Wynik i zamówienia

w Zamówieni e ?>

powyższym

przyjęte .

pliku

należy dodać następujące

wiersze:

" :

trzeba zapisać plik, załadować go w przeglądarce poprzez wypełnienie formularza Janka i kliknąć przycisk Złóż zamówienie. Rezultat powinien być zbliżony do wyniku pokazanego na rysunku 1.2. Następnie

Rysunek 1.2. . 11l! " I x

Tekst przekazany w konstrukcji PHP echo został pokazany przez

pur

Eayqa

..t Ulub lOnt

przeglądarkę

Części

W idOk

Utublont

NUltÓ1la

Pom"c

[S] Clfłd umocnGdowe Jankl_ wynikł umOWIłn'"

samochodowe Jaoka

Wyaiki zamómUła

GotoVH

Warto zauważyć,

że

kod PHP został osadzony w zwyczajnie wyglądającym pliku HTML. W dalszej w przeglądarce. Powinien pojawić się następujący kod :

kolejności należy obejrzeć źródło

Części



samochodowe Janka - wyniki zamówienia

Części samochodowe Janka

Wyniki zamówienia

Zamówienie przy jęte.

Rozdział

1.• Podstawowy kurs PHP

43

Żaden fragment czystego kodu PHP nie jest widoczny, ponieważ interpreter języka PHP prze-

tworzył skrypt i zamienił go na jego wyniki. Oznacza to, że z PHP można utworzyć czysty kod HTML, możliwy do przeglądania w każdej przeglądarce - innymi słowy, przeglądarka użytkow­ nika nie musi rozumieć języka PHP. Powyższy przykład ukazuje ideę przetwarzania skryptów przez serwer. Kod PHP jest interpretowany i wykonywany przez serwer WWW, natomiast JavaScriptu i innych technologii - przez przeglądarkę WWW na komputerze użytkownika .

Kod znajdujący

się

w tym pliku

składa się

z czterech

części

tekstowych:

• kodu HTML, • znaczników PHP, • instrukcji PHP, • odstępów. Do kodu

można również dodać

Większa część

komentarze.

wierszy kodu przedstawionych w

przykładzie

to czysty kod HTML.

Zastosowanie znaczników PHP Kod PHP w powyższym przykładzie rozpoczynał się znakiem . Jest to konstrukcja podobna do wszystkich znaczników HTML, które rozpoczynają się symbolem "mniejsze niż" «), a kończą symbolem "większe niż" (» . Symbole te « ?php oraz ?» , są nazywane znacznikami PHP i komunikują serwerowi WWW, gdzie rozpoczyna się i kończy kod PHP. Każdy tekst pomiędzy znacznikami zostanie zinterpretowany jako PHP, a poza nimi - jako normalny kod HTML. Znaczniki PHP pozwalają na ucieczkę od HTML. Można wybierać różne Istnieją cztery różne

style znaczników. Przyjrzyjmy

się

im bliżej .

style znaczników PHP. Wszystkie poniższe fragmenty kodu są równoznaczne.

• StylXML Zamówi eni e

pr zyjęt e . ';

?>

Takiego stylu znaczników będziemy używać w książce, gdyż jest to preferowany styl znaczników PHP. Administrator serwera nie ma możliwości jego wyłączenia, a więc mamy gwarancję, że będzie on dostępny na każdym serwerze. Nabiera to szczególnego znaczenia w przypadku aplikacji, które prawdopodobnie będą używane w różnych środowiskach . Ten styl znaczników może być używany z dokumentami XML (Extensible Markup Language - Rozszerzalny Język Oznaczania). Ogólnie rzecz biorąc, zaleca się stosowanie tego właśnie stylu znaczników PHP. • Styl krótki Zamówi enie

przyj ęte. ' ;

?>

Ten naj prostszy styl znaczników jest skonstruowany według standardów przetwarzania instrukcji SGML (Standard Generalized Markup Language - Standardowy Ogólny Język Oznaczania). Aby posługiwać się tym najkrótszym typem znaczników, należy skompilować PHP z włączonymi krótkimi znacznikami bądź włączyć je w pliku konfiguracyjnym. Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się w dodatku A. Używanie takiego stylu znaczników nie jest zalecane, ponieważ nie będzie ono rozpoznawane w wielu środowiskach, gdyż jego obsługa jest domyślnie wyłączona.

44

Część

I • Stosowanie PHP

• Styl SCRIPT <SCRIPT LANGUAGE= 'php '> echo '

Zamówienie

przyjęte.

';



Ten naj dłuższy styl znaczników jest znany użytkownikom JavaScriptu i VBScriptu. Może on być używany w edytorach HTML, które stwarzają problemy z innymi stylami . • Styl ASP <% echo '

Zamówienie

p rzyjęte.

' ;

%>

Ten styl znaczników jest identyczny z używanym w ASP (A ctive Server Pages - Aktywne Strony Serwera) lub ASP.NET. Może on być stosowany po włączeniu ustawienia konfiguracji asp_tags. Trudno sobie wyobrazić powód, dla którego styl ten byłby używany, chyba że używa się edytora skierowanego na ASP lub ASP.NET. Należy pamiętać , że domyślnie ten styl znaczników jest zablokowany.

Instrukcje PHP Interpreter PHP działa dzięki instrukcjom umieszczonym między znacznikami i zamykającymi. W poprzednim przykładzie wystąpił tylko jeden typ instrukcji: echo '

Zamówieni e

otwierającymi

przyjęte . ' ;

Jak łatwo się domyślić, zastosowanie konstrukcji echo daje bardzo prosty rezultat: wyświetlenie ciągu znaków przekazanych do przeglądarki . Na rysunku 1.2 przedstawiono wynik - w oknie pojawia się tekst Zamówi enie p rzyję t e . Należy zauważyć średnik pojawiający się na końcu instrukcji echo. Jego funkcjąjest odseparowanie instrukcji PHP, podobnie jak w języku polskim rozdziela się zdania kropką. Średnik spełnia podobne funkcje w językach Java i C.

Do często popełnianych błędów go odnaleźć i naprawić.

składni należy

opuszczenie

średnika .

Na

szczęście ,

równie łatwo

Odstępy

Znaki

wyjaśniający,

przerwy - takie jak nowe wiersze (powrót karetki), spacje i znaki tabulacji Z połączenia akapitów powyższego i poniższego wynika jeden spójny akapit w jaki sposób odstępy są ignorowane w PHP i HTML.

Jak wiadomo,

przeglądarki ignorują odstępy

tworzące

noszą nazwę odstępów.

przeanalizować

w HTML-u. Podobnie dwa poniższe fragmenty kodu HTML: .

Witamy w " Częściach samochodowych Janka"!

Co Witamy w Janka" I

Co P aństwo zec h cą zamówić dzisiaj?

"Częśc ia c h

działa

mechanizm PHP. Warto

Pa ń stwo zec h c ą za mówić

dzisiaj?

samochodowych

Przedstawione fragmenty kodu HTML dają identyczne rezultaty, ponieważ są tak samo interpretowane przez przeglądarkę . Można jednak - co jest zalecane - używać odstępów w HTML-u jako pomocy w celu poprawienia czytelności kodu HTML. Podobne zasady obowiązują w PHP. Nie ma potrzeby wstawiania odstępu między instrukcjami PHP, ale kod będzie o wiele bardziej zrozumiały, jeżeli każda z nich zostanie umieszczona w osobnym wierszu. Na przykład:

Rozdział

l . • Podstawowy kurs PHP

45

echo .witaj · : echo . świ eci e· : echo ·witaj ':echo są

'świ ecie':

równoznaczne, lecz wersja pierwsza jest łatwiejsza do odczytania.

Komentarze Komentarze znaczą dokładnie tyle, co ich nazwa: w kodzie spełniają funkcj ę notatek dla czytają­ cych. Mogą być one użyte w celu wyjaśnienia przeznaczenia skryptu, podania jego autora, wyjaśnie­ nia sposobu zapisu, wskazania daty ostatniej modyfikacji itd. Znajdują się we wszystkich, poza najprostszymi, skryptach PHP. Interpretator PHP zignoruje każdy tekst zawarty w komentarzu. Czyni tak dniowy, który omija komentarze, traktując je jak odstępy.

zwłaszcza

analizator

skła­

PHP rozpoznaje komentarze w stylu C, C++ i skryptów powłoki systemowej. Poniżej znajduje się wielowierszowy komentarz w stylu C, który może pojawić się na początku skryptu:

1* Autor: Janek Nowak *1

Ostatnia modyfikaCja: 10 kwietnia Ten skrypt przetwa rza zamówi eni a kli entów

Komentarze wielowierszowe powinny rozpoczynać w języku C, nie mogą być one zagnieżdżane. Można również używać

echo '

Zamówienie echo '

Zamówienie

symbolem 1*, a

kończyć

*1. Tak jak

komentarzy jednowierszowych, zarówno w stylu C++:

przyjęte .' :

jak i w stylu skryptów

się

II

Początek

wydruku zamówienia

powłoki:

przyjęte.

': #

P ocząt e k

wydruku zamówienia

W obu stylach wszystko, co następuje po symbolu komentarza (# lub II ), jest traktowane jako komentarz. Dzieje się tak, dopóki nie zostanie osiągnięty koniec wiersza bądż kończący znacznik PHP, w zależności od tego, co pojawi się wcześniej . W poniższym wierszu kodu tekst ot o komenta r z, występujący przed znacznikiem zamykającym, stanowi część komentarza. Tekst a t o j u ż ni e, znajdujący się za znacznikiem zamykającym, będzie natomiast traktowany jako zwykły kod HTML, ponieważ nie występuje on między znacznikami: II

oto komentarz ?> a to

już

ni e

Dodawanie zawartości dynamicznej PHP nie został dotychczas użyty do zadań, których nie można by wykonać w czystym kodzie HTML. Podstawowym powodem stosowania przetwarzanego przez serwer języka skryptowego jest moż­ liwość dostarczania użytkownikom stron o dynamicznej treści. Jest to ważna funkcj a, ponieważ zawartość dostosowująca się do potrzeb użytkownika bądż ulegająca nieustannym zmianom przykuwa na trwałe uwagę odwiedzających stronę. PHP pozwala na łatwe zastosowanie tej funkcji.

46

Część

I • Stosowanie PHP

Na początek prosty kodem:

kod PHP w pliku przetworzzamowieniephp nastę­

przykład. Należy zamienić

pującym

Zamówienie przyjęte o echo date(' H:i, jS F Y'l: echo ' ': ?>

Ten sam kod mOŻDa by również katenacji (,), na przykład: Zamówienie ?>

W

p rzyjęte

zapisać

w jednym wierszu,

o ',date('H:i. jS F

wykorzystując

do tego operator kon-

y') . '' :

kodzie wbudowana w PHP funkcja dateC l została zastosowana po to, aby przeklientowi datę i godzinę przyjęcia jego zamówienia. Dane te ulegną zmianie przy każdym uruchomieniu skryptu. Wynik jednego z uruchomień jest przedstawiony na rysunku 1.3. powyższym

kazać

Rysunek 1.3. Funkcja PHP date() zwraca sformatowaną

tE "w

~. PIli:"

datę

f~"q.

~"Ii~k

localhost Uklblont

,

~j_~: ~"(I ł"afltdDo1

WUlubp.Hlł' jt=l C"!f)Ci umo(hodowe JAnb Części

•

~ "" X l

Pomoc

wynl~1 nmowlł'"'"

samochodowI' Janka

'''yaiki lamowie.i;;!

Gotowe

Wywoływanie Warto

~ lokalny IrIbl net

funkcji

na ogólny sposób wywoływania funkcji dateC l. PHP posiada bardzo rozfunkcji używanych do tworzenia aplikacji WWW. Większość z nich wymaga dostarczenia im pewnych danych oraz zwraca inne. zwrócić uwagę

budowaną bibliotekę

Oto

wywołanie

funkcji:

echo date('H:i, jS F')

w nawiasach znajduje się ciąg znaków przekazywany funkcji. Element w nawiasach nazywany jest argumentem lub parametrem funkcji. Argumenty są przez funkcję na wejściu, aby zwrócić określone wyniki.

Należy zauważyć, że znajdujący się używane

Używanie

funkcji date()

Argument przekazywany funkcji dateC l powinien być ciągiem opisującym format, czyli pożądany styl zwracanego wyniku. Każda z liter w ciągu przedstawia jedną część zapisu daty i godziny. Hto godzina w formacie dwudziestoczterogodzinnym, w razie konieczności poprzedzona zerami,

Rozdział

1.• Podstawowy kurs PHP

47

; - minuty z występującym, kiedy to potrzebne, na pierwszym miejscu zerem, j - dzień miesiąca bez poprzedzającego zera, S przedstawia przyrostek porządkowy (w tym przypadku th), a F to miesiąc podany słownie. Pełna

lista formatów rozpoznawanych przez

Dostęp

funkcję

date() znajduje się w rozdziale 21.

do zmiennych formularza

Podstawowym celem stosowania formularza jest przyjęcie zamówienia klienta. W PHP bardzo jest uzyskać szczegółowe informacje o tym zamówieniu, jednak konkretna metoda zależy od wykorzystywanej wersji PHP oraz ustawień w pliku php. ini.

łatwo

Zmienne formularza W skrypcie PHP można uzyskać dostęp do każdego pola formularza, traktując je jako zmienne o nazwach identycznych jak nazwy pól. Nazwy zmiennych PHP można rozpoznać po tym, że zaczynają się od znaku $. (Zapominanie o znaku dolara jest częstym błędem programistycznym.) Zależnie od wersji PHP i ustawień można stosować trzy sposoby uzyskiwania dostępu do danych za pośrednictwem zmiennych. Metody te nie mają oficjalnych nazw, dlatego nadaliśmy im krótkie określenia: styl krótki, średni i długi. We wszystkich tych przypadkach każde pole formy znajdującej się na stronie wysyłanej do skryptu PHP jest dostępne w tym skrypcie. Dostęp

do

zawartości

pola ; loscopon

$iloscopon $_POSTe . il oscopon' ] $HTTP_POST_VARS['i loscopon']

można uzyskać następującymi

metodami:

II styl krótki I I styl śred ni II styl długi

W tym przykładzie i w całej książce do odwoływania się do zmiennych formy stosowaliśmy styl średni (czyli $_POST[ , ; l oscopon' J), jednak dla uproszczenia tworzyliśmy krótkie wersje zmiennych. Krótkie wersje zmiennych trzeba jednak tworzyć bezpo średnio w kodzie, a nie automatycznie, ponieważ włączenie funkcji automatycznej spowodowałoby osłabienie zabezpieczeń kodu. W swoim Krótko

kodzie możecie stosować podejście odmienne, powinniście jednak wyboru. Z tego powodu przedstawiamy wszystkie metody .

własnym

świadomego

dokonać

mówiąc:

• Styl krótki ($; l oscopon) jest wygodny, lecz wymaga nadania ustawieniu konfiguracyjnemu reg; ster _gl oba l s wartości on. Ze względów bezpieczeństwa ustawienie to jest domyślnie wyłączone. Styl ten pozwala popełniać błędy, które mogą obniżyć bezpieczeństwo kodu - i z tego właśnie powodu nie jest już stylem zalecanym. Używanie go jest tym bardziej odradzane, że w PHP6 prawdopodobnie w ogóle nie będzie już obsługiwany . • Styl średni ($ _POST[ , ; l oscopon ' J) jest rozwiązaniem zalecanym. Jeżeli krótkie wersje zmiennych będą tworzone przy jego użyciu (jak w tej książce), zabezpieczenia nie zostaną osłabione, a w zamian za to ze zmiennych będzie znacznie łatwiej korzystać. • Styl długi ($HTIP_POST_VARS[ , ; l oscopon' J) jest najbardziej rozwlekły. Zwróć jednak uwagę, że stosowanie go nie jest już zalecane, a w przyszłości może on nie być w ogóle obsługiwany. Styl ten charakteryzował się największą przenośnością, natomiast obecnie można go wyłączyć, odpowiednio ustawiając dyrektywę konfiguracyjną reg; ster _l ong_arrays, co zwiększy wydajność . Również w tym przypadku stosowanie stylu długiego w nowym

48

Część

I • Stosowanie PHP

kodzie nie jest dobrym pomysłem, chyba że można zainstalowana na którymś ze starszych serwerów.

się spodziewać, iż

aplikacja zostanie

W przypadku stosowania stylu krótkiego nazwy zmiennych w skrypcie są takie same jak nazwy pól form HTML. Nie trzeba deklarować zmiennych ani podejmować żadnych innych działań mających na celu utworzenie tych zmiennych w skrypcie. Zasadniczo są one przekazywane do skryptu w taki sam sposób, w jaki argumenty przekazywane są do funkcji. Jeśli stosujesz ten styl, możesz po prostu odwoływać się do zmiennych w postaci $i loscopon. Pole il oscopon formy tworzy zmienną $ i loscopon w skrypcie, który ją przetwarza. Taki wygodny dostęp do zmiennych może wyglądać przekonująco, lecz przed ustawieniem regi s '+ter_gl oba l s na on warto zastanowić się, dlaczego zespół projektowy PHP nadaje mu wartość off. Posiadanie takiego bezpośredniego dostępu do zmiennych jest bardzo wygodne, jednak umoż­ liwia również popełnianie błędów programistycznych, które mogłyby narazić na szwank bezpieczeństwo skryptów. W przypadku takiego sposobu automatycznego przekształcania zmiennych form w zmienne globalne nie istnieje wyraźne rozgraniczenie między zmiennymi utworzonymi przez programistę a nieznanymi zmiennymi pochodzącymi bezpośrednio od użytkownika . Jeśl.i nie będziesz troszczył się o nadawanie wszystkim swoim zmiennym wartości początkowych, wówczas użytkownicy skryptów mogą przekazać zmienne i wartości jako zmienne formy, które zostaną przemieszane z Twoimi własnymi zmiennymi. Jeżeli zdecydujesz się na stosowanie wygodnego krótkiego stylu uzyskiwania dostępu do zmiennych, będziesz musiał zatroszczyć się o nadanie wszystkim swoim zmiennym wartości początkowych.

Styl średni polega na pozyskiwaniu zmiennych formy z jednej z tabl.ic $_POST, $_GET i $_REQUEST. Tabl.ica $_GET lub $_POST będzie zawierać szczegółowe dane na temat wszystkich zmiennych formy. To, która tablica zostanie zastosowana, będzie zależeć od tego, czy forma zostanie zatwierdzona metodą odpowiednio GET lub POST. Ponadto wszystkie dane zatwierdzone metodami POST lub GET będą dostępne z tablicy $_ REQUEST. forma zostanie zatwierdzona metodą POST, wówczas dane wpisane w polu i loscopon będą przechowywane w $_POST[ , i l oscopon' ]. Jeżeli natomiast forma zostanie zatwierdzona metodą GET, dane będą się znajdować w $_GET[' i loscopon'] .

Jeśli

Tablice te

są

nowymi tak zwanymi tablicami superglobalnymi. Wrócimy do nich, gdy zmiennych.

będziemy

omawiać zasięg

Zajmijmy

się przykładem,

w którym utworzone

zostaną łatwiejsze

w

użyciu

kopie zmiennych.

W celu skopiowania wartości jednej zmiennej do drugiej zmiennej należy zastosować operator przypisania, którym w PHP jest znak równości (=). Poniższy wiersz kodu utworzy nową zmienną o nazwie $i loscopon i skopiuje zawartość $_POST[ , i l oscopon ' ] do nowej zmiennej:

$iloscopon = $_POST['iloscopon']: ten blok kodu na początku skryptu przetwarzającego formę. Wszystkie pozostałe skrypty z tej książki obsługujące dane z formy będą zawierać na początku analogiczny blok. Kod ten nie spowoduje wygenerowania żadnych danych wyjściowych, dlatego nie będzie miało znaczenia, czy umieścicie go powyżej, czy poniżej znacznika i innych znaczników HTML rozpoczynających stronę. Generalnie umieszczamy takie bloki na samym początku skryptu, aby łatwiej było je znaleźć. Umieśćcie


Rozdział

1.• Podstawowy kurs PHP

49

$'il osco leju - $_POST[ 'il osco leju'] ; $il oscswiec = $_POST[' i loscswiec' ]; Kod ten spowoduje utworzenie trzech nowych zmiennych: $il oscopon, $iloscoleju oraz $ilosc "'swi ec, a następnie przypisze im dane wysłane z fonny metodą POST. Aby skrypt zaczął dawać widoczne efekty, trzeba dodać poniższe wiersze na końcu skryptu PHP: echo echo echo echo

'

Zamówienie Państwa wygląda na stę pują co: $iloscopon.' opon
' ; $iloscoleju .' butelek oleju
' ; $iloscswiec . ' świec zapłonowyc h < br I> ' ;

' ;

Na tym etapie nie sprawdzamy jeszcze zawartości zmiennych, aby upewniać się, że w każdym polu formularza wpisano sensowne dane. Można samodzielnie wpisać jakieś zupełnie nieprawidłowe dane i sprawdzić, co się stanie. Po przeczytaniu całego rozdziału nic jednak nie stanie na przeszkodzie, by dodać do skryptu fragment kodu weryfikującego poprawność danych. Pobranie danych bezpośrednio od użytkownika i wyświetlenie ich w przeglądarce jest z punktu widzenia bezpieczeństwa działaniem bardzo ryzykownym. Dane wejściowe trzeba najpierw przefiltrować. Filtrowanie danych zostanie opisane w rozdziale 4. - "Manipulowanie ciągarni i wyrażenia regularne", zaś zagadnienia bezpieczeństwa szczegółowo omówimy w rozdziale 16. "Bezpieczeństwo aplikacji internetowych". Po odświeżeniu zawartości okna przeglądarki skrypt powinien dać rezultat podobny do przedstawionego na rysunku 1.4. Konkretne wartości zależą oczywiście od danych wpisanych do formularza. Rysunek 1.4.

-e.

Wskrypcie przetworzzamowienie.php łatwo uzyskać dostęp

do zmiennych formularza wpisanych przez

~Ik

eJ ł',~

Ęcfy~ł

Wi" o ~

IOQlhost

f

IJhJblo"e

Narzt'd!Sł

Po,m3t

iJł , ~!)IO~[§·~~~~~ł .wtllQchOd~:t ł• .,1:3-.:.. W11'ikt um6Wltnl;Części

użytkownika

samochodowe Janka

3 opOń ł bu:~lek o!f'JU ~ {W1tt.: upłollO'l\)·cl:

[ ... . 1

Gotowe

W kolejnych

podrozdziałach

poruszymy kilka spraw, które

są

"l,,,,,, • .,

w tym przykładzie godne uwagi.

Łqczenie ciqgów W przykładowym skrypcie instrukcja echo została użyta do wyświetlenia informacji wpisanych w pola formularza, po czym następował tekst wyjaśniający. Po bliższym przyjrzeniu się instrukcjom echo można zauważyć, że pomiędzy nazwą zmiennej i następującym po niej tekstem została umieszczona kropka ( . ), na przykład: echo $iloscopon.' opon
' ;

50

Część

I • Stosowanie PHP

Kropka, nazywana operatorem łączenia ciągów, jest używana do dodawania do siebie ciągów (fragmentów tekstu). Często stosuje się ją przy wyświetlaniu wyników w przeglądarce z użyciem instrukcji echo. W ten sposób można uniknąć konieczności wpisywania kilku takich instrukcji . w łańcuchu znaków otoczonym podwójw celu jej wyświetlenia (tablice są nieco bardziej skomplikowane, dlatego łączeniem tablic i łańcuchów znaków zajmiemy się w rozdziale 4.). Na przykład : Każdą zmienną niebędącą tablicą można również umieścić

nymi

cudzysłowami

echo "$il oscopon opon
/>" ;

to jest równoznaczne z pierwszą instrukcją przedstawioną w tym punkcie. Każdy z tych formatów jest uznawany, a wybór jednego z nich - całkowicie dowolny. Proces taki, czyli zastę­ powanie wewnątrz ciągu znaków zmiennej przez jej zawartość, nazywa się interpolacją. Wyrażenie

interpolacja jest cechą wyłącznie łańcuchów znaków otoczonych podwójnymi Nie można w taki sam sposób umieszczać nazw zmiennych w łańcuchach znaków otoczonych pojedynczymi cudzysłowami. Uruchomienie poniższego wiersza kodu:

Zwróćcie uwagę, że cudzysłowami .

echo '$il oscopon opon
/>' ;

spowoduje wysłanie do przeglądarki echo' $i loscopon opon
' . W przypadku zastosowania cudzysłowów podwójnych nazwa zmiennej zostanie zastąpiona jej wartością. W cudzysłowach pojedynczych nazwa zmiennej lub każdy inny tekst zostaną wysłane w postaci niezmienionej.

Zmienne i ciqgi znaków W każdej z powyższych instrukcji echo należy odróżnić zmienną od ciągu. Zmienne to symbole danych, natomiast ciągi są danymi samymi w sobie. Stosując fragment surowych danych w programie takim jak powyższy, w celu odróżnienia od zmiennej nazywamy go ciągiem znaków (w skrócie "ciąg"). $i loscopon to zmienna, symbol reprezentujący dane wprowadzone przez klienta. Z kolei ' opon
' to ciąg znaków, bezpośrednio posiadający wartość. Istnieje wyjątek od tej reguły. W drugim z powyższych przykładów interpreter PHP zamienił nazwę w ciągu znaków zmiennej $i loscopon na wartość przechowywaną w zmiennej.

znajdującej się

W PHP istnieją dwa typy ciągów znaków - w podwójnym i pojedynczym cudzysłowie. PHP próbuje interpretować ciągi (czyli wyszukiwać nazwy zmiennych i zamieniać je na ich wartości) w cudzysłowie podwójnym, dając rezultat, który można zobaczyć powyżej. Ciągi w cudzysłowie pojedynczym zostaną potraktowane jako prawdziwe surowe dane. trzeci sposób definiowania ciągów. Jest to składnia heredoc («<), znana już Perl. Pozwala ona na zgrabne definiowanie długich ciągów znaków poprzez używanie znacznika zamykającego, który oznacza koniec ciągu. Poniższy przykładowy kod tworzy ciąg złożony z trzech wierszy, a następnie go wyświetla : Istnieje

również

użytkownikom języka

echo «
heredoc podlegają interpolacji, podobnie jak ciągi w podwójnych cudzysłowach.

Rozdział

1.• Podstawowy kurs PHP

51

Identyfikatory IdentyfIkatory to nazwy zmiennych. (Nazwy funkcji i klas również są identyfikatorami; funkcje i klasy zostaną omówione w rozdziałach 5. i 6.). Istnieje kilka prostych zasad dotyczących identyfikatorów: • Identyfikatory, które mogą mieć dowolną długość , i znaków dolara. • Identyfikatory nie

składają się

z liter, cyfr, dolnych kresek

mogą rozpoczynać się cyfrą.

• W PHP rozróżniana jest wielkość liter identyfikatorów; $ i l osco pon to nie to samo co $ I l oscOpon. Próba zamiennego ich stosowania to częsty błąd programistyczny. Wyjątkiem są funkcje wbudowane w PHP - ich nazwy mogą być używane w każdej formie. • Identyfikatory zmiennych mogą mieć nazwę identyczną z wbudowaną funkcją. Należy jednak unikać tego kłopotliwego rozwiązania . Ponadto nie można utworzyć funkcji o identyfikatorze takim samym jak funkcja wbudowana. Oprócz zmiennych przekazanych z formularza HTML snych.

można zadeklarować

i używać

także wła­

Jedną z cech PHP jest to, że nie trzeba deklarować zmiennych przed ich użyciem. Zmienna zostanie utworzona po pierwszym przypisaniu jej wartości. Więcej na ten temat w następnym podrozdziale.

zmiennym za pomocą operatora przypisania: =. Na stronie Janka zamówionych przez klienta oraz ich wartość . W celu przechowania tych wartości trzeba utworzyć dwie zmienne. Eleganckim sposobem jest zainicjowanie każdej z nich poprzez przypisanie im zera. W tym celu na końcu skryptu PHP należy dodać nastę­ pujące wiersze: Wartości są przyporządkowane

należy obliczyć całkowitą liczbę części

$il05C = o: $wart05c = 0.00: Każdy

z tych dwóch wierszy tworzy zmienną i przypisuje jej dosłowną wartość . Można również zmiennym wartości innych zmiennych, jak w poniższym przykładzie:

przyporządkować

$il05C = o: $wart05c = $i 105c :

Typy zmiennych Typ zmiennej odnosi się do rodzaju danych w niej zapisanych. PHP udostępnia cały zestaw typów danych. Dane różnego rodzaju mogą być przechowywane przy użyciu różnych typów danych.

Typy danych w PHP PHP rozpoznaje następujące typy danych:

• Integer - stosowany dla liczb całkowitych; • Fl oat (zwany

również

Oouble) - stosowany dla liczb rzeczywistych;

• St ri ng - stosowany dla ciągów znaków; • Bool ea n - stosowany w przypadku wartości true lub fa l se;

52

Część

I • Stosowanie PHP

• Array - stosowany do przechowywania wielu danych (zobacz rozdział 3.); • Object - stosowany do przechowywania obiektów (zobacz rozdział 6.). dwa specjalne typy danych: NULL oraz resource. Zmienne, którym nie nadano które nie są ustawione lub którym nadano wartość NULL, są typu NULL. Pewne funkcje wbudowane (na przykład funkcje obsługi baz danych) zwracają zmienne typu resource. Reprezentują one zasoby zewnętrzne (na przykład połączenie z bazą danych). Niemal na pewno nigdy nie będziecie operować bezpośrednio na zmiennych typu resource, lecz są one często zwracane przez funkcje i muszą być przekazywane do innych funkcji jako ich parametry. Dostępne są również wartości,

Siła

typu Typy w PHP są słabo zaznaczone. W większości języków programowania, na przykład w C, zmienne mogą przechowywać tylko jeden typ danych, który musi zostać zadeklarowany przed ich użyciem. W PHP typ zmiennej jest określany przez dane do niej przypisane. Na

kiedy zmienne $i losc i $wartosc ich początkowego typu:

przykład

określenie

$ilosc ~ $wartosc

zostały

zadeklarowane

powyżej, nastąpiło również

o;

~

0.00;

Ponieważ $i losc przypisano 0, liczbę całkowitą, jest ona w tym momencie Podobnie $wartosc jest zmienną typu float.

Co dziwniejsze, do powyższego skryptu $wartosc

~

można dodać następujące

zmienną typu

i nteger.

wiersze:

'Cześć';

Zmienna $wartosc jest teraz typu stri ng. PHP dostosowuje typ zmiennej do danych przechowywanych w niej w danym momencie. do niewidocznej zmiany typów "w locie" może okazać się niezwykle przydatna. Należy PHP "wie", jaki typ danych zostaje umieszczony w zmiennej. Zwróci on dane o tym samym typie przy odzyskiwaniu ich ze zmiennej.

Zdolność

pamiętać, że

Rzutowanie typu rzutowanie typu, można udawać, że zmienna bądź wartość są innego typu niż w rzeSposób ten działa identycznie jak w C. Należy po prostu podać w nawiasach przed właściwą zmienną nazwę pożądanego typu. Stosując

czywistości .

Można

na przykład zadeklarować dwie zmienne z poprzedniego punktu za pomocą rzutowania.

$ilosc ~ o; $wartosc = (float)$ilosc;

Drugi wiersz oznacza: "Weź wartość zapisaną w $il osc, zinterpretuj jąjako float i zapisz w $wartosc". Zmienna $wartosc jest w tym wypadku typu float. Rzutowane zmienne nie zmieniają typu, a zatem $i l osc pozostaje typem i nteger. Można także użyć wbudowanej funkcji służącej do sprawdzania i ustawiania konkretnego typu, która zostanie przedstawiona w dalszej części tego rozdziału.

Rozdział

1.• Podstawowy kurs PHP

53

Zmienne zmiennych PHP dostarcza zmiennych jeszcze jednego typu, zwanych zmiennymi zmiennych. Pozwalają one na dynamiczną zmianę nazwy zmiennej . Jak

PHP daje dużo swobody w tej dziedzinie. Wszystkie języki pozwalają na zmianę zmiennej , lecz niewiele umożliwia zmianę jej typu, a jeszcze mniej - zmianę nazwy.

widać ,

wartości

Zmienna zmiennej

działa

poprzez

użycie wartości

jednej zmiennej jako nazwy drugiej . A oto

przykład :

$nazwazmiennej = "i l oscopon":

teraz

Można wartość

użyć

zmiennej $$nazwa zm; ennej zamiast $; loscopon. następujący sposób:

$; loscopon w

Przykładowo można nadać

$$nazwazmiennej = 5:

Oznacza to dokładnie to samo, co: $il oscopon = 5:

Metoda ta wydaje się nieco niejasna, lecz w dalszej części książki zostanie omówiona dokładniej. Zamiast wypisywania i oddzielnego używania każdej ze zmiennych formularza można użyć pętli i zmiennej do automatycznego przetworzenia ich wszystkich. W podrozdziale poświęconym pętli for, znajdującym się w dalszej części rozdziału, podaliśmy przykład zastosowania tej metody.

Deklarowanie i uŻYWanie stałych Jak już

jest zmiana wartości przypisanej do zmiennej. Można zadeklaPodobnie jak zmienna, stała przechowuje pewną wartość, lecz jest ona przypisana jednorazowo i nie może być zmieniona w żadnym innym miejscu skryptu. wspomnieliśmy , możliwa

rować również stałe .

W przykładowej aplikacji można przechować ceny niuje się je, sto sując funkcję def; ne:

każdej

sprzedawanej

części

jako

stałe.

Defi-

de fi ne ( "CENAOPON" . 100): defi ne ( "CENAOLEJU" . 10): defi ne ( "CENASWIEC " . 4):

wiersze należy dodać do kodu skryptu. W ten sposób w przykładowej aplikacji będą teraz trzy stałe, które będą mogły zostać użyte do obliczenia wartości zamówienia klienta.

Powyższe

istnieć

nazwy stałych są zapisane w całości wielkimi literami. Jest to konwencja z C, która pozwala na łatwe odróżnienie zmiennych od stałych . Nie ma ona charakteru obligatoryjnego, lecz jej stosowanie czyni kod łatwiejszym do odczytania i utrzymania.

Łatwo zauważyć , że zapożyczona

Jedna z ważnych różnic pomiędzy stałymi i zmiennymi polega na tym, że przy odwołaniu do stałej nie umieszcza się przed jej nazwą znaku dolara, lecz jedynie samą nazwę . Na przykład aby użyć jednej z powyższych stałych, można napisać: echo CENAOPON:

Oprócz stałych zdefiniowanych przez użytkownika PHP tworzy dużą Prostym sposobem na ich obejrzenie jest użycie polecenia php; nfoC): phpi nf o() :

liczbę własnych stałych.

54

Część

I • Stosowanie PHP

Polecenie to da wynik w postaci listy predefiniowanych przez PHP zmiennych i stałych, jak i innych pożytecznych informacji. Niektóre z nich zostaną wyjaśnione w dalszej części książki. Jeszcze jedna różnica między zmiennymi i stałymi polega na tym, że stałe mogą przechowywać jedynie dane typów boolean, integer, float lub string. Typy te ogólnie nazywa się mianem wartości skalarnych.

Zasięg

zmiennych

Termin zasięg odnosi się do części skryptu, w której widoczna jest dana zmienna. Istnieje podstawowych typów zasięgów w PHP: • Wbudowane zmienne superglobalne •

Stałe,

są widoczne

w

całym

sześć

skrypcie.

po ich zadeklarowaniu, są zawsze widoczne globalnie. Oznacza to, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz funkcji.

że można

ich

używać

• Zmienne globalne zadeklarowane w skrypcie wewnątrz funkcji. • Zmienne używane w obrębie funkcji, które do zmiennej globalnej o tej samej nazwie.

są widoczne

w

są deklarowane

całym

skrypcie, ale nie

jako globalne,

odnoszą się

• Zmienne utworzone wewnątrz funkcji i zadeklarowane jako statyczne sąniewidoczne na zewnątrz funkcji, lecz zachowują swą wartość w czasie między wykonaniem tej i następnej funkcji (więcej na ten temat w rozdziale 5.). • Zmienne utworzone wewnątrz funkcji sąjej zmiennymi lokalnymi i kończą swój w momencie zakończenia wykonywania tej funkcji.

żywot

Tablice $_GET i $_POST, a także niektóre inne specjalne zmienne, posiadają własne zasady rządzące ich zasięgiem. Są to tak zwane zmienne superglobalne albo autoglobalne i mogą być widoczne wszędzie - zarówno wewnątrz funkcji, jak i poza nimi. Kompletna lista zmiennych superglobalnych przedstawia

się następująco:

• $GLOBALS - tablica wszystkich zmiennych globalnych (podobnie jak słowo kluczowe gl oba l pozwala ona wewnątrz funkcj i na dostęp do zmiennych globalnych, na przykład jako $GLOBALS[ 'mojazmienna 'J), • $_SERVER -

tablica zmiennych

środowiskowych

serwera,

• $_GET - tablica zmiennych przekazanych do skryptu metodą GET, • $_POST •

tablica zmiennych przekazanych do skryptu metodą POST,

$_ COOK I E-

• $J I LES •

$_ ENV

-

tablica zmiennych cookie, tablica zmiennych

tablica zmiennych

związanych

z ładowaniem pliku,

środowiskowych,

• $_REQUEST - tablica wszystkich zmiennych wprowadzonych przez użytkownika, właczając w to zawartość wprowadzonych zmiennych znajdujących się w $_GET, $_POST i $_COOKIE (natomiast począwszy od wersji PHP4.3.0 - już bez zmiennej $JILES). • $_SESS ION Każdy

tablica zmiennych sesji.

z wymienionych typów zmiennych superglobalnych zostanie omówiony w dalszych gdy zaczniemy go używać.

ściach książki,

czę­

Rozdział

1. • Podstawowy kurs PHP

55

Zasięg omówimy dokładniej w dalszej części tego rozdziału, przy okazji opisu funkcji i klas. Do tego czasu wszystkie używane zmienne będą z definicji globalne.

Używanie operatorów Operatory to symbole używane do manipulowania wartościami i zmiennymi poprzez wykonywanie na nich operacji. Niektóre będą potrzebne do obliczenia wartości i podatku od zamówienia klienta. Dwa z nich zostały już opisane - operator przypisania (=), i operator łączenia ciągów znaków ( .). W następnym punkcie przedstawiona zostanie ich pełna lista. Ogólnie rzecz biorąc, operatory działają na dwóch bądź trzech argumentach, przy czym więk­ szość - na dwóch. Na przykład operator przypisania ingeruje w dwa - miejsce przechowywania po lewej stronie symbolu = i wyrażenie po prawej stronie. Argumenty te są nazywane operandami, to znaczy wartościami, na których się operuje.

Operatory arytmetyczne Operatory arytmetyczne działają na bardzo prostej zasadzie matycznymi. Zostały one przedstawione w tabeli 1.1.

są zwykłymi

operatorami mate-

Tabela 1.1. Operatory arytmetyczne w PHP

Operator

Nazwa

Przykład

+

Suma

$a

Różnica

$a - $b

Iloczyn

$a * $b

Iloraz

$a I $b

Modulo

$a % $b

* %

+

$b

Dla każdego z tych operatorów $wynik = $a

+

można zapisać

wynik działania. Na przykład:

$b :

Dodawanie i odejmowanie działa tak, jak należy się tego spodziewać. Wynikiem działań jest, odpowiednio, dodawanie bądź odejmowanie wartości zapisanych w zmiennych $a i $b. symbolu różnicy ( -), jako operatora pojedynczego - tzn. takiego, który tylko jednym argumentem lub operandem - w celu oznaczenia liczb ujemnych.

Można również użyć posługuje się

Na przykład : $a =

- l;

i dzielenie również działa w przeważającej liczbie wypadków tak, jak należy się tego Warto jedynie zauważyć symbol gwiazdki jako operator iloczynu, zamiast symbolu zwykle stosowanego, oraz symbol ukośnika jako operator ilorazu, również w miejsce symbolu standardowego.

Mnożenie

spodziewać .

Operator reszty zwraca pozostałość po podzieleniu zmiennej $a przez ważyć następujący fragment kodu:

zmienną

$b.

Należy

roz-

56

Część

I • Stosowanie PHP

$a = 27: $b = 10: $wyni k = $aUb : Wartość

zachowana w zmiennej $wyni k jest resztą z dzielenia 27 przez 10; wynosi ona 7.

operatory arytmetyczne są zazwyczaj używane ze zmiennymi typu i nte doub l e. Przy zastosowaniu ich do zmiennej typu stri ng PHP spróbuje przekonwert01 ciąg znaków na liczbę . Jeżeli zawiera on wyrażenie e lub E, zostanie on odczytany w notacji ir nierskiej i przekonwertowany na float, w przeciwnym wypadku - na i nteger. PHP będzie SZl cyfr na początku ciągu i użyje ich jako wartość, jeżeli zaś nie znajdzie żadnych , wartość ci wymesle zero.

Należy zauważyć, że bądź

Operatory ciqgów

zastosowania jedynego operatora ciągów . Operatora łączenia ci<\.! do dodawania ciągów oraz tworzenia i przechowywania wyniku w podobny spm jak w przypadku operatora sumy, aby dodać dwie cyfry. Powyżej omówiliśmy przykład używa się

$a = "Części samochodowe ": $b = 'Janka': $wynik = $a . $b :

Zmienna $wyni k zawiera teraz ciąg

samochodowe Janka".

"Części

Operatory przypisania Opisany już został podstawowy operator przypisania (=). Symbol = zawsze traktuje tor przypisania i należy go odczytywać: ,jest przypisana wartość". Na przykład:

się

jako op

$ilosc = O:

powinno być przeczytane następująco : "zmiennej $i losc jest przypi! zero". Powody tego zostaną podane w dalszej części rozdziału, podczas opisywania I rato rów porównania. Powyższe wyrażenie wartość

Wartości zwracane podczas przypisywania Zastosowanie operatora przypisania zwraca operatorów. Dla kodu

wartość ogólną,

podobnie jak w wypadku im

$a + $b wartością wyrażenia jest

wynik dodawania zmiennych $a i $b. Podobnie, dla

$a = O: wartość wyrażenia

wynosi zero.

Technika ta pozwala na tworzenie

wyrażeń

takich jak:

$b = 6 + ($a = 5): Działanie to spowoduje przypisanie zmiennej $b wartości II . Ogólna zasada działania op' rów przypisania polega na tym, że wartością całego wyrażenia jest wartość przypisana le1 operandowi.

Rozdział

1.• Podstawowy kurs PHP

57

Jak pokazano powyżej , podczas obliczania wartości wyrażenia można, identycznie jak w matematyce, używać nawiasów w celu ustanowienia kolejności wykonywania poszczególnych części wyrażenia.

Łqczone

operatory przypisania

Oprócz powyższych prostych przypisań istnieje zbiór łączonych operatorów przypisania. Każdy z nich to skrócony sposób zapisu operacji przeprowadzonej na zmiennej i przypisanego do niej wyniku tej operacji. Na przykład zapis:

$a += 5: jest równoznaczny z:

$a = $a

+

5:

Istnieją łączone operatory przypisania dla każdego operatora arytmetycznego i dla operatora łącze­ nia ciągów. Zestawienie wszystkich łączonych operatorów przypisania wraz z ich wynikami jest przedstawione w tabeli 1.2.

Tabela 1.2.

Łączone

operatory przypisania

w PHP

Operator

Przykład użycia

Równoznaczne z

+=

$a += $b

$a = $a + $b

$a -= $b

$a = $a - $b

*=

$a *= $b

$a = $a * $b

/=

$a / = $b

$a = $a / $b

%=

$a %= $b

$a = $a % $b

$a .= $b

$a = $a

$b

Pre- l postlnkrementacja oraz dekrementacja Operatory pre- i postinkrementacj i (++) oraz dekrementacj i ( - -) występują jednak pewne różnice. Wszystkie operatory inkrementacji wywołują dwa efekty zapis:

są

podobne do operatorów += i - =,

powiększają

i

przypisują wartość .

Należy rozważyć następujący

$a=4:

echo ++$a : Drugi wiersz zawiera operator preinkrementacji - nazywany tak, ponieważ symbol ++ pojawia się przed znakiem Sa. Operator ten, po pierwsze, zwiększa $a o l, a po drugie - zwraca powięk­ szoną wartość. W tym przypadku wartość zmiennej $a rośnie do 5, po czym zostaje ona zwrócona i wydrukowana. Wartość całego wyrażenia wynosi 5 (należy zauważyć, że nie zostaje zwrócona wartość $a + 1, lecz na stałe zwiększona wartość $a). Natomiast gdy symbol ++ występuje po $a, użyty zostanie operator postinkrementacji, co daje odmienny rezultat. Rozważmy następujący zapis: $a=4:

echo $a++ :

58

Część

I • Stosowanie PHP

w tym przypadku efekty zostają odwrócone. Po pierwsze, zwrócona i wydrukowana zostaje war-

$a, która później ulega powiększeniu. Wartość całego wyrażenia wynosi 4, i właśnie ona zostaje zwrócona. Natomiast po wykonaniu tej instrukcji wartość $a zostanie zwiększona do 5.

tość

Jak łatwo się domyślić, a nie zwiększona.

działanie

operatora - - jest podobne, lecz wartość $a zostaje zmniejszona,

Operatory referencji Operator referencji (&, czyli ampersand), może być stosowany w połączeniu z przypisaniem. W większości przypadków, kiedy jedna zmienna jest przypisywana do drugiej, zostaje utworzona kopia pierwszej zmiennej, zapisana w drugiej . Na przykład: $a = 5: Sb = Sa : Powyższe wiersze kodu tworzą kopię wartości zmiennej $a i zapisująją w $b. nie zmieniona wartość $a, $b nie ulegnie modyfikacji:

$a = 7: II $b Można uniknąć

Ciągle będzie miało wartość

tworzenia kopii,

$a = 5: $b = &$a: $a = 7: II Zarówno $a jak i $b

stosując

Jeżeli później

zosta-

5

operator referencji, &. Na przykład:

mają wartość

7

nieco kłopotów. Należy pamiętać, że odwołanie jest aliasem, a nie Z tego względu $a i $b wskazują na ten sarn fragment pamięci. Można to zmienić, usuwając jedną z tych zmiennych w następujący sposób: Odwołania mogą sprawiać wskaźnikiem.

unset ($a) :

jej nie spowoduje zmiany wartości zmiennej $b (7), lecz zniszczy $a i wartością 7 przechowywaną w pamięci.

Usunięcie zmienną

połączenie między

Operatory porównań Operatorów porównań występują te operatory, wyniku porównania.

używa się

w celu porównania dwóch wartości. Wyrażenia, w których z dwóch wartości logicznych, true lub fa l se, zależnie od

zwracająjedną

Operator równości Operator wartości.

równości, symbol == (dwa znaki równości) pozwala na sprawdzenie Na przykład można zastosować wyrażenie:

równości

dwóch

$a == $b

aby sprawdzić, czy wartości zmiennych $a i $b są sobie równe. Wynik zwrócony przez to wyraże­ nie będzie wynosił true, jeżeli są równe, lub fa l se, jeżeli nie. Łatwo jest pomylić ten znak z symbolem =, operatorem przypisań . Takie wyrażenie zadziała bez zwrócenia błędu , lecz raczej nie da pożądanego wyniku. Ogólnie rzecz biorąc, wartości niezerowe są przyjmowane jako true, a zerowe jako fa l se. Przy założeniu, że zmienne zostały zainicjowane w następujący sposób:

Rozdział

1. • Podstawowy kurs PHP

59

$a = 5; $b = 7;

Testowanie za pomocą wyrażenia $a = $b zwróci wynik true. Dzieje się tak dlatego, że wartość $a = $b jest wartością przypisaną do lewej strony tego wyrażenia, która w tym wypadku wynosi 7. Jest to wartość niezerowa, tak więc wyrażenie zostaje przyjęte jako true. Jeżeli założeniem było przetestowanie $a = $b, którego wynikiem jest fa l se, został wprowadzony do kodu błąd logiczny, niekiedy bardzo trudny do odnalezienia. Należy zawsze sprawdzać, czy zastosowany został wła­ ściwy operator. Użycie operatora przypisania zamiast operatora porównania jest błędem, który i który zdarza się niejednokrotnie w karierze każdego programisty.

łatwo popełnić

Inne operatory porównań PHP rozpoznaje w tabeli 1.3.

również

kilka innych operatorów

porównań;

wszystkie

zostały

przedstawione

Tabela 1.3. Operatory porównań w PHP

Operator

Nazwa

Przykład użycia

Równość

$a == $b

Identyczność

$a

Nierówność

$a != $b

1==

Nieidentyczność

$a

1==

<>

Nierówność

$a

<>

<

Mniejszość

$a

<

$b

>

Większość

(operator porównania)

$a

>

$b

<=

Mniejszość

lub

$a

<=

$b

$a

>=

$b

>=

Większość

(operator porównania)

lub

równość równość

$b

===

$b $b

Operatorem godnym szczególnej uwagi jest operator identyczności (===), który zwraca wartość true tylko wtedy, gdy dwa operandy są równe i należą do tego samego typu. Na przykład wyrażenie 0==' O' będzie miało wartość true, lecz 0===' O' będzie już równe fa l se, ponieważ pierwsze zero jest typu i nteger, a drugie jest łańcuchem znaków stri ng .

Operatory logiczne Operatory logiczne stosuje się w celu uzyskania wyników operacji logicznych. Aby na przykład czy wartość zmiennej $a mieści się w zakresie od O do 100, należy sprawdzić warunki $a >= Oi $a <= 100, stosując operator AND:

ustalić,

$a

>=

O && $a

<=

100

PHP rozpoznaje warunki logiczne AND, OR, XOR Wszystkie operatory logiczne

zostały

(wyłączne

DR) i NOT.

przedstawione w tabeli 1.4.

Operatory and i ar posiadają mniejsze pierwszeństwo niż operatory && i zostaną opisane szerzej w dalszej części tego rozdziału.

II . Zasady pierwszeństwa

60

I • Stosowanie PHP

Część

Tabela 1.4. Operatory logiczne w PHP Operator

Nazwa

Przykład użycia

Wynik

NOT

!$b

Zwraca true, jeżeli $b wynosi fa l se, i vice versa

&&

AND

$a

II

DR

$a II $b

Zwraca true, jeżeli $a lub $b, lub oba są true, w przeciwnym wypadku false

and

AND

$a and $b

Tak samo jak &&, lecz z mniejszym pierwszeństwem

ar

DR

$a ar $b

Tak samo jak

xar

XOR

$a xar $b

Zwraca true, jeżeli $a albo $b wynosi true, oraz fa l se, jeżeli obie zmienne mają wartość true albo obie mają wartość false.

&&

$b

Zwraca true, jeżeli zarówno $a i $b false

są

true, w przeciwnym wypadku

II, lecz z mniejszym pierwszeństwem

Operatory bitowe Operatory bitowe pozwalają na traktowanie zmiennej typu i nteger jako ciągu bitów użytych do jej przedstawienia. W PHP operatory bitowe nie mają wprawdzie zbyt szerokiego zastosowania, lecz mimo to ich zestawienie przedstawione jest w tabeli 1.5. Tabela 1.5. Operatory bitowe w PHP Operator

Nazwa

Przykład użycia

Wynik

&

Bitowe AND

$a & $b

Ustawione bity, które

były

ustawione w $a i $b

Bitowe DR

$a

I $b

Ustawione bity, które

były

ustawione w $a lub $b

Bitowe NOT

-$a

Bitowe XOR

$a

Ustawione bity, które nie i vice versa A

$b

Ustawione bity, które lecz nie w obu

były

były

ustawione w $a,

ustawione w $a lub $b,

«

Przesunięcie

w lewo

$a « $b

Przesuwa $a w lewo o $b bitów

»

Przesunięcie

w prawo

$a » $b

Przesuwa $a w prawo o $b bitów

Pozostałe

operatory

Oprócz operatorów opisanych

powyżej

istnieje jeszcze kilka innych.

Przecinek (.),jest stosowany do oddzielania argumentów funkcji i innych list

składników.

Dwa operatory specjalne, new i ->, są używane odpowiednio do tworzenia obiektów klas i dostępu do składowych klasy. Zostaną one opisane w rozdziale 6. Istnieje poza tym kilka innych typów operatorów, które zostaną krótko scharakteryzowane poniżej .

Operator trójkowy Operator trójkowy, symbol?:,

warunek?

działa według następującego

wzoru:

wartość, jeżeli prawdziwy: wartość, jeżeli fałszywy

Rozdział

Operator trójkowy jest podobny do wersji szej części tego rozdziału.

wyrażenia

1.• Podstawowy kurs PHP

61

instrukcji if - el se, które opiszemy w dal-

Oto prosty przykład: ( $stopi en > 50

? . Pozytywny '

; 'Negatywny ' );

To wyrażenie dzieli stopnie studentów na "pozytywny" i "negatywny".

Operator tłumienia błędów Operator tłumienia błędów , symbol @, może być zastosowany na to znaczy wszystkiego, co ma bądź tworzy wartość . Na przykład : $a

=

początku każdego wyrażenia,

@(57/ 0);

Bez operatora @ ten wiersz wygeneruje ostrzeżenie o dzieleniu przez zero (warto operator występuje , błąd zostaje stłumiony.

spróbować) .

Kiedy

Przy stosowaniu takiego tłumienia ostrzeżeń należy stosować kod obsługujący błędy, aby sprawdzić, kiedy wystąpiło ostrzeżenie. Jeżeli w konkretnym egzemplarzu PHP w pliku php.ini jest włączona opcja t rack_er rors, komunikat o błędzie będzie przechowywany w zmiennej globalnej

$php_errormsg.

Operator wykonania Operator wykonania to w istocie para operatorów C '). Symbol ten tym samym klawiszu, co tyldę (- ).

można znaleźć

zazwyczaj na

PHP będzie próbował wykonać dowolny kod zawarty pomiędzy tymi symbolami, interpretując go jako polecenie wykonywane w wierszu poleceń selWera. Wartością wyrażeniajest wynik polecenia. Na przykład dla systemów uniksowych polecenie

może wyglądać następująco :

$out = ' l s - 1a' ; echo "<pr e>" . $out. "";

Dla selWera Windows to samo polecenie jest następujące: $out = . d i r c;' ; ec ho "<pre>" . $out . " " ; Każde

z tych

utworzy wydruk katalogów i zapisze go w zmiennej $out. przez przeglądarkę lub obrabiany w dowolny sposób.

poleceń

później wy świetlony Istnieją również

w rozdziale 19.

inne sposoby wykonywania

poleceń

przy

użyciu

Może

on

być

selWera. Zostaną one opisane

Operatory tablicowe Istnieje szereg operatorów tablicowych. Operatory elementu tablicy ([ J) umożliwiają uzyskanie do elementów tablicy. W kontekście niektórych tablic można także używać operatora =>. Operatory te zostaną bliżej przedstawione w rozdziale 3. dostępu

wielu innych operatorów tablicowych. Zostaną one również szczegółowo opisane w rozdziale 3., lecz dla kompletności wywodu zostaną przedstawione także poniżej .

Można również używać

62

Część

I • Stosowanie PHP

Nietrudno zauważyć, że wszystkie operatory tablicowe przedstawione w tabeli 1.6 mają odpowiadające sobie operatory działające na zmiennych skalarnych. Wystarczy tylko zapamiętać, że + wykonuje operację dodawania na danych skalarnych i unię na tablicach - nawet jeśli nie przejawia się szczególnego zainteresowania zasadami arytmetyki różniącymi te dwa działania - a działanie operatorów szybko nabierze sensu. Nie istnieje natomiast możliwość użytecznego porównywania tablic z danymi skalarnymi. Tabela 1.6. Operatory tablicowe w PHP

Operator

Nazwa

Przykład użycia

Wynik

+

Unia

$a

Zwraca tablicę zawierającą wszystkie elementy tablic $a i $b

Równość

$a == $b

Zwraca wartość true, jeśli $a i $b mają te same pary kluczy i wartości

Identyczność

$a === $b

Zwraca wartość tr u e, jeś li $a i $b mają te same pary kluczy i wartości , ułożone w tej samej kolejności

!=

Nierówność

$a != $b

Zwraca wartość true, jeśli $a i $b nie

<>

Nierówność

$a <> $b

Zwraca wartość true, jeś li $a i $b nie są sobie równe

!==

Nieidentyczność

$a 1== $b

Zwraca wartość t rue, jeśli $a i $b nie są identyczne

+

$b

są sobie

równe

Operator typu Dostępny jest jeden operator typu: i nstanceof. Jest on używany w programowaniu zorientowanym obiektowo, lecz wspominamy o nim tutaj dla zapewnienia kompletności wywodu (programowanie zorientowane obiektowo zostanie szerzej opisane w rozdziale 6.).

Operator i nstanceof pozwala na sprawdzanie, czy obiekt jest egzemplarzem konkretnej klasy, na przykład : class przykladowaKlasa(): $mojObiekt = new przyk l adowaKlasa(): if ($mojObiekt instanceof przyk l adowaKla sa ) ec ho "mojObiekt jest egzempla rzem klasy przykl adowaKlasa" :

Obliczanie sum w formularzu Znając sposób stosowania operatorów, można obliczyć sumy i podatki w formularzu zamówień Janka. Aby to zrobić , należy dodać na końcu skryptu PHP następujący fragment kodu:

$i l osc = o: $i l osc = $i l oscopon + $i l oscol ej u + $il oscswi ec: ec ho 'Zamówi onych części: . . $il osc. '
': $wartosc = 0.00: defi net 'CENAOPON'. 100): defi ne( ·CENAOLEJ U·. la ) : define( 'CENASWI EC'. 4): $wartosc = $il oscopon * CENAOPON + $i l oscolej u * CENAOLEJ U + $i l oscswiec * CENASW IEC: echo ' Cena nett o: '.number_format( $wartosc. 2).' PLN
' :

Rozdział

1.• Podstawowy kurs PHP

63

$stawkavat = 0.22; II stawka VAT wynosi 22% $wartosc = $wartosc * CI + $stawkavat); echo 'Cena brutto; ' .number_format C$wartosc , 2).' PLN
'; Po odświeżeniu zawartości strony w oknie przedstawionego na rysunku 1.5. Rysunek 1.5. Wszystkie sumy dla zamówienia klienta zostały obliczone, sformatowane i wyświetlone

przeglądarki

powinien

pojawić się

• rEi!

"a~ . ~ ł}r.I' localhost HI · l.k.,)I.OImL~orr:.II\( ,~Itl)" Pli~

Wldot

fdy(il

WUlUbione Części

WublOM

Hłnędul

wynik podobny do

' i., il ~

Pomoc

]mlC1dd umornodowe J~nlł -'WY'liJd Vj~w'tnlł

l

samochodowe Janka

z..mcn,.-ioaYdlczę;ci:6

C«I.I: nł tt": H !tOO Pt.?\' ~bnottc : 3S' _96PL'V

Gotowe

e

lotalny ,"tU",t

Jak łatwo zauważyć, w powyższym kodzie zastosowano kilka operatorów. Użyto operatorów sumy (+) i iloczynu (*), aby obliczyć wartość, oraz operatora łączenia ciągów ( .) w celu sformatowania wyniku dla przeglądarki. Zastosowano również funkcję number_format ( ), aby sformatować sumy jako ciągi z dwoma miejscami po przecinku. Funkcja ta pochodzi z biblioteki matematycznej (Math) PHP. Po

przyjrzeniu się obliczeniom można zastanawiać się, dlaczego zostały one wykonane w takim porządku. Rozważmy na przykład następującą instrukcję:

bliższym

właśnie

$wartosc = $il oscopon * CENAOPON + $iloscoleju * CENAOLEJU + $iloscswiec * CENASW IEC; wydaje się poprawna, ale dlaczego operacje mnożenia zostały wykonane przed dodawaniem? Otóż należy zwrócić uwagę na pierwszeństwo operatorów, to znaczy porzą­ dek, w którym są one brane pod uwagę. Całkowita wartość

Pierwszeństwo

i kolejność

Ogólnie rzecz biorąc, operatory posiadają zdefiniowane pierwszeństwo, czyli porządek, w jakim są obliczane. Operatory posiadają również kolejność, to znaczy porządek, w którym są obliczane operatory o takim samym pierwszeństwie. Generalnie istnieją trzy rodzaje kolejności: od lewej do prawej (nazywane w skrócie lewą), od prawej do lewej (nazywane w skrócie prawą), a do niektórych operatorów kolejność w ogóle nie odnosi się . Tabela 1.7 przedstawia pierwszeństwo i kolejność operatorów w PHP. W tabeli tej operatory o najniższym pierwszeństwie umieszczone są na szczycie, a pierwszeństwo wzrasta w miarę przemieszczania się w dół tabeli.

64

Część

Tabela 1.7.

I • Stosowanie PHP

Pierwszeństwo

operatorów w PHP

Operatory

Kolejność

Lewa Lewa

or

Lewa

xor

Lewa

and

Prawa

print

Lewa Lewa

? .

Lewa

II

Lewa

&&

Lewa Lewa

&

Lewa

Nie odnosi

się

Nie odnosi

się

< <= > >=

Lewa

« »

Lewa

+ -

Lewa

* / %

Prawa

I -

Prawa

[ J

Nie odnosi

się

new

Nie odnosi

się

(l

++ --

(i nt l (double l (stringl (arrayl (objectl

@

operatorem o najwyższym pierwszeństwie jest ten, o którym jeszcze nic nie powiedziane - zwyczajne nawiasy. Efektem tego operatora jest podniesienie pierwszeń­ stwa dowolnego kodu zawartego pomiędzy nawiasami. W razie konieczności to sposób na omi-

Należy zauważyć, że zostało

nięcie reguł pierwszeństwa.

Przypomnijmy sobie fragment ostatniego $wartosc = $wa rtosc * (1 Jeżeli powyższy

+

przykładu:

$stawkava t l;

wiersz wyglądałby tak:

$wartosc = $wartosc * 1

+

$stawkavat;

to operator iloczynu, posiadający wyższe pierwszeństwo niż operator dodawania, zostałby wykonany wcześniej, i w związku z tym całe wyrażenie dałoby nieprawidłowy wynik. Stosując nawiasy, można wymusić wcześniejsze obliczenie wyrażenia l + $stawkavat. W wyrażeniu można zastosować najbardziej wewnętrzne.

dowolną liczbę

nawiasów. Jako pierwsze obliczone

zostaną

te

Rozdział

Należy zwrócić uwagę kon strukcję

pri nt,

1.• Podstawowy kurs PHP

65

na jeszcze jeden operator z tej tabeli, o którym dotąd nie wspomniano: odpowiednik instrukcji echo. Obydwie konstrukcje generują dane

stanowiącą

wyjściowe.

Generalnie w tej książce używamy instrukcji echo, lecz można też używać instrukcji pri nt, jeśli okaże się to bardziej czytelne. Ani pri nt, ani ec ho nie są tak naprawdę funkcjami, obie jednak można wywoływać tak jak funkcje: podając parametry w nawiasach. Obydwie można również traktować podobnie jak operatory: wystarczy tylko umieścić przetwarzany łańcuch znaków za słowem kluczowym echo lub print. Jeśli wywołamy pri nt jak funkcję , zwróci ona wartość (l). Własność ta może okazać się użyteczna, gdy dane wyj ściowe będą miały być generowane wewnątrz bardziej złożonego wyrażenia, lecz z drugiej strony pri nt jest wolniejsza niż ec ho.

Zarzqdzanie zmiennymi Aby

zmiennych i operatorów, należy jeszcze przedstawić funkcje zmiennymi w PHP. Jest to biblioteka funkcji służących do uzyskiwania informacji na temat zmiennych i wykonywania różnych operacji na nich. zakończyć eksplorację świata

zarządzające

Sprawdzanie i ustawianie typów zmiennych Większość funkcji zarządzających zmiennymi jest związana ze sprawdzaniem ich typu. Dwie najbardziej ogólne funkcje to gettypeC l i settypeC l . Poniżej przedstawione zostały prototypy tych funkcji, czyli argumenty przez nie wymagane i wyniki przez nie zwracane:

string gettype(mixed zmienna): bool settype(mixed zmienna. string typ_zmiennej) : Aby zastosować

gettypeC l, trzeba przekazać jej zmienną. Funkcja ta określi jej typ i zwróci typu: bool, i nteger, doubl e (dla wartości typu f l oat), stri ng, array, object, resource lub NULL. Jeżeli nie będzie to żaden z wymienionych typów standardowych, funkcja zwróci wyrażeni e "unknown type ". funkcję

ciąg zawierający nazwę

Aby

zastosować

sett ypeC l , trzeba przekazać jej zmienną, której typ ma zostać zmieniony, oraz typu zmiennej , wybraną z powyższej listy.

ciąg zawierający nazwę pożądanego

I:. .,

Oto

Konwencja stosowana w tej książce oraz w dokumentacji php.net odnosi się do typu danych mi xed. Taki typ danych nie istnieje, ale ponieważ PHP jest tak elastyczny w zakresie obsługi typów, wiele funkcji może pobierać jako argumenty różne (lub dowolne) typy danych. Argumenty, które mogą różne typy danych, są oznaczane jako mi xed . przykład użycia powyższych

funkcji :

$a ~ 56: echo gettype( $a) . .
. : settype( $a. .doub l e·) : echo gettype( $a) . '
': Po pierwszym wywołaniu funkcji gettype Cl typ zmiennej $a to integer . Po set t ype Cl typ zostanie zmieniony na doub l e.

wywołaniu

funkcji

PHP posiada również pewne funkcje testujące typ zmiennej , zależne od tego typu. Każda z nich pobiera zmienną jako argument i zwraca wartość true lub fa l se. Funkcje te są następujące:

66

Część

I • Stosowanie PHP

• i s_ar ray( l -

sprawdza, czy zmienna jest tablicą;

• i s_doubl e( l, i s_fl oat( l, i sJ ea l (l (funkcje równoznaczne) jest liczbą zmiennoprzecinkową; • i s_l ong( l, i s_int ( l, i s_ integer ( l (funkcje równoznaczne) jest liczbą całkowitą; • i s_stri ng ( l • i s _ boa l ( l -

sprawdza, czy zmienna

sprawdza, czy zmienna jest ciągiem znaków; sprawdza, czy zmienna ma wartość

• i s_obj ect (l -

logiczną;

sprawdza, czy zmienna jest obiektem;

• i sJ esourceC ) • i s_nu 11 ( l -

sprawdza, czy zmienna

sprawdza, czy zmienna jest wskaźnikiem zasobów;

sprawdza, czy zmienna jest zmienną null;

• i s_scal ar ( l - sprawdza, czy zmienna jest skalarem, to znaczy czy jest typu i nteger, bool ean, string lub fl oat; • i s _numeri c ( l - sprawdza, czy zmienna ma wartość ciągiem znaków; • i s_call abl eO -

sprawdza, czy zmienna stanowi

liczbową

lub jest numerycznym

nazwę prawidłowej

funkcji.

Sprawdzanie stanu zmiennej PHP posiada kilka funkcji sprawdzających stan zmiennej. posiada następujący prototyp:

Pierwszą

z nich jest i sset O, która

boo l i sset( mixed zmi enna):

Funkcja ta pobiera zmiennąjako argument i zwraca wartość true, jeżeli dana zmienna istnieje, lub f a l se w przeciwnym wypadku. Można do niej przekazać także listę zmiennych oddzielonych znakiem przecinka. Wówczas i sset (l zwróci wartość true, jeżeli wszystkie zmienne będą istnieć. Można usunąć z pamięci zmienną, ona następujący prototyp:

stosując funkcję towarzyszącą powyższej,

unset( l . Posiada

voi d unset( mi xed zmi enn a) : [ : mi xed zmi enna[ .... ]] ) :

Funkcja ta pozbywa się z pamięci przekazanej jej zmiennej i zwraca wartość true. Istnieje

funkcja empty( l. Sprawdza ona, czy dana zmienna istnieje i czy posiada wari zerową, i zwraca odpowiednio true lub fa l se. Posiada następujący prototyp:

również

tość pustą

boo l ean empty( mixed zmienna):

Oto przykład z zastosowaniem

powyższych

Dodajmy tymczasowo do skryptu ec ho echo echo echo

trzech funkcji .

następujące

wiersze kodu:

'i sset( $il oscopon): '. i sset( $il oscopon) . '
' : ' isset( $niema): '. i sset($n i ema). ' ': 'empty ($ il oscopon): '. empty ($ i l oscopon) . '
': 'empty($niema): '.empty($niema). '
':

Odświeżmy zawartość

strony i obejrzyjmy wyniki .

Rozdział

1.• Podstawowy kurs PHP

67

Zmienna $; loscopon powinna zwrócić wartość l (true) dla funkcji; sset () niezależnie od tego, czy w formularzu została do niej wprowadzona wartość i ile ona wynosi. Wynik funkcji empty ( ) zależy od wprowadzonej wartości. Zmienna $n; ema nie istnieje, tak empty() wynik l (true). Funkcje powyższe pola formularza.

mogą być

więc

funkcja; sset () zwróci

przydatne przy sprawdzaniu, czy

wartość pustą

(fa l se), a funkcja

użytkownik wypełnił

odpowiednie

Reinterpretacja zmiennych Można osiągnąć wyniki podobne do rzutowania typu zmiennej poprzez wywołanie odpowiedniej funkcji. Oto trzy funkcje przydatne do tego zadania:

int intva l (mi xed zmienna [, int ba za] ) ; float floatval( mi xed zmi enna); string st rval( mi xed zmienna ); Każda z nich pobiera na wejściu zmienną i zwraca jej wartość przekształconą na odpowiedni typ. Funkcja; ntva l () pozwala dodatkowo na wskazanie bazy konwersji, gdy konwertowana zmienna jest ciągiem znaków. W ten sposób można na przykład konwertować łańcuchy szesnastkowe na liczby całkowite.

Podejmowanie decyzji za pomocą instrukcji warunkowych Struktury kontrolujące to struktury w obrębie języka, pozwalające na kontrolę przebiegu wykonania programu bądź skryptu. Można podzielić je na struktury warunkowe (inaczej zwane rozgałę­ zionymi) i struktury powtarzalne, czyli pętle . Specyficzne zastosowania tych struktur w PHP zostaną omówione poniżej. Aby właściwie odpowiedzieć na życzenia klienta, kod musi być zdolny do podejmowania decyzji. Konstrukcje dające programowi możliwość ich podejmowania są nazywane instrukcjami warunkowymi.

Instrukcja

ił

Do podejmowania decyzji może być zastosowana instrukcja; f , która powinna otrzymać warunek użycia. Jeżeli wartość warunku wynosi t rue, zostanie wykonany następny fragment kodu. Warunki w instrukcji; f muszą być oznaczone nawiasami (). Na przykład jeżeli klient nie zamówi ani opon, ani oleju, ani świec, zazwyczaj oznacza to przypadkowe naciśnięcie przycisku Złóż zamówienie jeszcze przed wypełnieniem formularza. W tym wypadku powinna zostać wyświetlona wiadomość znacząca więcej niż "Zamówienie przyjęte". Kiedy odwiedzający stronę nic nie zamawia, powinna pojawić się wiadomość w rodzaju: "Na poprzedniej stronie nie zostało złożone żadne zamówienie!". Można to łatwo wykonać za pomocą następującej instrukcji; f :

68

Część

,. Stosowanie PHP

if( $ilosc == o ) echo 'Na poprzedniej stronie nie

zostało złożone żadne

zamówienie !
' :

w powyższym przykładzie został zastosowany warunek $; l osc równości

(==) zachowuje

się

inaczej

niż

=

operator przypisania (=).

O.

Należy pamiętać , że

operator

warunku $; losc == Owynosi true, jeżeH wartość zmiennej $; l osc jest równa zero. Jeśli losc nie jest równa zero, warunek będzie miał wartość fa l se. lnstrukcja echo zostanie wykonana, gdy wartość warunku wynosi true. Wartość

wartość $;

Bloki kodu W poleceniu warunkowym, takim jak; f, często występuje konieczność wykonania więcej niż jednej instrukcji. Nie ma wtedy potrzeby stosowania większej liczby warunków; f. Zamiast tego można zebrać kilka instrukcji, tworząc blok. Aby zadeklarować blok, należy zamknąć go nawiasami klamrowymi :

if($ilosc == O) ( echo '

' : echo 'Na poprzedniej stronie nie echo '

' :

zosta ł o złożone żadne

zamówienie !
':

Powyższe trzy wiersze kodu otoczone nawiasami klamrowymi są teraz traktowane jako blok kodu. Kiedy wartość warunku wynosi true, zostaną wykonane wszystkie trzy wiersze. Kiedy warunek wynosi fa l se, wszystkie zostaną zignorowane.

Jak już wspomniano, PHP nie zwraca uwagi na wygląd kodu. Zalecane jest wcinanie kodu w celu zwiększenia jego czytelności. Ogólnie rzecz biorąc , wcinanie stosuje się w celu łatwego sprawdzenia, które wiersze kodu zostaną wykonane w przypadku spełnienia warunków, które instrukcje pogrupowane są w bloki, a które są częścią pętli bądź funkcji. W powyższych przykładach wcięta została instrukcja zależna od instrukcji i f oraz instrukcje tworzące blok.

Instrukcja else Zazwyczaj podejmuje się decyzje nie tylko co do warunków, w których zostanie wykonana instrukcja, lecz są opisane wszystkie możliwe działania. Polecenie else pozwala na zdefmiowanie działania alternatywnego, podejmowanego wtedy, gdy wartość instrukcji; f wynosi fa l se. Należy ostrzec klientów Janka, kiedy nic nie zamawiają, w przeciwnym wypadku trzeba im pokazać złożone przez nich zamówienie. Jeżeli kod przykładu ulegnie zmianie i zostanie dodana instrukcja e l se, to jest możliwe tlenie albo ostrzeżenia, albo podsumowania zamówienia.

if($ilosc == O) { echo "Na poprzedniej stronie nie zosta ł o z ł ożone } else { echo $iloscopon." opon
": echo $iloscoleju." butelek oleju
": echo $iloscswiec." świec zap ł onowych
":

żadne

wyświe­

zamówienie !
":

Można wypracować bardziej skomplikowane procesy logiczne poprzez stosowanie zagnieżdżonych w sobie instrukcji; f. W poniższym kodzie nie tylko podsumowanie zostanie wyświetlone, gdy wartość warunku $; losc == Owynosi true. Każdy wiersz podsumowania zostanie wyświetlony jedynie w razie spełnienia jego odpowiedniego warunku.

Rozdział

if ($il osc == O) { echo ··Na poprzedniej stroni e ni e z o s tało z ł ożon e } el se { i f ($il oscopon > O) echo $il oscopon." opon
": if ($i loscolej u > O) echo $iloscoleju ." butelek oleju
": if ($il oscswiec > O) echo $il oscswiec. " świec z apł o n owyc h
":

Insłrukcja

1.• Podstawowy kurs PHP

ż adne

69

zam6wienie l
.. :

elseif

Dla wielu podejmowanych decyzji istnieją więcej niż dwie opcje wyboru. Można utworzyć sekwencję wielu opcji, stosując instrukcję el sei f , która jest połączeniem instrukcji el se i i f. Przy użyciu sekwencji warunków program sprawdza każdy z nich, dopóki nie znajdzie tego, którego warunek wynosi t r ue. Janek wprowadził system zniżek dla zamówień na duże tych zniżek : • zamówiono mniej niż 10 opon -

opon.

Poniżej

przedstawiono schemat

brak zniżki,

• zamówiono 10 - 49 opon -

zniżka

5%,

• zamówiono 50 - 99 opon -

zniżka

10%,

• zamówiono powyżej 100 opon -

ilości

zniżka

15%.

Za pomocą instrukcji i f i el se i f można utworzyć fragment kodu obliczający wielkość W takim przypadku należy użyć operatora AND (&&), aby połączyć dwa warunki w jeden.

zniżki .

if( $i loscopon < 10 ) $znizka = O: elseif( $i loscopon >= 10 && $il oscopon <= 49 $zn izka = 5: elseif( $i l o ~ copo n >= 50 && $i loscopon <= 99 ) $zni zka = 10: el seif( $il oscopon > 100 ) $znizka = 15: Warto

zauważyć, że można

zamiennie

stosować

zapis el sei f oraz el se if -

oba są poprawne.

Przy tworzeniu listy instrukcj i el sei f należy pamiętać , że tylko jedna z instrukcji lub ich bloków zostanie wykonana. W powyższym przykładzie nie miało to znaczenia, ponieważ warunki wykluczały się wzajemnie - tylko jeden z nich mógł być spełniony w tym samym czasie. Jeżeli nastąpi sytuacja, w której więcej niż jeden warunek okaże się prawdziwy, zostanie wykonany tylko pierwszy z nich.

Instrukcja

swiłch

Instrukcja swi tc h działa na zasadach podobnych do instrukcji if, lecz w jej przypadku warunek może mieć więcej niż dwie wartości . W przypadku instrukcji i f wartość warunku wynosi jedynie true lub fa 1se. W instrukcji swi t ch warunek może posiadać dowolną ilość warto ści . Muszą one jednak należeć do jednego z typów prostych (i ntege r, st ri ng lub float ). Należy wprowadzić instrukcję case dla każdej wartości oraz opcjonalnie wartość domyślną, dla której nie trzeba tworzyć instrukcji case.

70

Część I • Stosowanie PHP

Janek chciałby wiedzieć, jaki rodzaj reklamy jest najbardziej skuteczny. Można w tym celu dodać do formularza zamówień odpowiednie pytanie. Wprowadźmy do formularza następujący kod HTML. Powinno to dać wynik podobny do przedstawionego na rysunku 1.6: Jak dowiedzieli się Państwo o sklepie Janka? <se l ect name=" jak "> Jestem stałym klientem Reklama telewizyjna Książka telefoniczna Znajomy



Rysunek 1.6. Formularz zamówienia .zapytuje' klientów o źródło informacji na temat sklepu

o~

S";et6 Zapkn ~~ Jak dowi~1l łi~P.!ti.łfWtl o sklepi! JłtIl.:t?

rJeSlem sta I m klientem

...

iQf6iZamówibł~~~1Y.!!!~19J~~"

""-=---- Reldama teleWizYjna Ksiqtka telefOf1jczna Znajomy

kod HTML dodał nową zmienną formularza (o nazwie jak), której wartość wynosi' a ' , można obsługiwać tę zmienną za pomocą serii instrukcji ifielseif: if($jak == "a") { echo "

Sta ły klient.

"; elseif($jak == "b") { echo "

Reklama telewizyjna.

"; } elseif($jak == "c") { echo "

Książka telefoniczna.

"; elseif($jak == "d") { echo "

Znajomy.

"; else { echo "

Źr6dło nieznane .";

Powyższy

'b', 'c' lub 'd'. W następujący sposób

Alternatywnie można napisać

instrukcję

switch :

swi tch ($jak) { case "a" : echo "

Stały klient.

"; break ; case "b" ; echo "

Reklama telewizyjna.

"; break; case "c" : echo "

Książka telefoniczna ."; break;

Rozdział

1. • Podstawowy kurs PHP

71

case "d" : echo "

Znajomy."; break ; default : echo "

Ź r 6dło nieznane.

"; break; (Zwróćmy uwagę , że

z tablicy $_POST.)

w obu tych

przykładach zakłada się, iż wartość

zmiennej $jak odczytano

Instrukcja swi t ch funkcjonuje w nieco inny sposób niż instrukcje i f i el sei f. Polecenie i f działa tylko na jedną instrukcję, chyba że zostaną użyte nawiasy klamrowe w celu utworzenia bloku instrukcji. Instrukcja swi tch działa w odwrotny sposób. Kiedy w switch zostanie włączona instrukcja case, PHP będzi e wykonywał kolejne polecenia, aż napotka instrukcję break. Bez instrukcji przerywającej swi t ch wykona cały kod następujący po prawdziwej wartości case. Kiedy osiągnie instrukcję break, przeskoczy do wykonywania pierwszego wiersza kodu po poleceniu switch.

Porównanie różnych instrukcji warunkowych Osoby nieznające zbyt dobrze instrukcji przedstawionych w poprzednich punktach "Która z nich jest najlepsza?".

mogą zapytać:

Na to pytanie nie sposób odpowiedzieć wprost. Nie ma zadań wykonywanych za pomocą jednej lub ki1lru instrukcji e l se, el seif lub swi tch, których nie dałoby się wykonać przy użyciu serii instrukcji i f . Należy stosować takie instrukcje, które czynią kod jak najbardziej czytelnym. Wraz ze wzrostem doświadczenia decyzje takie są coraz łatwiejsze .

Powtarzanie działań przy użyciu iteracji Do

w których komputery zawsze przodowały, należy automatyzowanie powtarzanych istnieje coś , co trzeba wykonać wiele razy w ten sam sposób, można użyć pętli, aby powtórzyć pewne fragmenty programu. zadań ,

zadań . Jeżeli

Janek chciałby mieć tabelę wy świetlającą koszty transportu, które zostaną dodane do wartości zamówienia klienta. Kurier, z którego usług korzysta, uzależnia koszty od odległości, na jaką przesłany zostaje dany towar. Koszt może być obliczony za pomocą prostego wzoru. Tabela kosztów transportu powinna przypominać

tę

na rysunku 1.7.

Na listingu 1.2 przedstawiony jest kod HTML tworzący powyższą tabelę. Warto to, że jest on długi i posiada powtarzające się elementy. Ustlng 1.2. transport.htm/ - kod HTML tabeli kosztów transportu Janka




align~"right" >50 < /td>

zwrócić uwagę

na

72

Część

I • Stosowanie PHP

Rysunek 1.7. Tabela pokazuje koszt transportu, zmieniający się wraz ze wzrostem odległości 50

100

10

130

13

200

20

230

25

l f! lolcałnyintranet

Gotowe

Od l eg ł ość< / t d>	Koszt
5
100	10
150	15
200	20
250	25

Do wpisania powyższego kodu znacznie wygodniej putera niż płatnego, nudzącego się pracownika. Instrukcje pętli Pętle

nakazująPHP powtarzające się

byłoby użyć

taniego i niemęczącego

się

kom-

wykonywanie instrukcji lub bloku.

while Pętla whi l e jest najprostszym typem pętli w PHP. Podobnie jak instrukcja i f, zależy ona od warunku. Różnica pomiędzy pętlą whi l e a instrukcją i f polega na tym, że instrukcja i f wykonuje następujący po niej blok kodu jednokrotnie, jeżeli jej warunek ma wartość true. Pętla whi l e będzie powtarzać wykonywanie bloku tak długo, jak jej warunek będzie miał wartość true.

Podstawowa struktura pętli whi l e jest następująca : while( warunek) Poniższa pętla

wyrażenie

wh i l e wyświetla cyfry od l do 5.

Rozdział

1.• Podstawowy kurs PHP

73

$cyfra = l ; while ($cyf ra <= 5 ) { echo $cyfra . "
" ; $cyfra++ ; Na początku każdej iteracji sprawdzany jest warunek. Jeżeli jego wartość wynosi fa l se, blok nie zostanie wykonany i pętla zakończy się. Zostanie wtedy wykonana pierwsza instrukcja nastę­ pująca po pętli. Pętla whi l e może być zastosowana do bardziej użytecznego zadania, na przykład do wyświetlenia tabeli kosztów transportu pokazanej na rysunku 1.7. Kod na listingu 1.3 stosuje pętlę whil e do utworzenia tabeli kosztów transportu.

UsHng 1.3. transport.php - tworzenie tabel kosztów transportu Janka za pomocą PHP

Od leg ł ość \ n" ; $odl eg losc += 50; ?> Aby zwiększyć czytelność kodu HTML generowanego przez ten skrypt, należy dołączyć nowe wiersze i znaki spacji. Jak już wspomniano, przeglądarki zignorująje, lecz okażą się one ważne dla użytkowników. Kod HTML trzeba przeglądać często - zwłaszcza gdy dane wyjściowe nie są takie, jak oczekiwano. Na listingu 1.3 umieszczono wewnątrz niektórych łańcuchów znaków znaki \ n. W łańcuchach znaków ograniczonych podwójnym cudzysłowem sekwencja ta reprezentuje znak nowego wiersza.

Pętle

for i foreach W poprzednim punkcie przedstawiono bardzo popularny sposób użycia pętli whi l e. Na jej początku została ustawiona początkowa wartość licznika. Przed każdą iteracją licznik był sprawdzany co do zgodności z warunkiem, zaś na końcu każdej iteracji - modyfikowany. Ten typ pętli może być zapisany w krótszy sposób, przy pętli for jest następująca ; for(

wyrażeniel;

wyrażenie3;

warunek;

wyrażenie2)

użyciu pętli

for . Podstawowa struktura

74

Część

I • Stosowanie PHP

• Wyrażenie] jest wykonywane raz, na początku. Zazwyczaj jest to początkowe ustawienie

licznika.

• Warunek jest sprawdzany przed każdą iteracją. Jeżeli jego wartość wynosi false, iteracja

zatrzymuje

się.

W tym miejscu zazwyczaj testuje

się

przekroczenie limitu licznika.

• Wyrażenie2 jest wykonywane na końcu każdej iteracji. Tutaj zazwyczaj zmienia się wartość

licznika.

• Wyrażenie3 wykonywane jest jednokrotnie podczas każdej iteracji. Wyrażenie to zazwyczaj

blok kodu,

Pętla

zawierający główną część

whi l e z listingu 1.3

może zostać

kodu pętli.

zmieniona na pętlę for. W takim przypadku kod PHP jest

następujący:

\n"; ?>

Funkcjonalnie wersje z pętlą whi l e i pętlą for dokładnie o dwa wiersze.

są

identyczne.

Pętla

for jest jednak nieco krótsza,

Oba typy pętli są równoważne - żadna z nich nie jest ani lepsza, ani gorsza od drugiej. W konkretnej sytuacji używa się intuicyjnie wygodniejszej. Nawiasem mówiąc, z pętlą for można łączyć zmienne zmiennych w celu iteracji serii podobnych pól formularza. Na przykład jeżeli dane są pola formularza o nazwach nazwal, nazwa2, nazwa3 itd., można wykonać na nich działanie, takie jak: for(Si=l; Si <= $ilosc_pol ; $i++) { $temp= "nazwaSi"; echo $$temp. '
' ; /I czy też jakiekolwiek inne Stosując dynamiczne tworzenie nazw zmiennych, z tych pól.

działanie

można uzyskać

po kolei

dostęp

Oprócz pętli for istnieje również pętla foreach, przeznaczona do stosowania Jej zastosowanie omówimy w rozdziale 3.

Pętle

do

każdego

względem

tablic.

do .. whlle Ostatni omówiony tutaj typ

pętli działa

w

trochę

inny sposób. Ogólna struktura

pętli

do .. whi l e

wygląda następująco:

do { }

wyrażenie

whil e( warunek ); Pętla

to,

do .. whi l e różni się od pętli wh il e tym, że warunek jest w niej testowany na końcu. Oznacza zawarte w pętli do .. whi l e zostanie wykonane co najmniej raz.

że wyrażenie

Rozdział

1. • Podstawowy kurs PHP

75

W poniższym przykładzie wartość warunku wynosi na początku fa l se i nigdy nie zmieni się na true, lecz pętla zostanie wykonana raz, zanim sprawdzony zostanie warunek i pętla zakończy się. $cyfra = 100: do { echo $cyfra. "
": } while($cyfra < 1) :

Wyłamywanie się

ze struktury skryptu

trzy sposoby na przerwanie wykonywania danego fragmentu kodu, nego efektu.

Istnieją

zależnie

od

pożąda­

Aby zatrzymać wykonywanie pętli , należy zastosować instrukcję break, tak jak to zostało opisane w podrozdziale na temat instrukcji switch. Po napotkaniu instrukcji break zostanie wykonany pierwszy wiersz kodu za końcem pętli . Aby przeskoczyć do

następnej

iteracji pętli ,

należy zastosować instrukcję

co nt i nue.

Aby zakończyć wykonywanie całego skryptu PHP, stosuje się instrukcję exit, szczególnie przy wykrywaniu błędów. Na przykład można zmodyfikować powyższy przykład w następujący sposób: if($ilosc == O) { echo "Na poprzedniej stronie nie exit: Wywołanie

Używanie

zostało złożone żadne

zam6wienie!
":

funkcji exit powoduje zaprzestanie wykonywania pozostałej

części

skryptu PHP.

alternatywnych składni

struktur sterujących Dla wszystkich struktur sterujących, które dotychczas analizowaliśmy, istnieją składnie alternatywne. Sprowadzają się one do zastąpienia otwierającego nawiasu klamrowego ({) znakiem dwukropka (:) oraz zamykającego nawiasu klamrowego (}) jednym z nowych słów kluczowych: endi f, endswi tch, endwhi l e, endor lub endforeach, zależnie od tego, która struktura sterująca jest akurat używana . Jedynie dla pętli do .. whi l e składnia alternatywna nie jest dostępna. Na przykład kod postaci: if($ilosc = O) ( echo "Na poprzedniej stronie nie exit:

zostało złożone żadne

można przekształcić, używając składni

if($ilosc == O) echo "Na poprzedniej stronie nie exit: endif:

alternatywnej ze

zam6wienie'
":

słowami

zostało złożone żadne

kluczowymi i f i endi f:

zam6wienie!
" :

76

Część

I • Stosowanie PHP

Używanie

struktury declare

Jeszcze jedna struktura sterująca dostępna w PHP, czyli struktura dec l a re, nie jest używana równie często jak inne struktury. Jej ogólna postać sterującej jest następująca: dec l are (dyrektywa) {

II bl ok

}

używa się w celu ustawienia dyrektyw wykonania dla bloku kodu, to znaczy reguł sposób, w jaki znajdujący się dalej kod powinien zostać wykonany. Na razie zaimplementowano tylko jedną dyrektywę wykonania, o nazwie t i cks. Ustawia się ją wpisując dyrektywę t i cks=n. Dzięki temu możliwe jest wykonywanie konkretnej funkcji co n-ty wiersz kodu znajdującego się wewnątrz bloku kodu, co jest szczególnie przydatne dla celów profilowania i debugowania.

Struktury tej

opisujących

Struktura sterująca dec l a re została tutaj wspomniana jedynie w celu zachowania kompletności . Niektóre przykłady ukazujące sposoby używania funkcji t i ck zostaną przedstawione w rozdziałach 25. i 26.

W następnym rozdziale Po lekturze tego rozdziału wiecie już, jak przyjąć złożone przez klienta zamówienie i jak nim manipulować. W następnym zostaną przedstawione metody zachowywania zamówienia, tak aby mogło ono być później odczytane i zrealizowane.

Rozdział

2.

Przechowywanie i wyszukiwanie danych W poprzednim rozdziale omówiliśmy sposoby dostępu do danych umieszczonych w formularzu HTML i metody manipulowania nimi. Teraz przedstawiamy metody zapisywania informacji w celu późniejszego ich wykorzystania. W większości przypadków, włączając w to przykład z poprzedniego rozdziału, celem jest przechowanie danych i późniejsze ich załadowanie . W tym przykładzie należy zapamiętać zamówienie klienta, aby później je zrealizować.

w tym rozdziale opiszemy sposoby zapisania do pliku zamówienia przedstawionego w przykładzie oraz metody późniejszego odczytania tego pliku. Pokażemy również, dlaczego takie rozwiąza­ nie nie zawsze jest najlepsze. Pracując z większą liczbą zamówień, powinno się zamiast niego używać systemu zarządzania bazami danych, takiego jak MySQL. W tym rozdziale

zostaną poruszone następujące

• zapisywanie danych do

zagadnienia:

późniejszego użycia,

• otwieranie pliku, • tworzenie i zapisywanie pliku, • zamykanie pliku, • czytanie z pliku, • blokowanie pliku, • usuwanie pliku, • inne przydatne informacje na temat plików, • lepszy sposób obróbki danych: systemy

zarządzania

bazami danych.

Zapisywanie danych do późniejszego użycia Istnieją dwa

sposoby przechowywania danych -

w pliku jednorodnym oraz w bazie danych.

Plik jednorodny może mieć wiele różnych formatów, lecz zazwyczaj terminem tym oznacza się prosty plik tekstowy. W opisywanym przykładzie dane są zapisywane w pliku tekstowym, jedno zamówienie w jednym wierszu.

78

Część I •

Stosowanie PHP

Zapisywanie zamówień w taki właśnie sposób jest rozwiązaniem bardzo prostym w realizacji, ale zarazem jest ono obarczone licznymi ograniczeniami, co zostanie pokazane w dalszej części rozdziału . Przy obróbce danych znacznej wielkości stosuje się zazwyczaj bazy danych. Mimo to pliki jednorodne znajdują zastosowania i istnieją przypadki, w których wiedza na ich temat jest konieczna. Proces zapisu i odczytu plików w PHP przebiega w zbliżony sposób jak w wielu innych, podobnych językach programowania. Osoby znające język C lub skrypty powłoki Uniksa powinny bez trudu rozpoznać podobieństwa tych procedur.

Przechowywanie i wyszukiwanie zamówień Janka Poniżej użyta zostanie nieco zmodyfikowana wersja formularza zamówień , przedstawionego w poprzednim rozdziale. Na początku należy przeanalizować ten formularz i kod PHP stworzony w celu obróbki zamówień.

I:.

Kod HTML i skrypty PHP zastosowane w tym rozdziale znajdują się w folderze rozdzia'-02 na płycie CD dołączonej do książki).

(przykłady są dostępne

ol

Formularz został zmodyfikowany w celu łatwego uzyskania adresu klienta. Nowa wersja formularza jest przedstawiona na rysunku 2.1.

Rysunek 2.1. Wersja formularza zamówień pobierająca również adres klienta

I

Części

J

samochodowe Janka

Formularz zamówienia JIrotit

!!ość

Opony

..I

Olej S\\iece ZapIono"'e

Adres

I

I;

----_. Zląt zamówienie

d

Pole formularza zawierające adres klienta nosi nazwę adres . Podczas przetwarzania w PHP daje ono zmienną o nazwie $adres, pod warunkiem stosowania stylu krótkiego dostępu do zmiennych. Należy pamiętać, że przy zastosowaniu stylu długiego odwołanie do tej zmiennej to $REQUEST ,+[ , adres ' J, $_POSTe , adres' J lub $_GET[ , adres' J, zależnie od metody zatwierdzenia (szczegóły opisaliśmy w rozdziale l.). W tym rozdziale każde nadchodzące zamówienie zostanie zapisane w tym samym pliku. Skonstruowany później interfejs WWW pozwoli pracownikom Janka na przeglądanie przyjętych zamówień.

Rozdział

2.• Przechowywanie i wyszukiwanie danych

79

Przetwarzanie plików Zapisywanie danych w pliku

następuje

w trzech etapach.

Są

to:

1. Otwarcie pliku. Jeżeli dany plik nie istnieje, należy go utworzyć . 2. Zapisanie danych w pliku.

3. Zamknięcie pliku.

Podobnie, trójetapowo, przebiega odczytywanie danych z pliku: 1.

Otwarcie pliku. Jeżeli plik nie może zostać otwarty (np. nie istnieje), fakt ten musi zostać rozpoznany i program powinien zakończyć się w elegancki sposób (tzn. nie bombardując użytkownika dokładnymi i niepotrzebnymi mu informacjami o błędach) .

2. Odczytanie danych z pliku.

3. Zamknięcie pliku.

Przy odczytywaniu danych z pliku dostępnych jest wiele sposobów ustalania ilości pobieranych naraz danych. Rozwiązania najczęściej stosowane zostaną opisane bardziej szczegółowo w poniż­ szych punktach. Na początek przedstawimy mechanizm otwierania plików.

Otwieranie pliku Aby otworzyć plik w PHP, stosuje się funkcję fopen() . Otwierając plik, należy zadeklarować sposób, w jaki będzie on używany. Sposób ten nosi nazwę trybu otwarcia pliku.

Tryby otwarcia pliku System operacyjny serwera musi mieć informacje na temat przeznaczenia otwieranego pliku. Musi wiedzieć, czy plik może równocześnie zostać otwarty przez inny skrypt oraz czy użytkow­ nik posiada uprawnienia do dostępu i modyfikacji pliku. Przede wszystkim tryb otwarcia pliku dostarcza systemowi operacyjnemu mechanizmu przetwarzania żądań dostępu od innych użyt­ kowników bądź skryptów oraz metody sprawdzania uprawnień dostępu do konkretnych plików. Przy otwieraniu pliku należy

mieć

trzy informacje:

plik w następujących trybach: tylko do odczytu, tylko do zapisu lub do obu tych celów.

l. Można otworzyć

2. Przy zapisywaniu danych w pliku można nadpisać istniejące dane bądź dodać nowe

na jego końcu. Można również opracować zgrabny sposób zakańczania programu zamiast nadpisywania pliku na pliku, który już istnieje.

3. Przy zapisywaniu pliku przy użyciu systemu rozróżniającego pliki tekstowe i binarne można określić

dany typ.

Funkcja f open () rozpoznaje

połączenia

tych trzech opcji.

80

Część

I . Stosowanie PHP

Stosowanie funkcji fopen() do otwarcia pliku Aby zapisać zamówienie klienta do pliku kodu:

zamówień

Janka,

należy zastosować następujący

wiersz

$wp = fopen ( " $OOCUMENT_ROOT / .. /z amowi eni a/zamowi eni a. txt". . w' ) :

Przy wywołaniu funkcja fopen spodziewa się dwóch lub trzech parametrów. Zazwyczaj stosuje się dwa, jak pokazano w powyższym przykładzie. Pierwszy parametr to nazwa pliku, który ma zostać otwarty. Można tu określić ścieżkę dostępu do pliku, jak w powyższym przykładzie ; plik zamowienia.txt znajduje się w katalogu zamówień. Zastosowana została wbudowana w PHP zmienna $SERVER[ . DDCUMENT_ROOT'] lecz, ze względu na uciążliwość stosowania pełnych nazw zmiennych formy, przypisaliśmy jej krótszą nazwę. Zmienna ta wskazuje na podstawowy element drzewa katalogów serwera WWW. W wierszu tym użyto symbolu .. , oznaczającego "katalog nadrzędny katalogu macierzystego", który ze względu na bezpieczeństwo znajduje się poza drzewem katalogów. Nie można pozwolić na inny sposób dostępu przez WWW do tego pliku poza dostarczanym interfejsem. Ścieżka tego typu jest nazywana ścieżką względną, ponieważ opisuje miejsce w systemie plików w zależności od katalogu macierzystego. Podobnie jak w przypadku nadawania zmiennym formy krótkich nazw, na należy umieścić następujący wiersz:

początku

skryptu

$OOCUMENT_ROOT = $_SERVER[ 'OOCUMENT_ROOT']:

w celu skopiowania zawartości zmiennej

noszącej nazwę długą do

zmiennej o krótkiej nazwie.

Analogicznie do różnorodności metod dostępu do danych formy, istnieją również różne sposoby dostępu do predefiniowanych zmiennych serwera. W zależności od ustawień serwera (szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć w rozdziale l.) można pozyskać katalog macierzysty za pomocą: •

$_SERVER[ , DOCUMENT_ROOT' ]

•

$DOCUMENT ROOT

•

$HTTP_SERVER_VARS['DOCUMENT_ROOT']

Podobnie jak w przypadku danych formy, zalecany jest pierwszy sposób. do pliku, będącą ścieżką od katalogu (Iw systemach Unix i zazwyczaj C:I w systemach Windows). Na przykładowym serwerze Uniksa ścieżka ta może wyglądać następująco: /homelksiazka/zamowienia. Niedogodnością tej metody, zwłaszcza w wypadku korzystania z obcego serwera, jest możliwość modyfikacji ścieżki bezwzględnej, co może oznaczać poważne zmiany w wielu skryptach. Można również określić bezwzględną ścieżkę dostępu głównego

nie zostanie podana, PHP będzie szukał pliku i ewentualnie utworzy go w tym samym katalogu, w którym znajduje się skrypt. Może się to różnić w zależności od faktu, czy PHP jest uruchamiany poprzez jakiś skrypt CGI, i zależy od konfiguracji serwera. Jeżeli ścieżka

W środowisku Uniksa stosuje się ukośniki (/), natomiast w środowisku Windows można używać lewych (\ ) lub prawych ukośników (/), które musząjednak zostać oznaczone jako znaki specjalne, aby funkcja fopen właściwie je zinterpretowała. W tym celu należy po prostu dodać przed każdym symbolem jeszcze jeden lewy ukośnik, jak pokazano w poniższym przykładzie: $wp = fopen(" .. \ \ . . \ \zamowienia\ \zamowienia . txt". 'w'):

Rozdział

2.• Przechowywanie i wyszukiwanie danych

81

Niewiele osób stosuje w ścieżkach dostępu 'wkOdzie PHP znaki odwrotnych ukośników, ponieto, że kod ten będzie działał tylko w systemach Windows. Stosowanie zwykłych ukośników pozwala na przenoszenie kodu między maszynami pracującymi w systemach Unix i Windows bez konieczności wprowadzania w nim zmian. waż oznaczałoby

Drugim parametrem funkcji fopen( l jest tryb otwarcia pliku, określający jego przeznaczenie. Powinien on zostać podany jako ciąg. W powyższym przykładzie funkcji fopen( l zostaje przekazana wartość w, co oznacza otwarcie pliku do zapisu. Podsumowanie trybów otwarcia pliku przedstawiono w tabeli 2.1. Tabela 2.1. Podsumowanie trybów otwarcia pliku w funkcji fopen Nazwa trybu

Znaczenie

Odczyt

Otwarcie pliku do odczytu,

r+

Odczyt

Otwarcie pliku do odczytu i zapisu, poczynając od początku pliku

w

Zapis

Otwarcie pliku do zapisu, poczynając od początku pliku. Jeżeli plik istnieje, bieżąca zawartość zostanie skasowana. W przeciwnym wypadku nastąpi próba jego utworzenia

w+

Zapis

Otwarcie pliku do zapisu i odczytu, poczynając od początku pliku. Jeżeli plik istnieje, bieżąca zawartość zostanie skasowana, jeżeli zaś nie, nastąpi próba jego utworzenia

Tryb

x+

poczynając

od początku pliku

Ostrożny

zapis

Otwarcie pliku do zapisu rozpoczynającego się na początku pliku. Jeśli plikjuż istnieje, nie zostanie otwarty, funkcja fopen( ) zwróci wartość fa l se, a PHP wygeneruje ostrzeżenie

Ostrożny

zapis

Otwarcie pliku do zapisu i odczytu rozpoczynającego się na początku pliku. Jeśli plik już istnieje, nie zostanie otwarty, funkcja fopen() zwróci wartość fa l se, a PHP wygeneruje ostrzeżenie

Dodawanie

Otwarcie pliku do dodawania zawartości, począwszy od końca plik nie istnieje, nastąpi próba jego utworzenia

istniejącej zawartości.

Jeżeli

a+

Dodawanie

Otwarcie pliku do dodawania zawartości i odczytu, począwszy od plik nie istnieje, nastąpi próba jego utworzenia

końca istniejącej

zawartości. Jeżeli

t

Tryb binarny

Stosowany w połączeniu z jednym z powyższych typów w wypadku korzystania z systemu rozróżniającego pliki tekstowe i binarne. Windows go rozróżnia, Unix - nie. Programiści PHP zalecają, by zawsze używać tej opcji w celu zapewnienia sobie maksymalnej przenośności. Jest to tryb domyślny

Tryb tekstowy

Stosowany w połączeniu z jednym z powyższych trybów. Tryb ten jest dostępny jedynie w systemie Windows. Nie jest on zalecany, chyba że przed przeniesieniem kodu zostanie zamieniony na tryb b

Tryb otwarcia pliku zastosowany w przykładzie zależy od sposobu, w jaki system zostanie użyty. tryb 'w', co oznacza, że w pliku będzie mogło być zapamiętane tylko jedno zamówienie. Każde nowo przyjęte zamówienie nadpisze poprzednie. Nie jest to rozwiązanie zbyt rozsądne, więc lepiej użyć trybu dodawania (oraz, zgodnie z zaleceniem, trybu binarnego):

Powyżej występuje

$wp

=

fopen (" $OOCUMENl_ROOl / .. / zamowi eni a/zamowi eni a. txt", 'ab');

Istnieje również trzeci, opcjonalny parametr funkcji fopen( l . Stosuje się go w celu szukania pliku w lokalizacjach podanych w opcji i nc l ude_path (ustawianej w konfiguracji PHP - szczegóły w dodatku A). Aby użyć tej opcji, należy nadać temu parametrowi wartość 1. Nie trzeba wtedy podawać ścieżki dostępu do pliku. $wp = fopen('zamowienia.txt', 'ab ' . true);

Czwarty parametr również jest opcjonalny. Funkcja fopen( l dopuszcza, by nazwy plików były poprzedzone nazwą protokołu (na przykład http://), a same pliki były otwierane ze zdalnych

82

Część

I • Stosowanie PHP

lokalizacji. Niektóre protokoły pozwalają ponadto na przekazywanie dodatkowych parametrów. Taki sposób użycia funkcji fopen() zostanie opisany bardziej szczegółowo w dalszej części tego rozdziału.

funkcji fopen() uda się otwarcie pliku, zwraca ona zasób będący w rzeczywistości uchwytem albo wskaźnikiem pliku i przechowuje go w zmiennej, w powyższym przykładzie: $wp. Zmienna ta jest stosowana przy kolejnych próbach dostępu do pliku, to znaczy przy odczytywaniu lub zapisywaniu danych. Jeżeli

Otwieranie pliku przez protokół FTP lub HTIP Funkcja fopen () służy do otwierania do odczytu lub zapisu plików lokalnych. Za jej pomocą można także otwierać pliki poprzez FTP, HTTP i inne protokoły. Własność tę można zablokować, wyłą­ czając w plikuphp.ini dyrektywę allow_url_fopen. Jeżeli więc otwieranie plików zdalnych przy użyciu fopen () sprawia kłopoty, najpierw należy zajrzeć do pliku php. ini. Jeżeli wprowadzona nazwa pliku rozpoczyna się od/tp:!!, otwarte zostanie pasywne połączenie FTP z serwerem, którego adres został wprowadzony, a funkcja zwróci wartość wskaźnika na początek pliku. Jeżeli wprowadzona nazwa pliku rozpoczyna się od http://, otwarte zostanie pasywne połączenie HTTP z serwerem, którego adres został wprowadzony, a funkcja zwróci wartość wskaźnika na odpowiedź . Przy zastosowaniu trybu HITP w starszych wersjach PHP adres odnoszący się do katalogu musi zawierać kończące ukośniki, jak w poniższym przykładzie:

http ://www.serwer.com/ a nie

http ://www .serwer .com Przy zastosowaniu drugiej wersji adresu (bez ukośnika) serwer WWW użyje zwykłego przekierowania HTTP i prześle w odpowiedzi pierwszy z powyższych adresów (warto wykonać to zadanie). nazwy domen w URL-ach nie do ścieżek i nazw plików.

Należy pamiętać, że

w

przeciwieństwie

są różnicowane

ze

względu

na

wielkość

liter,

Problemy z otwieraniem plików Popularnym błędem jest próba otwarcia pliku, co do którego nie posiada się praw odczytu lub zapisu. (Błąd taki pojawia się zazwyczaj w systemach operacyjnych z rodziny Unix, od czasu do czasu można jednak spotkać się z nim w systemie Windows.) W takim przypadku PHP wyświetli ostrzeżenie podobne do przedstawionego na rysunku 2.2. Po

takiego błędu należy upewnić się, czy skrypt, który jest stosowany, posiada prawo do danego pliku. Zależnie od konfiguracji serwera, skrypt może być uruchomiony z prawami użytkownika serwera WWW lub z prawami właściciela swojego katalogu. popełnieniu

dostępu

W na

systemów skrypt zostanie uruchomiony jako użytkownik serwera WWW. Jeżeli skrypt znajduje się w systemie uniksowym w katalogu -!public_html!rozdziaI2, utworzyć ogólnodostępny katalog, w którym przechowywane będą zamówienia. Aby to

większości przykład

należy

uczynić, można wpisać:

mkdir -/zamowienia chmod 777 - /zamowienia/

Rozdział

2. • Przechowywanie i wyszukiwanie danych

83

Rysunek 2.2. Podczas nieudanej próby otwarcia pliku PHP ~świetla specyficzne

• Pl'St

1Edyt"}a

~ Ulubiont

ostrzeżenie

Części

samochodowe Janka

Wyniki zamówienia Zamówienie przyjęte o 21:19 , 17th February 2009

"

Zamówienie Państwa \\1'gląda. nast~ją('o: ZBmÓ.vionych cz,śd: 6 l opon 2 bulddc oleju 3 świec zapłonowych Wartość

Adres

zamówienia wynosi 132 .00

wysyłki to

ul. Krótka 22 , Kraków

WaBi_z: fopen(C/xampplhtdocs/.JzaJllo't\ieniafzamov.ienia.ttt) rfunctioniooen]: failed to opo1 stream: No ruch file ar directory in C :\sa.pp\lltdocs\ro.ułzi3I_02\prz.~tworuamo"ieaie.pbp 00 me 65

katalogi i pliki z ogólnym prawem zapisu są bardzo niebezpieczne. W szczególnie powinno się używać katalogów dostępnych bezpośrednio z poziomu WWW, które posiadają możliwość zapisu. Z tego powodu przykładowy katalog zamowienia został umieszczony dwa poziomy wyżej, ponad katalogiempublic_html. Szczegółowe informacje na temat bezpieczeństwa są przedstawione w rozdziale 15.

Należy pamiętać, że ności

ustawienia dostępu do plików to najpopularniejszy, lecz nie jedyny błąd popełniany przy otwieraniu plików. Jeżeli plik nie może zostać otwarty, trzeba koniecznie o tym wiedzieć, aby nie próbować odczytywać ani zapisywać w nim danych. Złe

funkcji fopen() nie powiedzie się , zwróci ona wartość fa l se. Można wtedy oryginalny komunikat o błędzie PHP innym, bardziej przyjaznym dla użytkownika:

Jeżeli wywołanie

zastąpić

@ $wp

=

fopen ( "$DOCUMENT_ROOT I .. I zamowi eni al zamowi eni a. txt" o oab o) :

if (I$Wp) { echo oo

<strong> Zamówienie Państwa nie może zostać przyjęte w tej chwili. Proszę spróbować późni ej.

00 : exit:

Symbol

@ umieszczony

błędów wynikłych

przed wywołaniem funkcji fopen( ) nakazuje PHP wytłumienie wszystkich z tego wywołania. Zazwyczaj warto wiedzieć, kiedy występuje błąd. Kwestię

tę rozważymy później.

Wiersz ten $wp

=

można również zapisać

w następujący sposób:

@fopen( 00 $DOCUMENT_ROOT I . . I zamowi eni a/zamowi eni a. txt 00 . oa o) :

jednak w takiej sytuacji nie nić debugowanie kodu.

widać wyraźnie, że

stosowane jest ukrywanie błędów, co

może

utrud-

Opisana metoda stanowi najprostszy sposób radzenia sobie z błędami . Bardziej elegancki sposób obsługi błędów zostanie przedstawiony w rozdziale 7.

84

Część

I . Stosowanie PHP

zmiennej $wp, aby ustalić, czy wywołanie funkcji fopenO zwrónie, wyświetla komunikat o błędzie i kończy działanie skryptu. Ponieważ strona zakończy się w tym miejscu, w powyższym kodzie zamknięte zostały również znaczniki HTML, aby kod HTML działał bezbłędnie. Instrukcja if sprawdza

wartość

ciło prawidłowy wskaźnik . Jeżeli

Wynik działania Rysunek 2.3. Stosowanie własnych komunikatów o błędach zamiast tych wbudowanych w PHP jest niewątpliwie bardziej przyjazne dla użytkownika

powyższego

fragmentu skryptu

109. PlIt

-a

[S) t<.'!J

Ectytja

Ulubioni

Wlook

19

Części

10Ulho ,t ",1 dl

tJhlblont

~o.'

został

'-a

JIIlltt

przedstawiony na rysunku 2.3.

~"I\'~_Jił'łl

Pomoc.

tlarz~~

C1.
I

samochodowe Janka

Wyniki zamówienia ZmnOwienie pnyjc;te o 21 :18, 17th February 2009

Zamóv.-imie Państwa \\)'gląda nast~ująco: Zamcm·i onycb CI~ 6 l opon 2 butelek oleju 3 s"iec zapłonowych 'Vartość lamó~lenia wynosi

132.00

A«es wysyłki to ul Krótka .22, JCr-aków lamónieaie Pa'slwa aie

m oże zo s ła ć pr~ięte

I

Gotowe

1

w tej dnriłi.

Proszł spróbować pÓł.jej.

~ lohtn ... lntrlntt

Zapisywanie danych w pliku Zapisywanie danych w pliku w PHP jest stosunkowo proste. Stosuje się do tego funkcję fwri t e( ) (zapis do pliku) lub fputs () (umieszczenie ciągu w pliku). Funkcja fputs ( ) jest inną nazwą funkcji fwrite(). Funkcję fwrit e() wywołuje się w następujący sposób: fwri te( $wp. $ci agwyj sc i owy):

Funkcja ta nakazuje PHP zapisanie zywanego przez zmienną $wp. Alternatywą dla

ciągu

zawartego w zmiennej $ciagwyj sci owy do pliku wska-

funkcji fwri teO jest funkcja fi l e_put _contents O. Jej prototyp przedstawia

się

następująco :

int f il e_put_contents ( str ing naz way/iku. stri ng dane [. int znaczniki [. resource konteks t]] )

Funkcja zapisuje ciąg znaków zawarty w danych do pliku o nazwie nazway li ku, bez potrzeby wywoływania funkcji fopen() (ani fcloseO ). Jest to nowa funkcja, wprowadzona w PHP5, a funkcją dla niej komplementarną jest fil e_get _contents O, o której niedługo powiemy. Opcjonalnych parametrów znaczni ki i kontekst najczęściej używa się w trakcie zapisywania do plików zdalnych przy użyciu na przykład HTTP i FTP. (Funkcje te zostaną omówione w rozdziale 20.).

Rozdział

2.• Przechowywanie i wyszukiwanie danych

85

Parametry funkcji fwriteO Funkcja fwri te () pobiera trzy parametry, lecz ostatni z nich jest opcjonalny. Oto prototyp funkcji

fwr ite() :

i nt fwrite( resource wskazniky 7iku . string c iag . int [d7ugosc ] );

Trzeci parametr, dlugosc, zawiera maksymalną możliwą do zapisania liczbę bajtów. Jeżeli parametr ten został umieszczony w wywołaniu funkcji , fwrite () będzie zapisywać c iag w pliku . wskazanym przez wskaznik p li ku, dopóki nie osiągnie końca ciagu lub zapisze dlugosc bajtów, zależnie od tego, co wystąpi wcześniej . Długość łańcucha

jący

sposób:

znaków

można odczytać, używając

funkcji PHP o nazwie st rlen() w

następu­

fwri te( $wp . $ciagwyj sciowy. strlen ($ciagwyj sc iowy )) : Trzeciego parametru używa się w trakcie zapisywania w trybie binarnym, ponieważ można dzięki niemu uniknąć pewnych komplikacji związanych ze zgodnością między platformami.

Formaty plików Tworząc plik danych podobny do przykładowego , można określić dowolny format przechowywania danych. Jeżeli jednak dane te będą wykorzystywane później przez jakąś aplikację, należy zastosować się do zasad określonych przez tę aplikację. Poniżej

przedstawiono ciąg opisujący jeden rekord w pliku danych:

$ciagwyjsciowy = $data. "\t" .$il oscopon. " opon \t" .$il oscol eju." butel ek ol eju\ t " . $il oscswi ec." swi ec zapl onowych\ t" . $wart osc . "PLN\ t" .$adres. "\ n" ;

W tym prostym przykładzie każdy rekord jest zapisany w osobnym wierszu pliku. Metodę tę zastosowano, ponieważ występuje w niej prosty separator rekordów: znak nowego wiersza. Znaki te przedstawia się za pomocą sekwencji "\ n", gdyż sąniewidzialne . W całej książce pola danych będą zapisywane za każdym razem w jednakowym porządku i oddzielane znakami tabulacji. Ponieważ znak ten również jest niewidzialny, przedstawia się go za pomocą sekwencji " \ t". Można wybrać dowolny, czytelny znak podziału. Znak podziału powinien być znakiem, który nie występuje pośród wprowadzanych danych, lub też dane powinny zostać przekształcone w celu usunięcia występujących w nich znaków podziału . Przekształcanie danych zostanie omówione w rozdziale 4. Na razie należy przyjąć, że przy wprowadzaniu zamówienia nie zostanie użyty znak tabulacji, co jest zdarzeniem możliwym, lecz mało prawdopodobnym. Stosowanie specjalnych znaków separujących pola pozwala na łatwiejsze rozdzielenie zmiennych przy odczytywaniu danych. Kwestia ta zostanie rozważona w rozdziale 3. oraz w rozdziale 4. Tymczasem każde zamówienie będzie traktowane jako pojedynczy ciąg. Po przyjęciu kilku na Iistingu 2.1.

zamówień zawartość

pliku powinna

wyglądać

podobnie do przedstawionej

86

I • Stosowanie PHP

Część

LIstIng 2.1. zamowienia. txt -

przykład

pliku zamówień

19 :35. 18 lipca 2008 4 opon "ul. Krótka 22. Kraków 19 :37 . 18 lipca 2008 1 opon "ul . Główna 33. Gliwice 19 :38. 18 lipca 2008 Oopon "ul. Akacjowa 127. Warszawa

1 butelek oleju

6

O butelek oleju

O św iec

1 butelek oleju

4

świec zapłonowych

1820 .00PLN

zapłonowych

400.00PLN

świec za płonowych

180.00PLN

Zamykanie pliku Po zakończeniu korzystania z pliku w następujący sposób:

należy

go

zamknąć.

Stosuje

się

w tym celu

funkcję

fe l ose ( )

fclose($wpl : Funkcja ta zwraca wartość true, jeżeli zamykanie powiodło się, lub fa l se, w przeciwnym wypadku. Działanie to ma znacznie większe szanse powodzenia niż otwieranie pliku - i w tym przypadku nie zdecydowano się na jego sprawdzenie. Pełen

listing ostatecznej wersji skryptu przetworzzamowieniephp przedstawiono na listingu 2.2.

LIstIng 2.2. przetworzzamowienie.php -

Ostateczna wersja skryptu przetwarzającego zamówienia


?>

II utworzenie krótkich nazw zmiennych $il oscopon = $_POST['iloscopon']: $il oscolej u = $_POST['iloscoleju']; $il oscswiec = $_POST['iloscswiec']; $adres = $_POST['adres ' ]; $OOCUMENT_ROOT = $_SERVER[' DOCUMENT_ROOT']; $data=date( ' H:i. jS F V'l;

Części samochodowe Janka

Wyniki zamówienia
echo "

Zamówienie

przyjęte

o ". $data. "" ;

echo "

Zamówienie

Państwa wyg ląda następująco:

";

$ilosc = O: $il osc = $i loscopon + $iloscoleju + $iloscswiec; echo "Zamówionych części: ".$ilosc . "
"; if($il osc == O) { echo "Na poprzedniej st ronie nie else if ($iloscopon > O) { echo $i l oscopon ." opon
" ;

zos tało złożo ne żad ne

zamówienie!
";

Rozdział

2.• Przechowywanie i wyszukiwanie danych

87

if ($iloscoleju > O) { echo $iloscoleju.·· butelek oleju
"; if ($iloscswiec > O) { echo $il oscswi ec.·· świ ec

zapłonowych
I>";

$wartosc~O.OO;

defi neC CENAOPON" . 100); def i neC CENAOLEJU '. 10); define( ·CENASWIEC'. 4); $wartosc

~$iloscopon

* CENAOPON

+

$wartosc~number_format($wartosc.

$iloscoleju * CENAOLEJU

+

$iloscswiec * CENASWIEC;

2.. . ... ');

echo "

Wartość zamówi eni a wynosi ". $wartosc. "" ; echo "

Adres wysyłki to ". $adres. "" ; $ciagwyjsciowy

~

$data. "\t" .$iloscopon." opon \t" .$iloscoleju " butelek oleju\t" .$iloscswiec ." swiec zapłonowych\t" .$wartosc ."PLN\t". $adres."\n";

II otwarcie pliku w celu dopisywania $wp ~ fopen( "$DOCUMENT_ROOT I . . /zamowi eni a/zamowieni a. txt". . ab' ) ;

@

flock($wp. LOCK_EXl; if

(!$wp) { echo "

<strong> Zamówienie exit;

Państwa

nie

może zostać przyjęte

w tej chwili.

Proszę spróbować później.

";

fwrite($wp. $ciagwyjsciowy. strlen($ciagwyjsciowy)); flock($wp. LOCK_UN); fclose($wp) ; ?>

echo "

Zamówienie zapisane.

";



Odczyt z pliku Klienci Janka mogąjuż

składać

swoje zamówienia przez

chcąje obejrzeć, muszą otworzyć Można stworzyć

tego interfejsu

sieć

WWW, lecz jeżeli pracownicy firmy

plik własnoręcznie.

interfejs WWW pozwalający pracownikom na łatwe odczytywanie plików. Kod przedstawiony na listingu 2.3.

został

88

Część

I • Stosowanie PHP

Ustlng 2.3. zobaczzamowienia.php -

interfejs pozwalający pracownikom Janka na oglądanie zawartości plików

<7 php

utworzenie krótkich nazw zmiennych $OOCUMENT_ROOT = $_SERVER['OOCUMENT_ROOT'];

II

7>

Części



samochodowe Janka - zamówienia klientów

< hl >Częśc i samochodowe Janka

Zamówienia kli entów
@ $wp

= fopen(" $OOCUMENT_ROOT / ""/zamowi eni a/zamowi eni a" t xt ". 'rb' );

if (l $wp) { echo "

<strong>Brak exit;

za mówień .

Proszę spróbować póź ni

ej.

" ;

wh i le ( lfeof( $wp )) ( $zamowienie = fgets($wp. 999); echo $zamowienie . "
" ; fcl ose( $wp ) ; ?>





Skrypt ten działa na zasadzie opisanej powyżej - otwarcie pliku, odczyt z pliku, zamknięcie pliku. Wynik uruchomienia powyższego skryptu, wykorzystującego plik danych z listingu 2.1, jest przedstawiony na rysunku 2.4. Rysunek 2.4. Skrypt zobaczzamowienia.php wyświetla w oknie przeglądarki wszystkie zamówienia znajdujące się w pliku zamowienia. txt

~ . [3 t1Vr: loulho~t I~'! pm::,

fd'/fJł

Widok

Utul;\lone

: ...11.02:tlQt tłall~ct:fa

4un~'

ItrI."

~n

Pom,u:

"ił lAublonł! JGJ7z~~ '.I1IM"odO"-ł: J..n~.-H-;~fn;;icntów

Części

[--I

samochodowe Janka

Zamówienia klientów 19:35, 18 lipca 2008 4 opon 1 butelek oleju 6 ;ni
Gotowe

i

I

~ lokalny Intranft

Rozdział

Należy

teraz przyjrzeć

się dokładnie

2.• Przechowywanie i wyszukiwanie danych

89

funkcjom wykorzystanym w powyższym skrypcie.

Otwieranie pliku w celu odczytu -

fopenO

Do otwarcia pliku ponownie została wykorzystana funkcja fopen ( ). W tym przypadku plik został otwarty jedynie do odczytu, tak więc zastosowano tryb ' rb': $wp = fopen("$OOCUMENT_ROOT / .. /zamowi eni a/zamowieni a . t xt ". . rb' ) :

Wiedzieć, kiedy przestać - feofO W powyższym przykładzie pętla whi l e została zastosowana w celu odczytu danych z pliku do jego końca. Pętla whi l e sprawdza koniec pliku przy użyciu funkcji feot():

aż

while ( !feof ($wp))

Funkcja feot( ) używa wskaźnika pliku jako swojego jedynego parametru. Zwraca ona wartość true, jeżeli wskaźnik pliku znajduje się na jego końcu. Chociaż nazwa funkcji może wydawać się dziwna, łatwo ją zapamiętać , wiedząc , że feof znaczy w skrócie File End OJ File (plik koniec pliku). W tym przypadku (i zwyczajowo przy odczytywaniu pliku) plik jest odczytywany gnięcia EOF .

Odczytywanie pliku wiersz po wierszu -

aż

do

osią­

fgetsO, fgetssO i fgetcsvO

W powyższym przykładzie do odczytania danych z pliku użyta została funkcja fgets ( ): $zamowi eni e = fgets( $wp. 999):

Funkcja ta jest stosowana do odczytywania pliku wiersz po wierszu. W powyższym przypadku będzie odczytywała dane, dopóki nie trafi na znak nowego wiersza (\ n), na EOF lub przeczyta 998 bajtów pliku. Maksymalna długość odczytu jest równa wpisanej liczbie minus jeden bajt. Istnieje wiele różnych funkcji stosowanych do odczytywania danych z pliku. Na przykład funkcja fgets ( ) jest przydatna przy obróbce plików zawierających zwykły tekst, który odczytujemy fragmentami. Interesującą odmianą

fget s ( ) jest funkcja fget ss ( ), która posiada następujący prototyp:

str i ng fgetss(int wskazn i kylik u . int dlugosc. stri ng [ dozwo l oneJ nacznik jJ ):

Funkcja ta podobna jest do fget s(), z wyjątkiem tego, że usuwa z czytanego ciągu wszystkie znaczniki PHP i HTML, poza wyszczególnionymi w parametrze dozwo lone_znaczni ki. Stosuje się ją w celach bezpieczeństwa przy odczytywaniu plików napisanych przez innych programistów lub zawierających informacje wprowadzone przez użytkowników. Niekontrolowany obcy kod HTML może zniszczyć dokładnie zaplanowany proces formatowania strony. Niekontrolowany obcy kod PHP może oddać całą władzę nad serwerem złośliwemu użytkownikowi . Inną odmianą

funkcji fgets () jest funkcja fget csv ( ). Posiada ona następujący prototyp:

array fgetcsv(resource wskaznikyliku. int dlugosc. string

[znakyodz i ału

[ . string

załącznik ]] ) :

Funkcja ta służy do rozdzielania wierszy pliku w celu zrekonstruowania zmiennych, kiedy wcześniej zastosowany został znak podziału (taki jak zaproponowany powyżej) lub przecinek (używany

90

Część

I • Stosowanie PHP

w większości arkuszy kalkulacyjnych i innych aplikacji). Oznacza to, że przy jej stosowaniu plik jest odczytywany nie wiersz po wierszu, lecz od znaku podziału do znaku podziału. Wywołanie tej funkcji następuje podobnie jak w przypadku fgets( l, lecz przekazuje się jej również znak podziału użyty do odseparowania pól. Na przykład: $zamowienie = fgetcsv($wp. 100. "\t"):

polecenie odczyta wiersz z pliku i podzieli ją tam, gdzie natrafi na znak tabulacji (\ t). Wyniki zwracane są w postaci tablicy (w powyższym przykładowym kodzie: $zarnowienie). Tablice zostaną opisane dokładniej w rozdziale 3. Powyższe

Parametr dlugosc powinien mieć większą wartość dłuższego wiersza odczytywanego pliku.

niż długość (wyrażoną

w liczbie znaków) naj-

Parametr załącznik służy do wskazywania znaków, jakimi jest otoczone każde pole w wierszu. Jeśli nie zostanie on podany, przyjęta zostanie domyślnie wartość" (podwójny cudzysłów) .

Odczyt całego pliku -

readflleO, fpassthruO, flleO

Plik można odczytywać nie tylko wiersz po wierszu, lecz również cały w jednym przebiegu. W tym celu należy posłużyć się jedną z trzech metod. Pierwsza z nich polega na zastosowaniu funkcji readfi l e( l. skrypt jednym wierszem kodu:

Można zastąpić

niemal

cały powyższy

readfi l e( "$DDCUMENT_ROOT I . . Izamowi eni a/zamowi eni a. txt") : Wywołanie funkcji readfi l e( l otwiera plik, wyświetla zawartość w oknie przeglądarki, po czym zamyka plik. Prototyp funkcji readfi l e( l jest następujący:

int readfile(string nazway7iku. int

[użycie_opcji_inc7udeyath[,

resource kontekst]]):

Opcjonalny drugi parametr określa, czy PHP powinien szukać pliku przez opcję include_path, i działa w sposób identyczny jak fopen(). Opcjonalny parametr kontekst używany jest jedynie wówczas, gdy pliki są otwierane zdalnie na przykład za pośrednictwem HTTP; ten sposób uży­ wania funkcji zostanie szerzej opisany w rozdziale 20. Funkcja zwraca całkowitą liczbę bajtów odczytanych z pliku. typu jest fpassthru( l. W celu jej zastosowania należy najpierw otworzyć plik za fopen( l, a potem przekazać wartość wskaźnika pliku funkcji fpassthru( l, która wyświetli

Drugą funkcją tego pomocą

zawartość

tego pliku w okienku przeglądarki. Po zakończeniu działania funkcja zamyka plik.

Powyższy

skrypt

można zastąpić funkcją

fpassthru( l w następujący sposób:

$wp = fopen ("DOCUMENT_ROOT I . . I zamowi eni al zamowi eni a . txt" . 'rb') : fpassthru ($wp) :

Funkcja fpassthru zwraca wartość true, jeżeli odczyt powiedzie

false.

się,

w przeciwnym wypadku -

Trzecią metodą odczytu całego pliku jest zastosowanie funkcji fi l e ( l. Działa ona w identyczny sposób jak readfi l e( l z jednym wyjątkiem - zamiast wyświetlić zawartość pliku w przeglądarce, zarnieniająna tablicę. Kwestia ta zostanie szczegółowo opisana w rozdziale 3. Tymczasem poniżej zostało przedstawione jej przykładowe zastosowanie:

$tabl icap l; ku

=

fil e(" $DOCUMENT_ROOT I . . Izamow; en; a/zamowi en; a. txt") :

Rozdział

,

2.• Przechowywanie i wyszukiwanie danych

91

Polecenie to wczytuje cały plik w tablicę o nazwie $tab l i cap l i ku. Każdy wiersz pliku zostanie zachowany jako osobny element tablicy. Warto zwrócić uwagę, że we wcześniejszych wersjach PHP funkcja fi l e() nie była binarnie bezpieczna. Czwartą dostępną opcją jest wykorzystanie funkcji fi l e_get_contents ( ). Działa ona tak samo jak funkcja readfi le(), z tą tylko różnicą, że zwraca zawartość pliku w postaci łańcucha znaków, a nie przesyła jej do przeglądarki.

