z Oniko czy Apsik, którzy oboje intensywnie si˛e uczyli. Kiedy znajdowali wolna˛ chwil˛e, sp˛edzali ja˛ z bazami danych, uczac ˛ si˛e nawet rzeczy, których nie musieli zna´c w ich wieku. Oboje szybko znale´zli si˛e w´sród najlepszych uczniów w klasie, a Harold, który musiał si˛e wysila´c na swoja˛ s´rednia˛ trzy z plusem, zazdro´scił im. W ko´ncu w´sciekł si˛e naprawd˛e. Pewnego dnia, gdy szkolbot rozdał wyniki testów, w głowie Harolda zapaliło si˛e s´wiatełko. — Prosz˛e pana! To nie fair. Ta dwójka ma lepsze wyniki, bo s´ciaga! ˛ — Spokojnie, Haroldzie — szkolbot u´smiechnał ˛ si˛e cierpliwie, a było to pod sam koniec lekcji i wszyscy uczniowie byli zm˛eczeni albo rozdra˙znieni. — Sternutator i Oniko nie s´ciagaj ˛ a.˛ — No to jak to inaczej nazwa´c? Maja˛ te swoje bazy danych SI przy sobie i korzystaja˛ z nich. Widziałem, jak to robia! ˛ Szkolbot odparł zdecydowanie: — Naprawd˛e, Haroldzie, powiniene´s wiedzie´c, z˙ e Sternutator, jak wszyscy Heechowie, wymaga stałej obecno´sci słabego promieniowania mikrofalowego, niezb˛ednego dla zdrowia. . . — Ale Oniko nie! Szkolbot potrzasn ˛ ał ˛ głowa.˛ — Nie ma podstaw, by u˙zywa´c tu takich słów, jak „´sciaganie”, ˛ tylko dlatego, z˙ e ucze´n ma przy sobie osobisty system wyszukiwania danych. Ty masz swoja˛ konsol˛e, prawda? A teraz prosz˛e, wró´c na swoje miejsce, z˙ eby´smy mogli omówi´c dzisiejszy przydział do konceptualizacji. 121

Po południu, nad brzegiem morza, Harold siedział sztywno na upstrzonej muszelkami pla˙zy, Oniko chlapała si˛e w płytkiej wodzie, za´s Apsik rozkopywał piasek, szukajac ˛ kawałków koralowca. — Przykro mi, z˙ e nas nie lubisz — powiedział Apsik. — O czym ty mówisz? Przecie˙z jeste´smy przyjaciółmi! Oczywi´scie, z˙ e was lubi˛e! — skłamał Harold. — Nie, my´sl˛e, z˙ e nie — zawołała Oniko dwa metry od niego. — O co chodzi, Harold? Wyrzadzili´ ˛ smy ci jaka´ ˛s krzywd˛e? — Nie, ale ty jeste´s człowiekiem. Czemu zachowujesz si˛e jak Heech? — A co jest złego w zachowywaniu si˛e, jak Heech? — spytał Apsik syczac ˛ ze zło´sci. — Có˙z — odparł Harold spokojnie — nic nie mo˙zecie na to poradzi´c, ale jeste´scie takimi tchórzami, no wiesz. Uciekli´scie i ukryli´scie si˛e przed Wrogiem. Nie obwiniam was — dodał, patrzac ˛ na nich, jakby faktycznie ich obwiniał — bo mój tata mówi, z˙ e w przypadku Heecha bycie bladym jest czym´s naturalnym. — Ja jestem raczej brazowy ˛ — rzekł z duma˛ Apsik; jego kolor zmieniał si˛e, co znaczyło, z˙ e dorasta. — Bladym ze strachu. A to dlatego, z˙ e nie jeste´scie tak seksowni jak ludzie. Oniko podpełzła bli˙zej, rozchlapujac ˛ drobne fale. — Nigdy nie słyszałam czego´s równie głupiego! — poskar˙zyła si˛e. — To kwestia biologii — wyja´snił Harold. — Tata mi o tym opowiedział. Istoty ludzkie sa˛ najbardziej seksowne w całej Galaktyce, dlatego sa˛ takie dzielne i sprytne. Gdyby si˛e przyjrze´c jakim´s ni˙zszym zwierz˛etom, na przykład lwom, gorylom czy wilkom. . . — Nigdy z˙ adnego nie widziałam. — Ale widziała´s obrazki, prawda? I Apsik te˙z? Dobrze. Widziała´s kiedy´s goryla z cyckami, jak u dziewczyny? — Zauwa˙zył, z˙ e wzrok Apsika pow˛edrował w kierunku płaskiej piersi Oniko i rzekł ze zło´scia: ˛ — O Bo˙ze, nie mówi˛e, z˙ e teraz. Znaczy, kiedy uro´snie. Ludzkie kobiety cały czas maja˛ wielkie piersi, nie tylko wtedy, gdy karmia˛ małe jak jakie´s durne zwierz˛e. Ludzkie kobiety, no wiesz, moga˛ uprawia´c seks przez cały czas, nie tylko raz w roku albo jako´s tak. To wszystko wyja´snia, rozumiecie? W ten sposób ewolucja sprawia, z˙ e jeste´smy lepsi, bo ludzkie kobiety moga˛ zmusi´c m˛ez˙ czyzn, z˙ eby z nimi byli przez cały czas. Tak wła´snie powstała cywilizacja, jakie´s setki tysi˛ecy lat temu. Oniko z trudem wyszła z wody, marszczac ˛ brwi. Próbujac ˛ nada˙ ˛zy´c za przedstawionym przez Harolda sposobem rozumowania spytała: — A co to ma wspólnego z byciem odwa˙znym? — Wła´snie dlatego istoty ludzkie tak dobrze si˛e sprawdziły! Mój tata mi to wszystko opowiedział. Ludzcy ojcowie byli w pobli˙zu przez cały czas, bo chcieli, no tego, uprawia´c seks, wiecie? Wi˛ec zdobywali jedzenie i wszystko, a matki

122

mogły si˛e lepiej sprawdzi´c w opiece nad dzie´cmi. Heechowie nie maja˛ czego´s takiego. — Ale moi rodzice sa˛ razem — rzekł z naciskiem Apsik. Nie był rozzłoszczony. Jeszcze nie zdecydował, czy nale˙zało si˛e rozzło´sci´c na Harolda, ale uznał kłótni˛e za kłopotliwa.˛ — Pewnie tak jest, bo nauczyli si˛e tego on nas — powiedział Harold powat˛ piewajacym ˛ tonem, a Apsik spojrzał na niego z namysłem, gdy˙z przyszło mu do głowy, z˙ e mo˙ze to by´c po cz˛es´ci prawda. W jadrze ˛ Galaktyki, o ile wiedział, Heechowie z˙ yli w komunach, nie w rodzinach monogamicznych. — No tak, ale oni nie. . . ech. . . nie uprawiaja˛ seksu przez cały czas, jak moja mama i mój tata? — No pewnie, z˙ e nie! — krzyknał ˛ Apsik zgorszony. Samice Heechów uprawiaja˛ seks tylko wtedy, gdy pod wzgl˛edem biologicznym przyjdzie na nie odpowiednia pora. Tata wytłumaczył mu to ju˙z dawno temu. Ciało kobiety mówi jej, kiedy nadejdzie wła´sciwy czas, a wtedy ona mówi o tym m˛ez˙ czy´znie — w taki czy inny sposób — to chyba nie wymaga słów, ale Bremsstrahlung nie wyra˙zał si˛e w tym punkcie szczególnie precyzyjnie. — No i widzisz? — wrzasnał ˛ Harold z triumfem. — Dlatego ludzcy faceci popisuja˛ si˛e przed swoimi dziewczynami przez cały czas. Dawno temu pewnie polowali albo walczyli z jakim´s innym plemieniem. Teraz robia˛ co innego, na przykład graja˛ w futbol, dokonuja˛ odkry´c naukowych, rozumiesz? Przez to jestes´my odwa˙zniejsi. Oniko, wycierajac ˛ si˛e, rzekła powatpiewaj ˛ acym ˛ tonem: — Mój tata mówił mi, z˙ e dziadek strasznie si˛e bał odlatujac ˛ z Gateway. Harold wzruszył ramionami. — Od ka˙zdej reguły sa˛ wyjatki. ˛ — I kobiety te˙z tam poleciały. Na artefakcie było prawie tyle samo kobiet co m˛ez˙ czyzn. — Och, Oniko — rzekł Harold z rozdra˙znieniem — mówi˛e teraz o ogólnej prawidłowo´sci, nie o jednostkach. Widzisz, ty nawet nie wiesz, jak to jest w ludzkim s´wiecie, bo nigdy nie mieszkała´s na z˙ adnej fajnej planecie, jak na przykład Peggy. Oniko podciagn˛ ˛ eła si˛e na swoim chodziku. — Nie sadz˛ ˛ e, z˙ eby na Ziemi te˙z tak było, Haroldzie. — Ale˙z jest. Przecie˙z wła´snie ci o tym powiedziałem? — Nie, nie wydaje mi si˛e. Wykonałam pewne badania po tym, jak tu przylecieli´smy. Apsiku, podaj mi mój zasobnik; mam to w moim pami˛etniku. Wło˙zyła zasobnik i pochyliła si˛e nad nim. Nast˛epnie, prostujac ˛ si˛e z trudem, o´swiadczyła: — O, mam. Posłuchaj: „Coraz rzadziej spotyka si˛e na Ziemi tradycyjna˛ rodzin˛e. Coraz cz˛es´ciej mamy do czynienia z bezdzietnymi parami. W przypadku

123

rodzin z dzie´cmi przewa˙znie oboje rodzice pracuja.˛ Jest te˙z znaczny procent rodziców samotnie wychowujacych ˛ dziecko”. To nie jest tak jak mówisz, Harold. Harold pociagn ˛ ał ˛ nosem z dezaprobata.˛ — Pisanie pami˛etnika jest strasznie dziecinne — o´swiadczył. — Kiedy zacz˛eła´s to robi´c? Spojrzała na niego z namysłem. — Nie pami˛etam dokładnie. Jeszcze na Kr˛egu. — Ja te˙z pisz˛e pami˛etnik — wrzasnał ˛ Apsik. — Kiedy mi powiedziała´s, z˙ e to robisz, uznałem to za dobry pomysł. Oniko zmarszczyła czoło. — My´slałam, z˙ e to ty mi o czym´s takim powiedziałe´s — powiedziała. Nast˛epnie skrzywiła si˛e. — Ale teraz wolałabym wróci´c do internatu i pole˙ze´c chwil˛e przed kolacja.˛

***

Chyba powinienem przeprosi´c, z˙ e tak chaotycznie rzucałem was przez czas i przestrze´n (cho´c nie na tak du˙za˛ odległo´sc´ , jak b˛ed˛e to robił pó´zniej). Wydaje mi si˛e, z˙ e powinienem zaznaczy´c t˛e klatk˛e czasowa˛ bardziej precyzyjnie. Nie wydarzyło si˛e to wtedy, gdy ja i Essie przebywali´smy na Kr˛egu, nie przez wiele milionów milisekund. Stało si˛e to wcze´sniej, gdy ja i Essie zaczynali´smy dyskusj˛e, czy mamy polecie´c na spotkanie z okazji setnej rocznicy na Pomarszczonej Skale, a moje z˙ ycie wydawało si˛e przyjemnie nudne. Nie wiedziałem, co mnie czeka. Rzecz jasna, dzieci tak˙ze nie miały poj˛ecia, co si˛e wydarzy. Były zaj˛ete swoimi sprawami, jak to dzieci. Kiedy w ramach praktyki szkolnej Apsik poddał si˛e badaniom, organizowanym dwa razy w miesiacu, ˛ medbot powitał go z przyjemno´scia; ˛ rzadko miał okazj˛e podda´c badaniu z˙ ywego Heecha, z podwójnym sercem, praktycznie pozbawionymi tłuszczu organami wewn˛etrznymi i gruzłowata˛ muskulatura.˛ — Wszystko jest w normie — oznajmił, patrzac ˛ z aprobata˛ na wyniki bada´n widniejace ˛ na monitorach. — Tylko ty chyba dobrze nie sypiasz, Apsiku. Apsik odezwał si˛e z ociaganiem: ˛ — Czasem mam problemy z zasypianiem. Potem s´ni mi si˛e. . . — Tak? — Medbot przybrał form˛e młodego m˛ez˙ czyzny; u´smiechnał ˛ si˛e, dodajac ˛ Apsikowi otuchy i powiedział: — Opowiedz mi o tym. Apsik zawahał si˛e. Potem z wahaniem rzekł: — Nie mam kokonu, wie pan. 124

— Ach — odparł program. Apsik czekał. Nie chciał, by zmuszono go do opowiadania temu mechanicznemu programowi, jakie to uczucie, kiedy młody Heech musi spa´c w łó˙zku, nie mogac ˛ naciagn ˛ a´ ˛c na głow˛e nic poza prze´scieradłami. Heechowie sypiali owini˛eci, najch˛etniej po´sród ciepłych, mi˛ekkich kł˛ebków puszystego materiału, w którym si˛e zagrzebywali; to była wła´sciwa i odpowiednia metoda spania, a koce i prze´scieradła nie były z˙ adnym zamiennikiem. Jego ojciec miał racj˛e, kiedy zabronił mu spa´c w łó˙zku, pomy´slał z t˛esknota.˛ Nie musiał niczego obja´snia´c; bazy danych medbota dostarczyły ju˙z wyja´snienia. — Zamówiłem ci ju˙z kokon — rzekł łagodnie program. — Dobrze. A teraz porozmawiajmy o tych snach. . . — Tak? — rzekł ponuro Apsik. Nie chciał rozmawia´c o snach. Nigdy o tym z nikim nie rozmawiał, nawet z Oniko; nie chciał nawet o tym pami˛eta´c kiedy si˛e budził. — A wi˛ec? Co takiego ci si˛e s´ni? Apsik zawahał si˛e. Co mu si˛e s´niło? Raczej, co mu si˛e nie s´niło! ´ a˛ mi si˛e moi rodzice — zaczał — Sni ˛ — i Dom. To znaczy ten prawdziwy, w jadrze ˛ Galaktyki. . . — Oczywi´scie, z˙ e to ci si˛e s´ni — rzekł medbot, u´smiechajac ˛ si˛e. — A potem sa˛ inne sny. Sa.˛ . . ró˙zne. — Apsik zamilkł na chwil˛e i zastanowił si˛e. — Przera˙zajace. ˛ Sa˛ tam. . . dobrze, czasem sa˛ te owady. Całe chmary. Roja˛ si˛e, lataja,˛ migocza.˛ . . — Okra˙ ˛zały go i wpełzały do jego ubrania, ust, pod skór˛e, z˙ adl ˛ ac ˛ bezbole´snie. . . — One sa˛ jak s´wietliki — sko´nczył, dr˙zac. ˛ — Czy kiedy´s widziałe´s s´wietlika? — zapytał cierpliwie program. — Nie. To znaczy, tylko na obrazku. ´ — Swietliki nie z˙ adl ˛ a,˛ Apsiku — przypomniał medbot. — A te owady, które z˙ adl ˛ a,˛ powoduja˛ sw˛edzenie i ból. Czy odczuwasz co´s takiego? — Och, nie. Nic takiego. . . A przynajmniej, nie dokładnie tak — poprawił si˛e Apsik. — Ale jest jakie´s takie, nie wiem, jak to powiedzie´c, jakie´s takie sw˛edzenie w głowie. To znaczy, przez to mam ochot˛e si˛e uczy´c ró˙znych rzeczy. — Jakich ró˙znych rzeczy, Apsiku? — Ró˙znych — odparł nieszcz˛es´liwym tonem chłopiec. Apsik wiedział, z˙ e opisywanie snów nie idzie mu najlepiej. Jak mo˙zna uja´ ˛c sen w słowa? Sny były mi˛ekkie, mgliste i bezkształtne. Słowa były twarde i precyzyjne. J˛ezyk Uczu´c Heechów troch˛e lepiej nadawałby si˛e do tego celu, ale program zaczał ˛ mówi´c po angielsku, a Apsik był zbyt dobrze wychowany, by zaprotestowa´c. Program skinał ˛ jednak głowa˛ ze zrozumieniem. — Tak, tak, Apsiku — rzekł łagodnie — takie sny to symbole. By´c mo˙ze reprezentuja˛ one twoje naturalne dzieci˛ece zainteresowanie seksualno´scia˛ twoich rodziców. By´c mo˙ze odwołuja˛ si˛e do traumatycznych prze˙zy´c, których do´swiadczyłe´s. Pewnie nie zdajesz sobie z tego sprawy, Apsiku, ale w ciagu ˛ ostatnich 125

kilku tygodni byłe´s nara˙zony na wi˛ekszy stres, ni˙z niektórzy doro´sli ludzie przez całe lata. — Ach — odparł Apsik. W istocie doskonale zdawał sobie z tego spraw˛e. — Poza tym — westchnał ˛ program — w dzisiejszych czasach wszyscy jestes´my nara˙zeni na pewien ogólny stres. Nie tylko dzieci. Doro´sli obu ras, a nawet zapisane maszynowo inteligencje; wszyscy bez wyjatku. ˛ Rozumiesz pewnie, z˙ e mówi˛e teraz o Wrogu. — Wróg jest przera˙zajacy ˛ — zgodził si˛e Apsik. — A szczególnie dla wra˙zliwego dziecka, które ma osobiste do´swiadczenie w prze˙zywaniu strachu, cho´c mo˙ze pozbawionego podstaw — prze˙zyłe´s to na Kr˛egu Obserwacyjnym — medbot odchrzakn ˛ ał, ˛ sygnalizujac ˛ zmian˛e tematu. — A teraz powiedz mi co´s o swoim pami˛etniku — u´smiechnał ˛ si˛e promiennie. Apsik zasyczał cicho, po czym podjał ˛ nowy temat rozmowy. — Dzi˛eki niemu nie t˛eskni˛e tak za domem — rzekł, nie dlatego, z˙ e tak było rzeczywi´scie. Akurat nie była to prawda, ale Apsik doszedł ju˙z do tego, co pojmuje w pewnym momencie ka˙zde dziecko, człowiek czy Heech: kiedy doro´sli zaczynaja˛ zadawa´c trudne pytania, mo˙zna ich zadowoli´c prostymi odpowiedziami, w które uwierza.˛ — Bardzo dobra terapia — medbot pokiwał głowa.˛ — Ale te wszystkie szczegóły, Apsiku! Tyle stron danych! Kto´s mógłby pomy´sle´c, z˙ e próbujesz opracowa´c encyklopedi˛e. Czy nie sadzisz, ˛ z˙ e powiniene´s sp˛edza´c mniej czasu na czym´s takim, a wi˛ecej na zabawie z kolegami? — Spróbuj˛e — obiecał Apsik, a kiedy wreszcie pozwolono mu odej´sc´ , układał po drodze w my´slach, jak to zapisze w pami˛etniku. Wi˛ekszo´sc´ wersji zaczynała si˛e od prostej uwagi: „Ludzkie programy nic nie wiedza˛ o dzieciach Heechów”. Kiedy jednak chciał zapisa´c t˛e uwag˛e w pami˛etniku, napisał co´s zupełnie innego. Nie obchodzi mnie, co mówi Albert, nic na to nie poradz˛e, z˙ e z˙ al mi Apsika. I Oniko. I nawet Harolda Wroczka. Harold naprawd˛e nie był a˙z tak paskudny. Po prostu nie miał za du˙zej wprawy w byciu sympatycznym. Cała trójka nadal sp˛edzała wi˛ecej czasu ze soba˛ ni˙z z kimkolwiek z całej reszty jakich´s trzystu uczniów, cho´c Harold nie znosił, kiedy Apsik i Oniko nalegali na sp˛edzanie nie ko´nczacych ˛ si˛e godzin nad bazami danych. — Mój Bo˙ze — narzekał — czy wy my´slicie, z˙ e musicie nauczy´c si˛e wszystkiego, co tylko jest do nauczenia? — Lubimy to — odparła krótko Oniko. Harold rozło˙zył r˛ece z rezygnacja.˛ Potem jednak poszedł za nimi do czytelni, a poniewa˙z nie miał nic lepszego do roboty, sam zaczał ˛ si˛e uczy´c. Ku zaskoczeniu wszystkich, jego stopnie zacz˛eły pia´ ˛c si˛e w gór˛e. Mimo samotno´sci i przera˙zajacych ˛ snów Apsik lubił szkoł˛e. Pla˙za była s´liczna, kiedy ju˙z zdołał przyzwyczai´c si˛e do przebywania w wodzie; sportbot sporza˛ 126

dził dla niego co´s w rodzaju uprz˛ez˙ y z pływakami, która˛ chłopiec mógł wło˙zy´c i niedługo Apsik dorównał w pływaniu najlepszym. Lekcje były ciekawe. Pozostali uczniowie byli przynajmniej do zniesienia, a niektórzy nawet do´sc´ sympatyczni. A wyspa była pi˛ekna, pełna niezwykłych, czasem smutnych rzeczy. Na przykład — powy˙zej szkoły była łaka. ˛ Pasły si˛e tam wielkie, rogate prze˙zuwacze. Kiedy Apsik zaczał ˛ czyta´c o nich w bazach danych, odkrył, z˙ e jest to „bydło” i był przera˙zony, gdy sprawdził, w jakim celu jest hodowane. Apsik sp˛edził cztery lata na Kr˛egu Obserwacyjnym nie zastanawiajac ˛ si˛e, skad ˛ jego ludzcy koledzy szkolni uzyskuja˛ białko. Teraz stanał ˛ w obliczu muczacego ˛ i wydalajacego ˛ góry łajna, z´ ródła pieczeni i hamburgerów. Obrzydliwo´sc´ ! Dziewi˛ec´ dziesiat ˛ pi˛ec´ procent diety Apsika, podobnie jak w przypadku wi˛ekszo´sci Heechów, pochodziło z zamarzni˛etych gazów kometarnych albo dowolnego innego u˙zytecznego z´ ródła czterech podstawowych pierwiastków ludzkiego po˙zywienia, w˛egla, wodoru, tlenu i azotu. Po dodaniu paru pierwiastków s´ladowych mo˙zna było z po˙zywienia CHON zrobi´c co tylko si˛e chciało. Było tanie. Było po˙zywne, gdy˙z produkowano je tak, by spełniało wszelkie wymogi dietetyczne. I nie wymagało mordowania niczego, co czuje ból. Połow˛e jedzenia w szkole i tak stanowiło po˙zywienie CHON. Fabryka Po˙zywienia unosiła si˛e na powierzchni płytkiego morza koło sasiedniej ˛ wyspy Tahiti, zasysajac ˛ surowce z morza i powietrza. Ale ludzkim dzieciom, podobnie jak i dorosłym s´wiadomo´sc´ , z˙ e ich krwiste „steki” naprawd˛e pochodza˛ od z˙ ywych zwierzat, ˛ sprawiała chyba przyjemno´sc´ — cho´c na pewno nie pochodziły z pastwiska nad szkoła,˛ gdy˙z było to stado przeznaczone do innych celów. Apsik nie rozmawiał o tym celu ze szkolnymi kolegami. I miał szcz˛es´cie, gdy˙z hodowanie zwierzat ˛ na mi˛eso (jak miał kiedy´s odkry´c) nie było najbardziej obrzydliwym z mo˙zliwych zastosowa´n bydła. Podczas drugiego miesiaca ˛ pobytu Apsika na wyspie Moorea wydarzyły si˛e dwie pozytywne rzeczy. Pierwsza˛ z nich było przywiezienie kokonu, który zainstalowano w jego sypialni w internacie; od tej chwili mógł ju˙z przed snem zagrzeba´c si˛e w mi˛ekkich, sypkich kł˛ebkach pianki i zasuna´ ˛c nad głowa˛ pokrycie. Spowodowało to niemało z˙ artów z˙ e strony kolegów Apsika z internatu, ale chłopiec zniósł je dzielnie. Kokon nie pomógł mu odp˛edzi´c snów, ale stanowił powa˙zne ulepszenie w stosunku do sterylnych i nieprzyjemnych prze´scieradeł i koców, z którymi musiały sobie radzi´c ludzkie dzieci. Druga rzecz polegała na tym, z˙ e kierowniczka szkoły odkryła jak kiepsko dopasowany jest zwykły program medyczny do potrzeb młodego Heeecha i zadała sobie trud zdobycia czego´s bardziej odpowiedniego. Nowy program miał posta´c młodego Heecha o miedzianej skórze i gł˛ebokich oczach. Miał centymetr puchu na czubku głowy, a s´ci˛egna na jego ramionach i szyi wiły si˛e sympatycznie, gdy witał si˛e z Apsikiem. Chłopiec ju˙z podczas pierwszego spotkania bardzo polu127

bił nowego medbota, kiedy wi˛ec nadszedł termin drugiego badania, oczekiwał go z niecierpliwo´scia.˛ Badanie Oniko miało si˛e odby´c o tej samej godzinie. Apsik pomógł jej ostro˙znie przej´sc´ waskim ˛ korytarzem, cho´c dzi˛eki lasce dziewczynka potrafiła ju˙z radzi´c sobie sama, i przywitał si˛e rado´snie z piel˛egbotem. Ku ich zaskoczeniu, piel˛egniarka zaprowadziła ich oboje do jednego pokoju. Młody Heech Apsika i medbot Oniko, kobieta w s´rednim wieku, siedzieli razem przy biurku, przed którym stały dwa krzesła dla dzieci. — Chcieli´smy porozmawia´c z wami obojgiem — odezwała si˛e medbot Oniko w j˛ezyku Heechów! — gdy˙z macie ze soba˛ wiele wspólnego. — Macie takie same sny — wtracił ˛ si˛e Heech. — Małe s´wiecace ˛ istoty bzycza˛ dookoła was, nawet z˙ adl ˛ a,˛ ale nigdy nie powoduja˛ bólu. — I sny si˛e powtarzaja˛ — powiedziała kobieta. — To prawda — rzekł Apsik, patrzac ˛ na Oniko. Ta skin˛eła głowa.˛ ˙ — Zadne z was nie interesuje si˛e za bardzo sportem — dodała kobieta. — W przypadku Oniko jest to zrozumiałe, gdy˙z ona nie jest jeszcze do´sc´ silna, z˙ eby podja´ ˛c jaki´s wi˛ekszy wysiłek. Ale ty, Sternutatorze, jeste´s w doskonałej kondycji ˙ fizycznej. I z˙ adne z was nie oglada ˛ sportu w piezowizji, prawda? Zadnego futbolu, bejsbolu, peloty, nic. — Tak, wydaje mi si˛e, z˙ e to do´sc´ nudne — przyznał Apsik. — Wsłuchaj si˛e w to, co mówisz, Sternutatorze — powiedział medbot Heech. — Czy tak mo˙ze mówi´c dziesi˛eciolatek? — Je´sli o mnie chodzi, to on mówi zupełnie normalnie — pociagn˛ ˛ eła nosem Oniko. Kobieta pokiwała głowa.˛ — Według waszych standardów, owszem — o´swiadczyła. — Oboje macie niezmiernie dorosłe zainteresowania. Sprawdzili´smy zapisy waszych systemów do wyszukiwania danych. Mog˛e zrozumie´c to, z˙ e ka˙zde z was sp˛edziło wiele godzin próbujac ˛ dowiedzie´c si˛e wszystkiego o Wrogu. Niewatpliwie ˛ co´s takiego mógłby zrobi´c ka˙zdy — Wróg jest dla nas czym´s bardzo wa˙znym! A jednak niewielu waszych szkolnych kolegów wykazuje zainteresowanie tym tematem. Tylko dlaczego tak si˛e interesujesz transportem nad´swietlnym, Oniko? Dziewczynka wygladała ˛ na zaskoczona.˛ — To jest po prostu ciekawe, jak sadz˛ ˛ e. Czy˙z wszyscy si˛e tym nie interesuja? ˛ — Nie w a˙z takim stopniu, nie interesuja˛ si˛e te˙z takimi obcymi rasami, jak ´ Przymuleni, Amoniakowcy i Swinie Voodoo. — Ale one sa˛ takie zabawne — rzekła obronnym tonem Oniko. — Tak — rzekł medbot Heech, przejmujac ˛ inicjatyw˛e. — A tematy, które najbardziej ci˛e interesuja,˛ Sternutatorze, sa˛ zarówno zabawne, jak i do´sc´ wa˙zne, tak bym to ujał. ˛ Lokalizacje placówek i składowisk Heechów; historia bada´n kosmosu przez Heechów; zasady dotyczace ˛ penetracji czarnych dziur. Tylko widzisz, Sternutatorze, nawet zupełnie normalna ciekawo´sc´ , posuni˛eta do granic, mo˙ze

128

by´c. . . Przepraszam — rzekł nagle, patrzac ˛ na siedzac ˛ a˛ obok niego kobiet˛e. Ta za´s o´swiadczyła, nagle zmieniwszy ton głosu: — Dzieci, nadszedł bardzo wa˙zny przekaz. Pani kierowniczka chciałaby, z˙ eby ka˙zdy ucze´n go obejrzał, wi˛ec zako´nczymy te˙z rozmow˛e, z˙ eby´smy mogli go po´ kaza´c. I oboje odwrócili krzesła by obejrze´c wy´swietlany na s´cianie obraz. Sciana roz´swietliła si˛e l´sniac ˛ a,˛ srebrzysta˛ mgiełka,˛ która ustapiła ˛ m˛ez˙ czy´znie o powa˙znym wyrazie twarzy, o rozmiarach znacznie przekraczajacych ˛ rzeczywiste. Kiedy si˛e pojawił, mówił wła´snie: — . . . a oto kolejna cz˛es´c´ rozszyfrowanego przekazu. Zamilkł, nadsłuchujac, ˛ a wówczas odezwał si˛e inny głos, bezcielesny, mówia˛ cy w szybki, mechaniczny sposób. Mówił: — Łaczna ˛ liczba gatunków obecnie zamieszkujacych ˛ Galaktyk˛e, które sa˛ technologicznie zdolne lub wykazuja˛ pewne oznaki mo˙zliwego przyszłego osia˛ gni˛ecia tego etapu, wynosi jedena´scie. Tylko trzy z nich opanowały loty z pr˛edko´scia˛ nad´swietlna˛ i tylko jeden z trzech korzysta z systemów nap˛edowych podlegajacych ˛ ograniczeniom teorii Einsteina. Dwa z pozostałych prawdopodobnie opanuja˛ loty mi˛edzygwiezdne w ciagu ˛ nast˛epnych kilku stuleci. Pozostałe korzystaja˛ z narz˛edzi na ró˙znych stopniach rozwoju. Głos ucichł, pojawiła si˛e twarz m˛ez˙ czyzny o oczach pociemniałych od troski, mówiac: ˛ — Cały przekaz, kiedy zostanie spowolniony do normalnej pr˛edko´sci, trwa prawdopodobnie ponad dziewi˛ec´ godzin. Jak dotad ˛ nagrano tylko fragmenty, by zbada´c je w czasie rzeczywistym. Jednak˙ze, dla tych, którzy dopiero teraz do nas dołaczyli, ˛ pragn˛e wspomnie´c, z˙ e przekaz miał form˛e błyskawicznej transmisji, która trwała zaledwie jeden przecinek zero zero trzy sekundy. Pochodzenie przekazu nie zostało jeszcze ustalone, cho´c wiemy ju˙z, z˙ e został przesłany z ziemskiej sieci satelitarnej i skierowany w stron˛e kugelblitzu, prawdopodobnie z budynku Tokio Tower. Badamy obecnie wszystkie linie naziemne prowadzace ˛ do Tokio Tower. Twarz zamilkła, patrzac ˛ stalowym wzrokiem na widzów. — Oczywi´scie, zakazane sa˛ wszelkie transmisje z pr˛edko´scia˛ nad´swietlna˛ w stron˛e Kr˛egu Obserwacyjnego czy kugelblitzu, zgodnie z zasadami stanu alarmowego ogłoszonymi przez Wspólna˛ Obserwacj˛e Asasynów ponad dziesi˛ec´ tygodni temu. Jaki´s ruch za plecami Apsika wytracił ˛ go z transu spowodowanego przez transmisj˛e. Obejrzał si˛e. Oniko wstała z krzesła i utykajac ˛ szła w stron˛e drzwi. — Przepraszam — wymamrotał Apsik i ruszył za nia.˛ Na zewnatrz ˛ Oniko opierała si˛e o s´cian˛e szlochajac. ˛ — Co si˛e dzieje? — dopytywał si˛e zaalarmowany. — To. . . có˙z, na pewno to jest przera˙zajace, ˛ ale to mógł by´c jaki´s bład ˛ techniczny, czy głupi z˙ art. . . — Och, Apsiku — zapłakała dziewczynka — Czy ty nic nie rozumiesz? Otworzył usta, by odpowiedzie´c, ale ona go ubiegła: — Ten przekaz, czy ty nie wiesz, co to było? To był fragment mojego pami˛etnika!

Rozdział 10 W gł˛ebinach czasu Cassata ta´nczył fokstrota powoli, sennie, z zamkni˛etymi oczami, z głowa˛ orientalnej kobiety na ramieniu. Niewiarygodne! Wygladała ˛ jak normalna istota ludzka, z wła´sciwym człowiekowi poczuciem zdrowego rozsadku, ˛ a mimo to kleiła si˛e do tego faceta! — Cassata, co si˛e, u cholery, dzieje? — warknałem. ˛ Obdarzył mnie specyficznym spojrzeniem. Nie wiem, jak inaczej mógłbym je opisa´c. Nie było przepraszajace, ˛ nie było bezczelne. Wydawało mi si˛e — sam ju˙z nie wiem — z˙ e jego spojrzenie było wzrokiem skaza´nca. Nie było w tym nic dziwnego. Wiadomo było, co go czeka, kiedy wróci do swojego cielesnego oryginału: zostanie zlikwidowany, ale od dawna zdawał sobie z tego spraw˛e, a nie patrzył w ten sposób. Czekał na opadni˛ecie ostrza topora. Uprzejmie pu´scił swoja˛ partnerk˛e, pocałował ja˛ w czoło i zwrócił si˛e do mnie. — Chciałe´s ze mna˛ rozmawia´c — rzekł. — A z˙ eby ci˛e, z˙ e chciałem. . . Powstrzymał mnie. — Dobrze, mo˙zemy porozmawia´c — westchnał ˛ — ale nie tutaj. W twoim statku te˙z nie. Jakie´s miłe miejsce, gdzie´s, gdzie b˛ed˛e si˛e dobrze czuł. Otworzyłem usta, z˙ eby mu powiedzie´c, jak mało mnie obchodzi, jak b˛edzie si˛e czuł Cassata, ale Albert mnie ubiegł. — Mo˙ze Rue de la Paix, generale? Mały ogródek kawiarniany na lewym brzegu? — Co´s takiego mo˙ze by´c — zgodził si˛e Cassata. . . i oto znale´zli´smy si˛e tam, siedzac ˛ przy metalowym stoliku na rozsłonecznionym bulwarze, pod pasiastym parasolem reklamujacym ˛ jaki´s aperitif, a kelner w białym fartuchu przyjmował od nas zamówienie. — Dobry wybór, Albercie — rzekł z zadowoleniem Cassata, ale nie miałem zamiaru mu pozwoli´c na takie zachowanie.

130

— Sko´ncz z tym pieprzeniem — warknałem. ˛ — Dlaczego zakazali´scie wszystkich transmisji z kierunku Ziemi? Cassata wział ˛ z tacy kelnera campari z woda˛ sodowa˛ i powachał ˛ je z namysłem. — Nie wiem — odparł i dodał — jeszcze nie wiem. — Ale wiesz, dlaczego nało˙zyłe´s embargo na mój statek? — Och tak, Robinie. To był rozkaz. — A nało˙zenie embarga na statek z jadra ˛ Galaktyki? — wtraciła ˛ si˛e Essie. Nie radziłem sobie z Cassata.˛ On wzruszył ramionami. To Essie wystarczyło. Rzuciła mu mordercze spojrzenie, po czym zwróciła si˛e do mnie: — Wyobra˙zasz to sobie? Nawet Czcigodni Przodkowie Heechów musza˛ si˛e opowiada´c WOA! A tymczasem ci sprawdzaja,˛ czy jeste´smy wystarczajaco ˛ doro´sli, z˙ eby to usłysze´c, zanim ogłosza˛ informacje! — Rozkazy — powtórzył Cassata. Po czym spojrzał na Essie nieco uprzejmiej i rzekł pojednawczym tonem: — To tylko problem techniczny, pani Broadhead. — Durny problem techniczny! Robin? Wy´slij polecenie do instytutu. Ta banda niewychowanych klaunów nie zasługuje na to, z˙ eby z nimi współpracowa´c. — Zaraz, chwileczk˛e — wtracił ˛ pospiesznie, a robił co mógł, z˙ eby robi´c wraz˙ enie ugodowego. — To tylko kroki, które podejmujemy w przypadku zagro˙zenia. Pó´zniej, je´sli pani, albo Robin zechcecie uzyska´c dost˛ep do jakichkolwiek informacji, jestem pewien, z˙ e nie b˛edzie z˙ adnego problemu — to znaczy, rzeczywistego problemu; ale musza˛ one przej´sc´ odpraw˛e Słu˙zby Wspólnej Obserwacji Asasynów zanim zostana˛ wyjawione publicznie, to chyba oczywiste. — Nie oczywiste! Nie ma tu nic oczywistego! — odwróciła si˛e do mnie, a oczy jej płon˛eły. — Robin, powiedz temu z˙ ołnierzykowi, z˙ e to nie jest kwestia osobistej przysługi dla ciebie czy dla mnie, ale tego, z˙ e informacja jest własno´scia˛ wszystkich. — Chodzi o to, z˙ e informacje nale˙za˛ do wszystkich, generale Cassata. Essie nie miała zamiaru tak tego zostawi´c. — Powiedz mu, Robinie — warkn˛eła tak ostro, z˙ e przechodnie na Rue de la Paix zacz˛eli spoglada´ ˛ c na nas z zainteresowaniem. Byli tylko elementem de´ koracji, ale kiedy Essie programuje dekoracje, idzie na cało´sc´ . Sliczna kobieta o ciemnych włosach wydawała si˛e zafascynowana naszym widokiem — bardziej, ni˙z mo˙zna by si˛e tego spodziewa´c po dekoracji. Przyjrzałem jej si˛e bli˙zej; to była kobieta, z która˛ przedtem ta´nczył Cassata; jak wida´c, Cassata zostawił po sobie s´cie˙zk˛e, z˙ eby mogła przenikna´ ˛c do nowego otoczenia. Podkr˛eciłem napi˛ecie. Odezwałem si˛e do Cassaty: — Nie masz wyboru. Posłuchajcie, generale Cassata, to nie jest kwestia utajnienia materiału, z˙ eby Wróg nie dostał go w swoje r˛ece. Tu nie ma wrogów, z wyjatkiem ˛ samego Wroga. Sadzisz, ˛ z˙ e szpieguj˛e na rzecz Asasynów?

131

— Nie, oczywi´scie, z˙ e nie — powiedział nieszcz˛es´liwym tonem, próbujac ˛ si˛e przymili´c. — Ale to sa˛ rozkazy z najwy˙zszego szczebla. — My jeste´smy z najwy˙zszego szczebla! Wzruszył ramionami w dobrze znanym ge´scie „ja tu tylko sprzatam”. ˛ — Oczywi´scie, z˙ e tak. . . — Zamilkł, zauwa˙zywszy wyłaniajac ˛ a˛ si˛e z tłumu młoda˛ kobiet˛e. Potrzasn ˛ ał ˛ głowa˛ na jej widok; u´smiechn˛eła si˛e krzywo, posłała mu buziaka i znikła. — Przepraszam — rzekł. — To moja znajoma; powiedziałem jej, z˙ e to prywatne spotkanie. Co mówiłe´s? — Doskonale wiesz, co mówiłem! — warknałem ˛ i mówiłbym dalej, ale wyraz twarzy Cassaty nagle si˛e zmienił. Nie słuchał ju˙z mnie. Jego twarz zastygła. Spojrzenie miał nieobecne, jakby słuchał jakiego´s komunikatu. I chyba rzeczywi´scie tak było, bo rozpoznałem to spojrzenie. Wygladało ˛ tak, jak zawsze, gdy jaka´s zapisana maszynowo osobowo´sc´ słucha czego´s na prywatnym kanale. Do´sc´ dobrze sobie te˙z wyobraziłem, co te˙z za chwil˛e powie. Zmarszczył brwi, otrzasn ˛ ał ˛ si˛e, potoczył przez chwil˛e nieobecnym wzrokiem, po czym to powiedział. — Och, szlag — o´swiadczył generał Julio Cassata. Poczułem, jak dło´n Essie w´slizguje si˛e do mojej. Ona te˙z zdawała sobie spraw˛e z tego, z˙ e stało si˛e co´s złego. — Powiedz nam! — za˙zadałem. ˛ Wział ˛ gł˛eboki oddech. — Musz˛e wraca´c do WOA — o´swiadczył. — Podrzucicie mnie? Tym razem mnie zaskoczył. Pierwsza wypowied´z pozwoliła mi jedynie zyska´c na czasie: — Co? — Po czym zebrałem si˛e w sobie. — Ale˙z szybko zmieniamy zdanie, generale! Najpierw mam si˛e trzyma´c z daleka, potem nakłada si˛e embargo na mój statek. . . — Zapomnijmy o tym — rzekł z niecierpliwo´scia.˛ — To zupełnie nowe okoliczno´sci. Musz˛e tam dosta´c si˛e szybko, a wy macie najszybszy statek. Podrzucicie mnie? — Có˙z. . . Czemu nie, ale. . . Tylko z˙ e. . . — Dostałem wła´snie wiadomo´sc´ — rzekł. — Ta przerwa w pracy to nie były c´ wiczenia. To autentyczny wypadek. Prawdopodobnie Wróg zdobył przyczółek na Ziemi. Podrzucenie maszynowo zapisanej osobowo´sci, na przykład generała Cassaty (albo — je´sli ju˙z o tym mówimy — mnie) nie wymaga wi˛ekszej ilo´sci miejsca. Trzeba tylko zabra´c jaki´s układ scalony, wachlarz, ta´sm˛e, czy kostk˛e i wpakowa´c do statku, a ju˙z mo˙zna rusza´c. Cassata s´pieszył si˛e. Nosibot niósł go ju˙z wte-

132

dy, gdy generał prosił mnie o pozwolenie, mieli´smy wi˛ec pakowa´c si˛e i rusza´c w chwili, gdy miał dotrze´c do s´luzy. Łaczny ˛ przewidywany czas transferu wyniósł poni˙zej trzech minut. Do´sc´ długo. Nie zmarnowałem tych trzech minut. Kiedy czekali´smy przez t˛e długa˛ chwil˛e, podczas której nosibot taszczył go z jednej sekcji do drugiej, oddawałem ostatnie honory mojej utraconej miło´sci. Nie zaj˛eło to du˙zo czasu. Informacja o przerwie dotarła ju˙z nawet do cielesnych ludzi, wi˛ec osobnicy przypominajacy ˛ kamienne posagi ˛ zmierzali w kierunku piezowizorów, w których pojawiła si˛e informacja, z˙ e przerwano wszelkie transmisje. Mój dubler trzymał si˛e z daleka od innych i wygladał ˛ na nieszcz˛es´liwego. Od razu zrozumiałem, dlaczego tak było. Obok niego stała Klara i jej ma˙ ˛z. . . przytuleni do siebie jeszcze bardziej ni˙z przedtem. ˙ Załowałem, z˙ e. . . ˙ Załowałem przede wszystkim (a przynajmniej ten z˙ al był najbardziej uzasadniony), z˙ e nie udało mi si˛e lepiej pozna´c Harbina Eskladara. Jakie to dziwne, z˙ e Klara miałaby po´slubi´c byłego terroryst˛e! Dziwne, z˙ e mogłaby po´slubi´c kogokolwiek poza mna.˛ . . A nast˛epnie pomy´slałem: Robin, staruszku, ruszajmy stad. ˛ Wi˛ec przemie´sciłem si˛e szybko na pokład „Prawdziwej Miło´sci”, zwinałem ˛ si˛e i ju˙z nas nie było. — Robin! Chod´z tu i zobacz! — krzykn˛eła Essie, przemie´sciłem si˛e wi˛ec do sterowni i zrobiłem, co mi kazano. Julio Cassata miał min˛e zbitego psa i tkwił podłamany przed ekranem, który Essie pokazywała z w´sciekło´scia: ˛ — Okr˛ety wojenne! — wrzasn˛eła. — Robin! To całe WOA o s´wierzbiacych ˛ palcach gotowe jest wysadzi´c w powietrze cały s´wiat! Cassata rzucił mi w´sciekłe spojrzenie. — Twoja z˙ ona doprowadza mnie do szału — o´swiadczył. Nie patrzyłem na niego. W pierwszej chwili, zanim weszli´smy w nad´swietlna˛ ekrany złapały obraz satelity WOA, tysiace ˛ kilometrów od nas; nawet na naszej wysokiej orbicie był prawie ukryty przez sto˙zek Ziemi, ale widziałem, z˙ e satelita WOA nie był osamotniony. Dookoła niego unosił si˛e rój muszek. Statki. Essie miała racj˛e. Okr˛ety wojenne. Po czym weszli´smy w nad´swietlna.˛ Ekran zamglił si˛e, a Cassata zaprotestował: — One nie maja˛ zamiaru niczego atakowa´c. To tylko s´rodek ostro˙zno´sci. ´ — Srodek ostro˙zno´sci! Wysyłanie całej floty z bronia˛ gotowa˛ do strzału! — rzuciła w´sciekle Essie. — Z powodu takich s´rodków ostro˙zno´sci wybuchaja˛ wojny!

133

— Wolałaby pani, z˙ eby´smy nic nie robili? — spytał. — Tak czy inaczej, zaraz tam b˛edziemy. B˛edzie pani mogła poskar˙zy´c si˛e mu osobi´scie, je´sli pani b˛edzie chciała. . . to znaczy. . . Zamilkł, znów wygladał ˛ ponuro; oczywi´scie ten mówił o cielesnej wersji. Ale miał racj˛e. — Oczywi´scie, z˙ e zło˙zymy skarg˛e. Poczawszy ˛ od tego, czemu nie udost˛epniono nam tre´sci tego „komunikatu”. Albert zakaszlał znaczaco. ˛ — Ale˙z udost˛epniono — rzekł. Cassata wtracił ˛ si˛e agresywnym tonem: — Sam widzisz! Zawsze musisz z czym´s wyskoczy´c! Cała transmisja została przekazana impulsowo, dokładnie w taki sam sposób, jak została wcze´sniej odebrana. Zało˙ze˛ si˛e, z˙ e Albert ja˛ nagrał. Albert odezwał si˛e przepraszajaco: ˛ — To był tylko rodzaj synoptycznego raportu dotyczacego ˛ wszystkiego na temat ras Heechów i ludzi. Nie było w nim nic, czego nie dałoby si˛e znale´zc´ w Encyklopedii Brytyjskiej albo czym´s podobnym. — Ha! — rzekła Essie, nadal niezadowolona, ale na tym poprzestała. Zastanowiła si˛e przez chwil˛e. Nast˛epnie wzruszyła ramionami. — Wiecie chłopcy, pocz˛estujcie si˛e drinkiem, i tak dalej — o´swiadczyła, przypomniawszy sobie o swoich obowiazkach ˛ gospodyni. — A ja pójd˛e wysłucha´c tej transmisji. Ruszyłem za nia,˛ gdy˙z towarzystwo Essie w najgorszym z jej humorów było nadal lepsze od towarzystwa Julia Cassaty, ale mnie powstrzymał. — Robin — rzekł — nie chciałem o tym mówi´c, kiedy ona tu była. . . Spojrzałem na niego ze zdumieniem. Nie mogłem uwierzy´c, z˙ e istniało co´s, czym chciał si˛e ze mna˛ podzieli´c w tajemnicy. Nast˛epnie rzekł: — Chodzi o tego faceta, za którego wyszła twoja była panienka. — Och — odparłem. — To Cassaty najwyra´zniej nie zadowalało, wi˛ec dodałem: — Nigdy przedtem go nie spotkałem, ale wiem, z˙ e nazywa si˛e Harbin Eskladar. — Tak, Harbin Eskladar, zgadza si˛e — rzekł Cassata rozzłoszczony — wiem o tym. Nienawidz˛e tego faceta. Nie przecz˛e, z˙ e temat mnie zainteresował. Omawianie kwestii tego, jak wrednym typem jest ma˙ ˛z Klary, było dla mnie do´sc´ przyjemne. — Napijmy si˛e — zaproponowałem. Rzucił mi niepewne spojrzenie, po czym wzruszył ramionami. — Ale tylko jednego szybkiego — zgodził si˛e. — Nie pami˛etasz go? A pami˛etasz mnie? Kiedy si˛e poznali´smy jakie´s trzydzie´sci albo czterdzie´sci lat temu, kiedy byłem dowódca˛ brygady? — Oczywi´scie, z˙ e pami˛etam — przytaknałem, ˛ przygotowujac ˛ drinki. Wział ˛ to, co mu podałem, nawet nie patrzac, ˛ co to jest. 134

— Zastanawiałe´s si˛e kiedy´s, dlaczego pokonanie zaledwie dwóch pieprzonych szczebli kariery zaj˛eło mi a˙z tyle lat? W istocie nigdy si˛e nad tym nie zastanawiałem. W ogóle niewiele my´slałem o Cassacie, a jeszcze mniej o tym, jak sobie radzi w pracy, bo dawno temu, jeszcze w Podniebnym Pentagonie, Cassata oznaczał dla mnie głównie złe nowiny, kiedy jeszcze wyst˛epował wyłacznie ˛ w cielesnej postaci, a siły zbrojne musiały si˛e martwi´c tylko o terrorystów. Moja opinia o Cassacie z tego okresu brzmiała, z˙ e to wrzód na tyłku ludzko´sci. I nie zmieniła si˛e od tego czasu, wi˛ec rzekłem tylko uprzejmie: — Chyba nigdy si˛e nie dowiedziałem, dlaczego. — Eskladar! Eskladar, wła´snie dlatego! Był moim adiutantem i raz prawie mnie wylali ze słu˙zby z jego powodu! Skurwiel dorabiał sobie po godzinach, a to jego dorabianie polegało na akcjach terrorystycznych. Nale˙zał do tajnej komórki terrorystycznej generała Beaupre Heimata w Podniebnym Pentagonie! — Och — odezwałem si˛e, a Cassata skinał ˛ ze zło´scia˛ głowa,˛ jakby to wyjas´niało wszystko. W pewnym sensie tak było, gdy˙z ka˙zdy, kto prze˙zył koszmar terroryzmu nie musiał si˛e dowiadywa´c, jak to wszystko wygladało. ˛ To nie było co´s, o czym si˛e zapomina. Przez ponad dwadzie´scia lat nasza planeta była n˛ekana i atakowana przez ludzi, których w´sciekło´sc´ tak dalece min˛eła si˛e ze zdrowym rozsadkiem, ˛ z˙ e jedynym sposobem jej wyra˙zania, jaki przyszedł im do głowy, było zabicie kogo´s. I to bynajmniej nie jednej osoby — setki tysi˛ecy ludzi gin˛eły, w taki czy inny sposób, od wody ska˙zonej wirusem, w wysadzonych budynkach czy zbombardowanych miastach. A nie chodziło im o jaka´ ˛s konkretna˛ osob˛e, bo terrory´sci uderzali we wszystkich, w niewinnych i winnych — a przynajmniej tych, których uwa˙zali za winnych. Najgorsze w tym wszystkim było to, z˙ e zaufani ludzie, wojskowi na wysokich szczeblach, a nawet głowy pa´nstw, bywali tajnymi członkami grup terrorystycznych. Całe gniazdo zostało wykryte nawet w Podniebnym Pentagonie. — Ale to Eskladar przełamał ten krag ˛ — rzekłem, przypomniawszy sobie. Cassata spróbował si˛e roze´smia´c. Wyszło mu co´s w rodzaju prychni˛ecia. — Przeszedł na druga˛ stron˛e, z˙ eby ratowa´c własna˛ skór˛e — rzekł, po czym dodał niech˛etnie — no, mo˙ze nie tylko dlatego, z˙ eby si˛e uratowa´c. On był chyba idealista.˛ Ale je´sli o mnie chodzi, to jest to bez znaczenia. Był moim adiutantem i kosztowało mnie to 20 lat czekania na awans. Sko´nczył drinka. U´smiechajac ˛ si˛e, stwierdził: — Có˙z, nie chc˛e kaza´c jej czeka´c — i tu zamilkł, ale troch˛e za pó´zno. — Kaza´c komu czeka´c — spytałem, a on wzdrygnał ˛ si˛e słyszac, ˛ jakim tonem to mówi˛e. — No dobrze, Robinie — o´swiadczył tonem przegranego — Sadziłem, ˛ z˙ e nie b˛edziesz miał nic przeciwko, je´sli. . . hm. . . poza mna˛ jeszcze kto´s. . . no. . . 135

— Kobieta — odgadłem, sprytnie wydedukowawszy. — Mamy na pokładzie pasa˙zera na gap˛e. Nie wygladał ˛ na skruszonego. — Ona jest tylko zapuszkowanym umarlakiem, jak ty — rzekł. Dyplomacja nigdy nie była mocna˛ strona˛ Cassaty. — Kazałem wło˙zy´c jej no´snik razem z moim. Nie zajmuje du˙zo miejsca, jak rany, a mam tylko. . . Zamilkł w tym miejscu i nie doko´nczył. Był troch˛e — ale tylko troch˛e — zbyt dumny, z˙ eby o co´s prosi´c. Nie musiał. — Jak ona si˛e nazywa? — spytałem. — Alicja Lo. To ta, z która˛ ta´nczyłem. — Có˙z — odparłem — to tylko jeden lot. Dobrze. Id´z i dotrzymaj swojej przyjaciółce towarzystwa. Te˙z na pewno tak bym zrobił na jego miejscu. A potem nie było ju˙z nic poza bezkresna˛ podró˙za.˛ Na pokładzie „Prawdziwej Miło´sci” podró˙z nad´swietlna z Pomarszczonej Skały do satelity WOA zajmuje tylko dwadzie´scia trzy minuty. Tak naprawd˛e to wcale nie odbywa si˛e ona w cało´sci z pr˛edko´scia˛ nad´swietlna, gdy˙z przez jedena´scie i pół minuty statek przyspiesza na jednym ko´ncu trasy, a potem przez jedena´scie i pół minuty hamuje na drugim; sama podró˙z zajmuje jakie´s półtora mgnienia oka. Tak czy inaczej, dwadzie´scia trzy minuty to niewiele — nawet według standardów istot cielesnych. Kiedy oddalili´smy si˛e ju˙z od asteroidu i Albert wział ˛ kurs na satelit˛e, zacza˛ łem (metaforycznie) gry´zc´ palce. Trzymali´smy „Prawdziwa˛ Miło´sc´ ” w układzie słonecznym, rzadko pozwalali´smy jej oddala´c si˛e na znaczne odległo´sci od Ziemi, wi˛ec zawsze byli´smy na bie˙zaco ˛ ze wszystkimi wydarzeniami, jakie działy si˛e na s´wiecie, a które przysparzały mi dobrej zabawy. Odbywało si˛e to powoli, owszem, ale opó´znienie wynosiło zaledwie par˛e sekund. Ale nie tym razem. Zablokowano wszystkie transmisje radiowe. No dobrze, mogłem wysyła´c wiadomo´sci (cho´c Cassata z˙ arliwie mi tego zabronił), ale nie mogłem uzyska´c z˙ adnych odpowiedzi. Rozrywk˛e musieli mi wi˛ec zapewni´c: Essie, Albert i moje wspomnienia. Cassata nie bardzo si˛e do tego nadawał. Moje wspomnienia sa˛ niezmiernie bogate (w ko´ncu jest tam wszystko, co tylko potrafili´smy wpakowa´c w bazy danych „Prawdziwej Miło´sci”, a to naprawd˛e du˙zo), ale te na samym wierzchu wiazały ˛ si˛e głównie z Klara˛ i były raczej smutne. Essie, z drugiej strony, zawsze spełnia oczekiwania. . . albo prawie zawsze. Nie spełnia ich tylko wtedy, gdy zaplacz˛ ˛ e si˛e w jakim´s kł˛ebku rozdra˙znienia, zmartwienia czy nieszcz˛es´cia, a obawiam si˛e, z˙ e co´s takiego wła´snie mi si˛e przytrafiło. Kiedy ju˙z przerobiła nasza˛ dekoracj˛e dla Johore, pi˛ekny pałac z widokiem na cie´sniny i Singapur, a ja siedziałem tam ponuro, ignorujac ˛ malajski posiłek, jaki dla nas zamówiła, rzuciła mi jedno ze swoich wnikliwych spojrze´n „OchBo˙zeonznowuprzybieratendurnywyglad”. ˛ — Co´s ci˛e dr˛eczy — stwierdziła. Wzruszyłem 136

ramionami. — Chyba nie jeste´s głodny — podsun˛eła, nabijajac ˛ na widelec kulk˛e ry˙zu z czym´s czarnym w s´rodku i z˙ ujac ˛ ja˛ łapczywie. Udałem, z˙ e nabieram co´s z li´scia i z˙ uj˛e to. — Robin — powiedziała — masz dwa wyj´scia. Rozmawia´c ze mna,˛ albo rozmawia´c z Albertem-Sigfridem — kimkolwiek, z˙ eby tylko rozmawia´c. Nie ma sensu łama´c sobie starej głowy w samotno´sci. — Chyba tak — odparłem, bo to była prawda. Znów zachowywałem si˛e jak dure´n. Albert znalazł mnie, kiedy wróciłem na Pomarszczona˛ Skał˛e, czy te˙z jej symulacj˛e, która˛ utworzyłem tak, by pasowała do mojego nastroju. Znajdowałem si˛e na Poziomie Tango, gdzie cumowały statki. Snułem si˛e tu i tam, gapiac ˛ si˛e na ró˙zne miejsca, z których odlecieli moi przyjaciele, by ju˙z nigdy nie wróci´c. — Wygladasz ˛ na pogra˙ ˛zonego w depresji — rzekł przepraszajaco. ˛ — Pomys´lałem, z˙ e mo˙ze sprawdz˛e, czy da si˛e co´s z tym zrobi´c. — Chyba nie — odparłem, ale nie odprawiłem go. Głównie dlatego, z˙ e to pewnie Essie go przysłała. Wyciagn ˛ ał ˛ swoja˛ fajk˛e, popykał przez chwil˛e z namysłem, po czym odezwał si˛e: — Czy mógłby´s mi powiedzie´c, co takiego ci˛e dr˛eczy? — Raczej nie — odparłem. — Czy dlatego, z˙ e twoim zdaniem jestem ju˙z znu˙zony słuchaniem w kółko tych samych starych historii, Robinie? — zapytał, a w jego nierzeczywistych oczach malowało si˛e prawdziwe zainteresowanie. Zawahałem si˛e, po czym wykonałem skok na gł˛eboka˛ wod˛e. — Dr˛eczy mnie wszystko, Albercie. Zaraz, poczekaj, wiem, co chcesz powiedzie´c. Zaraz mi ka˙zesz powiedzie´c, która z tych wszystkich rzeczy jest na samym szczycie. Dobrze. To Wróg. Wła´snie to mnie przera˙za. — Wielu rzeczy mo˙zna by si˛e tu obawia´c, Robinie — rzekł uspokajajacym ˛ tonem. — Wróg na pewno zagra˙za nam wszystkim. — Nie, nie — odparłem z niecierpliwo´scia˛ — nie mam tu na my´sli wyłacznie ˛ Asasynów. Nie bardzo sobie wyobra˙zam, co dzieje si˛e ze wszech´swiatem. — Tak, Robinie — zgodził si˛e uprzejmie. — Nie wyobra˙zasz sobie. Ale mógłby´s. Gdybym mógł ci obja´sni´c dziewi˛eciowymiarowa˛ przestrze´n i par˛e innych koncepcji. . . — Przesta´n o tym mówi´c — zarzadziłem, ˛ wiedzac, ˛ z˙ e popełniam bład. ˛ Mam prawo by´c kapry´sny jak ka˙zdy człowiek, ka˙zdy si˛e z tym zgodzi, ale czasem chyba posuwam si˛e za daleko.

137

***

Widzicie, mog˛e si˛egna´ ˛c po cały ocean wiedzy, gdy˙z zostałem poszerzony. Nie lubi˛e opowiada´c o tym, co si˛e ze mna˛ stało, kiedy mnie poszerzono, zwłaszcza w rozmowach z cielesnymi lud´zmi, bo przez to my´sla,˛ z˙ e si˛e wywy˙zszam. Nie chc˛e, z˙ eby tak my´sleli, w szczególno´sci dlatego, z˙ e istotnie jestem czym´s od nich lepszym. Te nieprzebrane zasoby danych sa˛ tylko jedna˛ strona˛ medalu. Dost˛epny zbiór danych oczywi´scie nie jest tak naprawd˛e niesko´nczony. Albert nie pozwala mi u˙zywa´c słowa „niesko´nczony” w odniesieniu do czegokolwiek, co da si˛e policzy´c, a z˙ e cała ta wiedza istnieje w układzie scalonym, na wachlarzu, czy innym no´sniku, na pewno kto´s mo˙ze te zasoby policzy´c. Kto´s. Nie ja. Nie miałem nigdy zamiaru liczy´c kwantowych zbiorów danych, podobnie nie miałem zamiaru próbowa´c je wszystkie wchłona´ ˛c. Powód? Bałem si˛e. Och, Bo˙ze, ale˙z ja si˛e bałem! Czego takiego? Nie tylko Wroga, cho´c mnie przera˙zał. Bałem si˛e mojej własnej rozległo´sci, której nie o´smielałem si˛e w pełni zbada´c. Bałem si˛e, z˙ e gdy pozwol˛e sobie na wchłoni˛ecie całej tej wiedzy, przestan˛e by´c Robinette’em Broadheadem. Bałem si˛e, z˙ e przestan˛e by´c człowiekiem. Bałem si˛e, z˙ e mały pakiecik danych, którym byłem, zwyczajnie utonie w tym morzu informacji. B˛edac ˛ jedynie maszynowo zachowana˛ pami˛ecia˛ ludzkiej istoty robi˛e co mog˛e, by zachowa´c moje człowiecze´nstwo. Albert cz˛esto si˛e niecierpliwi, kiedy pojawia si˛e ten problem. Mówi, z˙ e brak mi odwagi. Nawet Essie od czasu do czasu mnie karci. Mówi mi na przykład: — Kochany, głupi Robinie, czemu nie we´zmiesz tego, co ci si˛e nale˙zy? — A potem opowiada mi ró˙zne historyjki z własnej młodo´sci, z˙ eby mnie zach˛eci´c. — Kiedy byłam młoda˛ dziewczyna˛ na akademii, która łamała sobie głow˛e siedzac ˛ w Bibliotece Lenina nad jakim´s cholernym, bezsensownym dziełem naukowym, mo˙ze o algebrze Boole’a albo architekturze układów scalonych, czasem rozgladałam ˛ si˛e wokół z przera˙zeniem. Och, autentycznym przera˙zeniem, kochany Robinie! Widziałam te miliony tomów, które mnie otaczały i czułam, jak mi si˛e niedobrze robi. To znaczy, naprawd˛e niedobrze, Robinie. To były prawie autentyczne mdło´sci. Byłam bliska zwymiotowania, kiedy my´slałam o połkni˛eciu tych wszystkich szarych, zielonych i z˙ ółtych ksia˙ ˛zek, z˙ eby wiedzie´c wszystko, co mogłam wiedzie´c. Przytaknałem ˛ gorliwie: — To wła´snie co´s takiego, Essie.

138

— Ale w twoim przypadku to nie jest niemo˙zliwe, Robinie! — uci˛eła ostro. ˙ — Zuj, Robinie! Otwórz usta! Połknij je wszystkie! Ale nie potrafiłem. Czy te˙z — nie chciałem. Trzymałem si˛e kurczowo mojego fizycznego ludzkiego kształtu (cho´cby wyobra˙zonego) i moich cielesno ludzkich ogranicze´n, cho´cby narzuconych przez samego siebie. Rzecz jasna, od czasu do czasu zanurzałem si˛e w tym morzu wiedzy. Ale tylko na chwil˛e. Podjadałem małymi k˛esami, jak na uczcie. Kiedy poszukiwałem, jak mogliby´scie powiedzie´c, jakiego´s konkretnego tomu, dostawałem si˛e do tej ksia˙ ˛zki. Trzymałem wzrok utkwiony w tym konkretnym „tomie” i ignorowałem niesko´nczone „półki” z „ksia˙ ˛zkami” dookoła. Czy raczej — wzywałem mój orszak m˛edrców. Wła´snie tak post˛epowali królowie. Dysponowałem wszelkimi prerogatywami króla. Czyniłem to, co czynili królowie. Kiedy chcieli si˛e dowiedzie´c czego´s o kontrapunkcie, posyłali po Salieriego. Gdy zainteresowali si˛e data˛ najbli˙zszego za´cmienia, przybiegał Tycho de Brahe. Trzymali w zasi˛egu r˛eki olbrzymi orszak filozofów, alchemików, matematyków i teologów. Taki na przykład dwór Fryderyka Wielkiego był prawie odwróconym do góry nogami uniwersytetem. Była tam kadra naukowa ze wszystkich dyscyplin, które tylko mógł utrzymywa´c i bra´c studencka, składajaca ˛ si˛e z jednej osoby. Króla. Poniewa˙z byłem bardziej królewski, ni˙z jakikolwiek król, który kiedykolwiek z˙ ył, mogłem sobie pozwoli´c na co´s znacznie lepszego. Mogłem sobie pozwoli´c na ka˙zdy autorytet z ka˙zdej dziedziny. Byli do´sc´ tani, bo nie musiałem ich karmi´c ani utrzymywa´c ich kochanek, a wszyscy zostali właczeni ˛ do jednego wielozadaniowego programu do wyszukiwania danych, Alberta Einsteina. Kiedy wi˛ec poskar˙zyłem si˛e Essie: — Szkoda, z˙ e nie rozumiem, o co chodzi w tym całym gadaniu o kurczeniu si˛e wszech´swiata — po prostu patrzyła na mnie przez chwil˛e. Nast˛epnie powiedziała: — Ha. — Nie, ja naprawd˛e nie rozumiem — powiedziałem jej i rzeczywi´scie tak było. — Spytaj Alberta — zaproponowała rado´snie. — Och, diabli! Wiedz, co to znaczy. On powie mi wszystko, co chciałbym wiedzie´c, tylko z˙ e b˛edzie gadał dalej, a˙z powie mi znacznie wi˛ecej ni˙z chciałbym wiedzie´c. — Robin, kochanie — rzekła — a nie jest przypadkiem tak, z˙ e Albert wie lepiej od ciebie, kiedy przesta´c? — Ach, diabli — odparłem.