Odc~

pojedynczego znaku - fgetcO

Inną metodąjest odczytywanie pliku znak po znaku. Można tego dokonać, stosując funkcję fgetc(). Jako jedyny parametr pobiera ona wskaźnik pliku i zwraca następny znajdujący się w pliku znak. Można zamienić pętlę whi l e w przykładowym skrypcie na inną, używającą funkcji fgetc() w następujący sposób:

while (!feof($wp)) ( $znak ~ fgetc($wp); if (! feof($wp)) echo ($zna k~~" \n" ? "cbr

/>";

$znak) ;

Powyższy kod odczytuje za pomocą funkcji fgetc() pojedynczy znak z pliku i zapisuje go w zmiennej $znak, dopóki nie zostanie osiągnięty koniec pliku. Później zastosowana zostaje mała sztuczka zamieniająca znaki końca wiersza (\ n), na złamania wierszy HTML «br l»~.

Dzieje się tak jedynie w celu czystego sformatowania strony. W przypadku próby wyświetlenia pliku ze znakami nowych wierszy między rekordami cały plik zostałby wyświetlony jako jeden wiersz (warto sprawdzić) . Przeglądarki nie generują znaków niewidocznych, dlatego trzeba je zastępować znakami HTML oznaczającymi nowy wiersz «br l»~. W celu przeprowadzenia tej zamiany zastosowany został operator trójkowy. Pomniejszym efektem ubocznym stosowania funkcji fgetc() zamiast fgets() jest fakt, że w przeciwieństwie do funkcji fgets () zwraca ona znak EOF. Dlatego po przeczytaniu znaku należy ponownie użyć feof(), aby znak ten nie został wyświetlony w przeglądarce . Jeżeli nie istnieje jest polecane.

wyraźny

powód odczytywania pliku .znak po znaku, stosowanie tej metody nie

Odczytywanie zadanej długości - freadO Ostatnią metodą odczytywania pliku jest zastosowanie funkcji fread() w celu odczytania z pliku zadanej liczby bajtów. Funkcja ta posiada następujący prototyp:

string fread(resource

wskazniky7iku .

int

Funkcja fread() odczytuje przekazaną jej pliku lub pakietu sieciowego.

d7ugosc);

liczbę

bajtów, chyba

że wcześniej

napotka znak końca

Inne przydatne funkcje plikowe Poza powyższymi istnieje jeszcze kilka przydatnych w niektórych zastosowaniach funkcji plikowych. Część z nich zostanie opisana poniżej.

92

Część

I • Stosowanie PHP

Sprawdzanie istnienia pliku -

file_existsO

W celu sprawdzenia istnienia pliku bez otwierania go stosuje

się funkcję

fi l e_ exi sts ( ):

if (fi l e_exi sts ( "$OOCUMENT_ROOT / .. /zamowi eni a/zamowieni a. txt")) echo 'Są zamówienia czekające na przyjęcie. } el se ( echo 'Aktualnie nie ma ża dnyc h zamówień.';

Określanie wielkości pliku W celu sprawdzenia

wielkości

filesizeO

pliku stosuje

się funkcję

fi l esi ze() :

echo fil esi zeC " $OOCUMENT_ROOT / . . /zamowi eni a/zamowi eni a. txt") ;

Funkcja ta zwraca wielkość pliku w bajtach i może zostać zastosowana w połączeniu z funkcją fread() w celu odczytania jednorazowo całego pliku (lub jakiejś jego części) . Można zastąpić cały przykładowy skrypt następującymi wierszami kodu: $wp = fopen(" $OOCUMENT ROOT / .. / zamowi eni a/ zamowi eni a . txt". 'rb '); echo n12brC fread( $wp. fil esi ze(" $OOCUMENT ROOT / . . /zamowi eni a/zamowi enia. txt")) ; f cl oset $wp); -

Funkcja n1 2br ()

przekształca

«br l»~.

Kasowanie pliku -

w generowanym kodzie HTML znaki \ n w znaki nowego wiersza

unlinkO

plik zamówień po ich przyjęciu, nieje funkcja o nazwie del ete). Na przykład:

Można skasować

stosując

w tym celu

funkcję

un l i nk () (nie ist-

unl i nk ("$OOCUMENT_ROOT/ . . /zamowi eni a/zamowi eni a. txt") ;

funkcja zwraca wartość fa l se, jeżeli plik nie mógł zostać usunięty. Sytuacja taka zdarza zazwyczaj z powodu niewystarczających praw do pliku bądź jeżeli plik nie istnieje.

Powyższa się

Poruszanie się wewnątrz pliku -

rewindO, fseekO i HellO

w obrębie pliku i poznawać pozycje funkcje rewind(), fseek() i ftell ().

Można poruszać się

wskaźnika wewnątrz

tego pliku, stosując

Funkcja rewind() ustawia wskaźnik pliku z powrotem na jego początku . Funkcja f tel l () informuje, jak daleko (w bajtach) został przesunięty wskaźnik. Na końcu powyższego skryptu (przed poleceniem f cl oseC) można na przykład dodać następujące wiersze; echo 'Końcowa pozycja wskaźnika pliku wynosi' .(ftell ($wp)); echo '
'; rewi nd( $wp); echo 'Po przewinięciu. pozycja wynosi ' .(ftell($wp)); echo '
';

Wynik wyświetlony w przeglądarce powinien być podobny do przedstawionego na rysunku 2.5. Funkcja fseek () stosowana jest do ustawiania wskaźnika pliku w dowolnym punkcie pliku. Jej prototyp wygląda następująco : int fseek(resource wskaznikyUku. i nt offset [. i nt

skąd]);

Rozdział

2. • Przechowywanie i wyszukiwanie danych

93

Rysunek 2.5. Kiedy zamówienia są przeczytane, wskaźnik pliku wskazuje na jego koniec, offset 311 bajtów. Wywołanie przewinięcia ustawia go na pozycji O (na początku pliku)

Części

samochodowe Janka

Zamówienia klientów 19:35, 18 lipca 2008 ~ opon 1 butet.k oleju 6 iwiec zapIoo<mych 1820.ooPLN ul Krótka 22. Kraków 19:37, 18 lipca 2008 l opon Obutdek olt:ju Oświ~c mpłonowych 400.00PlN ul Główna 33. Głiv.ice 19:38, 18 lipca 2008 Oopon 1 butel
-

Gotowe

I

:

r l"

Wywołanie funkcji fseek() ustawia wskaźnik pliku wp w punkcie wskazywanym przez sk ąd i przesuwa o offset bajtów, licząc od początku pliku. Opcjonalny parametr skąd posiada domyślną wartość SEEK_SET, czyli początek pliku. Parametr ten może również mieć wartości SEEK_CUR (bieżąca pozycja wskaźnika pliku) oraz SEEK_END (koniec pliku).

Funkcja rewind () jest równoznaczna z wywołaniem funkcj i fseek() z zerowym offsetem. Na przykład można zastosować funkcję fseek () w celu znalezienia środkowego rekordu w pliku danych lub po to, aby przeprowadzić przeszukiwanie binarne. Zazwyczaj po osiągnięciu poziomu złożo­ ności wymagającego stosowania takich mechanizmów polecane jest zastosowanie bazy danych.

Blokowanie pliku sobie sytuację, w której dwóch klientów stara się zamówić produkt w tym samym czasie (dzieje się tak często , zwłaszcza gdy strona jest licznie odwiedzana). Co się stanie, gdy jeden z klientów wywoła funkcj ę fope n() i zacznie zapis w pliku, a drugi uczyni to samo? Jak będzie wyglądać ostateczna zawartość pliku? Czy najpierw zostanie zapisane pierwsze zamówienie, a później drugie, czy też odwrotnie? A może dojdzie do sytuacji niepożądanej , na przykład oba zamówienia wymieszają się ze sobą? Odpowiedź na powyższe pytania zależy od konkretnego systemu operacyjnego, ale zazwyczaj jest to wielka niewiadoma. Można wyobrazić

W celu uniknięcia powyższych problemów stosuje się blokowanie plików. W PHP wykorzystuje się w tym celu funkcję f l oek ( ). Powinna ona zostać wywołana po otwarciu pliku, lecz przed odczytaniem go lub zapisaniem w nim danych. Funkcja f l oek () posiada następujący prototyp: bool flock(resource wskaznikyliku . int dzialanie [. int zablokUj ] )

Funkcji f l oek () należy przekazać wskaźnik otwartego pliku i cyfrę określającą wymagany rodzaj zamka. Funkcja ta zwraca t rue, jeżeli zamek został prawidłowo założony , a fa l se w przeciwnym wypadku. Opcjonalny trzeci parametr będzie zawierał warto ść true, jeśli założenie zamka spowoduje zablokowanie bieżącego procesu (czyli zmuszenie go do przejścia w stan oczekiwania).

94

Część

I . Stosowanie PHP

Możliwe wartości

Tabela 2.2. Wartość

Wartości

parametru

parametru dz i a ) ani e są przedstawione w tabeli 2.2.

parametru dzialanie funkcji f/ockO

działanie

Znaczenie

LOCK_SH(dawniej l)

Blokowanie odczytu. Pozwala na dzielenie pliku z innymi

LOCK_EX(dawniej 2)

Blokowanie zapisu. Wyłącza plik z użytku ; nie

LOCK_UN (dawniej 3)

Zwolnienie

LOCK_NB (dawniej 4)

Dodanie wartości 4 do parametru dz i a ł a n i e próby założenia blokady

istniejącej

może

czytającymi

on być dzielony

blokady przeciwdziała

zablokowaniu

Stosując funkcję fl oek ( ), należy dodać ją do wszystkich skryptów korzystających z pliku. W innym przypadku jest ona bezwartościowa.

fl oek () nie działa w systemie NFS i innych sieciowych systemach plików. Nie działa ona również w starszych systemach plików, które nie obsługują blokowania plików - systemem takim jest na przykład F AT. W niektórych systemach operacyjnych funkcja ta jest zaimplementowana na poziomie procesu i nie będzie działać prawidłowo , jeśli stosowany będzie wielowątkowy API serwera. Należy zwrócić uwagę, iż

Aby zastosować ją w powyższym w następujący sposób:

przykładzie , należy zmienić

skrypt przetworzzamowienie.php

$wp = fo pen("$OOCUMENT_ROOT I . . Izamowi eni a/zamowi eni a.t xt" . . ab' ) ; fl ock($wp. LOCK_E X); II blokada zapi su pl i ku fwr ite($wp. $ciagwyjsc iowy) ; f lock($wp. LOCK_U N); II zwol nieni e bl okady zapisu fclose( $wp); Do skryptu zobaczzamowieniaphp należy również dodać blokady:

$wp = fo pen(" $OOCUMENT ROOT/ . . /zamowi enia /zamowienia.txt" . ' r ' ); fl ock($wp. LOCK_SH); II blokada odczytu pliku II odczyt z pli ku fl ock($wp. LOCK_UN ); II zwolni eni e bl okady odczytu fclose( $wp); Kod jest teraz dużo solidniejszy, ale ciągle niedoskonały . Co by się stało , gdyby dwa skrypty jednocześnie usiłowały założyć blokadę? Spowodowałoby to "wyścig" o bardzo niepewnym wyniku, co wywołałoby wiele kolejnych problemów. Lepszą metodąjest zastosowanie DBMS (ang. Database Management System - system zarządzania bazami danych).

Lepszy sposób obróbki danych - systemy zarzqdzania bazami danych Wszystkie powyższe przykłady używały plików jednorodnych. W drugiej części tej książki opiszemy alternatywę tej metody - MySQL, system zarządzania relacyjnymi bazarni danych (RDBMS). Można by zapytać, w jakim celu?

Rozdział

2. • Przechowywanie i wyszukiwanie danych

95

Problemy związane ze stosowaniem plików jednorodnych Istnieje kilka problemów

związanych

z pracą z plikami jednorodnymi:

• Praca z dużym plikiem może być bardzo powolna. • Poszukiwanie konkretnego rekordu lub grupy rekordów w pliku jednorodnym jest trudne. Jeżeli rekordy są uporządkowane, można zastosować pewien sposób przeszukiwania binarnego w połączeniu z rekordami o ustalonej szerokości i przeszukiwaniem według pola kluczowego. Aby znaleźć pewne wzory informacji (na przykład wyszukując wszystkich klientów zamieszkałych w Gliwicach), należy sprawdzać indywidualnie każdy rekord. • Problemy sprawia dostęp jednoczesny. Powyżej przedstawione zostały sposoby blokowania plików, ale, jak opisano powyżej, może to spowodować wyścig lub "wąskie gardło". W razie dużego ruchu na stronie liczna grupa użytkowników może czekać na odblokowanie pliku, aby złożyć zamówienie. Jeżeli potrwa to zbyt długo, przeniosą się do konkurencji. • Wszystkie przedstawione powyżej procesy przetwarzania plików działają sekwencyjnie - rozpoczynają od początku pliku i czytają go do końca. Aby umieścić lub skasować rekordy znajdujące się w środku pliku, należy umieścić cały plik w pamięci, dokonać zmian, a na końcu zapisać go w całości. Podczas pracy z dużymi plikami konieczność wykonywania wszystkich tych kroków może sprawiać problemy. • Poza ograniczonymi możliwościami, oferowanymi przez pozwolenia dostępu do plików, nie istnieje żadna prosta metoda tworzenia różnych poziomów dostępu do danych.

Jak RDBMS rozwiązują powyższe problemy? Relacyjne systemy zarządzania bazami danych umożliwiają rozwiązania wszystkich powyższych kwestii. • RDBMS pozwalają na znacznie szybszy dostęp do plików niż pliki jednorodne. MySQL, system bazodanowy prezentowany w tej książce, należy do najszybszych RDBMS. • RDBMS

można zadawać

zapytania o dane

spełniające

konkretne kryteria.

• RDBMS posiadają wbudowany mechanizm zapewniania równoległego pozostaje poza kręgiem pracy programisty.

dostępu,

który

• RDBMS pozwalają na swobodny dostęp do danych. • RDBMS posiadają wbudowany system przywilejów. MySQL jest w tej dziedzinie szczególnie rozbudowany. Prawdopodobnie głównym powodem używania RDBMS jest fakt, że funkcjonalność, którą powinny systemy przechowywania danych, została już w nich zaimplementowana (a przynajmniej jej większość). Oczywiście można napisać własną bibliotekę funkcji PHP, lecz po co ponownie posiadać

wymyślać koło?

W

części

II tej

opiszemy ogólną zasadę działania relacyjnych baz danych, a w szczególi zastosowanie MySQL w tworzeniu stron WWW opartych na bazach danych.

książki

ności konfigurację

Jeżeli tworzony jest prosty system, który nie wymaga pełnowymiarowej bazy danych, natomiast chcemy uniknąć zakładania zamków i innych komplikacji związanych z używaniem plików pła­ skich, można użyć nowego rozszerzenia PHP o nazwie SQLite. Udostępnia ono SQL-owy interfejs do pliku płaskiego. W tej książce skupimy się na używaniu serwera MySQL, natomiast więcej informacji na temat SQLite można znaleźć pod adresami http://sqlite.org/ oraz http://www.php.net/sqlite.

96

Część

I • Stosowanie PHP

Propozycje dalszych lektur Więcej infonnacji na temat interakcji z systemem plików znajduje się w rozdziale 19. Opiszemy w nim metody zmiany pozwoleń dostępu , własności i nazw plików, a także pracę z katalogami oraz interakcję ze środowiskiem systemu plików.

Zalecamy PHP,

W

na temat systemów plików w pod adresem http://www.php.net/filesystem.

również lekturę rozdziału

dostępnym

następnym

podręczniku

elektronicznym

rozdziale

W kolejnym rozdziale przedstawimy tablice tach PHP do przetwarzania danych.

czym

są

i jak

mogą zostać

zastosowane w skryp-

Rozdział

3.

Stosowanie tabl-ic W tym rozdziale opiszemy zasady stosowania ważnych konstrukcji programistycznych - tablic. Zmienne przedstawione w poprzednich rozdziałach to zmienne skalarne, tzn. takie, które przechowują pojedynczą wartość. Z kolei tablica to zmienna, która przechowuje zbiór lub sekwencję wartości. Tablica może posiadać wiele elementów, a każdy z nich może przechowywać pojedynczą wartość, takąjak tekst bądź liczby, lub też inną zmienną· Tablice zawierające w sobie inne tablice są nazywane tablicami wielowymiarowymi. PHP obsługuje tablice zarówno indeksowane numerycznie, jak i asocjacyjne. Większość języków programowania współpracuje z tablicami indeksowanymi numerycznie; tablice asocjacyjne są charakterystyczne dla PHP i Perła, choć programiści piszący dotychczas w innych językach mogli już korzystać z podobnych konstrukcji, takich jak mapy czy słowniki. Tablice asocjacyjne pozwalają na stosowanie w miejscach indeksów wartości bardziej czytelnych. W ich przypadku każdy element posiada indeks, który nie musi być numeryczny, ale może zawierać słowo lub inne przydatne infonnacje. W tym rozdziale do przykładowej aplikacji "Części samochodowe Janka" zostaną wprowadzone tablice w celu łatwiejszego operowania powtarzalnymi infonnacjami, takimi jak zamówienia klientów. Podobnie, do operacji na plikach może zostać zastosowany kod krótszy i bardziej uporządkowany.

W tym rozdziale

zostaną

poruszone następujące zagadnienia:

• tablice indeksowane numerycznie, • tablice indeksowane nienumerycznie, • operatory tablicowe, • tablice wielowymiarowe, • sortowanie tablic, • funkcje tablicowe.

Czym

są

tablice?

Zmienne skalarne zostały omówione w rozdziale l. Zmienna skalarna to opatrzona nazwą pozycj a, w której przechowuje się wartość. Z kolei tablica to nazwana pozycja, w której przechowuje się zbiór wartości, w ten sposób grupując zwykłe skalary.

98

Część

I • Stosowanie PHP

Przykładową tablicą jest

lista produktów Janka z przykładu przytoczonego w poprzednim rozdziale. Na rysunku 3.1 jest przedstawiona lista trzech produktów przechowywana w formacie tablicowym. Te trzy produkty są przechowywane w jednej zmiennej o nazwie $produkty (w dalszej części zostaną przedstawione sposoby tworzenia podobnych zmiennych).

Rysunek 3.1. Produkty Janka mogą przechowywane w tablicy

Opony

być

Olej

Świece Zapłonowe

produkt

informacjom przechowanym jako tablica można wykonać na nich wiele użytecznych działań. przedstawione w rozdziale 1. konstrukcje pętli, można zaoszczędzić wysiłku poprzez wykonywanie tego samego działania na każdej wartości w tablicy. Cały zbiór danych może być przemieszczany jako jedna jednostka. W ten sposób, przy użyciu jednego wiersza kodu, wszystkie wartości zostaną przekazane funkcji. Na przykład aby posortować produkty alfabetycznie, można przekazać całą tablicę funkcji PHP 50rt ( ). Dzięki

Stosując

Wartości przechowywane w tablicy nazywane sąjej elementami. Każdy element tablicy posiada przypisany indeks (zwany także kluczem), który umożliwia dostęp do niego. Tablice w większości języków programowania posiadają indeksy numeryczne, zaczynające się zwykle od zera lub jedynki. PHP również rozpoznaje ten typ tablic.

PHP pozwala na to, by indeksami tablic były liczby lub ciągi znaków. W tradycyjny sposób można tablic indeksowanych numerycznie, lecz kluczami mogą być również dowolne inne wartości, dzięki którym indeksy będą bardziej użyteczne i opisowe. (Własność taka powinna być już znana programistom piszącym w innych językach, w których dozwolone jest używanie asocjacyjnych tablic, słowników lub map). Podejście programistyczne może się nieco różnić w zależ­ ności od tego, czy używane są standardowe tablice indeksowane numerycznie, czy też zdecydowano się na użycie indeksów o bardziej interesujących wartościach. używać

Na początku przedstawione

zostaną tablice

indeksowane numerycznie.

Tablice indeksowane numerycznie Tablice indeksowane numerycznie rozpoznawane są przez większość języków programowania. W PHP ich wskaźniki domyślnie rozpoczynają się od zera, lecz wartość ta może zostać zmieniona.

Inicjowanie tablic indeksowanych numerycznie Aby utworzyć PHP: $produkty

~

tablicę przedstawioną na

array('Opony'. 'Olej'.

rysunku 3.1,

należy zastosować następujący

wiersz kodu

' Świece Zapłonowe');

wiersz utworzy tablicę o nazwie produkty, zawierającą trzy podane wartości - 'Opony', 'Ol ej' i 'Świ ece Zapłonowe'. Należy zauważyć, że podobnie jak echo, array() to konstrukcja języka, a nie funkcja. Powyższy

Rozdział

3.• Stosowanie tablic

99

od pożądanej zawartości tablicy nie zawsze jest potrzebne ręczne inicjowanie tej zawarpotrzebne dane znajdują się w innej tablicy, można bezpośrednio skopiować jedną do drugiej, stosując operator =.

Zależnie

tości. Jeżeli tablicę

Aby przechować w tablicy rosnącą sekwencję liczb, warto zastosować funkcję range(), która automatycznie utworzy tablicę. Poniższy wiersz kodu utworzy tablicę o nazwie l i ezby o elementach od l do 10: $liczby = rangeCl,lO):

Funkcja range() posiada opcjonalny trzeci parametr, który pozwala na definiowanie długości kroku między kolejnymi wartościami. Jeżeli na przykład chcemy utworzyć tablicę zawierającą liczby nieparzyste od l do 10, możemy to zrobić za pomocą następującego polecenia: $nieparzyste = rangeCl, 10, 2);

Funkcja ta

może być również używana

w odniesieniu do znaków, jak w poniższym przykładzie:

$litery = rangeC 'a', 'z'); Jeżeli informacje zawarte są w pliku na dysku, tablica może zostać załadowana bezpośrednio z pliku. Kwestię tę omówimy w dalszej części tego rozdziału, w podrozdziale "Ładowanie tablic z plików". Jeżeli

dane, które powinny zostać umieszczone w tablicy, są przechowywane w bazie danych, je bezpośrednio z bazy. Kwestia ta zostanie opisana w rozdziale 11.

można załadować

Można również zastosować różne funkcje w celu odczytania części tablicy lub zmiany jej porządku. Niektóre z tych funkcji zostaną przedstawione w dalszej części tego rozdziału, w podrozdziale "Wykonywanie innych działań na tablicach".

Dostęp do zawartości tablicy W celu uzyskania dostępu do zmiennej używa się jej nazwy. Jeżeli zmienna jest tablicą, należy zastosować jej nazwę oraz klucz lub indeks. Klucz (indeks) pokazuje, które wartości mają zostać pobrane. Indeks jest umieszczany po nazwie w nawiasach kwadratowych. Aby użyć zawartości tablicy produktów, należy wpisać $produkty[O], $produkty[l] i $produkty[2J. Domyślnie element zero to pierwszy element tablicy. Taki sam schemat numerowania stosuje się w C, C++, Javie i w kilku innych językach. Osoby nieznające go będą musiały poświęcić trochę czasu na zapoznanie się z tym elementem.

Podobnie jak w przypadku innych zmiennych, zawartość elementów tablicy może być modyfikowana przy użyciu operatora =. Następujący wiersz kodu zastąpi pierwszy element w powyższej tablicy, 'Opony', na 'Bezpi eezni ki' . $produkty[O]

=

'Bezpieczniki';

wiersz może zostać zastosowany w celu dodania nowego elementu '+ni ki' - na końcu tablicy, co w efekcie dałoby cztery elementy:

Następujący

$produkty[3]

Aby

=

'Bezpieczniki';

wyświetlić zawartość, należy wpisać następujący

wiersz:

echo "$produkty[O] $produkty[l] $produkty[2] $produkty[3J";

'Bezpi eez

100

Część

I • Stosowanie PHP

Należy zwrócić uwagę, iż o ile parsowanie łańcuchów znaków jest w PHP rozwiązane bardzo sprytnie, to można wprowadzić w nim dużo zamieszania. W razie wystąpienia kłopotów polegających na nieprawidłowej interpretacji tablic lub innych zmiennych osadzonych w łańcuchu znaków otoczonym podwójnym cudzysłowem, można je wyjąć poza cudzysłowy lub zastosować bardziej złożoną składnię, o której więcej powiemy w rozdziale 4. Powyższa instrukcja echo zadziała prawidłowo , jednak w wielu bardziej złożonych przypadkach umieszczonych w dalszej części tego rozdziału zmienne będą umieszczane poza podwójnymi cudzysłowami .

Podobnie jak inne zmienne w PHP, tablice nie muszą być inicjowane ani tworzone z wyprzedzeniem. Powstają one automatycznie przy pierwszym zastosowaniu. Poniższy kod utworzy instrukcji array():

$produkty[O] $produkty[l] $produkty[2]

~ ~

identyczną tablicę

$produkty jak tablica utworzona

wcześniej

przy

użyciu

'Opony'; 'Ol ej';

~ 'Świece Zap łonowe';

Jeżeli tablica $produkty wcześniej nie istniała, pierwszy wiersz utworzy nową tablicę z tylko jednym elementem. Następne wiersze dodadzą do niej wartości . W momencie dodawania wierszy rozmiar tablicy jest automatycznie zmieniany. Własność taka w większości języków programowania nie jest dostępna.

Dostęp

do tablic przy zastosowaniu

Ponieważ

jej

tablica jest indeksowana poprzez for:

pętli

sekwencję

liczb, w celu

łatwiejszego wyświetlenia

zawartości można zastosować pętlę

for ($i ~ O: $i<3; $i++) { echo $produkty[$i], " "; }

Pętla powyższa da wynik podobny do poprzedzającego ją kodu, lecz nie wymaga tyle wysiłku, co ręczne wpisywanie kodu w trakcie pracy z każdym elementem dużej tablicy. Zdolność stosowania prostych pętli w celu dostępu do każdego elementu to przydatna właściwość tablic. Można również zastosować pętlę foreach, przeznaczoną specjalnie do przetwarzania tablic. W tym przykładzie można by ją zastosować w następujący sposób:

foreach ($produkty as $biezacy) echo $bi ezacy ," "; Powyższy

kod zapisze każdy kolejny element tablicy $produkty w zmiennej $bi ezacy i wyświetli ją.

Tablice z innymi indeksami W tabeli produktów PHP nadał każdemu elementowi domyślny indeks. Oznacza to, że pierwszy dodany element został elementem 0, drugi - I itd. PHP pozwala również na zastosowanie tablic, w których można przypisać dowolną wartość dowolnemu indeksowi czy kluczowi .

Inicjowanie tablicy Następujący

kod tworzy tablicę, w której nazwy produktów

są

kluczami, a ceny wartościami:

Rozdział

$ceny = array( 'Opony'=>lOO. 'Olej'=>lO . Symbol

znajdujący się między

3.• Stosowanie tablic

101

' ~wiece Zapłonowe'=>4):

kluczami i

wartościami

to po prostu znak

równości

oraz znak

"większe niż".

Dostęp do elementów tablicy

w tym wypadku również stosuje się nazwę zmiennej i klucz w celu dostępu do zawartości. Dostęp do informacji przechowywanych w tablicy cen można zatem uzyskać przez wpisanie $ceny '+[' Opony' J, $ceny[ ' Ol ej' J i $ceny[' Świ ece Zapłonowe']. Podany niżej kod utworzy taką samą tablicę $ceny. Zamiast tablicy trzyelementowej ta wersja tworzy tablicę z tylko jednym elementem, a potem dodaje kolejne dwa.

$ceny = array('Opony'=>lOO): $ceny['Olej' ] = 10: $ ceny['Świece Zap ł o nowe'] = 4: Poniżej przedstawiono nieco inny, lecz równoznaczny fragment kodu. W tym wariancie tabela nie jest tworzona ręcznie, lecz automatycznie przy dodaniu do niej pierwszego elementu.

$ceny['Opony'] = 100: $ceny['Olej'] = 10 : $ceny['$wiece Zap łonowe'] = 4:

Stosowanie pętli tablicy asocjacyjnej nie są liczbami, do pracy z tablicą nie można licznika w pętli for. Można natomiast wykorzystać pętlę forea ch lub konl i st ( l albo each ( l.

Ponieważ

indeksy w

powyższej

zastosować zwykłego strukcję Pętla

foreach ma nieco

również

gdy wykorzystywana jest względem tablic asocjacyjnych. tak samo jak w poprzednim przykładzie lub uwzględnić w niej

inną strukturę,

Możemy zastosować ją dokładnie

klucze:

foreach ($ceny as $klucz => $wartosc) ( echo $kl ucz." - ". $wartosc. "
": Poniższy

kod

wyświetla zawartość

tablicy $ceny:

while ($element = each($ceny)) echo $element['klucz']: echo" - ": echo $element['wartosc']: , echo "
": }

Wynik tego fragmentu skryptu jest przedstawiony na rysunku 3.2. W rozdziale l . przedstawiliśmy pętlę whi l e oraz wyrażenie echo. Powyższy kod stosuje funkcję została wcześniej przedstawiona. Zwraca ona bieżący element tablicy oraz nadaje następnemu atrybut bieżącego . Ponieważ w powyższym przykładzie funkcja each( l jest wywoływana wewnątrz pętli while, zwraca ona po kolei każdy element tablicy i zatrzymuje się po osiągnięciu jej końca.

each( l, która nie

102

Część

I • Stosowanie PHP

Rysunek 3.2. Instrukcja each() może do pracy z tablicami zostać użyta

Opony-IDO

Olei-lO Ś"iece Zapłonowe - 4

w pOwyŻSzym kodzie zmienna $e l ement to tablica. Przy wywołaniu funkcja each () zwraca tablicę z czterema wartościami oraz cztery indeksy wskazujące na ich pozycję. Pozycje key i Ozawierają klucz bieżącego elementu, a pozycje va l ue i l - jego wartość. W tym przykładzie występują nazwane pozycje, lecz jest to wyłącznie kwestia wyboru. Istnieje również częściej spotykany i elegantszy sposób wykonania powyższych działań. Konstrukcję l i st () stosuje się do rozdzielenia tablicy na kilka wartości. Można rozdzielić dwie wartości zwracane przez funkcję each ( ) w następujący sposób: while (list($produkt. $cena) = each($ceny)) echo "$produkt - $cena
"; W powyższym wierszu zastosowano funkcję each () w celu pobrania bieżącego elementu z tablicy $ceny, zwrócenia go jako tablicy oraz uczynienia następnego elementu bieżącym. Funkcja l i st() jest zastosowana po to, aby zamienić elementy Oi l tablicy zwróconej przez each() na dwie nowe zmienne o nazwach $produkt i $cena. Przy zastosowaniu tablicy $ceny:

poniższego

krótkiego skryptu

można

w prosty sposób

wyświetlić zawartość

reset ($ceny) ; while (list($produkt. $cena) = each($ceny)) echo "$produkt - $cena
"; Skrypt ten daje taki sam wynik jak poprzedni, lecz jest łatwiejszy do odczytania, ponieważ funkcja l i st ( ) pozwala na przypisanie nazw zmiennym. przy stosowaniu funkcji each() tablica pamięta, który element jest bieżący. dwukrotnie w tym samym skrypcie, należy ustawić wskaźnik elementu na jej początek przy użyciu funkcj i reset ( ). W celu ponownego wyświetlenia tablicy

Należy podkreślić, że

Aby

zastosować tablicę

bieżącego

cen

należy napisać:

reset($ceny) ; while (li st($produkt. $cena) = each($ceny)) echo "$produkt - $cena
"; Powyższy

przez

nią.

kod ustawia

bieżący

element na

początku

tablicy i pozwala na ponowne

przejście

Rozdział

3.• Stosowanie tablic

103

Operatory tablicowe Istnieje jeden zestaw specjalnych operatorów dotyczących wyłącznie tablic. Większość z nich ma swoje odpowiedniki wśród operatorów skalarnych, o czym można się przekonać, analizując tabelę 3.1. Tabela 3.1. Operatory tablicowe w PHP Operator

Nazwa

Przykład użycia

Wynik

+

Unia

$a + $b

Unia tablic $a i $b. Tablica $b jest dodawana do tablicy $a, nie jest to jedynie dodawanie wartości o identycznych kluczach

Równość

$a

==

Zwraca wartość true, jeśli $a i $b

Identyczność

$a

===

!=

Nierówność

$a

1=

$b

<>

Nierówność

$a

<>

$b

Nieidentyczność

$a

b

1==

$b $b

$b

mają te

same elementy

Zwraca wartość true, jeśli $a i $b mają te same elementy o tych samych typach i ułożone w tej samej kolejności Zwraca wartość true, jeśli $a i $b nie zawierają takich samych elementów Działa

tak samo jak ! =

Zwraca wartość true, jeśli $a i $b nie zawierają tych samych elementów o tych samych typach w tej samej kolejności

z tych operatorów jest oczywiste, szerszych wyjaśnień wymaga jedynie operator unii. Próbuje on dodać elementy tablicy $b na koniec tablicy $a. Jeżeli elementy z $b mają takie same klucze jak niektóre elementy obecne już w $a, nie zostaną one dodane. Oznacza to, że żaden element tablicy $a nie zostanie nadpisany.

Działanie większości

Nietrudno zauważyć, że wszystkie operatory tablicowe przedstawione w tabeli 3.1 posiadają swoje odpowiedniki działające na wartościach skalarnych. Wystarczy tylko zapamiętać, że + wykonuje operację dodawania na danych skalarnych i unię na tablicach - nawet jeśli nie przejawia się szczególnego zainteresowania zasadami arytmetyki różniącymi te dwa działania a działanie operatorów szybko nabierze sensu. Nie istnieje natomiast możliwość użytecznego porównywania tablic z danymi skalarnymi.

Tablice wielowymiarowe Tablice to niekoniecznie proste listy kluczy i wartości - każda pozycja tablicy może przechowywać inną tablicę. W ten sposób można utworzyć tablicę dwuwymiarową, traktowanąjako macierz bądź siatkę posiadającą szerokość i wysokość, czyli rzędy i kolumny. Aby przechować

więcej niż jedną cechę charakterystyczną dla każdego

towaru firmy Janka, można Rysunek 3.3 ukazuje towary zapisane w postaci tablicy dwuwymiarowej, w której każdy rząd przedstawia pojedynczy produkt, a każda kolumna - jego atrybuty. zastosować tablicę dwuwymiarową.

Stosując PHP, rysunku 3.3:

można utworzyć następujący

kod

zapisujący

$produkty = array ( array( 'OPD'. 'Opony', 100 ) , array( 'OLE', 'Olej' , 10 ) , array( 'SW]'. 'Świece Zapłonowe', 4));

dane w tablicy przedstawionej na

104

Część

I • Stosowanie PHP

Rysunek 3.3. W tablicy dwuwymiarowej można przechować więcej informacji na temat produktów sprzedawanych w firmie Janka

Kod

Opili

CeNI

OPO

Opony

100

OLE

Olej

10

SWI

Świece Zapłonowe

4

-

atrybut produktu Należy zauważyć, że według powyższej

Aby

definicji tablica produktów zawiera trzy inne tablice.

do danych znajdujących się w tablicy jednowymiarowej, trzeba podać jej oraz indeks elementu. W tablicy dwuwymiarowej należy postąpić podobnie, poza tym że każdy element posiada dwa indeksy - rząd i kolumnę (szczytowy rząd to rząd O, a kolumna pierwsza z lewej to kolumna O). uzyskać dostęp

nazwę

Aby wyświetlić zawartość powyższej tablicy, w poniższym porządku:

można ręcznie uzyskać dostęp

do

każdego

elementu

echo' I' .$produkty[O] [O].' I' .$produkty[O][l] . ' I' . $produkty[0][2 ] .' I
' : echo' I' .$produkty[l][O].' I' .$produkty[l][l] .' I' .$produkty[l][2].' I
': echo' I' .$produkty[2][0 ] . ' I' .$produkty[2][l].' I' .$produkty[2][2] . ' I
':

Alternatywnie,

można umieścić pętlę

for

wewnątrz

for($rzad ~ o: $rzad < 3: $rzad++l { for ($kolumna ~ O: $kolumna < 3: $kolumna++l echo' I' . $produkty[$rzad][$kolumna]:

drugiej

pętli

for, co da identyczny wynik:

)

echo 'I
':

Obie

powyższe

wersje kodu

wyświetlą identyczny

wynik w

przeglądarce:

I OPD I Opony 1100 I IOLEIOl ej l101 I SWI I ~w i ece Zap ł onowe l41

Jedyna różnica pomiędzy dwoma powyższymi przykładami polega na tym, szymi tablicami druga wersja jest znacznie krótsza.

że

przy pracy z więk­

Można również nadać kolumnom nazwy zamiast numerów, jak przedstawiono na rysunku 3.3 . W celu przechowania tego samego zbioru produktów w kolumnach o nazwach jak na rysunku 3.3 trzeba zastosować następujący kod:

$produkty

~

array( array( 'Kod' ~> 'OPD' , 'Opis' ~> 'Opony', 'Cena' ~> 100

"

array ( 'Kod' ~> 'OLE', 'Opis' ~> 'Olej' , 'Cena' ~> 10

"

Rozdział

array( 'Kod' ~> 'SWI'. 'Opis' ~> '~wiece 'Cena' ~> 4

3.• Stosowanie tablic

105

Zapłonowe',

)

):

Z powyższej tablicy łatwiej jest wyciągnąć pojedynczą wartość, a także zapamiętać, że opis produktu przechowywany jest w kolumnie Dpi 5, a nie w kolumnie l. Przy zastosowaniu tablic asocjacyjnych nie trzeba pamiętać, że jednostka zapamiętana jest w [x][y]. Można bez trudu odnaleźć dane, odnosząc się do pozycji o znaczących nazwach rzędów i kolumn. W ten sposób jednak traci się możliwość zastosowania zwykłej pętli for w celu przeskoczenia za jednym razem jednej kolumny. Poniżej przedstawiono jeden ze sposobów wyświetlenia tej tablicy: for($rzad ~ o: $rzad < 3: $rzad++) { echo' I' .$produkty[$rzad]['Kod']. 'I' .$produkty[$rzad]['Opis']. , I ' . $produkty[$rzad] [ 'Cena' ] . ' I
':

Stosując pętlę for, można pracować z zewnętrzną, indeksowaną numerycznie tablicą $produkty, której każdy rząd jest tablicą z indeksami opisowymi. Stosując funkcje each () i l i st ( ) wewnątrz pętli whi l e, można pracować z tablicami wewnętrznymi. W związku z tym potrzebna jest pętla while umieszczona wewnątrz pętli for .

for ($rzad ~ O: $rzad < 3: $rzad++) { while (list($klucz, $wartosc) ~ each($produkty[$rzad])) echo" I$wartosc": }

echo' I
':

Dwa wymiary nie więcej tablic.

są granicą

-

elementy tablicy

mogą przechowywać

nowe tabLice, te

zaś

-

Tablica trójwymiarowa posiada wysokość, szerokość i głębokość. Jeżeli tablicę dwuwymiarową można traktować jako tabelę z rzędami i kolumnami, to trójwymiarowa jest stosem takich tabel. Każdy jej element posiada własności, takie jak: warstwa, rząd i koLumna. Jeżeli

Janek podzieliłby produkty swojej firmy na kategorie, to rysunek 3.4).

mógłby

zastosować tablicę trójwymiarową (zobacz

Z kodu definiującego powyższą tablicę tabLice tablic. $kategorie

~

array

można wywnioskować, że

w ceLu ich przechowania

tablica trójwymiarowa zawiera

array ( array( 'SAM_OPD', 'Opony', 100 ), array( 'SAM_OLE' , 'Olej', 10), array( 'SAM_SWI' , 'Świece Zapłonowe', 4 ) ),

array ( array( 'VAN_OPD', 'Opony', 120 ), array( 'VAN OLE', 'Ol ej' , 12 ), array( 'VAN =SWI', '~wiece Zapłonowe', 5 ) ),

array ( array( 'ClE_OPD', 'Opony', 150 ). array( 'ClE_OLE', 'Olej', 15 ) , array('CIE_SWI', '~wiece Zapłonowe'. 6 ) ):

106

Część

I • Stosowanie PHP

Rysunek 3.4. Tablica trójwymiarowa pozwala na dzielenie produktów na kategorie

Cąiel do samochodów clęŻlrowych

I

Kod Częłcl

Kod Części

I

Opil

Cena

r-

do samochodów doItlwczych

I

I

Opis

Cena

do samochodów osobowych

Kod

Opis

Cena

SAM_OPO

Opony

100

SAM_OLE

Olej

10

SAM_SWI

Swiece Zapłonowe

4

r-

-

rr-

-

-

atrybut produktu

Ponieważ

zawiera ona jedynie indeksy numeryczne, w celu f or .

wyświetlenia

jej

zawartości można

wykorzystać zagnieżdżone pętle

for ($warstwa = O: $warstwa < 3: $warstwa++ ) ( echo "Warstwa $warstwa
": for($rzad = O: $rzad < 3: $rzad++) { for ($kol umna = O: $kolumna < 3: $kolumna++) { echo ' I' .$kategorie[$warstwa][$rzad] [$kolumna] : }

echo' I
':

Ze sposobu konstruowania tablic wielowymiarowych wynika możliwość tworzenia tablic cztero-, W konstrukcji języka nie istnieje limit ilości wymiarów, lecz trudno jest wyobrazić sobie konstrukcje więcej niż trójwymiarowe ze względu na większość problemów świata realnego.

pięci 0- bądź sześciowymiarowych .

Sorłowanie

tablic

Zazwyczaj przydatne jest uporządkowanie związanych ze sobą danych znajdujących Posortowanie tablicy jednowymiarowej nie nastręcza trudności .

się

w tablicy.

Stosowanie funkcji sort() Uruchomienie waną rosnąco

poniższego kodu alfabetycznie:

zawierającego funkcję

sort O daje w efekcie

tablicę uporządko­

Rozdział

$produkty = ar ray( ·Opony·. ·Olej ·. sort( $produk ty) :

' ~wi ece Z apł o nowe '

3.• Stosowanie tablic

107

):

Elementy powyższej tablicy występują teraz w porządku: Olej, Opony, Świece Zapłonowe. Wartości można również posortować

tów Janka może

w

porządku

zostać uporządkowana rosnąco

numerycznym. Tablica zawierająca ceny produknumerycznie w następujący sposób:

$ceny = array( 100. 10. 4 ): sort ($ceny) : Ceny

będą teraz występować

w

porządku:

4, 10, 100.

funkcja so rt Cl zwraca uwagę na przed małymi; tak więc A to mniej

liter. Wszystkie wielkie litery Z, ale Z to mniej niż a.

Należy zauważyć , że

wielkość

zostają umieszczone

niż

Funkcja ta posiada również drugi, opcjonalny parametr. Można do niej przekazać jedną ze stałych SORT_REGULAR Gest to stała domyślna) , SORT_NUMERI C lub SORT_STRING. Możliwość defmiowania rodzaju sortowania okazuje się użyteczna, gdy porównujemy łańcuchy znaków mogące zawierać liczby, na przykład 2 i 12. Pod względem liczbowym 2 jest mniejsze od 12, jednak łańcuch znaków' 12 ' jest mniejszy od '2'.

Stosowanie funkcji asortO i ksortO do porzqdkowania tablic W celu posortowania tablicy z kluczami opisowymi aby utrzymać razem klucze i wartości. Poniższy kod tworzy tablicę kuje ją rosnąco według cen.

zawierającą

należy użyć

trzy produkty i

$ceny = array( 'Opony'=>lOO . 'Ol ej' =>lO . asort($ceny) :

innych funkcji

związane

' ~wi ece Z apł o n owe ' =>4

porządkujących,

z nimi ceny, a potem

porząd­

):

Funkcja asort Cl porządkuje tablicę według wartości każdego elementu. W powyższej tablicy wartościami są ceny, a kluczami tekstowe opisy produktów. Aby zamiast według cen posortować tablicę według opisów, należy zastosować funkcję ksortC l, która porządkuje według kluczy, a nie wartości . Poniższy kod da w efekcie tablicę posortowaną alfabetycznie - Ol ej, Opony, Świece Z apło n owe.

$ceny = array( 'Opony'=>l OO . ·Olej·=>lO. ksort( $ceny) :

'~w iece Za pł o n owe' =>4

):

Sortowanie odwrotne Trzy różne funkcje sortujące - so rtC l, aso rt Cl i ksort Cl - porządkują tablice rosnąco . Każda z nich posiada odpowiadającąjej funkcję sortującą odwrotnie, w porządku malejącym. Są to odpowiednio: rsortC l, arsortC l i krsort Cl . Funkcje sortujące odwrotnie są stosowane w ten sam sposób jak zwykłe funkcje sortujące rosnąco . Funkcja rsortC l porządkuje jednowymi arową tablicę indeksowaną numerycznie w porządku malejącym . Funkcja arsortC l sortuje jednowymiarową tablicę w porządku malejącym według wartości każdego elementu. Funkcja krsort Cl porządkuje malejąco jednowymiarową tablicę według klucza każdego elementu.

108

Część

I • Stosowanie PHP

Sortowanie tablic wielowymiarowych Bardziej skomplikowane jest porządkowanie tablic posiadających więcej niż jeden wymiar lub też sortowanie ich w porządku innym niż alfabetyczny bądź numeryczny. PHP potrafi porównać dwie liczby albo dwa ciągi znaków, ale w tablicy wielowymiarowej każdy element jest tablicą. PHP nie posiada wbudowanej metody porównywania dwóch tablic, tak więc trzeba ją zaimplementować ręcznie . Przeważnie kolejność słów i liczb jest dość oczywista, ale w przypadku obiektów bardziej skomplikowanych staje się problematyczna.

Typy sortowań definiowane przez użytkownika przedstawiona jest defLnicja wcześniej stosowanej tablicy. Przechowuje ona produkty sprzedawane w firmie Janka, przypisując każdemu z nich kod, opis i cenę :

Poniżej

$produkty = array( array( 'OPO', 'Opony'. 100 ) . array( 'OLE '. 'Ol ej '. 10 J. array( 'SW! ' . '$wiece Zap ł on owe '

.

4 ) );

Jaki będzie rezultat porządkowania tej tablicy? Znając jej zawartość , można stwierdzić, że sensowne jest sortowanie jej alfabetycznie, według opisu, lub numerycznie, według ceny. Oba wyniki są możliwe, lecz trzeba nakazać PHP porządkowanie według pożądanego klucza za pomocą funkcji usort ( ). Aby to uczynić , należy napisać własną funkcję porównującą. Poniższy

produktu.

kod sortuje tablicę w porządku alfabetycznym

według

drugiej kolumny tablicy -

opisu

functi on porowna j( $x. $y ) { i f ($x[l] == $y[l ]) { return O; } el se if ($x[l] < $y[l] ) retu rn -l; } el se ( return 1;

usort($produk ty. ' porownaj' ) ;

Dotychczas w tej książce stosowane były wyłącznie funkcje wbudowane w PHP. Oprócz nich została zdefiniowana osobna funkcja ma ona za zadanie uporządkować powyższą tablicę. Tworzenie funkcji przedstawimy dokładnie w rozdziale 5., tymczasem poniżej znajduje się krótkie wprowadzenie. Funkcje definiuje się za pomocą słowa kluczowego funct ion. Należy im nadać nazwę , która powinna być znacząca, tak więc powyższa funkcja nosi na przykład nazwę porownaj ( ). Wiele funkcji używa parametrów lub argumentów. Funkcja porownaj () pobiera dwa argumenty - jeden nazwany został $x, a drugi $y. Celem tej funkcji jest pobranie dwóch wartości i określenie ich porządku.

W tym przykładzie parametry x i y są dwiema z tablic zawartych w głównej tablicy; każda z nich opisuje jeden produkt. Aby uzyskać do stęp do pola Dpi s tablicy $x, należy wprowadzić $x[lJ, ponieważ Dpi s jest drugim w kolejno ś ci elementem tych tablic, a numerowanie zaczyna się od zera. Wyrażenia $x[lJ i $y[1 J stosuje się do porównania pól Dpi s w tablicach przekazanych funkcji.

Rozdział

3.• Stosowanie tablic

109

Kiedy funkcja kończy swoje działanie, może dać odpowiedź wyrażeniu, które ją wywołało. Dziato nazywa się zwracaniem wartości . Aby zwrócić wartoś ć , należy zastosować w funkcji słowo kluczowe return. Na przykład wiersz return l : wysyła do kodu wywołującego funkcję wartość 1. łanie

być użyta przez funkcję uso rt (), funkcja porownaj () musi porównać $x i $y. Zwraca war0, jeże li $x jest równe $y, liczbę ujemną, jeżeli $x jest mniejsze, a dodatnią, jeżeli większe. Powyższa funkcja zwróci 0, 1 lub - I, zależnie od wartości $x i $y.

Aby to ś ć

Ostatni wiersz Jeżeli

kodu wywołuje wbudowaną funkcję usort () z tablicą, która ma ($p rodukty), i z nazwą funkcji porównującej (porownaj () ).

powyższego

uporządkowana

tablica ma

zostać uporządkowana według

inną funkcję porównującą.

tablicy i utworzyć

Aby

sortować według

zostać

odmiennego klucza, należy po prostu napisać ceny, należy wziąć pod uwagę trzecią kolumnę

następującą funkcję porównującą:

function porownaj($x. $y) { if ($x[2] == $y[2] ) { return o: } else if ($x[2] < $y[2] ) return - l : } else ( return l:

Po wywołaniu funkcji usort ( $produkt y. porownaj ) tablica zostanie w porządku rosnącym.

I:. .t.

uporządkowana według

ceny,

Testowe unuchomienie przedstawionych fragmentów kodu nie da żadnych widocznych wyników. Prezentowane fragmenty są pomyślane jako fragmenty większych skryptów, które można napisać samodzielnie.

Znak u w nazwie funkcji usort() znaczy użytkownik (user), ponieważ funkcja ta wymaga zdefiniowanej przez użytkownika funkcj i porównującej . Podobnie dzieje się w wypadku funkcji uaso rt () i ukso rt ( ) - wersje asort () ik so rt ( ).

Tak jak aso rt (), funkcja ua sort () powinna być używana do porządkowania tablic nienumerycznych według wartości . Należy zastosować funkcję aso r t(), jeżeli warto ści są zwykłymi liczbami lub wartościami tekstowymi. Jeś li są obiektami bardziej skomplikowanymi, np. tablicami, trzeba zdefiniować własną funkcję porównującą i zastosować ua so r t ( ). Podobnie jak kso r t ( ), funkcja uksort ( ) powinna być wykorzystywana do porządkowania tablic nienumerycznych według kluczy. Należy zastosować funkcję ksort(), jeżeli klucze są zwykłymi liczbami lub wartościami tekstowymi. Jeśli chcemy posortować tablicę według kluczy, uwzględ­ niając kryteria, których nie obsługują standardowe funkcje sortujące, n ależy zdefiniować własną funkcję porównującą i zastosować uksort () (klucze tablic PHP mogą być typu i ntege r lub st r i ng).

Odwrotne sortowanie zdefiniowane przez użytkownika Funkcje sort(), asort () i ksort() posiadają funkcje sortujące odwrotnie, których nazwy rozpoczynaj ą si ę od r. Funkcje porządkujące zdefiniowanie przez użytkownika nie pos iadają wariantów odwróconych, ale możliwe jest uporządkowanie tablicy wielowymiarowej w odwrotnym porządku . Ponieważ trzeba napisać funkcję porównującą, należy skonstruować ją tak, aby zwracała odwrotne wartości. Aby porządkować w odwrotnej kolejności, funkcja ta musi zwracać I, jeżeli $x jest mniejsze od $y, a - l , jeżeli jest większe. Na przykład:

110

Część

I • Stosowanie PHP

function odwroc porownaj($x, $y) if ($x [2] == $y[2]) { return o: else if ($x [2] < $y[2]) ret urn l ; } else { return -l;

Wynikiem

funkcji usort ($produkty , ceny produktów,

wywołania

malejąco według

odwróć _porownaj

) jest tablica

uporządkowana

Zmiany kolejności elementów w tablicach W niektórych aplikacjach konieczna jest manipulacja kolejnością elementów tablicy w inny sposób, Funkcja shuffl e() ustawia losowo kolejność elementów tablicy, Funkcja array_ reverse() zwraca kopię tablicy z wszystkimi elementami w odwrotnej kolejności,

Stosowanie funkcji shuffleO Janek zamierza przedstawiać niewielką liczbę produktów na powitalnej stronie swojego sklepu, Posiada on duży wybór towarów, lecz chciałby, aby klientom były prezentowane trzy wybrane losowo produkty, za każdym razem inne, Zależy mu bowiem na tym, aby zachować stałych klientów, Łatwo ten plan urzeczywistnić, jeżeli wszystkie produkty firmy zostaną umieszczone w tablicy, Listing 3,1 przedstawia trzy obrazki, wybrane losowo poprzez zmianę kolejności obrazków w tablicy i wyświetlenie trzech pierwszych, Listing 3.1. strona_powitalna_Janka,php - zastosowanie PHP do stworzenia dynamicznej strony powitalnej dla

" Części

samochodowych Janka "

C zęści samochodowe Janka

Częśc i samochodowe Janka

Koszt	".$odl eglosc. "	". ($odl eglosc I 10) ."
" $odleglosc . "	". (Sodleglosc 1 10) ."

";

?>

Rozdział

3.• Stosowanie tablic

111









Ponieważ kod wybiera obrazki losowo, tworzy jak przedstawiono na rysunku 3.5 .

inną stronę

prawie za każdym jej

załadowaniem,

Rysunek 3.5. Funkcja shuffle() pozwala na wyświetlenie obrazu trzech losowo wybranych produktów

PWc

EdyCja

Widok

Ulubione

Narzędzia

Pomoc

~ UlubIone

Części

samochodowe Janka

•

iIl,l<mi>

•

Stosowanie funkcji array_reverseO Funkcja ar ray J everse( ) pobiera tablicę i tworzy nową o tych samych elementach, lecz umieszczonych w odwrotnej kolejności. Na przykład istnieje kilka sposobów na utworzenie tablicy zwierającej liczby od 10 do 1. stosowanie samej funkcji range() zazwyczaj tworzy sekwencję rosnącą, należy potem funkcji rso rt () , aby uporządkować elementy malejąco . Alternatywnie, można stworzyć tablicę element po elemencie poprzez napisanie pętli fo r: Ponieważ

użyć

$liczby = array ( ): for($i= l O: $i >O: $i --) ( array_push($l iczby. $i ): Pętla

for

może działać

w

licznik o jeden. Powyżej została

sposób, pomniejszając elementy. W tym celu należy ustawić po czym zastosować operator - -, aby za każdym razem zmniejszać

powyższy

wysoką wartość początkową,

utworzona pusta tablica, po czym dla

każdego

elementu zastosowano

funkcję

array_push(), która dodaje element na końcu tablicy. Nawiasem mówiąc, przeciwieństwem funkcji ar ray_push() jest array_pop( ). Funkcja ta usuwa i zwraca ostatni element tablicy.

Jeszcze innym sposobem jest zastosowanie funkcji a rrayJ everse() w celu odwrócenia tablicy utworzonej za pomocą ra nge() . $l iczby = rangeCl. 10): $l iczby = ar ray_reverse( $li czby):

112

Część

I • Stosowonie PHP

funkcja arrayJeverse ( ) zwraca zmodyfikowaną kopię tablicy. Jeżeli począt­ kowa tablica nie jest już potrzebna, jak w powyższym przykładzie, wystarczy po prostu zastąpić

Należy zauważyć, że

ją nową kopią·

zbiorem danych jest zwykły przedział liczb całkowitych, można go utworzyć w odwrotnym, przekazując do funkcji range( ) opcjonalny parametr o wartości - I:

Jeżeli

$li czby

~

porządku

range(lO. l . -l ):

Ładowanie

tablic z plików

W rozdziale 2. dowiedzieliśmy się , jak zapisuje tego pliku przypominał następujący:

19:35 . 18th Jul y 4 opon l butelek ol ej U 6

się

w pliku zamówienia klientów. Każdy wiersz

św iec z apł o n owyc h

434.00PLN ul . Krót ka 22. Kraków

Aby przetworzyć lub wypełnić zamówienie, można załadować je do tablicy. Listing 3.2 wyświetla aktualny plik zamówień. LIstIng 3.2. zobaczzmowienia.php - Zastosowanie PHP do

wyświetlenia zamówień

Janka

<strong>Brak za mówi e ń . Proszę spró bowa ć póź ni ej .

" ;

for ( $i ~O : $i < $ilosc_zamowien; $i++ ) { echo $zamowienia[$i] . "
" ; ?> skrypt daje rezultat identyczny do listingu 2.2 z poprzedniego rozdziału , przedstawionego na rysunku 2.4. Tym razem zastosowano funkcję fi l e() , która ładuje cały plik do tablicy. Każdy wiersz pliku staje się jednym elementem tablicy. Powyższy kod stosuje również funkcję count (), aby sprawdzić liczbę elementów w tablicy.

Powyższy

Co więcej, można załadować każdą część wiersza zamówienia do osobnego elementu tablicy, aby przetwarzać poszczególne części osobno lub sformatować je w bardziej atrakcyjny sposób. Działania te wykonuje na przykład listing 3.3 . LIstIng 3.3. zobaczamowienia2.php - zastosowanie PHP do dzielenia, formatowania i zamówień

Janka


II utworzenie krótkic h nazw zmi ennyc h

$DOCUMENT_ROOT ~ $_S ERVER['DOCUMENT_ROOT']; ?> Częśc i samochodowe Janka - zamówienia kl ientów

wyświetlania

Rozdział

3.• Stosowanie tablic

113



Części samochodowe Janka

Zamówieni a klientów

<strong>Brak zamówień Proszę spró bować później

";

}

echo "\n"; echo "" ;

echo "

Data zamówienia	Opony	01 ej	$wiece zap ł o nowe	Suma	Adres " ; for ($i=O; $i<$i losc_zamowien; $i++ ) ( //Rozbicie każdej linii $lin ia = explode( "\ t" , $zamowienia[$i]) ; l/zapamiętan i e wyłącznie i l ości $linia[l] = intval( $linia[l] ); $linia[2] = intval( $linia[2] ); $linia[3] = intval( $linia [3] ); zamówionych produktów l/wyświet l e nie ka żdego zamówienia echo "
$linia[O]	", $linia [l]."	",$li nia[2] ,"	".$linia[3]."	".$linia[4]."	",$linia[5],"

";

Kod zawarty w listingu 3.3 ładuje cały plik do tablicy, lecz w tym przypadku, inaczej niż w listingu 3.2, zastosowana została fimkcja explode(), która dzieli wiersz na poszczególne pola. Pozwala to na przetworzenie i sformatowanie danych przed wyświetleniem. Wynik działania powyższego skryptu został przedstawiony na rysunku 3.6. Funkcja exp l ode() posiada następujący prototyp: array explode(string separator, string ciag [, int limit])

W poprzednim rozdziale do oddzielania od siebie danych więc wywołanie wyglądało następująco:

explode ( "\t" , $zamowienia[$i] )

został

zastosowany znak tabulacji, tak

114

Część

I • Stosowanie PHP

Rysunek 3.6. Po rozbiciu zamówień funkcją explode() każda część zamówienia może zostać umieszczona w osobnej komórce tablicy, aby dać bardziej uporządkowany wynik

Części

samochodowe Janka

Zamówienia klientów ~~o ...~IIia~!Opo!'rfotei ,~....~ol ' 19:35, 18 6pca 2008

1931, 18 1ipc. 2008

19-:38, 18 lipca 2008

4 l

o

oI

o

l

4

l

GotO'N t

Adn.

40Q.OO.PLN ul. Główna 33, GIi\\ice I

i ! !

180.00PLN ut Aka.cjowa 127, Warszawa

~

,,rozbija" na części przekazany mu ciąg, dwoma elementami, Na przykład ciąg

Powyższe wyrażenie pomiędzy

s....

6 1820.OOPLN ul. Krótka 22. Krnków

1

"19:35. 18th July 2008\t4 opon\t1 butelek oleju\t6 "Krótka 22. Kraków"

LokalnyintrJ"et

Każdy

znak tabulacji staje się przerwą

świec zapłonowych\t1820.00PLN\tul.

zostaje rozczłonkowany na następujące części: "19 :35. 18th July 2008", "4 x opona", "l x butelka oleju", "6 x świeca zapłonowa", "1820.00PLN", "ul. Krótka 22. Kraków". opcjonalny argument 7imit maksymalnej liczby zwracanych części.

Należy zwrócić uwagę, że

może być

zastosowany do ograniczenia

W przykładzie tym nie została wykonana duża ilość przetwarzania. Jedynie zamiast wyświetla­ nia w każdej linii opon, oleju i świec zapłonowych pokazywana jest tylko ilość każdego z tych elementów oraz dodany został dodatkowy rząd nagłówkowy podający znaczenie liczb. Istnieje kilka sposobów wyciągania liczb z ciągów. W powyższym przykładzie zastosowana została funkcja i ntvaH l. Jak wspomnieliśmy w rozdziale 1., funkcja i ntval () zmienia typ string w typinteger. Konwersja przebiega dość inteligentnie i w związku z tym ignoruje takie części, jak opis w powyższym przykładzie (nie mogą być one zamienione na format i nteger). Różne sposoby manipulacji ciągami zostaną przedstawione w następnym rozdziale.

Wykonywanie innych działań na tablicach Powyżej przedstawiliśmy

nak wiele innych za chwilę.

jedynie mniej więcej połowę funkcji przetwarzających tablice. Jedpomocnych przy różnych działaniach; o niektórych z nich powiemy

okaże się

Poruszanie się wewnątrz tablicy endO, nextO, posO i prevO

funkcje eachO, currentO, resetO,

Jak wspomniano powyżej, każda tablica posiada wewnętrzny wskaźnik pokazujący aktualny element tablicy. Został on poprzednio pośrednio zastosowany przy wywoływaniu funkcji each( l, jednak można używać go i manipulować nim bezpośrednio.

Rozdział

3 . • Stosowanie tablic

115

tworzona jest nowa tablica, aktualny wskaźnik jest inicjowany w ten sposób, że wskazuje pierwszy element tablicy. Wywołanie funkcji eurrent ($nazwa _tab l i ey) zwraca pierwszy element.

Jeżeli

Wywołanie funkcji next () lub eaeh() przesuwa wskaźnik o jeden element do przodu. Wywołanie eaeh($nazwa_tabl iey) zwraca aktualny element przed przeskokiem do następnego. Funkcja next () działa nieco inaczej - wywołanie next ( $nazwa _tab l i ey) przesuwa wskaźnik, po czym zwraca

nowy element aktualny.

pokazane zostało, że funkcja reset( ) przesuwa wskaźnik do pierwszego elementu tablicy; podobnie wywołanie end ( $nazwa _tab l i ey) przesuwa wskaźnik na koniec tablicy. Funkcje te zwracają odpowiednio pierwszy i ostatni element tablicy.

Powyżej

Aby poruszać się po tablicy w odwrotnej kolejności, można zastosować end () i prev ( ). Funkcja prev ( ) jest przeciwieństwem next ( ). Przesuwa ona wskaźnik o jeden element wstecz, po czym zwraca nowy aktualny element. Na przykład następujący kod wyświetla tablicę w odwrotnym porządku:

$wartosc = end ($tablica); whi le ($wartosc) { echo "$wartosc
" ; $wart osc = prev ($t abli ca); Tablicę

$tab l i ea można zadeklarować w poniższy sposób:

$t abl ica = array( l . 2. 3); Wówczas wynik wyświetlony przez przeglądarkę powinien być następujący: 3 2 l

Stosując

funkcje eaeh() , eurrent (), reset () , end( ), next () i prev( ), można napisać po tablicy w dowolny sposób.

własny

kod

poruszający się

Dołqczanie

dowolnej funkcji do - funkcja array_walkO

każdego

elementu tablicy

Istnieją sytuacje wymagające modyfikacji każdego elementu tablicy w ten sam sposób. Pozwala na to funkcja ar ray_wa l k() . Prototyp array_wa l k() jest następujący:

bool array_wa l k(array

tablica.

stri ng

funkCja.

[mixed

dane_uzytkownika ] )

Podobnie jak wyżej opisana funkcja uso rt ( ), a rray_wa l k() spodziewa się przekazania funkcji zdeklarowanej przez użytkownika. Funkcja array_wa l k pobiera trzy parametry. Pierwszym z nich jest tab lica, która ma zostać przetworzona. Drugi to nazwa zdefiniowanej przez użytkownika funkcj i, która zostanie zastosowana do każdego elementu tablicy. Trzeci parametr, dane_uzyt '+kowni ka , jest opcjonalny. Zastosowanie go przekazuje jego wartość jako parametr zdefiniowanej funkcji. Poniżej przedstawiono zasady jej działania. Na

przez użytkownika podręczną funkcją może być funkcja wyświetlająca element w okre ś lonym jednym formacie. Poniższy kod wy świetla każdy element w nowym wierszu, wywołując zdefmiowaną przez użytkownika funkcję moj_drukuj () przy każdym elemencie tablicy $tab l i ea. przykład zdefmiowaną

każdy

116

Część

I • Stosowanie PHP

fu nct ion moj drukuj( $wartosc) { echo "$wart osc
"; }

ar ray_walk( $tabl ica. 'moLdrukuj') ; Funkcja zdefIniowana przez użytkownika musi posiadać określoną charakterystyczną konstrukcję . Dla każdego elementu tablicy array_wa l kO pobiera klucz i wartość przechowywaną w tablicy oraz wartość parametru użytkownika przekazanego funkcji a r ray_wa l k() , po czym wywołuje funkcję w poniższy sposób: Mojafunkcja(wartosc. klucz. dane) W większości przypadków funkcje zdefiniowane przez użytkownika ograniczają się jedynie do pracy z wartościami zawartymi w tablicy. W niektórych trzeba przekazać im pewien atrybut za pomocą parametru dane_uzytkownika . Czasami oprócz pracy z zawartością tabeli konieczne są również operacje na jej kluczach. Funkcja zdeflniowana przez użytkownika, taka jak m oj_drukuj ( ), może jednak ignorować zarówno klucz, jak i parametr dane_uzyt kowni ka. podano bardziej skomplikowany przykład - przedstawiona została funkcja modyfIkująca tablicy i wymagająca parametru. Warto zauważyć , że chociaż klucz nie jest bezpośrednio potrzebny do działań tej funkcji, należało go umieścić w defmicji, aby możliwe było zdefiniowanie trzeciego parametru. Poniżej

wartości

function moje mnozenie( &$wartosc. $klucz. $wspolczynnik ) { $wartosc *=-$ws polczynnik }

array _wal k($tabl i ca. .moje_mnozenie·. 3); W powyższym przykładzie zdefIniowana została funkcja moje_mnozenie O, która mnoży każdy element tablicy przez podany współczynnik. Konieczne było tu wprowadzenie opcjonalnego trzeciego parametru, aby funkcja a rray _wal kO mogła go pobrać , przekazać funkcji zdefIniowanej i zastosować jako współczynnik mnożenia. Ponieważ parametr ten jest konieczny, trzeba zdefmiować funkcję mojeMnozeni e() za pomocą trzech parametrów - wartość elementu tablicy ($wart osc), klucz elementu tablicy ($k l ucz) oraz parametr ($ws pol czynni k). W powyższym przykładzie klucz został zignorowany. pewien subtelny punkt powyższego kodu, to znaczy sposób przekazywania wartości $wart osc. Symbol & przed nazwą zmiennej w defInicji funkcji mojeMnozenieO oznacza, że $ wa rt o ść zostanie przekazana przez referencję. Przekazanie przez referencję pozwala funkcji na modyfIkację zawarto ści tablicy.

Należy również zauważyć

Przekazywanie przez referencję zostanie opisane dokładnie w rozdziale 5. Czytelnicy nieznający tego terminu powinni na razie zapamiętać, że aby przekazać zmienną przez referencję, należy umieścić & przed nazwą zmiennej.

Liczenie elementów tablicy: countO, sizeofO i array_counCvaluesO W jednym z poprzednich przykładów funkcja count () została zastosowana do obliczenia liczby elementów tablicy. Funkcja sizeof O ma takie samo przeznaczenie. Obie te funkcje zwracają liczbę elementów przekazanej im tablicy. Wynik zostanie przekazany w formie zwyczajnej zmiennej skalarnej . Jeżeli zaś przekazana zostanie tablica pusta lub nie będzie ustawiona nazwa zmiennej, wynikiem będzie O. Funkcja ar ray_count_valuesCl jest bardziej ($tab l i ca ) oblicza ona, ile niepowtarzalnych

złożona .

Przy

wywołaniu

wartości występuje

array_count_values

w tablicy $tabl i ca. (Jest to

Rozdział

3, • Stosowanie tablic

117

tablicy), Funkcja zwraca tablicę asocjacyjną zawierającą tabelę częstości, W tablicy wszystkie pojedyncze wartości , Każdy z kluczy posiada wartość numeryczną zawierającą liczbę powtórzeń konkretnej wartości , kardynalność

tej kluczami

są

/

Na przykład

następujący

kod:

$tabl ica = array(4, 5, l, 2, 3, l , 2, l) ; $lt = array_cou nt_values( $tabli ca) tworzy

tabelę

Klucz

o nazwie $lt

zawierającą:

Wartość

4 5

3

2

2

3 Powyższa

razy, a 2 -

tabela pozwala stwierdzić, dwukrotnie,

że wartości

4, 5 i 3 wystąpiły w tablicy $tab l i ca raz, l -

trzy

Konwersja tablic na zmienne skalarne - funkcja extract() Tablicę nienumeryczną posiadającą

skalarnych,

stosując funkcję

kilka par klucz -

wartość można zamienić

na zbiór wartości

extractC)' Prototyp funkcji ext ractC) jest następujący:

extract (a rray nazwa_tab l icy [ , int typ_ekstrakcji] [ , string pr zedrostek]); Przeznaczeniem funkcji extract C) jest pobranie tablicy i stworzenie wartości skalarnych o nazwach, takich jak klucze tablicy, Wartości tych zmiennych zostają nadane według wartości tablicy, Poniżej

przedstawiono prosty

przykład :

$tabli ca = array ( 'k luczl' => 'wartoscl ' , ' klucz2 ' extract($tablica); echo "$kluczl $kl ucz2 $klucz3 "; Kod ten daje w rezultacie

następujący

=>

'wartosc2 ', ' klucz3 '

=>

'wart osc3 ' ) ;

wynik:

wartoscl wartosc2 wartosc3 tablica posiadała trzy elementy o kluczach: kl ucz1, kl ucz2 i kl ucz3, Po użyciu funkcji extract C) utworzone zostały trzy zmienne: $k l ucz l , $k l ucz2 i $k l ucz3. Powyższy listing pokazuje, że warto ś ci zmiennych $k l ucz1, $k l ucz2 i $k l ucz3 to odpowiednio: 'wartosc1', 'wart osc2 ' i 'wartosc3 ' , Wartości te zostały przeniesione z pierwotnej tablicy, Powyższa

Funkcja extractCl posiada dwa parametry opcjonalne: typ_ekstr akcji i pr zedrostek, Zmienna t yp_ekstrakcji okreś la sposób postępowania z kolizjami, Są przypadki, w których okazuje się , że istnieje już zmienna o nazwie takiej jak klucz, Domyślną akcją jest nadpisanie istniejącej zmiennej , Tabela 3,2 przedstawia dopuszczalne wartości parametru typ_ekst rakcj i, Dwie najbardziej przydatne opcje to opcja domyślna (EXTR_OVERWRITE) i EXTR_PREFI X_ALL, Pozostałe d,wie mogą okazać się przydatne od czasu do czasu, kiedy wiadomo, że dana kolizja nastąpi

118

Część

I • Stosowanie PHP

Tabela 3.2. Dopuszczalne

wartości

parametru typ_ekstrakcji dla funkcji extract()

Typ

Znaczenie

EXTR_OVERWRITE

W wypadku kolizji nadpisanie

EXTR_SK IP

W wypadku kolizji

EXTR PREFIX SAME

W wypadku kolizji utworzenie zmiennej $przedrostek_k lucz. Musi zostać podana wartość parametru przedrostek

EXTR_PREFI X_ALL

Przed wszystkimi nazwami zmiennych zostaje umieszczony przedrostek. Musi podana wartość parametru przedrostek

EXTR PREFIX INVALID

Poprzedza prefiksem przedrostek nazwy zmiennych, które w przeciwnym wypadku byłyby nieprawidłowe (na przykład zmienne o nazwach będących liczbami). Przedrostek musi być podany

EXTR_IF_EXISTS

tylko te zmienne, które już istnieją (tzn. wypełnia istniejące zmienne z tablicy). Funkcja jest przydatna na przykład do przekształcania $_REQUEST w zbiór poprawnych zmiennych

ominięcie

istniejącej

zmiennej

elementu

zostać

Wyodrębnia

wartościami

EXTR_PREFIX_IF JXISTS

Tworzy tylko wersję z przedrostkiem, jeśli istnieje już wersja bez przedrostka.

EXTR_REFS

Wyodrębnia

zmienne jako

odwołania.

i należy jej uniknąć przez ominięcie elementu lub dodanie do niego przedrostka. Poniżej przedstawiono prosty przykład z zastosowaniem opcji EXTR_PREFIX_ALL. Należy zauważyć, że utworzone zmienne posiadają nazwy w formacie przedrostek-kreska dolna-klucz. $tablica ~ array( 'kluczl' ~> 'wa rtoscI' . 'klucz2' ~> 'wartosc2'. 'klucz3' ~> 'wartosc3'); extract($tablica. EXTR_PREFIX_ALL. 'mojPrzedrostek ' ); echo "$moLprzedrostek_kluczl $moLprzedrostek_klucz2 $moLprzedrostek_klucz3 "; Powyższy

kod

również

da następujący wynik:

wartoscl wartosc2 wartos c3.

aby funkcja extract () mogła dokonać ekstrakcji elementu, jego klucz musi wymaganiami nazwą zmiennej. Oznacza to, że klucze rozpoczynające się od cyfr bądź spacje zostaną ominięte .

Należy zauważyć, że być zgodną z zawierające

Propozycje dalszych lektur w tym rozdziale nie ma opisu wszystkich funkcji tablicowych PHP. Omówiliśmy tu tylko najbardziej użyteczne funkcje. Zwięzły opis wszystkich funkcji tablicowych jest zawarty w elektronicznym podręczniku PHP, dostępnym pod adresem http://www.php.net/array.

W

następnym

rozdziale

Kolejny rozdział zawiera opis funkcji przetwarzających ciągi. Przedstawione zostaną również funkcje wyszukujące, zamieniające, dzielące i łączące ciągi, a także efektywne funkcje wyrażeń regularnych, które potrafią przeprowadzić niemal każde działanie na ciągach.

Rozdział

4.

Manipulowanie ciqgami i wyrażenia regularne W tym rozdziale omówimy sposoby manipulowania i formatowania tekstu za pomocą funkcji ciągów PHP. Przedstawimy w nim również zastosowanie funkcji ciągów i wyrażeń regularnych do wyszukiwania (i zamiany) słów, fraz i innych fragmentów ciągów. Funkcje te znajdują wiele zastosowań. Często koniecznie jest oczyszczenie lub przeformatowanie danych wpisanych przez użytkownika, które mają zostać umieszczone w bazie danych. Funkcje wyszukujące są m.in. niezwykle przydatne do tworzenia mechanizmów aplikacji wyszukujących.

w tym rozdziale zostaną poruszone następujące zagadnienia: • formatowanie ciągów, • łączenie i rozdzielanie ciągów, • porównywanie ciągów, • dopasowywanie i zamiana podciągów przy użyciu funkcji ciągów, • stosowanie wyrażeń regularnych.

Przykładowa

aplikacja -Inteligentny Formularz Pocztowy w tym rozdziale funkcje ciągów i wyrażeń regularnych będą rozpatrywane w kontekście aplikacji

Inteligentnego Formularza Pocztowego. Skrypty te zostaną dodane do opisywanej w poprzednich strony "Części samochodowych Janka".

rozdziałach

Tym razem utworzony zostanie bezpośredni i często stosowany formularz komentarzy klientów, aby mogli oni przesyłać skargi bądź pochwały. Formularz ten jest podobny do przedstawionego na rysunku 4.1. Jednak aplikacja ta będzie posiadać jedno ulepszenie, rzadko spotykane w sieci www. Zamiast wysyłać komentarze pocztą na ogólny adres pocztowy, taki jak na przykład [email protected], będzie wybierać docelowego odbiorcę komentarza poprzez poszukiwanie kluczowych słów i znaków. Następnie wysyła komentarz bezpośrednio do odpowiedniego pracownika fIrmy Janka. Na przykład jeżeli list zawiera słowo "reklama", należy przesłać go do działu marketingu. Jeśli pochodzi od największego klienta, powinien zostać przekazany bezpośrednio do Janka.

120

Część

I • Stosowanie PHP

Rysunek 4.1. Formularz komentarzy firmy Janka "prosi" klientów o podanie nazwiska, adresu poczty elektronicznej i komentarza

Komentarz klienta Prosze; przekszac nam swoje komentarze ,

Nazwisko:

Adre. poczty
L

li. Wyilij komenlafk

początku

-

.

_

-

jjJ

Gotowe

Na

-

..

~

l _________ ___

.

r~··---·-·---·------·-~·--

,

I

'II Lot.lny Intrllnet

przedstawiony zostanie prosty skrypt z listingu 4.1, rozbudowany w dalszej

rozdziału.

LIsting 4.1. przetworzkomentarz,php - Podstawowy skrypt

wysyłający

komentarze


II utworzenie krótki ch nazw zmiennych

$nazwa = $_POST['nazwa ' ] ; $email = $_POST[.email ']; $komentarz = $_POST['komentarz'] ;

II zdefini owanie danych statycznych

$adresdo = "komentarze@przyklad .com" ; $temat

=

"Komentarz ze strony WWW";

$zawartosc = "Nazwa kI ienta; ". $nazwa. "\n" . "Adres pocztowy; ". $email . "\n" . "Komentarz klienta : \ n" .$komentarz. "\n"; $adresod = "serwerWWW@przyk l ad .com" ; II wywo ła nie funk cji mail () wysyłającej wiadomość mai l ($adresdo, $temat, $zawartosc, $adresod):

pocztową

?>

Części samochodowe Janka - komentarz Komentarz przyjęty

Komentarz Pań s twa został wysłany .

przyjęty

części

Rozdział

4.• Manipulowanie ciqgami i wyrażenia regularne

121

Należy zauważyć, że generalnie powinien zostać zastosowany mechanizm sprawdzający wypeł­ nienie przez klientów wszystkich wymaganych pól formularza, wykorzystujący na przykład funkcję empty( l. Jednak w celu zachowania zwięzłości w powyższym i następnych skryptach mechanizmy te zostały pominięte.

skrypcie pola formularza zostały połączone i przy użyciu funkcji PHP mai l (l na adres komentarze@przyklad. com. Jest to tylko przykładowy adres pocztowy. Aby móc przetestować kody prezentowane w tym rozdziale, w jego miejsce trzeba wstawić rzeczywisty adres poczty elektronicznej . Ponieważ jest to pierwsze w tej książce zastosowanie funkcji mai l (l, poniżej znajduje się jej dokładniejszy opis. W

powyższym

wysłane

Jak

łatwo przewidzieć ,

funkcja ta

wysyła pocztę elektroniczną.

Prototyp funkcj i mai l (l

wygląda

następująco :

bool ma i l(string do. st ring temat . string wi adomosc . string [ dodatkowe nag70wki .... [ . string dOdatkowe...Parametry ]] ); -

Pierwsze trzy parametry są wymagane i opisują odpowiednio adres pocztowy odbiorcy, temat i samą wiadomość . Czwarty parametr może być zastosowany do wysłania dodatkowych standaryzowanych nagłówków pocztowych. Standaryzowane nagłówki pocztowe są opisane w dokumencie RFC822, dostępnym w formie elektronicznej (RFC, czyli prośby o komentarz Requests for Comment). Stanowią one źródło wielu standardów internetowych, opisanych szerzej w rozdziale 20. Powyżej czwarty parametr został zastosowany do dodania do listu adresu From: . W ten sposób można również dodać m.in. pola Repl y -t o: i Cc: . Aby dorzucić więcej niż jeden nagłówek, należy rozdzi e lić je w ciągu znaków symbolami nowego wiersza i powrotu karetki (\ n\ r), jak przedstawiono poniżej: wiadomości

$dodat kowe_na gl owki= "From : serwerwwv.@przyk lad .com\ n\ r" . "Repl y-to : j anek@przykl ad.com";

Opcjonalny piąty parametr może zostać użyty do przekazywania parametru do programu pocztowego, za pomocą którego będzie wysłana wiadomość. Aby dała

korzystania z funkcj i mai l ( l,

mieć możliwość

dane programu

czyną może być błąd

PHP i MySQL".

PHP tak, aby posiapoprawnie, przytrzeba wówczas dokładnie sprawdzić dodatek A, "Instalacja należy ustawić instalację

wysyłającego pocztę . Jeżeli powyższy

instalacji -

skrypt nie

W dalszej części rozdziału powyższy podstawowy skrypt zostanie stanie funkcji ciągów i wyrażeń regularnych PHP.

działa

rozwinięty

poprzez wykorzy-

Formatowanie ciqgów Często zachodzi potrzeba uporządkowania ciągów wprowadzonych przez użytkownika (zazwyczaj poprzez interfejs formularza HTML), zanim będą się one nadawały do użytku. W następnych punktach opiszemy niektóre funkcje, jakie można stosować.

Przycinanie ciqgów -

funkcje choPO, lłrimO i trimO

Pierwszym etapem porządkowania jest usunięcie z ciągu zbędnych pustych przestrzeni. Chociaż nie jest to działanie obowiązkowe, może być przydatne do przechowywania ciągu w pliku lub w bazie danych, a także do porównywania z innymi ciągami.

122

Część

I • Stosowanie PHP

PHP posiada trzy funkcje o takim przeznaczeniu. Na początku skryptu, gdy zmiennym z formularza wejściowego nadawane są krótkie nazwy, można uporządkować wprowadzone dane przy użyciu funkcji trim () w następujący sposób:

$nazwa=trim ($_POST[ 'nazwa '] ); $adres=trim ($_POST[ ' ad res ' ]); $komentarz=t rim ($_POST[ 'komentarz'] ); Funkcja t r im () usuwa pustą przestrzeń z początku i końca ciągu, po czym zwraca ciąg wynikowy. Znaki, które usuwa, to symbole nowego wiersza i powrotu karetki (\n i \r), poziome i pionowe znaki tabulacji ( \ t i \xO B), znaki końca ciągu (\ 0) i spacje. Można również prze kazać do niej drugi parametr zawierający listę znaków, które należy usunąć zamiast listy domy ś lnej . Zależnie od pożądanego rezultatu, możliwe jest zastosowanie zamiast funkcji t r i m() funkcji ltri m() lub rtri m() . Obie podobne są do trim (); pobierają ciąg i zwracają go sformatowany. Różnica między nimi polega na tym, że tri m() usuwa wolną przestrzeń z początku i końca ciągu, ltri m() jedynie z początku (czyli z lewej strony), a rtrim () tylko z końca (czyli z prawej strony).

Formatowanie ciągów w celu ich prezentacji PHP posiada zestaw funkcji przydatnych przy różnych typach formatowania

Stosowanie formatowania HTML -

ciągów .

funkcje nl2brO

Funkcja n1 2br () pobiera jako parametr ciąg i zamienia w nim wszystkie znaki końca wierszy na znacznik XHTML
. Funkcja ta jest użyteczna przy wyświetlaniu w przeglądarce długich ciągów. Poniżej przedstawiono przykład zastosowania tej funkcji do sformatowania i wyświetle­ nia komentarza klienta:

Zamówieni e P ańst wa (pokaza ne po n iżej) zos tał o

wys łan e.

HTML nie zwraca uwagi na pustą przestrzeń, tak więc jeżeli komentarz nie zostanie przefiltrowany przez funkcję n1 2b r (), zostanie wyświetlony w jednym wierszu (poza podziałem wymuszonym przez wielkość okna przeglądarki). Wynik tego jest przedstawiony na rysunku 4.2 .

Należy pamiętać, że

Formatowanie ciągu do wyświetlenia Dotychczas do wyświetlania ciągów w przeglądarce stosowana była konstrukcja językowa echo. PHP rozpoznaje również funkcję pri nt ( ), która działa tak samo jak echo, ale ponieważ jest funkcją, zwraca wartość (t r ue lub fal se, zależnie od wyniku). Obie techniki

"na surowo". Aby zastosować bardziej złożone formatowanie, z funkcji pr intf() i sprintf () . Działają one w zasadzie w identyczny sposób, printf () wyświetla sformatowany ciąg w przeglądarce, a sprintf () po prostu go wyświetlają ciąg

należy skorzystać

poza tym zwraca.

że

Osoby znające język C szybko zorientują się , że funkcje te pod względem koncepcyjnym są podobne do ich wersji w C. Trzeba jednak od razu zaznaczyć , że ich składnia nie jest identyczna. Osoby nieznające tego języka będą musiały przyzwyczaić się do nich, lecz warto podjąć ten wysiłek, gdyż są one użyteczne i efektywne.

Rozdział

4.• Manipulowanie

ciągami i wyrażenia

regularne

123

Rysunek 4.2. Zastosowanie funkcji PHP nl2br() poprawia wygląd długich ciągów

wHTML

Komentarz przyjęty Komentarz: P2Ińs:tw a został ~1'słany .

Bez n12br: Nazwa kłteota: Maria Kowalska Ack"es pocztowy: mana@gdzies KommI:arz ldIenta:: D.zię.kuk za motl:i.wosc złotmia lamOwictia pnez sieC ZaI2br.

Nazwa klienta: ,Maria Ko",'aIska Adre" pocztowy: m.ztria@gdzies Komeutarz klienta:: Dzi~k za możiwośt zIotma umO\tietia przez

sie:ć

t

GotO Wf

Prototypy tych funkcji

Il LokIlny intuntt

wyglądają następująco:

string spri ntf (string format [ . mi xed agrumenty .. . J) i nt pri ntf (stri ng format [ . mi xed agrumenty . .. J)

Pierwszy z parametrów przekazywany obu funkcjom to ciąg opisujący podstawowy kształt wyświe­ tlanych danych, z kodami formatowania zamiast zmiennych. Pozostałe parametry to zmienne, które zostaną podstawione do formatowanego ciągu . Na przykład przy korzystaniu z echo zmienne mające zostać wyświetlone były umieszczone w ciągu: echo

Aby

"Wartość

osiągnąć

printf

za mówienia wynosi $wartosc.";

ten sam efekt za pomocą funkcji printfC),

("W arto ść

należy napisać :

zamówienia wynosi %s". $wartosc);

Znak %s w formatowanym ciągu zwany jest wyznacznikiem konwersji. Ten konkretny znak oznacza "zamień na ciąg". W tym przypadku zostanie on zamieniony na zmienną $wartosc, interpretowaną jako ciąg . Jeżeli wartość zmiennej $wartosc wynosiła na przykład 12.4, obie techniki wyświetlą jąjako 12 .4. funkcji printf() jest możliwość zastosowania bardziej przydatnego wyznacznika konna przykład, że zmienna $wartosc jest w rzeczywistości liczbą zmiennoprzecinkową i że powinna mieć dwa miejsca po przecinku. Przedstawiono to poniżej :

Przewagą

wersji,

wskazującego

pri ntf

("Wartość

zamówieni a wynosi %. 2f". $wartosc);

Po podaniu takiego sposobu formatowania powyższa instrukcja wywaną w zmiennej $wartosc w postaci 12.40.

wyświetli wartość

12,4 przecho-

W formatowanym ciągu można zastosować kilka wyznaczników konwersji . Jeżeli istnieje n wyznaczników konwersji, po formatowanym ciągu powinno znaleźć się n argumentów. Każdy wyznacznik konwersji zostanie zamieniony przeformatowanym argumentem w porządku, w jakim są one wyszczególnione. Na przykład : printf

("Wart ość

zamówienia wynosi %.2f (z

dostawą

%.2f) ". $wartosc. $transport);

124

Część

I • Stosowanie PHP

W tym przypadku pierwszy wyznacznik konwersji zastosuje $transport. Każdy

wyznacznik konwersji jest skonstruowany

według

zmienną

$wartosc, a drugi

jednego formatu, który

zmienną

wygląda nastę­

pująco:

%['znak_dopelnienia][-][szerokosc][ .dokladnosc]typ Wszystkie wyznaczniki konwersji symbol %, należy zastosować %:t.

rozpoczynają się

od znaku %. Aby

rzeczywiście wyświetlić

jest opcjonalny. Będzie on rozszerzał zmienną do określonej szerokości. Przyzastosowania tego parametru jest dodanie wiodących zer w stylu licznika. Domyślnym znakiem dopełnienia jest znak spacji. Jeżeli wskazuje się znak spacji lub zera, nie trzeba poprzedzać go apostrofem ('). Natomiast każdy inny znak dopełniający należy poprzedzić znakiem apostrofu.

Znak_dopełnienia kładem

Symbol - jest opcjonalny. Określa on, czy dane w polu zamiast domyślnego wyrównania do prawej. Parametr szerokosc podaje pri ntf() zmiennej.

informację,

wyrównane do lewej strony

ile miejsca (w znakach)

Parametr dok] adnosc powinien rozpoczynać się od znaku zawierać pożądaną liczbę miejsc po przecinku. Ostatnią częścią wyznacznika jest

mają być

dziesiętnego

należy zarezerwować

(kropki). Powinien

dla

również

kod typu. Zestawienie typów przedstawiono w tabeli 4.1.

Tabela 4.1. Typy kodów wyznaczników konwersji

Typ

Znaczenie jako i nteger i wyświetlić jako liczbę binarną

b

Zinterpretować

c

Zinterpretować jako

i nteger i wyświetlić jako znak

d

Zinterpretować jako

i nteger i wyświetlić jako

f

Zinterpretować jako

doub l e i wyświetlić jako

o

Zinterpretować

jako i nteger i wyświetlić jako liczbę ósemkową

s

Zinterpretować

jako stri ng i wyświetlić jako ciąg

u

Zinterpretować

jako i nteger i wyświetlić jako liczbę dziesiętną bez znaku

x

Zinterpretować

jako i nteger i wyświetlić jako liczbę szesnastkową z małymi literami a - f

Zinterpretować

jako i nteger i wyświetlić jako liczbę szesnastkową z wielkimi literami A - F

liczbę dziesiętną

liczbę zmiennoprzecinkową

Gdy funkcja printf() jest wywoływana wraz z kodami konwersji, można wykorzystać wyliczanie argumentów. Oznacza to, że argumenty nie muszą być wymieniane w takiej samej kolejności, w jakiej zapisane są w specyfikacji konwersji. Na przykład : printf ("Wartość zamówienia wynosi %.2\$.2f (z '+$wartosc) ;

dostawą

%l\$.2f) ", $wartosc. $transport.

Wystarczy jedynie wskazać pozycję na liście bezpośrednio po znaku % i wpisać po nim znak ukośnika oraz dolara - w naszym przykładzie 2\$ oznacza "wymień na drugi argument z listy". Metoda ta może być również użyta do powtarzania argumentów. Istnieją dwie

alternatywne wersje tej funkcji : vpri ntf() i vspri ntf() . Obydwie zamiast zmiennej liczby parametrów przyjmują dwa argumenty: ciąg formatujący oraz tablicę argumentów.

Rozdział

4. • Manipulowanie ciqgami i wyrażenia regularne

125

Zmiana wielkości liter w ciągu Możliwe jest również przeformatowanie wielkości liter, niezbyt jednak wej aplikacji (podane zostały krótkie przykłady).

użyteczne

dla

przykłado­

tematu, $temat, który stosowany jest w przykładowym liście, liter za pomocą kilku funkcji. Wyniki ich działania są przedstawione w tabeli 4.2. Pierwsza kolumna tabeli zawiera nazwy funkcji, druga opisuje efekty ich zastosowania, trzecia pokazuje sposób ich funkcjonowania na przykładowym ciągu $temat, a ostatnia wartości, które powinny zostać zwrócone przy pracy z ciągiem $temat.

Jeżeli weźmie się

pod

uwagę ciąg

można zmieniać wielkość jego

Tabela 4.2" Funkcje Funkcja

wielkości

liter w ciągach i ich efekty

Opis

Przykład

Wartość

$temat

Komentarz ze strony WWW

strtoupper()

Zamiana ciągu na wielkie litery

strtoupper($temat)

KOMENTARZ ZE STRONY WWW

strtolower()

Zamiana ciągu na małe litery

strtolower($temat)

komentarz ze strony www

ucfi rst ()

Zamiana na wielką pierwszej litery ciągu, jeżeli jest ona elementem alfabetu

ucfirst($temat)

Komentarz ze strony WWW

ucwords()

Zamiana na wielką pierwszej litery każdego wyrazu, jeżeli jest ona elementem alfabetu

ucwords($temat)

Komentarz Ze Strony WWW

Formatowanie ciągów do przechowania - funkcje addslashes() i słripslashes()

•

Funkcje ciągów stosuje się do wizualnego przeformatowania ciągu. Podobnie niektóre z nich można użyć do przeformatowania ciągów do przechowania w bazie danych. Chociaż zapisywanie danych w bazie zostanie dokładnie opisane dopiero w części II, "Stosowanie My SQL", formatowanie ciągów do przechowywania w bazach danych przedstawiono poniżej. Niektóre znaki świetnie spisują się jako części ciągów, ale niekiedy sprawiają problemy, szczególnie przy dopisywaniu danych do bazy, która może interpretować je jako znaki kontrolne. Problematycznymi znakami są znaki cudzysłowów (POjedynczych i podwójnych), lewe ukośniki (\ ) i symbol NtJLL. Konieczne jest znalezienie sposobu na zaznaczanie tych znaków, czyli ucieczkę od nich, aby bazy danych, takie jak MySQL, mogły "zrozumieć", że w danym miejscu znajduje się odpowiedni znak, a nie sekwencja kontrolująca . Aby uciec od tych znaków, należy umie ścić przed nimi lewy ukośnik. Na przykład podwójny cudzysłów ("') staje się: lewy ukośnik podwójny cudzysłów (\ "'), a lewy ukośnik (\) staje się lewy ukośnik lewy ukośnik (\ \ ) (zasada ta dotyczy wszystkich znaków specjalnych, tak więc \ \ w ciągu musi zostać zamienione na \ \ \ \ ). PHP posiada dwie funkcje utworzone specjalnie do ucieczki od znaków. Przed zapisaniem jakichkolwiek ciągów w bazie danych należy je przeformatować, stosując funkcję addslashes(), jak w poniższym przykładzie (chyba że w konfiguracji PHP odpowiedni mechanizm jest już domyślnie włączony):

$komentarz = addslashes(trim($_POST["komentarz'])): Podobnie jak wiele innych funkcji jako przeformatowany.

ciągów,

adds l ashes () pobiera ciąg jako parametr, a zwraca go

126

Część

I • Stosowanie PHP

Rysunek 4.3 przedstawia efekty

działania powyższych

funkcji na ciągu.

Rysunek 4.3.

Po wywołaniu funkcji addslashes() przed wszystkimi cudzysłowami zostały

umieszczone ukośniki. Funkcja stripslashes() usunęła je

S

I~. PJlk

[0)1",'

WłJh,lbrone Komeał:ll7

Praco~'1lic:

.rtv localno,t •...lI doŁ

lr6O<'!~"\#oIl~ł'p

t;.AllIlt'

lt.I

Ułub,ont

łbrlł~jJ

.lmJ C:eiti -ramothodo)Opf; JłnU -

PtlIl'IOC tomt'nUllz pł1jjftY

~l

kliuta przed zastosowu je.. addslaslles:

dziakJ obsługi powiedział mi: '1\ie. da~ żadn)'Cb ",·.aocf. Co to ma znaczyć?

Ko.ntan klin .. po lu łosowaai. addswlle-s: Pracownik działu

obsługi

po\\iedzial mi: \"Nie dajemy !adnych gwarancjl-. Co to ma znaczyć?

Komeatan klieata przed Z3$tosowaaiem. stripsLashs: Pracownik działu obsługi powiedział mi: "Nie dajemy ładnych gwarancji·. Co to ma znaczyć?

i' loh'")' WItanet

GOławe

Funkcje te można przetestować na swoim serwerze, OtrŹymując wyniki podobne do przedstawionych na rysunku 4.4. Rysunek 4.4. Wszystkie problematyczne znaki zostały poprzedzone podwójnymi znakami ukośników. Oznacza to, że włączony jest mechanizm magicznych cudzysłowów

100. rE Plik

EdyCji

t'

IOQlhost tl"

WIdok

Ulubionł:

On!

N"rlłlhlłl

pl'!

Pomoc

Komeałan

kliut:. przed zaslosowaaieDl addsbs ll es:

Ko.ułan

ldieata po zastosowuj. ad.dsbslles:

Pracownik działu obsługi powiedział mi:" \t\~1e dajemy żadnych gWiU"ancjl'\\\~. Co to ma maczyć ? Koalułarz

Praoo~1lik

Goto~

ktieata przed zasłoso\l-alliem stripslaslles:

dziMJ. obsługi powiedział mi:

"J\J-~

dajemy żadnych gwanncjlY . Co to ma znaczyć?

If

lo kałny łntran.et

widoczne są właśnie takie wyniki, oznacza to, że PHP został ustawiony tak, by umieszczał i usuwał ukośniki automatycznie. Mechanizm ten jest sterowany dyrektywą konfiguracyjną magi c_ '+quotes_gpc. Litery gpc stanowią skrót złożony z pierwszych liter słów GET, POST i cookie. Oznacza to, że zmienne pochodzące z tych źródeł automatycznie są umieszczane w cudzysłowach . Można sprawdzić, czy w używanym systemie dyrektywa ta jest włączona, wywołując funkcję get _magi c_quotes_gpc ( ), która zwróci wartość true, jeżeli ciągi znaków z tych źródeł będą autoJeżeli

Rozdział

4.• Manipulowanie

ciągami

i wyrażenia regularne

127

matycznie umieszczane w cudzysłowach. Jeżeli dyrektywa ta jest włączona, przed wyświetle­ niem danych użytkownika konieczne jest wywołanie funkcji stri ps l ashes ( ). W przeciwnym razie wyświetlone zostaną znaki ukośników. Dzięki użyciu magicznych cudzysłowów można pisać bardziej na ten temat można znaleźć w rozdziale 24.

przenośny

kod.

Więcej

informacji

Łączenie i rozdzielanie ciągów za pomocą funkcji ciągów Często zachodzi konieczność indywidualnego ujęcia części ciągów, na przykład w celu obejrzenia słów w zdaniu (chociażby dla sprawdzenia poprawności gramatycznej) lub rozbicia nazwy domeny lub adresu poczty elektronicznej na części składowe. PHP posiada kilka funkcji ciągów (i jedną funkcję wyrażenia regularnego), które umożliwiają te działania .

Janek chciałby, aby każdy komentarz klienta z domeny duzyklient.com trafiał bezpodo niego. Należy więc rozbić adres wpisany przez użytkownika w komentarzu na części, aby poznać nazwę domeny i stwierdzić, czy jest to komentarz od głównego klienta.

Przykładowo średnio

Stosowanie funkcji explodeO, implodeO i joinO Pierwszą

prototyp:

z funkcji, której

można użyć

w tym celu, jest exp l ode() . Posiada ona

następujący

array explodeCstring separator. string wpis [. int limit])

Funkcja ta bierze ciąg o nazwie wpis i rozbija go na części według separatora, po czym zwraca części w formie tablicy. Można ograniczyć liczbę części za pomocą opcjonalnego parametru 7imit. Aby jący

otrzymać nazwę

fragment kodu:

domeny z adresu poczty elektronicznej klienta,

należy zastosować następu­

$tablica_email = explodeC'@'. $email) :

exp l ode() rozdziela adres poczty elektronicznej klienta na dwie części - nazwę która jest przechowywana w $tab l i ca _ema i l[ OJ, oraz nazwę domeny, przechowywaną w $tabl ica_email [1]. Następnie można napisać kod sprawdzający nazwę domeny i przesyła­ jący komentarz na odpowiedni adres: To

wywołanie

użytkownika,

if C$tabli ca email[l] == "duzyklient.com")

$adresdo =-"[email protected]": } else { $adresdo = "[email protected]":

nazwa domeny jest zapisana wielkimi literami bądź literami różnej ta metoda nie będzie działać . Można ominąć ten problem poprzez wykonanie w pierwszej kolejności konwersji domeny w całości na wielkie lub małe litery, a później sprawdzenie warunku:

Należy zauważyć, że jeżeli wielkości,

if CstrtolowerC$tablica email[l]) == "duzyklient.com")

$adresdo = "janek@przyklad,com": } else { $adresdo = "[email protected]":

128

Część

I • Stosowanie PHP

jest odwrócenie efektów explodeO przez zastosowanie funkcji implodeO identyczne. Na przykład:

Możliwe

które

są

$nowLemail

~

bądź

joinO,

implode('@'. $tablica_emaill:

Powyższe wyrażenie pobiera elementy z tablicy $tabl ica_email i łączy je za pomocą ciągu przekazanego jako pierwszy parametr. Wywołanie funkcji jest bardzo podobne do explode( l, lecz efekt jest odwrotny.

Słosowanie

funkcji

słrtokO

Inaczej niż explodeO, która rozbija ciąg na wszystkie kawałki jednocześnie , funkcja strtok O pobiera z ciągu części (zwane żetonami) po jednym. Funkcja ta jest użyteczną alternatywą dla exp l ode (l przy przetwarzaniu pojedynczych słów z ciągu. Prototyp strtok( l jest następujący: string strtok(string wpis. stri ng separator):

Separatorem może być zarówno znak, jak i ciąg znaków. Należy jednak zauważyć, że ciąg wejzostanie rozbity przy każdym z elementów ciągu separacyjnego, a nie przy całym ciągu, jak to się dzieje w przypadku exp l ode ( l. ściowy

Wywoływanie strtok( l nie jest, wbrew jej prototypowi, tak proste. Aby otrzymać pierwszy żeton z ciągu, należy wywołać strtok (l z ciągiem, który ma zostać rozbity, oraz z separatorem. W celu uzyskania następnych żetonów wystarczy podać jeden parametr - separator. Funkcja utrzymuje swój wewnętrzny wskaźnik w odpowiednim miejscu ciągu. Aby wyzerować wskaźnik, należy ponownie podać funkcji ciąg do rozbicia.

Funkcja strtok (l jest zazwyczaj stosowana w następujący sposób: $zeton ~ strtok($komentarz. " "): echo $zeton. "
": while ($zeton !~ "") ( $zeton ~ strtok(" "): echo $zeton "
":

Jak zwykle dobrym pomysłem jest sprawdzenie, czy klient w ogóle wpisał jakiś komentarz. Można to zrobić, stosując na przykład funkcję empty( l. W powyższym przykładzie działanie to zostało ominięte w celu zachowania zwięzłości. Powyższy

dopóki

kod

wyświetla każdy żeton

są dostępne żetony.

Słosowanie

Puste

ciągi

z komentarza klienta w osobnym wierszu i robi znaków są w tym kodzie automatycznie pomijane.

pętle,

funkcji substrO

Funkcja substr( l pozwala na dostęp do podciągu zawartego pomiędzy podanymi punktami ciągu: początkowym i końcowym. Nie ma ona zastosowania dla przykładu prezentowanego w tej książce, lecz może być użyteczna, kiedy zachodzi konieczność wyciągnięcia części ciągu o ustalonym formacie. Funkcja substr( l posiada następujący prototyp: string substr(string ciag. int start. int [d7ugosc]):

Rozdział

4.• Manipulowanie

Funkcja ta zwraca podciąg skopiowany z Przykłady zostaną przedstawione

$test - 'Wasza Jeżeli

obsługa

na

i wyrażenia regularne

129

ciągu.

następującym ciągu

klientów jest

funkcja ta zostanie

ciągami

testowym:

wspaniała';

jedynie z dodatnią wartością parametru start, wynikiem od pozycji start do końca ciągu. Na przykład:

wywołana

będzie ciąg rozpoczynający się

substrC$test. l) ; zwraca Wasza obsługa klientów jest wspaniała. nosi numer 0, podobnie jak w wypadku tablic. Jeżeli

Należy zauważyć, że

pierwsza pozycja w

ciągu

funkcja ta zostarue wywołana jedynie z ujemną wartością parametru start, wynikiem będzie o długości start znaków. Na przykład:

końcówka ciągu wejściowego

substrC $test. -9) ; zwraca wspaniała . Parametr dlugosc może być zastosowany do określenia liczby znaków, którą funkcja ma zwrócić (jeżeli jest dodatnj). Służy też do wyznaczenia liczby znaków, licząc od końca ciągu wejściowego, którą funkcja ma pominąć (jeżeli jest ujemny). Na przykład substrC$test. O. 5); zwraca pierwsze pięć znaków

ciągu,

w tym przypadku Wa sza.

Następujący

kod:

echo substrC$test. 5. -15); zwraca znaki pomiędzy piątym od początku i piętnastym od końca, to jest obs ługa kl i entów. Pierwszy znak ma numer 0, a zatem na pozycji piątej znajduje się znak szósty.

Porównywanie ciqgów Dotychczas do sprawdzania równości ciągów był stosowany operator =. PHP pozwala na przeprowadzanie nieco bardziej złożonych porównań. Można podzielić je na dwie kategorie - porównania częściowe i pozostałe . Najpierw przedstawione zostaną porównania pozostałe , a potem nastąpi opis porównań częściowych, potrzebnych do dalszego omówienia przykładu Inteligentnego Formularza.

Porzqdkowanie ciqgów - funkcje strcmpO, strcasecmpO i strnatcmpO Funkcje strcmpC), strcasecmp C) i strnatcmp C) co jest przydatne przy sortowaniu danych.

mogą być

zastosowane do

porządkowania ciągów,

Prototyp funkcji strcmp C) jest następujący: int strcmp Cstring ciagl . string ciag2); Funkcja pobiera dwa ciągi , które porównuje. Jeżeli są równe, zwróci O. Jeśli ciag1 zostaje uporządkowany za (lub jest większy niż) ciag2 w porządku leksykograficznym, strcmpC) zwróci liczbę większą od zera. Jeżeli ciagl jest mniejszy od ciag2, strcmpC) zwróci liczbę mniejszą od zera. Funkcja uwzględnia wielkość liter.

130

Część

I • Stosowanie PHP

Funkcja strcasecmp() jest identyczna, tyle

że

nie zwraca uwagi na wielkość liter.

Funkcja strnatcmp () i jej niezwracający uwagi na wielkość liter odpowiednik strnatca secmp( ) porównują ciągi w sposób bardziej podobny do porządkowania charakteryzującego ludzkie myśle­ nie, zwany "porządkowaniem naturalnym". Na przykład strcmp() uznałaby ciąg "2" za większy od "12", ponieważ jest większy leksykograficznie. Funkcja st rnatcmp () rozwiązałaby to w inny sposób. Więcej informacji na temat porządkowania naturalnego można znaleźć pod adresem http://www. naturalordersort.org/.

Sprawdzanie długości ciągu za pomocą funkcji słrlen() Długość ciągu można sprawdzić, stosując funkcję

strlen() . Jeżeli przekaże się jej

jego długość. Na przykład echo strl en( "cześć") : zwróci 5.

ciąg,

zwróci ona

Funkcja ta może zostać zastosowana do sprawdzania poprawności danych. Zwróćmy uwagę na adres poczty elektronicznej w przykładowym formularzu, przechowywany w zmiennej $emai l . Do naj prostszych metod sprawdzania poprawności adresu pocztowego należy sprawdzenie jego długości. Można obliczyć, że naj krótsza możliwa długość adresu wynosi sześć znaków - na przykład [email protected], jeżeli w kraju nie występują domeny drugiego poziomu, to jednoliterowa nazwa serwera i jednoliterowy adres. Tak więc adres krótszy niż sześcioliterowy jest na pewno błędny :

if (strlen($emai l) < 6) { echo 'Ni epoprawny adres poczty elektronicznej': exit: l/zatrzymanie wykonania skryptu PHP To oczywiście bardzo uproszczony sposób sprawdzania poprawności danych. W następnym podrozdziale zostaną przedstawione lepsze metody.

Dopasowywanie i zamiana podciągów za pomocą funkcji ciągów sprawdzenia obecności konkretnego podciągu w dłuższym ciągu . porównanie jest zazwyczaj bardziej przydatne niż sprawdzanie pełnej równości .

Często występuje konieczność

To

częściowe

W przykładowym Inteligentnym Formularzu należy szukać w komentarzach klientów konkretnych wyrażeń kluczowych i na ich podstawie wybierać oddziały firmy, do których zostaną przesłane komentarze. Na przykład listy zawierające słowo "sklep" (lub jego synonimy) powinny być wysyłane do menedżera sprzedaży. poprzednio opisane funkcje, można użyć explodeO lub strtokO, aby wycią­ pojedyncze słowa z wiadomości, po czym porównać ją za pomocą operatora == lub funkcj i

Wykorzystując gnąć

strcmpO.

Można jednak wykonać te same działania, stosując pojedyncze odwołanie do funkcji dopasowują­ cej ciągi lub wyrażenia regularne. Służą one do wyszukiwania pewnego wzoru w ciągu . W poniż­ szych punktach zostały one kolejno opisane.

Rozdział

4.• Manipulowanie

ciągami

i wyrażenia regularne

131

Znajdowanie ciągów w ciągach - funkcje słrsłrO, słrchrO, słrrchrO i słrisłrO Aby

odnaleźć ciąg wewnątrz

innego

ciągu, można zastosować jedną

strstrO, strchrO, strrchrO lub stristrO.

z

następujących

funkcji :

Funkcja strstr(), najbardziej ogólna, może być stosowana do odnajdywania ciągu lub znaku w dłuższym ciągu. Należy zauważyć, że w PHP funkcja strchr() działa tak samo jak strstr(), chociaż z jej nazwy wynikałoby, że jest ona używana do odnajdywania znaku w ciągu, podobnie jak wersja tej funkcji w języku C. W PHP każda z tych funkcji może być stosowana do odnajdywania ciągu w innym, włączając w to ciągi zawierające tylko jeden znak. Prototyp funkcji strstr() jest następujący: st ring strstr(string stog. string ig/a): Funkcji należy przekazać ciąg stog, który ma zostać przeszukany, oraz ciąg ig7a, który ma być odnaleziony. Jeżeli zostanie odnaleziony ciąg dokładnie pasujący do ig7a, funkcja zwraca fragment stog rozpoczynający się od i g 7a, a w przeciwnym przypadku - fa l se. Jeżeli i g 7a pojawia się więcej niż jeden raz, zwrócony ciąg będzie się rozpoczynał od pierwszego jej wystąpienia. Na

w aplikacji Inteligentnego Formularza komentarz:

przykład

wysłany

$adresdo = ·[email protected]': Ilwa rtość l/Zmiana $adresdo jeżeli spełnione są kryteria if (strstr($komentarz. 'sklep')) $adresdo = '[email protected]': el se i f (strstr( $komentarz. ' dostawy ' )) $adresdo = '[email protected]': el se if (strstr( $komentarz. 'rachunek')) $adresdo = '[email protected]':

można zdecydować,

na jaki adres zostanie

domyślna

kod szuka konkretnych słów kluczowych w komentarzu i rozsyła listy do odpowiednich osób. Jeżeli na przykład w komentarzu klienta znajduje się zdanie: "Wciąż nie otrzymałem mojej dostawy", zostanie wykryty ciąg "dostawy" . Komentarz zostanie następnie przesłany na adres [email protected].

Powyższy

dwa warianty funkcji strstrO. Pierwszy z nich to stristrO, która to funkcja działa praktycznie identycznie, lecz nie zwraca uwagi na wielkość liter. Własność ta jest przydatna w aplikacjach, w których klient może napisać na przykład "dostawy" , "Dostawy" lub "DOSTAWY" - albo to samo słowo zapisane dowolną inną kombinacją znaków o różnej wielkości . Istnieją

Drugim wariantem jest funkcja strrchr ( ). Działa ona również prawie identycznie, lecz zwraca fragment s tog, który rozpoczyna się od ostatniego wystąpienia ig7a.

Odnajdywanie pozycji

pOdciągu

-

funkcje

słrposO

i strrposO

Funkcje strpos() i strrpos() działają w podobny sposób jak strstr(), lecz zwracają numeryczną pozycję ig7a w stog. Co ciekawe, obecnie w podręczniku PHP autorzy zalecają, by sprawdzania obecności jednego łańcucha znaków w drugim dokonywano przy użyciu funkcji strpos () zamiast strstr(), ponieważ działa ona szybciej. Funkcja strpos () posiada

następujący

prototyp:

J

132

Część

I • Stosowanie PHP

int strposCstring stog. string

Zwracana liczba (integer) opisuje jak zwykle posiada pozycję O. Na przykład

następujący

int [offset] ) ;

igła.

pozycję

pierwszego

wystąpienia

ig7a w stog. Pierwszy znak

kod wyświetli w przeglądarce wartość 3:

$test "Cześć. św i ecie"; echo strposC$test. "ś");

W tym przypadku funkcji jako i g 7a została przekazana jedna litera, lecz dowolnej długości. Opcjonalny parametr offset jest stosowany w celu podania pozycji, być przeszukiwany. Na przykład echo strposC$test . wyświetli

w

·ś·.

począwszy

to

także ciąg

od której stóg ma

4);

przeglądarce wartość

pominął pozycję

może być

3.

6,

ponieważ

PHP

zaczął

przeszukiwanie od pozycji 4, a

więc

Funkcja strrpos() jest niemal identyczna, lecz zwraca pozycje ostatniego wystąpienia ig7a w stag. z tych przypadków, jeżeli ig7a nie jest ciągiem, strpos() i strrpos() zwrócą false. to sprawiać problemy, porueważ w językach o niezbyt dobrze zarysowanych typach, takich jak PHP, fa 1se jest równoznaczne z O, pierwszym znakiem ciągu. W

każdym

Może

Można uniknąć

tego problemu,

stosując

operator ===, który sprawdza zwracane wartości:

$wynik = strposC$test. "C"); if C$wynik === fal se) { echo "Nie znaleziono "; } else { echo "Znaleziono na pozycji O";

Zamiana podciqgów - funkcje stcreplaceO i substcreplaceO Funkcjonalność typu znajdź-i-zamień może być niezwykle użyteczna przy pracy z ciągami. Znajdowanie i zarruanę można wykorzystywać w celu personalizowania dokumentów generowanych przez PHP - na przykład przez zamianę na nazwisko osoby i na jej adres. Mechaillzmy te można również stosować przy cenzurowaniu konkretnych tematów, na przykład w dyskusji na forum, a nawet w aplikacji Inteligentnego Formularza. Powtórzmy jeszcze raz: w tym celu można wykorzystać funkcje ciągów lub wyrażeń regularnych. Funkcją ciągów najczęściej stosowaną

prototyp:

mi xed strJeplaceCmi xed ig7a. mixed

do zamiany jest strJep 1ace ( ). Posiada ona

nowa_i gła.

następujący

mi xed stog [. int &ile]);

Funkcja ta zamierua wszystkie elementy ig7a znalezione w stog na nONa_ig7a i zwraca nową wersję stag. Opcjonalny czwarty parametr i 7e wskazuje liczbę znaków, które mają zostać zastąpione . Wszystkie parametry można przekazywać jako tablice, a funkcja str rep 1ace() zachowa się w inteligentny sposób. Można przekazać tablicę słów, które mają zostać zastąpione , tablicę słów , które mają je (w podanej kolejności) zastąpić, oraz tablicę ciągów znaków, względem których te zasady mają być zastosowane. Funkcja zwróci w takiej sytuacji tablicę zmienionych ciągów znaków.

Rozdział

Na

4.• Manipulowanie

ciągami

i wyrażenia regularne

133

klienci mogą używać Inteligentnego Formularza, wnosząc skargi, w których wystę­ niecenzuralne słowa. Aby chronić pracowników Janka przed obrazą, można zdefiniować tablicę $cenzura, zawierającą słowa niecenzuralne. Poniżej znajduje się przykład, w którym użyto funkcji strJeplace() i tej tablicy: przykład

pują

$komentarz = str_replace($cenzura. '%!@*'. $komentarz);

Funkcja substrJepl ace() jest stosowana do odnajdywania i zamiany konkretnego podciągu Posiada ona następujący prototyp:

ciągu.

string substrJeplace(string ciag. string zamiana. int start. int [d7ugosc]);

Funkcja zamienia część ciągu ciag na ciąg zamiana. To, od parametru start i opcjonalnego dlugosc.

którą

z nich obejmie modyfikacja,

zależy

Wartość parametru start przedstawia offset w ciągu, gdzie powinna rozpocząć się zamiana. Jeżeli wynosi ona O lub jest wartością dodatnią, jej pozycję liczy się od początku ciągu; jeśli jest ujemna, offset liczy się od końca ciągu. Na przykład poniższy wiersz kodu zamieni ostatni znak w $test na X:

$test = substrJep l ace( $test . 'X'.

-1):

Parametr dlugosc jest opcjonalny i opisuje punkt, w którym PHP powinien zakończyć zamianę. Jeżeli nie zostanie on podany, ciąg zostanie zamieniony od pozycji start do końca ciągu. wynosi O, ciąg zamiany zostanie wstawiony do ciągu bez nadpisania istniejącej Dodatnia wartość parametru dlugosc przedstawia liczbę znaków, które mają być zamienione na nowy ciąg. Ujemna wartość parametru dlugosc opisuje pozycję, liczoną od koń­ ca ciągu, w której powinna zakończyć się zamiana. Jeżeli dlugosc zawartości .

Wprowadzenie do wyrażeń regularnych PHP rozpoznaje dwa style składni wyrażeń regularnych: POSIX i PerL Obydwa style składni wyrażeń regularnych są domyślnie wkompilowane i dostępne w PHP, a począwszy od wersji 5.3, języka stylu Perl (PCRE) nie można wyłączyć. Jednak w tej książce opisany jest łatwiejszy styl POSIX, ale programiści Perła lub zainteresowani PCRE mogą przeczytać podręcznik elektroniczny pod adresem http://www.php.net/pcre.

I:.

Wyrażenia regulame POSIX są łatwiejsze są z kolei binamie bezpieczne .

do przyswojenia i

są

szybciej wykonywane, lecz nie

• 1

W przedstawionych dotychczas operacjach zamian zostały wykorzystane funkcje ciągów. Powoto ograniczenie do dokładnego dopasowania ciągu lub podciągu . Aby posłużyć się bardziej złożonym dopasowywaniem wzorów, należy zastosować wyrażenia regularne. Zagadnienia związane z wyrażeniami regularnymi trudno na początku opanować, lecz okazują się one niekiedy bardzo użyteczne. dowało

Podstawy regularne to sposób opisywania wzoru we fragmencie tekstu. Prezentowane wcześniej dopasowania są pewną formą wyrażeń regularnych. Na przykład powyżej jest przedstawione poszukiwanie wyrażeń regularnych, takich jak sklep i dostawy.

Wyrażenie

dosłowne

134

Część

I • Stosowanie PHP

Dostosowywanie wyrażeń regularnych w PHP jest bardziej podobne do funkcji strstr() niż do dokładnego porównania, ponieważ dopasowuje się pewien ciąg wewnątrz innego ciągu (może on znajdować się gdziekolwiek w dłuższym ciągu, chyba że zostanie to ustawione). Na przykład ciąg sk l ep pasuje do wyrażenia regularnego sk l ep, ale również do wyrażeń regularnych k, kl itp. jest również stosowanie, oprócz dokładnego dopasowania, specjalnych znaków wskametaznaczenie. Na przykład za pomocą znaków specjalnych można wskazać, że wzór musi pojawić się na początku lub na końcu ciągu, że część wzoru może się powtarzać lub że znaki wzoru muszą należeć do określonego typu. Można również połączyć dokładne występo­ wania znaków specjalnych. Każda z tych kwestii zostanie rozpatrzona poniżej . Możliwe

zujących

Zbiory i klasy znaków Stosowanie zbiorów znaków natychmiast daje wyrażeniu regularnemu moc większą niż posiada dopasowywanie wyrażeń. Zbiory znaków mogą być stosowane tak, by pasowały do każ­ dego znaku określonego typu - są typem wieloznacznika. dokładne

Po pierwsze, znak . może być stosowany jako wieloznacznik dla każdego innego znaku poza znakiem nowego wiersza (\n). Na przykład wyrażenie regularne: . łot

pasuje do wyrażeń

"płot", "młot"

itp.

Ten rodzaj dostosowywania wieloznaczników jest często używany do dopasowywania nazw plików w systerpach operacyjnych. Stosując wyrażenia regularne, można jednak znacznie dokładniej opisać typ znaku, do którego będzie tworzone dopasowanie. Można również określić zbiór, do którego znak musi należeć. W poprzednim przykładzie wyrażenie regularne pasuje do wyrażeń "młot" i "płot", ale także do "#łot" . Aby ograniczyć dopasowywane znaki do tych zakresu od a do z, należy dodać następujący kod: [a-z]

Wszystkie dane zawarte w nawiasach kwadratowych ([ i J) są nazywane klasą znaków, czyli zbiorem znaków, do których musi należeć dopasowywany znak. Należy zauważyć, że wyrażenie w nawiasach kwadratowych odnosi się tylko do pojedynczego znaku. Można również

po prostu wyliczyć elementy zbioru. Na przykład:

[aeiouy]

oznacza dowolną samogłoskę. Można również określić zakres, jak zostało to uczynione w poprzednim specjalny znak łącznika, a także zbiór zakresów:

przykładzie, stosując

[a -zA-Z]

Ten zbiór zakresów oznacza każdy znak alfabetu Można również zastosować

Na przykład: [Ąa -z]

zbiory do

określenia,

niezależnie

od wielkości litery.

które znaki nie

mogą być

elementami zbioru.

n

dopasowuje każdy znak, który nie pochodzi z zakresu pomiędzy a i z. Znak karetki oznacza nie, kiedy jest umieszczony w nawiasach kwadratowych. Poza nimi posiada inne znaczenie, opisane poniżej.

Rozdział

4.• Manipulowanie

ciągami

i wyrażenia regularne

135

Ponadto oprócz wyliczania zbiorów i zakresów istnieje pewna ilość predefmiowanych klas znaków, które mogą być użyte w wyrażeniach regularnych. Zostały one przedstawione w tabeli 4.3. Tabela 4.3. Klasy znaków stosowane w stylu

Klasa

Dopasowania

[[ : a l num: ]]

Znaki alfanumeryczne

[[ : a l pha : ]]

Znaki alfabetu

[[: lower:]]

Małe

[[ : upper : ]]

Wielkie litery

[[ : di gi t: ]]

Liczby

wyrażeń

regularnych POSIX

litery

dziesiętne

[[: xd igit : ]]

Liczby szesnastkowe

[[ : punct : ]]

Znaki przestankowe

[[ : bl ank : ]]

Tabulatory i spacje

[[: space: ]]

Pusta przestrzeń

[[ :cntrl:]]

Znaki kontrolne

[[: print:]]

Wszystkie

możliwe

do wyświetlenia znaki

[[ :graph:]]

Wszystkie

możliwe

do

wyświetlenia

znaki poza spacjami

Powtarzalność Często konieczne jest określenie kilkukrotnego występowania konkretnego ciągu bądź klasy znaków. Można to przedstawić, stosując dwa znaki specjalne w wyrażeniach regularnych. Symbol * oznacza, że wzór może powtórzyć się zero bądź więcej razy, a symbol + - jeden lub więcej razy. Symbol ten powinien pojawić się bezpośrednio po tej części wyrażenia, do której się odnosi. Na przykład:

[[ :a lnum: ]]+

oznacza "co najmniej jeden znak alfanumeryczny".

Podwyrażenia Często użyteczna jest możliwość rozdzielenia wyrażenia na podwyrażenia, na przykład w celu przedstawienia "co najmniej jednego z tych ciągów, a następnie dokładnie tego". Wyrażenia można rozdzielić stosując nawiasy, w taki sam sposób jak w wyrażeniach arytmetycznych. Na przykład

(bardzo

pasuje do

)*dużo

"dużo",

Podwyrażenia

"bardzo

dużo",

"bardzo bardzo

dużo"

itd.

policzalne

jest określenie liczby powtórzeń danego ciągu poprzez zastosowanie wyrażenia numerycznego w nawiasach klamrowych ({}). Można przekazać dokładną liczbę powtórzeń ({ 3} oznacza dokładnie trzy powtórzenia), zakres powtórzeń ({ 2. 4} oznacza od dwu do czterech powtórzeń) lub otwarty zakres powtórzeń ({ 2. } oznacza co najmniej dwa powtórzenia).

Możliwe

136

Część

I • Stosowanie PHP

Na przykład:

(ba rdzo ){ 1. 3} pasuje do "bardzo" , "bardzo bardzo " i "bardzo bardzo bardzo" .

Kotwiczenie na początku lub na końcu ciągu Wzorzec [a -z ] będzie pasował do każdego ciągu znaków zawierającego małą literę alfabetu. Nie ma przy tym znaczenia, czy ciąg ten zawiera tylko jeden znak, czy też poszukiwany znak jest jednym z wielu w dłuższym ciągu . czy konkretne podwyrażenie powinno pojawić się na początku , na czy też w obu miejscach. Jest to bardzo użyteczne przy upewnianiu się, czy tylko szukana fraza i nic więcej nie pojawia się w ciągu.

Można również określić,

końcu,

Symbol

jest stosowany na początku wyrażenia regularnego w celu wskazania, że musi się ono na początku szukanego ciągu. Symbol $ jest llIllleszczany na końcu wyrażenia regularnego, aby pokazać , że musi się ono pojawić na końcu ciągu . A

pojawić

Na przykład poniższe

wyrażenie

odpowiada wyrazowi janek na początku ciągu:

Ajanek Następujące wyrażenie

pasuje do com na

końcu ciągu :

com$ A

poniższe wyrażenie

pasuje do

każdego

pojedynczego znaku z zakresu od a do z, jako osobnego

ciągu:

A[a - zJ$ Rozgałęzianie wyboru w wyrażeniach regularnych oznacza się znakiem nie pasowało do com, edu lub net, można zastosować wyrażenie:

Możliwość

I. Na przykład aby wyraże­

coml edulnet

Dopasowywanie specjalnych znaków literowych Aby dopasować jeden lub więcej ze znaków specjalnych wymienionych w poprzednim podrozdziale, takich jak . , {, lub $, należy umieścić przed nimi ukośnik (\ ). W celu przedstawienia symbolu ukośnika należy go zastąpić dwoma ukośnikami (\ \ ). by wzorcowe wyrażenia regularne umieszczać w PHP w pojedynczych cudzyw PHP wyrażeń regularnych w cudzysłowach podwójnych stanowi niepotrzebne utrudnienie. W PHP używa się również znaków ukośnika w celu ucieczki od znaków specjalnych, takich jak lewy ukośnik. Aby dopasować wzorzec do znaku lewego ukośnika, należy wpisać dwa takie znaki, wskazując, że jest to zwykły znak lewego ukośnika, a nie znak ucieczki. Należy pamiętać ,

słowach . Używanie

Analogicznie, jeżeli chcemy umieścić znak lewego ukośnika w ciągu znaków umieszczonym w podwójnym cudzysłowie, również z tego samego powodu trzeba wpisać dwa takie znaki. Ostatecznie trochę niecodziennym efektem stosowania tych reguł jest fakt, że w PHP ciąg znaków

Rozdział

4.• Manipulowanie

ciągami

i wyrażenia regularne

137

reprezentujący wyrażenie regularne zawierające zwykły znak lewego ukośnika musi zawierać cztery lewe ukośniki. Interpreter PHP odczyta cztery takie znaki jako dwa lewe ukośniki, natomiast interpreter wyrażeń regularnych potraktuje obydwa lewe ukośniki jako jeden.

znak dolara jest znakiem specjalnym w ciągach znaków PHP w podwójnych cudzyoraz wyrażeniach regularnych. Aby móc dopasowywać znak $ we wzorcu, należałoby napisać "\ \ \$ ". Ciąg ten znajduje się w podwójnych cudzysłowach, dlatego PHP odczyta go jako \$, a interpreter wyrażeń regularnych dopasuje go do znaku dolara.

Również słowach

Podsumowanie znaków specjalnych Podsumowanie wszystkich znaków specjalnych jest przedstawione w tabelach 4.4 i 4.5 . Tabela 4.4 ukazuje znaczenie znaków specjalnych umieszczonych poza nawiasami kwadratowymi, a tabela 4.5 ich znaczenie w nawiasach. Tabela 4.4. Podsumowanie znaków specjalnych stosowanych w wyrażeniach regularnych POSIX, poza nawiasami kwadratowymi

Znak

Znaczenie Znak ucieczki Dopasowanie na początku Dopasowanie na końcu Dopasowanie do

ciągu

każdego

Start alternatywnych

ciągu

znaku oprócz nowego wiersza

rozgałęzień

Gak OR)

Początek podciągu

Koniec podciągu

*

Powtórzenie zero lub więcej razy

+

Powtórzenie jeden lub więcej razy Początek

minimalnego/maksymalnego kwantyfIkatora

Koniec minimalnego/maksymalnego kwantyfikatora Oznaczenie podwzorca jako opcjonalnego

Tabela 4.5. Podsumowanie znaków specjalnych stosowanych

w nawiasach Znak

wyrażeniach

regularnych POSIX,

kwadratowych

Znaczenie Znak ucieczki NOT, jeżeli

użyte

przed wyrażeniem

Stosowany do określeń zakresu znaków

Umieszczanie wszystkiego razem (Inteligentny Formularz) Istnieją co najmniej dwie możliwości zastosowania wyrażeń regularnych. Pierwsza z nich to wykrywanie określonych terminów w przykładowym komentarzu. Gdy znamy wyrażenia regularne, możemy tę czynność nieco usprawnić. Kiedy stosowane były funkcje ciągów, należało

138

Część

I • Stosowanie PHP

przeprowadzić

trzy osobne przeszukiwania słów "skl ep", "obsługa kl ienta" lub "sprzedaż". Storegularne, można dokonać tego za pomocą jednego wiersza kodu:

sując wyrażenie

skleP i obs ługa klientalsprzedaż

Drugim możliwym zastosowaniem jest sprawdzenie poprawności adresu pocztowego klienta poprzez zakodowanie standardowego formatu adresu w wyrażeniu regularnym. Format zawiera kilka znaków alfanumerycznych lub interpunkcyjnych, następnie symbol @, później ciąg znaków alfanumerycznych i łączników, następnie kropki, kolejne znaki alfanumeryczne i łączniki oraz przypuszczalnie więcej kropek, aż do końca ciągu, którego kod jest następujący:

A[a -zA-ZQ-9_\-. ]+@[a-zA-ZQ-9\- ]+\.[ a-zA-ZQ-9\-. ]+$ A[a -zA -ZQ-9_\ - . ]+ oznacza "początek ciągu to przynajmniej jedna litera, cyfra lub kreska dolna albo też kombinacja tych znaków". Zwróćmy uwagę, że gdy znak kropki znajduje się na początku lub końcu klasy znaków, traci on swą cechę wieloznaczności i staje się dosłownym znakiem kropki. Podwyrażenie

Symbol @oznacza

dosłownie @.

[a- zA-ZQ-9 \ - ]+, zawierające znaki alfanumeryczne i łączniki, pasuje do pierwszej nazwy serwera. Należy zauważyć, że łącznik następuje po ukośniku, ponieważ w nawiasach kwadratowych ma status znaku specjalnego. Podwyrażenie części

Kombinacja \ . Oznacza po prostu kropkę (.). Znak kropki został użyty poza klasą znaków, zatem trzeba go poprzedzić znakiem ucieczki w celu dopasowania go wyłącznie do dosłownego znaku kropki. Podwyrażenie [a-zA-ZQ-9 \ -. J+$ pasuje do reszty nazwy domeny oraz, jeżeli to konieczne, więcej kropek, i tak do końca ciągu.

zawiera litery, cyfry, łączniki

Nietrudno jednak zauważyć, że niektóre niepoprawne adresy pocztowe nadal pasują do tego wyrażenia regularnego. Właściwie nie sposób je wszystkie wyłapać, lecz powyższe wyrażenie poprawi nieco sytuację. Można je dalej ulepszać na wiele sposobów. Można na przykład podać listę poprawnych domen najwyższego poziomu (ang. Top Level Domains - TLD). Wprowadzając restrykcyjne ograniczenia, trzeba jednak uważać, gdyż funkcja odrzucająca l % poprawnych danych może narobić o wiele więcej szkód niż funkcja, która zaakceptuje 10% danych niewłaściwych . Teraz, po opisaniu wyrażeń regularnych PHP, przedstawimy funkcje PHP z ich zastosowaniem.

Odnajdywanie podciągów za pomocą wyrażeń regularnych Odnajdywanie

podciągów

dopasowujące wyrażenia następujący

prototyp:

jest głównym zastosowaniem wyrażeń regularnych. Dwie funkcje PHP regularne w stylu POSIX to ereg( l i eregi (l . Funkcja ereg( l posiada

int ereg(string wzor. st ring szukaj . array [pasuje]): Funkcja ta przeszukuje ciąg szukaj w celu odnalezienia wyrażeń pasujących do wyrażenia regularnego zawartego w ciągu wzor. W rezultacie odpowiednie podwyrażenia wzoru zostaną przechowane w tablicy pasuje, jedno podwyrażenie na element tablicy. Funkcja eregi ( l jest identyczna, tyle że nie rozpoznaje wielkości liter.

Rozdział

Przykładowy

larnymi w

4.• Manipulowanie

Inteligentny Formularz sposób:

ciągami

do

można zaadaptować

i wyrażenia regularne

współpracy

z

wyrażeniami

139 regu-

następujący

if (leregi('A[a-zA-zO-9_\-\.]+@[a-zA-zO-9\- ]+\.[a-zA-zO-9\-\.]+$'. $email) ) { echo "

To nie jest poprawny adres poczty elektroni cznej.

".

Proszę powrócić do poprzedniej strony i spróbować ponownie.

"; exit; }

$adresdo = "komentarze@przyk lad .com" ;

l/wart ość domyślna

$komentarz)) $adresdo = "[email protected]"; } el se if (eregi( "dostarczY ldostaw". $komentarz)) { $adresdo = "[email protected]"; } el se if (eregi(" rachunek Iks i ęgowoSć". $komentarz)) $adresdo = "[email protected]";

if

}

if

(eregi("sklep l obsługa klientalsprzedaż".

(eregi("wielk iklient\.com". $email)) $adresdo = "janek@przyk lad .com";

Zamiana podciągów za pomocą wyrażeń regularnych regularne mogą być również zastosowane do odnajdywania i zamiany podciągów, podobnie jak to się dzieje przy użyciu st r Jep l ace( l. Stosuje się do tego dwie funkcje: ereg_ .... rep l ace() i eregiJep l ace(). Funkcja eregJep l ace() posiada następujący prototyp:

Wyrażenia

string eregJeplace(string wzor. string zamiana. string szukaj); Funkcja ta poszukuje wyrażeń pasujących do wzoru w

ciągu

szukaj i zamienia je na ciąg zamiana.

Funkcja eregi Jep l ace( ) jest identyczna z jednym wyjątkiem -

lekceważy wielkość

liter.

Rozdzielanie ciągów za pomocą wyrażeń regularnych Inną użyteczną funkcją wyrażeń

regularnych jest sp l i t () o

następującym

prototypie:

array split (str ing wzor. string szukaj. int [max]); Funkcja ta dzieli ciąg szukaj na podciągi według wyrażenia regularnego wzor, po czym zwraca podciągi w tablicy. Liczba typu i nteger max ogranicza liczbę elementów, które mogą zostać umieszczone w tablicy. te mogą być lub dat. Na przykład:

Własności

użyteczne

przy rozdzielaniu adresów poczty elektronicznej, nazw domen

$domena = "uzytkownik@przyk l ad.com "; $tab = spl it ("\. i@". $domena); while (list($k lucz. $wartosc) = each($tab)) echo "
" $wartosc;

140

Część

I • Stosowanie PHP

Powyższe wyrażenie

wierszu:

rozbija nazwę komputera na pięć

części

i wyświetla każdą z nich w osobnym

uzytkownik

@

przyk l ad

com Generalnie funkcje wyrażeń regularnych pracują mniej wydajnie niż funkcje ciągów o podobnej funkcjonalności. Jeżeli dana aplikacja jest wystarczająco prosta, aby zastosować funkcje ciągów, należy

to

wykonać

uczynić .

przy

Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy realizowane przez nią zadania można jednego wyrażenia regularnego i większej liczby funkcji ciągów znaków.

użyciu

Propozycje dalszych lekt'ur PHP udostępnia wiele funkcji ciągów. W tym rozdziale omówiliśmy najbardziej użyteczne z nich, jednak w razie szczególnej potrzeby (na przykład konieczności przekształcenia znaków na cyrylicę) , można sprawdzić w podręczniku on-line PHP, czy udostępnia on odpowiednią funkcję . Istnieje ogromny materiał na temat wyrażeń regularnych. Użytkownicy Uniksa mogą rozpocząć od strony regexp w man, poza tym pod adresami devshed.com i phpbuilder.com są dostępne obszerne artykuły .

Na stronie WWW Zend można zapoznać się z efektywniejszą i bardziej złożoną funkcję sprawdzania poprawności adresów poczty elektronicznej niż ta przedstawiona powyżej . Nazywa się ona Ma il Va l (); można ją znaleźć pod adresem http://www.zend.com/code/codex.php?ozid=88 &single= l. Zrozumienie wyrażeń regularnych zabiera nieco czasu chomionych przykładów, tym większa biegłość.

W

następnym

im jednak

więcej

obejrzanych i uru-

rozdziale

W kolejnym rozdziale przedstawimy kilka sposobów zastosowania PHP. Dzięki ponownemu wykorzystaniu istniejącego kodu będziemy mogli zaoszczędzić czas i wysiłek.

Rozdział

5.

Ponowne wykorzystanie kodu i tworzenie funkcji W tym rozdziale wyjaśnimy, w jaki sposób ponowne stosowanie istniejącego kodu pozwala uczynić programy bardziej niezawodnymi, zwięzłymi i łatwiejszymi w utrzymaniu. Przedstawimy techniki dzielenia na moduły i ponowne stosowanie kodu, począwszy od prostych zastosowań funkcji requi re() i i ncl ude() w celu użycia danego kodu na więcej niż jednej stronie. Wyjaśnimy, dlaczego takie działania są lepsze niż funkcje Server Side IncIude. Przykład pomoże zrozumieć stosowanie łączonych plików dla uzyskania spójnego wyglądu całej strony. Wyjaśnione zostaną także sposoby tworzenia i wywoływania własnych funkcji, jako przykłady zostaną podane funkcje tworzenia strony i formularza. W tym rozdziale zostaną poruszone

następujące

zagadnienia:

• zalety ponownego stosowania kodu, • stosowanie requ i re () i i nc l ude () , • wprowadzenie do funkcji, • definiowanie funkcji, • używanie parametrów, • zasięg, • zwracanie wartości, • przekazanie przez

referencję,

czy przekazanie przez wartość,

• implementowanie rekurencji, • używanie przestrzeni nazw.

Zalety ponownego stosowania kodu Jednym z celów inżynierów oprogramowania jest ponowne stosowanie kodu zamiast pisania nowego. Nie dzieje się tak dlatego, że programiści są wyjątkowo leniwi. Ponowne stosowanie istniejącego kodu obniża koszty, zwiększa niezawodność i poprawia spójność . W idealnym przypadku nowy projekt jest tworzony poprzez łączenie istniejących składników z minimalnym nakła­ dem pracy przy tworzeniu go od podstaw.

142

Część

I • Stosowanie PHP

Koszt Poprzez całe "życie" fragmentu oprogramowania jego utrzymywanie, modyfikowanie, testowanie i dokumentowanie zajmie znacznie więcej czasu niż jego początkowe utworzenie. Piszący komercyjny kod powinni ograniczać liczbę wierszy kodu stosowanych wewnątrz organizacji. Jedną z najbardziej praktycznych metod osiągnięcia tego celu jest ponowne użycie już stosowanego kodu, a nie pisanie jego nieco innej wersji dla nowego zadania. Mniejsza ilość kodu oznacza niższe koszty. Jeżeli istnieje oprogramowanie spełniające wymagania nowego projektu, należy go zakupić. Wydatki związane z nabyciem dostępnego już oprogramowania są prawie zawsze niższe niż koszt tworzenia równoważnego produktu. Trzeba jednak wziąć pod uwagę możliwość , że istniejące oprogramowanie nie spełnia wszystkich wymagań. Modyfikacja istniejącego kodu niekiedy okazuje się trudniejsza niż napisanie nowego.

Niezawodność Jeżeli dany moduł kodu jest już stosowany w jakiejś organizacji, przypuszczalnie został on dokładnie przetestowany. Nawet jeżeli moduł ten składa się z kilku wierszy, istnieje prawdopodobieństwo, że w razie napisania go od nowa mogą zostać przeoczone dane dopisane przez autora, na przykład po znalezieniu błędów . Istniejący kod jest zazwyczaj bardziej niezawodny niż całkiem nowy.

Spójność Interfejsy zewnętrzne systemu - czy to interfejsy użytkownika, czy dla systemów zewnęt­ rznych - powinny być spójne. Napisanie nowego kodu spójnego z istniejącymi częściami systemu zabiera dużo czasu i wysiłku. Zastosowanie działającego już kodu automatycznie zapewnia jego spójność .

Jednak najważniejszą z wymienionych zalet jest to, że ponowne stosowanie kodu oznacza mniejszą ilość pracy dla autora. Musi jednak zostać spełniony warunek, że istniejący kod jest złożony z modułów i dobrze napisany. Podczas pracy należy rozpoznawać poszczególne części swojego kodu, aby można było się do nich odwołać w przyszłości .

Stosowanie funkcji require(~ i includeO PHP posiada dwie bardzo proste, lecz bardzo użyteczne instrukcje pozwalające na ponowne zastosowanie dowolnego typu kodu. Stosowanie instrukcji requireCl i i nclude(l pozwala na załado­ wanie pliku do skryptu PHP. Plik ten może zawierać wszystko, co zwykle można umieścić w skrypcie, czyli wyrażenia PHP, tekst, znaczniki HTML, funkcje PHP i klasy PHP. Instrukcje te działają podobnie do funkcji Server Side Include serwerów WWW i wyrażeń #i nc l ude w C lub C++. Instrukcje requi reCl i incl udeCl są niemal identyczne. Jedyna różnica między nimi polega na tym, że w przypadku niepowodzenia requi re Cl wygeneruje błąd krytyczny, natomiast i ncl ude (l wygeneruje tylko ostrzeżenie. Funkcje requireCl i include(l występują w dwóch odmianach - są to odpowiednio funkcje requi re_once( l i include_once( l. Ich celem jest - co chyba nietrudno zgadnąć - zagwarantowanie, że plik zostanie dołączony tylko jeden raz. W przypadku przykładów rozważanych dotychczas, to jest nagłówków i stopek, mechanizm taki nie jest szczególnie przydatny.

Rozdział

5. • Ponowne wykorzystanie kodu i tworzenie funkcji

143

Funkcje te okażą się użyteczne, gdy przy użyciu requi re() i i nc l ude() zaczniemy dołączać biblioteki funkcji. Dzięki zastosowaniu tych drugich odmian unikniemy sytuacji, w której przez przypadek po raz drugi dołączona zostanie ta sama biblioteka funkcji, co doprowadziłoby do zredefrniowania funkcji i powstania błędu . Programiści przykładający dużą wagę do stosowania dobrych praktyk programistycznych używają zazwyczaj funkcji requ ire() lub include(), których wykonywanie przebiega szybciej .

Rozszerzenia plików i requireO Następujący

kod jest zapisany w pliku o nazwie ponownie.php:


PHP .
' :

wyrażenie

kod jest zapisany w pliku o nazwie glowny.php:

' : requ i re('ponownie. php' ): echo 'Skrypt się zako ń czy.
' : ?>

Po uruchomieniu ponownie.php w przeglądarce pojawi się łatwy do przewidzenia wynik Oto bardzo proste wy raże ni e PHP .. Po włączeniu glowny.php rezultat jest bardziej interesujący (zobacz rysunek 5.1). Rysunek 5.1. Uruchomienie pliku glowny.php pokazuje również skrypt ponownie.php

~. Pli~

E~(tI

~łUl)!Onr Oto

ml ~I'p WidO,,"

localhort.'1)"tJ:":a...OSIJUlWI1)'.r-hp Ulubione

~j3r.:edzia

Pomoc

l ehttp://lar.alh·Olt.~OZcWiltOS;gIO'Wtlf,PhP

główny plik.

Oto bardzo proste \\'}Taienie PHP. Skrypt się zakończy.

Gotowt

I '

I

I

~ LOk..illn)'lntrłnrl

I I'a -I

4\""'"

Aby zastosować wyrażenie requi re(), potrzebny jest plik. W poprzednim przykładzie sowany plik ponownie.php. Po uruchomieniu skryptu wyrażenie

został

zasto-

require('ponownie.php'): ulega zamianie na zawartość żądanego pliku, po czym skrypt zostaje wykonany. Oznacza to, że po uruchomieniu glowny.php będzie pracował tak, jak gdyby został napisany w następujący sposób:

": echo "Oto bardzo proste wyrażenie PHP.
"; echo "Skrypt się zakończy,
" : ?>

144

Część I • Stosowanie PHP

Przy stosowaniu requi re() plików i znacznikami PHP.

należy pamiętać

o

różnych

sposobach

zarządzania

rozszerzeniami

PHP nie zwraca uwagi na rozszerzenie żądanego pliku. Oznacza to, że można dowolnie nazywać pliki dopóty, dopóki nie zostają one wywołane bezpośrednio . Kiedy do załadowania pliku stosuje się requi reCl, stanie się on częścią pliku PHP i jako taki zostanie wykonany. Zazwyczaj wyrażenia PHP nie zostałyby przetworzone, gdyby znajdowały się w pliku o nazwie na przykład strona.html. PHP zwykle pracuje jedynie z plikami o określonych rozszerzeniach, takich jak .php. (Ustawienie to można zmienić w pliku konfiguracyjnym serwera WWW). Jednak załadowanie strony strona.html poprzez requi re() spowoduje, że cały PHP wewnątrz niej zostanie wykonany. Tak więc pliki ponownie używane mogą mieć dowolne rozszerzenie, lecz dobrze jest konsekwentnie przestrzegać pewnej konwencji, takiej jak .inc (od include - zawierać) . jedynie wziąć pod uwagę to, że jeżeli pliki o rozszerzeniu .inc (bądź innym niestandardowym) przechowywane są w katalogu dokumentów WWW i użytkownik załaduje je bezpośrednio do przeglądarki , będzie on mógł zobaczyć cały kod jako zwykły tekst, w tym także wszystkie hasła. Tak więc ważne jest przechowywanie ponownie użytych plików w osobnym katalogu lub używa­ nie standardowych rozszerzeń.

Należy

W

powyższym przykładzie

ponownie stosowany plik (ponownie.php)


?>

wyrażenie

był następujący :

PHP .
';

Kod PHP w pliku znalazł się wewnątrz znaczników PHP. Konwencja ta jest konieczna, aby w żąda­ nym pliku został potraktowany jako kod PHP. Jeżeli znajdzie się poza znacznikami, zostanie ujęty jako tekst lub HTML i nie zostanie wykonany.

Stosowanie require() w szablonach stron WWW Jeżeli dana firma stosuje spójny wygląd dla swoich stron WWW, PHP może do dodania szablonu i standardowych elementów przy użyciu requi re ( ).

być

wykorzystany

Na przykład witryna WWW fikcyjnej firmy TLA Consulting posiada pewną liczbę stron o wyglą­ dzie przedstawionym na rysunku 5.2. Kiedy potrzebna jest nowa strona, programista może otworzyć już istniejącą, wyciąć niepotrzebne fragmenty tekstu, wprowadzić nowy tekst i zapisać plik pod nową nazwą.

Przeanalizujmy następujący scenariusz. Witryna WWW istnieje już od pewnego czasu, a w niej dziesiątki, setki lub nawet tysiące stron o podobnym stylu. Zapada decyzja o zmianie standardowego wyglądu - może to być niewielka modyfikacja, jak dodanie adresu poczty elektronicznej w stopce każdej strony lub pojedynczej opcji w menu nawigacyjnym. Czy ma sens ręczna zmiana dziesiątek, setek, a może nawet tysięcy stron? ponowne stosowanie fragmentów HTML-a wspólnych dla wszystkich stron jest lepszym rozwiązaniem niż wycinanie i wklejanie w dziesiątkach, setkach, a nawet tysiącach stron. Kod źródłowy strony głównej (glowna.htm/), widocznej na rysunku 5.2, został przedstawiony na listingu 5.1.

Bezpośrednie dużo

Jak pokazano na listingu 5.1, plik ten posiada kilka wyraźnych części kodu. Nagłówek HTML-a zawiera definicje kaskadowego arkusza stylów (Cascading Style Sheet - CSS), wykorzystywane

Rozdział

Rysunek 5.2.

IIA

TLA Consulting posiada standardowy wygląd wszystkich swoich stron WWW

Plik

5. • Ponowne wykorzystanie kodu i tworzenie funkcji

,)t4"'lllN,

\h" 1 .... ,111'- .'1.1',"....

-

-

o

B TlĄ CONSUlTING

TLA Consulting

o Kontakt

O Usługi

O

o Mapa Serwisu

Witamy na stronie TLA Consułting Prosimy o poświęcenie czasu i poznanie nas. Specjafizujemy się w zaspakajaniu potrzeb biznesowych i mamy nadzieję na współpracę . 11 A l"rlsulhn'l I'r"'IIIlY'J(twlt-'dllt

,tJllnO:lflh""I.1tI' 1",.v/fI 'f II

kod HTML tworzący stronę główną firmy TLA Consulting

<styl e type~"textlcss "> body {background-color: white} hl {color:white: font-size:24pt: text-align:center: font-family:arial.sans-serif} .menu {color:white: font -size:12pt: text-align:center: font-family:arial,sans-serif: font-weight:bold} td {background:black} p {color:black : font -s ize:12pt: text-al ign: justify: font -family : ari al ,sans -serif} p.foot { color:white: font-size:9pt: text-align:center: font-family:arial,sans-serif: font-weight:bold} a:link,a visited,a:active {color:white}

<span class~"menu">Strona -'Gł ówna

alt~"" height~"20" width~"20" l> <span class~"menu">Kontakt

alt~"" height~"20" width~"20" l> <span class~"menu">Usługi

alt~"" height~"20" width~"20"

l> <span

class~"menu">Mapa

nazwę

148

Część

I • Stosowanie PHP

Plik stopkaphp zawiera tabelę stawiony na listingu 5.4.

wyświetlającą stopkę

na dole

każdej

strony. Plik ten jest przed-

L1sHng 5.4. stopka.php - Stosowana wielokrotnie stopka dla wszystkich stron WWW TLA

\n\n";

echo "< 1_ - ZMI ENNE GET -->\n" ; echo "\n"; echo "<1 -- ZMIENNE POST -->\n"; echo "\n"; echo "< !- - ZMIENNE SESJI -->\n"; echo "< !--" . sk l aduLtab l i ce( $_SESSION l." - ->\n" ; echo "< !-- ZMIENNE COOKIE -->\n"; echo "\n"; echo "\n
ZAKOŃCZENIE SKŁADOWANIA

ZMIENNYCH -->\n";

II skladuj_tablice() przyjmuje jako parametr tablicę II funkcja iteruje przez tablicę i tworzy pOjedynczy II który reprezentuje tablicę w formie zbioru

ciąg

function skladuj_tablice($tablica ) if(is_array($tablica» { $rozmiar = count($tablica); $ciag = ""; i f( $rozmi ar) { $li cznik = O; $ci ag . = "{ "; II dodanie klucza i wartości każdego elementu do forea ch($tablica as $zmienna => $wartosc) $ciag .= "$zmienna." = ".$wartosc"; if($licznik++ < ($rozmiar-!» { $ciag .= ".

znaków .

ciągu

znaków

$ciag .= " }"; return $ciag; } else { II jeśli $tablica nie jest

I

tab licą.

zostaje zwrócona w oryginalnej postaci

Plik dostępny pod adresem;ftp:/lftp.he/ion.p//przyk/ady/phmsv4.zip - przyp. red.

526

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

return $tablica:

?>

kod wyświetla cztery tablice zmiennych przekazanych do strony. Jeżeli stronę wyze zmiennymi GET, zmiennymi POST, cookies lub strona ta posiada zmienne sesji, zosta-

Powyższy wołano

ną one wyświetlone.

Wyniki

umieszczone wewnątrz komentarzy HTML, tak więc są one widoczne, lecz nie sposobem tworzenia widocznych elementów strony przez przeglądarkę. Jest to wygodny sposób tworzenia informacji pomocnych w testowaniu. Dzięki ukryciu informacji z procesu debugowania w komentarzach, jak uczyniono to w kodzie z listingu 26.1, kod dla celów testowania można pozostawić w skrypcie aż do ostatniej chwili. Jako nakładkę na funkcję pri ntJ() zdefiniowano funkcję sk l aduj_tab l i ce(). Funkcja ta umieszcza jedynie znaki ucieczki przed zamykającymi znacznikami komentarzy HTML. zostały

kolidują ze

Dokładna forma wyniku zależy od zmiennych przekazanych stronie. Kiedy zostanie on dodany do listingu 23.4, jednego z przykładów uwierzytelniania zawartych w rozdziale 23., dorzuci nastę­ pujące wiersze do kodu HTML tworzonego przez skrypt:


ROZPOCZĘCIE SKŁADOWAN IA



-->

( )

-->



[iduzytkownikaJ => testowy [hasloJ => haslo -->



(

)

-->



2552dc82bb465af56d65e9300f75fd68

-->

<1_-

ZAKOŃCZENIE SKŁADOWANIA

ZMIENNYCH - - >

Powyższy skrypt wyświetla zmienne POST wysłane przez formularz logowania z poprzedniej strony - i duzytkowni ka i has lo. Pokazuje on również zmienną sesji, stosowaną do przechowywania nazwy użytkownika - PHPSESSlD. Jak opisano w rozdziale 23., PHP stosuje cookie w celu połączenia zmiennych sesji z konkretnymi użytkownikami . Skrypt zwraca pseudolosowy numer, PHPSESSID, przechowywany w tym cookie w celu identyfikacji konkretnego użytkownika.

Rozdział

26 .• Usuwanie

błędów

527

Poziomy zgłaszania błędów PHP pozwala na ustawienie, z jaką dokładnością powinien obsługiwać błędy. Można określić, które typy błędów będą powodowały wyświetlanie komunikatów. Domyślnie PHP zgłasza wszystkie błędy oprócz uwag. Poziom zgłaszania w tabeli 26.1. Tabela 26.1.

błędów

jest ustawiany za

pomocą

predefiniowanych

stałych,

przedstawionych

Stałe zgłaszania błędów

Nazwa

Znaczenie

E ERROR

Zgłasza

krytyczne błędy wykonania

2

E_WARNING

Zgłasza

niekrytyczne błędy wykonania

4

E_PARSE

Zgłasza błędy składni

8

E NOTI CE

Zgłasza

uwagi,

16

E CORE ERROR

Zgłasza

niepowodzenia podczas startu mechanizmu PHP

32

E CORE WARN ING

Zgłasza

niekrytyczne niepowodzenia podczas startu mechanizmu PHP

64 128

E- COMP ILE- ERROR E- COMPILE- W ARNING

256

E UsER ERROR

Zgłasza błędy wywołane

512

E USER W ARNING

Zgłasza ostrzeżenia

1024

E UsER NOTI CE

Zgłasza

6143

E ALL

Zgłasza

2048

E sTRI CT

4096

E_RECOVERABLE_ERROR

Wartość

Zgłasza błędy

Zgłasza

że

niektóre wpisane fragmenty

mogą okazać się błędne

kompilacji

niekrytyczne

błędy

kompilacji

przez użytkownika

wyzwolone przez użytkownika

uwagi wyzwolone przez użytkownika

wszystkie błędy i ostrzeżenia - oprócz błędów i ostrzeżeń zgłaszanych przez E_sTRI CT Zgłasza fakt zastosowania rozwiązań przestarzałych lub odradzanych; nie zawiera się w E_ALL, lecz jest bardzo przydatne w trakcie usprawniania kodu. Dodatkowo sugeruje zmiany zwiększające współoperatywność. Zgłasza błędy

krytyczne, które

można przechwycić

Każda stała przedstawia pewien typ błędu, który może być zgłoszony lub zignorowany. Jeżeli na przykład poziom błędów zostanie określony jako E_ERRDR, zgłaszane będą tylko błędy krytyczne. Powyższe stałe mogą być łączone za pomocą arytmetyki binarnej w celu utworzenia różnych poziomów błędów.

poziom błędów, który zwraca wszystkie

Domyślny

błędy

oprócz uwag, jest określony jako:

E_ALL &- E_NOTI CE Powyższe wyrażenia składa się z dwóch predefiniowanych zmiennych, połączonych za pomocą bitowych operatorów arytmetycznych. Symbol &to bitowy operator AND (i), a tylda (- ) to bitowe NOT (nie). Wyrażenie powyższe można odczytać jako E_ALL AND NOT E_NDTI CE. Stała E_ALL jest połączeniem wszystkich innych typów błędów z wyjątkiem E_STRI CT. Może być ona zastąpiona przez inne poziomy, połączone za pomocą bitowego operatora OR (lub) - I.

E_ERROR E_WARN ING E_PARsE E_NOTI CE E_CORE_E RROR E_CORE_WARNING E_COMPILE_ERROR '+E_COMPILE_WARNING E_UsER_ERROR E_UsER_WARNING E_UsER_NOTI CE I

I

I

I

I

I

I

I

I

I

528

Część

V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Podobnie, domyślny poziom zgłaszania błędów może być określony poprzez wszystkie poziomy błędów, z wyjątkiem uwag połączonych razem operatorem OR.

E_WARNING

I

~E_COMPILE_WARNING

E_ERROR

I

I

E_PARS E E_CORE_ERROR E_CORE_WARNING E_COMPILE_ERROR E_UsER_ERROR E_UsER_WARNING E_UsER_NOTICE I

I

I

I

I

I

Zmiana ustawień zgłaszania błędów Ustawienia zgłaszania błędów skryptu.

mogą być określone

globalnie, w pliku php.ini, lub

Aby zmienić zgłaszanie błędów we wszystkich skryptach, w domyślnym pliku php.ini: error_reporting di splay_errors l og_errors track errors Domyślne

zmienne globalne

Zgłaszanie

•

Wyświetlanie

wszystkich

posiadają następujące

błędów

komunikatów o

śledzenia błędów, błąd

błędach jako

znaczenie:

błędach

HTML w przeglądarce.

w dzienniku

zdarzeń

na dysku.

przechowywany w zmiennej $php_errormsg.

Najczęstszą modyfikacją powyższych

I

cztery wiersze

oprócz uwag.

• Brak zapisywania komunikatów o

na E_ALL

należy zmodyfikować

dla każdego

= E_ALL &-E_NOTICE = On = Off = Off

•

• Brak

też

zmiennych jest zwiększenie poziomu

zgłaszania

zmiennych

E_STRICT. Spowoduje to wyświetlanie wielu uwag na temat zdarzeń, które mogą

one też wynikać z działania programisty wykorzystującego słabo zarysowane typy zmiennych PHP i fakt, że są one inicjowane automatycznie z wartością o.

spowodować błędy. Mogą

Podczas testowania i usuwania

ustawienie wyższego poziomu przydatne komunikaty o błędach, bardziej profesjonalnie będzie wyglądać wyłączenie di sp l ay _ errors i włączenie l og_ errors, przy wysokim poziomie error Jeport i ng. Możliwe będzie później odniesienie się do dokładnych błędów w dziennikach zdarzeń, jeżeli zostaną zgłoszone jakieś problemy. błędów

przydatne

może się okazać

error Jeporti ng. W kodzie ostatecznym, jeżeli

dołączone są własne

track_errors może pomóc w obsługiwaniu błędów we własnym zakresie, bez korzystania z domyślnej funkcjonalności PHP. Chociaż PHP dostarcza przydatnych komunikatów o błę­ dach, jego domyślne zachowanie wywiera niekorzystne wrażenie, kiedy wystąpiąjakieś problemy.

Włączenie

Domyślnie

po

wystąpieniu błędu




Typ

błędu:

komunikat

krytycznego PHP

wyświetli następujący

komunikat:

o błędzie in sc iezka/p7ik.php

on line numerWiersza


po czym nastąpi przerwanie wykonywania skryptu. Podobny wynik pojawia niekrytycznych, lecz wykonanie postępuje dalej.

się

w przypadku

błędów

kod HTML wyświetla wyraźnie błąd, lecz nie prezentuje się najlepiej . Styl komunikatu najprawdopodobniej różni się od wyglądu pozostałej części strony. Jego wynikiem może być też pusty ekran użytkowników, jeżeli zawartość strony jest wyświetlona w tabeli, a przeglądarka nie radzi sobie z wyświetleniem poprawnego kodu HTML. Dzieje się tak, ponieważ HTML otwiera, lecz nie domyka elementów tablicy, na przykład: Powyższy

o

błędzie

~

Rozdziat26 .• Usuwanie błędów

" :

}

reformat_daty($thIS->C umIeszczony) "

II zwiększenie licznika wierszy w celu zmiany kolorów $rzad++:

wyswietl() w każdym z potomków tego węzła że węzeł będzi e posiadał na swojej l iście potomków tyl ko II wtedy. gdy jest rozwinięty $ilosc potomek = sizeof($this->c lista pot): for($i-= O: $i<$ilosc_potomek: $i++) ($rzad = $this->c_lista_pot[$i]->wyswietl($rzad. $podlista): II

II

wywołanie

proszę zauważyć .

return $rzad:

Powyższa

klasa zawiera funkcjonalność

obsługującą widok

drzewa tej aplikacji.

Jeden egzemplarz klasy wezel_drzewa zawiera dane na temat pojedynczego wszystkich odpowiedzi. Daje to w wyniku następujące zmienne składowe:

artykułu

i

łącza

do

684

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

publiC pub l ic public public public public public

$c id artykulu; $c_tytul; $c umieszczajacy; $c umieszczony; $c_potomek; $c_lista_pot; $c_glebokosc;

wezel_drzewa nie zawiera tekstu wiadomości. Nie zachodzi potrzeba zała­ dowania go przed przejściem użytkownika do skryptu zobacz_artykul.php. Należy próbować wykonać to maksymalnie szybko, ponieważ w celu wyświetlenia listy drzewa wykonywanych jest wiele obliczeń. Muszą być one wykonane po raz kolejny, kiedy strona zostaje odświeżona lub naciśnięty zostaje przycisk.

Należy zauważyć, że

Schemat nazw tych zmiennych jest zgodny z konwencją stosowaną często w aplikacjach zorientowanych obiektowo - rozpoczęcie nazwy zmiennej od c_przypomina, że jest to zmienna skła­ dowaklasy. Większość z tych zmiennych odpowiada dokładnie wierszom tabeli naglowek bazy danych. Wyjąt­ kami są $c_lista_pot i $c_glebokosc. Zmienna $c_lista_pot służy do przechowywania odpowiedzi na dany artykuł. Zmienna $c_glebokosc przechowuje liczbę poziomów w dół drzewa dla danego artykułu - fakt ten jest pomocny przy wyświetlaniu informacji.

Funkcja konstrukcyjna ustawia wartości wszystkich zmiennych w

następujący

sposób:

public function

construct($id arty kulu. $tytul. $umieszczajacy. $umieszczony. -$potomek. $rozwin. $glebokosc. $rozwiniety. $podli sta) ( II konstruktor konfiguruje zmienne członkowskie oraz. co ważniejsze. II rekurencyjni e tworzy niższe części drzewa $this->c_id_artykulu ~ $id_artykulu; $this ->c_tytul ~ $tytul; $this->c_umieszczajacy ~ $umieszczajacy; $this->c_umieszczony = $umieszczony. $this ->c_potomek = $potomek; $this ->c_lista_pot = array(); $this ->c_glebokosc = $glebokosc;

Podczas konstrukcji głównego wezel_drzewa za pomocą funkcji wyswietl_drzewo() na głównej stronie w istocie jest tworzony węzeł ślepy, z nieprzydzielonym do niego artykułem . Przekazywane są mu pewne początkowe wartości: $drzewo

=

new wezel_drzewa($start. ". " . ". 1. true. -1. $rozwiniety. $podlista);

tworzy węzeł główny z parametrem $id_artyku lu równym zeru. Może on wykorzystany do odnalezienia wszystkich artykułów pierwszego poziomu, ponieważ wszystkie one posiadają parametr przodek równy zeru. W tym przypadku głębokość została ustawiona na - l, gdyż ten węzeł nie jest właściwie częścią wyświetlanych informacji. Wszystkie artykuły pierwszego poziomu będą posiadać głębokość równą zeru i znajdą się przy lewym brzegu ekranu. Następne głębokości są przesuwane w prawą stronę. Powyższe wyrażenie być

wykonywanym wewnątrz konstruktora jest egzemplarzowanie węzłów Proces ten rozpoczyna się od sprawdzenia, czy węzły potomne powinny Jest on wykonywany jedynie wtedy, gdy dany węzeł posiada potomstwo oraz

Najważniejszym działaniem

potomków tego być rozwinięte.

wybrano ich

węzła.

wyświetlenie :

if«$podl ista l I$ rozwin) && $potomek) ( $lacz ~ lacz_bd();

Rozdział

wykonane jest połączenie z ków w następujący sposób:

Następnie

bazą

31 . + -Tworzenie forum WWW

danych oraz odczytanie wszystkich

$zapytanie ~ "select * from naglowek where przodek $wynik ~ $lacz->query($zapytaniel:

~

artykułów

685

potom-

$ld artykul u ... order by umieszczony":

Następnie tablica $c _l i sta _pot jest wypełniana egzemplarzami klasy weze l_drzewa odpowiedzi na artykuł przechowywany w danym egzemplarzu weze1_drzewa :

zawierającymi

for ($licznik~O: $rzad ~ @$wynik->fetch_assoc(l: $licznik++l { if($podlistal l$rozwiniety[ $rzad['id_artykulu'J J ~~ truel { $rozwin ~ true: } else { $rozwin ~ false: }

new wezel_drzewa($rzad['id_artykulu'J.$rzad['tytul 'J. $rzad['umieszczajacy'J.$rzad['umieszczony']. $rzad['potomek'] . $rozwin. $glebokosc+l. $rozwiniety. $podlistal:

$this ->c_ lista_pot[ $licznikJ~

Ostatni wiersz powyższego kodu utworzy nowe egzemplarze weze1_drzewa według dokładnie takiego procesu, jaki został właśnie omówiony, lecz dla następnego poziomu w dół drzewa. Jest to część rekurencyjna. Węzeł przodka wywołuje konstruktor weze l_drzewa, daje mu swój i d_a rtyku l u jako dane przodka oraz dodaje jeden do swojej długości przed jej przekazaniem. Z kolei każdy weze1_drzewa zostanie utworzony i wygeneruje własne potomstwo, i tak do czasu wykorzystania wszystkich artykułów lub osiągnięcia pożądanego poziomu. Po wykonaniu powyższych działań zostaje (jest to powrót do wyswiet1_drzewo( »):

wywołana

funkcja

wyświetlająca główny

weze l_drzewa

$drzewo->wyswietl($wiersz. $podlistal : Funkcja wyswi et l () rozpoczyna od sprawdzenia, czy

wywołał ją ślepy węzeł główny:

if($this->c_glebokosc>-ll W ten sposób ślepy węzeł może pozostać poza obszarem wyświetlonym, jednak jego całkowite nie jest pożądane. On sam nie powinien się pojawić , lecz musi powiadomić swoje potomstwo o konieczności wyświetlenia się. pominięcie

funkcja wyswiet1() rozpoczyna rysowanie tabeli zawierającej artykuły. Wykorzystuje ona operator reszty (%) w celu zadecydowania o kolorze tła danego wiersza (gdyż kolory te są wymienne):

Następnie

II wiersze o zmiennym kolorze echo " ";

Zmieniony zostaje potem kolor kolejnego /1

zwiększenie

$rzad++; Następnie

rzędu:

l icznika wierszy w celu zmiany kolorów

pojawia

się

pewien fragment kodu wykonywanego przez wszystkie egzemplarze, w tym

następujący węzeł ślepy :

I/ wywołanie wyswietl() w każdym z potomków tego węzła /1 proszę zauważyć. że węze ł będzie posiadał na swojej l i śc i e potomków tylko // wtedy. gdy jest rozwinięty $il osc potomek = sizeof($this- >c lista pot); for ($i-= O; $i<$i losc_potomek; $i++ ) {$rzad = $t hi s->c_li sta_pot[ $i] ->wyswietl( $rzad. $podl ista);

return $rzad;

Jest to kolejne rekurencyjne wywołanie funkcji , która z kolei wywołuje każdy węzeł potomny aktualnego węzła, aby się wyświetlił. Przekazany zostaje aktualny kolor wiersza, zwrócony na końcu operacji, tak więc możliwe jest śledzenie zmian w kolorze. W ten sposób zakończyliśmy opis klasy. Jej kod jest stosunkowo złożony . Zalecamy wykonanie eksperymentu i uruchomienie aplikacji . Następnie powinniście powrócić do tej k s iążki , aby przeanalizować funkcję ponownie, kiedy rozumie się już ją lepiej .

31 .• Tworzenie forum WWW

Rozdział

687

Przeglqdanie pojedynczych artykułów Funkcja wyswiet1_drzewo() kończy się wyświetleniem łączy dó zbioru artykułów. Jeżeli użyt­ kownik kliknie któreś z nich, zostanie przeniesiony do skryptu zobacz_artykul.php z parametrem id_artyku1u artykułu, który ma być przeglądany. Przykładowy wynik uruchomienia tego skryptu przedstawiono na rysunku 31 .7. Rysunek 31.7. Teraz

można obejrzeć

właściwy

tekst

PlIk

wiadomości

f!;tyąa

I,."Jldot

Ulubfonr

Niln,dua

Pomoc

W Ułublont

~ trwalosc zmiennych Od:_ramlota Umieszczony: _13:08:20

Indeks

intranrt

Skrypt zobacz_artykul.php przedstawia właściwy tekst wiadomości , jak również odpowiedzi na nią. Odpowiedzi nadal są wyświetlone w formie drzewa, ale tym razem są całkowicie rozwinięte i bez przycisków plus i minus. Jest to efekt uruchomienia przełącznika $podl i sta . Na listingu 31.6 jest przedstawiony kod skryptu zobacz_ artykul.php. LIsting 31.6. zobacz artykul.php -

wyświetla

tekst pojedynczej wiadomości


dołączenie bibliotek funkCji include ('funkcje_dolacz .php'): $id_artykulu = $_GET['id_artykulu']: II pobranie danych artykułu $artykul = pobierz_artykul($id_artykulu):

II

tworz_ nagl owek _html ($artykul[ 'tytul' J) : II

wyświetlenie artykułu

wyswietl_artykul($artykul) : jeżeli artykuł posiada jakieś odpowiedzi. pokaz je w drzewku if($artykul['potomek']) { echo "

": wyswietl_linie_odp(): wyswietl_drzewo($_SESSION['rozwiniety']. O. $id_artykuluJ:

II

}

688

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Aby wykonać swoje zadanie, powyższy skrypt stosuje trzy podstawowe wywołania funkcji: pobierz_artykul (l, wyswiet l_artykul (l i wyswietl_drzewo( l . Funkcja pobierz_artykul (l pobiera dane artykułu z bazy danych. Kod tej funkcji jest przedstawiony na listingu 31.7. Lisfing 31.7. Funkcja pobierz_artyku/() pochodząca z pliku funkcje_dyskusja.php z bazy danych

function pobierz_artykul($id_artykulu) { II pobiera jeden artykuł z bazy danych i zwraca go jako

odczytuje wiadomość

tabl icę

if(l$id artykulu) return fa l se: $lacz

~

lacz_bd():

II pobranie wszys t kich

wi adomości o nagłówku z tabeli nagłówki $zapytanie ~ "select * from naglowek where id_artykulu ~ '" .$id artykulu."'''; $wyn i k ~ $lacz ->query($zapytanie): if($wynik -> num_ rowsl ~ l) { return fa l se;

}

$artykul

~

$wynik->fetch_assoc();

II pobranie tekstu

wiadomości i dodanie jej do poprzedniego wyniku $zapytanie ~ "select * from tekst where id_artykulu ~ "'. $id_artykulu. $wynik2 ~ $lacz ->query($zapytanie); if($wynik2->num_rows>O) { $tekst ~ $wynik2 ->fetch assoc(); if($tekst) { $artykul['wiadomosc'] ~ $tekst['wiadomosc'];

}

return $artykul;

Powyższa

nagłówka

funkcja po otrzymaniu id _artyku l u wykona dwa zapytania konieczne do odczytania i tekstu tego artykułu, po czym umieszcza je w jednej tablicy asocjacyjnej, którą zwraca.

Wyniki tej funkcji są przekazywane funkcji wyswietl_artykul pochodzącej z pliku funkcje_ wyswietl.php. Wyświetla ona po prostu tablicę za pomocą formatowania HTML, tak więc nie została tu opisana. Ostatecznie skrypt zobacz_artykul.php sprawdza, czy na dany artykuł istnieją odpowiedzi, i wywołuje funkcję wyswietl_drzewo( l w celu wyświetlenia ich w formie pod listy - to znaczy w pełni rozwiniętej, bez przycisków plus i minus.

Dodawanie nowych

artykułów

Po opisaniu działań zachodzących wewnątrz systemu pora na przyjrzenie się sposobowi umieszczania nowego artykułu na forum. Użytkownik może wykonać to działanie na dwa sposoby po pierwsze wybierając przycisk Nowy artykuł na stronie głównej, a po drugie naciskając przycisk Odpowiedz na stronie zobacz_artykul.php.

Rozdzioł

31 .~. Tworzenie forum WWW

689

Powyższe akcje uruchamiają ten sam skrypt, nowy_artykul.php , z innymi parametrami. Rysunek 31.8 przedstawia przykładowy wynik uruchomienia skryptu nowy_ artykul.php poprzez naciśnięcie przycisku Odpowiedz.

Rysunek 31.8. Odpowiedzi zawierają tekst oryginalnej wiadomości,

automatycznie wstawiony i oznaczony

f

j ak

"#I

Qd

dynamiczne:

l ! I

GotOWI!

Po pierwsze,

,"zy~kać

należy zwrócić uwagę

l

~I z yc15ki ?

i ~ 'lOkalnYlntranet:

!

1'. -
na URL widoczny na rysunku:

http://localhost/rozdzial_31/nowy_artykul.php ?przodek=3 Parametrem przekazanym jako przodek będzie id_artykulu przodka nowej wiadomości . kliknie się Nowy artykuł, a nie Odpowiedz, w URL-u znajdzie się wartość przodek=O.

Jeżeli

Po drugie, można dostrzec, że w razie odpowiedzi tekst oryginalnej wiadomości zostaje wstawiony i oznaczony znakiem >, jak w wypadku większości klientów poczty elektronicznej . Po trzecie, można zauważyć, że tytuł poprzedniej nowej , z dodanym przedrostkiem Re: . Na listingu 31.8 przedstawiono kod Listing 31.8. nowy_artykul.php - pozwala na

tworzący

<7php include ('funkcje_dolacz.php· ); $tytul = $_POST['tytul ']; $umieszczajacy = $ POST['umieszczajacy '] ; $wiadomosc = $_POST[ 'wi adomosc ']; if(isset($_GET['przodek '] )) { $przodek = $ GET['przodek']; } else { $przodek = $_POST[ ' przodek'];

jest domyślnie ustawiony jako tytuł

ten wynik.

użytkownikowi

istniejący

wiadomości

na wpisanie nowego artykułu bądź odpowiedzi

690

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

if( I$obszar) { $obszar ~ 1: if( I$blad) { i f( ! $przodek) { $przodek ~ o; if( I$tytul) { $tytul ~ 'Nowa Poczta'; }

} else { II pobierz nazwę artykułu $tytul ~ pobierz_tytul_artykulu ($przodek) ;

II dołączenie Re: if(strstr($tytul, 'Re: ' ) $tytul ~ ' Re: '. $tytul ;

~~

false) {

II upewnienie się, że tytuł będzie $tytul ~ substr($tytu l , O, 20) ;

ciąg l e pasował

do bazy danych

II przygotowanie wcięcia orygi nalnej wiadomości $wiadomosc ~ dodaj_znaki(pobierz_tekst_artykulu($przodek )); }

tworz_naglowek_html($tytul): wyswiet l_nowy_artykul_form($przodek, $obszar, $tytul, $wiadomosc, $umieszczajacy); if($blad) { echo "

Wi adomość nie

mogła zostać wysłana.

Proszę upewnić się,

" ponowni e.

" ;

że wypełnione są

wszystkie pola formularza i

spróbować

Po pewnych wstępnych czynnościach konfiguracyjnych skrypt nowy_artykulphp sprawdza, czy parametru przodek jest równa zeru, czy nie. Jeżeli jest to zero, oznacza to nowy temat i nieco dodatkowej pracy.

wartość

Jeżeli

niesie

dany artykuł jest odpowiedzią ($przodek to id_artykul u istniejącego artykułu) , skrypt przesię do przodu, aby skonfigurować tekst oryginalnej wiadomości, na przykład:

II pobierz na zwę artykułu $tytul ~ pobierz_tytul_artykulu($przodek); II

dołączenie Re: if(strstr($tytul, 'Re: ') $tytu l ~ 'Re: '. $tytu l ;

~~

false ) {

II upewnienie się, że tytuł będzie $tytul ~ substr($tytul, O, 20); II przygotowanie $wiadomosc

~

Ciągle pasował

do bazy danych

wcięcia orygina lnej wiadomości dodaj_znaki (pobierz_tekst_artykulu ($przodek));

Rozdzioł

31." Tworzenie forum WWW

691

Funkcj e tu zastosowane to pobierz_t ytu l_art yk ulu ( l, pobi erz_tekst_art yk ulu ( l oraz doda L ~ znaki (l. Wszystlcie pochodzą z bibliotelcifunkcj e_dyskusjaphp. W całości są one przedstawione odpowiednio na listingach 31 .9, 31 . 10 i 31 . 11 . Lisłing

31.9. Funkcja pobierz_tytuLartykulu() z bazy danych

pochodząca

z pliku funkcje_dyskusja.php -

odczytuje

tytuł

wiadomości

function pobierz_tytul _artykulu($id_artykul ul {

II pobranie nazwy jednego

artyku ł u

z bazy danych

if( l$id_artykulul return " . $lacz

~

lacz_bd(l :

I I pobrani e i nformacj i o nagłówk u z tabeli . nagl owek' $zapytame ~ "select tytul from naglowek where ld artykulu $wynik ~ $lacz->query($zapytaniel: if($wynik->num_rows>Ol { $wiersz ~ $wynik ->fetch_array(l: return $wiersz[O):

Lisłing

31.10. Funkcja pobierz_teksCartykulu() z bazy danych

pochodząca

~

z pliku funkcje_dyskusja.php -

odczytuje tekst

wiadomości

function pobierz_tekst_artykulu($id_artykulul II pobranie jednej wiadomości z bazy danych if(l$id_artykulul return " . $lacz

~

lacz_bd(l:

$zapytanie ~ "select wiadomosc from tekst where id_artyk ul u $wynik ~ $lacz ->query($zapytaniel : if($wynik->num_rows>Ol { $wiersz ~ $wynik->fetch_array(l: return $wiersz[O):

Powyższe Lisłing

dwie funkcje

odczytują,

31 .11. Funkcja dodaLznaki() za pomocą symboli >

odpowiednio,

pochodząca

nagłówek

~

i tekst wiadomości z bazy danych.

z pliku funkcje_dyskusja.php -

wcina i zaznacza tekst

wiadomości

function dodaj znaki($lancuch. $wzor ~ ' > ' l { II dodanie znaków zaznaczających cytowany tekst poprzedni ej wi adomości return $wzor.strJeplace("\n". "\n$wzor ". $lancuchl:

Funkcj a dodaLznaki (l zmienia format łańcucha znaków tak, pierwotnego tekstu znajduje się symbol , domyślnie >.

że

na

początku każdego

wiersza

692

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Kiedy użytkownik napisze swoją odpowiedź i naciśnie przycisk Umieść, zostanie przeniesiony do skryptu zachowaL nowy_ artykulphp. Wynik przykładowego uruchomienia tego skryptu jest przedstawiony na rysunku 31.9. Nowy artykuł znajduje się na rysunku, pod nagłówkiem Re: st osowani e gd - Jul i a - 13 : 26 03/08/2009. Poza tym powyższa strona wygląda jak zwykła strona skryptu indeks.php. Na listingu 31.12 jest przedstawiony kod pliku zachowaL nowy _ artykul.php. Listing 31 .12. zachowaLnowy_artykul.php -

umieszcza nowy artykuł w bazie danych

<7 php include ('funkcje_dolacz.php ' ): if($ id = zachowaj nowy artykul($ POST)) include ( ' i ndeks. php7 ): else ( $blad = true: include ( ' nowy_artykul.php ' ):

zadaniem tego krótkiego skryptu jest wywołanie funkcji zachowaj_nowy_artykul (), Strona przez niego tworzona nie posiada własnej zawartości graficznej. Jeżeli zachowanie powiedzie się, zostanie wyświetlona strona główna . W przeciwnym wypadku następuje powrót do strony nowy_artykulphp tak, aby użytkownik mógł spróbować ponownie. Funkcja zachowaj_nowy_artyku l ( ) jest przedstawiona na listingu 31.13. Głównym

Listing 31.13. Funkcja zachowaLnowy-artykul() prawidłOWOŚĆ

pochodząca

z pliku funkcje_dyskusja.php - sprawdza ..

i przechowuje nowy artykuł w bazie danych

function zachowaj_nowy_artykul($artykul) ( II sprawdzenie oczyszczen ie i przechowanie nowego

artyk ułu

$lacz = lacz bd():

II sprawdzenie, czy żadne pola nie są puste

i f( lwypelniony($artykul)) { return fa l se: }

$artykul = wyczysc_wszystko($artyku l ): II sprawdzenie, czy istnieje przodek

if($artykul[ ' przodek']I=O) ( $zapytanie = "select id artykul u from nag lowek where id artyk ulu = 4 "' .$artykul['przodek ' ]." "' : $wynik = $lacz->que ry($zapytanie): if($wynik->num_rows l=l) ( return fa l se:

II sprawdzenie, czy

artykuł nie jest duplikatem $zapytanie = "select naglowek.id_artykulu from naglowek, tekst where naglowek.id artykulu = tekst.id artykul u and naglowek.przodek = ".$artykul['przodek']." and naglowek . umieszczajacy = '" $artykul[' umieszczajacy ' ] '" and naglowek. tytul = "' . $artykul[ 'tytul '].'" and nagl owek. obszar=" . $artyku l[ 'obsza r ']." and tekst.wiadomosc=' ".$artykul['wiadomosc'] $wynik = $lacz->query( $zapytanie): if ( ! $wyn i k) {

Rozdział

31 . • Tworzenie forum WWW

return fa lse: if($wynik->num_rows>O) { $wiersz ~ $wynik->fetch_array(): return $wiersz[OJ: $zapytanie

~

"insert into naglowek values ( ... . $artykul [' przodek ' J..... . $artykul['umieszczajacy'J . . $artykul['tytul ' J. "'. O. . $artykul['obszar ' J. nowe). NULL

)":

$wynik ~ $lacz->query($zapytanie): if (I $wyn i k) { return false: proszę zauważyć. że przodek ma teraz potomka $zapytanie ~ "update naglowek set potomek ~ l where id_artykulu $wynik ~ $lacz->query($zapytanie): if (I $wyn i k) { return fa l se:

II

~

"'. $artykul['przodek'J.

II odszukanie identyfikatora: proszę zauważyć . że może istnieć wiele nagłówków II identycznych. poza identyfikatorem i prawdopodobnie czasem umieszczenia

$zapytanie

~

~ naglowek.id

"select naglowek.id_artykulu from naglowek left join tekst on artykulu ~ tekst.id artyku lu - where przodek ~ -;-" . $a rtyku l [ 'przodek' J . and umieszczajacy ~ '".$artykul['umieszczajacy·J.''' and tytul ~ "'. $artykul ['tytul ' J. and tekst.id_artykulu is NULL":

$wynik ~ $lacz->query($zapytanie): if (I $wyn i k) { return false: if($wynik->num_rows>O) { $wiersz ~ $wynik->fetch_array(): $id ~ $wiersz[OJ: if($id) { $zapytani e ~ "i nsert i nto tekst va l ues ($i d. "'. $artykul[ 'wi adomosc' J " , )" ; $wynik ~ $lacz->query($zapytanie): if ( I$wynik) {

return fa l se.

return $id:

693

694

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Ta niezbyt skomplikowana funkcja jest długa, dlatego że umieszczanie artykułu oznacza umieszczanie pozycji w tabelach nagl owek i tekst. Następuje również uaktualnianie rzędów artykułu przodka w tabeli nagłówka w celu zaznaczenia, że posiada on teraz potomka. To koniec kodu aplikacji forum WWW.

Rozszerzenia Istnieje wiele

rozszerzeń

tego projektu:

•

Można dodać opcje nawigacyjne do widoku artykułu, tak aby możliwe było przejście z jednego artykułu do następnego, do poprzedniego, do następnej wiadomości w wątku lub do poprzedniej w wątku.

•

Można dodać

• •

starych

służący

do konfiguracji nowych forów i usuwania

uwierzytelnianie użytkowników, tak aby jedynie zarejestrowani użytkownicy umieszczania artykułów.

Można dodać

mieli

interfejs administratora

wiadomości.

możliwość

pewien typ mechanizmu moderacji lub cenzury.

Można dodać

Warto wzorować

się

Wykorzystanie

na

istniejących

systemach,

istniejącego

gdyż są one

dobrym źródłem pomysłów.

systemu

Jednym z istniejących systemów wartych polecenia jest Phorum - projekt forum WWW w systemie OpenSource. Jego zasada nawigacji i semantyka różnią się od systemu przedstawionego w tym rozdziale, ale jego strukturę można w względnie prosty sposób dostosować do współpracy z dowolną witryną. Jedną z istotnych własności phorum jest możliwość jego konfiguracji przez aktualnego użytkownika, tak aby wyświetlał on artykuły w formie drzewa lub w formie spłaszczonej. Więcej informacji na temat projektu jest dostępnych pod następującym adresem:

http://www.phorum.org

W

następnym

rozdziale

W rozdziale 32. zaprezentujemy wykorzystanie formatu PDF do tworzenia dokumentów, które są zarazem atrakcyjne, spójne w druku i w pewien sposób odporne na manipulację. Są to własności przydatne dla różnych aplikacji opartych na usługach, na przykład elektronicznego tworzenia kontraktów.

Rozdzi ał 32.

Tworzenie dokumentów spersonalizowanych w formacie PDF W witrynach opartych na usługach (nie zaś na zawartości) zdarza się czasem konieczność dostarczenia użytkownikom dokumentów spersonalizowanych, generowanych w odpowiedzi na ich działania. Mogą to być automatycznie wypełniane formularze, a także dokumenty prawne, listy i certyfikaty. W tym rozdziale przedstawimy użytkownikowi przykład strony sprawdzającej umiejętności online oraz generowania certyfikatu. W tym rozdziale zostaną poruszone następujące zagadnienia: • Wykorzystanie przetwarzania ciągów PHP do integracji szablonu z danymi użytkownika w celu utworzenia dokumentu w formacie RTF (ang. Rich Text Format - Bogaty Format Tekstu). • Zastosowanie podobnego sposobu do utworzenia dokumentu w formacie PDF (ang. Portable Document Format - Przenośny Format Dokumentu). • Wykorzystanie funkcji biblioteki PHP PDFlib w celu utworzenia podobnego dokumentu PDF.

Opis projektu egzamin składający się z zestawu pytań . Jeżeli użytkownicy odpowiedzą poprawnie na odpowiednią ich liczbę, zostanie utworzony dla nich certyfikat potwierdzający zaliczenie egzaminu.

Należy przeprowadzić

Zadania egzaminacyjne będą pytaniami jednokrotnego wyboru. Składają się z pytania i propozycji odpowiedzi, ponieważ komputer jest w stanie łatwo ocenić ich poprawność. Tylko jedna z odpowiedzi na każde pytanie jest prawidłowa. Użytkownik

uzyska certyfikat, jeżeli odpowie poprawnie na wystarczającą liczbę pytań.

Idealny format pliku certyfikatu powinien

spełniać następujące

wymagania:

• Musi być łatwy w projektowaniu. •

Mieć możliwość

• Powinna

zawierania elementów różnego typu, takich jak obrazki wektorowe i rastrowe.

istnieć możliwość

wykonania z niego listingu wysokiej jakości.

696

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

• Format ma

wymagać

pobrania jedynie niewielkiego pliku.

• Być tworzony niemal natychmiast. •

Posiadać

niskie koszty produkcji .

• Pracować w wielu systemach operacyjnych. • Być trudnym do podrobienia. • Nie •

wymagać

Zachowywać

specjalnego oprogramowania do przeglądania i drukowania. spójny

wygląd

u wszystkich adresatów.

Podobnie jak w przypadku wielu innych decyzji, przy wyborze fonnatu przypuszczalnie konieczny będzie kompromis, pozwalający na spełnienie jak największej liczby z powyższych dziesięciu postulatów.

Ocena formatów dokumentów decyzja, jaką należy podjąć , dotyczy formatu, w jakim certyfikat będzie dostarczany. Do wyboru jest papier, tekst ASCII, HTML, format Microsoft Word lub innego edytora tekstu, RTF, PostScript i PDF. Biorąc pod uwagę wymienione powyżej atrybuty, można rozważyć i porównać niektóre z opcji.

Najważniejsza

Papier Dostarczanie certyfikatu na papierze posiada oczywiste zalety. Możliwe jest zachowanie pełnej kontroli nad procesem tworzenia dokumentu. Można dokładnie przyjrzeć się każdemu certyfi- ~ katowi przed wysłaniem go do odbiorcy. Nie trzeba przejmować się oprogramowaniem ani szybkością połączenia, a certyfikat może zostać listingowany z uwzględnieniem zabezpieczeń przed kopiowaniem. Format ten spełnia prawie wszystkie wymagania, tyle że dokumentu papierowego nie mo ż na stworzyć natychmiast, a koszty jego produkcji są dość znaczne. Certyfikat taki nie może być wykonany i dostarczony w krótkim czasie. Dostawa pocztowa może potrwać kilka dni lub nawet tygodni, zależnie od miejsca pobytu klienta. Ponadto większej

wysyłka każdego

liczby

certyfikatu

z kosztami dostawy. Format ten wymagałby dostaw elektronicznych jest tańsza .

wiąże się

czynności obsługi. Obsługa

także

ASCII Dostarczanie dokumentów w formacie tekstów ASCII, czyli jako zwykły tekst, posiada pewne zalety. Na pewno nie wystąpią problemy z kompatybilnością. Wysyłane pliki będą bardzo niewielkich rozmiarów, co oznacza niskie koszty. Prostota końcowego wyniku umożliwia łatwe zaprojektowanie certyfikatu i gwarantuje jego szybkie generowanie przez odpowiednie skrypty. Jeżeli jednak klient otrzyma plik ASCII, wpływ , jaki można mieć na wygląd tego dokumentu, jest znikomy. Nie istnieje możliwość kontrolowania czcionek ani podziału na strony. Plik może zawierać jedynie tekst z niewielką możliwością jego sformatowania. Nie sposób również kontrolować kopiowania i zmian dokonanych przez użytkownika w dokumencie. Jest to metoda umożli­ wiająca użytkownikowi najłatwiejsze podrobienie jego certyfikatu.

Rozdział

Hyperłext

32 .• Tworzenie dokumentów spersonalizowanych w formacie PDF

697

Markup Language

Oczywistym wyborem co do formatu dostarczania dokumentów przez sieć WWW jest język znaczników Hypertext Markup Language (HTML) . Język znaczników został zaprojektowany specjalnie do tego celu. Jak zapewne wiadomo, zawiera on kontrolę formatu, składnię pozwalającą na dołączanie obiektów, takich jak obrazki, oraz jest kompatybilny (z pewnymi drobnymi wyjąt­ kami) z wieloma systemami operacyjnymi i z oprogramowaniem. Odznacza się także względną prostotą, tak więc łatwo go zaprojektować, a następnie wygenerować poprzez skrypt. Wady zastosowania formatu HTML do tej aplikacji są liczne - ograniczona obsługa formatowania związanego z drukowaniem, takiego jak podział na strony; niewielka spójność wyglądu na różnych platformach oraz zmienna jakość druku. Mimo że HTML może zawierać elementy zewnętrzne dowolnego typu, nie sposób zagwarantować, że każda przeglądarka odczytuje pliki rzadko spotykanego typu.

Formaty edytorów tekstu Dostarczanie dokumentów w formacie edytora tekstu jest dobrym pomysłem, zwłaszcza dla projektów intranetowych. Jednak w przypadku projektu internetowego zastosowanie formatu konkretnego edytora tekstu może wyłączyć część użytkowników . Z uwagi na dominację na rynku sens może mieć zastosowanie formatu programu Microsoft Word, gdyż większość użytkowników posiada dostęp do Worda lub innego edytora odczytującego pliki Worda, takiego jak OpenOffice Writer. Windows nieposiadający Worda mogą pobrać darmowy program Word Viewer, na przeglądanie plików, który jest dostępny pod następującym adresem:

Użytkownicy pozwalający

http://ojjice. microsoft. com/en-us/downloads/haO J04498 J J033.aspx

Generowanie dokumentu w formacie programu Microsoft Word posiada pewne zalety. Z egzemplarzem Worda projektowanie dokumentu jest proste. Możliwe jest zachowanie ścisłej kontroli nad wyglądem listingowanego dokumentu, a także swobodny wybór zawartości. Można również utrudnić modyfikację dokumentów przez zabezpieczenie go hasłem . Niestety, pliki formatu Worda mogą mieć duży rozmiar, szczególnie jeśli zawierają obrazki lub inne złożone elementy. Nie istnieje również prosty sposób dynamicznego ich generowania za pomocą PHP. Format ten jest udokumentowany, lecz jest on formatem binarnym, a jego dokumentację ograniczają warunki licencji. Istnieje możliwość generowania dokumentów Microsoft Word za pomocą obiektu COM, ale z całą pewnością nie jest to łatwe . jest zastosowanie OpenOffice Writer, który ma nie jest to oprogramowanie komercyjne i stosuje ono pliki w formacie bazującym

Kolejną nową możliwością godną rozważenia podwójną zaletę :

naXML-u.

Obecnie również Word 2003 posiada wbudowaną obsługę plików w formacie XML. Definicję typu dokumentu (Dokument Type Definition - DTD) dla Worda i innych produktów z rodziny Office można pobrać z witryny Microsoft.com, ze strony "Office 2003 XML Reference Schema". Jest to jedna z możliwych opcji, choć nie najłatwiej sza.

Format Rich lext Format (RTF) Format RTF posiada większość zalet Worda, łatwiejsze jest jednak generowanie w nim plików. Format ten również zapewnia znaczną swobodę w tworzeniu odpowiedniego wyglądu strony, a także w formatowaniu strony do druku. Możliwe jest dołączanie elementów, takich jak grafika

698

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

wektorowa i rastrowa. Można także z wysokim prawdopodobieństwem ujrzy niezmieniony wynik po pobraniu i listingowaniu dokumentu.

stwierdzić, że użytkownik

RTF to format tekstowy programu Microsoft Word, zaprojektowany jako format wymiany dokumentów pomiędzy różnymi programami. W pewien sposób jest on podobny do HTML. Wykorzystuje składnię i słowa kluczowe, a nie dane binarne, do przechowywania informacji na temat formatu tekstu. W związku z tym jest on stosunkowo łatwy do odczytania przez człowieka . Format ten jest dobrze udokumentowany. Jego specyfIkacja jest dostępna bezpłatnie; wystarczy w wyszukiwarkę na witrynie Microsoft.com wpisać hasło "specyfIkacja RTF". Najprostszym sposobem utworzenia dokumentu RTF jest wybranie opcji Zapisz jako RTF w edytorze tekstu. Ponieważ pliki RTF zawierająjedynie tekst, można generować je bezpośrednio, a modyfIkowanie już istniejących jest łatwe do wykonania. Ponieważ format ten jest udokumentowany i dostępny bezpłatnie, dokumenty RTF są odczytywane przez większą liczbę programów niż binarny format Worda. Należy jednak pamiętać , że użytkownicy otwierający złożony plik RTF za pomocą starszej wersji Worda lub innego edytora tekstu mogą ujrzeć nieco inne wyniki. Każda kolejna wersja Worda wprowadza nowe słowa kluczowe do formatu RTF, tak więc starsze implementacje zazwyczaj ignorują elementy, których nie rozumieją lub które nie zostały wprowadzone. Biorąc pod uwagę podaną wcześniej listę wymagań, można stwierdzić, że certyfIkat RTF jest łatwy do zaprojektowania za pomocą Worda lub innego edytora tekstu. Programy te mogą obejmować różne elementy zewnętrzne, takie jak obrazki zawierające grafIkę wektorową lub rastrową. Moż­ liwe będzie wykonywanie listingów wysokiej jakości , które mogą być wygenerowane szybko i w łatwy sposób, a następnie dostarczone drogą elektroniczną za niską cenę.

Format ten współpracuje z rozmaitymi aplikacjami i systemami operacyjnymi, chociaż może dawać w nich nieco inne wyniki. Niestety, dokument RTF może być w łatwy sposób modyfIkowany przez dowolną osobę, co stanowi problem w przypadku certyfIkatów i innych typów dokumentów. Rozmiar pliku jest stosunkowo duży w przypadku złożonych dokumentów. Zastosowanie formatu RTF jest dobrym pomysłem dla wielu aplikacji dostarczających dokumenty, tak więc zostanie on wykorzystany jako jedna z opcji w przykładowej aplikacji.

PostScript Postscript, produkcji Adobe, jest językiem opisu strony. To efektywny i skomplikowany język programowania, utworzony w celu przedstawiania dokumentów w sposób niezależny od urzą­ dzenia - to znaczy opisu, który będzie dawał podobne wyniki na różnych urządzeniach, takich jak drukarki i monitory. Jest on bardzo dobrze udokumentowany. Na jego temat dostępne są co najmniej trzy grube książki, a także niezliczone witryny WWW. Dokument PostScript może zawierać niezwykle precyzyjne formatowanie, tekst, obrazki, osadzone czcionki i inne elementy. Dokument PostScript można utworzyć w łatwy sposób z aplikacji poprzez przesłanie go do sterownika drukarki PostScript. Osoby zainteresowane mogą nauczyć się bezpośredniego programowania w tym języku. Dokumenty PostScript są stosunkowo łatwe do przenoszenia. Ich wynikiem o wysokiej jakości , niezależnie od urządzeń i systemów operacyjnych.

są

spójne listingi

Istnieje jednak kilka istotnych wad wynikających z zastosowania języka PostScript do dystrybucji dokumentów. Pliki mogą posiadać naprawdę spore rozmiary, a ponadto wielu użytkowników musi pobrać dodatkowe oprogramowanie.

Rozdział

32 . • Tworzenie dokumentów spersonalizowanych w formacie PDF

699

Uniksa ma możliwość obsługi plików PostScript, jednak użytkownicy Windows zazwyczaj muszą pobrać przeglądarkę, takąjak Gsview, która korzysta z interpretera języka PostScript o nazwie Ghostscript. Oprogramowanie to jest dostępne dla rozmaitych systemów. Chociaż jest ono bezpłatne , przykładowa witryna nie powinna zmuszać ludzi do pobierania dodatkowego oprogramowania. Większość użytkowników

Więcej

informacji na temat interpretera Ghostscript

można znaleźć

pod

następującym

adresem:

http://www.ghostscript.eom/

Oprogramowanie to

można pobrać

z następującej strony WWW:

http://www. es. wise.edu/-ghost/ Jeżeli chodzi o przykładową aplikację, PostScript może być przydatny ze względu na spójne listingi wysokiej jakości , lecz nie spełnia on większości pozostałych wymagań.

Format Porłable Document Format (PDF) Na szczęście, istnieje format posiadający większość możliwości formatu PostScript, a także inne dodatkowe zalety. Format PDF (również produkcji firmy Adobe) został zaprojektowany jako sposób rozprowadzania dokumentów, które wyglądają podobnie w różnych systemach oraz dostarczają listingów wysokiej jakości, zarówno na monitorze, jak i na papierze. Adobe opisuje PDF jako: "Otwarty de facto standard elektronicznego rozprowadzania dokumentów na całym świecie. Adobe PDF jest uniwersalnym formatem plików, zachowującym wszystkie czcionki, formatowanie, kolory i grafikę dowolnych dokumentów źródłowych, niezależnie od aplikacji i systemu zastosowanego do ich utworzenia. Pliki PDF mają niewielki rozmiar i mogą być współdzielone, przeglądane i wyświetlane w pożądany sposób przez każdego użytkownika posiadającego bezpłatny program AdobeAcrobat Reader". PDF jest formatem otwartym, a jego dokumentacja jest dostępna pod następującym adresem: http://partners.adobe.eom/asn/teeh/pdf/speeifieationsjsp

Istnieje

również

wiele innych witryn WWW i oficjalny podręcznik tego formatu.

Ze względu na wymagania przykładu PDF otwiera szerokie możliwości. Dokumenty PDF dają spójne listingi o wysokiej jakości, niekiedy zawierają elementy, takie jak grafika wektorowa i rastrowa. Mogą stosować kompresję w celu utworzenia plików o niewielkich rozmiarach. Można dostarczać je tanią drogą elektroniczną i wykorzystywać w większości systemów operacyjnych. Dokumenty PDF zawierają także kontrolę bezpieczeństwa . WadąPDF jest to, że większość oprogramowania wykorzystywanego do tworzenia dokumentów PDF ma charakter komercyjny. Do przeglądania plików PDF potrzebna jest przeglądarka, ale Adobe Acrobat Reader jest dostępny bezpłatnie dla Windows, Uniksa i Macintoshy. Większość użytkowników jest przyzwyczajona do rozszerzenia .pdfi posiada odpowiednią przeglądarkę .

Pliki PDF stanowią dobrą metodę dystrybucji atrakcyjnych dokumentów przeznaczonych do druku, a zwłaszcza takich, które nie powinny być modyfikowane przez użytkowników. Poniżej zostaną opisane

dwa sposoby tworzenia certyfikatów PDF.

także

700

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Składniki

rozwiqzania

Aby system zadziałał, musi istnieć możliwość sprawdzenia wiedzy użytkowników i (założywszy, że zdali oni egzamin) utworzenia odpowiedniego certyfIkatu. W naszym projekcie dokonywane będą próby utworzenia tego certyfikatu na trzy różne sposoby: z wykorzystaniem szablonu w formacie RTF, z wykorzystaniem szablonu w formacie PDF oraz przez utworzenie z poziomu kodu źródłowego zupełnie nowego dokumentu PDF. Poniżej zostały dokładnie

opisane wymagania

każdego

z tych

składników.

System pytań i odpowiedzi elastycznego systemu oceniania online, który pozwala na wykorzystanie różnych typów mediów dostarczających informacje, przydatnych komentarzy opisujących błędne odpowiedzi oraz odpowiedniego systemu zbierania i przedstawiania statystyk, będzie samo w sobie skomplikowanym zadaniem. Udostępnienie

typów

Ten sieć

pytań, różnych

jest poświęcony głównie tworzeniu dostosowanych dokumentów dostarczanych przez WWW, tak więc zostanie utworzony jedynie bardzo prosty system quizowy.

rozdział

Quiz ten nie opiera się na żadnym specjalnym oprogramowaniu. Wykorzystuje on formularz HTML do zadawania pytań i skrypt PHP do przetwarzania odpowiedzi. Systemy takie były tworzone w tej książce począwszy od rozdziału l.

Oprogramowanie

generujące

dokumenty

W celu generowania z szablonów dokumentów RTF i PDF nie jest wymagane żadne dodatkowe oprogramowanie serwera WWW. Będzie ono potrzebne do stworzenia szablonów. W celu skorzystania z funkcji PHP tworzących PDF należy wkompilować w PHP obsługę PDF, o czym szerzej napiszemy w dalszej części rozdziału.

Oprogramowanie

tworzące

szablon RTF

Do utworzenia plików RTF można wykorzystać dowolny edytor tekstu. W celu utworzenia szablonu certyfikatu został zastosowany Microsoft Word. Szablon certyfikatu znajduje się na płycie CD dołączonej do książki w katalogu rozdzia/_32. Jeżeli korzysta się z innego edytora tekstu, dobrym pomysłem jest przetestowanie wyniku w Wordzie, ponieważ oprogramowanie to posiada większość użytkowników.

Oprogramowanie

tworzące

szablon PDF

Tworzenie dokumentów PDF jest nieco bardziej skomplikowane. Najłatwiejszym sposobem wykonania tego zadania jest zakup programu Adobe Acrobat. Oprogramowanie to pozwala na tworzenie plików PDF o wysokiej jakości z różnych aplikacji. W celu tworzenia szablonu w tym projekcie zastosowano Acrobat. Aby utworzyć plik, do zaprojektowania dokumentu został zastosowany Microsoft Word. Jednym z narzędzi w pakiecie Acrobat jest Adobe Distiller. Wewnątrz tej aplikacji należy wybrać kilka niestandardowych opcji. Plik musi zostać zapisany w formacie ASCII, trzeba także wyłączyć kompresję . Po ustawieniu tych opcji tworzenie pliku PDF jest równie łatwe jak drukowanie.

32 . • Tworzenie dokumentów spersonalizowanych w formacie PDF

Rozdział

Więcej

infonnacji na temat Acrobata znajduje

się

701

pod adresem:

http://www.adobe.com/products/acrobat/ Produkt ten

można zakupić

online lub w zwykłym sklepie z oprogramowaniem.

Inną opcją tworzenia dokumentów PDF jest użycie programu konwertującego ps2pdf, którego nazwa sugeruje, że zamienia on pliki PostScript na PDF. Jego zaletąjest bezpłatny dostęp, lecz program ten nie zawsze tworzy dobre wyniki dla dokumentów zawierających obrazki lub niestandardowe czcionki. Konwerter ps2pdfjest dołączony do opisanego wcześniej pakietu Ghostscript. Oczywiście, jeżeli

plik PostScript.

PDF ma

utworzony w ten sposób, najpierw musi zostać wygenerowany Uniksa zwykle wykorzystują w tym celu narzędzie a2ps lub dvips.

być

Użytkownicy

W przypadku pracy w środowisku Windows tworzenie plików PostScript bez Adobe Distillera jest również możliwe, lecz proces ten przebiega w sposób nieco bardziej skomplikowany. Należy zainstalować sterownik drukarki PostScript. Na przykład można wykorzystać sterownik IlNT drukarki Apple LaserWriter. Jeżeli sterownik PostScript nie jest zainstalowany, można pobrać go z witryny Adobe: http://www.adobe.com/support/downloads/productjsp?product=44&platform=Windows Aby

utworzyć

znajdującą się

plik PostScript, należy wybrać ten sterownik i w oknie dialogowym Drukuj.

opcję

Drukuj do pliku, zazwyczaj

aplikacji Windows utworzy w tym wypadku plik z rozszerzeniem .prn. Powinien to plik PostScript. Należy zmienić jego rozszerzenie na .ps. Musimy mieć możliwość przeglą­ dania go za pomocą Gsview lub innej przeglądarki PostScript oraz utworzenia pliku PDF przy u~yciu narzędzia ps2pdf Większość

być

poszczególne sterowniki drukarek tworzą pliki PostScript o różnej jakości. niektóre z plików PostScript generują błędy podczas wykonywania ps2pdf W takim wypadku zaleca się zmianę sterownika drukarki.

Należy pamiętać , że Może okazać się, że

jedynie niewielką liczbę plików PDF , dobrym wyborem mogą Adobe online. Za 9,99$ miesięcznie można wysyłać pliki w różnych fonnatach i pobierać przetworzone pliki PDF. Usługa ta działała dobrze w przypadku certyfikatu, lecz nie pozwala ona na wybranie opcji ważnych dla tego projektu. Plik PDF utworzony w ten sposób będzie zachowany jako plik binarny i skompresowany. Jest on przez to trudny do modyfikacji. Jeżeli

zamierza

się wykonać

okazać się usługi

Powyższa usługa

jest dostępna pod adresem:

http://createpdfadobe.com/ ta obejmuje bezpłatny okres próbny, który może zostać wykorzystany do jej przetestowania. Oprócz tego można skorzystać z bezpłatnej usługi dostępnej pod adresem http://www.acrobat.com. która pozwala na utworzenie do pięciu dokumentów PDF.

Usługa

, W witrynie Net Distillery istnieje

również bezpłatny,

oparty na FTP-ie, interfejs do ps2pdf

http://www.babinszki.com/distillerl Ostatnia opcja polega na zakodowaniu certyfikatu przy użyciu języka XML i zastosowaniu XSLT (XML Style Sweet Transformations) do przekształcenia go do postaci PDF lub innego pożądanego fonnatu. Rozwiązanie takie wymaga dobrej znajomości XSL T i nie będzie poruszane w tej książce .

702

Część

Y • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Aplikacje

tworzące

PDF programowo

tworzenia dokumentów PDF jest zawarta w PHP. Funkcje PHP PDFlib PDFlib, dostępną pod adresem:

Obsługa tekę

stosują

biblio-

http://www.pdjlib.com/products/pdjlib-family/ PDFLib udostępnia programistyczny interfejs aplikacji, którego funkcje dokumentów w formacie PDF.

służą

do generowania .

PDFLib nie jest biblioteką darmową i wymaga wykupienia licencji komercyjnej . Na szczęście dostępna jest wersja PDFLib Lite - darmowa i o otwartym dostępie do kodu źródłowego, z której można korzystać w trybie niekomercyjnym, o ile spełnione zostaną pewne warunki. Funkcje ClibPDF

wykorzystują bibliotekę

ClibPDF, dostępną pod adresem:

http://wwwjastio.com/ Coraz powszechniej dostępne stają się niektóre biblioteki darmowe, takie jak FPDF. Biblioteka ta nie ma jeszcze aż tak szerokich możliwości jak biblioteki komercyjne, poza tym ze względu na fakt, że FPDF została napisana w PHP (a nie w C, jak większość rozszerzeń PHP), jest ona nieco wolniejsza od biblioteki wspomnianej wcześniej . Bibliotekę FPDF można pobrać z witryny http://www.fpdforgl. W tym rozdziale będziemy używać PDFLib, ponieważ jest ona naj prawdopodobniej rozszerzeniem służącym do tworzenia dokumentów PDF.

najczęściej

używanym

Można sprawdzić,

czy biblioteka PDFlib jest już zainstalowana w danym systemie, poprzez

wywołanie funkcji phpi nfo( ). Pod nagłówkiem pdf można zobaczyć, czy obsługa PDFlib jest włą- ..

czona, a także Jeżeli

sprawdzić

jej

wersję .

w tworzonych dokumentach PDF będą osadzane obrazki TIFF lub JPEG, należy T/FF, dostępną pod adresem:

również

zainstalować bibliotekę

http://www.libtiff.org/ oraz bibliotekę JPEG,

dostępną pod

adresem:

ftp ://ftp·uu.net/graphics/jpeg/ Rozszerzenie PDFLib nie jest domyślnie wkompilowywane w PHP. Konieczne jest więc pobranie rozszerzenia z PECL (PHP Extenstion Community Library) i wykonanie jego ręcznej instalacji .

.-

Rozszerzenie dla systemów innych niż Windows jest dostępne pod adresem http://p ecl.php. net/package/pdjlib i należy je zainstalować poleceniem pecl. Szczegółowe instrukcje są dostępne na stronie pod adresem http://www.php.net/manual/en/install.pecl.pear.php. W przypadku systemów Windows trzeba najpierw pobrać prekompilowaną wersję rozszerzenia phpydfdll, dostępną pod adresem http://pecl4win.php.net/ext.php/phpydjlib.dlllub pobrać całą bibliotekę skompilowanych rozszerzenień PECL, dostępną na stronie pobrań witryny PHP.net. Plik php ydjlib.dll trzeba następnie umieścić w katalogu z rozszerzeniami PHP (zwykle jest to katalog ex! w katalogu instalacyjnym PHP), po czym w pliku php.ini dodać wiersz extension= '+php_pdf. dll.

Rozdział

32 .• Tworzenie dokumentów spersonalizowanych w formacie PDF

703

Przeglqd rozwiqzania Utworzymy system posiadający trzy możliwe drogi wyjścia. Jak przedstawiono na rysunku 32.1, proces ten przebiega w następujący sposób: zadanie pytań quizowych, obliczenie wyników, utworzenie certyfikatu na jeden z trzech poniższych sposobów: • Utworzenie dokumentu RTF z pustego szablonu. • Utworzenie dokumentu PDF z pustego szablonu. • Utworzenie dokumentu PDF programowo za pomocąPDFlib. Rysunek 32.1.

Stworzenie dokumentu RTF z pustego szablonu

System certyfikacji utworzy jeden z trzech różnych certyfikatów

Stworzenie Obliczenie wyników 1-_ _.. 1dokumentu POF quizu z pustego szablonu

Pytania quizowe

Stworzenie dokumentu POF programowo za pomocą POFlib

Podsumowanie plików projektu certyfikacji jest przedstawione w tabeli 32.1. Tabela 32.1. Pliki aplikacji

certyfikującej

Nazwa

Typ

Opis

indeks.html

Strona HTML

Formularz HTML zawierający pytania quizowe

wynik.php

Aplikacja

Skrypt obliczający wynik quizu

rtjphp

Aplikacja

Skrypt tworzący certyfikat RTF z szablonu

pdfphp

Aplikacja

Skrypt

tworzący

certyfikat PDF z szablonu

pdjlib.php

Aplikacja

Skrypt

tworzący

certyfikat PDF za pomocąPDF/ib

podpis.png

Obrazek

Obrazek rastrowy

CertyfikatPHP.rtf

RTF

Szablon certyfikatu RTF

CertyfikatPHP.pdf

PDF

Szablon certyfikatu PDF

Poniżej

przedstawiono opis aplikacji.

zawierający

podpis

dołączony

do certyfikatu PDFlib

704

Czę ś ć

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Zadawanie pytań Plik indeks. html jest prosty. Musi on zawi erać formularz HTML z nazwiskiem użytkownika oraz pewną liczbą pytań . W prawdziwej aplikacji oceni ającej pytania te powinny być pobierane z bazy danych. Ponieważ w tej aplikacji naj istotniejsza jest kwestii tworzenia certyfikatów, pytania zostaną po prostu umieszczone w kodzie HTML. Pole nazwi ska

wprowadzenie tekstu. Każde pytanie posiada trzy przyciski opcji, pozwana wskazanie jego odpowiedzi. Formularz posiada przycisk wysyłaj ący

umożliwia

l ające użytkownikowi

w formie obrazka.

Kod tej strony jest przedstawiony na listingu 32. 1. Listing 32.1. indeks.htm/- kod HTML

zawierający

pytania quizowe

Certyfikat

Ty również możesz otrzymać wysoko ceniony Certyfikat PHP ze cały świat Fikcyjnego Instytutu Certyfikacji PHP.

Proszę odpowiedzieć na poniższe pytania:

słynnego

act i on~"wynik.php" method~"post">

Nazwisko:
type~"text" name~"nazwisko"

1>

Jakie jest działanie instrukcji PHP echo?

1. Wyświetlanie łańcuchów.



2. Dodawanie dwóch liczb.
3. Tworzenie magicznego elfa kończącego pisanie kodu.
   
   <101>
   
   

   Jakie jest dzia ł anie funkcji PHP cos()?< / p>

   1. Obliczanie cosinusa w radianach.
   2. Obliczanie tangens a w radianac h.
   3. To w ogóle nie jest fun kcja PHP.
      
      
      
      

      Jakie jest działanie funkcj i PHP mail()?

      Wysyłanie wiadomości.
      
      Sprawdzanie skrzynki pocztowej.
      1. Przełączanie PHP między trybem męskim i damski m.
         
         <101>
         
         
         al ig n~ " ce nt er " >
         
         
         na
         
         Rozdział
         
         32 .• Tworzenie dokumentów spersonalizowanych w formacie PDF
         
         705
         
         Wynik załadowania strony indeks.html przez przeglądarkę WWW jest przedstawiony na rysunku 32.2. Rysunek 32.2. Strona indeks.htm/ zadaje użytkownikowi pytania quizowe
         
         -
         
         'lit
         
         -"
         
         -~_.-..
         
         ~--_.~
         
         ".,..,.
         
         __ •• _._UlublO!\ł •••• ___ •_ __ .. Ji tehttp://l QClłhosttrQldZtal_311mddu.html _~
         
         tt Certyfikat tt Ty rowrud możesz
         
         otrz)mać
         
         wysoko ceniony Crrty6kat PHP ze
         
         słynnego
         
         na
         
         cały
         
         swiat Fikcyjnego Instytutu Certyfikacji PHP_
         
         ProS'Zc:. odpowiedzieć na poniższe pytania: Kazwisko: ~
         
         Jakie jest działanie instrukcji PHP echo? L
         
         2. 3.
         
         WYŚ"I\ietlanle łańcuchów .
         
         <) Dodawanie dwOch ic:zb TWOfZenłt:
         
         Jakie ~st L
         
         '~,'
         
         działanie
         
         lllZlgic:znego
         
         ełfa kończące-go
         
         pisanie kodu.
         
         funkcji PHP cosO?
         
         Obticzanie cMinusa w radianach.
         
         2 ..i Obliczanie tangmsa w radianach. 3. .... To\\" ogOk nie jest fid:cjll. PHP. Jakie jest c!riaIllIlie funkcji PHP mllil()? 1.
         
         \Vrs~v.-iadomości..
         
         2. C Sprawdzanie skrzynlci pocztowej. J. '. Prz
         Ocena i I \ ~ lokIlny Intr,snd
         
         I #'• •
         
         11\ """,
         
         Ocena odpowiedzi Kiedy użytkownik wyśle swoje odpowiedzi na pytania zawarte w pliku indeks.html, należy ocenić je i obliczyć wynik. Działania te są wykonywane przez skrypt o nazwie wynik.php. Kod tego skryptu jest przedstawiony na listingu 32.2. Listing 32.2. wynik.php -
         
         skrypt oceniający egzamin
         
         
         I I utworzenie krótkich nazw zmi ennych
         
         $pl = $_POST['pl'J : $p2 = $_POST['p2 ' J: $p3 = $_POST[ ' p3'J: $nazwisko = $_POST[ ' nazwisko' J:
         
         II sprawdzenie. czy otrzymano wszystkie da ne
         
         i f( ($pl ==' ') II ($p2==") II ($p3== " ) I I ($nazwi sko== " » echo "

         Przepraszamy:
         
         706
         
         C zę ść
         
         V • Tworzenie praktyc znyc h projektów PHP i MySQL
         
         

         Należy podać swoje nazwisko oraz odpowiedzieć na wszystkie pytania.

         "; else ( II obliczenie wyniku $wynik = O; i f{$pl == 1) { II poprawna odpowiedź na pl to l $wynik++; }
         
         if($p2 == l) { II poprawna odpowiedź na p2 to l $wynik++; }
         
         i f( $p3 == 1) ( II poprawna odpowiedź na p3 to l $wynik++;
         
         II konwersja punktów na procenty $wynik = $wynik I 3 * 100; if($wynik < 50) { II ta osoba oblała echo "

         Przykro nam;

         Aby zdać egzamin. należy odpowiedzieć poprawnie na co najmniej 50% else ( II utworzenie łańcucha zawierającego punkty do jednego miejsca po przecinku $wynik = number_format($wynik. l); echo " Użytkownik
         
         II
         
         ".$nazwisko."
         
         l> 1>
         
         osiągnął
         
         wynik ".$wynik." % i
         
         zdał
         
         egzamin.

         ";
         
         do skryptów generujących certyfikaty w tym miejscu w celu pobrania certyfikatu jako pl iku Microsoft Word (RTF).
         
         
         wyświetlenie łącz
         
         echo
         
         "

         Proszę kliknąć
         
         
         
         w tym miejscu w celu pobrania certyfikatu jako pliku PDF.

         Proszę kliknąć
         
         
         
         

         P roszę k l iknąć
         
         pytań.

         " ;
         
         w tym miejscu w celu pobrania certyfikatu jako
         
         Rozdział
         
         32 . • Tworzenie dokumentów spersonalizowanych w formacie PDF
         
         707
         
         pliku PDF utworzonego przez PDFlib.

         " :
         
         skrypt wyświetli wiadomość, jeżeli użytkownik nie odpowie na wszystkie pytania lub uzyska mniej punktów, niż wynosi określony próg.
         
         Powyższy
         
         Jeżeli użytkownik odpowie prawidłowo na pytania, zostanie mu udostępniona możliwość wygenerowania certyfikatu. Wynik zakończonej sukcesem wizyty w witrynie jest przedstawiony na rysunku 32.3.
         
         Rysunek 32.3.
         
         rEJ rttp::.Ior",lhostT<>..la.':i.I,,~J:'''.I'tOlł:php
         
         Skrypt wynik.php przedstawia
         
         ~.
         
         użytkownikom,
         
         ~ Ulub/ańt .fe;;;~~~~:-~OZIttla'_32iW)'Tli)..PhP
         
         Plik
         
         '1Jido ~ .. UlU~IO"ł
         
         f:dV<.tł
         
         którzy zdali egzamin, opcje utworzenia certyfikatu na jeden z trzech sposobów
         
         tlanłd:,.
         
         Po",~(
         
         :_'- -,-,;···t-,
         
         tt Gratulacje! tt Użytkownik
         
         Luke WelliD.g osiągnął wynik 100.0 % i zdał cgzmnin.
         
         Proszę. ~
         
         w tym miej!tCU w cdu pobrnrja certyfikatu jako pliku Microsoft Word (RTF).
         
         r=Fl
         
         ~
         
         Proszę kl:iknąć
         
         w tym miejscu w celu pobrania certyfikatu jako pliku PDF.
         
         PrOSZ{ kikną.ć i\' tym
         
         GotOWt
         
         miejscu \V ceJu pobrania certyfikatu jako plilcu PDF utworzonego przcz PDFQ,_
         
         I
         
         ~ Lo t alny inu.nd
         
         W tym miejscu użytkownik posiada trzy opcje. Może on otrzymać certyfikat RTF lub jeden z dwóch certyfikatów PDF. Poniżej znajduje się opis skryptów odpowiadających za każdy z nich.
         
         Tworzenie certyfikatu RTF Nie istnieją przeszkody w utworzeniu dokumentu RTF poprzez zapisanie tekstu ASCII w pliku lub w zmiennej łańcuchowej, lecz oznaczałoby to konieczność nauczenia się kolejnego zestawu składni . Oto bardzo prosty dokument RTF: {\rtfl {\fonttbl {\fO Arial :}{\fl Times New Roman ;} } \ fO \ fs28 Nagłówek \p ar \fl\fs20 To jest dokument rtf.\par }
         
         708
         
         Część
         
         V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL
         
         dokument konfiguruje tablicę czcionek z dwoma czcionkami - Arial, o kodzie f O, i Times New Roman, fl. Następnie pisze Nagłówek, korzystając z f O(Arial) o rozmiarze 28 (14 punktów). Znak kontrolny \ par oznacza nowy akapit. Następnie napisane jest wyrażenie To jest doku '+ment rtf za pomocą fl (Times New Roman) o rozmiarze 20 (lO punktów). Powyższy
         
         Możliwe jest utworzenie takiego dokumentu ręcznie, ale warto wykorzystać funkcję PHP w celu wykonania trudnej części pracy, takiej jak dołączanie grafiki. Na szczęście, w większości dokumentów struktura, styl i większość tekstu są statyczne, a tylko niewielka część zmienia się w zależności od osoby. Bardziej wydajną metodą tworzenia dokumentu jest wykorzystanie szablonu.
         
         Za pomocą edytora tekstu rysunku 32.4.
         
         można łatwo utworzyć złożony
         
         {Tryb zoodnOłó] •
         
         t.!I«OHlfł
         
         dokument, taki jak przedstawiony na
         
         Wotd tyłlNja próbna)
         
         RtunlJa
         
         O
         
         Widok
         
         AaBbCc:Dc A!!BbCe!Jl AaBbCc ~
         
         'lcI:,!>
         
         Certyfil{at PHP Zaświadcza si", że :
         
         « NAZWISKO»
         
         zademonstrO\\'ał s\''' o ' je umiejętności i zdał skladający sięz trzech quizowych
         
         p>,an
         
         <
         osiągnął wynik
         
         trudny egzamin
         
         « wynik»%.
         
         Test został przeprowadzony przez Fikcyjny InstylUl Certyfikacji PHP dnia « mm..dd:mr». Podpisano :
         
         Rysunek 32.4. Za
         
         pomocą
         
         edytora tekstu
         
         łatwo
         
         jest
         
         utworzyć złożony,
         
         atrakcyjny szablon
         
         Powyższy szablon zawiera symbole zastępcze, takie jak « NAZWISKO», które oznaczają miejsca, w które będą wstawione dane dynamiczne. Nie jest ważne, jaką te symbole mają postać . W tym przypadku zastosowany jest znaczący opis pomiędzy dwiema parami trójkątnych nawiasów. Istotną kwestią jest, aby zostały wybrane takie oznaczenia symboli zastępczych, które nie powinny wystąpić przypadkowo w pozostałej części dokumentu. Można uzyskać odpowiednie rozmieszczenie symboli w szablonie poprzez nadanie im nazw mniej więcej tej długości , co dane, którymi zostaną
         
         zastąpione .
         
         Symbole zastępcze w powyższym dokumencie to « NAZW ISKO» , « Nazwi s ka» , «wy ni k» i «rrrn/dd/ rrrr». Należy zauważyć, że użyto nazw NAZWI SKO i Nazwi ska, ponieważ do ich wymiany zostanie zastosowana metoda zwracająca uwagę na wielkość liter. Po
         
         udostępnieniu
         
         nazwę
         
         szablonu potrzebny jest skrypt dokonujący jego personalizacji. Skrypt ten nosi został przedstawiony na listingu 32.3.
         
         rtjphp, a jego kod
         
         Rozdział
         
         Lisłlng
         
         32 .• Tworzenie dokumentów spersonalizowanych w formacie PDF
         
         32.3. rtf.php - skrypt
         
         tworzący
         
         709
         
         spersonalizowany certyfikat RTF
         
         
         II utworzenie krótkich nazw zmiennych $nazwisko = $_POST[ 'nazwisko']: $wynik = $_POST['wynik']: II sprawdza. czy pOdane są wszystkie potrzebne parametry I$nazwisko II I$wynikl { echo "Błąd:

         Ta strona zosta ł a wywołana n i eprawidłowo

         " : } else { II generowanie nagłówków. które pomogą przeglądarce II w wyborze odpowiedniej aplikacji header( 'Content -type: app l i cati onimsword ' l: header( 'Content-Oisposition: i nl ine. file name=cert rtf' l:
         
         if(
         
         $data = date( 'F d. Y' l:
         
         II otwarcie pliku szablonu $nazwa_pliku = 'CertyfikatPHP.rtf ' : $wyswietl = file_get_contents($nazwa_p l ikul: II zamiana symboli zastępczych w szablonie na da ne $wyswietl = str_replace( '«NAZWISKO» '. strtoupper( $nazwisko l . $wyswiet l l: $wyswietl = str Jeplace( '«Nazwisko» '. $nazwisko. $wyswietl l : $wyswietl = str replace( '«wynik»' . $wynik . $wyswietl l : $wyswietl = str=replace( '«mm/dd/rrrr» ' . $data. $wyswiet l l: II wysłanie wygenerowanego dokumentu do echo $wyswietl:
         
         przeglądarki
         
         ?> Powyższy
         
         kazane
         
         skrypt wykonuje podstawowe sprawdzanie błędów w celu upewnienia wszystkie dane użytkownika, po czym tworzy certyfikat.
         
         się, że
         
         prze-
         
         zo s tały
         
         Wynikiem tego skryptu będzie plik RTF, nie HTML, tak więc konieczne jest powiadomienie o tym fakcie przeglądarki użytkownika. To ważne, ponieważ przeglądarka może w tym wypadku dokonać próby otwarcia pliku za pomocą odpowiedniej aplikacji lub wyświetlić okno dialogowe Zapisz jako ... , jeżeli nie rozpozna rozszerzenia RTF. Typ MIME wy świetlanego pliku jest określany za pomocą funkcji PHP header() w celu odpowiedniego nagłówka HTTP w następujący sposób:
         
         wysłania
         
         header( 'Content-type: app l i cati onimsword ' l: header ( 'Content -Oi spos i t i on: i nl i ne. fil ename=cert. rtf ' l : Pierwszy nagłówek powiadamia przeglądarkę , że wysyłany jest plik aplikacji Microsoft Word (to nieprawda, lecz jest to najbardziej powszechna aplikacja otwierająca plik RTF). Drugi
         
         nakazuje przeglądarce zapisanie zawartości pliku, a także zawiera sugerowaną pliku - cert.rtf. Jest to domyślna nazwa, jaką zobaczy użytkownik podczas próby zapisania pliku z przeglądarki. nagłówek
         
         nazwę
         
         Po wy słaniu nagłówków zostaje otwarty i przeczytany do zmiennej $wyswiet l szablon RTF. Funkcja strJep l ace() służy do zamiany symboli zastępczych na właściwe dane, które powinny pojawić się w pliku. Na przykład wiersz
         
         710
         
         Część
         
         V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL
         
         $wyswiet l ~str Jepl ace(
         
         ' «Nazwi sko» ', $nazwisko . $wyswietl) :
         
         zamieni wszystkie egzemplarze symbolu zastępczego « Nazwi ska» na zawartość zmiennej $nazwi ska. Po wykonaniu zamiany pozostaje jedynie wyświetlenie wyniku w wynik powyższego skryptu jest przedstawiony na rysunku 32.5.
         
         przeglądarce, Przykładowy
         
         x
         
         Certyfil{at PHP Zaświadcza
         
         sit;, że:
         
         LUKE WELLING
         
         zademonstrowałs\Voje umieję.tności i zdał skła d ający się z trzech p~1ań
         
         trudny egzamin
         
         quizowych
         
         Luk. Welling osiągnął wynik 100.0%.
         
         Test zosta1 przeprowadzonyprz~z Fikcyjny Instytut Certyfikacji PHP dnia March 08. 2009. Podpisano: .
         
         Rysunek 32.5. Skrypt rtf.php tworzy certyfikat z szablonu RTF
         
         Taka metoda sprawdza się doskonale. Wywołania funkcji st r J epl ace() pracują bardzo szybko, chociaż przykładowy szablon, a w związku z tym i zawartość zmiennej $wyswi et l , jest stosunkowo długi. Podstawowym problemem z punktu widzenia aplikacji jest prawdopodobne wyświe­ tlenie certyfikatu w edytorze tekstu w celu jego listingowania. Jest to zaproszenie do modyfIkacji pliku. Niestety, format RTF nie pozwala na tworzenie plików tylko do odczytu.
         
         Tworzenie certyfikatu PDF z szablonu Proces tworzenia certyfikatu PDF z szablonu jest bardzo podobny. Podstawowa różnica polega na tym, że podczas tworzenia pliku PDF niektóre z symboli zastępczych mogły zostać wymieszane z kodami formatującymi, zależnie od używanej wersji programu Acrobat. Na przykład utworzony (przy użyciu edytora tekstu) plik szablonu certyfikatu może wyglądać tak: « N)-13(AZWISKO)- l O(»-6(> « Na)-9(zwi)O(s ko)-18(» <) -ll (<)1(wy) -17( ni ) -6( k) -6(» -11(> <)- 11 «)1(m)- 12( m)O(/d)-6(d)- 19(/)1( r r)- 13( rr)-13(» Przeglądając może zostać
         
         plik szablonu, można dostrzec, że - przeciwnie niż RTF - nie jest to format, który w łatwy sposób przeczytany przez człowieka.
         
         Rozdział
         
         32 . • Tworzenie dokumentów spersonalizowanych w formacie PDF
         
         711
         
         Format pliku szablonu PDF może się różnić, w zależności od używanej wersji Aerobata lub innego programu generującego pliki PDF. Kod przedstawiony w tym przykładzie może nie działać tak, jak to przedstawiono, jeśli Czytelnik będzie generować własne szablony. W takiej sytuacji należy sprawdzić konstrukcję szablonu i Odpowiednio zmienić kod. Jeżeli nadal będą pojawiać się problemy, należy odwołać się do przykładu używającego biblioteki PDFLib, przedstawionego w dalszej części rozdziału. używanego
         
         Istnieje kilka sposobów rozwiązania tego problemu. Można dokonać analizy każdego symbolu zastępczego i usunąć kody formatujące . Nie spowoduje to większej różnicy w ostatecznym wyglą­ dzie dokumentu, ponieważ kody osadzone w powyższym szablonie jedynie wskazują odległości pomiędzy znakami w symbolu zastępczym, który i tak zostanie usunięty. Jednak w razie stosowania tej metody konieczna jest ręczna edycja pliku PDF, powtarzana przy każdej zmianie pliku. Nie stanowi to problemu w przypadku obsługi jedynie czterech symboli zastępczych. Może jednak stać się koszmarem, jeżeli na przykład istnieje wiele dokumentów zawierających dużą liczbę symboli zastępczych, a w każdym z nich ma zostać wymieniony nagłówek . Można ominąć ten problem za pomocą innej techniki, polegającej na wykorzystaniu Acrobata do utworzenia formularza PDF - podobnego do formularza HTML z pustymi, nazwanymi polami. Następnie za pomocą skryptu PHP można utworzyć coś nazywanego plikiem FDF (ang. Forms Data Format - Format Formularzy Danych), będącego po prostu zbiorem danych, które mają być połączone z szablonem. Pliki FDF mogą zostać utworzone za pomocą biblioteki funkcji FDF PHP - są to funkcje f df _c reate() do utworzenia pliku, f df _set_val ue() do określenia wartości pól oraz funkcja fdf _set_fi l e( ), pozwalająca na określenie odpowiedniego szablonu formularza. Następnie można przekazać plik z powrotem przeglądarce razem z odpowiednim typem MIME, w tym przypadku vnd.fdf, a moduł Acrobat Reader przeglądarki powinien wstawić dane do formularza.
         
         Jest to przemyślny sposób rozwiązania problemu, ale posiada on dwa ograniczenia. Po pierwsze, należy posiadać własną kopię Acrobata Professional Gest to pełna wersja, a nie darmowy program czytający pliki ani nawet wersja Standard). Po drugie, trudniej jest wymienić tekst znajdujący się w akapicie niż wyglądający jak pole formularza. To może stać się problemem, zależnie od typu podejmowanego działania. Autorzy zazwyczaj stosowali generowanie plików PDF w celu utworzenia listów, w których wymienianych musiało być wiele informacji zawartych w akapitach. Pliki FDF nie sprawdzają się w takich zadaniach. Jeżeli na przykład o świadczenie podatkowe jest wypełniane automatycznie online, nie powinny wystąpić żadne problemy. Szczegółowe
         
         informacje na temat formatu FDF
         
         są dostępne
         
         w witrynie Adobe pod adresem:
         
         http://www.adobe.com/devnet/aprobat/fdftoolkit.html Zalecane jest także przeanalizowanie dokumentacji FDF w w razie zastosowania tej metody:
         
         podręczniku
         
         elektronicznym PHP
         
         http://www.php.net/manual/en/reffdfphp Teraz spróbujemy
         
         rozwiązać
         
         ten problem w
         
         przykładowej
         
         aplikacji.
         
         Symbole zastępcze w pliku PDF mogą być wyszukane i zamienione, jeżeli wziąć pod uwagę fakt, że dodatkowe kody formatu składają się jedynie z myślników, cyfr i nawiasów, które mogą zostać wyszukane za pomocą wyrażeń regularnych. Utworzona została funkcja zami en_pdf () , która automatycznie generuje właściwe dla symbolu zastępczego wyrażenie regularne i zamienia ten symbol na właściwy tekst. Należy zauważyć, że
         
         tekstem, a zatem rozwiązaniu.
         
         w niektórych wersjach Acrobata symbole zastępcze są zapisywane otwartym je zastępować pr~y użyciu funkcji st r J epl ace() , jak w poprzednim
         
         można
         
         712
         
         V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL
         
         Czę ść
         
         Z wyjątkiem tego dodatku, kod generujący certyfikat poprzez szablon PDF jest bardzo podobny do wersji RTF. Skrypt ten jest przedstawiony na listingu 32.4. Listing 32.4. pdf.php -
         
         skrypt
         
         tworzący
         
         spersonalizowany certyfikat POF za
         
         
         może być
         
         pomocą
         
         szablonu
         
         bardzo wolny
         
         II utworzenie krótkich nazw zmiennych $nazwisko ~ $ POST['nazwisko'J: $wynik ~ $_POST[ 'wynik'J: function pdf replace( $wzor. $zamiana. $lancuch ) { $dlug ~ strlen( $wzor ): $wyrreg ~ ": for ( $i ~ O: $i<$dlug: $i++ ) { $wyrreg .~ $wzor[$iJ: if ($i<$dlug-1) { $wyrreg .~ "(\)\-{0.1)[0-9J*\(){0.1)": )
         
         return ereg_replace ( $wyrreg. $zamiana. $lancuch ): if(l$nazwisko I I !$wynik) { echo "

         Błąd:

         Ta strona zosta ł a }
         
         wywołana nieprawidłowo< /p> ":
         
         else (
         
         II generowanie nagłówków. które pomogą II przeglądarce w wyborze odpowiedniej aplikacji
         
         header ( 'Content -Di spositi on: fil ename~cert. pdf' ) : header( 'Content-type: application/pdf' ): $data
         
         ~
         
         date( 'F d. Y' ):
         
         II otwarcie pliku szablonu $nazwa_pliku ~ 'CertyfikatPHP.pdf': $wp ~ fopen ($nazwa_pliku. 'r'): II wczytanie szablonu do zmiennej $wyswietl ~ fread($wp. filesize ($nazwa_pliku)): fel ose( $wp):
         
         II zamiana symboli zastępczych w szablonie na dane $wyswietl ~ pdfJeplace( ' « NAZWISKO»'. strtoupper( $nazwisko ). $wyswietl ): $wyswietl ~ pdf replace( '« Nazwisko»'. $nazwisko. $wyswietl ): $wyswietl ~ pdf-replace( '« wynik» '. $wynik. $wyswietl ): $wyswietl ~ pd(replace( '« mm/dd/rrrr»·. $data. $wyswietl ): II wysłanie wygenerowanego dokumentu do echo $wyswi et l :
         
         przeglądarki
         
         ?> Powyższy skrypt tworzy sperso nali zowaną wersję dokumentu PDF. Dokument ten, przedstawiony na rysunku 32.6, da spójny wynik w większości systemów operacyjnych i jest trudniejszy do zmodyfikowania przez odbiorcę. Można dostrzec, że dokument PDF przedstawiony na rysunku 32.6 wygląda niemal identycznie jak dokument RTF ukazany na rysunku 32.5.
         
         Rozdział
         
         32 . • Tworzenie dokumentów spersonalizowanych w formacie PDF
         
         713
         
         Rysunek 32.6. Skrypt pdf.php generuje certyfikat z szablonu PDF
         
         Certyfikat PHP Zaswiadcza sle. ze: LUKE WE'LLlNG l,ademon...trowal swoje u mk>jrtnosd i sk ladaj~y
         
         l,d ał
         
         sit:! 7. 1rJ'1'('.h pytan q u i7.DWych
         
         lnJdny egl.amin
         
         Lu ke WeJting osi agnal wynik IOO.lY.N:..
         
         Test został prL.eprowad7..ony przez Fikcyjny blSlytul Cerlyfikaąi PHP dnia March 08. 2009. Podpl..ano:
         
         Jedynym problemem związanym z tym ujęciem jest powolna praca kodu spowodowana zastosowaniem wyrażeń regularnych . Wyrażenia regularne działają znacznie wolniej niż funkcja st r J epl ace( l, którą można było zastosować w przypadku wersji RTF. takie działanie ma zostać przeprowadzone na dużej liczbie symboli zastępczych lub na wielu dokumentach znajdujących się na tym samym serwerze, można rozważyć wykorzystanie innych metod. Nie stanowiłoby to problemu w przypadku prostszego szablonu. Większość miejsca w tym pliku zajmują obrazki. Jeżeli
         
         Generowanie dokumentu PDF za
         
         pomocą
         
         PDFlib
         
         Biblioteka PDFlib została zaprojektowana w celu generowania dynamicznych dokumentów PDF poprzez sieć WWW. Nie jest ona właściwie częścią PRP - raczej osobną biblioteką posiadającą dużą liczbę funkcji zaprojektowanych do wywoływania przez różne języki programowania. Dostępne są dowiązania do języków, takich jak C, C++, Java, Perl, Python, Tel i ActiveX/COM. PDFLib jest oficjalnie obsługiwane przez PDFLib GmbR. Oznacza to, do dokumentacji PRP pod adresem
         
         że można odwoływać się
         
         http://www.php.net/en/manual/refpdfphp lub
         
         pobrać oficjalną dokumentację
         
         z http://www.pdjlib.com.
         
         Skrypt "Witaj, świecie" dla PDFlib Po zainstalowaniu i włączeniu PDFlib w PHP można przetestować ją za pomocą prostego programu, takiego jak przykład "Witaj, świecie", przedstawiony na listingu 32.5. Listing 32.5. testpdf.php -
         
         
         typowy przykład " Witaj,
         
         II utworzenie pliku pdf w pamięc i
         
         świecie" korzystający
         
         z biblioteki PDFlib przez PHP
         
         714
         
         Część
         
         V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL
         
         $pdf = pdf_new(l; pdf_open_fi l e( $pdf. '''' l; pdf_set_i nfo( $pdf. pdf_set_info($pdf. pdf_set_info($pdf. pdf_set_info($pdf.
         
         "Author". "Luke Well i ng oraz Laura Thomson" l ; "Tit le". "Witaj. swiec ie (PHPl"l; "Creator". "pdftest .php"l; "Subject". "Test PDF ");
         
         II Format A4 pOSiada wymiary 595 na 842 punkty pdf_begin_page($pdf. 595. 842); II dodanie zakładki pdf_add_bookmark($pdf. 'Strona l'. O. O); $czci onka = pdf_fi ndfont( $pdf. 'Times -Roman'. 'host'. pdf_setfont($pdf. $czcionka. 24); pdf_set_text_pos($pdf. 40. 750);
         
         O);
         
         II wyśw ietl enie tekstu pdf_show($pdf. 'Witaj . ś wiecie" l; pdf_continue_text($pdf.' (mówi PHP ) ' l; II koniec dokumentu pdf_end_page($pdf); pdf_close($pdf); $dane = pdf_get_buffer($pdfl;
         
         II wygenerowanie nagłówków. które pomogą przeg lądarce wybrać header( 'Content-Type: appl ication/pdf'): header ( 'Content -Dispos ition: inline; fi lename=test.pdf'); header ('Content-Length:' strlen($dane» :
         
         ?>
         
         odpowiedn i ą aplikację
         
         II wyświetlenie dokumentu pdf echo $data:
         
         Najbardziej prawdopodobnym
         
         błędem,
         
         jaki
         
         można otrzymać,
         
         jest:
         
         Fatal error: Call to undefined function: pdf new(l in c:\Program Files\Apache Group\Apache\htdocs\rozdzial _32\testpdf.php on line 3 Komunikat ten oznacza, że rozszerzenie PDFlib nie zostało wkompilowane ani wuchomione w PHP. Instalacja jest dość prosta, ale niektóre szczegóły zmieniają się w zależności od wykorzystywanej wersji PHP i PDFlib. Dobrym miejscem do ich sprawdzenia są notatki dostarczone przez użytkow­ ników na stronie PDFlib w wymienionym wcześniej podręczniku PRP. Kiedy
         
         powyższy
         
         skrypt już
         
         działa, można śledzić
         
         jego pracę. Wiersze:
         
         $pdf = pdf_new( ) ; pdf_open_fi le($pdf. "l: inicjują dokument
         
         PDF w pamięci .
         
         Funkcja pdf_set _i nfo () pozwala na oznaczenie dokumentu za pomocą tematu, tytułu, twórcy, autora, listy słów kluczowych oraz jednego pola zdefiniowanego przez użytkownika . W tym przypadku zostaje ustawiony twórca, autor i tytuł. jest opcjonalne.
         
         Należy pamiętać, że
         
         wszystkie
         
         sześć
         
         pól
         
         32 .• Tworzenie dokumentów spersonalizowanych w formacie PDF
         
         Rozdział
         
         pdf_set_i nfo($pdf. pdf_set_info($pdf. pdf_set_ i nfo( $pdf. pdf_set_i nfo( $pdf.
         
         Dokument PDF
         
         715
         
         "Aut hor " . "Lu ke Welling oraz Laura Thomson") : "Tit 1e". "Witaj. swiecie (PHP)") : "Creator ", "pdftest, php ") , "Subject ". "Test PDF ").
         
         składa się
         
         z
         
         określonej
         
         liczby stron. Aby
         
         rozpocząć nową stronę , należy wywołać
         
         pdf _b egi n_p age( ). Podobnie jak identyfikator zwracany przez pdf _open( ), również pdf_beg in_page() potrzebuje wymiarów strony. Każda strona dokumentu może posiadać inny funkcję
         
         wymiar, lecz powinno aby tego nie czynić .
         
         się zachowywać
         
         wspólny rozmiar papieru, chyba
         
         że istnieją ważne
         
         powody,
         
         PDFlib operuje na punktach, zarówno jeżeli chodzi o rozmiar strony, jak i koordynaty na stronie. Na przykład format A4 posiada rozmiar mniej więcej 595 na 842 punktów, a U.S. letter - 619 na 792 punkty. Oznacza to, że poniższy wiersz: pdf_begin_page($pdf . 595. 842):
         
         utworzy
         
         stronę
         
         w dokumencie o wymiarach A4 .
         
         Dokument PDF nie musi być jedynie dokumentem przeznaczonym do druku. Do pliku może zostać dołączonych wiele opcji PDF, takich jak hiperłącza i zakładki. Funkcja pdf _ad d_bookmark () doda zakładkę do struktury dokumentu. Zakładki pojawią się jako osobna rarnka w programie Acrobat Reader, pozwalając na kontrolowanie najważniejszych części . Poniższy
         
         wiersz:
         
         pdf_add_bookmark($pd f . 'Strona l ' . O. O):
         
         dodaje
         
         zakładkę
         
         o nazwie "Strona 1", która
         
         odsyła użytkownika
         
         do obecnej strony.
         
         Czcionki dostępne w systemie różnią się w zależności od systemu operacyjnego, a nawet od konkretnego komputera. W celu zagwarantowania spójnych wyników zestaw podstawowych czcionek będzie pracował z każdą przeglądarką PDF. Czternaście podstawowych czcionek to:
         
         • Courier,
         
         • Courier-Bold,
         
         • Courier-Oblique, • Courier-BoldOblique,
         
         • Helvetica, • Helvetica-Bold, • Helvetica-Oblique, • Helvetica-BoldOblique, • Times-Roman, • Times-Bold, • Times-Italic, • Times-Boldltalic,
         
         • Symbol,
         
         • ZapfDingbats.
         
         716
         
         Część
         
         V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL
         
         Czcionki spoza powyższego zbioru mogą zostać osadzone w dokumentach, lecz zwiększy to rozmiary pliku i narusza niekiedy warunki odpowiednich licencji. Można wybrać czcionkę, jej wielkość i kodowanie znaków w następujący sposób: $czcionka ~ pdf_findfont($pdf. ·Times-Roman·. 'host · . Ol: pdf_setfont($pdf . $czcionka. 24l:
         
         Rozmiar czcionki jest określony w punktach. Wybrane zostało kodowanie znaków host . Dostępne wartości to wi nansi , bui 1t i n, mac r oman, ebcdi c i host. Znaczenia poszczególnych wartości są następuj ące:
         
         ISO 8859-1 oraz dodatkowe znaki wprowadzone przez Microsoft, takie jak symbol euro (€),
         
         • wi nans i • bui l ti n -
         
         znaków
         
         kodowanie przypisane do czcionki. Zazwyczaj wykorzystywany w przypadku do czcionek łacińskich i symbolach,
         
         nienależących
         
         kodowanie Mac Roman.
         
         • macroman -
         
         Domyślny
         
         zestaw znaków Macintoshy,
         
         EBCDIC wykorzystywany w systemach IBM AS/400,
         
         • ebcdi c -
         
         automatycznie wybiera mac r oman na Macintoshu, ebcd i c w systemie opartym na EBCDIC i wi nansi na wszystkich pozostałych.
         
         • host Jeżeli
         
         nie
         
         zostaną dołączone
         
         znaki specjalne, typ kodowania nie odgrywa żadnej roli.
         
         Dokument PDF jest inny niż dokument HTML czy też dokument edytora tekstu. Tekst nie rozpoczyna się od górnego lewego rogu i nie rozdziela się według potrzeb na nowe wiersze. Jak wspomniano wcześniej, PDF wykorzystuje punkty w celu okre ś lenia pozycji. Początek (współ­ rzędne x, y równe [O, O]) znajduje się w dolnym lewym rogu strony. strona posiada rozmiar 595 na 842 punkty, punkt (40, 750) będzie znajdował się o dwa centymetry od lewego brzegu i około centymetra od górnej krawędzi . Aby pozycję tekstu w tym punkcie, należy zastosować następujące wrażenie:
         
         Zakładając, że
         
         mniej
         
         więcej
         
         ustawić
         
         pdf_set_text_pos($pdf. 40. 750l:
         
         W końcu po skonfigurowaniu strony można napisać na niej tekst. W celu dodania tekstu w aktualnej pozycji, za pomocą aktualnej czcionki, wykorzystuje się funkcję pdf_showO . Wiersz pdf_show($pdf, 'Witaj.
         
         świecie
         
         l
         
         ' l:
         
         dodaje do dokumentu tekst "Witaj . Aby
         
         przejść
         
         do
         
         następnego
         
         świecie l " .
         
         wiersza i
         
         umieścić większą ilość
         
         tekstu, wykorzystuje
         
         pdf_conti nue_textO . W celu dodania łańcucha" (mówi PHP ) " stosuje
         
         się funkcj ę
         
         się następujące wyrażenie:
         
         pdf_continue_text($pdf.' (mówi PHPl ' l: Dokładna
         
         pozycja tekstu
         
         zależy
         
         od wybranej czcionki i jej rozmiaru.
         
         zamiast wierszy i zdań używane są przylegające do siebie akapity, bardziej użyteczna może funkcja pdf _show_boxed( l. Pozwala ona na deklarowanie pól tekstowych i wypełni a nie ich tekstem.
         
         Jeśli
         
         się okazać
         
         Kiedy zakończy się dodawanie elementów do strony, w następujący sposób: pdf_end_page( $pdfl:
         
         należy wywołać funkcję
         
         pdf_end_ pageO
         
         Rozdział
         
         32 . • Tworzenie dokumentów spersonalizowanych w formacie PDF
         
         717
         
         Po zakończeniu pracy z całym dokumentem PDF trzeba go zamknąć za pomocą funkcji pdf_el ose( ). W przypadku tworzenia pliku należy zamknąć również ten plik. Wiersz pdf_close( $pdf): kończy
         
         tworzenie dokumentu "Witaj,
         
         Teraz kompletny dokument PDF $dane
         
         ~
         
         świecie" .
         
         można już wysłać
         
         do
         
         przeglądarki:
         
         pdf_get_buffer($pdf):
         
         II wygenerowanie
         
         nag ł ówków. które pomogą p rzegląda rce wybrać header ('Content-Type: application/pdf'): headerC'Content-Oisposition: inl ine: fi l ena me~test.pdf') : header('Content-Length:' strlen($dane)):
         
         II
         
         wyświetlenie
         
         echo $dane:
         
         odpowiedn ią aplikację
         
         dokument u pdf
         
         zajdzie taka potrzeba, dokument ten można również zapisać na dysku. PDFLib wykona tę po przekazaniu nazwy pliku jako drugiego parametru funkcji pdf_open_file(). W trakcie powstawania tej książki mechanizm ten w PRP5.0.0 działał błędnie w systemie Windows. Z tego powodu dane trzeba zapisać ręcznie . Jeśli
         
         operację
         
         niektóre parametry funkcji PDFLib, które w dokumentacji PRP są oznaczone jako opcjonalne, w njektórych wersjach tej biblioteki są tak naprawdę obowiązkowe. Dokument, który ma zostać utworzony jako certyfikat, jest dużo bardziej złożony; zawiera obwódkę, obrazek wektorowy i obrazek rastrowy. W dwóch poprzednich technikach elementy te zostały dodane za pomocą edytora tekstu. W PDFlib muszą one zostać dodane ręcznie.
         
         Należy zwrócić uwagę, że
         
         Tworzenie certyfikatu za
         
         pomocą
         
         PDFlib
         
         W celu skorzystania z PDFlib należało zdecydować się na pewien kompromis. Chociaż niemal na pewno możliwe jest powielenie wykorzystanego wcześniej certyfikatu, ręczne wygenerowanie i wypozycjonowanie każdego elementu wymagałoby o wiele więcej pracy niż użycie takiego narzędzia jak Microsoft Word. Zastosowany zostanie ten sam tekst, co w poprzednich przykładach, włączając w to czerwoną rozetkę i rastrowy podpis. Nie zostanie jednak powielona skomplikowana obwódka. Pełny kod tego skryptu jest przedstawiony na listingu 32.6. Lisłing
         
         32.6. pdflib.php - skrypt tworzy certyfikat za
         
         pomocą
         
         PDFlib
         
         
         II utworzenie krótkic h nazw zmiennych
         
         $nazwisko ~ $_POST['nazwisko']: $wynik ~ $_POST['wynik']: if(! $nazwisko ll l $wynik) {
         
         echo
         
         "Błąd:
         
         

         Strona zosta ła wywołana exit: else { $data ~ date ( 'F d. Y' ):
         
         nieprawidłowo

         ":
         
         II utworzeni e dokumentu pdf w pamięci
         
         $pdf
         
         ~
         
         pdf_new():
         
         718
         
         C zę ść
         
         V • Tw orzenie pra ktycznych projektów PHP i MySQL
         
         II ustawienie nazwy czcionki do późniejszego $nazwa_czcionki = 'Times-Roman ' ; II konfiguracja rozmiaru strony w punktach
         
         I I US l etter ma rozmi ary 11" x 8,5" II mniej więcej 72 punkty tworzą cal $szerokosc = 11*72; $wysokosc = 8.5*72; pdf_begin_page($pdf. $szerokosc, $wysokosc); II narysowanie obwódki $wciecie = 20; II odstęp miedzy obwódką i krawędzią strony $obwodka = 10; II szerokość głównej obwódki $wnetrze = 2; II przerwa w obwódce II narysowanie zewnętrznej obwódki pdf_rect($pdf, $wciecie-$wnetrze. $wciecie-$wnetrze, $szerokosc-2*($wciecie-$wnetrze). $wysokosc-2*($wciecie-$wnetrze)); pdf_stroke($pdf);
         
         II narysowanie głównej obwódki o szerokości $obwodka stopni pdf_setlinewidth($pdf, $obwodka); pdf_rect($pdf. $wciecie+$obwodka/2. $wciecie+$obwodka/2. $szerokosc-2*($wciecie+$obwodka/2), $wysokosc-2*($wciecie+$obwodka/2)); pdf stroke($pdf); pdf=setlinewidth($pdf. 1.0); II narysowanie wewnętrznej obwódki pdf_rect($pdf, $wciecie+$obwodka+$wnetrze. $wciecie+$obwodka+$wnetrze. $szerokosc-2*($wciecie+$obwodka+$wnetrze). $wysokosc-2*($wciecie+$obwodka+$wnetrze)); pdf_stroke($pdf);
         
         II dodanie nagłówka $czcionka = pdf findfont($pdf. $nazwa_czcionki. ' host'. O); if ($czcionka) ( pdf_setfont($pdf. $czcionka. 48); }
         
         $startx = ($szerokosc - pdf_stri ngwi dth( $pdf. 'Certyfi kat PHP'. $czci onka. '12')) 12; pdf_show_xy($pdf. 'Certyfikat PHP'. $startx. 490);
         
         II dodanie tekstu $czcionka = pdf findfont($pdf. $nazwa_czcionki. ' host'. O); if ($czcionka) ( pdf_setfont($pdf, $czcionka. 26); }
         
         $startx = 70; pdf show xy($pdf. 'Zaswiadcza sie. ze;'. $startx . 430); pdf=show=xy($pdf. strtoupper($nazwisko). $startx+90. 391); $czcionka = pdf findfont($pdf. $nazwa_czcionki. ' host'. O); if ($czcionka) pdf_setfont($pdf. $czcionka. 20); pdf_show_xy($pdf. 'zademonstrowal swoje umiejetnosci 'i zdal trudny egzamin'. $startx. 340);
         
         .
         
         Rozdział
         
         32 . • Tworzenie dokumentów spersonalizowanych w formacie PDF
         
         pdf_show_xy($pdf. 'skladajacy sie z trzech pytan quizowych. '. $startx, 310): pdf_show_xy($pdf. "$nazwisko osiagnal wynik $wynik". ' %.', $startx, 260): pdf_show_xy($pdf. 'Test zastal przeprowadzony przez' , $startx, 210): pdf_show_xy ($pdf . 'Fikcyjny Instytut Certyfikacji PHP'. $sta rtx. 180): pdf_showJy($pdf. "w dniu $data.". $startx. 150): pdf_show_xy($pdf, 'Podpisano:'. $startx. 100):
         
         II dodanie obrazka - podpisu $podpi s - pdf load image($pdf, 'png', 'c:\xampp\htdocs\rozdzial_32\podpis.png' , "): pdf fit image($pdf~ $podpiS, 200, 75 . "): pdf_close_image($pdf, $podpis): II ustawienie kolorów dla rozetki pdf setcolor($pdf, 'fill', 'rgb', O. 0, .4, O): II granatowy pdf=setcolor($pdf, 'stroke', 'rgb', O. O. 0, O): II czarny II narysuj pierwszą wstążkę pdf_moveto($pdf, 630, 150) : pdf lineto($pdf. 610. 55): pdf lineto($pdf. 632. 69): pdf=lineto($pdf, 646, 49): pdf lineto($pdf. 666. 150): pdf_closepath($pdf): pdf_filH$pdfl : II kontur pierwszej wstążki pdf moveto($pdf, 630, 150): pdf-lineto($pdf. 610 . 55): pdf lineto($pdf, 632, 69): pdf=lineto($pdf, 646 . 49): pdf_lineto($pdf, 666, 150): pdf_closepath($pdf): pdf_stroke($pdf): II narysuj drugą wstążkę pdf moveto($pdf. 660. 150): pdf-lineto($pdf. 680, 49): pdf-lineto($pdf, 695, 69): pdf-lineto ($pdf. 716, 55): pdf=lineto($pdf, 696, 150): pdf closepath($pdf): pdf- fil l( $pdfl : II kontur drugiej wstążki pdf_moveto($pdf, 660, 150): pdf lineto($pdf. 680, 49): pdf-lineto($pdf, 695, 69): pdf-lineto($pdf . 716, 55): pdf-lineto($pdf . 696, 150): pdf=closepath($pdf): pdf_stroke($pdf): pdf_setcolor($pdf, 'fill', ' rgb ' , 1. 0, 0, O):
         
         II czerwony
         
         II narysowanie rozetki
         
         rysuj_gwiazdke(665 , 175 , 32. 57 , 10. $pdf, true) :
         
         II kontur rozetki
         
         rysuj_gwiazdke(665, 175 , 32, 57 . 10. $pdf. false) :
         
         719
         
         720
         
         V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i My$QL
         
         Część
         
         II wykończenie strony i przygotowanie do pdf end page($pdf): pdf=close($pdf): $dane ~ pdf_get_buffer($pdf): II generowanie II aplikacji
         
         nagłówków,
         
         które
         
         wyświet l enia
         
         pomogą przeglądarce
         
         w wyborze odpowiedniej
         
         header('Content-type: application/pdf') : header( ' Content-disposition: inline: filename~certyfikat,pdf'): header( ' Content- length: ' strlen($data)): II
         
         wyświetlenie
         
         echo $dane:
         
         dokumentu PDF
         
         function rysuj_gwiazdke($srodekx. $srodeky . $ramiona. $promien. $rozmiar_ramion. $pdf. $wypelniony) $wewnetrzny_promien ~ $promien-$rozmiar_ramion: for ($i $kat~
         
         O: $i<~$ramiona*2; $i++ ) ( ($i*2*pi())/($ramiona*2) :
         
         ~
         
         if($i%2) ( $x ~ $promien*cos($kat) + $srodekx ; $y ~ $promien*sin($kat) + $srodeky; } else ( $x ~ $wewnetrzny_promien*cos($kat) + $srodekx; $y ~ $wewnetrzny_promien*sin($kat) + $srodeky: ( pdf_moveto($pdf. $x. $y): else if ($i~~$ramiona*2) ( pdf_closepath($pdf); else ( pdf_lineto($pdf . $x, $y) ;
         
         if($i~~O)
         
         }
         
         if($wypelniony) ( pdf_fill _stroke($pdf): el se ( pdf_stroke($pdf); ?>
         
         Certyfikat utworzony za pomocą powyższego skryptu jest przedstawiony na rysunku 32.7. Jak można dostrzec, wyraźnie przypomina on pozostałe, tyle że obwódka jest prostsza i gwiazdka wygl ąd a nieco inaczej . Dzieje się tak, ponieważ zostały one narysowane w dokumencie, a nie zastosowano istniejących plików rysunków. Opisane
         
         zostaną części powyższego
         
         skryptu, różniące
         
         s ię
         
         od poprzednich przykładów .
         
         powinni otrzymywać certyfikat ze swoimi danymi, tak więc zostanie on utworzony a nie w pliku. Jeżeli certyfikaty byłyby zapisywane w plikach, należałoby opracować metodę tworzenia niepowtarzalnych nazw plików, zablokowania dostępu do certyfikatów innych osób i określenia sposobu usuwania starszych certyfikatów, aby zwolnić przestrzeń dyskową selWera. W celu utworzenia dokumentu w pamięci wywołana zostaje bez parametrów funkcja pdf_openO; Odwiedzający
         
         w
         
         pamięci ,
         
         $pdf ~ pdf_new(); pdf_open_fil e( $pdf. "" );
         
         Rozdział
         
         32 .• Tworzenie dokumentów spersonaliz€lwanych w formacie PDF
         
         721
         
         Rysunek 32.7. Skrypt pdflib.php rysuje certyfikat w dokumencie POF
         
         ... 'i., 'x
         
         Certyfikat PHP Zaswiadcza sic. ze:
         
         LUKE WELLING zadoooDstJowal \woje uruiqetnosci i zdał trudny f'gz.am.in skladajxy sie z t!Zech pyran quizowych..
         