139

Kiedy jednak tak stałem z Albertem w ponurym metalowym tunelu (symulowanych) doków asteroidu, miałem wra˙zenie, z˙ e czas wreszcie nadszedł. Nie mogłem ju˙z nic na to poradzi´c. Odezwałem si˛e: — Dobrze, Albercie. Otwórz mi głow˛e. Wrzu´c do niej wszystko. Chyba potrafi˛e to znie´sc´ , skoro ty mogłe´s. Obdarzył mnie promiennym u´smiechem. — To nie b˛edzie a˙z tak straszne — obiecał, a potem poprawił si˛e: — Ale nie b˛edzie te˙z cudowne. Przyznaj˛e, z˙ e to b˛edzie ci˛ez˙ ka praca. Mo˙ze. . . — Rozejrzał si˛e dookoła. — Mo˙ze powinni´smy zacza´ ˛c od usadowienia si˛e jako´s wygodnie. Pan pozwoli? Oczywi´scie nie czekał na moje pozwolenie. Po prostu zrobił, co miał zrobi´c, otaczajac ˛ nas dekoracjami, przedstawiajacymi ˛ gabinet w naszym domu nad Morzem Tappajskim. Zaczałem ˛ si˛e odpr˛ez˙ a´c. Klasnałem ˛ w r˛ece, by przywoła´c kamerbota i za˙zadałem ˛ drinka, po czym wygodnie si˛e rozsiadłem. Albert obserwował mnie w dziwaczny sposób, ale nie powiedział ani słowa, zanim si˛e do niego nie odezwałem: — Jestem gotów. Usiadł, pykajac ˛ z fajeczki i nie spuszczał ze mnie wzroku. — A tak konkretnie, to na co? — Na to, z˙ eby´s mi powiedział o tych wszystkich rzeczach, na co czekasz ju˙z przez jaki´s milion lat. — Ach, Robinie, tak — u´smiechnał ˛ si˛e — tylko z˙ e jest ich tak du˙zo! Czy mógłby´s wyra˙za´c si˛e ja´sniej? O jakich to rzeczach konkretnie mam ci opowiedzie´c? — Chc˛e wiedzie´c, jakie korzy´sci odniesie Wróg ze zwini˛ecia wszech´swiata. Albert zastanowił si˛e nad tym przez chwil˛e. Nast˛epnie westchnał. ˛ — Och, Robinie — rzekł głosem pełnym troski. — Nie — odparłem — z˙ adne „Och, Robinie”, z˙ adnego gadania, z˙ e powinienem był zrobi´c to ju˙z dawno temu, z˙ adnego wyja´sniania, z˙ e powinienem najpierw opanowa´c mechanik˛e kwantowa,˛ albo co´s innego, bo bez tego nie zrozumiem. Chc˛e si˛e dowiedzie´c teraz. — Niełatwo z˙ y´c z takim szefem jak ty, Robinie — poskar˙zył si˛e. — No dalej! Prosz˛e. Zamilkł na chwil˛e, by pomy´sle´c i ubijał tyto´n w fajce. — Chyba powinienem poda´c kaw˛e na ław˛e — rzekł — jak to ju˙z par˛e razy próbowałem zrobi´c, ale mnie nie słuchałe´s. Zebrałem si˛e w sobie. — Znowu chcesz zaczyna´c z tym dziewi˛eciowymiarowym kosmosem, prawda?

140

— Z tym i jeszcze z paroma innymi rzeczami, Robinie — odparł twardo. — Wszystkie si˛e ze soba˛ wia˙ ˛za.˛ Bez nich odpowied´z na twoje pytanie jest bezsensowna. — No to postaraj si˛e, z˙ eby była mo˙zliwie najłatwiejsza — błagałem. Spojrzał na mnie ze zdziwieniem. — Tym razem mówisz serio, prawda? Oczywi´scie, spróbuj˛e to zrobi´c, drogi chłopcze. Wiesz co? Chyba najlepiej jak zaczn˛e nie od opowiadania, tylko od pokazywania ci obrazków. — Obrazków? — zamrugałem. — Poka˙ze˛ ci narodziny i s´mier´c wszech´swiata — o´swiadczył, zadowolony z siebie. — Wła´snie o to prosiłe´s, czy˙z nie? — Tak? — Tak. Problem polega na tym, z˙ e nie chcesz zrozumie´c, jak skomplikowane pytanie mi zadałe´s. To zajmie nam troch˛e czasu, przynajmniej kilka tysi˛ecy milisekund, nawet je´sli postarasz si˛e mi nie przerywa´c. . . — B˛ed˛e ci przerywał, kiedy tylko mi si˛e spodoba, Albercie. Potaknał, ˛ kiwajac ˛ głowa.˛ — Tak, w to nie watpi˛ ˛ e. Jest to jeden z powodów, dla których to zajmie a˙z tyle czasu. Je´sli jednak chcesz, by tyle to trwało. . . — Och, na Boga, zróbmy to wreszcie! — Ale ja ju˙z to robi˛e, Robinie. Chwileczk˛e. Przygotowanie pokazu wymaga troch˛e pracy. No i ju˙z — zako´nczył rozpromieniony. A potem znikł. U´smiech i cała reszta.

***

Ostatnia˛ rzecza,˛ jaka˛ widziałem, był u´smiech Alberta. Wisiał w powietrzu przez chwil˛e, a potem nie było tam ju˙z nic. — Bawisz si˛e ze mna˛ w Alicj˛e w Krainie Czarów — rzuciłem oskar˙zycielskim tonem pod niczyim adresem, bo nie było nikogo i nic, co mo˙zna by zobaczy´c, poczu´c, powacha´ ˛ c czy poliza´c. Wreszcie udało mi si˛e co´s usłysze´c, gdy˙z uspokajajacy ˛ głos Alberta rzekł: — Tylko po to, z˙ eby zacza´ ˛c od czego´s zabawnego, Robinie, bo potem robi si˛e strasznie powa˙znie. Ju˙z. Co widzisz? — Nic — odparłem. — Zgadza si˛e. Nic nie widzisz. Ale patrzysz na wszystko. To cały wszechs´wiat, Robinie. To cała materia, energia, czas i przestrze´n, która kiedykolwiek by-

141

ła albo b˛edzie. To praatom, Robinie, jednolita struktura, wła´snie to, co wybuchło podczas Wielkiego Wybuchu. — Do licha, nic nie widz˛e! — Oczywi´scie, z˙ e nie. Nie mo˙zna niczego zobaczy´c bez s´wiatła, a s´wiatło jeszcze nie powstało. — Albercie — rzekłem — wy´swiadcz mi przysług˛e. Nienawidz˛e tego uczucia — by´c nigdzie. Nie mo˙zesz mi pozwoli´c zobaczy´c cho´c troch˛e czego´s? Przez chwil˛e trwała cisza. Nast˛epnie znów wyłoniła si˛e niematerialna u´smiechni˛eta twarz Alberta. — Chyba nie b˛edzie wi˛ekszego problemu, je´sli b˛edziemy widzie´c siebie nawzajem — przyznał. — Czy tak lepiej? — O niebo lepiej. — Dobrze. Tylko pami˛etaj, prosz˛e, z˙ e jeszcze nie ma czego´s takiego jak s´wiatło. Nie ma s´wiatła bez fotonów, a fotony sa˛ ciagle ˛ w tym jednym, niewidzialnym punkcie. Nie tylko zreszta˛ to — mówił dalej, najwyra´zniej s´wietnie si˛e bawiac ˛ — gdyby´s nawet mógł co´s zobaczy´c, nie miałby´s skad ˛ tego zobaczy´c, bo nie istnieje jeszcze z˙ adna przestrze´n, w której mo˙zna by si˛e znajdowa´c. Przestrze´n te˙z jeszcze nie powstała — czy mo˙ze, ujmujac ˛ rzecz bardziej precyzyjnie, cała przestrze´n, całe s´wiatło, i wszystko inne, znajduja˛ si˛e tutaj w tym pojedynczym punkcie. — W takim razie — rzekłem nadasany ˛ — co masz na my´sli mówiac ˛ „tutaj”? — Och, Robinie — wykrzyknał ˛ z zachwytem — ty w ko´ncu wcale nie jeste´s taki głupi! To naprawd˛e dobre pytanie — niestety, jak wi˛ekszo´sc´ najlepszych pyta´n, pozbawione znaczenia. Odpowied´z brzmi: pytanie jest niewła´sciwe. Tutaj nie ma z˙ adnego „tutaj”; jest tylko wra˙zenie „tutaj”, bo próbuj˛e ci pokaza´c co´s, czego z definicji pokaza´c si˛e nie da. Zaczynałem traci´c cierpliwo´sc´ . — Albercie — rzekłem — je´sli tak ma wyglada´ ˛ c to całe przedstawienie. . . — Poczekaj, nie tak szybko — zarzadził. ˛ — Nie wychod´z jeszcze. Przedstawienie jeszcze si˛e nie zacz˛eło, Robinie; dopiero rozstawiam dekoracje. Aby zrozumie´c powstanie wszech´swiata, musisz odrzuci´c wszelkie pierwotne koncep˙ cje „czasu”, „przestrzeni” i „postrzegania”. Zadna z nich wówczas nie istniała, te jakie´s osiemna´scie miliardów lat temu. — Je´sli czas wtedy te˙z nie istniał — podsunałem ˛ sprytnie — to skad ˛ wiesz, z˙ e to było osiemna´scie miliardów lat temu? — Nast˛epne s´wietne pytanie! I równie s´wietna, taka sama odpowied´z. To prawda, z˙ e przed Wielkim Wybuchem nie było czego´s takiego jak czas. Wi˛ec to, na co patrzysz, mogło sta´c si˛e osiemna´scie miliardów lat temu. Mogło te˙z wydarzy´c si˛e osiemna´scie miliardów bilionów trylionów kwadrylionów kwintylionów, co tam jeszcze chcesz lat temu. Pytanie jest pozbawione sensu. Ale ten. . . obiekt. . . istniał naprawd˛e, Robinie, i eksplodował.

142

Cofnałem ˛ si˛e gwałtownie. Faktycznie eksplodował, na moich oczach! Nic stało si˛e nagle czym´s, punktem niezno´snie jasnego s´wiatła, i ten punkt eksplodował. Wygladało ˛ to, jakby na kolanach wybuchła mi bomba wodorowa. Prawie czułem, jak si˛e kurcz˛e, paruj˛e, zamieniam w plazm˛e i rozpraszam. Pot˛ez˙ ny grzmot wdarł si˛e do moich nie istniejacych ˛ uszu i uderzył w moje bezcielesne ciało. — Mój Bo˙ze! — wrzasnałem. ˛ — Okrzyk do´sc´ na miejscu — rzekł z namysłem Albert, najwyra´zniej sprawiało mu to przyjemno´sc´ . — To znaczy, nie w sensie osobowego bóstwa, ale niewatpliwie ˛ mamy tu do czynienia ze Stworzeniem, a wła´snie to nastapiło. ˛ — Co si˛e stało? — Nastapił ˛ Wielki Wybuch — wyja´snił Albert, nieco zaskoczony. — Wła´snie go zobaczyłe´s. Tak zaczał ˛ si˛e wszech´swiat. — Tak si˛e te˙z sko´nczył — rzekłem, zaczynajac ˛ przychodzi´c do siebie, gdy˙z Wielki Wybuch zamarł. — Ja go zatrzymałem, tak, gdy˙z chciałem, by´s zobaczył ten punkt. Wszechs´wiat nie jest jeszcze bardzo stary — ma jakie´s dziesi˛ec´ do minus trzydziestej sekundy. Nie potrafi˛e wiele powiedzie´c o tym, co działo si˛e wcze´sniej, gdy˙z o tym za wiele nie wiem. Nie potrafi˛e nawet powiedzie´c, jak du˙zy jest ten wszech´swiat, albo co istniało przed nim. Prawdopodobnie jest wi˛ekszy ni˙z proton. Raczej mniejszy ni˙z piłka do tenisa stołowego. Mog˛e za´s powiedzie´c — jak mi si˛e wydaje — z˙ e dominujac ˛ a˛ siła˛ była prawdopodobnie pot˛ez˙ na siła nuklearna, czy mo˙ze grawitacja. Poniewa˙z był zwarty, grawitacja musiała by´c wysoka. Bardzo wysoka. To samo dotyczy temperatury. Nie wiem dokładnie, jak była wysoka. Pewnie tak wysoka, jak to tylko mo˙zliwe. Jest jaki´s teoretyczny powód pozwalajacy ˛ nam sadzi´ ˛ c, z˙ e najwi˛eksza mo˙zliwa temperatura wynosi co´s dziesi˛ec´ do dwunastej kelwina — mog˛e przedstawi´c ci całe rozumowanie, je´sli chcesz. . . — Tylko absolutnie niezb˛edne informacje! — Nie sadz˛ ˛ e — odparł z niech˛ecia,˛ — by ten akurat punkt był absolutnie niezb˛edny. Dobrze. Pozwól, poinformuj˛e, o czym jeszcze nie mog˛e ci powiedzie´c. Nie mog˛e ci nic powiedzie´c o stadium, na które teraz patrzysz, mog˛e co najwy˙zej podkre´sli´c par˛e rzeczy, które moga˛ by´c dla ciebie niezbyt oczywiste. Na przykład: fala ognia, na która˛ teraz patrzysz, zawiera wszystko. Zawiera czastki ˛ i atomy, z których składasz si˛e ty, i ja, i „Prawdziwa Miło´sc´ ”, i Krag ˛ Obserwacyjny, i Ziemia, i Sło´nce, i planeta Jowisz, i Obłok Magellana i wszystkie galaktyki w skupisku Panny, i. . . — I wszystko inne, dobrze — rzekłem, z˙ eby go powstrzyma´c. — Ju˙z łapi˛e. To jest du˙ze. — Ach — rzeki zadowolony — widzisz, wcale nie. To nie jest du˙ze. Pozwoliłem sobie skorzysta´c z paru mo˙zliwo´sci. Powi˛ekszyłem go, i to znacznie, bo Wielki Wybuch wcale nie był wielki. Jak du˙za jest twoim zdaniem ta kula ogniowa? 143

— Skad ˛ mam wiedzie´c? Tysiac ˛ lat s´wietlnych s´rednicy? Potrzasn ˛ ał ˛ głowa˛ i rzekł z namysłem: — Nie sadz˛ ˛ e. Mniejsza. Mo˙ze przed Wielkim Wybuchem to w ogóle nie miało rozmiaru, bo przestrze´n jeszcze nie istniała, a du˙zo si˛e jeszcze nie zmieniło. Ale zdecydowanie jest mała. A jednak co´s zawiera. Nada˙ ˛zasz za mna? ˛ Ograniczyłem si˛e do rzucenia mu spojrzenia, a on złagodniał. — Wiem, z˙ e to jest dla ciebie okropne, Robinie, ale wolałem si˛e upewni´c, z˙ e rozumiesz. A teraz, przejd´zmy do samego „wybuchu”. To oczywiste, z˙ e nie było z˙ adnego d´zwi˛eku. Nie było z˙ adnego o´srodka zdolnego do przenoszenia d´zwi˛eku. Je´sli ju˙z o tym mówimy, to nie było z˙ adnego miejsca, do którego mo˙zna by przenie´sc´ ten d´zwi˛ek; to kolejna dowolno´sc´ , z której pozwoliłem sobie skorzysta´c. Co wa˙zniejsze, Wielki Wybuch nie był jakim´s rodzajem eksplozji, która zaczyna si˛e od petardy i rozprzestrzenia si˛e w powietrzu w miar˛e rozszerzania si˛e gazów, bo. . . — Bo nie było jeszcze powietrza, tak? Czy nawet przestrzeni? — Bardzo dobrze, Robinie! Jest jednak jeszcze jeden powód, dla którego ten wybuch był tak odmienny od wszystkich innych wybuchów. Nie rozszerzył si˛e jak balon albo chemiczna, czy nuklearna eksplozja. To było co´s całkowicie odmiennego. Widziałe´s te pływajace ˛ japo´nskie cacka, które wkłada si˛e do akwarium? Rozszerzaja˛ si˛e, kiedy nasiakaj ˛ a˛ woda.˛ To było co´s w tym rodzaju, Robinie. Wszelako to co´s, co wpełzało mi˛edzy czasteczki ˛ pierwotnej materii — rzeczy — czy jak tam chciałby´s to nazwa´c, tym czym´s nie była woda. To była przestrze´n. Wszech´swiat nie eksplodował. Nap˛eczniał. Bardzo szybko i bardzo daleko, i nadal to robi. — Och — odparłem. Albert spojrzał na mnie badawczo. Nast˛epnie westchnał, ˛ a wybuch zaczał ˛ si˛e rozprzestrzenia´c dalej. Otaczał nas. Pomy´slałem, z˙ e zaraz nas połknie. Tak si˛e jednak nie stało, ale zalało nas morze upiornego s´wiatła. Z jego s´rodka dochodził głos Alberta. — Teraz cofn˛e nas o jakie´s par˛e lat s´wietlnych — o´swiadczył. — Nie wiem dokładnie ile, na tyle daleko, z˙ eby´smy mogli obserwowa´c wszystko z odpowiedniej odległo´sci. — Wielka kula ognia skurczyła si˛e i oddaliła od nas, a˙z stała si˛e nie wi˛eksza ni˙z Ksi˛ez˙ yc w pełni. — Zobacz, wszech´swiat jest ju˙z do´sc´ stary — powiedział. — Ma jaka´ ˛s setna˛ cz˛es´c´ sekundy. Jest goracy. ˛ Ma temperatur˛e rz˛edu dziesi˛ec´ do jedenastej kelwina i jest bardzo g˛esty. Nie mam na my´sli g˛esto´sci w takim sensie, w jakim g˛esta jest materia. Nie było jeszcze materii. Był na to za g˛esty. Wszech´swiat był masa˛ elektronów, pozytonów, neutronów i fotonów. Jego g˛esto´sc´ była mniej wi˛ecej cztery razy dziesi˛ec´ do dziewiatej ˛ razy wi˛eksza od g˛esto´sci wody. Wiesz, co to oznacza? — Chyba wiem, jaka g˛esta jest ta g˛esto´sc´ , ale jak gorace ˛ jest goraco? ˛ Albert odezwał si˛e z namysłem:

144

— Nie ma dobrego sposobu na wyra˙zenie tego, bo nie ma nic tak goracego, ˛ by mo˙zna było to z czym´s porówna´c. Teraz musz˛e u˙zy´c jednego z okre´sle´n, których nienawidzisz. Brzmi ono: „Równowaga termiczna”. — Albercie, prosz˛e — zaczałem ˛ mówi´c. — Nie, posłuchaj mnie — warknał. ˛ — To tylko oznacza, z˙ e te wszystkie czast˛ ki oddziaływały na siebie i zmieniały si˛e. Wyobra´z je sobie jako miliard trylionów wyłaczników ˛ s´wiatła, które cały czas losowo si˛e właczaj ˛ a˛ i wyłaczaj ˛ a.˛ Za ka˙zdym razem jednak, kiedy tyle samo jest właczonych ˛ co wyłaczonych, ˛ ogólna równowaga jest zachowana; to jest wła´snie ekwilibrium. To nie były wyłaczniki ˛ s´wiatła, to oczywiste. Były to elektrony i pozytony, anihilujace ˛ si˛e wzajemnie, z czego powstawały neutrina i fotony, i tak dalej; tyle samo jednak było zdarze´n w obu tych grupach. Ich skutkiem była równowaga. Nawet mimo tego, z˙ e wewnatrz ˛ tego stanu równowagi wszystko zderzało si˛e ze soba˛ jak oszalałe. — Chyba tak, Albercie — odparłem — ale strasznie du˙zo czasu zajmuje ci opowiadanie o pierwszej setnej sekundy; jak ty chcesz dotrze´c do osiemnastu miliardów lat? — Och — rzekł — dotrzemy znacznie dalej. Nie uprzedzaj faktów, Robinie. No to jedziemy. — Odległa kula ognia rozszerzyła si˛e. — Jedna dziesiata ˛ sekundy. Teraz temperatura spadła ju˙z do trzy razy dziesi˛ec´ do dziesiatej ˛ kelwina. Jedna sekunda, spadła o kolejne trzy rz˛edy wielko´sci. A teraz — poczekaj — przerw˛e na chwil˛e. To czterna´scie sekund po Wielkim Wybuchu. Ochłodził si˛e o kolejne trzy rz˛edy wielko´sci; ma teraz temperatur˛e wynoszac ˛ a˛ zaledwie trzy razy dziesi˛ec´ do dziewiatej ˛ kelwina. Oznacza to, z˙ e stan równowagi zostanie na chwil˛e zachwiany, bo elektrony i pozytony moga˛ teraz anihilowa´c szybciej, ni˙z sa˛ odtwarzane w reakcji odwrotnej. Do tego punktu jeszcze wrócimy, gdy˙z wła´snie tu kryje si˛e odpowied´z na twoje pytanie, Robinie. — Dobrze — rzekłem tak grzecznie, jak tylko potrafiłem — je´sli nie sprawi ci to ró˙znicy, dlaczego nie odpowiesz mi teraz i nie odpu´scimy sobie reszty tej zabawy? — Sprawia mi to ró˙znic˛e — odparł twardo — gdy˙z nie zrozumiałby´s. Troch˛e jednak przyspieszymy. Oto wszech´swiat par˛e minut po wybuchu. Temperatura znów spadła o dwie trzecie; wynosi zaledwie dziesi˛ec´ do dziewiatej ˛ kelwina. Jest tak chłodny, z˙ e istnieja˛ ju˙z prawdziwe protony i neutrony — a nawet zacz˛eły łaczy´ ˛ c si˛e w jadra ˛ wodoru i tlenu. Prawdziwa materia! No, prawie — sa˛ tylko jadra, ˛ nie ma całych atomów. I cała ta tak zwana materia to zaledwie malutki ułamek masy całego wszech´swiata. Wi˛ekszo´sc´ z tego to s´wiatło i neutrina. Mamy troch˛e elektronów, ale prawie z˙ adnych pozytonów. — Jak to si˛e stało — spytałem, zaskoczony. — Co si˛e stało z tymi wszystkimi pozytonami? — W pierwszej partii było wi˛ecej elektronów ni˙z pozytonów. Kiedy wi˛ec zacz˛eły anihilowa´c, zostało wi˛ecej elektronów. 145

— Dlaczego? — Ach, Robinie — odparł powa˙znie — i to jest wła´snie najlepsze pytanie. Podam ci odpowied´z, ale nie sadz˛ ˛ e, by´s ja˛ zrozumiał: poniewa˙z elektrony i pozytony, a je´sli ju˙z o to chodzi, to wszystkie czastki, ˛ sa˛ jedynie harmonika˛ zamkni˛etych strun, utworzone ilo´sci sa˛ całkowicie losowe. Czy chcesz, bym zagł˛ebił si˛e w teori˛e super strun? Nie sadz˛ ˛ e. Zapami˛etaj tylko słowo „losowy” i b˛edziemy opowiadali dalej. — Zaczekaj, Albercie — rzekłem. — Gdzie teraz jeste´smy? — Jakie´s dwie´scie sekund od Wielkiego Wybuchu. — Aha — odparłem. — Albercie? Nadal mamy do pokonania miliardy lat. . . — Wi˛ecej, Robinie. Znacznie wi˛ecej. — Och, cudownie. I przebrni˛ecie przez par˛e minut zaj˛eło nam tak du˙zo czasu, wi˛ec chyba. . . — Robinie — odrzekł — mo˙zesz odwoła´c pokaz kiedy tylko zechcesz, ale jak wtedy mógłbym odpowiedzie´c na te wszystkie pytania, które na pewno b˛edziesz bez przerwy zadawał? Mo˙zemy zrobi´c sobie przerw˛e, je´sli chcesz sp˛edzi´c chwil˛e na przyswajaniu sobie tego wszystkiego. Albo — i chyba tak b˛edzie lepiej — troch˛e przyspiesz˛e. — Taa — odparłem, gapiac ˛ si˛e bez specjalnej przyjemno´sci na mglista,˛ o´slepiajac ˛ a˛ sfer˛e zawierajac ˛ a˛ wszystko, co istniało. Wcale nie chciałem zrobi´c sobie przerwy. Chciałem tylko, z˙ eby to si˛e ju˙z sko´nczyło. Przyznaj˛e, z˙ e Albert zawsze wie, co jest dla mnie dobre. Ale nie rozumie tego, z˙ e „dobre” jest poj˛eciem abstrakcyjnym i bardzo cz˛esto si˛e zdarza, z˙ e co´s dobrego dla mnie wcale nie jest tym, czego chc˛e. Prawie zaczałem ˛ z˙ ałowa´c, z˙ e to wszystko wyciagn ˛ ałem, ˛ gdy˙z przestałem si˛e ju˙z dobrze bawi´c. Wiedziałem wi˛ec doskonale, która z trzech mo˙zliwo´sci Alberta najbardziej mi si˛e podoba. Najbardziej chciałbym pierwsza,˛ bo byłem ju˙z naprawd˛e zm˛eczony tym goracem ˛ i ci´snieniem, a przede wszystkim siedzeniem po´srodku pustki. Drugi wybór mógłby sprowadzi´c si˛e do sp˛edzenia paru chwil relaksu z Essie. Wybrałem wi˛ec trzecia˛ mo˙zliwo´sc´ . — To mo˙ze troch˛e przyspieszmy, dobrze, Albercie? — Jasne, Robinie. No to jedziemy. — Kula gro´znie nap˛eczniała. Ale nadal nie było nic poza nia.˛ Nie było z˙ adnych gwiazd, planet, czy nawet grudek w budyniu; była tylko nieuporzadkowana ˛ masa czego´s nienazwanego, bardzo jasna. Musz˛e jednak przyzna´c, z˙ e była nieco mniej o´slepiajaca ˛ ni˙z wcze´sniej. — A teraz zrobili´smy spory skok do przodu — o´swiadczył rado´snie Albert. — Min˛eło jakie´s pół miliona lat. Temperatura bardzo spadła. Wynosi jakie´s cztery tysiace ˛ kelwinów — jest mnóstwo gwiazd, które sa˛ jeszcze bardziej gorace, ˛ ale oczywi´scie nie mówimy tu o wyizolowanych punktach cieplnych, ale o s´redniej temperaturze całego układu. Zauwa˙zyłe´s, nie jest ju˙z a˙z tak jasny? A˙z do tej 146

chwili, Robinie, wszech´swiat był zdominowany przez radiacj˛e. Oznacza, to, z˙ e dominowały w nim fotony. Teraz jest zdominowany przez materi˛e. — Bo nie ma ju˙z tyle fotonów, prawda? — To nieprawda, obawiam si˛e — rzekł Albert przepraszajacym ˛ tonem. — Nadal jest mnóstwo fotonów, ale ogólna temperatura jest ni˙zsza, co oznacza, z˙ e s´rednia energia przypadajaca ˛ na jeden foton jest ni˙zsza. Masa jest zatem mniejsza. Od tego momentu we wszech´swiecie dominuje masa i. . . oto wła´snie wida´c. . . — Kula nap˛eczniała i pociemniała. — Teraz min˛eło ju˙z nast˛epne par˛e tysi˛ecy lat i temperatura spadła o kolejny tysiac ˛ stopni. Dzieje si˛e to zgodnie z prawem Weinberga: „Czas, jaki jest potrzebny na ostudzenie wszech´swiata z jednej temperatury do drugiej jest proporcjonalny do ró˙znicy odwrotno´sci kwadratów temperatur.” Nie sadz˛ ˛ e, by´s rzeczywi´scie musiał to zrozumie´c, Robinie — dodał melancholijnie — cho´c jest gotowa zgrabna demonstracja w dziesi˛eciowymiarowej supersymetrii. . . — Daj spokój, Albercie! Dlaczego to dra´nstwo jest takie ciemne? — Ach — rzekł zadowolony — to ciekawa uwaga. Jest tam tak du˙zo cza˛ stek atomowych i przypominajacych ˛ elektrony, z˙ e zaczynaja˛ zaciemnia´c s´wiatło. Wszech´swiat stał si˛e wi˛ec nieprzezroczysty. Ale to si˛e zmieni. A˙z do teraz mieli´smy elektrony i protony, ale wszech´swiat był tak goracy, ˛ z˙ e ten stan si˛e utrzymywał. Mieli´smy swobodne czastki. ˛ Nie mogły si˛e łaczy´ ˛ c. Czy mo˙ze raczej, cały czas si˛e łaczyły, ˛ próbujac ˛ utworzy´c atomy, ale ciepło je odpychało. A teraz zrobimy zbli˙zenie. . . — Kula powi˛ekszyła si˛e znowu i nagle poja´sniała — i nagle, ´ spójrz tylko, Robinie! Mieszanina si˛e oczy´sciła! Swiatło przez nia˛ przechodzi! Elektrony i protony połaczyły ˛ si˛e w atomy i fotony moga˛ si˛e znów swobodnie przemieszcza´c! Zamilkł. Jego zwykle mroczna twarz ja´sniała czysta˛ przyjemno´scia.˛ My´slałem intensywnie przez chwil˛e, gapiac ˛ si˛e na kul˛e. Wygladało ˛ na to, z˙ e co´s tam wida´c — nie, z˙ adna prawdziwa struktura, ale przynajmniej pewne sugestie, z˙ e mo˙ze co´s si˛e dzieje w s´rodku, jak Uran widziany z daleka. — Albercie? — zwróciłem si˛e do niego. — Wszystko s´wietnie, ale patrz, mamy nadal mnóstwo fotonów, prawda? Czemu si˛e wi˛ec nie zderzaja,˛ co dałoby czastki ˛ i cała kula nie stała si˛e znów nieprzejrzysta? — Och, Robinie — rzekł z uczuciem — czasem wydaje mi si˛e, z˙ e koniec ko´nców wcale nie jeste´s taki głupi. Podam ci odpowied´z. Pami˛etasz moje słynne e równa si˛e em ce kwadrat? Fotony maja˛ energi˛e, e. Je´sli dwa z nich zderza˛ si˛e i ich łaczna ˛ energia równa si˛e masie dowolnej czastki, ˛ m, razy kwadrat pr˛edko´sci s´wiatła, moga˛ zderzajac ˛ si˛e utworzy´c t˛e czastk˛ ˛ e. Kiedy wszech´swiat był młody — temperatura progowa wynosi jakie´s dziesi˛ec´ do dziesiatej ˛ stopnia kelwina — miały mnóstwo energii i mogły tworzy´c diabelnie wielkie czastki. ˛ Ale ochłodził si˛e i teraz nie moga.˛ Ju˙z nie maja˛ takiej energii, Robinie.

147

— O rany — odparłem. — Wiesz co? Mam prawie złudzenie, z˙ e jestem bliski zrozumienia! — No, nie musisz si˛e tak deprecjonowa´c — skarcił mnie, to znaczy, z˙ e powinienem jemu zostawi´c t˛e przyjemno´sc´ . Milczał przez chwil˛e, po czym zaczał ˛ marudzi´c: — Nie powiedziałem ci jeszcze o powstaniu kwarków i hadronów. Nie powiedziałem ci jeszcze nic o przyspieszeniu, a to jest wa˙zne. Widzisz, z˙ eby ten model mógł działa´c, musimy jako´s wyja´sni´c fakt, z˙ e w pewnym punkcie ekspansja wszech´swiata przyspieszyła. Podam ci analogi˛e. To tak, jakby´s przez jaki´s czas utrzymał tempo eksplozji, wi˛ec zamiast zwalnia´c, wszech´swiat by przyspieszał. Prawdziwe wyja´snienie jest bardziej skomplikowane. . . — Albercie! Czy ja musz˛e o tym wiedzie´c? — Tak naprawd˛e, to nie, Robinie — odparł po chwili. Mówił nieco roz˙zalonym tonem, ale nie nalegał. — Czemu wi˛ec nie zrobimy kolejnego ruchu kamera? ˛ — Wła´sciwie mo˙zemy. Chyba ka˙zdy chłopczyk uwielbia bawi´c si˛e kolejkami elektrycznymi. Obserwowanie, jak ro´snie podany przez Alberta model wszech´swiata było jak bawienie si˛e najwi˛ekszym zestawem kolejek elektrycznych, jaki mo˙zna sobie wyobrazi´c. Pewnie, uruchomi´c ich nie mogłem. Ale ju˙z samo obserwowanie zapewniało s´wietna˛ zabaw˛e. Kula kł˛ebiła si˛e, wirowała i zacz˛eła si˛e rozpada´c. Nasza „kamera” zrobiła najazd na jedna˛ smug˛e w tym roju i zobaczyłem, z˙ e równie˙z i on zaczyna si˛e rozpada´c na mniejsze bable. ˛ Tworzyły si˛e skupiska i metagalaktyki, a prawdziwe galaktyki zacz˛eły si˛e obraca´c, tworzac ˛ znajome spiralne formy. Poszczególne punkty s´wiatła zapalały si˛e i gasły; w s´rodku chmur gazów tworzyły si˛e nowe. — Mamy ju˙z prawdziwe gwiazdy, Robinie — ogłosił Albert zza moich pleców. — To pierwsza generacja. Chmury wodoru oraz helu zderzaja˛ si˛e, kurcza˛ i w ich wn˛etrzu zaczyna si˛e fuzja nuklearna. Tam wła´snie gotuja˛ si˛e te wszystkie ci˛ez˙ sze pierwiastki, z których składało si˛e kiedy´s twoje ciało: w˛egiel, azot, tlen, z˙ elazo, wszystkie pierwiastki powy˙zej helu. Nast˛epnie wybuchaja˛ jako supernowe — wskazał na jedna˛ z gwiazd, a ona posłusznie eksplodowała kaskada˛ s´wiateł — wszystkie te pierwiastki unosiły si˛e swobodnie w przestrzeni, a˙z zacz˛eły skupia´c si˛e, tworzac ˛ kolejna˛ gwiazd˛e i jej planety. A nast˛epnie utworzyły inne rzeczy. Na przykład ciebie, Robinie. Wydałem z siebie okrzyk. — Chcesz powiedzie´c, z˙ e wszystkie te atomy, z których si˛e składam, były kiedy´s w jadrze ˛ gwiazdy? — Te, z których było zbudowane twoje fizyczne ciało — poprawił mnie. — Tak, Robinie. W istocie, cała nasza Galaktyka teraz tam jest. Zobaczmy, czy potrafimy ja˛ znale´zc´ . Zatrzymał rozszerzajac ˛ a˛ si˛e chmur˛e, bym mógł si˛e rozejrze´c. 148

— One wszystkie wygladaj ˛ a˛ podobnie — poskar˙zyłem si˛e. — Rzeczywi´scie, wi˛ekszo´sc´ z nich wyglada ˛ do´sc´ podobnie — przyznał. — Ale tu jest M-31, a tam Obłok Magellana. A ta spirala, to oczywi´scie my. Wskazywał na rozjarzony wir s´wiatła, otoczony przez inne s´wietliste plamki w olbrzymiej, cienko rozsmarowanej ciemno´sci. — Nie widz˛e tam nigdzie ciebie ani mnie — rzekłem, próbujac ˛ za˙zartowa´c. Wział ˛ to na serio. Zakasłał. — Obawiam si˛e, z˙ e poleciałem troch˛e za daleko — rzekł przepraszajacym ˛ tonem. — Cała historia ludzko´sci, tak˙ze tworzenie si˛e Układu Słonecznego i rozszerzanie si˛e Sło´nca do stadium czerwonego olbrzyma, ju˙z przemin˛eły. Przegapiłe´s je. Odwróciłem si˛e, by spojrze´c w jego mroczna˛ twarz. — Nie wiem, czy chc˛e o tym usłysze´c — odparłem i wła´snie to miałem na my´sli. Popatrzył na mnie karcaco. ˛ — Ale to tylko rzeczywisto´sc´ , Robinie — powiedział. — To prawda, czy chcesz o tym wiedzie´c czy nie. Wydaje mi si˛e, z˙ e w pewnym sensie mo˙ze to zachwia´c twoim wyobra˙zeniem o tym, ile znaczymy dla całego wszech´swiata. . . — No pewnie, z˙ e tak! — Có˙z — odparł — nic w tym złego. Ale nie załamuj si˛e. Pami˛etaj, z˙ e wła´snie to wszystko próbuje zmieni´c Wróg. — Och, wspaniale! Czy przez to mam si˛e poczu´c lepiej? Przygladał ˛ mi si˛e badawczo przez chwil˛e. — Nie, nie lepiej, nie o to chodzi. Raczej bli˙zej rzeczywisto´sci. Pami˛etaj w ko´ncu, z˙ e ty i ja, i cała reszta zapisanych maszynowo osobowo´sci, ma zawsze dwie opcje. Mo˙zemy pozwoli´c Wrogowi dalej robi´c to, co robi. Mo˙zemy tak˙ze mu si˛e przeciwstawi´c. — A tak dokładniej, jak niby mieliby´smy to zrobi´c? Spojrzał z namysłem na zastygły w bezruchu model. — Czy mam uruchomi´c model? — Zmieniasz temat! — Wiem, z˙ e zmieniam, Robinie. Uruchomi˛e model. Mo˙ze kiedy zrozumiesz, z czym si˛e to wia˙ ˛ze, zbli˙zymy si˛e do rozwiazania ˛ całego problemu. A mo˙ze nie. Mo˙ze nie uda si˛e go rozwiaza´ ˛ c; w ka˙zdym razie jednak nie wydaje mi si˛e, abys´my my, czy ktokolwiek inny, mieli jakikolwiek wybór poza podj˛eciem próby; nie majac ˛ za´s odpowiedniej wiedzy nie warto nawet próbowa´c. — Ale ja si˛e boj˛e! — Byłby´s szalony, gdyby´s si˛e nie bał, Robinie. A teraz, chcesz zobaczy´c, co si˛e stanie pó´zniej, czy nie? — Nie wiem, czy chc˛e!

149

Rzeczywi´scie tak było. Czułem, z˙ e zaczynam si˛e coraz bardziej denerwowa´c. Spojrzałem na c˛etkowany blask, który kiedy´s zawierał mnie i Essie, Klar˛e, wszystkich faraonów i królów, zbawicieli i łotrów, badaczy z rasy Heechów, s´piewaków z rasy Przymulonych, dinozaury i trylobity — kiedy´s wszystkie tam istniały, by znikna´ ˛c; i nie istniały ju˙z od bardzo, bardzo dawna, przemin˛eły tak dawno temu, jak narodziny Sło´nca. Bałem si˛e, no dobrze. To wszystko mnie przerastało. Czułem si˛e coraz mniejszy, coraz bardziej bezradny i nierzeczywisty, bardziej, ni˙z kiedykolwiek czułem si˛e w z˙ yciu. W ka˙zdym moim z˙ yciu. To było co´s gorszego, ni˙z umieranie, co´s gorszego ni˙z bycie poszerzonym. To na pewno było co´s przera˙zajacego, ˛ ale kiedy´s była przed tym jaka´s przyszło´sc´ . A teraz przyszło´sc´ była przeszło´scia.˛ Przypominało to patrzenie na własny grób. Albert odezwał si˛e niecierpliwie: — Jednak chcesz to zobaczy´c. B˛ed˛e kontynuował. Galaktyka wirowała jak bak. ˛ Wiedziałem, z˙ e taki obrót trwa jakie´s c´ wier´c miliarda lat, ale tu wirowała szale´nczo i działo si˛e co´s jeszcze. Otaczajace ˛ ja˛ galaktyki zacz˛eły si˛e oddala´c. — Rozszerzaja˛ si˛e — wrzasnałem. ˛ — Tak — zgodził si˛e ze mna˛ Albert. — Wszech´swiat si˛e rozszerza. Nie moz˙ e utworzy´c wi˛ecej materii ani energii, ale próbuje pozyska´c wi˛ecej przestrzeni. Wszystkie elementy oddalaja˛ si˛e od siebie. — Ale gwiazdy Galaktyki tego nie robia.˛ — Jeszcze nie. Czy mo˙ze raczej: niezupełnie. Popatrz tylko: zbli˙zamy si˛e do setki miliardów lat w przyszło´sci. Galaktyka wirowała jeszcze szybciej, tak, z˙ e nie byłem ju˙z w stanie dostrzec tego ruchu, widziałem jedynie mgł˛e. Widziałem, z˙ e nawet Grupa Lokalna zaczyna znika´c z pola widzenia. — Zatrzymam si˛e tu na chwil˛e — rzeki Albert. — O, wła´snie. Zauwa˙zyłe´s, co si˛e stało z nasza˛ Galaktyka? ˛ — Kto´s wyłaczył ˛ całe mnóstwo gwiazd. — Otó˙z to. Zgadza si˛e, jest ciemniejsza. A gwiazdy wyłaczył ˛ czas. Zestarzały si˛e. Obumarły. Zauwa˙z, z˙ e Galaktyka ma teraz kolor czerwonawy, a nie biały. Du˙ze białe gwiazdy umieraja˛ wcze´sniej; czerwone powoli. Nawet małe gwiazdy typu F i G, z˙ ółte karły, nie wi˛eksze ni˙z nasze własne Sło´nce, spaliły ju˙z całe swoje paliwo jadrowe. ˛ Ciemne czerwone gwiazdy te˙z zaraz zgasna.˛ Popatrz. Powoli, powoli. . . nasza Galaktyka gasła. Nie było ju˙z wida´c nic poza cienistymi obrysami domniemanych ciał niebieskich i domniemana˛ twarza˛ Alberta. Przygladaj ˛ ac ˛ a˛ si˛e. Zamy´slona.˛ Jakie to smutne.

150

Je´sli o mnie chodzi, to „smutne” nie było mo˙ze najlepszym słowem. Wszystko, co kiedykolwiek mi si˛e przydarzyło, ka˙zdy bezkształtny strach, który nie pozwalał mi spa´c w nocy — to wszystko było niczym. Patrzyłem na Koniec. A przynajmniej tak czułem i my´slałem, a wszystkie ludzkie troski w porównaniu z tym wydały si˛e nieistotne; kiedy jednak spytałem: — Czy to ju˙z koniec wszech´swiata? — Albert wygladał ˛ na zdziwionego. — Och, nie, Robinie — odparł — Skad ˛ ci to przyszło do głowy? — Ale tam ju˙z nic nie ma! Potrzasn ˛ ał ˛ siwa˛ głowa.˛ — Mylisz si˛e. Wszystko nadal tam jest. Zestarzało si˛e, gwiazdy obumarły, zgadza si˛e. Ale sa˛ tam. Maja˛ nawet planety — a przynajmniej wi˛ekszo´sc´ z nich. Planety sa˛ oczywi´scie martwe. Ich temperatura nie jest wiele wy˙zsza od zera absolutnego; nie ma tam ju˙z z˙ ycia, je´sli o to ci chodzi. — Wła´snie o to mi chodzi! — Tak, Robinie — rzekł cierpliwie — ale to tylko twój antropocentryczny punkt widzenia. Wszech´swiat ochładzał si˛e w miar˛e, jak zdobywał przestrze´n, rozszerzajac ˛ si˛e. Ale jest martwy. I b˛edzie martwy ju˙z na zawsze. . . chyba z˙ e. . . — Chyba, z˙ e co? — warknałem. ˛ Albert westchnał. ˛ — Zróbmy sobie chwil˛e odpoczynku — zaproponował. Zamrugałem i znów znalazłem si˛e w swoim s´wiecie. Przera˙zajaca ˛ ciemno´sc´ przestała nas otacza´c. Siedziałem na werandzie mojego domu nad Morzem Tappajskim, z nie doko´nczonym drinkiem w dłoni, a Albert spokojnie rozpalajac ˛ fajk˛e i siedzac ˛ w wiklinowym fotelu. — Mój Bo˙ze — rzekłem słabo. Ograniczył si˛e do pokiwania głowa,˛ gł˛eboko zamy´slony. Sko´nczyłem drinka jednym łykiem i za˙zadałem ˛ nast˛epnego. Albert odezwał si˛e, przerywajac ˛ swe rozmarzenie: — Wła´snie tak by było, gdyby powstrzyma´c kosmos przed rozszerzaniem si˛e. — To straszne! — Tak — zgodził si˛e ze mna˛ — to jest straszne równie˙z dla mnie. — Potarł drewniana˛ kuchenna˛ zapałk˛e o podeszw˛e swojego znoszonego buta i pyknał ˛ z fajki. — Powinienem ci˛e powiadomi´c, z˙ e ten pokaz zajał ˛ mi troch˛e wi˛ecej czasu ni˙z planowałem. Jeste´smy prawie gotowi do cumowania do satelity Wspólnej Obserwacji Asasynów. Gdyby´s chciał przyjrze´c si˛e bli˙zej. . . — To mo˙ze poczeka´c — warknałem. ˛ — Pokazałe´s mi tak du˙zo, a co z reszta? ˛ Co to wszystko ma wspólnego z Wrogiem? — Ach, tak — rzekł z namysłem. — Wróg.

151

Przez chwil˛e robił wra˙zenie pogra˙ ˛zonego w my´slach, ssał ustnik fajki i gapił si˛e t˛epo w przestrze´n. Kiedy przemówił, wygladało ˛ to, jakby´smy rozmawiali o czym´s zupełnie innym. — Wiesz — powiedział — kiedy jeszcze byłem. . . z˙ ywy. . . toczyła si˛e wielka kłótnia mi˛edzy kosmologami, o to, czy wszech´swiat b˛edzie si˛e dalej rozszerzał, tak jak ci pokazałem, czy rozszerzy si˛e tylko do pewnego punktu, a potem cofnie, jak woda w fontannie. Rozumiesz, z˙ e tak naprawd˛e zale˙zy to od g˛esto´sci wszechs´wiata? — Tak sadz˛ ˛ e — odparłem, próbujac ˛ nada˙ ˛zy´c za tym, co do mnie mówi. — Tego mo˙zesz by´c pewien — rzekł ostro. — To podwaliny całej tej dyskusji. Czy we wszech´swiecie znajduje si˛e wystarczajaca ˛ ilo´sc´ energii, by jej połaczona ˛ grawitacja powstrzymała rozszerzanie si˛e, by nast˛epnie mógł si˛e skurczy´c. Je´sli nie, tak si˛e nie stanie. Wtedy b˛edzie rozszerza´c si˛e w niesko´nczono´sc´ , jak widziałe´s. — Widziałem, Albercie. — Tak. Có˙z, g˛esto´sc´ krytyczna — to znaczy, łaczna ˛ masa wszystkiego, co jest we wszech´swiecie, podzielona przez łaczn ˛ a˛ obj˛eto´sc´ wszech´swiata — jak si˛e okazało, wynosi około pi˛ec´ razy dziesi˛ec´ do minus trzydziestej pot˛egi gramów na centymetr sze´scienny. Wyra˙zajac ˛ si˛e bardziej przyst˛epnie, jest to jaki´s jeden atom wodoru w przestrzeni o obj˛eto´sci twojego ciała. — To niewiele, prawda? — Niestety — westchnał ˛ — to strasznie du˙zo. Wszech´swiat nie jest a˙z tak g˛esty. Nie ma a˙z tylu atomów w u´srednionej przestrzeni. Ludzie poszukiwali tej masy przez bardzo długi czas, ale nikt nie był w stanie znale´zc´ do´sc´ gwiazd, chmur pyłu, planet, ciał fizycznych jakiegokolwiek rodzaju, czy fotonów energii, z˙ eby zło˙zyły si˛e na taka˛ mas˛e. To byłoby przynajmniej dziesi˛ec´ razy tyle, co mo˙zemy znale´zc´ , by zamkna´ ˛c kosmos. Mo˙ze sto razy tyle. Jeszcze wi˛ecej. Nie mo˙zemy znale´zc´ do´sc´ masy, by wytłumaczy´c zaobserwowane zachowanie galaktyk wirujacych ˛ wokół jadra. ˛ To słynna „brakujaca ˛ masa”. Heechowie bardzo si˛e o to martwili, podobnie jak wielu moich kolegów. . . Ale teraz — rzekł powa˙znie — chyba ju˙z znamy rozwiazanie ˛ tej zagadki, Robinie. Pomiary współczynnika spowolnienia były wła´sciwe. Oszacowania masy sa˛ bł˛edne. Gdyby zostawi´c wszech´swiat w spokoju, rozszerzałby si˛e w niesko´nczono´sc´ , otwarty wszech´swiat. Ale Wróg go zamknał. ˛ Zmagałem si˛e z tym wszystkim, ciagle ˛ oszołomiony ta˛ cała˛ historia.˛ Dombot pojawił si˛e z kolejna˛ margarita˛ dla mnie i pociagn ˛ ałem ˛ gł˛eboki łyk, zanim zapytałem: — Jakim cudem im si˛e to udało? Wzruszył ramionami z dezaprobata.˛

152

— Nie wiem. Mog˛e jedynie zgadywa´c, z˙ e jako´s dodali mas˛e, ale to jedynie spekulacja; w ka˙zdym razie, nie ma to znaczenia dla twojego pytania. Mam tu na my´sli twoje pierwotne pytanie; pami˛etasz je jeszcze? — Oczywi´scie, z˙ e pami˛etam! — Potem dodałem: — To znaczy, to miało z tym co´s wspólnego. . . och, tak! Chciałem si˛e dowiedzie´c, co Wróg mo˙ze zyska´c na skurczeniu wszech´swiata, a ty, zamiast mi odpowiedzie´c, zabrałe´s mnie jaki´s zylion lat w przyszło´sc´ . Rzucił mi lekko przepraszajace ˛ spojrzenie — przepraszajace ˛ tylko nieznacznie. — Mo˙ze troch˛e mnie poniosło — przyznał — ale to było ciekawe, prawda? I ma z tym pewien zwiazek. ˛ Zaraz, przyjrzyjmy si˛e wszech´swiatowi w wieku jednego tryliona lat. . . — Pozwól mi sko´nczy´c tego cholernego drinka, do cholery! — Oczywi´scie, sko´ncz — powiedział, co mnie uspokoiło. — Tylko ci to poka˙ze˛ ; mo˙zesz zosta´c tam, gdzie jeste´s, nie b˛ed˛e przejmował sterowania dekoracja.˛ Start! Wielki prostokat ˛ ciemno´sci rozwinał ˛ si˛e przede mna,˛ zasłaniajac ˛ widok na ˙ Morze Tappajskie. Zeglarze i rybacy znikli, wraz ze wzgórzami na przeciwległym brzegu, zastapieni ˛ przez obrzydliwie znajoma˛ czarna˛ pustk˛e upstrzona˛ bladymi, czerwonymi punkcikami. — Przyjrzymy si˛e, jak b˛edzie wygladał ˛ wszech´swiat za jaki´s milion milionów lat — rzekł zadowolony, wskazujac ˛ ustnikiem swojej fajki. — A czym sa˛ te małe punkty przypominajace ˛ pryszcze? Niech zgadn˛e — czerwone karły? — spytałem sprytnie. — Bo wszystkie du˙ze ju˙z si˛e wypaliły? Ale dlaczego znów si˛egamy w przyszło´sc´ ? — Poniewa˙z nawet dla Wroga wszech´swiat ma bardzo du˙za˛ bezwładno´sc´ — wyja´snił. — Nie mo˙ze si˛e zatrzyma´c na małym odcinku i zawróci´c. Musi si˛e troch˛e porozszerza´c, zanim dodatkowe obcia˙ ˛zenie „brakujacej ˛ masy”, która˛ oni — jako´s — dodali, zacznie s´ciaga´ ˛ c go z powrotem. Ale popatrz teraz. Znajdujemy si˛e na granicy rozszerzania, teraz wi˛ec poka˙ze˛ ci, co si˛e stanie potem. Zobaczymy, jak wszech´swiat si˛e skurczy, a ja troch˛e przyspiesz˛e, z˙ eby´smy mogli powróci´c do tego punktu do´sc´ szybko. Patrz, co si˛e stanie. Skinałem ˛ głowa,˛ opierajac ˛ si˛e wygodnie i sacz ˛ ac ˛ drinka. By´c mo˙ze nierzeczywisty alkohol miał wpływ na mój nierzeczywisty metabolizm, czy mo˙ze zawa˙zył tu fakt, z˙ e siedz˛e w wygodnym fotelu w miłym miejscu. Tak czy inaczej, teraz nie wydawało si˛e to wcale przera˙zajace. ˛ Wyciagn ˛ ałem ˛ nogi i zaczałem ˛ przebiera´c palcami tu˙z przed ta˛ wielka,˛ czarna, kurtyna,˛ wynurzajac ˛ a˛ si˛e z morza, która znaczyła post˛ep galaktyk, które zacz˛eły si˛e kurczy´c. Nie wygladały ˛ na bardzo jasne. — Nie ma ju˙z jasnych gwiazd? — spytałem, troch˛e rozczarowany. — Nie. Skad ˛ miałyby si˛e wzia´ ˛c? Sa˛ martwe. Ale popatrz, jak troch˛e przyspiesz˛e. 153

Czarna kurtyna zacz˛eła szarze´c i rozja´snia´c si˛e, cho´c nie odnosiło si˛e to do samych galaktyk. Wrzasnałem. ˛ — Ale s´wiatła jest wi˛ecej! Co si˛e dzieje? Czy sa˛ jakie´s gwiazdy, których nie wida´c? — Nie, nie. To promieniowanie, Robinie. Robi si˛e ja´sniej z powodu przesuni˛ecia w kierunku nadfioletu. Rozumiesz? Przez ten cały czas, kiedy wszech´swiat si˛e rozszerzał, promieniowanie z odległych obiektów było przesuni˛ete w stron˛e podczerwieni — dobry, stary efekt Dopplera, pami˛etasz? Dlatego, z˙ e si˛e od nas oddalały. Teraz jednak zbli˙zaja,˛ si˛e w naszym kierunku, bo wszech´swiat si˛e kurczy. Co si˛e wi˛ec musi wydarzy´c? ´ — Swiatło przesuwa si˛e w stron˛e tego ko´nca spektrum, gdzie znajduje si˛e nadfiolet? — zaryzykowałem. ´ — Doskonale, Robinie! Wła´snie tak. Swiatło przesuwa si˛e w stron˛e bł˛ekitu — daleko poza zakres widzialny. Oznacza to, z˙ e fotony maja˛ wi˛ecej energii. Temperatura przestrzeni kosmicznej — to jest s´rednia temperatura wszech´swiata — wynosi ju˙z wiele stopni powy˙zej zera absolutnego i gwałtownie ro´snie. Widzisz te małe ciemne kropki unoszace ˛ si˛e razem? — Wygladaj ˛ a˛ jak rodzynki w galaretce. — Tak, zgadza si˛e, tylko z˙ e to jest to, co pozostało z galaktyk. W istocie sa˛ to olbrzymie czarne dziury. Skupiaja˛ si˛e razem, a nawet zaczynaja˛ si˛e zlewa´c. Widzisz, Robinie? Po˙zeraja˛ si˛e nawzajem. — Wszystko robi si˛e coraz ja´sniejsze — powiedziałem, zasłaniajac ˛ oczy. Nie widziałem ju˙z nawet z˙ aglówek koło brzegów obrazu; jasno´sc´ sprawiła, z˙ e stały si˛e niewidoczne. — Och, znacznie ja´sniejsze. Temperatur˛e tła mierzy si˛e teraz w tysiacach ˛ stopni, jest tak gorace, ˛ jak powierzchnia Sło´nca. Wszystkie te stare, martwe gwiazdy, dostaja˛ szans˛e na drugie z˙ ycie, jak zombie, bo rozgrzewa je ciepło zewn˛etrzne. Wiele z nich po prostu wyparowało, ale inne. . . popatrz! — Punkt s´wiatła pop˛edził w nasza˛ stron˛e i minał ˛ nas. To była du˙za, stara gwiazda, na tyle du˙za, z˙ e zostało jej troch˛e materii, która˛ mo˙zna spali´c. Ciepło znów rozpaliło jej nuklearny ogie´n, cho´c odrobin˛e. Uchyliłem si˛e przed nierzeczywistym z˙ arem. Albert potrzasn ˛ ał ˛ fajka˛ w moja˛ stron˛e, znów odgrywajac ˛ rol˛e wykładowcy. — To, co zostało z gwiazd i galaktyk, teraz p˛edzi do siebie! Czarne dziury zlewaja˛ si˛e, cz˛estotliwo´sci fotonów przesun˛eły si˛e w stron˛e nadfioletu i dalej — temperatur˛e mierzy si˛e w milionach stopni — Himmelgot! — krzyknał, ˛ a ja równie˙z wrzasnałem, ˛ jako z˙ e cała scena zacz˛eła si˛e kurczy´c i rozja´snia´c tak, z˙ e nie dało si˛e ju˙z patrze´c na t˛e niezno´sna˛ kul˛e s´wiatła. I nagle wszystko znikło. Surferzy znów pojawili si˛e na Morzu Tappajskim. Łagodna bryza szumiała w li´sciach azalii. Wzrok zaczał ˛ mi powraca´c. 154

Albert przetarł oczy. — Powinienem był to troch˛e zwolni´c pod koniec, jak sadz˛ ˛ e — rzekł z namysłem — Mógłbym zrobi´c to jeszcze raz. . . nie, pewnie, z˙ e nie. Ale pojałe´ ˛ s, o co chodzi. — Pewnie, z˙ e pojałem ˛ — rzekłem, dr˙zac. ˛ — I co teraz? — Teraz zacznie si˛e od nowa, Robinie! Wszech´swiat eksploduje i powstanie na nowo, nowy i inny! — Przyjrzał si˛e z zaduma˛ sielankowej scenie. Nast˛epnie zwrócił si˛e do mnie. — Wiesz co — rzekł — chybabym si˛e ch˛etnie czego´s napił. Mo˙ze jakie´s ciemne piwo, szwajcarskie czy niemieckie? — Zawsze mnie zdumiewasz, Albercie. — Rzekłem z powaga.˛ Klasnałem ˛ w dłonie, co było oczywi´scie zupełnie zb˛edne i po chwili pracobot pojawił si˛e z wysokim, ceramicznym kuflem, przez brzeg którego przelewała si˛e złocista piana. — I to wła´snie Wróg próbuje zrobi´c, stworzy´c nowy wszech´swiat? — Inny wszech´swiat — poprawił mnie Albert, s´cierajac ˛ pian˛e z ust. Spojrzał na mnie z poczuciem winy: — Robinie? Zaniedbuj˛e swoje obowiazki. ˛ Zbli˙zamy si˛e to satelity WOA. Mo˙ze chcesz dołaczy´ ˛ c do naszych przyjaciół przy ekranach? — Tak naprawd˛e, to chciałbym mie´c to wszystko z głowy. Sko´nczmy z tym! Co przez to rozumiesz, „inny wszech´swiat”? Przechylił głow˛e. — I tu wła´snie pojawia si˛e mój stary przyjaciel Ernst Mach — wyja´snił. — Pami˛etasz, co ci opowiadałem o pozytonach i elektronach anihilujacych ˛ si˛e nawzajem? Jak zostały tylko elektrony, bo na poczatku ˛ było ich wi˛ecej? Dobrze, załó˙zmy, z˙ e wszech´swiat zaczał ˛ si˛e z identyczna˛ liczba˛ jednych i drugich, wi˛ec koniec ko´nców nie zostały ju˙z z˙ adne elektrony? Nie byłoby te˙z protonów ani neutronów; wi˛ec co by´smy mieli? — Potrzasn ˛ ałem ˛ głowa.˛ — Wszech´swiat bez materii, Robinie! Czyste promieniowanie! Nic, co mogłoby zaburzy´c czy zakłóci´c swobodny przepływ energii — czy istot zło˙zonych z energii! — I tego wła´snie chce wróg? — Nie wiem — odparł. — By´c mo˙ze, to jedna z mo˙zliwo´sci. Je´sli jednak Mach miał racj˛e, sa˛ inne, powa˙zniejsze. W tym samym punkcie rozwoju wszechs´wiata, kiedy zdarzenia losowe wyznaczały równowag˛e elektronów i pozytonów. . . — Jakie znowu zdarzenia losowe? — naciskałem. — Tego te˙z nie wiem. Wszystkie czastki ˛ sa˛ w istocie harmonika˛ zamkni˛etych strun. Wydaje mi si˛e, z˙ e wła´sciwo´sci strun moga˛ wytworzy´c dowolny rodzaj harmoniki, jaki mo˙zna sobie wyobrazi´c. Prosz˛e o cierpliwo´sc´ , Robinie, gdy˙z wiadomo ci, z˙ e mam pewien problem z koncepcja˛ nieoznaczono´sci, czy te˙z zdarzeniami losowymi — zawsze miałem z tym kłopoty w moim cielesnym z˙ yciu, jak pami˛etasz. — Zamrugał. — Nie mrugaj! Nie rób z siebie przyjemniaczka! 155

— Och, dobrze. Je´sli jednak Mach miał racj˛e, takie losowe fluktuacje wyznaczyły nie tylko równowag˛e czastek, ˛ lecz tak˙ze wiele innych rzeczy, jak stałe fizyczne wszech´swiata. — Jak to mo˙zliwe, Albercie? To sa˛ przecie˙z prawa. — To sa˛ prawa wynikłe z faktów, a same fakty, jak Mach głosi, były wygenerowane losowo. Nie jestem pewien, ile „fundamentalnych” faktów jest rzeczywi´scie fundamentalnych w skali wszech´swiata — czy mo˙ze, powinienem powiedzie´c, wielu wszech´swiatów. Czy kiedy´s zdarzyło ci si˛e zada´c sobie pytanie dlaczego, na przykład, stała Boltzmanna wynosi zero kropka zero zero zero osiem sze´sc´ jeden siedem elektronowolta na kelwin, a nie przybiera jakiej´s innej wartos´ci? — Nigdy nie przyszła mi do głowy taka my´sl — odparłem szczerze. Westchnał. ˛ — Ale mnie owszem, Robinie. Powinien by´c jaki´s powód tego, z˙ e jest to włas´nie taka liczba. Mach mówi, z˙ e pewnie, jest jaki´s powód, a mianowicie taki, z˙ e kiedy´s na jakim´s wczesnym etapie wszystko wydarzyło si˛e wła´snie tak. Faktycznie wi˛ec wszystkie stałe moga˛ by´c inne, gdyby te losowe fluktuacje ukształtowały si˛e jeszcze inaczej. Pociagn ˛ ał ˛ kolejny łyk piwa i rozmy´slał. — Ten punkt, od którego wszystko mogło si˛e potoczy´c inaczej — Heechowie nazwali go faza˛ miejsca geometrycznego gdy˙z stanowi przemian˛e fazowa,˛ jak przekształcenie si˛e wody w lód. Wła´snie wtedy wszystkie losowe zdarzenia i wszystkie najwa˙zniejsze liczby zostały ustalone. Nie mam tu na my´sli tych trywialnych ani wymy´slonych przez ludzi, mówi˛e o liczbach majacych ˛ fundamentalne znaczenie dla znanych nam praw, ale takich, których nie mo˙zemy wyja´sni´c prostszymi zasadami. Pi. Podstawa logarytmu naturalnego. Pr˛edko´sc´ s´wiatła. Stała struktury subtelnej. Liczba Plancka — nie wiem, ile jeszcze ich jest, Robinie. By´c mo˙ze w odmiennym wszech´swiecie arytmetyka byłaby nieprzemienna i nie byłoby prawa odwrotno´sci kwadratów. Nie twierdz˛e, z˙ e to prawdopodobne — ale w ko´ncu z˙ adna z tych rzeczy nie wyglada ˛ na prawdopodobna,˛ nie? — I uwa˙zasz, z˙ e Wróg próbuje odtworzy´c wszech´swiat, a˙z mu si˛e uda? — Nie wiem — odparł. — Mo˙ze ma jaka´ ˛s nadziej˛e, z˙ e uczyni go dobrym — to znaczy, dobrym dla nich. Zmieni´c prawa rzadz ˛ ace ˛ wszech´swiatem! Stworzy´c nowe prawa! Skonstruowa´c wszech´swiat, który b˛edzie bardziej przyjazny dla z˙ ycia ni˙z ich. . . Zamilkłem na chwil˛e, próbujac ˛ poja´ ˛c to wszystko. Nie udało mi si˛e. — A jaki miałby by´c ten wszech´swiat? — spytałem. Albert pociagn ˛ ał ˛ długi łyk ze swojego kufla i ostro˙znie go odstawił. Oczy miał utkwione w niesko´nczono´sci. W lewej dłoni trzymał fajk˛e; powoli drapał si˛e nia˛ po swoim pomarszczonym czole. Zamrugałem i zmieniłem pozycj˛e. 156

— Przestrze´n miałaby dziewi˛ec´ wymiarów? Brak odpowiedzi. Nic poza pustym spojrzeniem utkwionym w przestrzeni. Zaczałem ˛ odczuwa´c strach. Powiedziałem: — Albercie, zadałem ci pytanie! Jaki wszech´swiat chciałby utworzy´c Wróg? Spojrzał na mnie, jakby mnie nie poznajac. ˛ Nast˛epnie westchnał. ˛ Si˛egnał ˛ w dół, by podrapa´c si˛e po gołej kostce i o´swiadczył z wielka˛ powaga: ˛ — Robinie, nie mam poj˛ecia.