         Luk< W
         IO'lO\~
         
         Test zosbl pruprowadzony przez Fikcyjny 1n
         w dniu Mm:h 08.2009.
         
         Uproszczona obwódka będzie składać się z trzech pasków - jednego grubego i dwóch cieńszych, jednego na zewnątrz , a drugiego wewnątrz głównej obwódki. Zo s taną one narysowane jako pro s tokąty . W celu umieszczenia obwódek tak, aby w łatwy sposób mógł być zmieniany rozmiar strony i wygl ąd obwódek, wszystkie pozycj e obwódek zostały oparte na zmiennych, które już istnieją, $szerokosc i $wysokosc, a także na kilku nowych, $wci eci e, $obwodka i $wnetrze . Zmi enna $wciec ie okreś la odległość pomiędzy obwódką i krawędzią strony, $obwodka - grubość głównego paska, a $wnetrze - odległość między główną obwódką i dwoma pozostałymi paskami. Osobom rysującym już wcze ś niej za pomocą podobnych interfej sów API PDFlib z pewnością dostarczy kilku niespodzianek. Zalecamy przeczytanie rozdziału 22 ., który może okazać się pomocny, ponieważ rysowanie za pomocą biblioteki gd jest podobne do rysowania z PDFlib. obwódki nie nastręczają problemów. Do utworzenia prostokąta wykorzystywana jest funkcja pdfJectC l, która wymaga jako parametrów identyftkatora dokumentu PDF, współrzędnych x i y dolnego lewego rogu prostokąta oraz jego szerokości i wysokości . Ponieważ wygląd dokumentu ma być elastyczny, parametry te są obliczane za pomocą ustawionych wcześniej zmiennych. Cieńsze
         
         pdf rect($pdf . $wciecie -$wnetrze. $wciecie -$wnetrze . $szerokosc -2*($wciec ie -$wnetrze). $wysokosc -2*($wc ieci e-$wnetrze)); Wywołanie
         
         ten kształt,
         
         funkcji pdf J ectC l ustawia należy wywołać funkcję
         
         ścieżkę
         
         w
         
         kształcie prostokąta.
         
         Aby
         
         pdf _strokeC l w następujący sposób:
         
         właściwie narysować
         
         pdf_stroke($pdf); Aby narysować główną obwódkę, trzeba określić szerokość linii. Domyślna szerokość linii wynosi l punkt. Następujące wywołanie funkcji pdf_setl inewidt hCl ustawi ją na $obwodka (w tym wypadku 10 punktów): pdf_setlinewidt h($pdf . $obwodka);
         
         722
         
         Część
         
         V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL
         
         Kiedy ustawiona jest i pdf_stroke().
         
         szerokość, można utworzyć obwódkę
         
         za pomocą wywołania pdfJect ( l
         
         pdf_rect($pdf. $wciecie+$obwodka/2. $wciecie+$obwodka/2. $szerokosc-2*($wciecie+$obwodka/2). $wysokosc-2*($wciecie+$obwodka/2)): pdf_stroke($pdf):
         
         Po narysowaniu jednej szerokiej linii na I za pomocą następującego kodu:
         
         należy pamiętać
         
         o ustawieniu
         
         szerokości
         
         linii z powrotem
         
         pdf_setlinewidth($pdf. 1.0):
         
         pozycji każdego wiersza tekstu zostanie zastosowana funkcja pdf_showJY ( l. wierszy kodu będzie posiadać konfigurowalny lewy margines ($startx) jako współ­ rzędną x i wartość wybraną "na oko" jako współrzędnąy. Ponieważ nagłówek powinien zostać wyśrodkowany na stronie, należy najpierw określić jego szerokość, aby umieścić go w odpowiedniej odległości od lewej krawędzi strony. Szerokość można określić za pomocą funkcji pdf_stringwidth( l. Wywołanie W celu
         
         określenia
         
         Większość
         
         pdf_stri ngwi dth( $pdf. 'Certyfi kat PHP'. $czci onka. '12'):
         
         zwróci szerokość rozmiaru.
         
         łańcucha
         
         "Certyfikat PHP", wpisanego za
         
         Podobnie jak w pozostałych wersjach certyfikatu, zostanie obrazek rastrowy. Następujące trzy wyrażenia:
         
         pomocą
         
         dołączony
         
         aktualnej czcionki i jej
         
         podpis jako zeskanowany
         
         $podpis = pdf load image($pdf. 'png'. 'c:\xampp\htdocs\rozdzial 32\podpis.png'. "): pdf_fit_image($pdf~ $podpis. 200. 75. "): pdf_close_image($pdf. $podpis): otworzą plik
         
         PNG zawierający podpis, dodadzą podpis do strony w określonym miejscu i zamkną plik PNG. Zastosowane mogą być również inne typy plików.
         
         ~ .•
         
         W celu
         
         obrazka przy użyciu funkcji pdf_load_image( l należy podać pełną ścieżkę do pliku. W powyższym przykładzie ścieżka dostępu do pliku podpis.png dotyczy systemu Windows. załadowania
         
         dostępu
         
         Najtrudniejszym elementem do dodania jest rozetka. Nie sposób automatycznie otworzyć i dołą­ czyć metaplik Windows zawierający istniejącą już rozetkę, ale w dokumencie można rysować dowolne kształty. W celu narysowania wypełnionego kształtu, takiego jak jedna ze wstążek, należy napisać kod opisany poniżej. W tym miej scu ustawiany jest kolor konturu (czarny) i kolor wypełnienia (granatowy). pdf_setcolor($pdf. 'fill'. 'rgb'. O. O.. 4. O): II granatowy pdf_setcolor($pdf. 'stroke'. 'rgb'. O. O. O. O): 1/ czarny
         
         W tym miejscu konfigurowany jest pięciobok wypełniony .
         
         pdf_moveto($pdf. 630. pdf_lineto($pdf. 610. pdf_lineto($pdf. 632. pdf_lineto($pdf. 646. pdf_lineto($pdf. 666. pdf_closepath($pdf): pdf_fil l( $pdf) :
         
         150): 55): 69): 49): 150):
         
         będący jedną
         
         ze
         
         wstążek,
         
         po czym zostaje on
         
         Rozdział
         
         32 . • Tworzenie dokumentów spersonalizowanych w formacie PDF
         
         723
         
         wielobok powinien posiadać także kontur, konieczne jest skonfigurowanie takiej samej po czym wywołanie pdf _stroke() zamiast pdf_fi 11 () .
         
         Ponieważ ścieżki ,
         
         Jako
         
         wieloramienna gwiazdka jest złożonym, lecz powtarzalnym obiektem, utworzono funkcję pozycje ścieżki. Funkcja ta nosi nazwę rys uj_gwiazdke() i wymaga jako parametrów współrzędnych x i y, liczby ramion, promienia, długości ramion, identyfikatora dokumentu PDF i wartości boolowskiej , określającej , czy kształt gwiazdki powinien być wypełniony, czy też ma on posiadać wyłącznie kontur. że
         
         obliczającą
         
         Funkcja rysuLgwiazdke() wykorzystuje pewną podstawową trygonometrię w celu obliczenia pozycji serii ramion. Dla każdego ramienia zostaje obliczony punkt na obwodzie gwiazdki oraz punkt na mniej szym okręgu $ rozmi ar Jami on, połączone następnie linią. Warto zapamiętać, że funkcje trygonometryczne PRP, takie jak cos() i s in (), są wyznaczane w radianach, a nie w stopniach. Korzystając z funkcji i pewnych obliczeń matematycznych, możemy dokładne wygenerować skomplikowany, powtarzalny kształt. Podobne działanie można by przedsięwziąć po podjęciu decyzji o utworzeniu skomplikowanej obwódki strony.
         
         Po utworzeniu wszystkich elementów strony
         
         należy zamknąć stronę
         
         i dokument.
         
         Problemy zwiqzane z nagłówkami wszystkich powyższych skryptów jest konieczność powiadomienia o typie wysyłanych do niej danych. Zostało to wykonane za pomocą nagłówka RTTP content -type, na przykład: Jedną drobną własno ś cią przeglądarki
         
         header('Content -type: application/msword');
         
         lub header ('Content -type: appl icat ion/pdf ' );
         
         jednak pamiętać, że poszczególne przeglądarki różnie reagują na nagłówki tego typu. Internet Explorer często ignoruje typ MIME i próbuje automatycznie wykryć typ pliku. (Wyg ląda na to, że ten akurat problem nie jest już tak często spotykany w naj nowszych wersjach Internet Explorer, zatem w razie napotkania takiego błędu najłatwiejszym rozwiązaniem powinno być uaktualnienie przeglądarki).
         
         Należy
         
         Zwłaszcza
         
         Niektóre z powyższych nagłówków sprawiały problem w trakcie współpracy z nagłówkami kontroli sesji. I stnieją metody rozwiązania tego problemu. Okazuje się , że wykorzystywanie parametrów GET zamiast POST i zmiennych kontroli sesji pozwala uniknąć kłopotów . Innym rozwiązaniem jest zrezygnowanie z plików PDF pojawiających s ię bezpośrednio w przeglą­ darce i zmuszenie użytkownika do pobrania ich, podobnie jak w przykładzie "Witaj , świecie" . Mo żna również uniknąć takich problemów poprzez stworzenie dwóch, nieco innych wersji kodu dla Netscape 'a i Internet Explorera.
         
         724
         
         Część
         
         V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL
         
         Rozwijanie projektu Dodanie bardziej realistycznych pytań egzaminacyjnych na pewno pomogłoby w rozszerzeniu aplikacji, ale w istocie została ona zaprojektowana jako przykład metody tworzenia własnych dokumentów. Dostosowywane dokumenty, które mogą być dostarczane online, to między innymi dokumenty prawne, częściowo wypełnione formularze zamówień lub zgłoszeń, a także formularze instytucji państwowych .
         
         W
         
         następnym W
         
         rozdziale
         
         rozdziale zaprezentujemy możliwości PHP w zakresie języka XML, a także przy PHP połączymy się z API usługi WWW księgarni Amazon, korzystając z REST iSOAP.
         
         następnym
         
         użyciu
         
         .
         
         Rozdział
         
         33.
         
         Korzystanie z usług sieciowych za pomocą XML i SOAP W ostatnich latach ważnym środkiem komunikacji stał się język XML. W tym rozdziale stworzymy aplikację wirtualnego koszyka na zakupy, której zapleczem będzie księgarnia internetowa Amazon.com. Wykorzystamy w tym celu nowy interfejs usług sieciowych tej witryny (ang. Amazon znaczy Amazonka, więc nasza aplikacja będzie się nazywać jak jeden z dopływów tej rzeki Tahuayo). Użyjemy do tego dwóch różnych metod: protokołu SOAP i REST. REST to metoda przesyłania dokumentów XML za pomocą protokołu HTTP. Do zaimplementowania tych dwóch metod wykorzystamy wbudowaną w PHP bibliotekę SimpleXML oraz zewnętrzną bibliotekę NuSOAP. W tym rozdziale
         
         zostaną poruszone następujące
         
         zagadnienia:
         
         • podstawy języka XML i protokołu SOAP, • wykorzystanie języka XML do komunikacji z witryną Amazon.com, • wczytywanie dokumentów XML za
         
         pomocą odpowiedniej
         
         biblioteki funkcji PHP,
         
         • buforowanie odpowiedzi serwera Amazon.com, • komunikacja z witryną Amazon.com za
         
         pomocą
         
         biblioteki NuSOAP.
         
         Opis projektu: korzystanie z języka XML i usług sieciowych Nasz projekt ma dwa cele: po pierwsze ~ poznanie podstaw języka XML i protokołu SOAP oraz sposobu ich używania w skryptach PHP. Po drugie, wykorzystamy te technologie do porozumiewania się ze światem zewnętrznym. Wybraliśmy usługi sieciowe Amazon.com jako interesujący przykład, który może okazać się przydatny w tworzeniu własnych serwisów www. Witryna Amazon.com od dawna oferowała program współpracy, który umożliwia reklamowanie produktów przez nią oferowanych we własnym serwisie www. Użytkownik, klikając odnośnik, może otworzyć stronę produktu na serwerze Amazon.com. Jeżeli dokona zakupu, twórca serwisu WWW otrzymuje drobną prowizję.
         
         726
         
         Część
         
         V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL
         
         Program usług sieciowych pozwala korzystać z serwera Amazon.com w szerszym zakresie. W ramach tego programu udostępnia się mechanizm przeszukiwania zasobów Amazon.com i wyświetlania wyników na własnej witrynie, a także wypełnianie zakupami wirtualnego koszyka na stronach lokalnego serwisu WWW. Innymi słowy, użytkownik korzysta z naszej witryny aż do momentu, kiedy decyduje się zapłacić. Rozliczenia obsługuje witryna Amazon.com. Komunikacja pomiędzy naszą aplikacją a serwerem Amazon.com może zachodzić dwojako. Pierwszy sposób to przesyłanie dokumentów XML za pomocą połączenia http, czyli wykorzystanie metody znanej jako Representational State Transfer (REST). Na przykład aby tą metodą wykonać polecenie wyszukiwania, wysyła się zwykłe żądanie HTTP z poleceniem udostępnienia określo­ nych informacji, a serwer Amazon.com odpowiada, przysyłając dokument XML. Można wtedy wczytać ten dokument za pomocą biblioteki funkcji PHP przeznaczonych do obsługi dokumentów XML i wyświetlić wyniki wyszukiwania na ekranie użytkownika za pomocą wybranego przez siebie interfejsu. Sam proces wysyłania i odczytywania danych przez HTTP jest bardzo prosty, natomiast to, jak skomplikowany będzie przebieg parsowania dokumentu wynikowego, zależeć będzie od jego złożoności . Drugim sposobem komunikacji z serwisem Amazon.com jest wykorzystanie protokołu SOAP. Jest to jeden ze standardowych protokołów związanych z usługami sieciowymi. Skrót ten do niedawna oznaczał Prosty Protokół Udostępniania Obiektów (ang. Simple Object Access Protocol). Ostatnio jednak stwierdzono, że protokół zrobił się całkiem skomplikowany, a nazwa stała się myląca . Skutkiem tego protokół nadal nazywa się SOAP, tyle że już nie należy tego rozumieć jako akronim l . W tym projekcie skonstruujemy klienta SOAP, który będzie wysyłał żądania i odbierał odpowiedzi z serwera SOAP witryny Amazon.com. Odpowiedzi te będą zawierać te same informacje jak w przypadku przesyłania dokumentów XML za pomocą połączenia HTTP,jednak zastosujemy inne podejście do odczytywania tych danych, mianowicie posłużymy się zewnętrzną biblioteką NuSOAP funkcji PHP przeznaczonych do obsługi protokołu SOAP. Naszym końcowym celem jest skonstruowanie naszej własnej księgami internetowej, która będzie korzystać z Amazon.com jako zaplecza. Stworzymy dwie alternatywne wersje: jedną używającą REST, a drugą opartą na protokole SOAP. Zanim zajmiemy się poszczególnymi elementami przykładowej aplikacji, poświęcimy chwilę na zapoznanie się ze strukturą i sposobem korzystania z języka XML oraz usług sieciowych.
         
         Podstawy XML Omówimy teraz język XML i usługi sieciowe, których
         
         znajomość będzie później
         
         potrzebna.
         
         Jak już wcześniej wspomniano, XML to Rozszerzalny Język Oznaczeń (ang. Extensible Markup Language). Jego specyfIkacja jest dostępna na witrynie W3C. Wiele informacji dotyczących języka XML znajduje się pod adresem http://www.w3.org/XMLI. XML pochodzi od języka SGML (Standardowy Uogólniony Język Oznaczeń, ang. Standard Generalized Markup Language). Znajomość Języka Znaczników Hipertekstu, czyli HTML (a kto doczytał aż do tego miejsca, zapewne może się nią wykazać!), bardzo ułatwia zrozumienie założeń XML. Język
         
         l
         
         Soap -
         
         ang. mydło - przyp. tłum.
         
         Rozdział
         
         33 . • Korzystanie z usług sieciowych za
         
         pomocą
         
         XML i SOAP
         
         727
         
         XML jest opartym na koncepcji znaczników, tekstowym formatem zapisu dokumentów. Na listingu 33.1 przedstawiono przykładowy dokument XML będący odpowiedzią witryny Amazon na żądanie XML za pośrednictwem http, zawierające określony zestaw parametrów żądania. Listing 33.1. Dokument XML
         
         opisujący
         
         drugie wydanie tej książki
         
         True AS IN 067232525X Similarities Small 067232525X http://www.amazon.com/PHP -MySQL-Web-Oevelopment -Second/ ~ dp/067232525X%3FSubscriptionld%301KV26K8W5YCMJ87M20R2%26tag%30XXXXXXXXXXXXXX% ~ 261inkCode%30xm2%26camp%302025%26c reative %30165953%26creat iv eASI N %30067232525X
         
         Luke Welling Laura Thomson <Manufacturer>Sams Book <Tit le>PHP and MySQL Web Oevelopment. Second Edition <SimilarProducts> <SimilarProduct> 0321430840 <Tit le>HTML. XHTML. and CSS. Si xth Editi on (Vis ual Quickstart Gui del <Simila rProduct> 0672325616 <Title>Advanced PHP Programmi ng (Oeveloper ' s Libraryl <SimilarProduct> 0596005431 <Ti t le>Web Oatabase Applications with PHP &MySQL. 2nd Edition <SimilarProduct> 1590598628 <Title>Beg inning PHP and MySQL: From Novice to Professiona l. Third Edition ~ (Beginning from Novice to Professionall
         
         Dokument zaczyna
         
         się
         
         od wiersza wyglądającego tak:
         
         
         
         To standartowa deklaracja z zestawu UTF-8.
         
         poprzedzająca
         
         dokument w języku XML zapisany z użyciem znaków
         
         728
         
         Część
         
         V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL
         
         Po zapoznaniu
         
         z następującym po tej deklaracji właściwym tekstem dokumentu on z par znaczników otwierających i zamykających, widocznych i zamykającym znacznikiem Item: się
         
         żyć, że składa się rającym
         
         można
         
         zauwaotwie-
         
         między
         
         Item to nazwa elementu, tak jak w języku HTML. Podobnie jak w HTML, stosuje się zagnież­ elementów, czego przykładem może być choćby element IternAtt r ibutes, będący elementem podrzędnym elementu Item; z kolei sam IternAttributes również posiada elementy zagnież­ dżone, jak choćby Author: dżanie
         
         Luke Wel ling Laura Thomson <Manufacturer>Sams Book <Tit le>PHP and M ySQL Web Oeve lopment. Second Edition pewne różnice w stosunku do HTML. Po pierwsze, po każdym znaczniku otwarcia musi następować odpowiadający mu znacznik zamknięcia. Wyjątkiem od tej reguły są elementy puste, otwierane i zamykane w pojedynczym znaczniku, ponieważ nie zawierają one żadnego tekstu. Kto zna XHTML, widział znaczniki postaci
         używane zamiast znaczników
         właśnie z tego powodu. Ponadto wszystkie elementy muszą być prawidłowo zagnieżdżone . Prawdopodobnie zapis lekst zostałby prawidłowo zinterpretowany przez parser HTML, lecz aby był on prawidłowy również w kategoriach XML-a i XHTML-a, znaczniki te musiałyby być zagnieżdżone jako Tekst. Istnieją też
         
         Jednak główną, trudną do pominięcia różnicą między językami XML i HTML jest fakt, że w języku XML samodzielnie wymyśla się swoje własne znaczniki! Oto elastyczność XML. Możemy nadawać dokumentom taką strukturę, jaka najlepiej odpowiada danym, które chcemy w niej umieścić . Możemy sformalizować stworzoną strukturę, zapisując jąjako dokument typu DTD (Definicja Typu Dokumentu, ang. Document Type Definition) lub XML Schema. Oba formaty mogą służyć do opisu danej struktury dokumentów XML. Są dla nich tym samym, czym deklaracja klasy dla egzemplarza obiektu tej klasy. W naszym konkretnym projekcie nie używamy DTD ani Schema. Aktualny schemat XML dla usług sieciowych Amazon jest dostępny pod adresem http://webservices. amazon.com/A WSECommerceService/A WSECommerceService.xsd. Schemat XML Schema można otworzyć bezpośrednio w przeglądarce internetowej . Widać, że cała treść dokumentu, wszystko oprócz początkowej deklaracji, zawiera się w elemencie ItemLookupResponse. Jest to element główny tego dokumentu. Przyjrzyjmy się bliżej:
         
         
         xm lns~
         
         . http://webserv ices. amazon.com/AWSECommerceService/2005-03-23">
         
         Można zauważyć kilka dość nietypowych atrybutów. Są to przestrzenie nazw XML (ang. XML Namespaces). Nie potrzebujemy ich do realizacji naszego projektu, niemniej mogą być bardzo przydatne. Pomysł polega na oznaczaniu nazw elementów i atrybutów identyfikatorem przestrzeni nazw, dzięki czemu takie same nazwy w dokumentach z różnych źródeł nie powodują zamieszania.
         
         informacji o przestrzeniach nazw można znaleźć pod adresem http://www.w3.org/TR/ REC-xml-names. Natomiast jeśli chodzi ogólnie o XML, liczba źródeł jest ogromna. Witryna W3C jest świetnym miejscem do rozpoczęcia poszukiwań . Istnieją dosłownie setki doskonałych książek oraz internetowych podręczników, wśród tych drugich jednym z najlepszych jest ZVON.org. Więcej
         
         Rozdział
         
         Podstawy
         
         usług
         
         33 .• Korzystanie z usług sieciowych za
         
         pomocą
         
         XML i SOAP
         
         729
         
         sieciowych
         
         sieciowe to interfejsy aplikacji dostępne przez WWW. Jeśli użyjemy pojęć z dziedziny sieciowa to klasa, której metody publiczne można wywoływać przez sieć . Usługi sieciowe są obecnie powszechnie używane . Kilka bardzo znanych witryn udostępnia część swoich funkcji w tej technologii. Usługi
         
         obiektowo ści , u sługa
         
         Na przykład Gogle, Amazon, eBay i PayPal oferuje kilka usług sieciowych. Po zapoznaniu się z budową programu korzystającego z interfejsu witryny Amazon.com (czym zajmiemy się w tym rozdziale) przygotowanie analogicznego rozwiązania dla Google nie będzie stanowiło problemu. Więcej informacji można znale źć pod adresem http://code. google.com/apisl. Istnieje kilka protokołów związanych z ważniejsze to SOAP i WSDL.
         
         tą metodologią
         
         zdalnego
         
         wywołania
         
         funkcji. Dwa naj-
         
         SOAP SOAP to protokół typu żądanie-odpowiedź , który umożliwia programowi klienta uruchamianie sieciowych, a serwerowi udostępnianie wyników ich działalności. Każdy komunikat SOAP, zarówno żądanie , jak i odpowied ź, jest zwykłym dokumentem XML. Listing 33.2 przedstawia przy kładowe żądanie SOAP, jakie można wysłać do serwera Amazon.com. Tak naprawdę to właśnie wynikiem tego żądania jest odpowiedź XML z Iistingu 33 .1. usług
         
         Listing 33.2. Żądanie SOAP - znajdź produkt o danym numerze ASIN
         
         <SOAP-ENV:Envelope> <SOAP-ENV:Body> <m: ItemLookup> <m: Request> <m:AssociateTag>webservices -20 <m: IdType>ASIN <m: Itemld>067232525X <m: AWSAccessKeyld>identyfikator-programisty <m:ResponseGroup>Similarities <m:ResponseGroup>Small Komunikat SOAP zaczyna się od deklaracji, że to, co następuje, jest dokumentem XML. Elementem głównym wszystkich komunikatów SOAP jest w obwiedni SOAP (element Envelope) . Wewnątrz niego znajduje się element Body, który zawiera właś ciwe żądanie . Jest to żądanie Asi nSearchRequest, które poleca serwerowi Amazon.com wyszukać w bazie danych konkretny produkt według numeru ASIN (Standartowy Numer Produktu Amazon.com, ang. Amazon.com Standard Item Number). Każdy produkt w bazie danych Amazon.com ma swój własny, niepowtarzalny numer ASIN. Element I temLook up należy rozumieć jako wywołanie funkcji na zdalnym komputerze, a jego zawartość jako parametry przekazywane do tej funkcji . W tym przypadku po przekazaniu wartości "ASIN " w elemencie I dType w elemencie Iteml d przekazany zostaje właś ciwy numer ASIN (067232525X). Jest to symbol ASIN drugiego wydania niniejszej książki. Trzeba także przekazać znacznik AssociateTag, który jest identyfikatorem wspólnika, typ oczekiwanych odpowiedzi (wskazywany przez element ResponseGroup), a także nadany przez Amazon identyftkator programisty, wskazywany przez element AWSAccessKey l d.
         
         730
         
         Część
         
         V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL
         
         na to żądanie jest dokument XML bardzo podobny do tego z listingu 33 .1, z tą umieszczono go w obwiedni SOAP.
         
         Odpowiedzią różnicą, że
         
         Podczas pracy z protokołem SOAP generację żądań oraz interpretację odpowiedzi pozostawia się zwykle bibliotece obsługi SOAP - niezależnie od tego, jakiego języka programowania się używa. Dzięki temu można uniknąć kłopotu z ręcznym przygotowywaniem żądań SOAP i samodzielną analizą odpowiedzi.
         
         WSDL WSDL (Język Opisu Usług Sieciowych, ang. Web Services Description Language; skrót WSDL często wymawia się "łiz-dal") służy do opisywania interfejsów usług sieciowych udostępnianych przez daną witrynę WWW . W tym rozdziale będą nas interesowały usługi sieciowe witryny Amazon.com; dokument WSDL z ich opisem można znaleźć pod adresem http://ecs.amazonaws. com/A WSECommerceService/A WSECommerceService.wsd/. Lektura strony wskazywanej przez ten odnośnik uzmysławia, że dokumenty WSDL są znacznie bardziej skomplikowane od komunikatów SOAP. Jeśli tylko jest taka możliwość, ich generacja oraz interpretacja są wykonywane za pomocą oprogramowania. Aby dowiedzieć się więcej o języku WSDL, można zapoznać się z dokumentem W3e Recommendation dostępnym pod adresem http://www. w3.org/TRlwsd/201.
         
         Składniki
         
         rozwiqzania
         
         Do skonstruowania naszej aplikacji potrzebujemy kilku części . Oprócz rzeczy najbardziej oczywistych - interfejsu do koszyka na zakupy, prezentującego jego zawartość klientom, oraz kodu zestawiającego połączenie z witryną Amazon za pośrednictwem REST lub SOAP - potrzebne są również elementy dodatkowe. Po pozyskaniu dokumentu XML kod źródłowy będzie musiał przeprowadzić jego parsowanie, aby odczytać informacje dotyczące koszyka. Aby spełnić wymagania serwisu Amazon i zagwarantować odpowiednią wydajność, należy rozważyć zastosowanie mechanizmu buforowania. Na końcu, jako że potwierdzenia chęci zakupu należy dokonać już bezpośrednio na witrynie Amazon, niezbędny jest mechanizm przekazujący zawartość koszyka do tego serwisu oraz przenoszący tam samego użytkownika. nie obejdzie się bez koszyka na zakupy. To będzie fronton naszego systemu. Zajmotym już wcześniej, w rozdziale 28. Obsługa koszyka nie leży jednak w centrum naszego zainteresowania podczas pracy nad tym projektem, użyjemy więc uproszczonego rozwiązania. Trzeba tylko zrealizować podstawowe funkcje - przechowywać informacje o tym, co klient wybrał, i, na koniec, zgłosić to serwerowi Amazon.com. Oczywiście,
         
         waliśmy się
         
         Korzystanie z inteńejsu
         
         usług
         
         sieciowych Amazon.com
         
         Aby korzystać z interfejsu usług sieciowych Amazon.com, trzeba uzyskać swój własny identyfikator programisty. Serwer Amazon.com używa go do rozpoznawania serwisów WWW wysyła­ jących polecenia usługom sieciowym. W podobny sposób można otrzymanie prowizji, jeśli
         
         również otrzymać
         
         ktoś coś
         
         kupi,
         
         identyfikator wspólnika Amazon.com, który naszego interfejsu.
         
         używając
         
         umożliwi
         
         33 .• Korzystanie z usług
         
         Rozdział
         
         sieciowych~za pomocą
         
         XML i SOAP
         
         731
         
         Witryna Amazon Web Services (AWS) Resource Center for Developers, znajdująca się pod adresem http://developer.amazonwebservices.com/, zawiera znaczną ilość dokumentów, samouczków i fragmentów przykładowego kodu, dzięki którym można poznać sposoby łączenia się ze wszystkimi usługami sieciowymi księgami Amazon za pośrednictwem SOAP i REST. W niniej szym rozdziale utworzony zostanie kompletny system korzystający z tych usług ; w szczególno ści przedstawione zostaną najważniejsze informacje na temat łączenia się z usługami AWS i odczytywania zwracanych przez nie informacji. Jeżeli jednak planuje się samodzielne rozszerzanie aplikacji prezentowanej w tym rozdziale, koniecznie trzeba samemu przeanalizować dostępną dokumentację. Można na przykład pokusić się o wyszukiwanie i pozyskiwanie różnorodnych informacji za pośrednictwem interfejsów przeglądania i wyszukiwania. Zwracane dane mogą występować w różnorodnych strukturach, zależnie od wywoływanych elementów. Wszystkie zwracane informacje są udokumentowane w opracowaniu AWS Developer Guide, dostępnym na tej samej witrynie. Kolejnym wartościowym źródłem informacji jest witryna AWSZone (http://www.awszone.com/). Można na niej sprawdzić działan i e zapytań SOAP i REST oraz przeanalizować strukturę żądania i odpowiedzi , aby sprawdzić, w jaki sposób należy odwoływać się do zwracanych danych . Dodatkowo na podstawie uzyskanych testowych odpowiedzi łatwiej jest ustalić odpowiednią ResponseGroup, której należy używać, aby uzyskać najlepsze wyniki w jak naj krótszym czasie.
         
         Po uzyskaniu znacznika programisty trzeba wyrazić zgodę na warunki licencji. Różni się ona od typowych licencji użytkowania programów. Warto zwrócić uwagę zwłaszcza na te warunki, które mają znaczenie dla implementacji: • Nie wolno
         
         wysyłać żądań
         
         do serwera
         
         •
         
         Należy buforować
         
         •
         
         Większość danych z Amazon.com atrybuty nawet do 3 miesiący.
         
         •
         
         Jeśli
         
         buforowane
         
         częściej niż
         
         raz na
         
         sekundę .
         
         dane otrzymane z Amazon.com.
         
         są
         
         można
         
         bu forować przez 24 godziny, a bardziej
         
         ceny produktów i informacje o ich
         
         trwałe
         
         dostępności, należy wyświetlić
         
         odpowiednią informację.
         
         • W wyświetlanych danych mają znajdować się odnośniki do i tylko do Amazon.com, natomiast wszelkie teksty i grafiki pobrane z Amazon nie mogą odsyłać użytkownika do innych komercyjnych witryn WWW. Tahuayo.pl ma trudną do wymówienia nazwę , nie ma promocji. Nie mamy też sensownego powodu, by korzystać z tej witryny zamiast bezpośrednio z Amazon.com. Dlatego też nie musimy podejmować żadnych dodatkowych kroków celem ograniczenia liczby wysyłanych żądań poniżej jednego na sekundę . W naszym projekcie trzeba natomiast zaprogramować buforowanie, aby spełnić wymogi z punktów od 2. do 4. Aplikacja przechowuje obrazy przez dobę, a dane produktów (z cenami oraz dostępno­ ścią) przez godzinę . Nasza aplikacja spełniać będzie również piąty wymóg. Chcemy, by elementy wyświetlane na stronie głównej odsyłały do stron naszej witryny z informacjami szczegółowymi, natomiast po złożeniu zamówienia powinny one odsyłać bezpośrednio do witryny Amazon.
         
         Wczytywanie dokumentów XML: odpowiedzi REST Najpopularniejszym interfejsem usług sieciowych Amazon.com jest mechanizm oparty na przesyłaniu dokumentów za pomocą REST. Ten interfejs przyjmuje normalne żądania HTTP i zwraca dokumenty XML. Aby używać tego interfejsu, musimy mieć możliwość parsowania dokumentu XML zwracanego przez Amazon. Można do tego wykorzystać bibliotekę SimpleXML języka PHP.
         
         732
         
         Część
         
         V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL
         
         Korzystanie z SOAP za
         
         pomocą
         
         PHP
         
         Drugim rodzajem interfejsu jest protokół SOAP. Dostęp do u sług tą drogą wymaga zastosowania jednej z wielu istniejących bibliotek PHP przeznaczonych do obsługi SOAP. Istnieje wbudowana biblioteka SOAP, lecz ponieważ nie zawsze będzie ona dostępna, można użyć biblioteki NuSOAP. Ponieważ biblioteka ta jest napisana w PHP, nie wymaga kompilacji. Jest to jeden zwykły plik wywoływany przy użyciu requi re_once() . Witryna NuSOAP znajduje się pod adresem http://sourceforge.net/projects/nusoapl. Biblioteka dostępna jest na warunkach licencji LGPL, co oznacza, że można jej używać, nie ujawniając kodu źródłowego własnej aplikacji.
         
         Buforowanie Jak wspomnieliśmy wcześniej, zasady korzystania z usług sieciowych narzucane przez witrynę Amazon.com mówią, że otrzymane dane należy buforować . Podczas tworzenia naszej aplikacji trzeba będzie znaleźć sposób przechowywania w buforze pobranych danych i pobierania danych z bufora, zanim staną się nieaktualne.
         
         Opis rozwiqzania W tym projekcie użyjemy modelu aplikacji sterowanej zdarzeniami, tak jak w rozdziałach 29. i 30. Nie narysujemy diagramu przepływu w systemie, bo ekranów jest tylko kilka, a układ odnośników między nimi jest prosty. Użytkownicy będą rozpoczynać
         
         od głównego ekranu Tahuayo. Jest on widoczny na rysunku 33.1.
         
         strony są spis kategorii i lista książek. Domyślnie wyświetlamy kategorii "Bestsellery". Kliknięcie jednej z nazw powoduje wyświetlenie strony z listą książek z danej kategorii.
         
         Jak
         
         widać , głównymi częściami
         
         zawartość
         
         W tym miejscu wprowadzimy pewien termin: witryna Amazon.com nazywa kategorie węzłami (ang. browse nodes). To sformułowanie pojawia się często tak w naszym kodzie źródłowym, jak i w oficjalnej dokumentacji.
         
         przeglądania
         
         Dokumentacja ta dostarcza zresztą skróconą listę najpopularniejszych węzłów przeglądania. Jeżeli szuka się numeru konkretnej kategorii, można go odczytać z adresu URL podczas wizyty na witrynie Amazon.com albo skorzystać z witryny Browse Nodes pod adresem http://www.browsenodes.com/. Nie ma sposobu, aby uzyskać pełną listę . Co szczególnie irytujące, niektóre ważne kategorie, takie jak bestsellery, nie są dostępne w trybie przeglądania węzłów. Zwróćmy uwagę, że na typowej stronie wymieniamy więcej książek, niż można zobaczyć na zrzucie ekranu, a w jej dolnej części znajdują się także odnośniki do kolejnych stron. Na jednej stronie wyświetlamy 10 książek i odnośniki do 30 stron. Ograniczenie do 10 książek na stronę nakłada Amazon.com; 30 odnośników to nasz arbitralny wybór.
         
         Użytkownik może następnie otworzyć stronę
         
         pokazano na rysunku 33.2.
         
         ze
         
         szczegółami dotyczącymi
         
         danej
         
         książki .
         
         Taki ekran
         
         Rozdział
         
         El h~tp
         
         ę~ flik:
         
         Ę,d~(j,)
         
         Wtdck
         
         localhosl
         
         33 .• Korzystanie z usług sieciowych za
         
         pomocą
         
         XML i SOAP
         
         733
         
         ro:1il"t.:il'!n{J~~~ pM
         
         Ulubione
         
         N«tn
         PQm(l1
         
         ..
         
         &",,,~,.",""""
         
         teJo.pl. ł~ l ~~ I ~
         
         Wybrane kategońe • flllll.tm,JY!
         • Ei>.n.ti!H~l\o
         
         • Komputery t !ntem~t • KSlazki kucharsklę
         
         . ~
         
         • Biznes j
         
         inwestycję
         
         Najlepiej sprzedające
         
         się ksiitżki
         
         z
         
         k1ltegońi
         
         •
         
         1.itęr.i!tllrn...mKty
         
         •
         
         EłJf
         
         . ~
         
         • eRrgs;l.n!K! . ~
         
         •
         
         Tworzęnie sęrwisÓw
         
         WWW
         
         nUtemt.um faktu"
         
         Outliers: Thl! story of Succe55
         
         Olltli,>rs
         
         •
         
         \! ... t- (: H ~1oł ClAUIl'Lt l
         
         Malcolm Gładwell Data wydania: 2008- 11-18 13.00 USD (cena rynkowa~ ) ISBN : 0316017922
         
         ocena klientów :
         
         ***.*
         
         GiImIm.1i!l!llI!!m
         
         Three Cups ofTea: One Mi!lO' S Mission to Promote Peace •. • One School at () Time Greg Mortenson i David Oliver Relin Data wydania : 2007-01-30 7.61 USD (cena rynkowa~) ISBN : 0143038257
         
         ocena klientów :
         
         ****,
         
         GiImIm.1i!l!llI!!m
         
         ~M6jl:.omputef
         
         ~Rysunek 33.1 . Pierwszy ekran Tahuayo pokazuje wszystkie główne funkcje witryny: nawigację po kategoriach, wyszukiwanie i koszyk na zakupy
         
         Na zrzucie ekranu nie są widoczne wszystkie informacje, które wyświetlamy, a są to prawie wszystkie, które selWer wysyła w odpowiedzi na żądanie o pełne dane (wyszukiwanie typu heavy). Ignorujemy informacje dotyczące produktów innych niż książki i pomijamy spis kategorii, do których zaliczono daną książkę. Jeśli użytkownik
         
         kliknie na obrazku
         
         przedstawiającym okładkę,
         
         zobaczy ją w
         
         większej
         
         roz-
         
         dzielczości .
         
         W górnej części ekranu znajduje się okno wyszukiwania. Dzięki niemu, za pomocą mechanizmu sieciowych, użytkownik może zlokalizować łańcuch znaków w katalogu witryny Arnazon.com. Przykładowe wyniki wyszukiwania pokazano na rysunku 33 .3.
         
         usług
         
         Mimo tego, że wyświetlamy spis tylko kilku wybranych kategorii, wyszukiwanie kownikowi dotarcie do dowolnej książki.
         
         umożliwia użyt­
         
         Przy opisie każdej pozycji pojawia się odnośnik Do koszyka. Kliknięcie go przenosi użytkownika na stronę ze spisem zawartości koszyka, którą pokazuje rysunek 33.4. Taki sam efekt powoduje kliknięcie odnośnika Szczegóły w prawym górnym rogu strony. Na koniec, kiedy użytkownik zdecyduje się zakończyć zakupy, klikając jeden z odnośników Do kasy, wysyłamy informację o zawartości koszyka na selWer Amazon.com. Przekierowujemy również przeglądarkę użytkownika, który zobaczy stronę podo,bną do pokazanej na rysunku 33.5. W ten sposób wyjaśnimy, o co nam chodzi, kiedy piszemy o konstruowaniu i korzystaniu z selWera Amazon.com jako zaplecza.
         
         własnego
         
         interfejsu
         
         734
         
         Część
         
         fhk
         
         V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL
         
         {d'f'qa
         
         Włdok.
         
         .ulubione
         
         tł a fl.,dL~
         
         PolhO.r
         
         WUł_~~~_~_~_f.~;~;;:;;-~-~~~4Malon.C~;;---·_·_·_·· __· ·
         
         CL_________
         
         __.
         
         ~JXJm;l.g!Q."!'iil l ~ I ~
         
         Wybrane
         
         '''fi
         
         kategońe
         
         . ~ . ~
         
         • Biznes
         
         .- "1:
         
         [~.
         
         t~O .pl.
         
         I
         
         . ~
         
         • Komputery! Internet • Kslatkl kuchars klę
         
         Inwestycje
         
         • LJteratyra Fakru
         
         . 22r..a..dnik!
         
         • !!iI!.I!liI
         
         . ~ • TWOa-ęO!B SerwiSÓW
         
         • ette
         
         www
         
         Outfiers: The Story ot Success
         
         Malcofm Gladwell
         
         OLltller>
         
         •
         
         M""I;ULM
         
         ( ; ~ ... U"ł.1. ~
         
         Data wydania : 2008- 11-18 Wydawca : Uttle, Brown and Company
         
         Nasza cena : 13. 00 USD
         
         Cena rynko w a : 27.99 USD
         
         OSZ C ZĘDZASZ
         
         ISBN : 0316017922 Ocena klientów : Pozycja w rankingu : 10 Dos tępność ; UsuaUy ships in 24 hours
         
         14 . 99 USD
         
         ****
         
         Podobne produkty •
         
         nlę T!p pjng
         
         • Talent 1$ Gladwell
         
         • BII*-
         
         poin t ' How
         
         Oyęrrat.ęd:
         
         Thę PQwęr
         
         uttj ę
         
         What
         
         Thlogs CaD
         
         M akę ą
         
         Rea lł y Separa t ęs
         
         Big
         
         Piffęręncę
         
         World-Class
         
         Ma kolm Gladwel1
         
         Pęrformers
         
         o r Thlnkjog Wjthpu t ThrolClng Malcolm Gladwen
         
         • Hot fia t and Crowdęd; Why WG Nęed a Gręen Gladwell • T he SDowbaH' Warren 8uffett and We Business
         
         RevQlutjQo "~ and
         
         ar Life
         
         [rom Everybody Else Malcolm
         
         HOW Jt CaD Rpnew
         
         Amęrlq
         
         Malcom
         
         Malcolm Gladwell
         
         Recenzje
         
         *****
         
         Rysunek 33.2. Strona ze pozycji oraz recenzje
         
         Ou •• ł.nding Book ~ Mój komputer
         
         szczegółowymi
         
         informacjami na temat danej
         
         książki wyświetla też
         
         spis podobnych
         
         Ponieważ znów stosujemy model aplikacji sterowanej zdarzeniami, większo ść kluczowej logiki decyzyjnej umieszczamy w jednym pliku - indeks.php. Przegląd plików aplikacji przedstawia tabela 33 .1.
         
         Nasza aplikacja potrzebuje również pliku nusoap.php. NuSOAP jest w katalogu rozdziaC33 na CD-ROM dołączonej do tej książki , lecz zamiast niej można skorzystać z nowszej wersji, o ile taka została opublikowana na witrynie pod adresem http://sourceforge.net/projects/nusoapl.
         
         płycie
         
         Rozpoczniemy od przyjrzenia się
         
         głównemu
         
         plikowi aplikacji - indeks.php.
         
         Aplikacja główna Plik aplikacji, indeks.php, pokazano na listingu 33 .3. Lisłing
         
         33.3. indeks.php -
         
         główny
         
         plik aplikacji
         
         
         zawartość
         
         koszyka na zakupy
         
         Rozdział
         
         33, • Korzystanie z usług sieciowych .za
         
         pomocą
         
         XML i SOAP
         
         ~ . [El '\!'ic~,;IQ(alhost" (Izd:."!>:l'ń<.ltkS,phj:)r,,i«(h"~~'J~~&'HI;':ił!1t- .. b~t~a!1&~ .. 41~q .. J
         
         -
         
         ..
         
         flik
         
         =-
         
         ~(J)fJa
         
         ,,,«. ~
         
         ",~ •
         
         ...,.""
         
         PQro()~
         
         ~ł.Jh.błone
         
         A;,, _ _
         
         t~o,pl.
         
         .-
         
         6tton;,) główną I ~ I .~
         
         Wybrane
         
         kategońe
         
         . ~
         
         . ~
         
         . ~
         
         • Kompvtery j loternet
         
         •
         
         .e.i~~
         
         •
         
         Literaturą
         
         . ~
         
         faktu
         
         . ~
         
         • EtlE
         
         . ~A.lli..~.m§.
         
         Wynilti wyszultiwania batman
         
         •
         
         lliQl:Z..~n!.e.ięr.~.'#-YiW.Y.i
         
         Biltman: R.I.P. Grant Morrison
         
         Data wydania : 2009-02-17 12.24 USD (cena rynkowa ~) ISBN : 1401220908
         
         ocena klientów:
         
         G!Ii!mI2i)._
         
         ***1
         
         Bi:lltman: Year One Frank Miller Data wydania : 2007-01-10 7.68 USD (cena rynkowa-i+.99-tJ59)
         
         ISSN : 1401207529 ocena klientów:
         
         G!Ii!mI2i)._
         
         ****;
         
         GotOWI:
         
         ~ Rysunek 33.3. Wyniki wyszukiwania łańcucha znaków batman
         
         require_onceC'funkcje_koszyka,php'); require_onceC'funkcje_kategorii .php');
         
         II lista parametrów, których się spodziewamy II będą sprawdzone i poddane konwersji na zmienne globalne
         
         $parametry = arrayC'akcja', 'asin' , 'tryb', 'wp', 'strona', 'szukane');
         
         II parametry możemy otrzymać za pomocą metod GET lub POST II wyszukujemy parametry z li sty i konwertujemy na zmienne globalne
         
         foreach C$parametry as $p) { ifC@$_REQUEST[$p]) { $$p = $_REQUEST[$p]; } else { $$p = $$p = trim($$p);
         
         II
         
         domyślne wartości zmiennych glObalnych if($tryb==' ') { $tryb = 'Books'; II nie testowano innych trybów
         
         }
         
         ifC $wp== , ') { $wp= 53; II numer 53 ma kategoria bestsellerów }
         
         i f( $strona==' ') { $strona = l; II pierwsza strona; na
         
         każdej
         
         wśród
         
         literatury faktu
         
         stronie 10 produktów
         
         735
         
         736
         
         C zęść
         
         ~ik
         
         V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL
         
         .fdyQa
         
         \t!ubione
         
         ytiOOi:
         
         t4iJq" dm
         
         PO",01
         
         WUlubione
         
         t~o"pl" :\1r.:lD.il"9!2l:i.Oe I
         
         ~
         
         I~
         
         Koszyk na zakupy ~ Kliknięcie odnośnika Do kasy spowoduje przeniesienie zawartości koszyka na zakupy witryny Tahuavo.pl do koszyka na
         
         zakupy witryny Amazon.com, na której
         
         będzie
         
         motna
         
         dokonać
         
         zakupu .
         
         ~ Kliknięcie odnośnika Opr61mj spowoduje usunięcie z koszyka wszystkkh produktów.
         
         Zawarto~ć
         
         koszyka
         
         Balman: R.I.P. Grant Momson Data wydania : 2009-02-17
         
         1 2.2 4 USO (cena
         
         rynkowa~ )
         
         sztuk: l suma : 12 . 2 4 US D ISBN : 140122090B ocena klientów :
         
         ***-1
         
         - = -_cm!IlID 8atman : Year One
         
         Frank Miller Data wydania : 2007-01-10 7 .68 USD (cena rynkowa~)
         
         sztuk: l
         
         suma: 7 .68 USD ISBN: 1401207529 ocena klientów :
         
         Rysunek 33"4" Na stronie lub też udać się do kasy
         
         ****~
         
         pokazującej zawartość
         
         koszyka,
         
         . "' u,o" można usuwać
         
         z niego produkty,
         
         II sprawdzamy poprawność i usuwamy nieprawidłowe znaki z parametrów ifC 1eregiC"A[A-ZO-9]+$" " $asin)) { II numery ASIN to tylko litery i cyfry $as in ~""" }
         
         ifC !eregi(' A[a -z]+$'" $tryb» { II zmienna $tryb musi składać $tryb ~ 'Books'; }
         
         $strona~intvalC$strona);
         
         $wp
         
         ~
         
         intvalC$wp);
         
         się
         
         z l iter
         
         II zmienne $strona i $wp to liczby
         
         c ałkowite
         
         II aby uniknąć nieporozumień" usuwamy niewłaściwe znaki ze zmiennej II $szukane już teraz" a nie dopiero przed jej wyświetleniem; w ten sposób II na pewno wyświetlimy faktycznie wyszukiwany łańcuch znaków
         
         $szukane
         
         ~
         
         bezpieczny_lancuchC$szukane);
         
         if( !issetC$_SESSION["koszyk']» ( session_registerC "koszyk'); $_SESSION["koszyk"] ~ array();
         
         II
         
         czynności " które trzeba wykonać przed wyświetleniem if($akcja ~~ "dodaj_do_koszyka") ( dodaj_do_koszykaC$_SESSION['koszyk']" $asin" $tryb);
         
         }
         
         if($akcja ~~ 'usun_z_koszyka') ( usun_z_koszyka( $_SESSION[ "koszyk ' ] " $asi n) ;
         
         nagłówka
         
         opróżnić go
         
         Rozdział
         
         33 . • Korzystanie z usług sieciowych za
         
         pomocą
         
         XML i SOAP
         
         737
         
         Acici t.o Shopping Ca rt Please conflrm th8t you went to add
         
         Salman: Year One Batman: Th e Killing Jaka
         
         "0.19 $1223
         
         Satman: R.I.P .
         
         $1649
         
         item(s) listed below to your cert.
         
         łha
         
         Q.., 1
         
         No, tha nk yo u . Pleas8 t aka me back to
         
         -w-he- re,s-M-v ~tuff?
         
         l
         
         • Track your retent orders.
         
         ,-
         
         ~.
         
         .---.. -.-. -·-···-----···-·-·--·--··--······----··-···1
         
         Shlpplng Be
         
         Rełurns
         
         •
         
         iłem (here's aur ~!.!I!lS
         
         Need Help ? • Farao! your password?
         
         • See our shlPplna rat es 8.: Qo!lC!ęS.
         
         .~~hang....e... y.o..u...r••.o...r..d.e.."....•..'.n•...YlM ..... _
         
         aD
         
         a~~on.com· Amazon,com Ha me In terna t ional Sites: Business Pr ogr ams : 5ęł! on Amazon
         
         ~
         
         I United Kjngdom
         
         I
         
         ~ ~~5I~%~~.~~_?ar.~ męnt :__. ____._.__.
         
         p![ęctory
         
         I
         
         ~
         
         I
         
         of Al! 5to[es
         
         ~
         
         I BUlld aD eCpmmerce Sit e I Adyertlse Wj th Vs I ł::l.illQ.
         
         I
         
         ~
         
         I
         
         I
         
         tour Accoynt
         
         _J
         
         I
         
         ~
         
         Oeye!oQęr
         
         I
         
         ~
         
         Services I Self-Publish wjth Us
         
         l-ClicK 5ettlOgs ! . l ntuM t
         
         Rysunek 33.5. Przed umieszczeniem produktów w koszyku Amazon system wymaga potwierdzenia transakcji 1 wyświetla wszystkie produkty zebrane w koszyku na witrynie Tahuayo.pl Tabela 33.1. Pliki aplikacji Tahuayo Nazwa pliku
         
         Rodzaj
         
         Opis
         
         indeks.php
         
         Aplikacja
         
         Główny
         
         informacjephp
         
         Aplikacja
         
         Wyświetla stronę infonnacyjną
         
         stalephp
         
         Fragment
         
         Ustawia kilka
         
         naglowekphp
         
         Fragment
         
         Generuje pasek infonnacyjny na początku arkusz stylu
         
         stopkaphp
         
         Fragment
         
         Generuje
         
         wyniki_ wyszukiwaniaphp
         
         Plik klasy
         
         Zawiera klasę php, która przechowuje odpowiedzi serwera amazon.com
         
         produktphp
         
         Plik klasy
         
         Zawiera klasę php, która przechowuje infonnacje o danej
         
         funkcje_ wysw_ksiazekphp
         
         Funkcje
         
         Zawiera funkcje
         
         wyświetlające
         
         funkcje_buforaphp
         
         Funkcje
         
         Zawiera funkcje
         
         realizujące
         
         funkcje_ koszyka.php
         
         Funkcje
         
         Zawiera funkcje
         
         związane
         
         funkcje _kategorii.php
         
         Funkcje
         
         Zawiera funkcje
         
         służące
         
         funkcj e_ uzytkowe.php
         
         Funkcje
         
         Zawiera zestaw funkcji aplikacji
         
         plik aplikacji
         
         stałych
         
         globalnych każdej
         
         strony, zawiera
         
         stopkę
         
         infonnacje o książce lub
         
         książce
         
         listę książek
         
         wymagane przez amawn.com buforowanie z
         
         obsługą koszyka
         
         na zakupy
         
         do pobierania i wyświetlania kategorii
         
         użytkowych używanych
         
         w różnych miejscach
         
         738
         
         Częś ć
         
         V • Tworzenie pra ktyc znych projektów PHP i MySQL
         
         }
         
         if($akcja ~~ 'oproznij_koszyk') ( $_SESS ION['koszyk'] ~ array();
         
         }
         
         II
         
         wyświetl
         
         nagłówek
         
         require_once ('naglowek.php');
         
         II główna pęt l a obsługi II reaguje na działania
         
         zdarzeń
         
         pOdjęte przez switch ($akcja) ( case 'szczegoly ' wyswietl_kategorie($tryb); wyswietl_szczegoly($asin. $tryb); break;
         
         użytkownika
         
         na stronie
         
         wywołującej
         
         case 'dodaj_da_koszyka' case 'usun_z_koszyka' . case 'oproznij_koszyk ' case 'wyswietl_koszyk ' echo "

         ---

         Koszyk na zakupy"; wyswietl_koszyk($_SESSION[ ' koszyk'], $tryb); break; case 'obrazek' wyswietl _kategorie($tryb); echo "Powiększenie widoku produktu"; wyswietl _obrazek($asin, $tryb); break; case 'szukaj' wyswietl_kategorie($tryb) ; echo "Wyniki wyszukiwan ia" .$szukane. "" ; wyswietl_wyniki($szukane . $strona , $tryb); break; case 'przeg ladaj': default : wyswietl_kategorie($tryb); $kategoria ~ nazwa_kategorii($wp); if(l$kategoria I I ($kategoria~~'Bestsellery ' )) echo "Naj lepiej sprzedające się książki"; } else { echo "Najlepiej sprzedające się książki z kategorii \"".$kategoria."\""; }
         
         wyswietl_wp($wp. $strona, $tryb); break; require ( ' stopka.php ' );
         
         7>
         
         Przyjrzyjmy się kolejnym częściom tego pliku, Zaczynamy od stworzenia sesji. B ędziemy przechowywać dane o zawartości koszyka na zakupy w zmiennej sesyjnej, tak j ak wcześniej . Następnie dołączamy
         
         kilka plików. Większo ść z nich zawiera funkcje, które omówimy późni ej , jednak uwagę na pierwszy z dołączanych plików, stale.php, w którym definiowane są pewne ważne stałe i zmienne, używan e później w całej aplikacj i. Tekst pliku stale.php możn a zobaczyć na listingu 33.4. zwróćmy
         
         Rozdział
         
         Llsłing
         
         33 . • Korzystanie z usług sieciowych za
         
         33.4. stale.php - deklaracja kluczowych
         
         stałych
         
         pomocą
         
         XML i SOAP
         
         739
         
         globalnych
         
         <7php II ta aplikacja może używać połączeń typu REST (XML/HTTP) lub SOAP II tu można ustawić. która metoda będzie stosowana define('METOOA', 'SOAP'); Ildefine ( 'METODA', 'REST'); II należy pa mięta ć o stworzeniu katalogu na bufor i takim ustawieniu II uprawnień dostępu do niego, żeby skrypty mogły w nim zapisywać define('BUFOR', 'bufor'); II ścieżka do buforowanych plików defi ne( , IDENTWSPOL', 'XXXXXXXXXXXXXX') ; II tu można wpi sać II swój identyfikator wspólnika Amazon.com defi ne( , IDENTPROG', 'XXXXXXXXXXXXXX ' ); II tu trzeba wpi sać Ildefine('IDENTPROG', ' XXXXXXXXXXXXXX') ; II tu trzeba II swój identyfikator programisty
         
         wpisać
         
         II wyświ etl komunikat o b ł ędzie, jeś li sta lej IDENTPROG nie przypisano II prawdziwego identyfikatora programisty
         
         if(IDENTPROG=='XXXXXXXXXXXXXX') die ("Aby uru c homić tę aplikację, trzeba uzyska ć swój wła s ny identyfikator programisty (ang . developer tokenAmazon i wpisać go w odpowiednie miejsce w pliku stale.php. Można też przy okazji pobrać identyfikator wspólnika (ang. assoc iate ID 'Komputery i Internet', 3510=>' Tworzenie serwisów WWW' . 295223=>'PHP ' , lOOO=> 'Bestsel lery', 3=>'Bi znes i inwestycje', 53=>'Literatura faktu' . 23=>'Romanse', 75=>' Nauka', 21=>'Poradniki ', 6 =>'Książki kucharskie ', 17=>'Beletrystyka', 16272=>' Fantastyka');
         
         Aplikacja ta została zaprogramowana w ten sposób, że do komunikacji może używać zarówno REST, jak i protokołu SOAP. Wyboru stosowanego rozwiązania dokonuje się przez zmianę wartości stałej METODA. Stała
         
         BUFOR zawiera ścieżkę dostępu do katalogu, w którym zapisujemy pobrane dane. jej wartość tak, by wskazywała katalog, który ma być używany w systemie.
         
         Należy
         
         zmienić
         
         Stała IDENTWSPOL zawiera identyfikator wspólnika Amazon.com. z poleceniem transakcji umożliwia otrzymanie prowizji . Należy wspólnika.
         
         Wysłanie
         
         tej
         
         wartości
         
         wpisać własny
         
         razem identyfikator
         
         IDENTPROG zawiera identyfikator programisty, który trzeba pobrać z witryny Amazon.com. swój własny, aby aplikacja mogła działać. Identyfikator programisty można uzypod adresem http://www.amazon.com/gp/aws/landing.html.
         
         Stała
         
         Należy wpisać
         
         skać
         
         Wróćmy
         
         do pliku indeks.php. Na początku jest kilka czynności przygotowawczych, a po nich Zaczynamy od ustalenia parametrów przekazanych w superglobalnej tablicy $_REQUEST za pomocą metod GET lub POST. Następnie ustawiamy domyślne wartości kilku standardowych zmiennych globalnych, które wyznaczają, co będzie wyświetlone później: główna pętla obsługi zdarzeń.
         
         II
         
         zmiennych globalnych ') { $tryb = 'Books'; II nie testowano innych trybów domyślne wartości
         
         if( $tryb=='
         
         740
         
         Część
         
         V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i My$QL
         
         if($wp==' ' ) { $wp= 53; II numer 53 ma kategoria bestsel lerów }
         
         if($strona==") { $strona = l; II pierwsza strona; na
         
         każdej
         
         wśród
         
         l iteratury faktu
         
         stronie 10 produktów
         
         Ustawiamy zmienną $tryb na book s2 , Witryna Amazon.com obsługuje wiele innych trybów (rodzajów produktów), ale w naszej aplikacji będziemy się zajmować tylko książkami. Zmiana kodu omawianego w tym rozdziale tak, aby korzystał także z innych kategorii, nie powinna być problemem. Pierwszą czynnością byłoby odpowiednie ustawianie zmiennej $tryb. W dalszej kolejności - znalezienie w dokumentacji usług sieciowych Amazon.com informacji o atrybutach produktów innych niż książki oraz pozbycie się z interfejsu księgarskiego języka. Zmienna $wp określa kategorię (węzeł przeglądania), którą chcemy wyświetlić. Użytkownik ustawia ją, klikając nazwy kategorii na liście . Jeśli nie jest ustawiona, na przykład kiedy użytkownik dopiero rozpoczął wizytę na naszej witrynie, ustawiamy ją na 53. Wartość 53 reprezentuje bestsellery z kategorii literatury faktu, która jest węzłem równie dobrym do wyświetlenia na stronie głównej jak inne kategorie, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę fakt, że niektóre podstawowe kategorie (na przykład Bestsellery) nie są dostępne do przeglądania w postaci węzłów. Zmienna $strona służy do wyznaczenia podzbioru wyników, który chcemy wyświetlić. Strona I zawiera wyniki 1 - 10, strona 2 wyniki 11 - 20, itd. Witryna Amazon.com ustala liczbę produktów na stronie, my nie mamy na to żadnego wpływu . Naturalnie, moglibyśmy wyświetlać kilka takich "stron" na pojedynczej stronie naszego serwisu WWW,jednak 10 wydaje się wyborem zarówno rozsądnym, jak i łatwym. otrzymane dane, z parametrów GET i POST.
         
         Następnie czyścimy
         
         niezależnie
         
         od tego, czy
         
         pochodzą
         
         z okna wyszukiwania,
         
         czy~
         
         II sprawdzamy poprawność i usuwamy nieprawidłowe znaki z parametrów if( I eregi (' A[A-ZO-9J+$' . $asi n» { II numery ASIN to tylko litery i cyfry $a sin ="; }
         
         if(leregi('A[a-z]+$'. $tryb» { II zmienna $tryb musi składać $tryb = 'Books';
         
         s ię
         
         z liter
         
         }
         
         $strona=intval($strona); II zmienne $strona i $wp to liczby całkowite $wp = intval($wp); II aby uniknąć nieporozumień. usuwamy niewłaściwe znaki ze zmiennej II $szukane już teraz. a nie dopiero przed jej wyświetleniem; w ten sposób II na pewno wyświetlimy faktycznie wyszukiwany łańcuch znaków $szukane = bezpieczny_lancuch($szukane); To nic nowego. Funkcja bezpi eczny_lancuch() znajduje się w plikufunkcje_uzytkowephp. Za pomocą podmieniania wyrażeń regularnych usuwa z łańcucha znaków wszelkie inne znaki niż cyfiy i litery. Ponieważ omawialiśmy to wcześniej, nie zamieszczamy jej w tym miejscu. Głównym powodem, dla którego sprawdzamy parametry, jest fakt, że używamy ich później do tworzenia nazw plików w katalogu bufora. Moglibyśmy sprowadzić na siebie poważne kłopoty , gdybyśmy pozwolili użytkownikowi wpisać wartości, takie jak dwie kropki ( .. ) lub ukośnik (I).
         
         2
         
         Słowo books jest ustalone przez Amazon.com - przyp. tłum.
         
         Rozdział
         
         Następnie
         
         33 . • Korzystanie z usług sieciowych za
         
         pomocą
         
         XML i SOAP
         
         741
         
         przygotowujemy koszyk na zakupy, jeśli klient jeszcze go nie ma:
         
         if( lisset($_SESS ION[ ' koszyk'])) { session_register( ' koszyk'); $_SESSION['koszyk ' ] ~ array(); Mamy jeszcze do wykonania kilka czynności , zanim będziemy mogli wyświetlić nagłówek strony (można przypomnieć sobie jego wygląd, zerkając na rysunek 33.l). Skrótowe dane o stanie koszyka pokazujemy w nagłówku każdej strony. W związku z tym trzeba je uaktualnić przed wy świe­ tleniem nagłówka . czynności, które trzeba wykonać przed wyświet l eniem if($akcja ~~ 'dodaj_do_koszyka ' ) { dodaj_do_koszyka($_SESSION['koszyk'], $as in, $tryb);
         
         II
         
         nagłówka
         
         }
         
         if($akcja ~~ 'usun_z_koszyka') { usun_z_koszyka($_SESSION['koszyk ' ], $asin);
         
         }
         
         if($akcja ~~ 'oproznij_koszyk ' ) { $_SESSION['koszyk ' ] ~ array() ; W tym miejscu dodajemy lub usuwamy produkty z koszyka przed wyświetleniem jego stanu. Wrócimy do tych funkcji, kiedy będziemy omawiać działanie koszyka na zakupy i przejście do kasy. Można również zapoznać się z nimi teraz, przeglądając tekst plikufunkcj e_koszyka.php . Zostawiamy je na jakiś czas, musimy bowiem wcześniej zrozumieć interfejs serwera Amazon.com. Kolejny dołączany plik to naglowek.php. Składa się on po prostu z kodu źródłowego strony w języku HTML, arkusza stylu i pojedynczego wywołania funkcji wyswi et l _ma ly _ koszyk () (z plikufunkcje_koszyka.php) . Funkcja ta wyświetla skrócone informacje o koszyku na zakupy widoczne w prawym górnym rogu ekranu. Wrócimy do tego po omówieniu funkcji obsługujących koszyk. Ostatecznie docieramy do możliwe akcje. Tabela 33.2. Akcje
         
         obsługiwane
         
         głównej pętli obsługi zdarzeń.
         
         W tabeli 33.2 wymienione
         
         są
         
         wszystkie
         
         w pętli głównej
         
         Akcja
         
         Omówienie
         
         przegl adaj
         
         Wyświetl książki
         
         szczegoly
         
         Wyświetl szczegółowe
         
         obrazek
         
         Wyświetl
         
         widok
         
         szukaj
         
         Wyświetl
         
         wyniki wyszukiwania
         
         dodaLdo_koszyka
         
         Dodaj produkt do koszyka na zakupy
         
         usun z koszyka
         
         Usuń
         
         oprozni j_ koszyk
         
         Opró żnij
         
         wyswietl_koszyk
         
         Wyświetl zawartość
         
         z danej kategorii (akcja domyślna) informacje o danej
         
         okładki książki
         
         ks iążce
         
         w wysokiej
         
         rozdzielczości
         
         produkt z koszyka na zakupy koszyk
         
         całkowic ie
         
         koszyka na zakupy
         
         pierwsze cztery z wymienionych akcji dotyczą pobierania i wyświetlania informacji z serwera Amazon .com. Druga grupa, tworzona przez następne cztery, wiąże się z zarządzaniem koszykiem na zakupy. Można zauważyć , że
         
         742
         
         Część
         
         V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL
         
         Wszystkie akcje pobierające dane z serwera Amazon.com działają w podobny sposób. Przeanalizujemy pobieranie danych książek z danego węzła przeglądania (kategorii) jako przykład .
         
         Wyświetlanie listy ksiqżek z danej kategorii Kiedyakcjąjest
         
         przeg1 adaj, wykonywany jest następujący kod:
         
         wyswietl_kategorie($tryb ): $kategoria = nazwa_kategorii($wp): if( l$kategoria I I ($kategori a=='Bestsel lery')) echo "Najlepiej sprzeda jące się ksiątki": } else { echo "Najl epiej sprzedające się k s iątki z kategorii ",$kategoria," ": }
         
         wyswietl_wp($wp, $strona, $tryb): Funkcja wyswiet1 Jategor ie () wyświetla listę kategorii, którą można zobaczyć w górnej części większości stron. Funkcja nazwa _kategori i () zwraca nazwę bieżącej kategorii na podstawie numeru węzła przeglądania. Funkcja wyswi et l_wp ( ) wyświetla listę książek z tej kategorii. Na początek przeanalizujemy funkcję wyswi et1_ kategori e( ). Kod tej funkcji pokazuje listing 33.5. LIstIng 33.5. Funkcja wyswietl_kategorie() z pliku funkcje_kategorii.php - prezentacja listy kategorii wyświetla listę popularnych kategorii function wyswietl_kategorie($tryb) ( global $1 ista_kategori i : echo "

         ---

         Wybrane kategorie

         ":
         
         II
         
         if($tryb == 'Books') ( asort($lista_kategorii): $li czba kategorii = count($ li sta kategorii): $li czba}olumn = 4: $li czba_wierszy = ceil($li czba_kategorii/$ liczba_kolumn ): echo "

Typ b/ędu: komunikat o błędzie on line numerWiersza Powyższy 529 in sc iezka l plik .php kod da w przypadku Netscape'a pusty ekran. Nie jest konieczne zachowanie domyślnej obsługi błędów PHP, a nawet stosowanie takich samych ustawień dla wszystkich plików. Aby zmienić poziom zgłaszania błędów w danym skrypcie, należy wywołać funkcję: errorJeport ing ( ). Przekazanie zmiennej zgłaszającej błędy lub połączenia kilku z nich ustawia poziom w ten sam sposób, jak czyni to podobna opcja w pliku php.ini. Funkcja ta zwraca poprzedni poziom zgła­ szania błędów. Popularny sposób korzystania z tej funkcji jest następujący: II wyłączenie zg ła sza nia błędów $sta ry_poziom=error_reportingCQ): II tu należy umieścić kod generujący ostrzeżenia II ponowne włączenie zgłaszania błędów error_reporting($stary_poziom); Powyższy skłonnego fragment kodu wyłącza zgłaszanie błędów, pozwalając na wykonanie pewnego kodu do generowania ostrzeżeń, które niekoniecznie zostaną wyświetlone . jest niefortunnym kodowania . Stałe wyłączenie zgłaszania błędów poszukiwania i naprawę .. Wyzwalanie błędów pomysłem, ponieważ znacznie utrudnia własnych błędów Funkcja trigger _error() może zostać zastosowana do wyzwalania własnych utworzone w ten sposób obsługiwane są identycznie jak zwykłe błędy PHP. błędów. Błędy Funkcja ta pobiera jako parametr komunikat o błędzie oraz opcjonalnie typ błędu. Typ błędu musi z typów E_USERJRROR, E_USER_WARNING lub E_USER_NOTICE. Jeżeli nie zostanie podany, domyślnym typem jest E_USER_NOTICE. być jednym Funkcji trigger _error() używa się w sposób podany poniżej: t rigger_er rorC'Ten komputer ulegnie samozniszczeniu za 15 sekund' . E_USER_WARNING); Elegancka obsługa błędów w C++ lub Javie są zapewne dobrze obeznani z mechanizmem na zasygnalizowanie przez funkcję wystąpienia błędu i przekazanie obsługi błędu kodowi obsługującemu wyjątki. Wyjątki stanowią doskonały mechanizm obsługi błędów w dużych projektach. Zostały one wyczerpująco przedstawione w rozdziale 7., dlatego tutaj nie będziemy się już nimi zajmować. Programiści pracujący wcześniej wyjątków. Wyjątki pozwalają Powyżej zostało opisane wyzwalanie własnych błędów. obsługujące błędy. Można również utworzyć własne elementy 530 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Funkcja set_error_handl er () pozwala na wprowadzenie funkcji, która zostanie wywołana, jeżeli wystąpią błędy, ostrzeżenia lub uwagi na poziomie użytkownika . Funkcję set _error _handl er ( ) wywołuje się z nazwą funkcji, która ma być zastosowana do obsługi błędów . Funkcja obsługująca błędy musi pobierać dwa parametry, typ błędu i komunikat o błędzie . Na podstawie tych dwu zmiennych funkcja zadecyduje o sposobie obsłużenia błędu. Typ błędu musi być jednym ze zdefiniowanych typów stałych. Komunikat o błędzie to łańcuch zawierający opis. Wywołanie funkcji set_error _handler() odbywa się w następujący sposób: set_error_handler('moja_obsluga_bledow' ): Po nakazaniu PHP korzystania z funkcji o nazwie moja_obsluga_bledow() o takiej nazwie. Musi ona posiadać następujący prototyp: należy utworzyć funkcję moja obsluga bledow(int typ błędu. string komunikat o błędzie [. string plik [. int wiersz [.-array kontekst]]]) To, co wykonuje, jest jednak całkowicie Do funkcji obsługującej błędy zależne przekazuje od jej twórcy. się następujące parametry: • typ błędu, • komunikat o błędzie, • plik, w którym błąd się pojawił, • wiersz, w którym błąd wystąpił, • tabela symboli, to znaczy zestaw wszystkich zmiennych i ich wartości w momencie wystąpienia błędu. Możliwe działania logiczne to między innymi: • wyświetlanie dostarczonego komunikatu o błędzie, • przechowanie informacji w dzienniku zdarzeń, • przesłanie błędu pocztą elektroniczną na podany adres, • zakończenie skryptu poprzez wywołanie exit. Listing 26.2 zawiera skrypt, który deklaruje funkcje obsługującą błędy, wprowadza ją za pomocą set_error_handler() , po czym wyzwala kilka błędów. LlsHng 26.2. obsluga.php - skrypt deklaruje wyzwala utworzoną przez użytkownika funkcję obsługującą błędy oraz różne błędy II funkCja obsługująca błędy function moja_obsluga_bledow($numerbl. $ciagbl. $plikbl. $l iniabl) { echo " " : II zamknięcie otwartych zasobów, dołączenie stopki strony itp. exit: Rozdział 26 .• Usuwanie błędów 531 echo "" ; } II ustawienie obsługi błędów II wyzwolenie różnych set_error_handler( 'moja_obsluga_bledow 'l; poziomów błędów funkcja wyzwalająca'. E_USER_NOTICEl ; fopen ( , zadenp l i k'. 'r ' l ; trigger_error('Ten komputer jest beżowy'. E_USER_WARNINGl; include(' zadenpl ik' l; trigger_error('Ten komputer ulegnie samoznisczeniu za 15 sekund'. E_USER_ERRORl ; trigger_error( 'Wywołana 7> Wynik uruchomienia powyższego skryptu jest przedstawiony na rysunku 26.1. Rysunek 26,1. Przy zastosowaniu własnej obsługi błędów możliwe jest podawanie komunikatów o błędach bardziej przyjaznych niż domyślne PHP ę JI"ÓbO"..c pODowlIio1ub sIcoDIaktowa< się z ........ _ .... i pmltoać, to bIo!d ~ '" linii 21 pliku C."""""",l>tdoc.cozdziatl6,ooslap.pIIp D:fopa>(zadaIplik) [~fapm!: faled to _ Proszę spóbowoć c:_ _ Proszę sIremu: No "",h liIe or ....cto.y polIO"'" lub skornIao,,-.ć się z ........ _ .... i prnkozać, Ze bIo!d ~ w linii 22 pIb t~ozd"06 ,obsIup.pIIp ""óbow"; polIO"'" lub sk_woć się z _ .... i pmltoać, to bIo!d ..)...... w linii 23 pliku C,-'IItdoes ,IOldzioI_26< ob~.pIIp polIO"'" Proszę spróbo\\',,; lub skorakt",,-.ć C:Iumpp hIdocs rozdziat26'ob!lJp.pIIp Pronę spróbo"'"C się z_ .... i pnebzać. l. bIo!d ""..... w linii 2~ pliku polIO"'" lub skOdaklowoć się z admO.slralorem i pn C.\_ohIdocs\rozdziat26'obsklp·pIIp I I ~ lobin)' IntrAntt dodana funkcja obsługująca błędy nie czyni więcej niż mechanizmy wbudowane. kod takich funkcji pisze się w dowolny sposób, funkcjom tym można narzucić każde działanie . Pozwalają one na selekcję informacji przekazywanych odwiedzającym w wypadku wystąpienia błędów oraz wybór sposobu ich prezentacji, aby pasował on do wyglądu pozostałej części witryny. Co ważniejsze, zapewnia elastyczność decyzji. Czy skrypt powinien kontynuować działanie? Czy komunikat powinien być wyświetlony, czy zapisany? Czy automatycznie powinna zostać powiadomiona obsługa techniczna? Powyższa Ponieważ funkcja obsługująca błędy nie będzie ponosić odpowiedzialności za wszystkie ich typy. Niektóre błędy, takie jak błędy składni i krytyczne błędy wykonania, będą obsługiwane w sposób domyślny . Jeżeli jest to sprawa ważna w danym przypadku, należy dokładnie sprawdzić parametry przed przekazaniem ich funkcji, która może wywołać błędy krytyczne i wyzwolić własny poziom błędów E_USER_ERROR Ueżeli jest pewne, że parametry te spowodują błąd). Należy pamiętać, że 532 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL PHP zawiera jeszcze jeden nowy mechanizm: jeżeli napisana funkcja obsługi błędów jawnie zwróci fa l se, wywołany zostanie wbudowany mechanizm obsługi błędów PHP. W ten sposób samodzielnie obsługiwać błędy typu E_USER_*, a w przypadku zwykłych błędów zdać się na wbudowany mechanizm PHP. warto ść można W następnym rozdziale W rozdziale 27. rozpoczniemy pierwszy projekt. W projekcie tym opiszemy metody rozpoznawania użytkowników powracających do witryny oraz sposoby odpowiedniego dostosowywania do nich zawartości. Rozdział 27. Tworzenie uwierzytelniania użytkowników i personalizacji w witrynie www. Gdy użytkownicy mogli śledzić ich zainteresowania oraz pokazywać właściwą dla nich witryny. Działalność taka nosi nazwę personalizacji użytkowników. W tym projekcie umożliwimy użytkownikom rejestrację się zarejestrują, będziemy zawartość Ten konkretny projekt pozwoli na stworzenie przez użytkowników zbioru w sieci inne łącza, zakładek www. Zostaną im również zasugerowane, na podstawie ich poprzednich zachowań, które mogą im się wydać interesujące . Uogólniając, personalizacja użytkowników może zostać wykorzystana w niemal każdej aplikacji WWW w celu przedstawienia poszukiwanych przez nich informacji, zaprezentowanych w odpowiednim formacie. Ten projekt, a także następne , rozpoczną się od przeglądu zbioru wymagań podobnych do tych, które można otrzymać od klienta. Wymagania te zostaną rozwinięte w zbiór składników rozwią­ zania. Zaprojektujemy ich połączenie oraz wykonamy implementację. W tym projekcie zostanie zaimplementowana następująca funkcjonalność: • logowanie i uwierzytelnianie użytkowników, • zarządzanie hasłami, • przechowywanie preferencj i użytkowników, • personalizacja zawartości, • rekomendowanie Składniki zawartości na podstawie dostępnej wiedzy o użytkowniku. rozwiqzania system zakładek online, o nazwie ZakładkaPHP, podobny (lecz o mniejdo systemu Backf1ip, dostępnego pod adresem: Powinniśmy zbudować szej funkcjonalności) http://www.backjlip.com System ten powinien pozwalać użytkownikom na zalogowanie i przechowywanie ich osobistych oraz na otrzymywanie rekomendacji innych witryn, które mogą wydać się im interesujące na podstawie ich osobistych preferencji. zakładek 534 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Wymagania są następujące: • Nieodzowna jest możliwość identyfikacji indywidualnych użytkowników. Powinien również sposób ich uwierzytelniania. • Konieczny jest sposób przechowywania zakładek indywidualnego użytkownika. powinni mieć możliwość dodawania i usuwania zakładek . • Musi istnieć możliwość rekomendacji użytkownikom witryn, które zainteresowanie. Podstawąjest dostępna o nich wiedza. istnieć Użytkownicy mogą wzbudzić ich wymagania systemu, można rozpocząć projektowanie rozwiązania i jego składników . Poniprzedstawiamy możliwe rozwiązania każdego z trzech wyliczonych wcześniej wymagań . Znając żej Identyfikacja użytkownika i personalizacja Istnieje kilka sposobów na uwierzytelnianie użytkownika; zostały one już opisane w tej książce . w tym przypadku użytkownik ma zostać przypisany do pewnych informacji o personalizacji, nazwa użytkownika i hasło będą przechowywane w bazie danych MySQL, na podstawie której zostanie dokonane uwierzytelnienie. Ponieważ Jeżeli użytkownicy mają posiadać możliwość potrzebne • logowania za pomocą nazwy użytkownika i hasła, są następujące składniki: powinni mieć możliwość rejestracji za pomocą nazwy użytkownika i hasła . ograniczenia długości i formatu nazwy użytkownika i hasła. Z powodów bezpieczeństwa hasła powinny być przechowywane w formacie zaszyfrowanym. Użytkownicy Niezbędne są pewne • Użytkownicy powinni mieć możliwość zalogowania się za pomocą szczegółów dostarczonych przez nich w trakcie procesu rejestracji. • Użytkownicy powinni mieć możliwość wylogowania się po zakończeniu korzystania z witryny. Nie jest to szczególnie ważne, jeżeli korzystają z witryny za pomocą swojego domowego komputera, lecz istotne z punktu widzenia bezpieq:eństwa w razie korzystania z komputera wspólnego. • Witryna powinna mieć możliwość sprawdzenia, czy użytkownik jest zalogowany, czy nie, i wyświetlać informacje tylko użytkownikom zalogowanym. • Użytkownicy powinni mieć możliwość zmiany swojego hasła w celu zwiększenia bezpieczeństwa . • Dlatego powinni mieć możliwość ponownego wprowadzenia hasła bez konieczności osobistej interwencji któregoś z pracowników. Popularną metodą rozwiązania tego problemu jest wysyłanie hasła na adres poczty elektronicznej, podany podczas rejestracji. Oznacza to, że adres musi zostać przechowany. Ponieważ hasła przechowywane są w formie zaszyfrowanej, nie jest możliwe odczytanie hasła oryginalnego. Konieczne jest wygenerowanie nowego, ustawienie go i wysłanie do użytkownika. Może się zdarzyć , że użytkownicy zapomną hasło. Dla celów naszego projektu w dalszej części utworzymy funkcje odpowiadające za wszystkie fragmenty funkcjonalności. Większość z nich będzie można wykorzystać ponownie w innych projektach, ewentualnie po drobnych zmianach. powyższe Rozdział 27 .• Tworzenie uwierzytelniania i personalizacji 535 pewną przestrzeń w bazie użytkowników Przechowywanie zakładek Aby przechowywać zakładki użytkowników, należy skonfigurować danych MySQL. Potrzebna będzie następująca funkcjonalność: • Użytkownicy • Użytkownicy sprawdzić, • mieć możliwość odczytywania i przeglądania swoich powinni mieć możliwość dodawania nowych czy podane URL-e są prawidłowe. Użytkownicy Można napisać powinni powinni funkcje Rekomendowanie mieć możliwość obsługujące każdy zakładek. zakładek. Na witrynie należy usuwania zakładek. element powyższej funkcjonalności. zakładek Istnieje kilka metod pozwalających na zarekomendowanie zakładki użytkownikowi. Zarekomendować można najbardziej popularne witryny dotyczące danego tematu. W tym projekcie zostanie zaimplementowany system sugestii "podobnych umysłów". Poszukuje użytkowników, którzy posiadają zakładki takie jak użytkownik aktualnie zalogowany, oraz proponuje mu inne zakładki tych użytkowników. Aby uniknąć zakładek osobistych, rekomendowane będą jedynie zakładki przechowywane przez więcej niż jednego użytkownika. W celu zaimplementowania tej funkcjonalności zostanie również utworzona funkcja . .. Przeglqd rozwiqzania Po zastanowieniu się można stworzyć diagram systemu, taki jak ten przedstawiony na rysunku 27.1. Rysunek 27.1. strona Iogowania Ten diagram przedstawia drogi przez możliwe system ZakładkaPHP Zapomniane Rejestraqa hasIo? Przeglądanie zakładek Usuwanie zakładek Utworzymy moduły przedstawiające wszystkie pola powyższego diagramu - niektóre będą jednego skryptu, a inne dwóch. Wygenerujemy również biblioteki funkcji dla następu­ wymagać jących działań: • Uwierzytelnienie użytkownika. • Przechowywanie i odczytywanie zakładek. 536 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL • Sprawdzanie prawidłowości danych. • Połączenia z bazą danych. • Wyświetlanie wyników w przeglądarce. W tej bibliotece funkcji zostanie zawarte całe tworzenie kodu HTML, zapewniając spójny wygląd wszystkich stron witryny Gest to oddzielenie logiki i zawartości w stylu funkcji API). Konieczne jest również utworzenie bazy danych wspierającej system. Całe rozwiązanie zostanie przedstawione dość szczegółowo, a cały kod przykładowej aplikacji znajduje się w katalogu rozdzialj7 (przykłady są dostępne na płycie CD dołączonej do książki). Podsumowanie zawartych plików przedstawiono w tabeli 27.1. Tabela 27.1. Pliki aplikacji ZakładkaPHP Nazwa pliku Opis zakladki.sql Wyrażenia SQL tworzące bazę danych ZakładkaPHP logowanie.php Strona początkowa z formularzem logowania do systemu formularzJejestracji.php Formularz rejestrujący użytkowników w systemie nowaJejestracja.php Skrypt przetwarzający nowe rejestracje zapomnijJormularz.php Formularz wypełniany przez zapomnij_ haslo.php Skrypt zmieniający zapomniane użytkowników w przypadku zapomnienia hasła hasła czlonek.php Strona główna użytkownika, wyświetlająca wszystkie aktualne zakładki dodaLzakJormularz.php Formularz dodaLzak.php Skrypt dodający nowe usun_zak.php Skrypt usuwający zaznaczone rekomendacja.php Skrypt sugerujący użytkownikowi rekomendacje, oparty na o podobnych zainteresowaniach zmiana_haslaJormularz.php Formularz zmiana_hasla.php Skrypt zmieniający hasła użytkowników w bazie danych wylog.php Skrypt funkcje_zakladki.php Zbiór funkcji funkcjeJJrawid_dane.php Funkcje określające prawidłowość danych wprowadzonych przez użytkownika funkcje_bazy.php Funkcje używane funkcje _ uwierz.php Funkcje uwierzytelniające użytkownika funkcje_url.php Funkcje dodające funkcje_wyswietl.php Funkcje formatujące zakladka.gif Logo aplikacji ZakładkaPHP służący do dodawania nowych wypełniany dokonujący zakładki przez zakładek do bazy danych zakładki z listy użytkownika użytkowników użytkownikach w razie zamiaru zmiany hasła wylogowania użytkownika z aplikacji włączanych do aplikacji w trakcie łączenia się z bazą danych i usuwające zakładki oraz tworzące rekomendacje wyniki do HTML Najpierw zaimplementujemy bazę danych My SQL przeznaczoną dla tej aplikacji, ona niezbędna do działania praktycznie wszystkich funkcji. ponieważ jest W dalszej kolejności przejdziemy przez kody źródłowe w takiej kolejności, w jakiej były one tworzone. Rozpoczniemy od strony powitalnej, następnie przeanalizujemy skrypt uwierzytelniający użytkowników, mechanizm zapisywania i odczytywania zakładek, a skończymy na rekomendacjach. i personalizacji 537 taki ma logiczne uzasadnienie. Jest to jedynie kwestia rozpoznania zależności stronami i utworzenia w pierwszej kolejności tych elementów, które będą wymagane przez implementowane w dalszej kolejności. między Rozdział 27 . • Tworzenie uwierzytelniania użytkowników Porządek Do lIiIi!III JavaScript. ~* prawidłowego wyświetlania przykładowej witryny wymagana jest moduły przeglądarka obsługująca Implementacja bazy danych Potrzebny jest jedynie prosty schemat bazy danych aplikacji ZakładkaPHP. Należy przechowywać użytkowników oraz ich adresy poczty elektronicznej i hasła. Konieczne jest również przechowywanie URL-a zakładki. Pojedynczy użytkownik może posiadać wiele zakładek, a wielu użytkowników może zarejestrować tę samą zakładkę. W związku z tym zostały utworzone dwie tablice. Są one przestawione na rysunku 27.2. Tabela uzytkownik przechowuje nazwę użytkownika, która jest kluczem podstawowym (nazwa_uz), hasło (has lo) oraz adres poczty elektronicznej ( email ). Tabela zak l adka przechowuje pary nazw użytkowników (nazwa_uz) i zakładek (URL_zak). Nazwa użytkownika w tej tabeli odwołuje się do nazwy użytkownika z tabeli uzytkowni k. Rysunek 27.2. uzytkownlk Schemat bazy danych systemu ZakładkaPHP IIUW1UIZ hallo emall marta 7cbf26201e73c29b [email protected] piotr 1fef1069Oeeb2e59 - [email protected] zakladka ~ I\8ZW8_UZ URL_zak marta http://slashdot.org marta http://php.nel SQL zastosowany do utworzenia tej bazy oraz przechowujący użytkownika łączącego się z nią przez sieć WWW jest przedstawiony na listingu 27.1. Jeżeli planuje się skorzystanie z tego kodu w własnym systemie, należy go zmodyfikować. Trzeba więc pamiętać, by zmienić hasło użytkow­ nika na bezpieczniejsze! LIsting 27.1 . zakladki.sql - plik SQL konfigurujący bazę create database zakladki; use zakladki ; create table uzytkownik ( nazwa_uz varchar(16) not null primary key. ha slo char(40) not null. email varchar(lOO) not nul l ); create table zakladka ( nazwa_uz varchar(16) not null. URL_zak varchar(255) not null. index (nazwa_uz). index danych zakładek 538 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL l; grant select . insert . update. delete on zakladki .* to uzyt_zak@localhost identified by 'haslo' ; Powyższa zbioru baza danych może zostać skonfigurowana w systemie w wyniku uruchomienia tego przez użytkownika MySQL zalogowanego jako root. Można to wykonać, urunastępujące polecenie w wierszu poleceń systemu: poleceń chamiając mysql -u root -p < zakladki .sql Następnie pojawi się znak zachęty do wpisania swojego hasła . Kiedy baza danych jest już skonfigurowana, można dokonać implementacji podstawowej witryny. Implementacja podstawowej witryny Pierwsza utworzona strona będzie nosiła nazwę logowanie.php, ponieważ daje ona użytkownikom możliwość zalogowania się w systemie. Kod tej pierwszej strony jest przedstawiony na listingu 27.2. LIsting 27.2. logowanie.php - strona początkowa systemu ZakładkaPHP ?> Powyższy kod wygląda na prosty . Wynika to z faktu, że w większości wywołuje funkcje ze zbioru, który zostanie skonstruowany dla tej aplikacji . Dokładny opis tych funkcji jest przedstawiony poniżej. Na pierwszy rzut oka widać, że dołączony zostaje plik (zawierający funkcje), po czym wywołane zostają funkcje tworzące nagłówek HTML, wyświetlające pewną zawartość oraz tworzące stopkę HTML. Wynik uruchomienia tego skryptu jest przedstawiony na rysunku 27.3. Funkcje systemowe zawarte Iistingu 27.3. LIsting 27.3. funkcjejakladki.php - są w całości dołączenie w plikufunkcje_zakladki.php, przedstawionym na plików z funkcjami do aplikacji zakładek II Plik ten może zostać dołączony do wszystkich plików II Wten sposób każdy plik będzie zawiera ł wszystkie utworzone funkcje i ?> require_once( 'funkcje_prawid_dane .php'); require_once('funkcje_bazy.php'l; require_once( 'funkcje_uwierz.php' l; require_once('funkcje_wyswietl.php'l; require_once('funkcje_url.php'l; wyjątki Rozdział 27 .• Tworzenie uwierzytelniania użytkowników i personalizacji 539 Rysunek 27.3. Strona początkowa systemu ZakładkaPHP jest tworzona przez funkcje generujące kod HTML w pliku /ogowanie .php PhI. EdyQł -ił Utoblon~ WidoL Ulu~one U.nłd:l PaIllO( 9httP'-.{, IO(!lrho~tfoldval_27,109OWlII'nt chp ~ ZakładkaPHP • Przechowuj swoje zakładki oolina! • Zobacz czego utywają inni! • Podziel Się swoimi ulubionymi stroncKTU z innymi! Jeszcze me członek? Logowanie CzłonkÓW:'-_~_-ł Nmva utytkownika:Uł-.........._ _ ot ,.......1=-""" b __-1 HI,1o I. Zapgmojan. logowani. :f lok.all'l)' Intrłntt Got OWł Jak I hasło? 1', . "' 1.00% plik ten jest jedynie pojemnikiem dla pięciu innych plików, które powinny do aplikacji . Została mu nadana taka struktura, ponieważ funkcje można podzielić na kilka logicznych grup. Niektóre mogą zostać wykorzystane w innych projektach, tak więc każda została umieszczona w osobnym pliku. W wypadku późniejszej konieczności ich zastosowania wiadomo, gdzie ich szukać . Plikjimkcje_zakladkiphp został utworzony, ponieważ więk­ szość z pięciu plików funkcji stosowana będzie w przeważającej części pozostałych skryptów. Łatwiej jest dołączyć ten jeden plik do wszystkich skryptów, niż tworzyć za każdym razem pięć można zauważyć, zostać dołączone wyrażeń dołączających. W tym konkretnym przypadku zastosowano funkcje z plikufunkcje_wyswietl.php. Są to proste funkcje wyświetlające prawie wyłącznie czysty kod HTML. Plik ten zawiera między innymi cztery funkcje wykorzystane w pliku logowanie.php, czyli tworz_naglowek_html O , wyswi etl_ .... i nformacje_st rony( l, wyswi etl_ fo rm_l og( l oraz tworz_st opke_html (l. Nie wszystkie z powyższych funkcji zostaną opisane szczegółowo, jedna z nich przedstawiona zostanie jako przykład. Kod funkcji tworz_nagl owek _html O przedstawiono na listingu 27.4. Lisłlng 27.4. Funkcja tworz_nag/owek_htm/() umieszczona w pliku funkcje_wyswietl.php - standardowy nagłówek pojawiający się na każdej stronie aplikacji function tworz_n aglowek_ht ml ($tytul ) II wyświet l e n ie n ag ł ówka HTML ?> <style> body { font- famil y: Ari al . Helveti ca. sans-serif ; font-size: 13px } li . td { font- famil y; Aria l . Helvetica . sans-serif; font -size; 13px } hr { color: #3333cc; width=300; text -a li gn=l eft } a { col or: #000000 } < hl >&nb s p ;Z akł a dkaPHP wyświetla 540 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Jak można zauważyć, jedyną logiką zawartą w funkcji tworz_nagl owek _html ( ) jest nadanie stronie odpowiedniego tytułu i nagłówka. Pozostałe funkcje zastosowane w pliku logowanie.php są podobne. Funkcja wyswi et 1_ i nformacj e_wi t ryny () dodaje pewien ogólny tekst na temat witryny, wyswi etl_formJ og() wyświetla szary formularz przedstawiony na rysunku 27.3, a tworz_st opke_ .... html () dorzuca do strony standardową stopkę HTML. Zalety wyizolowania lub usunięcia kodu HTML z głównego ciągu logicznego zostały omówione w rozdziale 25. W tym rozdziale stosujemy ujęcie bazujące na zestawie funkcji. Analizując rysunek 27.3 , można dostrzec, że na stronie tej użytkownik ma do wyboru trzy opcje - może zarejestrować się, zalogować się Ueżeli zarejestrował się już wcześniej) lub ustawić nowe hasło , jeżeli zapomniał stare. Implementacja tych modułów zostanie przedstawiona w następnym podrozdziale, w którym opisujemy uwierzyteLnianie użytkowników. Implementacja uwierzytelniania użytkowników Istnieją cztery główne składniki modułu uwierzytelniania użytkowników - rejestracja użytkowni­ ków, logowanie i wylogowanie, zmiana hasła oraz ustawienie nowego hasła w razie zapomnienia starego. Opiszemy je kolejno w następnych punktach. Rejestracja użytkowników Aby oraz zarejestrować użytkownika, należy zebrać wprowadzić go do bazy danych. informacje o nim, podane za pomocą formularza, Kiedy użytkownik kliknie łącze Jeszcze nie członek? na stronie logowanie.php, zostanie on przeniesiony do formularza rejestracji tworzonego przez plikformularzJejestracjiphp. Skrypt ten jest przedstawiony na Iistingu 27.5. 27.5. formularzJejestracji.php w systemie ZakładkaPHP Llsłlng formularz ten umożliwia użytkownikom zarejestrowanie się tworz_st opke_html (): ?> skrypt jest również bardzo prosty; wywołuje jedynie funkcje z biblioteki wyświetla­ zawartej w pLikufunkcje_wyswietlphp. Wynik uruchomienia tego skryptu jest przedstawiony na rysunku 27.4. Powyższy jącej , Rozdział 27 .• Tworzenie uwierzytelniania użytkowników i personalizacji 541 Rysunek 27.4. Formularz rejestracji pobiera dane potrzebne bazie danych . Formularz wymaga, by użytkownicy wpisali hasło dwukrotnie w celu uniknięcia pomyłek Szary formularz na tej stronie jest tworzony przez funkcję wyswi et 1_formJej ( ), umieszczoną w pliku fimkcje_ wyswietl.php. Kiedy użytkownik kliknie przycisk Rejestracja, zostanie przeniesiony do skryptu nowaJejestracja.php (zobacz listing 27.6). skrypt sprawdza prawidłowość danych wprowadzonych przez nowego i umieszcza je w bazie danych LIsting 27.6. nowaJejestracja.php użytkownika II utworzenie krótkich nazw zmiennych $email~$_POST['email ']; $nazwa_uz~$_POST['nazwa_uz']; $haslo~$_POST['haslo']; $haslo2~$_POST['haslo2']; II II sesji. która może okazać się konieczna później w tym miejscu. musi ona zostać przekazana przed session_start() ; rozpoczęcie rozpoczęcie nagłówkami II dołączenie plików funkcji tej aplikacji require_once( 'funkcje_zakladki .php'l; try { II sprawdzenia wypełnienia formularzy if (!wypelniony($_POSTll { throw new Exception('Formularz wypełniony "ponowni e. ' l ; nieprawidłowo - proszę wrócić II nieprawidłowy adres poczty elektronicznej if (!prawidlowy_email($emailll { throw new E xc eption('Nieprawidłowy adres poczty elektronicznej .. i spróbować ponownie. 'l; II i spróbować proszę wrócić różne hasła if ($haslo ! ~ $haslo2l { throw new Exception('Niepasujące do siebie "ponowni e .. l ; hasła - proszę wrócić i spróbować 542 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL II sprawdzenie długości nazwy użytkownika if «strl en($nazwa_uzl > 16l { t hrow new Exception('Nazwa uzytkownika nie -'wrócić i spróbować ponownie. 'l ; II sprawdzenie długości ha sła II nazwę u żytkown ika można skróc i ć, lecz zbyt II ha s ł a skrócić nie można może mieć więcej niż 16 znaków - pro szę dłu giego if «strlen($haslol < 6l I I (strlen($ha slol > 16ll { throw new E xcept i on(' Ha sło musi mieć co najmniej 6 i maksymalnie 16 znaków -'wróc i ć i spróbować ponownie . 'l; pros zę II próba zarejestrowania rejestruj($nazwa_uz, $email , $haslol; II rejestracja zmiennej sesj i $_SESSION['prawid_uzyt '] = $nazwa_uz; II stworzenie ł ącza do strony członkowsk iej tworz_naglowek_html( 'Rejestracja pomyślna' l; echo 'Rejestracja zakończy ł a się sukcesem. Proszę udać . ' cz ł onkows ką. aby s konfig urować swoje zak ładki I ' ; tworz_HTML_URL ('cz lonek .php' , 'Strona cz ł onkowska'l ; } s ię na st r o nę II koniec strony tworz_stopke_h tml(l; catch (Except ion $el ( tworz_nagl owek_ht ml ('Problem; 'l; echo $e->getMessage(l; tworz_stopke_html(l; exit ; 7> Jest to pierwszy tak złożony skrypt aplikacji spośród przedstawionych do tej pory, Skrypt ten rozpoczyna się od dołączenia plików funkcji i rozpoczęcia sesji. Po zarejestrowaniu użytkownika zostanie utworzona zmienna sesji przedstawiono w rozdziale 23. zawierająca jego nazwę, jak kod skryptu znajduje się w bloku try, ponieważ trzeba w nim sprawdzić szereg warunków. z nich nie zostanie spełniony, wykonanie skryptu zostanie przeniesione do bloku catch, który przeanalizujemy za moment. Główny Jeśli któryś weryfIkowana jest prawidłowość danych wprowadzonych przez kilka warunków, które należy sprawdzić : Następnie • Czy formularz został wypełniony. Odbywa w następujący sposób: się użytkownika. Istnieje to przez wywołanie funkcji wype l ni ony( ) if(!wypelniony($_POST)) Funkcja powyższa jest jedną z napisanych własnoręcznie. Znajduje się ona bibliotece funkcji w plikujunkcje"'prawid_dane.php. Zostanie przedstawiona w dalszej części rozdziału . • Prawidłowość podanego adresu poczty elektronicznej : if( !prawidlowy_emai l($email ll Rozdział Ta funkcja • Czy oba 27 . • Tworzenie uwierzytelniania również została hasła użytkowników i personalizacji 543 umieszczona w bibliotece funkcje"'prawid_ dane.php. podane przez użytkownika są identyczne: if ($ha slo1=$haslo2) • Czy hasło jest odpowiedniej długości: if(strlen($haslo)<6) oraz if(strlen($nazwa_uz»16) W przykładzie tym hasło powinno mieć długość co najmniej 6 znaków, w celu zwiększenia bezpieczeństwa, oraz mniej niż 17 znaków, aby zmieściło się w bazie danych. Zwróćmy uwagę, że maksymalna długość hasła nie jest w ten sposób ograniczona, ponieważ jest ono przechowywane jako wartość mieszająca wygenerowana przez funkcję SHA l. Wartość ta będzie miała zawsze długość 40 znaków bez względu na długość hasła. Funkcje sprawdzające prawidłowość danych zastosowane powyżej, wype l ni ony () i prawi dlowy_ .+email (), zostały przedstawione - odpowiednio - na listingach 27.7 i 27.8. LIstIng 27.7. Funkcja wypelniony() pochodząca z pliku funkcje_prawid_dane.php - sprawdza. czy formularz został prawidłowo wypełniony function wypelniony($zmienne_formularza) { II sprawdzenie. czy każda zmi enna posiada wartoś ć foreach ($zmienne formularza as $klucz => $wartosc) if «!issetmlucz)) II ($wartosc = ")) ( return false: return true: Llsłing 27.8. Funkcja prawidlowy_emai/() prawidłowość pochodząca z pliku funkcje_prawid_dane.php - sprawdza adresu poczty elektronicznej function prawi dl owy_emai l ($adres) { II sprawdzenie prawidłowości adresu poczty elektronicznej if (ereg( ·A[a-zA-ZO-9_\ .\- J+@[a -zA-ZO-9\-J+\ .[a -zA-ZO-9\-\. J+$ . . $adres)) { return true : } else ( return false: Funkcja wype l ni ony( )"spodziewa się" przekazania jej tablicy zmiennych - ogólnie będą to tablice $_POST lub $_GET. Sprawdzi ona, czy każda z nich została wypełniona, i zwróci true, jeżeli tak, zaś w przeciwnym wypadku - fa l se. Funkcja prawi dl owy_email () stosuje wyrażenia regularne nieco bardziej złożone niż wyrażenie utworzone w rozdziale 4., w celu sprawdzenia prawidłowości adresu. Zwraca ona true, jeżeli adres wydaje się poprawny, a fa l se w przeciwnym wypadku. Po sprawdzeniu prawidłowości wprowadzonych danych można kownika. Przebieg tej operacji przedstawiono na listingu 27.6: dokonać próby rejestracji użyt­ 544 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL II próba zarejestrowania rejestruj($nazwa_uz. $email. $haslol; II rejestracja zmiennej sesji $_SESSION[ 'prawid_uzyt'] = $nazwa_uz; II stworzenie łącza do strony członkowskiej tworz_naglowek_html('Rejestracja pomyślna' l; echo 'Rejestracja zakończyła się sukcesem. Proszę udać się na .. członkowską aby sko nfigurowa ć swoje zakładki I'; tworz_HTML_URL( ·czlonek.php'. 'Strona członkowska'l; stronę' II koniec strony tworz_stopke_html(l; Jak można zauważyć, funkcja rejestruj ( ) jest wywoływana z argumentami zawierającymi nazwę użytkownika, adres poczty elektronicznej oraz hasło, które to argumenty zostały wprowadzone przez użytkownika. Jeżeli działanie to powiedzie się, nazwa użytkownika jest rejestrowana jako zmienna sesji, a on sam otrzymuje łącze do głównej strony członkowskiej. (Jeśli wywołanie się nie powiedzie, funkcja wyrzuci wyjątek, który zostanie przechwycony w bloku catch.) Wynik przedstawiono na rysunku 27.5. Funkcja rejestruj () jest zawarta w wiono ją na listingu 27.9. Rysunek 27.5. Rejestracja pOWiodła się - użytkownik może teraz przejść do strony członkowskiej , ~ .. Pllt. Ed)'(j.1 1t Utułllonr dołączonej e .,*,h bibliotece o nazwie jimkcje_ uwierz.php. Przedsta- 10(.lhDst. (o:~~VM"<'fl.">t'ł(l\r"p Włdct Ulub'Ol\r NM:łdz!. Je R~u1l.q. Jlomytlna Pomoc. ~ ' " ZakładkaPHP , Rejestracja pomyślna Rejes1racja zakończyła się sukcesem Proszę udać się na stronę członkowską aby skonfigurować swoje zakładki! Strona członkJlWlka Gotowe I 1 I ! , 1- 1 ~U>"''''''''''"'' LIsting 27.9. Funkcja rejestruj() pochodząca z pliku funkcje_uwierz.php - dokonuje próby umieszczenia informacji o nowym użytkowniku w bazie danych function rejestruj($nazwa uz . $email. $haslol II zarejestrowanie nowej osoby w bazie danych II zwraca true lub komunikat o błędzie II połączenie z bazą danych $lacz = lacz_bd(l; II sprawdzenie. czy nazwa użytkownika nie powtarza się $wynik = $lacz->query("select * from uzytkownik where nazwa uz=· .. . $nazwa uz ... ·.. l; if (I $wyn i kl { throw new Exception( 'Wykonanie zapytania nie powiodło się. 'l; Rozdział 27 .• Tworzenie uwierzytelniania if ($lacz->num_rows>Ol { throw new Exception('Nazwa użytkownika zajęta - użytkowników proszę wrócić i i personalizacji wybrać inną. jeżeli wszystko w porządku. umieszczenie w bazie danych $wynik = $lacz->query("insert into uzytkownik values ('" .$nazwa_uz . "' . shal('" .$haslo."· l .. " .$email. ". l"l; if (I $wyni kl ( throw new Exception( 'Rejestracja w bazie danych niemożliwa - proszę spróbować 545 'l; II później. 'l; return true; W funkcji tej nie występuje nic specjalnie nowego - łączy się ona ze skonfigurowaną wcześniej bazą danych. Jeżeli wybrana nazwa użytkownika jest już zajęta lub baza danych nie może zostać uaktualniona, wyrzuci ona wyjątek. W przeciwnym przypadku uaktualni bazę danych i zwróci true. z bazą danych jest wykonywane za pomocą własnej funkcji, lacz_bd(). Funkcja ta jest jedynym miejscem w kodzie, które zawiera nazwę użytkownika i hasło do połączenia z bazą danych. W ten sposób jeżeli hasło dostępu do bazy danych zostanie zmienione, konieczna będzie modyfikacja tylko jednego pliku aplikacji. Funkcja l acz_bd ( ) jest przedstawiona na listingu 27.10. Należy zapamiętać, że połączenie LIsting 27.10. Funkcja lacz_bdO zawarta w pliku funkcje_bazy.php - łączy się z bazą danych functi on lacz_bd(l { $wyni k = new mysq l i( , l oca l host'. 'uzyt _zak '. . has lo'. .zak l adk i ' l ; i f ( I $wyn i k) ( throw new Exception('Połączenie z serwerem bazy danych nie powiodło } el se { return $wynik; MySQL się'); ?> Kiedy użytkownicy zostaną zarejestrowani, mogą zalogować się i wylogować za pomocą zwykłych stron logowania i wylogowania. Zostaną one utworzone w następnym podrozdziale. Logowonie informacje na swój temat w formularzu na stronie logowaniephp (zobacz rysunek 27.3) i wyślą je, zostaną przeniesieni do skryptu o nazwie czlonekphp. Skrypt zaloguje ich, jeśli zostali oni przeniesieni z tego formularza; wyświetli również zalogowanym użytkownikom wszystkie zakładki . Skrypt ten, będący centrum pozostałej części aplikacji, przestawiono na listingu 27.11. Jeżeli użytkownicy podadzą Usting 27.11. czlonek.php - skrypt ten jest głównym koncentratorem aplikacji 546 V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Część II dołączenie plików funkCji tej aplikacji require_once('funkcje_zakladki.php'l: II utworzenie krótkich nazw zmiennych $nazwa_uz = $_POST['nazwa_uz']: $haslo = $_POST['haslo']: if ($nazwa_uz && $haslol { II właśnie na stąpiła próba logowania try ( loguj($nazwa_uz. $haslo): II jeżeli użytkownik znajduje się w bazie danych rejestracja identyfikatora $_SESSION['prawid_uzyt'] = $nazwa_uz: } catch (Exception $e) ( II niepomyślne logowanie tworz_naglowek_html('Problem: 'l: echo 'Zalogowanie niemożliwe. Należy być zalogowanym. aby oglądać tę stronę. tworz_HTML_URL('logowanie.php'. 'Logowanie'): tworz_stopke_html(): exit: tworz_naglowek_html('Strona główna'): sprawdz_prawid_uzyt(l: II odczytanie zakładek użytkownika if ($tabli ca_url = pobierz_urle_uzyt($_SESSION['prawid_uzyt'])) wyswietl - urle- uzyt($tablica - url): } II tworzenie menu opcji wyswietl_menu_uzyt(): tworz_stopke_html(l: ?> Logika powyższego skryptu działu 23. może wydać się znajoma - zastosowano ponownie pewne idee z roz- Przede wszystkim należy sprawdzić, czy użytkownik został przeniesiony do tej strony ze strony początkowej - to znaczy: czy wypełnił formularz - oraz dokonać próby jego zalogowania w następujący sposób: if ($nazwa_uz && $haslo) { II właśnie nastąpiła próba logowania try ( loguj($nazwa_uz. $haslol: II jeżeli użytkownik znajduje się w bazie danych rejestracja identyfikatora $_SESSION['prawid_uzyt '] = $nazwa_uz: dostrzec, że próba logowaniajest wykonana za pomocą funkcji loguj (). Funkcja ta została zdefiniowana w bibliotecefonkcje_uwierz.php, ajej kod zostanie przedstawiony w dalszej części tego rozdziału. Można Jeżeli logowanie - jak uczyniono to poprzednio w zmiennej sesji $prawid_uzyt. powiodło się, można zgłosić sesję chowując nazwę użytkownika prze- Rozdział Jeżeli nie wystąpiły 27 .• Tworzenie uwierzytelniania żadne użytkowników i personalizacji 547 problemy, użytkownikowi zostaje przedstawiona strona członkowska: tworz_naglowek_html('Strona główna'); sprawdz_prawid_uzyt(); II odczytanie zak ład ek użytkownika if ($tablica_url = pobierz_urle_uzyt($_SESSION['prawid_uzyt'])) wyswietl_urle_uzyt($tablica_url); II tworzenie menu opcji wyswietl_menu_uzyt(); Strona ta również formatowana jest za pomocą funkcji wyświetlających . Należy zauważyć, zastosowano tu kilka nowych funkcji: sprawdz_prawi d_uzyt( l z plikufunkcje_uwierz,php, pobierz_url e_uzyt () zfimkcje_url.php oraz wyswietl_urle_uzyt() zfimkcje_wyswietl,php. Funkcja sprawdz_prawi d_uzyt (l sprawdza, czy aktualny użytkownik posiada zgłoszoną sesję. Odnosi się to do użytkowników, którzy nie zalogowali się przed chwilą, lecz są w trakcie dłuższej sesji. Funkcja pobi erz_urle_uzytO odczytuje zakładki użytkownika z bazy danych, a wyswi etl_url e_u zyt O wyświetla zakładki w przeglądarce w formie tabeli. Funkcja sprawdz_prawi d_uzyt O opisana jest poniżej, a pozostałe dwie w podrozdziale opisującym przechowywanie i odczytywanie zakładek. że Skrypt czlonek.php kończy wyświetlanie strony, tworząc menu za pomocą funkcji wyswietl_ ,+menu_uzyt( l . Przykładowa strona utworzona przez skrypt czlonek.php jest przedstawiona na rysunku 27.6. Rysunek 27.6. Skrypt czlonek.php "sprawdza, czy użytkownik jest zalogowany, odczytuje i wyświetla jego zakładki oraz dostarcza mu menu opcji A ZakładkaPHP Strona główna Zalogowano jako daniel ~.... 1 hltp.llroyw, nw lilQl.cQm f] http.llwwyi .slash dgl om ['1 Home I Dodaj zakładk ę I Usuń zakładki I Zmiana hasla Zarekomenduj URL-e I VMoQowanie Gotowe Poniżej dokładniej opisano funkcje l oguj O i sprawdz _prawi d_uzytO. Funkcja l oguj () jest przedstawiona na listingu 27.12. Listing 27.12. Funkcja loguj() umieszczona w pliku funkcje_uwierz.php w bazie danych function loguj($nazwa_u z. $haslo) { II sprawdzenie nazwy użytkownika i hasła w ba zie danych II jeżel i się zgadza. zwraca true II jeżeli nie. wyrzuca wyjątek sprawdza dane użytkownika 548 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL // połączenie z ba z ą danych Slacz = lacz_bd (); // sprawdzenie unikatowości nazwy użytkownika Swynik = Slacz->query("select * from uzytkownik where nazwa - uz='''.$nazwa - uz and ha slo = shal ('''.$haslo. ''' )'' ); if ( ! $wynik) { throw new Exception( 'Logowan ie nie powiodło s ię . '); if ($wynik->num_rows>Q) { return true; else { throw new Exception('Logowanie nie powiodł o się. '); Funkcja powyższa łączy się z bazą danych i sprawdza, czy istnieje użytkownik z podaną komnazwy i hasła. Zwróci ona true, jeżeli taki użytkownik istnieje, oraz fa l se, jeżeli nie istnieje lub gdy dane nie mogły zostać sprawdzone. binacją Funkcja sprawdz_prawid_uzyt() nie łączy się ponownie z bazą danych, natomiast sprawdza, czy użytkownik posiada zgłoszoną sesję, to znaczy, czy zdążył się już zalogować . Funkcja ta została przedstawiona na listingu 27.13. Ustlng 27.13. Funkcja sprawdz_prawid_uzyt() z pliku funkcje_uwierz.php - sprawdza, czy użytkownik posiada zgłoszoną sesję function sprawdz_p rawid_uzyt() { // sprawdzenie , czy użytkownik jest zalogowany, i powiadomienie go, i f (isset($_SESSION['prawid_uzyt'])) { echo "Zalogowano jako ".$_SESSION['prawid_uzyt'] ". "; else { // nie jest zalogowany tworz_naglowek_html('Problem; '); echo 'Brak zalogowania. '; tworz_HTML_URL('logowan ie.php ', ' Logowanie' ); tworz_stopke_html(); exit; Jeżeli użytkownik oglądać zawartość jeżeli ni e nie jest zalogowany, funkcja poinformuje go, że musi się zalogować , aby tej strony. Dostarczy mu również łącza do strony logowania. Wylogowanie Można zauważyć, że w menu na rysunku 27.6 istnieje łącze o nazwie Wy/ogowanie. Jest to do skryptu wy/og.php, przedstawionego na listingu 27.14. Usting 27.14. wy/og.php - skrypt ten kończy sesję użytkownika łącze Rozdzi ał 27 . • Tworzenie uwierzytelniania // przechowanie do sprawdzenia. czy logowanie unset( $_SESS ION[ 'prawid_uzyt']); $wynik_niszcz = session_destroy() ; użyt kewników i personalizacji 549 wystąpiło // początek wyświetlania html tworz_nag lowek_html('Wylogowanie' ); if (Iempty($stary_uzyt)) if ($wynik_niszcz) { // jeżeli użytkownik za logowany i nie wylogowa ny echo 'Wylogowano. ' ; tworz_HTML_URL( 'logowanie.php', ' Logowanie'); } else { // użytkownik za logowany i wylogowanie niemoż li we echo 'Wylogowanie niemożliwe, < br /> ' ; } } else { // jeżeli brak za logowania, lecz w jakiś sposób uzyskany dostęp do strony echo 'Użytkown i k niezalogowany, tak więc brak wy logowania, '; tworz_HTML_URL(' l ogowanie,php', 'Logowanie ' ); Powyższy kod równi eż może wydawać utworzonym w rozdziale 23 . Zmiana się znajomy. Wynika to z faktu, że jest on oparty na kodzie hasła Po wybraniu opcji menu Zmiana stawiony na rysunku 27 .7. hasła użytkownikowi zostanie wy świetlony Rysunek 27.7. Skrypt zmiana_hasla_ formularz. php wyświetla formularz umożliwiający użytkownikom zmianę hasła PIli. Ed)'QI ,*Ukrtllonł' W\dot .9 UlublOnt ltnHon • hJ:SI. ----- -·- C.L Nlrifd:Ja -- Pomoc ~ ZakładkaPHP Zmiana hasła blagowano Jako daniel ł::!mnt I l~ podaj zakładkę I I ~ Zarekomęnduj UBl -ę Gołowe j I ~ loklllnylnłrantt formularz, przed- 550 Część V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Formularz ten tworzony jest przez skrypt zmiana_hasłaJormułarzphp. Ten prosty skrypt stosuje funkcje z biblioteki wyświetlającej, tak więc jego kod nie został tu zawarty. Kiedy formularz zostanie wysłany, wywoła skryptzmiana_hasłaphp, przedstawiony na listingu 27.15. LIsting 27.15. zmiana_hasla.php - skrypt, który zmienia hasło użytkownika try ( sprawdz_prawid_uzyt(): if (lwypelniony($_POST)) ( throw new Exception('Formularz nie '+ponowni e. ' ) : if ($nowe_haslo !~ $nowe_hasl02) ( throw new Exception('Wprowadzone '+zmi eni one. ' ) : został wypełniony całkowicie. hasła nie są identyczne. Hasło Proszę spróbować nie zostało if ((strlen($nowe_haslo) > 16) I I (strlen($nowe_haslo) < 6)) ( throw new Exception('Nowe hasło musi mieć długość co najmniej 6 i maksymalnie 16 znaków. '+Proszę spróbować ponownie.'): } II próba uaktualnienia zmien haslo($ SESSION[ 'prawid uzyt'], $stare_haslo, $nowe_haslo): echo ~Hasło zmienione. - catch (Exception $e) ( echo $e- >getMessage(): } wyswietl menu uzyt(): tworz stopke html(): ?> skrypt sprawdza, czy użytkownik jest zalogowany (za pomocą funkcji sprawdz_prawi d_ wypełnił on formularz hasła (za pomocą wypelniony()) oraz czy nowe hasła są identyczne i właściwej długości. Działania te nie są nowe. Jeżeli nie wystąpią żadne problemy, zostaje wywołana funkcja zmien_haslo( l: Powyższy '+uzyt()), czy zmien haslo($ SESSION['prawid uzyt'], $stare haslo, $nowe haslo): echo ~Hasło zmienione.': Funkcja ta pochodzi z bibliotekifonkcje_ uwierz.php, a jej kod jest przedstawiony na listingu 27.16. Funkcja ta sprawdza za pomocą opisanej poprzednio funkcji l oguj (l, czy podane stare hasło jest prawidłowe . Jeżeli jest prawidłowe, funkcja łączy się z bazą danych i uaktualnia hasło do nowej wartości. Rozdział 27 .• Tworzenie uwierzytelniania użytkowników . 27.16. Funkcja zmien_haslo() pochodząca z pliku funkcje_uwierz.php w bazie danych Usłlng i personalizacji 551 uaktualnia hasło użytkownika function zmien haslo($nazwa uz. $stare haslo . $nowe haslol II zmiana hasła użytkownika-ze stare haslo na nowe haslo II zwraca true lub false - jeżeli stare hasło jest prawidłowe. zmiana nowe_haslo i zwrócenie true w przeciwnym wypadku wyrzucenie wyjątku loguj($nazwa_uz . $stare_haslol; $lacz = lacz bd( ); $wynik = $lacz ->query("update uzytkownik set haslo = shal('" $nowe haslo.···l where nazwa_uz = , .. $nazwa_uz ."'" l; if (I $wyn i kl { throw new Exception('Zmiana hasła nie powiodła się. 'l; ) else { return true; I I zmi ana udana II II Ustawianie zapomnianych haseł Oprócz zmiany hasła należy uwzględnić często zdarzającą się sytuację, kiedy to użytkownik zapomina swojego hasła. Na początkowej stronie logowanie.php jest wyświetlone łącze dla użyt­ kowników znajdujących się w takiej sytuacji, oznaczone Zapomniane hasło? Łącze to przeniesie użytkownika do skryptu o nazwie zapomnijJormularz.php, który korzysta z funkcji wyświe­ tlających w celu prezentacji formularza (rysunek 27.8). Rysunek 27.8. Skrypt zapomnij_ formularz.php tworzy formularz, w którym użytkownicy mogą poprosić o ustawienie nowego hasła i wysłanie go do nich ~" WUlublon-e [5) UillłWlJnie- hJiu. A ZakładkaPHP Ustawianie Gotowe hasła rf Lokalny intrlntt Ten prosty skrypt korzysta jedynie z funkcji wyświetlających, tak więc nie został tu przedstawiony. Kiedy formularz zostaje wysłany, wywołuje skrypt zapomnij_haslo.php, znacznie bardziej interesujący. Skrypt ten jest przedstawiony na listingu 27.17. Jak można dostrzec, w celu wykonania pracy poniższy skrypt korzysta z dwóch funkcji - ustaw_haslo() i pow i adom_ha sl o(). Zostaną one kolejno opisane. głównych 552 Część Y • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL LIsting 27.17. zapomnij_haslo.php - skrypt ustawia hasło użytkownika na losową wartość i wysyłają za pomocą poczty elektronicznej II utworzenie krótkiej nazwy zmiennej $nazwa_uz = $_POST['nazwa_uz']: try { $haslo=ustaw_haslo($nazwa_uzl: powiadom_haslo($nazwa_uz. $haslol: echo 'Nowe hasło zostało przesłane na adres poczty elektronicznej. ': } catch (Exception $el { echo 'Hasło nie mogło } ?> zostać ustawione. Proszę spróbować później. tworz_HTML_URL('logowan ie .php'. 'Logowanie' l: tworz_stopke_html(l; Funkcja ustaw_has1oCl generuje nowe losowe hasło dla użytkownika i umieszcza je w bazie danych. Kod tej funkcji jest przedstawiony na listingu 27.18. LIsting 27.18. Funkcja ustaw_haslo() umieszczona w pliku funkcje_uwierz.php - ten skrypt ustawia użytkownika na losową wartość i wysyła je hasło pocztą elektroniczną function ustaw_haslo($nazwa_uzl { II ustawienie hasła użytkownika na losową wartość II zwraca nowe ha sło lub false w przypadku niepowodzenia II pobranie losowego słowa ze słownika o długości $nowe_ha slo = pobierz_losowe_slowo(6. 13l: if($nowe_haslo == falsel { throw new Exception('Wygenerowanie nowego II dodanie liczby hasła pomiędzy nie 6 i 13 znaków powiodło się. pomiędzy O i 999 w celu stworzenia lepszego $losowa_liczba = rand(O. 999l; $nowe_ha slo .= $losowa_liczba; 'l: hasła II ustawienie nowego hasła w bazie danych lub zwrócenie false $lacz = lacz_bd( l; $wynik = $lacz->query("update uzytkownik set haslo = shal("'.$nowe_haslo."'l where nazwa_uz = '''. $nazwa_uz "'" l; if (! $wyni kl { throw new Exception( 'Zmiana hasła nie powiodła się. 'l; II hasło nie zmienione else ( return $nowe_haslo; II hasło zmienione pomyślnie Funkcja ta generuje losowe hasło poprzez odczytanie losowego słowa ze słownika za pomocą funkcji pobierzJosowe_s1owoCl i dodanie do niej losowej liczby pomiędzy Oi 999. Funkcja pobierz_ -'1 osowe _s l owo () znajduje się w bibliotece funkcje _ uwierz.php. Funkcja ta, przedstawiona na listingu 27.19, również znajduje się w bibliotece funkcje _ uwierz.php. Rozdział L1słlng słowo 27 . • Tworzenie uwierzytelniania użytkowników i personalizacji 553 27.19. Funkcja pobierz_losowe_slowo() umieszczona w pliku funkcje_uwierz.php - pobiera losowe ze słownika i wykorzystuje je do utworzenia hasła function pobierz_losowe_slowo($dlugosc_min. $dlugosc_maxl { lipobranie losowego słowa ze słownika o określonej długości. zwrócenie go II generowanie losowego $slowo= ": II słowa tę ścieżkę należy dostosować $slownik = '/usr/dictlwords': $wp = @fopen($slownik. 'r'l: if(!$wp l { return false: do II ustawień własnego słownik ispell systemu } $wielkosc = filesize($slownikl: II przejście do losowej pozycji w słowniku $losowa_pozycj a = rand(O. $wielkoscl: fseek($wp . $losowa_pozycjal: II pobranie ze słownika następnego pełnego słowa o właściwej długości while ((strlen($slowol < $dlugosc_minl II (strlen($slowol>$dlugosc_max) II '+strstr($slowo. ""'ll { if (feof($wpl) { fseek($wp. O): II jeżeli koniec pliku. przeskocz na początek } } $slowo = fgets($wp. 80l: $slowo = fgets($wp. 80l: $slowo = trim($slowo): II return $slowo: II przeskoczenie pierwszego II potencjalne słowa. bo może być niepełne hasło obcięcie początkowego \n z funkCji fgets Aby ta funkcja mogła pracować, potrzebuje słownika. W systemach uniksowych wbudowany korektor pisowni ispel/ zawiera słownik, zazwyczaj umieszczony w katalogu /usr/dict/words, jak w naszym przypadku, lub w katalogu /usr/share/dict/words. Jeśli nie ma go w żadnej z podanych lokalizacji, w większości systemów można go znaleźć, wpisując: $ locate dict /words W przypadku innych systemów lub braku instalacji ispell nie należy zaprzątać sobie uwagi tym problemem. Lista słów stosowanych przez ispell jest dostępna pod następującym adresem: http://wordlist.sourceforge.net/ Witryna ta zawiera słowniki w wielu językach, jeżeli więc losowe słowo powinno pochodzić na przyz norweskiego lub esperanto, można pobrać jeden ze słowników. Pliki te sformatowane są w taki sposób, że każde słowo umieszczone jest w osobnym wierszu, oddzielone przez znaki nowej linii. kład Aby pobrać losowe słowo z tego pliku, wybierana jest losowa pozycja pomiędzy O i długością pliku, po czym następuje odczyt pliku z tego miejsca. Jeżeli odczyt zostanie wykonany od losowej pozycji do następnego znaku nowego wiersza, naj prawdopodobniej wynikiem będzie niepełne słowo, tak więc pierwszy wiersz zostanie pominięty. Jako hasło zostanie pobrane następne słowo. Działanie to jest wykonane poprzez dwukrotne wywołanie funkcji fgets (). W funkcji przedstawionej powyżej zastosowano dwa przemyślne rozwiązania. Pierwszy polega na tym, że po osiągnięciu końca pliku podczas poszukiwań słowa wykonany jest powrót do jego początku : 554 Część V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL if(feof( $wp)) ( fseek($wp. O); II jeżeli koniec pliku . przeskocz na początek Drugim jest możliwość znajdowania słowa o odpowiedniej długości - można sprawdzić każde słowo pobrane ze słownika i jeżeli jego długość nie mieści się pomiędzy $dl ugosc_mi n i $dl ugosc_ '+ma x, poszukiwania są kontynuowane. W funkcji ustaw_haslo( ) po wygenerowaniu nowego hasła uaktualniana jest baza danych tak, aby odzwierciedlała zmiany, po czym nowe hasło zwracane jest do głównego skryptu. Będzie ono później przekazane do funkcji pawi adom_has l o(), która wyśle je za pomocą poczty elektronicznej do użytkownika . Na listingu 27.20 została przedstawiona funkcja pawi adom_ha s l o( ). ListIng 27.20. Funkcja powiadom_haslo() umieszczona w pliku funkcje_uwierz.php na adres poczty elektronicznej wysyła nowe hasło użytkownika function powiadom_haslo($nazwa_uz. $haslo) { II powiadomienie użytkownika o zmianie hasła $lacz = lacz_bd(); $wynik = $lacz ->query("select ema il from uzyt kown ik where nazwa_uz='" .$nazwa_uz ... ·.. ); if ( ! $wyn i k) ( throw new Exception('Nie zna leziono adresu e-mail ' ); else if ($wynik- >num_rows == O) { throw new Exception('Nie zna lezi ono adresu e-mail '); II nazwy użytkownika nie ma w bazie '+danych else ( $wi ersz = $wynik- >fetch_object(); $email = $wiersz->email; $od = "From: obsluga@zakladkaphp \ r\n ": $wiad = " H asło systemu ZakładkaPHP zos tał o zmi enione na $haslo \r\ n" . "Proszę zmi enić je przy następnym logowaniu . \r\n "; if (mai l($ema il . . Informacja o logowaniu ZakładkaPHP' return true; } else ( throw new Exception( 'Wys łani e e-maila nie . $wiad. $od» { powiodło s ię' ); funkcja po otrzymaniu nazwy użytkownika i nowego hasła po prostu wyszukuje adres poczty elektronicznej tego użytkownika w bazie danych, po czym korzysta z funkcji PHP mai l (), aby wysłać hasło. Powyższa Bezpieczniejsze byłoby nadanie użytkownikom haseł losowych z prawdziwego zdarzenia utworzonych z dowolnej kombinacji małych i wielkich liter, cyfr i znaków interpunkcyjnycha nie losowych słów i liczb. Jednak hasło typu "zygzak487" będzie łatwiejsze do odczytania i wpisania niż to prawdziwie losowe. Użytkownikom często sprawia problemy rozpoznanie, czy znak w losowym łańcuchu to O, czy O (zero lub wielkie O), czy też I lub I Ueden lub małe L). W tym systemie plik słownika zawiera około 45 000 słów. Jeżeli włamywacz znałby sposób tworzenia haseł oraz nazwę użytkownika, ciągle pozostałoby mu średnio 22 500 000 haseł, z kt6rych musiałby wybrać jedno. Ten poziom bezpieczeństwa wydaje się odpowiedni do takiego typu aplikacji, nawet jeżeli użytkownicy nie zwrócą uwagi na przesłaną pocztą elektroniczną radę, aby je zmienić . Rozdzioł 27 . • Tworzenie uwierzytelniania użytkowników i personalizacji 555 Implementacja przechowywania i odczytywania zakładek Funkcje odpowiedzialne za obsługę kont użytkowników zostały zaimplementowane, zatem w tym podrozdziale przedstawiamy sposób przechowywania, odczytywania oraz usuwana zakładek. Dodawanie zakładek Użytkownicy mogą dodawać zakładki poprzez wybranie opcji menu Dodaj zakładkę. wtedy przeniesieni do formularza przedstawionego na rysunku 27.9. Rysunek 27.9. Skrypt dodaLzak_ formularz.php wyświetla formularz, za pomocą którego użytkownicy mogą dodawać zakładki do strony osobistej • Gl ·,I:p Pltt ECły<Jł loulhost UlubionI!: VJJdOl :lI Zostaną l' .". d':M-'.;.:Jil '~rr"..i11l4pl,p tłar.fdZla Pamoc A ZakładkaPHP Dodawanie zakładek btogowano jako daniel Home I Dodaj zakładke I I Zmiana hasła Zarekomenduj URl-e I Wv!ogawanie (~ lokllnyintl'łnet Gotowe Skrypt ten również jest prosty i wykorzystuje jedynie funkcje wyświetlające, więc nie został tu opisany. Po wysłaniu formularz wywołuje skrypt dodaLzak.php (zobacz listing 27.21). LIsting 27.21. dodaj zak.php - skrypt dodaje nowe zakładki do strony osobistej użytkownika $nowy_url = $_POST['nowy_url 'J; tworz_naglowek_htmlC'Dodawanie zakładek'); try ( sprawdz prawi d uzytC); if C!wypelni onyC$_POST» ( throw new Exception C' Formularz } II sprawdzenie formatu URL -a wypełniony niewłaściwie. if CstrstrC $nowy_url . ' http ://') == false) $nowy_url = 'http: // ' .$nowy_url; Pr oszę spróbować ponownie. 'l; 556 Część V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL II sprawdzenie prawidłowości URL-a if (! (@fopen($nowy_url, 'r'))) ( throw new Exception('URL nieprawidłowy. 'l; I I próba dodani'a zakładki dOdaj zak( $nowy url); echo 7Zakładka dodana.'; II pobranie zakładek zapisanych przez użytkownika if ($tablica urli ~ pobierz urle uzyt($ SESSION['prawid uzyt'])) wyswietl=urle_uzyt($tablica_url); } catch (Exception $e) ( echo $e->getMessage(); } ?> wyswietl menu uzyt(); tworz stopke html(); - - skrypt również przechodzi i wyświetlenia. Powyższy ścieżkę sprawdzenia prawidłowości, wpisu do bazy danych Aby potwierdzić prawidłowość, najpierw sprawdzane jest wypełnienie formularza przez użytkow­ nika za pomocą funkcji wype l ni ony( ), Następnie URL przechodzi dwa testy. Przede wszystkim funkcja strstrOsprawdza, czy URL rozpoczyna się od wyrażenia http: / /. Jeżeli nie, zostaje ono dodane do początku URL-a. Po wykonaniu tego działania można sprawdzić istnienie URL-a. Jak stwierdzono w rozdziale 20., do otwarcia URL-a rozpoczynającego się od http: / / można zastosować funkcję fopen(). Jeżeli istnieje możliwość otwarcia pliku, można przyjąć, że URL jest prawidłowy, po czym wywołać funkcję dodaLzak() w celu dodania go do bazy danych, ~ Wszystkie funkcje związane z zakładkami znajdują się w bibliotece funkcjifimkcje_url.php. Kod funkcji dodaLzak() jest przedstawiony na listingu 27.22. Ustlng 27.22. Funkcja dodaLzak() pochodząca z pliku funkcje_url.php - dodaje nowe zakładki do bazy danych function dodaj_zak($nowy_url) ( II dodawanie nowych zakładek do bazy danych echo "Próba dodania" .htmlspecialchars($nowy url), " "; $prawid_uzyt ~ $_SESSION['prawid_uzyt']; $lacz lacz_bd(); ~ II sprawdzenie, czy zakładka już istnieje $lacz ->query ("select * from zakladka where nazwa uz~'$prawid uz' and URL zak: ''' . $nowy url ."''') ; if ($wynik && ($wynik ->num_rows>O)) ( throw new Exception( ' Zakładka już istnieje.'); $wynik = II umieszczenie nowej zakladki if (!$lacz->query("insert into zakladka values ( , " . $prawi d_uzyt . " " '''. $nowy_ur l . " , ) ")) ( throw new Exception('Wstawienie nowej zakładki nie powiodło return true; się'); Rozdział 27 . • Tworzenie uwierzytelniania użytkowników i personalizacji 557 Funkcja dodaLzak ( ) jest względnie prosta. Sprawdza ona, czy użytkownik nie posiada już takiej zakładki w bazie danych. (To mało prawdopodobne, by użytkownik umieszczał zakładkę drugi raz, lecz jest możliwe i nawet prawdopodobne, że odświeżył stronę) . Jeżeli zakładka jest nowa, wtedy zostaje umieszczona w bazie danych. Analizując po raz kolejny plik dodaLzak.php, można dostrzec, że ostatnim działaniem wykonywanym przez ten skrypt jest wywołanie funkcji pobi erl _url e_uzyt () i wyswi et l_urle_uzyt O, podobnie jak w pliku cz/onek.php. Funkcje te zostały opisane poniżej. Wyświetlanie zakładek W skrypcie cz/onek.php i funkcji dodaj_zak () zostały zastosowane funkcje pobierz_url e_uzyt() i wyswi et l_url e_uzyt ()' Pobierają one odpowiednie zakładki z bazy i wyświetIająje . Funkcja pobierz_ur l e_uzyt() znajduje się w bibliotecefunkcje_url.php, a wyswi etl_url e_uzyt () w bibliotece funkcje_ wyswietl.php. Funkcja pobi erz_url e_u zyt () jest przedstawiona na listingu 27.23 . Usting 27.23. Funkcja pobierz urle uzyt() z pliku funkcje url.php - odczytuje zakładki użytkownika z bazy danych function pobierz_urle_uzyt ($nazwa_uz) ( II pobranie z bazy danych wszyst kic h URL -i danego u żytk owni k a $l acz = lacz_bd(): $wyni k = $lacz->queryC'select URL_za k from zakl adka where nazwa uz = . .. . $nazwa_uz. " , " ) : if ( ! $wyni k) ( retu rn false: II tworzenie ta bl icy URL -i $tabl ica url = array(): for ($licznik = O: $rzad = $wyni k->fet ch row () : ++$li cznik ) { $ta bli ca_u rl [$l icznik ] = $rzad[O] : } retu rn $t abli ca_u rl : znajduje się krótki opis funkcji pobi erz_url e_uzyt (). Pobiera ona jako parametr nazwę oraz odczytuje zakładki użytkownika z bazy danych. Zwróci ona tablicę tych URL-i lub f a l se, jeżeli zakładki nie mogą być odczytane. Poniżej użytkownika Tablica z funkcji pobi erz_url e_u zyt ( ) może zostać przekazana wyswi et l _ur l e_uzyt () . Jest to kolejna prosta funkcja wyświetlająca HTML, a konkretnie URL-e użytkownika w fonnie tabeli, tak więc nie zostanie tu opisana. Jej wynik przedstawiono na rysunku 27.6. Ściślej mówiąc, funkcja umieszcza URL-e w formularzu . Obok każdego URL-a znajduje się pole wyboru, które pozwala na zaznaczenie zakładek do usunięcia. Usuwanie zakładek zostało opisane poniżej . Usuwanie zakładek Kiedy użytkownik zaznaczy zakładki do usunięcia i wybierze opcję menu Usuwanie zakładek, formularz zawierający URL-e zostanie wysłany . Każde z pól wyboru jest tworzone za pomocą następującego kodu w funkcji wyswi etl_url e_uzyt () : 558 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL echo "" ; pola wyboru jest usun _mni e[]. Oznacza to, że w skrypcie PHP aktywowanym przez ten formularz będzie dostępna tablica o nazwie $usun_mnie, która zawiera wszystkie zakładki przeznaczone do usunięcia. Nazwą każdego Wybranie opcji Usuwanie zakładek aktywuje skrypt usun_zak.php. Skrypt ten jest przedstawiony na listingu 27.24. L1sHng 27.24. usun_zak.php - skrypt usuwa zakładki z bazy danych tworz_naglowek_htmlC'Usuwanie sprawdz_prawid_uzytC ); zakładek'); if C!wypelniony C$ POST)) ( echo ' Nie wybrane zost ały żadne zakładki do usunięcia. Proszę spróbować ponownie. '; wyswietl menu uzytC); tworz_stopke_htmlC); exit; else ( if CcountC$usun_mnie) > O) { foreachC$usun_mnie as $url) ( if Cusun_zakC$prawid_uzyt . $url)) ( echo 'U sunięto' .htmlspecialcharsC$url).' . '; else { echo 'Nie udało s ię usunięcie' .htmlspecialcharsC$urll.' . ' ; } } else ( echo 'Nie wybrano żadnych zakładek do usunięcia'; odczytanie zakładek użytkownika if C$tablica_url = pobierz_urle_uzytC$prawid_uzyt)) wyswietl_urle_uzytC$tablica_url); II ?> wyswietl_menu_uzytC ); tworz_stopke_htmlC); Skrypt ten rozpoczyna się od przeprowadzenia zwyczajowego sprawdzenia prawidłowości danych. Kiedy wiadomo już, że użytkownik wyznaczył pewne zakładki do usunięcia, są one eliminowane za pomocą następującej pętli: foreach C$usun_mnie as $url) ( if Cusun_zakC$prawi d_uzyt , $url)) { echo 'Usunięto' .htmlspecialcharsC$urll.' . '; Rozdział } else { echo ' Nie 27 . • Tworzenie uwierzytelniania udało się usunięcie' i personalizacji 559 .html specialchars($urll.· . '; Właściwe usuwanie zakładki z bazy danych wykonuje listingu 27.25. L1słlng użytkowników więc funkcja usun _zak ( ), przedstawiona na 27.25. Funkcja usun_zak() pochodząca z pliku funkcje_url.php - usuwa pojedynczą zakładkę z listy użytkownika function usun_zak($uzytkownik . $url) ( II usunięcie jednego URL -a z bazy danych $lacz: lacz_bd(); II usunięcie zakładki if (!$ lacz->query("delete from zak ladka throw new where nazwa_ul:'" .$ulytkownik ... · and URL lak: '" $url ... ·.. )) ( nie powiodło się . ') ; E xception(' U s unięc i e zak ładki return true; A zatem jest to stosunkowo prosta funkcja. Dokonuje ona próby eliminacji zakładki konkretnego użytkownika z bazy danych. Należy pamiętać, że trzeba usunąć parę użytkownik - zakładka. Inni użytkownicy mogą dalej posiadać ten URL jako zakładkę . Przykładowy wynik uruchomienia skryptu usuwającego jest przedstawiony na rysunku 27.10. Rysunek 27.10. .. Skrypt usuwający powiadamia użytkownika o usuniętych zakładkach i wyświetla pozostałe ",,,,, ... ,,,.,. "t ... " .. ,,,h~ ....... ' ~ . eJ l1ł1 '* Plik fdJQa km,lhost_ Wid!)" UJUOIOl'lt .... ,.., - ,... )( ~·lJ"· _l.~ lJI: ~hlJ Nmtdtlll PoItI'X lAublon~ JGlU,WWtnlł u"'łJad, ~ ZakładkaPHP Usuwanie zakładek Zalogowano }ako daniel Usunięto hUp l/www .Jashdot Ofg hup }fwtiW mV1g! com WAIIWww pbp !!Ił ł:!2!:!!! J Doda, zakładk. I ~ I Zmiana hasła Z.rekomendul URL·, I Wy!ogowanie ".-"T"'f- "'T i Il "'''", lot",,, Podobnie jak w skrypcie dodaLzak.php, kiedy zmiany w bazie danych zostaną wykonane, się nowa lista zakładek za pomocą funkcji pobierz_url e_uzyt() i wyswi et l_u rl e_uzyt(). ukaże Implementacja rekomendacji Ostatnim łączem jest skrypt rekomendujący, rekomendacja.php. Istnieje wiele metod rekomendacji. W tym przypadku zostanie ona przeprowadzona na zasadzie "podobnych umysłów". Oznacza to, że odszukani zostaną użytkownicy posiadający co najmniej jedną zakładkę taką samą jak dany użytkownik. 560 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Najprostszym sposobem implementacji tej metody jako zapytania SQL jest zastosowanie podzaPierwsze podzapytanie będzie miało następującą treść pytań. select di stinct(z2. nazwa_uzl f ram zakl adka zI . zakladka z2 where zI.nazwa_uz='" .$prawid_uzyt . " , and zI .nazwa_uz!=z2 .nazwa_uz and zI .URL- zak=z2. URL - zak zapytanie stosuje aliasy do dołączania tabeli bazy danych do samej siebie - osobliwy, lecz czasami przydatny pomysł. Należy wyobrazić sobie, że tak naprawdę istnieją dwie tabele zakładek, jedna o nazwie zI, a druga - z2. W tabeli zI jest prze glądany aktualny użytkownik i jego zakładki . W drugiej tablicy przeglądane są zakładki pozostałych użytkowników . Poszukiwani są inni użytkownicy (z2. nazwa_uz), którzy posiadają URL-e takie same jak aktualny użyt­ kownik (zI. URLJak=z2. URL_zak) i nie są nim (zI. nazwa_uz != z2. nazwa_uz). Powyższe W rezultacie zapytania zostaje utworzona lista użytkowników o zainteresowaniach podobnych do aktualnego użytkownika. Mając tę listę, można szukać innych zakładek do nich należących za pomocą następującego zapytania zewnętrznego : select URL zak fram zakladka where na zwa uz in (select di st inct (z2. nazwa_uz fram zakladka zI . zakladka z2 where z!. nazwa_uz= ''' . $prawid_uzyt ." , and zI .nazwa - uz l =z2.nazwa - uz and zI.URL_zak=z2.URL_zakl Drugie podzapytanie dodajemy w celu odfiltrowania zakładek wstawionych przez bieżącego bowiem użytkownik już jakąś zakładkę zapisał, to nie ma sensu mu jej ponownie rekomendować. Ostatecznie zostaje przeprowadzone filtrowanie za pomocą zmiennej $popu 41 arnosc - nie jest konieczne dodawanie zbyt osobistych URL-i, sugeruje się jedynie te zapisane przez konkretną liczbę innych użytkowników. Całe zapytanie będzie mieć ostatecznie nastę­ użytkownika. Jeśli pującą postać: select URL zak fram zak l ad ka where nazwa uz in (sel ect disti nct(z2. nazwa_uz fram zak ladka zI . zakladka z2 where z!. na zwa_uz= ' " . $prawid_uzyt. " , and zI .nazwa_uz l =z2. nazwa_uzl and URL_zak nat in (select URL_zak fram zak ladka where nazwa_uz='" .$prawid_uzyt . ,,, l graup by URL_zak hav ing caunt( URL_zakl> " .$papularnasc: w systemie znajduje się wiele osób, można podnieść wartość zmiennej $popu1arnosc, aby URL-e zapisane przez licznych użytkowników. URL-e zapisane przez liczną grupę osób powinny być wyższej jakości i posiadać lepszy projekt niż przeciętna strona www. Jeżeli rekomendować jedynie skrypt tworzący rekomendacje jest przedstawiony na listingach 27.26 i 27.27. Główny skrypt rekomendacje nosi nazwę rekomendacja.php (zobacz listing 27.26). Wywołuje on funkcję rekomendującą o nazwie rekomenduLur l e ( ), umieszczoną w pliku funkcje _ ur/.php (zobacz listing 27.27). Pełny tworzący , Rozdzi ał 27. • Tworzenie uwierzytelnia nia u żytkow n ików Ustlng 27.26. rekomendacja.php - skrypt sugeruj e pewne zakładki, które mogą się i personalizacji 561 spodobać użytkownikowi catch (Exception $el { $e->getMessage(l: } ?> wyswietl_menu_uzyt(l; tworz_stopke_html(l: Ustlng 27.27. Funkcja rekomenduLurle() pochodząca z pliku funkcje_url.php - skrypt poszukujący aktualnych rekomendacji function rekomenduj_urle($prawid_uzyt. $popularnosc = II { II tworzenie pó łinteligentnych rekomendacji II Je że li posiadają URL -e wspólne z innymi użytkownikami. II spodobać inne URL-e. które lubią inni $lacz = lacz_bd(l: II II II II II II II mogą im się znalezienie innych pasujących użytkowników z podobnymi URL-ami jako prosty sposób wyłączania prywatnych stron użytkowników oraz zwiększania szansy rekomendacji wartościowego URL podany jest minimalny poziom popularności jeżeli $popularnosc=l , wtedy więcej niż jedna osoba musi posiadać dany URL przed jego rekomendacją $zapytanie = "select URL_zak from zakladka where nazwa uz in (select distinct(z2.nazwa_uzl from zakladka zl. zakladka z2 where zl.nazwa_uz=' ".$prawid_uzyt and zl.nazwa_uz!=z2.nazwa_uzl and URL zak not in (select URL_zak from zakladka where nazwa uz='" Sprawi d_uzyt '" l group by URL zak having count" .$popu larnosc: if (!($wynik = $lacz- >query($zapytaniell) { throw new Exception('Nie znaleziono żadnych rekomendowanych zakładek. 'l: if ($wynik->num_rows==Ol { throw new Exception( 'Nie zna leziono zakładek. 'l: } żad nych rekomendowanych $urle = array(): II stworzenie tablicy odpowiednich URL-i for ($licznik=O: $rzad = $wynik ->fetch_object(l: $licznik++l { $urle[$licznik] = $rzad->URL_zak: 562 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL return $urle ; Przykładowy wynik uruchomienia skryptu rekomendacjaphp jest przedstawiony na rysunku 27.11 . Rysunek 27.11 . • Skrypt zarekomendował użytkownikowi witrynę Pllr. helion. pl. Mieli ją również dwaj inni użytkownicy z bazy danych, posiadający witrynę helion.pl Edyqa 'Ii' Ulu'Ion, rEl lT*'~ IOtllhosl 1:l;,,'" ,"Ildok Utubiorw: , .. o;t łłaaęctva S ........nd"j. UIłl..' Pomo( ~"'-=,,+--, ~ ZakładkaPHP Rekomendacja URL-I lalogowano jako daniel . I Podaj zakładka I Zarekomendyj VRL·ę I ~ I Zm.i.In.I..b.uł .I::i2m.ł ł Gołowe .': 1 ! g lOQI", lntrłntt l "'I " &\100".. .. . Rozwijanie projektu i możliwe rozszerzenia Przedstawiliśmy podstawową funkcjonalność rozszerzeń . Należą do nich: aplikacji ZakładkaPHP. Istnieje wiele możliwych • Grupowanie zakładek pod względem tematu. • Łącze Dodaj do zakładek dla rekomendacji. • Rekomendacje oparte na najpopularniejszych URL-ach w bazie danych lub na podstawie tematu. • Interfejs administratora do konfiguracji i administrowania użytkownikami i tematami. • Metody usprawniania rekomendowanych • Dodatkowe sprawdzanie Warto W eksperymentować! następnym błędów zakładek. w danych wprowadzonych przez użytkowników. To najlepsza metoda nauki. rozdziale W następnym projekcie utworzymy koszyk na zakupy, który umożliwi użytkownikom przeglą­ danie strony, dodawanie zakupów w trakcie przeglądania , a na koniec rozliczenie się i płatność metodą elektroniczną. Rozdział 28. Tworzenie koszyka na zakupy w tym rozdziale omówimy sposoby tworzenia prostego koszyka na zakupy. Zostanie on dodany do bazy danych "Książkorama", zaimplementowanej w części n, "Stosowanie MySQL". Opiszemy również drugą opcję - konfigurację i korzystanie z istniejącego w systemie Open Source koszyka na zakupy PHP. Osoby, które nie znają jeszcze terminu koszyk na zakupy (zwany także wózkiem na zakupy), powinny się dowiedzieć, że jest on stosowany do opisu specyficznego mechanizmu zakupów online. Po zakończeniu przeglądania zostaje dokonany zakup produktów z koszyka. Aby zaimplementować koszyk na zakupy dla celów tego projektu, funkcje: • Baza danych produktów, które mają być należy wprowadzić następujące sprzedawane online. • Katalog produktów online, podzielony na kategorie. • Koszyk na zakupy śledzący produkty, które chce • Skrypt kasy, który przetwarza dane zakupić użytkownik. dotyczące płatności i transportu. • Interfejs administracyjny. Składniki rozwiqzania Przypomnijmy sobie bazę danych "Książkorama", utworzoną w części n. W tym projekcie sklep online "Książkorama" zostanie uruchomiony. Komponenty, z jakich będzie składać się aplikacja, powinny spełniać następujące wymagania: • • Należy znaleźć powinni sposób połączenia bazy danych z przeglądarką użytkownika. produktów według kategorii. Użytkownicy mieć możliwość przeglądania Użytkownicy powinni mieć także możliwość wybrania produktów z katalogu w celu dokonania późniejszych zakupów. Musi istnieć możliwość śledzenia wybranych przez nich produktów. • Kiedy użytkownicy zakończą zakupy, konieczne będzie podsumowanie ich zamówień, pobranie szczegółów dostawy oraz przetworzenie płatności . • interfejs administracyjny witryny "Książkorama", aby administrator mógł dodawać i edytować książki i kategorie witryny. Należy również utworzyć 564 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Znamy już ogólną koncepcję witryny, a zatem można już i jej poszczególnych komponentów. przystąpić do projektowania aplikacji Tworzenie katalogu online Istnieje już baza danych katalogu "Książkorama". Przypuszczalnie jednak wymaga ona pewnych zmian i dodatków w celu współpracy z aplikacją tworzoną w tym rozdziale. Jednym z dodatków są kategorie książek , wyliczone w wymaganiach. Konieczne będzie również dodanie pewnych informacji do istniejącej bazy danych na temat adresów dostaw, szczegółów płatności itd. Wiadomo już, jak utworzyć interfejs bazy danych MySQL za pomocą PHP, tak więc ta część rozwiązania powinna być dość łatwa. Ponadto, składanie zamówień przez klientów powinno się odbywać w ramach jednej transakcji. Aby było to możliwe, musimy przekształcić tabele księgami "Książkorama" w taki sposób, by używały one modułu InnoDB. Zadanie to jest niezbyt skomplikowane. Śledzenie zakupów użytkownika podczas przeglqdania Istnieją dwie podstawowe metody śledzenia zakupów użytkownika podczas przeglądania. Jednym z nich jest umieszczenie jego decyzji w bazie danych, drugim - zastosowanie zmiennej sesji . Zastosowanie zmiennej sesji do śledzenia decyzji od strony do strony jest łatwiejsze , ponieważ nie wymaga ciągłego wysyłania zapytań o te informacje do bazy danych . Zastosowanie takiego podejścia pozwoli również uniknąć sytuacji nagromadzenia się śmieci w bazie danych z powodu użytkowników, którzy tylko przeglądają lub zmieniają zdanie. ~ Tak więc konieczne jest zaprojektowanie zmiennej sesji lub zbioru zmiennych w celu przechowywania decyzji użytkownika. Kiedy użytkownik zakończy zakupy i zapłaci za nie, informacje te zostaną umieszczone w bazie danych jako dowód transakcji . Dane te mogą również zostać zastosowane do utworzenia podsumowania obecnego stanu koszyka w jednym rogu strony, aby użytkownik wiedział, ile planuje wydać w danym czasie. Implementacja systemu płatności W tym projekcie podsumujemy zamówienie użytkownika oraz pobierzemy szczegóły dostawy. Sam proces płatności nie zostanie jednak przeprowadzony. Istnieje bardzo wiele systemów płatności , a implementacja każdego z nich jest inna. Utworzymy funkcję ślepa, która może zostać zamieniona na interfejs do wybranego systemu. Istnieje co najmniej kilka systemów płatności , które można wykorzystać, oraz wiele interfejsów do tych systemów płatności , jednak zakres funkcji realizowanych przez poszczególne mechanizmy przetwarzania płatności kartami kredytowymi w czasie rzeczywistym jest zazwyczaj dość podobny. Trzeba utworzyć konto rozliczeniowe w banku dla kart, które będą akceptowane; zazwyczaj sam bank wskaże listę rekomendowanych dostawców systemu płatności. Dostawca danego systemu płatności poda parametry, które należy przekazać systemowi, oraz wskaże sposób przekazywania tych parametrów. Producenci większości systemów płatności udostępniają przykładowe fragmenty kodu źródłowego gotowego do wykorzystania w skryptach PHP, którymi można zastąpić funkcję zaimplementowaną w tym rozdziale. Rozdział 28 .• Tworzenie koszyka na zakupy 565 System płatności przekaże dane bankowi oraz zwróci kod sukcesu lub jeden z wielu kodów porażki. W zamian za przekazywanie danych księgami bramka płatności pobierać błędzie opłatę startową i opłaty roczne, a także opłatę opartą na liczbie lub wartości transakcji. Niektórzy dostawcy pobierają opłaty nawet za odrzucone transakcje. Wybrany system płatności będzie potrzebował przynajmniej informacji o użytkowniku (takich jak numer karty kredytowej), informacji identyfikujących księgarnię (aby określić, na które konto należy przelać pieniądze) oraz całkowitej wartości transakcji. Wartość zamówienia może być obliczona za pomocą zmiennej sesji koszyka na zakupy. Szczegóły ostatecznego zamówienia zostaną przechowane w bazie danych i jednocześnie system pozbędzie się zmiennej sesji. Interfejs administratora Oprócz powyższych rozwiązań zostanie utworzony interfejs administratora, który pozwoli na dodawanie, usuwanie oraz edycję książek i kategorii w bazie danych. Jedną z częstych zmian, jakie będą przeprowadzane, jest modyfikacja ceny produktu (na przykład oferty specjalne i wyprzedaże). Oznacza to, że przy przechowywaniu zamówienia klienta powinna być zachowana także cena zakupu. Koszmarem księgowym byłaby sytuacja, w której przechowywane są jedynie informacje o produktach zakupionych przez użytkownika oraz ich aktualne ceny. Oznacza to również, że kiedy użytkownik będzie chciał zwrócić lub wymienić produkt, otrzyma prawidłową kwotę. W tym przykładzie nie zostanie utworzony interfejs go jednak dodać później. śledzący wypełnienie zamówienia. W razie konieczności można Przeglqd rozwiqzania wszystkie składniki zostały połączone w całość. Istnieją dwa podstawowe sposoby ujęcia systemu - widok użytkownika i widok administratora. Po rozważeniu wymaganej funkcjonalności zostały utworzone dwa projekty działania systemu, przedstawione odpowiednio na rysunkach 28.1 i 28.2. Poniżej Rysunek 28.1. Widok użytkownika systemu " Książkorama " pozwala użytkownikom na przeglądanie książek według kategorii, przeglądanie szczegółów książki, dodawanie do koszyka oraz kupowanie produktów książek 566 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Rysunek 28.2. Widok administratora systemu • Książkorama " pozwala na dodawanie, edycję i usuwanie książek i kategorii Na rysunku 28.1 zostały przedstawione podstawowe połączenia pomiędzy skryptami w części witryny przeznaczonej dla użytkowników . Klient rozpoczyna od strony głównej , która wyświetla wszystkie kategorie książek w witrynie. Z tego miejsca może on przejść do konkretnej kategorii książek, a stamtąd do danych szczegółowych konkretnej książki. zostanie podane łącze pozwalające na dodanie konkretnej Ze strony koszyka można przenieść się do kasy sklepu. Użytkownikowi książki do koszyka." Rysunek 28.2 przedstawia interfejs administratora, który posiada większą liczbę skryptów, lecz niewiele nowego kodu. Skrypty te pozwalają na zalogowanie się oraz na dodawanie książek i kategorii. Najprostszym sposobem implementacji edycji i usuwania książek oraz kategorii jest przedstawienie administratorowi nieco zmodyfikowanej wersji interfejsu użytkownika witryny. Administrator będzie miał możliwość przeglądania kategorii i książek, lecz zamiast dostępu do koszyka na zakupy będzie mógł dotrzeć do konkretnej książki lub kategorii i dokonać jej edycji lub usunięcia. Poprzez utworzenie skryptów przydatnych zarówno dla użytkownika, jak i dla administratora można znacznie oszczędzić czas i wysiłek. Istnieją trzy główne moduły kodu tej aplikacji: • Katalog, • Koszyk na zakupy i przetwarzanie zamówienia ze sobą związane). (zostały one połączone, gdyż są ściśle • Administracja. Podobnie jak w projekcie z rozdziału 27., zostanie utworzony i zastosowany zbiór bibliotek funkcji . Zbiór funkcji będzie podobny do wykorzystanego w poprzednim projekcie. Części kodu wyświetlające HTML zostaną umieszczone w jednej bibliotece według zasady oddzielania logiki i zawartości. Co ważniejsze, pozwalają one na uczynienie kodu łatwiejszym w odczytywaniu i utrzymywaniu. Rozdział 28 .• Tworzenie koszyka na zakupy 567 Konieczne również będą drobne zmiany w bazie danych "Książkorama". Nazwa bazy danych została zmieniona na ks i azka _kz (Koszyk na zakupy), aby możliwe było odróżnienie jej od bazy danych utworzonej w części II. Pełny kod projektu znajduje się na płycie CD kacji jest przedstawione w tabeli 28.1 . dołączonej do książki. Podsumowanie plików apli- Tabela 28.1. Pliki aplikacji koszyka na zakupy Nazwa Moduł Opis indeks.php Katalog Główna pokaz_ kat.php Katalog Pokazuje pokaz_ ksiazke.php Katalog Przedstawia użytkownikowi strona dla użytkowników. Przedstawia w systemie użytkownikowi wszystkie książki szczegółowe listę kategorii danej kategorii dane konkretnej książki pokaz_ kosz.php Koszyk na zakupy Pokazuje użytkownikowi zawartość jego koszyka. Stosowany do dodawania przedmiotów do koszyka również kasa.php Koszyk na zakupy Przedstawia użytkownikowi szczegóły dostawy zakup.php Koszyk na zakupy Pobiera od użytkownika szczegóły płatności przetworz.php Koszyk na zakupy Przetwarza szczegóły zamówienia i dodaje zamówienie do bazy danych /ogowanie.php Administracja Pozwala administratorowi na zalogowanie się w celu dokonania zmian wy/og.php Administracja Dokonuje wylogowania administratora admin.php Administracja Główne zmiana_ hasłaJorm.php Administracja Formularz zmiana_ hasla.php Administracja Zmienia dodaLkatJorm.php Administracja Formularz pozwalający administratorowi na dodanie nowej kategorii do bazy danych dodaLkat.php Administracja Dodaje nową kategorię do bazy danych dodaLksiazkeJorm.php Administracja Formularz pozwalający administratorowi na dodanie nowej książki do systemu dodaLksiazke.php Administracja Dodaje nową książkę do bazy danych edycja_katJorm.php Administracj a Formularz pozwalający administratorowi na edycję kategorii edycja_ kat.php Administracja Uaktualnia kategorię edycja_ ksiazkiJorm.php Administracja Formularz pozwalający szczegóły zamówienia. Pobiera menu administratora pozwalający hasło administratorowi na zmianę hasła administratora szczegółowych w bazie danych danych administratorowi na edycję książki edycja_ ksiazki.php Administracja Uaktualnia książkę w bazie danych usun_kat.php Administracja Usuwa kategorię z bazy danych usun_ ksiazke.php Administracja Usuwa książkę z bazy danych fimkcje_ksiazka_kz.php Funkcje Zbiór plików funkcje _admin.php Funkcje Zbiór funkcji stosowanych przez skrypty administratora dołączanych do aplikacji 568 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Tabela 28.1. Pliki aplikacji koszyka na zakupy - ciąg dalszy Nazwa Moduł Opis funkcje _ ksiazki.php Funkcje Zbiór funkcji funkcje _zamowien.php Funkcje Zbiór funkcji przechowujących i odczytujących dane zamówienia funkcje _ wyswiell.php Funkcje Zbiór funkcji wyświetlających funkcje"'prawid_ dane.php Funkcje Zbiór funkcji danych sprawdzających prawidłowość funkcje_ bazy.php Funkcje Zbiór funkcji łączących się funkcje _ uwierz.php Funkcje Zbiór funkcji uwierzytelniających ksiazka_kz.sql SQL Plik SQL populacja.sql SQL Plik SQL umieszczający przykładowe dane w bazie danych Poniżej I:. znajduje się przechowującyc h z konfigurujący bazę i odczytujących dane książki HTML bazą wprowadzonych danych ksiazka_kz administratorów danych ksiazka_kz ksiazka kz opis implementacji każdego z modułów . W aplikacji tej zawarto sporą ilość kodu. Duża jego część implementuje funkcjonalność opisaną w poprzednim rozdziale), taką jak przechowywanie i odczytywanie danych z bazy danych oraz uwierzytelnianie administratora. Kod ten zostanie opisany bardzo pobieżnie, w przeciwieństwie do koszyka na zakupy. już wcześn i ej (główn i e Implementacja bazy danych Jak wspomniano wcześniej , w bazie danych "Książkorama", przedstawionej w części II, dokonano drobnych zmian. Kod SQL tworzący bazę danych ksiazka_kzjest przedstawiony na listingu 28.1. L1słlng 28.1. ksiazka kz.sql - kod SQL tworzący bazę danych ksiazka kz create database ksiazka_kz: use ksiazka_kz; create table klienci ( idkl ienta int unsigned not null auto_increment primary key, nazwisko char(60l not nul l . adres char(BOl not null. miasto char(30l not null . wojew char(20l. kod_poczt char(lOl. kraj char(20l not nu ll type~InnoDB; create table zamowienia ( idzamowienia int unsigned not null auto_increment primary key. idklienta int unsigned not nu l l references klienci(idkliental. wartosc float(6 .2l. data date not null. stan_zam char(lOl. dos_nazwi sko char(60l not null. dos_adres char(BOl not null. Rozdział 28 .• Tworzenie koszyka na zakupy 569 dos_miasto char(30l not null. dos_wojew char(20l . dos kod poczt char(lOl . dos=kraJ char(20l not null l type=InnoDB: create table ksiazki ( isbn char(13l not null primary key . autor char(lOO l. tytul char(lOOl. idkat int unsigned. cena float(4 .2l . opis varchar(255l l type=InnoDB: create table kategorie ( idkat int unsigned not null auto_increment primary key. nazwakat cha r(60l not null l type=InnoDB : create table produkty_zamowienia ( idzamowienia int unsigned not null references zamowienia(idzamowienial. isbn char(13l not null references ksiazki(isbnl. cena produktu float(4.2l not null. il osc tinyint unsigned not null . primary key (idzamowienia. isbnl type=InnoDB: create table admin ( l: nazwa uz char(16l not null primary key. haslo-char(40l not null grant select . insert. update. delete on ksiazka_kz.* to ksiazka_kz@localhost identified by 'haslo' : Chociaż pierwotny interfejs systemu "Książkorama" nie zawierał żadnych błędów, w tym przypadku istnieje kilka dodatkowych wymagań, które muszą zostać spełnione. Zmiany dokonane w pierwotnej bazie danych są następujące: • Dodanie większej liczby pól adresu dla klientów. Teraz, gdy tworzymy bardziej realistyczną aplikację, nabierają one znacznie większej wagi. • Dodanie adresu dostawy do zamówienia. Adres kontaktowy klienta nie musi być taki sam jak adres dostawy, zwłaszcza gdy klient ten korzysta z witryny w celu zakupienia prezentu. • Dodanie tabeli kategorie oraz indeksu idkat do tabeli ksiazki. Sortowanie książek według kategorii ułatwia przeglądanie strony. • Dodanie indeksu cena_produktu do tabeli produkty_zamowienia w celu uwzględnienia możliwości zmian ceny produktu. W tym przypadku konieczna jest znajomość ceny książki w czasie zakupienia jej przez klienta. • Dodanie tabeli admi n, przechowującej nazwę użytkownika oraz hasło administratora. 570 Część • Y • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Usunięcie Natomiast tabeli recenzje - recenzje mogą zostać dodane jako rozszerzenie tego projektu. każda książka posiada pole opi s, zawierające krótką informację na jej temat. • Zmiana modułu przechowywania danych na InnoDB. Dzięki temu możemy używać kluczy obcych, a w trakcie zapisywania informacji na temat zamówienia klientów - również transakcji. Aby skonfigurować bazę danych w swoim systemie, poprzez MySQL jako użytkownik root: należy uruchomić skrypt ksiazka_la.sql mysql -u root -p < ksiazka_kz.sql (Należy podać swoje hasło użytkownika raot). Przed podjęciem powyższych działań zalecana jest zmiana hasła użytkownika ksiazka_kz na bardziej bezpieczne niż 'has l o' . Należy pamiętać, że jeśli w pliku ksiazka_Ia.sql zmienione zostanie hasło , trzeba będz i e taką samą zmianę wprowadzić w pliku funkcje _ bazy.php (o tym, gdzie należy to zrobić, już za chwilę). plik przykładowych danych. Nosi on nazwę populacja.sql. Można dane w bazie danych, uruchamiając ten skrypt poprzez MySQL w podobny Dołączony został również umieścić przykładowe sposób. Implementacja katalogu online Aplikacja zawiera trzy skrypty katalogu - stronę początkową, stronę kategorii oraz stronę danych szczegółowych książki. Początkowa strona witryny jest tworzona przez skrypt o nazwie indeks.php. Wynik uruchomienia tego skryptu przedstawiono na rysunku 28.3. Rysunek 28.3. Strona początkowa witryny przedstawia kategorie książek dostępne w sprzedaży 00 Flit [E hlt~ EC2Yr,I. W Ulut:uon# \\'1dok loulhOJt r01.Uli"'J:l>1m-'1~.pllP UłtJblont N~rą4tIł Pomoc l e wl1ł1l11)'wblf911mik5j~ora!JI& Książkorarna Witamy w Proszę wybrać księgami Książkorama !:~~~o~ k= W kategori, • Internet • Podreczniki • Fantastyka • Ogrodnictwo Można dostrzec, że oprócz listy kategorii w prawym górnym rogu ekranu znajdują się: koszyka na zakupy i pewne informacje podsumowujące jego zawartość. Informacje te pojawiać na każdej stronie przeglądanej przez użytkownika. łącze do będą się Rozdział 28 . • Tworzenie koszyka na zakupy 571 kliknie jedną z tych kategorii, zostanie przeniesiony na stronę kategorii, twoskrypt pokaz_ kat.php. Strona kategorii Internet jest przedstawiona na rysunku 28.4. Jeżeli użytkownik rzoną przez Rysunek 28.4. Każda książka danej kategorii jest wyświetlana razem z fotografią Książkorarna ='=~o·~ " Internet pHp5 Księga k"= ~j eksperta autor Joon Cogcesnall pH p5 lWgrzen!e stron WWW ĆWiczenia qaktyczne WJdan!e III Mgr Annę! K1erzkrM' ski KontynuuJ Dk\apy ~ .'1\1. ; I Wszystkie książki kategorii Internet są przedstawione jako łącza. Jeżeli użytkownik wybierze któreś z nich, zostanie przeniesiony do strony zawierającej dane szczegółowe książki. Strona danych jednej z książek jest przedstawiona na rysunku 28.5 . Na tej stronie oprócz łącza Pokaż koszyk istnieje również łącze Dodaj do koszyka, za pomocą którego użytkownik może wybrać produkt w celu jego zakupienia. Kwestia ta zostanie omówiona podczas opisu tworzenia koszyka na zakupy. Poniżej został przedstawiony każdy z tych trzech skryptów. Przedstawianie kategorii Pierwszy skrypt, indeks.php, na Iistingu 28.2. LlsHng 28.2. indeks.php - wyświetla wszystkie kategorie bazy danych. Jest on przedstawiony skrypt tworzący stronę początkową witryny II koszyk na zakupy potrzebUje sesji. zostaje session_start(): więc ona require ('funkcje_ksiazka_kz. php '): tworz_nagl owek _html ("Witamy w ksi ęgarni Ksi ążkorama") : rozpoczęta 572 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Rysunek 28.5. Każda książka posiada stronę ,,1; danych szczegółowych, przedstawiającą większą ilość długi informacji, w tym opis książki PII\ EQ1(J1I WldQ~ Ulub'OM 14ant4t,a Pł1moc W Uaublont flEJ ~P5. ~t9$ ~hpel!" I Książkorarna PHP5. Księga Iloić ptOclulctów : o W.... ić ~ PlN o00 \I'I. ".J PoIciIt 'i9l> _"".kos&yk _ _. . eksperta • Autor. • IBBN: 8373618899 • Cena.: 79.00 • Opis: ell:esz tworzyć dynanlczne strCllY WWWwspółpracującez bazani danych? Ten rzetelnie opraclJIIfany pocrętznlkzawlera analizy kCJlkretrły'c:h pn:tllema.. Ułatwi za~znMlje się z najnowszą wer~ą Jęry1 GOłOWł echo " Proszę wybrać kategorię: "; pobranie kategorii z bazy danych $tablica_kat ~ pobierz_kategorie(); II II wyświet l enie jako łącza do strony kategorii wyswietl_kategorie($tablica_kat); za logowany jako administrator. pokaż łącza dodawania. usuwania i edycji if(isset($_SESSION['uzyt_admin']» { wyswietl_przycisk("admin .php" . "menu -admin". "Menu Administratora") ; II II jeżeli } ?> tworz_stopke_html(); Skrypt ten rozpoczyna się od dołączenia pliku funkcje _ ksiazka_ kz.php, który biblioteki funkcji tej aplikacji. Następnie zakupy. konieczne jest rozpoczęcie sesji, niezbędne do działania strona tej witryny będzie korzystała z sesji. ładuje funkcjonalności wszystkie koszyka na Każda Skrypt indeks.php zawiera również wywołania do pewnych funkcji wyświetlających HTML, takich jak: twarz_nag l awek _htm l () i twarz_stapke_htm l ( ) (obie znajdują się w pliku funkcje _ wyswietl.php). Zawarty w nim jest także kod sprawdzający, czy użytkownik jest zalogowany jako administrator. W razie pozytywnej odpowiedzi udziela mu różnych opcji nawigacyjnych - kwestia ta zostanie opisana w podrozdziale poświęconym funkcjom administracyjnym. Rozdział Najważniejsza część powyższego 28 .• Tworzenie koszyka na zakupy 573 skryptu jest następująca: II pobranie kategorii z bazy danych $tabli ca_kat ~ pobierz_kategorie(); II wyświetlenie jako łącza do strony kategorii wyswietl_kategorie($tablica_kat); Funkcje pobi erz_kategori e () i wyswi et 1_kategori e() są umieszczone odpowiednio w bibliotekach funkcji funkcje _ ksiazki.php i funkcje _ wyswietl,php. Funkcja pobi erz_kategori e () zwraca tablicę zawierającą kategorie znajdujące się w systemie, które zostają przekazane funkcji wyswi et 1_ '+kategori e( ). Kod funkcji pobi erz _kategori e jest przedstawiony na Iistingu 28.3. Lisłlng 28.3. Funkcja pobierz_kategorie() umieszczona w pliku funkcje_ksiazki.php kategorii z bazy danych odczytuje listę function pobierz_kategorie() ( II zapytanie bazy danych o li stę kategorii $lacz ~ lacz_bd(); $zapytanie ~ "select idkat. nazwakat from kategorie"; $wynik ~ @$lacz ->query($zapytanie); i f ( I $wyni k) { return fa l se; } $ilosc kat ~ @$wynik->num rows; if ($ilosc_kat == O) { return false; } $wynik = wynik_bd_do_tablicy($wynik); return $wynik; A zatem funkcja pobi erz_kategori e () łączy się z bazą danych i odczytuje listę wszystkich identyfikatorów i nazw kategorii. Napisana i wykorzystana została funkcja wynik_bd_do_tab1 icy(), umieszczona w pliku funkcje _ bazy.php. Funkcja ta jest przedstawiona na Iistingu 28.4. Pobiera ona identyfikator wyniku MySQL i zwraca indeksowaną numerycznie tablicę rzędów, w której każdy rząd jest tablicą asocjacyjną. Listing 28.4. funkcja wynik_bd_do_tablicy() umieszczona w pliku funkcje_bazy.php - konwertuje identyfikator wyniku MySQL na tablicę wyników $tabli ca_wyn = array(); for ($licznik=O; $rzad = $wynik->fetch_assoc(); $licznik++) ( $tablica_wyn[$licznik] = $rzad; return $tablica_wyn; W tym przypadku tablica ta zostanie zwrócona z powrotem aż do pliku indeks,php, gdzie nastąpi jej przekazanie funkcji wyswiet1_kategorie() pochodzącej z plikufunkcje_wyswietl.php. Funkcja ta wyświetla każdą kategorię jako łącze do strony zawierającej wszystkie książki tej kategorii. Kod tej funkcji jest przedstawiony na listingu 28.5. 574 Część V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL LIsting 28.5. Funkcja wyswietLkategorie() kategorii jako listę łączy pochodząca z pliku funkcje_wyswietl.php - wyświetla tablicę do tych kategorii function wyswietl_kategorie($tablica_kat) { i f (!is_array($tablica_kat)) { echo " Brak d ostępnyc h kategori i "; ret urn; } echo " "; foreac h ($tabl ica_kat as $rzad) ( $url = "pokaz_kat.php?idkat=" ($rzad['idkat '] ); $tytul = $rzad['nazwakat']; echo " "; tworz_html _url($url . $tytul) ; echo ""; } echo "" ; echo " "; funkcja dokonuje konwersji wszystkich kategorii bazy danych na łącza. Wszystkie tego samego skryptu - pokaz-'wt.php - lecz każde z nich posiada inny parametr, identyfikator kategorii, czyli i dkat (jest to unikatowa liczba, generowana przez MySQL i stosowana do identyfikacji kategorii). Powyższa łącza prowadzą do Parametr kolejnego skryptu decyduje, która kategoria zostanie następnie wyświetlona. Wyświetlanie ksiqżek danej kategorii Proces wyświetlania ksi ążek danej kategorii jest podobny do nosi nazwępokaz_kat.php (zobacz listing 28.6). powyższego. Skrypt wykonujący te działania LIsting 28.6. pokaz_kat.php - skrypt przedstawia książki danej kategorii wi ęc ona roz poczęta $idkat = $_GET[ ' idkat ' ] ; $nazwa = pobierz_nazwe_kategori i ($idkat); tworz_naglowek_html($nazwa); II pobranie informacji o ks i ążkac h z bazy da nyc h $tabl ica_ks i azek = pobierz_ksiazki($ idkat); wyswiet l_ksiazki($tab l ica_ksiazek); II jeżeli zalogowany jako admin istrator. przedst awi eni e II do dodawania i usuwania książek ł ączy if(isset ($ SESSION['uzyt admin'])) { - - wyswi et l_przyci sk ("i ndeks. php" . "kontynuacja ". "Kontynuacja zakupów"); wyswi el l_przyci sk (" admi n. php". "menu-admi n". "Menu Admi ni stratora") ; wyswiet l przycisk("edycja kat form.php?idkat=".$idkat . "edycja -=-kategori i". "Edycja kategori i ") ; } else { wyswi et l_przyci sk ("indeks. php". "kontynuacja ". "Kontynuacja zakupów"); Rozdział ?> 28 .• Tworzenie koszyka na zakupy 575 tworz_stopke_html(); Skrypt ten ma strukturę bardzo a nie kategorie. podobną do strony indeksu, z tą różnicą, że odczytywane są książki, Jak zwykle na początku następuje rozpoczęcie sesji, po czym dokonuje się konwersja przekazanego identyfikatora kategorii na nazwę kategorii za pomocą funkcji pob; erz_nazwe_kategor; ; ( ): $nazwa~pobierz_nazwe_kategorii($idkat) ; Funkcja ta wyszukuje nazwę kategorii w bazie danych. Jest ona przedstawiona na listingu 28.7. 28.7. Funkcja pobierz_nazwe_kategorii() umieszczona w pliku funkcje_ksiazki.php identyfikatora sesji na nazwę kategorii Usłlng dokonuje konwersji function pobierz_nazwe_kategorii($idkat) ( II zapytanie bazy danych o nazwę dla identyfikatora kategorii $idkat ~ intva l( $idkat); $lacz ~ lacz bd(); $zapytani e ~-"sel ect nazwa kat from kategori e where idkat ~ '".$idkat."'"; $wynik ~ @$lacz ->query($zapytanie); if (! $wyn i k) { return fa l se; } $ilosc kat ~ @$wynik->num rows; if ($ ilosc_kat ~~ O) { return fa l se; } $rzad ~ $wynik ->fetch object(); return $rzad- >nazwakat; Po odczytaniu nazwy kategorii można utworzyć nagłówek HTML i przejść do odczytania i wyświe­ tlenia książek z bazy danych należących do wybranej kategorii: $tabli c a_ksiazek~pobierz_ksiazki($idkat); wyswietl_ksiazki ($tablica_ksiazek); Funkcje pob; erz _ks; azk; () i wysw; et 1_ ks; azk; () są niezwykle podobne do funkcji pob; erz_ ~kategor; e () i wysw; et 1_kategor; e ( ), tak więc nie zostaną tu dokładnie opisane. Jedyną różnicą jest to, że informacje odczytywane są z tabeli ks; azk;, a nie z tabeli kategor; e. Funkcja wysw; et l Js; azk; () tworzy łącze do każdej książki w kategorii poprzez skrypt pokaz_ ksiazke.php. Ponownie każde łącze posiada dodany do niego parametr - tym razem jest to numer ISBN książki. Pod koniec skryptu pokaz_kat.php można dostrzec kod wyświetlający dodatkowe funkcje, jeżeli zalogowany jest administrator. Kwestia ta zostanie opisana w podrozdziale poświęconym funkcjom administracyj nym. Przedstawianie szczegółowych danych ksiqżki Skrypt pokaz_ksiazke.php pobiera jako parametr numer ISBN, po czym pobiera i szczegółowe dane tej książki. Kod tego skryptu jest przedstawiony na listingu 28.8. wyświetla 576 Llsłlng Część V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL 28.8. pokaz_ksiazke.php - skrypt przedstawia szczegółowe dane konkretnej książki rozpoczęta $isbn = $_GET['isbn']: II pobranie książki z bazy danych $ksiazka = pobierz_dane_ksiazki ($isbn) : tworz_naglowek_html($ksiazka['tytul ']): wyswietl_dane_ksiazki ($ksiazka): I I ustawienie URL-a dla przycisku .. Konfiguracja" $cel = "indeks.php": if($ksiazka['idkat ']) ( $cel = "pokaz_kat . php?idkat=" . $ksiazka[' idkat']: jeże l i zalogowany jako administrator, pokaż łącze do edycji książki if(sprawdz_uzyt_admin (» ( wyswietl yrzyci sk( "edycja_ksi azki_form. php?i sbn=" . $i sbn, "edycja -produktu", "Edycja Produktu"): wyswietl yrzyci sk( "admin . php" , "menu -admi n", "Menu admini stratora"): wyswietl przycisk($cel, "kontynuuj", "Kontynuacja"): } else ( wyswietl_przyci sk( "pokaz_kosz. php?nowy=" ,$i sbn, "dodaj -do-koszyka", "Dodaj . $ksiazka['tytul']." do koszyka na zakupy") : wyswietl_przyci sk ($cel, "kontynuacja", "Kontynuacja zakupów"): II } ?> tworz_stopke_html(): W tym skrypcie ponownie wykonywane są działania podobne do przedstawionych na dwóch poprzednich stronach, Skrypt rozpoczyna się od uruchomienia sesji, po czym zastosowane są wyrażenia: $k siazk a=pobierz_dane_ksiazki($isbn): w celu pobrania infonnacji o książce z bazy danych oraz wyrażenia: wyswietl_dane_ksiazki($ksiazka): aby wyświetlić dane w fonnacie HTML. funkcja wyswietl_dane_ksiazkiO szuka pliku obrazka dla książki w katalogu obrazki /" . $ksi azka[' i sbn '] . " . jpg. Jeżeli plik ten nie zostanie odnaleziony, me ukaże się żaden obrazek. Należy zapamiętać, że skryptu pokaz_ ksiazkephp konfiguruje opcje nawigacyjne. Zwykły użytkownik do wyboru przyciski Kontynuacja zakupów, który przeniesie go z powrotem do strony kategorii, oraz Dodaj do koszyka, który doda książkę do jego koszyka na zakupy. Jeżeli użytkow­ nik zalogowany jest jako administrator, otrzyma inne opcje. Przedstawimy je w podrozdziale na temat administracji. Pozostała część będzie miał Powyższy cjonalność skrypt dopełnia podstawowy system katalogu. koszyka na zakupy. Poniżej zostame przedstawiona funk- Rozdział 28 . • Tworzenie koszyka na zakupy 577 Implementacja koszyka na zakupy koszyka na zakupy opiera się na zmiennej sesji o nazwie $koszyk. Zmienna ta numery ISBN jako klucze i ilości jako wartości. Na przykład jeżeli do koszyka zostanie dodany jeden egzemplarz książki PHP4. Biblia, tablica będzie zawierać : Funkcjonalność jest tablicą asocjacyjną zawierającą 8371973918~> 1 oznacza, że tablica zawiera jeden egzemplarz książki o numerze ISBN 8371973918. Kiedy w koszyku pojawią się nowe produkty, zostaną one dodane również do tablicy. Podczas przeglądu koszyka stosuje się tablicę $kaszyk w celu przejrzenia pełnych danych produktów w bazie danych. Powyższe wyrażenie W celu kontroli informacji wyświetlanych w nagłówku, który przedstawia liczbę produktów i cał­ stosuje się dwie inne zmienne sesji. Zmienne te noszą odpowiednio nazwy: $pradukty i $ca l kaw; ta _wart asc. kowitą wartość , Stosowanie skryptu pokaz_kosz.php opisu implementacji kodu koszyka na zakupy przedstawiono skrypt pokaz_ kosz.php. on stronę, na którą zostanie przeniesiony użytkownik po kliknięciu łącza Pokaż koszyk lub Dodaj do koszyka. Jeżeli skryptpokaz_kosz.php zostanie wywołany bez żadnych parametrów, przedstawi on swoją zawartość . Jeżeli nastąpi wywołanie z numerem ISBN jako parametrem, produkt o takim numerze zostanie dodany do koszyka. Na początku Wyświetla Działanie to wyjaśnia rysunek 28 .6. Rysunek 28.6. Skrypt pokaz_kosz.php wywołany bez żadnych parametrów pokazuje zawartość koszyka Koszyk na zakupy Koszyk jest pusty Do leny ~ \l'Io J'• • 1 W tym przypadku łącze Pokaż kaszyk . wskazane żadne produkty. zostało wybrane, kiedy koszyk był iI\"""' pusty, czyli nie zostały Rysunek 28.7 przedstawia koszyk na bardziej zaawansowanym etapie zakupów, kiedy dokonano wyboru dwu książek. W tym przypadku strona została wywołana przez kliknięcie łącza Dodaj już 578 Część V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL 2 Zapisz zmłany Rysunek 28.7. Skrypt pokaz_kosz.php wywołany z ~ ~ parametrem nowy dodaje nowy produkt do koszyka do koszyka na stronie pokazjsiazke,php książki PHP4. Biblia. Po bliższym przyjrzeniu się paskowi URL-a można dostrzec, że tym razem skrypt został wywołany z parametrem. Parametr nosi nazwę nowy i posiada wartość 8371973918 - to znaczy numer ISBN książki, która została właśnie dodana do koszyka. Nasuwa się zatem wniosek, że istnieją dwie nowe opcje. Znajduje się tam przycisk Zapisz zmiany, którego można użyć do zmiany liczby produktów w koszyku. Aby to uczynić, należy bezpośrednio zmienić liczby i nacisnąć Zapisz zmiany. Jest to właściwie przycisk wysyłający dane - przenosi on użytkownika z powrotem do skryptupokaz_kosz,php w celu uaktualnienia koszyka. Dodatkowo występuje przycisk Do kasy, który użytkownik może nacisnąć, kiedy jest gotowy do opuszczenia sklepu. Kwestia tę opiszemy w dalszej części tego rozdziału. Godny uwagi jest kod skryptupokaz_kosz.php, przedstawiony na listingu 28.9. Listing 28.9. pokaz kosz.php - skrypt kontrolujący koszyk na zakupy if($nowy) ( II wybrany nowy produkt if(!isset($_SESS ION['koszyk'])) ( $_SESSION[ 'koszyk'] = array() ; więc ona rozpoczęta Rozdział 28 . • Tworzenie koszyka na zakupy $_SESSION[ 'produkty'] = O; $_SESSION['calkowita_wartosc'] ='0.00 ' ; if(isset($_SESSION['koszyk'][$nowy])) $ SESSION['koszyk'][$nowy]++; } else { $_SESSION['koszyk'][$nowy] = 1; } $ SESSION['calkowita wartosc'] = oblicz wartosc($ SESSION['koszyk']); $=SESSION['produkty'] = oblicz_produkty($_SESSION['koszyk '] ); if(isset($_POST['zapisz ' ])) { foreach ($_SESSION['koszyk'] as $isbn => $ilosc) if($_POST[$isbn] == 'O') { unset($_SESS ION['koszyk'][$isbn]); } else { $_SESSION['koszyk'][$isbn] = $_POST[$isbn]; $ SESSION['calkowita wartosc'] = oblicz wartosc($ SESSION['koszyk']) ; $-SESSION['produkty'] = oblicz produkty($ SESSION[ 'koszyk']); } - - - tworz_nagl owek_html( "Koszyk na zakupy"); if«$_SESSION['koszyk']) && (array_count_values($_SESSION['koszyk']))) wyswietl koszyk($ SESSION['koszyk']); } else { echo " Koszyk jest pusty "; $cel = "indeks.php"; II jeżeli do koszyka zosta ł właśnie dodany przedmiot II kontynuacja zakupów w danej kategorii if($nowy) { $dane = pobierz_dane_ksiazki($nowy); if($dane['idkat']) { $cel = "pokaz_kat .php?idkat=".$dane['idkat']; } wyswi etl_przyci sk( $cel. "kontynuacja" . "Kontynuacja zakupów") ; II poniższy kod należy zastosować. jeśli II $sciezka = $_SERVER['PHP_SELF']; II $serwer = $_SERVER[' SERVER_NAME'] ; włączona jest obsługa SSL $sci ezka = strJep l ace( , pokaz_kat. php'. ". $sci ezka) ; wyswi et l_przyci sk( "https ; I/". $serwer . $sciezka. "kasa. php". "i dz-do-kasy" . II "Idź do kasy"); II II II jeśli SSL nie działa. należy zastosować poniższy kod wyswi etl_przyci sk( "kasa . php". "idz-do-kasy". "Idź do kasy"); ?> tworz_stopke_html(); 579 580 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Powyższy skrypt posiada trzy główne części do koszyka oraz zapisywanie zmian w koszyku. koszyka, dodawanie produktów one opisane w następnych trzech pod- wyświetlanie Zostaną rozdziałach. Podgląd koszyka od strony, z której użytkownik został skierowany, ukazuje się zawartość jego koszyka. W przypadku naj prostszym, kiedy użytkownik zwyczajnie kliknął przycisk Pokaż koszyk, jest to jedyna wykonywana część kodu: Niezależnie if«$ SESSION [ 'koszyk']) && (array count values($ SESSION['koszyk']))) wyswietl koszyk($ SESSION[ 'koszyk' ]); } el se ( echo " Koszyk jest pusty "; A zatem jeżeli koszyk zawiera jakieś produkty, zostanie wywołana funkcja wyswi et l_koszyk (). Jeżeli koszyk jest pusty, użytkownik otrzyma odpowiednią wiadomość. Funkcja wyswiet1_koszyk() po prostu wyświetla zawartość koszyka w możliwym do odczytania formacie HTML. Jest to pokazane na rysunkach 28.6 i 28.7. Kod tej funkcji jest umieszczony w pliku funkcje _ wyswietl.php; został on także przedstawiony na listingu 28.10. Chociaż jest to jedynie funkcja wyświetlająca, cechuje się stosunkową złożonością - zostanie więc opisana. LIsting 28.10. Funkcja wyswietLkoszyk() - formatuje i wyświetla zawartość pochodząca z pliku funkcje_wyswietl.php koszyka na zakupy function wyswietl koszyk($koszyk. $zmiana = true . $obrazki = 1) { II wyświet lenie-zawartości koszyka II opcjonalnie pozwala na zmiany (true lub false) II opcjonalnie dołącza obrazki (1 - tak . O - nie) echo " <strong>BŁĄD:".$ciagbl. Proszę spróbować przekazać. że błąd " ponowni e_lub sko ntakt ować się z administratorem i wystąpił w linii $liniabl pliku ".$plikbl . "": if (($numerbl == E_USER_ERROR) I I ($numerbl == E_ERROR)) { echo " Błąd krytyczny. zako ń cze nie programu " . html speci al charsC $url ) . " " ; II wy św ietlanie każdego produktu jako wiersza tabeli foreach ($koszyk as $isbn => $ilosc) ( $k si azka = pobierz_dane_ksiazki($isbn) ; echo ""; if($obrazki ==true) { echo ""; echo "'n ·· ; - wyświetl wiersz sumy echo ·· PLN ", number_format( $_SESSION[ . ca l kowita_wartosc'], 2)," " ; wyświetl przycisk zapisujący zmiany if($zmiana == true) { echo ··" ; } echo " Produkt Cena Ilość Wartość "; if (file_exists("obrazkil" .$isbn ." .jpg")) ( $wielkosc = GetlmageSize("obrazki/".$isbn.".jpg"); if«$wielkosc[O] > O) && ($wielkosc[l] > O)) ( echo ""; } } else { echo " "; } } echo " Rozdział } II 28 .• Tworzenie koszyka na zakupy 581 ",$ksiazka['tytul'], ·· . autor ..... ,$ksi azka [' autor'] , . PLN ",number format($ksiazka[·cena·J. 2)," "; II jeże li zmiany są dozwolone, ilości znajdUją si ę w polach tekstowych if ($zmiana == true) { echo """; } else { ec ho $il osc; } echo " PLN ", number format ( $ksi azka[ . cena' ]*$il osc, 2) , .....   ", $ SESSION[' produkty ' ],"     " ; II Podstawowy przebieg powyższej funkcji jest następujący: 1. Przeprowadzenie pętli przez każdy produkt w koszyku, przekazanie numeru ISBN każdego produktu do funkcji pobierz_dane_ksiazki (l, aby możliwe było podsumowanie danych szczegółowych książek. 2. Przygotowanie obrazka dla każdej książki, jeżeli taki istnieje. Aby zmniejszyć nieco jego zastosowane są znaczniki HTML: hei ght i wi dth. Obrazki będą nieco zamazane, lecz z powodu ich niewielkiego rozmiaru nie powinno to sprawiać problemu. (Jeżeli brak wyrazistości obrazków będzie ważną kwestią, można zmienić wielkość obrazków za pomocą biblioteki gd, którą opisaliśmy w rozdziale 22., lub ręcznie utworzyć dla każdego produktu obrazki różnej wielkości) . wielkość, 3. Zdefiniowanie każdego produktu w koszyku jako łącza do odpowiedniej do strony pokaz_ksiazke.php z numerem ISBN jako parametrem. 4. książki, to znaczy funkcja wywoływana jest z parametrem $zmi ana ustawionym jako true (lub nieustawionym - jego domyślna wartość to true), wyświetla ona pola tekstowe z liczbą każdego produktu oraz przycisk Zapisz zmiany na końcu. (Kiedy funkcja ta zostanie ponownie wykorzystana po wyjściu klienta z kasy, nie powinien on mieć możliwości zmiany zamówienia). Jeżeli 582 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Funkcja ta nie wydaje się zagadnieniem bardzo skomplikowanym, lecz ponieważ wykonuje ona dużą ilość pracy, warto ją dokładnie przeanalizować. Dodawanie produktów do koszyka przeniesiony do strony pokaz_kosz.php poprzez naciśnięcie przycisku pewne działania przed wyświetleniem zawartości jego koszyka. Ściślej , należy dodać do koszyka właściwy produkt,jak opisano poniżej. Jeżeli użytkownik został Dodaj do koszyka, należy wykonać Po pierwsze, jeżeli użytkownik nie dodał posiada, należy więc koszyk utworzyć: żadnych produktów do swojego koszyka, jeszcze go nie if(lisset($_SESSION['koszyk']ll { $_SESSION['koszyk'] = array(l: $ SESSION['produkty'] = o: $=SESSION['ca lkowita_wartosc'] ='0.00': Na początku koszyk jest pusty. Po drugie, kiedy jest już pewne, że koszyk został skonfigurowany, można dodać do niego produkt: if(isset( $_SESSION[ 'koszyk '][$nowy]ll $ SESSION[ 'koszyk'] [$nowy]++: } else { $_SESSION['koszyk'][$nowy] = l : W tym miejscu następuje sprawdzenie, czy produkt znajduje się już w koszyku. Jeżeli tak, jego liczba w koszyku zostaje zwiększona o jeden. Jeśli nie, zostanie on dodany do koszyka. Po trzecie, musi być obliczona całkowita wartość i liczba produktów w koszyku. W tym celu zastosowane są funkcje ob l i cz_wartosc() i ob l icz_produkty(): $ SESSION['calkowita wartosc'] = oblicz wartosc($ SESSION['koszyk']l: $=SESSION['produkty'] = oblicz_produkty($_SESSION['koszyk']l: Funkcje te umieszczone są w bibliotece jimkcje_ ksiazki.php. Ich kod jest przedstawiony odpowiednio na listingach 28.11 i 28.12. UsHng 28.11. Funkcja oblicz_wartosc() pochodząca z pliku funkcje_ksiazki.php - oblicza i zwraca całkowitą wartość produktów umieszczonych w koszyku na zakupy function oblicz_wartosc($koszykl { II obliczenie ca łk owitej warto śc i produktów w koszyku $wartosc = 0.0: if(is_array($koszykll { $lacz = lacz bd (l : forea ch($koSlYk as $isbn => $iloscl { $zapytanie = "select cena from ksiazki where isbn='''.$isbn.''''': $wynik = $lacz·>query($zapytaniel: if ($wynikl { $produkt = $wynik->fetch object(l: Scena produktu = $produkt->cena: $wartosc +=$cena_produktu*$ilosc: } return $wartosc: Rozdział 28 .• Tworzenie koszyka na zakupy Ustlng 28.12. Funkcja oblicz_produkty() pochodząca z pliku funkcje_ksiazki.php liczbę produktów znajdujących się 583 oblicza i zwraca całkowitą w koszyku na zakupy funct ion oblicz_produkty($koszyk) ( II obliczeni e ca ł kowi tej i l ości produktów w koszyku na zakupy $produkty = O; if(is_array($koszyk» ( foreach($koszyk as $i sbn => $ilosc) $produkty += $il osc; } return $produkty; dostrzec, funkcja obl i cz_wa rtosc () działa poprzez wyszukanie w bazie danych ceny produktu w koszyku. Jest to działan i e dość powolne, tak więc aby uniknąć zbyt czę­ stego jego wykonywania, wartość Uak również całkowita liczba produktów) będzie przechowywana jako zmienna sesji i obliczana ponownie jedynie podczas zmiany zawartości koszyka. Jak można każdego Funkcja obl i cz _produkty ( ) jest prostsza - po prostu dodaje do siebie ilości każdego produktu w koszyku i oblicza ich sumę przy użyciu funkcji array_sum (). Jeżeli żadna tablica jeszcze nie istnieje (czyli gdy koszyk jest pusty), funkcja zwraca wartość O. Zapisywanie uaktualnionego koszyka Jeżeli użytkownik został przeniesiony do skryptu pokaz_ kosz.php poprzez naciśnięcie przycisku Zapisz zmiany, proces jest nieco inny. W tym przypadku użytkownik został przeniesiony poprzez wysłanie formularza. Po bliższym przyjrzeniu się kodowi można zauważyć , że Zapisz zmiany jest przyciskiem wysyłającym formularz. Formularz ten zawiera ukrytą zmienną $zapi sz. Jeżeli jest ona ustawiona, wiadomo, że przyczyną wywołania skryptu było kliknięcie przycisku Zapisz zmiany. Oznacza to, że użytkownik dokonał edycji liczby produktów w koszyku, tak więc muszą one zostać uaktualnione. spojrzy się na pola tekstowe w części skryptu odpowiadającej za tworzenie formularza Zapisz zmiany, znajdującej się w funkcji wyś w i et l_koszyk () z pliku funkcje_wyswiet/.php, można dostrzec, że nazwy ich pochodzą od numeru ISBN produktu, który przedstawiają: Jeżeli echo ·' = \" t ext \ " name = \" $i sbn\" value = \ "$il osc\ " si ze = \" 3\ ">"; Oto fragment skryptu zapisujący zmiany: if( i sset($_POST[ 'zapi sz ' ]» { foreach ($ SESSION[' koszyk' ] as $i sbn => $il osc) i f($_POST[$isbn]=='O') { unset ($ SESSION[' koszyk'] [$is bn] ) ; } else { $_SESSION[ 'koszyk' ][$i sbn] = $_POST[$i sbn] ; $ SESSION[' cal kowita wartosc '] = obli cz wartosc( $ SESS ION['koszyk '] ); $=SESS ION[ 'produkty'] = obli cz_produkty($_SESS ION['koszyk'] ); Można dostrzec, że analizowana jest zawartość koszyka na zakupy i dla każdego numeru ISBN w koszyku sprawdzana jest zmienna POST o tej nazwie. Są to pola formy Zapisz zmiany. 584 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL z tych pól będzie posiadać wartość zero; produkt ten zostanie usunięty z koszyka za pomocą funkcji unset(). W innym przypadku koszyk jest uaktualniany tak, aby jego zawartość pasowała do pól formularza: Jeżeli któreś if($ POST[$isbn]=='O') { unset ($ SESSION['koszyk'][$isbn]): } else { $_SESSION['koszyk'][$isbn] = $_POST[$isbn]: Po dokonaniu tych uaktualnień jest ponownie zastosowana funkcja ob l ; cz _wa rtosc () i ob l ; cz_ .... produkty() w celu obliczenia nowych wartości zmiennych sesji $ca l kow; ta _wartosc i $produkty. Wyświetlanie podsumowania w pasku nagłówka dostrzec, że w pasku nagłówka na każdej ze stron witryny znajduje się podsumowanie koszyka. Otrzymuje się je poprzez wyświetlenie wartości zmiennych sesji $ca l kow; ta_ ....wartosc i $produkty. Działanie to wykonuje funkcja tworz_naglowek_html (). Można zawartości Zmienne te są zgłaszane, kiedy użytkownik po raz pierwszy odwiedza stronę pokaz_koszphp. Potrzebna jest więc również pewna logika pozwalająca na odpowiednie działanie, w przypadku gdy użytkownik nie odwiedził jeszcze tej strony. Logika ta jest również zawarta w funkcji tworz_naglowek_html(): if(!$_SESSION['produkty']) { $_SESS ION['produkty'] = 'O': } if(I$_SESS ION[ 'ca lkowita_wartosc']) { $_SESSION['calkowita_wartosc'] = '0.00': Pobyt w kasie naciska przycisk Idź do kasy znajdujący się w koszyku na zakupy, zostaje skrypt kasaphp. Strona kasy i strony następujące po niej powinny być dostępne przez SSL (Secure Socjet Layer); owa przykładowa aplikacja nie wymaga jednak tego (szczegółowe informacje na temat SSL są dostępne w rozdziale 18.). Kiedy użytkownik wywołany Strona kasy jest przedstawiona na rysunku 28.8. Skrypt ten wymaga od użytkownika podania adresu (oraz adresu dostawy, jeżeli jest on inny). Ten stosunkowo prosty skrypt jest przedstawiony na listingu 28.13. LIstIng 28.13. kasa.php - skrypt pobiera szczegółowe dane klienta dołączenie zbioru funkcji require('funkcje_ksiazka_k z.php'): II koszyk na zakupy potrzebuje sesji, zostaje session_start(): II więc ona rozpo c zęta tworz_naglowek_html ("Kasa"): if«$ SESS ION['koszyk ']) && (array count values($ SESSION['koszyk ']») wyswietl_koszyk($_SESSION['koszyk ' ], false, 0): wyswietl_form_kasy() : } else { Rozdział 28 . • Tworzenie koszyka na zakupy 585 Rysunek 28.8. Skrypt kasa.php pobiera szczegółowe dane klienta PHpS Księga eksa::rta autor Jam Cc.ggeshal pHp5 1Wgrzelie wrn WNW ĆWlcreola D@kM:z0e 'Ny'dane III Uazwisko Adr•• Miasto Województwo Kod pocztowy auttr Ancnej Klerzkowsł4 PlH 79 00 PlN 16.00 1 1 2 PW 1900 PW 16.00 eOl t6.00 L . . _. _ C. =______ [- - ______ ... _ . . _-_._._ .. _._--_._--JJ J L~ ~ Kraj Nazwisko Adres Mimo lVojew_ Kod pocztowy Kraj Proszę naclto,t przycllk "Zakup" w celu dokonania zakupu lub "Kontynuacja zakupów" w celu zmiany zamówieni. I , I 1 •• , 1 11\ I l_ echo " Koszyk jest pusty "; wyswietl_przyci sk ("pokaz_kosz . php" . "kontynuacj a". "Kontynuacja zakupów"); ?> tworz_stopke_html(); skrypt nie kryje wielkich niespodzianek. Jeżeli koszyk jest pusty, skrypt powiadomi o tym użytkownika . W przeciwnym wypadku wyświetli fonnularz przedstawiony na rysunku 28.8. Powyższy poprzez naciśnięcie przycisku Zakup na dole fonnularza, zostanie przeniesiony do skryptu zakup.php. Wynik uruchomienia tego skryptu jest przedstawiony na rysunku 28.9. Jeżeli użytkownik będzie kontynuował działanie Kod skryptu zakup.php jest nieco bardziej skomplikowany 28 .14). niż skryptu kasa.php (zobacz listing Ustfng 28.14. zakup.php - skrypt przechowuje detale zamówienia w bazie danych i pobiera szczeg6/y płatności więc ona rozpoczęta 586 V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Czę ś ć Rysunek 28.9. Skrypt zakup.php oblicza koszty dostawy i całko witą wartość zamówienia oraz pobiera od klienta szczegóły płatności Ptir. Edy(J. lir Ułu b lOtl~ Wid UlUblont Na rzędzi' Porft(1( ta KI •• I Książkorama Kasa ~ ..~~~!!.~ 7900 1 ~u PHP5 Księga eksperta autor Jem Ccggesha l PHP5 TWprzeOe WWW ĆWiczenia Qral wrn !VlSA Typ Numer kod AMEX (jet•• wymagany) Data ważności Nazwisko na kan:i. Proszę nacltnlłć CJ autcr Anci'Zej K1erzkowskl 16.00 ·1 ~~~~~".~~~..L~ ~ a r.~ "'_l._ ..·.. _·... ·_·--1 przycisk "Kupuj" w celu dokonania zakupu lub "KontynuuJ zakupy" w celu zmiany zamówienia Gotowt: II utworzenie krótkich nazw zmiennych $nazwisko = $_POST['nazwisko']; $adres = $_POST['adres'] ; $miasto = $_POST['miasto ']; $kod_poczt = $_POST['kod_poczt']; $kraj = $_POST['kraj']; I/ jezeli wype ł n i ony if«$_SESSION['koszyk ' ]l && ($nazwiskol && ($adresl && ($miastol && ($kod_poczt l && ($kraj)) ( II możliwe umieszczenie danych w bazie if( umiesc_zamowienie ($_POST) != fal se l ( Ilwyświetl koszyk bez możliwo śc i zmian i bez obrazków wyswietl_koszyk($_SESSION[ 'koszyk'], false. O); wyswietl_dostawe(oblicz_koszt_dostawy()); II pobranie szczegółów karty kredytowej wyswietl _form_karty($nazwiskol; wyswietl przycisk("pokaz kosz.php". "kontynuacja" , "Kontynuacja zakupów"); } el se ( echo " Ni e wype ł n i ono wszystk ich pól . proszę s pró bować ponownie. "; wyswietl _przycisk('kasa ,php' . ' powrot ' . 'Powrót'); } } el se ( echo " Nie wype ł niono wszystkich pól. proszę spróbować ponownie. "; wyswietl _przycisk('kasa.php' . 'powrot' . 'Powrót'); ?> tworz_stopke_html() ; Rozdział 28 . • Tworzenie koszyka na zakupy 587 Logika powyższego skryptu jest prosta - sprawdza on, czy użytkownik wypełnił formularz i ulokował szczegóły w bazie danych za pomocą funkcji umiescJamowienie(). Jest to prosta funkcja, która umieszcza szczegółowe dane klienta w bazie danych. Jej kod jest przedstawiony na listingu 28.15. Ustlng 28.15. Funkcja umiesc_zamowienie() z pliku funkcje_zamowien.php zamówienia klienta w bazie danych umieszcza wszystkie szczegóły II ustawienie adresu dostawy na taki sam jak adres klienta if«!$dos nazwisko) && (!$dos adres ) && (!$dos miasto) && ( !$dos wojew) && (!$dos_kod_poczt) '+&& ( I $dos_kraj» { $dos_nazwisko = $nazwisko ; $dos_adres = $adres; $dos_miasto = $mia sto; $dos_wojew = $wojew; $dos_kod_poczt = Skod_poczt; $dos_kraj = Skraj ; $lacz = lacz_bd() ; II Zamówienie ma zo s tać zapisane w ramach transakcji II rozpoczynamy ją. wyłączając tryb autocommit; $lacz ->autocommit(FALSE) ; II wstawienie adresu klienta $zapytanie = "select idk lienta from kli enci where nazwi sko = "' . $nazwi sko ... , and adres = ''' . $adres ... , and mi asto = , . . $miasto . '" and wojew = '" .$wojew .'" and kod_poczt = "' .$kod_poczt.'" and kraj = "'. $kraj ."''' ; $wynik = $lacz->query($zapytanie); if($wynik ->num_rows>Q) { $klient = $wynik->fetch_object(); $idk lienta = $klient- >idklienta; } else { $zapytanie = "i nsert into klienci values (". , . . $nazwisko . "'.'" .$adres."'. ' " .$miasto . .. '.·u .$wojew ."'. '" Skod_poczt . u'.''' . '+$kraj."')U; $wynik = $lacz- >query($zapytanie); if (! $wynik) { return false; $idklienta = $lacz ->insert_id ; 588 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL $data = date("Y-m-d"l; $zapytanie = "insert into zamowienia values (", "'.$idklienta."'. "'.$ SESSION['calkowita wartosc'] '+$data . " '. "'. CZĘŚCIOWE. " '~ "' . $dos_ nazwi sko. ;;-, . '+ '" . $dos_adres . '" . '" . $dos_miasto."' . "' . $dos_wojew."' . '" .$dos_kod_poczt."' , '" .$dos_kraj . "'l"; $wynik = $lacz->query($zapytaniel; if ( ! $wynikl { return false; $zapytanie = "select idzamowienia from zamowienia where idklienta = '".$idklienta."' and wartosc > (".$_SESSION['calkowita_wartosc']."-.OOll and wartosc < ( " . $_SESSION[' ca l kowita_wartosc'] . "+.001 l and data - '".$data."' and stan_zam = 'CZĘŚCIOWE' and dos - nazwi sko - '" . $dos - nazwi sko. "' and dos_adres - '" . $dos_adres ."' and dos - miasto - '".$dos - miasto."' and dos_wojew - "'. $dos_wojew."' and dos_kod _poczt = "'. $dos _kod_poczt . "' and dos_kraj = '" .$dos_kraj $wynik - $lacz->query( $zapytaniel; if($wynik->num_rows>Ol { $zamowienie - $wynik->fetch_object(l; $idzam - $zamowienie->idzamowienia; else { return false; II umieszczenie wszystkich książek foreach($_SESS ION[ 'koszyk' ] as $isbn -> $iloscl $dane-pobierz_dane_ksiazk i($i sbnl; $zapytanie - "delete from produkty_zamowienia where i dzamowi eni a - "' . $i dzam. "' and isbn - '" $i sbn $wynik - $lacz ->query($zapytaniel; $zapytanie - "insert into produkty_zamowienia values ("'.$idzam."'. "' .$isbn. "'. ".$dane[ 'cena'] $ilosc l"; $wynik - $lacz->query($zapytaniel; if( '$wynik l { return fa l se; II koniec transakcji $lacz- >commit( l; $lacz->autocommit (TRUEl; return Sidzam; ?> Funkcja ta jest stosunkowo długa, ponieważ konieczne jest umieszczenie danych klienta, szczegółów zamówienia oraz danych każdej książki, która została zakupiona. Rozdzioł Nietrudno zauważyć, że poszczególne transakcji, rozpoczynanej poleceniem części 28.• Tworzenie koszyka na zakupy 589 operacji zapisywania zamówienia należą do jednej $lacz->autocommit(FALSEJ ; i kończącej się instrukcjami; $lacz- >commit<) ; $lacz- >autocommit(TRUEJ; Jest to jedyna część aplikacji, w której trzeba wykonywać transakcje. A jak udało nam unikać? Przeanalizujmy kod funkcji lacz_dbC): się ich dotąd function lacz_bd (J { $wynik = new mysqli("localhost'. 'ksiazka_kz'. 'haslo' , 'ksiazka_kz'J ; if ( ! $wyn i kJ { return false; } $wynik ->autocommit(TRUEJ; return $wynik ; Oczywiście, funkcja ta różni się nieco od tej samej funkcji, którą wykorzystywaliśmy w poprzednich rozdziałach . Po zestawieniu połączenia z serwerem MySQL powinno się włączyć tryb automatycznego zatwierdzania transakcji autocorrmit. Zagwarantuje to, że każda instrukcja SQL zostanie automatycznie zatwierdzona, jak już wcześniej wspominaliśmy . Jeżeli zachodzi potrzeba wykonania transakcji złożonej z większej liczby instrukcji, tryb automatycznego zatwierdzania trzeba wyłączyć, następnie należy wykonać serię instrukcji INSERT, zatwierdzić dane, po czym przywrócić tryb automatycznego zatwierdzania. Następnie obliczane są koszty dostawy na adres klienta i wartość ta zostaje wiersza kodu: wyświetlona za pomocą następującego wyswietl_dostawe(oblicz_koszt_dostawy(JJ; Kod zastosowany w tym przypadku w funkcji obliczJoszt_dostawy() zawsze zwraca wartość 20 PLN. Podczas konfigurowania prawdziwej witryny sklepowej należy wybrać metodę dostawy, poznać jej koszty dla różnych miejsc przeznaczenia oraz odpowiednio obliczyć jej wartość. Następnie za pomocą funkcji pobi erz_dane _ka rty C) (pochodzącej z biblioteki fimkcje _ wyswietl.php) zostaje wyświetlony formularz, w którym klient powinien podać szczegółowe dane swojej karty kredytowej. Implementacja płatności Kiedy klient wybierze przycisk Zakup, szczegóły jego zakupu zostaną przetworzone za pomocą skryptu przetworz.php. Wyniki zakończonej pomyślnie płatności są przedstawione na rysunku 28.10. Kod skryptu przetworz.php jest przedstawiony na listingu 28.16. LlsHng 28,16, przetworz.php - skrypt przetwarza zamówienie klienta i więc ona wyświetla rozpoczęta wynik tych działań 590 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Rysunek 28.10. Transakcja zakończyła sukcesem, produkty zostaną teraz wysłane do klienta się l Książkorarna Kasa DZiękujem y za dokonanie zakupów Zamówienie zostało przyjfle Goto~ Styp_karty = $_POST['typ_karty']; $numer karty = $ POST['numer karty']; $miesiac_karty =-$_POST[ 'mi esiac_karty '] ; Srok_karty = $_POST['rok_karty'] ; $nazwa_karty = $_POST['nazwa_karty']; if«$_SESSION['koszyk']) && ($typ_karty) && ($numer_karty ) && ($miesiac_karty) && ($rok_karty) && ($nazwa_karty)) ( II wyświetl koszyk bez możliwości zmian wyswietl_koszyk($_SESSION['koszyk'] , false , O); wyswietl_dostawe(oblicz_koszt_dostawy()); if(przetworz_karte($_POST)) II opróżnij koszyk session_destroy(); echo " Dziękujemy za dokonanie zakupów . Zamówienie zostało przyjęte. "; wyswi etl_przyci sk (" indeks. php". "kontynuacja" . "Kontynuacja zakupów"); } else ( echo " Dokonanie operacji niemożliwe. Proszę skontaktować się z wystawcą karty lub " spróbować ponownie. "; wyswietl_przycisk("zakup.php". "powrot" . "Powrót "); } } else { echo " Nie zostały wypełnione wszystkie pola. proszę wyswi et l_przyci sk ("zakup. php" . "powrot" . "Powrót"); ?> spróbować ponownie. l>"; tworz_stopke_html(); W skrypcie tym następuje przetworzenie danych karty kredytowej klienta, po czym, jeżeli nia zakończą się sukcesem, jego sesja zostaje zniszczona. działa­ Rozdział 28 . • Tworzenie koszyka na zakupy 591 Utworzona w tym miejscu funkcja przetwarzająca dane karty po prostu zwraca true. Gdyby przetwarzanie karty miało zostać rzeczywiście zaimplementowane, funkcja ta musiałaby weryfikować dane (sprawdzać, czy data ważności karty jest prawidłowa oraz czy numer karty ma prawidłowy format), a następnie przetwarzać płatność. Kiedy tworzona jest prawdziwa witryna, konieczne jest podjęcie decyzji co do mechanizmu dokonywania transakcji. Możliwe jest: • Podpisanie urnowy z firmą dokonującą transakcji. Istnieje tu bardzo wiele możliwości zależnie od obszaru geograficznego . Niektóre z tych firm proponują przeprowadzenie transakcji w czasie rzeczywistym, niektóre nie. To, czy transakcje w czasie rzeczywistym są konieczne, zależy od rodzaju oferowanych usług. Jeżeli są to usługi online, czas rzeczywisty będzie przydatny; nie ma to z kolei znaczenia w przypadku prowadzenia sklepu. Niezależnie od tego, firmy takie zwalniają od odpowiedzialności przechowywania numerów kart kredytowych. • Wysłanie numeru karty kredytowej do samego siebie poprzez zaszyfrowaną pocztę elektroniczną, na przykład przy użyciu Pretty Good Privacy (PGP) lub Gnu Privacy Guard (GPG), jak opisano w rozdziale 18. Po otrzymaniu i odszyfrowaniu listu transakcje mogą zostać wykonane ręcznie. • Przechowanie numeru karty w bazie danych. Opcja ta nie jest zalecana, chyba że zostały zaimplementowane bardzo potężne systemy bezpieczeństwa. W rozdziale 18. wyjaśniliśmy, dlaczego jest to niefortunny pomysł. A zatem temat koszyka na zakupy i modułów płatności został już wyczerpująco omówiony. "Implementacja interfejsu administratora Zaimplementowany w tym przykładzie interfejs administracyjny jest bardzo prosty. Wszystko, co zostało wykonane, to interfejs WWW do bazy danych oraz proste uwierzytelnienie. Jest to w dużej części ten sam kod, który został zastosowany w rozdziale 27. Został on tutaj dołączony w celu zachowania kompletności, jedynie z krótkim opisem. Interfejs administratora wymaga od użytkownika zalogowania się poprzez skrypt logowanie.php, który przenosi go do menu administratora, admin.php. Strona logowania jest przedstawiona na rysunku 28.11 (plik logowanie.php został pominięty w celu zachowania zwięzłości - jest on niemal identyczny jak zaprezentowany w rozdziale 27.). Menu administratora ukazano na rysunku 28.12. Kod menu administratora jest przedstawiony na listingu 28.17. LIsting 28.17. admin.php - skrypt uwierzytelnia administratora pozwala mu na administracyjnych II if «$ POST['nazwa uz '] ) && ($ POST['haslo ' ]) ) II właSn ie na s tąpiła próba logowania $nazwa_uz = $_POST['nazwa_uz'] : $haslo = $_POST['ha slo']: dostęp do funkcji 592 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Rysunek 28.11. Użytkownicy muszą przejść stronę logowania, aby dotrzeć do funkcji Na l lę4lłł •... ",.. Pilmo(. . ... ... ,_ ,.",.". administratora _.....-·0 _ _~_ w.. __ • Pl/I o00 GotOWf: ~ tokilny Inl~r'ltt Rysunek 28.12. Menu administratora pozwala na uzyskanie dostępu do funkcji administracyjnych "-I!~I!!!!!IIIiii!!!I!!!I ; 1', . ~l~ - 1..•, 1~ Książkorama Administracja ~ Podanie nowę; kategorii Dodanje nowe! ksjai kj Zmiana hasła ądmjOls1ratQri Gotowe if (loguj($nazwa_uz , $haslo)) { II jeżeli w bazie danych, zg łoszenie identyfikatora $_SESSION['uzyt_admin'] = $nazwa_uz ; użytkownika } el se ( II niepomyś lne l ogowanie twarz nagl owek ht ml( "Problem:"); echo ;; ZalogOwanie niemożliwe. Należy być zalogowanym, aby przeglądać tę stronę. "; tworz_html_url( 'logowanie .php', 'Logowanie' ) ; tworz_stopke_html(); exit; tworz_naglowek_html ('Admi ni stracja'); if (sprawdz_uzyt_admin()) { wyswi et l menu admi n() ; } else { echo " Brak autoryzacji do wejścia na obszar administracyjnY ."; Rozdział 28 .• Tworzenie koszyka na zakupy 593 tworz_stopke_html(); ?> Powyższy kod przypuszczalnie wygląda znajomo - jest on podobny do skryptu z rozdziału 27. Kiedy administrator dotrze do tego miejsca, może zmienić swoje hasło lub wylogować się - kod ten jest taki sam jak w rozdziale 27., tak więc nie zostanie tu opisany. Administrator jest identyfikowany po zalogowaniu się poprzez zmienną sesji $uzyt _admi n i funkcję sprawdz_uzyt _admi n( ). Funkcja ta i inne wykorzystywane przez skrypty administracyjne mogą zostać odnalezione w bibliotece funkcjifunkcje_admin.php. Jeżeli administrator wybierze dodanie nowej kategorii lub książki, zostanie skierowany do pliku odpowiednio dodaLkatJorm.php lub dodaLksiazkeJorm.php. Każdy z tych skryptów przedstawia administratorowi formularz do wypełnienia. Każdy z nich jest przetwarzany przez odpowiadający mu skrypt (dodaLkat,php i dodaLksiazke.php), który sprawdza, czy formularz jest wypełniony i umieszcza nowe dane w bazie danych. Ponieważ są one do siebie podobne, zostaną tu opisane tylko wersje skryptów odpowiedzialne za książki. Wynik uruchomienia skryptu dodaLksiazkeJorm,php jest przedstawiony na rysunku 28.13. Rysunek 28.13. Ten formularz pozwala administratorowi na dodawanie nowych książek do katalogu " on/ine PlIlo: Ect;Qa Wlnok lillJf)lonŁ N4' 1~tl%:l. '.-'~';Ub!o;~--'i'~'~~~~!f ~;~~~i;;;'-"---'--'~ Pon'.lx _n'_' -, .... [ KSią~~ko!:a;";-;' Dodawanie książki L___ __ _,._._._..1 ISBN Tyt uł książki: 1._. ....___ . _______.... . Autor książki [ ____ .• ______ . ..1 .1 Kategoria: Il!li!i!iij.L:L~.1 ::~ t==~-=:J_·-..,..-··----:--\'jjjjidBnie § d Powrót do menu administratora Gotowe Można dostrzec, że pole Kategoria dla książek jest elementem HTML SELECT. Opcje tego pola funkcji pobi erz _kategori e( ), która została poprzednio opisana. pochodzą z wywołania Kiedy zostaje wybrany przycisk Dodaj książkę, następuje aktywacja skryptu dodaLksiazke,php. Kod tego skryptu jest przedstawiony na listingu 28.18. ListIng 28.18. dodaLksiazke.php - skrypt sprawdza prawidłowość danych nowej książki i umieszcza ją w bazie danych II 594 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL tworz naglowek html("Oodawanie if (sprawdz_uzyt_admin( » { if (wypelniony($_POST» ( $i sbn = $_POST['isbn']; $tytul = $_POST['tytul '] ; $autor = $_POST['autor'] ; $idkat = $_POST[' idkat ']; $cena = $_POST['cena ']; $opi s = $_POST['opi s '] ; książki"); if(dodaj_ksiazke($isbn, $tytul. $autor. $idkat. $cena. $opis» { echo " Ksi ążka <em>".stripslashes($tytul )." została dodana do bazy danych ."; } else { echo " Książka <em>" .stri psla shes($tytul)." nie mogła zostać dodana do bazy "'danych. " ; } else ( echo " Formularz nie został wypełniony . Proszę spróbować ponownie. "; tworz html url("admin .php". "Powrót do menu administratora"); else T echo " Brak autoryzacji do przeglądania tej strony. "; tworz_stopke_html() ; ?> skrypt wywołuje więc funkcję dodaj ksiazke() . Ta i inne funkcje wykorzystywane ~ przez skrypty administracyjne są umieszczone Vi plikufunkcje_admin.php. Powyższy Oprócz dodawania nowych kategorii i książek administrator może edytować i usuwać te elementy. Funkcje te zostały zaimplementowane przy maksymalnym ponownym wykorzystaniu kodu. Kiedy administrator wybierze łącze Strona główna w menu administracyjnym, zostanie przeniesiony do pliku indeks.php i może poruszać się po witrynie w ten sam sposób, co zwykły użytkow­ nik, za pomocą tych samych skryptów. Istnieje jednak pewna różnica - administratorzy będą mieli do dyspozycji inne opcje, wynikające z faktu, że posiadają zgłoszoną zmienną sesji $uzyt _admi n. Jeżeli na przykład wejdzie on na opisaną wcześniej stronępokaz_ksiazke.php, ujrzy inne opcje menu (rysunek 28.14). Administrator posiada dostęp do dwóch nowych opcji na tej stronie - Edycja produktu i Menu administratora. Można również zauważyć, że w prawym górnym rogu nie jest wyświetlony koszyk na zakupy - zamiast tego znajduje się tam przycisk Wylogowanie. Kod wzmiankowanych nowości znajduje się także w tym pliku (zobacz listing 28.8). if( sprawdz_uzyt_admin() ) ( wyswietl_przyci sk( "edycja_ksi azki_form . php?i sbn=$i sbn". 'edycja-produktu'. 'Edycja Produktu') ; wyswiet l yrzyci sk( 'admi n. php'. 'menu-admi n'. 'Menu admini stratora' ) ; wyswietl przycisk($cel. 'kontynuuj'. 'Kontynuacja'); } - Jeżeli spojrzy się na skrypt pokaz_kosz.php, można zauważyć, że również te opcje zostały w niego wbudowane. Rozdział 28 . • Tworzenie koszyka na zakupy 595 Rysunek 28.14. Skrypt pokaz_ksiazke.php wyświetla inną zawartość administratorowi I Książkorama .~_--i~-,....3I1 1! ! 1! !I! ! I! ! !I PHP5. Księga eksperta • Autor: • IIBN: B31361 BB99 • Cena.: 19.00 • Opis: Ct-.:esz tworzyć dynamiczne strm; WNW współp"ocujące z bazami da"""h? Ten rzetelnie opracONany poctęcznlK zawiera analIZy ł(OOI<J'ebl(C1"I prttllemaw. Ułatwi zafXIZn31le się z najnowszą wer~ą języka uma!llwlające~ twenenle .klyptlwt dC1ąCZal)'Ch do stron HTML "': EdycjI~) :-",aM-1 ..,KomtnuuJ) Gotow~ -i~i-I Jeżeli administrator kliknie przycisk Edycja produktu, zostanie przeniesiony do skryptu edycja_ ksiazkiJorm.php . Wynik uruchomienia tego skryptu jest przedstawiony na rysunku 28.15. Rysunek 28.15. Skrypt edycja_ ksiazkiJorm.php umożliwia edycję szczegółowych danych książki oraz jej usunięcie r Książkorama Edycja danych książki ISBN fB3736i8e99- - -J Tytuł ksi ~:tki f.i'.H P5 K.,ę9;'-eKs~rtilJ Autor ksi ą.tki " ~~all Kategona Illteme! CenI' I~oo -I I ___=.=_~J~__._-=~ Opis . Powrót do menu administratora ~ loulny Intfand 11". · t;.1""" 596 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Jest to w istocie ten sam fonnularz, który został zastosowany do pobrania szczegółowych informacji o książce . W fonnularz ten została wbudowana opcja przekazywania i wyświetlania danych istniejącej książki. Podobnie wygląda kwestia fonnularza kategorii. Aby to zrozumieć, należy przeanalizować listing 28.19. Ustlng 28.19. Funkcja wyswietUomLksiazki() umieszczona w pliku funkcje_admin.php zadanie dodawania i edycji książki wykonuje podwójne function wyswietl_form_ksiazki ($ksiazka ~ ") ( II Wyświetlenie formularza książki. II Bardzo podobny do formularza kategorii. II Formularz ten może zostać wykorzystany do dodawania lub edYCji książek. II Aby dodać . nie przekazywać żadnych parametrów. Ustawi to zmi enną $edycja II na false. a formularz zostanie przekazany do dodaj_ksiazke.php. II Aby uaktualnić. przekazać tablicę zawierającą książkę II Formularz zostanie wyświetlony ze starymi danymi i będzie wskazywał na II edycja_ksiazki .php . Doda również przycisk "Edycja książki" II jeże l i $edycja ?> II ~ przekazana i stni ejąca ksi ążka. "tryb edycji" is_array($ksiazka); większość formularza to czysty HTML z pewnymi fragmentami PHP method~"post" action~""> ": ?> Po przekazaniu funkcji tablicy zawierającej szczegółowe dane książki fonnularz zostanie tlony w trybie edycji, a pola zostaną wypełnione danymi z tablicy: wyświe­ " l> Wyświetlone zostaną nawet różne przyciski wysyłające . W istocie fonnularz edycji wywołuje dwa przyciski - jeden uaktualniający książkę i drugi ją usuwający . Wywołują one skrypty edycja_ ksiazkiphp i usunJsiazke.php, które odpowiednio uaktualniają bazę danych. Wersje kategorii powyższych skryptów działają w bardzo podobny sposób poza jedną kwestią. Jeżeli administrator próbuje usunąć kategorię, która zawiera jakieś książki, nie zostanie ona usunięta. (Jest to sprawdzane przez zapytanie bazy danych). Pozwala to uniknąć problemów, które może spowodować przypadkowe usunięcie - kwestia ta została omówiona w rozdziale 8. W tym przypadku, jeżeli usuwana kategoria ciągle zawierałaby książki , stałyby się one "sierotami". Nie byłaby znana ich kategoria, tak więc nie istniałaby możliwość dotarcia do nich! W ten sposób dokonaliśmy przeglądu interfejsu administratora. Aby uzyskać dodatkowe infonnacje, należy odwołać się do kodu umieszczonego na płycie CD dołączonej do książki. 598 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Rozwijanie projektu Utworzyliśmy i ulepszeń : stosunkowo prosty system koszyka na zakupy. Istnieje wiele możliwych dodatków • W rzeczywistym sklepie online konieczne jest utworzenie pewnego systemu śledzenia i wypełniania zamówień - do tej pory nie wskazano metody przeglądania zamówień, które zostały przyjęte . • Klienci powinni mieć możliwość sprawdzenia postępu swoich zamówień bez konieczności kontaktu z administracją. Według autorów ważne jest, by klienci nie musieli logować się w celu przeglądania strony. Jednak dostarczenie klientom metody uwierzytelniania daje im możliwość obejrzenia poprzednich zamówień, a administratorom - metody połączenia podobnych przyzwyczajeń w profile. • Obrazki książek muszą być wysyłane przez FTP do katalogu obrazki XXX, musi im zostać także nadana odpowiednia nazwa. Aby to ułatwić , można dodać opcję wysyłania plików do strony dodającej książkę . • Można dodać logowanie użytkowników, personalizację oraz rekomendacje książek, recenzje online, programy stałych użytkowników, sprawdzanie zasobów magazynu itd. Możliwości są nieograniczone. Zastosowanie istniejącego systemu Aby szybko uruchomić dobrze wyposażony koszyk na zakupy, można wypróbować zastosowanie istniejącego systemu. Jednym z dobrze znanych koszyków Open Source zaimplementowanych~ w PHP jest FishCartSQL , dostępny pod adresem: http://www jishcart. orgl Posiada on wiele zaawansowanych własności, takich jak śledzenie użytkownika, ograniczone czasowo wyprzedaże, obsługa wielu języków, operacje kart kredytowych oraz obsługa wielu sklepów online na jednym serwerze. Oczywiście przy korzystaniu z istniejącego systemu zawsze okazuje się, że nie ma w nim rzeczy potrzebnych w konkretnej aplikacji, i odwrotnie - istnieją niepotrzebne. Zaletą produktu Open Source jest możliwość dokonywania wszelkich zmian. W następnym rozdziale W następnym rozdziale utworzymy oparty na WWW interfejs, pozwalający na sprawdzanie i wysyłanie poczty elektronicznej poprzez WWW za pomocą protokołu IMAP. Rozdzi ał 29. Tworzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW W obecnych czasach właściciele coraz liczniejszych witryn chcą oferować swoim użytkownikom opartą na WWW pocztę elektroniczną. W tym rozdziale wyjaśniamy, jak zaimplementować interfejs WWW na istniejącym serwerze poczty za pomocą biblioteki PHP IMAP. Można go zastosować w celu sprawdzania istniejącej już skrzynki pocztowej przez WWW lub też rozszerzyć na obsługę wielu klientów, w sposób podobny do ogromnych serwisów pocztowych opartych na WWW, takich jak GMail, Yahoo! Mail czy Hotmail. W projekcie tym utworzymy klienta poczty elektronicznej, "Świeża poczta", który pozwoli użyt­ kownikom na: • połączenie się ze swoimi skrzynkami na serwerach POP3 i IMAP, • czytanie poczty, • wysyłanie poczty, • odpowiadanie na wiadomości, • przekazywanie wiadomości, • usuwanie wiadomości ze swoich skrzynek. Składniki rozwiqzania Aby użytkownik mógł odczytać swoją pocztę, musimy znaleźć sposób połączenia się z jego serwerem poczty. Ogólnie rzecz biorąc, nie będzie to ten sam komputer, który służy jako serwer www. Trzeba zastosować metodę interakcji z jego skrzynką pocztową, aby sprawdzić, jakie wiadomości zostały przyjęte, a także każdą z nich obsługiwać indywidualnie. Protokoły poczty: POP3 i IMAP Istnieją dwa podstawowe protokoły obsługiwane przez serwery poczty, służące do odczytywania skrzynek pocztowych użytkowników - Post Office Protocol wersja 3 (POP3) i Internet Message Access Protocol (!MAP). Jeżeli to możliwe, należy obsługiwać oba. Podstawowa różnica między nimi jest taka, że POP3 został utworzony do obsługi użytkowników, którzy łączą się z siecią na 600 Część V. Tworzenie praktycznyc h projektów PHP i MySQL krótki czas, aby pobrać i usunąć pocztę ze swojej skrzynki. IMAP został zaprojektowany do użytku online, do interakcji z pocztą przechowywaną stale na zdalnym serwerze. IMAP posiada pewne zaawansowane własności, które nie zostaną tu wykorzystane. zainteresowani różnicami pomiędzy tymi dwoma protokołami, powinniście przeodpowiednie dokumenty RFC (RFC1939 dla POP, wersja 3, oraz RFC2060 dla IMAP, wersja 4.1). Doskonały artykuł porównujący te dwa protokoły jest dostępny pod adresem: Jeżeli jesteście czytać http://www.imap.org/papers/imap.vs.pop.brie! html Żaden z tych protokołów nie został zaprojektowany do wysyłania poczty - w tym celu należy SMTP (Prosty Protokół Przesyłania Poczty - ang. Simple Mail Transf er Protocol), który był już stosowany w tej książce przy korzystaniu z funkcj i PHP mai l ( ). Protokół ten jest opisany w dokumencie RFC 821. zastosować protokół Obsługa POP3 i IMAP w PHP PHP posiada doskonałą obsługę IMAP i POP3, która jest jednak prowadzona przez bibliotekę funkcji IMAP. Aby można było skorzystać z kodu przedstawionego w tym rozdziale, biblioteka ta musi być zainstalowana. To, czy jest dostępna, można określić za pomocą funkcji phpi nfo(). Jeżeli używany jest system Linux i biblioteka IMAP nie jest zainstalowana, należy pobrać wymagane rozszerzenia. Najnowsze ich wersje można pobrać , używając protokołu FTP, z witryny: ftp ://ftp.cac.washington. edu/imap/ Pracując pod Uniksem, należy pobrać źródła i skompilować je dla swojego systemu operacyjnego. w systemie katalogów znajdujących się w ścieżce i nc l ude należy utworzyć katalog dla plików IMAP, na przykład noszący nazwę imap. (Nie należy po prostu kopiować tych plików do podstawowego katalogu i nc l ude, ponieważ może to doprowadzić do konfliktu) . W nowym katalogu trzeba utworzyć dwa podkatalogi o nazwach imap/lib/ i imap/include/ i skopiować do nich wszystkie pliki o rozszerzeniu *.h z katalogu instalacyjnego. Po wykonaniu kompilacji utworzony zostanie plik o nazwie c-client.a. Jego nazwę należy zmienić na libc-client.a i skopiować go do katalogu imap/libl. Następnie W dalszej kolejności należy uruchomić skrypt konfiguracyjny PHP z dodatkową opcją - -wi th - i map= nazwę katalogu utworzonego przed chwilą) , poza zwykle stosowanymi parametrami. Następnie należy ponownie skompilować PHP. Aby móc używać '+nazwaJatalogu (gdzie nazwa ja talogu oznacza mentować wiersz: rozszerzenia IMAP w systemie Windows, należy otworzyć plik php.ini i wyko- ext ens ion=php_imap .dl l Na końcu trzeba zrestartować serwer www. O tym, czy rozszerzenie IMAP rzeczywiście zostało zainstalowane, można się przekonać , uruchamiając funkcję phpi nfo(). W wygenerowanej przez nią tabeli powinna pojawić się sekcja poświęcona !MAP. rozszerzenie to nazywane jest funkcjami IMAP, to zawiera ono POP3 i NNTP (Protokół Przesyłania Wiadomości Sieciowych - ang. Network News Transfer Protocol). W tym przykładzie zostaną wykorzystane funkcje IMAP i POP3 ; aplikację "Świeża poczta" można jednak w łatwy sposób rozbudować do obsługi NNTP. Należy zapamiętać, że chociaż również obsługę Rozdział 29 .• Tworzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW 601 W bibliotece tej znajduje się wiele różnych funkcji. W celu zaimplementowania funkcjonalności tej aplikacji zostanie wykorzystana niewielka ich część. Funkcje te zostaną wyjaśnione w trakcie ich stosowania, ale należy pamiętać, że istnieje ich znacznie więcej. Jeżeli potrzeby danego systemu są inne niż przykładowej aplikacji lub ma ona zostać rozszerzona o dodatkowe funkcje, należy sięgnąć do dokumentacji. Użyteczna aplikacja pocztowa może zostać utworzona za pomocąjedynie niewielkiego ułamka wbudowanych funkcji. Oznacza to, że nie trzeba analizować całej dokumentacji. Funkcje !MAP zastosowane w tym rozdziale są następujące: • i map_open ( ) • imap_close( ) • imap_headers() • imap_headerO • imap_fetchheader() • i map_body ( ) • imap_deleteO • imap_expunge( ) Aby użytkownik mógł odczytać swoją pocztę, należy pobrać szczegółowe dane jego serwera i konta. Zamiast pobierać je za każdym razem, zostanie utworzona baza danych oparta na nazwach użytkownika i hasłach, aby użytkownik mógł przechowywać swoje dane. Często zdarza się, że użytkownik ma więcej niż jedno konto poczty elektronicznej (na przykład jedno w pracy i jedno w domu). Powinien mieć zatem możliwość łączenia się z każdym z kont, a także posiadania w bazie danych kilku zestawów informacji na ich temat. czytanie, odpowiadanie, przekazywanie i usuwanie istnieoraz wysyłanie nowych. Wszystkie operacje związane z odczytem można wykonać za pomocą IMAP i POP3, a związane z wysyłaniem - za pomocą SMTP i funkcji ma i l ( ). Powinniśmy umożliwić użytkownikom jących wiadomości Poniżej przedstawiono metodę połączenia wszystkich tych działań. Przeglqd rozwiqzania Ogólna struktura tego opartego na WWW systemu nie różni się zbytnio od innych klientów pocztowych. Diagram przedstawiający strukturę systemu i jego moduły jest pokazany na rysunku 29. l. Jak można dostrzec, na początku wymagane jest zalogowanie się, po czym użytkownik staje przed możliwością wyboru różnych opcji. Może skonfigurować nowe konto pocztowe lub wybrać do użytku jedno z istniejących. Może także przeglądać przychodzące wiadomości - odpowiadać na nie, przekazywać i usuwać - a także wysyłać nowe. Uzyska on konkretnej wiadomości . kompletnych nagłówków może dostarczyć wielu informacji na temat wiadomości: z jakiego komputera pochodzi (narzędzie przydatne do usuwania spamu, czyli śmieci), który komputer ją przekazał, a także o której godzinie dotarła ona do każdego komputera - przydatne przy określaniu, czy jest opóźniona. Można również zobaczyć, jakiego klienta pocztowego zastosował użytkownik, jeżeli aplikacja ta dodaje opcjonalne informacje w nagłówkach. również możliwość przeglądania szczegółowych nagłówków Przeglądanie 602 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Rysunek 29.1. Interfejs aplikacji "Świeża poczta" daje użytkownikowi funkcjonalność zarówno na poziomie skrzynki pocztowej, jak i wiadomości Logowanie Widok skrzynki Konfiguraqa konta Widok wiadomości Odpowiadanie wszystkim I-·IEJI=I W tym projekcie zastosowano nieco inną architekturę aplikacji. Zamiast wykorzystywać zbiór skryptów, klient będzie posiadać jeden nieco dłuższy skrypt, indeks.php, który pracuje jak pętla zdarzeń w programie opartym na GUl (graficzny interfejs użytkownika) . Każda akcja podjęta w witrynie poprzez naciśnięcie przycisku przeniesie użytkownika z powrotem do skryptu indeks.php, lecz z innym parametrem. Zależnie od parametru będą wywoływane różne funkcje w celu przedstawienia użytkownikowi odpowiedniej zawartości . Funkcje sąjak zazwyczaj zawarte w bibliotekach funkcji. Architektura ta jest odpowiednia dla małych aplikacji, takich jak ta. Pasuje ona do aplikacji opartych w znacznym stopniu na wydarzeniach, w których działania użytkownika wywołują odpowiednie funkcje . Zastosowanie prostej obsługi zdarzeń nie jest odpowiednie dla większych projektów oraz takich, nad którymi pracuje zespół programistów. Podsumowanie plików aplikacji "Świeża poczta" jest przedstawione w tabeli 29.1. Tabela 29.1. Pliki aplikacji "Świeża poczta" Nazwa Typ Opis indeks.php Aplikacja Główny funkcje_ dolacz.php Funkcje Zbiór plików dołączanych do aplikacji skrypt kierujący całą aplikacją funkcjeyrawid_ dane.php Funkcje Zbiór funkcji sprawdzających prawidłowość funkcj e_ bazy.php Funkcje Zbiór funkcji umożliwiających łączenie się funkcje yoczta.php Funkcje Zbiór funkcji związanych z pocztą elektroniczną, otwieraniem skrzynek, czytaniem wiadomości itd. funkcje _ wyswietl.php Funkcje Zbiór funkcji wyświetlających funkcje _ uwierz.php Funkcje Zbiór funkcji uwierzytelniających użytkowników stworz_baze.sql SQL Kod SQL konfigurujący bazę danych poczta oraz użytkowników Poniżej znajduje się szczegółowy opis aplikacji. wprowadzanych danych z bazą danych poczta HTML Rozdział 29 .• Tworzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW 603 Konfiguracja bazy danych Baza danych aplikacji "Świeża poczta" jest stosunkowo prosta, ponieważ nie będą w niej przechowywane tylko wiadomości. Konieczne jest przechowywanie w systemie użytkowników. Dla każdego z nich następujące pola: należy utworzyć • nazwa_uz - preferowana nazwa użytkownika w systemie "Świeża poczta", • has lo - preferowane hasło systemu "Świeża poczta", • adres - preferowany adres poczty elektronicznej, który będzie się pojawiał w polu From (Od) wiadomości przesłanych przez użytkownika z systemu, • nazwa_wyswiet l - nazwa "przyjazna użytkownikom", która będzie wyświetlana w wiadomościach wychodzących. Konieczne jest również przechowywanie danych o wszystkich kontach, z których użytkownicy będą korzystać w systemie. Dla każdego konta należy wskazać następujące informacje: • nazwa_uz - użytkownik systemu "Świeża poczta", który jest właścicielem danego konta, • serwer - komputer, na którym skonfigurowane jest konto, na przykład l oca l host lub mail.poland.com, • port - port wykorzystywany w celu łączenia się z tym kontem. Zazwyczaj będzie dla serwerów POP3 i 143 dla serwerów IMAP, • typ - protokół wykorzystywany w celu połączenia lub IMAP, się z tym serwerem, to 110 wartości POP3 • zda lny_uzyt - nazwa użytkownika wykorzystywana do łączenia się z serwerem poczty, • zdalne_haslo - hasło stosowane do łączenia się z serwerem poczty, • id_konta - unikatowy klucz używany w celu identyfikacji konta. Baza danych tej aplikacji listingu 29.1. Lisłing może zostać skonfigurowana za pomocą kodu SQL przedstawionego na 29.1. stworz baze.sql- kod SQL wykorzystywany do stworzenia bazy danych poczta create database poczta; use poczta; create table uzytkownicy ( ); nazwa_uz char (16) not null primary key . haslo char (40) not null. adres char (lOO) not null. nazwa_wyswietl char(lOO) not null create table konta ( nazwa_uz char(16) not null. serwer char(lOO) not null. port int not null. typ char(4) not null . zdalny_uzyt char(50) not null . 604 Część ): V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL zdalne_haslo char(50) not null, id_konta int unsigned not null auto_increment primary key grant select, insert, update, delete on poczta,* to poczta@localhost identified by 'haslo' : Należy pamiętać, że powyższy kod SQL może zostać wykonany w następujący sposób: mysql -u root -p < stworz_baze.sql Trzeba również podać swoje hasło użytkownika root. Zalecana jest także zmiana hasła użytkow­ nika poczty w plikach stworz_baze.sql ifunkcje_bazy.php przed ich uruchomieniem. Na płycie CD dołączonej do książki znajduje się ponadto plik SQL o nazwie populacja. sql. W tej aplikacji nie zostanie utworzona rejestracja użytkownika ani procesy administracyjne. Można je dodać ręcznie, jeżeli oprogramowanie to ma zostać wykorzystane na większą skalę, natomiast w celu osobistego użytku należy po prostu umieścić swoje dane w bazie danych. Skrypt populacja.sql zawiera szablon tych działań; należy więc umieścić w nim odpowiednie dane i uruchomić go, aby skonfigurować siebie jako użytkownika. Architektura skryptu Jak już wspomnieliśmy, aplikacja "Świeża poczta" wykorzystuje jeden skrypt do kontroli wszystkich działań. Skrypt ten, o nazwie indeks.php, został przedstawiony na listingu 29.2. Skrypt ten jest stosunkowo długi, lecz szczegółowo go opiszemy. Listing 29.2. indeks.php - kręgosłup systemu "Świeża poczta " II Etap l: wczesne przetwarzanie II wykonanie wszystkich koniecznych Iloraz wybranie szczegółów. które działań przed wysłaniem nagłówka mają zostać wyświetlone w nagłówkach strony //********************************************************************** include ( ' funkcje_dolacz.php'): session_starte): Ilutworzenie krótkich nazw zmiennych $nazwa uz = $ POST['nazwa uz'l: $haslo-= $_POST['haslo'l:$akcja = $_REQUEST['akcja'J: Skonto = $_REQUEST['konto'J: $id_wiadomosci = $_GET['id_wiadomosci 'J: $do = $_POST['do'J: $dw = $_POST['dw'J: $temat = $_POST['temat'J: $wiadomosc = $_POST['wiadomosc'J: $przyciski = array(): II dołączenie do poniższego łańcucha wszystkich danych wyświetlanych przed Rozdzia ł II 29 . • Tw orzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW wysłaniem nagłówków $stan = ": II II konieczno~ć przetworzenia żądań logowania/wylogowania przed innymi działaniami if($nazwa_uz I I $haslo) ( if(loguj($nazwa_uz. $haslo)) ( $stan .= " Zalogowano $_SESSION[ 'uwierz_uzyt'] = $nazwa_uz: if(ilosc kont($ SESSION['uwierz uzyt'])==l) ( - } - pomyślnie. ": - $konta = pobierz_liste_kont($_SESSION['uwierz_uzyt']): $_SESSION['wybrane_konto'J = $konta[OJ : } else { $stan .