Rozdział 11 Heimat Opowiedziałem wam ju˙z o paru dobrych i niedobrych ludziach, a teraz nadszedł czas, bym opowiedział o kim´s naprawd˛e złym. Nie spodoba si˛e wam, ale powinni´scie go pozna´c. Wspomniałem o nim krótko, przy okazji terrorystów, ale nie zdołałem odda´c mu sprawiedliwo´sci. Oczywi´scie, ch˛etnie oddałbym mu sprawiedliwo´sc´ , zwłaszcza w postaci stryczka — ale nic takiego si˛e nie wydarzyło. Niestety. Nazywał si˛e Beaupre Heimat i kiedy´s był dwugwiazdkowym generałem w Podniebnym Pentagonie. To wła´snie Heimat przekonał s´wie˙zo po´slubionego m˛ez˙ a Klary, z˙ e jedynym sposobem na osiagni˛ ˛ ecie pokoju i sprawiedliwo´sci jest wysadzenie mnóstwa ludzi w powietrze. To była jedna z najmniejszych jego zbrodni. W´sród innych mog˛e wymieni´c prób˛e zabicia mnie. Niewykluczone, z˙ e próbował to zrobi´c dwa razy, bo nie wszystko wyszło na jaw podczas jego procesu. Ze mna˛ mu si˛e nie udało. Z paroma setkami innych — przynajmniej paroma setkami — był bardziej skuteczny. Podczas procesu Heimat nie przyznał si˛e do popełnienia morderstw. Poniewa˙z był terrorysta,˛ nazywał to sprawiedliwo´scia˛ rewolucyjna.˛ Sad, ˛ z drugiej strony, nie miał z˙ adnego problemu z nazwaniem tego morderstwem — okre´slajac ˛ ka˙zdy z tych indywidualnych przypadków jako morderstwo — i skazał go na do˙zywocie za ka˙zda˛ z tych s´mierci. A poniewa˙z Heimat nie był z˙ adnym tam pokr˛econym s´wirem, ale generałem ameryka´nskich sił kosmicznych, zsumowano te wyroki. Łaczny ˛ wyrok Heimata opiewał na 8750 lat wi˛ezienia, ale czas leci i obecnie Heimatowi pozostało do odsiedzenia jeszcze tylko 8683 lata. Miał wszelkie podstawy by wierzy´c, z˙ e odsiedzi ten wyrok w cało´sci, gdy˙z nawet zbrodniarze mieli prawo do zapisania w postaci maszynowej. Odsiadka nie ko´nczyła si˛e automatycznie z ich s´miercia.˛ Tak naprawd˛e, to obecnie rozmawianie z generałem Beaupre Heimatem sprawia mi nawet przyjemno´sc´ . Przynosi dobroczynna˛ ulg˛e. Po tłamszacej ˛ dusz˛e pre158

zentacji Alberta, z całym jej ogromem i niesko´nczono´scia,˛ miło si˛e my´sli o jakiej´s zwykłej osobie, nawet je´sli jest to osoba odra˙zajaca. ˛ Ka˙zdy dzie´n Heimata wygladał ˛ do´sc´ podobnie. Kiedy si˛e obudził, łó˙zkobocica le˙zała nieruchoma i zwini˛eta u jego boku, ale wiedział, z˙ e nie s´pi. Wiedział tak˙ze, z˙ e w istocie to co´s nie miało płci, poniewa˙z jednak stanowiło jedyne jego towarzystwo, przestał zauwa˙za´c ró˙znic˛e. Gdy Heimat spuszczał nogi z łó˙zka, ona tak˙ze zaczynała wstawa´c. Odepchnał ˛ ja,˛ do´sc´ łagodnie, je´sli wzia´ ˛c pod uwag˛e gwałt, jaki miał miejsce poprzedniej nocy. Nie całkiem jednak łagodnie, gdy˙z (ku jego rozczarowaniu) była bardzo silna. Zanim zadała mu pytanie, przez chwil˛e patrzyła, jak si˛e ubiera. — Dokad ˛ idziesz? — No — odparł Heimat — chyba pospaceruj˛e po pla˙zy, przepłyn˛e kanał i złapi˛e samolot do Los Angeles, gdzie zaproponuj˛e wysadzenie paru budynków. — Odczekał chwil˛e, ale nie otrzymał odpowiedzi. I tak si˛e jej nie spodziewał. Nic dziwnego, ona nie miała poczucia humoru. Było to jego nieustanne rozczarowa˙ nie. Zycie sprawiałoby Heimatowi znacznie wi˛eksza˛ przyjemno´sc´ , gdyby udało mu si˛e zmusi´c niektóre łó˙zkobocice do s´miechu — cho´c nie a˙z taka,˛ jak mo˙zliwo´sc´ zmuszenia ich do płaczu z bólu. Władze dały im ludzka˛ budow˛e, w dotyku, zapachu i smaku przypominały ludzi, ale dlaczego nie zatroszczono si˛e o to, by mogły czu´c? Heimatowi nie przyszło do głowy, z˙ e ani władze, ani ktokolwiek inny nie miał ochoty troszczy´c si˛e o niego. Za drzwiami stra˙zobot zamrugał i zaszeptał: — No i jak, Heimat? Dobra była? — Nie za bardzo. — Heimat nie zatrzymał si˛e i zako´nczył rozmow˛e nie odwracajac ˛ nawet głowy. — Mówiłem, z˙ e lubi˛e blondynki. Młodziutkie laseczki. Delikatne. Stra˙znik krzyknał ˛ za nim: — Zobaczymy, co si˛e da załatwi´c dzi´s wieczorem — ale Heimat nie odpowiedział. Rozmy´slał nad słowem, którego wła´snie u˙zył — „delikatne” — oraz wra˙zeniem, jakie wywoływało w nim to słowo. Delikatne. Drobniutka, delikatna ˙ blondynka. Zywa! Prawdziwa ludzka samica, z delikatnymi, cieniutkimi r˛ekami i nogami, wykr˛econymi i połamanymi, usta otwarte do krzyku, twarz skurczona z bólu. . . Na tej my´sli poprzestał. Nie dlatego, z˙ e na sama˛ my´sl o czym´s takim doznał uczucia wstydu, gdy˙z Heimat nie odczuwał ju˙z wstydu od dawna. Poprzestał, poniewa˙z sprawiała mu ona tak olbrzymia˛ przyjemno´sc´ , z tak rozpaczliwa˛ t˛esknota,˛ i˙z zaczał ˛ si˛e ba´c, z˙ e te odczucia b˛edzie mo˙zna odczyta´c z jego twarzy; a jedyne zwyci˛estwo, jakie jeszcze Heimatowi pozostało, to zachowanie niektórych tajemnic dla siebie. 159

Wi˛ezienna wyspa Heimata znajdowała si˛e daleko od wszystkich kontynentów czy wi˛ekszych miast. Zbudowano ja,˛ by trzyma´c tam trzy tysiace ˛ o´smiuset zdesperowanych skaza´nców i zatrzyma´c ich w s´rodku, bez wzgl˛edu na to, co by wymy´slili czy zrobili. Teraz cała ta konstrukcja była nieco zb˛edna, gdy˙z jedynym aktywnym mieszka´ncem wi˛ezienia był sam Heimat. W wi˛ezieniu nie było ju˙z trzech tysi˛ecy o´smiuset zdesperowanych wi˛ez´ niów. Nie było a˙z tylu na całym s´wiecie. Rekrutacja szła kiepsko, odkad ˛ sko´nczyły si˛e czasy głodu i terroryzmu. Och, socjopaci pojawiali si˛e czasem tu i tam, to jasne, ale to, co Albert okre´slał jako „warunki wst˛epne oportunistycznej zbrodni” nale˙zało do rzadko´sci. Wszystko wiazało ˛ si˛e z tym, z˙ e warunki ludzkiej egzystencji znacznie si˛e poprawiły. Ju˙z nigdzie w Galaktyce nie wyst˛epowały miejsca, gdzie całe pokolenia musiałyby rabowa´c, mordowa´c czy niszczy´c, gdy˙z nie miały lepszego sposobu na popraw˛e swego strasznego losu. Wi˛ekszo´sc´ najgorszych wi˛ez´ niów odsiaduja˛ cych jeszcze wyroki była weteranami z dawnych czasów terroryzmu i masowych zbrodni, a i tych nie zostało zbyt wielu. Wielu malkontentów zmuszono do zaakceptowania nieco innego rodzaju uwi˛ezienia w koloniach o zaostrzonym rygorze. Wielu innych udało si˛e skutecznie rehabilitowa´c lub skutecznie wymarli. Sam Heimat był ju˙z niemłody — starszy ode mnie, miał przynajmniej sto trzydzie´sci lat. Oczywi´scie, miał Pełny Serwis Medyczny. Mógł prze˙zy´c jeszcze jakie´s pi˛ec´ dziesiat ˛ lat w cielesnej postaci, gdy˙z wi˛ez´ niów naprawiano i odbudowywano tak cz˛esto, jak to tylko było konieczne; kiedy umierali, zwykle przyczyna˛ nie był wiek, choroba czy wypadek. Prawie zawsze była to zwykła, s´miertelna nuda. Pewnego poranka, tak bardzo przypominajacego ˛ wszystkie inne, budzili si˛e, rozgladali ˛ dookoła i dochodzili do wniosku, z˙ e do´sc´ ju˙z tego dobrego. Wtedy znajdowali sposobno´sc´ i zabijali si˛e. Ale nie Heimat. Jedynym innym z˙ ywym, cielesnym mieszka´ncem wi˛ezienia był niegdysiejszy radziecki marszałek nazwiskiem Pernecki. Podobnie jak Heimat, uskuteczniał krecia˛ robot˛e jako terrorysta, wykorzystujac ˛ swa˛ pozycj˛e w wojsku, by pomaga´c w zabijaniu i sianiu zniszczenia. Tych dwóch osobników było kolegami w podziemnej organizacji, nast˛epnie współwi˛ez´ niami przez bardzo długie lata. Ale nie ˙ byli przyjaciółmi. Zaden z nich nie miał prawdziwych przyjaciół. Byli jednak na tyle bliskimi znajomymi, z˙ e Heimat był naprawd˛e zaskoczony, gdy pewnego dnia usłyszał, z˙ e Pernecki wy˙zarł sobie cały układ trawienny za pomoca˛ s´rodka czyszczacego. ˛ Próba samobójstwa okazała si˛e nieskuteczna. Stra˙zoboty zauwa˙zyły to od razu i teraz Pernecki przebywał na oddziale intensywnej terapii wi˛eziennego szpitala. Poniewa˙z ka˙zde urozmaicenie wi˛eziennej nudy to wielkie wydarzenie, Heimat zdecydował si˛e zajrze´c do Perneckiego.

160

Szpital został zbudowany w takiej samej skali co cały olbrzymi kompleks wi˛ezienny. Liczył sobie sto trzydzie´sci łó˙zek, z których ka˙zde mo˙zna było oddzieli´c przegrodami z nietłukacego ˛ szkła i stali. Pernecki był tam jedynym pacjentem. Heimat przeciał ˛ rozgrzany sło´ncem, szeroki trawnik z palmami i hibiskusami, ignorujac ˛ pracoboty, które s´cinały kwiaty na jego stół i sprzatały ˛ opadajace ˛ li´scie. Nie mógł jednak zignorowa´c piel˛egniarki na recepcji. Kiedy wchodził, wychyliła si˛e i zawołała z zawodowym u´smiechem: — Dzie´n dobry, generale Heimat! Wyglada ˛ pan troch˛e nieswojo. Mo˙ze chce pan, z˙ ebym zmierzyła panu ci´snienie krwi? — A w z˙ yciu — wyszczerzył si˛e Heimat, ale zatrzymał si˛e w konwersacyjnej odległo´sci od niej. Był zawsze bardziej uprzejmy dla lekarzy, ni˙z dla reszty wi˛eziennego personelu — miał taka˛ teori˛e, której nigdy nie zdecydował si˛e sprawdzi´c, z˙ e niektórzy z nich, czasami, bywali z˙ ywymi lud´zmi. Miał te˙z taki nawyk, gdy˙z dzi˛eki obecno´sci personelu medycznego mógł my´sle´c o sobie raczej jako o pacjencie szpitala ni˙z wi˛eziennym ptaszku. Odgrywanie ról było dla Heimata wa˙zne. Doskonale odegrał w z˙ yciu kolejne role: kadeta w West Point, porucznika piechoty, dowódcy kompanii, generała dywizji, dwugwiazdkowego generała — tajnego z˙ ołnierza w siłach wyzwole´nczych! I skaza´nca. — Nie chc˛e, z˙ eby mi pani mierzyła ci´snienie krwi — rzekł — bo doskonale pani wie, ile ono wynosi i tylko chce mi pani poda´c jaki´s s´rodek, na który nie mam ochoty. Ale powiem pani co´s. Gdyby pani była ni˙zsza o jakie´s sze´sc´ centymetrów i młodsza o dziesi˛ec´ lat, pozwoliłbym pani si˛e troch˛e nim pobawi´c. Zwłaszcza, gdyby była pani blondynka.˛ (I do tego delikatna). ˛ Zawodowy u´smiech piel˛egniarki pozostał na swoim miejscu. — Za du˙zo pan ode mnie wymaga — mrukn˛eła. — Pani zadaniem jest zapewnienie mi wszystkiego, czego potrzebuj˛e — rzekł. Ta rozmowa zacz˛eła go nudzi´c. Zdecydował, z˙ e ona nie jest człowiekiem i poszedł dalej. Nikt go nie zatrzymywał. Po có˙z miałby to robi´c? Łó˙zka Perneckiego te˙z nie otaczały nietłukace ˛ przepierzenia. To miałoby jeszcze mniejszy sens, bo przeszczepy Perneckiego miały jeszcze przed soba˛ długa˛ drog˛e do zagojenia si˛e i był przymocowany do systemów podtrzymywania z˙ ycia solidniej ni˙z jakimkolwiek ła´ncuchem. Heimat popatrzył w dół na swojego ostatniego z˙ yjacego ˛ towarzysza, przywia˛ zanego do łó˙zka pasami, z rurkami w nosie i pomrukujacymi ˛ pompami. — No i co, Piotrze — spytał — masz zamiar stad ˛ wsta´c, czy twoim nast˛epnym przystankiem b˛edzie Archiwum Zmarłych? Rosjanin nie odpowiedział. Nie odpowiadał na z˙ adne pytania ju˙z od tygodni. Tylko zdradliwy odczyt na monitorze w nogach łó˙zka, oskar˙zycielskie sinusoidy, które falowały, a czasem nawet eksplodowały, s´wiadczyły o tym, z˙ e był nie tylko z˙ ywy, ale nawet s´wiadomy. 161

— Prawie za toba˛ t˛eskni˛e — rzekł z namysłem Heimat i zapalił papierosa, całkowicie ignorujac ˛ znaki, które ostrzegały o blisko´sci tlenu i zagro˙zeniu po˙zarem. Stra˙zobot zbli˙zył si˛e dyskretnie, ale nie interweniował. Kiedy´s był to oddział wojskowy wi˛ezienia. Za szklanymi drzwiami szafek Heimat widział stojaki z mundurami, ameryka´nskie bł˛ekitne i khaki, rosyjskie białe i brazowoszare, ˛ których ju˙z nikt nie miał nigdy wło˙zy´c. — Je´sli wstaniesz — zamruczał Heimat — zdejm˛e te durne szpitalne ciuchy i wło˙ze˛ mój mundur galowy. Ty te˙z mo˙zesz. Zabawimy si˛e w wojn˛e albo co´s; pami˛etasz, jak bombardowałe´s Nowy Jork i Waszyngton pociskami nuklearnymi, a ja wykosiłem ci cała˛ grup˛e pocisków? Pacjent nie odpowiedział. To te˙z zaczynało by´c nudne, zdecydował Heimat. — No dobra — rzekł, dmuchajac ˛ dymem w twarz Perneckiego — w ko´ncu wiedzieli´smy, z˙ e zwyci˛ezcy zawsze stawiaja˛ przegranych przed sadem. ˛ Głupio z naszej strony, z˙ e przegrali´smy. Kiedy Heimat odwrócił si˛e, by wyj´sc´ , głowa radzieckiego marszałka przesun˛eła si˛e delikatnie, a jedno oko zamrugało. — Ach, Piotr! — zakrzyknał ˛ Heimat. — Oszukiwałe´s ich! Wargi marszałka rozchyliły si˛e. — Zeszłej nocy — wyszeptał. — Transportowe poduszkowce. Dowiedz si˛e czemu. — Nast˛epnie jego wargi i oczy zamkn˛eły si˛e, by ju˙z nigdy si˛e nie otworzy´c. Oczywi´scie z˙ aden z wi˛ezieniobotów nie odpowiedziałby na pytania Heimata. Musiał sam pój´sc´ i dowiedzie´c si˛e, o czym mówił Pernecki. Powłóczył si˛e po kompleksie wi˛eziennym, zajmujacym ˛ całe trzy kilometry kwadratowe na zboczu góry, z zapierajacym ˛ dech widokiem na morze, do którego nie mógł dotrze´c z˙ aden wi˛ezie´n. Wi˛ekszo´sc´ bloków z celami była pusta i zamkni˛eta. Budynki gospodarcze — z´ ródła energii, agregaty przetwórcze i pralnie — nie były puste, gdy˙z musiały wykonywa´c swoje zadania. Ale i tak dla Heimata były zamkni˛ete. Wszystko inne było otwarte, tylko z˙ e tego wszystkiego innego wiele ju˙z nie zostało. Wi˛ezienie miało farm˛e; zapewniała prac˛e wi˛ez´ niom, kiedy jeszcze byli wi˛ez´ niowie i miało to jakiekolwiek znaczenie, a nawet teraz działała nadal, obsługiwana przez pracoboty, gdy˙z wytwarzała szereg cennych, a czasem specyficznych plonów. Ale nie było tam niczego, co nie znajdowałoby si˛e tam ju˙z wcze´sniej. Ani koło basenu, ani w sali gimnastycznej, ani w wielkiej, pustej sali rekreacyjnej, z jej grami, ksia˙ ˛zkami i ekranami. Co wi˛ec miał na my´sli Pernecki mówiac ˛ o poduszkowcach? Heimat zastanowił si˛e, czy warto zadawa´c sobie trud zagladania ˛ do Archiwum Zmarłych. Był z tym pewien kłopot, gdy˙z budynek znajdował si˛e nieco na uboczu, pod gór˛e, blisko zewn˛etrznej bariery wi˛ezienia, i pój´scie tam było swego rodza-

162

ju wspinaczka.˛ Od ostatniego razu, kiedy Heimat podjał ˛ ten wysiłek, min˛eło ju˙z nieco czasu. Kiedy zdał sobie z tego spraw˛e, zdecydował, z˙ e nale˙zy zrobi´c to natychmiast. Nieustanne sprawdzanie granic wi˛ezienia zawsze było dobrym pomysłem. Pewnego dnia, tylko na chwileczk˛e, kto´s si˛e mo˙ze w´slizgna´ ˛c, a wtedy byłaby szansa na. . . Na co? Wspinajac ˛ si˛e otoczona˛ kwiatami s´cie˙zka,˛ prowadzac ˛ a˛ do Archiwum Zmarłych, Heimat u´smiechnał ˛ si˛e kwa´sno do siebie. Ucieczka, oczywi´scie. Nawet po upływie tylu lat, przy z˙ yciu podtrzymywała go nadzieja. „Nadzieja” było mo˙ze za mocnym słowem. Heimat nie miał autentycznej nadziei na ucieczk˛e, albo przynajmniej na pozostanie na wolno´sci, nawet je´sli udałoby mu si˛e wydosta´c z wi˛ezienia. Z tymi wszystkimi inteligentnymi i s´ledzacy˛ mi programami komputerowymi nie trwałoby długo, nim zdemaskowałyby jego przebranie. Z drugiej jednak strony. . . Z drugiej jednak strony, my´slał Heimat, starajac ˛ si˛e nie okazywa´c z˙ adnych uczu´c, by jaki´s pobliski pracobot ich nie spostrzegł, człowiek, który był wystarczajaco ˛ odwa˙zny i pełen brawury, urodzony przywódca obdarzony charyzma˛ i pot˛ega˛ — człowiek taki jak on — mógł łatwo odmieni´c bieg wypadków! Pomy´slcie o powrocie Napoleona z Elby! O tych wszystkich ludziach lgnacych ˛ do niego! Armiach, pojawiajacych ˛ si˛e znikad! ˛ Na wolno´sci łatwo znalazłby zwolenników, a wtedy do licha z maszynami i szpiegami, ludzie by go ochronili. W tej kwestii Heimat nie miał watpliwo´ ˛ sci. W gł˛ebi serca był pewien, z˙ e bez wzgl˛edu na to, co ludzie udawali przed samymi soba,˛ wi˛ekszo´sc´ ludzkiej rasy była równie chciwa i arogancka jak on sam, i je´sli czego´s naprawd˛e chciała, to przywódcy, który powiedziałby im, z˙ e chciwo´sc´ i arogancja sa˛ dopuszczalnym, a nawet godnym podziwu zachowaniem. Najpierw jednak musiał uciec. Heimat zatrzymał si˛e przy rozwidleniu s´cie˙zki, lekko dyszac. ˛ Dla ponad stuletniego m˛ez˙ czyzny, nawet z tyloma nowymi cz˛es´ciami zapasowymi, z˙ e ju˙z stracił ich rachub˛e, była to trudna wspinaczka, a sło´nce ostro przygrzewało. Z rezygnacja˛ przyjrzał si˛e s´cianom wi˛ezienia. Nie zmieniły si˛e. To nie były nawet s´ciany; była to bariera z krzewów, uroczo ozdobnych, lecz naszpikowanych czujnikami, potem odst˛ep i kolejna bariera, równie pi˛ekna dla oka, tym razem jednak wypełniona obwodami parali˙zujacymi ˛ — a z˙ eby by´c absolutnie pewnym, trzecia barie´ etej pami˛eci major Adrian Winterkoop udowodnił to ra była s´mierciono´sna. Swi˛ wszystkim, bo wła´snie w ten sposób zdecydował si˛e popełni´c samobójstwo. Tak˙ze te wszystkie pracowite ogrodoboty, które nigdy nie znikały z pola widzenia, mogły szybko zmieni´c si˛e w stra˙zoboty. Bo ty tak˙ze nie znikałe´s z pola ich widzenia. 163

Heimat westchnał ˛ i skr˛ecił w lewa˛ odnog˛e, w stron˛e Archiwum Zmarłych. Heimat nie chadzał tam zbyt cz˛esto. To nie było miejsce, którego odwiedzanie byłoby przyjemne dla z˙ ywego wi˛ez´ nia, gdy˙z ka˙zdy wiedział, i˙z pr˛edzej czy pó´zniej b˛edzie martwy i tam wyladuje. ˛ Nikomu nie sprawia przyjemno´sci patrzenie na własny grób. Rzecz jasna, pi˛ec´ czy sze´sc´ tysi˛ecy niepoprawnych zapisanych w Archiwum Zmarłych nie było naprawd˛e martwych; byli oni jedynie „martwi”. Był tam nadal major Winterkoop, a przynajmniej jego zapisany maszynowo analog, gdy˙z straz˙ oboty znalazły jego ciało wystarczajaco ˛ wcze´snie. Nie na tyle, z˙ eby je o˙zywi´c, ale wystarczajaco ˛ szybko, by procesy rozpadu nie zda˙ ˛zyły sprawi´c, z˙ e zawarto´sc´ niepokornego mózgu stałaby si˛e niemo˙zliwa do odzyskania. Bycie martwym nie zmieniło Winterkoopa; był takim samym beztroskim dupkiem, jak za czasów, gdy był adiutantem Heimata, kiedy wspólnie wykorzystywali swoja˛ pozycj˛e do podkładania bomb, zabijania i niszczenia w imi˛e nowego wspaniałego s´wiata, jaki miał nadej´sc´ . I oto wła´snie, rozmy´slał gorzko Heimat, był ten nowy wspaniały s´wiat, i ani on, ani major Winterkoop nie mieli w tym udziału. Kiedy tak poda˙ ˛zał w kierunku niskiego, pastelowego budynku, który był siedziba˛ Archiwum Zmarłych, pomy´slał przez chwil˛e o porozmawianiu z Winterkoopem, czy jakim´s innym Zmarłym, tak dla samej pogaw˛edki i odmiany. Ale oni ˙ wszyscy byli tak diabelnie t˛epi! Wi˛ezienie nie ko´nczyło si˛e wraz ze s´miercia.˛ Zaden z nich nigdy nie opu´scił Archiwum Zmarłych i nie zmienił si˛e ani troch˛e od s´mierci. . . Heimat przystanał, ˛ gapiac ˛ si˛e na Archiwum. Za rogiem, niewidoczna ze s´cie˙zki, znajdowała si˛e główna brama towarowa; nigdy nie widział, z˙ eby z niej korzystano. Kto´s korzystał z niej teraz. Dwie wielkie ci˛ez˙ arówki usadowiły za nia˛ brzuchy, z wyłaczonymi ˛ wirnikami, a kilkana´scie pracobotów pracowicie wnosiło do s´rodka wachlarze i spirale. — Generale Heimat — odezwał si˛e ogrodobot za nim — prosz˛e nie podchodzi´c bli˙zej. To niedozwolone. — Przyjechały zeszłej nocy, kiedy spałem! — rzekł Heimat, gapiac ˛ si˛e. — Co si˛e dzieje? — Reorganizacja — odparł przepraszajacym ˛ tonem ogrodobot. — Zamyka si˛e placówk˛e w Pensacola i przenosimy tu wszystkich wi˛ez´ niów. Heimat przyszedł ju˙z do siebie po pierwszym szoku. Jedna˛ z pierwszych zasad wi˛eziennej egzystencji było niedopuszczanie do tego, by którykolwiek ze stra˙zobotów dowiedział si˛e, co czuje albo my´sli, wi˛ec tylko rzekł z miłym u´smiechem: — Nas, wrogów społecze´nstwa, nie zostało ju˙z tylu, z˙ eby´scie wszyscy mieli co robi´c, co? Boisz si˛e, z˙ e ci˛e wyleja? ˛

164

— Nie, generale Heimat — odparł pracobot powa˙znie. — Po prostu wyznacza˛ nam inne zadania. Ale zamykaja˛ tylko Pensacol˛e. I, jak pan widzi, przejmujemy ich przypadki. — Ach tak, przypadki — odparł Heimat, u´smiechajac ˛ si˛e promiennie do pracobota i zastanawiajac ˛ si˛e, czy warto zadawa´c sobie trud z jego zniszczeniem. Nadano mu posta´c młodego polinezyjskiego m˛ez˙ czyzny, z dokładno´scia˛ do kropel potu na bezwłosej piersi. — Wi˛ec wszystkie przypadki z Pensacola sa˛ teraz w naszym Archiwum Zmarłych? — Nie, generale. Mamy tu jednego z˙ ywego. Według naszych danych, to pana znajomy. Cyril Basingstoke. Spokój Heimata na chwil˛e si˛e ulotnił. — Basingstoke? — Zagapił si˛e na pracobota. Cyril Basingstoke był jednym z głównych przywódców terrorystów, prawdopodobnie jedynym, który przewodził siatce równie du˙zej i s´mierciono´snej, jak szajka Heimata. — Ale Basingstoke został zwolniony wiele lat temu — powiedział. — Mówili o tym w wiadomos´ciach. — Zgadza si˛e, generale Heimat — pracobot skinał ˛ głowa.˛ — Tylko, z˙ e on jest recydywista.˛ Na zwolnieniu warunkowym zabił trzydzie´sci pi˛ec´ osób. Mówia,˛ z˙ e zrozumie´c znaczy wybaczy´c, ale ja wcale w to nie wierz˛e. My´sl˛e, z˙ e do´sc´ dobrze radz˛e sobie ze zrozumieniem takich ludzi, jak Heimat i Basingstoke. Jak ka˙zdy inny terrorysta, od epoki kamiennej po dzisiaj, zabijali i niszczyli dla zasady, tłumaczac, ˛ z˙ e zasada, dla której zabijali, usprawiedliwia krwawa˛ ła´zni˛e i zbrodni˛e. Mnie tam jednak nigdy nie przekonali. Widziałem par˛e ich ofiar. Essie i ja o włos unikn˛eli´smy tego losu, kiedy bojówki uderzeniowe Heimata wysadziły p˛etl˛e Lofstroma, na której mieli´smy si˛e znajdowa´c. Poniewa˙z byli´smy s´wiadkami tego zdarzenia, uczestniczyli´smy w procesie Heimata i słyszeli´smy wszystko o pozostałych zamachach. Przewa˙znie słyszałem jednak Heimata i widziałem go, wyprostowanego w wojskowy sposób na ławie oskar˙zonych, wygladaj ˛ acego ˛ na modelowego generała majora w białym mundurze galowym, i ze zdecydowanym, pełnym przekonania o swojej racji, wyrazem twarzy. Słuchał z uprzejma˛ uwaga,˛ kiedy s´wiadkowie opisywali szczegółowo, jak to osobi´scie, b˛edac ˛ generałem majorem Sił Obrony Stanów Zjednoczonych organizował w tajemnicy bojówki, które wysadzały p˛etle startowe, zestrzeliwały satelity, zatruwały uj˛ecia wody, a nawet raz zdołały ukra´sc´ le˙zank˛e snów, aby gn˛ebi´c cały s´wiat swoimi chorymi fantazjami. Oczywi´scie w ko´ncu go złapali. Ale robił s´wiat w balona przez prawie dziesi˛ec´ lat, siedzac ˛ bez zmru˙zenia powieki na naradach zespołów omawiajacych ˛ s´rodki, jakie nale˙zy przedsi˛ewzia´ ˛c przeciwko terrorystom, zanim tacy ludzie jak Eskladar poszli po rozum do głowy i dzi˛eki nim udało si˛e w ko´ncu policji s´wia˙ towej powiaza´ ˛ c Heimata z masakrami i bombardowaniami. Zadne z tych działa´n nie było dla niego zbrodnia.˛ To były po prostu strategie. 165

Proces Heimata był dla mnie szczególnym do´swiadczeniem. Zmarłem na krótko przed nim, wi˛ec wtedy po raz pierwszy pojawiłem si˛e publicznie jako hologram, za´s moja zasadnicza ja´zn´ była zachowana w przestrzeni gigabitowej. Była to wówczas do´sc´ niezwykła sytuacja i prawnicy Heimata próbowali powstrzyma´c mnie od zezna´n twierdzac, ˛ z˙ e nie jestem „osoba”. ˛ Oczywi´scie im si˛e to nie udało. Nie miałoby to wi˛ekszego znaczenia, gdyby zdołali tego dokona´c, bo było mnóstwo innych s´wiadków. Heimat oczywi´scie miał to gdzie´s. Swoje aresztowanie i s´ledztwo postrzegał jako niefortunna˛ wpadk˛e. Cynicznie i z zadufaniem poddał si˛e wyrokowi historii, gdy˙z nie mógł mie´c z˙ adnych watpliwo´ ˛ sci w kwestii tego, jaki ten wyrok b˛edzie. Kiedy jednak wyst˛epował przed sadem, ˛ nalegał na samodzielne przeprowadzenie badania krzy˙zowego s´wiadków, cho´c jego prawnicy si˛e przed tym wzdragali. — Pan, panie Broadhead — powiedział — o´smiela si˛e oskar˙za´c mnie o zdrad˛e, a sam si˛e pan brata z wrogami ludzkiej rasy! Nie powinni´smy wdawa´c si˛e w dyskusje z Heechami! Nale˙zy ich wytłuc, wzia´ ˛c w niewol˛e, otoczy´c to miejsce w jadrze ˛ Galaktyki, gdzie si˛e schowali, wystrzela´c ich. . . To było niewiarygodne przedstawienie. Kiedy sad ˛ wreszcie je przerwał, Heimat skłonił si˛e elegancko ławie przysi˛egłych, u´smiechnał ˛ i rzekł: — Nie mam wi˛ecej pyta´n do tego gad˙zetu, który nazywa siebie Robinette’em Broadheadem — i na reszt˛e rozprawy przybrał dumna˛ i pewna˛ siebie min˛e. Taki był Heimat. Cyril Basingstoke był — co trudno sobie wyobrazi´c — jeszcze gorszy. Spotkanie pary potworów na emeryturze cechowało si˛e uwa˙zna˛ obserwacja˛ z obu stron. Znali si˛e nawzajem. Heimat udał si˛e po´spiesznie do sali rekreacyjnej, gdzie znalazł Basingstoke’a, od niechcenia przegladaj ˛ acego ˛ bibliotek˛e piezowizyjna˛ z zamiarem sprawdzenia, jakie˙z to rozrywki mo˙ze mu zaoferowa´c nowe miejsce. Ponuro u´scisn˛eli sobie dłonie, nast˛epnie cofn˛eli si˛e o krok, by si˛e sobie przyjrze´c. Cyril Basingstoke pochodził z Curacao, jego skóra miała intensywny, ciemnoczerwony, prawie czarny kolor, był w wieku Heimata (i moim), ale nie´zle podreperowali go medycy, wi˛ec wygladał ˛ na jakie´s czterdzie´sci pi˛ec´ lat. — Miło ci˛e widzie´c, Beau — rzekł gł˛ebokim, d´zwi˛ecznym głosem, o przyjaznym tonie. Basingstoke nie mówił z akcentem — no, mo˙ze dało si˛e słysze´c s´lad czego´s, co brzmiało jak niemiecki akcent, ale było prawdopodobnie niderlandzkie, a pochodziło od dobrych fryzyjskich zakonników, którzy nauczyli go angielskiego w katolickiej szkole. Basingstoke wychował si˛e na Antylach, ale w sposobie jego mówienia nie było s´ladu narzecza krajowców. Je´sli si˛e go nie widziało, człowiek nie byłby w stanie pozna´c, jakiej jest narodowo´sci, samogłoski były bardziej d´zwi˛eczne i zaokraglone, ˛ intonacja wyra´zniejsza ni˙z u Amerykanina. Basingstoke spojrzał przez okno, w stron˛e odległej laguny.

166

— To nie jest złe miejsce, Beaupre — rzeki. — Kiedy mi powiedzieli, z˙ e mnie przenosza,˛ my´slałem, z˙ e b˛edzie znacznie gorzej. Ta planeta Afrodyta, na przykład — przez promieniowanie gwiazdy, mo˙zna tam mieszka´c tylko w tunelach pod powierzchnia.˛ Heimat skinał ˛ głowa,˛ cho´c tak naprawd˛e nie sprawiało mu ju˙z wi˛ekszej ró˙znicy, gdzie jest. Przypominajac ˛ sobie, z˙ e w pewnym sensie jest gospodarzem, zamówił napoje u kelnerobota. — Niestety — u´smiechnał ˛ si˛e — alkoholu tu nie podaja.˛ — W Pensacola te˙z nie — rzekł Basingstoke. — Dlatego byłem taki szcz˛es´liwy, kiedy mnie zwolnili, cho´c jak pewnie pami˛etasz, nigdy solidnie nie popijałem. Heimat pokiwał głowa,˛ przygladaj ˛ ac ˛ mu si˛e. — Cyril? — zaryzykował. — Tak, Beau? — Byłe´s na wolno´sci. Złamałe´s zasady zwolnienia warunkowego. Dlaczego zabiłe´s tych wszystkich ludzi? — Ach, có˙z — odparł Basingstoke, uprzejmie odbierajac ˛ swoje piwo imbirowe od kelnerobota — wkurzyli mnie, no wiesz. — Tak wła´snie sadziłem ˛ — rzekł Heimat sucho. — Ale przecie˙z chyba wiedziałe´s, z˙ e ci˛e z powrotem wsadza.˛ — Tak, ale mam swoja˛ dum˛e. Czy mo˙ze nawyk? To chyba kwestia nawyku. Heimat odezwał si˛e surowym tonem: — Co´s takiego mógłby chyba powiedzie´c prokurator. — Pewnie w jakim´s sensie prokurator mo˙ze mie´c racj˛e, gdy chodzi o takich ludzi jak ty czy ja, Beau. Nie musiałem zabija´c tych ludzi. Widzisz, nie byłem przyzwyczajony do tłumów. Tłoczyli si˛e i rozpychali, z˙ eby wsia´ ˛sc´ do autobusu. Upadłem. Wszyscy si˛e s´miali. Był tam policjant z pistoletem automatycznym i on te˙z si˛e s´miał. Wi˛ec wstałem i zabrałem mu bro´n. . . — I trafiłe´s trzydziestu pi˛eciu ludzi. — Och, nie Beau. Trafiłem prawie dziewi˛ec´ dziesi˛eciu, ale zgin˛eło tylko trzydziestu pi˛eciu. A przynajmniej tak mi powiedzieli. — U´smiechnał ˛ si˛e. — Nie liczyłem ciał. Skinał ˛ uprzejmie Heimatowi, który siedział przez chwil˛e milczacy, ˛ pociaga˛ jac ˛ drinka, za´s Basingstoke leniwie przywołał obrazy Martyniki, Curacao i Wysp Dziewiczych. — Jakie˙z to cudowne miejsca — westchnał. ˛ — Prawie z˙ ałuj˛e, z˙ e zabiłem tych wszystkich ludzi. Heimat za´smiał si˛e gło´sno, potrzasaj ˛ ac ˛ głowa.˛ — Och, Cyril! Czy to prawda, z˙ e masz nawyk zabijania? Basingstoke odparł uprzejmie: — Je´sli mówimy o dumie czy o zasadach, prawdopodobnie tak jest. — Wi˛ec nigdy stad ˛ nie wyjdziesz? 167

— Ach, Beau — odparł rado´snie Basingstoke — obaj nigdy stad ˛ nie wyjdziemy, wiesz o tym. Heimat udał, z˙ e nie usłyszał tej uwagi. — Ale uwa˙zasz, z˙ e to prawda, i˙z nie nadajemy si˛e do resocjalizacji? Basingstoke odezwał si˛e z namysłem. — Sadz˛ ˛ e. . . Nie. Pozwól, poka˙ze˛ ci. — Wyszeptał co´s do urzadzenia ˛ sterujacego, ˛ obrazy piezowizyjne zamigotały i znów pojawił si˛e obraz Curacao. — Widzisz, Beau — rzekł, rozsiadajac ˛ si˛e wygodnie na miła,˛ długa˛ pogaw˛edk˛e — w moim przypadku chodzi o dum˛e. Byli´smy bardzo biedni, kiedy byłem dzieckiem, ale zawsze miałem swoja˛ dum˛e. Nic innego nie mieli´smy. Rzadko mieli´smy do´sc´ jedzenia. Otwierali´smy bar z przekaskami ˛ dla turystów, ale wszyscy sasie˛ dzi te˙z mieli bary z przekaskami, ˛ wi˛ec nigdy nie zrobili´smy na tym pieni˛edzy. Mieli´smy tylko to, za co nie trzeba było płaci´c: pi˛ekne sło´nce, piasek, prze´sliczne kolibry, palmy. Ale nie mieli´smy butów. Wiesz, jak to jest, nie mie´c butów? — Hm, tak naprawd˛e. . . — Nie wiesz — u´smiechnał ˛ si˛e Basingstoke — bo byłe´s bogatym Amerykaninem. Widzisz ten most? Wskazał na piezowizyjny widoczek, ukazujacy ˛ zatok˛e z dwoma mostami nad nia.˛ — Nie ten brzydki i wysoki, ten drugi. Pływajacy ˛ na pontonach. Z silnikami na zewnatrz, ˛ które go zamykaja˛ i otwieraja,˛ tam na ko´ncu. — I co z nim? — spytał Heimat, który ju˙z zaczał ˛ si˛e zastanawia´c, czy posiadanie towarzysza uwolni go od nudy, czy raczej si˛e do niej przyczyni. — To wła´snie jest kwestia dumy bez butów, Beau. Tego nauczyłem si˛e od mojego dziadka. — Posłuchaj Basil — rzekł Heimat — miło mi si˛e z toba˛ gada i w ogóle, ale czy naprawd˛e musisz. . . — Cierpliwo´sci, Beau! Je´sli jeste´s dumny, musisz te˙z by´c cierpliwy; wła´snie tego nauczył mnie dziadek. On te˙z był descamisado — bosonogi. Wi˛ec na tym mo´scie, kiedy był nowy, pobierano opłat˛e. Dwa centy za przej´scie. . . ale tylko od bogatych, to jest od ludzi, którzy mieli buty. Ludzie, którzy byli boso, przechodzili za darmo. Wi˛ec bogaci, którzy mieli buty, nie byli głupi; zdejmowali je, chowali, przechodzili i wkładali je po drugiej stronie. Heimat zaczynał si˛e denerwowa´c. — Ale twój dziadek nie miał butów! — Nie, ale miał swoja˛ dum˛e. Jak ty, czy ja. Wi˛ec czekał przy mo´scie, a˙z pojawi si˛e kto´s w butach. Wtedy po˙zyczał od niego buty, z˙ eby mógł zapłaci´c te dwa centy, a jego duma na tym nie ucierpiała. Rozumiesz, co mówi˛e, Beau? Duma kosztuje. Nas obu kosztowała bardzo du˙zo.

168

***

Nie chciałem przesta´c opowiada´c o dzieciach, bo to było ciekawe; z trudem te˙z przychodzi mi przerwanie opowie´sci o Heimacie i Basingstoke’u, z dwóch powodów. Je´sli kiedykolwiek istniały dwie osoby, których nienawidziłem, byli to wła´snie oni. Rzeczy wstr˛etne przyciagaj ˛ a.˛ Kiedy Cyril Basingstoke dołaczył ˛ do Beaupre Heimata, dzieci na Kr˛egu włas´nie otrzymały wiadomo´sc´ , z˙ e zostana˛ ewakuowane. Była to sensacja. Zarówno Basingstoke, jak i Heimat zainteresowali si˛e tym; pewnie kibicowali Wrogowi, je´sli to w ogóle mo˙zliwe, cho´c dla nich obu musiała to by´c problematyczna sytuacja. (Duma z ludzkiej rasy? Wstr˛et do tej jej cz˛es´ci, która wpakowała ich do wi˛ezienia?) Mieli jednak inne problemy, sami ze soba˛ tak˙ze. Gdy˙z ani Heimat, ani Basingstoke nie przejmowali si˛e za bardzo społecze´nstwem równych jednostek. W rzeczywisto´sci nudzili si˛e ze soba.˛ Kiedy Heimat odkrył, z˙ e Basingstoke s´ni na jawie przed widoczkami piezowizyjnymi z Curacao, Saint Maarten czy wybrze˙za Wenezueli, zwykle mówił: — Dlaczego pozwalasz, z˙ eby twój umysł gnu´sniał? Ja wykorzystuj˛e mój czas w wi˛ezieniu! Naucz si˛e czego´s. Jakiego´s j˛ezyka, jak ja. Rzeczywi´scie tak robił, uczył si˛e nowego j˛ezyka co par˛e lat; dzi˛eki całemu czasowi, jaki miał do dyspozycji, opanował biegle mandary´nska˛ odmian˛e chi´nskiego, j˛ezyk Heechów, rosyjski, tamilski, staro˙zytna˛ grek˛e i osiem innych j˛ezyków. — I z kim b˛edziesz w nich rozmawiał? — pytał wówczas Basingstoke, nie odrywajac ˛ oczu od tropikalnej scenerii. — To nie ma znaczenia! Trzeba c´ wiczy´c umysł! A wtedy Basingstoke podnosił wzrok i pytał: — Po co? Je´sli Basingstoke był znu˙zony narzekaniem Heimata, Heimat był znu˙zony nie ko´nczacymi ˛ si˛e wspomnieniami Basingstoke’a. Za ka˙zdym razem, kiedy czarnoskóry zaczynał jaka´ ˛s histori˛e, generał wiedział, jak si˛e ona sko´nczy. — Kiedy byłem chłopcem — zaczynał Basingstoke, a Heimat dołaczał ˛ si˛e: — Byłe´s bardzo biedny. — Tak, Heimat, bardzo biedny. Sprzedawali´smy przekaski ˛ turystom. . . — Ale nie zarabiali´scie na tym z˙ adnych pieni˛edzy, bo wszyscy wasi sasiedzi ˛ te˙z mieli bary z przekaskami. ˛ ˙ — Zgadza si˛e. Zadnych. Wi˛ec czasem my, chłopcy, łapali´smy iguan˛e i pró˙ bowali´smy znale´zc´ turyst˛e, który by ja˛ kupił. Zaden z nich oczywi´scie nie chciał iguany. — Ale raz na jaki´s czas kto´s ja˛ kupował, bo mu było was z˙ al.

169

— Tak, wi˛ec potem s´ledzili´smy tego turyst˛e, z˙ eby zobaczy´c, gdzie ja˛ wypuszcza, łapali´smy ja˛ i znowu sprzedawali´smy. — A po jakim´s czasie ja˛ zjadali´scie. — No jasne, Beau. Iguana jest bardzo smaczna, przypomina kurczaka. Opowiadałem ci ju˙z t˛e histori˛e? Nie chodziło jedynie o nud˛e. Chodziło o to, z˙ e ka˙zdy z nich znajdował w drugim co´s, co działało mu na nerwy. Dla Basingstoke’a odra˙zajace ˛ były seksualne nawyki Heimata. — Dlaczego musisz robi´c krzywd˛e tym rzeczom? Przecie˙z one nie sa˛ z˙ ywe! — Bo sprawia mi to przyjemno´sc´ . Dozorcy musza˛ dba´c o moje potrzeby; a to jest jedna z nich. I to nie twój interes, Basil. To nie ma dla ciebie z˙ adnego znaczenia, tymczasem to gówno, które jadasz, s´mierdzi w całym wi˛ezieniu. — Ale to jest jedna z moich potrzeb, Beau — odparł Basingstoke. Podał kukbotom dokładne instrukcje, a one oczywi´scie ich przestrzegały. Heimat musiał przyzna´c, z˙ e niektóre z tych rzeczy nie były złe. Był paskudnie wygladaj ˛ acy ˛ owoc, który cudownie smakował, a niektóre mał˙ze były wr˛ecz boskie. Niektóre potrawy były jednak straszne. Najgorsza była jaka´s taka potrawka z zielonej papryki i cebuli z dorszem konserwowanym za pomoca˛ soli i suszenia, która smakowała i pachniała dokładnie tak, jak zawarto´sc´ kubłów na s´mieci koło rybnej restauracji. Nazywało si˛e to cziki, a je´sli nie robiono tego z zepsutej ryby, u˙zywano czego´s nieznacznie mniej odra˙zajacego, ˛ na przykład koziego mi˛esa. Heimat próbował jako´s osłabi´c obecno´sc´ Basingstoke’a przedstawiajac ˛ go Perneckiemu, ale radziecki marszałek nawet nie otwierał oczu, nie mówiac ˛ ju˙z o konwersacji z nowo przybyłym. Przed szpitalem wi˛eziennym Basingstoke zapytał: — Ale dlaczego on tak robi, Beaupre? Przecie˙z na pewno jest przytomny. — My´sl˛e, z˙ e ma jaki´s pomysł na ucieczk˛e. Mo˙ze my´sli, z˙ e je´sli tak cały czas b˛edzie udawał, zabiora˛ go do innego szpitala, poza wi˛ezieniem, a wtedy spróbuje. — Nie zabiora.˛ — Wiem — odparł Heimat, rozgladaj ˛ ac ˛ si˛e dookoła. — No i jak, Cyril? Nie chciałby´s zapozna´c si˛e z okolica˛ którego´s dnia? Basingstoke spojrzał w dół, w stron˛e błyszczacej, ˛ odległej laguny i szerokiego Pacyfiku za nia,˛ nast˛epnie z wyrazem t˛esknoty popatrzył znów na sal˛e rekreacyjna.˛ Heimat jednak w ko´ncu odmówił dalszego ogladania ˛ z nim widoczków, a Heimat był w ko´ncu jaka´ ˛s publiczno´scia.˛ — Och, pewnie tak — odparł. — Co to za budynki tam na dole, nad brzegiem? — Chyba jaka´s szkoła. I jest tam mały port, gdzie pogł˛ebili lagun˛e, z˙ eby mogły przypływa´c małe statki. — Tak, widz˛e port — rzekł Basingstoke. — Mieli´smy taki port na Curacao, daleko od tego wi˛ekszego. Był przeznaczony dla niewolników, Beau. Dawno te-

170

mu, kiedy przywozili transport niewolników, nie przep˛edzali ich przez miasto; wysadzali ich par˛e kilometrów dalej. . . — W porcie dla niewolników — doko´nczył za niego Heimat. — Gdzie był blok aukcyjny. Tak. Przejd´zmy si˛e w stron˛e dzieci˛ecej farmy. — Nie lubi˛e takich rzeczy! — obruszył si˛e Basingstoke. Kiedy jednak Heimat ruszył s´cie˙zka˛ w dół, dodał: — Ale pójd˛e z toba.˛ Farma dzieci˛eca znajdowała si˛e na zewn˛etrznym obrysie wi˛ezienia, tu˙z przy nim; była to oddzielna, ogrodzona enklawa, zielona łaka, ˛ na której pasło si˛e kilka ładnych krów, a wi˛ez´ niom nie wolno było tam wchodzi´c. Heimat z rozbawieniem obserwował, jak bardzo to zniesmaczyło Cyrila. — To takie dekadenckie, Beau — zamruczał starzec. — Och, jak z˙ ałuj˛e, z˙ e przegrali´smy nasza˛ spraw˛e! Zmusiliby´smy ich, z˙ eby zapomnieli o takich rzeczach. Powinni´smy zmusi´c ich, z˙ eby wrzeszczeli! — To nam si˛e udało — odparł Heimat. — Powinni´smy byli si˛e bardziej postara´c. Odrzuca mnie na sama˛ my´sl, z˙ e ludzkie dziecko mo˙ze znajdowa´c si˛e w łonie krowy. Kiedy byłem małym chłopcem. . . — By´c mo˙ze — przerwał mu Heimat, z˙ eby nie dopu´sci´c do kolejnych wspomnie´n — gdyby´s był kobieta,˛ idea pozamacicznego porodu nie byłaby dla ciebie zbyt odrzucajaca, ˛ Cyrilu. Cia˙ ˛za wia˙ ˛ze si˛e z cierpieniem. — Oczywi´scie, cierpienie! Dlaczego nie miałyby cierpie´c? My cierpieli´smy. Kiedy byłem małym chłopcem. . . — Tak, wiem jak to było, kiedy byłe´s małym chłopcem — powiedział Heimat, ale to nie powstrzymało Cyrila od opowiedzenia mu wszystkiego od nowa. Heimat przestał go słucha´c. Na wyspie było przyjemnie ciepło, ale od morza w stron˛e wzgórza wiała bryza. Czuł lekki powiew zapachu krów od strony łaki, ˛ gdzie krzatały ˛ si˛e pasterzoboty, sprawdzajace ˛ temperatur˛e i stan swoich podopiecznych. Tak naprawd˛e, rozmy´slał Heimat, zast˛epcze rodzicielstwo było czym´s dobrym. Przede wszystkim podj˛ecie decyzji o posiadaniu dziecka było czym´s dobrym. Jego własne przyjemno´sci seksualne szły w nieco innym kierunku, ale dla pary, która chciała sta´c si˛e rodzina,˛ miało to sens. Dziecko poczynało si˛e w zwykły sposób, za pomoca˛ zabawnych, posuwistych ruchów; Heimat miał na tyle otwarty umysł, by zaakceptowa´c fakt, z˙ e wi˛ekszo´sc´ ludzi co´s takiego kr˛eci. Je´sli wi˛ec znajdowali w tym przyjemno´sc´ , dlaczegó˙z dla jednego z nich ta przyjemno´sc´ miałaby zmienia´c si˛e w cierpienie? Wyj˛ecie zapłodnionego jajeczka było łatwe. Otrzymało ono ju˙z wszystko, co miało otrzyma´c od przodków. Spirale DNA ju˙z si˛e oddaliły w ta´ncu i dokonały rekombinacji; dziedziczno´sc´ została ustanowiona. Szef kuchni ju˙z przyrzadził ˛ suflet, który miał by´c jego daniem głównym. Teraz wystarczyło znale´zc´ goracy ˛ piekarnik, w którym mógłby urosna´ ˛c, a pie-

171

karnik wcale nie musiał by´c istota˛ ludzka.˛ Wystarczył dowolny kr˛egowiec i ssak, rozmiarów człowieka lub wi˛ekszy. Krowy były idealne. Na dzieci˛ecej farmie nie było zbyt wiele krów, gdy˙z na wyspie nie było duz˙ o ludzkich rodzin, którym byłyby potrzebne. Heimat naliczył jednak dziesi˛ec´ , dwana´scie, pi˛etna´scie — w sumie osiemna´scie zast˛epczych matek, spokojnie z˙ ujacych ˛ traw˛e, podczas gdy pasterzoboty wtykały w nie termometry i zagladały ˛ im do uszu. — Jakie to odra˙zajace ˛ — wysapał Cyril Basingstoke. — A dlaczego? — zaprotestował Heimat. — Nie biora˛ narkotyków, nie pala,˛ nie robia˛ z˙ adnej z rzeczy, jakie mogłaby zrobi´c kobieta, a które mogłyby zaszkodzi´c dziecku. Nie. Gdyby´smy wygrali, sam wprowadziłbym ten system. — Ja nie — odparł Basingstoke uprzejmie. U´smiechn˛eli si˛e do siebie, dwaj starzy gladiatorzy rozbawieni sama˛ my´sla˛ o ostatecznym konflikcie, który miał nigdy nie wystapi´ ˛ c. Stary głupiec, my´slał z przyjemno´scia˛ Heimat — oczywi´scie, te˙z trzeba by było si˛e go pozby´c gdyby rewolucja zwyci˛ez˙ yła. — Beau? — rzekł Basingstoke. — Patrz. Jedna z matek muczała z niezadowoleniem. Mierzono jej temperatur˛e, lecz widocznie pasterzobot trzymał termometr w niewła´sciwy sposób. Krowa otrza˛ sn˛eła si˛e uwalniajac ˛ zadni koniec ciała, odeszła par˛e kroków i zacz˛eła znów si˛e pa´sc´ . — Nie rusza si˛e — rzekł Heimat, zdumiony. Basingstoke spojrzał na czterech lub pi˛eciu pasterzy z dzieci˛ecej farmy, po czym skierował wzrok w gór˛e, w stron˛e ogrodobotów i oddalonych pracobotów na s´cie˙zce. Wszystkie zastygły w bezruchu. Zamarł te˙z d´zwi˛ek s´migieł poduszkowych wózków. ˙ — Zaden z nich si˛e nie rusza, Beau — rzekł Basingstoke. — Wszystkie padły. Pastwisko, które stanowiło dzieci˛eca˛ farm˛e, znajdowało si˛e na najni˙zszej kraw˛edzi terenów wi˛ezienia. Zbocze w tym miejscu stawało si˛e bardziej strome i Heimat spogladał ˛ na nie z dezaprobata.˛ Kiedy jeste´s starym człowiekiem, to jeste´s starym człowiekiem, mimo wszystkich mo˙zliwych wymienionych narzadów ˛ i uwapniania ko´sci. — Je´sli zejdziemy w dół zbocza — rzekł — b˛edziemy musieli wyj´sc´ na gór˛e. — Jeste´s pewien? — spytał mi˛ekko Basingstoke. — Popatrz. — Och, jaka´s chwilowa awaria zasilania — zamruczał Heimat. — Zaraz odz˙ yja.˛ — Tak. I ten moment stanie si˛e dla nas przeszło´scia.˛ — Ale˙z, Basil — rzekł rozsadnie ˛ Heimat — w porzadku, ˛ załó˙zmy, z˙ e ruchome jednostki sa˛ chwilowo niesprawne, ale bariery nadal działaja.˛ Basingstoke spojrzał na niego uwa˙znie. Nie odezwał si˛e. Odwrócił si˛e, podniósł drut, który utrzymywał krowy na łace ˛ i zanurkował pod nim. 172

Heimat patrzył za nim ze zło´scia.˛ Stra˙ze zaraz powróca,˛ to jasne. A je´sli nawet ten moment miał trwa´c wystarczajaco ˛ długo, z˙ eby dwaj wi˛ez´ niowie, powiedzmy, przeszli przez szerokie pastwisko dla krów, to, co powiedział o barierach, było prawdopodobnie nadal prawdziwe. To nie stra˙ze utrzymywały wi˛ez´ niów w s´rodku, lecz skomplikowana i niepokonana elektroniczna zagroda. Cały cykl miał trzy etapy: ból, szok, s´mier´c. Trudno było pokona´c pierwsza˛ barier˛e, za´s pokonanie drugiej było prawie niemo˙zliwe — równie˙z bezcelowe, bo istniała trzecia. Powtarzał sobie, z˙ e Basingstoke po prostu o tym nie wie, nie majac ˛ do´swiadczenia; gdy˙z Heimat rzeczywi´scie raz spróbował. Raz pokonał potworna˛ lini˛e, rozdzierajac ˛ a˛ bólem serce, by straci´c przytomno´sc´ na drugiej linii i obudzi´c si˛e we własnym łó˙zku, ze stra˙zobotem u´smiechajacym ˛ si˛e nad nim zło´sliwie. Prosty fakt, z˙ e pracoboty były chwilowo pozbawione zasilania, nic nie znaczył w odniesieniu do barier, powtarzał sobie. Jakim głupcem był Basingstoke! Kiedy tak my´slał o tym wszystkim, Beaupre Heimat sam podnosił druty i biegł za drugim m˛ez˙ czyzna,˛ z nadmierna˛ ostro˙zno´scia˛ unikajac ˛ krowich placków na trawie, zatrzymujac ˛ si˛e tylko po to, by kopna´ ˛c pasterzobota upewniajac ˛ si˛e, z˙ e nadal nie reaguje. Nie reagował. Dołaczył ˛ do Basingstoke’a, dyszac, ˛ na samym skraju kompleksu. Bariera bólu była stad ˛ do´sc´ widoczna — dla krów, nie dla wi˛ez´ niów — przy rz˛edzie pi˛eknych hibiskusów i liliowatych kwiatów. Ogrodobot le˙zał rozciagni˛ ˛ ety w bezruchu na k˛epie kwiatów. Jego dło´n była uniesiona, przywarła do rydla. Heimat z namysłem napluł na niego. — Zasilanie jest wyłaczone, ˛ chłopie — rzekł mi˛ekko Basingstoke. Heimat odpowiedział mu, przełykajac ˛ gło´sno s´lin˛e. — Ty pierwszy Cyril. Wyciagn˛ ˛ e ci˛e, je´sli ci˛e złapie. Basingstoke za´smiał si˛e. — Och, Beau, jakim ty jeste´s bohaterem! Chod´z, zróbmy to razem!

Rozdział 12 WOA Pami˛etajcie, z˙ e wszystko si˛e kiedy´s ko´nczy — a przynajmniej tak powtarza mi Albert. My´sl˛e, z˙ e uwa˙za to za jaki´s rodzaj pocieszenia. Mimo wszystko, jest to prawda. Nawet długa podró˙z z Pomarszczonej Skały do satelity WOA wreszcie si˛e sko´nczyła. WOA mie´sci si˛e we wn˛etrzu geostacjonarnego satelity; tak naprawd˛e, jest to pi˛ec´ satelitów kra˙ ˛zacych ˛ wokół siebie na paso˙zytniczych orbitach, par˛edziesiat ˛ tysi˛ecy kilometrów nad Conakry w Afryce. Kiedy´s znajdowało si˛e w innym miejscu — mniej wi˛ecej nad wyspami Galapagos — ale wtedy było wykorzystywane w innym celu. Wówczas nazywano je Podniebnym Pentagonem. Kiedy zeszli´smy z orbity patrzyłem w dół, na Ziemi˛e, wielka˛ i szeroka˛ tu˙z pod nami. Wschód sło´nca przeszedł ju˙z nad Zatoka˛ Gwinejska,˛ ale zachodni kraniec Afryki był nadal pogra˙ ˛zony w ciemno´sciach. Oddałem si˛e przyjemno´sci płynacej ˛ z tego widoku. My´sl˛e, z˙ e Ziemia jest nadal najpi˛ekniejsza˛ z istniejacych ˛ planet. Widziałem promienie sło´nca, opierajace ˛ si˛e na wierzchołkach gór na zachodzie, cudownie bł˛ekitny Atlantyk pod nami i czułem przypływ uczu´c do tego starego, sprawiajacego ˛ tyle problemów miejsca, kiedy usłyszałem okrzyk Essie. — Zniszczyli! Chwil˛e trwało, zanim zdałem sobie spraw˛e z tego, z˙ e nie miała na my´sli planety. — Przepraszam — powiedziałem — nie patrzyłem na ekran. — W istocie ona te˙z nie patrzyła. Zwykle korzystamy z wizji wyłacznie ˛ z przyzwyczajenia. Kiedy chcemy si˛e czemu´s dobrze przyjrze´c, korzystamy bezpo´srednio z czujników „Prawdziwej Miło´sci”. Przełaczyłem ˛ si˛e i ujrzałem, co zobaczyła Essie. Na wspólnej orbicie znajdowało si˛e znacznie wi˛ecej ni˙z pi˛ec´ obiektów, nawet nie liczac ˛ flotylli kra˙ ˛zowników WOA, przemieszczajacych ˛ si˛e niespokojnie w szyku. Mnóstwo ludzi próbowało dosta´c si˛e do WOA i ich statki znajdowały si˛e na orbitach parkingowych. Musiał tam znajdowa´c si˛e z tuzin wahadłowców,

174

ale to, o czym mówiła Essie, wygladało ˛ jak kula zmi˛etej folii. Dopiero po chwili rozpoznałem ten obiekt. Kiedy´s była to główna siła nap˛edowa mi˛edzygwiezdnego z˙ aglowca nap˛edzanego fotonami. Ju˙z raz go widziałem w pełnej s´wietno´sci, kiedy miał na pokładzie załog˛e zło˙zona˛ z Przymulonych w podró˙zy badawczej do jakiej´s gwiazdy. — Czemu tak kiepsko wyglada? ˛ — zaatakowałem Julia Cassat˛e. Rzucił mi rozzłoszczone spojrzenie. Był zaj˛ety rozmowa˛ na kanałach komunikacyjnych i tym kim´s, na kogo był w´sciekły, nie byłem ja. Był to oficer ochrony WOA i nie było wi˛ekszego sensu si˛e na niego zło´sci´c, gdy˙z zast˛epował go dubler. — Powtarzam, tu dubler generała majora Julia Cassaty, z˙ adam ˛ natychmiastowego pozwolenia na ladowanie. ˛ Cholerne maszyny — warknał, ˛ spogladaj ˛ ac ˛ na Alberta nim popatrzył na mnie. Dopiero potem mi odpowiedział. — Masz na my´sli z˙ aglowiec? Ciagni˛ ˛ ecie go z powrotem, kiedy Sło´nce wypychało go z orbity? . . . tak, dzi˛ekuj˛e — powiedział do urzadzenia ˛ komunikacyjnego i skinał ˛ do Alicji Lo, by zacz˛eła cumowanie. To nie było łatwe. Ta˛ wła´snie sekcja˛ WOA, do której poda˙ ˛zali´smy, była Delta, wygladaj ˛ aca ˛ jak puszka z zupa˛ wa˙zaca ˛ czterdzie´sci tysi˛ecy ton. Wida´c było, z˙ e to satelita dowodzenia. Dla wygody najwy˙zszego ranga˛ dowództwa, a przynajmniej tych jego członków, którzy wyst˛epowali w cielesnej postaci, obracała si˛e ona szybciej ni˙z pozostałe. To zapewniało im nieco lepsza˛ orientacj˛e góra — dół, ale dla Alicji Lo nie było wcale wygodne. A mimo to, kursem przypominajacym ˛ korkociag, ˛ wprowadziła nas zgrabnie do doku. To było mistrzowskie wykonanie i zasłu˙zyła na troch˛e lepsza˛ publiczno´sc´ ni˙z Essie i ja. Nie obserwowali´smy jej. Patrzyli´smy na przypominajac ˛ a˛ rekina flot˛e kra˙ ˛zowników WOA, oczywi´scie gotowych do działania, ka˙zdego działania. — Mam nadziej˛e, z˙ e nie zrobia˛ nic głupiego — zamruczałem. — Cokolwiek zrobia˛ — odezwała si˛e trze´zwo Essie — b˛edzie to głupie. Nie ma niegłupiej rzeczy, która˛ udałoby si˛e im zrobi´c. I oto nagle znale´zli´smy si˛e na pokładzie satelity WOA. Tacy ludzie, jak Essie i ja, wchodza˛ na pokład statku kosmicznego czy satelity podłaczaj ˛ ac ˛ si˛e do wewn˛etrznych urzadze´ ˛ n komunikacyjnych; w ko´ncu mo˙zemy si˛e uda´c wsz˛edzie, gdzie si˛egaja˛ kable, a nawet troch˛e dalej. Na Delta-WOA przemie´scili´smy si˛e do komory s´luzy i tam zatrzymali´smy si˛e. Nie było w niej z˙ adnych urzadze´ ˛ n komunikacyjnych, a przynajmniej takich, z których mogliby´smy skorzysta´c. Oficer ochrony, program maszynowy w formie niedo´swiadczonego, młodego porucznika, rzekł z wojskowa˛ uprzejmo´scia˛ lecz nieubłaganie. — Generał Cassata mo˙ze przej´sc´ dalej, ale pozostali musza˛ zaczeka´c w pomieszczeniu słu˙zbowym.

175

Oczywi´scie nie chcieli´smy tego robi´c, ani troch˛e. Nie po to przylecieli´smy na WOA. Gdyby Cassata zawahał si˛e cho´c na chwil˛e, poprosiłbym go o wyja´snienie tego wszystkiego. Poniewa˙z tego nie zrobił, wyja´sniłem to sam. Porucznik grzecznie mnie wysłuchał, a nast˛epnie podjał ˛ odpowiednie działania. Przekazał wszystko zwierzchnikowi. Jego zwierzchnikiem była niska, kr˛epa kobieta nazwiskiem Mohandan Dar Havandhi. Kiedy si˛e pojawiła, patrzyła na nas tak długo, z˙ e nagle nabrałem przekonania, z˙ e jest cielesna˛ osoba,˛ ale to był tylko taki sposób bycia. Kiedy otworzyła usta, wydało si˛e od razu, z˙ e jest tak samo zapisana w postaci maszynowej, jak cała ich reszta. Niestety, otworzyła je po to, by powiedzie´c: — Nie. — Ale˙z, pani komendant Havandhi — zamruczała Essie kojacym ˛ tonem — to jest pan Robinette Broadhead. — Zdaj˛e sobie z tego spraw˛e — rzekła pani komendant. — Wi˛ec musi sobie pani tak˙ze zdawa´c spraw˛e z tego, z˙ e pan Robinette Broadhead jest prezesem Fundacji Broadheada, z pełnymi uprawnieniami do wszystkich spraw pozasłonecznych. — To prawda — odparła pani komendant — ale obowiazuje ˛ Czerwony Alarm. Uprawnienia z czasów pokoju zostały zawieszone. Oczywi´scie — mówiła z u´smiechem, który ujawnił złoty zab ˛ — ale˙z niektórzy z nas sa˛ wierni swoim cielesnym oryginałom! — nie musicie pa´nstwo pozostawa´c w bezpiecznym pomieszczeniu, je´sli nie chcecie. — Có˙z — rzekłem, u´smiechajac ˛ si˛e przebaczajaco ˛ — w takim razie my tylko. . . — Mo˙zecie tak˙ze pa´nstwo wróci´c na swój statek — rzekła bezlitosnym tonem. Ach, ci wojskowi! Nie da si˛e ich racjonalnie przekona´c. Pewnie, próbowali´smy. Wykazali´smy, z˙ e „bezpiecze´nstwo” było godnym wy´smiania anachronizmem, czy to obowiazywał ˛ Czerwony Alarm czy nie, bo jedynym wrogiem, którego pewnie nale˙zało powstrzyma´c, były istoty znajdujace ˛ si˛e pi˛ec´ dziesiat ˛ tysi˛ecy lat s´wietlnych od nas, w kugelblitzu. Nie zadała sobie trudu poinformowania nas, z˙ e to nie była prawda, gdy˙z wiadomo´sc´ wysłano ze znacznie bli˙zej poło˙zonego miejsca. Potrzasn˛ ˛ eła tylko głowa.˛ Próbowali´smy grozi´c wzywaniem marszałków i głów pa´nstw. Odparła, z˙ e oczywi´scie mo˙zemy to zrobi´c, jasne, kiedy tylko b˛edziemy chcieli — jak odwołaja˛ embargo na cywilne transmisje radiowe. Nie podsun˛eła nam z˙ adnej sugestii co do tego, kiedy mogłoby to nastapi´ ˛ c. Próbowali´smy podej´sc´ ja˛ po przyjacielsku. Pytali´smy, co te wszystkie statki robia˛ koło WOA. Nie udzieliła z˙ adnej odpowiedzi; nie, od niej nie wydob˛edziemy z˙ adnych tajemnic wojskowych.