= " Przepraszamy. ale zalogowanie za " podanej nazwy użytkowni ka i hasła niemożl iwe. ": pomocą } if($akcja == 'wylogowanie ' ) session_destroy(): unset ($akcja): unset($_SESSION): II konieczność wybrania. usunięcia lub przechowania konta przed narysowaniem switch ($akcja) ( case 'usun-konto' usun_konto($_SESSION['uwierz_uzyt']. $konto): break: nagłówków case 'zachowaj-ustawienia' przechowaj_ustawienia_konta($_SESSION['uwierz_uzyt']. $_POST): break: case 'wybierz-konto' II jeżeli wybrane prawidłowe konto. przechowanie go jako zmiennej sesji if(($konto) && (istnieje_konto($_SESSION['uwierz_uzyt'] . $konto))) { $_SESSION['wybrane_konto'] = $konto: } break: } II ustawienie przycisków paska narzędzi $przyci ski [OJ 'przejrzyj-skrzynke' : $przyciski[l] = ' nowa-wiadomosc ' : $przyciski[2J = 'konfiguracja-konta ' : II przycisk wylogowania tylko jeżeli użytkownik zalogowany if(sprawdz_uwierz_uzyt()) ( $przyciski[4J = 'wylogowanie': //********************************************************************** II Etap 2: nagłówki II wysłanie nagłówków HTML i paska menu zależnie od obecnej akcji //********************************************************************** if( $akcja) II ( z nazwą aplikacji i opisem strony lub akcji tworz_nagl owek _htmH $_SESSION[ 'uwierz _uzyt' ]. "Świ eża poczta - ". format_akcja ($akcja) . $_SESSION['wybrane_konto']): else { II wyświetlenie nagłówka jedynie z nazwą aplikacji wyświetlenie nagłówka 605 606 Czę ść Y • Tworzenie pra ktycznyc h proje któw PHP i MySQL tworz_nagl owek _html ($ _SESSION[' uwi erz_uzyt' J. $_SESSION['wybrane_konto']l: "~wieża poczta", wyswietl_narzedzia($przyciskil: //********************************************************************** II Etap 3: Ilzależnie główna zawartość od akcji, wyświetlenie odpowiedniej głównej zawartości //********************************************************************** II wy świetlenie ca łego echo $stan: tekstu generowanego przez funkcje wywołane przed nagłówkiem if(!sprawdz_uwierz_uzyt(ll { echo " Należy być zalogowanym": if«$akcjal && ($akcja!='wylogowanie'll { echo" aby oglądać . format_akcja($akcjal: echo ". " : wyswietl form log($akcjal: } el se {switch ($akcjal { II jeżeli konfiguracja nowego konta lub właśnie nastąpiło dodanie lub II usunięcie konta, strona konfiguracji konta case 'zachowaj -ustawienia' case 'konfiguracja-konta' : case 'usun-konto' wyswietl_konf_konta($_SESSION['uwierz_uzyt']l : break: case 'wyslij-wiadomosc' if(wyslij_wiadomosc($do, $dw, $temat, $wi adomosc l l { echo " Wiadomość wysłana. ": else { echo " Wysłanie wiadomości niemożliwe. ": } break; case 'usun' usun_wiadomosc($_SESSION[ ' uwierz_uzyt'] , $ SESSION['wybrane konto'], $id wiadomosc il; Ilbrak zakończenia 'break' - kontynuacja do następnego przypadku case 'wybierz-konto' : case 'przejrzyj -skrzynke' II jeżeli skrzynka właśnie wybrana lub wybrano przejrzyj-skrzynke II wyświetlenie skrzynki wyswietl_liste($_SESSION['uwierz_uzyt'] , $_SESSION['wybrane_konto']l: break: case 'pokaz-naglowki' case ' ukryj-naglowki' case 'zobacz-wiadomosc ' II jeżeli właśnie pobrana wiadomoś ć z listy lub przy oglądaniu wiadomości II wybrano pokazanie lub ukrycie wiadomości, pobranie wiadomości $pelne_naglowki = ($akcja=='pokaz-naglowki 'l: wyswietl_wiadomosc($_SESS ION['uwierz_uzyt'] , $_SESSION['wybrane_konto'], $id_wiadomosci, $pelne_naglowkil: break: Rozdział 29 .• Tworzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW case 'odpowiedz-wszystkim' II ustawienie dw jako starej linii dw if(! $imap) ( $imap = otworz_skrzynke($_SESSION['uwierz_uzyt']. $_SESSION['wybrane_konto']): if($imap) ( $naglowek = imap header($imap. $id_wiadomosci): if($naglowek->reply_toaddress) { $do = $naglowek->reply toaddress: } else { $do = $naglowek ->fromaddress: } $dw = $nagl owek->ccaddress: $temat = "Re: ".$naglowek->subject: $glowny = dodaj_znaki (stripslashes(imap_body($imap. $id_wiadomosci»): imap_close($imap): } wyswietl_nowa_wiad_form($_SESSION['uwierz_uzyt']. $do. $dw. $temat. $glowny): break: case 'odpowiedz' II ustawienie adresu na reply-to lub z obecnej wiadomości if(! $imap) ( $imap = otworz_skrzynke($_SESS ION['uwierz_uzyt '] . $_SESSION['wybrane_konto']): } if($imap) ( $naglowek = imap header($imap. $id wiadomosci): if($naglowek->reply_toaddress) { $do = $naglowek ->reply toaddress: } else { $do = $naglowek- >fromaddress: } $temat = "Odp: ".$naglowek->subject : $glowny = dodaj_znaki (stripslashes(i map_body($imap. $id_wiadomosci»): imap_close($imap): wyswietl_nowa_wiad_form($_SESSION['uwierz_uzyt'] . $do. $dw. $temat. $glowny): break: case 'przekazanie' II ustawienie wiadomości jako tekstu obecnej wiadomości if( l $imap) ( $imap = otworz_skrzynke($_SESSION[ 'uwierz_uzyt'] . $_SESSION['wybrane_konto']): } if($imap) ( $naglowek = imap_header($imap. $id_wiadomosci): $glowny = dodaj_znaki (stripslashes(imap_body($imap. $id_wiadomosci»): $temat = "Fwd: ".$naglowek->subject: imap_close($imap): wyswietl nowa wiad form($ SESSION['uwierz uzyt']. $do. $dw. $temat-:- $glowny): 607 608 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL break; case 'nowa-wiadomosc' ( wyswietl_nowa_wiad_form($_SESSION['uwierz_uzyt'] , $do, $dw, $temat. $glowny); break; //********************************************************************** II Etap 4: stopka //********************************************************************** skrypt stosuje metodę obsługi zdarzeń. Zawiera wiedzę (czy też logikę) na temat przez funkcje poszczególnych zdarzeń . W tym przypadku są one wywoływane przez użytkownika poprzez kliknięcie różnych przycisków w witrynie, z których każdy wyzwala pewną akcję. Większość przycisków jest tworzona przez funkcję wyswi et l_przyci sk ( ). Jedynie w wypadku przycisku wysyłającego jest to funkcja wyswi et l_form_przyci sk (). Obie te funkcje znajdują się w plikufunkcje_wyswietl.php. Obie też wykonują skok do URL-a o formacie: Powyższy wywołania index.php?akcja~wy l ogowanie Wartość zmiennej $akcja przy wywołaniu skryptu indeks.php określa, które zdarzenie zostanie wywołane . Cztery podstawowe części powyższego skryptu są następujące : 1. Wykonywane jest przetwarzanie, które musi nastąpić przed wysłaniem nagłówka strony do takie jak: rozpoczęcie sesji, wstępne przetwarzanie akcji wybranej przez oraz podjęcie decyzji o wyglądzie nagłówków. przeglądarki, użytkownika 2. Przetworzone i wysłane zostają nagłówki i opcje menu, odpowiednie do akcji wybranej przez użytkownika. 3. Następuje wybranie wykonywanych elementów głównej Różne akcje powodują różne wywołania funkcji . części, zależnie od wybranej akcji. 4. Wysłane zostają stopki strony. Analizując powyższy kod, można dostrzec, że cztery części skryptu są zaznaczone komentarzami. Aby w pełni zrozumieć powyższy skrypt, jego poszczególne części zostaną opisane akcja po akcji. Logowanie i wylogowanie Kiedy użytkownik wczyta stronę indeks.php, zobaczy wynik przedstawiony na rysunku 29.2. ekranu logowania jest domyślnym zachowaniem aplikacji. W przypadku gdy nie jest ustawiona zmienna $akcj a ani nie są podane szczegóły logowania, zostaną wykonane następujące części kodu. Wyświetlanie Na etapie wczesnego przetwarzania zostaje uruchomiony include ( 'funkcje_dolacz.php') ; session_start(); następujący kod: Rozdział 29 . • Tworzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW 609 Rysunek 29.2. Ekran logawania systemu " Świeża poczta" z wyświetloną prośbą o podanie nazwy użytkownika i hasła wiersze kodu rozpoczynają sesję . Będzie ona wykorzystywana do sesji $uwierz_uzyt i $wybrane_konto, zastosowanych później. Powyższe ś ledzenia zmiennych Podobnie jak we wcześniejszych naszych aplikacjach, tworzone są krótkie nazwy zmiennych. Postępowaliśmy w ten sposób w każdym skrypcie związanym z formą, począwszy od pierwszego rozdziału książki , nie trzeba więc objaśniać niczego oprócz zmiennej $akcja. Zależnie od tego, z którego miejsca aplikacji będzie ona pochodzić, może to być zmienna GET lub POST. Zmienna ta jest odczytywana z tablicy $_REQUEST[ , akcja' J. To samo należy zrobić ze zmienną konto, która zwykle jest zmienną GET, lecz w przypadku usuwania konta ma ona charakter zmiennej POST. Aby oszczędzić pracy podczas dostosowywania interfejsu użytkownika, przyciski pojawiające się na pasku narzędzi są kontrolowane przez tablicę . Zadeklarowana zostaje pusta tablica: $przyciski~array(); po czym następuje ustawienie żądanych $przyciski[O]~'przejrzyj_skrzynke' $przyci ski[l] ~'nowa-wiadomosc' ; $przyciski[2]~'konfiguracja-konta' przycisków na danej stronie: ; ; Jeżeli użytkownik będzie się logować później dodać kolejne przyciski. Na etapie nagłówka zostaje jako administrator, do tej tablicy będzie można wyświetlony zwykły nagłówek: tworz_naglowek_html( $_SESS ION[ 'uwi erz_uzyt'] . $_SESS ION[' wybrane_konto '] ) ; " Świeża poczta". wyswietl_narzedzia($przyciski); Powyższy kod wyświetla tytuł i pasek nagłówka, a następnie pasek przycisków narzędziowych, który można dostrzec na rysunku 29.2. Funkcje te znajdują się w bibliotece funkcjifunkcje_ wyswietl.php. Ponieważ można zobaczyć ich wynik na rysunku, nie zostaną tu opisane. Następnie zostaje wyświetlona główna część kodu: 610 V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Część if(lsprawdz_uwierz_uzyt(» ( echo " Należy być za logowanym": if«$akcja) && ($akcjal='wylogowanie'» ( echo" aby oglądać format_akcja($akcja): } echo ". ": wyswietl_form_l og($akcja): Funkcja sprawdz_uwierz_uzyt() pochodzi z bibliotekifunkcje_uwierz.php. Bardzo podobny kod został wykorzystany w niektórych poprzednich projektach - sprawdza on, czy użytkownik jest zalogowany. Jeżeli nie, jak w tym przypadku, wstaje wyświetlony fonnularz logowania, który można zobaczyć na rysunku 29.2. Fonnularz ten wykonano za pomocą funkcji wyswietl_formJog(), umieszczonej w plikufunkcje_wyswietl.php. Jeżeli użytkownik prawidłowo wypełni przedstawioną na rysunku 29.3. fonnularz i naciśnie przycisk Logowanie, ujrzy stronę Rysunek 29.3. Po pomyślnym zalogowaniu użytkownik może rozpocząć korzystanie z aplikacji Zalooowano pomyś lnie. "<",... W przypadku tego konkretnego uruchomienia skryptu zostaną włączone różne części kodu. Fonnularz logowania posiada dwa pola: $nazwa_uz i $haslo. Po ich wypełnieniu zostanie uruchomiony następujący fragment kodu dokonujący wstępnych obliczeń : if($nazwa_uz I I $haslo) ( if( loguj($nazwa_uz. $haslo» ( $stan .= " Za logowano pomyślnie. " : $ SESSION['uwierz uzyt'] = $nazwa uz: if(ilosc_kont($_SESSION['uwierz_uzyt'])==l) ( $konta = pobierz_liste_kont($_SESSION[ 'uwierz_uzyt' ] ): $_SESS ION['wybrane_konto'] = $konta[O]: } } el se { $stan= " Przepraszamy, ale za logowanie za " podanej nazwy użytkownika i ha s ła niemożliwe.< /p> ": pomocą Rozdział 29 . • Tworzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW 611 Jak można dostrzec, kod wywołuje funkcję l oguj ( ), która jest podobna do tych zastosowanych w rozdziałach 27. i 28. Jeżeli to działanie zakończy się sukcesem, zostaje zgłoszona zmienna sesji $uwi erz _uzyt. Oprócz przycisków skonfigurowanych poprzednio zostaje dodany nowy, pozwalający kowi na wylogowanie się w następujący sposób: użytkowni­ if(sprawdz_uwierz_uzyt()) ( $przyciski[4]='wy1ogowanie' : Przycisk ten można zauważyć na rysunku 29.3 . Na etapie nagłówków zostają ponownie wyświetlone nagłówek i przyciski. W ekranu ukazuje się skonfigurowana wcześniej wiadomość o stanie: głównej części echo $stan: Po powyższych działaniach pozostaje już tylko wyświetlenie stopki i oczekiwanie na reakcję użytkownika. Konfiguracja kont Kiedy użytkownik rozpoczyna korzystanie z systemu "Świeża poczta", jest zmuszony do skonfigurowania kont poczty elektronicznej . Jeżeli naciśnie przycisk Konfiguracja konta, ustawi wartość zmiennej $akcja na konfiguracja-konta i ponownie wywoła skrypt indeks.php. Użytkownik ujrzy wtedy stronę przedstawioną na rysunku 29.4. Rysunek 29.4. Użytkownik musi swoje konto pocztowe, zanim będzie mógł [S] Ilt!1~:, ... tacalhasl l"!j;, ,,,,!..l') II'Hl!" q*m ' ... I;(~~'" k (IrJ''Iou·\1~;,~·I.,',)l)ill skonfigurować ...._ ,~ odczytać pocztę Hasło: 1 ~"ZmI_ Lo l".alnv intrlnł!t Spójrzmy ponownie na skrypt z listingu 29.2. Tym razem z powodu wartości zmiennej $akcja jego wynik będzie inny. Powstanie nieco inny nagłówek: 612 V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i My$QL Część t worz_naglowek_ht ml ($_SESS ION['uwierz_uzyt ' ], "~w i eża poczta ". format_akcja( $akcja), $_SESS ION[ 'wybrane_konto']); Co ważniejsze , różnica dotyczy części głównej : case 'zachowaj-ustawienia' case ' konfiguracja- konta ' case ' usun-konto' wyswietl _ko nf_konta($_SESS ION[' uwierz_uzyt']); break; To typowy wzór - każde polecenie wywołuje funkcję , W tym wypadku zostaje wywołana funkcja wyswi et l_konf_konta () , Kod tej funkcji jest przedstawiony na listingu 29 ,3, Listing 29,3, Funkcja wyswietLkon'-konta() szczegóły pochodząca z pliku funkcje_wyswietl,php - pobiera i wyświetla konta funct ion wyswietl_konf_kont a( $uwierz_uzyt ) ( II wyświetleni e pust ego formul arza ' nowe konto ' wyswietl form konta($ uwi erz uzyt); $l i sta ~-pobierz konta($uwierz uzyt); $konta ~ si zeof ($lista); - II wyświetlenie wszystki ch zachowanyc h kont foreach($l i sta as $kl ucz ~> $kont o) ( II wyśw i etle ni e fo rmul arza dla szczeg ó ł ów każ d ego konta II proszę za uważyć, że h as ł a wszystk ich kont zosta n ą wys ła ne w formi e HTML II to naprawdę nie jest dobry pomysł wyswiet l_form_konta($uwierz_uzyt, $konto[' id_kont a' ], $konto[ 'serwer ' ], ~ $konto[ ' zda lny uzyt'] , $konto[ 'zdalne_has lo'] , $konto[ 'typ ' ], $konto['port '] ); Kiedy funkcja wyswiet1_konf_konta ( ) zostaje wywołana, wyświetla pusty formularz służący do dodawania nowego konta, a następnie gotowe do edycji formularze zawierające wszystkie zapisane konta użytkownika, Funkcja wyswi et 1_ form_konta ( ) wyświetli formularz, który można zobaczyć na rysunku 29.4, Jest on w tym przypadku zastosowany na dwa różne sposoby - bez podania żadnych parametrów w celu wyświetlenia pustego formularza, a także z pełnym ich zestawem, aby wyświetlić istniejący rekord, Funkcja ta znajduje się w bibliotecefimkcje_wyswietl.php, Wyświetla prosty kod HTML, nie zostanie więc tu opisana, która odczytuje istniejące konta, jest pobi erzJ onta() , pochodząca z bibliotekifunkcj eyoczta,php (zobacz listing 29.4), Funkcją, Listing 29,4, Funkcja pobierz_konta() umieszczona w pliku funkcje_poczta,php - odczytuje wszystkie kont konkretnego użytkownika function pobierz konta($ uwi erz uzyt) ( $lista ~ array(); if($lacz~lacz_bd ()) ( $zapytanie ~ "select * from konta where nazwa_uz $wynik ~ $lacz->query($zapytanie); if( $wyni k) ( while($ustawi enia ~ $wyni k->fetc h_assoc()) array_push( $l i sta, $ustawienia); } } else { ~ $uwierz_uzyt szczegóły Rozdział 29 .• Tworzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW 613 return fa l se; } return $1 i sta; Jak można dostrzec, funkcj a pobi erz_konta () łączy danego użytkownika i zwraca je w formie tablicy. się z bazą danych, pobiera wszystkie konta Tworzenie nowego konta formularz konta i naciśnie przycisk Zapisanie zmian, zostanie wywoakcja zachowaj -ustawi eni a. Poniżej przedstawiamy obsługujący tę akcję kod z pliku indeks.php. Na etapie wstępnego przetwarzania zostaje wykonany następujący kod: Jeżeli użytkownik wypełni łana case ' zachowaj-ustawienia ' : przechowaj ustawienia konta($ SESSION['uwierz uzyt'], $HTTP POST VARS); break: -Funkcja przechowaj_ustawieni a_konta O zapisuje jest przedstawiony na Iistingu 29.5. szczegóły konta w bazie danych. Kod tej funkcji Listing 29,5, Funkcja przechowaLustawienia_konta() umieszczona w pliku funkcje_poczta,php dane nowego konta użytkownika function przechowaj_ustawienia_konta($uwierz_uzyt, $ustawienia) { if(lwypelniony($ustawienia» { echo " Wszystkie pola muszą być wypełnione. Proszę spróbować ponownie. ": return fa l se: } else { if($ustawienia['konto']>Q) { $zapytanie ~ "update konta set serwer ~ ' " .$ustawienia[serwer]. "' . port ~ ".$ustawienia[port].". typ ~ "' .$ustawienia[type]. " , zda lny uzyt ~ "' .$ustawienia[zdalny uzyt].''' . zda lne)as lo ~ '" .$ustawienia[zdalne_haslo]. where id konta ~ $ustawienia[konto] and nazwa_uz ~ "'. $uwi erz_uzyt. " , " ; else { $zapytani e ~ "insert into konta values ( '" .$uwierz_uzyt $ustawi eni a[serwer] . " " ' ' . $ustawi eni a[port] . " , $ustawienia[typ]. "', '" .$ustawienia[zdalny uzyt] $ustawienia[zdalne_haslo]."', NULl) " : } if($lacz~lacz_bd(» { $wynik ~ $ l acz->query($zapytanie); ($wyn i k) { return t rue: } else { return false: if } else { echo " Zachowanie zmian return fa l se: niemożliwe. " : przechowuje 614 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Jak można dostrzec, dwie możliwości wewnątrz funkcji przechowaLustawienia_konta() odnoszą do wstawiania nowego konta i uaktualniania istniejącego . Funkcja wykonuje odpowiednie zapytanie w celu przechowania szczegółowych danych konta. się Po przechowaniu szczegółów konta następuje powrót do skryptu indeks.php, do głównej zawartości : case 'zachowaj-ustawienia' case 'konfiguracja-konta' case 'usun-konto' wyswietl_konf_konta($_SESSION['uwierz_uzyt']): break: A zatem funkcja wyswi et 1_konf_konta () zostaje wykonana w sposób podobny do powyższego w celu wyświetlenia szczegółów konta użytkownika. Nastąpi dołączenie nowego konta. Modyfikacja istniejqcego konta Proces modyfikacji istniejącego konta jest bardzo podobny. Użytkownik może zmienić szczegóły konta i nacisnąć przycisk Zapisz zmiany. Wywoła to ponownie akcję zachowaj -ustawi eni a, tym razem jednak szczegóły zostaną uaktualnione, a nie wstawione. Usuwanie konta Aby W konto, użytkownik może nacisnąć przycisk Usuń konto, z tych kont. Działanie to wywoła akcję usun-konto. usunąć każdego części wstępnego wyświetlony przetwarzania skryptu indeks.php zostanie wykonany pod danymi następujący kod: case 'usun-konto' usun_kontoC$_SESSION['uwierz_uzyt'] , $konto): break, Kod ten wywołuje funkcję usun _ konto (). Kod tej funkcji jest przedstawiony na Iistingu 29.6, Usuwanie konta musi zostać wykonane przed nagłówkiem, ponieważ wybór kont do użycia w nim właśnie się znajduje. Listę kont należy uaktualnić wcześniej , aby nagłówki mogły zostać wyświe­ tlone poprawnie. Listing 29.6. Funkcja usun konto() z pliku funkcje poczta.php - usuwa dane pojedynczego konta function usun_konto($uwierz_uzyt, $id_konta) { / / usuni ęci e jednego z kont aktua l nego użytkowni ka z bazy danych $zapytanie = "delete frem konta where id_konta = ''',$id konta,'" and nazwa uz = "',$uwierz_uzyt,""': if($lacz=lacz_bd()) { $wynik = $lacz ->query($zapytanie) : } return $wyni k: Po wykonaniu powyższego skryptu następuje powrót do skryptu indeks.php, w którym w głównej zostanie uruchomiony następujący kod: case 'zachowaj-ustawienia ' case 'konfiguracja-konta' case 'usun-konto ' wyswietl_konf_konta($_SESSION['uwierz_uzyt']): break: części Rozdział 29 . • Tworzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW Kod ten można rozpoznać, kont użytkownika. gdyż został on wykonany poprzednio - wyświetla 615 on po prostu listę Odczytywanie poczty Po skonfigurowaniu kont przez użytkownika można przystąpić do się z tymi kontami w celu odczytania poczty. części podstawowej - łączenia Wybór konta Przede wszystkim należy wybrać jedno z kont użytkownika, z którego będzie odczytywana poczta. Aktualnie wybrane konto jest przechowywane w zmiennej sesji $wybrane_konto. Jeżeli użytkownik posiada tylko jedno zarejestrowane w systemie konto, zostanie ono automatycznie wybrane podczas logowania: ( $konta ~ pobierz liste kont($ SESSION[ 'uwi erz uzyt'); $_SESSION['wybrane_konto') ~ Skonta[O); - if(ilosc_kont($_SESSION['uwierz_uzyt')~~l) Funkcja il osc _kont (), pochodząca z pliku funkcje"'poczta.php, jest wykorzystywana do obliczenia, czy użytkownik posiada więcej niż jedno konto. Funkcja i l osc _kont ( ) jest przedstawiona na listingu 29.7. Pobiera ona tablicę zawierającą nazwy kont użytkowników . W tym przykładzie istnieje dokładnie jedno, tak więc można uzyskać do niego dostęp poprzez wartość tablicy O. Listing 29.7. Funkcja ilosc_kont() pOChodząca zarejestrowanych przez danego użytkownika z pliku funkcje_poczta .php - oblicza function ilosc_kont($uwierz_uzyt) ( II pobranie ilości kont należących do aktualnego $zapytanie ~ liczbę kont użytkownika "select count(*) from konta where nazwa_uz ~ '" .$uwierz_uzyt."'''; ( $wynik ~ $lacz->query($zapytanie); if( $wyni k) ( return $wynik->fetch_array(); if($lacz~lacz_bd(» } return O; Funkcja pobi erz_l i ste_kontC) jest podobna do funkcji pobi erz_ konta() opisanej poprzednio, lecz pobiera ona jedynie nazwy kont. Jeżeli użytkownik posiada zarejestrowane więcej niż jedno konto, musi dokonać wyboru konta, z którego chce skorzystać . W tym wypadku nagłówek będzie posiadał pole SELECT zawierające dostępne skrzynki pocztowe. Wybranie jednego z nich wyświetli skrzynkę pocztową tego konta (zobacz rysunek 29.5). Opcja SELECT jest tworzona wewnątrz funkcji tworz_naglowek_html (), pochodzącej z plikufimkcje_ wyswietl.php, jak przedstawiono w poniższym fragmencie kodu: 616 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Rysunek 29.5. Po wybraniu konta localhost z pola SELECT zostaje pobrana i wyświetlona lista wiadomości konta t..I'128 Lul 2009 spam@spąm dgmlna Wyg @j 4QQQQQPLN co tydzjęń!'! (9833 cbars) ! II dołączenie pola wyboru konto. jeżel i użytkownik l posiada ~•• ~ lok.,lnyłntrand w i ęcej ni ż jedno konto if(ilosc_kont ($uwi erz_uzytJ>lJ ( echo " " ; Generalnie unikaliśmy dotąd omawiania kodu HTML wykorzystanego w przykładach zawartych w tej książce, jednak kod HTML generowany przez funkcję wyswietl_ select_kont() zasługuje na opis. Zależnie od kont posiadanych przez aktualnego użytkownika, funkcja wyswi et 1_se l ect Jont () wytworzy kod HTML podobny do następującego : <select onc hang e~"win d ow.location~th i s.opt i o n s[se l ecte dlnde x J value name~konta " > Wybór konta loc alho st Większa część tego kodu to po prostu element HTML SELECT, lecz zawiera on również fragment kodu JavaScript. W taki sam sposób, w jaki PHP tworzy HTML, może on zostać również zastosowany do generowania skryptów po stronie klienta. Ilekroć występuje w tym elemencie zdarzenie zmiany (change) , JavaScript ustawi parametr wi ndow. l ocati on na wartość opcji. W powyższym przykładzie jeżeli użytkownik wybierze pierwszą opcję wyboru, wi ndow. l ocation zostanie ustawione na ' indeks. php?akcja~ wybierz-konto&konto~10'_ W wyniku tego wyrażenia zostanie załadowany ten URL. Oczywiście , jeżeli użytkownik posiada przeglądarkę , która nie obsługuje języka JavaScript, lub język ten jest wyłączony , powyższy kod nie zostanie wykonany. Rozdział 29 . • Tworzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW 61 7 Funkcja wyswi et 1_se l ect _kont C), pochodząca z pliku funkcje _ wyswietl.php, jest wykorzystywana w celu pobrania listy dostępnych kont i wyświetlenia pola SELECT. Korzysta ona również z opisanej poprzednio funkcji pobierz_1 iste_kontO. Wybranie jednej z opcji pola SELECT uruchamia zdarzenie wybierz-konto. Na rysunku 29.5 jest dołączone na końcu URL-a, razem z identyfikatorem wybranego konta. Dodanie tych zmiennych GET przynosi dwa efekty. Po pierwsze, na etapie wstępnego przetwarzania w skrypcie indeks.php zostanie wybrane konto przechowane w zmiennej sesji $wybrane_konto: case 'wybierz-konto ' II jeżeli wybrane prawidłowe konto. przechowanie go jako zmiennej sesji if«$konto) && (i stnieje_konto($_SESS ION[ ' uwierz_uzyt']. $konto ») { $_SESSION['wybrane_konto'] = $konto; } break; Po drugie, podczas wykonywania głównej zawartości jest uruchamiany następujący kod: case 'wybierz -konto' case 'przejrzyj-skrzynke' II jeżeli skrzynka właśnie wybrana lub wybrano przejrzyj-skrzynke II wyświetlenie skrzynki wyswietl_liste($_SESSION['uwierz_uzyt ' ]. $_SESSION['wybrane_konto']); break; Jak można dostrzec, w tym miejscu wykonywana jest taka sama akcja, jak przy wyborze opcji ona opisana poniżej. Pokaż skrzynkę. Została Przeglqdanie zawartości skrzynki Zawartość skrzynki ona listę wszystkich listingu 29.8. wiadomości Listing 29.8. Funkcja wyswietUiste() wiadomości za pomocą funkcji wyswiet1_1 i steC) . Wyświetla w skrzynce pocztowej . Kod tej funkcji jest przedstawiony na może być przeglądana w skrzynce pocztowej pochodząca z biblioteki funkcje_wyswietl.php - wyświetla function wyswietl_liste($uwierz_uzyt. $id_konta) II wyświetlenie listy wiadomości w skrzynce global $szerokosc_tabeli; if(l$id_konta) { echo " Nie wybrano } else ( żadnej skrzynki . "; $imap = otworz_skrzynke($uwierz_uzyt. $id_konta); if($imap) ( echo " ISBN: " 1> Tyt uł książki : " 1> Autor książki : " 1> Kategoria: <select name~"idkat"> } echo ">" .$takat['nazwakat'] ""; ?> Cena: name~"cena" Rozdział 28 .• Tworzenie koszyka na zakupy 597 value="" 1> Opis: <? php echo $edycja?$ksiazka['opis '] :": ?> align="center"> " ; ?> "; wyswietl_select_kont($uwierz_uzyt. $wybrane_kontoJ; echo " "; $naglowki = imap_headers($imap); II można przeformatować te dane lub pobrać inne za pomocą imap_fetchheaders II ale jest to dość dobre podsumowani e. więc zostanie wyświetlone po kolei $wiadomosc i = sizeof($naglowki); wszystkie 618 Czę ś ć Y • Tworzenie praktycznych projektów PHP i My$QL for($i ~ O; $i<$wiadomosci; $i++l echo "\n"; echo "cltable>"; else { $konto ~ pobierz_konf_konta($uwierz_uzyt. $id_kontal; echo " Otwarcie skrzynki ".$konto[·serwer']." '+ niemożliwe. " : W powyższej funkcji rozpoczyna s ię właściwe korzystanie z funkcji PHP IMAP. Dwie kluczowe c zęści tej funkcji to otwieranie skrzynki i odczytywanie n agłówków wiadomości. Skrzynka pocztowa konta użytkownika jest otwierana za pomoc ą funkcji otworz _sk rzynke( ), umieszczonej w plikufunkcjeyoczta.php. Funkcj ę tę przedstawiono na listingu 29.9. Listing 29.9. Funkcja otworz_skrzynke() pochodząca z pliku funkcje_poczta.php - łączy się ze skrzynką pocztową użytkownika function otworz_skrzynke($uwierz_uzyt. $i d_konta l II wybranie skrzynki. jest tylkO jedna { $konta ~ pobierz_liste_kont($uwierz_uzytl; $ SESSION['wybrane konto'] ~ $konta[O]; $id_konta ~ $konta[O]; jeżeli if(ilosc_kont($uwierz_uzytl~~ll połączenie z wybranym przez użytkownika serwerem POP3 lub IMAP $ustawienia ~ pobierz_konf_konta($uwierz_uzyt. $id_kontal: if('sizeof($ustawieniall { return O; II } $skrzynka '{'. $ustawienia[serwer]; { $skrzynka .~ '/pop3'; ~ if($ustawienia[typ]~~'POP3 ' l $skrzynka . ~ ':'. $ustawieni a[port]. '} INBOX' : II sprawdzić wartości zwracane imap_open($skrzynka. $ustawienia['zdalny_uzyt'] . $ustawienia[ ' zdalne_haslo']l; wytłumienie ostrzeżeń. @ $imap ~ return $imap: W istocie skrzynka jest otwierana za pomocą funkcji i map_open() o następującym prototypie; int imap_open(string skrzynka. string nazwa_uz . string haslo [ . int opcje]l Rozdział Powyższej 29 .• Tworzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW funkcji należy przekazać następujące 619 parametry: łańcuch ten powinien zawierać nazwę serwera i skrzynki oraz opcjonalnie numer portu i protokół. Format tego ciągu powinien być następujący : • skrzynka - {nazwa_komputera I protokó I :port } nazwa _skrzynki nie zostanie określony, domyślnym jest IMAP. Analizując powyższy kod, dostrzec, że jeśli użytkownik określi protokół konkretnego konta na POP3, nazwa protokołu zostanie umieszczona w parametrach. Jeżeli protokół można Na przykład aby odczytać pocztę z komputera lokalnego za pomocą domyślnych portów, zostałaby zastosowana następująca nazwa skrzynki w przypadku protokołu IMAP: {localhost:143}INBOX a taka w przypadku POP3 : {localhost/pop3:110}INBOX • nazwa_uz • ha s l o - nazwa użytkownika dla danego konta hasło dla danego konta Można również przekazać w trybie tylko do odczytu. funkcji opcjonalne znaczniki określające opcje, takie jak otwórz skrzynkę Warto podkreślić, że łańcuch skrzynki został skonstruowany fragment po fragmencie, za pomocą operatora łączenia, przed przekazaniem go funkcji i map_open ( ). Należy zachować ostrożność podczas konstruowania go, ponieważ łańcuchy zawierające wyrażenie {$ często sprawiają probIerny w PHP. Powyższe wywołanie jeżeli nie. funkcji zwraca potok IMAP, jeżeli skrzynka . może zostać otwarta, i fa l se, Kiedy zakończy się operację na potoku IMAP, można go zamknąć za pomocą funkcji imap_ '+close(potok_imap). W przykładowej funkcji potok IMAP jest przekazywany z powrotem do głównego programu. Następnie funkcja i map_headers () zostanie wykorzystana do pobrania nagłów­ ków IMAP w celu ich wyświetlenia: $nag l owk i~imap_headers($imap): Funkcja ta zwraca informację na temat nagłówka każdej wiadomości w skrzynce, do której uzyskano połączenie . Informacja ta jest zwracana jako tablica, jeden wiersz na wiadomość. Nie została ona sformatowana; wyświetla po prostu jeden wiersz na wiadomość (zobacz rysunek 29.5). informacji na temat nagłówków wiadomości można uzyskać za pomocą funkcji o podobnie nazwie imap_header(). W tym przykładzie funkcja imap_headers() podaje wystarczającą informacji. Więcej brzmiącej ilość Odczytywanie wiadomości pocztowych Każda z wiadomości w poprzedniej funkcj i wyswi et l_l i ste () została skonfigurowana jako łącze do konkretnej wiadomości poczty elektronicznej. Każde łącze posiada następującą formę : indeks.php?akcja~zobacz-wiadomosc&id_wiadomosc i ~6 id_wiadomosci to kolejny numer zastosowany w pobranych żyć , że wiadomości IMAP są wcześniej nagłówkach. numerowane od l, a nie od O. Warto zauwa- 620 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Jeżeli użytkownik kliknie któreś z łączy, ujrzy wynik podobny do przedstawionego na rysunku 29.6. Rysunek 29.6. Akcja zobacz-wiadomosc wyświetla konkretną wiadomość Do: DW: Otnymano: I~ ~ń l~~ VVlElKA OKAZ..IA \WGRANIA OGROMNYCH PIENIĘDZY'! Nie musisz odpowiadać na !adn e p}tanła. kontakto'Nac się zlnn)mł ludfml ani wychodZić z domu, Wystarczy ~Ir(l .....yslać malla! Jeśli zawsze marzyłeś . by któregoś dnia stać się bogaczem. teraz MASZ TAKĄ SZANSĘ! ~t3fCZ'/, !e zastosujesz się do łnstrul<:cjl, !d:óre otrzymaszmałlem w naibliZSzvm czasie. Po przekazaniu powyższych parametrów skryptowi indeks.php zostaje wykonany następujący kod: case °pokaz-naglowki case °ukryj -naglowki case °zobacz-wiadomosc ° II jeżeli właśnie pobrana wiadomość z listy lub przy oglądaniu wiadomości II wybrano pokazanie lub ukrycie wiadomości. pobranie wiadomości $pelne_naglowki ~ ($akcja~~Opokaz-naglowk i' l : o o wyswietl_wiadomosc($_SESSION['uwierz_uzyt ' ]. $_SESSION['wybrane_konto']. $id_wiadomosci. $pelne_naglowkil: break: sprawdzenie wartości zmiennej $akcja, czy zawiera ona pokazW podanym przykładzie wynikiem tego będzie fal se i zmienna $pel ne_naglowki zostanie ustawiona na fa l se. Akcję pokaz-nagl owki opisano w dalszej części tego rozdziału . Można zauważyć, że następuje '+n aglowki o o. o o Wiersz kodu: $pelne_naglowki~($akcja~~Opokaz-nag l owki' mógł również zostać l: napisany w bardziej czytelny sposób: if($akcja~~Opokaz-naglowki Ol $pelne_naglowki~true: ) else { $pelne_naglowki~false: zostaje wywołana funkcja wyswiet l_wi adomosc( l . Większa jej część wyświetla zwykły kod HTML, tak więc nie zostanie tu opisana. Wywołuje ona funkcję odczytaj_wiadomosc( l w celu pobrania odpowiedniej wiadomości ze skrzynki: Następnie $wiadomosc ~ odczytaj_wiadomosc($uwierz_uzyt. $id_konta. $id_wiadomosci. $pelne_naglowkil: Rozdział 29 .• Tworzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW 621 Funkcja odczytaLwiadomosc() pochodzi z bibliotekifimkcj eyoczta.php. Jej kod jest przedstawiony na listingu 29.10. Ustlng 29.10. Funkcja odczytaLwiadomosc() umieszczona w pliku funkcje_poczta.php wiadomość ze skrzynki odczytuje konkretną function odczytaj_wiadomosc($uwierz_uzyt, $id_konta, $id_wiadomosci, $pel ne_naglowki) ( $wiadomosc = array(); if(I($uwierz_uzyt && $id_wiadomosci && $id_konta)) return false; $imap = otworz skrzynke( $uwierz uzyt, $id_konta); if( I$imap) ( return fa l se; $naglowek = imap_header($imap, $id_wiadomosci); if( l$naglowek) ( retu rn false; $wiadomosc['tekst'] = imap_body($imap, $id_wiadomosc i ); if(l$wiadomosc['tekst']) ( $wiadomosc['tekst ' ] = "[Ta wiadomość nie zawiera żadnego tekstu]\ n\n\n\n\n\n"; if($pelne_naglowki) ( $wiadomosc['pelne nag lowki '] = imap fetc hheader($imap, $id_wi adomosci); } el se ( $wiadomosc['pelne_naglowk i '] = "; $wiadomosc[ 'temat ' ] = $naglowek->subject; $wiadomosc['adres_od'] = $naglowek->fromaddress; $wiadomosc['adres_do'] = $naglowek->toaddress; $wiadomosc['adres_dw'] $naglowek->ccaddress; $wiadomosc[' data' ] = $nag lowek->date; II proszę za uważyć, że dok ładn iejsze informacje moż n a u zysk a ć za pomocą from i II to zami ast fromaddress i toaddress , lecz te pierwsze są prostsze w użyc i u imap_close($imap); return $wiadomosc; Ponownie do otwarcia skrzynki użytkownika została zastosowana funkcja otworz_skrzynke() . Tym razem j ednak odczytywana jest konkretna wiadomość. Za pomocą tej biblioteki funkcji oddzielnie pobierane są nagłówki wiadomości i jej tekst. Trzy zastosowane w przykładzie funkcje !MAP to imap_header () , i map_fetchheader() i i map_body ( ). dwie funkcje nagłówków różnią się od poprzednio wykorzystanej funkcji i map_headers ( ). Mają one nieco mylące nazwy. Oto ich podsumowanie: Należy zauważyć , że zwraca podsumowanie nagłówków wszystkich wiadomości znajdujących w skrzynce. Zwraca je jako tablicę o jednym elemencie na wiadomo ś ć . • i map_headers ( ) s ię • i map _hea der ( ) - zwraca nagłówek jednej konkretnej wiadomości w formie obiektu. 622 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL • i map_f et chheader ( ) - zwraca nagłówek jednej konkretnej wiadomości w formie ciągu . W powyższym przypadku funkcja i map_header() została zastosowana do wypełnienia konkretnych pól nagłówka, a i map_f et chheader ( ) do wyświetlenia pełnych nagłówków , jeżeli zażądają tego użytkownicy (kwestia ta zostanie opisana w dalszej części tego rozdziału) . Funkcje i map_hea der () i i map_bOdy() zostały wykorzystane do utworzenia tablicy zawierającej wszystkie elementy konkretnej wiadomości . Funkcja imap_hea der () jest wywoływana w nastę­ pujący sposób: $naglowek = imap_header ($imap. $id_wiadomosci); Następnie możliwe jest wyodrębnienie z obiektu wszystkich potrzebnych pól: $wiadomosc[ 'temat'] = $naglowek->subject ; Funkcja i map_body ( ) jest wywoływana w celu dodania tekstu wiadomości w następujący sposób: $wiadomosc [' tekst ' ] = imap_body( $imap, $id_wi adomosci); Na końcu skrzynka pocztowa jest zamykana za pomocą funkcji imap_c1ose(), po czym zostaje zwrócona utworzona tablica. Funkcja wyswi et 1_wi adomosc () może zostać następnie wywołana w celu wyświetlenia pól wiadomości w formie przedstawionej na rysunku 29.6. Przeglądanie nagłówków wiadomości Jak można zobaczyć Jeżeli on na rysunku 29.6, w wiadomości znajduje się przyci sk Pokaż nagłówki . pokaz -nag1 owki , która dodaje przed tekstem wiadomości pełne jej nagłówki. użytkownik kliknie ten przycisk, ujrzy wynik podobny do przedstawionego na rysunku 29.7. .. Wywołuje akcję Rysunek 29.7. Zastosowanie opcji pokaz-naglowki w celu wyświetlenia pełnych nagłówków tej pozwoli wiadomości użytkownikowi odnaleźć źródło śmieci i~Uń Rełum-PatłI: Recif'ł$O:: (tein nDbodY@1ocałtJOSt) .bY. maU,serwer (8Jt318,9,3fSuSE L1nux 8,9.3-0.1} id 0AA31014; SOb, -28 I-tJt 2009 Q4"3?!S~ +0100 Je.ssage4d: ~O!)000325.439OAA.31014@ffJail..$.rwe". ~ ~~b~~e:~;=~LN 00 ty1Zlłń!H Frotll, $p3m@Spal'n~ cco Slatu$':RO WIELKA OK>l.ZJA. WYGRANL.!\ OGROMN YCH PIENIĘDZY'! Nie muslsl. o dP owi ada ć na żadne p,tanla. kOntał1Cwać się zinnym lludŻml ani WYchodrić ldomu. Wystarczytjlko W~SłaĆ mailal Jeśli :awsze marzyłeś . by Ictóregos dnia St3Ć si ę b093czem. lerarMASZ TAKĄ SZAtJSĘJ W}starcz.y. u zaslo$ujes! się do instrukCji, l10re otr.qmaStmaHem wnajbli!Sz)'m aasie. Jak można dostrzec, obsługa zdarzeń dla zobacz owi adomosc obejmuje także pokaz - nag1 owki (oraz przeciwieństwo tej akcji, uk ry j -nagl owki). Jeżeli opcja ta zostanie wybrana, wykonywane są działania podobne do poprzednich. Jednak w funkcji odczyta L Wi adomosc() pobrany jest również pełny tekst nagłówków : Rozd ział 29 . • Tworzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW 623 if($pelne_naglowkil $wiadomosc['pelne_naglowki '] = imap_fetchheader($imap, $id_wiadomoscil; Nas tępnie można wyświetlić użytkownikowi nagłówki. Usuwanie wiadomości przycisk Us uń w konkretnej fragment skryptu indeks.php: Jeżeli użytkownik naciśnie Wywoła to następujący wiadomości , uruchomi akcję usun. case 'usun' usun_wiadomosc($_SESSION['uwierz_uzyt'] . $_SESSION[ 'wybrane_konto ' ]. $id_wiadomoscil; Ilbrak zakończe n ia 'break' - kontynuacja do n astęp n ego przypadku case 'wybierz-konto' : case 'przejrzyj -sk rzynke' II jeże l i skrzynka właśnie wybrana lub wybra no przejrzyj-skrzynke II wyświetlenie skrzynki wyswiet l_l iste($_SESS ION[ ' uwierz_uzyt ' ] . $_SESSION[ 'wybrane_konto ' ]l; break; Wiadomość jest zatem usuwana za pomocą funkcji usun_wi adomoscC) , po czym, jak opisano poprzednio, wyświetlana jest uaktualniona skrzynka. Kod funkcji usun_wi adomosc C) jest przedstawiony na listingu 29.11. Jak można dostrzec, funkcja ta wykorzystuje kilka funkcji IMAP. Nowe z nich to i map_deleteCl i i map_expungeCl. Należy pamiętać , że funkcja i map_del eteCl jedynie zaznacza wiadomości do usunięcia. Można zaznaczyć dowolną liczbę wiadomości. Wywołanie i map_expungeC) powoduje faktyczne usunięcie wiadomości. Listing 29.11. Funkcja usun_wiadomosc() wiadomość pochodząca z pliku funkcje_poczta.php - usuwa konkretną ze skrzynki fu nct ion usun_wiadomosc($uwierz_uzyt. $id_konta. $wi adomosc_idl II usunięcie pojedynczej wiadomości z serwera $imap = otworz sk rzynke($ uwierz uzyt . $id_kontal; if($i mapl { imap_delete($imap. $wi adomosc_idl; imap_expunge($imapl; imap_close($i mapl; return true; } return false; Wysyłanie wiadomości Ostatnią kwestią jest wysyłanie wiadomości. Istnieje kilka sposobów na wykonanie tej czynności skrypcie. Użytkownik może wysłać nową wiadomość , odpowiedzieć lub przekazać wiadomość dalej . Każda z tych metod zo stała opisana poniżej . w przykładowym 624 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Wysyłanie nowej wiadomości nowej wiadomości poprzez kliknięcie przycisku Nowa to akcję nowa -wi adomosc , która wykonuje następujący fragment case 'nowa -wi adomosc ' skryptu indeks.php: Użytkownik może wybrać opcję wysłania wiadomość . Wywołuje case ' nowa-wiadomosc' wyswietl nowa wiad form($ SESSION[ 'uwierz uzyt ' ]. $do. $dw. $temat.-$gl owny): break: Formularz nowej wiadomości służy do wysyłania poczty (zobacz rysunek 29.8). Rysunek ten pokazuje właściwie przekazywanie poczty, nie zaś wysyłanie nowej wiadomości , lecz formularz pozostaje ten sam. Przekazywanie i odpowiedzi zostaną opisane w następnym podrozdziale. Rysunek 29.8. Na daną wiadomość • tsl http:h10calhostlrozdti/lI_29Andd'.S.php?iłkcj.·odpowiłdz&id_wiadomo~d.3 można odpowiedzieć lub przekazać ją do innej osoby Lor~ lp5~ dolo:, 51't &m\!. ... . con!l!!;c~etur ac:1ipi5icinc t!!:11t , .!led do 1!1usmod tl!:!lpo= inc1d1dunt ue l&Cor~ e<: dolare m&or.a aliqua. O"t e!'ll.m ad m:uli..m. ~ni&!'Q. 'lUJ.:! nc.!trud !!Xf!:rc1tatiQl".; ulla:nco labori!' nisi ue aliq;.1ip ex ea cOm..'!l.odo con't!!:quat. OU1.! a u'te irure dolor l!:!. reprehender1e in voluptat.e vell.t eS.!!"t!!: c.lIIUl':1 do-lor!! eu :fUgi.t. Ilulla parlatur . :Except.l!ur .!Iir.t occaecae cupidat&t non pro1dent, 5\,l nt l.n culpa qui o!fic.u. dt!!:seru:,J.1; collie e.nim. l.d l!!:.5t laborum . przycisku fragment kodu: Naciśnięcie Wyślij wywołuje akcję 'wys l i j -wi adomosc ' , która wykonuje następujący case 'wys l ij-wiadomosc ' if(wyslij_wiadomosc($do. $dw . $temat. $wiadomosc» { echo " Wiad omość wys ł a n a. ": else ( echo " Wys łan ie wiadomości n iemożliwe. ": kod wywołuje funkcję wys li L wi adomoscO , która dokonuje Funkcja ta jest przedstawiona na listingu 29.12. Powyższy domości. Llsłing właściwego wysłania 29.12. Funkcja wysliLwiadomosc() umieszczona w pliku funkcje_poczta.php przez użytkownika wprowadzoną fu nction wys li j_wiadomosc($do. $dw. $temat . $wiadomosc) { II wys ł anie jednej wiadomości przez PHP if ( !$l acz=lacz_bd(» wia- wysyła wiadomość Rozdział 29 . • Tworzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW 625 return fa l se: $zapytani e ~ "se l ect adres from uzytkowni cy where nazwa_uz~ '" . $_SESSION[ ' uwi erz _uzyt ' ] . $wynik ~ $lacz->query($zapytanie): if (1 $wyn i k) { return fa l se. } else if ($wynik->num_rows~~O) { return false; else { $wiersz ~ $wynik->fetch_object(); $inny~ ' From: '.mysqlJesultC$wyni k. O. 'adres'). "\r\nCc: $dw": if ( ' empty($dw» { $inny.~ " \r\nCc: $dw "; } if (mail($do. $temat. $wiadomosc. $inny» { return true; else { return fa l se: Jak widzimy, powyż sza funkcja korzysta z funkcji mai l () w celu wysłania wiadomości elektronicznej. Przedtem jednak pobiera adres poczty elektronicznej użytkownika z bazy danych w celu zastosowania go w polu From wiadomości . .. Odpowiadanie i przekazywanie poczty Funkcje Odpowiedz, Odpowiedz wszystkim i Prześlij wysyłają wiadomości w sposób podobny do Nowa wiadomość . Różnica polega na tym, że wypełniają niektóre pola formularza nowej wiadomośc i przed wyświetleniem go użytkownikowi. Przeanalizujmy ponownie rysunek 29.8. Treść wiadomo ści , na którą si ę odpowiada, została poprzedzona symbolem >, a wiersz tematu wyraże­ niem Odp. Podobnie opcje Przekazanie i Odpowiedz wszystkim wypełniają pola adresatów, wiersz tematu i tekst wiadomości . Kod odpowiedzialny za odpowiadanie na wiadomość lub przekazywanie jej dalej jest wywoływany w głównej części skryptu indeks.php : case 'odpowiedz -wszystkim' // ustawienie dw jako starej l inii dw if( l $imap) { $imap ~ otworz_skrzynke(S_SESS ION[ ' uwierz_uzyt' ]. $_SESSION['wybrane_konto ' ]) ; if($imap) { $naglowek ~ imap_header($imap . Si d_wiadomosci); if($naglowek->reply_toaddress) { Ido ~ $nag lowek->reply_toaddress; } else { Ido ~ $naglowek->fromaddress; } $dw ~ Snagl owek->ccaddress; Stemat ~ "Re: ".Snaglowek->subject; $glowny ~ dodaj_znaki (stri ps lashes(i map_body($ ima p. $id_wi adomosc i »); imap_close($imap); 626 Czę ść } Y • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL wyswietl _nowa_wiad_form($_SESSION['uwierz_uzyt' ] , $do. $dw. $temat. $g lowny); break; case 'odpowiedz' II ustawienie adresu na reply -to lub z obecnej wiadomości if(! $i map) { $imap ~ otworz_skrzynke($_SESSION[ ' uwierz_uzyt']. $_SESSION[ 'wybrane_konto']); } if($imap) { $naglowek ~ imap_header($ imap. $id_wiadomosci); if($naglowek->reply_toaddress) { $do ~ $nag lowek->reply_toaddress; } else { $do ~ $nag lowek->fromaddress; } $temat ~ "Odp; ",$nag lowek->subject; $gl owny ~ dodaj_znaki (stripslashes(imap_body( $imap. id_wiadomosci))); imap_close($i map); wyswiet l_nowa_wi ad_form($_SESSION[ 'uwierz_uzyt' ]. $do. $dw. $temat. $glowny); break; case 'przekazanie ' II ustawienie wiadomości jako tekstu obecnej wiadomości if( I $imap) { $imap ~ otworz_skrzynke($_SESSION [ 'uwierz_uzyt']. $_SESSION[ 'wyb rane_konto']); } if($i map) { $naglowek ~ ima p_header($i map . $id_wiadomosci); $glowny ~ doda j_z naki (strips las hes(imap_body( $imap. id_wiadomosc i ))); $temat ~ "Fwd; ",$naglowek->subject; imap_close($imap); } wyswiet l_nowa_wi ad_form($_SESSION['uwierz_uzyt' ] . $do. $dw. $temat. $g lowny); break; dostrzec, że każda z tych opcji ustawia odpowiednie nagłówki , wykonuje potrzebne formatowanie i wywołuje funkcję wyswi et l_nowa _wi ad _form() w celu utworzenia formularza. Można W ten sposób został przedstawiony pełny zestaw funkcjonalno ści przykładowej aplikacji WWW odczytującej pocztę elektroniczną. Rozwijanie projektu Istnieje wiele możliwych rozszerzeń i ulepszeń przykładowej aplikacji. Można czerpać ze swojej aplikacji pocztowej , a niektóre przydatne dodatki są przedstawione poniżej : • Dodanie możliwości rejestracji część kodu z rozdziału 27.). użytkowników (można inspirację w tym celu wykorzystać ponownie Rozdział 29 . • Tworzenie serwisu poczty elektronicznej opartego na WWW 627 • Dodanie możliwości obsługiwania większej liczby adresów. Wielu użytkowników posiada więcej niż jeden adres pocztowy, zazwyczaj osobisty i służbowy . Przesunięcie ich stałego adresu z tabeli użytkowników do tabeli adresów pozwoli im na korzystanie z wielu adresów. Konieczna może okazać się też niewielka modyfikacja pozostałej części kodu. Formularz wysyłający wiadomości będzie musiał zawierać listę rozwijaną w celu wybrania adresu, z którego należy skorzystać. • Dodanie możliwości wysyłania, otrzymywania i przeglądania wiadomości z załącznikami. W celu umożliwienia użytkownikom wysyłania załączników należy utworzyć system wysłania plików podobny do omówionego w rozdziale 19. Wysyłanie wiadomości z załącznikami jest opisane w rozdziale 30. • Dodanie książki adresowej. • Dodanie możliwości czytania grup dyskusyjnych. Pobieranie wiadomości z serwera NNTP za pomocą funkcji IMAP dokonuje się w niemal identyczny sposób jak czytanie ze skrzynki. Należy jedynie określić inny numer portu i protokół w wywołaniu funkcji i map_open ( ). Zamiast określać skrzynkę, na przykład INBOX, należy podać nazwę grupy dyskusyjnej do odczytania. Można połączyć to z opcją tworzenia wątków z projektu przedstawionego w rozdziale 31 . Ma to na celu utworzenie opartej na WWW aplikacji odczytującej wielowątkowe grupy dyskusyjne. W następnym rozdziale W następnym rozdziale utworzymy inny projekt oparty na poczcie elektronicznej - aplikację listów z wiadomościami na różne tematy do abonentów danej witryny. obsługującą wysyłanie 628 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Rozdział 30. Tworzenie menedżera list pocztowych Kiedy witryna WWW posiada już bazę abonentów, miłym gestem jest rozesłanie im listów z wiadomościami. W tym rozdziale przedstawimy implementację frontonu menedżera list pocztowych (MLP, ang. mai/ing list manager - MLM). Niektóre systemy MLP umożliwiają wszystkim subskrybentom wysyłanie wiadomości do innych subskrybentów. Przykładowy program będzie systemem listów z wiadomościami, w którym prawo do ich rozsyłania posiada jedynie administrator listy. Systemowi nadano nazwę "MLP Piramida". System ten przypomina inne dostępne już na rynku. Aby nych tu kwestiach, należy zapoznać się z witryną: wyrobić sobie pojęcie o przedstawio- http://www.topica.com aplikacja pozwoli administratorowi na utworzenie wielu list dystrybucyjnych i wysyoddzielnie na każdą z tych list. Aplikacja będzie stosować wysyłanie plików, aby umożliwić administratorowi przekazywanie wersji tekstowych i HTML wiadomości, które zostały utworzone offline. Oznacza to, że administrator może wykorzystywać dowolne narzędzia do tworzenia wiadomości . Przykładowa łanie wiadomości na dowolne listy otwarte na witrynie i decydować, czy w formacie tekstowym, czy zapisane w kodzie HTML. Użytkownicy mogą zapisywać się otrzymywać wiadomości W projekcie zaimplementowane • przesyłanie większej • dołączanie • wysyłanie wiadomości • sposoby Składniki do zostaną następujące chcą mechanizmy: liczby plików, wiadomości pocztowych załączników MIME, zapisanych w kodzie HTML, zarządzania hasłami użytkowników bez ingerencji człowieka. rozwiqzania Waszym zadaniem jest zbudowanie systemu tworzenia i wysyłania listów z wiadomościami . System ten powinien pozwalać na tworzenie i wysyłanie użytkownikom różnych typów listów oraz na zapisywanie się użytkowników na jedną lub wiele list. 630 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Komponenty przykładowego rozwiązania będą spełniać następujące cele: • Administratorzy powinni mieć możliwość konfigurowania i modyfikacji list dystrybucyjnych. • Administratorzy powinni mieć możliwość wysyłania wiadomości tekstowych i HTML do wszystkich subskrybentów pojedynczej listy dystrybucyjnej. • powinni mieć możliwość zarejestrowania wprowadzania i modyfikacji swoich danych. Użytkownicy a także Użytkownicy • Użytkownicy • Użytkownicy powinni mieć możliwość przechowywania swoich preferencji co do formatu otrzymywanych listów (tekstIHTML). wiadomości mieć możliwość się na dowolną listę w witrynie. powinni mieć możliwość wypisania się z subskrybowanych przez siebie list. nie powinni mieć możliwości wysyłania adresów pocztowych innych użytkowników. bezpieczeństwa użytkownicy na • Użytkownicy • Użytkownicy listę ani też oglądania i administratorzy powinni list dystrybucyjnych. wysłanych zapisania w celu korzystania z witryny, • • Z powodów powinni się mieć możliwość przeglądania i administratorzy powinni mieć uprzednio na listę (archiwum). informacji na temat możliwość przeglądania wiadomości Po sformułowaniu ogólnej koncepcji działania aplikacji można przystąpić do zaprojektowania witryny i jej poszczególnych komponentów. Podstawowe z nich to: konfiguracja bazy danych list, abonentów i archiwów wiadomości; wysyłanie wiadomości utworzonych offiine; wysyłanie listów z załącznikami. Konfiguracja bazy danych list i abonentów W naszym projekcie śledzona będzie nazwa i hasło każdego użytkownika, a także lista list, na które się on zapisał. Przechowywane będą również preferencje wszystkich użytkowników co do otrzymywania wiadomości tekstowych i HTML - w celu wysyłania odpowiednich wersji listów. Administrator uzyska status specjalnego użytkownika, dysponującego nowych list dystrybucyjnych oraz wysyłania wiadomości na te listy. możliwością tworzenia archiwum wcześniejszych wiadomości. Istnieje przecież nie chcą przechowywać poprzednich listów, lecz mogą być zainteresowani wyszukaniem pewnych informacji. Archiwum może służyć również jako narzędzie marketingowe dla potencjalnych abonentów, którzy będą mieli możliwość przeglądu wiadomości. Przydatną funkcjonalność będzie stanowić możliwość, że użytkownicy Konfiguracja bazy danych w MySQL i interfejsu PHP do niej nie nowych bądź trudnych metod. Wysyłanie Jak zakłada zastosowania żadnych plików potrzebny jest interfejs pozwalający administratorowi na wysyNie został dotychczas opisany sposób tworzenia wiadomości przez administratorów. Można zapewnić im formularz, za pomocą którego mogą wpisać lub wkleić zawartość listów. Ułatwi on administratorowi pracę, pozwalając na tworzenie listów w jego ulubionym edytorze wspomnieliśmy wcześniej , łanie wiadomości. Rozdział 30 .• Tworzenie menedżera list pocztowych 631 tekstu. Następnie pliki zostaną wysłane na serwer WWW. Fonnularz ułatwi mu również dodawanie obrazków do listów HTML. W tym celu można wykorzystać system wysyłania plików, który omówiliśmy w rozdziale 19. wykorzystanie fonnularza nieco bardziej skomplikowanego niż w poprzednich W tym wypadku administrator musi wysłać zarówno wersję tekstową, jak i HTML listu, a także obrazki dołączane do kodu HTML. Konieczne będzie rozdziałach . Kiedy wiadomość zostanie wysłana, konieczny będzie kolejny interfejs, za pomocą którego administrator obejrzy wiadomość przed jej wysłaniem . W ten sposób może on się upewnić, że wszystkie pliki zostały wysłane poprawnie. wszystkie te pliki będą przechowywane w katalogu archiwum, aby użytkow­ nicy mieli możliwość ich odczytywania. Użytkownik, na którym pracuje serwer WWW, powinien mieć uprawnienia do zapisu w tym katalogu. Skrypt realizujący wysyłanie plików będzie próbował zapisywać wiadomości w katalogu ./archiwum/, dlatego należy utworzyć taki katalog oraz odpowiednio określić uprawnienia do niego. Należy zaznaczyć, że Wysyłanie wiadomości z załqcznikami Celem tego projektu jest umożliwienie użytkownikom otrzymywania wiadomości w wersji tekstowej lub "wymyślnej" wersji HTML, w zależności od ich preferencji. Aby wysłać plik HTML z osadzonymi obrazkami, należy znaleźć sposób wysyłania załączników. Prosta funkcja PHP ma i l () tego nie obsługuje . Zamiast niego zostanie zastosowana doskonały pakiet Mail_ Mime autorstwa Richarda Heyesa. Obsługuje ona załączniki HTML, a także dołącza automatycznie wszystkie obrazki będące częścią pliku HTML. Instrukcje dotyczące sposobu instalacji tego pakietu znajdują się w dodatku A. Przegląd rozwiązania W tym projekcie zostanie ponownie wykorzystane w rozdziale 29. ujęcie oparte na zdarzeniach, podobnie jak Na początku przedstawimy diagramy pokazujące strukturę systemu, jaką dysponują jego użytkow­ nicy. W tym przypadku utworzono trzy diagramy przedstawiające trzy różne zestawy interakcji, jakie mogą podejmować użytkownicy . Użytkownicy posiadają dostęp do różnych akcji, kiedy: nie są zalogowani, są zalogowani jako zwykli użytkownicy oraz są zalogowani jako administratorzy. Akcje te są przedstawione odpowiednio na rysunkach 30.1, 30.2 i 30.3. Rysunek 30.1. Kiedy użytkownik nie jest zalogowany, dysponuje jedynie ograniczonym zbiorem akcji Niezalogowany Pokaż wszystkie listy 632 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Rysunek 30.2. Po zalogowaniu użytkownicy mogą zmienić swoje preferencje za pomocą rozmaitych opcji / I,z.,-, I \~ ..-----..::; Konfiguracja konta zaprzestanie subskrypcji ;=.-----, Pokaż listy Pokaż użytkownika pozostałe listy Zmiana hasła 1-IBls--1 Tworzenie Zmiana wiadomości hasła Wysyłanie wiadomości Zaprzestanie subskrypcji Rysunek 30.3. Administratorom są udostępnione Subskrypcja dodatkowe opcje Na rysunku 30.1 zostały przedstawione działania, które mogą zostać podjęte przez niezalogowanego użytkownika. A zatem może on zalogować się Ueżeli posiada już konto), utworzyć konto Ueżeli jeszcze go nie posiada) lub przejrzeć wszystkie dostępne listy dystrybucyjne Uako taktyka marketingowa). Na rysunku 30.2 przedstawione są działania, które może podjąć użytkownik po zalogowaniu się. Może zmodyfikować on konfigurację swojego konta (adres poczty elektronicznej i preferencje), zmienić swoje hasło oraz zmienić listy, na które jest zapisany. Rysunek 30.3 przedstawia akcje dostępne zalogowanemu administratorowi. Jak można dostrzec, administrator posiada większość funkcjonalności dostępnej zwykłemu użytkownikowi , a także dodatkowe opcje. Może on również tworzyć nowe listy dystrybucyjne, nowe wiadomości dla listy dystrybucyjnej przez wysłanie plików, a także przejrzeć wiadomości przed ich wysłaniem. Ponieważ po raz kolejny zastosowano metodę opartą na zdarzeniach, kręgosłup aplikacji zawarty jest w jednym pliku, indeks.php, który wywołuje zbiór bibliotek funkcji. Przegląd plików składa­ jących się na tę aplikację przedstawia tabela 30.1 . Rozdział Poni żej wuje 30 . • Tworzenie opisujemy implementację projektu, o listach i subskrybentach. list pocztowych menedżera rozpoczynającą się 633 od bazy danych, która przecho- informację Tabela 30.1. Pliki aplikacji menedżera list pocztowych Nazwa pliku Typ Opis indeks.php Aplikacja Główny funkcje_do/acz.php Funkcje Zbiór funkcji skrypt kierujący dołączanych funkcje Jirawid_ dane.php Funkcje Zbiór funkcji sprawdzających prawidłowość fUnkcje _ bazy.php Funkcje Zbiór funkcji umoż liwiających połączenie się funkcje _/ista.php Funkcje Zbiór funkcji specyficznych dla tej aplikacji funkcje _ wyswiet/.php Funkcje Zbiór funkcji wyświetlających funkcje_ uwierz.php Funkcje Zbiór funkcji uwi erzytelniających użytkowników wyslij.php Składnik Skrypt zarządzający wysyłaniem plików przez administratora. Oddzielony w celu poprawy bezpieczeństwa s/worz_ baze.sq/ SQL Kod SQL tworzący i administratorów. bazę całą aplikacją do tej aplikacji danych z bazą danych kod HTML danych l i sta i konfigurujący użytkowników Konfiguracja bazy danych W celu utworzenia tej aplikacji • l i sty - dostępne • subskrybenci - należy przechować następujące dane: w subskrypcji listy dystrybucyjne użytkownicy systemu i ich preferencje • sub_l i sty - informacje o wpisie użytkowników na określone listy (relacja "wiele do wielu") • poczta - wiadomości wysłane pocztą elektroniczną • obrazki - musimy monitorować tekst, kod HTML i obrazki wysyłane z każdą wiadomością, ponieważ chcemy udostępnić możliwość wysyłania wiadomości pocztowych zawierających większą liczbę załączników . Kod SQL napisany w celu utworzenia tej bazy jest przedstawiony na listingu 30.1. Listing 30.1. stworz baze.sql - kod SQL tworzący bazę danych lista create database lista: use lista: create table listy ( id_listy int auto_increment not null primary key. nazwa_listy char(20) not null. opis varchar (255) ): create table subskrybenci ( email char (lOO) not null primary key. nazwisko char(lOO) not null. 634 Część ); V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL typ_mime chart 1) not null. haslo char(40) not null . admin tinyint not null # przechowuje relację pomiędzy subskrybentem i create table sub_listy ( ); listą email char(lOO) not null. id_listy int not null create table poczta ( ); id_poczty int auto_increment not null primary key. email char(lOO) not null. temat char(lOO ) not null. id_li sty int not null. stan char(lO) not null. wyslany datetime. zmodyfikowany timestamp #przechowuje obrazki create table obrazki ( ); należące do konkretnej wiadomości id_poczty i nt not null . sciezka char(lOO) not null. typ_mime char( lOO) not null grant select. insert. update. delete on lista.* to lista@localhost identified by 'ha slo'; insert into subskrybenci values ( , admi n@l oca l host'. 'Admi ni st rator'. 'H'. sha l( , admi n' ) . Należy pamiętać, że powyższy mysql -u root -p < kod SQL można wykonać 1); za pomocą następującego wyrażenia: stworz_baze.sql Konieczne jest podanie hasła użytkownika root. (Można oczywiście wykonać powyższy skrypt jako dowolny użytkownik posiadający odpowiednie przywileje; użytkownik root został podany jako prosty przykład). Przed uruchomieniem skryptu powinno się zmienić hasło użytkownika bazy danych l i sta oraz administratora. Niektóre z pól bazy danych wymagają dalszego wyjaśnienia, Tabela l i sty zawiera pola id_l isty i nazwa_l i sty, a zawartości listy. także dlatego też opisujemy je poniżej. pole opis, w którym znajduje się opis Tabela subskrybenci zawiera adresy poczty elektronicznej (email) i nazwiska (nazwi sko) subskrybentów. Przechowuje również ich hasła (haslo) oraz znaczniki (admin) wskazujące, czy dany użytkownik posiada uprawnienia administratora. W polu typ_mime przechowywany również będzie typ wiadomości, które chcą oni otrzymywać. Wartości tego pola to H dla HTML i T dla tekstu. Tabela subJ i sty zawiera adres poczty elektronicznej (email ) z tabeli subsk rybenci oraz identyfikatorlisty id_l i sty z tabeli l i sty. Rozdział 30 .• Tworzenie menedżera list pocztowych 635 Tabela poczta zawiera infonnacje na temat każdej wiadomości wysyłanej przez system. Przechowuje ona unikatowy identyfikator (id_poczty), adres, z którego wiadomość jest wysyłana (email), linię tematu wiadomości (temat) oraz identyfikator listy id_l i sty, na którą została lub zostanie przekazana. Właściwy tekst lub kod HTML wiadomości może być dużym plikiem, tak więc przechowuje się go poza bazą danych. Śledzone będą również pewne ogólne infonnacje na temat stanu - czy wiadomość została wysłana (sta n), kiedy została wysłana (wy s l any) oraz znacznik czasu wskazujący ostatnią modyfikację danego rekordu (zmodyfi kowany). tabela obrazk i, która zapewnia możliwość śledzenia dowolnych obrazków skojarzonych z wiadomościami HTML. W tym przypadku obrazki również mogą być dużymi plikami, tak więc w celu poprawy wydajności będą przechowywane poza bazą danych. Zamiast obrazka śledzony będzie identyfikator skojarzonej z nim wiadomości (id_poczty), ścieżka do miejsca przechowywania pliku (sciezka) oraz typ obrazka MJME (typ_mi me), na przykład image/gif. Ostatnią tabelą jest Kod SQL przedstawiony na listingu 30.1 konfiguruje z bazą danych, oraz administratora systemu. również użytkownika PHP, który będzie łączył się Architektura skryptu Podobnie jak w poprzednim projekcie, zastosowano ujęcie oparte na zdarzeniach. aplikacji jest plik indeks.php. Skrypt ten posiada cztery główne segmenty: 1. Wstępne przetwarzanie - wykonane przed przeprowadzenie wszystkich działań, które Kręgosłupem tej muszą zostać wysłaniem nagłówków. 2. Konfiguracja i wysłanie nagłówków - utworzenie i wysłanie początku strony HTML. 3. Wykonanie akcji przykładzie odpowiedź na zdarzenie, które zostało przekazane. Jak w poprzednim zdarzenie jest zawarte w zmiennej $akcja. 4. Wysłanie stopek. Niemal wszystkie procesy zachodzące w aplikacji wykonane są w tym pliku. Jak już wspomnieliśmy aplikacja korzysta także z bibliotek funkcji przedstawionych w tabeli 30.1. Pełny kod skryptu indeks.php jest przedstawiony na listingu 30.2. Listing 30.2. indeks.php - główny plik aplikacji " MLP Piramida " <7php / ********************************************************************** * Część l - wstępne przetwarzan ie *********************************************************************/ require_once (·funkcje_dolacz.php· ); session_start(); $akcja ~ $_GET['akcja ' ]; $przyci ski ~ array(); II II dołączenie wyświ et l ają $stan ~ do łańcucha. jeżeli procesy przed wysłaniem nagłówków coś " ; II logowanie i wylogowanie m u szą zostać wykonane na samym if«$_POST[.email ']) && ($_POST[ 'haslo'] )) { początku 636 C zę ść V. Tworzenie pra ktyc znych projektów PHP i MySQL $loguj = loguj($_POST[.email 'l, $_POST['haslo']): if($loguj == 'admin') { $stan .= " <strong> ... pobierz_nazwisko($_POST[.email 'l). " pomy ś lnie zalogowany jako <strong>Administrator ": $ SESSION['uzyt admin'] = $ POST[.email 'l: else if($loguj == 'zwykly' )-{ $stan .= " <strong> ... pobierz_nazwisko($_POST[.email 'l). '+ " zalogowany pomyślnie. ": $_SESSION['zwykly_uzyt' ] = $_POST[. email 'l: } else { $sta n .= " Przepraszamy, ale zalogowanie przy pomocy '+podanego adresu i" ." hasła niemożliwe.< / p> ": if($akcja == 'wylogowanie') unset($akcja) : unset($_SESSION): session_destroy(): / ********************************************************************** * Część 2 - konfiguracja i wyświetlenie nagłówków *********************************************************************/ II konfiguracja przycisków, które if(sprawdz zwykly uzyt()) { -- II znajdą się na pasku narzędzi jeżeli zwykły użytkownik $przyciski[O] = 'zmiana -hasla': $przyciski[l] = 'konfiguracja-konta': $przyciski[2] 'pokaz -moje-listy': $przyciski[3] = 'poka z-i nne -listy': $przyciski[4] = 'wylogowanie': else if(sprawdz_uzyt_admin ()) { II jeżeli admini strator $przyciski[O] 'zmiana-hasla': $przyciski[l] = 'stworz -liste': $przyciski[2] = 'stworz-poczte': $przyci ski[3] = ' zobacz-poczte ': $przyciski[4] 'wylogowanie': $przyciski[5] 'pokaz -wszystkie-listy': $przyci ski [6] 'pokaz -moje- l i sty' : $przyciski[ 7] 'pokaz -i nne-listy': } else { II jeżeli w ogóle nie zalogowany $przyci ski [O] 'nowe -konto ' : $przyciski[ll 'pokaz -wszystkie-l isty ': $przyciski[4] 'logowanie' : if ( $akcja) II { z nazwą aplikacji i opisem strony lub akcji tworz naglowek html( 'MLP-Piramida - ' .format akcja( $akcja )): } else T II wy ś wietlenie nagłówka jedynie z nazwą aplikacji tworz_naglowek_html('MLP-Piramida'): wy świetlenie nagłówka wyswietl_narzedzia($przyci ski): Rozdział Ilwyświetlenie echo $stan; 30 . • Tworzenie tekstu wygenerowanego przez funkcje menedżera wywołane przed list pocztowych nagłówkiem /********************************************************************** * Część 3 - wykonanie akcji *********************************************************************/ tylko te akcje mogą być wykonane bez logowania switch ( $akcja ) ( case 'nowe-konto' II usunięcie zmiennych sesji session_destroy() ; wyswietl_form_konta(); break; II case 'zachowaj-konto' if (zachowaj konto($ SESSION[ ' zwykly uzyt'], $=SESSION['uzyt_admin'], $_POST)) $akcja = " . if(lsprawdz_logowanie()) ( wyswietl_form_log($akcja); } break; case 'pokaz-wszystkie-listy' wyswietl_elementy('Wszystkie listy', pobierz_wszystkie_li sty(), 'informacja'. 'pokaz-archiwum',' 'l; break; case 'pokaz -archiwum' wyswi et l_e l ementy( 'Archiwum l i sty ' . pobi erz_ nazweJ i sty( $_GEH ' i d' ]) , pobierz_archiwum($_GEH' id']). 'podglad-html', 'podg l ad -tekstu ' , " ); break; case 'informacja' wyswietl_informacje($_GET['id']); break; default if(lsprawdz_logowanie()) ( wyswietl_form_log($akcja); } break; wszystkie pozosta ł e akcje dostępne są jedynie użytkownikom zalogowanym if(sprawdz_logowanie()) { switch ( $akcja ) ( case ' konfiguracja-konta ' wyswietl_form_konta(pobierz_email(), pobierz_nazwisko(pobierz_email()), pobierz_typ_mime(pobierz_email())); break; II case 'pokaz-inne-listy ' wyswietl elementy( 'N iesubskrybowane listy', pobierz_niesubskrybowane_listy(pobierz_email()), 'informacja', 'pokaz-archiwum ' , ' subskrybuj'); break; 637 638 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i My$QL case 'subskrybuj' : subskrybuj(pobierz_email(), $_GET['id']): wyswietl_elementy('Subskrybowane listy', pobierz_subskrybowane_listy(pobierz_emai l()), 'informacja', 'pokaz-archiwum ', 'nie-subskrybuj ' ); break ; case 'nie-subskrybuj' niesubskrybuj(pobierz_email(), $_GET['id']); wyswietl _elementy('Subskrybowane listy', pobierz_subskrybowane_listy(pobierz_email()), 'informacja'. 'pokaz-archiwum'. ' nie -s ubskrybuj ' ): break: case " : case ' pokaz -moje-listy ' wyswietl_elementy('Subskrybowane listy'. pobierz_subskrybowane_listy(pobierz_email()). 'informacja'. 'pokaz-archiwum'. ' nie-subskrybuj'); break: case 'zmiana-hasla' wyswietl_form_hasla(); break: case 'zachowaj-zmiane-hasla' if(zmien_haslo(pobierz_email(). $_POST['stare_haslo']. $_POST['nowe_haslo ' ]. $_POST['nowe_haslo2'])) { echo " OK: Hasło zmienione, ": else ( echo " Przepraszamy. ale ha sło nie '+zmienione, " ; wyswietl form hasla(); } mogło zostać -- break; Poniższe akcje mogą być wykonane jedynie przez administratora if(sprawdz_uzyt_admin()) { switch ( $akcja ) ( case 'stworz-poczte' wyswietl_form_poczty(pobierz_email()): break: II case 'stworz- liste' wyswietl_form_listy(pobierz_email()); break; case 'zachowaj -l iste' if(zachowaj_liste($_SESSION['uzyt_admin'], t_POST)) ( echo " Nowa lista dodana ": wyswietl_elementy('Wszystkie listy'. pobierz_wszystkie_li sty() , 'informacja'. 'pokaz-archiwum'." ): else ( echo " Lista nie mogła zostać zachowana. proszę '+ spróbować ' . 'ponownie. "; break; case 'wyslij' wyslij($_GET['id'] . $_SESSION['uzyt_admin']); break; Rozdział 30 .• Tworzenie menedżera list pocztowych 639 case 'zobacz-poczte' : wyswietl elementy('Niewysłana poczta'. pobierz niewyslana poczte(pobierz emai l ()) . 'podglad-html'. 'podglad -tekst' .-'wyslij'):break: /********************************************************************** * Część 4- wyświetlenie stopki *********************************************************************/ ?> Na powyższym listingu zostały wyraźnie zaznaczone cztery części. Na etapie wstępnego przetwarzania następuje skonfigurowanie sesji oraz wykonanie akcji, które muszą mieć miejsce przed wysłaniem nagłówków . W tym przypadku do działań tych należy logowanie i wylogowanie. Na etapie nagłówków następuje skonfigurowanie przycisków menu, które będzie widział użytkownik, oraz wyświetlone są odpowiednie nagłówki za pomocą funkcji tworz_naglowek_html O pochodzącej z bibliotekijimkcje_YlYswiet/.php. Funkcja ta po prostu wyświetla pasek nagłówka i menu, tak więc nie zostanie tu opisana. skryptu następuje odpowiedź na działania podjęte przez użytkownika. Dziate podzielone są na trzy podzbiory: akcje, które mogą zostać podjęte przez użytkowników niezalogowanych, akcje, które mogą zostać wykonane przez zwykłych użytkowników, oraz akcje właściwe tylko dla administratorów. Dostęp do dwóch ostatnich zestawów jest sprawdzany za pomocą funkcji sprawdzJ ogowanieO i sprawdz_uzyt_adminO. Funkcje te są umieszczone w bibliotece funkcjifunkcje_uwierz.php. Kod tych funkcji, a także funkcji sprawdz_zwyk l y_uzy tO, przedstawiono na Iistingu 30.3. W głównej części łania Listing 30.3. Funkcje zawarte w pliku funkcje_uwierz.php - sprawdzają. oraz na jakim poziomie function sprawdz_zwykly_uzyt() { II sprawdzenie. czy zalogowany. i powiadomienie. jeżeli ni e if (isset($_SESSION[' zwykly_uzyt'])) return true: } else ( return fa l se : function sprawdz uzyt admin() { II sprawdzenie. czy zalogowany. i powiadomienie. jeżeli nie if (isset ($_SESSION['uzyt_admin'])) return true: } else ( return fa l se: function sprawdz_logowanie() { return ( sprawdz_zwykly_uzyt() I I sprawdz_uzyt_admin() ): czy użytkownik jest zalogowany 640 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Jak można dostrzec, powyższe funkcje wykorzystują zmienne sesji $zwykly_uzyt i $uzyt _admi n w celu sprawdzenia, czy użytkownik się zalogował. Ustawianie tych zmiennych opiszemy w dalszej części rozdziału. W ostatniej części -"st opk e_html () skryptu indeks.php zostaje wysłana stopka HTML za z plikufunkcje_wyswietl.php. Poniżej krótko opisano akcje w tabeli 30.2. Tabela 30.2. Akcje pomocą funkcji tworz_ pochodzącej dostępne możliwe w aplikacji do menedżera dla podjęcia w systemie. Zostały one przedstawione list pocztowych Opis Akcja Dostępna logowanie Każdy Wyświetla wylogowanie Każdy Kończy sesję nowe-konto Każdy Tworzy nowe konto dla użytkownika zachowaj-konto Każdy Zachowuje dane konta pokaz-ws~stkie-listy Każdy Wyświetla listę dostępnych pokaz-archiwum Każdy Wyświetla zapisane informacja Każdy Wyświetla podstawowe infonnacje na temat danej listy konfiguracja-konta Zalogowani użytkownicy Wyświetla konfigurację pokaz-inne-Iisty Zalogowani użytkownicy Wyświetla listy dystrybucyjne, na które nie jest zapisany użytkownik pokaz-moje-listy Zalogowani użytkownicy Wyświetla listy dystrybucyjne, na które jest zapisany użytkownik subskrybuj Zalogowani użytkownicy Zapisuje nie-subskrybuj Zalogowani użytkownicy Wypisuje użytkownika z danej listy zmiana-hasla Zalogowani użytkownicy Wyświetla fonnularz zmiany zachowaj-zmiane-hasla Zalogowani użytkownicy Uaktualnia hasło użytkownika stworz-poczte Administratorzy Wyświetla stworz-liste Administratorzy Wyświetla fonnularz listy dystrybucyjnej zachowaj-liste Administratorzy Zachowuje dane listy dystrybucyjnej w bazie danych zobacz-poczte Administratorzy wyslij Administratorzy fonnularz logowania list dystrybucyjnych wiadomości użytkownika fonnularz konta z konkretnej listy użytkownika na daną listę hasła w bazie danych pozwalający pozwalający Wyświetla wiadomości wysłane nie na zapisanie wiadomości na utworzenie nowej na serwer, ale jeszcze rozesłane Rozsyła wiadomości do subskrybentów w powyższej tabeli jest zachowaj -poczte, to znaczy akcja zapisywania wiadomości utworzonych przez administratorów za pomocą stworz- poczt e. Ten prosty element funkcjonalności jest zawarty w wyslij.php. Został on umieszczony w osobnym pliku, ponieważ ułatwia to programistom zachowanie bezpieczeństwa. Godną zauważenia funkcją pominiętą dokonująca właściwego Implementacja tych akcji zostanie opisana w trzech grupach wymienionych w tabeli 30.2: w akcji niezalogowanych, akcji użytkowników zalogowanych i akcji administratorów. użytkowników Rozdział 30 . • Tworzenie menedżera list pocztowych 641 Implementacja logowania Kiedy nowy użytkownik pojawia się w witrynie, może, po pierwsze, zapoznać się z ofertą; po drugie, zapisać się na listę; po trzecie, zalogować się . Akcje te zostaną kolejno opisane poniżej . Na rysunku 30.4 można dostrzec ekran wyświetlany użytkownikom po ich połączeniu się z witryną. Rysunek 30.4. Na początku użytkownik może utworzyć nowe konto, przejrzeć dostępne listy oraz zalogować się zostanie opisane tworzenie nowego konta i logowanie. Z kolei przeglądanie danych list dystrybucyjnych omówiono w podrozdziałach : "Implementacja funkcji użytkownika" i "Implementacja funkcji administratora". Poniżej Tworzenie nowego konta Jeżeli użytkownik aktywuje wybierze opcję menu Nowe konto, uruchomi kod w pliku indeks.php: akcję nowe- konto, która z kolei następujący case 'nowe-konto' II usunięcie zmiennych sesji session_destroy(); wyswietl_form_konta(); break; Kod ten właściwie dokonuje wylogowania zalogowanych użytkowników oraz mularz danych szczegółowych konta. Przedstawiony jest na rysunku 30.5. wyświetla for- Formularz ten jest tworzony za pomocą funkcji wyswi et l_farm_konta () pochodzącej z biblioteki funkcje_ wyswietl.php. Funkcja ta wykorzystana jest zarówno w tym miejscu, jak i przez akcję konfiguracja-konta w celu wyświetlenia formularza umożliwiającego użytkownikowi konfigurację konta. Jeżeli funkcja zostanie wywołana przez akcję konf i guracja--konta, formularz 642 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Rysunek 30.5. Formularz tworzenia nowego konta pozwala użytkownikom na wprowadzenie swoich danych danymi o aktualnym koncie użytkownika . W tym przypadku formularz jest pusty, gotowy na przyjęcie danych nowego konta. Ponieważ funkcja ta jedynie wyświetla HTML, nie zostanie tutaj opisana. będzie wypełniony Przycisk wysłania danych zawarty w tym formularzu akcji jest następujący: wywołuje akcję zac howaj-konto. Kod tej. case 'zachowaj- konto' if (zachowaj_konto($_SESSION['zwykly_uzyt 'J, $_SESSION['uzyt_admin'J, $_POST)) $akcja ~ ". i f ( lsprawdz_logowanie()) ( wyswietl_form_log($akcja); } break; Funkcja zachowaLkontoC) zapisuje stawiony na listingu 30.4. Listing 30.4. Funkcja zachowaLkonto() w bazie danych szczegóły pochodząca konta w bazie danych. Kod tej funkcji jest przed- z pliku funkcje_lista.php - zapisuje szczegóły function zachowaj_konto($zwykly_uzyt. $uzyt_admin. $szczegoly) ( if(!wypelniony($szczegoly)) { echo " Wszystkie pola muszą by ć wype ł nione. Proszę sp ró bować ponownie. "; return false; el se ( if(istnieje_subskrybent($szczegoly[ .email 'J)) II sprawdzenie za logowania, ponieważ użytkownik chce dokonać zmian if(pobierz_email()~~$szczegoly['email 'J) { $zapytanie ~ "update subskrybenci set nazwisko ~ '" .$szczegoly[nazwiskoJ typ_mime ~ '" .$szczegoly[typ_mimeJ. '" where email ~ .... $szczegoly[.email 'J konta Rozdział 30 . • Tworzenie menedżera list pocztowych 643 { if ($ lacz->query($zapytan ie» return t rue: } else { return fa l se: if($lacz~ l acz_bd(» } } else { echo " Zachowan ie zmian return false : niemoż l iwe. " : } } else { echo ·· Przepraszamy . al e ten adres zosta ł j u ż zarejestrowany. Należy zalogować się za pomocą tego adresu. aby zmienić ustawienia WWW. ": return false: } el se { II nowe konto $zapytanie ~ "insert i nto subskrybenci values ('" .$szczegoly[.email 'J , " . $szczego ly[ ' nazwi sko ' J . " , , '" . $szczegoly[ 'typ_mime ' J. ", , shal( '" . $szczego ly[ ' nowe_has lo' J "' ), O)" : { if ($lacz->query($zapytanie» return true: } else { return false: if( $ lacz~ l acz_bd (» } } else ( echo " Zachowanie nowego konta return false: Powyższa funkcja sprawdza, czy niemożliwe. ": użytkownik podał wymagane dane. Jeżeli są one bez zarzutu, funkcja utworzy nowego użytkownika lub uaktualni szczegóły konta, gdy użytkownik już istnieje. Użytkownik może zmieniać szczegóły konta jedynie użytkownika, który jest zalogowany. Tożsamość zalogowanego użytkownika sprawdzana jest za pomocą funkcji pobi erz_email O, która pobiera adres aktualnie zalogowanego użytkownika. Kwestię tę opiszemy później , ponieważ korzysta ona ze zmiennych sesji ustawianych podczas logowania użytkownika. Logowanie formularz logowania przedstawiony na rysunku 30.4 i kliknie przycisk znajdzie się w skrypcie indeks.php z ustawionymi zmiennymi $email i $has l o. Uruchomi to następujący kod logujący, który znajduje się w stadium wczesnego przetwarzania skryptu: Jeżeli użytkownik wypełni Wejdź, II logowanie i wylogowanie musi zostać wykonane na samym if«$_POST[.email 'J) && ($_POST[ 'haslo'J» ( $loguj ~ loguj($_POST[ .email 'J, $_POST[ 'has lo' J): począt k u 644 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i My$QL if($loguj ~~ 'admin' ) ( $stan .~ " <strong> ... pobierz_nazwisko($_POST[.email ' J). " pomyślnie zalogowany jako <strong>Administrator "; 4$_SESSION[' uzyt_admi n' J ~ $_POST[' email 'J; else if($loguj ~~ 'zwykly') ( $stan .~ " <strong>".pobierz nazwisko 4 ($_POSn 'email' J). " zalogowany pomyślnie. "; $_SESSION['zwykly_uzyt'J ~ $_POST[.email 'J; else ( $stan .~ " Przepraszamy. ale zalogowanie przy pomocy 4 podanego adresu i" " hasła niemożliwe "; if($akcja ~~ 'wylogowanie') unset ($akcja) ; unset($_SESSION); session_destroy(); A zatem na początku zostaje wykonana próba logowania za pomocą funkcji l oguj () znajdującej się w bibliotece fUnkcje _ uwierz.php . Różni się ona nieco od funkcji logujących wykorzystywanych w poprzednich rozdziałach, tak więc zostanie poniżej opisana nieco bardziej szczegółowo. Kod tej funkcji jest przedstawiony na listingu 30.5. Lisłing 30.5. Funkcja loguj() pochodząca z pliku funkcje_uwierz.php - sprawdza szczegóły logowania użytkownika function loguj($email. $haslo) sprawdzen ie nazwy użytkownika I hasła w bazie danych jeżeli tak. zwraca typ zalogowania w przeciwnym wypadku false II II II ( łączenie z bazą danych $lacz ~ lacz_bd(); if ( I$lacz) ( return O; II $zapytanie "select admin from subskrybenci where email~ "· . $email. '" and has l o ~ sha l( . " . $has l o. " , ) " ; $wynik ~ $lacz->query($zapytanie); i f ( I$wyn i k) ( return fa l se; ~ if ($wynik ->num_rows ~ $wynik->fetch_array(); if($wiersz[OJ ~~ l) return 'admi n' ; } else { return 'zwykly'; Rozdział 30 . • Tworzenie menedżera list pocztowych 645 W opisanych w poprzednich rozdziałach funkcjach logujących zwracana była wartość true, jeżeli logowanie powiodło się, i fa l se - w przeciwnym wypadku. W razie niepowodzenia jest również zwracana wartość fa l se, ale w przypadku sukcesu przekazywany jest typ użytkownika, 'admi n' lub' zwykly'. Typ użytkownika sprawdzany jest poprzez odczytanie wartości przechowywanej w kolumnie admi n tabeli subskrybenci - dla konkretnej kombinacji adresu poczty elektronicznej i hasła. Jeżeli nie zostaną przekazane żadne wyniki, funkcja zwraca fa l se. Jeżeli użytkownik jest administratorem, wartość ta wynosić będzie l (true) i zostanie zwrócony ciąg' admi n' . W przeciwnym wypadku wynikiem jest ciąg' zwykly'. wykonania, zgłoszona zostanie zmienna sesji w celu śledzenia tożsa­ to zmienna $uzyt_admi n, jeżeli użytkownik jest administratorem, lub $zwykly_uzyt, jeżeli jest zwykłym użytkownikiem. Niezależnie od tego, która zmienna zostanie ustawiona, będzie ona zawierać adres poczty elektronicznej użytkownika. Aby uprościć sprawdzanie adresu użytkownika, wykorzystywana jest wspomniana wcześniej funkcja pobi erz _email (). Funkcja tajest przedstawiona na Iistingu 30.6. Wracając do głównego ciągu mości użytkownika. Będzie Listing 30,6. Funkcja pobierz_email() pochodząca z pliku funkcje_lista.php - zwraca adres poczty elektronicznej zalogowanego użytkownika function pobierz_email() { if (isset($_SESSION['zwykly_uzyt '])) return $_SESSION['zwykly_uzyt']: } if (isset($_SESSION['uzyt_admi n' ])) return $_SESSION['uzyt_admin']: } return false: Tu następuje powrót do głównego programu. gowany oraz na jakim poziomie. Można powiadomić użytkownika, czy został zalo- Wynik jednej z prób logowania jest przedstawiony na rysunku 30.6. Po zalogowaniu użytkownik uzyska dostęp do funkcji. Implementacja funkcji Istnieje pięć głównych użytkownika funkcji, do których powinni mieć dostęp użytkownicy po zalogowaniu. Sąto: • Przejrzenie list dostępnych w subskrypcji. • Zapisanie się i wypisanie z listy. • Zmiana konfiguracji konta. • Zmiana hasła. • Wylogowanie. Większość z tych opcji ukazuje rysunek 30.6. Poniżej przedstawiono implementację każdej z nich. 646 Czę ść V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Przeglqdanie list W naszym projekcie zaimplementowanych zostanie kilka opcji, które pozwalają na przegląda­ nie dostępnych list oraz ich szczegółów. Na rysunku 30.6 można dostrzec dwie z nich - Pokaż moje listy, odczytującą listy, na które zapisany jest użytkownik, oraz Pokaż inne listy, odczytującą listy, na które użytkownik nie jest zapisany. Rysunek 30.6. System informuje użytkownika, że logowanie powiodło się rysunek 30.4, można dostrzec inną opcję , Pokaż wszystkie listy, która odczytuje w systemie listy dystrybucyjne. Aby system był w pełni skalowalny, należy dodać możliwość stronicowania (aby wy świetlać na przykład 10 wyników na stronie). W celu zachowania zwięzłości w tym przykładzie wspomniana usługa nie zostanie zaimplementowana. Analizując wszystkie dostępne trzy opcje menu uruchamiają odpowiednio akcje: pOkaz-wszystkie-listy, pokazinne- li sty oraz pokaz-moje-l i sty. Jak można się domyśli ć, działają one w podobny sposób. Kod tych trzech opcji jest następujący: Powyższe case 'pokaz-wszystkie-listy' wyswietl_elementy( 'Wszystkie listy'. pobierz_wszystkie_listy(), 'informacja'. 'pokaz-archiwum' . "): break: case 'pokaz-inne-listy' wyswiet l elementy( ' Niesubskrybowane listy'. pobierz_niesubskrybowane_l i sty(pobi erz_email ( )). 'i nformacja ' . 'pokaz-archiwum'. 'subskrybuj'): break: case ": case 'pokaz-moje-listy' wyswietl elementy('Subskrybowane l isty'. pobierz subskrybowane listy(pobierz emai l ()) . 'informacja'. 'pokaz-archiwum'~ ' nie-subskrybuj') : break: Rozdział 30 . • Tworzenie menedżera list pocztowych 647 Jak można dostrzec, wszystkie te akcje wywołująfi.mkcję wyswietl_elernenty() pochodzącą z bibliotekifunkcje_wyswietlphp, lecz w każdym przypadku z innymi parametrami. Wszystkie one korzystają również z opisanej poprzednio fi.mkcji pobi erz_email () w celu odczytania właściwego adresu poczty elektronicznej dla danego użytkownika. Działania wykonywane przez fi.mkcję wyswietl_elementy() przedstawiono na rysunku 30.7 przedInne Listy. stawiającym stronę Pokaż Rysunek 30.7. Funkcja wyswiet,elementy() została zastosowana do wyświetlenia listy list, na które dany użytkownik nie jest zapisany ~~ . [5] Mtp:! IOUlhost I016'.!1.:":!O:!f1U Edyt). ~ ~io,u Wlcl~k Vlublon~ Kod funkcji wyswi etl _e l ement y() Lisłing do N.mę(fl\. Pomoc e ~.p\ra~id~~~'~· '~ntll~'t ~:;;:''''' został przedstawiony na listingu 30.7. pochodząca z pliku funkcje_wyswietl.php listy elementów z powiązanymi akcjami 30.7. Funkcja wyswiet'-elementy() wyświetlenia wykorzystywana function wyswietl_elementy($tytul. $lista. $akcja l ~ ·· . $akcja2~". $akcja3~") { global $szerokosc_tabeli; echo " ) echo "\">"; echo $nag lowk i [$i]; echo " "; II obliczenie $akcje ~ « ilości akcji $akcjal l ~") + ($akcja2! ~") + ($akcja3! ~" )); echo " II obliczenie $elementy ~ ilości elementów sizeof($lista); if($elementy ~~ O) { echo ""; II stworzenie przycisków dla maksymalnie trzech akcji w wierszu for($j ~ l; $ j<~3; $j++l { $zmienna ~ "akcja".$j: if($$zmienna l { echo "": } } echo "\n": echo "": Powyższa funkcja wyświetla tabelę elementów, w której każdy element może mieć do trzech ze sobą przycisków akcji. Funkcja ta spodziewa się pięciu kolejnych parametrów: powiązanych • $tytu1 to tytuł, który pojawia się na szczycie każdej tabeli - w przypadku pokazanym na rysunku 30.7 wyświetlony jest tytuł Niesubskrybowane listy, który został przekazany w opisanym wcześniej fragmencie kodu akcji Pokaż inne listy . • $1 i sta to tablica elementów wyświetlanych w każdym wierszu tabeli. W tym przypadku jest to tablica list, na które użytkownik nie jest obecnie zapisany. Tablica jest tworzona za pomocą funkcji pobi erz _ni esubskrybowane_1 i sty() , omówionej poniżej . Jest to tablica wielowymiarowa, której każdy wiersz zawiera do czterech elementów danych na temat każdego rzędu tabeli. Oto one wyliczone w kolejności: • $1 i sta [n] [O] powinien zawierać identyfikator elementu, który zazwyczaj stanowi numer wiersza. Podaje on przyciskom akcji identyfikator wiersza, na którym mają wykonywać działania. W przykładzie zostały zastosowane identyfikatory z bazy danych - więcej informacji na ten temat znajduje się poniżej . • $1 ista[n][l] powinien zawierać nazwę elementu. Będzie to tekst wyświetlony obok danego elementu. Na przykład w przypadku przedstawionym na rysunku 30.7 nazwą elementu w pierwszym wierszu tabeli jest "Informacje PHP". Rozdział 30 . • Tworzenie menedżera list pocztowych 649 • $1 i sta[nJ [2J i $1 i sta [nJ [3J są opcjonalne. Są one wykorzystywane do pokazania, na dany temat istnieje większa ilość informacji. Odnoszą się odpowiednio do tekstu tych informacji i ich identyfikatora. Przykład wykorzystania tych dwóch parametrów zostanie opisany podczas prezentacji akcji zobacz- poczte w podrozdziale "Implementacja funkcji administratora" . że • Opcjonalne parametry trzeci, czwarty i piąty funkcji są wykorzystywane do przekazywania trzech akcji , które zostaną wyświetlone na przyciskach odpowiadających każdemu elementowi. Na rysunku 30.7 są to trzy przyciski akcji, przedstawione jako Informacja, Pokaż archiwum i Subskrybuj. Te trzy przyciski znalazły się na stronie Pokaż inne listy z powodu przekazania funkcji nazw akcji - i nformacja, pokaz-archiwum i subSkrybUj. Za pomocą funkcji wyswi etl _przyci sk () akcje te zamieniono na przyciski z umieszczonymi na nich nazwami akcji, a także zostały im przypisane odpowiednie akcje. z akcji Pokaż wywoluje funkcję wyswi etl_elementy() w inny sposób, jak można wywnioz ich definicji. Oprócz tego, że posiadają różne tytuły i przyciski akcji, każda z nich stosuje inną funkcję w celu utworzenia tablicy elementów do wyświetlenia. Pokaż wszystkie listy korzysta z funkcji pobi erz _wszystk i e_l i sty() , Pokaż inne listy z pobi erz_ni es ubskrybowa ne_l i sty(), a Pokaż moje listy z pobierz_subskrybowane_l i sty(). Wszystkie te funkcje działają w podobny sposób; wszystkie też pochodzą z biblioteki funkcjifunkcje _listaphp. Każda skować Opisana zostanie funkcja pobi erz _ni esubskrybowaneJ i sty(), ponieważ występuje w przykładzie dotychczas omawianym. Kod funkcji pobi erz _ni esubsk rybowane_ l i sty () jest zaprezentowany na listingu 30.8 . .. Listing 30.8. Funkcja pobierz_niesubskrybowane_listy() umieszczona w pliku funkcje_lista .php - wykorzystywana do utworzenia tablicy list dystrybucyjnych, na które użytkownik nie jest zapisany pobranie list. na które uzytkownik NIE jest zapisany function pobierz_nies ubskrybowane_l i sty($email) ( $lista = array(): II $zapytanie = "select li sty. id_listy. nazwa_listy. email from li sty left join sub_listy on listy. id_listy = sub_l isty.id_li sty and email='$email' where email is NULL order by nazwaJisty": if($lacz=lacz_bd()) ( $wynik = $lacz->query($zapytanie): if( I$wynik ) { echo ' Pobranie listy z bazy danych n i emożliwe. ': return false: } $il osc = $wynik->num rows: for($i = o: $i<$ilosc: $i++) ( $wiersz = $wynik->fetch_array(): array_push($lista. array($wiersz[O]. $wiersz[l])): } return $lista: Jak można dostrzec, powyższa funkcja pobiera jako parametr adres poczty elektronicznej - powinien być to adres aktualnego użytkownika. Funkcja pobi erz_subskrybowane_l i sty() również wymaga adresu jako parametru, a funkcja pobi erz _wszystki e_l i sty() z oczywistych względów go nie potrzebuje. 650 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Posiadając adres pocztowy subskrybenta, funkcja łączy się z bazą danych i pobiera wszystkie listy, na które użytkownik nie jest zapisany. Jak zwykle w tego typu zapytaniach MySQL korzysta się z wyrażenia LEFT JOI N w celu odnalezienia nieodpowiadających elementów. Następnie na wyniku wykonywana jest pętla w celu zbudowania wiersz po wierszu tablicy za pomocą wbudowanej funkcji array_push(). Kiedy znany już jest sposób tworzenia listy, z tymi elementami. Przeglądanie można przyjrzeć się przyciskom akcji związanym informacji na temat listy Przycisk Informacja przedstawiony na rysunku 30.7 wywołuje akcję "informacja ", która jest następująca: case ' informacja' wyswietl _informacje($_GET[ ' id ' ]); break; Aby zobaczyć, jakie wyniki daje funkcja wyswi et l_ i nformacje() , należy spojrzeć na rysunek 30,8. Rysunek 30,8. Funkcja wyswietl_ informacje() przedstawia opis listy dystrybucyjnej Funkcja ta wyświetla pewne ogólne informacje na temat konkretnej listy dystrybucyjnej, a także liczbę subskrybentów i liczbę rozesłanych na tę listę wiadomości dostępnych w archiwum (kwestia ta zostanie opisana szerzej w dalszej części tego rozdziału) . Kod tej funkcji przedstawiono na listingu 30,9. Usting 30.9. Funkcja wyswietUnformacje() umieszczona w pliku funkcje_wyswietl.php na temat listy II wyświetlenie przechowywa nych i nformacji o funct i on wyswietl _informacje( $id_l isty) ( i f( l$id_listy) { ret urn fal se; każd ej liśc i e wyświetla informacje Rozdział 30 . • Tworzenie menedżera list pocztowych 651 if($info) ( echo "oo . ladny($info[nazwa_listy]). oO oo.l adny( $i nfo[opi s]). I l ość subsk rybentów: $i nfo[ subskrybenciJ I loś ć wiadomości w archiwum: $info[archiwum] oO oo; 00 00. 00. Aby osiągnąć cel, funkcja wyswiet l _informacje() korzysta z dwóch innych funkcji - pobierz_ '+i nfo_l i sty() i l adny(). Funkcja pobierz_ i nfo_l i sty() dokonuje aktualnego odczytania danych z bazy danych. Funkcja l adny() przeprowadza proste formatowanie danych z bazy poprzez usunię­ cie ukośników , zamianę znaków nowego wiersza na znaczniki złamania HTML itd. Opisano pobieżnie funkcję pobi erz_ i nfo_1 i sty() znajduje się w bibliotece funkcjifimkcje_listaphp. Jej kod jest przedstawiony na listingu 30.10. Listing 30.10. Funkcja pobierz_info_listy() pochodząca z pliku funkcje_lista.php - tworzy informacje na temat listy function pobierz_info_listy($id_listy) i f(! $idJ isty) ( return false; if( I($ l acz=lacz_bd(») return false; $zapytanie = oOselect nazwa_l istyo opis from listy whe re id_li sty = $wynik = $lacz->query($zapytanie); if(!$wynik) ( echo oo Odczytanie tej listy return fal se; niemożliwe. "; $info = $wynik ->fetch_assoc(); $zapytanie = oOse l ect count(*) from subJ isty where idJisty = $wynik = $lacz·>query ($zapytanie); $idJi sty if($wynik) ( $wiersz = $wynik->fetch_array(); $info[Osubskrybenci Ol = $wiersz[Ol; $zapytanie = ooselect count(*) from poczta where id_listy = and sta n = °WYSLANYo"; $wynik = $lacz ->query($zapytanie); if($wynik) ( $wiersz = $wynik->fetch_array(); $info[oarchiwumol = $wiersz[Ol; return $info; .$idJi sty tablicę zawierającą 652 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL funkcja wykonuje trzy zapytania bazy danych, które mają za cel pobranie, odpowiednio: nazwy i opisu listy z tabeli li sty, liczby subskrybentów z tabeli sub_l isty oraz liczby wiadomości wysłanych z tabeli poczta . Powyższa Przeglądanie archiwum listy Oprócz przeglądania opisu listy użytkownik może poprzez naciśnięcie przycisku Pokaż archiwum obejrzeć wszystkie wiadomości, które zostały wysłane na listę dystrybucyjną. Uruchamia to akcję pokaz-a rch i wum, wywołującą następujący kod: case 'pokaz-archiwum ' wyswi etl_e l ementy( 'Archiwum l i sty '. pobi erz_nazweJ i sty( $_GEn ' i d' ]) . pobierz_archiwum($_GEn'i d' ] ). 'podglad- ht ml'. 'podglad-tekstu ' . " ): break: ta funkcja korzysta z funkcji wyswiet l_elementy() w celu wyświetlenia różnych elemenktóre zostały rozesłane na listę dystrybucyjną. Elementy te są odczytywane za pomocą funkcji pobi erz_archiwum () pochodzącej z plikujimkcje_lista.php. Funkcja ta jest przedstawiona na listingu 30.11 . Również tów wiadomości, Listing 30.11. FunkCja pobierz_archiwum() umieszczona w pliku funkcje_lista.php - tworzy tablice z danej listy wiadomości zachowanych w archiwum function pobierz_a rchi wum( $id_l isty) { II zwraca tabl i cę zarchiwizowanych wiadomości dla danej listy II tablica posiada wiersze (id_poczty. temat) $lista = array(): $nazwa_listy = pobierz_nazwe_listy($id_listy); $zapytani e = "se l ect i d_poczty. temat. id J i sty from poczta where idJ isty = "'.$idJisty . '" and stan = 'WYSLANY ' order by wyslany ": if($ lacz=lacz_bd()) { $wynik = $lacz->que ry($zapytanie): if( !$wynik) { echo " Pobranie l isty z bazy da nych $zapytanie return fal se: ni emoż l iwe. ": } $ilosc = $wynik->num_rows: for( $i = O: $i<$i losc: $i++) { $wiersz = $wynik->fetch_array(): $tabl ica_wiersz = array( $wiersz[O] . $wiersz[ l ] . $nazwa_l isty. $id_l isty): array_push($lista. $tab l ica_wierszJ: } return $l ista: Również powyższa ści, które funkcja pobiera potrzebne informacje - w tym przypadku dane wiadomo- z bazy danych i tworzy tablicę, którą można przekazać funkcji zostały rozesłane wyswi etl_elementy(). Rozdział 30 .• Tworzenie menedżera list pocztowych 653 Zapisywanie i wypisywanie Na list dystrybucyjnych, przedstawionej na rysunku 30.7, każda posiada przycisk umoż­ zapisanie się na nią. Podobnie jeżeli użytkownicy skorzystają z opcji Pokaż moje listy w celu udostępnienia list, na które sąjuż zapisani, obok każdej z nich zostanie wyświetlony przycisk Nie subskrybuj. liście liwiający użytkownikom Przyciski te uruchamiają akcje subskrybuj i nie-subskrybuj, które fragmenty kodu: wywołują odpowiednio następu­ jące case 'subskrybuj ' subskrybuj(pobierz_email(), $_GET[ ' id ' J); wyswietl_elementy( 'Subskrybowane listy ', pobierz_subskrybowane_listyCpobierz_emailC», ' i nformacja " 'pokaz-archiwum', 'ni e-subskrybuj' ) ; break; case 'nie-subskrybuj' niesubskrybujCpobierz_email(), $_GET['id'J); wyswietl_elementy( 'Subskrybowane listy'. pobierz_subskrybowane_l i sty(pobierz_emai l C». 'i nformacja " 'pokaz-archiwum'. 'ni e-subskrybuj' ) ; break; W obu przypadkach wywoływana jest funkcja (subskrybuj() lub niesubskrybuj()), po czym lista list, na które użytkownik jest zapisany, zostaje wyświetlona na nowo za pomocą funkcji wyswietl_ lementy() . Funkcje subskrybuj () i ni esubskrybuj () są przedstawione na listingu 30.12 . .l.isting 30.12. Funkcje subskrybuj() i niesubskrybuj() umieszczone w pliku funkcje_'ista.php i usuwają subskrypcje użytkownika II dopisanie adresu e-mail do listy function subskrybuj ($emai l , $id_listy) { H(( I$email) II CI$ id_li sty) II Cli stnieje_l ista($id_listy)) II (Iistnieje_subskrybent($email») { return false; jeżeli już zapisany wyjście if(zapisany($email. $id_listy)) return fa l se; II if(!$lacz~lacz_bdC» return fa l se; $zapytanie ~ "lnsert lnto sub ll sty values ('" .$email $wynik ~ $lacz->query($zapytanie); return $wynik; II usunięcie tego adresu e-mail z listy function niesubskrybuj($email. $id_listy) H(C I$email) II ( l$idJi sty)) { return false; $ld ll sty)", dodają 654 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL return fa l se; $zapytanie ~ "delete from sub_listy where emai l "'.$email.'" and idJisty ~ "'.$idJisty.""'. $wynik ~ $lacz->query($zapytanie); return $wynik; Funkcja subsk rybuj () dodaje do tabeli sub_1 i sty wiersz ni esubskrybuj () usuwa ten wiersz. odpowiadający subskrypcji ; funkcja Zmiana konfiguracji konta Naciśnięcie przycisku Konfiguracja konta uruchamia jest następujący: akcję konfiguracja-konta. Kod tej akcji case 'konfiguracja-konta' wyswietl_form_konta(pobierz_email() . pobierz_nazwisko(pobierz_email(». pobierz_typ_mime(pobierz_email(»). break; Jak można dostrzec, zostaje ponownie zastosowana funkcja wyswi et l_farm_konta ( ), za pomocą której konto było tworzone. Tym razem jednak przekazywane sąjej szczegóły aktualnego użytkow­ nika, wyświetlone następnie w formularzu w celu ułatwienia edycji. Kiedy użytkownik naciśnie przycisk wysyłający formularz, zostaje uruchomiona akcja zachowaj -konto, jak opisano poprzednio. Zmiana hasła Naciśnięcie jący kod: przycisku Zmiana hasła uruchamia akcję zmiana-ha s1a, która wywołuje następu­ case 'zmiana-hasla' wyswiet l_form_has la(); break; Funkcja wyswi et l_form_has ł a () (pochodząca z biblioteki funkcje _ wyswietl.php) po prostu wyświetla formularz pozwalający użytkownikowi na zmianę jego hasła, Formularz ten przedstawiamy na rysunku 30,9, Kiedy użytkownik naciśnie przycisk Zmiana hasła, na dole tego formularza zostanie uruchomiona akcja zachowaj -zmi ane- has l a, Jej kod wygląda następująco: case 'zachowaj -zmiane-hasla' if(zmien ha slo(pobierz email() , $ POST[' stare haslo'] , $ POST[ ' nowe haslo'], $ POST['nowe haslo2']» { echo " OK: Hasł o zmienione. ": } else ( echo " Przepraszamy, ale ha s ło nie '+zmienione. " , wyswietl_form_hasla(): mogło zostać } break: Jak można dostrzec, powyższy kod dokonuje próby zmiany hasła za pomocą funkcji zmien_has1o() oraz informuje użytkownika o wyniku tych działań, Funkcja zmien_has1o() znajduje się w bibliotece funkcjifunkcje_uwierz,php, Kod tej funkcji jest przedstawiony na listingu 30,13, Rozdział 30 . • Tworzenie menedżera list pocztowych 655 Rysunek 30.9. Funkcja wyswietl_form_hasla() pozwala użytkownikom na zmianę ich haseł Zmiana Listing 30.13. Funkcja zmien_haslo() i uaktualnia hasło użytkownika pochodząca z pliku funkcje_uwierz.php - function zmien haslo($email. $stare haslo. $nowe_haslo, $nowe_haslo_konf) { II zmiana hasła dla adresu. stare_ha slo na nowe haslo II zwraca true lub false II jeżeli stare hasło jest prawidłowe II zmiana hasła na nowe_haslo i zwraca true II w przeciwnym wypadku zwraca false if (loguj($email. $stare_haslo» ( if($nowe_haslo~~$nowe_haslo_konf) if ( I($lacz ~ lacz_bd(») { return false; } $zapytanie ~ "update subskrybenci set haslo ~ shal("'.$nowe_haslo."') where email ~ '''.$email. "''' ; $wynik ~ $lacz->query($zapytanie) ; return $wynik; else { echo " Hasła nie pasują do siebie. "; else { echo " Stare hasło nieprawidłowe. "; return false; II stare hasła hasło było nieprawidłowe sprawdza prawidłowość 656 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Funkcja ta jest podobna do innych, opisanych poprzednio, funkcji ustawiających i zmieniających Porównuje ona dwa nowe hasła wprowadzone przez użytkownika w celu upewnienia się, że są one identyczne. W razie pozytywnej odpowiedzi dokonuje próby uaktualnienia hasła użyt­ kownika w bazie danych. hasła. Wylogowanie Kiedy użytkownik naciśnie tę akcję znajduje się w przycisk wyl ogowa ni e. Kod wykonywany przez przetwarzania głównego pliku i jest następujący: Wyjdź, wywoła akcję części wstępnego if($akcja ~~ ·wylogowa nie ·) unset($akcja): unset($_SESS ION): session_destroy(): Powyższy fragment kodu pozbywa się zmiennych sesji oraz niszczy sesję . usuwa on również zmienną $akcj a. Oznacza to, że następuje wejście do case bez akcji i zostaje wykonany następujący kod: Należy zauważyć, że głównego wyrażenia default if( Isprawdz_logowanie()) ( wyswietl_form_log($akcja): } break: Pozwoli to na zalogowanie się innego użytkownika bądź tego samego, ale jako innej osoby. Implementacja funkcji administratora dana osoba zaloguje się jako administrator, otrzyma dodatkowe opcje menu. Jest ono przedstawione na rysunku 30.10. Jeżeli Rysunek 30.10. Menu administratora pozwala na tworzenie i obsługę list dystrybucyjnych Rozdział 30 . • Tworzenie menedżera list pocztowych 657 Dodatkowe opcje administratora to Utwórz listę (tworzenie nowej listy dystrybucyjnej), Utwórz wiadomość (tworzenie nowej wiadomości) oraz Pokaż wiadomość (przeglądanie i wysyłanie wiadomości , które nie zostały jeszcze rozesłane). Każda z tych opcji zostanie opisana osobno. Tworzenie nowej listy Jeżeli administrator wybierze konfigurację nowej listy poprzez naciśnięcie przycisku Utwórz uruchomi akcję stworz - l i ste, która jest skojarzona z następującym kodem: listę, case 'stworz-liste" wyswietl_form_listy(pobierz_email(»; break; Funkcja wyswi et 1_ form _l i sty () wyświetla formularz pozwalający administratorowi na wprowadzenie danych nowej listy. Została ona umieszczona w plikufunkcje_wyswietl.php. Funkcja wyświetla zwykły HTML, tak więc nie zostanie tu opisana. Wynik uruchomienia tej funkcji jest przedstawiony na rysunku 30.11 . Rysunek 30.11 . Opcja Stwórz listę wymaga od administratora wprowadzenia nazwy i opisu nowej listy abVa Us~ Ma3r~J.i',i!!r!W 01'10 Hs~' r~rupa j tirm:!wa. Z4Wi.". into:".oj. dla pc.nowo"""., "zal.nt.ere!Jowan!"Ch .5J:ran... . ... 10"""0".6" ..... ... ... i innych .... Kiedy administrator kliknie przycisk Zapisz listę, zostaje uruchomiona akcja zachowaj - l i ste, która wywołuje następujący kod w pliku indeks.php: case 'zachowaj -l i ste ' : if(zachowaj_l i ste( $_SESSION[ ' uzyt_admi n' J. $_POST) ( echo " Nowa l ist a dodana "; wyswi etl_el ementy( 'Wszystkie l i sty ' . pobi erz_wszystki e_l i sty() . ' i nformacja ' . ' pokaz-archi wum ' . ' ' l; } else { echo " Li sta ni e mcg ł a zost a ć zachowa na . p roszę . 'ponownie. "; break; spróbowa ć ' 658 Część Jak V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL dostrzec, kod próbuje przechować dane nowej listy, po czym usiłuje wyświetli ć nową list. Dane listy s ą przechowywane za pomoc ą funkcji zachowaL l i ste(). Kod tej funkcji jest przedstawiony na listingu 30.14. można li s tę Listing 30.14. Funkcja zachowaLliste() dystrybucyjną w bazie danych pochodząca z pliku funkcje_lista.php - umieszcza no wą listę II dodanie nowej l isty do bazy danych function zachowaj liste($uzyt admin. $szczego ly) if(lwypelniony($szczegoly))-{ echo " Wszystkie pola muszą być wypełnione. Proszę spróbować ponownie. ": return fa l se: else ( if(lsprawdz_uzyt_admin($uzyt_admin)) ( return false: II jak funkcja ta została wywołana przez kogoś. kto nie jest administratorem7 if(I($lacz~lacz_bd())) return fa l se; $zapytanie ~ "select count(*) from listy where nazwa_listy $wynik ~ $lacz->query($zapytanie); $wiersz ~ $wynik->fetch_array(); if($wiersz[O] > O) { echo " Przepraszamy. istni eje return fal se; $zapytanie ~ już ~ ' ($szczegoly['nazwa ' ]}''': l ista o takiej nazwie. "; "i nsert i nto listy values (NULL. $szczegoly['nazwa'] ·.. . $szczegoly[ 'opis ' ] . . ' )"; $wynik ~ $lacz->query($zapytanie); return $wynik; funkcja przeprowadza kilka testów prawidłowości przed zapisaniem danych do bazy. Sprawdza, czy podano wszystkie dane, czy aktualny użytkownik posiada uprawnienia administratora oraz czy nazwa listy jest unikatowa. Jeżeli wszystkie testy zostaną wykonane bezbłędnie, lista dodawana jest do tabeli l i sty bazy danych. Powyższa Wysyłanie nowych wiadomości Teraz opiszemy główne zadanie aplikacji: wysyłanie i rozsyłanie wiadomości na listy dystrybucyjne. Kiedy administrator naciśnie przycisk Utwórz "'poczte w następujący sposób: wiadomość, zostanie uruchomiona funkcja stworz- case 'stworz-poczte ' ; wyswietl_form_poczty(pobierz_email()); break; Administrator ujrzy formularz taki jak przedstawiony na rysunku 30.12. Rozdział Rysunek 30.12. Opcja Stwórz pocztę dostarcza administratorowi interfejsu służącego do wysyłania plików • el tr 30 . • Tworzenie menedżera list pocztowych 659 loCłłłlosł wiadomości Wersja tekstowa WersjaHTML ObrazKI (op<)onalnle) Ob~kl Obrazek 2 1 Paegłqdai... r-------~~------------~~'rl~ p~ae~91~qd~.i~-~ [jlZeglqdai_. Obf1lZel< 3 PlZe I d• .. , Obral-ek 4 .1 Przeglądaj... ( Pl'leglgdah" PrzEt I da·... J Pf28gl4.da·... Prze9Iądaj..._ dla potrzeb tej aplikacji przyjęto założenie, że administrator utworzył wiaoffline zarówno w formacie HTML, jak i tekstowym oraz że wyśle obie wersje przed rozesłaniem. Taka implementacja została wybrana w celu umożliwienia administratorom korzystania z ich ulubionych edytorów tekstu do tworzenia wiadomości. Czyni to aplikację o wiele bardziej przyjazną dla użytkownika. Należy pamiętać, że domość Można dostrzec, że formularz ten posiada wiele pól, które musi wypełnić administrator. Na górze znajduje się okienko wyboru pozwalające na wybór listy dystrybucyjnej. Administrator musi także wprowadzić temat wiadomości - jest to linia tematu ewentualnego listu elektronicznego. Wszystkie pozostałe pola formularza to pola wysyłania plików, które można rozpoznać po umieszczonych obok nich przyciskach Przeglądaj (Browse). Aby rozesłać wiadomość, administrator musi dostarczyć zarówno wersję tekstową, jak i HTML tej wiadomości (choć może to oczywiście zostać zmienione). W formularzu znajduje się również kilka opcjonalnych pól obrazków, za pomocą których administrator może wysłać dowolne obrazki osadzone wcześniej w HTML. Każdy z tych plików musi zostać określony i wysłany oddzielnie. Przedstawiony formularz jest podobny do zwykłego wysyłania plików z tą różnicą, że w tym przypadku jest on zastosowany do wysyłania wielu plików. Wywołuje to konieczność wprowadzenia drobnych zmian w składni formularza oraz w sposobie obsługi wysłanych plików w miejscu ich przeznaczenia. Kod funkcji wyswi etl_ form _poczty() jest przedstawiony na listingu 30.15. 660 Czę ś ć V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Ustlng 30.15. Funkcja wyswietUorm_poczty() pochodząca z pliku funkcje_wyswietl.php umożliwiający wysyłanie wyświetla formularz plików function wyswietl_form_poczty($email. $id_listy=O) ( II wyświetla formularz HTML pozwalający na wysyłanie nowych wiadomoś ci global $szerokosc_tabel i; $lista = pobierz_wszystkie_listy(); $listy = sizeof($lista) ; ?> " ; ~ \ "". (l+$akcje) . "\ " bgcolor ~ \ " #5B69A6\ " > " $tytul. " " ; else ( II wyświetlenie każdego wiersza for($i ~ O; $i<$elementy; $i++) ~ \ "center\ "> Brak elementów do 648 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL if($i%2l { II zamienne kolory tła $kolor_tla ~ "#ffffff": } else { $kolor tla ~ "#ccccff": echo " ": echo $lista[$i][l]: if($lista[$i][2]l { echo" - ".$lista[$i][2]: } echo " "; II przyciski przeglądania są wyjątkowe bo stanowią łącza do plików if(($$zmienna ~~ 'podglad -html ' l I I ($$zmienna ~~ 'podglad-html 'l I I ($$zmienna ~~ 'podglad-tekst ' l I I ($$zmienna ~~ 'podglad-tekstu'll wyswietl_przycisk_podglad($lista[$i][3]. $lista[$i][O]. $$zmiennal: ) else { wyswi etl_przycisk( $$zmienna. ' &id~' $lista[$i][O] l: echo " ": ?> <7php } nazwy plików, które zostaną wysłane, będą zapisane w fonnie serii danych typu fi le - a ich nazwy będą wahać s ię od pl i k_uzyt [ QJ do pl ik_uzyt[n]. Generalnie, te pola formularza traktowane są w taki sam sposób, w jaki byłyby traktowane pola wyboru oraz nazywane według konwencji tablic. Nal eży zapamiętać, że każda Aby wysłać wi ę kszą liczbę po s tępować zgodnie z plików przez skrypt PHP i móc je łatwo obsługiwać w tablicy, należy tą konwencją. Wynikiem uruchomienia skryptu on dokładnie opisany. przetwarzającego ten formularz są trzy tablice. Poniżej został Obsługa wysyłania wielu plików Jak można sobie przypomnieć, kod wysyłający pliki zawarty jest w osobnym pliku. kod tego pliku, wyslij.php, jest przedstawiony na listingu 30.16. Listing 30.16. wyslij.php - skrypt wysyła wszystkie pliki potrzebne do rozesłania wiadomości II funkcjonalność ta zawarta jest w osobnym pl i ku II w celu ułatwienia bezpieczeństwa II jeżeli wystąpi jakikolwiek błąd. nastąpi wyjście z pliku $max_rozmiar = 50000; include C·funkcje_dolacz.php·); session_startC) ; II tylko administratorzy mogą wysy ł ać pliki ifC1sprawdz_uzyt_adminC)) ( echo " Brak autoryzacji do korzystania z tej strony. " ; exit; II konfiguracja przycisków narzędziowych $przycisk i = arrayC); $przyciski[O] 'zmiana-hasla ' ; $przyciski[l] = 'stworz-liste ' ; $przyciski[2] = 'stworz -poczte ' ; $przyciski[3] = 'zobacz-poczte'; $przyciski [4] = 'wylogowa nie'; $przycis ki [5] = 'pokaz-wszystkie- li sty'; $przyciski[6] = ' pokaz-moje-l i sty ' ; $przyciski[7] = 'pokaz-inne-listy'; tworz_naglowek_htmlC 'MLP-Piramida - wysyłanie pl i ków') ; wyswiet l_narzedziaC$przyciski); II sprawdź czy strona jest wywołana z odpowiedni mi danymi Całkowity 662 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL if« !$_FILES['pli k_uzyt']['name'][O]) I I ( 1$_FILES['plik_uzyt']['name ' ][l]) I I ( 1$_POST[ 'temat' ] III $_POST[ , l i sta ' ]) ) ( echo " Problem: Ni e wypełniono formularza całkowicie. Obrazki to jedyne pola opcjonalne. Każda wiadomość potrzebuje tematu oraz wersji tekstowej i HTML. " : tworz_stopke_html(); exit ; $li sta = $_POST['li sta'] ; $temat = $_POST['temat']; if( I($lacz=lacz bd())) ( echo " Połączenie Z ba zą danych niemoż liwe "; tworz_stopke_html(); exit; II dodanie szczegółów wiadomości do bazy danych $zapytanie = "insert into poczta values (NULL. '" . $_SESS ION[' uzyt_admi n'] , " . $temat. " , , '" . $1 i sta. '" , , ZACHOWANY', NULL, NULL )"; $wynik = $lacz->query($zapytanie); if(!$wynik) ( tworz_stopke_html (); exit; II pobranie identyfikatora MySQL przypisanego do tej $id_poczty = $lacz ->i nsert_id; wiadomości if( I$id_poczty) ( tworz_stopke_html(); exit; II utworzenie katalogu nie powiedzie II wiadomość. Nie jest to błąd. się, jeże l i nie jest to pierwsza zapisana @mkdir('archiwum/' .$ li sta, 0700); II Problemem jest niemożność utworzenia konkretnego kata logu tej if( Imkdir( ' archiwum/ ' .$lista. ' l ' . $i d_poczty , 0700)) ( tworz_stopke_html(); exit; II iteracja przez tablicę wy s łanych plików $i = O; while «$_FILES['plik_uzyt']['name'][$i]) && ($$_FILES[ ' plik_uzyt ' ][ 'name ' ][$i] 1= 'none' )) { echo " < p>Wysy łanie ".$JILES['plik_uzyt']['name ' ][$i ] $JILES[ 'pli k_uzyt '] ['size' ][$i] ." bajtów . "; if ($_FILES['plik_uzyt'][' size'][$i]==O ) { echo " Problem: ".$JI LES['plik_uzyt']['name '] [$i]. " ma zerową długość"; $i++; continue; wiadomości Rozdział 30, • Tworzenie menedżera if ($_FILES[ 'plik_uzyt '][' size' ][$i]>$max_rozmiar) { echo " Problem: ". $JILES[' pl i k_uzyt'][' name' ][$i]." Ma . $maxJozmi ar." bajtów"; $i++; continue; list pocztowych więcej niż 663 " II chcemy sprawdzi ć. czy wyslany plik obrazka jest obrazkiem II jeżeli geti magesize() potrafi obliczyć wielkość. prawdopodobnie jest if«$i>l) && (!getimagesize($_FILES[ 'plik_uzyt'][ 'tmp_name'][$i]») { echo " Problem: ".$JILES['plik_uzyt']['name'][$i]. " jest uszkodzony albo nie jest plikiem gif. jpeg lub png. "; $i++; continue; II pliki O (wiadomość tekstowa) i l i f($i~~O) { (wiadomość HTML) są przypadkami specjalnymi $przeznaczenie ~ "archiwum/" $lista "/" $id_poczty. "/tekst.txt"; else if($i ~~ l) { $przeznaczenie ~ "archiwum/" $lista "I " $id_poczty "/indeks.html"; } else { $przeznaczenie ~ "archiwum/" .$lista. "/" .$id_poczty. "/" .$_F ILES['plik_uzyt']['name '] [$i]; $zapytanie ~ "insert into obrazki values ("'. $id poczty.'" , '" .adds lashes($J ILES[ 'plik_uzyt' ]['name'][$i] ) '''.addslashes($JILES['plik_uzyt']['type ' ][$i]). ''' )''; $wynik ~ $lacz->query($zapytanie); if (!is_uploaded_fil e($_FILES['plik_uzyt']['tmp_name'][$i ]» II wykryty prawdopodobny atak na plik echo " Coś dziwnego dzieje się z " .$JILES['plik_uzyt']['name'] ", koniec wysyłania. "; tworz_stopke_html(); exit; move_uploaded_file($_FILES['plik_uzyt']['tmp_name'][$i], $przeznaczenie); $i++; wyswietl przycisk podglad($lista, $id poczty, 'podglad-html ' l; wyswietl=przycisk=podglad($lista, $i d=poczty , 'podglad-tekst'); wyswi etl_przyci sk ( 'wys l i j " "&i d~$id_poczty " ) ; ?> echo " "; tworz_stopke_h t ml (); Poniżej zostały opisane poszczególne etapy listingu 30,16, Na początku następuje rozpoczęcie sesji oraz sprawdzenie, czy użytkownik jest zalogowany jako administrator - nikt inny nie powinien mieć możliwo ści wysyłania plików, Ściślej, także zmienne $1 i sta, i $id_poczty powinny zostać sprawdzone pod kątem niepożądanych znaków, lecz w tym przykładzie zostało to pominięte w celu zachowania zwięzłości, 664 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL N astępnie zostają skonfigurowane i wysłane nagłówki strony. Formularz jest sprawdzany pod odpowiednich pól - to ważne, ponieważ jest on stosunkowo zło żony . kątem wypełnienia utworzona zostaje dla wiadomości odpowiednia pozycja w bazie danych oraz skonfigurowanie katalogu w archiwum, który będzie przechowywał wiadomość. Później n astępuje rozpoczyna się główna część skryptu, która sprawdza i przenosi wszystkie wysłane pliki. Ta część jest inna w przypadku wysyłania wielu plików. Należy obsłużyć trzy tablice, noszące nazwy: $JI LES[' pl i k_uzyt' J[' name' J, $J ILES [' pl i k_uzyt' J [' tmp_name' J, $JILES[' pl i k_uzyt' J '+ [ , s i ze 'J oraz $J I LES[ , Pl i k_uzyt ' J[ ' type ']. Są one podobne do swoich równoważników dotyczących wysyłania pojedynczego pliku, z wyjątkiem tego, że każdy z nich jest tablicą. I tak pierwszy plik w formularzu będzie odnosił się $JILES[ ' pl i k_uzyt' J [ ' tmp_ name ' J [OJ , $JILES '+[' pl i k_uzyt' J [' name' J[OJ , $JILES[' pl i k_uzyt ' J[' si ze ' J [OJ oraz $J IL ES[ ' pl i k_uzyt ' J '+ [' type ' J[O]. Następnie te trzy tablice, archiwum. Mając można przeprowadzić zwykłe testy bezpieczeństwa oraz przenie ść pliki do Na końcu administratorowi zostają udostępnione pewne przyciski , które może wykorzystać do przejrzenia wysłanej wiadomości przed rozesłaniem jej na listę , oraz przycisk umo ż liwiający rozesłanie . Przykładowy wynik skryptu wyslij.php jest przedstawiony na rysunku 30.13 . Rysunek 30.13. Skrypt wysyłający podaje informacje na temat wysyłanych plików i ich rozmiaru Vlysyłanle Wysyła nie Wysyłanie wiadomosc txt . 269 bajtów wiadomosc,t1tml- 1331 bajtów v.ykres gif - 6272 bajtów. Podgląd wiadomości Administrator dysponuje dwiema metodami sprawdzenia wiadomości przed jej rozesłaniem . Może uzyskać dostęp do funkcji podglądu z ekranu wysyłania, jeżeli chce je obejrzeć zaraz po wysłaniu. Może również kliknąć przycisk Pokaż wiadomość, który spowoduje wy świetlenie wszystkich nierozesłanych wiadomości w systemie, jeżeli sprawdzenie to dokonywane jest w póź­ niejszym czasie. Przycisk Pokaż wiadomość uruchamia akcję zobacz-poczte, która wywołuje następujący kod: Rozdział 30 .• Tworzenie me.nedżera list pocztowych 665 case 'zobacz-poczte' wyswietl_e l ementy( . Niewys łana poczta'. pobierz_niewysl ana_poczte(pobierz_email (») . ' podgl ad-html ' . '+' podglad-tekst '. ' wyslij ' ); break; Jak można dostrzec, również ta akcja wykorzystuje funkcję wyswietl_elementy(), z przyciskami akcji podgl ad-html, podgl ad-tekstu i wysl i j. wywoływaną Warto zauważyć, że przyciski Podgląd właściwie nie wywołują akcji, lecz łączą się bezpośred­ nio z wiadomością w archiwum. Analizując ponownie listingi 30.7 i 30.16, można dostrzec, że w celu utworzenia tych przycisków wykorzystana jest funkcja wyswietl_przycisk_podglad(), a nie zwyczajowa wyswi et l_przyci sk (). Funkcja wyswietl_przyci sk() tworzy obraz łącza do skryptu z parametrami GET, kiedy są one wymagane; funkcja wyswi et l_przyci sk _podg l ad () dostarcza zwykłego łącza do archiwum. Łącze to utworzy nowe okno za pomocą atrybutu target=new znacznika kotwiczącego HTML. Wynik podglądu wersji HTML wiadomości jest przedstawiony na rysunku 30.14. Rysunek 30.14. Podgląd wiadomości HTML z dołączonymi obrazkami MLP Piramida • Wiadomość Według prasowa dzisiaj udostępnionych danych firma MLP Piramida SA nie traci pieniędzy w tempie tak szybk.lm, jak inne firmy W tym KWartale firma MLP Piramida stracHa Jedynie 22 mln PLN, Jest to Jedynie o 10% więcej niL w tym samym okresie ubiegłegO roku. Rozsyłanie wiadomości Naciśnięcie pujący kod: przycisku Wyślij dla wiadomości uruchamia akcję wys l i j, która wywołuje nastę­ case 'wyslij' wyslij($_GET['id'], $ _SESSION['uzyt_admin']); break ; Powyższy kod wywołuje stosunkowo długą funkcję wys l i j ( ), która umieszczona jest w bibliotece funkcje_Iista.php. Stanowi ona bazę do wykorzystania klasy Mai l_mime. Kod funkcji wys l i j () jest przedstawiony na listingu 30.17. 666 Czę ść V • Tworzenie pra ktycznych projektów PHP i My$QL LIsting 30.17. Funkcja wyslij() pochodząca z pliku funkcje_lista .php - dokonuje ostatecznego rozesłania wiadomości II stworzenie wiadomości z przechowanych pozycji bazy danych i plików II wysłanie wiadomości testowych do administratora lub prawdziwych na function wyslij($id_poczty, $uzyt_admin) { if(lsprawdz_uzyt_admin($uzyt_admin)) { return fa l se; całą listę if( I($info ~ pobierz_info_poczty($id_poczty))) { echo " Pobranie informacji o li śc ie dla wiadomości ",$id_poczty ." return fa l se; niemożliwe . "; $temat ~ $info['temat']; $id listy ~ $info['id li sty ' ]; $stan ~ $i nfo[ 'stan' f $wyslany ~ $info['wyslany ' ]; $nazwa od ~ 'MLP Piramida' ; $adres od ~ 'zwrot@adres'; $zapytanie ~ "select email from subJisty where id_listy ~ $lacz ~ lacz db( ); $wynik ~ $lacz->query($zapytanie); if (I$wynik) { echo $zapytanie; return fa l se; else i f ($wynik->num_rows~~O) { echo " L i sta numer $id l i sty." nie posi ada return fa l se; - żadnych $ld 11 Sty subskrybentów . " ; II dołączenie klas poczty PEAR i ncl ude ( 'Ma il . php' ) ; incl ude( 'Mai l Imime. php'); II utworzenie egzemplarza klasy MIME i przekazanie do niej II używanego w sytemie znaku powrotu karetki l nowej linii $poczta ~ new Mail_mime ("\ r\ n" ); II wczytanie tekstowej wersj i wiadomo śc i $nazwa pliku tek stowego ~ "archiwum/" .$id listy. "/" $id_poczty "/tekst.txt "; $twp ~-fopen($nazwa pliku tekstowego, "r"); $tekst ~ fread($twp~ filesize ($nazwa pliku tekstowego) ); fclose($twp); II wczytanie wersji HTML l i stu $nazwa pliku html ~ "archiwum/" $idJisty."/".$id_poczty "/indeks.html"; $hwp ~- fopen( $nazwa pl i ku html, "r"); $html ~ fread($hwp,-filesize($nazwa pliku html)); fclose($hwp); II dodanie HTML i tekstu do obiektu mimemail $poczta ->setTXTBody($tekst ); $poczta->setHTMLBody($html); II pobranie listy obrazków związanych z tą wiadomoś c ią $zapytanie ~ "select sciezka . typ mime from obrazki where id poczty $wynik ~ $lacz ->query ($zapytanie ); if( I$wynik) { echo " Pobranie listy obrazków z bazy danych niemożliwe. "; ~ '" .$id_poczty Rozdzi a ł 30 . • Tworzenie menedżera list pocztowyc h return false: $ilosc = $wynik- >num rows: for($i = o: $i <$ilosc: $i++) ( II pobranie każdego obrazka z dysku $wiersz = $wynik->fetch_array(): $nazwa pliku obrazka = "archiwum/" .$id_listy. "/" .$id_poczty. "/" .$wiersz[O]: $typ_obrazka-= $wiersz[l]: II dodanie obrazków do obiektu $poczta->addHTMLlmage($nazwa_pl i ku_obrazka , $typ_obrazka, $nazwa_pliku_obrazka , true): II utworzenie tresci wiadomosci $tresc = $poczta->get(): II utworzenie nagłówków wiadomości $od = "" ,pobierz_nazwisko($uzyt_admin) .'" <' .$uzyt_admin. '>'. $tablica naglowkow = array( 'From' => $od, 'Subject' => $temat): $naglowki = $poczta ->headers($tablica_naglowkow): II utworzenie właściwego obiektu wysyłającego $poczta =& Mail: :factory(.mail '): if($stan == 'ZACHOWANY') ( II przesłanie wersji HTML wiadomości do administratora $poczta->wyslij($uzyt_admin, $naglowki , $tresc): II przesłanie wersji tekstowej wiadomości do administratora mail($uzyt admin , $temat, $tekst , 'From: '" .pobierz nazwisko($uzyt admin). '+<'.$uzyt=admin.">"): - echo "Wiadomość wysłana do ".$uzyt_admin. "": II zaznaczenie wiadomości jako testowanej $zapytanie = "update poczta set stan = 'TEST' where id_poczty = "', $id_poczty." "': $wynik = $lacz->query($zapytanie): echo " Proszę nacisnąć ponownie Wyślij w celu '+align=\ "center\"> ": wyswi etl przyci sk ( 'wys l i j " '&i d=' . $i d_poczty) : echo " ": wysłania wiadomości } else if($stan == 'TEST') ( II wy s łanie na całą listę $zapytanie = "select subskrybenci .nazwisko, subJisty.email, subskrybenci .typ mime from sub_listy, subskrybenci where id listy = $id listy and sub_listy.email = subskrybenci .email": $wynik = $lacz->query($zapytanie): if( I$wynik) { echo " Błąd przy pobieraniu listy subskrybentów ": $licznik = O: II do każdego subskrybenta while ($subskrybent = $wynik->fetch row()) if($subskrybent[2]=='H') { - na całą listę. 667 668 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL } II wys łan ie wersji HTML do ludzi. którzy ją zamówili $poczta->wyslijC$subskrybentCll. $naglowki. $tresc). else { I I wys ł anie wersji tekstowej do ludzi. którzy nie chcą HTML mailC$subskrybentCll. $temat. $tekst. ' From: '" .pobierz_nazwiskoC$uzyt_admin). '" < ' .$uzyt_admin ">"): $licznik++: "update poczta set stan ~ 'WYSLANY'. wys lany where id poczty ~ '''.$id poczty. "''' : $wynik ~ $lacz->query($"zapytanie): echo " Wys łano w sumie $licznik wiadomości . ": el se ifC$stan ~~ 'WYSLANY') { echo " Ta wiadomość została już wysłana. " : $zapytanie ~ ~ now() Powyższa funkcja wykonuje kilka różnych działań. Wysyła ona próbnie wiadomość do administratora przed jej rozesłaniem i śledzi ten proces za pomocą jednego elementu bazy danych. Kiedy skrypt wysyłający pobiera wiadomość, ustawia jej początkowy stan na "ZACHOWANY". funkcja wys1 i j () napotka wiadomość o stanie "ZACHOWANY" , uaktualni go na "TEST" i wyśle do administratora. Stan "TEST" oznacza, że wiadomość została wysłana do administratora. Jeżeli stan wiadomości wynosi "TEST", zostanie on zmieniony na "WYSLANY" i rozesłany na całą listę . Oznacza to, że każda wiadomość musi być wysłana dwukrotnie - raz w trybie testowym i drugi w prawdziwym. Jeżeli Funkcja wysyła również dwa rodzaje wiadomości - wersję tekstową, która jest przekazywana" za pomocą funkcji PHP mai l (), oraz wersję HTML - za pomocą klasy Mai 1_mime. Funkcja mail () była stosowana wielokrotnie w tej książce, tak więc poniżej przedstawiono jedynie opis klasy Ma i l_mi me. Klasa ta nie zostanie omówiona wyczerpująco, lecz w zamian przedstawione jest wyjaśnienie zastosowania jej w tej dość typowej aplikacji. Na początku dołączony zostaje plik klasy Mai l_mime oraz utworzony jej egzemplarz: II dołączenie klas poczty PEAR i ncl udeC 'Mail. php'): inc l udeC 'Mail/mi me.php ' ): II utworzenie egzemplarza klasy MIME i przekazanie do niej II używanego w sytemie znaku powrotu karetkilnowego wiersza $poczta ~ new Mail_mimeC "\r\n"): Jak widać, dołączane są dwa pliki klas. Ogólna klasa PEAR o nazwie Mail zostanie wykorzystana w dalszej części skryptu do wysłania wiadomości. Klasa ta wchodzi w skład instalacji PEAR. Klasa Mai l_mime Następnie służy wczytywane Mai l mime: do tworzenia są wiadomości w formacie MIME, które wersje tekstowa i HTML wiadomości, zostaną wysłane. po czym dodawane II wczytanie tekstowej wersji wiadomości $nazwa_p l i ku_tekstowego ~ "archiwum/". $i dJ i sty . "/" . $i d_poczty "Itekst. txt " : $twp ~ fopenC$nazwa_p l iku_tekstowego . "r"): $tekst ~ freadC$twp. fi lesizeC$nazwa pliku tekstowego». fc loseC$twp): II wczytanie wersji HTML listu są do klasy Rozdział 30 . • Tworzenie menedżera list pocztowych 669 $nazwa pliku html ~ "archiwum/". $id listy. "/". $id poczty "/ indeks. html "; $hwp ~-fopen($ nazwa pliku html. "r"); $html = fread ($hwp.-filesize($nazwa_pliku_html)); fclose($hwp); II dodanie HTML i tekstu do obiektu mimemail $poczta->setTXTBody($tekst); $poczta->setHTMLBody($html); z bazy danych pobrane zostają dane obrazków i wykonana zostaje obrazek do wiadomości, która ma zostać wy słana : Następni e pętla dodająca każdy $ilosc ~ $wyni k->num rows; for( $i ~ o; $i <$ilos(; $i++) { II pobranie każdego obrazka z dysku $wiersz = $wynik->fetch_array() ; $nazwa pliku obrazka ~ "archiwum/" $id_l i sty,"/",$i d_poczty ,"/", $wiersz[O]; $typ_obrazka-= $wiersz[l] ; II dodanie obrazków do obiektu $poczta ->addHTMLlmage($nazwa_pl iku_obrazka , $typ_obrazka. $nazwa_pl iku_obrazka. true); Trzy parametry przekazywane funkcji addHTMLImage() to nazwa pliku obrazka (można by również przekazać sam obrazek), typ MIME obrazka, ponownie nazwa pliku oraz wartość true wskazująca, że pierwszym parametrem j est nazwa pliku, a nie dane z pliku. (Gdybyś my chcieli przekazać dane samego obrazka, powinniśmy przekazać dane, typ MIME, pusty parametr oraz wartość fa l se). Parametry te mogą być nieco mylące. Na tym etapie Operacja ta musi tworzona jest następująco: należy stworzyć tre ść wiadomości . nagłówków wiadomości . Treść nastąpić przed konfiguracją II utworzenie tresci wiadomosci $tresc = $poczta->get() ; Można już utworzyć nagłówki wiadomości, wywołując funkcję headers() klasy Mai l_mime: II utworzenie nagłówków wiadomośc i $od = , .. ' .pobierz nazwisko($uzyt admin) ,'" <' ,$uzyt admi n. '>" $tablica naglowkow = array( , From ' ~> $od. 'Subject' => $t emat); o skonfigurowaniu wiadomości można już ją wysłać . W tym celu musimy utworzyć egzemplarz klasy PEAR o nazwie Mai l i przekazać do niego utworzoną wiadomość . Najpierw tworzony jest egzemplarz klasy w sposób następujący : II utworzenie w ł aściwego obiektu wysyłającego $poczta =& Mai l; ;factory( 'mai l ' ); (Parametr ' ma il' informuje klasę Mail , że do wysłania wiadomości należy zastosować funkcję mai l () PHP. Można również jako wartości tego parametru podać' sendmai l ' i 'smt p' - rezultaty takiej operacji byłyby takie same). Następnie wysyłamy wiadomość do wszystkich subskrybentów. W tym celu następuje odczyt i iteracyjne przejście przez wszystkich użytkowników, którzy zapisali się na daną li stę, oraz zastosowanie funkcji send() klasy M ai l lub zwykłej funkcji mai l () - zależnie od preferowanego przez użytkownika typu MIME: if($subskrybent[2]=='H') { II wy s ł anie wersji HTML do ludzi. którzy ją zamówili $poczta->wysl i j($subskrybent[l]. $nag lowki. $tresc) ; } else { 670 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL II wys ł an i e wersj i tekstowej do l udzi. którzy nie c h cą HTM L mail ($subskrybent [lJ. $temat. $tekst. ' From: " . . pobierz_nazwis ko($uzyt_admin ) . ..· < ' .$uzyt_admin Pierwszy parametr funkcji $sender ->send () powinien gim nagłówki, a trzecim treść wiadomości. I to już koniec! Tworzenie menedżera być list pocztowych " > " ): adresem pocztowym dobiegło użytkownika, dru- kresu. Rozwijanie projektu Jak zwykle w przypadkach takich projektów istnieje wiele sposobów, w jakie można rozszerzyć funkcjonalność. Można na przykład wprowadzić: • Potwierdzanie członkostwa wśród subskrybentów, tak aby wykluczyć zapis bez zgody osoby zainteresowanej . Zazwyczaj działanie to wykonywane jest poprzez wysłanie wiadomości na adresy nowo zapisanych i usuwanie tych, którzy nie odpowiedzą. Ujęcie to pozwala również na eliminację z bazy danych niepoprawnych adresów poczty elektronicznej . • Dostarczenie administratorowi chcą zapisać się na daną listę. • Dodanie funkcjonalności wiadomości na możliwości przyjęcia lub odrzucenia użytkowników, którzy otwartej listy, która pozwala każdemu członkowi na wysyłanie listę. • Umożliwienie przeglądania archiwów danej listy jedynie zarejestrowanym użytkownikom. W • Umożliwienie użytkownikom poszukiwania list spełniających określone kryteria. Na przykład użytkownicy mogą być zainteresowani listami na temat golfa. Kiedy liczba list dystrybucyjnych wzrasta ponad miarę , wyszukiwarka jest przydatnym narzędziem . • Jeśli planowane jest utrzymywanie dużych list pocztowych, aplikacja PHP może nie być najlepszym sposobem wysyłania wiadomości. Bardziej wydajne niż wielokrotne wywoływanie funkcji mai l () PHP będą aplikacje tworzone specjalnie jako menedżery list pocztowych, takie jak exmlm. Oczywiście można samemu stworzyć interfejs w PHP i wykorzystać exmlm do realizacji właściwych funkcji menedżera listy. następnym rozdziale W kolejnym rozdziale zostanie zaimplementowana aplikacja forum WWW, która pozwoli użytkow­ nikom na prowadzenie dyskusji online o strukturze nadanej przez temat i wątki konwersacyjne. Rozdział 31. Tworzenie forum WWW Do skutecznych sposobów, dzięki którym użytkownik jest stale zainteresowany witryną, należy obsługa forów WWW. Mogą być one wykorzystywane w tak różnych celach, jak filozoficzne grupy dyskusyjne i obsługa techniczna produktu. W tym rozdziale przedstawimy implementację forum WWW w PHP. Aby utworzyć własne forum, można też zastosować jeden z istniejących pakietów, na przykład Phorum. Fora WWW są też niekiedy nazywane tablicami dyskusyjnymi lub wielowątkowymi grupami dyskusyjnymi. Ideą forów jest umieszczanie na nich artykułów bądź pytań oraz odczytywanie tych tekstów i udzielanie odpowiedzi przez innych. Poszczególne tematy w dyskusji noszą nazwę wątku. Zaimplementowane zostanie forum WWWonazwie "b la bla", udostępniające użytkownikom następującą funkcjonalność : • rozpoczynanie nowych • umieszczanie wątków artykułów dyskusji poprzez zamieszczanie w odpowiedzi na artykułów, istniejące, • przeglądanie artykułów, • • przeglądanie wątków konwersacji na forum, przeglądanie zależności pomiędzy artykułami, odpowiedzi na inne. to znaczy określanie, które z nich stanowią Proces Konfiguracja forum stanowi stosunkowo interesujący problem. Potrzebna będzie metoda przechowywania artykułów w bazie danych razem z danymi o autorze, tytułem, datą i informacją o zawartości . Na pierwszy rzut oka może się ona wydawać podobna do zastosowanej w bazie danych "Książkorama". Jednak sposobem dyskusji jest wyświetlanie, oprócz dostępnych artynimi. Oznacza to, że można ustalić, które artykuły stanowią odpowiedzi na inne (oraz które je poprzedzają), a które są nowymi tematami w dyskusji. działania wielowątkowych kułów , także związków pomiędzy Istnieje wiele przykładów tablic dyskusyjnych zawierających kład w witrynie Slashdot, dostępnej pod adresem: powyższą funkcjonalność, na przy- http://slashdot.org Decyzja o sposobie przedstawiania tych związków wymaga dokładnych przemyśleń. W przykła­ dowym systemie użytkownik powinien mieć możliwość przeglądania pojedynczej wiadomości, wątku konwersacji z zaznaczonymi relacjami oraz wszystkich wątków w systemie. 672 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL rozpoczynania nowych tematów oraz umieszczania implementacji. Użytkownicy muszą mieć także możliwość odpowiedzi. Jest to łatwa część Składniki rozwiązania Jak wspomniano wcześniej, przechowywanie i odczytywanie autora i tekstu wiadomości nie sprawia problemów. Najtrudniejszą częścią aplikacji jest zaprojektowanie struktury bazy danych, która będzie przechowywać pożądane informacje oraz metody wydajnej nawigacji w tej strukturze. Strukturę artykułów w dyskusj i można Rysunek 31.1. Artykuł w wielowątkowej dyskusji może być pierwszym artykułem nowego tematu, ale najczęściej stanowi odpowiedź na inny artykuł przedstawić w sposób pokazany na rysunku 31 .1. 1odpowiedź 1 I-I~--..I odpowiedź 1 na odpowiedź 1 1 1 odpowiedź 2 na odpowiedŹ 1 1 1 odpowiedź 2 1 1 odpowiedź 3 ~ odpowiedź 1 na odpowiedź 3 1 1-1- -. . 1 W powyższym diagramie można dostrzec artykuł rozpoczynający temat i trzy związane z nil11 odpowiedzi. Na parę wysłano odpowiedzi, które z kolei sprowokowały następne wypowiedzi i tak dalej. Spojrzenie na diagram daje podpowiedź co do sposobu przechowywania i odczytywania danych oraz łączy pomiędzy artykułami. Diagram ten przedstawia strukturę drzewiastą. Doświad­ czeni programi ś ci wiedzą, że jest to jedna z podstawowych wykorzystywanych struktur danych. W diagramie można dostrzec węzły - czyli artykuły - oraz łącza - czyli relacje pomiędz y artykułami - takie jak w dowolnej strukturze drzewa. (Osoby nieznające struktur drzewiastych nie powinny się niepokoić - jej podstawy zostaną opisane w dalszej c zęś ci tego rozdziału) . artykułów Aby uruchomić przykładową aplikację, należy rozwiązać dwa problemy: • Sposób przechowywania struktury drzewiastej, w tym przypadku w bazie danych MySQL. • Metodę Na początku odpowiedniej rekonstrukcji danych zostanie utworzona baza danych My SQL, pozwalająca na przechowywanie artykuich użyciem. Następnie utworzone zostaną proste interfejsy umożliwiające prze- łów pomiędzy chowywanie artykułów . Po załadowaniu listy artykułów nagłówki wszystkich artykułów zostaną pobrane do klasy PHP weze 1_ '+-drzewa . Każdy weze l_drzewa będzie zawierał nagłówki artykułu i zbiór odpowiedzi na ten artykuł. Odpowiedzi będą przechowywane w tablicy. Każda odpowiedź jest elementem weze l_drzewa , który może zawierać tablicę odpowiedzi na ten artykuł; z kolei każda tablica jest elementem wezel_ ~dr zewa i tak dalej. Struktura ta ciągnie się aż do osiągnięcia węz ł ów- 1 i śc i drzewa, węzłów , na które nie ma żadnej odpowiedzi. Struktura drzewa wygląda podobnie do tej przedstawionej na rysunku 31.1. Rozdział 31 . + iworzenie forum WWW 673 Tenninologia - wiadomość, na którą umieszczana jest odpowiedź, nazywana jest węzłem-przod­ kiem aktualnego węzła. Wszystkie odpowiedzi na wiadomość nazywane są węzłami potomnymi (potomkami) aktualnego węzła. Ułatwieniem jest wyobrażenie sobie struktury drzewa jako struktury rodziny. Pierwszy głównym artykuł w strukturze drzewa (korzeniem). ten nieposiadający przodków - jest nazywany węzłem (~,!(:t't.,* Nadanie pierwszemu artykułowi nazwy węzeł główny może się wydać sprzeczne z intuicją, ~ ponieważ węzeł główny (korzeń) rysowany jest zazwyczaj na szczycie diagramu, inaczej . . . niż korzenie prawdziwych drzew. Aby w naszym projekcie można było utworzyć i wyświetlić strukturę drzewa, zostaną wykorzystane funkcje rekurencyjne. (Rekurencję opisano w rozdziale 5.). Zdecydowano się na zastosowanie klasy dla wygenerowania tej struktury. Jest to najłatwiej sza metoda utworzenia złożonego , dynamicznie rozszerzającego się zbioru danych dla tej aplikacji. Oznacza to również posiadanie stosunkowo prostego, eleganckiego kodu wykonującego względnie skomplikowane działania . Przeglqd rozwiqzania Aby w pełni zrozumieć implementację tego projektu, należy dokładne przejrzeć kod przedstawiony poniżej. W aplikacji tej występuje mniejsza ilość kodu niż w poprzednich, lecz kod ten jest nieco bardziej złożony . W tej aplikacji istnieją tylko trzy prawdziwe strony. Utworzona będzie główna strona wyświe­ tlająca wszystkie artykuły na forum w formie łączy do nich samych. Z tego miejsca możliwe będzie dodawania nowych artykułów, przeglądanie istniejących oraz zmiana sposobu przeglą­ dania artykułów poprzez rozwijanie i zwijanie gałęzi drzewa (kwestia ta zostanie opisana dokład­ niej w dalszej części rozdziału). Na stronie widoku artykułu możliwe będzie wysłanie odpowiedzi na ten artykuł i przejrzenie odpowiedzi już istniejących . Strona nowego pozwala na wprowadzenie nowych artykułów, zarówno w odpowiedzi na jak i wiadomości nowych, niepowiązanych. artykułu istniejące wiadomości , Diagram struktury systemu jest przedstawiony na rysunku 31.2. Rysunek 31.2. Lista artykułów (różne widoki) Istnieją trzy główne systemu forum "bla bla" części Wi_id_o_ k L-_ a_rtyk~ułu_---II---od-pow1-'ed-ź--+' IDodanie nowego artykułu I Podsumowanie plików tej aplikacji znajduje Poniżej została się w tabeli 31.1. przedstawiona implementacja aplikacji. 674 Część V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Tabela 31 .1. Pliki aplikacji forum WWW Nazwa Typ Opis indeks.php Aplikacja Główna strona, którą zobaczą użytkownicy po wejściu do witryny. Zawiera rozwijalną listę wszystkich artykułów w witrynie nowy_artykul.php Aplikacja Fonnularz wykorzystywany do umieszczania nowych zachowaL nowy_ artykul.php Aplikacja Zachowuje artykuły wprowadzone za nowy_artykul.php zobacz_ artykul.php Aplikacja Wyświetla wezel_drzewa_ klasa.php Biblioteka Zawiera klasę wezel_drzewa, która będzie wykorzystana do wyświetlenia hierarchii artykułów fUnkcje _dolacz.php Biblioteka Zbiór wszystkich bibliotek funkcji dołączanyc h do aplikacji (wymienionych tutaj plików typu Biblioteka) funkcje"prawid_ dane.php Biblioteka Funkcje funkcje_bazy.php Biblioteka Zbiór funkcji funkcje jyskusja.php Biblioteka Funkcje odpowiadające za przechowywanie i odczytywanie artykułów funkcje _ wyswietl.php Biblioteka Funkcje wyświetlające kod HTML stworz_ baze.sql SQL Kod SQL tworzący pojedynczy artykuł bazę fonnularza i listę odpowiedzi sprawdzające prawidłowość łączących się pomocą artykułów danych z bazą danych danych tej aplikacji Projektowanie bazy danych Istnieje kilka atrybutów każdego artykułu umieszczonego na forum, które muszą być przechowywane - osoba, która ten artykuł napisała, zwana umieszczającym; tytuł artykułu; czas jego umieszczenia oraz sam tekst. W związku z tym potrzebna jest tablica artykuly. Każdemu artykułowi zostanie nadany niepowtarzalny identyfikator, mający nazwę id _artyku lu. Każdy artykuł wymaga informacji na temat jego miejsca w hierarchii . Można przechowywać w artykule informacje o jego potomkach. Jednakże każdy artykuł może posiadać wiele odpowiedzi, zatem przechowywanie wszystkich tych informacji mogłoby prowadzić do problemów w konstruowaniu bazy danych. Ponieważ każdy artykuł może być odpowiedzią na tylko jeden inny, łatwiej przechować odwołanie do artykułu przodka, to znaczy artykuł, na który odpowiedź stanowi artykuł aktualny. Z naszych rozważań wynika, że powinniśmy przechowywać następujące artykułu: • i d_a rtyku l u - niepowtarzalny identyfikator każdego artykułu , • przodek - i d_artykul u artykułu przodka, • umi eszezajaey - autor artykułu, • tytu l - tytuł artykułu, • umi eszezony - data i godzina umieszczenia artykułu , • wi adomose - tekst artykułu. Na powyższych danych zostanie również wykonana optymalizacja. dane na temat każdego Rozdział 31 .• Tworzenie forum WWW 675 próby określenia, czy na artykuł udzielono odpowiedzi, należy uruchomić zapytanie czy jakieś inne artykuły posiadają aktualny artykuł jako przodka. Informacja ta potrzebna będzie dla każdego wyświetlonego artykułu. Im mniej zapytań zostanie wykonanych, tym szybciej będzie działał kod. Można usunąć wymóg uruchamiania tych zapytań poprzez dodanie pola wskazującego na to, czy istnieją jakieś odpowiedzi. Pole to, o nazwie pot omek, będzie działać jak pole boolowskie - jego wartość będzie wynosić l, jeżeli węzeł posiada potomków, a 0 jeżeli nie. Dokonując sprawdzające , optymalizacja odbywa się pewnym kosztem - w tym przypadku przechowywane nadmiarowe dane. Ponieważ dane przechowywane są na dwa sposoby, trzeba mieć na uwadze, aby obie reprezentacje były zgodne. Kiedy dodawani są potomkowie, należy uaktualnić węzeł przodka w celu zapewnienia spójności bazy. W tym projekcie nie zostanie utworzone narzę­ dzie służące do usuwania artykułów, tak więc pominiemy połowę tego problemu. Decydując się na rozbudowę tego kodu, powinniśmy o tym pamiętać . Oczywiście będą Dokonana zostanie jeszcze jedna optymalizacja - tekst wiadomości zostanie oddzielony od danych i będzie przechowany w osobnej tabeli . Działanie to podjęto, gdyż atrybut ten posiada typ MySQL t ext. Posiadanie takiego typu w tabeli może spowolnić wykonywanie na niej zapytań. Ponieważ w celu utworzenia struktury drzewiastej czynność ta zostanie wielokrotnie wykonana, spowodowałoby to poważne opóźnienie w pracy. Kiedy teksty wiadomości znajdują się w osobnej tablicy, można po prostu je odczytać, jeśli użytkownik będzie chciał obejrzeć konpozostałych kretną wiadomość . MySQL przeszukuje o wiele sprawniej rekordy o określonej wielkości niż te o zmiennej . Jeżeli konieczne jest zastosowanie danych o zmiennej wielkości , można poprawić szybkość przez utworzenie indeksów w polach, które będą wykorzystywane do przeszukiwania bazy danych. W niektórych projektach najlepszym rozwiązaniem jest pozostawienie pola tekstowego w tym samym rekordzie co pozostałe dane i określenie indeksów na wszystkich kolumnach, które będą przeszukiwane. Jednak indeksy wymagają czasu na wygenerowanie, a dane na forum będą prawdopodobnie zmieniać się nieustannie, tak więc należałoby często przeprowadzać regenerację indeksów. Dodany zostanie również atrybut obszar - na wypadek implementacji kilku różnych rozmów jednej aplikacji. Implementacja ta nie nastąpi w tym rozdziale, ale w ten sposób utworzymy grunt dla przyszłych rozszerzeń aplikacji. wewnątrz Po uwzględnieniu powyższych rozważań kod SQL jak ten przedstawiony na listingu 31.1. Listing 31.1. stworz baze.sql- kod SQL tworzący bazę tworzący bazę danych dyskusja create database dys kUSja: use dyskusja: create table naglowek ( ): przodek int not null. umieszczajacy char(20) not nul l . tytul char(20) not null . potomek int default O not null. obszar int default l not nul l. umieszczony datetime not nul l. id_artykulu int unsig ned not null auto_increment primary key danych dla forum będzie taki 676 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL create table tekst ( ): id_artykulu int unsigned not null primary key. wiadomosc text grant select. insert . update. delete on dyskusja.* to dyskusja@localhost identified by ' haslo': struktura bazy danych może poprzez MySQL w następujący sposób: Powyższa być utworzona w wyniku uruchomienia tego skryptu mysql -u root -p < stworz_baze.sql swoje hasło użytkownika root. Zalecana jest także zmiana hasła użytkownika bazy danych na bezpieczniejsze. Należy podać Aby zrozumieć, w jaki sposób powyższa struktura będzie relacje, należy spojrzeć na rysunek 31.3. Rysunek 31.3. przechowywać artykuły i ich wzajemne reprezentacja bazy danych Baza danych przechowuje strukturę drzewa w uproszczonej formie relacyjnej Jak można dostrzec na rysunku, pole przodek każdego artykułu przechowuje i d_a rtykul u artykułu usytuowanego powyżej niego w drzewku. Artykuł aktualny jest odpowiedzią na artykuł-przodek. Można również zauważyć, że węzeł główny, id_artykul u l, nie posiada przodka. Wszystkie nowe tematy dyskusji będą znajdować się w tej pozycji. Dla artykułów tego typu polu przodek nadawana jest w bazie danych wartość O(zero). Przeglqdanie drzewa artykułów sposób na pobieranie informacji z bazy danych i przedstawianie ich ponownie w strukturze drzewa. Działania te będą wykonywane wewnątrz głównej strony, indeks,php. W celu ułatwienia wyjaśnień na forum zostały umieszczone przykładowe artykuły za pomocą skryptów - nowy_ artykul.php i zachowaL nowy_ artykulphp. Skrypty te zostaną opisane w następnym podrozdziale. Następnie należy znaleźć Na początku opiszemy listę artykułów, gdyż stanowi ona kręgosłup witryny. Pozostałe kwestie nie nastręczają trudności. Rysunek 31.4 przedstawia początkowy widok artykułów w witrynie, który zobaczyłby użytkownik. Wszystkie przedstawione tu artykuły są artykułami początkowymi . Żaden z nich nie jest odpowszystkie są pierwszymi artykułami na dany temat. wiedzią; Rozdział 31. + J worzenie forum WWW 677 Rysunek 31.4. Początkowa lista artykułów przedstawia artykuły w formie " zwiniętej" ~ Artykuły dyskusji I-NIomołćI Rozwiń I ~~ Zwiń ~.iitJ ~Lokaln)'i ntrllntt Na rysunku można dostrzec kilka opcji. Wyświetlony jest pasek menu, który pozwala na dodanie nowego artykułu oraz na rozwinięcie lub zwinięcie widoku artykułów. Aby zrozumieć, co to oznacza, należy spojrzeć na artykuły . Obok niektórych z nich wyświetlony jest znak plus. Oznacza to, że na te artykuły udzielono odpowiedzi. Aby je zobaczyć, trzeba kliknąć symbol plus. Wynik naciśnięcia jednego z tych symboli jest przedstawiony na rysunku 31 .5. Rysunek 31.5. Wątek dyskusji "na temat trwałości został rozwinięty ~ Artykuły dyskusji 1-*bnoIt[ Iłł Konfiguracja PH?? · paniel . Rozwiń Zwiń 13.0203108/2009 J EhIWałoSC zmjennych • orograroisla * 13-'08 03lO8f2009 El Re_trwa!QSC zmienny. Mietek . 13:1803/0812009 Re 8e'\lXiJil>~, ~ifOOY- J.iID''iI.' 13'1ę P3~0Qli 'rwąIQSC zmienny - Wpjcjech ~- 13 18 03/Q8/2009 symbolu plus spowodowało zatem wyświetlenie odpowiedzi na pierwszy artykuł. Symw symbol minus. Po naciśnięciu go wszystkie artykuły tego wątku zostaną i pojawi się początkowy widok. Kliknięcie bol plus zwinięte zamienił się dostrzec, że obok jednej odpowiedzi znajduje się symbol plus. Oznacza to, że odpowiedzi na tę odpowiedź . Łańcuch ten może ciągnąć się na dowolną długość, a każdy zbiór odpowiedzi jest dostępny po naciśnięciu odpowiedniego symbolu plus. Można również istnieją Dwie opcje paska menu, Rozwiń i Zwiń , odpowiednio rozwiną i zwiną wszystkie Wynik naciśnięcia przycisku Rozwiń jest przedstawiony na rysunku 31.6. możliwe wątki . 678 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL Rysunek 31.6. Wszystkie wątki -00.• _[El !'It!p;~· locałhost',.,,t\1:.'ai.};',I:\(tl<{>ka:l"'!'WL8'tyh;it>h~'!Ol\'m":')""13 zostały rozwinięte Plik Edy<ja ~ Artyk:uly dyskusji Nowtwładomo6ćl RozwIń ..L.= El Konfiguracja PHE?· Panię! · 13·02 03!08J2009 Ele. ~f'Hf' ~iSrv. : h;,·~ t;iQ] Rę- KonfjmJrac ja PHP· Jylia . 13-23 03JQ812Q09 8trwlllQsc zmleonych· ~sta· 1308 Oil!08l2OQ9 8 Re" !rzY!lg:"E:EE!nE~,~_ ~~!tęk - 13-lE 0 3/0812009 Przyjrzawszy się dokładniej rysunkom 31.5 i 31 .6, można dostrzec, że skryptowi indeks.php przekazywane są w wierszu poleceń pewne parametry. Na rysunku 31.5 URL wygląda w nastę­ pujący sposób: http://localhost/rozdzial_31 /indeks.php? rozwin = 5 #5 Skrypt odczytuje go jako "rozwiń element o id_artykul u 5". Symbol # to tylko kotwica HTML, która przewinie stronę w dół do właśnie rozwiniętej części . Na drugim rysunku URL jest następujący: http://localhost/kody/rozdziaC31 /indeks.php ?rozwin =wszystko Kliknięcie przycisku Rozwiń przekazało parametr rozwi n o wartości wszystko. Rozwijanie i zwijanie Na listingu 31 .2 jest przedstawiony skrypt indeks.php, którego analiza pozwoli wykonania działań opisanych powyżej. Lisłing 31.2. indeks.php - skrypt tworzy widok artykułu na głównej stronie aplikacji II II sprawdzenie, czy naciśnięty został przycisk "Rozwiń" II rozwiń może być równy 'wszystko ' lub id artykulu albo nie if( isset($_GET[' rozwi n'])) ( if($_GET['rozwin '] == 'wszystko' ) - być ustawiony zrozumieć metodę Rozdział 31 . + -Tworzenie forum WWW 679 rozwin_wszystko($_SESSION['rozwiniety']); } else ( $_SESSION['rozwiniety'][$_GET[ 'rozwin ']] ~ tr ue; II sprawdzenie. czy na c i śnięty został przycisk "Zwiń" II zwiń może być równy 'wszystko ' lub id artykulu albo nie if(isset($ GET[ ' zwin ' ])) ( if($_GET['zwi n']~~'wszystko ' ) ( - być ustawiony $_SESSION['rozwiniety'] ~ array(); } else ( unset($_SESSION['rozwiniety'][$_GET['zwin']]l; tworz_naglowek_html ( ' Artyku ły dyskusji ' l; wyswietl_narzedzia_indeks(); II wyświetlenie drzewa konwersacji wyswietl_drzewo($_SESSION[' rozwiniety '] ); Powyższy skrypt korzysta w celu wykonania pracy z trzech zmiennych: • zmienna sesji $rozwiniety, która śledzi rozwinięte wątki. Może być ona obsługiwana od widoku do widoku, tak więc rozwinięte mogą być różne wątki. Zmienna $rozwi ni et y jest tablicą asocjacyjną zawierającą id _a rtyku l u artykułów, których odpowiedzi są rozwinięte i wyświetlone • parametr $rozwi n, który powiadamia skrypt o wątkach do • parametr $zwi n, który powiadamia skrypt o wątkach do Po rozwinięcia zwinięcia symbolu plus lub minus albo przycisku Rozwiń lub Zwiń skrypt indeks.php zostanie ponownie z nowymi parametrami zmiennych $rozwi n lub $zwi n. Zmienna $rozwi ni ety jest wykorzystywana do śledzenia od strony do strony, które wątki powinny być rozwinięte w danym widoku. naciśnięciu wywołany Pierwszym działaniem skryptu jest rozpoczęcie sesji i zgłoszenie zmiennej $rozwi ni et y jako zmiennej sesji, jeżeli nie zostało to uczynione wcześniej. skrypt sprawdza, czy został mu przekazany parametr $rozwi n lub $zwi n, oraz odpowiednio modyfikuje tablicę $rozwi ni ęty. Oto kod odpowiadający parametrowi $rozwi n: Następnie if(isset($ GET['rozwin ' ]ll ( if($_GET['rozwin'] ~~ 'wszystko') ( rozwin_wszystko($_SESSION['rozwiniety']); else ( $_SESSION['rozwiniety'][$_GET['rozwin']] ~ true; przycisku Rozwiń powoduje wywołanie funkcji rozwin_wszystko() w celu dodania wszystkich wątków, które posiadają odpowiedzi, do tablicy $rozwi ni et y (kwestia te zostanie opisana poniżej). Naciśnięcie 680 V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL C zę ś ć próba rozwinięcia konkretnego wątku , przekazany został przez zmienną $rozwin parametr i d_artyku l u. Tak więc do tablicy $rozwi ni ety zostaje dodana nowa pozycja w celu odzwierciedlenia tej akcji. Jeżeli następuje Funkcja rozwi n_wszystko() jest przedstawiona na listingu 3l.3. pochodząca z pliku funkcje_dyskusja.php $rozwiniety w celu rozwinięcia wszystkich wątków na forum Listing 31.3. Funkcja rozwin_wszystko() przetwarza tablicę function rozwin_wszystko(&$rozwiniety) ( II zaznaczenie wszystkich wątków z potomkami do rozwin i ęcia $lacz ~ 1acz_bd(). $zapytanie ~ "se1ect id artyku1u from nag10wek where potomek - l ": $wynik ~ $lacz ->query($zapytanie): $i1osc ~ $wynik->num rows : for($i ~ O: $i<$i1os(: $i++) ( $wiersz ~ $wynik->fetch_row(): $rozwiniety [ $wiersz[O]]~true: Powyż sza posiadają funkcja uruchamia zapytanie bazy danych w celu sprawdzenia, które odpowiedzi, w następujący sposób: se1ect id_artyku1u from nag10wek where wątki na forum potomek~l ze zwróconych artykułów jest następnie dodawany do tablicy $rozwi ni ety. Zapytanie to uruchamiane jest w celu oszczędzenia czasu na późniejszych etapach. Można po prostu dod ać wszystkie artykuły do listy rozwiniętych, lecz marnotrawstwem czasu byłoby przetwarzanie odpowiedzi, które nie istnieją. Każdy Zwijanie artykułów działa w odwrotny sposób: if(isset($_GET[ ' zwin'])) ( ( $ SESSION[ ' rozwiniety'] ~ array(): } else ( unset($_SESSION['rozwin iety'][$_GET[ ' zwin ' ]]): if($_GET['zwin']~~'wszystko') elementy z tablicy $rozwi ni et y poprzez usunięcie zmiennych (funkcja unset). który powinien zostać zwinięty , jest usuwany, lub odłąc z ana jest cała tablica, jeżeli zwinięta ma zostać cała strona. Można usun ąć Wątek , Wszystkie te to wstępne przetwarzanie. Ma ono na celu ustalenie, które artykuły powinny a które nie. Kluczowym punktem skryptu jest następujące wywołanie: działania być wyświetlone, wyswiet1_drzewo($_SESSION['rozwiniety']): Wywołanie to dokona właściwego utworzenia drzewa wyświetlonych Wyświetlanie artykułów Na listingu 3l.4 została przedstawiona funkcja wyswietl_drzewo() . artykułów. Rozdzioł Lisłing 31.4. Funkcja wyswietLdrzewo() struktury drzewa pochodząca 31 . • Tworzenie forum WWW z pliku funkcje_wyswietl.php - function wyswietl drzewo($rozwiniety . $wiersz II wYświetlenie-widoku drzewka konwersacji ~ O. $start ~ tworzy 681 węzeł główny O) ( global $szerokosc_tabeli: echo " Lista : <select name = lista> ". $1 i sta[$i J[lJ. "\ n"; ?> Temat: Wersja tekstowa: Wersja HTML: Obrazki (opcjonalnie ) <7php $max obrazki = 10; for ($i = O: $i Obrazek ($i+l)." Rozdział 30 . • Tworzenie meńedżera list pocztowych 661 <7php wyswietl_form_przyciskC'wyslij-pliki '); 7> '': II sprawdzenie. czy wyświetlana jest if($start>O) { $podlista ~ true : } else ( $podlista ~ false. pełna lista. czy podlista II konstrukcja struktury drzewa przedstawiającej podsumowanie konwersacji $drzewo ~ new wezel _drzewa($start . ". ". ". l . true. -l. $rozwiniety. $podlista): II powiedz drzewu. żeby samo się wyświetliło $drzewo->wyswietl($wiersz. $podlista): echo "": Podstawową rolą funkcji wyswiet l_drzewo() jest utworzenie węzła głównego struktury drzewa. Jest ona wykorzystywana zarówno do wyświetlania pełnego indeksu, jak i do tworzenia poddrzew odpowiedzi na stronie zobacz_artyku/.php. Jak można dostrzec, funkcja ta pobiera trzy parametry. Pierwszy z nich, $rozwi ni et y, to lista parametrów i d_artykul u artykułów, które mają zostać wyświetlone w formie rozszerzonej. Drugi, $wiersz, jest wskaźnikiem numeru wiersza, który zostanie zastosowany w celu obliczenia zmieniających się kolorów na stronie. Trzeci parametr, $start, przekazuje funkcji informację na temat miejsca wyświetlania artykułów. Jest to $id_artykulu węzła głównego drzewa, które ma zostać utworzone i wyświetlone. W przypadku drzewa całości , tak jak na stronie głównej, będzie on wynosił O(zero), co oznacza wyświe­ tlenie wszystkich artykułów bez przodków. parametr ten jest większy niż O, zostaje on wykorzystany jako węzeł główny wyświetla­ nego drzewa; $podl i sta zostaje ustawiona na true. Wyświetlana jest jedynie część drzewa (zostanie to wykorzystane w skrypcie zobacz_artykul.php). Jeżeli tej funkcji jest tworzenie egzemplarza klasy wezel_drzewa, który przedstawia korzeń drzewa. Nie jest to właściwie artykuł, ale pełni funkcję przodka dla wszystkich artykułów pierwszego stopnia, które go nie posiadają. Po skonstruowaniu drzewa w prosty sposób zostają wywołane funkcje wyświetlające klasy, które dokonują właściwego wyświetlenia listy artykułów. Najważniejszą kwestią dotyczącą Korzystanie z klasy wezeLdrzewa Kod klasy wezel_drzewa jest przedstawiony na listingu 31.5 (aby klas, zajrzyjcie do rozdziału 6.). przypomnieć sobie zasady dzia- łania Lisłing 31.5. Klasa wezel drzewa II z pliku wezel drzewa klasa.php - do pobierania. tworzenia i w tym pliku s ł użące znajdują się pochodząca wyświetlania drzewa kręgosłup aplikacji 682 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL class wezel_drzewa ( II każdy węzeł drzewa posiada zmienne składowe II artykułu poza jego wła~ciwym tek stem public $c_id_artykulu: publ ic $c tytul: public $c_umieszczajacy: public $c umieszczony: publ ic $c_potomek: public $c_lista_pot: public $c_glebokosc: zawierające wszystkie dane public function construct( $ld artykulu. $tytul. $umieszczajacy. $umieszczony. $potomek. $rolwin. $glebokosc. $rozwini ety. $podlista) ( II konstruktor konfiguruje zmienne członkowskie oraz. co ważniejsze. II rekurencyjni e tworzy niższe czę~ci drzewa $this->c_id_artykulu ~ $id_artykulu: $this->c_tytul ~ $tytul: $this->c_umieszczajacy ~ $umieszczajacy: $this->c_umieszczony ~ $umieszczony: $this->c_potomek ~$potomek: $this- >c_l i sta_pot ~ array(): $this ->c_glebokosc ~ $glebokosc: II co jest pod tym węzłem ważne. jest. tylko II zaznaczony do rozwinięcia II podlisty są zawsze rozwinięte jeżeli posiada potomków i jest if«$podlista II $rozwin) && $potomek) $lacz ~ lacz_bd( ): $zapytanie ~ "select * from naglowek where przodek $wynik ~ $lacz->query($zapytanie). ~ $id_artykulu order by umieszczony": for ($licznik~O: $rzad ~ @$wynik->fetch_assoc(): $licznik++) if($podlista ll $rozwiniety[ $rzad['id_artykulu'J J ~~ true) $rozwin ~ true: else ( $rozwin ~ false: } $this->c lista pot[$licznikJ~ new wezel drzewa($rzad['id artykulu'J.$rzad['tytul 'J. $rzad['umieszczajacy'J.$rzad['umieszczony'J. $rzad['potomek'J. $rozwin. $glebokosc+l. $rozwiniety. $podlista): function wyswietl($rzad. $podlista ~ false) ( II jako że jest to obiekt. jest odpowiedzialny za II $wiersz mówi. w którym wierszu II w celu dopasowania kolorów wy~wietlanie siebie będzie wyświetlany II $podlista mówi. czy to główna strona. czy strona wiadomo~ci II Strony wiadomości powinny mieć $podlista~true. II w podliśc i e wszystkie wiadomo~ci są rozwinięte i nie ma symboli "+" i II Jeżeli jest to pusty węzeł główny. nie if($this->c_glebokosc>-l) { II wiersze o zmiennym kolorze echo "