176

Nie trwało to tak strasznie długo, jak mogłoby si˛e wydawa´c — najwy˙zej par˛e tysi˛ecy milisekund — gdy˙z Julio Cassata, a przynajmniej jego dubler, w ko´ncu wrócił. Co zaskakujace, ˛ Cassata wygladał ˛ na do´sc´ zadowolonego. — Mój pierwowzór jest na konferencji — powiedział nam — wi˛ec jeszcze minie troch˛e czasu zanim b˛ed˛e mógł go. . . hm. . . zobaczy´c. Obdarzył nas u´smiechem — ale nie obdarował nas nim po równo, młoda kobieta zwana Alicja˛ Lo przej˛eła wi˛ekszo´sc´ tego u´smiechu. — Co chcieliby´scie robi´c, kiedy sobie poczekamy? Rozejrze´c si˛e po WOA? — Nie mo˙zemy — odparłem, wskazujac ˛ na pania˛ komendant. — Oczywi´scie, z˙ e mo˙zecie — rzekł, pewny swojej pozycji. Zwrócił si˛e do niej: — Pani komendant Havandhi, uwalniam pania˛ od tych go´sci, osobi´scie oprowadz˛e ich po bazie. Pi˛ec´ satelitów WOA wa˙zyło w sumie prawie dwie´scie tysi˛ecy ton i było zamieszkane przez trzydzie´sci tysi˛ecy ludzi, cielesnych i zapisanych maszynowo. Dwa z satelitów słu˙zyły wyłacznie ˛ do celów zwiazanych ˛ z komunikacja˛ i przetwarzaniem danych. Nie było tam nic do ogladania. ˛ Gamma składa si˛e w cało´sci z wojskowego z˙ elastwa; jest pełna olbrzymich bomb i zbudowanych przez Heechów maszyn do dra˙ ˛zenia tuneli, tak przerobionych, by słu˙zyły do robienia dziur w statkach i fortecach zamiast w skale. Nie oczekiwali´smy bynajmniej, z˙ e tam nas wpuszcza,˛ cho´c Albert i tak ju˙z wiedział wszystko o ka˙zdym elemencie uzbrojenia. Alfa to kwatery załogi i miejsca słu˙zace ˛ wypoczynkowi oraz rekreacji; nie było te˙z z˙ adnego powodu, dla którego mieliby´smy si˛e tam uda´c — nie były nam potrzebne z˙ adne ich pomysły na temat odpoczynku i rekreacji. Mimo to, kiedy opuszczono przed nami elektroniczne bariery, które uniemo˙zliwiały nie uprawnionym inteligencjom maszynowym poruszanie si˛e po WOA, fakt, z˙ e musimy ograniczy´c si˛e do Delty, nieco mnie zdenerwował. Cassata próbował załagodzi´c spraw˛e. — Wybaczcie staruszce — rzekł ze zło´sliwym u´smieszkiem. — Była oficerem wymiany jeszcze wtedy, gdy to si˛e nazywało Podniebny Pentagon i uwa˙za, z˙ e od tego wszystko si˛e popsuło. — Rzucił okiem na zegarek, równie nie istniejacy ˛ jak mój własny. — Mamy przynajmniej dziesi˛ec´ tysi˛ecy milisekund, a jest tu mnóstwo ciekawych rzeczy, do których mog˛e was zaprowadzi´c. Przymuleni, Amonia´ kowcy, Swinie Voodoo. Co chcecie obejrze´c? — Nie chcemy niczego oglada´ ˛ c. Nie przyjechałem tu, z˙ eby załapa´c si˛e na wycieczk˛e za dwa dolce. Chc˛e porozmawia´c z lud´zmi! Chc˛e si˛e dowiedzie´c, co si˛e dzieje. . . — A potem — rzekł Cassata — chcesz sam wkroczy´c do akcji, tak? Wzruszyłem ramionami ze zło´scia.˛ W pomieszczeniu słu˙zbowym sp˛edziłem do´sc´ czasu, z˙ eby si˛e we mnie zagotowało, a Julio Cassata nie starał si˛e sprawi´c, z˙ eby ta para ze mnie uszła. Było mnóstwo innych rzeczy, które chciałem powiedzie´c, ale ograniczyłem si˛e do jednego słowa. 177

— Tak. Cassata sam był nieco rozdra˙zniony. Miał troch˛e czasu, zanim rozprawi si˛e z nim jego cielesny oryginał, ale nic ponadto. — Sprawiasz kłopoty, Broadhead — o´swiadczył. — Bo masz mo˙zliwo´sci, z˙ eby mnie wkurzy´c — zgodziłem si˛e. Rzucił mi nienawistne spojrzenie, po czym wzruszył ramionami. — To nie zale˙zy ode mnie — powiedział. — To nie zale˙zy nawet ode mnie. Wspólni Głównodowodzacy ˛ tu rzadz ˛ a.˛ Wi˛ec jak b˛edzie? Wycieczka za dwa dolce czy słu˙zbówka? Essie i ja widzieli´smy ju˙z WOA, w dawnych czasach, kiedy Wspólni Głównodowodzacy ˛ mieli troch˛e wi˛ecej szacunku dla faceta, który kontrolował Fundacj˛e Broadheada. To samo dotyczyło Alberta. Alicja Lo była znacznie bardziej zainteresowana. Dla niej było to jedno z tajemniczych miejsc, o których si˛e słyszy, ale których si˛e nigdy nie oglada, ˛ jak wn˛etrze Fort Knox czy s´wiatynia ˛ mormonów w Salt Lake City. Tak naprawd˛e nigdzie nie „poszli´smy”. Nie musieli´smy. Cassata wprowadził nas do systemu komunikacyjnego WOA-Delta i zobaczyli´smy to, co chciał nam pokaza´c. Był uprzejmym gospodarzem, wi˛ec zrobił co´s ponadto; stworzył nam rodzaj kasyna oficerskiego, w którym mogli´smy siedzie´c, z zapalonym kominkiem w rogu pokoju i stołem zastawionym drinkami oraz przekaskami. ˛ Na drugim ko´ncu pomieszczenia znajdowało si˛e to, co mieli´smy zobaczy´c. Kiedy wi˛ec Cassata nonszalancko zaproponował rzut oka na gniazdo Przymulonych, Alicja była zachwycona — oczywi´scie, taki te˙z był jego zamiar. Przymuleni byli dla ludzi historyczna˛ „pierwsza˛ rasa”, ˛ gdy˙z byli pierwszymi inteligentnymi obcymi istotami, jakie ujrzała ludzka rasa. A wła´sciwie niedokładnie „ujrzała”. Poczuła. Audee Walthers, bawiac ˛ si˛e le˙zanka˛ snów, wykrył ich dostojny, wielki, przemierzajacy ˛ kosmos z˙ aglowiec w mi˛edzygwiezdnej przestrzeni całe dziesiatki ˛ lat temu. Było to bardzo wa˙zne wydarzenie, ale to, do czego doprowadziło, było jeszcze wa˙zniejsze, gdy˙z Przymuleni równie˙z wykryli Audee’ego. I wła´snie oni poinformowali Heechów, z˙ e ludzie włócza˛ si˛e po Galaktyce i wła´snie to wyciagn˛ ˛ eło Heechów z ich kryjówki w jadrze ˛ Galaktyki. — My´slałam, z˙ e Heechowie zabrali z˙ aglowiec Przymulonych z powrotem na ich planet˛e — zdziwiła si˛e Alicja. — Tak było — zgodził si˛e Cassata, — ale staruszek Broadhead porwał go i s´ciagn ˛ ał ˛ z powrotem w celu zbadania. Czy mo˙ze uczynił to jego instytut. Przymuleni nie mieli nic przeciwko. Chcieli sp˛edzi´c na swoim statku jeszcze jaki´s kolejny tysiac ˛ lat, albo co´s koło tego. Ich z˙ aglowiec jest ciagle ˛ na orbicie wokół WOA. . . — Widziałam. Wyglada ˛ na strasznie potrzaskany — rzekła ostro Essie.

178

— A có˙z mieli´smy z nim zrobi´c? W formie rozciagni˛ ˛ etej to dra´nstwo ma czterdzie´sci tysi˛ecy kilometrów długo´sci. Tak czy inaczej, ju˙z im niepotrzebny. Chcecie ich zobaczy´c czy nie? — Och, tak — odparł Alicja Lo, przecinajac ˛ kłótni˛e. Cassata machnał ˛ r˛eka˛ i pojawili si˛e. Przymuleni nie sa˛ zbyt przystojni. Niektórzy ludzie twierdza,˛ z˙ e przypominaja˛ tropikalny kwiat. Inni uwa˙zaja,˛ z˙ e sa˛ jak te morskie z˙ yjatka ˛ z gł˛ebin, które maja˛ mnóstwo macek; trudno powiedzie´c, co przypominaja,˛ bo nie sa˛ podobne do niczego, co istnieje na Ziemi. Samce sa˛ znacznie wi˛eksze od samic, ale to nie jest dla samic jedyny problem. Samice maja˛ same problemy, bo Przymuleni nie znaja˛ nic takiego, jak prawa kobiet. Samice Przymulonych nie martwia˛ si˛e tym jednak, bo nie posiadaja˛ intelektu. Ich z˙ ycie to wyłacznie ˛ wydawanie na s´wiat potomstwa. Młode pojawia si˛e w ka˙zdym cyklu — cykl trwa niecałe cztery miesiace. ˛ Je´sli pani miała do´sc´ szcz˛es´cia, by by´c w odpowiednim czasie odwiedzona przez pana, młode jest płci m˛eskiej. Je´sli nie — jest to samica. Samce Przymulonych nie sa˛ specjalnie jurne (i nie mo˙zna mie´c do nich o to pretensji, ogladaj ˛ ac ˛ ich samice), wi˛ec w wi˛ekszo´sci przypadków panie sa˛ seksualnie niedopieszczone. Dlatego przez cały czas rodzi si˛e całe mnóstwo samic Przymulonych. Nie marnuja˛ si˛e wszak˙ze. Od czasu do czasu jaki´s samiec wybiera szczególnie tłusta˛ i atrakcyjna˛ samic˛e. A potem ja˛ zjada. ˙ Mo˙zna by sadzi´ ˛ c, z˙ e samicom si˛e to nie podoba. Zadna samica z rasy Przymulonych nigdy si˛e jednak nie poskar˙zyła. Nie potrafia.˛ Nie umieja˛ mówi´c. Samce, z drugiej strony, gadaja˛ bez przerwy — czy te˙z s´piewaja˛ — w ka˙zdym razie przez całe swoje z˙ ycie nieustannie wydaja˛ jaki´s rodzaj d´zwi˛eku. Moglibys´cie jednak w ogóle nie zauwa˙zy´c, z˙ e siedzicie koło rozwrzeszczanego Przymulonego — zakładajac, ˛ z˙ e byłoby to mo˙zliwe, bo oni z˙ yja˛ w s´rodowisku, które dla ludzi jest zbyt zimne i trujace. ˛ Odczuwaliby´scie najwy˙zej lekkie pulsowanie, jakby wielka ci˛ez˙ arówka przeje˙zd˙zała koło waszego domu. Przymuleni sa˛ powolni. To samo dotyczy ich głosu: najwy˙zszy sopran koloraturowy u Przymulonych to jakie´s dwadzie´scia do dwudziestu pi˛eciu hertzów, wi˛ec nie mogliby´scie usłysze´c, co s´piewaja.˛ Było tam kilka tuzinów istot, samców i samic, unoszacych ˛ si˛e w brei wypełniajacej ˛ ich statek kosmiczny. Jeden z samców przebywał sam w oddzielnym pomieszczeniu. Reszta znajdowała si˛e we wspólnym zbiorniku, otoczona ró˙znymi dziwacznymi urzadzeniami ˛ Przymulonych, które unosiły si˛e wokół nich: jakie´s urzadzenia ˛ i gad˙zety, jak sadz˛ ˛ e, które czyniły dom Przymulonych wygodnym, a jedynym sposobem pozwalajacym ˛ na odró˙znienie istot z˙ ywych od mebli było wcze´sniejsze obejrzenie ich zdj˛ec´ . Nie widziałem, z˙ eby co´s si˛e poruszało. Pod innym wzgl˛edem te˙z wygladali ˛ zabawnie. Nie pami˛etałem dokładnie, jakiego byli koloru, ale wygladali, ˛ jakby pokolorował ich kto´s, kto pami˛etał jeszcze gorzej ni˙z ja. 179

— Jeden si˛e rusza! — krzykn˛eła Essie. Zauwa˙zenie tego faktu było du˙za˛ sztuka.˛ Osobnik w oddzielnym pomieszczeniu zaledwie wyciagał ˛ mack˛e. Był to potwornie wolny ruch nawet według standardów cielesnych ludzi (˙ze nie wspomn˛e o moich własnych!). Według standardów Przymulonych jednak˙ze osobnik ten wił si˛e w ogromnym podekscytowaniu; dało si˛e widzie´c linie fal w otaczajacej ˛ go brei tam, gdzie wytwarzał ci´snienie. — To jeden z nowych — wyja´snił Cassata. — Sko´nczyli odpraw˛e pierwotnej załogi, wi˛ec s´ciagn˛ ˛ eli jeszcze sze´sciu samców z planety Przymulonych, jakie´s par˛e tygodni temu. — Dlaczego on jest sam? — zainteresowała si˛e Alicja Lo. — Bo znajduje si˛e w trybie wysokim, z˙ eby dało si˛e z nim rozmawia´c. Strasznie si˛e rzuca, wiecie? Gdyby był razem z innymi, narobiłby bałaganu w pomieszczeniach mieszkalnych. Albert wtracił ˛ si˛e profesorskim tonem. — Widz˛e, z˙ e nie ogladamy ˛ ich w cz˛estotliwo´sciach widzialnego s´wiatła. — Zgadza si˛e. To obraz z tomografu, gdy˙z w widzialnym s´wietle nie dałoby si˛e ich zobaczy´c w brei, w której z˙ yja.˛ Chcecie posłucha´c tego, co s´piewa? Nie czekał na odpowied´z, ale właczył ˛ kanał audio. Nie usłyszeli´smy jednak Przymulonego, ale maszynowego tłumacza. Deklamował co nast˛epuje: „Wielcy o´slepiajacy ˛ płonacy ˛ okrutnicy” „Zabijali i niszczyli nagła˛ zmiana˛ ci´snienia” „I wielu zgin˛eło i wielu odniosło bolesne rany. . . ” — To tylko ostatnia zwrotka — wyja´snił Cassata. — Tym razem zaj˛eło mu to zaledwie godzin˛e. Musimy da´c im odpocza´ ˛c pomi˛edzy sesjami. Nie moga˛ pozostawa´c w trybie wysokim zbyt długo, a kiedy sa˛ w trybie normalnym, nic nie da si˛e z nimi zrobi´c. Chcecie troch˛e na nich popatrze´c? — To, czego ja chc˛e, generale Cassata — o´swiadczyłem — to porozmawia´c z kim´s, kto tu rzadzi. ˛ Ile jeszcze czasu zajmie nam snucie si˛e bez celu? Ale Essie poło˙zyła mi na ustach swoja˛ mi˛ekka,˛ słodka˛ dło´n. — Generał da nam zna´c najszybciej, jak to b˛edzie mo˙zliwe, prawda Julio? Nie mamy wi˛ec nic lepszego do roboty. „. . . tak˙ze samic.” Doko´nczyła tłumaczenie maszyna, a ja zaczałem ˛ my´sle´c, czy samemu nie spowodowa´c, z˙ eby kto´s zginał ˛ i odniósł bolesne rany. Widzicie, oto znów jeste´smy, schwytani w pułapk˛e rozbie˙zno´sci mi˛edzy czasem gigabitowym a cielesnym. Nie wydaje mi si˛e, z˙ ebym był szczególnie cierpliwy, ale jakiej´s cierpliwo´sci nauczył si˛e ten zapisany maszynowo analog mojej osoby! Zwłaszcza w post˛epowaniu z cielesnymi lud´zmi. Nie wspominajac ˛ ju˙z o tym, i˙z szczególnie wkurzaja˛ cym i wyjatkowo ˛ nieruchawym elementem cielesnej populacji sa˛ wojskowi.

180

Wypunktowałem moje poglady ˛ na ten temat dublerowi Julia Cassaty. Tylko si˛e zło´sliwie u´smiechnał. ˛ Bawiło go to. Oczywi´scie, z jego punktu widzenia, im dłuz˙ ej tam czekali´smy, tym wi˛ecej „˙zycia” mu pozostało. Byłem nieco zaskoczony, z˙ e nie zaproponował pi˛eknej Alicji Lo kolejnej prywatnej wycieczki krajoznawczej — łatwo sobie mog˛e wyobrazi´c, jakie widoki miał na my´sli — a by´c mo˙ze tak by zrobił, gdyby Albert nie podsunał ˛ mu pewnego pomysłu. Zakasłał uprzejmie i powiedział: — Jak sadz˛ ˛ e, generale Cassata, Przymuleni nie sa˛ jedynym obcym gatunkiem, którego okazy tutaj mamy. Cassata uniósł brwi. ´ n Voodoo? — Nie masz chyba na my´sli Swi´ — Owszem. Tak˙ze Amoniakowców. Instytut dostarczył do bada´n kolonie obu tych gatunków. Czy mogliby´smy je zobaczy´c? Je´sli jest co´s mniej interesujacego ˛ do ogladania ˛ ni˙z Amoniakowcy, to sa˛ to na ´ pewno Swinie Voodoo, ale oczywi´scie człowiek o tym nie wie, dopóki tego nie sprawdzi. — Och, Julio — zakrzykn˛eła Alicja Lo — czy mo˙zemy? — I rzecz jasna okazało si˛e, z˙ e mo˙zemy. Cassata wzruszył ramionami i zmienił sceneri˛e. Patrzyli´smy na kamienisty basenik z szarozielona˛ woda,˛ gdzie pół tuzina istot nieco przypominajacych ˛ ryby wygrzewało si˛e w bladym pomara´nczowym s´wietle. Mieli´smy te˙z d´zwi˛ek, wi˛ec słyszeli´smy g˛eganie plotkujacych ˛ mi˛edzy soba˛ Amoniakowców. Poniewa˙z widziałem ju˙z wszystkich Amoniakowców, jakich kiedykolwiek chciałem oglada´ ˛ c, podszedłem do stołu z przekaskami. ˛ Nie chodzi o to, z˙ e byłem głodny — czy nawet „głodny”. Chciałem tylko czym´s zaja´ ˛c czas. Przywołałem cała˛ moja˛ od dawna trenowana˛ cierpliwo´sc´ . Nie podobało mi si˛e tu, ale nie dostrzegałem z˙ adnej alternatywy. Prawdziwy Cassata nadal był na naradzie, a jego dubler zachowywał si˛e przy nas jak dobry gospodarz — chocia˙z, jak mi si˛e wydawało, głównie dla swojej nowej dziewczyny. A niebo waliło si˛e nam na głowy i nie była to pora na wycieczk˛e do zoo! Kiedy kelnerobot w białej marynarce podał mi kanapk˛e z siekana˛ kurza˛ wa˛ tróbka˛ i cebula˛ — wszystko to oczywi´scie było symulacja,˛ podobnie jak sam kelnerobot — Albert podszedł i przyłaczył ˛ si˛e do mnie. — Poprosz˛e dobre niemieckie ciemne piwo — powiedział do kelnera i u´smiechnał ˛ si˛e do mnie. — Nie masz ochoty posłucha´c, o czym rozmawiaja˛ ze soba˛ Amoniakowcy, Rob? — Amoniakowcy nigdy nie maja˛ nic do powiedzenia. — Ze zło´scia˛ odgryzłem k˛es kanapki. Była pyszna, ale nie o to mi chodziło. — Rozmawianie z nimi jest prawdopodobnie bezcelowe — zgodził si˛e ze mna˛ Albert, odbierajac ˛ kufel ciemnego piwa. Musicie wiedzie´c, z˙ e Amoniakowcy sa˛ inteligentni, w wi˛ekszym ˙ a˛ lub mniejszym stopniu, gdy˙z przynajmniej maja˛ j˛ezyk. Ale nie maja˛ rak. ˛ Zyj 181

w morzu, a ich malutkie płetwy nie sa˛ bardziej przydatne ni˙z u foki. Gdyby nie oddychali gazem, prawdopodobnie nigdy nie dowiedzieliby´smy si˛e, z˙ e istnieja,˛ bo nie maja˛ miast, narz˛edzi, czy — co najwa˙zniejsze — pisma. Dlatego te˙z nie maja˛ spisanej historii. Podobnie ma si˛e sprawa w przypadku Przymulonych; ale czas ich z˙ ycia jest tak długi, z˙ e ich bardowie pami˛etaja˛ sagi, które sa˛ przynajmniej tak wiarygodne jak pie´sni Homera. — Mam par˛e nowin, które moga˛ ci˛e zainteresowa´c — rzekł Albert, kiedy pociagn ˛ ał ˛ pierwszy gł˛eboki łyk piwa. Dobry, stary Albert! — Sko´ncz to piwo, a postawi˛e ci nast˛epne — krzyknałem. ˛ — I mów! — To nic wielkiego — powiedział — ale oczywi´scie nadal mam dost˛ep do narz˛edzi przechowywania danych na „Prawdziwej Miło´sci. Było tam troch˛e danych, które moim zdaniem moga˛ mie´c zwiazek ˛ z obecna˛ sytuacja.˛ Uzyskanie dost˛epu do nich wszystkich zaj˛eło mi troch˛e czasu i w pierwszych kilku tysiacach ˛ plików było niewiele warto´sciowych danych. Nast˛epnie sprawdziłem zapisy imigracyjne za ostatnich kilka miesi˛ecy. — Znalazłe´s co´s — rzekłem, by go ponagli´c. Nie tylko ciele´sni ludzie uczyli mnie cierpliwo´sci. — Tak, znalazłem — odparł. — Wi˛ekszo´sc´ dzieci, które zostały ewakuowane z Kr˛egu, zostało przeniesionych na Ziemi˛e. Zgodnie z zapisami imigracyjnymi, przynajmniej siedmioro z nich przebywa obecnie na obszarze obsługiwanym przez sie´c komunikacyjna˛ zachodniego Pacyfiku. Rzecz jasna, wła´snie z tej sieci wydostała si˛e transmisja do kugelblitzu. Obdarzyłem go niedowierzajacym ˛ i zszokowanym spojrzeniem. — Dlaczego ludzkie dzieci miałyby pracowa´c dla Asasynów? — spytałem. — Nie sadz˛ ˛ e, by tak było — rzekł Albert, z namysłem przyjmujac ˛ drugi kufel — cho´c nie mo˙zna wykluczy´c tej mo˙zliwo´sci. Wiemy jednak, z˙ e były one obecne na Kr˛egu, kiedy Obserwatorzy stwierdzili, z˙ e prawdopodobnie co´s wykryli, i teraz sa˛ na Ziemi; jest co najmniej mo˙zliwe, z˙ e Asasyni dostali si˛e tam wraz z nimi. Poczułem zimny dreszcz. — Musimy powiedzie´c o tym WOA! — Tak, oczywi´scie — skinał ˛ głowa˛ Albert. — Ju˙z to zrobiłem. Obawiam si˛e jednak, z˙ e spowoduje to przedłu˙zenie tej narady, w której bierze udział oryginalny generał Cassata. — Cholera — odparłem. — Jednak˙ze — u´smiechnał ˛ si˛e Albert — nie wydaje mi si˛e, by przedłu˙zono ja˛ naprawd˛e o znaczny czas, gdy˙z ju˙z zebrałem dane i przedstawiłem je do przekazania na naradzie komendant Havandhi. — Wi˛ec co ja mam teraz robi´c? Dalej gapi´c si˛e na Amoniakowców? — Wydaje mi si˛e — rzekł Albert — z˙ e inni te˙z ju˙z stracili zainteresowanie ´ n Voodoo. Amoniakowcami i sa˛ gotowi przej´sc´ do Swi´ ´ — Widziałem ju˙z Swinie Voodoo! 182

— I tak nie ma nic lepszego do roboty, prawda? — zawahał si˛e i dodał: — Poza ´ n Voodoo. Powinni´smy po´swi˛eci´c im tym, chciałbym, z˙ eby´s obejrzał rze´zby Swi´ szczególna˛ uwag˛e. ´ Patrzac ˛ na Swinie Voodoo nie byłem w stanie powiedzie´c, co w nich mogło by´c interesujacego. ˛ Odczuwałem jedynie obrzydzenie — to znaczy, je´sli nie liczy´c ´ niecierpliwo´sci, z która˛ tak ci˛ez˙ ko walczyłem. Swinie Voodoo z˙ yły w pomyjach. Nigdy nie byłem w stanie poja´ ˛c, dlaczego si˛e nie utopiły we własnym brudzie, ale one si˛e chyba tym nie przejmowały. ´ Swinie Voodoo nie wygladały ˛ wieprzowato, ale było w nich co´s s´wi´nskiego. Najbardziej przypominały bł˛ekitnoskóre mrówkojady; zw˛ez˙ ały si˛e po obu ko´ncach. Naprawd˛e jednak miały w sobie co´s ze s´wi´n. Tego, w czym z˙ yły, nie dało si˛e nazwa´c klatka.˛ To był chlew. ˙ Zyły we własnych odchodach. Błoto składało si˛e nie tylko z błota, ale tak˙ze s´wi´nskiego gówna. Było ono g˛esto przetykane malutkimi bibelotami, które mo˙zna porówna´c do rodzynków w budyniu ze zgniłych owoców i ekskrementów, a tymi bibelotami były wła´snie wspomniane przez Alberta rze´zby. ´ n Poniewa˙z Albert o tym wspomniał, przyjrzałem si˛e uwa˙znie rze´zbom Swi´ Voodoo. Nie zauwa˙zyłem, co te˙z mogło go zainteresowa´c. Rze´zby nie były niczym nowym. Wszystkie muzea je miały. Raz nawet miałem jedna˛ w r˛ece — bardzo ostro˙znie, bo smród chlewu przetrwał nawet długotrwałe gotowanie i polerowanie. Były to po prostu rze´zbione kawałki drewna, z˛ebów czy ko´sci. Miały jakie´s dziesi˛ec´ czy dwana´scie centymetrów długo´sci, a je´sli były wyrze´zbione ´ n Voodoo. Swinie ´ z z˛ebów, nie były to własne z˛eby Swi´ nie miały z˙ adnych z˛ebów. Miały jedynie s´cierne, bardzo twarde powierzchnie skrobiace ˛ na skórzastych ko´ncach ich nosów — trab, ˛ pysków, w zale˙zno´sci od tego, jak chcemy to opisa´c. Z˛eby pochodziły od zwierzat, ˛ którymi si˛e z˙ ywiły, a które importowano wraz z zało˙zeniem kolonii. Fakt, z˙ e u˙zywały z˛ebów innych zwierzat, ˛ nie s´wiadczy o z˙ adnej szczególnej wra˙zliwo´sci z ich strony, bo kiedy wykorzystywały ko´sci, równie dobrze mogła to by´c ko´sc´ ich najbli˙zszego i najukocha´nszego zmarłego, kiedy ju˙z ´ zdechł i został zjedzony. „Rze´zby” te˙z nie sa˛ wła´sciwym słowem. Swinie z˙ uły kawałki materiału nadajac ˛ im kształt, gdy˙z nie miały z˙ adnych narz˛edzi, którymi mogłyby co´s wyrze´zbi´c. J˛ezyka tak˙ze nie posiadały. Tak naprawd˛e, nawet wszystkie razem miały łacznie ˛ IQ s´wistaka. . . Tylko z˙ e tworzyły dzieła sztuki i obsesyjnie nie przestawały ich tworzy´c. „Sztuka” te˙z mo˙ze by´c tu zbyt mocnym słowem, bo miały one wyłacznie ˛ jeden temat. Rze´zby wygladały ˛ jak laleczki. Przypominały, o ile mo˙zna to co´s opisa´c, stworzenie o sze´sciu ko´nczynach, ciele lwa oraz głowie i torsie goryla, a na całej planecie, skad ˛ pochodziły, nie było niczego cho´c troch˛e do tego podobnego. — Có˙z wi˛ec jest w nich szczególnego? — spytałem Alberta. — A jak sadzisz, ˛ dlaczego s´winie je rze´zbia? ˛ — odparował. Reszta towarzystwa zacz˛eła si˛e bawi´c w zgadywanki. 183

— Przedmioty kultu — rzekł Cassata. — Lalki — zaproponowała Alicja Lo. — Potrzebuja˛ czego´s, co mo˙zna przytuli´c. — Go´scie — powiedziała moja droga Przeno´sna Essie. Za´s Albert u´smiechnał ˛ si˛e do niej promiennie z aprobata.˛

***

Jak to si˛e cz˛esto dzieje z Albertem i ze mna,˛ nie miałem poj˛ecia, co ma na my´sli. Ciekawe byłoby s´ledzenie tej rozmowy a˙z do tego punktu, ale nagle Cassata wyprostował si˛e gwałtownie. — Komunikat — o´swiadczył. — Pa´nstwo wybacza˛ — i znikł. Nie wrócił ju˙z. Nagle zniknał ˛ nam z oczu przytulny kacik, ˛ który dla nas stworzył. Słyszeli´smy tylko głos. Z poczatku ˛ nie był to jego głos. Najpierw usłyszelis´my co´s, co rozpoznałem jako przekaz translatora Przymulonych: „Wielcy byli i szkodliwie goracy” ˛ „A lud miotał si˛e w przera˙zeniu.” A wtedy rozległ si˛e głos Cassaty, pełen podniecenia. — Chod´zcie tu! Mo˙zecie przyj´sc´ na narad˛e! — Nast˛epnie pojawił si˛e sam Cassata, promieniujac ˛ szcz˛es´ciem z˙ ołnierza, który dostrzegł szans˛e na jaka´ ˛s walk˛e. — Udało im si˛e, ludzie! — krzyknał. ˛ — Wy´sledzili z´ ródło komunikatu dla Asasynów. Zamykaja˛ cały sektor, a my tam wkraczamy!

Rozdział 13 Porwane dzieci Dyrektorka szkoły była nie tylko człowiekiem, ale te˙z s´wietnie radziła sobie z dzie´cmi. Miała cztery stopnie naukowe i dziewi˛etna´scie lat do´swiadczenia. Przez ten czas spotkała si˛e z prawie wszystkimi problemami, jakie moga˛ sprawi´c dzieci, co oznaczało z grubsza jeden problem na dziecko na semestr dla wszystkich tysi˛ecy dzieci, którymi zajmowała si˛e przez te wszystkie lata. ˙ Zadne z tych do´swiadcze´n teraz jej nie pomogło. Sko´nczyły jej si˛e pomysły. Kiedy pojawiła si˛e w poczekalni sekcji doradców, brakowało jej tchu i była pełna niedowierzania. — To jaka´s fantazja, kochanie — powiedziała do szlochajacej ˛ Oniko. — Tylko dlaczego, u licha. . . — Opadła na krzesło, marszczac ˛ brwi na sama˛ my´sl o tym, jak to wszystko jest niewiarygodne. — Prosz˛e pani? — wtracił ˛ si˛e Apsik, a kiedy na niego spojrzała, mówił dalej. — Tu chodzi nie tylko o Oniko. Ja te˙z prowadziłem pami˛etnik, który stał si˛e cz˛es´cia˛ tej transmisji. Dyrektorka bezradnie potrzasn˛ ˛ eła głowa.˛ Machn˛eła w stron˛e s´ciennego ekranu, który natychmiast wy´swietlił prywatna˛ pla˙ze˛ szkoły; pracoboty dogladaj ˛ ace ˛ ognia przy grillu, uczniowie zaczynajacy ˛ si˛e gromadzi´c. Przeniosła wzrok z ekranu na dzieci i znów na ekran. — Powinnam tam by´c — rzekła z rozdra˙znieniem — mamy dzi´s wieczór luau, wiecie. — Tak, prosz˛e pani — odparł Apsik, a Harold obok niego energicznie pokiwał głowa.˛ — Pieczone prosi˛e — rzekł Harold. — Ta´nce! Dyrektorka spojrzała na nich ponuro. Zastanowiła si˛e przez chwil˛e, po czym podj˛eła decyzj˛e. — Musicie opowiedzie´c wszystko doradcom — rzekła. — Cała wasza trójka. — Ja nie prowadziłem pami˛etnika! — zaj˛eczał Harold.

185

— Nie — o´swiadczyła twardo dyrektorka. — Wszyscy opowiecie, co si˛e stało. Maszyny b˛eda˛ zadawały wam pytania. Wystarczy, jak powiecie prawd˛e i niczego nie zataicie. Obawiam si˛e, z˙ e nie pójdziecie na luau, ale ka˙ze˛ kukbotom, z˙ eby wam co´s zostawiły. — Wstała, machn˛eła na drzwi, z˙ eby si˛e otworzyły i ju˙z jej nie było. Harold patrzył z niech˛ecia˛ na swoich przyjaciół. — Wasza dwójka! — warknał ˛ pot˛epiajaco. ˛ — Przykro mi — odparł Apsik uprzejmie. — Przykro ci! Przez ciebie nie b˛ed˛e na luau! Posłuchaj — mówił Harold, próbujac ˛ co´s szybko wymy´sli´c — co´s wam powiem. Pójd˛e pierwszy. Potem mo˙ze uda mi si˛e sko´nczy´c z tym i i´sc´ na pla˙ze˛ , zanim zaczna˛ si˛e ta´nce. To znaczy, przynajmniej tyle mo˙zecie zrobi´c, prawda, po tych wszystkich kłopotach? To jasne, z˙ e w tym punkcie z˙ adne z dzieci jeszcze nie wiedziało, jak bardzo kłopotliwe były te wszystkie kłopoty. Były dzie´cmi. Nie były przyzwyczajone do pozostawania w centrum wydarze´n, które wstrzasn˛ ˛ eły całym wszech´swiatem. Apsik uwa˙zał, z˙ e w tym, co powiedział Harold kryje si˛e pewna doza sprawiedliwo´sci, cho´c był tam drugi poziom niesprawiedliwo´sci, a z tym nie zrobiono nic. Ani on, ani Oniko niczego nie zrobili! Nikt im nie powiedział, z˙ e nie wolno im sp˛edza´c czasu na badaniu na wszelkie sposoby panujacych ˛ na Ziemi warunków. Nikt nawet nie przypuszczał, z˙ e mo˙ze by´c co´s złego w streszczaniu i organizowaniu danych w ich pami˛etnikach, które — czego mo˙zemy by´c pewni — nie były tak naprawd˛e pami˛etnikami w takim sensie, w jakim sa˛ nimi ksia˙ ˛zeczki z pozłacanymi brzegami, w których zapisujemy swoje ostatnie pora˙zki i antypatie. Dzieci po prostu bawiły si˛e wszelkimi informacjami, jakie mogły zebra´c do swoich zasobników, jak zrobiłby to ka˙zdy rozsadnie ˛ my´slacy ˛ Heech (lub człowiek wychowany pod wpływem Heechów). Nie zrobiły niczego, za co mo˙zna by je skarci´c — tylko z˙ e te niewinne czynno´sci jako´s zamieniły si˛e w najbardziej zakazane z wszelkich mo˙zliwych działa´n, transmisj˛e dla Wroga! Dla Apsika była to tak przera˙zajaca ˛ my´sl, z˙ e nie był w stanie sobie z nia˛ poradzi´c. Oniko była w tym lepsza. Jej strachy łatwiej było opanowa´c. — Jest druga kabina, Oniko. Chciałaby´s tam teraz wej´sc´ ? — zapytał Apsik. Potrzasn˛ ˛ eła głowa.˛ Jej ciemne oczy były jeszcze ciemniejsze z powodu niedawno płynacych ˛ łez, ale przestała szlocha´c. — Id´z pierwszy, Sternutatorze. Zawahał si˛e, po czym powiedział: — Dobrze, ale poczekam, a˙z sko´nczysz. Potem pójdziemy razem na pla˙ze˛ . — Nie, prosz˛e ci˛e, Sternutatorze. Id´z, kiedy sko´nczysz. I tak nie jestem głodna. Apsik zasyczał z namysłem. Nie podobała mu si˛e my´sl, z˙ e Oniko miałaby nie pój´sc´ na zabaw˛e, ale jeszcze mniej podobała mu si˛e wizja Oniko poda˙ ˛zajacej ˛ 186

samotnie i niepewnie po piasku ku pla˙zy, z tym swoim chodzikiem. Dla Oniko nawet poruszanie si˛e po równej powierzchni było trudne, gdy˙z jej mi˛es´nie nadal nie przywykły do pełnej grawitacji Ziemi, a co dopiero po piasku. Wówczas przyszło mu do głowy, z˙ e nie musi jej nic obiecywa´c; mo˙ze na nia˛ poczeka´c bez wzgl˛edu na to, czy ona go o to poprosi czy nie. — Dobrze, Oniko — zaczał ˛ mówi´c. I wtedy cały problem został pozbawiony znaczenia. ´ Swiatła zgasły. Pokój pogra˙ ˛zył si˛e w ciemno´sci, jedyna po´swiata docierała z okna widokowego, które wychodziło na gór˛e; ale góra ju˙z zasłoniła zachodzace ˛ sło´nce. Z kabiny doradcy, w której siedział Harold, dobiegł okrzyk przestrachu: — Co u licha! — Drzwi do pomieszczenia zatrz˛esły si˛e, po czym stopniowo przesun˛eły, na tyle szeroko, by Harold mógł si˛e przez nie przecisna´ ˛c, otworzywszy je r˛ecznie. — Co si˛e dzieje? — Dopytywał si˛e patrzac ˛ na Apsika i Oniko. — Ten głupi program przerwał w pół zdania, kiedy zadawał mi pytanie! — Moim zdaniem, to awaria zasilania — podsunał ˛ usłu˙znie Apsik. — Och, Gapciu, jakim ty jeste´s durniem! Nie ma czego´s takiego jak awaria zasilania! Apsik spojrzał na ekran s´cienny, teraz ciemny; na lampy w pokoju, teraz zgaszone; na drzwi, które ju˙z si˛e nie otwierały, kiedy kto´s si˛e zbli˙zał. — A jednak, co´s takiego si˛e stało, Haroldzie — rzekł rozsadnie. ˛ — Co teraz zrobimy? ´ Swiatła nie działały, a korytarze szkoły wygladały ˛ mrocznie i niepokojaco. ˛ Kiedy s´wiatła nie działały, nie pracowały tak˙ze windy, wi˛ec jedynym sposobem na wyj´scie z głównych budynków i dalej na pla˙ze˛ , było skorzystanie z rzadko u˙zywanych schodów. Nie był to jednak dobry wybór dla Oniko i jej niepewnych nóg. — Musimy i´sc´ — rzekł oskar˙zycielskim tonem Harold, a Apsik zgodził si˛e z nim. — Ale lepiej b˛edzie wyj´sc´ na zewnatrz ˛ i pój´sc´ droga˛ — zaproponował. Harold wyjrzał przez okno wychodzace ˛ na gór˛e, po czym przez mniejsze, które pozwalało im zobaczy´c pla˙ze˛ . Cho´c szkoła była jak wymarła, nie dotyczyło to jej uczniów. Prawie wszyscy tam byli, malutcy z tej odległo´sci, snujac ˛ si˛e po pla˙zy. Wygladało ˛ to do´sc´ zach˛ecajaco ˛ i Harold westchnał. ˛ — Och, dobry Bo˙ze, zgoda, musimy i´sc´ droga,˛ z˙ eby zaopiekowa´c si˛e Oniko. Dobrze, ruszajmy ju˙z. — Nie wspomniał, z˙ e kiedy mechanizmy szkoły nie działały, pewna˛ alternatywa˛ było zjechanie w dół po zboczu, co byłoby jednak znacznie łatwiejsze dla niego ni˙z dla dziewczynki. Podszedł do drzwi. Poniewa˙z nie miał du˙zego do´swiadczenia z drzwiami, które nie otwierały si˛e na z˙ yczenie, o mało nie wpadł na nie nosem, ale zatrzymał si˛e w ostatniej chwili i zaczał ˛ si˛e z nimi mocowa´c. 187

Było ju˙z prawie zupełnie ciemno; latarnie uliczne te˙z nie działały. To nie miało wi˛ekszego znaczenia. Niedługo wzejdzie ksi˛ez˙ yc, a wystarczyłoby nawet s´wiatło gwiazd nad Pacyfikiem, z˙ eby co´s widzie´c. Bardziej ni˙z awaria˛ zasilania Apsik martwił si˛e Oniko. Rzadko płakała na Kr˛egu, nawet wtedy, gdy dokuczały jej starsze dzieci. Teraz wygladała, ˛ jakby jeszcze długo nie miała przesta´c. Łzy znów zacz˛eły jej płyna´ ˛c, krople powoli zbierały si˛e jej w kacikach ˛ oczu; kiedy tylko jedna spłyn˛eła po brodzie, kolejna była gotowa poda˙ ˛zy´c w jej s´lady. — Prosz˛e ci˛e, Oniko — błagał Apsik. — To tylko jaki´s problem z elektryczno´scia.˛ To nic powa˙znego. — Tu nie chodzi o elektryczno´sc´ — pociagn˛ ˛ eła nosem. — To mój pami˛etnik. — Ale˙z z ciebie głuptas — rzekł Apsik ponuro, w nadziei, z˙ e przekona chocia˙z samego siebie, je´sli nie uda mu si˛e to z Oniko. — To musi by´c zbieg okoliczno´sci. Czy ty naprawd˛e my´slisz, z˙ e Wróg zawracałby sobie głow˛e dziecinnymi wypracowaniami? Zmieniła pozycj˛e, opierajac ˛ si˛e na kulach, by na niego spojrze´c. — Ale tak si˛e stało! — j˛ekn˛eła. — To były dokładnie moje słowa, no i twoje. — Tak, Gapciu — wtracił ˛ si˛e brutalnie Harold. — Nie próbuj si˛e z tego wykr˛eca´c. To wszystko twoja wina — i jej, chciałem powiedzie´c. — Awaria zasilania te˙z? — spytał Apsik. Ale riposta nie przyniosła mu satysfakcji. W pewnym sensie — przyznał sam przed soba˛ — była to ich wina. Okoliczno´sci sugerujace, ˛ z˙ e to nie przypadek, były przera˙zajace. ˛ Heechowie nie znali analogii z czterdziestoma milionami małp wystukujacymi ˛ komplet dzieł Williama Szekspira, ale ta analogia nie była Apsikowi potrzebna, by go przekona´c. Taki zbieg okoliczno´sci, majac ˛ na uwadze wszelkie cele i zamiary, był niemo˙zliwy. . . Równie niemo˙zliwy, jak jedyna alternatywa, jaka˛ dostrzegał — Wróg jako´s siedział mu na ramieniu i zagladał ˛ do notatek. Postawiony przed dwoma równie absurdalnymi rozwiazaniami, ˛ Apsik zrobił to, co zrobiłoby ka˙zde rozsadne ˛ dziecko, Heech czy człowiek. Przestał o nich my´sle´c. Wskazał na wijacy ˛ si˛e wzdłu˙z drogi podjazd u˙zywany przez ci˛ez˙ arowe poduszkowce. — Chod´zmy na pla˙ze˛ t˛edy — zaproponował. — Ale to całe kilometry — zaj˛eczał Harold. ´ — Swietnie — odparł Apsik — je´sli chcesz, mo˙zesz i´sc´ na skróty. Oniko i ja pójdziemy droga.˛ — Och, Bo˙ze — westchnał ˛ Harold, dodajac ˛ kolejny zarzut do oskar˙zenia przeciwko Apsikowi i Oniko. — To ju˙z chyba lepiej chod´zmy razem. Ale to b˛edzie trwało cała˛ noc. Odwrócił si˛e i poszedł przodem, a Apsik i Oniko ruszyli za nim. Dziewczynka miała przera˙zony wyraz twarzy i milczała, idac ˛ niepewnie i odmawiajac ˛ przyj˛ecia

188

pomocy od Apsika. Po kilkudziesi˛eciu metrach Harold obejrzał si˛e i zmarszczył gniewnie brwi. Był ju˙z daleko z przodu. — Nie mo˙zecie i´sc´ szybciej? — zawołał. — Mo˙zesz pój´sc´ sam — powiedział Apsik, w duchu majac ˛ jednak nadziej˛e, z˙ e tak si˛e nie stanie. Z powodów, których nie był w stanie okre´sli´c, Apsik był niespokojny. Kiedy Harold z niech˛ecia˛ wrócił i z przesadna˛ cierpliwo´scia˛ zaczał ˛ i´sc´ koło nich, Apsik ucieszył si˛e z towarzystwa. Czy rzeczywi´scie było si˛e czego ba´c? Apsikowi nie przychodziło na my´sl nic rzeczywistego. Istotnie, było ciemno i mógłby ich łatwo przejecha´c jaki´s p˛edzacy ˛ droga˛ pojazd, lecz prawda˛ było tak˙ze, i˙z na drodze nie było z˙ adnych pojazdów: ich zasilanie tak˙ze nie działało. A mimo to, był bliski paniki. Apsik w czasie pobytu na wyspie nie odczuwał dotad ˛ strachu. Pewnie, było to miejsce odległe i całkowicie obce dla dziecka z rasy Heechów, ale nigdy nie odniósł wra˙zenia, z˙ e jest si˛e czego ba´c. Na pewno nie tych paru polinezyjskich krajowców, którzy tu pozostali. Prawie w cało´sci byli to starsi ludzie, przywia˛ zani do swoich domów — wi˛ekszo´sc´ młodych wyjechała do ciekawszych miejsc ni˙z Moorea. Nawet budynki wi˛ezienia nie budziły w nim strachu, gdy˙z obja´sniono dzieciom, z˙ e prawie nie było tam ju˙z z˙ ywych skaza´nców. W ka˙zdym razie, cho´c ludzie, którzy tam zostali, zrobili kiedy´s co´s strasznego, byli nie tylko skutecznie odizolowani, ale równie˙z starzy. Absolutnie nie było si˛e czego obawia´c, przekonywał sam siebie Apsik. Poza tym, z˙ e spó´znia˛ si˛e na luau. Poniewa˙z był racjonalnie my´slacym ˛ Heechem, ta logika go przekonała. Dlatego te˙z zareagował zaskoczeniem, nie strachem, gdy usłyszał krzyk Harolda i zobaczył dwóch niemłodych m˛ez˙ czyzn schodzacych ˛ ze s´cie˙zki prowadza˛ cej w gór˛e i stajacych ˛ naprzeciwko dzieci. — Jeste´s Heechem — powiedział ni˙zszy z tej pary, z zadowolonym u´smiechem towarzyszacym ˛ rozpoznaniu. — Oczywi´scie, z˙ e on jest Heechem — wykrzyknał ˛ Harold. — A kim, u diabła, sa˛ panowie? — Staruszek u´smiechnał ˛ si˛e do niego i si˛egnał ˛ r˛eka˛ do jego ramienia. Wygladało ˛ to jak uspokajajacy ˛ gest, ale m˛ez˙ czyzna ju˙z nie pu´scił Harolda. — Jestem generał Beaupre Heimat — rzekł — a to mój kolega, Cyril Basingstoke. Co za przyjemna niespodzianka, takie spotkanie. Pewnie jeste´scie uczniami tej szkoły? — Tak — odparł Apsik. — Nazywam si˛e Sternutator, ale przewa˙znie mówia˛ na mnie Apsik. — Kiedy przedstawiał swoich towarzyszy, zgodnie ze starannie wyuczonym na Ziemi protokołem, próbował wybada´c wyraz twarzy m˛ez˙ czyzn. Generał był wysokim m˛ez˙ czyzna,˛ cho´c nie tak wysokim jak jego towarzysz i miał szeroka˛ twarz, na której malował si˛e niezbyt uspokajajacy ˛ u´smieszek. Apsik nie był szczególnie przyzwyczajony do subtelnych ró˙znic etnicznych, które pozwalały na odró˙znienie ras ludzkich, lecz zauwa˙zył od razu, z˙ e skóra drugiego ze star189

szych m˛ez˙ czyzn była wyra´znie ciemniejsza. Nie wydawali si˛e szczególnie gro´zni, cho´c wyraz twarzy czarnego m˛ez˙ czyzny był zastanawiajacy. ˛ Kiedy generał zbli˙zył si˛e do Oniko, Basingstoke rzekł z troska: ˛ — Chłopie, mieli´smy takie szcz˛es´cie, z˙ e si˛e wydostali´smy, prosz˛e, nie narób nam kłopotów. Heimat wzruszył ramionami. — Jakich kłopotów? Chciałem tylko powiedzie´c tej s´licznej młodej panience, jak bardzo ciesz˛e si˛e z jej poznania. — Pr˛edzej czy pó´zniej przywróca˛ zasilanie! — Cyril — rzekł Heimat łagodnie — odpieprz si˛e. — W spojrzeniu, jakim obdarzył swojego towarzysza, nie było wyczuwalnej gro´zby, ale oczy czarnego m˛ez˙ czyzny zw˛eziły si˛e. Nast˛epnie zwrócił si˛e do Apsika i ujał ˛ go pod rami˛e. U´scisk był mocny; pod warstwa˛ tłuszczu i wysuszonej, mocnej skóry kryła si˛e prawdziwa siła. — Jeste´s pierwszym Heechem, którego osobi´scie poznałem — o´swiadczył, zmieniajac ˛ temat. — Czy twoi rodzice te˙z tu sa? ˛ Harold skorzystał z okazji, by si˛e wtraci´ ˛ c. — Jego rodzice sa˛ wa˙znymi Obserwatorami na Kr˛egu — pochwalił si˛e. — Moi te˙z, Oniko tak samo, a poza tym sa˛ bardzo bogaci. Lepiej nie próbujcie z nami z˙ adnych sztuczek! — No pewnie — rzekł Heimat s´wi˛etoszkowato, ale nie pu´scił r˛eki Harolda. Namy´slał si˛e przez chwil˛e. — Nie potrzeba ci bogatych rodziców, z˙ eby by´c atrakcyjna,˛ moja s´liczna — zwrócił si˛e do Oniko — ale nie zaprzecz˛e, jest to olbrzymi plus. Jestem oczarowany, z˙ e ci˛e poznałem. Idziemy w dół, na pla˙ze˛ . Mo˙ze pójdziemy razem? — Nie ma mowy! — warknał ˛ Harold. — Nie potrzebujemy . . . au! — Nie zwalniajac ˛ uchwytu, starszy m˛ez˙ czyzna uderzył go w twarz wierzchem dłoni. — Liczy si˛e tylko to, czego my potrzebujemy — o´swiadczył tonem ucinaja˛ cym wszelkie dyskusje i wydawało si˛e, z˙ e to załatwia spraw˛e. Heimat rozejrzał si˛e, próbujac ˛ ustali´c punkty orientacyjne. — W tamtym kierunku, nie sadzisz, ˛ Cyril? — spytał. — Pami˛etam, z˙ e tam jest droga prowadzaca ˛ na plantacj˛e drzew chlebowych. Chod´zmy, a kiedy b˛edziemy sobie tak szli, moja s´liczna Oniko opowie nam co´s o swoich maj˛etnych rodzicach? Apsik ocenił sił˛e starszego m˛ez˙ czyzny i uznał, z˙ e wyrwanie si˛e i zwianie nie jest niemo˙zliwe. Rozwa˙zał t˛e mo˙zliwo´sc´ uwa˙znie, podczas gdy Oniko niech˛etnie odpowiadała na w´scibskie pytania starego generała. Doszedł do wniosku, z˙ e to nie ma sensu. Cho´c Basingstoke był stary, wydawał si˛e szybki i Apsik sadził, ˛ z˙ e jego reakcja na prób˛e ucieczki mo˙ze by´c raczej nieprzyjemna. A poza tym, zakładajac, ˛ z˙ e wyrwie si˛e prze´sladowcy, jak miałby uwolni´c Oniko? Cho´c cała grupa poda˙ ˛zała droga˛ w ciemno´sci do´sc´ wolno, dziewczynka z trudem nada˙ ˛zała. W jej przypadku bieganie było zwyczajnie niemo˙zliwe. Nie było 190

te˙z szczególnie prawdopodobne, z˙ e udałoby si˛e to Haroldowi, gdy˙z chłopiec wydawał si˛e całkiem zdruzgotany po ciosie w twarz. Szedł pochylony, nie unoszac ˛ twarzy, ale ze sposobu, w jaki poruszały si˛e jego ramiona Apsik wywnioskował, z˙ e Harold płacze. Kiedy skr˛ecili z okr˛ez˙ nej drogi na szlak prowadzacy ˛ w dół, Apsik zobaczył luau na pla˙zy. Uczniowie wbili zaimprowizowane pochodnie w piasek i cho´c znajdowali si˛e prawie o kilometr od nich, Harold słyszał, jak s´piewaja.˛ Strasznie im ˙ zazdro´scił. Załował, z˙ e nie przestaja˛ s´piewa´c, bo wtedy on lub kto´s inny z ich grupy mógłby zacza´ ˛c wzywa´c pomocy i mo˙ze zostałby usłyszany, ale realistycznie rzecz oceniajac ˛ nie wydawało mu si˛e, by którekolwiek z nich spróbowało. Za nimi centralna góra wyspy zasłaniała s´wiatło gwiazd, ale konstelacje ponad ich głowami s´wieciły jasno. Nie ułatwiło to marszu. Nieoczekiwanie Oniko potkn˛eła si˛e na s´cie˙zce, zaplatała ˛ w swoim chodziku i prawie upadła jak długa. Ocaliła ja˛ dło´n Basingstoke’a, która wystrzeliła jak atakujacy ˛ wa˙ ˛z. Postawił ja˛ na nogi, a generał Heimat odwrócił si˛e, by popatrze´c. — Ach, nasza s´licznotka ma kłopoty — rzekł ze współczuciem. — Wiesz co, Cyrilu, gdyby´s zatroszczył si˛e o Harolda, mógłbym ja˛ ponie´sc´ . Basingstoke nie udzielił bezpo´sredniej odpowiedzi. Szybkim ruchem podniósł Oniko i przeło˙zył ja˛ sobie przez rami˛e, ani na sekund˛e nie puszczajac ˛ Apsika. — Ty we´zmiesz jej kule, chłopcze — zarzadził. ˛ Generał odwrócił si˛e, a Apsik zasyczał, gdy opadło go złe przeczucie. Co´s na ludzki sposób obrzydliwego unosiło si˛e wokół nich w ciepłym tropikalnym powietrzu. Bez watpienia ˛ Oniko te˙z to zauwa˙zyła, gdy˙z powiedziała, podejmujac ˛ nie´smiała˛ prób˛e rozpocz˛ecia neutralnej rozmowy. — Popatrzcie na ocean! Wida´c s´wiatła Papeete! Rzeczywi´scie tak było: po drugiej stronie cie´sniny s´wiecił na złoto rozcia˛ gni˛ety pas s´wiateł stolicy, Papeete. To, co miało si˛e wydarzy´c pomi˛edzy dwoma m˛ez˙ czyznami, zostało przynajmniej odsuni˛ete w czasie. — U nich zasilanie działa — rzekł Basingstoke z namysłem, a Heimat doła˛ czył si˛e do rozmowy. — Mogliby´smy tam pojecha´c! — Tak, mogliby´smy, gdyby´smy mieli samolot albo łód´z. Tylko co by´smy tam robili? — Cyrilu, tam jest lotnisko. Samoloty lataja˛ do Auckland, Honolulu, Los Angeles. . . — Na pewno, chłopie — odparł Basingstoke — dla ludzi, którzy maja˛ pienia˛ dze, z˙ eby zapłaci´c za bilet. Masz przy sobie kart˛e kredytowa? ˛ — Ale˙z, Cyrilu — odrzekł Heimat karcacym ˛ tonem — ty chyba nie słuchałe´s. Te dzieci maja˛ kredyty. A zwłaszcza — u´smiechnał ˛ si˛e — nasza malutka Oniko jest bardzo bogata. Jestem pewien, z˙ e zrobi co´s dobrego dla staruszka, jak nie to, to co innego.

191

Basingstoke stał przez chwil˛e w milczeniu. Apsik czuł napi˛ecie w u´scisku starszego m˛ez˙ czyzny i zastanawiał si˛e, jakie to ziemskie niuanse wła´snie mu umykaja.˛ Wreszcie m˛ez˙ czyzna przemówił. — Beaupre, to co robisz dla własnej przyjemno´sci, to nie mój interes. Je´sli jednak mo˙ze to przeszkodzi´c mi w wydostaniu si˛e z tej wyspy, staje si˛e moim osobistym problemem. W takiej sytuacji ci˛e zabij˛e. — Zamilkł, pozwalajac, ˛ by te słowa przebrzmiały. Po czym rzekł: — Dalej, zobaczmy, czy jest tam jaka´s łódka. Były tam łódki. Był tam przynajmniej tuzin łodzi wyciagni˛ ˛ etych na pla˙ze˛ , gdzie szkoła trzymała swoja˛ mała˛ flot˛e. Le˙zały tam cztery kajaki i sze´sc´ desek surfingowych, ale tylko jedna z˙ aglówka, a z˙ aden z nich nie potrafił si˛e nia˛ posługiwa´c. — Nie mo˙zecie tego zrobi´c — rzekł Harold, gdy wróciła mu odwaga. — Po prostu nas pu´sc´ cie! Nikomu nie powiemy. . . Heimat spojrzał na niego w milczeniu. Nast˛epnie zwrócił si˛e do Cyrila Basingstoke’a. — Musza˛ mie´c co´s wi˛ekszego, z czego mogliby´smy skorzysta´c — rzekł. Ka˙zde z dzieci próbowało przybra´c mo˙zliwie oboj˛etny i nie´swiadomy wyraz twarzy, gdy˙z oczywi´scie szkoła miała co´s takiego. — Tam jest pirs — rzekł mi˛ekko Basingstoke wskazujac ˛ na jaki´s punkt w przestrzeni i cała trójka westchn˛eła z rezygnacja.˛ Kiedy powlekli si˛e po pełnym muszelek piasku w kierunku szkolnego doku, Apsik miał irracjonalna˛ nadziej˛e, z˙ e cała˛ flotyll˛e zabrano do remontu, albo odpłyn˛eła na morze, albo zaton˛eła. A kiedy dotarli do doku i Heimat wydał okrzyk w´sciekło´sci, jego nadzieja znów rozkwitła. ˙ — Nie ma zasilania! — warknał. ˛ — Zadna nie działa! Basignstoke jednak uniósł podbródek, jakby w˛eszył co´s pod wiatr. — Posłuchaj, chłopie — zarzadził. ˛ Przez szum bryzy wiejacej ˛ od strony góry przebiło si˛e łagodne, uporczywe brz˛eczenie. Skoczył na koniec doku, gdzie wyciagni˛ ˛ eto szkolna˛ łódk˛e ze szklanym dnem, by si˛e naładowała. — Nap˛ed z kołem zamachowym — zapiał. — Musiał si˛e nakr˛eca´c przez cała˛ noc. Wsiada´c! Nie dało si˛e nic zrobi´c. Podstarzali terrory´sci wpakowali do łodzi najpierw chłopców, potem Basingstoke podał Oniko Heimatowi, który obiecujaco ˛ pogładził ja˛ po głowie, zanim ja˛ posadził na ławce. Basingstoke znalazł si˛e przy sterach, Heimat odrzucił liny i mała łódka wypłyn˛eła na gładka˛ jak lustro lagun˛e. Apsik i Oniko, trzymajac ˛ si˛e za r˛ece na ławce nad oszklonym dnem, patrzyli ze smutkiem na pi˛etrzac ˛ a˛ si˛e nad wyspa˛ gór˛e i ciemne budynki szkoły. Nie, nie całkiem ciemne, zauwa˙zył Apsik z nadzieja; ˛ zgasła ona szybko, gdy ujrzał, z˙ e tylko w paru oknach tli si˛e niewyra´zna po´swiata. Kto´s na nowo odkrył s´wiece. Wi˛ekszo´sc´ uczniów nadal bawiła si˛e na pla˙zy; Apsik widział ich kształty poruszajace ˛ si˛e w s´wietle pochodni. Kiedy łódka ze szklanym dnem ruszyła w stron˛e przesmyku w rafie, utrzymywali stała˛ odległo´sc´ od pla˙zy. I wtedy, wła´snie w chwili, gdy potrzebował całej przytomno´sci umysłu i siły, jaka˛ tylko mógł z siebie wykrzesa´c, Apsik poczuł, jak jego powieki staja˛ si˛e ci˛ez˙ 192

kie. Jakie to dziwne, pomy´slał, otrzasaj ˛ ac ˛ si˛e, by si˛e obudzi´c. To nie był dobry moment na zasypianie — i nie było ku temu powodów! Podjał ˛ wielki wysiłek, by nie zasna´ ˛c i zebra´c my´sli. Pierwsze pytanie brzmiało: jakie s´rodki miał do dyspozycji? Zacznijmy od tego, rozmy´slał, z˙ e łódka znajduje si˛e ciagle ˛ zaledwie par˛eset metrów od pla˙zy. Przepłyni˛ecie tego dystansu, w ciepłej, płytkiej lagunie, byłoby dziecinna˛ zabawa˛ dla ka˙zdego dziecka — prawie ka˙zdego dziecka, my´slał z z˙ alem, ale nie dla Oniko, czy dla niego. Ona była za słaba, on nie unosił si˛e na wodzie. Jaka szkoda. Pewnie gdyby potrafili pływa´c, ci m˛ez˙ czy´zni raczej nie poszliby w ich s´lady, oni chcieli przede wszystkim uciec. . . Syknał ˛ cicho do siebie, kiedy zdał sobie spraw˛e z tego, z˙ e co najmniej jeden z nich chciał czego´s jeszcze, przynajmniej od Oniko. Oswojenie si˛e z ta˛ my´sla˛ nie przyszło Apsikowi łatwo. Poj˛ecie gwałtu było dla Heechów czym´s obcym, a zwłaszcza gwałtu na młodej, niedojrzałej samicy. Przodkowie, to przecie˙z było niemo˙zliwe! Nie wspominajac ˛ o tym, z˙ e to co´s strasznie obrzydliwego. Słyszał kiedy´s dyskusje teoretyczne o takich rzeczach — wszystkie odnoszace ˛ si˛e do ludzkich zachowa´n, co do tego nie ma watpliwo´ ˛ sci. Nie wierzył z˙ adnej z nich. Nawet jak na ludzi, takie okropne zboczenia nie mogły by´c przecie˙z realne. Tylko z˙ e nigdy dotad ˛ nie był w takiej sytuacji. Nie, powiedział sobie, ryzyko jest zbyt du˙ze. Co´s takiego mo˙ze w ko´ncu okaza´c si˛e prawda! ˛ Musza˛ jako´s uciec. Czy byłoby mo˙zliwe, z˙ eby Harold uciekł i sprowadził pomoc? Przynajmniej on nie miałby problemów z dopłyni˛eciem do brzegu. . . Harold siedział jednak upchany ciasno koło czarnego m˛ez˙ czyzny przy sterach. Apsik nie uwa˙zał za prawdopodobne, by Basingstoke kiedykolwiek zszedł z posterunku. Znu˙zenie i załamanie znów wzi˛eły gór˛e i oczy Apsika zacz˛eły si˛e zamyka´c. Stary czarny m˛ez˙ czyzna mruczał co´s do siebie, gdy sprawnie prowadził łód´z w stron˛e przej´scia w rafie. — Wiesz, Beaupre — krzyknał ˛ w stron˛e drugiego z m˛ez˙ czyzn — wydaje mi si˛e, z˙ e chyba nam si˛e udało! Niestety, nie wiem, jak długo ładowały si˛e akumulatory koła. Niewykluczone, z˙ e wyczerpia˛ si˛e zanim dopłyniemy do Tahiti. — W takim wypadku — rzekł Heimat — przywia˙ ˛zemy te dzieciaki za burta˛ jako zewn˛etrzne silniki i dopchaja˛ nas do brzegu — a przynajmniej dwoje z nich — dodał, głaszczac ˛ zwieszona˛ głow˛e Oniko. Basingstoke zachichotał. Mo˙zliwo´sc´ wyczerpania si˛e nap˛edu nie martwiła go za bardzo, nie wydawał si˛e te˙z, jak zauwa˙zył Apsik, by´c szczególnie przej˛ety planami Heimata wzgl˛edem Oniko — a przynajmniej za bardzo. Apsik poczuł, jak jego mi˛es´nie brzuszne kurcza˛ si˛e ze strachu. Gdyby tylko nie był tak dziwnie zm˛eczony! Czuł si˛e, jakby oddychał powietrzem o małej zawarto´sci tlenu albo wział ˛ 193

jaki´s s´rodek usypiajacy. ˛ W istocie przypominało to niedostatek, jakiego z˙ aden Heech dobrowolnie by sobie nie zapewnił, jakby nierozwa˙znie zostawił gdzie´s swój zasobnik i teraz odczuwał brak z˙ yciodajnego promieniowania, jakie mu zapewniał. . . Apsik zasyczał gło´sno, zaalarmowany. Heimat odwrócił si˛e, przerywajac ˛ pełne aprobaty gapienie si˛e na Oniko i warknał. ˛ — Co si˛e z toba˛ dzieje? Apsik nie odpowiedział jednak. Było to co´s zbyt przera˙zajacego, ˛ by o tym mówi´c. Jego zasobnik niczego nie emitował. Heechowie mogli prze˙zy´c wiele dni, a nawet tygodni, bez nieustannego poddawania si˛e działaniu promieniowania z ich zasobników. Na ich ojczystej planecie nigdy nie było to problemem, gdy˙z w s´rodowisku, w którym wyewoluowali, strumie´n mikrofal był stale obecny, dlatego te˙z wykształciło si˛e u nich to zapotrzebowanie, tak jak ludziom potrzebne jest s´wiatło słoneczne, a rybom woda. Prze˙zycie jednak to nie wszystko. Po jakiej´s godzinie czy dwóch bez kontaktu z mikrofalami brak zaczynał by´c odczuwalny. Teraz za´s upłyn˛eło ju˙z znacznie wi˛ecej czasu od chwili, gdy nastapiła ˛ awaria zasilania i zasobnik przestał promieniowa´c. Apsik ju˙z zaczał ˛ odczuwa´c skutki. Było to takie uczucie — do czego mo˙zna je porówna´c według ludzkich kryteriów? Pragnienia? Wyczerpania? Odczucie potrzeby, podobnie jak u osobnika ludzkiego przebywajacego ˛ na pustyni — po pewnym czasie zacznie odczuwa´c niezaspokojona˛ potrzeb˛e. Mo˙ze jeszcze sobie radzi´c przez jaki´s czas bez wody. . . Ale nie mo˙ze tak w niesko´nczono´sc´ . Płytka łód´z przepłyn˛eła przez luk˛e w rafie i uderzyła w fale cie´sniny. Nie były to wielkie fale, ale łódka znajdowała si˛e na otwartym morzu. Cho´c ocean nie był wzburzony, fale unoszace ˛ teraz łódk˛e w gór˛e i w dół narodziły si˛e jako malutkie fale pi˛ec´ tysi˛ecy kilometrów stad, ˛ a przemieszczajac ˛ si˛e stale rosły. Oniko złapała gwałtownie oddech i chwyciła si˛e burty; ogarn˛eły ja˛ mdło´sci. Po krótkiej, niełatwej wewn˛etrznej walce Apsik dołaczył ˛ do niej. Nie odczuwał choroby morskiej w taki sam sposób, jak człowiek — wewn˛etrzne ucho Heechów miało całkowicie odmienna˛ budow˛e — ale ruch, stres, a przede wszystkim utrata energii zwiazana ˛ z zanikiem promieniowania zasobnika zrobiły swoje i czuł si˛e chory. Z dziobu kołyszacej ˛ si˛e łodzi Heimat za´smiał si˛e pobła˙zliwie. — Biedne dzieci! Obiecuj˛e, z˙ e jak tylko dostaniemy si˛e na brzeg, dostaniecie co´s, dzi˛eki czemu od razu o tym zapomnicie. — Ona jest tylko wystraszona, Beau — zagrzmiał Basingstoke. — Wyrzu´c to z siebie, Oniko; nic ci nie b˛edzie. — Starszy m˛ez˙ czyzna wydawał si˛e całkiem rozlu´zniony, gdy sterował pomykajac ˛ a˛ po falach łodzia.˛ — Kiedy byłem małym 194

chłopcem — powiedział, zaczynajac ˛ opowie´sc´ podró˙znika, dzi˛eki której czas miał szybciej płyna´ ˛c — nad nasza˛ wyspa˛ przetaczały si˛e takie burze, z˙ e w z˙ yciu by´scie nie uwierzyli, dzieciaki. Ale musieli´smy wypływa´c w czasie burzy na połów, bo byli´smy bardzo biedni. Mój ojciec bardzo si˛e postarzał — nie z powodu wieku, ale od wdychania w˛eglowodorów z powietrza. Petrochemikalia. Rzyga´c nam si˛e od nich chciało, a kiedy wypływali´smy w łodziach rybackich. . . Wyrzuciwszy ze swojego układu pokarmowego wszystko, co tylko mogło przej´sc´ przez usta, Apsik osunał ˛ si˛e na dno łodzi, prawie nie słuchajac. ˛ Przycisnał ˛ twarz do szklanego dna, chłodnego od wody pod nim i poczuł, jak Oniko kładzie si˛e obok niego. Apatycznie si˛egnał ˛ po jej r˛ek˛e. Wiedział, z˙ e musi my´sle´c i planowa´c, ale to było takie trudne! — . . . a w wodzie — mówił dalej Basingstoke — były wielkie rekiny, prawie tak wielkie i drapie˙zne, jak te tutaj na Pacyfiku. . . Mimo zm˛eczenia, dło´n Apsika zacisn˛eła si˛e konwulsyjnie na r˛ece Oniko. Rekiny? Było to kolejne paskudne zjawisko tej ludzkiej planety, które znał tylko ze słyszenia. Wyt˛ez˙ ył swoje wielkie oczy, by spojrze´c w czarna, wod˛e, ale oczywi´scie niczego nie zobaczył. Wiele razy patrzył przez to szklane dno na l´sniace ˛ ławice malutkich rybek, miotajace ˛ si˛e tu i tam w doskonałej harmonii, na pełzaja˛ ce skorupiaki na piaszczystym dnie. Te wszystkie stworzenia były troch˛e straszne, ale był to przyjemny strach, jak dziecko wyskakujace ˛ z ukrycia, z˙ eby kogo´s przestraszy´c. Ale rekiny! Apsik z cała˛ moca˛ próbował przesta´c my´sle´c o rekinach. Zamiast tego zaczał ˛ słucha´c starszego czarnego m˛ez˙ czyzny, który pogra˙ ˛zył si˛e w nie ko´nczacych ˛ si˛e wspomnieniach. — . . . przez pi˛ec´ dziesiat ˛ lat wyeksploatowali szyby naftowe do czysta, zatruwajac ˛ s´wie˙ze, słodkie powietrze naszej wyspy. Mówili, z˙ e potrzebuja˛ tego do hodowli białka, z˙ eby nikt nie musiał głodowa´c, wiecie. I wła´snie to pchn˛eło mnie do walki, nie było innej drogi do sprawiedliwo´sci. . . Sprawiedliwo´sc´ , pomy´slał mgli´scie Apsik. Jakie to dziwne, z˙ e ten terrorysta, morderca, porywacz, mówi o sprawiedliwo´sci. Jakie to ludzkie. Kiedy zbli˙zyli si˛e do drugiego brzegu cie´sniny po stronie Tahiti, Apsik zmusił si˛e do tego, by usia´ ˛sc´ . Przed nimi na wodzie znajdował si˛e wielki, czarny kształt, zakotwiczony i o´swietlony, rozmiarów boiska piłkarskiego. Cho´c Apsik wiedział, co tam jest, rozpoznanie Fabryki Po˙zywienia zaj˛eło mu chwil˛e. Dzie´n i noc pobierała ona tlen i azot z powietrza, wodór z morskiej wody, a w˛egiel z majacych ˛ mniej szcz˛es´cia stworze´n zamieszkujacych ˛ cie´snin˛e, wszystko po to, by karmi´c mieszka´nców Tahiti i sasiednich ˛ wysp. Zastanawiał si˛e, dlaczego stary Basingstoke o´smielił si˛e przepłyna´ ˛c tak blisko, a˙z sobie u´swiadomił, z˙ e jest ona w pełni zautomatyzowa-

195

na; nie było w niej z˙ adnego człowieka, a było mało prawdopodobne, by pracoboty zwróciły uwag˛e na przepływajac ˛ a˛ w pobli˙zu mała˛ łódk˛e. I wtedy do Apsika dotarły dwie rzeczy. Po pierwsze, zdał sobie spraw˛e z tego, z˙ e Fabryka Po˙zywienia była o´swietlona. Miała zasilanie! Po drugie, od jego l˛ed´zwi w gór˛e napływało ciepłe, łagodne falowanie. Opu´scili stref˛e awarii zasilania, a jego zasobnik znów działał. Gdy tak płyn˛eli wzdłu˙z brzegu, fale stały si˛e bardziej postrz˛epione. Nie było tam laguny, z˙ adna rafa nie oddzielała ich od Pacyfiku i łódka ze szklanym dnem podskakiwała niespokojnie na falach. — Nie utop nas, stary durniu — warknał ˛ Heimat do swojego wspólnika, a Harold zapiszczał ze strachu, gdy woda przelała si˛e przez burt˛e. Apsik rozumiał ludzkie l˛eki. Kiedy przeja´sniło mu si˛e w głowie, równie˙z zaczał ˛ je przejawia´c. Mała łódka była ustawiona do fal burta˛ i ryzyko wywrotki było znaczne. Ale to zmartwienie nie popsuło mu nastroju. Promieniowanie z zasobnika było równie od´swie˙zajace, ˛ jak zimny napój w goracy ˛ dzie´n — nie, było czym´s znacznie lepszym! Tak od´swie˙zajace, ˛ jak goracy ˛ napój z rumem po wydostaniu si˛e z zamieci; ciepłe, przyjemne, po tym jak ot˛epiajace ˛ uczucie odebrało mu cała˛ wol˛e działania. Senne ot˛epienie trwało jednak tylko chwil˛e, a˙z jego ciało nasyciło si˛e mikrofalami do woli. Gdy jednak trwało, był po prostu zbyt odpr˛ez˙ ony, z˙ eby si˛e zmartwi´c. Siedział wi˛ec bezwładnie, a Cyril Basingstoke wypatrywał brzegu, na którym mogliby wyladowa´ ˛ c. Słuchał, nie przejmujac ˛ si˛e tym specjalnie, jak dwóch niemłodych m˛ez˙ czyzn wykłóca si˛e o ró˙zne opcje. Posłusznie próbował wybiera´c wod˛e z dna łódki swymi skórzastymi, gołymi r˛ekami Heecha, tak kiepsko si˛e nadajacymi ˛ do tego celu — a˙z zdecydowali si˛e przybi´c do domu na pla˙zy, posiadajacego ˛ własne pływajace ˛ molo — i Basingstoke nakierował na´n łódk˛e. Wysiedli z łódki, poszli w stron˛e domu, zebrali si˛e przy zamkni˛etej z˙ aluzjami werandzie — było kilkana´scie okazji, z których mógł skorzysta´c Apsik, by si˛e uwolni´c i uciec. Starzy m˛ez˙ czy´zni byli zm˛eczeni, gdy˙z była ju˙z pó´zna noc, a oni sporo przeszli. Apsik jednak nie wykorzystał z˙ adnej z tych okazji. Nie zrobił te˙z tego Harold, cho´c chłopiec miał pewnie mniejsze szans˛e; generał Heimat ani na chwil˛e nie pu´scił jego ramienia. Za´s Oniko oczywi´scie w ogóle nie miała szans na ucieczk˛e, wi˛ec Apsik posłusznie pomagał Oniko i czekał cierpliwie, a˙z m˛ez˙ czy´zni przestana˛ si˛e kłóci´c. — Tam b˛edzie jaki´s alarm, chłopie — ostrzegł Basingstoke. Heimat u´smiechnał ˛ si˛e i powiedział tylko: — We´z chłopca za r˛ek˛e — i zabrał si˛e do pracy. Jego umiej˛etno´sci, tyle razy sprawdzone na wielopoziomowych programach stra˙zniczych wi˛ezienia, były nie do pokonania dla zwykłego domowego alarmu.

196

Po dwóch minutach byli w s´rodku. Drzwi za nimi zostały zamkni˛ete. Szanse ucieczki zmalały do zera i wówczas Apsik z gorycza˛ u´swiadomił sobie, ile okazji przepu´scił. — Kła´sc´ si˛e na brzuchu, złotka — zarzadził ˛ rado´snie Heimat — poło˙zy´c r˛ece na karku. Je´sli si˛e ruszycie, jeste´scie martwi — oczywi´scie, to ciebie nie dotyczy, słodka Oniko. Dzieci posłusznie poło˙zyły si˛e na podłodze i Apsik słyszał, jak dwaj m˛ez˙ czy´zni przeszukuja˛ dom, mruczac ˛ co´s do siebie. Przyjemne ot˛epienie ju˙z znikło, teraz było ju˙z za pó´zno, lecz Apsik u´swiadomił sobie co´s jeszcze. Prawie nie słyszał, co porywacze robia˛ czy mówia.˛ Chciał czego´s. . . Potrzebował czego´s. . . Nie powziawszy ˛ wcze´sniej takiego zamiaru, wstał i podszedł do znajdujacego ˛ si˛e w bungalowie piezowizyjnego zestawu komunikacyjnego. Przypadkiem pierwszy ujrzał go Basingstoke, co prawdopodobnie ocaliło Apsikowi z˙ ycie. M˛ez˙ czyzna znalazł si˛e przy nim i odepchnał ˛ go. — Chłopcze, chłopcze — zagrzmiał staruszek karcaco ˛ — co ty u licha wyprawiasz? — Musz˛e gdzie´s zadzwoni´c — wyja´snił Apsik, wstajac. ˛ Nic nie zostało uszkodzone. Znów ruszył w stron˛e urzadzenia. ˛ Basingstoke złapał go. — Musisz robi´c tylko to — skarcił go — co ja ci ka˙ze˛ , chłopcze, i nic ponadto. B˛edziesz siedział spokojnie, albo. . . Heimat! Pilnuj dziewczynki! Oniko tak˙ze stan˛eła niepewnie na nogach i uparcie przesuwała si˛e w kierunku zestawu komunikacyjnego z zaci˛etym wyrazem twarzy. Heimat błyskawicznie otoczył ja˛ ramieniem. — Co si˛e z wami dzieje? — warknał. ˛ — Nie dociera do was, z˙ e my nie z˙ artujemy? Chyba powinni´smy zabi´c tego smarkacza Heecha, z˙ eby was przekona´c. — Wystarczy, jak ich zwia˙ ˛zemy, Beaupre — poprawił go Basingstoke. Nast˛epnie, obserwujac ˛ wyraz twarzy Heimata trzymajacego ˛ dziewczynk˛e westchnał. ˛ — Och, daj sobie spokój, chłopie! B˛edziesz miał na to mnóstwo czasu pó´zniej! Dom na pla˙zy był darem losu dla pary starych terrorystów. Było tam jedzenie, zasilanie, znale´zli nawet co´s w rodzaju broni — spr˛ez˙ ynowy pistolet na rekiny dla nurków i płaski, kiepsko wygladaj ˛ acy ˛ pistolet do głuszenia ryb, u˙zywany wtedy, gdy w˛edkarz wyciagn ˛ ał ˛ na pokład wystarczajaco ˛ du˙za˛ i energiczna˛ ryb˛e, by jej podrygi były niebezpieczne dla stabilno´sci łódki. Ot˛epienie Apsika ju˙z si˛e ulotniło i przygladał ˛ si˛e pistoletom ze zdumieniem i przera˙zeniem. To była bro´n! Mo˙zna było kogo´s tym zabi´c! Jakie˙z to typowo ludzkie wynalazki! Gdy znale´zli jedzenie, m˛ez˙ czy´zni zjedli pierwsi, mruczac ˛ co´s do siebie przy stole, ale kiedy sko´nczyli, rozwiazali ˛ Oniko i pozwolili jej nakarmi´c pozostała˛ dwójk˛e. Musiała karmi´c ich ły˙zka,˛ wlewajac ˛ im zup˛e do ust, jakby byli niemowl˛etami. Raz udało si˛e jej podnie´sc´ nieporadnie i ruszy´c w kierunku zestawu piezowizyjnego, ale Heimat był szybszy. Wi˛ecej ju˙z nie próbowała. Nieopanowana ch˛ec´ , by zrobi´c to samo, opu´sciła ju˙z Apsika; chłopiec zaczał ˛ si˛e zastanawia´c, 197

co takiego wła´sciwie chciał pilnie zrobi´c. Zadzwoni´c do kogo´s, to jasne. Ale do kogo? Na policj˛e? Tak, to byłoby logiczne; ale chyba jednak nie to miał na my´sli. Kiedy wszyscy zostali nakarmieni, a dzieciom pozwolono kolejno uda´c si˛e pod nadzorem do toalety, Heimat podszedł i przyja´znie otoczył Oniko ramieniem. Dziewczynka zadr˙zała nawet na niego nie patrzac. ˛ — Heimat, chłopie — odezwał si˛e Cyril Basingstoke ostrzegawczym tonem. Generał wygladał ˛ na zaskoczonego. — A co ja takiego zrobiłem? — spytał, bawiac ˛ si˛e od niechcenia przystrzyz˙ onymi czarnymi włosami dziewczynki. — Pojedli´smy sobie. Jeste´smy w przyjemnym, bezpiecznym miejscu. Chyba zasłu˙zyli´smy sobie na chwil˛e odpoczynku i zabawy. — Chłopie, jeste´smy ciagle ˛ na wyspie po´srodku Oceanu Spokojnego — tłumaczył cierpliwie Basingstoke. — Nie b˛edziemy bezpieczni, dopóki si˛e z niej nie wydostaniemy. Wcze´sniej czy pó´zniej pojawia˛ si˛e tu wła´sciciele bungalowu, albo kto´s z sasiadów ˛ zobaczy s´wiatło i zło˙zy nam wizyt˛e, i co wtedy? Heimat westchnał, ˛ co miało wyra˙za´c tolerancj˛e, wstał i zaczał ˛ spacerowa´c po pokoju. — Ale mamy przed soba˛ cała˛ noc, a do rana nie b˛edzie z˙ adnych lotów — przypomniał. — Do rana nie jest daleko — zaoponował Basingstoke. — I jest tu te˙z ta łódka z nap˛edem zamachowym. Je´sli ja˛ tak zostawimy, sprowadzi na nas po´scig. My´sl˛e, z˙ e ty i ja, Beau, powinni´smy pój´sc´ tam i spu´sci´c ja˛ na wod˛e zanim zrobi si˛e jasno. — Och? — odparł Heimat. — Ale dlaczego tylko ty i ja, Cyril? Usiadł przy biurku w rogu pokoju, obserwujac ˛ wspólnika, a kiedy z˙ aden z nich nie zmienił wyrazu twarzy, Apsik nagle zdał sobie spraw˛e z panujacego ˛ w pokoju napi˛ecia. Heimat mówił dalej z namysłem. — Sprawd´zmy, czy umiem czyta´c w twoich my´slach, stary druhu. My´slisz, z˙ e łatwiej b˛edzie kupi´c bilet dla jednej osoby ni˙z dla dwóch. My´slisz tak˙ze, i˙z gdyby´smy — ja i ci mili młodzi ludzie — zeszli z tego s´wiata, nasze ciała mogłyby le˙ze´c w tym domku do´sc´ długo. — Och, Beaupre, jaka˛ ty masz wyobra´zni˛e — rzekł łagodnie Basingstoke. — Tak — zgodził si˛e Heimat. — Wyobra˙zam sobie, z˙ e dokonałe´s kalkulacji, drogi Cyrilu, zastanawiajac ˛ si˛e, czy bardziej przyda ci si˛e moja pomoc czy moje zwłoki. Sadz˛ ˛ e nawet, z˙ e opracowałe´s jaki´s plan, w którym ciała naszej czwórki zostana˛ znalezione w jakim´s korzystnym dla ciebie miejscu. Na przykład na dryfujacej ˛ łodzi, z˙ eby ludzie pomy´sleli, i˙z si˛e utopiłe´s podczas pokonywania cie´sniny. Udało mi si˛e trafi´c w sedno? Basingstoke obdarzył swojego partnera tolerancyjnym u´smiechem. — Och, w ogólnych zarysach — przyznał. — Człowiek ma czasem takie lu´zne my´sli. Ale to była tylko my´sl, chłopie.

198

— To pomy´sl teraz o tym — u´smiechnał ˛ si˛e Heimat, unoszac ˛ nad biurko dło´n, w której trzymał płaski, prymitywny pistolet do głuszenia ryb. ˙ Oniko pisn˛eła i osun˛eła si˛e obok Apsika. Załował, z˙ e nie mo˙ze jej pogłaska´c uspokajajacym ˛ gestem, ale nie pozwalały mu na to wi˛ezy; w ramach kompromisu potarł swoim skórzastym policzkiem czubek jej głowy. Basingstoke przez chwil˛e patrzył na dzieci, po czym otwarcie zwrócił si˛e znów do Heimata. — Beaupre — powiedział — my´sl˛e tylko o tym, o czym ty na pewno te˙z mys´lałe´s; jedynym rozsadnym ˛ rozwiazaniem ˛ dla nas obu jest rozpatrzenie ró˙znych alternatyw. Ale nie chciałbym, z˙ eby kto´s znalazł poza wyspa˛ twoje ciało. O ile wszystkim wiadomo, jeste´smy dalej na Moorea. Mam nadziej˛e, z˙ e nikt sobie nic innego nie pomy´sli, zanim nie b˛edzie za pó´zno. Wi˛ec nie bad´ ˛ z durniem, chłopie. Pozbad´ ˛ zmy si˛e jako´s tej łódki. Potem załatwimy sobie stad ˛ jaki´s transport. Heimat przygladał ˛ mu si˛e uwa˙znie, drapiac ˛ si˛e po brodzie kciukiem. Nie odzywał si˛e. — Poza tym — powiedział Basingstoke — jest jeszcze co´s nad czym trzeba si˛e zastanowi´c. Nikt rozsadny ˛ nie zostawia naładowanego pistoletu w szufladzie, kiedy wyje˙zd˙za. Naprawd˛e sadzisz, ˛ z˙ e wła´sciciele tego bungalowu byli a˙z tak beztroscy? Jeste´s tego pewien? Nie sprawdziłe´s go, czy jest pusty, bo bym to zauwa˙zył. Heimat skinał ˛ mu głowa˛ z szacunkiem. Na moment poło˙zył r˛ece na kolanach, przygladaj ˛ ac ˛ si˛e pistoletowi. To, co zobaczył, nie było widoczne dla pozostałych osób przy biurku; rozległo si˛e tylko trza´sniecie metalu, kiedy go otwierał, i stukni˛ecie, kiedy zamykał. Wyraz twarzy Heimata nie zmienił si˛e, gdy uniósł wzrok. — Teraz ja wiem, czy jest naładowany, czy nie — zauwa˙zył. — Ale ty nie. — Jest naładowany? — spytał uprzejmie Basingstoke. Nie czekał na odpowied´z. — W ka˙zdym razie, dajmy sobie spokój z ta˛ bezsensowna˛ dyskusja.˛ Teraz obaj pójdziemy i pozb˛edziemy si˛e łódki; dzieci b˛eda˛ tu bezpieczne. Nast˛epnie wrócimy i znajdziemy jaki´s sposób wydostania si˛e z tej wyspy. A potem, Beaupre, kiedy b˛edziemy czekali na samolot, mo˙zesz si˛e zabawia´c, jak tylko chcesz. To generał Beaupre Heimat zwiazał ˛ ich i Apsik musiał przyzna´c, z˙ e staruszek wiedział, co robi. Po paru minutach m˛ez˙ czy´zni wyszli z domku, a Apsik rozpaczliwie napiał ˛ wi˛ezy. Nie pomogło mu specjalnie j˛eczenie od strony Harolda. — Co z toba,˛ Gapciu, do licha? Jeste´s taki chudy, z˙ e powinno ci si˛e uda´c wy´slizgna´ ˛c z tych sznurów! Potem rozwiazałby´ ˛ s nas i wtedy. . . Harold zamilkł, gdy˙z nie potrafił wyobrazi´c sobie, co byłoby „wtedy”. Tak czy inaczej, terrory´sci wrócili bardzo szybko i podeszli do zestawu piezowizyjnego. Połaczyli ˛ si˛e natychmiast z pracownikiem zajmujacym ˛ si˛e rezerwacjami na lotnisku Faa-Faa-Faa. Była to — a przynajmniej tak wygladała ˛ — s´liczna Polinezyjka w sarongu, z kwiatami we włosach. Kiedy tak patrzyła na nich z ekranu piezowizyjnego, wygladała ˛ przyjacielsko i prawdziwie. Przez chwil˛e Apsik chciał

199

woła´c o pomoc, ale nadzieja nie uzasadniała ryzyka. Była to niewatpliwie ˛ jedynie symulacja i na pewno bardzo podstawowa. — Prosz˛e wy´swietli´c wszystkie loty bez przesiadki do miejsc oddalonych o ponad dwa tysiace ˛ kilometrów, od teraz do południa — zarzadził ˛ Heimat. — Oui, m’sieur — dziewczyna u´smiechn˛eła si˛e i znikła. Piezowizor wy´swietlił list˛e: UA 495 Honolulu 06:40 JA 350 Tokio 08:00 AF 781 Los Angeles 9:40 NZ 263 Auckland 11:10 QU 819 Sydney 11:40 UT 311 San Francisco 12:00 — Ja chc˛e lot do Los Angeles — Heimat odezwał si˛e od razu. Basingstoke westchnał. ˛ — Tak sadziłem, ˛ Beaupre. Tylko, z˙ e ja te˙z. Heimat wygladał ˛ na niezadowolonego. — Mo˙zesz lecie´c do San Francisco — zaoponował. — To tylko par˛e godzin pó´zniej i lepiej, z˙ eby´smy nie lecieli razem jednym lotem, nie? Mo˙zesz te˙z lecie´c do Honolulu, albo Tokio. . . — Nie chc˛e znale´zc´ si˛e na kolejnej wyspie ani w kraju, którego j˛ezyka nie znam, i nie chc˛e czeka´c paru godzin. Kupuj˛e bilet do Los Angeles. Heimat westchnał ˛ i poddał si˛e. ´ — Swietnie. Mo˙zemy si˛e tam wreszcie rozsta´c. Rezerwacja! Znów pojawiła si˛e dziewczyna, uprzejmie si˛e do niego zwracajac: ˛ — M’sieur? — Chcemy zarezerwowa´c dwa miejsca w samolocie Air France 781, na rano. Pan J. Smith i pan R. Jones — zaimprowizował Heimat. — Klasa turystyczna czy biznes, prosz˛e pana? — Och, zdecydowanie klasa biznes — u´smiechnał ˛ si˛e Heimat. — Nasza kochana mała siostrzeniczka zabrała nas na małe wakacje i jest bardzo hojna. Chwileczk˛e — powiedział, dajac ˛ znaki Basingstoke’owi, z˙ eby przyprowadził dziewczynk˛e. Poza zasi˛egiem piezowizora czarny m˛ez˙ czyzna szybko rozwiazał ˛ r˛ece dziewczynki. Nast˛epnie skinał ˛ głowa˛ Heimatowi i przytrzymał ja˛ przy piezowizorze. — Oniko, kochanie — mówił dalej Heimat — bad´ ˛ z tak dobra i podaj temu sympatycznemu programowi twój identyfikator kredytowy. Apsik wstrzymał oddech. Czy Oniko spróbuje wezwa´c pomoc? Nie zrobiła tego. Wyra´znym głosem podała programowi swoje dane kredytowe i przyło˙zyła kciuk w celu weryfikacji. Przez chwil˛e Apsik odczuwał rozczarowanie. Gdzie˙z 200

była ta osławiona ludzka odwaga, gdy była naprawd˛e potrzebna? I od razu si˛e zawstydził; niewatpliwie ˛ gdyby Oniko powiedziała co´s nie tak, stałoby si˛e co´s niemiłego — jak tylko znalazłaby si˛e poza zasi˛egiem piezowizora. I to było ju˙z wszystko. Nie było dalszych pyta´n. Program o wygladzie ˛ Polinezyjki sprawdził stan konta w ciagu ˛ sekundy i oznajmił: — Potwierdzam rezerwacj˛e dwóch miejsc, pan J. Smith i pan R. Jones, lot bez przesiadek z Faa-Faa-Faa, odlot o dziewiatej ˛ trzydzie´sci, do Los Angeles Intercontinental. Czy stamtad ˛ b˛eda˛ jakie´s dalsze lub powrotne loty? — Na razie nie — rzekł Basingstoke i wyłaczył ˛ piezowizor. — Czekaj chwil˛e — zaprotestował Heimat. — Po co ten po´spiech? B˛edziemy chcieli lecie´c gdzie´s dalej z Los Angeles, przecie˙z wiesz! — Ale nie z wykorzystaniem jej kredytu, chłopie. To za du˙ze ryzyko. Musisz znale´zc´ jaki´s inny sposób na wydostanie si˛e stamtad. ˛ Oczy Heimata niebezpiecznie si˛e zw˛eziły. — Du˙zo na siebie bierzesz, Cyril — powiedział mi˛ekko. — Zapomniałe´s ju˙z, z˙ e nadal mam pistolet? — I nagle rozwrzeszczał si˛e. — Co ona robi? Zatrzymaj ja,˛ Cyril! Oniko, mimo trzymajacej ˛ ja˛ nadal r˛eki Basingstoke’a, ruszyła odruchowo w kierunku piezowizora. Basingstoke odepchnał ˛ ja.˛ — Zaraz, zaraz — rzekł karcacym ˛ tonem. — To si˛e robi zbyt m˛eczace, ˛ mała! — Oniko nie zareagowała. Tylko patrzyła na piezowizor, pozostajacy ˛ teraz poza jej zasi˛egiem. — Zwia˙ ˛z ja˛ — zarzadził ˛ Heimat. Apsik patrzył z niepokojem, co robi Basingstoke, układajac ˛ ja˛ przy rzadku ˛ pozostałych porwanych le˙zacych ˛ wzdłu˙z s´ciany. Kiedy tylko Oniko była zwiaza˛ na, zdołała si˛e nieco odpr˛ez˙ y´c, zwłaszcza, z˙ e jej ciało opierało si˛e dla wygody o Apsika. — Musiałam — szepn˛eła do niego, a on syknał ˛ potakujaco. ˛ Musiała, tak samo jak on, próbowa´c dosi˛egna´ ˛c piezowizora, gdy tylko znale´zli si˛e w domku. Apsik zastanowił si˛e przez chwil˛e nad ta˛ odruchowa˛ próba; ˛ nie pami˛etał tylko, dlaczego wydawało mu si˛e to takie wa˙zne, przypomniał sobie jedynie, z˙ e tak było. To było dokładnie tak samo, jak wtedy, gdy chciał odnale´zc´ i zapisa´c w pami˛etniku ka˙zda˛ informacj˛e, jaka˛ tylko mógł znale´zc´ , na temat historii Heechów i ich działa´n. Wydało mu si˛e, z˙ e te dwa impulsy były jako´s ze soba˛ powiazane, ˛ ale ich nie rozumiał. — Oni niedługo odjada˛ — wyszeptał do Oniko, dajac ˛ jej jedyna˛ pociech˛e, jaka˛ potrafił znale´zc´ . Spojrzała na niego w milczeniu. Nie musiała nic mówi´c; gdyby co´s powiedziała, pewnie byłoby to tylko: — Nie tak niedługo. 201

Starsi m˛ez˙ czy´zni robili to, co zawsze. Kłócili si˛e. Ale˙z dziwni byli ci ludzie, musieli rozstrzyga´c najprostsze kwestie za pomoca˛ zaostrzonych dysput. Tym razem kłótnia dotyczyła tego, czy nale˙zy i´sc´ spa´c czy nie, a je´sli tak, który z nich ma to zrobi´c pierwszy. Heimat mówił: — Mo˙zemy troch˛e odpocza´ ˛c, Cyrilu. Jaka´s godzinka czy dwie, z˙ eby´smy byli przytomni, kiedy trzeba b˛edzie jecha´c na lotnisko. Czemu si˛e troch˛e nie przes´pisz? Ja tymczasem posiedz˛e i zabawi˛e naszych młodych go´sci. — Je´sli zabawisz t˛e mała,˛ tak jak chciałby´s — warknał ˛ Basingstoke — to ona prawdopodobnie tego nie prze˙zyje. Heimat potrzasn ˛ ał ˛ głowa˛ ze smutkiem. — Staro´sc´ daje ci si˛e we znaki. A któ˙z dba o to, co si˛e stanie z mała˛ s´licznotka? ˛ — Staro´sc´ całkiem ci˛e ogłupiła! Tam czeka na ciebie cały s´wiat pełen małych dziewczynek. Kiedy ju˙z wydostaniemy si˛e z tej wyspy, mo˙zesz robi´c z nimi, co tylko chcesz i nic mnie to nie obchodzi, ale ta ma pieniadze, ˛ z których mo˙zemy skorzysta´c. Zapłaci nasze rachunki, je´sli b˛edzie martwa? — Jakie rachunki? Mamy ju˙z bilety na samolot. — A jak si˛e dostaniemy na lotnisko? — spytał Basingstoke. — Pójdziemy piechota? ˛ Heimat przez chwil˛e wygladał ˛ na zamy´slonego, potem na zasmuconego. — Chyba tym razem masz racj˛e — przyznał ponuro. Potem si˛e o˙zywił. — Zamówimy wi˛ec teraz limuzyn˛e, a potem b˛edziemy mieli czas na inne rzeczy, które na nas czekaja! ˛ Apsik nie był w stanie stwierdzi´c, ile z tego rozumiała Oniko. Le˙zała rozlu´zniona, oparta o niego. Oczy miała zamkni˛ete, ale po policzkach płyn˛eły jej powoli łzy, jedna za druga˛ — chyba miała ich niewyczerpane zapasy. Apsik zamknał ˛ oczy. Nie było to tyle znu˙zenie, cho´c tego tak˙ze mu nie brakowało, co skutek wysiłku spowodowanego koncentracja.˛ Czy była jaka´s sposobno´sc´ ucieczki? Załó˙zmy, z˙ e powie im, i˙z musi znów i´sc´ do toalety. Załó˙zmy, z˙ e go wtedy rozwia˙ ˛za; ˛ czy mógłby si˛e uwolni´c, podnie´sc´ Oniko i wybiec z domku? Czy Harold mógłby mu pomóc? Czy była jaka´s szansa na to, z˙ e taki plan mo˙ze si˛e powie´sc´ ? Czy mo˙ze wtedy porywacze rozwiazaliby ˛ problem Apsika i Harolda, którzy nie mieli pieni˛edzy i nie nadawali si˛e na ofiary gwałtu, zabijajac ˛ ich przy pierwszej niedogodno´sci? Po raz pierwszy w z˙ yciu Apsik dopuszczał realna˛ mo˙zliwo´sc´ , z˙ e jego z˙ ywot zako´nczy si˛e w ciagu ˛ najbli˙zszych kilku godzin. Dla młodego Heecha było to co´s przera˙zajacego. ˛ To nie była jedynie kwestia s´mierci — s´mier´c przychodziła wcze´sniej czy pó´zniej do ka˙zdego. Ale s´mier´c w tych okoliczno´sciach mogła by´c s´miercia˛ totalna,˛ gdy˙z w pobli˙zu nie było nikogo, kto zabrałby mózg martwego Apsika i zapisał jego zawarto´sc´ ; chłopiec nie bał si˛e s´mierci, lecz mo˙zliwo´sci, z˙ e

202

jego mózg rozło˙zy si˛e nieodwracalnie zanim zostanie przekształcony w Przodka. . . Dotarło do niego, z˙ e porywacze znów si˛e kłóca,˛ tym razem jeszcze gwałtowniej. — Co si˛e dzieje z tym dra´nstwem! — wrzasnał ˛ Basingstoke zdenerwowany, a Heimat dołaczył ˛ si˛e: — Zrobiłe´s co´s nie tak, stary durniu. Poczekaj! Niech ja spróbuj˛e. — Próbuj sobie ile chcesz — mruczał Basingstoke. — To si˛e po prostu nie chce właczy´ ˛ c — cofnał ˛ si˛e i patrzył z niech˛ecia,˛ jak pobladły m˛ez˙ czyzna pochyla si˛e nad piezowizorem. Nast˛epnie Heimat wyprostował si˛e, a jego spojrzenie było zupełnie puste. — Co zrobiłe´s? — dopytywał si˛e. — Nic! Po prostu go wyłaczyłem. ˛ Potem próbowałem go właczy´ ˛ c i nie działa! Przez krótka˛ chwil˛e Apsik poczuł napływ nadziei. Je´sli piezowizor komunikacyjny rzeczywi´scie był zepsuty, mo˙ze porywacze b˛eda˛ musieli zmieni´c plany. Mo˙ze b˛eda˛ musieli i´sc´ piechota˛ na lotnisko! Apsik nie miał poj˛ecia, jaka to odległo´sc´ , ale oni te˙z nie mieli. Pewnie wi˛ec nie pozwola˛ sobie na strat˛e czasu. B˛eda˛ musieli wyruszy´c natychmiast, gdy˙z na zewnatrz ˛ sło´nce zaraz miało wzej´sc´ , niebo za oknem zacz˛eło si˛e rozja´snia´c. A gdyby wyruszyli od razu i z jakiego´s powodu nie zabili wszystkich s´wiadków, jacy pozostali? A gdyby nie zdecydowali si˛e zabra´c dzieci ze soba,˛ a gdyby. . . Za du˙zo było tych „gdyby”. Lecz nagle, te wszystkie gdybania przestały mie´c znaczenie. Apsik zobaczył, jak piezowizor si˛e rozja´snia. To samo mo˙zna było powiedzie´c o Basingstoke’u, który wrzasnał: ˛ — Nie musimy si˛e obrzuca´c oskar˙zeniami, Beau! Zobacz, wreszcie si˛e uruchomił. Tak te˙z było, ale twarz, która pojawiła si˛e na ekranie, nie była twarza˛ u´smiechni˛etej Polinezyjki z kwiatem hibiskusa we włosach. Była to twarz m˛ez˙ czyzny. M˛ez˙ czyzny w nieokre´slonym wieku, do´sc´ przystojnego (a przynajmniej chcacego ˛ si˛e za takiego uwa˙za´c), u´smiechajacego ˛ si˛e do nich przyja´znie. Apsik nie rozpoznał go. Dla ka˙zdego Heecha wszyscy ludzie byli do siebie podobni, z wyjatkiem ˛ tych paru nielicznych, z którymi sp˛edził dłu˙zszy czas. Cyril Basingstoke i Beaupre Heimat jednak rozpoznali t˛e twarz od razu. — Robinette Broadhead! — wrzasnał ˛ Basingstoke, a Heimat zawył. — Co u diabła ten skurwiel tutaj robi?

203

***

Obserwujac ˛ całe zdarzenie w gigabitowej przestrzeni Essie nerwowo zachichotała. — Jeste´s sławny, Robinie — powiedziała. — Nawet ci przekl˛eci emerytowani terrory´sci rozpoznaja˛ ci˛e natychmiast. — To nic dziwnego, pani Broadhead. — Odezwał si˛e Albert. — Generał Heimat próbował zabi´c Robinette’a przynajmniej dwa razy. Pewnie ka˙zdy terrorysta na Ziemi by tak zrobił, gdyby miał okazj˛e. — Wi˛ec teraz nie pozwól im zrobi´c nic paskudnego, Robinie — prosiła Essie. — No, dalej. Zrób co´s. Tylko bad´ ˛ z ostro˙zny, kochany! Przekl˛eci terrory´sci to nic w porównaniu z niebezpiecze´nstwem, jakiemu teraz stawisz czoła!

Rozdział 14 Pasa˙zerowie na gap˛e Czas opowiedzie´c wam, co działo si˛e wtedy w WOA. Kiedy informacja o transmisji dotarła do nich, chłopcy wzi˛eli si˛e do roboty. Programy i ludzie w gigabitowej przestrzeni zabrały si˛e do s´ledzenia miejsca nadania wiadomo´sci i ustaliły, z˙ e to wyspa o nazwie Moorea na Oceanie Spokojnym. Udało im si˛e to zrobi´c na tyle szybko, z˙ e zadowoliło nawet mnie. Nast˛epnie wszystko zostało wstrzymane, gdy˙z decyzj˛e musieli podja´ ˛c ludzie z krwi i ko´sci. Zrobili to najszybciej, jak tylko było to mo˙zliwe, musz˛e im przyzna´c, ale przej´scie do nast˛epnego etapu zaj˛eło im wiele, wiele milisekund, a jeszcze wi˛ecej czasu min˛eło, zanim zacz˛eto wprowadza´c decyzj˛e w czyn. Wyizolowano Moorea z sieci zasilania. Odci˛eto wszelkie z´ ródła energii elektromagnetycz˙ nej, które znajdowały si˛e na wyspie. Moorea znalazła si˛e pod kwarantanna.˛ Zadna transmisja nie mogła si˛e stamtad ˛ wydosta´c. To była wła´sciwa decyzja i tu musiałem si˛e z nimi zgodzi´c. Ale zaj˛eło im to tyle czasu! A podj˛ecie kolejnej decyzji trwało jeszcze dłu˙zej. Nie wiedzieli, co nale˙zało zrobi´c, cho´c Albert, Essie i ja wymy´slili´smy błyskawicznie, ale przekonanie ciele´sniaków, z˙ e to prawda, trwało straszliwie długo, a co dopiero zmuszenie ich, z˙ eby podj˛eli działanie. Od poczatku ˛ było jasne, z˙ e Wróg dotarł na Ziemi˛e. Albert i ja dyskutowali´smy o tym przez tysiace ˛ milisekund i po prostu nie było innego wyja´snienia. Te „fałszywe alarmy” na Kr˛egu wcale nie były fałszywe. Udało nam si˛e to wytłumaczy´c, ˙ milisekunda po milisekundzie, cielesnym ludziom. Zeby ich pokr˛eciło — jeszcze si˛e wykłócali. — Nie wiecie tego z cała˛ pewno´scia˛ — protestował generał Halverssen, a ja wydarłem si˛e na niego: — Oczywi´scie, z˙ e wiemy! — za´s Albert wtracił ˛ si˛e rozsadnie: ˛ — To prawda, panie generale, nie wiemy tego na pewno. Ale nauka nie opiera si˛e na pewno´sci; jest to wyłacznie ˛ kwestia prawdopodobie´nstwa, a prawdopodobie´nstwo, z˙ e jest to rzeczywisty obraz stanu faktycznego, jest znaczne. Tak naprawd˛e nie mamy bardziej przekonujacej ˛ hipotezy. 205

Potraficie sobie wyobrazi´c, ile to zaj˛eło czasu? A potem trzeba było ich przekona´c do nast˛epnego punktu: z˙ e jacy´s ludzie pracuja˛ dla Wroga. Wtedy zacz˛eła si˛e długa kłótnia, bo generałowie WOA zacz˛eli si˛e zastanawia´c, czy jakikolwiek człowiek, czy to zły, czy szalony, mógłby współpracowa´c z wrogami z˙ ycia organicznego. Całe wieki zaj˛eło nam wytłumaczenie, z˙ e nie mieli´smy na my´sli s´wiadomej współpracy. Transmisja miała miejsce w j˛ezyku angielskim i cho´c bardzo przyspieszona, była niekwestionowanym dowodem na to, z˙ e jaki´s człowiek był w to zamieszany. Tre´sc´ przekazu równie˙z stanowiła dowód na to, z˙ e została wygenerowana przez Wroga i dla niego przeznaczona. — Gdyby´scie byli zwiadowcami Wroga na Ziemi — dopytywał si˛e uprzejmie Albert — co by´scie zrobili? Wasza pierwsza misja polegałaby na dowiedzeniu si˛e wszystkiego o ludziach i Heechach; o tym, z jakich technologii korzystaja˛ i gdzie si˛e znajduja; ˛ o wszystkim, co mo˙ze by´c u˙zyteczne w przypadku konfliktu. A dokładnie takie informacje zawierał przekaz, panowie generałowie. Nie ma z˙ adnych watpliwo´ ˛ sci. Kłótnie nie trwały przez milisekundy. Trwały całe minuty, a minuty rozciaga˛ ły si˛e w godziny, gdy˙z ciele´sni generałowie nie sp˛edzali całego czasu na rozmowach z nami. Zajmowali si˛e jeszcze innymi rzeczami. Grali. Wyspa Moorea była odizolowana, wi˛ec wiadomo´sci nie mogły by´c przesyłane w z˙ adnym kierunku; jedynym wi˛ec sposobem na ustanowienie kontroli było wysłanie tam z˙ ołnierzy z poleceniem opanowania. — Opanowania czego? — pytali´smy na pró˙zno. — Wyspy, oczywi´scie — otrzymali´smy wreszcie odpowied´z. Zatem na Nandu i Oahu załadowano samolot dalekiego zasi˛egu, wpakowano do niego spadochroniarzy i wysłano go nad Moorea. W samolocie byli dzielni m˛ez˙ czy´zni i kobiety — znacznie dzielniejsi, ni˙z ja bym był w takiej sytuacji, gdy˙z ich status „˙zołnierzy” był czysto honorowy, przynajmniej tak długo, jak wi˛ekszo´sc´ z nich pozostawała przy z˙ yciu. Przelecieli nad wyspa˛ i wyladowali ˛ w ciemnos´ciach; na zboczach wielkiej, centralnej góry, niektórzy w wodach laguny, paru szcz˛es´ciarzy na plantacjach taro i na pla˙zy. Ich misja miała polega´c na aresztowaniu wszystkich, których znajda,˛ a kiedy ta operacja miała si˛e zako´nczy´c, wysłaniu sygnału za pomoca˛ luster do satelity, aby wysp˛e Moorea mo˙zna było znów wła˛ czy´c do sieci zasilania i z˙ eby mogła tam wyladowa´ ˛ c prawdziwa ekipa dochodzeniowa. Wyobra˙zacie sobie, ile im to zaj˛eło czasu? A ile z tym było zachodu? Zrzucenie dwustu spadochroniarzy na Moorea, z czego siedemdziesi˛eciu połamało sobie r˛ece i nogi. To cud, z˙ e nikt z nich nie zginał. ˛ Kiedy to wszystko si˛e działo, najszybsi z nas, jak Albert i ja, odrabiali zadanie domowe, które mogłoby zaoszcz˛edzi´c tych wszystkich trudów. Zaj˛eło nam to wi˛ecej czasu ni˙z powinno, poniewa˙z nie mogli´smy si˛e dosta´c do zapisów na Moorea, z powodu braku zasilania. Musieli´smy odtworzy´c te informacje z innych 206

z´ ródeł. Tak te˙z zrobili´smy. Uzyskali´smy dost˛ep do wszystkich danych na temat osób przybywajacy ˛ na wysp˛e i wyje˙zd˙zajacych ˛ z niej. Przebadali´smy oficjalne akta wszystkich, którzy tam mieszkali. Szukali´smy jakiego´s punktu zaczepienia, jakiego´s zwiazku ˛ z Wrogiem. . . I w plikach pojawiły si˛e imiona Oniko, Apsika i Harolda. Kiedy tylko dowiedzieli´smy si˛e, kim sa˛ i gdzie byli, wiedzieli´smy, z˙ e to jest odpowied´z. Kto jeszcze był na Kr˛egu Obserwacyjnym podczas ostatniego „fałszywego alarmu”? Kiedy obja´snili´smy to wszystko ciele´sniakom, zgodzili si˛e z nami, z˙ e to wa˙zna informacja. Tak˙ze bezu˙zyteczna, gdy˙z nie było z˙ adnego dobrego sposobu komunikowania si˛e z oddziałami spadochroniarzy, nawet kiedy ju˙z snuli si˛e po wyspie, aby im powiedzie´c, na czym maja˛ skoncentrowa´c swoje wysiłki. Ale potem zrobili jeszcze jedna˛ dobra˛ rzecz. Udost˛epnili nam obrazy z satelity, a kiedy odtworzyli´smy te zapisy, zobaczyli´smy mała˛ łódk˛e ze szklanym dnem, wymykajac ˛ a˛ si˛e z laguny na wody cie´sniny. Niestety, kiedy to zobaczyli´smy, ucieczka przeszła ju˙z do historii. Ale byli tam. Trójka dzieci, gramolaca ˛ si˛e na pływajace ˛ molo domku na pla˙zy nale˙zacego ˛ do pana Henri Becquerela i jego mał˙zonki, obecnie przebywajacych ˛ u wnuków na planecie Peggy. Potem podj˛eli´smy nast˛epny krok, monitoring wszelkich transmisji z domku na pla˙zy i nie mieli´smy z˙ adnego problemu z identyfikacja˛ dwóch starych s´wirów, którzy byli z dzie´cmi na łódce. Nast˛epnie zachowali´smy obrazy i przemy´sleli´smy je. — Aha — rzekł madrze ˛ Albert, pykajac ˛ z fajeczki. — Patrz na dzieci. — Dwoje z nich ma zasobniki — ogłosił Julio Cassata, nieznacznie mnie ubiegajac. ˛ — Wła´snie. A jakie mo˙ze by´c lepsze miejsce na kryjówk˛e dla istoty zbudowanej z energii, jak Wróg? — Ale czy to mo˙zliwe? — spytałem. — To znaczy, jak mogliby to zrobi´c? Pyk, pyk. — To mogło by´c dla nich trudne, Robinie, zgadza si˛e — rzekł Albert z namysłem, bo na pewno systemy przechowywania danych sa˛ inne od tych, do których przywykli. Ale systemy zapisu Przodków u Heechów i nasza gigabitowa sie´c te˙z nie były na poczatku ˛ kompatybilne. Musieli´smy wymy´sli´c jakie´s sposoby na zapisywanie z jednego systemu do drugiego. — My´slisz, z˙ e Wróg jest głupszy od nas, Robinie? — A zanim odpowiedziałem, dodał: — W ka˙zdym razie, nie ma lepszej hipotezy. Nie o´smieliłbym si˛e zakłada´c nic innego. Wróg jest w zasobnikach. — A zasobniki sa˛ na dzieciach — rzekła Essie — a dzieci sa˛ wi˛ez´ niami pary znanych morderców. Robin! Cokolwiek by´smy zrobili, trzeba si˛e upewni´c, z˙ e dzieciom nic si˛e nie stanie! — Oczywi´scie, moja droga — odparłem, zastanawiajac ˛ si˛e, jak to zrobi´c. Pliki danych, dotyczace ˛ Heimata i Basingstoke’a, nie dostarczały uspokajajacych ˛ 207

informacji, nawet je´sli zapomnie´c o znanej obsesji Heimata na punkcie małych, bezbronnych dziewczynek. Podjałem ˛ wysiłek. — Pierwsza˛ rzecza,˛ jaka˛ musimy zrobi´c — rzekłem — jest przekonanie WOA, z˙ eby odizolowała ten domek. Nie chcemy, z˙ eby Wróg przedostał si˛e do gigabitowej sieci i włóczył si˛e po niej. — Mieli ju˙z mnóstwo czasu, z˙ eby to zrobi´c — zauwa˙zył Albert. — Ale mo˙ze nie zrobili. Mo˙ze nie moga˛ opuszcza´c zasobników, albo nie sa˛ dza,˛ z˙ e powinni? — potrzasn ˛ ałem ˛ głowa.˛ — Problem z toba,˛ Albercie, polega na tym, z˙ e jeste´s maszynowym konstruktem. Nie wiesz, jak zachowuja˛ si˛e istoty naturalne. Gdybym był Wrogiem, przebywajacym ˛ w jakim´s dziwnym, zatrwa˙zajacym ˛ miejscu, znalazłbym sobie spokojna˛ dziur˛e i czekał, a˙z byłbym całkiem pewien, z˙ e na zewnatrz ˛ jest bezpiecznie. Albert westchnał ˛ i przewrócił oczami. — Nigdy nie byłe´s istota˛ naturalna˛ składajac ˛ a˛ si˛e z energii, wi˛ec nie wiesz nic o ich zachowaniu — przypomniał mi. — Ale je´sli si˛e myl˛e, nic straconego, prawda? Odetnijmy ich. — Och — odparł — ju˙z to zasugerowałem organicznym przywódcom WOA. Dom zostanie całkowicie odci˛ety za par˛e tysi˛ecy milisekund. Co wtedy? — Och — rzekłem rado´snie — wtedy zło˙zymy im wizyt˛e. W istocie zaj˛eło to wiele milisekund. Musiałem nie tylko przekona´c cieles´niaków z WOA, z˙ e byłem najlepsza˛ osoba˛ do negocjacji, musiałem tak˙ze — to samo dotyczy Alberta — przekona´c ich, z˙ e potrafi˛e tak negocjowa´c, by nie da´c ani zbrodniarzom, ani Wrogowi szansy ucieczki. — Dobrze — rzekł z moca˛ dubler Cassaty — zgadzam. si˛e. — Zebrałem si˛e w sobie, by przystapi´ ˛ c do nast˛epnej cz˛es´ci. Pojawiła si˛e sama. — Kto´s musi to zrobi´c, ale nie ty. Jeste´s cywilem. Zaczałem ˛ krzycze´c. — Posłuchaj durniu. . . ! — ale Albert podniósł r˛ek˛e. — Generale Cassata — rzekł cierpliwie — sytuacja w tym domku jest niestabilna. Nie mo˙zemy czeka´c, a˙z jaka´s cielesna osoba uda si˛e tam i zacznie negocjowa´c. — Oczywi´scie, z˙ e nie — odparł kwa´sno — ale to nie znaczy, z˙ e ta˛ osoba˛ ma by´c Broadhead! — Och? — zdziwił si˛e Albert. — Kto zatem? To musi by´c kto´s z nas, prawda? Kto´s, kto orientuje si˛e w tym, co si˛e dzieje? Tak naprawd˛e, to kto´s z obecnych tutaj, prawda? — Niekoniecznie — rzekł Cassata, grajac ˛ na zwłok˛e, ale Albert mu na to nie pozwolił. — My´sl˛e, z˙ e tak by´c musi — rzekł łagodnie — bo podstawowe znaczenie ma tu czas, a jedynym problemem jest, kto to ma by´c. Nie sadz˛ ˛ e, bym miał to by´c ja; jestem w ko´ncu sztuczny, nie? — I na pewno nie ja! — wtraciła ˛ si˛e Essie. 208

— A pan, panie generale — rzekł Albert uprzejmie — po prostu nie jest wystarczajaco ˛ dobry do tej roboty. Zostaje wi˛ec, obawiam si˛e, tylko Robinette. Obawiał si˛e! Cassata poddał si˛e. — Ale nie we własnej osobie — zarzadził. ˛ — To ma by´c dubler i to moje ostatnie słowo. Zatem nie byłem to dokładnie ja, który u´smiechał si˛e z ekranu piezowizora do dwóch potworów i schwytanych przez nich dzieci. Był to mój dubler, gdy˙z na to zezwalał Albert i ludzie z WOA, pozwalano mi jednak˙ze kontaktowa´c si˛e z dublerem za pomoca˛ ograniczonego kanału. W tej kwestii nie mieli wyboru, gdy˙z w przeciwnym razie nikt nie wiedziałby, co si˛e dzieje w małym domku na pla˙zy na wyspie Tahiti. Patrzyłem wi˛ec z PV na par˛e starych zbrodniarzy. Powiedziałem od razu: — Generale Heimat, panie Basingstoke, zostali´scie znów pojmani. Nie róbcie niczego dziwnego. Pozwolimy wam odej´sc´ wolno, pod pewnymi warunkami, je´sli tylko b˛edziecie współpracowa´c. Zacznijcie od uwolnienia dzieci. — W tym samym czasie drugi ja, bezpieczny tysiace ˛ kilometrów od tego miejsca, na pokładzie „Prawdziwej Miło´sci”, narzekałem gorzko: — To trwa tak strasznie długo! — Nic na to nie poradzimy, drogi Robinie — powiedziała Essie, za´s Albert odchrzakn ˛ ał ˛ i podsunał: ˛ — Bad´ ˛ z ostro˙zny. Generał Heimat podejmie jakie´s gwałtowne kroki, co do tego nie ma watpliwo´ ˛ sci, ale Basingstoke jest bardziej subtelny. Prosz˛e, obserwuj go uwa˙znie. — A mam jaki´s wybór? — mruknałem. ˛ Nie miałem. To byli ciele´sni ludzie, a ja to ja. Kiedy mój dubler wygłaszał t˛e nieko´nczac ˛ a˛ si˛e, długa˛ przemow˛e — zaj˛eła sze´sc´ tysi˛ecy milisekund! — obserwowałem i wy´swietlałem ka˙zda˛ osob˛e, mebel, dekoracj˛e na s´cianie, okno, ziarnko piasku, pyłek kurzu, jakie znajdowały si˛e w tym małym, przyjemnym pokoju. Uruchomienie mojego wizerunku i wypowiedzenie słów powitania zaj˛eło mi cała˛ wieczno´sc´ , za´s na odpowied´z Heimata musiałem czeka´c niesko´nczono´sc´ . Widzicie, nie miałem tych bajeranckich perceptorów i czujników, jakie stanowiły cz˛es´c´ prawdziwego mnie, tutaj na „Prawdziwej Miło´sci”. To był prosty zestaw piezowizyjny, taki, jakie ludzie wstawiaja˛ do salonów. Sa˛ zaprojektowane dla ciele´sniaków, zatem sa˛ równie wolne. System skanowania zestawu komunikacyjnego przyglada ˛ si˛e wszystkiemu po kolei, punkt po punkcie. Bada kolejno ka˙zdy z tych punktów i rejestruje jego wła´sciwo´sci — tyle i tyle luminancji, taka i taka długo´sc´ fali — a nast˛epnie, równie˙z punkt po punkcie, zapisuje je w pami˛eci w celu dokonania transmisji. Oczywi´scie nie mieli´smy zamiaru dopu´sci´c, z˙ eby piezowizor cokolwiek transmitował. Jedyna transmisja, jaka miała miejsce, odbywała si˛e mi˛edzy moim dublerem a mna,˛ znajdujacym ˛ si˛e 100 000 kilometrów od planety. 209

Skanery zestawu były do´sc´ szybkie do tego celu, według standardów cielesnej osoby. Przygladały ˛ si˛e ka˙zdemu punktowi dwadzie´scia cztery razy na sekund˛e, a wła´sciwo´sci ludzkiego mózgu pozwalały wypełni´c luki. Ludzie ogladali ˛ iluzj˛e w czasie rzeczywistym. Ze mna˛ tak nie było. To, co widział mój dubler i ja, było mozolnym budowaniem obrazów, punkt po punkcie. Pracowali´smy w czasie gigabitowej przestrzeni, o rz˛edy wielko´sci szybciej. Widzieli´smy, jak pojawia si˛e ka˙zdy z pojedynczych punktów danych. Wygladało ˛ to tak, jakby kto´s wypełniał płótno, na którym maluje si˛e według numerków, co jedna˛ dwudziesta˛ czwarta˛ sekundy, tu kropka czerwonego, obok troch˛e ciemniejszy szkarłat, i tak dalej, mozolnie, punkt po punkcie, a˙z zobaczyli´smy jedna˛ lini˛e z czerwonej spódniczki Oniko. Potem tysiac ˛ punktów na nast˛epna˛ lini˛e, i nast˛epna,˛ a ja i dubler siedzieli´smy metaforycznie obgryzajac ˛ metaforyczne palce, czekajac, ˛ a˙z poka˙ze si˛e cały obraz. ´ Nie lepiej było z d´zwi˛ekiem. Srednia cz˛estotliwo´sc´ ludzkiej mowy, powiedzmy, s´rodkowe A, wynosi 440 hertzów. Zatem to, co „słyszałem” (postrzegane w rzeczywisto´sci jako skoki ci´snienia) brzmiało jak: tut. . . tut.. tut, a ka˙zde z kolejnych tut pojawiało si˛e par˛e milisekund po ostatnim. Mogłem zapisywa´c amplitud˛e ka˙zdego impulsu i przewidywany czas mi˛edzy nimi, mniej lub bardziej, kiedy ton był wzniesiony lub obni˙zony, nast˛epnie okre´sla´c cz˛estotliwo´sci, wykres´la´c spektrogramy, przekłada´c je na sylaby, a wreszcie — na słowa. Och, i mogłem je interpretowa´c, w porzadku. ˛ Ale, mój Bo˙ze, to było takie denerwujace. ˛ I frustrujace ˛ na wszelkie mo˙zliwe sposoby, gdy˙z było wa˙zne. Tym wa˙znym czynnikiem był niewatpliwie ˛ Wróg, ale miałem jeszcze inne powody. Na przykład ciekawo´sc´ . Stukni˛ety staruszek nazwiskiem Heimat, jak s´wietnie wiedziałem, próbował zabi´c mnie i moja˛ z˙ on˛e. Naprawd˛e ch˛etnie bym z nim o tym pogadał. Dalej: były tam dzieci. Była to naprawd˛e dramatyczna sytuacja, gdy˙z miałem jednoznaczny obraz tego, co przeszły i jak bardzo były przera˙zone, wyczerpane i załamane. Chciałem je stamtad ˛ wyciagn ˛ a´ ˛c w ciagu ˛ milisekund, nie miałem czasu na targowanie si˛e i dobijanie targu ze starymi zbrodniarzami; i nie potrafiłem. Nie mogłem tak˙ze czeka´c, wi˛ec kiedy Heimat i Basingstoke otwierali usta do odpowiedzi, ze zdumionym wyrazem na twarzach, wciałem ˛ si˛e i rzuciłem bezpos´rednio do dzieci. — Oniko, Apsiku, Haroldzie: jeste´scie bezpieczni. Ci dwaj ludzie nic wam nie zrobia.˛ Kiedy tak siedzieli´smy w sterowni „Prawdziwej Miło´sci”, Albert gryzł z namysłem fajk˛e, a˙z rzekł. — Nie obwiniam ci˛e za to, Robinie, ale prosz˛e, pami˛etaj, z˙ e Wróg ma pierwsze´nstwo w tym całym przedsi˛ewzi˛eciu. Nie miałem szans, by odpowiedzie´c. Essie zrobiła to za mnie, krzyczac ˛ z niezadowoleniem: 210

— Albercie! Czyli jednak jeste´s maszyna! ˛ Te biedne dzieci umieraja˛ ze strachu! — On ma jednak racj˛e — zaoponował Cassata. — Dzieciom nic nie b˛edzie. Policja z Papeete jest ju˙z w drodze. . . — A kiedy tam dojedzie? — dopytywała si˛e Essie. Było to pytanie retoryczne; oboje znali´smy odpowied´z. Podała ja.˛ — Za jaki´s milion milisekund, prawda? Co si˛e mo˙ze sta´c przez ten czas, nawet w z˙ yciu cielesnej osoby? Mój dubler wła´snie ko´nczył mówi´c: — . . . s´cie bezpieczni. . . — wi˛ec mielis´my mnóstwo czasu na debaty. Zwróciłem si˛e do Alberta. — Jak sadzisz, ˛ co zrobi Heimat? — On ma pistolet — zawyrokował Albert. — Pewnie spróbuje u˙zy´c Oniko jako zakładnika. — Temu mo˙zemy zaradzi´c — o´swiadczył ponuro Cassata. — Niby jak, Julio? — spytałem. — Oszalałe´s? Je´sli wpadniecie do tego malutkiego pokoju strzelajac ˛ z broni promieniowej, komu´s mo˙ze si˛e co´s sta´c. — Tylko temu, w kogo wycelujemy! Albert zakaszlał lekcewa˙zaco. ˛ — Precyzja pa´nskiej broni jest niepodwa˙zalna, generale. Pozostaje jednak kwestia integralno´sci klatki Faradaya. Odizolowali´smy t˛e przestrze´n całkowicie, z wyjatkiem ˛ pojedynczego kanału mi˛edzy panem Broadheadem i jego dublerem. Je´sli ja˛ przebijecie, co si˛e stanie z pasa˙zerami na gap˛e? Cassata zawahał si˛e. Wszyscy si˛e zawahali´smy, gdy˙z to był nasz podstawowy problem. Pasa˙zerowie na gap˛e. Wróg! Patrzac ˛ na trójk˛e niewinnych dzieci przetrzymywanych w charakterze zakładników przez par˛e starych zbrodniarzy prawie zapomnieli´smy, gdzie czai si˛e prawdziwa groza. Heimat i Basingstoke byli amatorami! Ta dwójka wymordowała moz˙ e jakie´s par˛edziesiat ˛ tysi˛ecy niewinnych m˛ez˙ czyzn, kobiet i dzieci, spowodowała straty rz˛edu miliardów dolarów, zrujnowała z˙ ycie dziesiatkom ˛ milionów ludzi. . . a jednak, jak˙ze byli trywialni, je´sli porównało si˛e ich z rasa,˛ która przesuwała gwiazdy, unicestwiała całe planety, o´smieliła si˛e igra´c z całym wszech´swiatem! Terror? Wszyscy terrory´sci byli jedynie denerwujacymi ˛ gówniarzami bez znaczenia, w porównaniu z Wrogiem — i ci dwaj, i Hitler, i D˙zyngis Chan, i Stalin. A w tamtym pokoju przebywał Wróg i ja zaproponowałem, z˙ e stawi˛e mu czoła. . . Mój dubler wreszcie sko´nczył uspokajajac ˛ a˛ gadk˛e do dzieci. Cyril Basingstoke otworzył usta, z˙ eby co´s powiedzie´c. Za po´srednictwem mojego dublera widziałem wyraz jego twarzy. Oczy miał utkwione we mnie, z ciekawo´scia˛ i czym´s w rodzaju szacunku. Był to taki szacunek, jakim mo˙ze obdarzy´c jeden gladiator drugiego, kiedy spotkaja˛ si˛e na arenie — gladiator, który rozpoznał ju˙z ró˙znic˛e mi˛edzy bronia˛ przeciwnika a własna,˛ ale ciagle ˛ jeszcze ma nadziej˛e, z˙ e jego trójzab ˛ pokona sie´c tego drugiego. 211

Nie był to wyraz twarzy, jakiego mo˙zna by oczekiwa´c po kim´s gotowym do poddania si˛e. Gdyby mierzy´c wolnymi tykni˛eciami zegarów osób cielesnych, to co stało si˛e pó´zniej, musiało si˛e wydawa´c bardzo szybkie. Dwóch podstarzałych wyj˛etych spod prawa ludzi ju˙z dawno zapomniało o swoich najlepszych latach, ale wstawiono im mnóstwo nowych cz˛es´ci i mi˛es´ni, za´s złowrogie mózgi były nadal sprawne. — Beaupre! — warknał ˛ Basingstoke. — Zasło´n dziewczynk˛e! — A sam skoczył w kierunku stołu, gdzie trzymał naładowany pistolet spr˛ez˙ ynowy. — Nie róbcie niczego! Mo˙zemy dobi´c targu! — Z ekranu krzyknałem ˛ z niepokojem. Heimat, z jedna˛ r˛eka˛ trzymajac ˛ a˛ Oniko za włosy a druga˛ przyciskajac ˛ a˛ jej do czoła pistolet do głuszenia ryb, zawył triumfalnie: — Psiakrew, pewnie, z˙ e tak! Chcesz usłysze´c warunki? Wolno´sc´ ! Całkowita wolno´sc´ , transport na wybrana˛ przez nas planet˛e i milion dolarów dla ka˙zdego! — I wi˛ecej broni, chłopie — dodał praktycznie Basingstoke. Z ich obu on był zawsze bardziej przytomny, pomy´slałem z czym´s w rodzaju podziwu. Doceniałem równie˙z szybkie my´slenie i precyzyjne działanie obu zbrodniarzy. Pomy´slcie tylko! Musieli by´c do´sc´ zaskoczeni moim nagłym pojawieniem si˛e na ekranie piezowizora; udzielenie odpowiedzi, obmy´slenie planu i wykonanie go zaj˛eło im nie wi˛ecej ni´c dziesi˛ec´ sekund, wi˛ec teraz mieli dzieci w gar´sci i okre´slone z˙ adania. ˛ Dziesi˛ec´ sekund to jednak dziesi˛ec´ tysi˛ecy milisekund. Zwróciłem si˛e do nich z ekranu. — Wolno´sc´ mo˙zemy wam zapewni´c — wam obu. To znaczy, mo˙zecie zosta´c zwolnieni z wi˛ezienia i przetransportowani na jaka´ ˛s inna˛ planet˛e — nie b˛edzie to ani Ziemia, ani Peggy, ale b˛edzie przyjemna. Jedyny problem b˛edzie polegał na tym, z˙ e b˛edziecie tam sami. — Była to korzystna i uczciwa oferta. Miałem nawet na my´sli jedna˛ konkretna˛ planet˛e, gdy˙z Albert znalazł taka.˛ To prawda, znajdowała si˛e w jadrze ˛ Galaktyki, była to jedna z tych dodatkowych, które Heechowie rozsadnie ˛ przeznaczyli do ekspansji, ale niewatpliwie ˛ dało si˛e tam z˙ y´c. Mogli tam robi´c, co chcieli — zwłaszcza, z˙ e w jadrze ˛ Galaktyki robiliby to czterdzie´sci tysi˛ecy razy wolniej ni˙z na Ziemi. — A do cholery z czym´s takim! — warknał ˛ Heimat. — My wybierzemy planet˛e i nie zapomnij o forsie! — Przeka˙ze˛ wam pieniadze ˛ — rzekłem uprzejmie. — Milion dla ka˙zdego; mo˙zecie u˙zy´c tych pieni˛edzy, z˙ eby sobie kupi´c programy do towarzystwa. Przemy´slcie to, chłopcy. Wiecie, z˙ e nie mo˙zemy wam ju˙z pozwoli´c na niszczenie miast. — A kiedy oczy Heimata zw˛eziły si˛e, gdy usłyszał odgłosy dochodzace ˛ z drugiego pokoju, dodałem szybko: — Nie macie du˙zego wyboru, bo w przeciwnym razie zaraz obaj b˛edziecie martwi. Zobaczcie, co dla was mamy — zach˛eciłem i wy´swietliłem na ekranie orbitalna˛ bro´n czasteczkowo-promieniow ˛ a˛ Nasha. 212

Spojrzeli. Wystarczyła im sekunda albo dwie, z˙ eby załapa´c, co jest na ekranie, ale było za pó´zno. Albert znalazł bowiem co´s dla mnie po´sród wyposa˙zenia domu. Pracobot, którego zlokalizował, a nad którym ja przejałem ˛ kontrol˛e, wła´snie przechodził przez drzwi, z uniesionymi w˛ez˙ ami czyszczacymi. ˛ Pracobot nie jest bronia.˛ Kiedy zostanie zaprojektowany jako chłopiec do pomocy, mo˙ze zamiata´c, czy´sci´c i naprawia´c, mo˙ze nawet my´c okna i wynosi´c s´mieci, ale nie zabija. Ma jednak dodatkowe dysze słu˙zace ˛ do spryskiwania detergentem oraz pompy, które zapewniaja˛ tym dyszom dodatkowa˛ moc; kiedy si˛e wi˛ec je napompuje na maksimum i wsunie no˙ze do przycinania do dysz, jak ja poleciłem zrobi´c temu pracobotowi, kiedy prowadziłem rozmow˛e, mo˙ze wyrzuca´c no˙ze z olbrzymia˛ siła˛ i przyzwoita˛ precyzja.˛ Nie zabiłem starych zbrodniarzy — a przynajmniej nie w sposób trwały. Zanim zda˙ ˛zyli si˛e obejrze´c, Heimat miał nó˙z w gardle, a Basingstoke w sercu, wi˛ec nie stanowili ju˙z problemu dla dzieci, a jedynie dla techników, którzy mieli przepompowa´c to, co zostało z ich umysłów do zbiorów Archiwum Zmarłych. — Zastanawiam si˛e — powiedziałem, obserwujac, ˛ jak drugi nó˙z zagł˛ebia si˛e stopniowo w piersi Basingstoke’a — czy nie powinni´smy byli zrobi´c tak od razu, Albercie. Jako maszynowo zapisane inteligencje b˛eda˛ sprawia´c znacznie mniej kłopotu, prawda? — A niby dlaczego? — u´smiechnał ˛ si˛e Albert. — Wiesz, w twoim przypadku tak nie jest. Ale teraz prosz˛e ci˛e, zajmij si˛e dzie´cmi. — Dzieci! — wrzasnał ˛ Cassata. — Mamy tam Wroga! Nim trzeba si˛e teraz zaja´ ˛c! — Ale w tym wypadku — rzekł uprzejmie Albert — to jest to samo. Nie musiał mi o tym przypomina´c. Byłem ju˙z wystarczajaco ˛ przestraszony. Pracobot nie jest lepszy w rozwiazywaniu ˛ w˛ezłów ni˙z w walce ze zbrodniarzami, ale ma urzadzenia ˛ s´cierajace ˛ i przecinajace; ˛ po prostu rozciał ˛ wi˛ezy. Najpierw uwolnił Oniko, potem Apsika i Harolda, a ja mówiłem do nich, kiedy przeprowadzał cała˛ operacj˛e. — Wszystko ju˙z dobrze, dzieci — powiedziałem uspokajajacym ˛ tonem — z wyjatkiem ˛ jednej wa˙znej rzeczy. Chc˛e, z˙ eby´scie zdj˛eli swoje zasobniki, bez z˙ adnej dyskusji, gdy˙z jest to bardzo wa˙zne. I macie to zrobi´c natychmiast. To były grzeczne dzieci. Nie było to dla nich łatwe. Nic nie było dla nich łatwe po tym, co przeszły, zwłaszcza dla Oniko, która była tak wyczerpana i przera˙zona, a jeszcze trudniejsze dla Apsika, gdy˙z Heechowie nigdy nie chodza˛ bez swoich zasobników po uko´nczeniu trzech lat. Dzieci jednak wykonały polecenie, bez słowa protestu. Och, zaj˛eło im to wiele milisekund, podczas których ja czekałem ze zniecierpliwieniem na nast˛epny krok. Wła´snie ten, którego si˛e bałem! Ale nie miałem wyboru. A teraz — rzekłem — chciałbym, z˙ eby wasza dwójka zaniosła zasobniki do piezowizora i podłaczyła ˛ je do receptorów danych. 213

To nie było łatwe; ko´ncówki zasobników nie były przeznaczone do takiego celu, ale Albert wymy´slił ju˙z jakie´s metody i sposoby. Apsik przyjrzał si˛e wi˛ec, jaka przej´sciówka mogłaby pasowa´c, a Harold wygrzebał z szuflad z ró˙zno´sciami jaki´s przedmiot, który si˛e do tego nadawał i z pomoca˛ pracobota nadali mu odpowiedni kształt, obchodzac ˛ ostro˙znie dwa przedmioty na podłodze. . . Przez cały ten czas, milisekunda po milisekundzie, obserwowałem, jak robia˛ co´s, co umo˙zliwi mi wykonanie zadania, którego bałem si˛e bardziej ni˙z czegokolwiek innego, a zarazem najbardziej pragnałem. ˛ Stana´ ˛c twarza.˛ w twarz — przynajmniej metaforycznie, bo ja nie miałem prawdziwej twarzy i nie sadziłem, ˛ by Wróg jaka´ ˛s posiadał — z istotami, które zakłóciły spokój naszego wszech´swiata. A potem Oniko połaczyła ˛ ko´ncówki jej zasobnika z ko´ncówkami piezowizora i oto pojawili si˛e.