wyświetlaj Rozdział 31 .• Tworzenie forum WWW 683 echo "#cccccc\ ">": } else { echo "#ffffff\ ">": II wcięcie odpowiada głębokości zagnieżdżenia for($i = O: $i < $this->c_glebokosc: $i++) { echo "": II wyświetlenie + lub - lub miejsca if ( '$podlista && $this->c_potomek && sizeof( $this->c_li sta_pot)) II główna strona. potomkowie. rozwinięcie II rozwinięcie - przycisk zwinięcia echo "c_id_artykulu."#" $thIS->C Id artykulu "\" >\n": else if( l$podlista && $this->c_potomek) { II zwinięcie - przycisk rozwinięcia echo "c id artykulu. "#" .$this->c id artykulu. "\" >\n": } else { II brak potomków albo podlista, bez przycisków echo "\n " : echo "c_id_artykulu. "\">c_ id_artykul u "\ ">". $thi s->c_tytul 4 - ". $this->c_umieszczajacy.

": } else { echo "#ffffff\ ">": funkcja wykorzystuje zmienną $C_91 ebokosc w celu obliczenia wielkości wcięcia aktualnego elementu. Analizując przedstawione poprzednio rysunki, można dostrzec, że im głęb­ szy jest poziom odpowiedzi, tym bardziej jest ona wcięta. Działanie to jest wykonywane w nastę­ pujący sposób: Następnie 686 Czę ś ć V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL II wcięc i e odpowiada głębokości zagnieżdżenia for($i = O; $i < $this->c_glebokosc; $i++) { echo " "; Następnie funkcja określa, czy wyświetlić przycisk plus, minus, czy żaden : II wyświetlen i e + lu b - l ub mi ejsca if ( I$podlista && $this- >c_potomek && sizeof ($t hi s->c_lista_pot)) II g ł ówna strona. potomkowie. rozwinięcie // rozwinięcie - przycisk zw i nięcia echo "c_id_artykulu. "#" . Hhis ->c_id_artykulu "\" >\n" ; else if( l$podl ista && $this ->c_potomek) { II zwinięcie - przycisk rozwinięcia echo "c_id_artykulu. "#" .$this- >c_id_artyku l u. "\ ">\n " ; else { II brak potomków al bo podlista. bez przycisków echo "\n "; W dalszej kolejności wyświetlana jest zawartość tej odpowiedzi: echo "c_id_art ykulu. "\ ">c_id_artykulu "\ ">" . Hhis->c_tytul ." - ". $thi s->c_umieszczajacy ." - ". reformat_daty($this->c_umieszczony ). "

": reset($ l ista_kategorii): for ($nr_kolumny = O: $nr_kolumny<$liczba_kolumn: $nr_kolumny++) ( echo "": echo "

", for($nr_wiersza = O: $nr_wiersza<$liczba_wierszy: $nr_wiersza++) ( $kategoria = each($lista_kategorii) : if($kategoria) { $wp = $kategoria['key']: $nazwa = $kategoria[ ' value']: echo " <spa n class = \"katego ria \ "> " ,$nazwa, "" : } echo "

---

":

Rozdział

33 .• Korzystanie z usług sieciowych za

pomocą

XML i SOAP

743

W tej funkcji korzystamy z zadeklarowanej w pliku stale.php tablicy o nazwie $1i sta _kategori i do powiązania numerów węzłów przeglądania i nazw kategorii . Interesujące nas węzły przeglą­ dania są po prostu wpisane w kodzie definiując y m tę tablicę . Po posortowaniu tablicy funkcja wypisuje nazwy kolejnych kategorii. W głównej pętli obsługi zdarzeń pojawia się następnie wywołanie funkcji nazwa_kategori i ( ). Służy ona do ustalenia nazwy aktualnie wybranego węzła przeglądania, dzięki czemu możemy wy świe­ tlić na ekranie nagłówek, taki jak Bestsellery lub Biznes i inwestycje . Funkcja pobiera tę nazwę z wspomnianej wcześniej tablicy $1 i sta_ kategori i. Najbardziej ciekawy moment zaczyna źródłowy pokazano na listingu 33.6. lisłing

się,

kiedy docieramy do funkcji wyswi et l_wp( ). Jej kod

33.6. Funkcja wyswietLwp() z pliku funkcje_wysw_ksiazek.php - prezentacja listy kategorii

II Dla danego węzła przeg l ądania wyświet l stronę z informacjami o produktach function wyswiet l_wp($wp. $strona. $tryb) ( $ww ~ pobierz_ww('przegladaj'. array( ' wp'~>$wp. 'strona' ~> $strona. 'tryb'~>$tryb»; wyswietl _liste_produktow($ww->produkty(). $strona. $ww->liczba_wynikow(). $tryb. $wp); Funkcja wyswiet l_wp() wykonuje dwie czynności. Najpierw wywołuje funkcję pobierz_ww() z pliku funkcje_bufora.php, która zwraca obiekt klasy Wynik iWyszukiwania (więcej na ten temat za chwilę). Następnie wywołuje funkcję wyswi et l_l i st e_produkt ow() z pliku funkcje_ wyswJsiazek.php w celu wyświetlenia uzyskanych informacji. Funkcja pobi erz_ww() ma bez wątp i enia kluczowe znaczenie dla działania całej aplikacji . Przeglądnięcie kodu źródłowego ob sługującego pozostałe akcje - wyświetlanie szczegółowych informacji, obrazków i wyszukiwanie - uzmy sławia, że bez odwoływania się do tej funkcji nie miałby on racji bytu.

Tworzenie obiektu klasy WynikiWyszukiwania Przyjrzyjmy lisłing

s ię dokładniej

funkcji pob i erz_ww(). Jej kod źródłowy pokazano na listingu 33 .7.

33.7. Funkcja pobierz ww() z pliku funkcje bufora.php - pobranie wyników zapytania

II zwraca obiekt klasy WynikiWyszukiwani a z danymi z bufora II jeśli danych nie ma w buforze. pobiera je z serwera Amazon.com II i zachowuje w buforze

function pobierz_ww($typ. $parametry) ( $wyniki ~ z_bufora($typ. $parametry);

if($wyniki) { II znaleziono w buforze return $wyniki; } else ( $ww ~ new WynikiWyszukiwania; if($typ ~~ 'asin') ( $ww->wyszukaj_produkt(napraw_as in($parametry[ 'as i n' ] ). $parametry['tryb ' ]); }

if($typ ~~ 'przeg ladaj') ( $ww- >wyszukaj_wp($parametry[ 'wp' ] , $parametry['strona']. $parametry[ 'tryb']); }

if($typ ~~ 'szukaj') ( $ww->wyszukaj_lancuch($paramet ry['szukaj ' ]. $paramet ry['strona' J. $parametry['tryb ' ]);

744

Część

V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

do_bufora($typ. $parametry . $ww); return $ww;

Funkcj ę tę zaprojektowano do sterowania procesem pobierania danych z witryny Amazon.com. Dane odczytuje się z bufora lub pobiera z serwera Amazon.com. Ze względu na wymóg buforowania pobranych danych, funkcja najpierw szuka ich w buforze. Działanie bufora omawiamy kilka stron dalej .

dane nie są do stępne w buforze, konieczne jest połączenie się z serwerem Amazon.com i pobranie ich. W tym celu tworzymy obiekt klasy WynikiWyszuki wan i a i wywołujemy jego metodę właściwą dla pożądanego rodzaju zapytania. Typ zapytania jest wyznaczony przez parametr $typ. W przypadku wyszukiwania według kategorii (lub węzła przeglądania) , jako ten parametr przekazujemy łańcuch znaków przegl adaj - spójrzmy na listing 33 .6. Aby wy stosować zapytanie dotyczące konkretnej książki o danym numerze ASIN, podalibyśmy łańcuch a s i n, natomiast w celu przeprowadzenia wyszukiwania słów kluczowych ustawilibyś my ten parametr na szukaj . Je ś li

Podanie każdego z tych parametrów powoduje wywołanie innej metody klasy WynikiWyszukiwania. Żądanie wyszukania pojedynczego produktu skutkuje wywołaniem metody wyszukaLproduktC l. Wyszukiwanie według kategorii oznacza wywołanie metody wyszukaLwpC l, natomiast wyszukiwanie słów kluczowych - metody wyszukaL l ancuch Cl. Przyjrzyjmy się listingu 33 .8.

bliżej

klasie Wyni ki Wyszuki wan i a.

Listing 33.8. wyniki wyszukiwania.php -

klasa

Cały

kod

obsługująca połączenia


można wybrać między SOAP a XML/http. ustawiając if(METODA== ' SOAP') { include_once( ' nusoap/l i b/nusoap.php · );

II

II ta klasa przechowuje wyniki zapytań II zwykle zawiera l . la obi ektów klasy Produkt

wartość

źródłowy

z serwerem Amazon.com w pliku stale.php

class WynikiWyszukiwania { pri vate $kategoria; private $asi n; private $strona ; private $tryb; private $adres_url ; private $typ; private $liczba_wynikow; private $ten_produkt = null ; private $produkty = array() ; II tablica obiektów klasy Produkt funct ion produkty() { return $this->produkty; functio n l iczba_wynikow() return $this->liczba_wynikow; function pobierz_produkt($i) { if(isset($this->produkty[$i])) return $this->produkty[ $i];

tej klasy pokazano na

Rozdział

33 .• Korzystanie z u sług sieciowych za

pomocą

XML i SOAP

else { return false;

II wysyła zapytanie i odbiera 10 produktów z danego węzła II w pliku stale.php można wybrać między XML/HTTP a SOAP II zwraca tablicę obiektów klasy Produkt

przeglądania

function wyszukaj_wp($kategoria. $strona. $tryb) { $this ->Service = "AWSECommerceService"; $thi s->Operation = "ItemSearch"; $this ->AWSAccessKeyld = IDENTPROG; $thi s->AssociateTag = IDENTWSPOL; $this- >BrowseNode = $kategoria; $this- >ResponseGroup = "Large"; $this ·>Searchlndex= $tryb; $this ->Sort= 'salesrank'; $this->TotalPages= $strona;

if(METODA=='SOAP') { $klient_soap = new nusoap_client( 'http; llecs amazonaws com/AWSECommerceService/AWSECommerceService.wsdl', 'wsdl '); $soap_proxy = $klient_soap->getProxy(); $wywolanie = array ('Service' => $this->Service, 'Operation' => $this- >Operation. => $this->BrowseNode. 'ResponseGroup' => $this ->ResponseGroup, ~ 'Searchlndex' => $this ->Searchlndex, 'Sort' => $this ->So rt, 'Total Pa ges , => ~ 'BrowseNode'

~ $this->TotalPages);

$parametry = array('AWSAccessKeyld' => IDENTPROG. 'AssociateTag' => IDENTWSPOL, ~' Request ' =>array($wywolanie));

II wysyłamy żądanie SOAP $wynik = $soap_proxy -> ItemSearch($parametry ); if(czy_blad_soap($wynik)) { return false; $this ->liczba produktow = $wynlk[ 'TotalResults'], foreach($wynik['Items']['Item'] as $produkt) $this->produkty[] = new Produkt($produkt); unset($klient_soap); unset($ soap_proxy) ; } else {

II układamy adres URL i II do pobran ia wyników

używamy

funkcji wczytaj_dokument_xml()

$this->typ = 'browse'; $thi s->kategoria = $kategoria; $this->strona = $strona; $this->tryb = $tryb; $this->adres_url "http;llecs.amazonaws.com/onca/xml?". "Service=".$this->Service. "&Operation=".$thi s->Operation. "&AssociateTag=".$this->AssociateTag. "&AWSAccessKeyld=".$this->AWSAccessKeyld. "&BrowseNode=" .$this->BrowseNode.

745

746

Czę ść

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

"&ResponseGroup=".$this->ResponseGroup. "&Searchlndex=".$this->Searchlndex. "&Sort=".$this->Sort. "&TotalPages=".$this->Tota lPages;

return $this->produkty;

II zwraca adres URL (jako łańcuch znaków) II dużego obrazka produktu o danym numerze ASIN function pobierz adres duzego obrazka($asin. $tryb) foreach($this -;produkty as $produkt) { if ($produkt->as in ()==$asin) ( return $produkt ->ad res_duzego_obrazka(); }

II jeżeli nie znaleziono $this->wyszukaj_produkt($asin. $tryb); return $this->produkty[Q]- >adres_duzego_obrazka(); II wysyła zapytanie i odbiera dane produktu o danym numerze ASIN II w pliku stale.php można wybrać między XML/HTTP a SOAP II zwraca obiekt klasy Produkt function wyszukaj_produkt($asin. $tryb = 'Books') ( $this->typ = 'ASIN' ; $this->asin = $asin; $this->tryb = $tryb; $asin = napraw_asin($asin); $this->Service = "AWSECommerceService"; $this ->Operation = "ltemLookup"; $this->AWSAccessKeyld = IDENTPROG; $this ->AssociateTag = IDENTWSPOL; $this ->ResponseGroup = "Large "; $this->ldType = "ASIN" ; $this->Itemld = $asin; if(METODA== ' SOAP') ( $klient_soap = new nusoap_client 'http://ecs.amazonaws.com/AWSECommerceService/AWSECommerceService.wsdl'. 'wsdl '); $soap_proxy = $klient_soap->getProxy(); $wywolanie = array ('Service' => $this->Service. 'Operation' => $this->Operation. -" ResponseGroup' => $this->ResponseGroup. 'ldType' => $this->ldType. 'Itemld' => -' $this->Itemld); $parametry = array('AWSAccessKeyld' => IDENTPROG. 'AssociateTag' => IDENTWSPOL. -" Request'=>array($wywolanie»;

II wykonanie zapytania soap $wynik = $soap proxy- >ltemLookup($parametry); if(czy_blad_soap($wynik» { return false; }

$this->produkty[Q] = new Produkt($wynik['ltems']['ltem']);

Rozdział

33 . • Korzystanie z usług sieciowych za

pomocą

XML i SOAP

$this->totalResults~l;

unset($klient_soap); unset($soap_proxy); } else {

II układamy adres URL i II do pobrania wyników $thi s->adres_url

używamy

funkcji wczytaj_dokument_xml()

''http://ecs.amazonaws .com/onca/xml? " . "Service~" .$this->Service. "&Operation~".$this->Operation. "&AssociateTag~".$this->AssociateTag.

"&AWSAccessKeyld~".$this->AWSAccessKeyld. "&ResponseGroup~".$this->ResponseGroup. "&IdType~".$this->IdType. "&Itemld~".$thi s->Itemld;

return $this ->produkty[Q];

}

II wysyła zapytanie i odbiera dane produktów, których II opisy zawierają dany łańcuch znaków II w pliku stale.php można wybrać między XML/HTTP a SOAP II zwraca tablicę obiektów klasy Produkt

function wyszukaj_lancuch($szukane, $strona , $tryb

~

'Books')

$this->Service ~ "AWSECommerceService"; $this->Operation ~ "ItemSearch"; $this->AWSAccessKeyld ~ IDENTPROG; '$this->AssociateTag ~ IDENTWSPOL; $this->ResponseGroup ~ "Large "; $this->Searchlndex~ $tryb; $this->Keywords~ $szukane; { $klient_soap ~ new nusoap_client( 'http://ecs.amazonaws.com/AWSECommerceService/AWSECommerceService.wsdl ', 'wsdl') ;

if (METODA~~'SOAP')

$soap_proxy $wywolanie

~

$klient_soap->getProxy();

~ 'Keywords'

array ('Service' ~> $this->Service, 'Operation' ~> $this->Operation, ~> $this->ResponseGroup, 'Searchlndex' ~> $this->Searchlndex , ~> $this->Keywords);

$parametry

array('AWSAccessKeyld'

~

~ 'ResponseGroup'

~

~>

IDENTPROG, 'AssociateTag'

~ 'Request'~>array($wywolanie»;

II

SOAP $soap_proxy->ItemSearch($parametry);

wysyłamy żądanie

$wynik

~

if(czy_blad_soap($wynik» return false; $this->liczba_wynikow ~ $wynik['TotalResults']; foreach($wynik['Items']['Item'] as $produkt) { $this->produkty[] ~ new Produkt($produkt); unset($klient_soap);

~>

IDENTWSPOL,

747

748

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Część

unset($soap_proxy); else ( $this->adres_url ~ ''http://ecs.amazonaws.com/onca/xml?''. "Service~".$this- >Service. "&Operation~".sthis->Operation.

"&AssociateTag~" . sthis ->Associa teTag. "&AWSAccessKeyld~".$this->AWSAccessKeyld. "&Re spo nseGroup~"

.$this ->ResponseGroup.

"&Searchl ndex~ ".$this- >Searc hlndex.

"&Keywords~"

}

$this->wczytaj_dokument_xml();

.sthis->Keywords;

return $this ->produkty;

II wczytuje dane z dokumentu XML do obiektu (obiektów) klasy Produkt function wczyta j_dokument_xml() ( II wytłumienie błędów. ponieważ operacja ta może czasami się nie powieść $xml ~ @simplexml_load_file($this->adres_url ); H( I $xml) ( II ponowna próba - być może serwer był zajęty $xml ~ @simplexml load file($this->adres url); if(l$xml) { retu rn false; }

$this->liczba_wynikow ~ (integer)$xml->Tota lResults; foreach($xml->Items->Item as $produktXML) ( $this->produkty[] ~ new Produkt($produktXML);

?>

Ta pożyteczna klasa podejmuje właśnie takie działania, do jakich najlepiej nadają się klasy. Klasa ta obudowuje interfejs do serwera Amazon.com, maskując szczegóły mechanizmu działania. Wewnątrz niej połączenia mogą być nawiązywane za pomocą protokołu SOAP lub metody REST. Stosowaną metodę komunikacji wyznacza stała globalna METODA, ustawiana na samy~ początku pliku stale.php. Zacznijmy od przypomnienia przykładu z wyszukiwaniem kategorii . Używa '+Wyszuki wani a w następujący sposób;

się

tam klasy Wyniki

$ww ~ new WynikiWyszukiwania; $ww->wyszukaj_wp($parametry [ 'wp']. $parametry['strona ' ]. $parametry['tryb']); Klasa ta nie ma konstruktora, zajmiemy

się więc

od razu

metodą

wyszukaj_wp(). Przyjmuje one

trzy parametry; numer węzła przeglądania, który nas interesuje (wskazujący na takie kategorie, jak

na przykład Biznes i inwestycje lub Komputery i Internet); numer strony, wskazujący na podzbiór rekordów, który chcemy uzyskać; i tryb, czyli określenie rodzaju szukanych artykułów . Kod źró­ dłowy tej metody przedstawiono na listingu 33 .9.

Listing 33.9. Metoda wyszukaj wp() przeprowadza wyszukiwanie

według

II wysyła zapytanie i odbiera la produktów z danego węzła II w pliku stale.php można wybrać między XML/HTTP a SOAP II zwraca tablicę obiektów klasy Produkt

function wyszukaj_wp($kategoria. $strona . $tryb) { $thi s->Service ~ "AWSECommerceService"; sthis->Operation ~ "ItemSearch ":

kategorii

przeglądania

Rozdział

33 .• Korzystanie z usług sieciowych za

pomocą

XML i SOAP

$thiS->AWSAccessKeyld = IDENTPROG; $this->AssociateTag = IDENTWSPOL; $this->BrowseNode = $kategoria; $this->ResponseGroup = "Large "; $this->Searchlndex= $tryb; $this->Sort= 'salesrank'; $this->TotalPages= $strona; if(METODA=='SOAP') { $klient_soap = new nusoap_client('http://ecsamazonaws.com/AWSECommerceService/AWSECommerceService.wsdl'. 'wsdl '); $soap_proxy = $kllent soap->getProxy(). $wywolanie = array ('Service' => $this->Service. 'Operation' => $this->Operation. -. 'BrowseNode' => $this->BrowseNode. 'ResponseGroup' => $th i s->ResponseGroup. -. 'Searchlndex' => $this->Searchlndex. 'Sort' => Hhis- >Sort. 'TotalPages' => -. $this ->TotalPages); $parametry = array('AWSAccessKeyld' => IDENTPROG. 'AssociateTag' => IDENTWSPOL. -" Request'=>array($wywolanie)); wysyłamy żądanie SOAP $wynik = $soap_proxy ->ItemSearch($parametry); if(czy_blad_soap($wynik)) { return fa l se;

II

$this->liczba_produktow = $wynik['TotalResults']; foreach($wynik['Items']['Item ' ] as $produkt) $this- >produkty[] = new Produkt($produkt); unset($klient_soap): unset($soap_proxy); } else { II układamy adres URL i używamy funkcji wczytaj_dokument_xml() II do pobrania wyników $this->typ = 'browse'; $this->kategoria = $kategoria; $this->strona = $strona: $this->tryb = $tryb; Hhi s ->adres_url '' http://ecs.amazonaws .comloncal xml?" . "Service=".$this->Service. "&Operation=" .$this->Operation. "&AssociateTag=" .$this ->AssociateTag. "&AWSAccessKeyld=" . Hhis->AWSAccessKeyld. "&BrowseNode=" .$this->BrowseNode. "&ResponseGroup=".Hhis- >ResponseGroup. "&Searchlndex=".$this->Searchlndex. "&Sort=" .$this->Sort. "&TotalPages=" .$this->TotalPages:

return $this ->produkty:

749

750

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i My$QL

W zależności od ustawienia stałej METODA, do wystosowania zapytania używa się protokołu SOAP lub metody REST. Jednak zakres informacji przekazywany w żądaniach obu metod jest taki sam. Wiersze widoczne poniżej występują na początku funkcji i reprezentują zmienne żądania oraz ich wartości:

$this->Service = "AWSECommerceServ ice ": $this ->Operation = "ItemSearch "; $this->AWSAccessKeyld = IOENTPROG; $this->AssociateTag = IOENTWSPOL ; $this ->BrowseNode = $kategoria; $this->ResponseGroup - "Large "; $this->Search lndex- $tryb; $this->Sort= 'salesrank'; $this->TotalPages= $strona; Niektóre z powyższych wartości są ustawiane w innych częściach aplikacji; dotyczy to wartości przechowywanych w zmiennych $kategor i a, $tryb i $strona. Inne wartości są stałe (IDENTPROG i IDENTWSPOL). Jeszcze inne, jak wartości $thi s ->Serv i ce, $thi s->Ope rat i on i $thi s ->Sort , są w tej implementacji wartościami statycznymi. Minimalny zestaw wymaganych zmiennych zależy od rodzaju żądania. Przykład widoczny powyżej dotyczy przeglądania konkretnego węzła uporządkowanego względem miejsca w rankingu sprzedaży. Zestaw zmiennych wymaganych do wyszukania konkretnego produktu lub przeszukiwania zbioru produktów pod kątem słów kluczowych jest inny. Konkretne zestawy zmiennych znajdują się na początku funkcji wyszukaj_wp(), wyszukaLprodukt() i wyszukaj_lancuch () w pliku wyniki_wyszukiwania.php. Szczegółowe informacje na temat zbioru zmiennych wymaganych dla poszczególnych rodzajów żądań można znaleźć w dokumencie A WS Developer's Guide. W

następnym

punkcie opisany zostanie sposób tworzenia żądania zaimplementowany w funkcj i. żądań w funkcjach wyszukaLprodukt( l

wyszukaLwp( l dla zapytań REST i SOAP. Sposób tworzenia i wyszukaj_l ancuch ( l opiera się na tej samej zasadzie.

Korzystanie z REST do wykonywania żądań i odczytywania wyników Po zdefiniowaniu na początku funkcji wyszukaj_wp( l (lub wyszukaLprodukt( l albo wyszukaj_ 41ancuch( l) zbioru wymaganych zmiennych składowych w celu wykonania żądania REST!XML za pośrednictwem protokołu HTIP pozostaje już tylko sformatować i wysłać odpowiedni adres URL

$thi s ->adres url

''http://ecs.amazonaws .com/onca/xml? " . "Service-" .$this->Service. "&Operation= " .$this- >Operat ion. "&AssociateTag= " .$this ->AssociateTag. "&AWSAccessKey ld=".$this->AWSAccessKeyld. "&BrowseNode=" .$this ->BrowseNode. "&ResponseGroup=" .$this->ResponseGroup . "&Searchlndex=".$this->Searchlndex. "&Sort-" . $thi s ->Sort. "&TotalPages=".Hhi s->TotalPages;

Podstawowym adresem URL jest w tym przypadku adres http://ecs.amazonaws.com/onca/xml. Do niego właśnie doklejane są nazwy zmiennych oraz ich wartości. W ten sposób powstaje ciąg zapytania GET. Pełną dokumentację określonych typów wyszukiwania oraz wymaganych parametrów można znaleźć w podręczniku AWS Developer's Guide. Po ustawieniu tych wszystkich parametrów wywołujemy funkcję wczytaj_dokument_xml (l, która wykonuje najważniejszą część pracy. Kod źródłowy metody wczytaLdokumentJml (l jest pokazany na listingu 33.10.

Rozdział

33 . • Korzystanie z usług sieciowych 'za

pomocą

XML i SOAP

751

Listing 33.10. Metoda wczytaLdokumenCxml() przetwarza dane otrzymane w wyniku zapytania II wczytuje dane z dokumentu XML do obiektu (obiektów) klasy Produkt

function wczytaj_dokument_xml() (

wytłumienie błędów. ponieważ operacja ta może czasami $xml ~ @simplexml load file($this->adres url); if( I$xml) ( II ponowna próba - być może serwer był zajęty $xml ~ @simp lexml load file($this->adres url); if( I$xml) { return fa l se;

II

si ę

nie

pow ieść

}

$this ->l iczba wynikow ~ (integer)$xml ->Tota lResults; foreach($xml,>Items->Item as $produktXML ) ( $this->produkty[] ~ new Produkt($produktXML);

Funkcja s i mp l exm l_l oad _fil e() wykonuje większość potrzebnych czynności . W czytuje ona kod XML z pliku lub, jak w naszym przykładzie, z adresu URL. Funkcja udostępnia zorientowany obiektowo interfejs do danych i struktury dokumentu XML. W przypadku danych interfejs ten jest użyteczny, natomiast ze względu na fakt, że jeden zestaw funkcji interfejsu ma działać z danymi odczytanymi przy użyciu REST lub SOAP, można utworzyć własny interfejs obiektowy do tych samych danych, funkcjonujący w poszczególnych egzemplarzach klasy Produkt. Zwróćmy uwagę, że w wersji REST atrybuty z kodu XML są rzutowane na typy zmiennych PHP. W PHP nie używa się operatora cast, lecz bez tego rozwiązania otrzymalibyśmy reprezentację obiektową każdej danej , która nie byłaby szczególnie przydatna. Klasa Produkt zawiera przede wszystkim funkcje dostępowe, udostępniające dane przechowywane w składowych prywatnych, zatem prezentowanie całego pliku mija się z celem. Warto jednak zaprezentować strukturę klasy i jej konstruktor. Część definicji klasy Produkt przedstawiono na Iistingu 33 .11. Listing 33.11. Klasa Produkt przechowuje informacje na temat konkretnego produktu w ofercie Amazon

class Produkt ( pri vate $ASIN; private $nazwa_produktu; private $data_wydania; private $producent; private $adres_sredniego_obrazka; private $adres_duzego_obrazka; private $cena_rynkowa; private $nasza_cena; private $pozycja_w_rankingu; private $dostepnosc; private $srednia_ocena_k lientow; private $autorzy ~ array(); private $recenzje ~ array(); private $podobne_produkty ~ array(); private $soap; II tab li ca zwraca na przez function

wywołania

SOAP

construct($xml ) ( (

if( M ET05A~~'SOAP ' )

$this ->ASIN ~ $xml['ASIN']; $this- >nazwa_produktu ~ $xml['ItemAttributes']['Title']; if(is_array( $xml['ItemAttributes '] [ 'Author ' ])

I~

'''' l {

752

Część

V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

foreachC$xml['ItemAttributes']['Author'] as $autor) { $this->autorzy[] ~ $autor: }

} else { $this ->autorzy[]

~

}

$xml['ItemAttributes ' ]['Author']:

$this->data_wydania ~ $xml['ItemAttributes']['PublicationDate']: $this->producent ~ $xml['ItemAttributes']['Manufacturer']: $this->adres_sredniego_obrazka ~ $xml['Mediumlmage']['URL']: $this->adres_duzego_obrazka ~ $xml['Largelmage']['URL']: $this->cena_rynkowa Hhis->cenaJynkowa Hhis ->cenaJynkowa $this->cena_rynkowa $this->nasza_cena $this->nasza_cena $this->nasza_cena $this->nasza_cena

$xml[' ItemAttributes']['Li stPrice']['FormattedPrice']: strJeplaceC'$'. ". Hhis->cenaJynkowa): strJeplaceC'.'. ". $this- >cenaJynkowa): floatvalC$this->cena_rynkowa):

~

~

~ ~

$xml['OfferSummary']['LowestNewPrice']['FormattedPrice']: strJeplaceC'$'. ". Hhi s->nasza_cena): strJeplaceC'. ·. ". Hhi s->naszaJena): floatvalC$this->nasza_cena):

~

~

~ ~

$this->pozycja_w_rankingu ~ $xml [ 'SalesRank ' ]: $this->dostepnosc ~ $xml['Offers']['Offer']['OfferListing']['Availability']: $this->srednia_ocena_klientow ~ $xml['CustomerReviews']['AverageRating']: $liczba_recenzji

~

o:

ifCis_arrayC$xml['CustomerReviews']['Review'])) { foreach C$xml[' CustomerReviews' ]['Review'] as $recenzja) { $this- >recenzje[$liczba_recenzji]['Rating'] ~ $recenzja['Rating']: $this->recenzje[$liczba_recenzji]['Summary'] ~ $recenzja[' Summary']: $this- >recenzje[$liczba_recenzji]['Content'] ~ $recenzja['Content']: $liczba_recenzji++:

$podobnych_produktow

~

o:

if Cis_arrayC$xml['SimilarProducts']['SimilarProduct '])) { foreachC$xml['SimilarProducts'][ ' SimilarProduct'] as $podobny) { $this ->podobne_produkty[$podobnych_produktow]['Title'] ~ $podobny['Title']: $this ->podobne_produkty[$podobnych_produktow]['ASIN'] ~ $recenzja['ASIN']: $podobnych_produktow++:

else { II

używając

REST

$this->ASIN ~ Cstring)$xml- >ASIN: $this->nazwa_produktu ~ Cstring)$xml -> ItemAttri butes->Title : ifC$xml ->I temAttributes->Author) { foreachC$xml ->I temAttributes ->Author as $autor) $this->autorzy[] ~ Cstring)$autor: }

$this->data_wydania ~ Cstring)$xml -> ItemAttributes->PublicationDate: $this->producent ~ Cstring)$xml- >ItemAttributes->Manufacturer: $this->adres_sredniego_obrazka ~ Cstring)$xml->Mediumlmage->URL: $this->adres_duzego_obrazka ~ Cstring)$xml->Largelmage->URL: $this->cena_rynkowa

~

Cstring)$xml -> ItemAttributes ->ListPrice->FormattedPrice:

Rozd ział

33 . • Korzystanie z u sług sieciowych za

pomo c ą

XML i SOAP

$thi s ->cenaJynkowa = str Jep l aceC . $' . $thi s ->cena Jynkowa) ; $this->cena_rynkowa = str_replaceC·.· ... $this->cena rynkowa); $thls->cena_rynkowa = floatvalC$thls->cena rynkowa), $this->nasza_cena = Cstring)$xml->OfferSummary->LowestNewPrice->FormattedPrice; Hhis->nasza_cena = strJeplaceC '$', ", $this->nasza_cena); Hhis ->nasza_cena = str _replaceC',', ", $this->nasza_cena); $this->nasza_cena = floatvalC$this->nasza_cena); $this->pozycja_w_rankingu = Cstring)$xml ->SalesRank, $this->dostepnosc = Cstring)$xml->Offers->Offer->OfferListing->Availability; $this ->srednia_ocena_klientow = Cfloat)$xml->CustomerReviews->AverageRating, $liczba_recenzji = O; ifC$xml->CustomerReviews->Reviews) ( foreach C$xml->CustomerReviews->Reviews as $recenzja) ( $this->recenzje[$liczba_recenzji]['Rating'] = Cfloat)$recenzja->Rating; $this->recenzje[$liczba_recenzji]['Summary'] Cstring)$recenzja->Summary; $this->recenzje[$liczba_recenzji]['Content'] = Cstring)$recenzja->Content; $liczba_recenzji++;

$podobnych_produktow = O; ifC$xml ->SimilarProducts->SimilarProduct) ( foreach C$xml->SimilarProducts->SimilarProduct as $podobny) ( $this->podobne_produkty[$podobnych_produktow]['Title'] = Cstring)$podobny->Title; $this->podobne_produkty[$podobnych_produktow]['ASIN'] = Cstring)$podobny->ASIN; $podobnych_produktow++,

metod klasy jest do siebie podobna i zwraca po prostu zmienną prywatną function liczba_podobnych_produktowC) ( return countC$this->podobne_produkty);

II II

większość

function podobny produktC$i) ( return $this->podobne_produkty[$i]; function liczba_recenzjiC) ( return countC$this->recenzje); function ocena_recenzentaC$i) ( return $this->recenzje[$i]['Rating']; function skrot_recenzjiC$i) ( return $this->recenzje[$i]['Summary']; function tekst_recenzjiC$i) { return $this->recenzje[$i]['Content ' ];

753

754

Częś ć

Y • Tworzenie pra ktyc znych proje któw PHP i M ySQL

function czy_poprawny() { if(isset($this->nazwa_produktu) && ($this->nasza_cena>O.OOll && isset($this->ASIN)l { return true: } else { return false:

function asin(l { retu.rn napraw_asin(Hhis->ASIN): function adres_sredniego_obrazka() { return $this- >adres_sredniego_obrazka: function adres_duzego_obrazka(l { return $this->adres_duzego_obrazka: function nazwa_produktu() { return $this->nazwa_produktu: function nasza_cena( ) { return number_format($this->nasza_cena.2. function cena_rynkowa() { return number_format($this->cena_rynkowa.2 . function pobierz_autorow() { if(isset($this- >autorzyll { return $this- >autorzy: } else { return fa l se:

function data_wydania() { if(isset($this ->data_wydaniall return $this ->data_wydania: else { return false:

funct ion srednia_ocena_klientow(l { if(isset($this->srednia_ocena_klientow)) return $this ->srednia_ocena_klientow: } else { return fa l se;

function producent() { i f (isset( $thi s->producentll return $this- >producent; else { return fa l se;

" ):

"l:

Rozdział

33 . • Korzystanie z usług sieciowych za

pomocą

XML i SOAP

755

function pozycja_w_rankingu() ( if(isset($this->pozycja_w_rankingu)) return $this->pozycja_w_rankingu: else ( return fa l se.

function dostepnosc() ( if(isset($this->dostepnosc)) return $this->dostepnosc: else ( return fa l se:

w tym przypadku konstruktor przyjmuje dane wejściowe w dwóch różnych postaciach i tworzy jeden interfejs aplikacji. Zwróćmy uwagę, że o ile część kodu źródłowego można by uogólnić, niektóre szczegółowe atrybuty, dotyczące na przykład recenzji, mają różne nazwy zależnie od metody. Również

Po zakończeniu odbierania i przesyłania danych zwracamy kontrolę do funkcji pob i erz _ww( ), i tym samym - ostatecznie do wyswiet l_wp() . Następna czynność to: wyswiet l_l iste_produktow($ww->produkty(), $strona, $ww->liczba_wynikow( ), $tryb. $wp): Funkcja wyswietl_l i st e_produktow() wyświetla dane zawarte w obiekcie klasy Wyni kiWyszukiwania, rezultat jej działalności mogliśmy oglądać na początku tego rozdziału (rysunek 33.1). Ze względu na prostotę jej kodu źródłowego nie zamieszczamy go tutaj .

Korzystanie z protokołu SOAP do wykonywania i odczytywania wyniku

żqdania

Omówimy teraz działanie funkcji wyszukaLwp() podejmowane w przypadku korzystania z protokołu SOAP. Przypomnijmy odpowiedni fragment kodu źródłowego : $klient_soap = new nusoap_client( 'http://ecs.amazonaws.com/AWSECommerceService/AWSECommerceService,wsdl', 'wsdl') : $soap_proxy = $klient_soap- >get Proxy(): $wywolanie = array ('Service ' => $this->Service, 'Operation' => $this- >Operat ion, 'BrowseNode' $this->BrowseNode, 'ResponseGroup' => $this->ResponseGroup , 'Search lndex' ~ => $this->Searchlndex, 'Sort' => $this->Sort. 'TotalPages' => $this->TotalPages): ~ =>

$parametry = array(·AWSAccessKeyld· => IDENTPROG, ·AssociateTag· => IDENTWSPOL, ~ ·Request'=>array($wywolanie)):

wysyłamy żądanie SOAP $wynik = $soap_proxy->ItemSearch($parametry):

II

if(czy_blad_soap($wynik)) return false:

756

Czę ść

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

$this ->l iczba_produktow = $wynik['TotalResults']; foreach($wynik['Items']['Item'] as $produkt) $this->produkty[] = new Produkt($produkt); unset($klient_soap); Nie wykorzystujemy tutaj wszystkie części zadania,

żadnych własnych

funkcji -

klient

protokołu

SOAP sam wykonuje

Zaczynamy od stworzenia egzemplarza klienta protokołu SOAP: $klient soap = new nusoap client( 'http://ecs.amazonaws.com/AWSECommerceService/AWSECommerceService.wsdl', 'wsdl ' ); Przekazujemy mu dwa parametry. Pierwszy określa położenie opisu danych usług sieciowych, a drugi informuje, że opis ten jest sformułowany w języku WSDL. Alternatywą byłoby dostarczenie tylko jednego parametru - punktu wejściowego do usług sieciowych, czyli adresu URL serwera protokołu SOAP. sposób z dwoma parametrami nieprzypadkowo, Przyczynę takiej decyzji zdradza treść wiersza:

Wybraliśmy następnego

$soap_proxy = $klient_soap ->getProxy(); Wiersz ten powoduje powstanie klasy na podstawie opisu w dokumencie WSDL. Klasa ta będzie metody odpowiadające metodom udostępnianym w ramach danych usług sieciowych. Dzięki temu wszystko staje się prostsze, Możemy korzystać z usług sieciowych tak samo, jak z lokalnie .. dostępnej klasy PHP. miała

Następnie

przygotowujemy

tablicę

parametrów

żądania

wyszukiwania w kategorii :

$wywolanie = array ('Serv ice' => $thi s->Service. 'Operation ' => $this->Operation. ' BrowseNode' -.=> $this->BrowseNode, 'ResponseGroup' => $this- >ResponseGroup, 'Searchlndex' -.=> $this->Searchlndex. 'Sort' => $this->Sort. 'TotalPages' => $thi s->TotalPages); Do żądania trzeba jeszcze przekazać dwa brakujące elementy: AWSAccessKeyID oraz Associ ateTag. Wraz z tablicą elementów przechowywanych w zmiennej $wywo l ani e zostają one umieszczone w kolejnej tablicy o nazwie $parametry: $parametry = array( 'AWSAccessKeyld' => IDENTPROG. 'AssociateTag' => IDENTWSPOL, -" Request'=>array($wywolanie)); teraz po prostu parametrów:

Możemy tablicę

wywoływać

metody

udostępniane

przez

usługi

sieciowe,

przekazując

$wynik = $soap_proxy -> ItemSearch($parametry) ; Dane umieszczone w zmiennej $wyni k mają postać tablicy, której nio przenieść do tablicy $produkty w obiekcie klasy Produkt.

zawartość możemy bezpośred­

Buforowanie danych pochodzqcych z żqdania Cofnijmy źródłowy

się do miejsca, w którym tej funkcji :

zajmowaliśmy się funkcją

pobierz_wwC)' Przypomnijmy kod

Rozdział

33 . • Korzystanie z usług sieciowych za

pomocą

XML i SOAP

757

II zwraca obiekt klasy WynikiWyszukiwania z danymi z bufora II jeśli danych nie ma w buforze. pobiera je z serwera Amazon.com II i zachowuje w buforze

function pobierz_ww($typ. $parametry) ( $wyniki ~ z_bufora($typ. $parametry):

if($wyniki) { 1/ znaleziono w buforze return $wyniki: else ( $ww ~ new WynikiWyszukiwania: if($typ ~~ 'asin') ( $ww->wyszukaj_produkt(napraw_asin($parametry['asin']), $parametry['tryb']): }

if($typ ~~ 'przegladaj') ( $ww->wyszukaj_wp($parametry['wp'], $parametry['strona'], $parametry['tryb']): }

if($typ ~~ 'szukaj') ( $ww->wyszukaj_l ancuch($parametry['szukaj ' ], $parametry[ ' strona'], $parametry['tryb']): }

do_bufora($typ, $parametry, $ww): return $ww:

Sterowanie całością działań związanych z buforowaniem danych uzyskanych tak za pomocą SOAP, jak i dokumentów XML ma miejsce w tej funkcji . Zaczynamy od wywołania funkcji z_bufora(), aby sprawdzić, czy potrzebny obiekt klasy WynikiWyszukiwania znajduje s ię w buforze. Jeśli tak, zamiast pobierać z serwera Amazon.com, odczytujemy go z pliku: protokołu

$wyniki ~ z_bufora($typ, $parametry): i f( $wyni ki) II zna l ezi ono w buforze (

Jeśli

return $wyniki :

nie, pobieramy dane z serwera Amazon.com, a następnie zapisujemy je w buforze:

do_bufora($typ, $parametry , $ww):

Przyjrzyjmy się dwóm używanym przy tym funkcjom: z_bufora() i do_bufora(). Widoczne na listingu 33.12 funkcje odpowiadają za realizację nakładanego przez witrynę Amazon.com obowiązku buforowania otrzymanych danych. LIsting 33.12. Funkcje

buforujące

z pliku funkcje_bufora.php

II sprawdza, czy potrzebne dane znajdują się w buforze II jeśli tak, zwraca te dane II jeśli nie, zwraca wartość logiczną "fałsz "

function z_bufora($typ, $parametry) ( if($typ ~~ 'przegladaj') { $nazwa_pliku ~ BUFOR, ' /przegladaj, , ,$parametry['wp'],',' ,$parametry['strona'], " ~ $parametry[ ' tryb'],' ,dat': }

if($typ ~~ 'szukaj ' ) { $nazwa_pl i ku ~ BUFOR, ' Iszukaj , ' ,$parametry[ 'szukaj' ] , ' , ' , $parametry[' st rona'] , ~ $parametry[ 'tryb'],' ,dat': }

if($typ ~~ 'asin' ) { $nazwa_pl i ku ~ BUFOR, '/asi n, ' ,$parametry[ ' asi n'], ' , ' ,$parametry[' tryb'], ' ,dat' :

758

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

jeśli dane zaginęły l ub m i n ęła już godzi na od ich pobran ia i f( !file_ex i sts($nazwa_plik u) I I «mkti me() - filemtime( $nazwa_pl i ku)) > 60*60)) return fa l se :

II

}

$dane ~ file_get_contents($nazwa_pliku): ret urn unseria l ize($da ne): II umieszcza otrzymane dane w buforze function do_bufora ($typ. $parametry. $dane) if($typ ~~ 'przegladaj ' ) { $nazwa_pliku ~ BUFOR. ·/przegladaj. · .$parametry[·wp·] .·.· .$parametry[·strona'].'. -'$parametry['tryb'].' .dat' :

}

if( $typ ~~ ' szukaj ' ) ( $nazwa_pliku ~ BUFOR. '/szukaj.' .$parametry[ ·szukaj'].'. ' .$parametry['strona']. -'$paramet ry[' tryb'] . ' .da t ' : }

if($typ ~~ 'asin ' ) ( $nazwa_pl iku ~ BUFOR. 'l asi n. '.$parametry['asin ' ].'.' .$parametry['tryb'].' .dat': $dane

~

serialize($dane):

$pl ik ~ fopen($nazwa pliku. 'wb'): if( !$plik I I (fwrite($plik . $dane)~~-l)) { echo ('

Błąd: nie udało się zapisać pliku w buforze.'): }

fclose($pl i k):

kod źródłowy , można zauważyć , że nazwy plików tymczasowych zapisywanych w buforze powstają przez połączenie kropkami nazwy oraz wartości parametrów wyszukiwania. Funkcja do_bufora C) serializuje i zapisuje obiekty zawierające dane, natomiast funkcja z_bufora C) odczytuje pliki i odtwarza obiekty poprzez ich deserializację . Dodatkowym zadaniem wykonywanym przez funkcję z_bufora C) jest sprawdzenie aktualności przechowywanych danych; odmawia ona odczytania zapisów utworzonych dawniej ni ż godzinę wcześniej. Przeglądając powyższy

Funkcja seri a l i zeC) dokonuje przetworzenia przechowywanego w pamięci egzemplarza obiektu na łańcuch znaków nadający się do zapisania. W tym przypadku tworzymy tekstowy odpowiednik obiektu klasy Wyni ki Wyszukiwani a. Odwrotną rolę spełnia funkcja deser i a l i zeC), która wczytuje łańcuch znaków i na podstawie uzyskanych z niego danych tworzy w pamięci strukturę danych. Warto zauważyć , ż e deserializacja obiektu w ten sposób wymaga obecności pliku z definicją klasy, który jest konieczny do odtworzenia obiektu w nadającej się do użycia, spójnej formie . Nasza aplikacja uzyskuje dane z bufora w ułamku sekundy. Odbieranie odpowiedzi z serwera trwa o wiele dłużej .

Konstrukcja koszyka na zakupy Zastanówmy się, jakich możliwości dostarcza nam szeroki zakres usług serwera Amazon.com. Przede wszystkim może my dodać do naszej aplikacji funkcję koszyka na zakupy. Poświęcili ś my temu zagadnieniu w całości rozdział 28., zatem nie będziemy się tym zbyt szczegółowo zajmować w tym miejscu.

Rozdział

33 . • Korzystanie z usług sieciowych.za

pomocą

XML i SOAP

Funkcje ob sługujące koszyk na zakupy przedstawiono na listingu 33.1 3. Lisłing

33.13. Plik funkcje koszyka.php -

implementacja koszyka na zakupy


II użyjemy funkcj i wyswietl_liste_produktow() z pl iku fun kcje_wysw_ksiazek php II do wyświetlenia zawartości koszyka na zakupy

function wyswietl_koszyk($koszyk. $tryb) { II tworzymy listę produktów do wysłania $produkty = array(); foreach($koszyk as $asin=>$produkt) ( $ww = pobierz_ww('asin'. array('asin'=>$asin. 'tryb'=>$tryb)); if($ww) { $produkty[] = $ww->pobierz_produkt(O); }

II

odnośnik do strony koszyka na zakupy na witrynie Amazon.com echo "

";

foreach($koszyk as $asin=>$produkt) ( $liczba_sztuk = $koszyk[$as i n]['liczba_sztuk']; echo ""; echo "";

echo " Kliknięcie odnośnika Do kasy spowoduje przeniesienie zawartości koszyka na zakupy witryny Tahuayo.pl do koszyka na zakupy witryny Amazon.com. na której będzie można dokonać zakupu.


Kliknięcie odnośnika < i >Opróżnij spowoduje u sunięcie z koszyka wszystkich produktów.






Z awartość

}

koszyka";

wyswietl liste produktow($produkty. l. count($produkty). $tryb. O. true); --

II wyświetla małe okienko koszyka, zawsze widoczne na ekranie II pokazuje tylko trzy produkty dodane do koszyka jako ostatnie

function wyswietl_maly_koszyk() ( global $_SESS ION;

echo "";

II odnośnik do strony koszyka na zakupy na witrynie Amazon.com echo "

Koszyk ". number_format (cena_koszyka(). 2)." USD< /tr>

" .zawartoscJoszyka()."

759 760 Część V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL "; foreach($_SESSION['koszyk'] as $asin=>$produkt) { $liczba_sztuk = $_SESS ION [ 'koszyk ' ][$a sin] ['li czba_sztuk']. echo ""; echo ""; } echo "

" ;

II wyświetla trzy produkty dodane do koszyka jako ostatnie function zawartosc_koszyka() ( global $_SESSION ; $li sta = array_slice($_SESSIDN['koszyk'], -3,3); II ustawiamy listę w odwrotne j kole jnośc i chronologicznej $li sta = array_reverse($lista, true ); $lancuch = "; $li cznik = O;

II skracamy nazwy, je ś li są długie foreach ($lista as $produkt) ( if(strlen($produkt[ ' nazwa ' ]) <=40 ) { $1 ancuch . = $produkt[ ' nazwa'] . "
" ; } else { $1 ancuch . = substr( $produkt[' nazwa' ], O, 37)." ...
"; }

$licznik++;

II dodajemy puste linie , jeśl i jest mniej niż trzy produkty. żeby kształt okienka by ł zawsze taki sam for (; $li cznik<3; $li cznik++) { $lancuch .= "
"; II

}

return $lancuch;

II oblicza sumę cen produktów znajdującyc h się w koszyku function cena_koszyka() ( global $_SESS ION; $suma = 0.0; foreach($_SESS ION['koszyk'] as $produkt) ( $cena = strJeplace( '$'. " . $produkt[' cena']); $suma += $cena*$produkt[' l iczba_sztuk']; return $suma; II dodaj e pOjedynczy produkt do koszyka

II obecnie nie ma możliwości doda nia kilku na raz funct ion dodaj _do_koszyka( &$koszyk, $a sin, $tryb) if(i sset($koszyk[$asin])) {

Rozdział

33 . • Korzystanie z usług sieciowych za

$koszyk[$asin][ 'li czba_sztuk'] +~1; } else ( II sprawdzamy czy ASIN jest poprawny i określa my $ww ~ new WynikiWyszukiwania; $produkt ~ $ww·>wyszukaj_produkt($asin, $tryb);

pomocą

XML i SOAP

761

cenę

if($produkt->czy_poprawny()) ( $koszyk[$asin] ~ array( ' cena ' ~>$prod u kt->nasza_cena(), 'nazwa ' ~> $produkt ->nazwa_produktu() , ' liczba sztuk'

~>

l);

II usuwa z koszyka wszystk ie egzemplarze danego produktu function usun_z_koszyka(&$koszyk, $asin) { unset ($koszyk[$asin]);

?>

Sposób postępowania jest trochę inny niż poprzednio. Przyjrzyjmy się na przykład funkcji dodaj_ '+do_koszyka ( ). Podczas dodawania do koszyka nowego produktu sprawdzamy, czy podany numer

ASIN jest poprawny, i określamy

aktualną

(a przynajmniej -

ostatnio

buforowaną) cenę.

Szczególnie interesującą kwestią wydaje się przekazanie informacji o zawartości koszyka na serwer Amazon.com. Czyli to, co dzieje się, kiedy użytkownik zdecyduje się zakończyć zakupy i udać do kasy.

Przejście do kasy na witrynie Amazon.com Zapoznajmy się z istotnym w tym procesie fragmentem kodu źródłowego funkcji wyswi etl_ '+ koszyk ( ) widocznej na listingu 33.13, który zamieszczamy również poniżej. II

odnośnik

echo "
do st rony koszyka na zakupy na witrynie Amazon.com met h od~\"POST\"

action~\ .. http://www.amazon .com/gp/aws/cartladd. ht ml \ . >.. ; foreach( $koszyk as $ asin~>$prod uk t) { $liczba_sztuk ~ $koszyk[ $asin][ ' liczba_sztuk'] ; echo " " ; echo "" ;

echo "
type~\ "h idden\ " name ~ \ " S u bscriptionld\ " value~\ "" . IDENT PROG. " \ " > type~\"hidden\ " name~\ " AssociateTag\ "

value~\"". IDENTWS P OL.

"\ ">

type~\"image\ " src~\ " obrazki/do-kasy.gif\ "

value~\ " Buy From Amazon.com \ "> Oo kasy spowoduje przeniesien ie zawartości koszyka na zakupy witryny Ta huayo.pl do koszyka na za ku py witryny Amazon.com. na któ rej będz i e można dokonać zakupu. n ame~\ " submit.add-to-cart\"

Kliknięcie odnośnika

Przycisk Do kasy jest częścią formularza. Kliknięcie go powoduje połączenie koszyka na zakupy z koszykiem na zakupy witryny Arnazon.com. Jako zmienne POST wysyłamy numery ASIN produktów, informację o liczbie sztuk, identyfikator wspólnika Arnazon.com - i już! Użytkownikowi ukazuje się strona, którą pokazano na rysunku 33.5.

762

Część

V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Pewnym problemem tego interfejsu jest jednokierunkowość interakcji. Możemy dodawać produkty do koszyka na witrynie Amazon.com, ale nie możemy ich usuwać . Oznacza to, że w koszyku użytkownika przechodzącego tam i z powrotem między witrynami pojawią się podwójne liczby poszczególnych produktów.

Instalacja kodu źródłowego Aby

zainstalować

kod projektu opisanego w tym rozdziale, trzeba wykonać kilka nietypowych

czynnośce. Po umieszczeniu kodu na serwerze należy:

• utworzyć katalog, który będzie pełnił funkcję bufora, •

ustawić

uprawnienia

dostępu

do tego katalogu w taki sposób, aby skrypty

mogły

w nim

zapisywać,

• w pliku stale.php dostosować zapis o położeniu tego katalogu, • korzystając z formularza na witrynie Amazon.com, uzyskać identyfikator programisty, • w pliku stale.php umieścić ten identyfikator oraz, ewentualnie, identyfikator wspólnika, •

upewnić się,

z

czy biblioteka NuSOAP jest zainstalowana - umieściliśmy ją w katalogu ale można ją przenieść, zmieniając odpowiednio kod aplikacji,

aplikacją Tahuayo,

• sprawdzić, czy używaną do uruchomienia projektu wersję interpretera PHP5 skompilowano z włączoną obsługą dokumentów XML.

Kierunki rozwoju Ten projekt można rozbudować na wiele sposobów, na przykład zwiększyć liczbę sposobów wyszukiwania, które udostępnia witryna Tahuayo. Warto także poszukać pomysłów w ciekawych aplikacjach przykładowych dostępnych w Amazon's Web Services Resource Center. Więcej ciekawych informacji można znaleźć w sekcjach Artic1es and Tutorials i Community Code na tej samej witrynie. Koszyki na zakupy to najbardziej oczywista funkcja, jaką mogliśmy z dostępnych informacji, ale nie jedyna.

zaprogramować, korzystając

Literatura Istnieje mnóstwo książek i serwisów WWW poświęconych XML oraz usługom sieciowym. Jak zwykle, najlepiej zacząć od witryny konsorcjum W3: strony dotyczące Grupy roboczej XML (pod adresem http://www.w3.org/XML/Corel) i usług sieciowych (http://www.w3.org/2002/wsl) będą dobrym punktem wyjścia do dalszych poszukiwań.

3

Przed wyświetleniem strony skrypt pobiera dużo danych z serwera Amazon.com. Jeśli transmisja się przedłuża, wykonywanie skryptu może zostać przerwane. Należy upewnić się, że wartość parametru max_execution_time w pliku konfiguracyjnym interpretera PHP umożliwia skryptowi nawet kilka minut pracy - przyp. tlum.

Rozdział

34.

Tworzenie aplikacji Web 2.0 z wykorzystaniem technologii Ajax Na

swego istnienia sieć World Wide Web funkcjonowała jako zbiór statycznych stron tekst oraz łącza do plików graficznych, dźwiękowych i wideo. Znaczna część sieci WWW nadal ma taką właśnie postać, choć teraz większość stron zawiera tekst i multimedia generowane dynamicznie przez skrypty działające na serwerze. W taki właśnie sposób działają aplikacje, które dotąd tworzyliśmy w tej książce. Jednak powstanie Web 2.0 skłoniło programistów do wynajdowania nowych metod interakcji użytkowników z serwerami WWW i bazami danych, w których przechowywane są przetwarzane informacje. Jedną z najszybciej rozwijających się metod takiej interakcji jest technologia programistyczna Ajax (Asy nchronous JavaScript and XML) , która rozszerza zakres możliwej interakcji, a jednocześnie zmniejsza czas pozyskiwania elementów statycznych. początku

zawierających

1:. *

.•.

Aby lepiej zrozumieć ideę Web 2.0, warto przeczytać traktujący o niej esej Tima O'Reilly'ego (w języku angielskim) dostępny na stronie pod adresem http://www.oreillynet.com/ pub/ a/ oreilly/ tim/ news/ 2005/ 09/ 30/ what-is-web-20.htm/.

W tym rozdziale przedstawione zostaną podstawowe informacje na temat programowania w technologii Ajax. Omówimy także kilka przykładowych elementów Ajax, które można wykorzystać we własnej aplikacji. Niniejszego rozdziału w żadnej mierze nie można traktować jak kompletnego opisu technologii ; stanowi on jedynie dogodny punkt wyjścia do dalszej pracy i poznawania technologii. W tym rozdziale •

zostaną poruszone następujące

połączenie języków

zagadnienia:

skryptowego i znaczników, służących do tworzenia aplikacji Ajax,

• podstawowe elementy aplikacji Ajax, takie jak generowanie odpowiedzi otrzymanej z serwera,

żądania

oraz interpetowanie

•

możliwość zmodyfikowania elementów aplikacji zaimplementowanych we wcześniejszych rozdzialach w celu utworzenia stron w technologii Ajax,

•

dostępność

bibliotek kodów oraz miejsca, w których można znaleźć

więcej

informacji.

764

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Czym jest technologia Ajax? Technologia Ajax nie jest językiem programowania ani nawet technologią w klasycznym rozumieniu tego słowa . Ajax można określić jako podejście, w którym łączy się programowanie działających po stronie klienta skryptów JavaScript, przesyłanie danych w formacie XML i programowanie po stronie serwera przy użyciu języków takich jak PHP. Dodatkowo do prezentacji elementów Ajax używa się technologii XHTML oraz CSS. Wynikiem programowania w technologii Ajax jest interfejs użytkownika, który charakteryzuje się większą spójnością oraz krótszym czasem implementacji. Jest to interfejs charakterystyczny dla aplikacji interaktywnych - wystarczy wspomnieć takie serwisy, jak Facebook, Flickr czy innego rodzaju internetowe witryny społecznościowe, stanowiące wizytówkę Web 2.0. Aplikacje Web 2.0 pozwalają ich użytkownikowi wykonywać różnorodne czynności bez konieczności przeładowywania i ponownego rysowania całych stron. Za taki efekt odpowiada właśnie Ajax. Zaimplementowany skrypt działający po stronie klienta wywołuje kod działający na serwerze, lecz jedynie w obrębie określonego obszaru prezentowanego w przeglądarce użytkownika - to wła­ śnie tylko ten obszar jest następnie wyrysowywany na nowo. W ten sposób w aplikacjach internetowych symuluje się taki efekt wykonywania czynności, jaki dotychczas był znany jedynie w aplikacjach biurkowych. Często jako przykład porównuje się pracę w arkuszu kalkulacyjnym (w trybie off1ine) z przeglą­ daniem tabeli z informacjami na witrynie internetowej . W aplikacji działającej off1ine użytkownik może zmienić zawartość jednej komórki i w innych komórkach od razu uzyskać nowy wynik znajdujących się w nich formuł albo zmienić sposób sortowania danych w kolumnie - a wszystko to bez konieczności opuszczania interfejsu użytkownika. W statycznym środowisku WWW kliknięcie łącza w celu posortowania zawartości kolumny spowoduje, że do serwera przesłane zostanie nowe żądanie, serwer prześle do przeglądarki nowy zbiór danych wynikowych, a strona zostanie na nowo wyświetlona użytkownikowi . Z kolei w środowisku WWW z technologią Ajax zawartość tabeli również można posortować zgodnie z żądaniem użytkownika, lecz bez konieczności ponownego ładowania całej strony.

W kolejnych punktach przedstawione zostaną technologie używane w ramach Ajax. Prezentowane w nich informacje nie są wyczerpujące, dlatego dodatkowo wskazywane są źródła bardziej szczegółowych informacji na dany temat.

Żqdania i odpowiedzi HTTP Protokół HTTP (Hypertext Transfer Protocol) to internetowy standard, który definiuje sposób wzajemnej komunikacji między przeglądarkami internetowymi i serwerami WWW. Gdy użytkownik wpisuje w pasku adresów przeglądarki adres URL lub klika myszką łącze i wywołuje w ten sposób stronę internetową, przesyła formularz albo wykonuje inną czynność przekierowującą użytkownika do innej lokalizacji, przeglądarka wykonuje żądanie HTTP.

Żądanie zostaje przekazane do serwera WWW, który zwraca jedną z wielu możliwych odpowiedzi. Aby uzyskać zrozumiałą odpowiedź serwera, skierowane do niego żądanie musi być prawidłowo sformułowane . Wiedza na temat reguł prawidłowego formułowania żądań i odpowiedzi jest niezbędna , by móc używać Ajaksa, ponieważ to właśnie programista odpowiada za tworzenie żądań HTTP i przyjmowanie wyników w aplikacji Ajax.

Gdy wykonywane jest żądanie HTTP, klient wysyła

informację

w następującym formacie :

Rozdział

34 . • Tworzenie aplikacji Web 2.0 z wykorzystaniem technologii Ajax

765

• Wiersz otwierający, który zawiera wskazanie metody żądania, ścieżkę do zasobu oraz wersję protokołu HTTP,jakiej należy użyć, na przykład: GET http://serwer/rozdzial_34/test.html HTTP / 1.1 Innymi

najczęściej używanymi

• Opcjonalne wiersze

nagłówka

metodami

są

POST i HEAD.

w formacie parametr:

wartość,

na przykład:

User-agent: Mozil la/5.0 (Windows: U: Windows NT 6.0; en -US; rv:1.9.0.1l -'Gecko/2008070208 Firefox/3.0.1

i (lub): Accept: text/plain. text/html Pełna lista nagłówków protokołu HTTP znajduje się na stronie pod adresem http://www. w3. org/Protocols/rfc2616/.

• Pusty wiersz. • Opcjonalna treść komunikatu. Po wykonaniu żądania HTTP klient powinien Odpowiedź

• Wiersz

HTTP ma

następujący

otrzymać odpowiedź

HTTP.

format:

nazywany też wierszem statusu, który zawiera HTTP oraz kod odpowiedzi, na przykład :

otwierający ,

protokołu

używaną wersję

HTTP /1.1 200 OK Pierwsza cyfra kodu statusu (w tym przypadku kodem jest 200, a pierwszą cyfrą 2) wskazuje rodzaj odpowiedzi. Kody statusów rozpoczynające się cyfrą l oznaczają informację, 2 to prawidłowe wykonanie żądania, 3 określa przekierowanie, 4 to błąd klienta (na przykład 404 oznacza, że nie można znaleźć danej strony), zaś 5 oznacza błąd serwera (na przykład 500 to błąd w skrypcie). Pełna lista kodów statusów znajduje się na stronie pod adresem http://www.w3.org/Protocols/ rfc2616/.

• Opcjonalne wiersze

nagłówków

w formacie parametr:

wartość,

na przykład :

Server: Apache/2.2.9 Last-Modified: Fri. l Aug 2008 15:34:59 GMT

DHTML i XML Dynamiczny HTML, czyli DHTML, to określenie używane wobec połączenia statycznego kodu HTML, kaskadowych arkuszy stylów CSS oraz skryptów JavaScript przetwarzających model DOM (Document Object Model) w celu zmiany wyglądu i zawartości strony, która na pierwszy rzut oka sprawia wrażenie statycznej, po załadowaniu wszystkich jej elementów. Może się wydawać , że niczym się to nie różni od działania strony Ajaksa - i w niektórych aspektach rzeczywiście nie ma żadnej różnicy. Odmienność tkwi natomiast przede wszystkim w asynchronicznym trybie połączeń między klientem i serwerem, czyli w literce "A" słowa Ajax. Na stronach DHTML można prezentować treści dynamiczne stanowiące zawartość elementów nawigacyjnych albo elementów formularzy i zależne od wartości wybranych w innych częściach strony, jednak wszystkie prezentowane w ten sposób dane są pobierane od razu w momencie ładowania strony. Jeżeli na przykład stworzono stronę DHTML, na której po umieszczeniu wskaźnika myszy na łączu albo na przycisku prezentowana jest Sekcja l. jakiegoś tekstu, zaś po umieszczeniu wskaźnika

766

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

myszy na innym łączu albo przycisku wyświetlana jest Sekcja 2. tekstu, to zarówno treść Sekcji 1., jak i Sekcji 2. musi zostać wcześniej załadowana przez przeglądarkę . Programista implementuje prosty skrypt JavaScript, który odpowiednio ustawia atrybuty CSS definiujące widoczność poszczególnych sekcji zależnie od czynności wykonanych myszą przez użytkownika. Na podobnej stronie wykonanej w technologii Ajax obszary zarezerwowane dla tekstu Sekcji 1. i Sekcji 2. będą najprawdopodobniej wypełniane odpowiednią treścią stanowiącą wynik zdalnego wywołania skryptu na serwerze, natomiast pozostała część strony będzie mieć charakter statyczny. XHTML (ang. Extensible Hypertext Markup Language) działa podobnie do HTML i DHTML, pod tym względem, że wszystkie trzy języki służą do wyznaczania treści prezentowanych na urzą­ dzeniu klienckim (w przeglądarce internetowej, telefonie czy innym urządzeniu podręcznym) oraz pozwalają na integrację arkuszy eSS odpowiedzialnych za sterowanie sposobem prezentacji tych treści. Różnica między XHTML i HTML polega między innymi na tym, że XHTML jest zgodny ze składniąjęzyka XML i oprócz standardowych urządzeń do przeglądania sieci WWW może być interpretowany również przez narzędzia przetwarzania kodu XML. Język

W języku XHTML stosuje się tylko małe litery - zarówno gdy chodzi o nazwy elementów (na przykład zamiast lub znacznik
. informacji na temat XHTML TRlxhtmlJ l.

Więcej

można znaleźć

na stronie pod adresem http://www. w3.org/

Kaskadowe arkusze stylów (CSS) Kaskadowe arkusze stylów (ang. Cascading Style Sheets - es S) służą do precyzyjnego defmiowania sposobu prezentacji stron statycznych, dynamicznych i Ajaksa. Dzięki arkuszom stylów eSS programiści mogą zmieniać definicję znaczników, klas lub identyfikatorów w danym dokumencie (arkuszu stylów) i rozpropagować dokonane zmiany od razu na wszystkie strony, które korzystają z tego arkusza stylów. Definicje, inaczej zwane regułami, muszą być zgodne z określonym formatem, do czego wykorzystuje się selektory, deklaracje i wartości . • Selektory to nazwy znaczników HTML, takie jak body czy hl pierwszego poziomu). • Deklaracje to •

Wartości

właściwości

nadaje

się

(oznaczający nagłówek

samego arkusza stylów, na przykład background albo font-size.

deklaracjom, na przykład white albo 12pt.

Poniżej przedstawiono fragment arkusza stylów, który wskazuje, że treść dokumentu ma być prezentowana na białym tle, a tekst dokumentu ma być wyświetlany normalną czcionką Verdana o rozmiarze 12 punktów lub przy użyciu czcionki sans-serif:

body { background: white [lub #fff albo #ffffff): font-family: Verdana. sa ns-serif: font-s i ze: 12pt: font-weight: normal: Tak zdefmiowane wartości będą obowiązywać na całej stronie do czasu, aż wygenerowany zostanie element, który w arkuszu stylów będzie posiadał swój własny, odmiennie zdefiniowany styl. Na

Rozdział

34 . • Tworzenie aplikacji Web 2.0 z wykorzystaniem technologii Ajax

767

przykład gdy na stronie wystąpi znacznik hl, klient wyświetli tekst nagłówka pierwszego poziomu zgodnie z defInicją znacznika - prawdopodobnie czcionka nagłówka będzie większa niż 12 punktów, zaś font -weight zostanie ustawiony na bold.

Oprócz możliwości defIniowania selektorów, w arkuszu stylów można także defIniować własne klasy i identyfIkatory. Za pomocą klas (których można używać względem różnych elementów występu­ jących na stronie) i identyfIkatorów (które w danej stronie mogą wystąpić tylko raz), można jeszcze bardziej doprecyzowywać sposób wyświetlania oraz funkcje elementów wyświetlanych na witrynie. Jest to szczególnie istotne na witrynach stworzonych przy użyciu Ajaksa, ponieważ tworzy się w nich predefIniowane obszary dokumentu, w których docelowo mają być wyświetlane nowe informacje pozyskane jako wynik działania skryptu działającego zdalnie. Klasy defIniuje się w sposób analogiczny do selektorów: wokół defInicji klasy muszą znajdować się nawiasy klamrowe, zaś sarne defInicje muszą być oddzielone od siebie znakiem średnika. Poniżej przedstawiono przykładową defInicję klasy o nazwie obszarajax:

.obszarajax { width: 400px: height: 400px: background: #fff: border: lpx sol id #000: Gdy przedstawiona klasa obszarajax zostanie zastosowana w kontenerze div, powstanie kwadrat o wymiarach 400 pikseli na 400 pikseli o białym tle oraz z cienkim czarnym obramowaniem. Klasy można użyć w następujący sposób:


class="o b s zarajax" >jak i ś

tekst

stosowania arkuszy stylów jest utworzenie oddzielnego pliku, w którym wszystkie defmicje stylów i podłączenie tego pliku do elementu nagłówka dokumentu HTML w następujący sposób:

Najpopularniejszą metodą znajdują się

Więcej informacji na temat arkuszy stylów CSS w3.org/TRlCSS2/.

można znaleźć

na stronie pod adresem http://www.

Skrypty działajqce pO stronie klienta Skrypty działające po stronie klienta są wykonywane, gdy przeglądarka internetowa pobierze z serwera WWW całą stronę. Wszystkie zaimplementowane funkcje wchodzą w skład danych pobieranych z serwera i oczekują na ich wykonanie. Na kliencie najczęściej wykonuje się czynności polegające na wyświetlaniu i ukrywaniu sekcji tekstu lub obrazków, zmianie koloru, rozmiaru i umiejscowienia tekstu lub obrazków, wykonywaniu obliczeń oraz weryfIkowaniu poprawności danych wpisywanych w formularzach jeszcze przed ich wysłaniem do serwera w celu odpowiedniego przetworzenia. skryptowym działającym na kliencie jest JavaScript - literka "J" w słowie Ajax. Kolejnym przykładem języka skryptowego działającego po stronie klienta jest VBScript, który jest jednak językiem rozwijanym przez Microsoft, a więc nie nadaje się do zastosowań w środowiskach o otwartym dostępie do kodu źródłowego, w których można napotkać róż­ nego rodzaju systemów operacyjnych i przeglądarek internetowych.

Najczęściej używanym językiem

768

C zęść

Skrypty

V . Tworzenie praktycznych projektów PHP i My$QL

działajqce

po stronie serwera

Skrypty działające po stronie serwera to wszystkie skrypty, które znajdują się na serwerze WWW i są interpretowane albo kompilowane przed wysłaniem odpowiedzi do klienta. Skrypty działające po stronie klienta zazwyczaj odpowiadają za nawiązywanie połączeń z bazami danych. Dlatego wysyłanie żądań i odbieranie odpowiedzi z baz danych jest częścią skryptów działających po stronie serwera. Skrypty mogą być pisane w dowolnym języku obsługiwanym na serwerze, takim jak Perl, JSP, ASP czy PHP. Z oczywistych względów wszystkie przykłady prezentowane w tej książce są implementowane w ostatnim z wymienionych języków . Ponieważ odpowiedź skryptu działającego po stronie serwera zwykle ma postać danych zapisanych w ramach znaczników zgodnych z którymś z wariantów standardowego języka HTML, środowisko używane na kliencie nie ma większego znaczenia.

XML i XSLT XML przedstawiono już pokrótce w rozdziale 33. Znalazły się tam podstawowe informacje na temat formatu, struktury i sposobu jego użycia. W kontekście aplikacji Ajax XML (czyli literka ,X" w słowie Ajax) służy do wymiany danych, zaś do przetwarzania tych danych przeznaczony jest XSL T. Same dane są przesyłane i pozyskiwane z utworzonej aplikacji Ajax. Język

informacji na temat XML-a można znaleźć na stronie pod adresem http://www.w3.org/XMLI, XSL T jest szczegółowo opisany na stronie pod adresem http://www.w3.org/ TRlxslt201.

Więcej zaś

Podstawy technologii Ajax Po przedstawieniu składowych części aplikacji Ajax w tym punkcie wszystkie części zostaną ze sobą w celu utworzenia przykładu ilustrującego działanie technologii. W trakcie implementacji przykładowej aplikacji trzeba cały czas pamiętać o tym, że głównym celem, dla którego wykorzystuje się Ajaksa, jest tworzenie interaktywnych witryn odpowiadających na czynności użyt­ kownika bez przestojów związanych z odświeżaniem całej strony. połączone

Aby

taki efekt, aplikacja Ajax posiada specjalną warstwę przetwarzania, która występuje serwerem WWW odpowiedzialnym za wygenerowanie tej strony. Warstwę tę często określa się mianem platformy Ajax Framework (albo Ajax Engine). Zadaniem platformy jest obsługa żądań przesyłanych między użytkownikiem a serwerem WWW oraz przesyłanie żądań i odpowiedzi na nie bez dodatkowych czynności, takich jak ponowne wyrysowywanie strony, oraz bez zbędnych przestojów w obsłudze czynności wykonywanych przez użytkownika, takich jak przewijanie, klikanie myszą czy wczytywanie bloku tekstu. uzyskać

między wywoływaną stroną internetową oraz

W kolejnych podpunktach opisany zostanie sposób współdziałania ze sobą poszczególnych ników aplikacji Ajax, którego efektem jest płynne działanie strony internetowej .

skład­

Obiekt XMLHTTPRequest W jednym z wcześniejszych punktów tego rozdziału wspomniano o żądaniach i odpowiedziach HTTP oraz pokazano, w jaki sposób w aplikacjach Ajax korzysta się ze skryptów działających po stronie klienta. Szczególnym obiektem języka JavaScript jest obiekt o nazwie XMLHTIPRequest, który odgrywa kluczową rolę w trakcie łączenia się z serwerem WWW i wysyłania żądania bez konieczności przeładowywania całej strony internetowej.

Rozdział

I:....

Ze

34 . • Tworzenie aplikacji Web 2.0 z wykorzystaniem technologii Ajax

769

obiekt XMLHTIPRequest może wywoływać adresy URL wskazujące Obiekt nie może bezpośrednio wywoływać serwerów zdalnych .

względów bezpieczeństwa

wyłącznie tę samą domenę.

Obiekt XMLHTIPRequest jest "kręgosłupem" każdej aplikacji Ajax, ponieważ stanowi on łącznik między żądaniem klienta i odpowiedzią z serwera. Sposób tworzenia i korzystania z instancji obiektu XMLHTIPRequest zostanie opisany już za chwilę, warto jednak już teraz zajrzeć na stronę pod adresem http://www.w3.org/TRlXMLHttpRequest/, gdzie znajdują się bardziej szczegółowe informacje na temat obiektu. Atrybuty obiektu XMLHTIPRequest przedstawiono w tabeli 34.1.

Tabela 34.1. Atrybuty obiektu XMLHTTPRequest

Atrybut

Opis

onreadystatechange

Wskazuje

readyState

Stan żądania reprezentowany przez liczby całkowite : O (żądanie nie zostało zainicjowane), l (ładowanie), 2 (załadowane), 3 (interakcja) i 4 (ukończone)

responseText

Zawiera dane zwrócone w postaci

responseXML

Zawiera dane zwrócone w postaci obiektu dokumentu w formacie XML

status

Kod statusu HTTP zwrócony przez serwer, na przykład 200

statusText

Komunikat statusu HTTP zwrócony przez serwer, na przykład OK

funkcję, którą należy wywołać,

readyState

Obiekt XMLHTIPRequest

udostępnia również

ciągu

gdy zmieni

się wartość właściwości

znaków

kilka metod, opisanych w tabeli 34.2.

Tabela 34.2. Metody obiektu XMLHTTPRequest

Atrybut

Opis

abort()

Zatrzymuje

getA 11 ResponseHeaders ( )

Zwraca ciąg znaków ze wszystkimi

getResponseHeader(nagłówek)

Zwraca ciąg znaków z

open( 'metoda'. 'URL'. 'a')

Wskazuje metodę HTTP metoda (na przykład POST albo GET), docelowy adres URL URL oraz narzuca tryb asynchroniczny żądania (gdy a ma wartość 't rue ' ) lub tryb synchroniczny (gdy a ma wartość' fa l se ')

send (treść)

żądanie

Wysyła żądanie

nagłówkami

zawartymi w odpowiedzi.

wartością nagłówka nagłówek

z opcjonalną zawartością metody POST wyznaczaną przez parametr

treść

setRequestHeader( 'x'.

'y' )

Ustawia parę parametr (x) i wartość (y), po czym wysyłają w żądaniu jako nagłówek

Zanim będzie można skorzystać z obiektu XMLHTIPRequest, trzeba najpierw utworzyć jego Czynność ta nie ogranicza się tylko do wykonania poniższej instrukcji:

instancję .

var zadanie = new XMLHTTPRequest(): Przedstawiony fragment kodu JavaScript zadziała w przeglądarkach innych niż Internet Explorer, jednak strona powinna być dostępna dla jak największej rzeszy użytkowników. Dlatego aby zapewnić, że instancja obiektu XMLHTIPRequest zostanie utworzona w każdej przeglądarce, trzeba zastosować następujące rozwiązanie:

770

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

function pobierzZadanieXMLHTTPC) { var zadani e = fa lse; try ( /* dla przeglądarki Firefox */ zadan ie = new XMLHttpRequest C); } catch Cblad) { try ( /* dla niektórych we rsj i p r zeg l ąd a rk i JE */ zadanie = new ActiveXObjectC "Msxm1 2. XMLHTTP" ); } catch Cb lad) { try ( /* dl a pozostałyc h wersji przeg ląda r ki JE */ zadanie = new Act i veXObjectC "Microsoft. XMLHTTP") ; } catch Cblad) ( zada nie = fa l se ;

return zadanie; JavaScript zapisze się w pliku o nazwie funkcje_ ajaxjs, a sam plik umieści na serwerze WWW, będzie on stanowił zaczątek biblioteki funkcji Ajax.

Jeżeli powyższą funkcję się

Aby w aplikacji Ajax utworzyć instancję obiektu XMLHTIPRequest , wystarczy dołączyć do aplikacji plik z funkcją pobi er zZadani eXMLHTIP:

<scri pt src="funkcje_ajax.js " type= "text!ja vasc ript "> Potem

można już wywołać

nowy obiekt i kontynuować

implementację :

<script type=" text!javascript "> var mojeZada nie = pobierzZadanieXMLHTTPC); W

następnym

punkcie do pliku funkcji Ajax dopisane

Komunikowanie

się

zostaną

kolejne elementy.

z serwerem

Dzięki przykładowi zaprezentowanemu w poprzednim punkcie zyskano możliwość tworzenia nowego obiektu XMLHTIPRequest, natomiast nie wykonano dotąd żadnego zadania, które wymagałoby komunikacji z serwerem. W następnym przykładzie zaimplementowana zostanie funkcja JavaScript, która wysyła żądanie do serwera, a konkretnie do skryptu PHP o nazwie czasserwera.php.

functio n odczytajCzasSerweraC) ( va r strona = 'czasserwera.php' ; liczbal osowa = parseJntC Math.randomC)*999999999999999); var adresURL = strona +"7 losowa="+l iczbaLosowa; mojeZadanie.openC"GET". adres URL. true); mOjeZadanie.onreadystatechange = odpowiedzHTTP; mojeZadanie.sendCnull); W pierwszym wierszu przedstawionej funkcji tworzona jest zmienna o nazwie st rona , której wartościąjest czasserwe r a . php. Jest to nazwa skryptu PHP, który znajduje się na serwerze WWW. Kolejny wiersz może się wydawać niepotrzebny, ponieważ tworzy on jedynie liczbę los ową. Od razu nasuwa się pytanie, jaki związek ma liczba losowa z odczytem czasu na serwerze? Otóż

Rozdział

34 . • Tworzenie aplikacji Web 2.0 z wykorzystaniem technologii Ajax

771

liczba losowa nie ma żadnego bezpośredniego wpływu na działanie skryptu. przydla której liczba losowa jest najpierw tworzona, a następnie dołączana do adresu URL w trzecim wierszu skryptu, jest chęć uniknięcia problemów z działaniem przeglądarki (albo serwera pośredniczącego), która może zapisywać żądanie w buforze pamięci podręcznej . Gdyby adres URL miał prostą postać http://serwer/skrypt.php, wynik jego działania mógłby zostać zapisany do pamięci podręcznej. Jeżeli jednak adres URL ma postać http://serwer/skrypt.php?/osowa= liczbaLosowa, żądanie nie zostanie zapisane w pamięci podręcznej, ponieważ przy każdym wywoła­ niu skryptu adres URL będzie inny, mimo że sposób działania samego skryptu pozostanie bez zmian. rzeczywiście, czyną,

W ostatnich trzech wierszach funkcji wywoływane są trzy metody instancji obiektu XMLHTTPRequest (open, onreadystatechange i send), utworzonej w wyniku wywołania funkcji pobi erzZadani e '+ XMLHTTP ( ), którą przedstawiono w poprzednim punkcie. W wierszu, w którym wywoływana jest metoda open, przekazywanymi do niej parametrami są typ (GET), adres URL (adresURL) oraz wartość true, wskazująca, czy żądanie ma mieć tryb asynchroniczny.

żądania

W wierszu, w którym wywoływana jest metoda onreadystatecha nge, w momencie zmiany stanu obiektu funkcja wywołuje inną funkcję o nazwie odpowi edzHTTP. W wierszu zawierającym werze treść NULL. teraz listingu 34.1.

Możemy

.. Listing 34.1.

Zawartość

utworzyć

wywołanie

metody send funkcja

wysyła

plik o nazwie czasserwera.php i

do serwera

umieścić

działającego

na ser-

w nim kod widoczny na

pliku czasserwera.php

<7php header('Content-Type: text /xml 'l; echo " Jest ".date('d-m-Y') " ; ?>

godZina ".date('H:i :s'). ".

skrypt zwraca aktualny czas na serwerze wskazywany przez funkcję date() języka PHP. wynikowa jest zwracana w ciągu znaków zakodowanym w formacie XML. Funkcja date() jest wywoływana dwukrotnie: najpierw jako date ( 'H: i : s ' ), przez co zwraca liczbę godzin, minut i sekund zgodnie z bieżącym czasem na serwerze i w formacie 24-godzinnym, a następnie jako date( 'd -m- Y' ), co powoduje zwrócenie dnia, miesiąca i roku, w którym nastąpiło wywołanie skryptu. Powyższy

Wartość

Wynikowy ciąg znaków będzie miał postać przedstawioną poniżej (elementy zawarte w nawiasach kwadratowych będą oczywiście zastąpione przez rzeczywiste wartości):

Jest [data]. godzina [godzina] W

punkcie utworzona zostanie brakująca funkcja odpowiedzHTTP(), zaimplementujemy kod, którego zadaniem będzie odpowiednie przetworzenie odpowiedzi zwracanej przez skrypt PHP wywołany na serwerze. następnym

także

772

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Przetwarzanie odpowiedzi serwera Funkcja odczyt ajCzasSe rwera() z poprzedniego punktu wywołuje funkcję odpowi edzHTTP() i wykonuje odpowiednie czynności na zwróconym przez nią ciągu znaków. Poniższy przykładowy kod odpowiednio interpretuje odpowiedź i powoduje wy ś wietlenie tego ciągu w przeglądarce użyt­ kownika:

function odpowiedzHTTP() { if (mojeZadanie.readyState == 4) ( if(mojeZadanie.status == 200) { var ciagCzasu = mojeZadan ie.responseXML.getE lementsByTagName( "ciagczasu ")[OJ: document.get ElementByJd('pokaz').innerHTML = ciagCzasu.childNodes[OJ.nodeValue: }

else ( document.getElementByJd( ' pokaz'). innerHTML = '' ;

Zewnętrzna instrukcja i Le l se sprawdza stan obiektu, Jeżeli obiekt znajduje się w stanie innym niż 4 (żądanie zakończone), wyświetlana jest animacja « i mg src="a j ax- l adowanie . gif.g i f "/» . Je śli natomiast stan readyState obiektu mojeZadan i e ma wartość 4, w kolejnej czynności następuje sprawdzenie, czy serwer zwrócił status 200 (OK). Jeżeli serwer zwrócił status 200, tworzona jest mowa zmienna o nazwie ci agCzasu. Zmiennej przypisywana jest wartość przechowywana w elemencie ci agczas u danych XML od e słanych przez skrypt wykonany na serwerze; element natomiast zostaje odczytany przy użyciu metody getEl ement '+ByTagName odpowiedzi zwróconej przez obiekt:

var ciagCzasu = mojeZadanie.responseXML.getElementsByTagName("ciagczasu")[OJ: Kolejny krok polega na wyświetleniu wartości w odpowiednim obszarze zdefiniowanym w pliku HTML przez arkusz stylów CSS. W naszym przykładzie wartość wynikowa jest wyświetlana w elemencie dokumentu zdefiniowanym jako pokaz:

document.getE lementByJd( 'pokaz').innerHTML = ciagCzasu.chi ldNodes[OJ.nodeValue: Na tym etapie implementację skryptufimkcje_ajaxjs można uznać za zakończoną. Zawartość pliku przedstawiono na Iistingu 34.2. Lisłi ng

34.2. Zawartość pliku funkcje aj ax.js function pobierzZadanieXMLHTTP() { var zadan ie = fa l se: try ( / * dla przeglądarki Firefox */ zadanie = new XMLHttpRequest(): catch (blad) { try ( / * dla niektórych wersji przeglądarki JE */ zadanie = new ActiveXObject( "Msxm12.XMLHTTP") : catch (blad) { try ( /* dla pozosta ł ych wersji przeglądarki JE */ zadanie = new Act iveXObject("Microsoft.XMLHTTP"): } catch (blad) { zadanie = false:

Rozdział

34 . • Tworzenie aplikacji Web 2.0 z wykorzystaniem technologii Ajax

773

return zadanie : function odczytajCzasSerwera() ( var strona ~ ·czasserwera.php·: liczbalosowa ~ parselnt(Math.random()*999999999999999): var adresURL ~ strona +"?losowa~"+liczbaLosowa: mojeZadanie.open( "GET". adresURL. true): mOjeZadanie.onreadystatechange ~ odpowiedzHTTP : mojeZadanie.send(nul l ): function odpowiedzHTTP() { if (mojeZadanie.readyState ~~ 4) ( if(mojeZadanie.status ~~ 200) { var ciagCzasu ~ mojeZadanie.responseXML.getElementsByTagName("ciagczasu")[O]: document.getE lementByld('pokaz').innerHTML ~ ciagCzasu.chi ldNodes[O] .nodeVa l ue : }

} else ( document.getElementByld( ' pokaz ' ). innerHTML ~ '
W następnym punkcie

zakończymy implementację

src~ " ajax-ladowa n ie.gif.gif " /> ' :

wymaganego kodu HTML i wszystkie elementy Ajax.

zostaną ze sobą połączone , tworząc pełnoprawną aplikację

Połqczenie wszystkich

elementów aplikacji

Jak powiedziano już we wcześniejszej części tego rozdziału, Ajax jest połączeniem różnych technologii. We wcześniejszych punktach użyto kodu JavaScript oraz PHP, czyli skryptów działających na kliencie i na serwerze, aby utworzyć żądanie HTIP i pozyskać odpowiedź. Brakującym elementem w całej układance jest komponent odpowiedzialny za prezentację wyników. Do wygenerowania wyników w sposób czytelny dla użytkownika wykorzystuje się XHTML i CSS. Listing 34.3 przedstawia zawartość pliku ajaxCzasSerwera.htm/. W pliku tym znajdują się odwołania do elementów arkusza stylów oraz wywołania kodu JavaScript, który z kolei wywołuje skrypt PHP i odczytuje odpowiedź uzyskaną z serwera. Listing 34_3.

Zawartość

pliku ajaxCzasSerwera.html

<'DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Transitional//EN" ''http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-transitional .dtd "> <style> bOdy { background: #fff: font-family: Verdana. sans-serif: font-size: 12pt: font -wei ght: normal : .poleinformacji { width: 400px: height: 50px: background-co lor:#ffffff: border:2px solid #000000:

lan g~"pl">

774

Część

}

V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

line-height: 2.5em: margin-top: 25px: font-size: 12pt: font-weight: bold:

<script src="funkcje_ajax.js " type="textljavascript"> <script type= "textljavascript"> var mojeZadanie = pobierzZadanieXMLHTTP():

Prezentacja Ajax

Umieść wskaźnik myszy nad poniższym polem. aby uzyskać aktualny czas ~ na serwerze.
Strona nie jest odświeżana - zmienia się jedynie zawartość pola.

deklaracja XHTML, po niej zaś widnieją otwierające znaczniki head dokumentu między znacznikami <style> umieszczono wpisy arkusza stylów. W przykładzie zdefiniowano jedynie dwa wpisy: format całej " zawartości znacznika body dokumentu oraz format elementu, który używa klasy po lei nformacj i. Klasę po l ei nformacj i zdefiniowano jako prostokąt o wysokości 50 pikseli i szerokości 300 pikseli z białym tłem i czarnym obramowaniem. Dodatkowo każdy tekst wyświetlany w tym prostokącie będzie zapisany pogrubioną czcionką o rozmiarze 12 punktów. Na

początku

pliku znajduje

się

i . W obszarze

nagłówka

Po wpisach arkusza stylów, lecz biblioteki funkcji JavaScript:

wciąż

w obszarze

nagłówka

dokumentu, znajduje

się łącze

do

<script src=" funk cje_ajax.js" type="textljavascript "> Bezpośrednio

po

XMLHTTPRequest:

łączu

znajduje

się

instrukcja, która tworzy nowy obiekt mojeZadani e klasy

<script type="text/javascript"> var mojeZadanie = pobierzZadanieXMLHTTP(): Element head zostaje zamknięty, a po nim następuje otwarcie elementu body. Wewnątrz elementu body znajduje się wyłącznie kod XHTML. W wyśrodkowanym elemencie div znajduje się tekst nagłówka strony (Prezentacja Ajax) oraz przeznaczona dla użytkownika instrukcja, która infor-. muje, że aby uzyskać aktualny czas na serwerze, trzeba umieścić wskaźnik myszy na prostokącie . wykonywana na stronie następuje wewnątrz atrybutów elementu div o identyfikatorze pokaz, a konkretnie w procedurze obsługi zdarzenia onmouseover:

Najważniejsza czynność



Rozdział

34 . • Tworzenie aplikacji Web 2.0 z wykorzystaniem technologii Ajax

775

funkcji onmouseover w chwili, gdy użytkownik umieści wskaźnik myszy w obszarze definiowanym przez element di v o nazwie pokaz, wywołana zostanie funkcja JavaScript o nazwie odezytajCzasSerweraO. W wyniku wywołania funkcji odezytajCzasSerweraO do serwera wysyłane jest żądanie, serwer zwraca odpowiedź, a tekst tej odpowiedzi zostaje wyświetlony wewnątrz elementu div. Dzięki użyciu

I:.

JavaScript można wywołać również na kilka innych sposobów, na przykład z poziomu procedury obsługi zdarzenia one l i ck przycisku formularza .

Funkcję języka

• t.

Na rysunkach 34.1, 34.2 i 34.3 przedstawiono sekwencję zdarzeń wykonywanych przez zaprezentowane skrypty. Przez cały czas działania strona ajaxCzasSerwera.htm/ nie jest ładowana na nowo. Zmianie ulega za każdym razem wyłącznie zawartość elementu di v o nazwie pokaz.

Rysunek 34.1. Po pierwszym wywołaniu na stronie ajaxCzasSerwera.htm/ znajdują się jedynie instrukcje d/a użytkownika oraz pusty obszar

~. Płik

fcłjc,)a

~ Ułubum~

e

httr

Widok

lotalhost ro;:d:rl,,!. l" UlotHOl'lt

"j"i(.lMSl"·:.frtra_h~l'Jl'

HiIlZC:rt1i.1

PoITtOC

~htt;;;'~-;~M;;(fzj31.~/aja){C~;;~;~-;~:~~-·1.

Prezentacja Ajax myszy nad poniższym polem, aby uzyskać akt ual ny cza s na serwerze. Stro na nie jest odświeżana - zmienia się jedynie zawartość pola .