***

Nie potrafi˛e wam powiedzie´c, jak naprawd˛e wygladał ˛ Wróg. Jak mo˙zna opisa´c fizyczne atrybuty kogo´s, kto ich nie posiada? Nie umiałem powiedzie´c, jak du˙zy jest Wróg, ani jakiego jest koloru czy kształtu; nie miał z˙ adnej z tych rzeczy. Je´sli miał jaka´ ˛s płe´c, nie byłem jej s´wiadom. Nie byłem nawet pewien, czy było ich dwóch. Wi˛ecej ni˙z jeden, owszem. Mniej ni˙z wielu, jak sadziłem. ˛ Moje zało˙zenie głosiło, z˙ e było ich tam dwóch, poniewa˙z po pewnym czasie (do´sc´ długim, według moich i ich standardów) po tym, jak Oniko podłaczyła ˛ swój zasobnik do ko´ncówki piezowizora, miałem wra˙zenie, z˙ e przestrze´n gigabitowa˛ dzieli ze mna˛ jedna istota, a kiedy t˛e sama˛ operacj˛e wykonał Apsik, odebrałem jakby kolejna˛ obecno´sc´ . Próbowałem do nich przemówi´c. Nie było to łatwe. Najpierw spróbowałem zada´c pytanie: Kim jeste´scie? Nie było to dokładnie to, co powiedziałem, gdy˙z nie u˙zywałem słów. Było to raczej co´s przypominajacego ˛ pot˛ez˙ ne, bezd´zwi˛eczne Hmmm? Odpowied´z nie nadeszła. Spróbowałem ponownie, tym razem korzystajac ˛ z obrazów. Przywołałem obraz kugelblitzu, tuzin plam w kolorze gówna obracajacych ˛ si˛e niezmordowanie wokół własnej osi. Nic nie nadeszło z powrotem. Przywołałem obraz Kr˛egu i umie´sciłem go w jednej ramce z kugelblitzem. Starłem to, po czym pokazałem Apsika i Oniko oraz ich zasobniki. 214

Po czym spróbowałem kolejnego Hmmm? Brak odpowiedzi. Nic. Tylko wra˙zenie, z˙ e kto´s, jako´s, dzieli t˛e przestrze´n ze mna.˛ Nie! Była jaka´s odpowied´z! Na moim obrazie pokazałem zasobniki jako nieprzejrzyste, p˛ekate, obłe metalowe przedmioty; a teraz na moim własnym obrazie s´wieciły. Promieniowały. Cho´c moja uwaga była skoncentrowana na dublerze, było tak˙ze drugie moje ja, pół sekundy od niego, na pokładzie „Prawdziwej Miło´sci” z Essie, Albertem i generałem Cassata.˛ Byłem s´wiadom tego, co si˛e tam działo, nawet pyta´n i komentarzy; ale moje „prawdziwe” ja było zawsze par˛e sekund za dublerem, a kiedy Albert krzyknał ˛ ostro: — Mówia˛ nam, z˙ e sa˛ w zasobnikach! — ju˙z mi to powiedziano. Była to w ko´ncu jaka´s odpowied´z. Komunikacja si˛e zacz˛eła. Spróbowałem pokaza´c im niełatwy obrazek. Próbowałem pokaza´c im cały wszech´swiat — z zewnatrz; ˛ z miejsca, które nigdy nie istniało, poniewa˙z nie istniało z˙ adne „zewnatrz” ˛ dla czego´s, co było z definicji wsz˛edzie. Obraz był wielkim, rozjarzonym, bezpostaciowym bablem; ˛ nie byłem w stanie stwierdzi´c, czy oznacza cokolwiek dla Wroga, ale było to najlepsze przybli˙zenie tego, co Albert pokazał mi w gł˛ebinach czasu. Potem, w sposób w jaki zrobił to Albert, wykonałem zbli˙zenie. Babel ˛ przybli˙zył si˛e, rozwinał ˛ i ukazał jedna˛ z cz˛es´ci wszech´swiata, par˛e tysi˛ecy galaktyk, zderzajacych ˛ si˛e ze soba˛ oraz pojedynczych, rozpo´scieraja˛ cych ramiona zło˙zone z gwiazd i gazu. Czy tak miało by´c? Co´s mnie dr˛eczyło, podpowiadajac, ˛ z˙ e robi˛e co´s z´ le. Dobrze, pomy´slałem; faktycznie tak było. Poczyniłem zało˙zenie, którego nie miałem prawa poczyni´c. Pokazywałem kosmos taki, jaki jawił si˛e ludzkim oczom, w optycznych cz˛estotliwo´sciach s´wiatła. Bł˛edne zało˙zenie! Nie miałem z˙ adnych podstaw by przypuszcza´c, z˙ e Wróg miał oczy. Nawet je´sli tak było, w jakim´s sensie, jakie˙z miałem prawo przypuszcza´c, z˙ e widział dobrze nam znana˛ ludzka˛ t˛ecz˛e cz˛estotliwo´sci od fioletu do czerwieni? Dodałem wi˛ec do obrazu aureole i chmury gazów, które były widoczne wyłacznie ˛ w podczerwieni lub w mikrofalach, nawet chmury czastek, ˛ które — jak przypuszczali´smy — były wkładem własnym Wroga w kosmos, w którym z˙ ylis´my. W istocie, musz˛e to powiedzie´c, pokazywałem mojej niewidzialnej (i jak si˛e tego obawiałem, zupełnie oboj˛etnej) publiczno´sci obrazy, które Albert pokazał mi w gł˛ebinach czasu. Zatrzymałem obraz na chwil˛e, po czym wprawiłem go w ruch. Tylko wstecz. Tak, jak pokazał mi to Albert. Skurczyłem obraz. Galaktyki zbli˙zyły si˛e do siebie. Kiedy si˛e zbli˙zały, rozwijały si˛e, wi˛ec pokazywałem w mniejszym stopniu struktur˛e i to, jak sa˛ coraz bardziej upchane.

215

Skurczyłem go jeszcze bardziej. Katastroficznie. Zmia˙zd˙zyłem kosmos, sprowadzajac ˛ go do jednego, strasznego punktu s´wiatła. Nast˛epnie ponownie odegrałem Wielki Wybuch i zatrzymałem cała˛ scen˛e w momencie, w którym wszystkie opcje były jeszcze mo˙zliwe. A wtedy spróbowałem zada´c kolejne pytanie bez słów: Hmmm? I wtedy otrzymałem odpowied´z. Rzecz jasna, nie była uj˛eta w słowach. Niespecjalnie te˙z przypominała odpowied´z. Nie spodziewałem si˛e, z˙ e b˛edzie. Niczego si˛e nie spodziewałem, a przynajmniej nie miałem z˙ adnego pomysłu, czego mo˙zna si˛e spodziewa´c. Miałem do dyspozycji obraz i ze wszystkich mo˙zliwych odpowiedzi, jakie mogłem otrzyma´c, ta była najmniej prawdopodobna. Na obrazie byłem ja. U´smiechajacy ˛ si˛e do mojego alter ego. Moja własna twarz, kanciasta, brzydka, ale dajaca ˛ si˛e rozpozna´c. By´c mo˙ze tak wygladałem ˛ w piezowizorze, gdy patrzyłem na Oniko i Apsika. Nie wydawała si˛e wła´sciwa˛ odpowiedzia˛ na nurtujace ˛ nas pytanie, które zadałem. Prawdopodobnie przyczyna le˙zała w tym, z˙ e nie zadałem wła´sciwego pytania. By´c mo˙ze mojemu obrazowi tego, co próbował zrobi´c Wróg — a przynajmniej, jak sadzili´ ˛ smy, co próbuje zrobi´c — brakowało jakich´s podstawowych cech. Nie wiedziałem, jak temu zaradzi´c. Wszystkie nasze zało˙zenia opierały si˛e na hipotezie, z˙ e jako istoty zło˙zone z czystej energii stwierdzili, z˙ e obecny wszech´swiat nie jest dla nich przyjazny, wi˛ec uciekli si˛e do stworzenia wystarczajacej ˛ ilo´sci „brakujacej ˛ masy”, by skurczył si˛e znów do pierwotnego atomu. . . który znów mógłby eksplodowa´c w drugim, trzecim czy n-tym Wielkim Wybuchu, tworzac ˛ wszech´swiat bardziej odpowiadajacy ˛ ich gustom. Przekształcenie wszech´swiata. „Wrogoformowanie”, jak mo˙zna by powiedzie´c, w taki sam sposób, jak Heechowie i my terraformowali´smy planety. Wła´snie ten sens chciałem im przekaza´c, ale nie wiedziałem, jak to pokaza´c, by zrozumieli. Tylko z˙ e wygladało ˛ na to, z˙ e mi si˛e udało. Nie wiem, jak długo tam siedziałem, gapiac ˛ si˛e na karykatur˛e mojej własnej twarzy i zastanawiajac ˛ si˛e, co robi´c dalej. Ale trwało to długo. Nawet według rzeczywistych standardów, gdy˙z stałem si˛e s´wiadom przypominajacych ˛ ruchy lodowca przemieszcze´n ludzi w pokoju, i rzeczywi´scie były to zmiany. Było tam teraz wi˛ecej ludzi. Byli tam inni ludzie i mnóstwo maszyn. Kiedy pozwoliłem sobie zada´c pytanie Albertowi i Essie, za po´srednictwem mojego alter ego na „Prawdziwej Miło´sci”, Albert odpowiedział mi uspokajajaco: ˛

216

— To policja, Robinie, a tak˙ze fizycy, którzy chca˛ si˛e upewni´c, z˙ e izolacja nadal działa oraz zespół techników od zapisywania, którzy przyszli po Basingstoke’a i Heimata; nie martw si˛e; s´wietnie sobie radzisz. ´ Swietnie? Tak, pewnie tak było. Bo obraz zmienił si˛e. Na poczatku ˛ nie wiedziałem, na co patrz˛e. Dziwaczna kula paskudnie wygla˛ dajacego ˛ ognia, która rozwarła si˛e, ukazujac ˛ gwiazdy i planety stłoczone razem, po czym nastapiło ˛ zbli˙zenie na jedna˛ z planet, ukazujac ˛ patykowate postacie, snujace ˛ si˛e tu i tam, które zapewne miały by´c Heechami. Kryjówka w jadrze ˛ Galaktyki? Jasne. Kiedy tylko rozpoznałem ten obraz, pojawił si˛e nast˛epny. Przypominało to ˙ film dokumentalny, albo reporta˙z: Zycie po´sród Heechów. Widziałem statki kosmiczne Heechów blisko granicy Schwarzschilda i miasta Heechów pod szklanymi kopułami; widziałem fabryki Heechów produkujace ˛ towary i samych Heechów pracujacych, ˛ pobierajacych ˛ si˛e, rodzacych ˛ dzieci; wchłonałem ˛ wi˛ecej informacji na temat Heechów, wy´swietlanych w czasie gigabitowym, ni˙z poznałem przez całe moje długie z˙ ycie. Ujm˛e to delikatnie: byłem zaskoczony i straszliwe zdezorientowany. Nie miałem poj˛ecia, co ogladam ˛ i co widziałem; i wtedy obraz znów si˛e zmienił. Był to kolejny film. Ale nie opowiadał o Heechach. Opowiadał o nas. Nie jestem pewien, ale chyba na tym wieczystym streszczeniu zobaczyłem wszystkie istoty ludzkie, jakie kiedykolwiek istniały. Niektóre z nich rozpoznałem. Zobaczyłem narodziny Oniko na artefakcie Heechów i s´mier´c jej dziadków. Widziałem, jak ja˛ stamtad ˛ ratuja˛ wraz z cała˛ mała˛ kolonia˛ i widziałem jej przyjazd na Krag ˛ Obserwacyjny. Widziałem ludzka˛ ras˛e, mo˙ze całe sto miliardów jej członków, na wszystkich dwudziestu zamieszkałych planetach i na statkach mi˛edzy nimi. Widziałem nawet cała˛ jej histori˛e. Widziałem armie, marynark˛e kosmiczna,˛ testy nowych broni i wystrzelenie statków, które były wyposa˙zone w bro´n zdolna˛ zniszczy´c cały s´wiat, je´sli załoga miałaby na to ochot˛e. Widziałem bombardowane i s´cierane z powierzchni ziemi miasta. Widziałem poszukiwacza z Gateway w Piatce, ˛ podst˛epnie podcinajacego ˛ gardła swoich czterech towarzyszy. Widziałem moja˛ ukochana˛ z˙ on˛e, Essie, z rurkami w gardle i w nosie, podłaczon ˛ a˛ do szumiacych ˛ wokół niej systemów podtrzymywania z˙ ycia — ten obraz pami˛etałem, gdy˙z kiedy´s była wła´snie taka. Widziałem Basingstoke’a w kombinezonie i w masce, pływajacego ˛ w ciepłych tropikalnych wodach, by przyczepi´c bomb˛e, przypominajac ˛ a˛ z˙ yjacego ˛ na skałach skorupiaka, do kadłuba kra˙ ˛zownika. Widziałem generała Beaupre Heimata przyciskajacego ˛ guzik, co spowodowało wybuch statku kosmicznego i zobaczyłem go znów robiacego. ˛ . . och, robiacego ˛ potworne rzeczy małej dziewczynce — mojemu skr˛econemu z˙ oładkowi ˛ niewielka˛ ulg˛e przyniósł fakt, z˙ e ta „dziewczynka” była tylko robotem. 217

Strumie´n obrazów wydawał si˛e niesko´nczony. I nagle wszystko si˛e urwało. Nic nie widziałem. Nie widziałem nawet pokoju, ani Oniko, ani innych dzieci, ani przybyszy, którzy wykonywali tam swoje obowiazki. ˛ W ogóle nic nie widziałem; moje zmysły zostały wyłaczone. ˛ I nagle zdałem sobie spraw˛e z tego, z˙ e oto uzyskałem odpowiedzi na moje pytania, tylko z˙ e to nie były pytania, które zadałem. Nie powiedziano mi „co”. Powiedziano mi jedynie „dlaczego”. Moje drugie „ja”, znajdujace ˛ si˛e na pokładzie „Prawdziwej Miło´sci”, obserwowało to wszystko, ale ja go nie widziałem. W ogóle nic nie widziałem. I nagle zobaczyłem wszystko naraz. Wszystkie obrazy, które przedtem widziałem, unoszace ˛ si˛e przede mna˛ jak chmura confetti. Ta´nczyły dookoła mnie i zlewały si˛e: Heechowie stawali si˛e w połowie lud´zmi, ludzie zaczynali wyglada´ ˛ c jak Heechowie, w wszyscy razem zmieniali si˛e w komputerowe konstrukty, Przymu´ lonych, Swinie Voodoo i inne rzeczy, które w ogóle nie przypominały niczego, co istniało we wszech´swiecie. . . a˙z nagle zacz˛eły si˛e rozpuszcza´c w kaskad˛e wielobarwnych iskier, wszystko, co tam było. Nawet ja. Poczułem, jak si˛e rozpuszczam. Poczułem, jak moja własna osoba rozpuszcza si˛e i rozpryskuje w nico´sc´ . Do´sc´ długa˛ chwil˛e zaj˛eło mi zrozumienie, co si˛e dzieje. — Umieram, na lito´sc´ boska! ˛ — wrzasnałem ˛ w pustej, gigabitowej przestrzeni. I umarłem.

***

— Umarłem! — krzyczałem z przera˙zenia do Alberta i mojej drogiej Przenos´nej Essie oraz oficerów WOA, zgromadzonych w trosce dookoła mnie na pokładzie „Prawdziwej Miło´sci”. Poczułem ciepłe (nie szkodzi, z˙ e wirtualne) rami˛e Essie dookoła mnie. — Och, cicho, cicho, Robin, kochany — uspokajała mnie. — Ju˙z wszystko dobrze. Ju˙z nie jeste´s martwy, nie tutaj. Cassata krzyknał ˛ z triumfem. — Ale udało ci si˛e, Robinie! Rozmawiałe´s z nimi! Teraz mo˙zemy polecie´c na Krag ˛ Obserwacyjny i. . . — Panie generale — rzekł uprzejmie Albert — czy mógłby pan si˛e zamkna´ ˛c? Jak si˛e czujesz, Robinie? To prawda, z˙ e w pewnym sensie umarłe´s. A przynajmniej ulotniła si˛e twoja kopia, a Wróg pewnie wraz z nia; ˛ chyba ci˛e unicestwili, 218

Robinie, nawet za cen˛e własnego istnienia. Przykro mi, z˙ e to było dla ciebie takie wstrzasaj ˛ ace. ˛ — Przykro ci?! Czy ty wiesz, co to znaczy umrze´c? Wiedzie´c, z˙ e znikasz i z˙ e ju˙z nigdy wi˛ecej nigdzie ci˛e nie b˛edzie? Essie obj˛eła mnie mocniej, mruczac ˛ mi do ucha uspokajajaco. ˛ — Ale to ciagle ˛ ty, Robinie. Jeste´s tu ze mna.˛ Tam, w izolowanej gigabitowej przestrzeni wraz z Wrogiem była tylko twoja kopia, pami˛etasz? Uwolniłem si˛e z jej obj˛ec´ i spojrzałem na moich najdro˙zszych i najbli˙zszych; nie docierała do mnie nawet obecno´sc´ oficerów WOA. — Dobrze ci mówi´c — rzekłem gorzko. — Nie musiała´s tego prze˙zywa´c. Umarłem. A przypominam ci, to nie był mój pierwszy raz. Ju˙z to raz kiedy´s prze˙zyłem i jestem strasznie zm˛eczony umieraniem. Je´sli jest na s´wiecie co´s, co chciałbym zrobi´c jeszcze raz, to wła´snie to! Zamilkłem gdy˙z spojrzeli na mnie nieco dziwnie. — Och — rzekłem, próbujac ˛ si˛e u´smiechna´ ˛c — chciałem powiedzie´c, z˙ e nie chciałbym zrobi´c tego jeszcze raz. Ale dla mnie samego nie było do ko´nca jasne, co wła´sciwie chciałem powiedzie´c.

Rozdział 15 Przera˙zone szczury biegaja˛ wkoło Kiedy osoba przechowywana w gigabitowej przestrzeni prze˙zyje ci˛ez˙ ki szok, nie wr˛ecza si˛e jej mocnego drinka i nie ka˙ze si˛e poło˙zy´c, ale czasem fajnie jest udawa´c, z˙ e si˛e to robi. — Powiniene´s przez chwil˛e odpocza´ ˛c, Robinie — rzekł Albert. — Pozwól, uło˙ze˛ ci˛e wygodnie, gołabeczku ˛ — zamruczała Essie i po chwili rzeczywi´scie było mi wygodnie. Essie si˛e o to postarała. Le˙załem sobie w (metaforycznym) hamaku na (nierealnej) werandzie przy moim (zapisanym w postaci danych) domu z widokiem na Morze Tappajskie, z moja˛ kochana˛ Przeno´sna˛ Essie kra˙ ˛zac ˛ a˛ wokół mnie i wciskajac ˛ a˛ mi do r˛eki (nie istniejacego) ˛ drinka. Była to lodowata margarita z odrobina˛ soli na brze˙zku szklanki i smakowała tak dobrze, jakby była prawdziwa. Znajdowałem si˛e w centrum uwagi. Essie siedziała koło mojego hamaka, głaszczac ˛ mnie po włosach; wygladała ˛ na zmartwiona.˛ Albert usadowił si˛e na brzegu szezlonga, drapiac ˛ si˛e z namysłem w ucho ustnikiem swojej fajki i obserwował moja˛ twarz. To wszystko było do´sc´ przytulne i znajome, ale byli tam jeszcze inni ludzie. Nie byłem zaskoczony widokiem Julia Cassaty, który przechadzał si˛e tam i z powrotem po trawie koło schodów, ale po ka˙zdym obrocie zatrzymywał si˛e i patrzył uwa˙znie w moim kierunku. Nawet Alicja Lo, siedzaca ˛ w milczeniu na bujanym fotelu na skraju werandy, nie była niczym dziwnym; ale był tam kto´s jeszcze. Ten kto´s był Heechem. Nie byłem gotowy na niespodzianki. Usiadłem i zapytałem. — Co u licha? — Nie wypowiedziałem tego pokornym tonem; co najwy˙zej proszacym. ˛ Essie od razu poj˛eła o co mi chodzi. — Nie wiem, czy pami˛etasz Podwójne Wiazanie ˛ — rzekła. Miała racj˛e. Nie pami˛etałem. — Był reprezentantem Heechów w WOA — dodała Essie, i wtedy co´s sobie niejasno przypomniałem. Był tam jeden Heech czy dwóch, a tak, jeden 220

z nich był Czcigodnym Przodkiem, jak ten tutaj i miał g˛este owłosienie na głowie oraz gł˛eboko osadzone oczy zdradzajace ˛ wiek. — Miło mi ci˛e znów widzie´c — rzekłem. Połknałem ˛ ostatnie krople tequili i rozejrzałem si˛e dookoła. Nast˛epnie znów si˛e odezwałem: — Co u licha? — Tym razem jednak wypowiedziałem to zupełnie innym tonem, gdy˙z spojrzałem poza symulowane, przyjemne otoczenie Morza Tappajskiego. Sadziłem, ˛ z˙ e zobacz˛e, jak znajdujemy si˛e na pokładzie „Prawdziwej Miło´sci” i rzeczywi´scie tak było. Ale ekran pokazywał jedynie skł˛ebiona˛ szaro´sc´ . Gdy spojrzałem przez sensory „Prawdziwej Miło´sci”, zobaczyłem, z˙ e poruszamy si˛e z pr˛edko´scia˛ szybsza˛ ni˙z s´wiatło. Kiedy zajrzałem do zapisów, zobaczyłem, jak satelita WOA oddala si˛e od nas. WOA wygladała ˛ dla mnie jako´s inaczej. Nie byłem pewien, dlaczego i nie miałem czasu, z˙ eby si˛e nad tym zastanawia´c. Bardziej wa˙zne było to, co robiła „Prawdziwa Miło´sc´ ”. Byli´smy w drodze dokad´ ˛ s, a tego si˛e wcale nie spodziewałem. — Dokad ˛ lecimy? — wrzasnałem. ˛ Albert zakasłał. — Kiedy pracowałe´s za po´srednictwem dublera, wydarzyło si˛e par˛e rzeczy — powiedział. — Nie o´smielili´smy si˛e zakłóca´c ci wypoczynku — rzekła zasmuconym głosem Essie. — Przepraszam. Ale ju˙z wszystko dobrze, naprawd˛e, najdro˙zszy Robinie, jeste´s cały i zdrowy na pokładzie „Prawdziwej Miło´sci”. . . — Nie odpowiedziała´s na moje pytanie! Poło˙zyła na moim policzku r˛ek˛e, która˛ głaskała mnie po włosach. Była ciepła i zatroskana. — Lecimy do z´ ródła — odparła powa˙znie. — Do kugelblitzu, tak szybko, jak tylko si˛e da.

***

Pozwoliłem sobie powróci´c do przyjemnego otoczenia nad Morzem Tappajskim; czułem si˛e jednak zdezorientowany. Essie przygotowała mi kolejna˛ margarit˛e i odruchowo po nia˛ si˛egnałem. ˛ Trzymałem ja˛ w dłoni, próbujac ˛ wykoncypowa´c, co si˛e dzieje. Opu´scili´smy WOA. . . I nagle sobie przypomniałem, dlaczego WOA wygladało ˛ jako´s inaczej, kiedy odlatywali´smy. — Flota odleciała! — Zgadza si˛e — rzekł Albert. — Lecimy za nimi. — Wbrew rozkazom — dodał Julio Cassata. 221

— Oni nie moga˛ wydawa´c nam rozkazów! — warkn˛eła Essie. — Ale moga˛ wydawa´c rozkazy mnie — rzekł Cassata — a my postapili´ ˛ smy wbrew nim. Ruchy floty to w ko´ncu operacja wojskowa. — Wojskowa! — Gapiłem si˛e na tego faceta, zastanawiajac ˛ si˛e, czy to było w ogóle mo˙zliwe, z˙ eby miał na my´sli to, co mi si˛e wydawało, z˙ e ma. Wzruszył ramionami. Przetłumaczyłem ten gest do´sc´ łatwo; tak, rzeczywi´scie miał to na my´sli. — To szale´nstwo! — krzyknałem. ˛ Znów wzruszył ramionami. — Ale — zaczałem. ˛ — Ale. . . ja nie jestem gotowy na wyruszenie w taka˛ długa˛ podró˙z! Essie pochyliła si˛e i pocałowała mnie. — Kochany Robinie — o´swiadczyła — nie mieli´smy wyboru. Prawda? Flocie WOA nie mo˙zna ufa´c. Kto wie, jaka˛ głupot˛e wymy´sla? ˛ — Ale tam, na Pomarszczonej Skale. . . — Na Gateway nie ma ju˙z nic dla ciebie, Robinie — powiedziała z uczuciem. — Po˙zegnania zostały wypowiedziane. Przyj˛ecie si˛e sko´nczyło.

Rozdział 16 Długa podró˙z Cały ten czas, kiedy zajmowałem si˛e sprawa˛ dzieci i ich porywaczy na Tahiti, był czasem rzeczywistym. Trwało to wystarczajaco ˛ długo, z˙ eby ciele´sniacy co´s zrobili. No i zrobili. Ludzie, którzy zarzadzaj ˛ a,˛ WOA zadecydowali, z˙ e zagro˙zenie na Ziemi nie jest niczym, co wymagałoby obecno´sci floty, wi˛ec wysłali kra˙ ˛zowniki do Kr˛egu Obserwacyjnego. Cielesny Cassata nie zadawał sobie trudu, z˙ eby skasowa´c zdublowanego Cassat˛e, którego zbiór danych nadal znajdował si˛e na „Prawdziwej Miło´sci”, wraz ze zbiorem Alicji Lo. Albert był jedynym, który nalegał na zabranie ze soba˛ „wachlarza modlitewnego”, który był zapisem Czcigodnego Przodka, Heecha, imieniem Podwójne Wiazanie. ˛ Nie był to jedyny zbiór, który został umieszczony na pokładzie; kiedy u´swiadomiłem sobie, jakie były pozostałe, mogłem tylko wyrazi´c aprobat˛e. Oczywi´scie, zdublowany Cassata równie˙z był bardzo zadowolony. Nie został skasowany! Co wi˛ecej, nie mógł zosta´c skasowany, dopóki przebywał na pokładzie „Prawdziwej Miło´sci” podczas lotu, gdy˙z nie było tu nikogo, kto mógłby go skasowa´c. Dla Cassaty nie było to jedynie odroczenie wyroku, była to praktycznie niesko´nczono´sc´ — całe tygodnie podró˙zy — dla niego był to odpowiednik dziesiatków ˛ lat podarowanego z˙ ycia! Wła´snie czym´s takim to było dla Julia Cassaty. Ale dla mnie było czym´s całkowicie innym. Pierwsza˛ rzecza,˛ jakiej musiałem dokona´c, było pokonanie straszliwego szoku, jakiego doznałem wskutek zlania si˛e mojego umysłu z umysłem Wroga i wdarciem si˛e Wroga do mojego umysłu, jak równie˙z pokonanie szoku zwia˛ zanego z ponownym prze˙zyciem własnej s´mierci. Jedna˛ z zalet bycia zapisana˛ inteligencja˛ jest fakt, z˙ e mo˙zesz edytowa´c zbiory, jak tylko chcesz. Je´sli co´s ci˛e rani, po prostu to bierzesz, pakujesz, zaklejasz i odstawiasz na półk˛e z napisem „Uwaga! Nie otwiera´c, chyba z˙ e w razie wy˙zszej konieczno´sci” i dalej robisz, co do ciebie nale˙zy, ju˙z bez tego bólu. 223

Jak to bywa z wieloma zaletami, cz˛esto jest w nich ukryty haczyk. Wiem o tym, bo ju˙z raz próbowałem. Dawno, dawno temu — och, jakie´s dziesi˛ec´ do jedenastej milisekund temu — byłem naprawd˛e do´sc´ poplatany. ˛ Niedawno zmarłem, tylko z˙ e wtedy zmarło moje ciało i Albert z Essie przenie´sli mnie do maszynowych zbiorów danych. To ju˙z był niezły szok. Ale były jeszcze inne. Wła´snie spotkałem Klar˛e, kobiet˛e, która˛ kochałem zanim pokochałem inna,˛ która została moja˛ z˙ ona˛ — Essie. W moim z˙ yciu obie były wa˙zne; tym bardziej, z˙ e wcze´sniej byłem przekonany, z˙ e zamordowałem Gelle-Klar˛e Moynlin. Po raz pierwszy te˙z spotkałem z˙ ywego Heecha. Gdyby zebra´c to wszystko razem, było to diabelnie wstrzasaj ˛ ace. ˛ ˙ Zeby mi pomóc w pokonaniu szoku, Albert i Essie przerobili program, który stanowił wszystko, co ze mnie zostało. Wyizolowali zbiory danych, które miały co´s wspólnego z Klara˛ i potwornym poczuciem winy, którego złagodzenie wymagało wielu lat psychoanalizy, i zamkn˛eli je w pliku przeznaczonym tylko do odczytu, po czym zwrócili go mnie, z piecz˛ecia,˛ która˛ mogłem otworzy´c dopiero wtedy, gdy b˛ed˛e gotowy. Nie sadz˛ ˛ e, z˙ ebym kiedykolwiek był gotowy, ale po jakim´s czasie i tak go otworzyłem. Widzicie, ludzie pami˛etaja˛ rzeczy w sposób powiazany. ˛ Niektóre z tych powiaza´ ˛ n mi umkn˛eły. Pami˛etałem, z˙ e co´s innego miałem na my´sli, ale nie pami˛etałem co. Mogłem powiedzie´c co´s takiego: — Rany, wtedy byłem naprawd˛e wstrza˛ s´ni˛ety, bo. . . I nie pami˛etałem, co miało by´c po tym „bo”. A to, zdecydowałem w ko´ncu, było znacznie gorsze ni˙z posiadanie całej wiedzy podanej na talerzu, bo skoro miałem si˛e ju˙z zamartwia´c i niepokoi´c, to wolałem wiedzie´c, czym si˛e martwi˛e. Aby pokaza´c wam, jak si˛e czułem po mojej małej przygodzie z Wrogiem na Moorea, powiem wam, z˙ e powa˙znie rozwa˙załem pomysł, by Essie t˛e histori˛e te˙z zagrzebała dla mnie w kulkach na mole. Ale nie potrafiłem. Musiałem jej sprosta´c i z˙ y´c z nia,˛ a była ona, mój Bo˙ze, tak przera˙zajaca. ˛ Prze˙zywałem ciagle ˛ na nowo to długie, pozbawione słów spotkanie umysłów i im wi˛ecej o tym my´slałem, tym wydawało mi si˛e wi˛eksze i bardziej przera˙zajace. ˛ Ja, mały Robinette Broadhead, przebywałem w obecno´sci tego czego´s — stworze´n, potworów, mo˙ze kto´s mógłby nawet powiedzie´c „ludzi” — którzy zajmowali si˛e przewracaniem całego kosmosu do góry nogami dla własnej przyjemno´sci. A có˙z takiego ja, niekompetentny, wra˙zliwy, mały chłopiec, robiłem w tej samej lidze, co supergwiazdy? Musz˛e spróbowa´c spojrze´c na to z perspektywy. Nie b˛edzie to łatwe. Nawet nie b˛edzie chyba mo˙zliwe, gdy˙z perspektywa jest zbyt odległa — Albert powiedziałby prawdopodobnie „niemierzalna”, majac ˛ na my´sli to, z˙ e nie da si˛e zmierzy´c zwiazanych ˛ z tym rzeczy w tej samej skali. To 224

jest troch˛e jak. . . jakby´smy rozmawiali z jakim´s wczesnym australopitekiem jakie´s pół miliona lat temu. Prawdopodobnie znale´zliby´scie jaki´s sposób, z˙ eby mu wytłumaczy´c, z˙ e miejsce, skad ˛ pochodzicie jest straszliwie odległe od miejsca, gdzie si˛e urodził. Mo˙ze nawet byliby´scie w stanie mu wyja´sni´c, z˙ e Alaska i Australia sa˛ poło˙zone jeszcze dalej. Przynajmniej tyle potrafiłby zrozumie´c. Czy mo˙zna jednak wymy´sli´c jaki´s sposób, za pomoca˛ którego dałoby si˛e mu wytłumaczy´c, jak daleko znajduje si˛e jadro ˛ Galaktyki czy Obłok Magellana? Niemo˙zliwe! Od pewnego punktu — dla australopiteka, nowoczesnego człowieka, czy zapisanej maszynowo inteligencji — co´s du˙zego jest po prostu czym´s bardzo du˙zym. Z tego powodu nie wiem te˙z, jak mógłbym opisa´c, ile czasu zaj˛eło mi odbycie tej długiej, m˛eczacej, ˛ odbytej z pr˛edko´scia˛ wi˛eksza˛ ni˙z s´wiatło, podró˙zy z WOA na Krag ˛ Obserwacyjny. Trwało to całe wieki. Mog˛e wstawi´c tu par˛e liczb. Gdyby mierzy´c czasem przestrzeni gigabitowej, było to dobrze ponad dziesi˛ec´ do dziewiatej ˛ milisekundy, co jest mniej wi˛ecej równe całemu mojemu z˙ yciu w cielesnej postaci — zanim mnie poszerzono. To jednak nie oddaje powolnego, s´limaczego tempa przepływu czasu. Podczas „długiej” podró˙zy z Pomarszczonej Skały na WOA kazałem Albertowi pokaza´c mi cała˛ histori˛e wszech´swiata. A teraz rozpocz˛eła si˛e podró˙z, która miała trwa´c dobre tysiac ˛ razy dłu˙zej, a co takiego mógł on zrobi´c na bis? Potrzebowałem mnóstwa rzeczy, z˙ eby si˛e czym´s zaja´ ˛c. Nie miałem problemu ze znalezieniem pierwszej z nich. Albert namówił generała Cassat˛e, by ten skłonił WOA do udzielenia nam dost˛epu do wszelkich mo˙zliwych danych zwiazanych ˛ z Wrogiem. Było tego diabelnie du˙zo. Problem polegał na tym, z˙ e — je´sli chodzi o to, co si˛e działo teraz — w cało´sci były to dane negatywne. Nie udzielały odpowiedzi na z˙ adne z pyta´n, na które odpowied´z naprawd˛e chcieli´smy pozna´c, a były to głównie pytania, w przypadku których brak nam było dodatkowej wiedzy, by je zada´c. Staruszek Albert, optymista, zaprzeczył temu. — Du˙zo si˛e dowiedzieli´smy, Robinie. — rozpoczał ˛ wykład z kreda˛ w dłoni, przy tablicy. — Na przykład, wiemy, z˙ e Galaktyka jest koniem, pies nie zaszczekał, a kot jest mi˛edzy goł˛ebiami. — Albert — rzekła słabo Essie. Mówiła do niego, ale patrzyła na mnie. Chyba wygladałem ˛ na zdezorientowanego nieoczekiwanym rozochoceniem Alberta, ale nie było w tym nic dziwnego. Byłem zdezorientowany, nie wspominajac ˛ o tym, z˙ e byłem tak˙ze zestresowany, zmartwiony i ogólnie nieszcz˛es´liwy. Albert przybrał uparty wyraz twarzy. — Tak, pani Broadhead?

225

— Od jakiego´s czasu wydaje mi si˛e, z˙ e wymagasz rutynowego przegladu. ˛ Czy to jest konieczne? — Nie sadz˛ ˛ e — rzekł z niepewna˛ mina.˛ — Kapry´sne usposobienie — o´swiadczyła — jest nawet po˙zadane ˛ w programie Alberta Einsteina, je´sli Robin sobie tego z˙ yczy. Jednak˙ze. . . Przerwał jej niepewnie. — Rozumiem, co ma pani na my´sli, pani Broadhead. Chce pani otrzyma´c prosty i przejrzysty raport prognostyczny. Doskonale. Dane sa˛ nast˛epujace. ˛ Po pierwsze, nie mamy dowodów, z˙ e jakiekolwiek inne elementy, kawałki, pseudozasobniki czy wtr˛ety Wroga, inne ni˙z te, które Robin wykrył na Tahiti, znajduja˛ si˛e gdziekolwiek w Galaktyce. Po drugie, nie mamy z˙ adnych dowodów, z˙ e wspomniane wy˙zej jeszcze gdzie´s istnieja.˛ Po trzecie, je´sli chodzi o same jednostki, nie mamy dowodów na to, jakoby miały one by´c w jaki´s znaczacy ˛ sposób odmienne od nas samych, to jest uszeregowanych, zorganizowanych i zachowanych ładunków elektromagnetycznych na jakim´s odpowiednim podło˙zu, w tym przypadku konkretnie w zasobnikach Oniko i Apsika. — Spojrzał prosto na mnie: — Nada˙ ˛zasz za mna,˛ Robinie? — Nie za bardzo — odparłem, podejmujac ˛ ten wysiłek. — Masz na my´sli, z˙ e to sa˛ po prostu elektrony, jak ty czy ja? Jak inni Zmarli? Mo˙ze jakie´s czastki ˛ subatomowe? Albert zamrugał. — Robinie — poskar˙zył si˛e. — Wiem, z˙ e wiesz o wiele wi˛ecej. Nie tylko o fizyce czastek, ˛ ale tak˙ze o gramatyce. — Wiesz, co chciałem powiedzie´c — odpaliłem, próbujac ˛ nie wyt˛ez˙ a´c si˛e za bardzo przez podj˛ecie nadmiernego wysiłku. Albert westchnał. ˛ — Rzeczywi´scie, wiem. Dobrze, wypowiem to. Za pomoca˛ całego naszego instrumentarium, jakiego u˙zywali´smy, a które prawdopodobnie zawierało wszelkie mo˙zliwe przyrzady, ˛ nie byli´smy w stanie wykry´c z˙ adnego pola, promieniowania, emisji energii, czy innego efektu fizycznego zwiazanego ˛ z Wrogiem, który nie byłby zgodny z zało˙zeniem, z˙ e sa˛ oni, owszem, zło˙zeni z energii elektromagnetycznej, jak ty czy ja. — Nawet bez promieniowania gamma? — Zdecydowanie, z˙ adnych promieni gamma — rzekł, wygladaj ˛ ac ˛ na rozzłoszczonego. — Tak˙ze z˙ adnych promieni Roentgena, promieniowania kosmicznego, przepływu kwarków czy neutrin; z innej kategorii: tak˙ze z˙ adnych poltergeistów, promieni N, aury psychicznej, elfów w ogrodowej trawie ani sił rodem z pseudonauki. — Albert! — krzykn˛eła Essie. — Traktujesz mnie z góry, Albercie — poskar˙zyłem si˛e.

226

Patrzył na mnie przez dłu˙zsza˛ chwil˛e. Potem wstał. Włosy miał skołtunione, a jego cera pociemniała. Ze słomianym kapeluszem (nie przypominam sobie, z˙ ebym go kiedy´s widział w tym kapeluszu), zata´nczył kilka kroków charlestona, gwi˙zd˙zac ˛ przy tym do rytmu. — Do cholery, Albercie! — krzyknałem. ˛ Powrócił do normalnego wygladu. ˛ — Nie masz ju˙z za grosz poczucia humoru, Robinie — poskar˙zył si˛e. Essie otworzyła usta, z˙ eby co´s powiedzie´c. Potem znów je zamkn˛eła, patrzac ˛ na mnie pytajaco. ˛ Nast˛epnie potrzasn˛ ˛ eła głowa˛ i ku mojemu zdumieniu powiedziała tylko: — Mów dalej, Albercie. — Dzi˛ekuj˛e — odparł, jakby to było wła´snie to, czego si˛e spodziewał, mimo wcze´sniejszych gró´zb. — Ujmujac ˛ rzecz bardziej prozaicznie, poniewa˙z okazałe´s si˛e by´c facetem, który potrafi popsu´c ka˙zda˛ zabaw˛e, powró´cmy do poprzedniego punktu, który, je´sli pami˛etasz, ujałem ˛ w cz˛es´ciowo humorystycznej pro´sbie, by uczyni´c go bardziej strawnym oraz jako technik˛e mnemoniczna.˛ „Galaktyka jest koniem”. Tak. Koniem troja´nskim. Jej zewn˛etrzny wyglad ˛ sugeruje, z˙ e jest dokładnie taka jaka była przez całe nasze z˙ ycie, podejrzewam jednak, z˙ e jest pełna nieprzyjacielskich wojsk. Czy te˙z, pro´sciej rzecz ujmujac, ˛ jest tam całe mnóstwo emisariuszy wroga, tylko nie potrafimy ich wykry´c. — Ale nie mamy na to dowodów — krzyknałem, ˛ a gdy na mnie spojrzał, rzekłem: — Dobrze, s´wietnie, rozumiem, co mówisz. Je´sli ich nie widzimy, to dlatego, z˙ e si˛e ukrywaja.˛ Dobrze. Rozumiem. Ale skad ˛ wiesz, z˙ e si˛e ukrywaja? ˛ Była jak dotad ˛ tylko jedna˛ transmisja, która˛ mo˙zemy przypisa´c Wrogowi — wi˛ec jak? Potrzasn ˛ ał ˛ głowa.˛ — Nie, Robinie. Wykryli´smy tylko jedna.˛ Jedyny powód, dla którego ja˛ wykryli´smy jest taki, z˙ e Wróg u˙zył standardowych ziemskich urzadze´ ˛ n komunikacyjnych, i ta akurat transmisja błyskawiczna, która˛ zainicjowały dzieci na Moorea, pojawiła si˛e w zapisach jako anomalia. Ale nie s´ledzimy wszystkiego, Robinie. Gdyby Wróg dostał si˛e, powiedzmy, na planet˛e Peggy, gdzie ochrona jest znacznie mniej rygorystyczna, czy ktokolwiek dostrzegłby jedna˛ transmisj˛e wi˛ecej? Albo ze statku kosmicznego? Albo, jak ju˙z o tym mówimy, z samego Kr˛egu Obserwacyjnego, powiedzmy par˛e miesi˛ecy temu, kiedy u´sci´slono procedury? Nie sadz˛ ˛ e, Robinie. My´sl˛e, i˙z musimy zało˙zy´c, z˙ e wszystkie te „fałszywe alarmy” na Kr˛egu wcale nie były fałszywe; z˙ e Wróg przeniknał ˛ tam ju˙z jaki´s czas temu; z˙ e przedostawał si˛e, gdzie tylko chciał w poznanej przez nas przestrzeni i widział wszystko, co chciał widzie´c. Niewatpliwie ˛ te˙z meldował o tym w kugelblitzu. Wła´snie to — rzekł, rado´snie si˛e u´smiechajac ˛ — chciałem wyrazi´c mówiac, ˛ z˙ e „kot jest mi˛edzy goł˛ebiami”. Ba — doko´nczył, rozgladaj ˛ ac ˛ si˛e wokół z łagodna˛ ciekawo´scia˛

227

— wcale by mnie nie zaskoczyło, gdyby paru z nich znalazło si˛e tu z nami na pokładzie „Prawdziwej Miło´sci”. Podskoczyłem. Nie mogłem si˛e powstrzyma´c. Byłem nadal poraniony i wstrza´ ˛sni˛ety po tym strasznym, bolesnym do´swiadczeniu. Rozejrzałem si˛e dookoła dziko, ale Albert mnie napomniał. — Och, nie zobaczyłby´s ich, Robinie. — Nie spodziewam si˛e ich zobaczy´c — odwarknałem. ˛ — Ale gdzie mogliby si˛e schowa´c? Wzruszył ramionami. — Gdybym miał spekulowa´c — rzekł — spróbowałbym postawi´c si˛e na ich miejscu. Gdzie mógłbym si˛e schowa´c, gdybym chciał załapa´c si˛e jako pasa˙zer na gap˛e na pokład „Prawdziwej Miło´sci”? To nie byłoby trudne. Mamy tu całe mnóstwo zachowanych danych. Sa˛ tysiace ˛ plików, których dotad ˛ nie otwierali´smy. W ka˙zdym z nich mo˙ze by´c paru pasa˙zerów na gap˛e — czy nawet całe tysiace. ˛ To znaczy, je´sli zało˙zymy, z˙ e koncepcja liczby oznacza cokolwiek w przypadku czego´s, co mo˙ze równie dobrze by´c zbiorowa˛ inteligencja.˛ Robinie — rzekł powa˙znie — nie sad´ ˛ z, z˙ e istoty, które sa˛ w stanie odwróci´c rozszerzanie si˛e wszech´swiata, mo˙zna tak lekko potraktowa´c. Je´sli mnie przychodzi na my´sl jedna z kryjówek — na przykład programy do penetracji czarnych dziur, albo niektóre z podprogramów słu˙zacych, ˛ powiedzmy, do tłumaczenia z polskiego na j˛ezyk Heechów — wierzcie mi, na pewno b˛eda˛ w stanie wymy´sli´c ich tysiace. ˛ Nie zakładałbym nawet, z˙ e na Tahiti zostali zniszczeni, bo ty. . . — zamilkł i odchrzakn ˛ ał, ˛ spogladaj ˛ ac ˛ na mnie przepraszajaco. ˛ — No, dalej — mruknałem ˛ — nie musisz si˛e martwi´c przypominaniem mi, z˙ e umarłem. Nie zapomniałem. Wzruszył ramionami. — W ka˙zdym razie — doko´nczył — nie mamy z˙ adnych dowodów na to, czy nas teraz obserwuja,˛ czy nie. — Przeszukajmy wi˛ec statek — krzyknał ˛ generał Cassata, który przez dłu˙zsza˛ chwil˛e przysłuchiwał si˛e dyskusji w milczeniu. — Pani Broadhead, wi˛ekszo´sc´ ´ z tych programów pani napisała, prawda? Swietnie! Prosz˛e nam powiedzie´c, co mamy robi´c, a my. . . Patrzyła na Alberta, kiedy powiedziała: — Chwileczk˛e, generale. Ten dziwaczny zwariowany program jeszcze nie sko´nczył swojego pokr˛econego raportu. — Dzi˛ekuj˛e, pani Broadhead — rozpromienił si˛e Albert. — By´c mo˙ze zapomnieli´scie o drugim głównym ha´sle mojego krótkiego, synoptycznego raportu. „Pies nie zaszczekał”. Nie mogłem powstrzyma´c s´miechu.

228

— Och, u licha, Albercie — rzekłem — kiedy´s chyba umr˛e przez te twoje głupie odwołania literackie. Co to jest, Sherlock Holmes? Masz na my´sli to, z˙ e wa˙zna˛ rzecza˛ okazał si˛e fakt, z˙ e co´s si˛e nie stało? — Hm, fakt, z˙ e nadal tu jeste´smy, Robinie — rzekł, u´smiechajac ˛ si˛e z aprobata˛ na widok mojego sprytu. Przestałem si˛e s´mia´c. Nie sadziłem, ˛ z˙ e rzeczywi´scie zrozumiałem, o co mu chodzi, ale po chwili si˛e wystraszyłem, z˙ e jednak tak. — Chciałem powiedzie´c — rzekł, z zadowoleniem obgryzajac ˛ fajk˛e — z˙ e cho´c musimy zało˙zy´c, i˙z Wróg jest w stanie włóczy´c si˛e, w mniejszym lub wi˛ekszym stopniu, po całej Galaktyce ju˙z od jakiego´s czasu i cho´c niewatpliwie ˛ posiada zdolno´sc´ niszczenia całych cywilizacji kiedy przyjdzie mu na to ochota, gdy˙z robił to ju˙z w przeszło´sci, a cho´c nie mamy z˙ adnego skutecznego, znanego mi sposobu zapobiegania takim zdarzeniom, gdyby ochota mu przyszła — nie zostali´smy jeszcze unicestwieni. W tej chwili siedziałem ju˙z sztywno i s´miech wywietrzał mi z głowy. — No dalej! — warknałem. ˛ Wygladał ˛ na lekko zaskoczonego. — Ale˙z, Robinie — rzekł pojednawczo — wydaje mi si˛e, z˙ e wniosek z tego wszystkiego jest oczywisty. — Mo˙ze jeszcze nie doszli do tego — rzekłem, czy raczej, j˛eknałem, ˛ gdy˙z — prawd˛e mówiac ˛ — nie czułem si˛e ju˙z nawet tak dobrze, jak na poczatku ˛ tej dyskusji. — Tak, to mo˙zliwe — odparł ponuro, znów obgryzajac ˛ fajk˛e. — Wi˛ec, na lito´sc´ boska˛ — zawyłem — czemu u licha musisz wyglada´ ˛ c tak rado´snie? Odpowiedział mi łagodnie. — Robinie, wiem, z˙ e to dla ciebie niepokojace, ˛ ale spróbuj pomy´sle´c logicznie. Gdyby mieli zamiar nas unicestwi´c, a my nie mamy z˙ adnego sposobu, z˙ eby si˛e temu przeciwstawi´c, có˙z takiego mogliby´smy zrobi´c? Nic, zupełnie nic; jest to nieprzydatna hipoteza, gdy˙z nie prowadzi do podj˛ecia z˙ adnych u˙zytecznych działa´n. Wol˛e odmienne zało˙zenie. — To znaczy jakie? — Takie, z˙ e wstrzymuja˛ si˛e z podj˛eciem decyzji — odparł. — Kiedy´s, w przyszło´sci, mo˙ze b˛edziemy w stanie podja´ ˛c jakie´s działania, przeciwko nim. Ale do tego czasu mo˙zemy po prostu usia´ ˛sc´ wygodnie i odpr˛ez˙ y´c si˛e, prawda, pani Broadhead? — Poczekaj chwil˛e, do jasnej cholery — wrzasnałem. ˛ — O jakich działaniach w przyszło´sci mówisz? A tak w ogóle, to po co lecimy w stron˛e kugelblitzu? Chyba nie przyszło ci do głowy, z˙ e kto´s z nas spróbuje dosta´c si˛e do kugelblitzu i porozmawia´c z tymi. . .

229

Zamilkłem. Wszyscy patrzyli na mnie z dobrze mi znanym wyrazem na twarzach. Widziałem go ju˙z dawno, dawno temu, na asteroidzie Gateway. Był to taki rodzaj spojrzenia, jakim obdarzano poszukiwaczy, którzy ju˙z zgłosili si˛e na misj˛e, która mogła uczyni´c ich bogatymi, ale tak˙ze — co bardziej prawdopodobne — pozbawi´c ich z˙ ycia. Ale teraz nie pami˛etałem, z˙ ebym si˛e zgłosił na ochotnika. W tym momencie, jak mi si˛e wydawało, byli´smy w drodze od jakiej´s godziny, czy co´s koło tego, rzeczywistego czasu; to ju˙z była długa, długa podró˙z. Widzicie, i cho´c to było cholernie ucia˙ ˛zliwe, w ludzkiej historii nie było to niczym dziwnym. Ludzie stracili ju˙z nawyk odbywania długich podró˙zy. Musimy si˛e o nich uczy´c wszystkiego od nowa. Nasi przodkowie przed paroma wiekami nie mieliby tego problemu. Wiedzieli wszystko o zwiazkach ˛ mi˛edzy czasem a przestrzenia,˛ na długo przed Albertem Einsteinem. Jedziesz daleko, pami˛etaj, z˙ e to b˛edzie długo trwało. Dopiero kiedy wprowadzono odrzutowce, ludzie zacz˛eli o tym zapomina´c. (I musieli sobie znów o tym przypomnie´c, kiedy wyruszyli w kosmos). Pomy´slcie o admirale Nelsonie, rozgrywajacym ˛ ostatnia˛ parti˛e kr˛egli przez wyruszeniem na spotkanie hiszpa´nskiej armady. Napoleonie naje˙zd˙zajacym ˛ Rosj˛e jak na wycieczce z biurem podróz˙ y, z obiadem, balem i programem rozrywkowym przed ka˙zdym zatrzymaniem si˛e na nocleg — to był dopiero sposób rozgrywania wojen! Stare metody były najlepsze. Kiedy Aleksander Wielki wyruszył z Macedonii na podbój s´wiata, nie rozgrywał wojny błyskawicznej. Nie s´pieszył si˛e. Zatrzymał si˛e tu, by przeczeka´c zim˛e, tam znów powołał marionetkowy rzad, ˛ w innym miejscu zrobił dziecko jakiej´s uroczej damie — cz˛esto nawet kr˛ecił si˛e w pobli˙zu, a˙z dziecko si˛e urodziło. Je´sli brałe´s udział w bitwie, a potem czekałe´s, a˙z pojawi si˛e transport i zabierze twoje wojska na miejsce nast˛epnej potyczki, mi˛edzy nimi prze˙zywałe´s dziwny, nieprawdziwy czas. Dokładnie rzecz ujmujac, ˛ nie rozgrywali´smy wojny. A przynajmniej taka˛ mieli´smy nadziej˛e. Byli´smy jednak w drodze do czego´s równie decydujacego ˛ i niebezpiecznego, i och! Mieli´smy tyle czasu! Czy wy wiecie, ile to jest pi˛ec´ dziesiat ˛ długich dni? To jakie´s cztery miliardy milisekund i sp˛edzili´smy je tak jak nasi szacowni poprzednicy. Pokonywali´smy drog˛e przez Galaktyk˛e sp˛edzajac ˛ czas na balangach, z˙ arciu i pieprzeniu. Robili´smy to z zachowaniem całego stylu, w jakim robiłby to Napoleon czy Aleksander, gdy˙z mo˙zliwo´sci Alberta były olbrzymie. Dostarczał nam najpi˛ekniejszych dekoracji, jakie kiedykolwiek widziałem. Całymi godzinami Essie i ja ukrywali´smy si˛e przed naszymi towarzyszami podró˙zy opalajac ˛ si˛e i nurkujac ˛ na Wielkiej Rafie Koralowej. Wyłazili´smy z ciepłych, słonych płycizn na c´ wier´c hektara piaszczystej wyspy, gdzie kochali´smy si˛e w jedwabnym namiocie z uniesio-

230

nymi s´cianami, by mo˙zna było poczu´c bryz˛e od morza. Był tam bar, stół piknikowy oraz wanna z gorac ˛ a˛ woda˛ z babelkami, ˛ i tak sp˛edzili´smy pierwszy „dzie´n”. Potem mogli´smy stawi´c czoła naszym towarzyszom podró˙zy i rzeczywisto´sci — przez chwil˛e. A kiedy to zacz˛eło wydawa´c nam si˛e nudne, Albert wyczarował winnic˛e w oazie na Wielkiej Piaszczystej Pustyni planety Peggy. Znajdowała si˛e ona na zboczu stromego uskoku tektonicznego. Po skale spływały lodowate strumienie wody. Białe, czarne i czerwone winogrona, s´liwki i jagody, melony i brzoskwinie, rosły wsz˛edzie dookoła. Le˙zeli´smy, rozmawiajac ˛ i pieszczac ˛ si˛e w cieniu li´sci winoro´sli, Essie i ja, i tak minał ˛ nam kolejny wspaniały „dzie´n”. Prawie nie my´sleli´smy o tym, co robimy. . . no chyba, z˙ e raz na jaki´s czas. Niezmierzona inwencja Alberta dostarczała nam wspaniałych dekoracji. Dom na drzewie w afryka´nskim lesie, z lwami i słoniami przemykajacymi ˛ si˛e w nocnej ciszy pod nami. Dom na łodzi na indyjskim jeziorze, ze sługami w turbanach przynoszacymi ˛ nam s´wie˙ze jak kwiecie sorbety i pikantne przekaski ˛ z baraniny i ciasta, po´sród lilii wodnych. Apartament wznoszacy ˛ si˛e setki pi˛eter nad Chicago, z widokiem na chmury burzowe chłostajace ˛ błyskawicami szerokie jezioro. Noc w Rio w czasie karnawału, i kolejna, w Nowym Orleanie podczas Mardi Gras. Poduszkowiec niestrudzenie wibrujacy ˛ nad brzegiem krateru Piekielnej Góry na planecie Persefona, z fontannami wrzacej ˛ lawy dolatujacymi ˛ prawie tam, gdzie siedzieli´smy. Albert miał ich jaki´s milion, a wszystkie były dobre. Tylko z˙ e ja nie byłem w nastroju. Dyszac ˛ i patrzac ˛ na mnie krytycznym wzrokiem, Essie podciagn˛ ˛ eła si˛e ostatnie pół metra na półk˛e skalna˛ z widokiem na Wielki Kanion i zapytała. — Robinie, czy wszystko w porzadku? ˛ — Wszystko jest w całkowitym porzadku ˛ — odparłem, głosem równie pewnym co fałszywym. — Ach — rzekła, kiwajac ˛ głowa.˛ — Ha — dodała, studiujac ˛ mnie uwa˙znie. — Chyba mam ju˙z do´sc´ wycieczek krajoznawczych. Tylko zabawa, z˙ adnej pracy, ale˙z ten Robin gnu´sny. Albert! Gdzie jeste´s? — Jestem tutaj, pani Broadhead — rzekł Albert, wychylajac ˛ si˛e znad brzegu kanionu i patrzac ˛ na nas. Essie spojrzała w gór˛e mru˙zac ˛ oczy, na jego przyjazna˛ twarz odcinajac ˛ a˛ si˛e od jasnego, symulowanego nieba Arizony. — Czy sadzisz ˛ — spytała — z˙ e mógłby´s znale´zc´ nam co´s mniej. . . hermafrodytycznego i . . . hm. . . bardziej dla sybaryty, dla mojego kochanego m˛ez˙ a, który nie mo˙ze ju˙z robi´c nic poza nicnierobieniem? — Oczywi´scie, z˙ e mog˛e — odparł Albert. — Wła´snie chciałem zaproponowa´c, z˙ eby´smy na chwil˛e zrezygnowali z symulowanych dekoracji. Sadz˛ ˛ e, z˙ e ciekawe mo˙ze by´c sp˛edzenie chwili z naszymi go´sc´ mi na pokładzie „Prawdziwej Miło´sci”. Obawiam si˛e, z˙ e w ko´ncu zacz˛eli si˛e nudzi´c.

231

W ciagu ˛ tych wszystkich milionów milisekund, jakie prze˙zyłem, sp˛edzałem czas z mnóstwem ludzi, a nawet z paroma Heechami. Przekonałem si˛e, z˙ e Podwójne Wiazanie ˛ był kim´s szczególnym. Czas ten był szczególny, gdy˙z było go du˙zo. Ukojony tymi wszystkimi dniami sp˛edzonymi na le˙zeniu na pla˙zy (i wspinaniu si˛e po górach, nurkowaniu, a nawet s´ciganiu si˛e rozlatujacymi ˛ si˛e samochodami) z Essie, byłem gotów zaja´ ˛c si˛e czym´s powa˙znym. Był wi˛ec Podwójne Wiazanie. ˛ — Mam nadziej˛e — rzekł uprzejmie, a mi˛es´nie na grzbietach jego skórzastych dłoni marszczyły si˛e przepraszajaco ˛ — z˙ e wybaczysz mi zakradni˛ecie si˛e na twój statek, Robinette Broadhead. To była sugestia Termokliny. On jest bardzo rozsadny. ˛ — W to nie watpi˛ ˛ e — odparłem, odpłacajac ˛ uprzejmo´scia˛ na uprzejmo´sc´ — ale kim jest wła´sciwie Termoklina? — To drugi z przedstawicieli Heechów w radzie Wspólnej Obserwacji Asasynów — odparł Podwójne Wiazanie, ˛ a Julio Cassata wtracił ˛ si˛e: — I niezły wrzód na dupie. — U´smiechał si˛e, kiedy to mówił, a ja spojrzałem na niego ze zdziwieniem. Powiedzenie czego´s takiego było w stylu Cassaty, ale on tego nie powiedział w swój zwykły sposób. Było co´s jeszcze: on si˛e nawet nie zachowywał w taki sposób, jak Cassata. Siedział koło Alicji Lo i trzymali si˛e za r˛ece. Podwójne Wiazanie ˛ przyjał ˛ t˛e uwag˛e pogodnie. — Były mi˛edzy nami pewne ró˙znice, owszem. Podobnie jak w przypadku pana, generale, czy raczej pana cielesnego oryginału. — Stary Krwio˙zerczy Cassata — rzekła jego kopia, u´smiechajac ˛ si˛e zło´sliwie. — Wy, Heechowie, nie lubicie, kiedy mówi si˛e o rozwaleniu kugelblitzu. ´ egna na szyi Podwójnego Wiazania Rzeczywi´scie, nie lubili. Sci˛ ˛ napi˛eły si˛e; był to odpowiednik ludzkich dreszczy. Albert odchrzakn ˛ ał ˛ i rzekł pojednawczo. — Podwójne Wiazanie, ˛ jest co´s, co chodzi mi po głowie ju˙z od jakiego´s czasu. Mo˙ze ty pomo˙zesz mi to wyja´sni´c. — Z ogromna˛ przyjemno´scia˛ — odparł Heech. — Kiedy jeszcze wyst˛epowałe´s w cielesnej postaci, byłe´s jednym z wielkich autorytetów w dziedzinie planety Przymulonych. Tak sobie my´sl˛e. Pami˛etasz to na tyle dobrze, z˙ eby pokaza´c nam jakie´s wizualne materiały o Przymulonych? — Nie, nie pami˛etam — odparł Podwójne Wiazanie ˛ z u´smiechem (to był u´smiech Heechów, mi˛es´nie policzków napierajace ˛ na wielkie ró˙zowe gałki oczne). — Ale właczyłem ˛ do waszych systemów przechowywania danych troch˛e naszych wachlarzy i mam na podor˛edziu kilka materiałów. — Tak wła´snie my´slałem — rzekł Albert, majac ˛ oczywi´scie na my´sli to, z˙ e przez cały czas o tym wiedział. — Pozwólcie, poka˙ze˛ wam co´s najpierw. Kiedy

232

przebywali´smy na satelicie WOA, odwiedzili´smy s´winie Voodoo. Pani Broadhead i ja mieli´smy podobne skojarzenie. Pami˛etacie? — spytał, patrzac ˛ na mnie. ´ — Pewnie — odparłem, gdy˙z Albert wy´swietlił przed nami Swinie Voodoo w ich gnoju, wszystko oprócz zapachu. Jedna ze s´wi´n pracowicie prze˙zuwała swoja˛ laleczk˛e voodoo, czy co to tam było, a na pierwszym planie było wida´c jedna˛ z tych malutkich figurek, umyta˛ do czysta z błota i gnoju. — Essie powiedziała co´s zabawnego. Alicja Lo o´swiadczyła, z˙ e to sa˛ lalki, takie do zabawy, a wtedy ty powiedziała´s — pami˛etasz, co powiedziała´s, Essie? — Go´scie — odparła. Powiedziała to tonem po cz˛es´ci kłótliwym, jakby my´slała, z˙ e kto´s chce wyzwa´c ja˛ na pojedynek, a po cz˛es´ci przestraszonym. Albert pokiwał głowa.˛ — Zgadza si˛e, pani Broadhead. Go´scie. Obcy na tej planecie. Była to logiczna dedukcja, gdy˙z wszystkie figurki były takie same i do´sc´ szczegółowe, za´s na tej planecie nie było nic, co mogłoby posłu˙zy´c jako model. ´ — A mo˙ze te istoty wymarły — rzekłem bu´nczucznie. — Mo˙ze Swinie Voodoo ze˙zarły je wszystkie. Albert rzucił mi jedno ze swoich tolerancyjnych, ojcowskich spojrze´n. — Sadz ˛ ac ˛ z ich wygladu, ˛ byłoby bardziej prawdopodobne, gdyby te istoty ´ zjadły Swinie Voodoo. Istotnie, sadz˛ ˛ e, z˙ e tak mogłoby by´c, ale nie do tego zmie´ n Voodoo. Sadz˛ rzam. Uwierz mi, Robinie, te istoty nie pochodziły z planety Swi´ ˛ e, z˙ e Podwójne Wiazanie ˛ zgodzi si˛e ze mna.˛ — To prawda — rzekł Podwójne Wiazanie ˛ uprzejmie. — Przeprowadzili´smy szeroko zakrojone badania paleontologiczne. To nie sa˛ tubylcy. — A zatem. . . — zaczał ˛ Albert. — A zatem miałam racj˛e! — doko´nczyła Essie. — Go´scie! Istoty z innej planety zrobiły na s´winiach takie wra˙zenie, z˙ e od tego czasu rze´zbia˛ laleczki Voodoo, z˙ eby je utrzyma´c z daleka. — Tak — potwierdził Albert, kiwajac ˛ głowa˛ — co´s w tym rodzaju, jak sadz˛ ˛ e. A teraz, Podwójne Wiazanie. ˛ .. Ale Heech ju˙z go wyprzedził. — Jak sadz˛ ˛ e, teraz chciałby´s zobaczy´c istoty, które zaatakowały Przymulonych. — Odczekał uprzejmie, a˙z Albert wyłaczy ˛ własny konstrukt, po czym podał nowy. Był to habitat Przymulonych, który wła´snie był niszczony. Istoty rozmiarów waleni bł˛ekitnych, ale z o´smiornicowatymi mackami, w których dzier˙zyły bro´n, systematycznie go niszczyły. — Symulacja jest jedynie du˙zym przybli˙zeniem — rzekł ze smutkiem Podwójne Wiazanie ˛ — ale je´sli chodzi o cechy ogólne, prawdopodobnie jest poprawna. Bro´n została do´sc´ dobrze udokumentowana. Brak odnó˙zy, innych ni˙z macki, jest wysoce prawdopodobny; Przymuleni nie mogli nie zauwa˙zy´c rak ˛ czy nóg, gdy˙z ich własna anatomia te˙z takowych nie przewiduje. — A rozmiar? — spytał Albert. 233

— Och, tak — rzekł Podwójne Wiazanie, ˛ potrzasaj ˛ ac ˛ twierdzaco ˛ nadgarstkami — jest do´sc´ dobrze ustalony. Porównanie rozmiarów wzgl˛ednych Asasynów i Przymulonych zostało do´sc´ dobrze okre´slone. ´ — Ale oni sa˛ znacznie wi˛eksi ni˙z Swinie Voodoo — rzekł Albert. — Je´sli ´ zało˙zymy, z˙ e lalki sa˛ portretami istot o takich samych rozmiarach, jak Swinie Voodoo, nie mogłyby to by´c te same stworzenia. Alicja Lo poruszyła si˛e. — Ale my´slałam. . . — zawahała si˛e. — My´slałam, z˙ e Asasyni to jedyna rasa podró˙zujaca ˛ przez kosmos. — Tak — rzekł Albert, kiwajac ˛ głowa.˛ Spojrzałem na niego w oczekiwaniu. Milczał. — No dalej, Albercie! — zach˛eciłem go. — Tak naprawd˛e, to nie wiem, Robinie — odparł. — Powiem ci jednak, co mi si˛e wydaje. Mianowicie to, z˙ e istoty, które prawie zniszczyły Przymulonych ´ i stworzenia, które uporczywie portretuja˛ Swinie Voodoo, nie były tak naprawd˛e rasami podró˙zujacymi ˛ w kosmosie. Sadz˛ ˛ e, z˙ e zostały tam przywiezione. Zawtórował mu Podwójne Wiazanie. ˛ — Równie˙z tak uwa˙zam, Albercie. Sadz˛ ˛ e, z˙ e Asasyni nie sa˛ tak naprawd˛e Asasynami. To znaczy, oni fizycznie nie atakuja˛ innych ras, cho´c moga˛ zapewnia´c transport istotom, które to robia.˛ Z tego powodu lepiej b˛edzie, je´sli nazwiemy ich Wrogiem. To bardziej precyzyjne okre´slenie, jak sadz˛ ˛ e — rzekł, patrzac ˛ na Alberta. Ale Albert nie odpowiedział.

***

Go´scie nie sa˛ wcale kłopotliwi, kiedy nie trzeba ich karmi´c i zmienia´c im po´scieli. Odkryłem, ku mojemu zdumieniu, z˙ e naprawd˛e lubi˛e przebywanie w towarzystwie Alicji Lo, mimo z˙ e przebywała tu w towarzystwie faceta, z którego miałem niewiele po˙zytku. Co było jeszcze bardziej zdumiewajace, ˛ to fakt, z˙ e sam Cassata robił si˛e prawie zno´sny. Przede wszystkim rzadko kiedy chodził w mundurze. To znaczy, nie zauwa˙zyłem, z˙ eby chodził. Przez wi˛ekszo´sc´ czasu nie miałem poj˛ecia, co miał na sobie, watpiłem ˛ w to, aby miał na sobie zbyt du˙zo, gdy˙z on i Alicja przebywali w jakich´s prywatnych dekoracjach. Kiedy jednak przebywali´smy razem, miał na sobie co´s nieformalnego, szorty, koszulk˛e bez r˛ekawów, garnitur w stylu safari, a raz wystapił ˛ w eleganckim fraku. (Alicja wówczas miała na sobie l´sniac ˛ a,˛ wyszywana˛ cekinami sukienk˛e, wi˛ec pomy´slałem, z˙ e to jaki´s ich prywatny z˙ art — ale, wiecie, to było nieco zaskakujace, ˛ gdy˙z nigdy bym nie 234

wział ˛ Cassaty za faceta, który jest w stanie zawraca´c sobie głow˛e sympatycznymi, osobistymi z˙ artami). Jednak˙ze, jak powiedziałby Albert, równowaga cieplna została zachowana. Poniewa˙z Julio Cassata robił si˛e bardziej zno´sny, ja stawałem si˛e. . . niezno´sny, rozdra˙zniony, niezrównowa˙zony i . . . tak, głupi. Próbowałem to ukrywa´c. Strata czasu; có˙z si˛e mo˙ze ukry´c przed moja˛ droga˛ przeno´sna˛ Essie? Wreszcie zacz˛eła da˙ ˛zy´c do konfrontacji. — Chcesz o tym porozmawia´c? — nalegała. Próbowałem obdarzy´c ja˛ promiennym u´smiechem, ale zmienił si˛e on w ponury grymas. — Nie ze mna,˛ do diabła. Z Albertem. — Ach, złotko — zaprotestowałem. — Ale o czym? — Ja nie wiem, o czym. Mo˙ze Albert b˛edzie wiedział? Nie masz nic do stracenia. — Rzeczywi´scie, nic — odparłem, chcac ˛ wyrazi´c zgod˛e. Miał to wszelako by´c pewien rodzaj sardonicznej zgody, co´s jak skrzywienie brwi; ale spojrzenie, którym mi odpowiedziała, zniech˛eciło mnie. Powiedziałem szybko: — Zrobi˛e to. Albert! Kiedy si˛e pojawił, siedziałem i patrzyłem na niego. Cierpliwie oddał mi spojrzenie, pykajac ˛ z fajki, czekajac, ˛ a˙z si˛e odezw˛e. Essie dyskretnie si˛e oddaliła — chciałem sadzi´c, z˙ e to dyskrecja, a nie pot˛epienie czy nuda. Posiedzieli´smy wi˛ec sobie przez chwil˛e, a˙z dotarło do mnie, z˙ e faktycznie chciałbym o czym´s porozmawia´c. — Albercie — rzekłem, zadowolony ze znalezienia tematu do rozmowy — jak to jest? — Jak co jest, Robinie? — By´c tam, gdzie byłe´s, zanim byłe´s tutaj — rzekłem. — Jak to jest, tak si˛e rozpływa´c? Kiedy ci mówi˛e, z˙ eby´s sobie poszedł na chwil˛e. Kiedy nic nie robisz. Kiedy znów stajesz si˛e cz˛es´cia˛ zbioru gigabitowego danych. Kiedy przestajesz istnie´c, to znaczy, ty przestajesz, zostaje tylko kupa rozproszonych cz˛es´ci unosza˛ cych si˛e w wielkim, elektronicznym kubełku z klockami. Albert nie j˛eknał. ˛ Tylko wygladał, ˛ jakby miał na to ochot˛e. Kiedy przemówił, a˙z ociekał cierpliwo´scia.˛ — Mówiłem ci ju˙z, z˙ e kiedy nie jestem aktywnie zaprogramowany na bycie twoim programem do wyszukiwania danych, ró˙zne elementy pami˛eci, które wykorzystuje program „Albert Einstein” istnieja˛ we wspólnym zbiorze. Oczywis´cie, wspólny zbiór na pokładzie „Prawdziwej Miło´sci” jest znacznie mniejszy ni˙z w s´wiatowej sieci gigabitowej, ale mimo to do´sc´ du˙zy i wykonujacy ˛ wiele funkcji. Czy o tym mówisz? — Wła´snie o tym, Albercie. Jak to jest? Wyciagn ˛ ał ˛ fajk˛e, co było oznaka˛ namysłu. — Nie wydaje mi si˛e, z˙ ebym mógł ci to wytłumaczy´c, Robinie. 235

— Dlaczego nie? — Bo pytanie jest z´ le postawione. Zakładasz, z˙ e jest jakie´s „ja”, które potrafi „czu´c”. Nie ma z˙ adnego „ja”, kiedy moje elementy sa˛ oddelegowane do innych zada´n. Skoro ju˙z o tym mówimy, nie ma teraz z˙ adnego „mnie”. — Ale ja ci˛e widz˛e — zauwa˙zyłem. — Och, Robinie — westchnał ˛ — tyle razy ju˙z o tym dyskutowali´smy, prawda? Po prostu kra˙ ˛zysz wokół jakiego´s rzeczywistego problemu, który ci˛e trapi. Gdybym był twoim programem psychoanalitycznym, poprosiłbym ci˛e, z˙ eby´s. . . — Nie jeste´s — rzekłem, u´smiechajac ˛ si˛e, ale czujac, ˛ jak ten u´smiech t˛ez˙ eje — wi˛ec nie pro´s. Zróbmy to jeszcze raz. Tym razem spróbuj˛e dotrzyma´c ci kroku. Cofnijmy si˛e do miejsca, gdzie mówi˛e „Ale ja ci˛e widz˛e”, a ty znów opowiesz o wodospadzie Niagara. Rzucił mi spojrzenie, które po cz˛es´ci wyra˙zało irytacj˛e, a po cz˛es´ci trosk˛e. I to, i to, doskonale rozumiałem. Wiem, z˙ e Albert cz˛esto jest na mnie zirytowany, ale wiem jeszcze lepiej, z˙ e bardzo si˛e o mnie troszczy. — Bardzo dobrze, zagramy znów w twoja˛ gr˛e. Postrzegasz „mnie” w takim sensie, w jakim postrzegasz wodospad. Gdyby´s dzi´s popatrzył na wodospad Niagara, a nast˛epnie wrócił tam tydzie´n pó´zniej i znów na niego spojrzał, wydawałoby ci si˛e, z˙ e widzisz ciagle ˛ ten sam wodospad. A w rzeczywisto´sci ani jeden atom tego wodospadu nie byłby taki sam. Wodospad istnieje tylko dlatego, z˙ e zmuszaja˛ go do tego prawa hydrauliki, napi˛ecie powierzchniowe i prawa Newtona, opierajac ˛ si˛e na fakcie, z˙ e jedna masa wody znajduje si˛e wy˙zej ni˙z druga. Postrzegasz mnie tylko dlatego, z˙ e zmuszaja˛ mnie do tego zasady programu „Albert Einstein”, napisanego przez twoja˛ z˙ on˛e, S. Ja. Laworowna-Broadhead. ˛ Molekuły wody to nie wodospad Niagara. To wodospad Niagara jest z nich zbudowany. Bity i bajty, które pozwalaja˛ mi funkcjonowa´c, kiedy mój program działa, nie sa˛ mna.˛ Zrozumiałe´s to? Je´sli tak, to widzisz, z˙ e bezsensem jest pyta´c mnie, jak si˛e czuj˛e, kiedy nie jestem „mna”, ˛ bo kiedy nie ma z˙ adnego „mnie”, nic nie czuj˛e. A teraz — rzekł, pochylajac ˛ si˛e do przodu w szczerym ge´scie — załó˙zmy, z˙ e ty mi opowiesz, co takiego czujesz, z˙ e zacz˛eli´smy t˛e dyskusj˛e, Robinie. Zastanowiłem si˛e. Słuchanie, jak przemawia, z tym mi˛ekkim, słodkim akcentem, było tak kojace, ˛ z˙ e przypomnienie sobie, gdzie tkwi odpowied´z, zaj˛eło mi troch˛e czasu. Wreszcie sobie przypomniałem i całe ukojenie znikło. Powiedziałem: — Boj˛e si˛e. ´ agn Sci ˛ ał ˛ wargi, gdy mi si˛e przygladał. ˛ — Boisz si˛e. Rozumiem. Robinie, czy potrafisz mi powiedzie´c, co ci˛e tak przera˙za? — Có˙z, które z czterystu czy pi˛eciuset. . . — Nie, nie, Robinie. Te najwa˙zniejsze. — Ja te˙z jestem programem — o´swiadczyłem. 236

— Ach — odparł. — Rozumiem. — Opró˙znił fajk˛e, patrzac ˛ na mnie uwa˙znie. — Chyba rozumiem — u´sci´slił. — Poniewa˙z jeste´s zapisana˛ inteligencja,˛ sadzisz, ˛ z˙ e to, co dzieje si˛e ze mna,˛ mo˙ze si˛e sta´c tak˙ze z toba.˛ — Albo gorzej. — Och, Robinie — powiedział, potrzasaj ˛ ac ˛ głowa.˛ — Martwisz si˛e o tyle rzeczy. Boisz si˛e, tak mi si˛e wydaje, z˙ e kiedy´s co´s zapomnisz i wyłaczysz ˛ si˛e. O to chodzi? A potem nigdy ju˙z nie pozbierasz si˛e do kupy? Ale˙z Robinie, nic takiego nie mo˙ze si˛e sta´c. — Nie wierz˛e ci — powiedziałem. To go powstrzymało, przynajmniej na chwil˛e. Powoli, metodycznie, Albert ponownie napełnił fajk˛e, zapalił zapałk˛e pocierajac ˛ ja o podeszw˛e buta, dotknał ˛ nia˛ tytoniu i zaczał ˛ pyka´c metodycznie, nie spuszczajac ˛ ze mnie oka. Nie odpowiedział. Potem wzruszył ramionami. Albert prawie nigdy mnie nie opuszcza dopóki mu nie pozwol˛e odej´sc´ , ale wygladał, ˛ jakby miał na to ochot˛e. — Nie odchod´z — powiedziałem. — Dobrze, Robinie — rzekł, a wygladał ˛ na zaskoczonego. — Porozmawiaj ze mna˛ jeszcze. To taka długa podró˙z, a ja si˛e chyba robi˛e nerwowy. — Och, naprawd˛e? — spytał, unoszac ˛ brwi; było to tak bliskie wydawania wyroków, jak to zwykle bywa u Alberta. Potem powiedział: — Wiesz, Robinie, nie musisz by´c s´wiadomy przez cały czas. Czy chciałby´s si˛e wyłaczy´ ˛ c, a˙z tam dotrzemy? — Nie! — Ale˙z Robinie, naprawd˛e nie ma si˛e czym przejmowa´c. Kiedy pozostajesz w trybie gotowo´sci, to tak, jakby czas wcale nie płynał. ˛ Spytaj swoja˛ z˙ on˛e. — Nie! — powtórzyłem. Nie chciałem o tym dyskutowa´c; tryb gotowo´sci brzmiał za bardzo podobnie do stanu okre´slanego jako „martwy”. — Nie, chc˛e tylko chwil˛e pogada´c. Uwa˙zam — naprawd˛e tak uwa˙zam — z˙ e nadszedł dobry moment, by´s opowiedział mi o dziewi˛eciowymiarowej przestrzeni. Po raz drugi w ciagu ˛ paru milisekund Albert obdarzył mnie takim spojrzeniem — nie, nie zaskoczonym, ale przynajmniej sceptycznym. — Chcesz, z˙ ebym ci obja´snił, na czym polega dziewi˛eciowymiarowa przestrze´n — powtórzył. — No wła´snie, Albercie. Przyjrzał mi si˛e uwa˙znie poprzez chmur˛e fajkowego dymu. — Dobrze — o´swiadczył. — Rozumiem, z˙ e ta koncepcja troch˛e ci˛e rozrusza. Pewnie sadzisz, ˛ z˙ e jaka´ ˛s przyjemno´sc´ sprawi ci nabijanie si˛e ze mnie. . . — Kto, ja, Albercie? — wyszczerzyłem si˛e.

237

— Och, nie mam nic przeciwko temu. Próbuj˛e tylko zrozumie´c, jakie b˛eda˛ reguły gry. — Reguły gry — rzekłem — sa˛ takie, z˙ e ty mi o tym opowiadasz. Kiedy mnie to znu˙zy, powiem ci. Zaczynaj wi˛ec, prosz˛e. „Dziewi˛eciowymiarowa przestrze´n to. . . ”, a ty wypełnisz puste miejsca. Wygladał ˛ na zadowolonego, nawet je´sli był nieco sceptycznie nastawiony. — Powinni´smy cz˛es´ciej odbywa´c takie podró˙ze — skomentował. — Tak czy inaczej, to nie jest dobry pomysł na poczatek. ˛ Poczatek ˛ b˛edzie taki: najpierw rozpatrujemy normalna,˛ trójwymiarowa˛ przestrze´n, taka,˛ w której si˛e wychowałe´s, czy my´slałe´s, z˙ e si˛e wychowujesz, kiedy jeszcze miałe´s cielesna˛ posta´c. . . co, ju˙z? Podniosłem r˛ek˛e i o´swiadczyłem: — Zawsze my´slałem, z˙ e jest czterowymiarowa. Co si˛e stało z wymiarem czasu? — To czterowymiarowa czasoprzestrze´n, Robinie. Próbuj˛e to dla ciebie upros´ci´c, wi˛ec trzymajmy si˛e mo˙ze najpierw trzech wymiarów. Dam ci przykład. Wyobra´zmy sobie, z˙ e kiedy byłe´s młodym człowiekiem, siedzacym ˛ przez piezowizorem i ogladaj ˛ acym ˛ ze swoja˛ dziewczyna˛ jaki´s show. Nagle zdarzyło ci si˛e otoczy´c ja˛ ramieniem. Pierwsza˛ rzecza,˛ która˛ zrobisz, jest wyciagni˛ ˛ ecie ramienia na oparciu kanapy — to pierwszy wymiar, nazwijmy go szeroko´scia.˛ Potem zaginasz łokie´c pod katem ˛ prostym, z˙ eby twoje przedrami˛e wskazywało do przodu i oparło si˛e na jej ramieniu — to drugi wymiar i nazwiemy go długo´scia.˛ Nast˛epnie opuszczasz dło´n na jej biust. I to jest gł˛eboko´sc´ . Trzeci wymiar. — To gł˛eboko´sc´ , zgoda, bo do tego momentu pewnie ju˙z gł˛eboko wpadn˛e. — U´smiechnałem ˛ si˛e zło´sliwie. Westchnał ˛ i zignorował t˛e uwag˛e. — Pojmujesz ten obraz. Jak dotad ˛ przedstawili´smy trójwymiarowa˛ przestrze´n. Jest równie˙z, jak podpowiedziałe´s, wymiar czasu: pi˛ec´ minut temu twojej r˛eki tam nie było, teraz jest, za chwil˛e b˛edzie jeszcze gdzie´s indziej. Je´sli wi˛ec chcesz poda´c współrz˛edne dowolnego znanego ci układu, musisz doda´c tak˙ze ten wymiar. Trójwymiarowe „gdzie” i czterowymiarowe „kiedy”: czasoprzestrze´n. — Czekam, a˙z dojdziesz do tego miejsca — rzekłem cierpliwie — gdzie mi poka˙zesz, z˙ e wszystko, co dotad ˛ wiedziałem, jest bł˛edne. — Dojd˛e do tego, Robinie, ale zanim dotr˛e do tej trudnej cz˛es´ci, musz˛e si˛e upewni´c, z˙ e łatwa cz˛es´c´ jest pod kontrola.˛ Teraz przechodzimy do tej trudnej. Mamy tu supersymetri˛e. — Och, dobrze. Czy oczy ju˙z zaczynaja˛ zachodzi´c mi mgła? ˛ Spojrzał z uwaga˛ w moja˛ twarz, tak autentycznie, jakbym rzeczywi´scie miał jakie´s oczy, a on miał co´s, czym mógłby w nie zajrze´c. Albert jest dobrym kumplem, naprawd˛e.

238

— Jeszcze nie — powiedział zadowolony. — Postaram si˛e, z˙ eby tego nie spowodowa´c. „Supersymetria” brzmi okropnie, wiem, ale to tylko nazwa nadana modelowi matematycznemu, który do´sc´ zadowalajaco ˛ opisuje główne cechy wszech´swiata. Obejmuje on, lub jest zwiazany, ˛ z takimi poj˛eciami, jak „supergrawitacja”, „teoria strun” i „archeokosmologia”. — Znów na mnie spojrzał. — Oczy nadal przejrzyste? Dobrze. Teraz spróbujemy zrozumie´c implikacje tych słów. Implikacje sa˛ łatwiejsze, ni˙z same słowa. Sa˛ to dobre obszary bada´n. Razem wzi˛ete obja´sniaja˛ zachowanie zarówno materii, jak i energii, we wszelkich ich przejawach. A nawet wi˛ecej. One nie tylko je obja´sniaja.˛ Prawa supersymetrii i inne rzeczywi´scie rzadz ˛ a˛ zachowaniem wszystkiego. Chc˛e przez to powiedzie´c, z˙ e na podstawie tych praw zaobserwowane zachowanie wszystkiego, co składa si˛e na kosmos, logicznie wynika. A nawet w sposób nieunikniony. — Ale. . . Rozp˛edził si˛e ju˙z na całego; machnał ˛ na mnie lekcewa˙zaco ˛ r˛eka.˛ — Zosta´nmy przy tym — rozkazał. — To sa˛ podstawy. Gdyby staro˙zytni Grecy rozumieli supersymetri˛e i zwiazane ˛ z nia˛ zagadnienia, mogliby wydedukowa´c prawa Newtona dotyczace ˛ ruchu i prawo powszechnego cia˙ ˛zenia, oraz zasady kwantowe Plancka i Heinsenberga, a nawet. . . — zamrugał — . . . moja˛ własna˛ teori˛e wzgl˛edno´sci, zarówno szczególna,˛ jak i ogólna.˛ Nie musieliby eksperymentowa´c i obserwowa´c. Wiedzieliby, z˙ e to wszystko jest prawdziwe, poniewa˙z wynika jedno z drugiego, jak Euklides wiedział, z˙ e jego geometria musi by´c prawdziwa, bo wynika z praw ogólnych. — Ale tak nie jest! — krzyknałem ˛ zaskoczony. — Prawda? Przecie˙z opowiadałe´s mi o geometrii nieeuklidesowej. . . Zatrzymał si˛e na moment; wygladał ˛ na zamy´slonego. — I na tym cały dowcip polega — przyznał. Spojrzał na swoja˛ fajk˛e i zauwaz˙ ył, z˙ e zgasła, wi˛ec zaczał ˛ ja˛ metodycznie opró˙znia´c, stukajac; ˛ cały czas mówił. — Geometria euklidesowa nie jest nieprawdziwa, jest po prostu prawdziwa wyłacznie ˛ w szczególnym przypadku płaskiej, dwuwymiarowej przestrzeni. W rzeczywistym s´wiecie takich nie ma. W supersymetrii te˙z tkwi pewien trik. Polega on na tym, z˙ e jest nieprawdziwa w s´wiecie rzeczywistym — a przynajmniej w trójwymiarowej przestrzeni, która˛ postrzegamy. Aby supersymetria mogła działa´c, konieczne jest dziewi˛ec´ wymiarów, cho´c postrzegamy jedynie trzy. Co si˛e dzieje z pozostałymi sze´scioma? — Nie mam najbledszego poj˛ecia — o´swiadczyłem z przyjemno´scia˛ — ale wychodzi ci to lepiej ni˙z zwykle. Jeszcze si˛e nie pogubiłem. — Du˙zo c´ wiczyłem — odparł sucho. — Mam równie˙z dla ciebie dobre nowiny. Mógłbym matematycznie udowodni´c ci, z˙ e dziewi˛ec´ wymiarów jest niezb˛edne. . . — Och, nie.

239

— Oczywi´scie, z˙ e nie — zgodził si˛e. — Dobra nowina brzmi: nie musz˛e tego robi´c, by´s mógł mnie dalej zrozumie´c. — Jestem wdzi˛eczny. — Nie watpi˛ ˛ e. — Znów zapalił fajk˛e. — A teraz, co do brakujacych ˛ sze´sciu wymiarów. . . — Popykał przez chwil˛e z namysłem. — Je´sli dziewi˛eciowymiarowa przestrze´n musi istnie´c, z˙ eby powstał wszech´swiat, dlaczego my potrafimy si˛e doszuka´c jedynie trzech? — Czy to ma co´s wspólnego z entropia? ˛ — zaryzykowałem. Albert spojrzał na mnie zdegustowany. — Z entropia? ˛ Oczywi´scie, z˙ e nie. Jak˙ze miałoby? — No to z hipoteza˛ Macha? Albo jakimi´s innymi rzeczami, o których mi opowiadałe´s przedtem? Skarcił mnie. — Nie zgaduj, Robinie. Utrudniasz. Co si˛e stało z innymi wymiarami? Po prostu znikły. Albert gapił si˛e na mnie z zadowoleniem, pykajac ˛ z fajki, jakby obja´snił mi co´s strasznie wa˙znego. Poczekałem, a˙z b˛edzie kontynuował. A kiedy tego nie zrobił, poczułem si˛e zirytowany. — Albercie — o´swiadczyłem — wiem, z˙ e uwielbiasz si˛e ze mna˛ dra˙zni´c, z˙ eby podtrzyma´c moje zainteresowanie, ale có˙z, u licha, ma oznacza´c to „po prostu znikły”? Zachichotał. Widziałem, z˙ e s´wietnie si˛e bawi. Rzekł: — A przynajmniej znikły z naszej percepcji. Nie oznacza to, z˙ e wygin˛eły. Prawdopodobnie znaczy to jedynie, z˙ e sa˛ bardzo małe. Skurczyły si˛e do takich rozmiarów, z˙ e nie sa˛ ju˙z widoczne. Spojrzałem na niego z w´sciekło´scia.˛ — Mo˙zesz mi obja´sni´c, jak mogły si˛e po prostu skurczy´c? U´smiechnał ˛ si˛e do mnie. — Na szcz˛es´cie nie — rzekł. — Mówi˛e „na szcz˛es´cie”, bo gdybym nawet potrafił, byłoby to bardzo matematyczne, a wtedy odpadłby´s w przedbiegach. Jednak˙ze mog˛e rzuci´c odrobink˛e s´wiatła na to, co si˛e wtedy prawdopodobnie stało. Przez skurczenie si˛e rozumiem, z˙ e nie sa˛ ju˙z rejestrowane. Pozwól, z˙ e dam ci przykład. Pomy´sl o jakim´s punkcie — załó˙zmy, ko´ncu twojego nosa. . . — Och, daj spokój, Albercie! Ju˙z przerobili´smy trójwymiarowa˛ przestrze´n! — Czubek twojego nosa — powtórzył. — Odnie´s ten punkt do jakiegokolwiek innego punktu, powiedzmy, twojego jabłka Adama. Twój nos sterczy o tyle milimetrów w gór˛e, wystaje o tyle milimetrów w przód, i rozciaga ˛ si˛e tyle milimetrów w bok — oznacza to, z˙ e podali´smy lokalizacj˛e wzgl˛edem osi „x”, „y” i „z”. Kiedy mówimy o dziewi˛eciowymiarowej przestrzeni zamiast o trójwymiarowej, mo˙zemy tak˙ze powiedzie´c, z˙ e jest to specyficzny punkt na osiach „p”, „d”, 240

„q”, „r”, „w” i „k” — czy jakich tam liter u˙zyjesz, z˙ eby je nazwa´c, ale. . . — Wział ˛ gł˛eboki oddech. — Ale nie musisz podawa´c tych współrz˛ednych w z˙ adnym normalnym celu, bo odległo´sci sa˛ tak małe, z˙ e nie maja˛ znaczenia. Wła´snie o to chodzi. Nada˙ ˛zasz? — Prawie wydaje mi si˛e, z˙ e tak — odparłem rado´snie. — Dobrze — rzekł — bo to jest ju˙z prawie prawda. To nie jest a˙z takie proste. Te brakujace ˛ sze´sc´ wymiarów — one sa˛ nie tylko małe, one sa˛ zakrzywione. Sa˛ jak małe kółeczka. Jak zwini˛ete spirale. Nie prowadza˛ nigdzie. Tak sobie ida˛ dookoła. Zatrzymał si˛e, ssac ˛ fajk˛e i patrzac ˛ na mnie z aprobata.˛ Znów zaczał ˛ mruga´c. Było co´s w spojrzeniu tych uczciwych oczu, co kazało mi spyta´c: — Albercie, jedno pytanie. Czy to wszystko, co mi mówisz, to prawda? Zawahał si˛e. Po czym wzruszył ramionami. — Prawda — rzekł powa˙znie — to ci˛ez˙ kie słowo. Nie jestem przygotowany na to, z˙ eby rozmawia´c jak w rzeczywisto´sci, a wła´snie to rozumiesz przez słowo „prawda”. To jest model, który bardzo, bardzo dobrze wszystko obja´snia. Równie dobrze mo˙ze by´c uznany za „prawd˛e”, przynajmniej do momentu, kiedy zostanie znaleziony lepszy model. Niestety jednak, je´sli pami˛etasz — rzekł, o˙zywiajac ˛ si˛e, jak zawsze, kiedy ma okazj˛e zacytowa´c samego siebie — jak to powiedział dawno temu mój cielesny oryginał, matematyka jest najbardziej „prawdziwa”, kiedy jest najmniej „rzeczywista” i na odwrót. Jest wiele elementów, których tu nie scharakteryzowałem. Nie rozpatrywali´smy jeszcze implikacji teorii strun czy zasady nieoznaczono´sci Heisenberga, czy. . . — Prosz˛e ci˛e, daj sobie spokój — błagałem. — Z przyjemno´scia,˛ Robinie, gdy˙z s´wietnie sobie radzisz. Doceniam to, z˙ e mnie wysłuchałe´s. Teraz mam nadziej˛e, z˙ e b˛edziesz w stanie zrozumie´c, o co chodzi z Wrogiem, oraz — co wa˙zniejsze — podstawowa˛ struktura˛ wszech´swiata. — Co wa˙zniejsze! — powtórzyłem. U´smiechnał ˛ si˛e. — W sensie obiektywnym, tak, Robinie. Znacznie lepiej jest wiedzie´c, ni˙z robi´c i nie ma wi˛ekszego znaczenia, kto jest tym, co wie. Wstałem i przeszedłem si˛e. Wydawało mi si˛e, z˙ e rozmawiamy ju˙z bardzo długo i wtedy pojałem, ˛ z˙ e to dobrze, bo dokładnie o to mi chodziło. Odezwałem si˛e: — Albercie? Ile trwał ten twój wykład? — Masz na my´sli czas galaktyczny? Zobaczmy, tak, troch˛e poni˙zej czterech minut. — A kiedy spojrzał na moja˛ twarz, dodał szybko. — Ale pokonali´smy ju˙z prawie jedna˛ trzecia˛ drogi, Robinie! Jeszcze par˛e tygodni i b˛edziemy na Kr˛egu Obserwacyjnym! — Par˛e tygodni. Spojrzał na mnie z troska.˛ 241

— Nadal mamy do dyspozycji opcj˛e wyłaczenia. ˛ . . Nie, oczywi´scie, z˙ e nie — dodał, obserwujac ˛ moja˛ twarz. Przez chwil˛e miał niepewny wyraz twarzy, po czym podjał ˛ decyzj˛e. Odezwał si˛e nieco innym tonem. — Robinie? Kiedy rozmawiali´smy o tym, jak „ja” si˛e czuj˛e, kiedy nie pracuj˛e jako twój program, powiedziałe´s, z˙ e mi nie wierzysz. Obawiam si˛e, z˙ e miałe´s ku temu powody. Nie byłem z toba˛ całkowicie szczery. Nic nigdy mnie bardziej nie zaszokowało. — Albert! — wrzasnałem. ˛ — Chyba mnie nie okłamałe´s! Nie mo˙zesz! Rzekł przepraszajacym ˛ tonem. — To prawda, Robinie, nigdy ci˛e nie okłamałem. Sa˛ jednak pewne prawdy, których ci nie wyjawiłem. — Chcesz przez to powiedzie´c, z˙ e co´s czujesz, kiedy jeste´s wyłaczony? ˛ — Nie. Ju˙z ci powiedziałem. Nie ma z˙ adnego „mnie”, który mógłby co´s odczuwa´c. — Wi˛ec co, na lito´sc´ boska? ˛ — Sa˛ rzeczy, które robi˛e — których do´swiadczam — jakich ty nigdy nie doznałe´s, Robinie. Kiedy zostaj˛e właczony ˛ do innego programu, jestem tym programem. Czy nim. Czy nia.˛ — Zamrugał. — Czy nimi. — Ale nie jeste´s ju˙z tym samym, czym byłe´s? — Wła´snie. Nie tym samym. Ale mo˙ze lepszym.

Rozdział 17 Przed tronem Czas mijał, a nie ko´nczaca ˛ si˛e podró˙z trwała. Zrobiłem wszystko, co tylko było do zrobienia. Potem zrobiłem to po raz kolejny. I jeszcze raz. Wreszcie na powa˙znie zaczałem ˛ rozwa˙za´c pomysł Alberta ze sp˛edzeniem paru dni w stanie u´spienia, co przeraziło mnie tak, z˙ e nawet Essie to zauwa˙zyła. Zareagowała od razu. — Zróbmy przyj˛ecie — ogłosiła. Nie byłem w imprezowym nastroju. Jeszcze nie wydobrzałem po szoku spowodowanym moja˛ „´smiercia” ˛ w domku na Tahiti. Nie zbierałem sił, cho´c czekała mnie perspektywa spotkania jednej z tych strasznych istot, Asasyna — albo milionów Asasynów — na ich własnym gruncie. Diabli, ja nawet nie doszedłem do siebie po wszystkich innych rzeczach, które wydarzyły si˛e w moim z˙ yciu, poczawszy ˛ od paskudnego załamania nerwowego, kiedy byłem dzieckiem, przez s´mier´c mojej matki i porzucenie Klary w czarnej dziurze, ˙ a˙z do chwili obecnej. Zycie ka˙zdego z nas jest pełne tragedii, katastrof i niemiłych rozsta´n. Od czasu do czasu wynagradzaja˛ nam to lepsze okresy, a przynajmniej mamy nadziej˛e, z˙ e tak b˛edzie, ale mój Bo˙ze, przez ile˙z nieszcz˛es´c´ musimy przej´sc´ ! A kiedy si˛e z˙ yje znacznie dłu˙zej, nie tylko dłu˙zej, ale w moim przypadku szybciej, złe rzeczy po prostu si˛e mno˙zy. — Co za ponurak — s´miała si˛e Essie, składajac ˛ goracy ˛ pocałunek na moich ustach — rozchmurz si˛e, obud´z si˛e, baw si˛e, co ci zale˙zy, przecie˙z jutro umrzemy? Albo i nie, sam wiesz. Cała Essie. Ta rzeczywista, która kiedy´s była modelka˛ i ta przeno´sna, z która˛ dziel˛e z˙ ycie, i nie zaczynajmy zawiłych debat na temat, co rozumiem przez „˙zycie”. Podjałem ˛ wi˛ec wielki wysiłek, by si˛e u´smiechna´ ˛c i ku mojemu zdumieniu udało mi si˛e to. A nast˛epnie rozejrzałem si˛e dookoła.

243

Bez wzgl˛edu na to, co powiedziała Essie Albertowi o luksusowych dekoracjach, którymi nas otaczał, nie pozwoliła, by jakie´s ograniczenia zakłóciły jej własny styl. Jej pomysły na przyj˛ecia znacznie si˛e zmieniły od czasu, gdy zostali´smy zapisani w postaci maszynowej. Dawniej mogli´smy urzadzi´ ˛ c wszystko tak jak chcieli´smy, bo byli´smy obrzydliwie bogaci. A teraz było jeszcze lepiej. Nie ma teraz niczego, z rzeczy sprawiajacych ˛ nam przyjemno´sc´ , czego by´smy nie mogli zrobi´c. To, co chcemy robi´c, od razu wprowadzamy w z˙ ycie i nie musimy si˛e nawet martwi´c o kaca, szkodzenie innym czy tycie. Na poczatek ˛ Essie zrobiła sal˛e balowa.˛ Nic było to nic oszałamiajacego. ˛ Mogli´smy to mie´c nawet jako ciele´sniacy, za jaki´s milion dolarów. Essie i ja nie posiadali´smy nigdy chatki narciarskiej, ale w paru bywali´smy i podobało mi si˛e połaczenie ˛ wysokiego pod sufit kominka z trofeami z nied´zwiedzi i łosi na s´cianie, tuzinem podzielonych na małe szybki okien z widokiem na o´snie˙zone góry l´sniace ˛ w sło´ncu, i wygodne fotele, kanapy i stoły, i s´wie˙ze kwiaty, i. . . I, jak zdałem sobie spraw˛e, z tuzinem innych rzeczy, których nigdy nie widzieli´smy w z˙ adnym domku narciarskim. Na stole przy oknie stała fontanna z szampanem. Obok niej umieszczono długi bufet, przy którym stali odziani na biało kelnerzy, gotowi napełni´c nasze talerze. Dostrzegłem mi˛edzy innymi pokrojonego indyka i szynk˛e, wydra˙ ˛zone ananasy wypełnione kiwi i czere´sniami. Spojrzałem na to wszystko, a potem na Essie. — W˛edzone ostrygi? — zaryzykowałem. — Na Boga, Robinie — odparła z obrzydzeniem — oczywi´scie, z˙ e sa˛ w˛edzone ostrygi! Nie wspominajac ˛ o kawiorze dla mnie i Alberta, z˙ eberkach dla staruszka Julio i dim sum dla jego dziewczyny i całym wiadrze tego paskudztwa, które tak uwielbiasz, czyli sałatki z tu´nczyka. — Klasn˛eła w dłonie. Lider małej orkiestry na pode´scie w drugim ko´ncu pokoju skinał ˛ głowa˛ i zacz˛eli gra´c te łagodne nostalgiczne kawałki, za którymi szaleli nasi dziadkowie. — Najpierw jemy czy ta´nczymy? — spytała Essie? Podjałem ˛ ten wysiłek. Spróbowałem zrobi´c na niej wra˙zenie. — A co by´s wolała? — spytałem najbardziej seksownym i najbardziej wibrujacym ˛ głosem gwiazdy filmowej, patrzac ˛ jej gł˛eboko w oczy, z dłonia˛ dotykajac ˛ a˛ zdecydowanym gestem jej nagiego ramienia, gdy˙z w tej chwili miała ju˙z na sobie mocno wydekoltowana˛ wieczorowa˛ sukienk˛e. — Chyba zje´sc´ , Robinie — westchn˛eła — ale nie zapominaj, z˙ e b˛edziemy zaraz ta´nczy´c, i to długo! No i wiecie, okazało si˛e, z˙ e to wcale nie jest taki straszny wysiłek. Były tam całe masy sałatki z tu´nczyka, wi˛ecej, ni˙z mógłbym zje´sc´ w z˙ yciu, a kelner uło˙zył gruba˛ warstw˛e na kromce z˙ ytniego chleba, nakrył druga˛ i zgniótł je na płasko, dokładnie tak, jak lubiłem. Szampan był doskonale schłodzony, a babelki ˛ przyjemnie dra˙zniły mój nos. Kiedy jedli´smy, Albert dziarsko pomachał orkiestrze, z˙ e ma przesta´c gra´c, wyjał ˛ skrzypce i zabawiał nas Bachem granym bez akompania244

mentu, małym solo z Kreislera, a kiedy orkiestra dołaczyła ˛ do niego, zako´nczył paroma kwartetami smyczkowymi z Bethovena. Kiedy Essie i ja sennie kra˙ ˛zyli´smy po parkiecie, jej głowa spoczywała na moim ramieniu, a moje palce delikatnie pie´sciły jej mi˛ekkie, słodkie plecy, czułem, z˙ e jestem naprawd˛e gotowy na wszystko. Sprowadziłem ja˛ wi˛ec z parkietu, w stron˛e, gdzie przygotowała sypialni˛e. Albert podniósł wzrok, by pomacha´c nam na po˙zegnanie. On i generał Cassata plotkowali sobie przy kominku i usłyszałem, jak Albert mówi: — Ta malutka improwizacja, generale, jaka˛ pozwoliłem sobie zaprezentowa´c, miała na celu jedynie rozchmurzy´c Robina, wie pan. Mam nadziej˛e, z˙ e nie poczuł si˛e pan ura˙zony. Cassata wygladał ˛ na zaskoczonego. Podrapał si˛e po ko´sci policzkowej koloru czekolady, zaraz przy starannie przyci˛etych, wełnistych bokobrodach i powiedział: — Nie wiem, o czym mówisz, Albercie. Dlaczego miałbym poczu´c si˛e ura˙zony? Nie musz˛e mie´c prawdziwego ciała, czy prawdziwego jedzenia, z˙ eby je´sc´ , nie musz˛e mie´c prawdziwego krzesła, z˙ eby siedzie´c. Nie musz˛e mie´c nic, co zazwyczaj jest konieczne, by uprawia´c seks, a przecie˙z zrobili´smy to z finezja,˛ zaanga˙zowaniem i całym mnóstwem zabawy. A z˙ e symulowany? Co z tego? Czułem si˛e równie wspaniale, co zwykle, czyli cudownie, a kiedy sko´nczyli´smy, moje symulowane serce biło nieco szybciej, a oddech stanowił symulowane dyszenie; otoczyłem moja˛ ukochana˛ ramieniem i przyciagn ˛ ałem ˛ ja˛ do siebie, z˙ eby zatopi´c si˛e w jej symulowanym zapachu, dotyku i cieple. — Tak si˛e ciesz˛e — powiedziało sennie moje symulowane kochanie — z˙ e uczyniłam moje programy interaktywnymi. Połaskotała moje ucho oddechem. Odwróciłem głow˛e, z˙ eby i ja˛ połaskota´c. — Moja najdro˙zsza Essie — wyszeptałem — napisała´s genialny program. — Bez ciebie bym tego nie zrobiła — rzekła i ziewn˛eła sennie w satynowa˛ poduszk˛e. Byłem troch˛e senny, gdy˙z było to cz˛es´cia˛ całego podprogramu. Wiedziałem jednak, z˙ e mog˛e si˛e w ka˙zdej chwili z tego otrzasn ˛ a´ ˛c, gdy˙z to tak˙ze nale˙zało do podprogramu. I dokonałem wyboru. Ale tylko na chwil˛e, czy przynajmniej tak mi si˛e wydawało, bo przychodziły mi do głowy inne rzeczy. — Poznaj˛e to łó˙zko, złotko — powiedziałem. Zachichotała. — Fajne łó˙zko — zauwa˙zyła. Nie zaprzeczyła temu, o czym wiedziałem, z˙ e była to dokładna, mo˙ze nieco ulepszona, wersja łó˙zka anizokinetycznego, z którego korzystali´smy w Rotterdamie całe wieki temu.

245

Ale nie było to dokładnie to, o czym chciałem rozmawia´c, wi˛ec spróbowałem ponownie. — Złotko? Jak sadzisz, ˛ czy tam było tylko dwóch Wrogów? Znaczy, w tym pokoju na Tahiti? Essie le˙zała przez chwil˛e w milczeniu. Potem delikatnie uwolniła si˛e od mojego ramienia i oparła si˛e na łokciu, spogladaj ˛ ac ˛ na mnie z góry. Przez chwil˛e przygladała ˛ mi si˛e w milczeniu, a potem powiedziała: — Nie ma z˙ adnego sposobu, z˙ eby to sprawdzi´c, prawda? Albert mówi, z˙ e to mo˙ze by´c zbiorowa inteligencja; wi˛ec to, co widziałe´s na Tahiti mo˙ze by´c tylko małymi, odłaczonymi ˛ pakietami Wroga, a liczby w tym wypadku sa˛ bez znaczenia. — Uhm. Essie westchn˛eła i obróciła si˛e na drugi bok. Przez zamkni˛ete drzwi słyszeli´smy muzyk˛e z drugiego pokoju; teraz grali staro´swieckiego rocka, pewnie specjalnie dla generała Cassaty. Essie usiadła na łó˙zku, naga, jak wtedy, kiedy ko´ chali´smy si˛e po raz pierwszy i strzeliła palcami, by zapaliło si˛e s´wiatło. Swiatło pojawiło si˛e, łagodna, bursztynowa po´swiata z lamp ukrytych w suficie, gdy˙z Essie nie przegapiła niczego przy urzadzaniu ˛ naszej małej przystani. — Dalej jeste´s zmartwiony, Robinie, kochany — skomentowała neutralnym tonem. Przemy´slałem to. — Chyba tak — odparłem, co było pierwszym przybli˙zeniem znacznie bardziej emfatycznego opisu, gdybym zdecydował si˛e taki przedstawi´c. — Chcesz pogada´c? — Chc˛e — odparłem, nagle całkowicie obudzony — by´c szcz˛es´liwy. Dlaczego, do cholery, to wszystko musi by´c tak diabelnie ci˛ez˙ kie? Essie pochyliła si˛e i dotkn˛eła mojego czoła wargami. — Rozumiem — odparła i zamilkła. — To znaczy, chc˛e przez to powiedzie´c — mówiłem dalej przez chwil˛e — z˙ e nie wiem, co si˛e stanie. — Nigdy nie było wiadomo, prawda? — I mo˙ze dlatego — powiedziałem, znacznie gło´sniej i znacznie bardziej niemiłym tonem, ni˙z zamierzałem — nigdy nie byłem szcz˛es´liwy. Odpowiedziało mi milczenie. Kiedy rozmawia si˛e na megabodowych cz˛estotliwo´sciach, nawet dwudziesta cz˛es´c´ sekundy jest długa˛ pauza, a ta trwała jeszcze dłu˙zej. Potem Essie wstała, podniosła le˙zacy ˛ koło łó˙zka szlafrok i wło˙zyła go. — Kochany Robinie — rzekła, siadajac ˛ na brzegu łó˙zka i patrzac ˛ na mnie — mo˙ze ta długa podró˙z z´ le na ciebie działa. Masz za du˙zo czasu, z˙ eby si˛e głupio zachowywa´c. — Ale nigdy nie mieli´smy wyboru, prawda? A to jest po cz˛es´ci przyczyna mojego złego samopoczucia! 246

´ — Ach — rzekła, kiwajac ˛ głowa.˛ — Dotarli´smy do sedna problemu. Swietnie. Otwórz si˛e. Powiedz, co ci˛e dr˛eczy. Nie odpowiedziałem. Wydałem z siebie elektroniczny odpowiednik odgłosu oznaczajacego ˛ irytacj˛e. Pewnie, nie zasłu˙zyła na to. Przekroczyła wszelkie granice w miło´sci i oddaniu, i nie miałem z˙ adnego powodu, z˙ eby zachowywa´c si˛e wobec niej nieprzyjemnie. Ale czułem si˛e nieprzyjemnie. — Powiedz mi, do cholery! — warkn˛eła. — Och, do diabła! — odszczeknałem. ˛ — Zadajesz głupie pytania, wiesz? To znaczy, jeste´s najprawdziwsza˛ z prawdziwych miło´sci i uwielbiam ci˛e, ale. . . ale, Jezu, Essie, jak mo˙zesz zadawa´c takie pytania? O co ci chodzi? Chcesz przez to powiedzie´c, z˙ e poza tym, z˙ e cały wszech´swiat jest w niebezpiecze´nstwie, ja dopiero co znowu umarłem i jest do´sc´ prawdopodobne, z˙ e stanie si˛e to ponownie, tylko z˙ e tym razem nieodwracalnie, bo musz˛e stawi´c czoła jakim´s istotom, o których wol˛e nawet nie my´sle´c, w dodatku mam dwie z˙ ony i tak naprawd˛e nie istniej˛e — chcesz powiedzie´c, jak si˛e pani podobała sztuka, pani Lincoln? — Och, Robin — westchn˛eła ponuro — ty nawet nie potrafisz dodawa´c! Zaskoczyła mnie tym. ˙ co? — Ze — Po pierwsze — rzekła tonem błyskotliwej kobiety interesu — nie masz dwóch z˙ on, chyba z˙ e policzymy oddzielnie mój cielesny oryginał i oddzielnie mnie, która wła´snie z du˙za˛ przyjemno´scia˛ si˛e z toba˛ kochała. — To znaczy. . . — Wiem bardzo dobrze, co to znaczy, Robinie — rzekła stanowczo. — To znaczy, z˙ e kochasz mnie i kochasz Gelle-Klar˛e Moynlin, która pojawia si˛e ciagle ˛ tu i tam, z˙ eby ci o tym przypomnie´c. Ju˙z o tym kiedy´s rozmawiali´smy. Nie ma problemu. Masz dokładnie jedna˛ z˙ on˛e, która si˛e liczy, panie Broadhead, a mianowicie mnie, Przeno´sna˛ Essie, S. Ja. Laworowna-Broadhead, ˛ która nie jest ani troch˛e zazdrosna o twoje uczucia do pani Moynlin. — To nie jest prawdziwy. . . — zaczałem, ˛ ale machn˛eła r˛eka,˛ z˙ ebym si˛e zamknał. ˛ — Po drugie — o´swiadczyła twardo — przyjmujac ˛ kolejno´sc´ odwrotna,˛ nie, przyjmujac ˛ tak naprawd˛e pierwszy punkt jako drugi w obecnej dyskusji. . . — Essie! Tracisz mnie. — Nie — odparła — nigdy ci˛e nie strac˛e, ani ty mnie; to podzbiór pierwszego punktu, z którym rozprawimy si˛e jak z trzecim. Słuchaj uwa˙znie! Je´sli chodzi o zagro˙zenie dla całego naszego gwia´zdzistego wszech´swiata, tak, przyznaj˛e, takie istnieje. To du˙zy problem. Jest to jednak problem, który rozwia˙ ˛zemy najlepiej, jak b˛edziemy umieli. A teraz zostaje nam tylko jeden punkt, mo˙ze piaty ˛ czy szósty z pierwotnego przedstawienia, ju˙z zapomniałam. . . Zaczałem ˛ łapa´c ten rytm. 247

— Chcesz powiedzie´c, fakt, z˙ e nie istniej˛e — podsunałem ˛ usłu˙znie. — Zgadza si˛e. Dobrze, z˙ e trzymasz si˛e na nogach, Robinie. Nie jeste´s martwy, sam wiesz; tego si˛e trzymajmy. Nie masz ju˙z ciała z krwi i ko´sci, ale jeste´s całkiem z˙ ywy. Wła´snie to wykazali´smy, u licha! Rzekłem taktownie: — To cudowne i wiem, z˙ e to co mówisz, jest prawda.˛ . . — Nie! Nie wiesz! — Hm, pojmuj˛e do logicznie. Cogito ergo sum, prawda? — Dokładnie tak! — Trudno´sc´ polega na tym — rzekłem z˙ ało´snie — z˙ e tego nie internalizowałem, tak? — Ach! — krzykn˛eła. — Och! Rozumiem! „Internalizowa´c”, o to chodzi? Na pewno, internalizowa´c. Najpierw Kartezjusz, teraz psychoanalityczna gadanina. To g˛esty dym, Robinie, zasłona dymna, za która˛ ukrywaja˛ si˛e prawdziwe troski. — Ale ty nie rozumiesz. . . Nie doko´nczyłem, bo poło˙zyła mi dło´n na ustach, z˙ eby mnie uciszy´c. Nast˛epnie wstała i podeszła do drzwi. — Robinie, najdro˙zszy mój, daj˛e ci słowo, z˙ e rozumiem. — Podniosła szlafrok z krzesła przy drzwiach i mi˛eła go w r˛ekach. — Widzisz, to nie ze mna˛ powiniene´s teraz rozmawia´c, ale z nim. — Z nim? Jakim nim? — Z tym psychoanalitykiem, Robinie. Dalej. Włó˙z to. Rzuciła mi szlafrok, a kiedy zszokowany robiłem, co mi kazała, wyszła, zostawiajac ˛ otwarte drzwi, a chwil˛e pó´zniej wszedł nimi sympatyczny, smutno wygladaj ˛ acy ˛ starszy człowiek. — Witaj, Robinie. Dawno si˛e nie widzieli´smy — powiedział mój lekarz duszy, Sigfrid von Psych. — Sigfridzie — o´swiadczyłem — nie zapraszałem ci˛e. Skinał ˛ głowa,˛ u´smiechajac ˛ si˛e i zaczał ˛ kra˙ ˛zy´c po pokoju. Zaciagał ˛ rolety, gasił s´wiatła, czyniac ˛ sypialni˛e w mniejszym stopniu jaskinia˛ rozpusty, a bardziej zmieniajac ˛ ja˛ w swój stary gabinet. — Ja nie chc˛e z toba˛ rozmawia´c! — wrzasnałem. ˛ — A poza tym, ten pokój podobał mi si˛e taki, jaki był. Usiadł na krze´sle przy łó˙zku, spogladaj ˛ ac ˛ na mnie. Łó˙zko nie słu˙zyło ju˙z do igraszek; było to ło˙ze bole´sci, na którym sp˛edziłem wiele wypełnionych cierpieniem godzin. Sigfrid o´swiadczył wreszcie z zadowoleniem: — Poniewa˙z potrzebna ci pomoc w pozbyciu si˛e tego napi˛ecia, Robbie, sa˛ dz˛e, z˙ e lepiej b˛edzie, je´sli zredukuj˛e rzeczy rozpraszajace ˛ twoja˛ uwag˛e. To nie jest istotne. Mog˛e przywróci´c mu poprzedni wyglad, ˛ je´sli chcesz — uwierz mi jednak, Rób, z˙ e lepszy skutek b˛edzie miało, je´sli opowiesz mi o swoich uczuciach niepokoju czy zmartwienia, zamiast dyskutowa´c ze mna˛ o wygladzie ˛ pokoju. 248

´ Za´smiałem si˛e. Nie mogłem si˛e powstrzyma´c. Smiałem si˛e gło´sno a˙z do rozpuku i długo nie mogłem przesta´c, kiedy przestałem, otarłem załzawione oczy i powiedziałem: — Zastrzeliłe´s mnie, Sigfridzie. Wiesz co? Nie zmieniłe´s si˛e ani odrobin˛e. U´smiechnał ˛ si˛e i powiedział: — A ty tak. Zmieniłe´s si˛e bardzo. Z tego niepewnego, zadr˛eczajacego ˛ si˛e poczuciem winy, pełnego watpliwo´ ˛ sci młodego człowieka, który próbował manipulowa´c naszymi sesjami, jakby to były salonowe rozgrywki. Pokonałe´s daleka˛ drog˛e, Robinie. Jestem z ciebie bardzo zadowolony. — O, do licha — odparłem, niepewnie si˛e u´smiechajac. ˛ — Z drugiej strony — mówił dalej — pod wieloma wzgl˛edami nie zmieniłe´s si˛e ani troch˛e. Czy chcesz traci´c czas na pró˙zne gadanie i salonowe rozgrywki? Czy chciałby´s powiedzie´c, co ci˛e trapi? — Rozgrywki! Sam si˛e w nie bawisz. Wiesz wszystko, co dotad ˛ powiedziałem. Pewnie wiesz nawet, co pomy´slałem! Odpowiedział mi z powaga.˛ — To, co wiem, lub czego nie wiem, nie ma znaczenia. Wiesz o tym. Wa˙zne jest to, co ty wiesz, w szczególno´sci to, do czego nie chcesz si˛e przyzna´c sam przed soba.˛ Musisz to wyciagn ˛ a´ ˛c na s´wiatło dzienne. Zacznij od opowiedzenia mi, czemu si˛e martwisz. — Bo jestem słabeuszem — odparłem. Spojrzał na mnie z u´smiechem. — Nie wierzysz w to tak naprawd˛e, nie? — Przecie˙z nie jestem bohaterem! — Skad ˛ o tym wiesz, Robinie? — zapytał. — Nie dra˙znij si˛e ze mna! ˛ Bohaterowie nie siedza˛ i nie u˙zalaja˛ si˛e nad soba! ˛ Bohaterowie nie pozwalaja˛ si˛e pogra˙ ˛zy´c w poczuciu winy, zmartwieniach i bzdurach, czy tak nie jest? — To prawda, z˙ e bohaterowie nie robia˛ z˙ adnej z tych rzeczy — przyznał Sigfrid — ale zapomniałe´s, z˙ e bohaterowie nie istnieja.˛ Naprawd˛e sadzisz, ˛ z˙ e ci wszyscy ludzie, których nazywasz bohaterami, sa˛ w jakikolwiek sposób lepsi od ciebie? — Nie wiem, czy w to wierz˛e. Na pewno taka˛ mam nadziej˛e. — Ale˙z, Robinie — rzekł rozsadnie ˛ — chyba nie poszło ci a˙z tak kiepsko, prawda? Dokonałe´s tego, czego nie dokonał przedtem nikt, nawet Heech. Rozmawiałe´s z dwoma Wrogami. — Spieprzyłem to — odparłem gorzko. — Naprawd˛e tak sadzisz? ˛ — westchnał ˛ Sigfrid. — Robbie, czasem przejawiasz zupełnie sprzeczne opinie o samym sobie. Ale jak tylko masz wybór, po dłu˙zszym czasie przyjmujesz t˛e mniej pochlebna.˛ Dlaczego tak si˛e dzieje? Pa-

249

mi˛etasz, z˙ e przez wiele sesji, kiedy spotkali´smy si˛e po raz pierwszy, ciagle ˛ mi powtarzałe´s, jakim jeste´s tchórzem? — Ale˙z tak było! Bo˙ze, Sigfrid, snułem si˛e po Gateway przez wieki zanim znalazłem do´sc´ odwagi, z˙ eby wsia´ ˛sc´ na statek! — To mo˙zna uzna´c za tchórzostwo, owszem — przyznał Sigfrid. — To prawda, z˙ e takie było twoje zachowanie. Zdarzały si˛e jednak sytuacje, w których zachowywałe´s si˛e w sposób, który mo˙zna okre´sli´c jedynie jako niezmiernie odwa˙zny. Kiedy wskoczyłe´s do statku i wyruszyłe´s do Nieba Heechów, stanałe´ ˛ s w obliczu powa˙znego zagro˙zenia. Zaryzykowałe´s z˙ yciem, a tak naprawd˛e, to prawie je straciłe´s. — W tym były wielkie pieniadze. ˛ Zostałem przez to bogaty. — Ju˙z byłe´s bogaty, Rob — potrzasn ˛ ał ˛ głowa.˛ Nast˛epnie rzekł z namysłem: — To ciekawe, z˙ e kiedy robisz co´s godnego pochwały, przypisujesz sobie niskie pobudki, ale kiedy robisz co´s, co wyglada ˛ na niegodne, zgadzasz si˛e od razu, z˙ e to wra˙zenie jest prawdziwe. Kiedy wygrywasz, Robin? Nie odpowiedziałem. Nie znalazłem odpowiedzi. Mo˙ze nie chciałem jej szuka´c. Sigfrid westchnał ˛ i poprawił si˛e na krze´sle. — Dobrze — rzekł. — Wró´cmy do rzeczy podstawowych. Powiedz mi, czym si˛e martwisz. — Czym si˛e martwi˛e? — krzyknałem. ˛ — Nie wydaje ci si˛e, z˙ e mam mnóstwo rzeczy, którymi mog˛e si˛e martwi´c? Czy nie sadzisz, ˛ z˙ e cała ta sytuacja na skal˛e wszech´swiatowa˛ nie jest czym´s, co powinno martwi´c ka˙zda,˛ istot˛e o zdrowych zmysłach, bo je´sli tak, to chyba nie jeste´s na bie˙zaco! ˛ Odpowiedział mi z wyra´zna˛ cierpliwo´scia: ˛ — Wróg jest na pewno wystarczajacym ˛ powodem do zmartwie´n, tak, ale. . . — Ale jakby tego jeszcze było mało, zastanów si˛e nad moja˛ osobista˛ sytuacja! ˛ Jestem zakochany w dwóch kobietach — a tak naprawd˛e, to chciałem powiedzie´c, z˙ e w trzech — poprawiłem si˛e, przypomniawszy sobie arytmetyk˛e przedstawiona˛ mi przez Essie. ´ agn Sci ˛ ał ˛ wargi. — Czy jest si˛e czym martwi´c, Robbie? To znaczy w sensie praktycznym? Na przykład — czy konieczne musisz co´s w tej kwestii zrobi´c — dokona´c spo´sród nich wyboru, albo co´s? Chyba nie. Nie ma wiec powodów do konfliktu. I wtedy wybuchnałem. ˛ — Nie, masz pieprzona˛ racj˛e, a wiesz, dlaczego nie ma powodów do konfliktu? Bo ja nie istniej˛e! Jestem tylko chrzanionym zbiorem danym w gigabitowej przestrzeni, nie jestem bardziej rzeczywisty ni˙z ty! — Czy naprawd˛e sadzisz, ˛ z˙ e ja nie istniej˛e? — zapytał łagodnie. — No jasne, z˙ e nie! Jaki´s programista ci˛e zrobił! Sigfrid obejrzał z uwaga˛ paznokie´c swojego kciuka. Była to kolejna, długa, trwajaca ˛ wiele multimikrosekund przerwa, a nast˛epnie rzekł: 250

— Powiedz mi, Robinette, co rozumiesz przez słowo „istnie´c”? — Wiesz dobrze, co to znaczy „istnie´c”! To oznacza, z˙ e jest si˛e rzeczywistym! — Rozumiem. Czy Wróg jest rzeczywisty? — Oczywi´scie, z˙ e tak — rzekłem z obrzydzeniem. — I nigdy nie było inaczej. To nie sa˛ kopie czego´s, co kiedy´s było rzeczywiste. — Ach. Dobrze. Czy prawo odwrotno´sci kwadratów jest rzeczywiste, Robbie? — Mów do mnie Robinette, do cholery! — zaperzyłem si˛e. Uniósł brwi, ale pokiwał głowa.˛ A ja siedziałem, czekajac ˛ na odpowied´z. Zebrałem my´sli. — Prawo odwrotno´sci kwadratów, tak, jest prawdziwe. Nie w sensie materialnym, ale jako mo˙zliwo´sc´ opisania zdarze´n materialnych. Mo˙zna przewidzie´c, jak działa. Mo˙zna zobaczy´c skutki. — Ale ja widz˛e tylko twoje skutki, Robin — Robinette — poprawił si˛e pos´piesznie. — Jedno złudzenie postrzega drugie złudzenie! — u´smiechnałem ˛ si˛e zło´sliwie. — Tak — przyznał — mo˙zna tak powiedzie´c. Czy generał Beaupre był złudzeniem? Ale mi˛edzy wami dwoma zaszła pewna interakcja i temu nawet on nie mo˙ze zaprzeczy´c. Czy twoje banki sa˛ złudzeniem? Przechowuja˛ twoje pieniadze. ˛ Ludzie, którzy pracuja˛ w twoich firmach, korporacje, które płaca˛ ci dywidendy — sa˛ do´sc´ rzeczywiste, prawda? Dał mi troch˛e czasu na zebranie my´sli. U´smiechnałem ˛ si˛e. — Wydaje mi si˛e, Sigfridzie, z˙ e teraz ty rozgrywasz ze mna˛ jaka´ ˛s gr˛e. Czy mo˙ze co´s ci umkn˛eło. Widzisz, problem z toba˛ polega na tym — rzekłem protekcjonalnym tonem — z˙ e ty nigdy nie byłe´s prawdziwy, wi˛ec nie widzisz ró˙znicy. Prawdziwi ludzie maja˛ prawdziwe problemy. Fizyczne problemy, stad ˛ wiedza,˛ z˙ e sa˛ prawdziwi. Ja nie wiem! Przez te wszystkie lata, kiedy byłem pozbawiony ciała, nigdy nie musiałem j˛ecze´c i m˛eczy´c si˛e, siedzac ˛ na kiblu z powodu zatwardzenia. Nigdy nie miałem kaca, ani kataru, ani poparzenia słonecznego, ani z˙ adnego ze schorze´n, które nawiedzaja˛ ciało. Odrzekł z irytacja: ˛ — Nigdy nie chorujesz? I tym si˛e tak dr˛eczysz? Spojrzałem na niego zszokowany. — Sigfridzie, dawniej nigdy tak do mnie nie mówiłe´s. — Dawniej nigdy nie byłe´s tak zdrowy jak teraz! Robinette, naprawd˛e zaczynam si˛e zastanawia´c, czy ta rozmowa ma jaki´s sens dla któregokolwiek z nas. Chyba nie ze mna˛ powiniene´s rozmawia´c. — Có˙z — odparłem, a prawie zaczałem ˛ si˛e dobrze bawi´c — przynajmniej usłyszałem, jak mówisz . . . Jezu, co to było? — urwałem, gdy˙z nie mówiłem ju˙z do Sigfrida von Psycha. — Co ty tu do cholery robisz? Albert Einstein bawił si˛e fajka,˛ pochylił si˛e, by podrapa´c si˛e po gołej kostce i rzekł: 251

— Widzisz, Robinie, by´c mo˙ze twój problem nie jest natury psychoanalitycznej. Mo˙ze ja bardziej si˛e tu przydam. Padłem z powrotem na łó˙zko i zamknałem ˛ oczy. Dawno, dawno temu, kiedy Sigfrid i ja spotykali´smy si˛e w ka˙zde s´rodowe popołudnie o czwartej, czasem przychodziło mi do głowy, z˙ e zdobywam jakie´s punkty w grze, w która˛ grali´smy, ale nigdy nie zdarzyło si˛e, z˙ eby Sigfrid po prostu si˛e poddał. To było prawdziwe zwyci˛estwo, z gatunku takich, jakich si˛e nie spodziewałem — i z gatunku takich, które sprawiały, z˙ e czułem si˛e jeszcze gorzej. Ciagle ˛ czułem si˛e okropnie. Je´sli mój problem nie był natury psychoanalitycznej, oznaczało to, z˙ e był prawdziwy; a „prawdziwy”, my´slałem, oznaczało „nierozwiazywalny”. ˛ Otworzyłem oczy. Albert był zaj˛ety. Nie znajdowali´smy si˛e ju˙z w pokoju wynajmowanym na godziny, byli´smy w prostym, starym gabinecie Alberta w Princeton, z butelka˛ Skripa na biurku i tablica˛ zapisana˛ matematycznym szyfrem za nim. — Ładnie tu — powiedziałem kwa´sno — je´sli mamy znów wróci´c do rozgrywek. . . — Rozgrywki sa˛ rzeczywiste, Robinie — powiedział szczerze. — Mam nadziej˛e, z˙ e nie wziałe´ ˛ s mi za złe tego, z˙ e wkroczyłem. Gdyby´scie mieli tylko rozmawia´c o łzach i traumach, doktor von Psych rzeczywi´scie byłby najlepszym programem, ale metafizyka to raczej moja działka. — Metafizyka! — Przecie˙z wła´snie o tym rozmawiali´scie, Robinie — rzekł zaskoczony. — Nie wiedziałe´s o tym? Natura rzeczywisto´sci? Sens z˙ ycia? Takie rzeczy nie nale˙za˛ do mojej głównej dziedziny, a przynajmniej nie z ich powodu zdobyłem sław˛e, ale sadz˛ ˛ e, z˙ e potrafi˛e ci pomóc, je´sli nie masz nic przeciwko. — A je´sli b˛ed˛e miał? — Có˙z, to wtedy mo˙zesz mnie odprawi´c, kiedy tylko b˛edziesz chciał — rzekł łagodnie. — Spróbujmy przynajmniej. Wstałem z łó˙zka — zamieniło si˛e ono niezauwa˙zenie w zniszczona,˛ skórzana˛ kozetk˛e, z pakułami sterczacymi ˛ z jednej poduszki — i zaczałem ˛ chodzi´c dookoła gabinetu, wzruszajac ˛ ramionami, co miało znaczy´c: a wła´sciwie czemu nie. — Widzisz — zaczał ˛ — mo˙zesz by´c tak prawdziwy, jak tylko tego chcesz, Robinie. Podniosłem z krzesła przy jego biurku stert˛e biuletynów i usiadłem, patrzac ˛ mu w oczy. — Mo˙ze chcesz przez to powiedzie´c, z˙ e mog˛e by´c tak dobra˛ imitacja,˛ jak tylko zechc˛e? — Doszli´smy do testu Turinga, prawda? Je´sli jeste´s tak dobra˛ imitacja,˛ z˙ e mo˙zesz oszuka´c nawet sam siebie, to jest to chyba jaki´s rodzaj rzeczywisto´sci, prawda? Gdyby´s na przykład chciał mie´c zatwardzenie i gryp˛e, to przecie˙z nic 252

prostszego. Doktor Laworowna i ja mo˙zemy łatwo dopisa´c do twojego programu wszystkie drobne bolaczki ˛ i zafundowa´c ci mała˛ ruletk˛e, z˙ eby pojawiały si˛e losowo: dzi´s hemoroidy, a jutro pryszcz na nosie. Nie mog˛e uwierzy´c, z˙ e naprawd˛e chciałby´s co´s takiego prze˙zy´c. — Ale to ciagle ˛ byłyby złudzenia! Albert rozpatrzył ten problem i przyznał mi racj˛e. — W pewnym sensie tak, chyba rzeczywi´scie by tak było. Pami˛etaj jednak o te´scie Turinga. Wybacz moja˛ impertynencj˛e, ale czy jak ty i doktor Laworowna jeste´scie razem, to czy uprawiacie seks? — Doskonale wiesz, z˙ e tak! Wła´snie to robili´smy! — Czy jest to cho´c odrobin˛e mniej przyjemne dlatego, z˙ e jest to złudzenie? — Jest niezmiernie przyjemne. Mo˙ze wła´snie dlatego jest z tym co´s nie tak. Bo, do licha, Essie nie mo˙ze zaj´sc´ w cia˙ ˛ze˛ . — Ach — powiedział, takim tonem jak Essie. — Czy naprawd˛e tego chcesz? Zastanowiłem si˛e przez chwil˛e, z˙ eby mie´c absolutna˛ pewno´sc´ . — Tak naprawd˛e to nie wiem. Czasem pojawia si˛e takie pragnienie, ale tylko czasem. — Ale tu nie ma niczego niemo˙zliwego, Robinie, wiesz o tym. Zaprogramowanie czego´s takiego wcale nie byłoby trudne. Doktor Laworowna, gdyby sobie tego z˙ yczyła, mogłaby na pewno napisa´c program, w którym do´swiadczyłaby wszystkich fizycznych aspektów cia˙ ˛zy, a nawet porodu. Z prawdziwym dzieckiem, Robinie — prawdziwym w tym sensie, w jakim ty sam jeste´s prawdziwy — dodał po´spiesznie. — Ale w taki sam sposób byłoby to twoje i jej dziecko. Gotowe, z całym zestawem losowo wybranych cech dziedzicznych, z osobowos´cia,˛ która˛ kształtowaliby´scie wychowujac ˛ je — produkt, jak wszystkie inne istoty natury. — Ale gdyby osiagn˛ ˛ eło nasz wiek, my nadal byliby´smy w tym samym wieku! — Ach — pokiwał głowa˛ Albert, zadowolony. — Doszli´smy teraz do problemu starzenia si˛e. Czy wła´snie tego chcesz? Bo musz˛e ci powiedzie´c — kontynuował powa˙znie — z˙ e zestarzejesz si˛e, Robinie. Nie dlatego, z˙ e kto´s to zaprogramuje, ale dlatego, z˙ e b˛edziesz musiał. Pojawia˛ si˛e bł˛edy w transkrypcji. B˛edziesz si˛e zmieniał, prawdopodobnie zaczniesz si˛e psu´c. Och, w twoich zapisach jest znaczny stopie´n nadmiarowo´sci, wi˛ec bł˛edy nie zaczna˛ si˛e szybko kumulowa´c, przynajmniej nie tak, z˙ eby miało to znaczenie. Ale w niesko´nczonej skali czasu — och, tak, Robinie. Robinette Broadhead za dziesi˛ec´ do dwudziestej milisekundy, liczac ˛ od chwili obecnej, nie b˛edzie ju˙z tym samym Robinette’m Broadheadem, co dzi´s. — Och, cudownie — zakrzyknałem. ˛ — Nie mog˛e umrze´c, ale mog˛e si˛e zestarze´c, pochorowa´c i zgłupie´c? — Czy chcesz umrze´c? — Ja. . . nie wiem. 253

— Rozumiem — odparł z namysłem Albert. Zakryłem twarz r˛ekami; ju˙z od dawna nie byłem tak bliski płaczu. Atakowały mnie ze wszystkich stron strachy, depresje, smutki i watpliwo´ ˛ sci, a przez te głupie rozmowy wcale mi si˛e nie poprawiało! — Rozumiem — rzekł znowu głos, ale tym razem to nie był głos Alberta Einsteina. Był gł˛ebszy i pot˛ez˙ niejszy i zanim podniosłem oczy, wiedziałem, do Kogo nale˙zy ten głos. — O Bo˙ze — wyszeptałem. — No wła´snie. — Bóg u´smiechnał ˛ si˛e. Skoro nigdy nie stan˛eli´scie przed Tronem podczas Sadu ˛ Ostatecznego, pewnie nie wiecie, jak to jest. Ja nie wiedziałem. Miałem tylko słabe poj˛ecie o majestacie, ale majestat przede mna˛ był znacznie bardziej majestatyczny, ni˙z mogło mi si˛e to kiedykolwiek przy´sni´c. Do´swiadczyłem czego´s — och, sam nie wiem — zachwycajacego? ˛ Wspaniałego? Mo˙ze nawet przera˙zajacego? ˛ Przera˙zajace ˛ to mo˙ze nie było, ale wszystkie pozostałe cechy przejawiało. Tron był złoty. Nie mam tu na my´sli tego pospolitego złota w kiepskim gu´scie. Był z l´sniacego, ˛ ciepłego, prawie przezroczystego złota; to nie był poszarzały metal, ale wcielona esencja złocisto´sci. Pot˛ez˙ ny tron unosił si˛e nade mna,˛ otoczony draperiami z perlistego marmuru, które wygladały ˛ tak, jakby Fidiasz i Praksyteles połaczyli ˛ siły, by je wyrze´zbi´c. Krzesło, na którym siedziałem, było zrobione z ciepłej, rze´zbionej ko´sci słoniowej, a ja miałem na sobie biała˛ koszul˛e skaza´nca; siedziałem na wprost wielkich, widzacych ˛ wszystko oczu Najwy˙zszego. Jak ju˙z wspomniałem, nie było to przera˙zajace. ˛ Wstałem i przeciagn ˛ ałem ˛ si˛e. — Fajne złudzenie — pochwaliłem. — Powiedz mi, Bo˙ze, którym Jedynym jeste´s? Jahwe? Allachem? Thorem? Czyim jeste´s Bogiem? — Twoim, Robinie — zagrzmiał dostojny głos. U´smiechnałem ˛ si˛e do Niego. — Ale ja z˙ adnego nie posiadam. Zawsze byłem ateista.˛ Idea boga jest dziecinna, jak mawiał mój przyjaciel — niewatpliwie ˛ tak˙ze i twój, Albert Einstein. — To nie ma znaczenia, Robinie. Jestem bogiem wystarczajacym ˛ nawet dla ateisty. Widzisz, ja osadzam. ˛ Mam wszelkie boskie atrybuty. Jestem tym, który stwarza i rozgrzesza. Nie jestem jedynie bogiem. Jestem standardem, według którego mierzy si˛e bosko´sc´ . — Osadzasz ˛ mnie? — A nie po to sa˛ bogowie? Bez z˙ adnej wyra´znej przyczyny zaczałem ˛ si˛e czu´c nieswojo. — Có˙z, dobrze, ale. . . Co ja wła´sciwie mam robi´c? Wyzna´c moje grzechy, przeanalizowa´c ka˙zdy moment mojego z˙ ycia?

254

— Och, nie, Robinie — rzekł uprzejmie Bóg. — Przecie˙z wyznawałe´s swoje grzechy i analizowałe´s swoje z˙ ycie przez jakie´s ostatnie sto lat. Nie ma potrzeby robienia tego jeszcze raz. — A je´sli nie b˛ed˛e chciał zosta´c osadzony? ˛ — Widzisz, to nie ma znaczenia, i tak to zrobi˛e. To mój sad. ˛ Pochylił si˛e, patrzac ˛ na mnie tymi pełnymi troski, łagodnymi, majestatycznymi, kochajacymi ˛ oczami. Nie wytrzymałem. Zaczałem ˛ si˛e wi´c. — Stwierdzam, Robinette Broadheadzie — rzekł On — z˙ e jeste´s uparty, przepełniony poczuciem winy, pró˙zny, niezrealizowany, a cz˛esto głupi i jestem z ciebie bardzo zadowolony. Nie chciałbym, z˙ eby´s był inny. Mo˙zesz z wdzi˛ekiem przegra´c z Wrogiem, bo cz˛esto to robisz. Ale wiem, z˙ e zrobisz to, co zawsze. — Ale — wyjakałem ˛ — co to takiego? — No jak to, zrobisz wszystko najlepiej, jak b˛edziesz umiał, a o có˙z wi˛ecej mógłbym prosi´c? Poda˙ ˛zaj wi˛ec dalej, Robinie, a z toba˛ niech b˛edzie Moje błogosławie´nstwo. — Uniósł Swoje dłonie w ge´scie łaski, po czym wyraz Jego twarzy zmienił si˛e, gdy na mnie spojrzał. Nie mo˙zna powiedzie´c, z˙ e Bóg jest „rozzłoszczony”, ale na zadowolonego nie wygladał. ˛ — A teraz o co chodzi? — zapytał. — Ciagle ˛ jestem nieszcz˛es´liwy — powiedziałem uparcie. — Oczywi´scie, z˙ e jeste´s nieszcz˛es´liwy — zagrzmiał Bóg. — Uczyniłem ci˛e nieszcz˛es´liwym, bo gdyby´s nie był nieszcz˛es´liwy, czy zadałby´s sobie trud, z˙ eby sta´c si˛e lepszym? — Lepszym od kogo? — zapytałem, dr˙zac. ˛ — Lepszym ode Mnie — krzyknał ˛ Bóg.

Rozdział 18 Koniec podró˙zy Nawet najdłu˙zsza rzeka wpada kiedy´s do morza, wi˛ec w ko´ncu Albert pojawił si˛e na pokładzie symulacji statku wycieczkowego, gdzie Essie i ja zabawiali´smy si˛e rzucajac ˛ kra˙ ˛zkami do celu i wyjał ˛ fajk˛e z ust, by oznajmi´c: — Za minut˛e dolatujemy do celu. Pomy´slałem, z˙ e pewnie chcieliby´scie o tym wiedzie´c. Rzeczywi´scie chcieli´smy. — Przyjrzyjmy si˛e temu od razu! — krzykn˛eła Essie i znikła. Mnie to zaj˛eło dłu˙zsza˛ chwil˛e, gdy˙z przygladałem ˛ si˛e Albertowi. Miał na sobie marynark˛e z mosi˛ez˙ nymi guzikami i marynarska˛ czapk˛e; u´smiechał si˛e do mnie. — Ciagle ˛ mam mas˛e pyta´n, wiesz — oznajmiłem. — Niestety, nie mam a˙z tylu odpowiedzi, Robinie — rzekł uprzejmie. — To jednak dobrze. — Co dobrze? — Dobrze jest mie´c du˙zo pyta´n. Dopóki wiesz, z˙ e masz pytania, zawsze jest jaka´s nadzieja na odpowiedzi. — Pokiwał głowa˛ z aprobata,˛ w sposób, który na pewno doprowadziłby mnie do rozpaczy gdyby nie sprawił, z˙ e poczułem si˛e lepiej. Zamilkł na moment, czekajac, ˛ czy znów nie zaczniemy nurza´c si˛e w metafizyce, po czym dodał: — Czy dołaczymy ˛ do pani Broadhead, generała, jego damy i pozostałych? — Przecie˙z mamy mnóstwo czasu! — Co do tego nie ma watpliwo´ ˛ sci, Robinie. Rzeczywi´scie, mamy mnóstwo czasu. — U´smiechnał ˛ si˛e; wzruszyłem ramionami przyzwalajaco, ˛ a fiordy Alaski znikły. Byli´smy z powrotem w sterowni „Prawdziwej Miło´sci”. Elegancka czapka Alberta wyparowała, wraz ze schludna˛ bł˛ekitna˛ marynarka.˛ Jego dotad ˛ przylizane włosy sterczały we wszystkie strony, miał na sobie sweter i workowate spodnie, i byli´smy sami.

256

— Gdzie sa.˛ pozostali? — spytałem i sam sobie odpowiedziałem: — Nie mogli poczeka´c? Obserwuja˛ przez instrumenty statku? Ale przecie˙z jeszcze nic nie wida´c. Wzruszył ramionami twierdzaco ˛ i obserwował mnie pykajac ˛ fajk˛e. Albert wie, z˙ e nie lubi˛e patrze´c bezpo´srednio przez sensory statku. Zwykle wystarcza mi poczciwy stary ekran w sterowni. Kiedy w´slizgujesz si˛e do instrumentów „Prawdziwej Miło´sci” i patrzysz naraz we wszystkich kierunkach, jest to dezorientujace ˛ do´swiadczenie, zwłaszcza dla ludzi przywiazanych ˛ do swoich cielesnych nawyków, na przykład dla mnie. Wi˛ec nie robi˛e tego za cz˛esto. Albert mówi, z˙ e to jeden z moich starych kompleksów. To prawda. Wychowałem si˛e jako człowiek z krwi i ko´sci, a tacy potrafia˛ patrze´c w jedna˛ stron˛e, no chyba, z˙ e sa˛ zezowaci. Albert powinien sobie z tym poradzi´c, ale ja przewa˙znie nie chc˛e. Tym razem jednak to zrobiłem, ale nie od razu. Minuta to w ko´ncu bardzo długo w czasie gigabitowym. . . a ciagle ˛ było co´s, o co chciałem zapyta´c. Albert opowiedział mi kiedy´s pewna˛ histori˛e, o jednym z jego starych kumpli, matematyku nazwiskiem Bertrand Russell, który przez całe z˙ ycie był ateista˛ — jak sam Albert. Rzecz jasna, mój Albert to nie prawdziwy Einstein, wi˛ec tak naprawd˛e nie byli kumplami, ale Albert cz˛esto mówił, jakby tak było. Opowiedział, jak pewnego razu jaki´s religijny maniak osaczył Russella na przyj˛eciu i zapytał: „Profesorze Russell, czy pan nie zdaje sobie sprawy z tego, z˙ e nara˙za, pan swoja˛ nie´smiertelna˛ dusz˛e na pot˛epienie? A je´sli nie ma pan racji? Co pan zrobi, je´sli w ko´ncu pan umrze, stanie przed Bogiem, a On pana osadzi? ˛ Kiedy stawi si˛e pan na Sadzie ˛ Ostatecznym, a On spojrzy na pana i zapyta, dlaczego pan w niego nie wierzył? Co pan odpowie?” Według Alberta, Russell nawet nie mrugnał. ˛ Odparł po prostu: „Bo˙ze, trzeba było dostarczy´c mi lepszych dowodów”. Kiedy wi˛ec zwróciłem si˛e do Alberta, spytałem: — Jak sadzisz, ˛ czy dałe´s mi wystarczajace ˛ dowody? — on zwyczajnie skinał ˛ głowa,˛ chwytajac ˛ aluzj˛e, pochylił si˛e, by podrapa´c si˛e w kostk˛e i rzekł: — Sadziłem, ˛ z˙ e do tego wrócisz, Robinie. Nie. Nie dałem ci z˙ adnych dowodów. Jedynym dowodem, tak czy inaczej, jest sam wszech´swiat. — Wi˛ec nie jeste´s Bogiem? — wybuchłem, wreszcie si˛e na to odwa˙zywszy. — Zastanawiałem si˛e, kiedy o to zapytasz — odparł ponuro. — A ja si˛e zastanawiam, kiedy ty mi odpowiesz! — Ale˙z, w tej chwili, Robinie — rzekł cierpliwie. — Je´sli pytasz o to, czy ten obraz, z którym wszedłe´s w interakcj˛e, pochodził z tych samych zbiorów danych, z których zwykle korzystam, odpowiem, z˙ e tak. W pewnym sensie. Je´sli jednak zadasz mi bardziej ogólne pytanie, to b˛edzie trudniej. Czym jest Bóg? A dokładniej, czym jest twój Bóg, Robinie? — Nie — zawarczałem — to ja tu zadaj˛e pytania. 257

´ — Musz˛e wi˛ec podja´ ˛c prób˛e odpowiedzi, prawda? Swietnie. — Wskazał na mnie ustnikiem fajki. — Powiedziałbym, z˙ e Bóg w twoim znaczeniu jest suma˛ wektorowa˛ wszystkich cech, jakie uwa˙zasz za „sprawiedliwe”, „moralne” i „pełne miło´sci”. Wydaje mi si˛e, z˙ e w´sród wszystkich czujacych ˛ istot, ludzi, Heechów, zapisanych maszynowo inteligencji i innych, istnieje pewna zgoda co do tego, jakie sa˛ te cnotliwe rzeczy, a wspólnie uzgodniony „Bóg” byłby suma˛ tych wszystkich wektorów. Czy to jest odpowied´z na twoje pytanie? — Ani troch˛e! Znów si˛e u´smiechnał, ˛ patrzac ˛ na ekran. Pokazywał on jedynie kamieni´scie szara˛ nico´sc´ widziana˛ ze statku lecacego ˛ szybciej od s´wiatła. — Nie sadz˛ ˛ e, z˙ eby tak było, Robinie. Mnie te˙z nie zadowala, bo wszech´swiat zasadniczo nie zajmuje si˛e uszcz˛es´liwianiem nas. Czekaj. Otworzyłem usta, z˙ eby zada´c mu nast˛epne pytanie, ale sformułowanie go zaj˛eło mi troch˛e czasu i zda˙ ˛zył mnie wyprzedzi´c. — Za pozwoleniem, Robinie — rzekł — znajdujemy si˛e ju˙z w normalnej przestrzeni i pewien jestem, z˙ e chciałby´s rzuci´c na nia˛ okiem. Nie czekał na pozwolenie. Znikł; ale najpierw obdarzył mnie jednym z tych słodkich, pełnych współczucia u´smiechów, które — jak wiele innych rzeczy u mojego drogiego przyjaciela Alberta Einsteina — doprowadzały mnie do furii. Tylko z˙ e oczywi´scie miał racj˛e. Pokazałem mu jednak, kto tu rzadzi. ˛ Nie udałem si˛e zaraz za nim. Odczekałem jakie´s osiem czy dziewi˛ec´ milisekund, z˙ eby zrobi´c co´s, co Essie pewnie nazwałaby głupim zachowaniem, ale ja raczej zastanawiałem si˛e nad tym, co powiedział. Nie było si˛e nad czym zastanawia´c. Wkurzał mnie stary Albert! Skoro ju˙z chciał zabawi´c si˛e w Boga — czy jedynie w imitacj˛e Boga — mógł by´c bardziej precyzyjny. To znaczy, tego wymagały zasady! Kiedy Jahwe przemówił do Moj˙zesza z gorejacego ˛ krzaka, kiedy anioł Moroni podał Josephowi Smithowi tabliczki — mówili, czego si˛e po nich spodziewaja.˛ Z irytacja˛ pomy´slałem, z˙ e mam prawo do konkretów od mojego własnego z´ ródła madro´ ˛ sci. Oczywi´scie jednak z˙ adnych nie uzyskałem, wi˛ec ponuro powlokłem si˛e za Albertem. . . w sama˛ por˛e. Kamieni´scie szara nico´sc´ zacz˛eła si˛e pokrywa´c plamami i skupia´c, kiedy przeniknałem ˛ do sensorów statku, a po dalszej milisekundzie czy dwóch plamy, zastygły w wyra´zne szczegóły. Czułem, jak Essie bierze mnie za r˛ek˛e, kiedy patrzyli´smy we wszystkich kierunkach naraz. Poczułem znajomy zawrót głowy, ale przetrzymałem. Było a˙z za du˙zo do ogladania. ˛ Było to bardziej widowiskowe ni˙z fiordy Alaski, bardziej zachwycajace ˛ ni˙z wszystko, co dotad ˛ widziałem. Znale´zli´smy si˛e ju˙z daleko za nasza˛ stara˛ Galaktyka,˛ nie tylko poza galaktycznym dyskiem przypominajacym ˛ jajo sadzone, z perłowa˛ grudka˛ z˙ ółtka w s´rodku, 258

ale nawet poza niewyra´zna˛ aureola.˛ „Poni˙zej” nas le˙zała cienka chmura gwiazd, jak rzadkie babelki ˛ wyskakujace ˛ z galaktycznego wina. „Powy˙zej” rozciagał ˛ si˛e czarny aksamit, na który kto´s narzucił malutkie, blade kłaczki s´wiecacej ˛ farby. Bli˙zej nas było wida´c jasne s´wiatła Kr˛egu Obserwacyjnego, a obok -jaki´s tuzin siarczy´scie z˙ ółtych kł˛ebków kugelblitzu. Nie wygladały ˛ na niebezpieczne. Wygladały ˛ tylko paskudnie, jak kupa łajna na podłodze salonu, która˛ kto´s powinien posprzata´ ˛ c. ˙ Załowałem, z˙ e nie wiem, jak to zrobi´c. Essie krzykn˛eła z triumfem. — Patrz, Robin, kochany! Nie ma jeszcze statków WOA na Kr˛egu! Byli´smy od nich szybsi! Kiedy spojrzałem na Krag, ˛ wydawało si˛e, z˙ e ma racj˛e. Krag ˛ obracał si˛e powoli w samotno´sci, a w dokach nie było ani jednego statku, z˙ adnego kra˙ ˛zownika WOA. Albert westchnał ˛ jednak. — Niestety, nie ma pani racji. — O czym ty mówisz? — zapytał Cassata. Nie widziałem go — nikt z nas nie zawracał sobie głowy symulacjami optycznymi — ale czułem, z˙ e si˛e zło´sci. — Tylko o tym, z˙ e ich nie przegonili´smy po drodze, generale Cassata — odparł Albert. — To nie było mo˙zliwe. „Prawdziwa Miło´sc´ ” to wspaniały statek, ale nie rozwija takiej pr˛edko´sci, co okr˛ety WOA. Skoro ich tu nie ma, to wcale nie znaczy, z˙ e jeszcze nie dotarły; po prostu były ju˙z i odleciały. — Dokad? ˛ — warknałem. ˛ Milczał przez chwil˛e. Nast˛epnie krajobraz przed nami zaczał ˛ si˛e nadyma´c. Albert regulował sensory statku. „Poni˙zej” stało si˛e szare. „Powy˙zej” — tam, gdzie znajdował si˛e kugelblitz — zbli˙zyło si˛e. — Powiedzcie mi — spytał Albert z namysłem — czy kiedykolwiek zastanawiali´scie si˛e, jak to b˛edzie wygladało, ˛ kiedy Wróg wynurzy si˛e z kugelblitzu? Nie mam tu na my´sli z˙ adnych racjonalnych pomysłów, raczej jaki´s rodzaj półsennej fantazji, która˛ mo˙zna prze˙zy´c, wyobra˙zajac ˛ sobie ten moment. — Albert! Nie zwrócił na mnie uwagi. — Sadz˛ ˛ e — rzekł — z˙ e w ka˙zdym tkwi gdzie´s gł˛eboko taka wizja, z˙ e moga˛ nagle wychyna´ ˛c z kugelblitzu z flota˛ pot˛ez˙ nych, niezniszczalnych statków bojowych, podbijajacych ˛ wszystko, co przed nimi. Niepokonani. Rozbłyski promieni. Grad pocisków. — Szlag by ci˛e, Albert! — wrzasnałem. ˛ — Ale˙z, Robinie — odparł ponuro. — Sam zobacz. A kiedy pojawiło si˛e powi˛ekszenie. . . zobaczyli´smy.

Rozdział 19 Ostatnia bitwa w kosmosie Bywa, z˙ e nawet je´sli widzisz co´s na własne oczy, nie zawsze w to wierzysz. Ja nie uwierzyłem. To była jaka´s paranoja. Statki WOA, p˛edzace ˛ z pr˛edko´scia˛ pod´swietlna˛ w stron˛e kugelblitzu; a z kugelbliztu wylatywało w ich stron˛e mnóstwo czego´s, co wystrzeliwało z wiruja˛ cych obłoczków koloru musztardy. Te małe przedmioty nie wygladały ˛ wcale na rozmazane. L´sniły jak metal. Bardzo przypominały statki kosmiczne. Co do tego nie mogło by´c watpliwo´ ˛ sci. Znajdowali´smy si˛e w bardzo du˙zej odległo´sci od tych obiektów, ale „Prawdziwa Miło´sc´ ” miała doskonałe instrumenty. To, co widzieli´smy na cz˛estotliwo´sciach s´wiatła widzialnego, w podczerwieni i w promieniach Roentgena oraz na wszystkich innych cz˛estotliwo´sciach fotonowych, to, co „widzieli´smy” za po´srednictwem magnetometrów i detektorów grawitacyjnych potwierdzało jednoznacznie straszliwy fakt: kugelblitz wystrzelił armad˛e. Wszystkiego mogłem si˛e spodziewa´c, ale nie tego. To znaczy: do czego włas´ciwie Wrogowi były potrzebne statki? Na to pytanie nie znałem odpowiedzi, ale statki niewatpliwie ˛ tam były. Olbrzymie! Uzbrojone! Było ich z tysiac, ˛ wszystkie wygladały ˛ podobnie, ustawiały si˛e w sto˙zkowatym szyku, który kierował si˛e prosto na zwierzyn˛e, malutki, zdominowany liczebnie zbitek kra˙ ˛zowników WOA. — Ale˙z skopia˛ im tyłki! — wrzasnał ˛ generał Julio Cassata, a ja zaczałem ˛ wrzeszcze´c razem z nim. Nie mogłem si˛e powstrzyma´c. To była walka, a ja kibicowałem swoim. Nie było watpliwo´ ˛ sci, z˙ e zacz˛eła si˛e bitwa. W kosmosie nie wida´c promieni, nawet przerobionych maszyn Heechów u˙zywanych kiedy´s do dra˙ ˛zenia tuneli, które były głównym uzbrojeniem floty WOA, ale pojawiły si˛e chemiczne eksplozje i jeszcze gorsze, zaskakujaco ˛ widoczne, kiedy statki WOA wypu´sciły pociski nuklearne. Miriady statków Wroga leciały dalej. Były nietkni˛ete.

260

Gdyby rozpatrywa´c to wyłacznie ˛ jako spektakl, sprawiało nieziemskie wra˙zenie. Cho´c zarazem przera˙zajace. ˛ Nawet mimo tego, z˙ e nie bardzo wiedziałem, co si˛e dzieje. To była moja pierwsza bitwa w kosmosie. Jak ju˙z o tym mówimy, to dla ka˙zdego była pierwsza, bo ostatnia potyczka mi˛edzy statkami w kosmosie rozegrała si˛e mi˛edzy Brazylijczykami, a statkami Chi´nskiej Republiki Ludowej, prawie sto lat wcze´sniej, podczas ostatniej krwawej i nie rozstrzygni˛etej wojny, która doprowadziła do powstania mi˛edzynarodowej korporacji Gateway. Nie byłem wi˛ec ekspertem w kwestii tego, co mogło si˛e potem wydarzy´c, ale tego, co si˛e działo, równie˙z si˛e nie spodziewałem. Statki powinny były eksplodowa´c. Kawałki wraków powinny były unosi´c si˛e w przestrzeni. Nic takiego si˛e nie stało. Sto˙zek zło˙zony ze statków Wroga otworzył si˛e i otoczył walczace ˛ jednostki WOA. Zamkn˛eły je w kuli. . . a potem. . . có˙z. . . one po prostu znikły. Po prostu znikły, zostawiajac ˛ zbite w grupk˛e kra˙ ˛zowniki WOA. A potem kra˙ ˛zowniki te˙z znikły. Krag ˛ Obserwacyjny, tu˙z pod nami, zamigotał i znikł. Kosmos wokół nas był pusty. Nie było nic wida´c, z wyjatkiem ˛ perlistego wiru Galaktyki pod nami, odległych galaktyk zewn˛etrznych, wygladaj ˛ acych ˛ jak s´wietliki i przydymionych z˙ ółtych kłaczków kugelblitzu. Przybrali´smy widzialna˛ posta´c; gdyby´smy tego nie zrobili, czuliby´smy si˛e strasznie samotni. Spojrzeli´smy po sobie, nic nie rozumiejac. ˛ — Zastanawiałem si˛e, czy co´s takiego mo˙ze si˛e sta´c — rzekł Albert Einstein, ponuro obgryzajac ˛ fajk˛e. Cassata rozwrzeszczał si˛e. — A z˙ eby ci˛e jasna cholera! Je´sli wiesz, co si˛e tu dzieje, to powiedz! Albert wzruszył ramionami. — Chyba zaraz sami zobaczycie — rzekł — bo sadz˛ ˛ e, z˙ e zaraz b˛edzie nasza kolej. I tak si˛e stało. Spojrzeli´smy na siebie, a po chwili nie było ju˙z nic. Nic na zewnatrz ˛ statku. Nic poza kamienista˛ szaro´scia,˛ jaka towarzyszy przemieszczaniu si˛e z pr˛edko´scia˛ nad´swietlna.˛ Przypominało to patrzenie przez okno samolotu na g˛esta˛ mgł˛e. Nagle co´s si˛e wydarzyło. Mgła znikła. Sensory statku przekazywały wyra´zny obraz. Nieoczekiwanie zobaczyli´smy przyzwoite, znajome czarne niebo i gwiazdy. . . a nawet planet˛e i ksi˛ez˙ yc. . . och, tak, wiedziałem, gdzie jeste´smy. Planeta i ksi˛ez˙ yc były te same, na które ludzkie oczy patrzyły od pół miliona lat. Znajdowali´smy si˛e na orbicie okołoziemskiej; a wraz z nami była tam cała masa ró˙znych artefaktów, w których rozpoznałem kra˙ ˛zowniki WOA, a nawet sam olbrzymi Krag ˛ Obserwacyjny. 261

Było to wi˛ecej ni˙z mógłbym znie´sc´ . Sadziłem ˛ jednak, z˙ e wiem, co z tym zrobi´c, poniewa˙z kiedy dzieje si˛e co´s, czego ju˙z nie mog˛e znie´sc´ , jest tylko jeden sposób wezwania pomocy. Skorzystałem z niego. — Albert! — krzyknałem. ˛ Ale Albert tylko gapił si˛e na Ziemi˛e, Ksi˛ez˙ yc i inne obiekty na zewnatrz ˛ „Prawdziwej Miło´sci”, palił fajk˛e i milczał.

Rozdział 20 Powrót do domu Albert Einstein nie był jedynym urzadzeniem, ˛ które prawdopodobnie nie dzia˙ łało. Statki WOA te˙z miały z tym problemy. Zadne systemy sterowania ich bronia˛ nie działały. Po prostu si˛e ugotowały. Pozostałe urzadzenia ˛ działały znakomicie. Systemy komunikacyjne były w pełni sprawne i pracowały pełna˛ para,˛ bo wszyscy pytali, co si˛e stało. Tylko ´ rzeczy zdolne do siania destrukcji zostały uszkodzone. Swiatła na Kr˛egu nadal działały, podobnie jak systemy wymiany powietrza. Pracoboty przygotowywały posiłki i czy´sciły korytarze. Koje w kabinie komandora na statku flagowym WOA s´cieliły si˛e same, a kosze na s´mieci opró˙zniały si˛e samoczynnie do zbiorników przetwarzania odpadów. „Prawdziwa Miło´sc´ ”, na pokładzie której nigdy nie było z˙ adnej broni, była jak nowa. Mogłem ja˛ uruchomi´c i odlecie´c, gdzie oczy poniosa.˛ Ale gdzie miałbym lecie´c? Alicja Lo przej˛eła sterowanie i utrzymywała nas na bezpiecznej orbicie, ale to było wszystko. Nie przejmowałem si˛e. Skoncentrowałem si˛e całkowicie na moim wiernym systemie do wyszukiwania danych i drogim przyjacielu. Rzekłem z rozpacza: ˛ — Albercie, prosz˛e ci˛e. Wyjał ˛ fajk˛e z ust i spojrzał na mnie z roztargnieniem. — Robinie — rzekł — musz˛e prosi´c ci˛e o cierpliwo´sc´ . — Ale˙z Albercie! Błagam! Co si˛e dalej stanie? — Obdarzył mnie nieprzeniknionym spojrzeniem, przynajmniej takim, którego nie byłem w stanie przenikna´ ˛c. — Prosz˛e ci˛e! Czy znajdujemy si˛e w niebezpiecze´nstwie? Czy Wróg pojawi si˛e tu, z˙ eby nas pozabija´c? Wygladał ˛ na zaskoczonego. — Pozabija´c? Có˙z za pomysł, Robinie! Po tym, jak ju˙z poznali mnie, pania˛ Broadhead, pann˛e Lo i generała Cassat˛e? Nie, oczywi´scie, z˙ e nie, Robinie, ale musz˛e ci˛e na chwil˛e przeprosi´c; jestem teraz do´sc´ zaj˛ety. 263

I nic ju˙z wi˛ecej nie powiedział. A po chwili zacz˛eły przybywa´c wahadłowce z p˛etli startowych; nasze zbiory danych zabrano z powrotem na Ziemi˛e i próbowali´smy doj´sc´ ze wszystkim do ładu.

Rozdział 21 ´ .. Zakonczenia. Nie wiedziałem, jak zacza´ ˛c t˛e opowie´sc´ , a teraz widz˛e, z˙ e nie b˛ed˛e te˙z wiedział, jak sko´nczy´c. Widzicie, to był ju˙z koniec. Nie mam ju˙z nic wi˛ecej do powiedzenia — z wyjatkiem ˛ tego, co si˛e stało. Wiem, z˙ e dla liniowych uszu s´miertelników musi to brzmie´c troch˛e dziwnie (˙zeby nie powiedzie´c: obrzydliwie atrakcyjnie), ale ju˙z wiele innych rzeczy, o których opowiedziałem, brzmiało dziwacznie. Dziwaczno´sci nie da si˛e opowiedzie´c inaczej, a ja musz˛e wam opowiedzie´c, jak to jest. To, co si˛e potem stało, nie miało wi˛ekszego znaczenia, bo działo si˛e ju˙z wcze´sniej. Oczywi´scie, nawet poszerzeni faceci, jak ja, sa˛ troch˛e liniowi. . . wi˛ec stwierdzenie, co si˛e stało, zaj˛eło nam troch˛e czasu. Essie i ja najbardziej ze wszystkiego marzyli´smy o tym, z˙ eby znale´zc´ jakie´s spokojnie miejsce, gdzie mo˙zna by odpocza´ ˛c; spróbowa´c zorientowa´c si˛e, co si˛e stało; a przede wszystkim pozbiera´c nasze poplatane ˛ my´sli. Kazali´smy przenie´sc´ nasze fizyczne no´sniki danych do starego domu nad Morzem Tappajskim i zrobilis´my to po raz pierwszy od wielu, wielu lat, a nast˛epnie rozsiedli´smy si˛e wygodnie, z˙ eby to wszystko uporzadkowa´ ˛ c. No´snik danych Alberta był z nami. Sam Albert był kolejnym problemem. Nie odpowiadał na moje wezwania. Je´sli sam Albert nadal przebywał w tym zbiorze danych, nie ujawniał si˛e. Essie nie była za´s skora, by przyzna´c si˛e do pora˙zki z jednym ze swoich własnych programów. Pierwsza˛ rzecza,˛ jaka˛ si˛e zaj˛eła, były testy programu i procedury usuwania bł˛edów. A˙z si˛e poddała. — Nie potrafi˛e stwierdzi´c, co jest nie tak z tym programem — oznajmiła — z jednym wyjatkiem: ˛ nie działa. — Spojrzała ze zło´scia˛ na wachlarz, na którym znajdował si˛e Albert. — To tylko zwłoki! — o´swiadczyła rozdra˙zniona. — To ciało, z którego uszło z˙ ycie, wiesz?

265

— Co mo˙zemy zrobi´c? — zapytałem. Było to pytanie retoryczne. Nie byłem przyzwyczajony do tego, z˙ e moje maszyny zawodza.˛ Essie wzruszyła ramionami. Zaproponowała mi nagrod˛e pocieszenia. — Mog˛e dla ciebie napisa´c nowy program — rzekła. Potrzasn ˛ ałem ˛ głowa.˛ Nie chciałem nowego programu. Chciałem Alberta. — No to — rzekła praktycznie — mo˙zemy odpoczywa´c i uprawia´c ogródek. Mo˙ze troch˛e popływamy, a potem zjemy pyszny, wielki, tuczacy ˛ lunch? — A kto mógłby teraz je´sc´ ? Essie, pomó˙z mi! Ja chc˛e wiedzie´c — poskarz˙ yłem si˛e. — Chc˛e wiedzie´c, o czym on do licha mówił, kiedy powiedział nam, z˙ eby´smy si˛e nie martwili — co ty, Cassata i Alicja Lo macie z tym wspólnego? Co wasza trójka ma ze soba˛ wspólnego? ´ agn˛ Sci ˛ eła usta. Nast˛epnie rozpromieniła si˛e. — A mo˙ze ich zapytamy? — O co ich zapytamy? — O nich samych. Zapro´smy ich tutaj i mo˙zemy zje´sc´ razem pyszny lunch! Nie stało si˛e to tak szybko. Przede wszystkim, z˙ adne z nich nie znajdowało si˛e fizycznie na Ziemi (to znaczy, nie było tu ich no´sników danych). Oboje byli nadal na orbicie. Nie chciałem si˛e zgodzi´c na dublerów, bo nie chciałem do´swiadcza´c ani c´ wier´csekundowego, wkurzajacego ˛ opó´znienia w konwersacji, wi˛ec musieli zosta´c wysłani nad Morze Tappajskie, a to troch˛e trwało. A nawet dłu˙zej, ni˙z troch˛e, bo z pewnego powodu Cassata nie mógł od razu wyruszy´c. Nie marnowałem czasu. ˙ Zycie bez Alberta było trudniejsze. Nie chodzi o to, z˙ eby stało si˛e naprawd˛e trudne, bo nie było wielu rzeczy, które robił Albert, a których nie mógłbym zrobi´c sam. A teraz musiałem. Wi˛ec to ja, a nie Albert, przeszukiwałem s´wiat, z˙ eby si˛e dowiedzie´c, co si˛e działo. A działo si˛e du˙zo, cho´c niewiele z tych rzeczy wydawało si˛e przydatne dla mnie. Na poczatek, ˛ przez s´wiat przetoczyła si˛e fala paniki. WOA podało alarmuja˛ ce, enigmatyczne biuletyny o stratach, jakie poniosła jego flota, a nast˛epnie jeszcze bardziej alarmujace, ˛ pilne z˙ adania ˛ budowy nowej floty, wi˛ekszej i lepszej ni˙z dotad, ˛ wychodzac ˛ najwyra´zniej z zało˙zenia, z˙ e je´sli spróbujesz co´s zrobi´c i nie działa, powinno si˛e próbowa´c w niesko´nczono´sc´ . Samo w sobie miało to jednak uspokajajacy ˛ wyd´zwi˛ek. Ludzko´sc´ po pierwszym szoku zdała sobie w ko´ncu spraw˛e, z˙ e jednak nikt nie zginał. ˛ Statki kosmiczne Wroga nie pojawiły si˛e nad San Francisco i Pekinem, z˙ eby zgnie´sc´ je na proch. Nasza planeta nie została ci´sni˛eta prosto w Sło´nce. Wydawało si˛e, z˙ e nic si˛e nie dzieje, z wyjatkiem ˛ tego, z˙ e panika powoli wygasała. Ludzie wracali do swoich zaj˛ec´ , jak wie´sniacy na zboczu wulkanu. Góra

266

wybuchła; nikomu nic si˛e nie stało. Pewnie kiedy´s znów wybuchnie, ale mo˙ze jeszcze troch˛e wytrzyma, daj Bo˙ze. Instytut ogłosił setk˛e nowych hipotez dotyczacych ˛ wydarze´n na Kr˛egu Obserwacyjnym. Połowa z nich była całkowicie po´swi˛econa analizom bitwy mi˛edzy statkami Wroga a WOA. Było wiele do zbadania. Wiedzieli´smy tylko to, co zobaczyli´smy. Nic innego. W z˙ adnym zapisie sensorów nie dało si˛e znale´zc´ nic, co mogłoby zaprzeczy´c temu, co zobaczyli´smy na własne oczy. Statki Wroga pojawiły si˛e i unieszkodliwiły nasze kra˙ ˛zowniki; potem Wróg delikatnie podniósł nas i wsadził z powrotem do piaskownicy, w której powinni´smy siedzie´c. To wszystko. Badania na temat samego Wroga były pełne kłótni i dyskusji, ale niczego nowego nie wnosiły. Szacowni naukowcy doszli do zgodnego wniosku, z˙ e powinni i´sc´ droga,˛ która˛ dotad ˛ poda˙ ˛zali: Wróg powstał krótko po Wielkim Wybuchu. Stwierdził, z˙ e klimat jest korzystny. Kiedy pogoda si˛e pogorszyła — czyli kiedy do jego przyjemnej zupki z przestrzeni i energii wdarła si˛e materia — postanowił to zmieni´c. Wprowadził zmian˛e w ruchu, wrócił do kugelblitzu i czekał cierpliwie na ładniejszy dzie´n. A je´sli chodzi o krótkie zamieszanie wokół Kr˛egu Obserwacyjnego — có˙z, je´sli obudzisz nied´zwiedzia ze snu, prawdopodobnie b˛edzie wkurzony. Ale potem idzie z powrotem spa´c. Było te˙z mnóstwo spekulacji — Bo˙ze, same spekulacje. Ale nie fakty. Nie było nawet z˙ adnych wiarygodnych teorii, a przynajmniej takich, które oferowałyby jakie´s korzystne perspektywy na eksperymenty, które pozwalałyby na sprawdzenie ich albo zasugerowanie jakich´s korzystnych kroków, jakie nale˙załoby podja´ ˛c. Wszyscy zgodzili si˛e, z˙ e plan WOA zmierzajacy ˛ do zbudowania jeszcze wi˛ekszej i bardziej morderczej floty był prawdopodobnie głupim pomysłem, ale z˙ e nikt nie miał lepszego, wygladało ˛ na to, z˙ e uda si˛e wcieli´c go w z˙ ycie. Tu˙z przed przybyciem Cassaty i Alicji Lo udałem si˛e do naszych zbiorów danych i poło˙zyłem r˛ek˛e na no´sniku Alberta. — Prosz˛e ci˛e, Albercie, zrób to dla mnie; powiedz mi, co si˛e dzieje? Nie odpowiedział. Kiedy jednak udałem si˛e do salonu, by przywita´c naszych drogich go´sci, na moim ulubionym fotelu znalazłem kawałek papieru. Napisano na nim: Robinie, strasznie mi przykro, ale nie mog˛e oderwa´c si˛e od tego, co teraz robi˛e. Radzisz sobie najlepiej, jak mo˙zesz, prawda? Tylko tak dalej. Pozdrowienia, Albert. Julio Cassata znów wystapił ˛ bez munduru — koszula, szorty, sandały — wygladało ˛ na to, z˙ e cieszy si˛e z naszego spotkania. Kiedy go o to spytałem, odparł: — Och, nie chodzi tylko o ciebie Broadhead — nie zmienił si˛e tak do ko´nca — tylko o tego drania, który miał mnie zlikwidowa´c. Mój pierwowzór, ciele´sniaka. On nie lubi, jak si˛e gdzie´s włócza˛ jego kopie. Ju˙z dawno miał to zrobi´c, ale był 267

zaj˛ety przy programie odbudowy. Nie chciał mi pozwoli´c na przyjazd tutaj, bo bał si˛e, z˙ e Instytut uzna mnie za wa˙zny dowód, albo co´s takiego. Rozpoznam aluzj˛e, kiedy ja˛ usłysz˛e, wi˛ec powiedziałem, z pewnymi oporami. — Tak, instytut rzeczywi´scie ogłosi co´s takiego. — W ko´ncu instytut mógł zawsze pó´zniej zmieni´c zdanie, gdyby zechciał. . . ale kiedy wypowiedziałem te słowa, Cassata zaczał ˛ wyglada´ ˛ c jeszcze bardziej ludzko. — Dzi˛eki — odparł, a Essie powiedziała: — Chod´zmy na werand˛e, jest tam naprawd˛e ładnie, a ja zaproponowałem: — Czego si˛e napijecie? — i w ko´ncu zrobiła si˛e z tego sympatyczna impreza, a nie powa˙zne zebranie na temat sytuacji we wszech´swiecie. Wreszcie przystapiłem ˛ do rzeczy. — Zdaniem Alberta Einsteina powodem, dla którego Wróg nie zabił nas, jest spotkanie waszej trójki, oraz mnie i Alberta. Nie jakiej´s innej zapisanej maszynowo osobowo´sci, ale wła´snie was trojga. — Cassata i Lo wygladali ˛ na zaskoczonych; potem u´smiechn˛eli si˛e, jakby im to nieco schlebiało. — Macie jaki´s pomysł, dlaczego? — spytałem. Spojrzeli na mnie wzrokiem bez wyrazu. Pierwsza zacz˛eła Essie. — My´slałam o tym wszystkim — ogłosiła. — Problem jest nast˛epujacy: ˛ co nasza trójka ma ze soba˛ wspólnego? Przede wszystkim, jeste´smy zapisani maszynowo, ale jak ju˙z mówił Robin, jest cała masa innych, o których nie wspomniano. Po drugie, ja jestem kopia˛ maszynowa˛ z˙ yjacej ˛ osoby. Tak samo Julio. — A ja nie — rzekła Alicja Lo. — Owszem — powiedziała z z˙ alem Essie — wiem o tym. Była to pierwsza rzecz, jaka˛ sprawdziłam. Twoje ciało zmarło na zapalenie otrzewnej osiem lat temu, wi˛ec to nie o to chodzi. Po trzecie, wszyscy jeste´smy do´sc´ inteligentni, je´sli mierzy´c powszechnymi standardami: mamy wszelkie umiej˛etno´sci, pilota˙z, nawigacja, i tym podobne, ale tak˙ze i takich osób jest wiele. Dawno ju˙z wykluczyłam wszystkie oczywiste powiazania, ˛ wi˛ec to musi by´c co´s gł˛ebszego. Na przykład, ja jestem z pochodzenia Rosjanka.˛ — A ja czarnym Latynoamerykaninem — rzekł Cassata, potrzasaj ˛ ac ˛ głowa˛ — Alicja Chinka; ˛ to bez sensu. I ja jestem m˛ez˙ czyzna,˛ a wy dwie kobietami. — Julio i ja kiedy´s grali´smy troch˛e w piłk˛e r˛eczna˛ — podsun˛eła Alicja Lo, ale tym razem Essie potrzasn˛ ˛ eła głowa.˛ — Nie grali´smy w takie rzeczy w Leningradzie. Nie sadz˛ ˛ e zreszta,˛ z˙ eby Wroga interesowały talenty sportowe. — Problem polega na tym, z˙ e my nie wiemy, co mo˙ze ich zainteresowa´c. — Tak cz˛esto masz racj˛e, Robinie — westchn˛eła Essie. — Do licha. Poczekaj. Wiecie co, zróbmy to w jaki´s ciekawszy sposób. — Nigdzie si˛e nie s´piesz˛e — rzekł szybko Cassata, my´slac ˛ o tym, co si˛e stanie, kiedy przestanie by´c uznawany za cenny materiał dowodowy.

268

— Nie powiedziałam, z˙ e szybciej, tylko ciekawiej. Wiecie co? Napijcie si˛e jeszcze troch˛e, albo popływajmy na desce? Wprowadz˛e wam szybko program do wszystkich trzech zbiorów danych, z dopasowanymi podprogramami. To jest do´sc´ łatwe i nie b˛edzie kolidowało z innymi czynno´sciami. — U´smiechn˛eła si˛e zło´sliwie. — Troch˛e si˛e pobawi˛e — dodała i znikła w swoim gabinecie, gdzie zajmowała si˛e programowaniem. A ja zostałem, by pełni´c obowiazki ˛ gospodarza. To dla mnie do´sc´ przyjemne zaj˛ecie. Przygotowałem im drinki. Zaproponowałem korzystanie z ró˙znych udogodnie´n rozrywkowych w domu, ich zestaw był imponujacy ˛ — tak˙ze prywatna˛ sypialni˛e, ale chyba akurat nie byli zainteresowani. Woleli siedzie´c i rozmawia´c. Przyjemnie było siedzie´c z nimi na werandzie z widokiem na szerokie morze i na wzgórza na drugim brzegu, i wła´snie co´s takiego robili´smy. Dokonałem weryfikacji faktu, z˙ e Essie raz udało si˛e uzyska´c przenikliwa˛ analiz˛e charakterologiczna.˛ Zdublowany Cassata był o wiele bardziej zno´sny, ni˙z jego cielesny oryginał, a ja zauwa˙zyłem, z˙ e z zainteresowaniem przysłuchuj˛e si˛e jego anegdotom i s´miej˛e si˛e z jego dowcipów. Alicja Lo była jak laleczka. Nie umkn˛eło mojej uwadze, z˙ e była s´liczna, smukła, malutka i miała z natury bardzo przyjemna˛ osobowo´sc´ . Odkryłem tak˙ze, z˙ e była bardzo dobrze poinformowana. Jako jedna z ostatnich poszukiwaczy z Gateway zdała si˛e na los szcz˛es´cia w czterech niebezpiecznych misjach naukowych, a kiedy ja˛ poszerzono, w˛edrowała po całej Galaktyce. Widziała miejsca, które poznałem tylko z relacji innych i wiele, o których nawet nie słyszałem. Zaczynałem si˛e domy´sla´c, co takiego dostrzega w Juliu Cassacie, ale nie sprawiało mi trudu wymy´slenie, dlaczego on jest nia˛ zafascynowany. Zaczał ˛ nawet odczuwa´c zazdro´sc´ . Kiedy opowiadała o niektórych swoich towarzyszach, z którymi wyruszyła z Gateway, zwrócił szczególna˛ uwag˛e na to, co mówiła o m˛ez˙ czyznach. — Na pewno miała´s wielkie powodzenie — rzekł ponuro. Alicja za´smiała si˛e. — Ale˙z skad! ˛ To mnie zaskoczyło. — Byli homo czy s´lepi? Odparła, dzi˛ekujac ˛ mi nie´smiało za ten płytki komplement: — Nie wiesz, jak wtedy wygladałam. ˛ Zanim rozlał mi si˛e wyrostek, byłam wysoka i niezgrabna i. . . hm, nazywali mnie nawet „ludzkim Heechem”. Nie urodziłam si˛e taka, jaka˛ mnie pan teraz widzi, panie Broadhead — powiedziała to do mnie, ale patrzyła na Cassat˛e, by zobaczy´c jego reakcj˛e. Zniósł to dzielnie. — Wygladasz ˛ cudownie — rzekł. — Jak to si˛e stało, z˙ e zmarła´s na wyrostek? Nie było w pobli˙zu lekarza? 269

— Miałam Pełny Serwis Medyczny i oczywi´scie chcieli mnie troch˛e podreperowa´c. Chcieli te˙z przeprowadzi´c troch˛e prac kosmetycznych — skróci´c ko´sci w kr˛egosłupie i ko´nczynach, pozmienia´c twarz — ale nie chciałam, Julio. Chciałam by´c naprawd˛e ładna, a nie by´c, cho´cby nawet najlepszym przybli˙zeniem ideału. Był tylko jeden sposób. Mieli urzadzenia ˛ do zapisu maszynowego. Zdecydowałam si˛e. W kacie ˛ werandy pojawiła si˛e jaka´s posta´c; wyprostowała si˛e po tym, jak wachała ˛ nale˙zace ˛ do Essie kwiaty i pomachała do nas. — Teraz ju˙z wiecie, dlaczego — o´swiadczyła. — Essie! — wrzasnałem. ˛ — Chod´z tu szybko! — Gdy˙z postacia˛ ta˛ był Albert Einstein.

***

— Mój Bo˙ze, Albercie — spytałem — gdzie´s ty był?! — Robinie — rzekł uprzejmie — znów przechodzimy do metafizyki? — Nie celowo. — Rozsiadłem si˛e wygodnie i patrzyłem na niego. Nie zmienił si˛e. Fajka nadal nie była zapalona, skarpetki miał pozwijane przy kostkach, skołtunione włosy sterczały na wszystkie strony. Jego sposób bycia był dalej mało bezpo´sredni. Podszedł i spokojnie usiadł w bujanym fotelu naprzeciwko nas. — Ale widzisz, Robinie, to pytanie ma metafizyczna˛ odpowied´z. Nie byłem w z˙ adnym „gdzie´s”. I nie tylko „ja” tutaj jestem. — Chyba nie rozumiem — rzekłem. To nie była tak do ko´nca prawda. Miałem nadziej˛e, z˙ e nie rozumiem. Odparł cierpliwie: — Skontaktowałem si˛e z Wrogiem, Robinie, a dokładniej, to oni skontaktowali si˛e ze mna.˛ A jeszcze dokładniej — rzekł przepraszajacym ˛ tonem — ten „ja”, który do ciebie przemawia, to nie jest twój program do wyszukiwania danych, Albert Einstein. — Kim wi˛ec jeste´s? — spytałem. U´smiechnał ˛ si˛e, a po tym u´smiechu poznałem, z˙ e jednak zrozumiałem go doskonale.

Rozdział 22 ´ — poczatki. ˛ .. Zakonczenia Kiedy miałem trzy lata i byłem małym chłopcem w Wyoming, nie mówiono ´ ety Mikołaj nie istnieje. Moja matka nigdy nie twierdziła, z˙ e Swi˛ ´ ety mi, z˙ e Swi˛ Mikołaj jest prawdziwy, ale te˙z nie mówiła mi, jakoby było odwrotnie. Od tego czasu, przez całe moje z˙ ycie, nie było pytania, na które bardziej chciałbym pozna´c odpowied´z. Roztrzasałem ˛ ten problem starannie, tym intensywniej, im bli˙zej było drugiej połowy grudnia. A˙z si˛e paliłem, z˙ eby si˛e dowiedzie´c. Nie mogłem si˛e doczeka´c, a˙z dorosn˛e — a przynajmniej zostan˛e nastolatkiem — bo kiedy jest si˛e tak du˙zym, to jest si˛e wystarczajaco ˛ madrym, ˛ z˙ eby z cała˛ pewno´scia˛ odpowiedzie´c na to pytanie. Kiedy byłem chorym nastolatkiem w szpitalu Kopalni Po˙zywienia, lekarze mówili mi, z˙ e kiedy´s wyzdrowiej˛e, b˛ed˛e w stanie stawi´c czoła moim strachom i niepokojom i z˙ e b˛ed˛e pewny siebie — a przynajmniej na tyle, z˙ e poradz˛e sobie w jakiej´s pracy i b˛ed˛e mógł sam przechodzi´c przez ulic˛e. Tego te˙z nie mogłem si˛e doczeka´c. Kiedy byłem s´miertelnie przera˙zonym poszukiwaczem na Gateway, sparaliz˙ owanym ze strachu jedynym ocalałym uczestnikiem misji do czarnej dziury, — kiedy byłem szlochajac ˛ a˛ kupa˛ galarety na kozetce w gabinecie Sigfrida von Psycha — obiecałem sobie, z˙ e pr˛edzej czy pó´zniej, przyjdzie taki czas, kiedy b˛ed˛e madrzejszy ˛ i bardziej pewny siebie. W wieku lat trzydziestu my´slałem, z˙ e to nastapi, ˛ kiedy b˛ed˛e miał pi˛ec´ dziesiat ˛ lat. Kiedy osiagn ˛ ałem ˛ pi˛ec´ dziesiatk˛ ˛ e, zaczałem ˛ my´sle´c, z˙ e stanie si˛e to w okolicach sze´sc´ dziesi˛eciu pi˛eciu lat. Jak dobiłem do siedemdziesiatki, ˛ nabrałem przekonania, z˙ e kiedy wreszcie umr˛e, nastapi ˛ ostateczne rozstrzygni˛ecie wszystkich moich zmartwie´n, niepewno´sci i watpliwo´ ˛ sci. A potem, kiedy osiagn ˛ ałem ˛ taki wiek, z˙ e nigdy bym nie pomy´slał, z˙ e to mo˙zliwe, majac ˛ dost˛ep do wszystkich danych s´wiata nadal miałem zmartwienia i wat˛ pliwo´sci. A teraz Albert wrócił z siedliska Wroga, z cała˛ wiedza,˛ jaka˛ mu przekazano i zaproponował, z˙ e si˛e ze mna˛ podzieli; a ja chc˛e tylko wiedzie´c, jak długo jeszcze 271

b˛ed˛e musiał si˛e starze´c, by poczu´c si˛e wreszcie dorosłym? Ile jeszcze b˛ed˛e musiał si˛e nauczy´c zanim osiagn˛ ˛ e madro´ ˛ sc´ ? Galaktyka to taka nasza Pomarszczona Skała, a spotkanie starych przyjaciół trwa tam wiecznie. Sa˛ zmiany, sa˛ przerwy, kiedy przez chwil˛e robimy co´s innego, a ta mo˙ze by´c nawet bardzo długa. Rozmowy te˙z si˛e ko´ncza,˛ ale ka˙zdy koniec jest poczatkiem ˛ nowej, a poczatki ˛ b˛eda˛ zawsze, bo wła´snie to oznacza słowo „wieczno´sc´ ”. Mog˛e wam opowiedzie´c o paru zako´nczeniach (które były zarazem poczatka˛ mi), jak na przykład rozmowa Alberta z Essie. — Przepraszam, pani Broadhead — rzekł — to musiało by´c dla pani kłopotliwe, tak zauwa˙zy´c, z˙ e napisany przez nas program nie reaguje. — Do licha, to prawda — rzekła ze zło´scia.˛ — Ale widzi pani, ja ju˙z nie jestem pani programem. Pewna˛ cz˛es´c´ mnie wykonali inni. — Inni? — Istoty, które nazywacie Wrogiem — wyja´snił. — Za´s Heechowie nazwali ich Asasynami. Oczywi´scie nie sa˛ Asasynami, a przynajmniej. . . — Och? — przerwała mu Essie. — Potrafisz przekona´c do tego Przymulonych? Albo inne unicestwione rasy? — Pani Broadhead — odparł łagodnie — chciałem wła´snie powiedzie´c, z˙ e oni nie byli Asasynami celowo. Przymuleni składali si˛e z materii. Nasze — tych Innych — do´swiadczenie nie sugerowało, z˙ e powiazane ˛ ze soba˛ protony i elektrony moga˛ zaowocowa´c powstaniem inteligencji. Prosz˛e chwil˛e o tym pomy´sle´c. A jakby pani dziadek odkrył pewnego razu, z˙ e jeden z jego prymitywnych komputerów robi co´s, co mo˙ze potencjalnie zagrozi´c jego planom w przyszło´sci? Co by zrobił? — Rozwaliłby go — zgodziła si˛e Essie. — Dziadek miał wybuchowy temperament. — Jestem pewien — u´smiechnał ˛ si˛e Albert — z˙ e nie zastanawiałby si˛e nad tym, z˙ e jakakolwiek maszynowa inteligencja mo˙ze mie´c — jakby to nazwa´c? Dusz˛e? Wszystko jedno, co tam maja˛ maszynowe inteligencje. Zatem „Inni” rozwalili je, jak to pani uj˛eła. Nie był to dla nich problem; zauwa˙zyli, z˙ e wi˛ekszo´sci istot materialnych destrukcja sprawia przyjemno´sc´ , wi˛ec po prostu zach˛ecali jednych, z˙ eby rozwalali drugich. — Czy chcesz powiedzie´c — wtraciłem ˛ — z˙ e Asasyni nas teraz kochaja? ˛ — Tak by tego nie okre´slili — odparł Albert uprzejmie. — A tak naprawd˛e, to wy — obawiam si˛e, z˙ e dotyczy to równie˙z mnie — jeste´scie do´sc´ prymitywnymi istotami, w porównaniu z nimi. Kiedy jednak podczas rutynowego badania odkryto, z˙ e na Kr˛egu Obserwacyjnym znajduja˛ si˛e zapisane maszynowo inteligencje, zarzadzono ˛ s´ledztwo. — Znów si˛e u´smiechnał. ˛ — Przeszli´scie test. Wi˛ec nie chca,˛ z˙ eby´scie traktowali ich jak Wroga, chca˛ tylko, z˙ eby´scie nie przeszka272

dzali we wcieleniu w z˙ ycie ich planu oraz — dodał z powaga˛ — nalegam, aby´s ty, Robinie, zrobił, co tylko w twojej mocy, z˙ eby tak si˛e stało. — Masz na my´sli ich plan zwini˛ecia wszech´swiata do postaci praatomu? — Plan budowy lepszego wszech´swiata — poprawił mnie Albert. — Ha — rzekła Essie, potrzasaj ˛ ac ˛ głowa.˛ — Lepszego dla nich, chciałe´s powiedzie´c. — Chciałem powiedzie´c, z˙ e lepszego dla nas wszystkich — oznajmił z u´smiechem Albert. — Poniewa˙z kiedy wszech´swiat sko´nczy si˛e rozszerza´c i zacznie si˛e kurczy´c, wszyscy b˛edziemy tacy jak oni. Wiecie, ju˙z prawie jeste´smy — a przynajmniej ci z nas, którzy sa˛ maszynowo zapisani. Dlatego wła´snie byli w stanie dogada´c si˛e ze mna.˛ — Słodki Jezu — wyszeptała moja kochana z˙ ona Essie. Mog˛e wam te˙z opowiedzie´c o rozmowie Alberta z Julio Cassata: ˛ — Oczywi´scie wiecie — rzekł do niego Albert konwersacyjnym tonem — z˙ e bro´n nie jest w stanie poczyni´c z˙ adnych szkód Innym. — Wrogowi, panie Einstein! Albert ze smutkiem pociagn ˛ ał ˛ z fajki, a nast˛epnie potrzasn ˛ ał ˛ głowa.˛ — Jeszcze pan nie wie, dlaczego musicie przegra´c? Cały czas macie nadziej˛e na znalezienie jakiego´s sposobu na zniszczenie kugelblitzu, którego miał strzec Krag ˛ Obserwacyjny. Prosz˛e mi powiedzie´c, generale Cassata, czy ma pan jakiekolwiek podstawy, by przypuszcza´c, z˙ e nasza Galaktyka jest czym´s szczególnym? — My w niej jeste´smy! — warknał ˛ Cassata. — Tak — zgodził si˛e Albert — ma t˛e unikalna˛ cech˛e, z˙ e my tam jeste´smy. Ale co czyni nas unikalnym dla Wroga? Rzeczywi´scie pan sadzi, ˛ z˙ e nasza Galaktyka jest czym´s szczególnym? — O Jezu, Albercie — zaczał ˛ Cassata — je´sli rzeczywi´scie próbujesz mi powiedzie´c to, co chcesz powiedzie´c. . . — Wła´snie próbuj˛e panu powiedzie´c, generale, z˙ e Inni nie przejmowali si˛e pojedyncza˛ galaktyka.˛ Oni chca˛ odbudowa´c cały wszech´swiat. Wszech´swiat z setkami miliardów galaktyk, o których przewa˙znie nic nie wiemy. — Tak, oczywi´scie — rzekł desperacko — ale wiemy, z˙ e tam sa,˛ gdy˙z wiemy, z˙ e interweniowali w tej galaktyce. — W ten sposób — odparł ponuro Albert — mo˙zemy by´c co najwy˙zej pewni, z˙ e tu ich nie ma. Nie mo˙zna by´c przekonanym, z˙ e inteligentne z˙ ycie mo˙ze si˛e rozwina´ ˛c tylko w naszej Galaktyce. By´c mo˙ze istnieje w ka˙zdej! Mo˙ze nawet w ka˙zdej gazowej chmurze w przestrzeni mi˛edzy galaktycznej! Gdyby Inni mieli zamiar powstrzyma´c organiczne z˙ ycie od wtracania ˛ si˛e do ich przedsi˛ewzi˛ecia, na pewno byliby do´sc´ madrzy, ˛ z˙ eby zabezpieczy´c wszystkie mo˙zliwo´sci. — Wi˛ec nawet gdyby´smy byli w stanie zlikwidowa´c kugelblitz. . . — Nie mo˙zecie. Ale gdyby´scie mogli — rzekł Albert — to byłoby jak zabicie jednej muchy tse-tse i my´slenie, z˙ e na zawsze wyt˛epiono słoniowacizn˛e. 273

Znów przez chwile palił fajk˛e w milczeniu, patrzac ˛ na Julia Cassat˛e. Potem si˛e u´smiechnał. ˛ — To była zła nowina — o´swiadczył. — A dobra nowina jest taka, z˙ e jest pan bez pracy. — Bez. . . ? — Tak, bezrobotny. — Albert pokiwał głowa.˛ — Oczywi´scie nie ma ju˙z potrzeby utrzymywania Wspólnej Obserwacji Asasynów. Co oznacza, z˙ e ju˙z nie mo˙ze wydawa´c rozkazów. Co oznacza, z˙ e nie musi pan wraca´c, by tam pana zlikwidowano. A co za tym idzie, jest pan wolny, mo˙ze pan pozosta´c w obecnym stanie ju˙z na zawsze, jak pozostali z nas. Oczy Cassaty stały si˛e wielkie. — O rany — powiedział patrzac ˛ na Alicj˛e Lo.

***

Mog˛e wam te˙z opowiedzie´c o rozmowie Alberta z Alicja˛ Lo: — Przepraszam, z˙ e byłem taki tajemniczy, pani Lo — zaczał ˛ — ale kiedy Inni przestudiowali pania˛ podczas naszego lotu do Kr˛egu Obserwacyjnego. . . — Doktorze Einstein! Nie wiedziałam, z˙ e podczas tego lotu byli z nami Wr. . . Inni! U´smiechnał ˛ si˛e. — Wtedy ja te˙z nie wiedziałem, cho´c oczywi´scie przypuszczałem, z˙ e tak by´c mo˙ze. Byli tam. Sa˛ tu teraz, w moim programie; sa˛ wsz˛edzie, gdzie tylko chca˛ by´c, pani Lo i sadz˛ ˛ e, z˙ e pozostana˛ na długi czas, gdy˙z jeste´smy dla nich bardzo interesujacy. ˛ Pani bardziej od pozostałych. — Dlaczego ja? — Bo była pani ochotniczka˛ — wyja´snił Albert. — Ja nie miałem wyboru; stworzono mnie jako program komputerowy i zawsze wyst˛epowałem w tej postaci. Robinette umarł. Zapis maszynowy był dla niego jedynym rozwiazaniem. ˛ Zarówno generał Cassata, jak i pani Broadhead byli dublerami z˙ yjacych ˛ osób — ale pani wybrała zapis maszynowy! Porzuciła pani swoje materialne ciało celowo. — Ale tylko dlatego, z˙ e moje materialne ciało było chore i do´sc´ brzydkie, i . . . — Dlatego, z˙ e pani zdaniem zapis maszynowy jest lepszy — rzekł Albert kiwajac ˛ głowa.˛ — A Inni uznali, z˙ e to do´sc´ przekonujace, ˛ bo rzeczywi´scie jest lepszy, wi˛ec nie maja˛ watpliwo´ ˛ sci, z˙ e na długo zanim stanie si˛e to palacym ˛ problemem, cała reszta ludzkiej rasy i Heechów poda˙ ˛zy za naszym przykładem. Alicja Lo spojrzała na Julia Cassat˛e. Powiedziała to samo, co on. — O rany! 274

***

Mog˛e wam te˙z opowiedzie´c o rozmowie Alberta ze mna˛ — a przynajmniej o jej cz˛es´ci. Było to zako´nczenie, które było zarazem poczatkiem, ˛ gdy˙z Albert miał co´s i dla mnie. — Naprawd˛e z˙ ałuj˛e, z˙ e nie mogłem wtedy odpowiedzie´c na twoje pytania, Robinie — rzekł — ale to nie było mo˙zliwe, bo si˛e uczyłem. Odparłem tonem pełnym przebaczenia: — Pewnie musiało to strasznie długo trwa´c, nauczenie si˛e wszystkiego, co oni wiedza.˛ — Wszystkiego! Robinie, ja si˛e prawie niczego nie nauczyłem. Czy ty masz poj˛ecie, jacy oni sa˛ wiekowi? I ile wiedza? ˛ Nie — rzekł, potrzasaj ˛ ac ˛ głowa˛ — nie poznałem historii ich rasy, ani nie dowiedziałem si˛e, jak si˛e zabra´c do zwijania wszech´swiata. Tak naprawd˛e nie nauczyłem si˛e z˙ adnej praktycznej rzeczy. — Do diabła — rzekłem — dlaczego nie? — Nie prosiłem o to — odpowiedział po prostu. Przemy´slałem sobie to wszystko. — Có˙z, prawdopodobnie, kiedy nadejdzie wła´sciwy moment, b˛eda˛ nam mieli du˙zo do powiedzenia. . . — W to raczej watpi˛ ˛ e — rzekł Albert. — Dlaczego mieliby to zrobi´c? A ty próbowałby´s uczy´c nawigacji kota? Mo˙ze pewnego dnia, kiedy wszyscy osiagn ˛ a˛ ju˙z nast˛epny etap ewolucji. . . — Czyli stana˛ si˛e tym, co ty? — Czyli stana˛ si˛e tym, co my — rzekł łagodnie. — Kiedy wszyscy z˙ yjacy ˛ ludzie i Heechowie zdecyduja˛ si˛e by´c, jak my — wtedy mo˙ze pojawi si˛e szansa na jaki´s prawdziwy dialog. . . Ale jeszcze przez najbli˙zsze par˛e milionów lat pewnie zostawia˛ nas w spokoju — je´sli tylko my zostawimy w spokoju ich. Zadr˙załem. — To niewatpliwie ˛ zrobi˛e z przyjemno´scia˛ — o´swiadczyłem. — Miło mi to słysze´c — odparł Albert. W jego głosie było co´s, co sprawiło, z˙ e odwróciłem si˛e i spojrzałem na niego. To nie był ju˙z głos Alberta. Był to jaki´s inny głos, głos, który ju˙z kiedy´s słyszałem. I to nie Albert ju˙z ze mna˛ rozmawiał. Był to Kto´s zupełnie inny. — W ko´ncu — dodał On z u´smiechem — Inni te˙z sa˛ Moimi dzie´cmi. Pewnie wi˛ec nigdy nie osiagn˛ ˛ e tego cudownego wieku madro´ ˛ sci i dojrzało´sci, kiedy b˛ed˛e znał odpowied´z na wszystkie pytania, jakie mnie trapia.˛ Ale mo˙ze wystarczy samo ich zadawanie. KONIEC