Umie ść wskaźnik

Gotowe

:

~ lohln)' l ntr.n~

Dodanie nowych elementów do wcześniejszych projektów W

z projektów zaimplementowanych w piątej części niniejszej książki nie zastosowano Ajax. W każdym projekcie występują formularze przesyłane na serwer oraz wykonywane jest przeładowywanie stron. Wprawdzie niektóre strony zawierają elementy dynamiczne, lecz żadna z nich nie zapewnia użytkownikowi wrażenia płynnego działania charakterystycznego dla stron Web 2.0. żadnym

rozwiązań

Z drugiej jednak strony zawarcie elementów Ajax we wcześniej prezentowanych projektach odwróciłby uwagę od najważniejszych zagadnień dotyczących tworzenia aplikacji internetowych z wykorzystaniem PHP i MySQL. Inaczej mówiąc: aby nauczyć się biegać, trzeba najpierw nauczyć się chodzić. Teraz jednak, gdy wiemy już, jak się biega (a przynajmniej truchta), można pokusić się o zmodyfikowanie niektórych elementów wcześniej utworzonych aplikacji i dołączenie do nich rozwiązań Ajax, a także zacząć myśleć o dołączaniu elementów Ajax do aplikacji utworzonych samodzielnie.

776

Część

Y • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Rysunek 34.2. Użytkownik umieścił wskaźnik

myszy nad prostokątem,

PlIk
co spowodowało

wysłanie żądania;

Widok

fdyQ~

Ufubhme

ikona

trwa

ładowanie

obiektu

Po\łlO(

Prezentacja Ajax

w prostokącie wskazuje,

że

ł.:arz.~ cttia

UkJblorw:

myszy nad poniżs z ym polem, aby u zyskać aktua lny czas na serwerze. St rona nie Jest odświe ż ana - zmienia się Jedynie zawartość pola .

U m i eść wskażnik

• j <1\ 11)<'%

lok.invintramt

Rysunek 34.3. Wynik zwrócony przez serwer zostaje wyświetlony w elemencie div o nazwie pokaz; ponowne umieszczenie wskaźnika myszy nad prostokątem spowoduje ponowne wywołanie skryptu

I~ . Płik

f~c;i.

~ Ulub/OM

e

l'rt.p.

Widok

•

IOUllhost '~,):rtńdt ł"L((rJ\$t:''W~l''J t-1rt' Ulubione

ł'talzt<1złi

PoMO<

1 ehttp://lO'1IIhOfVrOldZ:;:~JW;;a,html

·-1

Prezentacja Ajax myszy nad poniższym polem, aby uzyskać aktua lny czas na serwerze . St rona nie Jest odśw i eżana - zmienia się jedynie zawartość pola.

Um i eść wskażn i k

Jest 14-03- 2009, godzina 13:21:41.

Gotowe

Proces

programisty Ajax zwykle przebiega następująco: jakie konkretne zadania będzie i jakie zdarzenia zachodzące na stronie będą wywoływać te zadania? Na przykład czy użytkownik będzie musi ał za każdym razem nacisnąć przycisk, aby zatwierdzić formularz i przejść do następnej czynności , czy może samo przeniesienie fokusu z elementu formularza (pola tekstowego, przycisku opcji, pola wyboru) powinno prowadzić do wysłania asynchronicznego żądania do serwera? Po ustaleniu rodzajów zadań , jakie trzeba będzie realizować w aplikacji, można zacząć implementować funkcje JavaScript, które będą wywoływać skrypty PHP odpowiedzialne za obsługę żądania i zwrócenie odpowiedzi przez serwer. myślowy

wykonywał użytkownik

W następnych punktach do skryptów elementy Ajaksa.

wcześniej

utworzonych w tej

ksi ążce

dodane

zostaną wybrane

Rozdział

34 .• Tworzenie aplikacji Web 2.0 z wykorzyst.aniem technologii Ajax

777

Dodanie elementów Ajaksa do witryny ZakładkaPHP W rozdziale 27. utworzona została aplikacja o nazwie ZakładkaPHP. Zanim zyska się możliwość zapisywania w aplikacji zakładek i uzyskiwania rekomendacji innych zakładek, którymi dany użyt­ kownik mógłby być zainteresowany i które zostały zapisane przez inne osoby, trzeba się najpierw zarejestrować i zalogować do systemu. Ponieważ aplikacja została już stworzona i składa się z kilku ściśle ze sobą powiązanych skryptów i bibliotek PHP, trzeba najpierw zastanowić się, jak do tego rozwiązania można dodać kolejne pliki: arkusze stylów, funkcje JavaScript czy skrypty PHP odpowiedzialne za wykonywarue czynności po stronie serwera. Odpowiedź jest prosta: wystarczy utworzyć oddzielny plik dla arkusza stylów oraz dodatkowy plik dla wszystkich funkcji języka JavaScript. Następrue w istniejących już skryptach PHP utworzonych w rozdziale 27. należy dodać polecerua, które dołączą utworzone pliki zewnętrzne, gdy będzie to korueczne, a także wywołarua odpowiednich funkcji JavaScript. Wszelkie nowe skrypty PHP również trafią do oddzielnych plików, oddzielnie od już istniejących plików aplikacji.

Po ustaleniu sposobu

nowymi plikami trzeba ustalić, które zadania wykonywane przez realizowane za pomocą rozwiązań Ajax. Pierwszym naturalnym kandydatem do rozszerzerua o elementy Ajax wydaje się funkcja rejestracji i logowania użytkowruka, jednak w celu zaoszczędzerua miejsca zdecydowano się na mechanizm dodawania i edytowania zakładek zapisanych przez użytkownika. zarządzania

użytkownika mogą być

Zmianie ulegną również już istniejące pliki aplikacji. Dlatego najlepiej będzie skopiować pliki z rozdziału 27. do nowego katalogu, przeznaczonego na projekt będący przedmiotem tego rozdziału. Wszelkie zmiany będą wówczas wprowadzane w nowym katalogu, zaś działająca już wersja serwisu ZakładkaPHP pozostanie niezmieniona. Aby elementy Ajax zastosować na stronach przeznaczonych do rejestracji i logowania użytkowników, można by na przykład wywołać funkcję JavaScript, która z kolei będzie wywoływać skrypt PHP, sprawdzający, czy adres poczty elektronicznej użytkownika oraz nazwa użytkownika znajdują się już w bazie danych systemu. Funkcja mogłaby także informować o ewentualnych błędach, a na końcu blokować możliwość zatwierdzenia formularza rejestracji do czasu, aż zidentyfikowane błędy zostaną usunięte.

utworzenie dodatkowych plików Jak wspomniano przed chwilą, do aktualnej struktury aplikacji trzeba będzie dołączyć nowe pliki. Nowe pliki będą tworzone stopniowo w trakcie lektury kolejnych podpunktów, warto jednak od razu zastanowić się nad sposobem podejścia do potencjalnych trudności. Załóżmy, że utworzone zostaną co najmniej dwa nowe pliki: arkusz stylów oraz biblioteka funkcji JavaScript. Obydwa pliki warto utworzyć już teraz i nadać im nazwy nowy_GS.css oraz nowe_ajaxjs. Nowy arkusz stylów (plik nowy_as. css) może na razie pozostać pusty, ponieważ rue zdefiniowaliśmy jeszcze żadnych nowych stylów, natomiast w pliku nowe_ajaxjs powinna od razu znaleźć się funkcja pobi erzZadani eXMLHTIP() , która będzie tworzyć nową instancję obiektu XMLHTIPRequest obsługiwanego przez wszystkie przeglądarki. Zawartość plików będzie się rozszerzać w później­ szym czasie, jednak już teraz można je załadować na serwer WWW.

Kolejny krok polega na umieszczeniu łącza do obydwóch nowych plików w jednej z już istnieją­ cych funkcji witryny ZakładkaPHP, odpowiedzialnej za wyświetlarue danych. W ten sposób zapewnimy sobie, że style zdefmiowane w arkuszu stylów będą zawsze dostępne, podobnie zresztąjak biblioteka funkcji JavaScript. Jak pamiętamy z rozdziału 27., funkcja, która odpowiada za (między innymi) wyświetlanie elementu nagłówka HTML nosi nazwę tworz_nag l owek_htm l ( ) i znajduje się w plikufunkcje_wyswietlphp.

778

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Nowa wersja funkcji znajduje

się

na Iistingu 34.4.

LIsting 34.4. Zmodyfikowana wersja funkcji tworz_naglowek_html(), w której umieszczono

łącza do nowego

arkusza stylów oraz do biblioteki funkcji JavaScript

function tworz_naglowek_html ($tytul) II wyświetlenie nagłówka HTML <style> body { font-family: Ar ial. Helvetica. sans-serif; font-size: 13px } li. td { font -family: Arial. Helvetica. sans-serif; font-size: 13px } hr { color: #3333cc; } a { color: #000000 } <script src~"nowe_ajax.js" type~"text/javascript " >
alt~"Logo ZakładkaPHP" border~"O"

valign~"bottom"

height

~

"55" width

~

"57" I>

< hl > Zakła dkaPHP

---

Gdy teraz na serwer załadowany zostanie nowy arkusz stylów, biblioteka funkcji JavaScript oraz sam plikfunkcje_wyswietlphp, po czym otwarta zostanie któraś ze stron witryny ZakładkaPHP, nowe pliki powinny zostać dołączone bez błędów . W następnym kroku w nowych plikach umieszczone zostaną dodatkowe style i skrypty, a także zaimplementowane zostaną mechanizmy Ajax.

Dodawanie zakładek przy użyciu rozwiązań Ajax Obecnie zakładka zostanie dodana, gdy użytkownik wpisze jej adres URL i naciśnie przycisk zatwierdzenia formularza. Naciśnięcie przycisku zatwierdzającego formularz wywołuje kolejny skrypt PHP, który dodaje zakładkę, zwraca użytkownikowi listę zapisanych zakładek i wyświetla informację, że nowa zakładka została dodana. Inaczej mówiąc, strona zostaje na nowo załadowana.

Po dodaniu rozwiązań Ajax formularz dodawania nowej zakładki nadal będzie wyświetlany, lecz przycisk zatwierdzający ten formularz nie będzie już powodował ponownego załadowania strony, lecz w tle wywoła funkcję JavaScript, która z kolei wywoła skrypt PHP odpowiedzialny za dodanie zakładki do bazy danych i zwrócenie odpowiedzi użytkownikowi - a wszystkie te czynności zostaną . wykonane bez opuszczania strony, która już wcześniej została załadowana. W celu zaimplementowania nowych rozwiązań trzeba najpierw zmienić implementację funkcji wyswi et 1_dodaLzak _form() znajdującą się w pliku funkcje _ wyswietlphp. Kod zmodyfIkowanej funkcji znajduje się na listingu 34.5. Usunięto z niej defmicję akcji formularza, dodano wartość identyfikatora id dla pola wejściowego i zmieniono atrybuty elementu przycisku. Ponadto dodano wywołanie funkcji JavaScript o nazwie pobi erzZadani eXMLHTTP () .

Rozdział

34 . • Tworzenie aplikacji Web 2.0 z wykorzystaniem technologii Ajax

779

Listing 34.5. Zmieniona funkcja wyswietl dodaj zak formO

function wyswietl_dodaj_zak_form() ( II wyświetlenie formu larza do dodania nowych

zakładek

?>

<script type="text/javascript"> var mojeZadanie = pobierzZadanieXMLHTTP();

Nowa zakładka:

Warto

przyjrzeć się bliżej

elementowi przycisku:

W momencie naciśnięcia przycisku procedura obsługi zdarzenia onCl i ck wywołuj e funkcję JavaScript o nazwie dodajNowaZakladke() . Wysyła ona żądanie do serwera, a konkretnie do skryptu PHP, który podejmuje próbę wstawienia rekordu do bazy danych. Kod funkcji dodaj NowaZakl adke() znajduje się na listingu 34.6. Lisłing

34.6. Kod funkcji JavaScript o nazwie dodajNowaZakladke() function dodajNowaZak ladke() ( var adres url = "dodaj zak.php "; var parametry = "nowyjJrl=" + encodeURI (document.getEl ementByld( 'nowy_url') value); mojeZadanie.open("POST", adres_url, true); mojeZadani e. setRequestHeader( "Content- type" , "app l i cati on/x-www- form-ur l encoded") ; mojeZadanie . setRequestHeader( "Content- l ength " , parametry. length) ; mojeZadanie . setRequestHeader( "Connect i on", "c l ose") ; mOjeZadanie.onreadystatechange = dodajOdpowiedzZak ladki ; mojeZadanie.send(parametry); }

Funkcja dodaj NowaZa kl adke() przypomina funkcję odczytaj CzasSe rwe r a() zaimplementowaną w tym rozdziale. Cały proces przebiega podobnie: najpierw tworzone są zmienne, następnie dane zostają przesłane do skryptu PHP, po czym następuje wywołanie funkcji odpowiedzialnej za przetworzenie odpowiedzi z serwera.

wcześniej

Poniższy wiersz tworzy parę nazwa-wartość na podstawie nazwy pola formularza i wartości wpisanej w tym polu przez użytkownika :

var parametry = "nowy_url=" W ostatnim wierszu funkcji cego na serwerze:

+

encodeURICdocument,getElementByld(' nowy_url ').value);

wartość

mojeZadanie.send(parametry);

zmiennej parametry jest wysyłana do skryptu PHP

działają­

780

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Zanim jednak odpowiednie wartości zostaną wysłane, najpielW przesyłane są trzy nagłówki żądania, aby na ich podstawie selWer odpowiednio przetworzył dane przesłane do niego w ramach żąda­ nia POST:

mojeZadani e. setRequestHeader( "Content-type ", "appl i cati on/x-lWiW- form-url encoded") : mojeZadan ie . setRequestHeader( "Content-length", parametry. l ength) : mojeZadanie.setRequestHeader("Connection", "close"): Kolejny etap procesu polega na utworzeniu funkcji JavaScript, która będzie przetwarzać z selWera. Funkcja będzie nosić nazwę dodajOdpowi edzZak l adki:

odpowiedź

otrzymaną

mojeZadanie.onreadystatechange = dodajOdpowiedzZakladki : kod funkcji dodajOdpowi edzZak l adki () przypomina kod funkcji odczytajCzasSerwera ( ) w tym rozdziale. Kod źródłowy funkcji dodajOdpowiedzZakladkiO przedstawiono na listingu 34.7.

Rów!!ież

zaimplementowaną wcześniej

Listing 34.7. Kod funkcj i JavaScript o nazwie dodajOdpowiedzZakladki()

function dodajOdpowiedzZakladki() { if (mojeZadanie.readyState == 4) ( i f (mojeZadanie.status == 200) ( wynik = mojeZadanie.responseText: document.getE lementByld( ' prezentacjawyni kow') innerHTML = wynik: } else ( a l ert('Wystąpił błąd wykonania żąda n ia . ' l:

Powyższa funkcja JavaScript sprawdza najpielW stan obiektu. Jeżeli przetwarzanie żądania dobie-~ gło końca, funkcja sprawdza następnie, czy selWer zwrócił kod odpowiedzi 200 (czyli OK). Jeśli kod odpowiedzi był inny niż 200, zwracane jest ostrzeżenie o treści "Wystąpił błąd wykonania żądania" . Każda inna odpowiedź będzie efektem wykonania skryptu dodaLzak.php i zostanie wyświetlona w elemencie di v o identyftkatorze i d równym prezent acjawyni kow. Na chwilę obecną identyfikator i d prezentacjawyni kow jest zdefiniowany w arkuszu stylów nowy_GS.css w sposób następujący (jego tło jest białe): #prezentacjawynikow ( background: #fff: Po zamykającym znaczniku formw funkcji PHP o nazwie wyswi etl_dodaLzak_form () dodano wiersz widoczny poniżej . Jest to element di v, w którym wyświetlany ma być wynik skryptu wykonanego na selWerze, przeznaczony dla użytkownika :

W dalszej

ko lejności

trzeba b ędzie

zmodyfikować

Dodatkowe modyfikacje w

kod

istniejącym

istniejącego

skryptu dodaLzakphp.

kodzie

Gdyby spróbować teraz dodać zakładkę bez wprowadzania zmian w skrypcie dodaLzak.php, proces sprawdzania uprawnie użytkownika i zapisywania zakładek działałby prawidłowo. Jednak wynik czynności byłby co najmniej dziwny, co widać na rysunku 34.4, ponieważ tytuł, logo i łącza stanowiące stopkę występowałyby na stronie dwukrotnie, nie licząc innych problemów z prezentacją strony.

Rozdział

34 . • Tworzenie aplikacji Web 2.0 z wykorzystaniem technologii Ajax

781

Rysunek 34.4. Dodanie zakładki przed wprowadzeniem zmian w skrypcie dodaLzak.php

.;r

ZakładkaPHP

Dodawanie zakładek Zalogowano jako daniel

;r

ZakładkaPHP

Dodawanie zakładek Zelogowano jako danieL Próba dodania http://slashdot.org Zakładka

dodana

D

h1lp l lwwyt mysgl com

Hame I Dodaj

zakładke

Zarekomenduj URl-e I ł::12m.e

I

Usuń zakładki

I podaj zakładkę I

Zarekgmenduj

UBL-ę

I Zmi8118

hasła

~

I~

.

Gotowe

I~

1

:f lokłllny intrllnf:t

W wersji aplikacji ZakładkaPHP pozbawionej mechanizmów Ajax fonnularz znajdował się na jednej stronie, a wynik jego zatwierdzenia był wyświetlany na innej stronie, co wymagało każdorazowego załadowania wszystkich elementów strony. Jednak w środowisku, w którym wykorzystywane są rozwiązania Ajaksa, można dodawać nową zakładkę, uzyskać z serwera wynik jej dodawania i kontynuować (lub nie) dodawanie kolejnych zakładek bez konieczności ponownego ładowania któregokolwiek z elementów strony. Po zaimplementowaniu nowego mechanizmu Ajax konieczne jest wprowadzenie dodatkowych zmian w skrypcie dodaLzak.php. Oryginalny kod skryptu znajduje się na listingu 34.8. Listing 34.8. Oryginalny kod PHP z pliku dodaj zak,php


$nowy_url = $_POST[ ' nowy_u rl 'J;

tworz_naglowek_html( ' Dodawanie try ( sprawdz_prawid_uzyt(); if ( lwypelniony($_POST))

zak ł adek');

782

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Część

t hrow new Exception('Formul arz

wype ł nio ny ni ew ł aśc i w i e,

Proszę spróbować

}

ponown ie. 'l;

II sprawdzenie formatu URL-a

if

(strstr($nowy_url, 'http:// ' ) === false) $nowy_u rl = 'http://' .$nowy_url;

II sprawdzenie

if

praw i d ł owośc i URL-a ( I(@fopen($nowy_url, ' r ' ))) { throw new Exception('URL niepraw i dłowy. ' l;

II próba dodan ia zakładk i dodaj_zak($nowy_url); echo ' Zak ł adka dodana .' ; II pobranie zakładek zapisanych przez użytkownika if ($tablica urli = pobierz urle uzyt($ SESSION['prawid uzyt ' ])) wyswiet(urle_uzyt($tablica_url): }

catch (Except ion $e) { echo $e ->getMessage() ; }

wyswietl _menu_uzyt(): tworz_stopke_html();

W drugim wierszu skryptu kolejnych plików:

dołączany

jest plikfunkcje_zakladki.php, Ten z kolei

wywołuje s erię


II Plik ten może zostać do ł ączony do wszystkich pl i ków II Wten sposób każdy plik będzie zawierał wszystkie utworzone funkcje i

?>

requi re_once( ' funkcje_prawid_dane.php ' ); require_once('funkcje_bazy.php'); require_once('funkcje_uwierz.php ' ); require_once('funkcje_wyswietl .php'); requi re_once( , funkcje_url . php' ) ;

wyjątki

W wersji aplikacji wykorzystującej mechanizmy Ajax być może nie wszystkie rozwiązania znajdujące się w dołączanych plikach będą niezbędne do prawidłowego dodawania zakładek, lecz komentarz znajdujący się na początku rozwiewa wszelkie wątpliwo ści: W ten sposób kaŻdy pl ik będzie zawierał wszystkie utworzone funkCje i wyjątki, Wtakiej sytuacji , gdyseriędynamicz­ nych stron zastępujemy całościowym rozwiązaniem Ajax, lepiej jest dołączyć kilka niepotrzebnych funkcji, niż usuwać kluczowe fragmenty implementacji bez upewnienia się, że rzeczywi ście nie będą one używane . Dlatego drugi wiersz skryptu dodaLzak.php należy pozo stawić bez zmian, Bez zmian powinien również pozostać pierwszy wiersz skryptu, w którym rozpoczynana s i ę lub jest kontynuowana sesja użytkownika, Nawet bowiem w wersji aplikacji korzystającej z Ajaksa trzeba zapewnić odpowiedni poziom bezpieczeń stwa, Zmian nie wymaga także trzeci wiersz skryptu, w którym wartości POST przesyłanej w ramach żądania nadawana jest krótka nazwa $nowy_ur l : $nowy_url = $_POST['nowy_url 'J; Wreszcie doszliśmy do punktu, z którego wiersz kodu : tworz_naglowek_html('Oodawanie

można usunąć

zakładek') ;

fragment skryptu, Chodzi o

n astępujący

.

Rozdział

34 . • Tworzenie aplikacji Web 2.0 z wykorzystaniem technologii Ajax

783

Ponieważ wyświetlana jest już strona dodaLzakJormularz.php, która zawiera nagłówek HTML, nie trzeba go powtarzać , ponieważ użytkownik nie zostanie przekierowany do innej strony. Właśnie to powtórzenie spowodowało dwukrotne wystąpienie nagłówka i tytułu na rysunku 34.4. Z analogicznych względów można usunąć dwa ostatnie wiersze skryptu dodajyak.php:

wyswietl_menu_uzyt() : tworz_stopke_html (), Gdy wspomniane fragmenty skryptu zostaną usunięte, sam skrypt zostanie załadowany na serwer i spróbujemy dodać nową zakładkę, wyniki będąjuż bardziej zgodne z oczekiwaniami. Wciąż jednak to nie koniec zmian, które trzeba wprowadzić . Na rysunku 34.5 przedstawiono efekt działania aplikacji po wprowadzeniu opisanych dotąd zmian. Rysunek 34.5. Dodanie zakładki po wprowadzeniu pierwszego zestawu poprawek w skrypcie dodaLzak.php

~ ZakładkaPHP Dodawanie zakładek Zalogowano jako daniel.

Zalogowano jako daniel

Próba dodania http'llwwwgoogle ,com Zakładka

dodana

~ hn~ pj~Mw ~m ~Y~ S9~IC~Qm ~~~__ D

~11!MWgbp n..

::=

:~

h"p- llwww.goog!e,COill

Home I Dodaj

zakładke

Zarekomenduj URl-e [

Gotow~

I

~

l"

! Zmiana hasla

Wyłogowa n ie

;f. lokalny intrlnrt

Nadal na stronie dwukrotnie wyświetlana jest informacja o tym, jaki użytkownik jest aktualnie zalogowany; generalnie jednak problemy nie sąjuż tak widoczne, jak wcześniej. W kolejnym kroku trzeba usunąć podwójne wyświetlanie komunikatów, a także zmienić pewne zmiany w mechanizmach obsługi wyjątków, aby dostosować je do specyfiki rozwiązań Ajax. Aby usunąć przyczynę dwukrotnego wyświetlania komunikatu wskazującego z pliku dodaLzak.php należy usunąć następujący wiersz:

nazwę

zalogowanego

użytkownika ,

sprawdz_prawid_uzyt(): zweryfikowany w momencie ładowania strony dodaLzakJormularz.php, nie może skorzystać ze strony z zaimplementowanymi rozwiązaniami Ajaksa, nie zaloguje.

Użytkownik został już

a przecież

użytkownik

jeżeli wcześniej się

W dalszej kolejności należy usunąć zewnętrzny blok t ry i obsługę wyjątków. Oczekujemy bowiem, że wykonanie skrypt dotrze do końcowej fazy, w której użytkownikowi wyświetlana jest lista adresów

784

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

URL już wcześniej przez niego zapisanych. W tym celu konieczne jest wprowadzenie pewnych modyfikacji, dzięki którym strona będzie wyświetlać komunikat o błędzie w postaci tekstowej . Zmodyfikowana wersja skryptu dodaLzak.php znajduje się na listingu 34.9. Listing 34.9. Zmodyfikowana wersja skryptu dodaLzak.php


II utworzenie krótkiej nazwy zmiennej $nowy_url ~ $_POST['nowy_url ' J; II sprawdzenie, czy formularz zosta ł wypełniony if ( lwypelniony ($_POST)) { II formularza nie wypełn i ono echo "

F ormu l arz nie zosta ł prawidł owo wypełniony.

"; } else { II formularz wypełniony; sprawdzenie i ewentualnie naprawienie adresu URL if (strstr($nowy_url , 'http;II ' ) ~~~ false) { $nowy_url ~ 'http://' .$nowy_url; II sprawdzenie

prawidłowości

URL-a

if ( I(@fopen($nowy_ur l. ' r'))) {

echo "

Adres URL } else ( II adres URL prawidłowy; dodanie zakładki dodaj_zak($nowy_url);

nieprawidłowy.

";

II bez względu na to . czy za kładkę dodano. czy nie. II następuje pobranie zakładek zapisanych przez użytkownika if ($tablica_urli ~ pobierz_urle_uzyt($_SESSION['prawid_uzyt'J)) wyswiet l_urle_uzyt($tablica_urli);

Po wprowadzeniu zmian skrypt nadal realizuje logiczną sekwencję obsługi możliwych zdarzeń, lecz odpowiedni komunikat o błędzie jest już wyświetlany bez powtarzania innych elementów strony. Najpierw skrypt sprawdza, czy formularz został wypełniony . Jeżeli nie, pomiędzy formularzem dodawania nowej zakładki a listą aktualnie zapisanych w systemie zakładek użytkownika wyświe­ tlany jest odpowiedni komunikat o błędzie. Jest on widoczny na rysunku 34.6. Dalej skrypt sprawdza, czy adres URL ma prawidłowy format. Jeżeli format podanego adresu jest nieprawidłowy, ciąg znaków zostaje przekształcony w URL w prawidłowej , a skrypt przechodzi do następnej czynności. W jej trakcie następuje otwarcie gniazdka i sprawdzenie, czy adres URL rzeczywiście istnieje. Jeżeli okaże się, że podany adres URL nie istnieje, między formularzem dodawania nowej zakładki a listą aktualnie zapisanych w systemie zakładek użytkownika wyświe­ tlany jest odpowiedni komunikat o błędzie . Jeśli natomiast adres URL rzeczywiście istnieje, zostanie on dodany do listy zakładek danego użytkownika. Na rysunku 34.7 przedstawiono działanie aplikacji w sytuacji, gdy użytkownik próbował zapisać nieistniejący adres URL.

Rozdział

34 . • Tworzenie aplikacji Web 2.0 z wykorzystaniem technologii Ajax

785

Rysunek 34.6. Próba dodania pustego .adresu URL

' " ZakładkaPHP Dodawanie

zakładek

Zalogowano jako daniel

f ormularz nie

został

prawidlowo W'Y-pehlło ny

_

A?

CI

hUp I/WWW m ys ą1 com

hUP 1/wyrN pbp ngt ~

EJ

hHp l!www goagle.c om

Cł

Haroe I Dodaj zakładkę 1

' l Zmiana hasla

F

Zarekomenduj URL-e I Wylogowanie

,

, lol;alnylnt~n!t

Na końcu skryptu, bez względu na to, czy w trakcie dodawania nowej zakładki wystąpiły jakieś błędy, wyświetlone zostają wszystkie zakładki użytkownika aktualnie przechowywane w systemie. Wynik działania skryptu przedstawiono na rysunku 34.8. Podstawowy mechanizm dodawania zakładek został już rozszerzony o rozwiązania Ajax, jednak nadal kilka elementów wymaga zmiany. Na przykład w funkcji dOdaLzak() z plikujunkcje_urlphp obsługiwanych jest kilka wyjątków, które można by obsłużyć w nieco inny sposób - tak aby w nowej wersji systemu zwracać odpowiedni komunikat o błędzie . Na Iistingu 34.1 O znajduje się kod oryginalnej funkcji dodaL zak (). Llsłing

34.10. Kod

istniejącej

funkcji dodaLzak()

z pliku funkcje_url.php

function dodaj_zak($nowy_url) { II dodawani e nowych zakładek do bazy danych echo "Próba dodania ".htmlspecialchars($nowy_url). "

zakładka już istnieje $wynik = $lacz- >query(" select * from zakladka where nazwa_uz='$prawid_uz' and URL_zak='" .$nowy_u rl ." "'l:

if ($wynik && ($wynik- >num_rows>O» throw new Exception( ' Zakładka już istnieje.'): II umieszczenie nowej zak ladki

l >";

786

Część

V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Rysunek 34.7. Próba dodania nieistniejącego

adresu URL

A ZakładkaPHP Dodawanie

zakładek

Zalagowano jako daniel

Adres URL

nIeprawi dłowy

hUp"1wwtt mvsgl .cQm

D

tnto !/www QPOQłe com

!2

Hame I Dodaj zakładkę I Zarekomenduj URl·ę I ~

I Zmiana hasła

• 9\ 1001>

if ( !$l acz->query("'insert i nto zakladka values

( ···.$prawid_uzyt.''', '''.$nowy_url .''') '' )) ( throw new Exception( 'Wstawienie nowej zakładki nie pow iodło

się');

return true;

w tym przypadku trzeba jedynie zmienić sposób obsługi wyjątków, tak aby generowane były komu-

nikaty o błędach, a przetwarzanie (wyświetlanie) dwa bloki i f do następującej postaci:

było

kontynuowane. W tym celu wystarczy

zmienić

if ($wynik && ($wynik->num_rows>O)) { echo "

Zakladka juz istnieje.

"; } el se { II umieszczenie nowej zakladki if (!$lacz->query("insert into zakladka va lues (' ' .$prawid_uzyt. ''' , '''.$nowy_url.''')'')) { echo "

Wstawienie nowej zakladki ni e powiodlo sie

"; else { echo "

Za kladka zosta la dodana .

";

Po wprowadzeniu zmian w skrypcie nadal realizuje on logiczny ciąg czynności związanych z obsługą błędów, a także wyświetla odpowiednie komunikaty o błędach . Po sprawdzeniu, czy dana zakładka została już wcześniej zapisana przez użytkownika, skrypt wyświetla treść komunikatu o błędzie pomiędzy formularzem dodawania nowej zakładki a listą aktualnych zakładek użytkownika, bądź też skrypt podejmuje próbę zapisania zakładki w bazie danych.

Rozdział

34.• Tworzenie aplikacji Web 2.0 z wykorzystaniem technologii Ajax

787

Rysunek 34.8. Adres URL istnieje i został zapisany bez błędu

;r ZakładkaPHP Dodawanie

zakładek

Zalogowiiilno jako daniel

,~~a.

http://onepress.pI

t!

Dodaj zakładkę

Próba dodania onepress .pI Zakładka

dodana.

lałcł.dkił

hUp

Jtwww mvsgl com

lbtto 1"«INr.

ntł

illlJ>.Ilholion bUR /tslgbdgt

Org

hUp /IWVftl _Qoogle com

Horne I Dodaj zakładke I ~ I ~ Zarekomenduj URL-e I ~

<•.

11\"""

nie można dodać, ponownie między fonnularzem dodawania nowej zakładki a listą aktualnych zakładek użytkownika wyświetlany jest komunikat o błędzie. Jeżeli natomiast zakładka zostanie bez błędu zapisana w bazie systemu, wyświetlony zostanie komunikat o treści "Zakładka została dodana". Odpowiednia instrukcja echo została usunięta ze sIayptu dodaLzak.php i umieszczona w odpowiednim miejscu funkcji dodaj _zak(), ponieważ w przeciwnym razie użytkownik mógłby ujrzeć komunikat błędu "Wstawienie nowej zakładki nie powiodło się", a zaraz po niej infonnację "Zakładka została dodana", mimo że ostatecznie zakładka nie zostałaby zapisana.

Jeżeli zakładki

Na rysunku 34.9 przedstawiono

działanie

aplikacji po wprowadzeniu opisanych zmian.

Dodatkowe zmiany w aplikacji

lakładkaPHP

Zmiana funkcji dodawania zakładek na rozwiązanie z interfejsem użytkownika bazującym na technologii Ajax to tylko jedna z wielu zmian, jakich można by dokonać w aplikacji. Logicznie rzecz biorąc kolejną funkcją, którą można by zmodyfikować, jest mechanizm usuwania zakładek. Sekwencja wprowadzania zmian mogłaby przebiegać następująco: • •

Usunięcie łącza Usuń zakładki Wywołanie

wybranej

ze stopki strony.

nowej funkcji JavaScript, gdy użytkownik zaznaczy pole wyboru

Usuń?

obok

zakładki.

• Zmodyfikowanie sIayptu usun Jak.php w taki sposób, by był on wywoływany przez nową funkcję JavaScript, wykonywał samą czynność usuwania i zwracał komunikat przeznaczony dla użytkownika . • Wprowadzenie dodatkowych zmian w aplikacji, aby zapewnić, że w nowym interfejsie użytkownika czynności są wykonywane prawidłowo i komunikaty są prezentowane w odpowiednich miejscach.

788

Część

V • Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

Rysunek 34.9. Próba dodania zakładki, która już istnieje

f'hl:

{dyt:ja

~ Ulubione

;r

~idok:

!.lIublonr

Narndzła

Pomo~

n

eJ C;;daw;mit zakładek

ZakładkaPHP

Dodawanie

zakładek

Zalogowano jako daniel.

:: k 8 http://helion.pl

l

Dodaj zakladkl!

Próba dodania http://helion.pI. Zakładka

jut istnieje.

ht1Q" J/mvw 2000le com

'hllplloneprusllł

ł:io.!:n§

I Dodaj zakładkę I Zarekomenduj VRL·ę I Wv10QQWanje

I Zmiana

hasła

i tf lokalny intrantt

struktura aplikacji jest już gotowa na dokonanie zmian, do ich wprowadzenia powinny infonnacje zawarte w tym rozdziale. W dalszych punktach natomiast wskazane zostaną łącza do zasobów ze znacmie bardziej szczegółowymi infonnacjami na temat tworzenie witryn internetowych z wykorzystaniem funkcji Ajaksa. Ponieważ

wystarczyć

Ajax to w rzeczywistości zbiór technologii, które działając łącznie zapewniają znacznie bardziej płynne funkcjonowanie interfejsu użytkownika. Jednak w celu skorzystania z dobrodziejstw Ajaksa, gdy zna się już wszystkie elementy układanki i ich miejsce, trzeba na nowo przemyśleć strukturę aplikacji.

Należy pamiętać, że

Źródła dodatkowych informacji Infonnacje zaprezentowane w tym rozdziale opisują zaledwie podstawy tworzenia aplikacji z wykorzystaniem Ajaksa. W nowej książce Ajax, JavaScript i PHP. Intensywny trening wszystkie informacje zawarte w tym rozdziale (a potem również infonnacje dodatkowe) prezentowane są w sposób znacznie bardziej szczegółowy, dlatego książkę można traktować jako kolejną pozycję do przeczytania po przyswojeniu sobie infonnacji zaprezentowanych w tym rozdziale. Istnieje ponadto wiele witryn internetowych poświęconych w całości lub w części technologiom wykorzystywanym do tworzenia technologii Ajax, a także dostępne są biblioteki kodu, dzięki którym można tworzyć własne rozwiązania bez konieczności implementowania mechanizmów, które zaimplementował już ktoś inny.

Rozdział

34 .• Tworzenie aplikacji Web 2.0 z wykorzystaniem technologii Ajax

789

Dodatkowe informacje na temat Document Object Model (DOM) Niniejsza książka skupia się na programowaniu działających po stronie serwera skryptów PHP oraz wykorzystaniu MySQL w roli serwera baz danych, natomiast praktycznie nie są w niej poruszane zagadnienia dotyczące technologii działających na kliencie, takich jak XHTML, CSS, JavaScript i Document Object Model (DOM). Dla osób, które nie znają modelu DOM, zagadnienie to powinno być pierwszym tematem do przyswojenia, aby myśleć o poszerzeniu wiedzy i w dalszej perspektywie również tworzeniu pełnowymiarowych aplikacji Ajax. W wielu, jeśli nie we wszystkich, tworzonych aplikacjach Ajax model dokumentów DOM będzie przetwarzany przy użyciu kodu JavaScript. Bez względu na to, czy operacje będą wykonywane na wyświetlanych elementach, historii przeglądarki, czy lokalizacji okien, zawsze kluczowym elementem będzie prawidłowe rozumienie sposobu działania obiektów i właściwości udostępnianych w modelu DOM. Bez szczegółowej znajomości modelu praktycznie niemożliwe będzie zaimplementowanie płynnie działającego interfejsu użytkownika, co jest przecież podstawowym celem aplikacji Ajax. Poniżej znajduje się lista kilku witryn internetowych z mnóstwem informacji pomocnych w poznaniu modelu DOM:

• Techniczne raporty organizacji W3C na temat modelu Document Object Model, dostępne pod adresem http://www.w3.org/DOM/DOMTR. • Witryna internetowa grupy DOM Scrpiting Task FOTce pod adresem http://domscripting.

webstandards.orgl.

• Dokumentacja DOM w ramach Projektu Mozilla, dostępna pod adresem http://developer. mozilla.org/en/docs/DOM(na tej samej witrynie pod adresem http://developer.mozilla.org/ en/docs/JavaScript, dostępne są również przydatne informacje na temat języka JavaScript).

Biblioteki JavaScript dla aplikacji Ajax Aplikacje oparte na technologii Ajax powstają mniej więcej od roku 2005 , w którym Jesse James Garrett ukuł termin Ajax, ponieważ poszukiwał krótszego określenia na stosowane łącznie technologie " Asynchroniczny JavaScript + CSS + DOM + XMLHttpRequest", o których opowiadał klientom w trakcie prezentowania podejścia do tworzenia aplikacji . Od tego czasu minęło już wystarczająco dużo czasu, by powstało wiele bibliotek funkcji JavaScript ułatwiających programistom tworzenie aplikacji Ajax. ~ Esej Garretta nosi tytuł "Ajax: A New Approach to Web Applications " ; można go przeczytać . . . na stronie pod adresem http://www.adaptivepath.com/ideas/essays/archives/ 000385.php.

Poniżej znajduje się lista najpopularniejszych bibliotek, choć przejrzenie dowolnych witryn poświę­ conych technologii Ajax powinno doprowadzić do wielu innych bibliotek JavaScript. Wybór jednej (lub więcej) z nich skróci czas tworzenia aplikacji Ajax, ponieważ - jak już przed chwilą wspomniano - nie trzeba będzie samodzielnie implementować funkcji, które zostały już napisane przez kogoś innego.

• Prototype JavaScript Framework ułatwia operowanie na modelu DOM oraz korzystanie z obiektu XMLHTTPRequest, a przez to pomaga w tworzeniu aplikacji Ajax. Więcej informacji można znaleźć na stronie pod adresem http://wwwprototypejs.orgl.

790

Część

V. Tworzenie praktycznych projektów PHP i MySQL

• Dojo to zestaw narzędzi o otwartym dostępie do kodu źródłowego . W skład zestawu wchodzą podstawowe funkcje JavaScript oraz platforma do tworzenia widżetów, a także mechanizm służący do efektywnego tworzenia i dostarczania pakietów kodu innym użytkownikom. Więcej informacji można znaleźć na stronie pod adresem http://dojotoolkit.orgl. • MochiKit to niewielka biblioteka, która zawiera funkcje przeznaczone do pracy z modelem DOM oraz formatowania danych wynikowych przeznaczonych dla użytkownika. Motto przyświecające twórcom MochiKit jest trochę obcesowe, ale bardzo szczere; głosi, że "Dzięki MochiKit JavaScript jest trochę mniej do kitu". Warto zainteresować się biblioteką ze względu na zawarte w niej funkcje i rozwiązania, dokumentację dostępną dla programistów oraz przykładowe projekty, które zaimplementowano zjej użyciem. Więcej informacji można znaleźć na stronie pod adresem http://mochikit.coml.

Witryny internetowe przeznaczone dla programistów Ajax Najlepszym sposobem nauczenia się programowania w technologii Ajax jest samodzielne programowanie. Warto zebrać kilka przykładowych fragmentów kodów, zobaczyć, jak poszczególne komponenty można zintegrować z napisanymi wcześniej własnymi aplikacjami i brać przykład z tych, którzy już od jakiegoś czasu programują z użyciem Ajaksa. Poniżej przedstawiono kilka zasobów, dzięki którym łatwiej będzie rozpocząć przygodę z Ajaksem: • Ajaxian to portal przeznaczony dla programistów, na którym publikowane są wiadomości , artykuły , samouczki i przykładowe fragmenty kodu źródłowego przeznaczone zarówno dla początkujących , jak i już doświadczonych programistów. Więcej informacji można znaleźć pod adresem http://ajaxian.coml. • Ajax Matters zawiera obszerne artykuły na temat programowania w Ajaksie. Więcej informacji można znaleźć na stronie pod adresem http://www.ajaxmatters.coml. • Ajax Lines to kolejny portal przeznaczony dla programistów, w którym znajdują się łącza do wiadomości i artykułów na temat nieomal wszystkich zagadnień dotyczących Ajaksa. Wiecej informacji można znaleźć na stronie pod adresem http://www.ajaxlines.coml.

Dodatki

Dodatek A

Instalacja PHP i MySQL Apache, PHP i MySQL do stępne są w wersjach przeznaczonych na różne platformy systemowe i dla różnych serwerów WWW. W tym dodatku wyjaśnimy, w jaki sposób należy instalować Apache, PHP i MySQL na różnych serwerach. Uwzględnimy ich najpopularniejsze wersje przeznaczone dla systemów UNIX i Windows XP. W tym dodatku

zostaną

poruszone następujące zagadnienia:

• uruchamianie PHP jako COl lub

moduł

serwera,

• instalacja Apache, SSL, PHP i MySQL w systemie UNIX, • instalacja Apache, PHP i MySQL w systemie Windows, • testowanie

poprawności działania:

funkcja phpi nfo(),

• instalowanie PEAR, • uwagi na temat innych konfiguracji .

&. ••

W niniejszym dodatku nie zostały przedstawione informacje na temat sposobu dodawania PHP do serwera Microsoft Internet Information Services oraz innych serwerów WWW. Gdy jest to możliwe, najlepiej jest korzystać z serwera Apache. Informacje na temat instalowania PHP na serwerach Microsoft liS albo Personal Web Server (PWS) można znaleźć w odpowiedniej sekcji Podręcznika PHP, pod adresem http://www.php.netjmanual/en/ instalJ.windows.iis.php.

języka

Celem tego dodatku jest zaprezentowanie pełnego procesu instalacji serwera WWW, umożliwia­ wielu witryn internetowych. Niektóre z nich, jak pokazano na wcześniej­ szych przykładach, będą wymagać protokołu SSL do prowadzenia za ich pośrednictwem działal­ ności komercyjnej . Niemal wszystkie natomiast będą zawierały skrypty realizujące połączenie z serwerem baz danych oraz wyszukujące i przetwarzające dane.

jącego udostępnianie

Wielu użytkowników PHP nigdy nie staje przed koniecznością instalowania PHP na komputerze, dlatego też zagadnienia te urnieszczone zostały w dodatku, a nie w rozdziale 1. Najłatwiejszym sposobem uzyskania dostępu do dobrego serwera posiadającego szybkie połączenie z internetem i mającego zainstalowane PHP jest założenie konta na jednym z tysięcy serwisów oferujących usługi hostingowe lub u sprzedawców tego typu usług działających na całym świecie . od powodów, dla których PHP ma zostać zainstalowane na komputerze, różne będą też podejmowane decyzje. Jeżeli komputer przez cały czas utrzymuje połączenie z siecią i będzie miał pełnić rolę serwera z prawdziwego zdarzenia, należy zastanowić się nad kwestią jego wydajności . Jeśli tworzony jest serwer dla celów programistycznych, na którym będą się odbywać testy kodu, Zależnie

794

Dodatki

najważniejszą kwestią będzie zapewnienie zgodności jego konfiguracji z konfiguracją prawdziwego serwera. Jeszcze nieco inne wymogi trzeba będzie wziąć pod uwagę, jeśli na tym samym komputerze będą miały działać i ASP, i PHP.

I:. . •••

Interpreter PHP może być uruchomiony jako moduł serwera lub jako CGI. Zazwyczaj używa się go jako modułu ze względu na większą wydajność. Z drugiej strony wersja CGI jest czasami stosowana na serwerach, na których wersja w postaci modułu jest niedostępna , lub dlatego, że pozwala ona użytkownikom serwera Apache na uruchamianie różnych stron PHP jako użytkownikom o różnych identyfikatorach. W tym dodatku zostanie przedstawiona metoda instalacji PHP jako

modułu.

Instalacja Apache, PHP i MySQL w systemie UNIX od potrzeb i stopnia doświadczenia z systemami Unix można zdecydować się na instaprzy użyciu binariów lub przeprowadzenie bezpośredniej kompilacji kodów źródłowych. Oba rozwiązania mają swoje zalety.

Zależnie lację

Instalacja na podstawie binariów zajmie doświadczonym użytkownikom kilka minut, a początku­ tylko trochę więcej czasu. Efektem jednak będzie prawdopodobnie system o wersji o jeden lub dwie niższej od wersji najnowszej , którego ustawienia konfiguracyjne zostały określone przez kogoś innego.

jący spędzą

Instalacja przy użyciu kodów źródłowych wymaga spędzenia kilku godzin niezbędnych na pobranie źródeł, zainstalowanie i skonfigurowanie, co na początku może odstraszyć wiele osób. Taki sposób daje jednak pełną kontrolę . Decyzję o tym, co zainstalować, jaką wersję zastosować i jakie ustawić dyrektywy konfiguracyjne, podejmuje użytkownik.

Instalacja przy użyciu binariów Większość

dystrybucji Linuksa zawiera prekonfigurowany serwer Apache z wbudowanym PHP. od wybranej dystrybucji oraz jej wersji.

Szczegóły będą zależeć

Jedną z wad instalacji przy użyciu binariów jest to, że rzadko zawierają one najnowsze wersje programu. Zależnie od tego, jak ważne były ostatnio opublikowane poprawki, nie musi to stanowić. aż tak dużego problemu. Najważniejszą kwestią jest to, że użytkownik nie ma wyboru, co ma zostać skompilowane wraz z programem. Metodą najbardziej elastyczną i niezawodnąjest dokonanie kompilacji kodów źródłowych wszystkich wymaganych programów. Będzie to wymagać nieco więcej czasu niż w przypadku instalowania pakietów RPM, dlatego można zdecydować się na zastosowanie RPM lub innych dostęp­ nych pakietów binariów. Nawet jeśli pliki binarne z pożądaną konfiguracją nie są dostępne z oficjalnych źródeł, można próbować je odnaleźć na serwisach nieoficjalnych, korzystając z wyszukiwarki internetowej.

Instalacja przy użyciu kodów źródłowych Zaczniemy od instalacji serwera Apache oraz PHP i MySQL w środowisku UNIX. Wcześniej jednak należy zdecydować , jakie dodatkowe moduły zostaną wraz z nimi zainstalowane. Część przykładów z tej książki służyła do przeprowadzania bezpiecznych transakcji w internecie, konieczne więc będzie zainstalowanie serwera wykorzystującego protokół SSL.

Dodatek A • Instalacja PHP i MySQL

795

Dla celów tej książki zainstalujemy standardową wersję PHP, oprócz tego jednak zostanie pokazane, w jaki sposób można udostępniać dodatkową bibliotekę PHP o nazwie gd2. Biblioteka gd2 to tylko jedna z wielu bibliotek przeznaczonych dla PHP. Zostanie one dołączona w celu pokazania ogólnej zasady udostępniania dodatkowych bibliotek PHP. Proces kompilacji większości programów przeznaczonych dla systemów Unix przebiega w podobny sposób Po zainstalowaniu nowej biblioteki konieczne jest zazwyczaj dokonanie ponownej kompilacji PHP, dlatego jeśli od razu wiadomo, jakie składniki trzeba będzie zainstalować, najlepiej jest najpierw zainstalować na komputerze wymagane biblioteki, a dopiero potem przystąpić do kompilacji modułu PHP. Zaprezentowany proces instalacji odnosi się do serwera SuS e Linux Server, jednak wykonywane czynności będą przebiegać podobnie na innych serwerach UNIX. Przedstawmy najpierw

listę

programów, które

• Apache (http://www.apache.orgl) -

zostaną zainstalowane:

serwer WWW,

• OpenSSL (http://www.openssl.orgl) - zestaw narzędzi implementujących Secure Sockets Layer,

mających

charakter Open Source,

• MySQL (http://www.mysql. coml)-relacyjna baza danych, • PHP (http://www.php.netl) -

język

skryptów

działających

• ftp ://ftp.uu.net/graphics/jpeg/ - biblioteka JPEG

po stronie serwera,

niezbędna

dla PDFLib i gd,

• http://www.libpng.org/pub/png/libpng.html - biblioteka PNG

niezbędna

• http://www.zlib.net/ - biblioteka zlib, niezbędna dla wspomnianej • http://www.libtifJ.org/ - biblioteka TIFF

niezbędna

wcześniej

dla gd, biblioteki PNG,

dla PDFLib,

• ftp ://ftp. cac.washington.edu/imap/ - klient IMAP c, niezbędny dla IMAP. konieczne będzie używanie funkcji mai l ( ), trzeba będzie zainstalować agenta transferu poczty elektronicznej (mail transfer agent - MT A), lecz tego zagadnienia nie będziemy poruszać .

Jeśli

Zakładamy, że

Czytelnik ma dostęp do serwera jako użytkownik root oraz

zainstalował wcześniej

następujące narzędzia :

• gzip lub gunzip, • gcc oraz make GNU. Pierwszym etapem instalacji będzie pobranie wszystkich plików .tar z kodami źródłowymi do katalogu tymczasowego. Należy się upewnić, że znajduje się w nim wystarczająco dużo miejsca. Wybraliśmy katalog /usrlsrc na katalog tymczasowy. Wszystkie pliki najlepiej pobrać jako root, by uniknąć ewentualnych problemów z dostępem do nich w przyszłości. Insłalowanie

MySQL

W tym punkcie pokażemy, jak należy przeprowadzić binarną instalację MySQL. Dzięki temu pliki zostaną automatycznie umieszczone w różnych lokalizacjach. W naszym przypadku określiliśmy następujące katalogi, w których zostanie zainstalowane odpowiednie oprogramowanie:

• /usraocaUapache2 • /usrllocal/ssl

796

Dodatki

je w innych katalogach. Wówczas konieczne odpowiednich zmian w opcji prefi x przed rozpoczęciem instalacji.

Można oczywiście zainstalować

A więc do $

dzieła!

Najpierw

należy przejść

będzie

dokonanie

do użytkownika root , wykorzystując do tego su

su root

a następnie wpisać właściwe dla niego zostały zapisane pliki źródłowe:

hasło dostępu.

Potem przechodzimy do katalogu, w którym

# cd /usr/src

Obecnie twórcy MySQL zalecają pobieranie binariów, a nie kompilowanie serwera od podstaw. To, którąjego wersję trzeba zainstalować, zależy od funkcji, jakie będzie miał spełniać. Choć wstępne wersje MySQL są zwykle bardzo stabilne, można zrezygnować z ich używania na serwerach produkcyjnych. Jeśli głównym celem jest nabycie doświadczenia i poeksperymentowanie na własnym komputerze, można u żyć którejś z dwóch najnowszych wersji. Pobraliśmy następujące

pakiety RPM z mysql.com:

MySQL -server-WERSJA.i386 .rpm M ySQL -Max-WERSJA.i386 .rpm MySQL -c lient-WERSJA.i386.rpm WERSJA jest symbolem zastępczym dla numeru wersji. Bez względu na wybraną wersję o to, by cały zbiór dotyczył tej samej wersji.) Jeżeli serwer oraz klient MySQL będą miały pracować na tym samym komputerze, a obsługa MySQL będzie miała zostać wkompilowana w inne programy, takie jak PHP, wówczas potrzebne będą wszystkie wymienione pliki. (Słowo

należy zadbać

Poniższa

instrukcja spowoduje zainstalowanie wszystkich elementów:

rpm -i MySQL-server-WERSJA.i386.rpm rpm -i MySQL-Max-WERSJA.i386.rpm rpm -i M ySQL-client-WERSJA.i386 .rpm Teraz serwer MySQL powinien już być zainstalowany i działać. Teraz należy nadać hasło użytkownikowi root. Ciąg nowe-has l o należy siebie hasłem, w przeciwnym wypadku bowiem nowe-haslo stanie się kownika root .

zastąpić

wybranym przez dla użyt­

hasłem dostępu

mysqladmin -u root password 'nowe-has lo' W trakcie instalacji MySQL automatycznie tworzone są dwie bazy danych. Jedna to mysq l , w której zapisane są dane na temat użytkowników, komputerów i przywilejów na serwerze. Drugąjest baza t est. Można to sprawdzić, wykonując następujące polecenie w wierszu poleceń : # mysql -u root -p Enter password: mysql> show databases; +----------+

I Database I

+------- --- +

I mysql I test

+ --------- - +

2 rows in set CO.05 sec)

Aby

wyjść

z klienta MySQL,

należy wpisać

qu it lub \q .

Dodatek A • Instalacja PHP i MySQL

797

Domyślna konfiguracja MySQL pozwala dowolnemu użytkownikowi na uzyskanie dostępu do systemu bez podawania nazwy użytkownika i hasła . Oczywiście jest to wysoce niepożądane . Ostatnią obowiązkową czynnością w użytkownika .

W tym celu

# mysql -u root -p mysql> use mysql mysql > delete from user where mysql> quit Następnie ,

aby zmiany te

procesie instalowania MySQL jest usunięcie anonimowego wiersz poleceń i wpisać poniższe instrukcje.

należy otworzyć

User~'

,:

zostały uwzględnione ,

trzeba

wpisać

mysqladmin -u root -p reload Ponadto, jeśli planowane jest wykonywanie replikacji, trzeba uruchomić niezbędne do tego logowanie binarne na serwerze MySQL. W tym celu najpierw należy zatrzymać serwer:

mysqladmin -u root -p shutdown trzeba utworzyć plik o nazwie /elc/my.enf, który będzie plikiem opcji serwera MySQL. Na razie potrzebna jest tylko jedna opcja, lecz można ich wpisać więcej. Pełna lista dostępnych opcji znajduje się w podręczniku MySQL.

Następnie

Plik ten

należy otworzyć

i wpisać w nim

[mysq ld] log-bin Plik

należy zapisać

Insłalowanie

i zamknąć, po czym ponownie

uruchomić

serwer, wpisując mysq l d_safe.

PHP

Czytelnik w dalszym

ciągu

powinien

użytkownika, wykorzystując

su.

być

zalogowany jako root.

Jeśli

tak nie jest, należy

zmienić

PHP wymaga, by najpierw wstępnie skonfigurować serwer Apache w celu sprawdzenia, gdzie będzie on zainstalowany. Kolejna czę ść instalacji zostanie pokazana w dalszej części tego podrozdziału . Należy więc wrócić do katalogu, w którym przechowywane sąpliki źródłowe. # cd /usr/src # gunzip -c apache_2.2.9.tar.gz I tar xvf # cd apache 2.2.9 # ./configure --prefix~/usr/local/apache2 Po wykonaniu tych poleceń można przystąpić do instalacji PHP. Najpierw trzeba rozpakować pliki źródłowe i przejść do nowego katalogu:

# cd /usr/src # gunzip -c php-5.2.6.tar.gz I tar xvf # cd php-5.2.6 w przypadku PHP polecenie confi gure zawiera wiele opcji . Wpisanie conf i gure w podjęciu decyzji, z jakimi opcjami PHP ma zostać zainstalowane. W omawianym przypadku dodamy obsługę MySQL, Apache, PDFLib i cURL. Również

- help~ short pomoże

pokazano jedno całe polecenie. Można je zapisać w jednym wierszu lub, jak w tym przypadku, użyć odwróconego ukośnika (\ ) jako znaku kontynuacji, dzięki któremu możliwe będzie rozbicie tekstu polecenia na więcej wierszy w celu zwiększenia jego czytelności .

Należy zwrócić uwagę, że niżej

798

Dodatki

# ./configure

-prefix=/ścieżka/do/p h p

--wit h -mysqli=śc i eż k a/do/ mys q l config \ --with-apxs2=/usr/ local/apache2/bin/a pxs --w i t h -jpeg-dir=/sc i eż k a/do/jpeg l ib \ --w i th-t i ff-d i r = /ścieżka/ d o/t i ffd ir \ --w ith -z lib -d i r = /śc i eż k a/ d o/zli b \ --wit h -imap=/ścież ka /do/ imap cc li ent \ - -wi t h-gd

Następnie należy utworzyć

i zainstalować binaria:

# make # make install Plik . ini trzeba przenieść do katalogu lib:

# cp php .ini -di st / usr/ local / lib/ php .ini lub

# cp php .i ni -recommended / usr/ l ocal/ lib/ php.ini Dwie wersje pliku php. ini sugerowane w powyższych poleceniach posiadają różne zestawy opcj i. Pierwszy z nich, php.ini-dist, jest przeznaczony dla maszyn pełniących funkcje środowisk programistycznych. Na przykład di spl ay_errors jest w nim ustawione na on. Ułatwi to tworzenie oprogramowania, ale nie jest zbyt przydatne na komputerach stanowiących środowisko produkcyjne. Odnosząc się w tej książce do domyślnych ustawień php.ini, mamy zawsze na myśli ustawienia z tej właśnie wersji pliku. Druga wersja, php. ini-reeommended, przeznaczona jest dla maszyn produkcyjnych. Plik można edytować w celu dokonania zmian opcji PHP. Wybór opcji, które można ustawiać , jest bardzo szeroki, jednak kilka z nich wymaga specjalnej uwagi. Jeśli skrypty mają wysyłać wiado- .. mości poczty elektronicznej, można ustawić odpowiednią wartość sendmai l_path . Teraz trzeba zainstalować OpenSSL. Zostanie on użyty do utworzenia tymczasowych certyfikatów i plików CSR . Opcja - -prefi x będzie wskazywać główny katalog instalacyjny. # gunzip -c openssl-O.9.8h.tar .gz I tar xvf # cd openssl-O 9.8h # ./config --prefi x=/ usr /local/ss l Następnie

trzeba go

utworzyć, przetestować

i zainstalować:

# make

# make test # make i nsta 11

W kolejnym kroku trzeba skonfigurować serwer Apache dla celów kompilacji. Opcja - -enab l e-sa skorzystanie z dynamicznych obiektów współużytkowanych (ang. dynamie shared objeets - DSO), zaś opcja - -enab l e- ss l pozwala wykorzystać moduł mod_ss!. Szczególnie dostawcy usług internetowych i twórcy pakietów powinni używać DSO dla zapewnienia maksymalnej elastyczności oprogramowania serwerowego. Należy jednak zaznaczyć , że Apache obsłu­ guje DSO tylko na niektórych platformach.

umożliwia

# cd .. /httpd 2.2.9

# SSL_BASE= .. /openss l -O.9.8h \ ./configure \ --prefix=/us r/ local/ apac he2 \ --enable-so \ --enable -ssl

Dodatek A • Instalacja PHP i MySQL

Można

w końcu

utworzyć

799

Apache i odpowiednie certyfikaty, a następni e je zainstalować .

# make J eś li

wszystko

zostało

wykonane

prawidłowo ,

powinien

ukazać się

komunikat podobny do po-

ni ższego :

+---------------------------------------------------------------------+

Before you insta ll the package you now should prepare the SSL certificate system by running the 'make certificate' command. For different situations the fo l lowing variants are provided: %make %make %make %make

certificate TYPE=dummy (dummy self-signed Snake Oi l certl certificate TYPE=test (test cert signed by Snake Oi l CAl certificate TYPE=custom (custom cert signed by own CAl certificate TYPE=existing (existing certl CRT=/path/to/your.crt [KEY=/path/to/your.key]

Use TYPE=dummy when you're the TYPE=test when you ' re the TYPE=custom when you ' re the TYPE=existing when you ' re (The default is TYPE=testl

a vendor package maintainer. admin but want to do test s only. an admin wi l l ing to run a rea l server an admi n who upgrades a server.

Additional ly add ALGO=RSA (defaultl or ALGO=DSA to select the signature algorithm used for t he generated certificate. Use 'make certificate VIEW=l' to display t he generated data. Thanks for using Apache &mod_ss l .

Ra l f S. Engel schal l rse@engelschall .com www.enge lschal l.com

+-- ----- --- -------- ------ ----- ----- ---- ------------- - --------- --- -----+

Teraz można utworzyć właściwy certyfikat. W tym celu należy odpowiedzieć na pytania dotyczące lokalizacji firmy, samej firmy i jeszcze kilku innych kwestii. W przypadku informacji kontaktowych trzeba podać rzeczywiste dane. Na pozostałe pytania wystarczy udzielenie odpowiedzi domy ś lnych .

# make certificate TYPE=custom Mo że my następnie zainstalować

serwer Apache:

# make install Jeśli

wszystko przebiegło zgodnie z planem, powinna ukazać się wiadomość podobna do poniższej :

+-- ---------------- - ------------------------------------ -- +

You now have successfully bui lt and i nstalled the Apache 2.2 HTTP server. To ver ify that Apache act uall y works correct ly you now should f i rst check t he (initi al ly created or preservedl configuration fi les /usr/local/apache2/conf/ httpd .conf and then you shou ld be able to immediately fire up Apache the first ti me by running: /usr/ loca l /apache2/bi n/a pac hectl sta rt Thanks for using Apache.

The Apache Group http://www.apache.org/

+--- --- ----- ------ ------ ---- ----- ---- -- --- ----------------+

800

Dodatki

Pora sprawdzić, czy Apache i PHP działają poprawnie. Przedtem jednak httpd.conflub srm.confw celu dodania typu PHP do konfiguracji serwera.

Plik httpd.conf -

należy zmienić

pliki

informacje końcowe

plik httpd.conf Jeśli wszystkie instrukcje zostały wykonane w takiej postaci, w jakiej je podano, httpd.confpowinien znajdować się w katalogu /usr/local/apache2/con! Plik ten będzie zawierał znak komentarza na początku wiersza zawierającego dyrektywę addtype dla PHP. Powinien on zostać usunięty, by dyrektywa wyglądała następująco:

Należy otworzyć

AddType application/x-httpd-php .php AddType application/x- httpd-php-source .phps Teraz można uruchomić Apache i sprawdzić, czy działa poprawnie. Najpierw włączymy serwer bez obsługi SSL, by ustalić, czy w ogóle się uruchomi. Skontrolujemy obsługę PHP, po czym zatrzymamy serwer i ponownie go uruchomimy, tym razem z włączoną obsługą SSL. W ten sposób sprawdzimy, czy wszystko działa poprawnie. Za pomocą polecenia configtest

można sprawdzić,

czy konfiguracja serwera jest poprawna:

# cd /usr/local/apache2/bin # ./apachectl configtest Syntax OK # ./apachectl start ./apachectl start: httpd started Jeśli

serwer działa prawidłowo, przeglądarka powinna po tej przedstawionej na rysunku A.l.

podobną do

połączeniu się

z nim

wyświetlić stronę

Rysunek A.l. Domyślna strona testowa wyświetlana przez serwer Apache Ił

works!

z serwerem, podając nazwę domeny lub adres IP komputera. oba przypadki , aby upewnić s i ę, że wszystko działa poprawnie.

Można nawiązać połączenie sprawdzić

Czy

obsługa

PHP

działa

Należy

poprawnie?

czy PHP jest prawidłowo obsługiwane przez serwer. W tym celu można pLik o nazwie test.php i wpisać do niego kod przedstawiony poniżej . Plik ten powinien zostać umieszczony w katalogu dokumentów, którym standardowo jest /usr/local/apache2/htdocs. A zatem ścieżka dostępu do niego zależy od wartość opcji prefi x podanej przy instalacji serwera, można jednak ją zmienić, wprowadzając odpowiednie modyfikacje w pliku httpd.conf

Należy również sprawdzić,

utworzyć

<7

phpi nfoC) ?>

Dodatek A. Instalacja PHP i MySQL

W efekcie wywołania pliku testphp stawionej na rysunku A.2.

przeglądarka

powinna

wyświetlić stronę podobną

801

do przed-

Rysunek A.2. Funkcja phpinfo() powoduje wyświetlenie informacji dotyczących konfiguracji

Sy.....

_o...

-_Jni_ ConftOurl Command

_API

VltnClo«s NT VMOANIEL 5.1

bułld

cscnptJnologo conflgUte.IS*-enablł-sn6pshot-buUd' ..-enable-debtlg-J)3cK" ~-1Nłłh. snapshot·template=d:lphIHdJńsnap_5_2Wt6\.d1&\template- --wlttt-phtt-bułld=(I''fjhp.. sdklsnap_5J\0'C6\X85~hp_bUiłd~ "-wiłłl-pdo-od=D'lphp~sdł;\orad8\tn'tantdlent10

\sdKshare
.&.paCh_ 2 OHandlef

VlI1lJOI Oirectory

enabled

COnIIguro1loft file (phpJni) P81h

C,,"IINDOWS

,

1_

C:\ltampp\aDad\.\bin\Php,ini

Scanłhlsclffor

(none)

Conftgw'etton file

........

-----

2&00

Dec 8 200819:30'4$

ldIIIoneI JnI llte9 (noo. )

PHPAPI

20080513

lend Extension

22006Q519

nw_Sotoly

•

2.0041225

PHP EJltenełon

o.

J

no

Zond lIomorj

enabled

RoQi_odPHP

phP. file, data. rrttp, ftp,compr8ss.zlib, Zip

RegI!!Iterld

Iep,udl>

S_s

Stnoam SOCket

.,

I

enabled

enabled

rro_ łłegłsterld

StreamF .....

Czy SSL

działa

Aby

ecOył!1JCOI1'>',-.

ttrlng.rot13. string,touwłr. S1flng IOkJwer. slńnO,$tńp_tags , (:O"...Irt.-,

conłumł
poprawnie?

uruchomić

dotyczącą pliku

SSL na serwerze Apache 2.2, wystarczy w pliku httpd-ssl.con{.

Zatem następujący wpis

znajdujący się

httpd.confodkomentować regułę

w pliku httpd.con!

# Include conf/extra / httpd -ss l .conf należy zamienić

na wpis o następującej

treści:

Include conf/extra/ httpd -ss l .conf

W samym pliku httpd-ssl.conf również można wykonać szereg zmian konfiguracyjnych. Więcej informacji na ten temat znajduje się w dokumentacji serwera Apache pod adresem http://httpd. apache.org/docs/2.2/mod/mod_ss/. html.

802

Dodatki

Po wprowadzeniu zmian w konfiguracji

należy zatrzymać

i ponownie

uruchomić

serwer:

# /usr/ local/apache2/bin/apachectl stop # /usr/loca l /apac he2/bin/apachect l startss l Aby

SSL, należy przy wykorzystaniu protokołu HTTPS:

sprawdzić poprawność działania

glądarki

połączyć się

z serwerem za

pomocą

prze-

https://serwer .domena .com Należy

do tego celu

użyć również

adresu IP w następujący sposób:

https://xxx.xxx .xxx .xxx lub http://xxx.xxx.xxx .xxx: 443 wszystko zadziałało poprawnie, serwer wyśle do przeglądarki certyfikat w celu nawiązania bezpiecznego połączenia. Spowoduje to wyświetlenie przez przeglądarkę prośby o akceptację certyfikatu. Gdyby pochodz ił on z instytucji certyfikującej znanej już przeglądarce, prośba taka nie pojawiłaby się. W tym przypadku utworzony i podpisany został nasz własny certyfikat, nie chcieliśmy bowiem od razu go kupować. Najpierw zamierzaliśmy się upewnić, że wszystko zadziała Jeśli

prawidłowo .

W przeglądarkach Internet Explorer i Firefox w pasku stanu pojawi się symbol kłódki . Wskazuje on, że nawiązane zostało bezpieczne połączenie. Na rysunku A.3 pokazano symbol wyświetlany przez Firefox (ikona jest zazwyczaj widoczna w dolnym prawym lub lewym rogu przeglądarki).

v secure ~ helión.pl

Rysunek A.3. Przeglądarki internetowe przy użyciu protokołu SSL

wyświetlają ikonę kłódki, informując, że

dana strona

została

przesłana

Aby móc korzystać z modułów języka PHP jak z obiektów wykonanie jeszcze dodatkowych czynności.

Najpierw należy skopiować skompilowany moduł do katalogu to naj prawdopodobniej /usr/local/lib/php/extensions Następnie

w pliku php. ini należy

extension

~

dodać następujący

konieczne

będzie

extensions PHP.

Będzie

współdzielonych,

rozszerzeń

wiersz:

nazwa rozszerzenia .so

Po wprowadzeniu zmian w pliku php.ini konieczne

będzie

zrestartowanie serwera.

Instalacja Apache, PHP i MySQL w systemie Windows W systemie Windows instalacja PHP przebiega nieco inaczej, gdyż może on zostać zainstalowany jako CGI (plikphp.exe) lub moduł ISAPI (plikphp5apache2j.dll). Natomiast Apache i MySQL są instalowane w sposób podobny jak w systemach UNIX. Przed przystąpieniem do dzieła należy wpierw zainstalować najnowsze wersje oprogramowania korygującego pracę systemu Windows.

Dodatek A • Instalacja PHP i MySQL

*

I:. .~ j, A

.1.

803

PHP5.3 nie obsługuje już żadnej wersji systemu Windows wcześniejszej niż Windows 2000. PHP5.3 obsługuje wyłącznie Windows 2000, Windows Server 2003, Windows Server 2008 oraz Windows Vista (a także wszystkie wersje późniejsze).

W przypadku dysponowania wolnym połączeniem z internetem można zainstalować oprogramowanie znaj dujące się na płycie CD, jednak będzie ono zapewne o jedną lub więcej wersji zdezaktualizowane.

Instalacja MySQL w systemie Windows Poniższe

instrukcje

dotyczą

systemu Windows Vista.

Zaczniemy od zainstalowania MySQL. Odpowiedni plik Windows Essentials *.msi można pobrać z witryny http://www.mysql.com.Plik należy dwukrotnie kliknąć myszą, aby rozpocząć instalację . Na pierwszych kilku ekranach kreatora instalacji należy podać ogólne informacje oraz zaakcepMySQL. Informacje zawarte na ekranach trzeba przeanalizować, a następnie za każ­ dym razem kliknąć przycisk Dalej, aby przejść do kolejnego ekranu. Pierwszą ważną decyzją będzie wybór typu instalacji. Dostępne są instalacje typowa (Typical), podstawowa (Compact) oraz użyt­ kownika (Custom) . Dla naszych celów wystarczy instalacja typowa, dlatego najlepiej jest zostawić domyślnie zaznaczone pole wyboru i nacisnąć przycisk Dalej, aby kontynuować proces instalacji.

tować licencję

Po zakończeniu procesu instalacji należy przejść do kreatora konfiguracji MySQL Conjiguration Wizard, aby utworzyć w nim odpowiedni plik my.ini skrojony na własne potrzeby. W celu przejścia do kreatora konfiguracji należy zaznaczyć pole wyboru Corifigure MySQL Server Now i kliknąć przycisk Zakończ. Na kilku kolejnych ekranach kreatora konfiguracji trzeba wskazać odpowiednie ustawienia konfiguracyjne . Szczegółowe informacje na temat działania każdej z dostępnych opcji można znaleźć w podręczniku MySQL na stronie pod adresem http://dev.mysql.com/doc/refman/5.0/en/index.html. Po zakończeniu procesu konfiguracji, w którym definiuje się między innymi hasło dla użytkow­ nika r oot , kreator uruchomi usługę MySQL. Po zainstalowaniu serwera można go zatrzymywać, uruchamiać lub nakazać jego automatyczne uruchamianie za pomocą narzędzia Usługi, znajdującego się w Panelu sterowania. Aby go otworzyć , trzeba kliknąć Start i kliknąć Panel sterowania. Następnie należy dwukrotnie kliknąć Narzędzia Administracyjne, po czym dwukrotnie kliknąć Usługi . pokazane na rysunku A.4. Jeśli konieczne jest podanie parametrów uruchomienia serwera My SQL, należy najpierw zatrzymać usługę, po czym przed jej ponownym uruchomieniem wpisać je w polu Parametry początkowe w narzędziu Usługi . Usługę MySQL można zatrzymać za pomocą narzędzia Usługi lub wpisując polecenia NET STOP MySQL albo

Narzędzie Usługi zostało

mysq l admi n shutdown.

MySQL posiada szereg dodatkowych narzędzi wiersza poleceń. Trudno do nich dotrzeć, jeśli katalog bin MySQL nie znajduje się w dyrektywie PATH systemu. Zmienna ta wskazuje systemowi lokalizacje, w których należy szukać programów wykonywalnych. Wiele

powszechnie stosowanych w Windows poleceń, jak di r czy cd, ma charakter i jest wbudowanych w cmd.exe. Inne, jak na przykład f ormat czy i pconf i g, mają swoje własne programy wykonywalne. Wpisywanie C: \ WINNT\sys t em32\ f ormat nie byłoby zbyt wygodne, jeśli należałoby sformatować dysk. Równie niewygodne byłoby wpisywanie C: \ mys ql \ bi n w celu uruchamiania monitora MySQL. spośród

wewnętrzny

804

Dodatki

m"",1 Z41wmł1 usługę ~usluOę

Uruchom ponwnjt usluge

Natwll

,

Opis

"'logowInit do ll~d Obslw.,uj~ uwltrIyttln... 'tltLo\łOWanir. pomomicu UmozliWia uruchamia .• , '1rtlok.aJilator usługi tdatnego w ... Lm4dta blz., danych...

"Magazyn mraniony

Zlpewnia chroniony".

iłtMagazyn wymltnny

"Menedżef autopolłjuttlia do... Tworzy polłjcunit dO... 'ltMtntdttt dysków loolClnych Wybywa ł moni1oruje... Mtntdze-r kont zabetpittttn PlttcłloW\Jjt infonNnj... 'łIt Mtntdż!r połąaeń ustuO! Do". Tworzy poł'Cltnlt sItc.. , 'ł:tMtntdzer usjl pomocy pulpit ... 'łrt4dZ. i steluje uslu... "Micro~OIt Oł1lCt Diagnosti" n. Uruchom częki Olllgn". . . MS Software Shadow Copy PI'... _Zl~dza kopiami wol...

tt.

Stan

T)'p uruchomienia

Uruchomiono

Automatyczny

..

Ręczny Reaf'ly Uruchomiono

Automlńyany Rę-any

Ręczny Uruchomlono Ufuchomiono

Uruchomiono

Automatycz:ny Automlltyal1y

Ręczny Reany Reanv

Rłuny

*'łl~BC:=:==~=:~~:'=:":===:~=:::==~J~~9~A;tom~-" N~tMtetino R~mot~ Oestlop .. , UmoZliwla sutoryzows.,.

. . Offi(e SOUf(f: En~jnt

UmotliWla komput ero... PołąClenia sieciowe urzlldu obidct«m! w .. , "Film,oc I ob~łu9" tI!thnlcrrJa Umozlr.-vi. dzia'ani~ C. "Pomoc TCP,1P NetBJOS Wt~na obsłu9ł syde... "PoSianiu Pr:ZfSytll -wi adomo ści 'ltProgrllm uruthłmlająq prote... Zapewnia funl.:cJe UlU... "PrzeOI~dar1ta komputera Utrzymuj! akt\Jaln~ lis... "Qo5 RSIP Zapewnił możllwośi u .. , ' " Rejestr zdalny Umoz.liwia uz.ytkownik... "Routin~ i dortę:p z.dalny Oferujt usługi loułing,.. , . ROłpoznllw/lnie lokaliza Cji w... Zblela i maO/llynUje in .. ,

'II

u...

'II ROISU12tnia sterowni~ lnnr... "Serwer ~~tacj.1I rabatu

Rysunek A.4.

Narzędzie Usługi umożliwia

skonfigurowanie

RłWl)'

Z.pi~uje pliki imtałat)'...

"Plug and Play

Rłany Uruthomlono Automatyuny Uruchomiono Rłanv U/uchomlono AutomatyU/"ly Uruchomiona Aulomlltyany

Wyl~uony Uruthomlano Automatyczny Uruchomiono Automłtycm,y

R~uny Urumomiono AlItomiłtyuny

WJt~uon)' Uruchomiono

Dostarcz. sterowniko... ore/uJetUlost~pnl,ni...

Tworzy i lIIchawujt po...

Rłuny

R~uny U/umamiono AutomaWany Uruchomiono Autamityczny

usług dostępnych

w komputerze

Katalog, w którym znajdują się pliki wykonywalne podstawowych poleceń Windows, jakformat. exe, są zapisane w zmiennej środowiskowej PATH, dzięki czemu można po prostu wpisywać format. Aby " zapewnić sobie taką samą wygodę korzystania z polecenia mysql wywoływanego z wiersza poleceń, musimy je dodać.

Start, wybrać Panel sterowania, dwukrotnie kliknąć System i przejść do zakładki Zaawansowane. Po kliknięciu przycisku Zmienne środowiskowe ukaże się okno dialogowe pozwalające na przeglądanie zmiennych środowiskowych systemu. Po dwukrotnym kliknięciu PATH będzie możliwa jej edycja.

Należy kliknąć

Na końcu bieżącej ścieżki należy dodać znak średnika, aby oddzielić dotychczasowe pozycj e od nowo wpisywanej, po czym wpisać c: \ mysq l \ bi n. Po kliknięciu OK nowa pozycja zostanie dopisana w rejestrze komputera. Po ponownym uruchomieniu komputera będzie już można wpisywać tylko mysq l zamiast C: \mysql \ bi n\mysq l .

Instalacja serwera Apache w systemie Windows Apache w wersji 2.2 może być instalowany na komputerach z systemem Windows w większości wersji. Serwer oferuje zwiększoną wydajność działania i stabilność w porównaniu z wersjami Apache 2.0 i 1.3 przeznaczonymi dla systemów Windows. Serwer Apache można zainstalować na podstawie kodów źródłowych , jednak ze względu na to, że większość użytkowników systemów Windows nie posiada kompilatorów, w tym punkcie opisana zostanie procedura instalacji przy użyc iu instalatora MS!. Należy wejść na witrynę http://httpdapache. org i pobrać przeznaczone dla systemu Windows binaria aktualnej wersji Apache 2.2. Dla celów poniższego przykładu pobrano plik o nazwie apache_ 2.2.II-win32-x86-openssl-O.9. 8i.msi. Zawiera on bieżącą wersję (w hierarchii 2.2) serwera dla

Dodatek A. Instalacja PHP i MySQL

Windows wraz z OpenSSL w wersji 0.9.8h, bez kodów

źródłowych, spakowaną do

MS/. Pliki MS! mają format pakietów używanych przez instalator Windows.

805

postaci pliku

nie natknęliście się na jakiś szczególnie uciążliwy błąd ani nie chcecie przyłączyć się do projektu mającego na celu rozwijanie oprogramowania, mało prawdopodobne jest, że będziecie dążyć do samodzielnego kompilowania kodów źródłowych. Ten pojedynczy plik zawiera serwer Apache już gotowy do instalacji.

Jeśli

Dwukrotne kliknięcie pliku rozpocznie proces instalacji. Proces instalacji będzie zapewne wyglądał znajomo. Jak pokazano na rysunku A.5 , przebiega on podobnie jak w przypadku wielu innych programów przeznaczonych dla Windows. Rysunek A.5. Instalator serwera Apache jest łatwy w obsłudze

WeIcome to the Jnstalatlon Waard for Apache HllP $enter 2.2.11 TheL"'!StallatlOl'1 WllłN'd ""' nsllll~hTTP~'e'2.2.11

on 'IfJI.I computef. To COfltnJe,

cliO; Next.

WAAN!M;: Ths P"OO'am is protKtfd by COO"'f'!V1t law and i'1terMt:oMI ~eai:te5 .

W trakcie instalacji •

należy podać następujące

informacje:

Nazwę sieci, nazwę serwera oraz adres pocztowy administratora. Jeżeli serwer będzie wykorzystywany w rzeczywistym środowisku sieciowym, odpowiedzi na te pytania powinny być znane. Jeżeli natomiast jest on instalowany do użytku własnego, udzielane odpowiedzi nie będą miały dużego znaczenia.

• Czy Apache będzie miał pracować jako usługa . Podobnie jak w przypadku MySQL, konfigurowanie go w ten sposób jest zazwyczaj łatwiejsze. • Rodzaj instalacji. Ze swej strony zalecamy wskazanie opcji Complete, jednak można też wybrać opcję Custom, jeśli któreś z komponentów, na przykład dokumentacja, mają zostać pominięte .

• Katalog, w którym Apache ma zostać zainstalowany (katalogiem C: \Program FileslApache Software FoundationlApache2.2). Po

określeniu

domyślnym

jest

tych wszystkich opcji serwer Apache zostanie zainstalowany i uruchomiony.

Po uruchomieniu Apache będzie nasłuchiwał na porcie 80 (chyba że zmienione zostaną dyrektywy Port, Li sten lub Bi ndAddress w plikach konfiguracyjnych). W celu połączenia się z serwerem i uzyskania dostępu do strony domyślnej należy uruchomić przeglądarkę i wpisać następujący URL: http://localhost/ Powinno to spowodować wyświetlenie strony powitalnej podobnej do tej, którą przedstawiono na rysunku A.l. Jeśli to nie nastąpi lub zasygnalizowany zostanie błąd, należy zajrzeć do pliku error.log w pliku log. Jeśli komputer nie jest podłączony do internetu, można użyć poniższy URL: http://127.0.0.1

806

Dodatki

Jest adres IP równoważny loealhost. Jeżeli zmieniony został numer portu mający dotychczas na końcu URL-a fragmentu : numery ortu. Należy pamiętać, że

wartość

80, konieczne

będzie

dopisanie

Apache nie może współużytkować tego samego portu z inną aplikacją TCPIIP.

Apache można uruchomić i zatrzymać z menu Start: Apache dodaje odpowiednią pozyo nazwie Programy->Apaehe HITP Server. Pod nagłówkiem Control Apaehe Server można zauważyć, że możliwe jest uruchomienie serwera (Start) , zatrzymanie (Stop) oraz uruchomienie na nowo (Restart). Usługę cję

Po zainstalowaniu serwera Apache można dokonać zmian w pliku konfiguracyjnym znajdującym się w katalogu eon! Do edytowania pliku konfiguracyjnego httpd. eonfwrócimy po zainstalowaniU PHP.

Instalacja PHP w systemie Windows Aby zainstalować PHP dla Windows wwwphp.net.

należy

najpierw

pobrać

odpowiednie pliki z witryny hup:!/

W ramach instalacji dla Windows należy pobrać dwa pliki. Jednym z nich jest plik ZIP zawieraPHP (zwykle noszący nazwę podobną do php-5.2.6-Win32.zip), drugi natomiast jest zbiorem bibliotek (pecl-5.2.6-Win32.zip lub podobny).

jący

Najpierw należy rozpakować plik Zip do wybranego przez siebie katalogu. Standardową lokalizacjąjest e:\php i taką też będziemy wykorzystywać w toku dalszych objaśnień . Biblioteki PECL można zainstalować, rozpakowując plik PECL do katalogu z rozszerzeniami. Jeśli podstawowym katalogiem PHP jest e:\php, to katalogiem rozszerzeń będzie e:\php lextl. Należy wykonać następujące czynności :

1. W głównym katalogu znajdzie się plik o nazwie php.exe oraz plik o nazwie php5ts.dll. Pliki

te

do uruchamiania PHP jako CGI. Jeś li PHP ma pracować jako moduł SAPI, pliku DLL odpowiedniego dla używanego serwera WWW. Na przykład w przypadku serwera Apache będzie to plikphp5apaehe2j.dll. są niezbędne

można użyć

SAPI są szybsze i łatwiejsze do zabezpieczenia. Wersja CGl natomiast umożliwia uruchamianie PHP z wiersza poleceń . Wybór należy oczywiście do użytkownika . Moduły

2. Kolejną czynnością jest ustawienie pliku konfiguracyjnego php.ini. PHP jest

rozpowszechniany z dwoma już gotowymi plikami: php. ini-dist oraz php.ini-reeommended. Dla celów nauki PHP oraz na serwerach testowych zalecamy wykorzystanie pliku php.ini-dist, natomiast na serwerach produkcyjnych najlepiej wykorzystać php.ini-reeommended. Należy utworzyć kopię odpowiedniego pliku i zmienić jej nazwę na php. ini.

3. Teraz należy rozpocząć edycję pliku php. ini. Znajduje się w nim wiele ustawień, z których większość na tym etapie może zostać zignorowana. W tym momencie konieczne jest dokonanie zmiany w następujących ustawieniach: •

Dyrektywę extension_di r należy zmienić w taki sposób, by wskazywała katalog, w którym znajdują się pliki DLL rozszerzeń. W standardowej instalacji będzi e to C:IPHP lext. W pliku php.ini powinien się więc znaleźć wiersz

extension_di r = c:/php /ext

Dodatek A • Instalacja PHP i MySQL

•

doc Joot należy zmienić tak, by wskazywała macierzysty katalog, z którego serwer WWWudostępniadokumenty . Zazwyczaj będzie to

Dyrektywę

docJoot jeśli

•

807

~

"c:/Program Files/Apache Foundation Software/Apache2.2/ htdocs "

wykorzystywany jest Apache .

rozszerzenia, które będą uruchamiane. Na tym etapie zalecamy, by najpierw dążyć do uruchomienia samego PHP, a rozszerzenia dodawać, gdy zajdzie taka potrzeba. W celu dodania rozszerzenia należy przejść do listy pod tytułem "Windows Extensions". Znajduje się tam szereg wierszy typu Można również wybrać

;exte n sion~php_pdf.dl l

W celu włączenia tego rozszerzenia wystarczy po prostu usunąć znak średnika znajdujący się na początku wiersza (lub go wpisać w celu wyłączenia rozszerzenia). Należy pamiętać, że w celu dodania większej liczby rozszerzeń w późniejszym czasie konieczne będzie ponowne uruchomienie serwera WWW po dokonaniu zmian w plikuphp.ini - tylko wtedy zmiany te przyniosą efekt. W tej książce używane są rozszerzenia php ydflib.dll, phpJtd2.dll, php_imap.dll i php_ mysqli.dll. Należy odkomentować odpowiadające im wiersze w pliku INI. Być może w pliku nie będzie wpisu dotyczącego php_mysqli.dll- w takim przypadku należy go wpisać : extension~php_mysqli

.dl l

Teraz można zapisać i zamknąć plik php. ini. 4.

Jeśli wykorzystywany jest system plików NTFS, należy się upewnić, jest uruchomiony i że ma on uprawnienia do odczytu pliku php.ini.

że

serwer WWW

Dodawanie PHP do konfiguracji serwera Apache Konieczne może być dokonanie edycji jednego z plików konfiguracyjnych Apache'a. Należy otworzyć plik httpd.confw wybranym edytorze tekstów. Plik ten zazwyczaj znajduje się w katalogu c: \Program FileslApache Software FoundationlApache2.2\corif. Należy odszukać następujące wiersze: LoadModule php5_module c:/php /php5apache2_2.d ll PHPl niOir "c:/php/" AddType appl ication/x- httpd -php .php

nie ma tych wierszy, należy serwer Apache.

Jeżeli

dopisać

je na

końcu

pliku,

zapisać

go i ponownie

uruchomić

Testowanie wprowadzonych zmian W celu sprawdzenia poprawności wprowadzonych zmian należy uruchomić serwer WWW, utworzyć plik testphp i wpisać w nim następującą instrukcję:

Plik ten powinien zostać zapisany w katalogu macierzystym dokumentów udostępnianych przez serwer (zwykle c:\Program FileslApache Software FoundationlApache2.2\htdocs). Należy wywołać go w przeglądarce, wpisując : http://localhost/test.php

808

Dodatki

lub http://numer_IP/test php Jeśli

to

w przeglądarce zostanie wyświetlona strona podobna do przedstawionej na rysunku A.2, będzie serwer prawidłowo obsługuje PHP.

oznaczało, że

Instalowanie PEAR PHP5 jest dystrybuowane z instalatorem pakietu PEAR. w wierszu poleceń należy wpisać

Jeśli używany

jest system Windows,

c: \php\go-pear Skrypt go-pear zada kilka prostych pytań na temat tego, gdzie ma zostać zainstalowany instalator pakietu oraz standardowe klasy PEAR, a następnie sam je pobierze i zainstaluje. (Pierwszy krok nie jest wymagany w systemie Linux, natomiast pozostałe etapy instalacji przebiegają identycznie). W tym momencie powinien już być zainstalowany instalator pakietu PEAR oraz podstawowe biblioteki PEAR. Można teraz przystąpić do instalacji poszczególnych pakietów, wpisując pear install pakiet gdzie pakiet powinien być zastąpiony przez dostępnych pakietów otrzymamy, wpisując

nazwę

pakietu, który ma zostać zainstalowany.

Listę

pear l i st-all Aby

sprawdzić,

które pakiety

zostały już

zainstalowane, należy

wpisać

pear list Aby

zainstalować

pakiet MlMEmail wykorzystany w rozdziale 30., wpisujemy:

pear i nsta l l Mai l_Mime Pakiet DB wspomniany w rozdziale 11. musi

zostać

zainstalowany w analogiczny sposób:

pea r insta ll MDB2 Aby sprawdzić, czy dostępna jest nowsza wersja któregoś z zainstalowanych pakietów, należy wpisać pear upgrade nazwa_pak ietu Jeżeli przedstawiona procedura z jakiegoś powodu nie zadziała, proponujemy PEAR bezpośrednio z witryny http://pear.php.net/packages.php.

pobrać

pakiety

tam przeglądać różne dostępne pakiety. W tej książce wykorzystujemy na przykład Mail_Mime . Należy przejść do strony tego pakietu i kliknąć Download Latest, aby pobrać jego kopię . Konieczne będzie rozpakowanie pobranego pliku Zip i wstawienie go do lokalizacji wskazywanej przez i nc l ude_path.

Można

Dobrze jest utworzyć katalog c:lphplpear lub podobny. Jeśli pakiety pobierane są ręcznie , zalecamy umieszczanie ich w drzewie katalogu pear. PEAR ma standardową strukturę , dlatego proponujemy umieszczanie pakietów w standardowej lokalizacji - tam właśnie umieściłby je instalator. Na przykład pakiet Mail_Mime należy do sekcji Mail, a więc umieścilibyśmy go w katalogu c: Iphp lpearlMail.

Dodatek A • Instalacja PHP i MySQL

809

Inne konfiguracje Obsługę PHP i MySQL można dodać również do innych serwerów WWW, takich jak Omni , HTTPD czy Netscape Enterprise Server. Nie będziemy się tym zajmować w tym dodatku, natomiast informacje dotyczące tych zagadnień można znaleźć na witrynach internetowych MySQL i PHP, odpowiednio: http://www.mysql.com i http://www.php.net.

810

Dodatki

Dodatek B

Zasoby internetowe W tym dodatku przedstawiamy część ze znajdującego się w internecie bogatego zbioru zasobów zawierających samouczki, artykuły , wiadomości i przykłady skryptów PHP. Oczywiście jest ich znacznie więcej, niż można wymienić w jednym dodatku. Z każdym dniem pojawiają się nowe, co spowodowane jest coraz bardziej powszechną i zaawansowaną znajomością PHP i MySQL w śro­ dowisku twórców stron internetowych. Niektóre z tych witryn zawierają treści w językach obcych, jak choćby niemieckim czy francuskim, oraz w językach innych niż ten, którym posługuje się Czytelnik. W takim wypadku należy skorzystać z elektronicznego tłumacza, takiego jak http://www. systransofl. com.dzięki któremu zasoby znajdujące się w internecie można przeglądać w języku ojczystym.

Zasoby poświęcone PHP PHP.Net - http://wwwphp.net - witryna macierzysta PHP . Można stąd pobrać wszystkie pliki binarne i źródłowe PHP oraz podręcznik, przeglądać archiwa list dyskusyjnych i na bieżąco śledzić informacje dotyczące PHP. ZEND.Com - http://www. zend.com - witryna macierzysta ZEND engine, trzonu PHP4. Zawiera forum dyskusyjne, artykuły, samouczki i bazę danych z przykładami klas i kodu PHP, które można wykorzystać. PEAR - http://p ear.php.net - Repozytorium Rozszerzeń i Aplikacji PHP (ang. PHP Extension and Application Repository). Jest to oficjalna witryna rozszerzeń dla PHP. PECL - http://p eclphp.net - siostrzana witryna PEAR. Na witrynie PEAR znajdują się klasy napisane w PHP, natomiast w PECL (wymawianym jako "pickle") znajdują się rozszerzenia napisane w C. Instalacja klas PECL zwykle jest bardziej skomplikowana, lecz udostępniają zwykle bardziej rozbudowane funkcje i niemal zawsze są bardziej rozwinięte niż ich odpowiedniki napisane w PHP. PHPCommunity - http://wwwphpcommunity.org/ - nowa witryna

społeczności

PHP.

phplarchitect - http://www.phparch.com - magazyn PHP. Witryna ta udostępnia darmowe artykuły, można też się zapisać , aby otrzymywać magazyn w formie dokumentu PDF lub w postaci drukowanej .

PHP Magazine - http://wwwphpmagnet/ - kolejny magazyn PHP, również dostępny w wersji elektronicznej i drukowanej.

812

Dodatki PHPWizard.net - http://www.phpwizard.net- witryna zawierająca źródła wielu popularnych aplikacji PRP, jak choćby phpChat czy phpIRC. PHPMyAdmin.Net - http://www.phpmyadmin.net/ - domowa witryna popularnego interfejsu dla serwera MySQL mającego postać witryny internetowej. PHPBuilder.com - http://www.phpbuilder.com - portal samouczków PHP. Witryna zawiera wszelkiego rodzaju samouczki. Posiada również forum oraz udostępnia możliwość wysyłania pytań na tematy związane z PRP. DevShed.com - http://www.devshed.com - oferuje doskonałe samouczki MySQL, Perl i innych języków programowania.

dotyczące

PRP,

PX-PHP Code Exchange - http://px.sklar.com - doskonała witryna dla początkujących. Można w niej znaleźć wiele przykładowych skryptów i użytecznych funkcji . The PRP Resource - http://www.php-resource.de - witryna w języku niemieckim, która ~ zawiera samouczki, artykuły i skrypty. Proponujemy wykorzystać elektronicznego tłumacza do jej przeglądania - dzięki niemu sami mogliśmy ją przejrzeć. Nie przeszkadza to jednak w czytaniu przykładowych kodów. WeberDev.com - http://www.WeberDev.com - wcześniej znana jako Berber 's PHP sample page, witryna ta stała się poważnym serwisem zawierającym samouczki i przykładowe kody. Jest ona przeznaczona dla użytkowników PHP i MySQL; porusza tematy związane z bezpieczeństwem i ogólnie z bazami danych. RotScripts.com - http://www.hotscripts.com - ogromny zbiór skryptów podzielonych na odrębne kategorie. Zawarte w niej skrypty napisane są w wielu różnych językach, jak PRP, ASP.NET czy Perl. Doskonała kolekcja skryptów PRP. Bardzo często uaktualniana. Konieczne trzeba ją odwiedzić, szukając przykładowych skryptów.

http://p hplib.netuse.de - strona często odwiedzana przez osoby w realizacji dużych projektów PRP. Udostępnia bibliotekę zawierającą wiele narzędzi zarządzania sesjami, które w PRP4 sąjuż wbudowane, jak również szablony i abstrakcyjne klasy baz danych.

PRP Base Library -

uczestniczące

PRP Center - http://www.php-center.de - kolejny niemiecki portal skrypty, porady, sztuczki i wiele innych.

zawierający

samouczki

PHP Rornepage - http://www.php-homepage.de - kolejna niemiecka witryna o PHP zawierająca skrypty, artykuły, wiadomości i wiele innych. Posiada dział skróconych instrukcji. PRPlndex.com - http://www.phpindex.com - francuski portal dotyczący PHP z ogromnym zbiorem materiałów na jego temat. Zawiera wiadomości, najczęściej zadawane pytania, artykuły, dział poświęcony pracy itd.

http://www.webmomkey.com - portal zawierający wiele materiałów tworzeniu stron WWW, samouczki, przykładowe skrypty itp. Porusza tematy związane z programowaniem, multimediami itp.

WebMonkey.com -

poświęconych również

The PRP Club - http://www.phpclub.net - klub PRP oferujący wiele materiałów dla początkujących programistów PHP. Zawiera wiadomości, omówienia książek, przykładowe skrypty, fora dyskusyjne, najczęściej zadawane pytania i liczne samouczki dla początkujących. The PRP Classes Repository - http://phpclasses.org - witryna udostępniająca bogaty zbiór darmowych klas PRP. Obowiązkowa dla programistów i twórców projektów wykorzystujących klasy. Łatwa obsługa wyszukiwania, dzięki czemu przebiega ono bardzo sprawnie.

Dodatek A • Zasoby internetowe

813

The PHP Resource lndex - http://p hp.resourceindex.com - portal udostępniający skrypty, klasy i dokumentację. Jego mocną stronąjest przede wszystkim podział na kategorie, dzięki którym poszukiwania nie zajmują zbyt wiele czasu. PHP Developer - http://wwwphpdeveloper.org- kolejny portal z wiadomościami na temat PHP, artykułami i samouczkami. Evil Wal rus - http://www.evilwalrus.com -

efektowny wizualnie portal skryptów PHP.

Source Forge - http://sourceforge.net - bogaty zbiór zasobów z otwartym dostępem do kodu źródłowego. Witryna nie tylko pomaga w znalezieniu użytecznego kodu, ale oferuje też dostęp do CVS, list dystrybucyjnych i komputerów przeznaczonych dla programistów Open Source. Codewalkers - http://codewalkers.com/- zawiera artykuły, recenzje książek, samouczki i niezwykły konkurs PHP Contest, na którym dzięki posiadanym umiejętnościom można wygrać różnego rodzaju nagrody. Konkursy programistyczne odbywają się co dwa tygodnie. PHP Developer's Network Unified Forums - http://forums.devnetwork.net/index.php dyskusyjne na wszelkie tematy związane z PHP. PHP Kitchen - http://wwwphpkitchen.com/ Postnuke -

artykuły, wiadomości

fora

i zalecenia dotyczące PHP.

http://www.postnuke.com/ - powszechnie używany, stworzony w PRP system

zarządzan i a zawartością.

PHP Application Tools -

http://www.php-tools.de/ - zestaw

użytecznych

klas PHP.

Codango - http://www.codango.com/php/ - ciekawy zbiór aplikacji WWW napisanych w PHP, bibliotek, skryptów, samouczków i innych zasobów.

Zasoby poświęcone MySQL i SQL http://www.mysql.com - oficjalna witryna MySQL, oferująca bogatą wsparcie techniczne i informacje. Witryna obowiązkowa dla wszystkich użytkowników MySQL, zwłaszcza ze względu na część poświęconą programistom oraz archiwa list dyskusyjnych .

Witryna MySQL -

dokumentację,

The SQL Course - http://sqlcourse.com - zawiera samouczek SQL dla początkujących z wyczerpującym objaśnieniem poszczególnych instrukcji. Umożliwia sprawdzenie nabytej wiedzy dzięki interpreterowi online. Wersja dla zaawansowanych jest dostępna pod adresem http://www.sqlcourse2.com. SearchDatabase.com - http://searchdatabase.techtarget.com - przyjazny portal zawierający wiele użytecznych informacji na temat baz danych. Dostarcza doskonałe samouczki, porady, dokumenty techniczne, często zadawane pytania, recenzje i tak dalej . Koniecznie trzeba zobaczyć!

Zasoby poświęcone serwerowi Apache Oprogramowanie Apache - http://www.apache.org- witryna; można pobrać kody i binaria serwera Apache. Dostarcza również dokumentacji online.

źródłowe

814

Dodatki Apache Week - http://www.apacheweek.com - cotygodniowy magazyn online dostarczający informacji dla użytkowników serwera Apache i jego usług. Apache Today - http://www.apachetoday.com - codziennie uaktualniane źródło wiadomości i informacji na temat Apache. Należy się zapisać w celu zadawania pytań.

Zasoby poświęcone tworzeniu stron WWW Phi lip and Alex's Guide to Web Publishing - http://www.arsdigita.com/books/panda - dowcipnie napisany przewodnik poświęcony tworzeniu oprogramowania przeznaczonego dla witryn internetowych. Jedna z kilku książek poświęconych temu zagadnieniu, której współautorem jest Samoyed. Kurs tworzenia stron WWW - http://webmaster.helion.pl- zawierający również informacje na temat JavaScriptu, poparte wieloma przykładami przydatnych skryptów, którymi można urozmaicić swoją stronę . Można tu również znaleźć słowniczek pojęć związanych z internetem.

Skorowidz -,55 --,57 ', 359,493 !,60 !=, 59, 62, 103 !=, 59, 62, 103 ",493 #,45 $,47 $_COOKlE, 54, 480 $_ENV,54 $]ILES, 54, 414 $_GET, 48, 54 .. $]OST, 47, 48, 54, 263 $_REQUEST, 48, 54, 467, 609 $_SERVER,54, 183,407 $_SESSION, 54, 479, 482, 483 $DOCUMENT_ROOT,80 $GLOBALS, 54 $HTTP]OST_VARS, 47, 489 $HTTP_SESSION_VARS, 485 $this, 170 %,55 %=,57 &,58,60 &&,60 ",355 *,55 *=, 57 " 60 ,,46, 49 ,=, 57 1, 55 1* *1, 45 11, 45 1=, 57 ::,176, 186 ?:,60 @, 61 , 203, 264 [],6 1 \, 125 ", 60

_ auto1oadO, 189 _ callO, 188, 189 _ cloneO, 188 _ constructO, 168, 171 _destructO, 169, 171 _ getO, 170, 180 _setO, 170, 180 _toStringO, 191 , 192 ' ,359 " , 61,426 { }, 68 1,60 11,60 -,60 +,55,62, 103 ++,57 +=,57 <,59 <% %>,44 , 43, 499 « ,60 «<, 50 <=, 59 <>, 59, 62, 103
,91, 122

, 40, 413 action,41 method,41 ,48 , 464 <script>,44 , 154 =, 51,55, 56 -=, 57 ==,58,59,62,103 ===,59,62,103,160 =>,61 >, 59 ->, 60, 170, 173 >=,59 », 60 1-Click, 318

816

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

A a2ps,701 abortO, 769 abstract, 188 AC ID, 299 Acrobat Reader, 715 action,41 Active Server Pages, 44 ADD INDEX, 291 ADDDA TEO, 454 addslashesO, 125, 263 , 270,284, 398, 494,507 administracja MySQL, 275 Adobe Distiller, 700 Adobe PDF, 699 AdobeAcrobat Reader, 699 adres e-mail, 127, 138, 543 IP, 373, 435 LntL,380, 430, 435, 481, 764, 784 Advanced Maryland Automated Network Disk Archiver, 342 agregowanie danych, 250 Ajax, 763, 764, 768 aplikacje, 768 asynchroniczny tryb połączeń , 765 biblioteki JavaScript, 789 CSS, 765, 766 DHTML, 765 DOM, 789 getElementsByTagNameO, 772 JavaScript, 767 kaskadowe arkusze stylów, 766 komunikacja z serwerem, 770 przetwarzanie odpowiedzi serwera, 772 readyState, 772 skrypty działające po stronie klienta, 767 skrypty JavaScript, 765 tworzenie obiektu XMLHTTPRequest, 770 witryny internetowe, 790 XHTML,766 XML, 765, 768 XMLHTTPRequest, 768, 770 ZakładkaPHP, 777 żądania HTTP, 764 Ajax Lines, 790 Ajax Matters, 790 ajaxCzasSerwera.htrnl, 773 Ajaxian, 790 akcje formularza, 41 aktualizacja witryny, 314 Aktywne Strony Serwera, 44 algorytm szyfrujący, 335, 336 DES, 337 RSA,337 aliasy, 248 ALfKE,244

ALL, 225 , 253 ALL PRlYILEGES, 225 allow_url_fopen, 82, 357 ALTER, 223 ALTER TAB LE, 255, 256, 299, 300, 301 ADD, 256 ADD FOREIGN KEY, 256 ADD INDEX, 256, 291 ADD PRIMARY KEY, 256 ADD UNIQUE, 256 ALTER, 256 CHANGE,256 CHARACTER SET, 256 CONVERT TO CHARACTER SET, 256 DISABLE KEYS, 256 DISCARD T ABLESP ACE, 256 DROP, 256 DROP FOREIGN KEY, 256 DROP IND EX, 256 DROP PRlMARY KEY, 256 ENABLE KEYS, 256 IMPORT TABLESPACE, 256 MODIFY, 256 ORDER BY, 256 RENAME, 256 alternatywna składnia struktur sterujących , 75 AMANDA,342 Amazon.com, 318, 725, 729, 730 interfejs usług sieciowych, 730 węzły przeglądania , 732 analiza integralności plików, 330 analiza klas i obiektów, 192 analiza wizyt na serwerze, 314 analiza wykorzystania kluczy, 290 analizator składniowy , 518 Analog, 314 ANALYZE TABLE, 290 and, 60 AND, 244 anomalie modyfikacje, 212 uaktualnianie, 211 usuwanie, 213 wstawianie, 212 anonimowe logowanie, 438 ANSI SQL, 240, 251 anti-aliasing, 462 ANY,253 Apache, 339, 361,363 Auth_MySQL_ Info,387 AuthGroupFile, 385 AuthName,385 AuthType, 385 AuthUserFile, 384 certyfikaty, 799 CGI, 802 dodawanie obsługi PHP, 807

Skorowidz

~

ErrorDocument, 384 httpd.conf, 800 instalacja, 804 ISAPI,802 konfiguracja, 363 mod_auth, 383 mod_auth_mysql,386 OpenSSL, 798 pliki .htaccess, 384 podstawowe uwierzytelnianie, 383 sprawdzanie obsługi PHP, 800 SSL, 800, 801 testowanie obsługi SSL, 80 I API Reflection, 192 aplikacje Ajax, 764, 768 PHP, 40 tworzące PDF, 702 Web 2.0, 763, 764 WWW, 503 aplikacje internetowe, 503 aplikacje działające na serwerach komercyjnych, 364 bezpieczeństwo, 345 użyteczność , 346 apostrofy, 355 apostrofy wykonywania poleceń systemu operacyjnego, 359 Apple LaserWriter, 701 architektura internetowej bazy danych, 215 ARCHIVE, 298 archiwa aplikacji PHP, 33 argumenty, 46 arkusze stylów, 766 Array, 52 arrayO, 98, 100, 609 array_count_ valuesO, 116 arrayyopO, III arrayyushO, III arraYJeverseO, 110, III, 112 array_walkO, 115 arsortO, 107 AS, 248 ASC,232 ASCII, 237, 696 ASIN,729 asortO, 107 ASP, 44,768 ASP.NET, 30, 44 asp_tags,44 AssociateTag, 756 asynchroniczny tryb połączeń, 765 Asynchronous JavaScript and XML, 763 ataki Cross Site Scripting, 349 DDoS, 330, 348, 369 DoS, 330, 348, 369 XSS,349

817

Atomicity,299 atomowe wartości kolumn, 213 atomowość , 299 atrybuty, 166, 167, 168, 170,208 atrybuty kolumn, 228 atrybuty pliku, 424 Auth_MySQL_DB, 388 Auth_MySQL_ Encryption_Types, 388 Auth_MySQL_Info, 387 Auth_MySQL]assword]ield,388 Auth_MySQL]assword_Table, 388 Auth_MySQL_Username]ield, 388 AuthGroupFile, 385 AuthName, 385 AuthType, 385 AuthUserFile, 384 auto_append_file, 148,380 AUTO_INCREMENT, 228, 229, 298 autoyrepend_file, 148,380 AUTOCOMMIT, 300 automatycznie generowane obrazki, 464 autorzy systemów, 350 AVGO,250 awaria, 371 awarie sprzętu komputerowego, 322 AWS,731 AWS Developer Guide, 731 A WSAccessKeyID, 756 A WSZone, 731

B Backflip, 533 background,766 badanie reprezentatywnych grup użytkowników, 314 basenameO, 417, 421, 423 baza danych, 207 anomalie modyfikacji, 212 anomalie uaktualniania, 211 anomalie usuwania, 213 anomalie wstawiania, 212 atomowe wartości kolumn, 213 atrybuty, 208 bezpieczeństwo, 282 funkcje składowane, 303 indeksy, 232, 292 informacje, 284 informacje o kolumnach, 286 instrukcje przygotowywane, 270 klient GUl, 218 klucz podstawowy, 209 klucze, 209, 214 klucze obce, 209, 301 kolumny, 208 kopia zapasowa, 292 krotki,208 kursory, 305

818

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

baza danych MOB2,272 MySQL, 29, 217 OOBC,31 odczytywanie rezultatów zapytań, 266 optymalizacja, 291 optymalizacja projektu, 291 optymalizacja tabel, 291 pola, 208 procedury składowane, 302 projektowanie, 207, 211 przywracanie bazy danych, 293 RDBMS,94 redundancja danych, 211 rekordy, 208 relacje, 210 replikacja, 293 schemat, 209 SQL, 239 struktury sterujące , 305 system uprawnień, 365 tabele, 208 transakcje, 215, 299 tworzenie, 217 tworzenie tabel, 227 ustanawianie połączenia, 264 usuwanie bazy, 258 usuwanie rekordów, 257 usuwanie tabel, 257 użytkownicy, 365 wartości, 208 wartości domyślne, 292 wstawianie danych, 267 wybór bazy, 265 wysyłanie danych do serwera, 366 wyszukiwanie danych, 242 zamykanie połączenia, 267 zapisywanie danych, 240 zapytania, 214 zmiana rekordów, 255 zmiana struktury tabel, 255 bazowa linia pisma, 470 BEGIN, 302, 303 BETWEEN, 244 bezpieczeństwo, 325, 333, 345 baza danych, 282 hasła, 282 internet, 283 numery kart kredytowych, 400 przechowywanie danych, 399 przywileje użytkowników, 283 serwer bazy danych, 365 skrypty,48 SSL,284 system operacyjny, 282 transakcje, 391 uwierzytelnianie, 334, 373

aplikacji internetowych, 345 apostrofy wykonywania poleceń systemu operacyjnego, 359 ataki OOoS, 348, 369 ataki DoS, 348, 369 autorzy systemów, 350 baza danych, 365 błędy, 358 dostęp do danych poufnych, 347 faza od ogółu do szczegółu, 347 faza od szczegółu do ogółu, 347 filtrowanie danych pochodzących od użytkowników, 351 fizyczne zabezpieczenie serwera, 370 identyfikacja użytkowników , 349 instalacja nowych wersji oprogramowania, 361 kod źródłowy, 351 komputer, 369 konfiguracja serwera WWW, 362 monitorowanie bezpieczeństwa, 347 nieświadomi użytkownicy zainfekowanych komputerów, 350 organizacja kodu źródłowego, 356 PHP,360 php.ini, 362 planowanie działań na wypadek awarii, 371 planowanie z wyprzedzeniem, 346 połączenie z serwerem, 366 rozczarowani pracownicy, 350 rozpoznawanie zagrożeń, 347 serwer bazy danych, 365 serwer WWW, 360 sieć, 367 sprawdzanie obecności kodu SQL w ciągach znaków, 354 stabilność kodu, 358 strategie zapewniania bezpieczeństwa, 345 strefa zdemilitaryzowana, 368 system operacyjny, 369 system plików, 358 uaktualnianie oprogramowania, 361 uaktualnianie systemu operacyjnego, 369 udostępnianie tylko niezbędnych usług, 370 unieważnianie danych wynikowych, 355 utrata danych, 348 użyteczność, 346 wdrażanie nowych wersji, 361 wstrzykiwanie kodu, 349 wymagany poziom bezpieczeństwa, 347 wysyłanie danych do serwera, 366 XSS, 349 zablokowanie usługi, 348 zapora sieciowa, 368 zawartość kodu źródłowego, 357 złamanie zabezpieczeń dostępu do serwera, 349 złodzieje sprzętu komputerowego, 350 zniszczenie danych, 348

bezpieczeństwo

Skorowidz bezpieczeń stwo

343 UPS, 343

fi zyczne, 343

pożar,

komercyjnych stron WWW, 325 blokada usługi , 330 błędy w oprogramowaniu, 331 certyfikaty cyfrowe, 339 hasła, 334 informacje, 326 kopia zapasowa, 342 modyfikacje danych, 329 monitorowanie zdarzeń , 340 ochrona plików, 329 podpis cyfrowy, 338 polityka bezpieczeństwa, 333 serwerWWW,339 SSL, 340 szyfrowanie, 335 testowanie, 332 ujawnienie informacji poufnych, 327 utrata danych, 328 wadliwa dokumentacja, 331 zagrożenia bezpieczeństwa, 326 zapisywanie zdarzeń, 340 zapora sieciowa, 341 zaprzeczenie korzystania z usługi, 332 zasady uwierzytelniania, 334 zniszczenie danych, 328 ~ bezpieczne serwery WWW, 339 biblioteki, 31 PECL, 806 BIGINT, 234 BINARY, 237 binary large objects, 234 bindJlaramO, 271 bindJesultO, 271 BIT,234 Bitkeeper, 51 l B1OB, 234, 236, 237, 298 blok catch, 195 blok kodu, 68 blok try, 195 blokada usługi, 330 blokowanie plików, 93 błędy, 151, 358 @, 203 komunikaty, 518 obsługa, 202, 529 poziomy zgłaszania, 527 programistyczne, 517 stałe zgłaszania błędów, 527 stos wywołań , 197 wywołanie nieistniejących funkcji, 520 wyzwalanie błędów, 529 zmiana ustawień zgłaszania, 528 błędy analizatora składniowego, 517 błędy kompilacja, 517 błędy krytyczne, 527 bezpieczeń stwo

logiczne, 523 517 błędy w oprogramowaniu, 331 błędy wykonania, 519, 523 Bogaty Format Tekstu, 695 BOOL,234 Boolean,51 border, 154 bounding box, 469 break, 70, 75 broszury internetowe, 312 aktualizacja witryny, 314 informacje, 312 jakość prezentacji, 313 zainteresowanie efektami działania witryny WWW,314 zgłoszenia potencjalnych klientów, 313 browse nodes, 732 buforowanie, 732, 756 BUGTRAQ,416 błędy

błędy składniowe ,

c calendar, 456 CALL, 303 Cascading Style Sheets, 144,513 case, 69 CASE, 307 catch, 195 cellpadding, 154, 155 cellspacing, 154, 155 centrum certyfikacji, 339 Certificate Signing Request, 340 Certifying Authorities, 339 certyfikaty autentyczności , 333 certyfikaty cyfrowe, 339, 799 certyfikaty PDF, 699 CGI, 395, 428, 802 CHAR, 234, 237 checkdateO, 449 checkdnsrrO, 436 chgrpO, 424 chrnod, 82 chmodO,424 chopO, 121 chownO,424 ciągi znaków, 50, 51 cudzysłowy, 50 cudzysłowy pojedyncze, 50 definiowanie, 50 długość, 130 dopasowywanie podciągów, 130 dostęp do podciągu , 128 formatowanie, 121 , 122 formatowanie do przechowania, 125 formatowanie do wyświetlenia, 122 formatowanie HTML, 122

819

820 ciągi

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty znaków

łączenie, 49 , 127

odnajdywanie pozycj i podciągu, 131 operatory, 56 porównywanie, 129 porządkowanie, 129 przeszukiwanie, 131 przetwarzanie, 119 przycinanie, 121 rozdzielanie, 127 składnia heredoc, 50 sprawdzanie długości, 130 wyrażenia regularne, 133 zamiana podciągów , 130, 132 zmiana wielkości liter, 125 ciphertext, 335 class, 168, 179 clearstatcacheO, 424 ClibPDF, 702 clone, 188 CLOSE, 307 closeO, 267, 420 closedirO, 419 Cold Fusion, 30 columns..Jlriv, 276, 278, 281 COMMIT, 298, 300 Concurrent Yersions System, 5 \O Consistency, 299 const, 186 Content-type, 463 continue,75 CONTINUE, 306 cookie, 54, 480 konfiguracja, 480 sesje, 481 tworzenie, 480 ustawianie, 480 copyO,425 cosO,723 countO, 112, 116 COUNTO, 250 cracker, 321 , 350 CREATE, 223 CREATE DATABASE, 220 CREATE INDEX, 232 CREATE PROCEDURE, 302 CREATE TAB LE, 227, 230, 298 CREATE TEMPORARY TABLES, 224 CROSS JOIN, 245 Cross Site Scripting, 349 cryptO, 378 Crypt_DES, 388 CSR,340 CSS, 144, 513,764, 765 , 766 deklaracje, 766 klasy, 767 selektory, 766 wartości, 766

CSY, 90, 298 cudzysłowy , 50, 125, 355,493 cudzysłowy podwójne, 50 cURL, 393, 432 szyfrowanie, 393 currentO, 114 CYS, 5 \O, 511 , 516 czas, 46, 234, 445 mikrosekundy, 455 czas modyfikacji pliku, 440 czasowa zmiana środowiska wykonawczego, 497 czasserwera.php, 771 czcionki, 462, 465, 468 PostScript Type I, 458 TrueType, 458, 465

D dane, 77, 399 dane osobiste użytkownika, 317, 374 dane poufne, 347 dane z witryn WWW, 430 data, 46, 234, 445 kalendarze, 455 konwersja pomiędzy formatami daty PHP i My SQL, 450 MySQL,450 obliczenia, 453, 454 sprawdzanie poprawności , 449 znacznik czasu Uniksa, 447 Data Definition Language, 240 Data Encryption Standard, 337 Data Manipulation Language, 240 DATE, 236 dateO, 46, 445, 518, 771 kody formatów, 446 znacznik czasu Uniksa, 447 date_addO, 454 date diffO, 454 DA TE FORMA TO, 450, 452 kody formatów, 452 date_subO, 454 DATEDIFFO, 455 DATETIME, 236 daty,353 db, 276, 278 DDL, 240, 301 DDoS, 330, 348, 369 DEC, 235 DECIMAL, 235 declare, 76 DECLARE, 304 DECLARE CONTINUE HANDLER, 306 decoctO, 424 default, 71 DEFAULT,304 defineO,53

Skorowidz definicja klasy, 168 definicja typu dokumentu, 697 Definicja Typu Dokumentu, 728 definiowanie ciągi, 50 funkcje, 152 interfejs, 178 konwencje nazewnicze, 506 przywileje, 220 stałe, 53 użytkownicy, 220 deklaracj a funkcje, 152 funkcje składowane, 303 podprogramy obsługi, 306 procedury składowane, 302 stałe, 53 dekrementacja, 57 DELAYED,241 DELETE, 223, 226, 257 DELlMITER, 302, 303 demilitarized zone, 350, 368 Denial ofService, 330, 348 DES, 336, 337, 388 DESC,232 DESCRlBE, 231 , 284, 286 deserializacja, 758 deserialize(), 758 destruktory, 169 .. deszyfracja, 336 DHTML,765 diagramy encji i relacji, 209 die(),495 dir,420 dimame(), 421, 423 disaster planning, 371 disk_free_space(), 421 display_ errors, 528, 798 DISTINCT,250 Distributed Denial of Service, 330, 348 długość ciągu znaków, 130 DML,240 DMZ, 350, 368 DNS, 435, 436 dns_get_mx(), 434, 436 do .. while,74 doc _root, 807 Document Object Model, 765, 789 Document Type Definition, 728 DOCUMENT_ROOT,80 dodawanie PHP do konfiguracji serwera Apache, 807 dodawanie zawartości dynamicznej, 45 Dojo,790 Dokument Type Definition, 697 dokumentacja, 331, 510 dokumentacja projektów, 511 phpautodoc, 512 phpdoc,5 12 PHPDocumentor,512

dokumenty, 696 ASCII, 696 DTD,728 PostScript, 698 RFC, 429, 443 WSDL,730 dokumenty PDF, 695 , 699 czcionki, 715 generowanie, 713 hiperłącza, 715 kodowanie znaków, 716 liczba stron, 715 rozmiar strony, 715 tworzenie, 700 tworzenie z szablonu, 710 wysyłanie do przeglądarki, 717 zakładki, 715 dokumenty RTF, 695, 697 tworzenie, 707 dokumenty XML, 43, 727 wczytywanie, 751 dołączanie plików, 142, 356 DOM, 765, 789 domeny najwyższego poziomu, 138 dopasowanie podciągów, 130 dopasowanie tekstu do przycisku, 468 DoS, 330, 369 dostarczanie usług lub wyrobów mających postać cyfrową, 3 19 dostęp do danych za pośrednictwem zmiennych, 47 dostęp do elementów tablicy, 61, 101 dostęp do składowych klasy, 60 dostęp do stałej klasowej, 186 dostęp do zawartości tablicy, 99 dostęp do zmiennych formularza, 47 dostosowywanie wyrażeń regularnych, 133 Doub1e,51 DOUBLE,235 DOUBLE PRECISION, 235 doubleval(), 270 DROP, 223 DROP DA T ABASE, 258 DROP FUNCTlON, 304 DROP PROCEDURE, 304 DROP TABLE, 258 drukarka PostScript, 70 I drzewa, 672 DSO, 798 DTD, 697, 728 Durability, 299 duże obiekty binarne, 234 duże projekty, 503 dvips,701 dynamic shared objects, 798 dynamiczne witryny WWW, 28 Dynamiczny HTML, 765 dyrektywy wykonania, 76

821

822

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

dziedziczenie, 167, 173 final, 176 implementacja, 173 interfej sy, 177 klasy pochodne, 167 kontrola widoczności, 174 modyfikatory dostępu, 174 podklasy, 167 potomek, 167 przodek, 167 unieważnianie, 175 wielodziedziczenie, 177 wywołanie operacji z klasy przodka, 176 zapobieganie dziedziczeniu, 176 dzielenie kodu, 509 dzielenie wewnętrznych funkcji, 510

E E_ALL,527 E_COMPILE_ERROR,527 E_COMPILE_WARNING,527 E_CORE_ERROR, 527 E_CORE_WARNING, 527 E_ERROR, 527 E_NOTICE, 527 E]ARSE,527 E_RECOVERABLE ERROR, 527 E_STRICT,527 E_USER_ERROR, 527, 531 E_ USER_NOTICE, 527 E_USER_WARNING,527 E_WARNING,527 eachO, 101 , 114, 115 eBay, 729 echo, 44, 65, 499, 514 e-commerce, 311 , 321 edytor tekstu, 697 egzemplarzowanie, 169 elementy HTML, 355 else, 68 ELSE,307 elseif, 69 emptyO, 66, 121, 483 enctype, 413 END, 302, 303 END CASE, 307 END LOOP, 306 END REPEAT, 306 END WHILE, 306 endO, 114 endforeach, 75 endif,75 endor, 75 endswitch, 75 endwhile, 75 ENT_COMPAT,355

ENT_NOQUOTES,355 ENT_QUOTES, 355 ENUM, 235, 237 EOF, 89, 91 equi-join, 246, 247, 249 eregJeplaceO, 139 eregiJeplaceO, 139 errorJeporting,528 errorJeportingO, 529 ErrorDocument, 384 escapeshellcmdO, 360, 398, 427 eva10, 494 Excel,298 Exception, 195, 196, 197 _ toStringO, 197 getCodeO, 197 getFileO, 197 getLineO, 197 getMessageO, 197 getTraceO, 197 getTraceAsStringO, 197 execO, 359, 425 executeO, 271 EXISTS, 254 exit, 75 EXIT, 306 exitO, 495 exmlm, 670 EXPLAIN, 284, 286, 287, 288, 290, 514 typy połączeń , 289 explodeO, 113, 127, 128, 130,436 extends, 173 Extensible Hypertext Markup Language, 766 Extensible Markup Language, 43 , 726 extension_dir, 806 EXTR_IF_EXISTS, 118 EXTR_OVERWRITE, 117, 118 EXTR]REFIX_ ALL, 118 EXTR]REFDUF_EXlSTS, 118 EXTR]REFIX_INVALID, 118 EXTR]REFIX _SAME, I 18 EXTR_REFS, 11 8 EXTR_SKlP, 118 extractO, 117, 118 Extreme Programming, 516

F Facebook, 764 false, 51, 58, 73 FAT,94 fcloseO, 84, 86, 442 FDF,711 fdC createO, 711 fdCset_fileO, 711 fdC set_ valueO, 711 feofO, 89, 91

Skorowidz

~

FETCH, 306 fetch(), 271 fetch _assoc(), 266 fetch _objectO, 267 fetch JOw(), 266 fetchRow(), 274 fgetcO,91 fgetcsv(), 89, 90 fgets(), 89, 553 fgetssO,89 figury, 471 FILE, 224, 283 File End OfFile, 89 File Transfer Protocol, 429 file() , 90, 112 file _ exists(), 92, 440 file_get_contentsO, 84, 91 , 432 file yut_contents(), 84 file_uploads, 412 fileatime(), 423 filegroup(), 423, 424 fileinfo,33 filemtimeO, 423, 440 fileopenO, 432 fileowner(), 423, 424 fileperms(), 424 filesize() , 92, 424 filetype(), 424 filtrowanie danych pochodzących od użytkowników, 351 filtrowanie wartości, 353 kod SQL w ciągach znaków, 354 podwójne sprawdzanie oczekiwanych wartości, 351 filtrowanie ruchu sieciowego, 368 filtrowanie wartości , 353 final, 176 firewall, 282, 341 FishCartSQL, 598 FIXED,235 Flickr, 764 float, 270 Float, 51 FLOAT, 235 floatvalO, 67 flockO,93 FLUSH PRIVILEGES, 281 FLUSH T ABLES, 292 FLUSH TABLES WlTH READ LOCK, 295 font-family, 766 font-size, 766 font-weight, 766 fopen(), 79,80,82,83,89,90, 150, 436, 521 , 556 for, 73 FOR NOT FOUND, 306 foreach , 73, 100, 101 , 190 tablice, 100 Format Formularzy Danych, 711

formatowanie ciągi , 121 , 122 ciągi do przechowania, 125 daty,46 HTML,122 znacznik czasu, 450 formaty dokumentów, 696 FDF,711 PDF,699 RTF,697 formaty obrazków, 458 formaty plików, 85 Forms Data Format, 711 formularz zamówienia, 40 formularze, 40 dostęp do zmiennych, 47 przetwarzanie, 41 wysyłanie plików, 411 zmienne, 47 forum WWW, 671 baza danych, 674 dodaLznakiO,691 dodawanie artykułów, 688 dyskusja, 672 indeks.php, 678 konfiguracja forum, 671 nowy_artykul.php, 676,689 Phorum, 694 pliki aplikacji, 674 pobierz_artykul(),688 pobierz_tekst_artykulu(), 691 pobierz_ tytul_artykulu(), 691 projektowanie bazy danych, 674 przeglądanie artykułów , 687 przeglądanie drzewa artykułów, 676 rozwijanie, 678 rozwin_ wszystkoO, 680 składniki rozwiązania, 672 struktura artykułów, 672 struktura systemu, 673 stworz_baze.sql,675 wątki,671

wezel drzewa, 681 wezel-drzewa klasa. php, 681 wyswietl_drze~o(), 681 wyświetlanie artykułów , 680 zachowaLnowy _artykuIO, 692 zachowaLnowy _ artykul.php, 692 zobacz_artykul.php, 687 zwijanie, 678 fpassthru(), 90 FPDF, 702 fputsO,84 freadO,91 free(),267 FreeBSD, 368 FreeType, 458

823

824

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

fseekO, 92 fsockopenO, 522 ftellO, 92 FTP,82, 396, 429,436 anonimowe logowanie, 438 kopia bezpieczeństwa pliku, 436 kopia lustrzana pliku, 436 logowanie się na serwerze, 439 mget, 443 pobieranie pliku, 441 połączenie ze zdalnym serwerem, 439 sprawdzanie czasu modyfikacji pliku, 440 sprawdzanie wielkości pliku, 443 tryby przesyłania plików, 441 unikanie przekroczenia dopuszczalnego czasu, 442 wysyłanie plików, 442 zamykanie połączenia, 442 ftp: //, 82 FTP_ASCII, 441 FTP_BfNARY, 441 ftp_connectO, 439 ftpJgetO, 441,442 ftpJputO, 442 ftp_getO, 442 ftpJoginO, 439 ftp_mdtmO, 440 ftp_nlistO, 443 ftpyutO, 442 ftp_quitO, 440, 442 ftp_sizeO, 443 fuli join, 245, 249 FULLTEXT,232 func_get_argO, 155 func~et_argsO, 155 func_num_argsO, 155 function, 152 function overloading, 153 funkcja mieszająca, 338, 378 funkcje, 141 , 149 _ autoloadO, 189 _ callO, 188, 189 _c1oneO, 188 _ constructO, I 71 _ destructO, 171 _ getO, 170, 180 _ setO, 170, 180 _ toStringO, 191 = 0,130 ADDDATEO, 454 addslashesO, 125, 263, 270, 284, 398, 494, 507 agregujące , 250 argumenty, 46 arrayO, 98, 100,609 array_count_valuesO,116 arrayyopO, I I l arrayyushO, 111 arrayJeverseO, 110, 111, 112 array_walkO, 115

arsortO, 107 asortO, 107 AVGO,250 basenameO, 417, 421 , 423 checkdateO, 449 checkdnsrrO, 436 chgrpO, 424 chmodO, 424 chopO, 121 chownO, 424 clearstatcacheO, 424 closedirO, 419 copyO, 425 cosO,723 countO, 112, 116 COUNTO, 250 cryptO, 378 currentO, 114 dateO, 46, 445, 518, 771 date_addO,454 date_diffO, 454 DATE]ORMATO, 450, 452 date_su bO, 454 DATEDIFFO,455 decoctO, 424 defineO, 53 definiowanie, 152 deklaracja, 152 deserializeO, 758 dieO,495 dimameO, 421, 423 diskJree_spaceO,421 dns~et_mxO , 434, 436 doublevalO, 270 eachO, 114, 115 emptyO,66, 121 , 483 endO, 114 ereg_replaceO, 139 eregi_replaceO, 139 error_reportingO, 529 escapeshellcmdO, 360, 398, 427 eva10, 494 execO, 359, 425 exitO,495 explodeO, 11 3, 127, 128, 130,436 extractO, 117, 118 fcloseO, 84, 86, 442 fdC ereateO, 711 fdCset_fileO,711 fdCset_valueO, 711 feofO, 89, 91 fgetcO,91 fgetesvO, 89, 90 fgetsO, 89, 553 fgetssO, 89 fileO, 90, 112 file _ existsO, 92, 440 file _get_ eon ten ts O, 84, 91, 432

Skorowidz file~ut_contentsO , 84 fileatimeO, 423 filegroupO, 423, 424 filemtimeO, 423, 440 fileopenO, 432 fileownerO, 423, 424 fileperms(), 424 filesizeO, 92, 424 filetypeO, 424 tloatvalO, 67 tlock(), 93 fopenO, 79, 80, 82, 83, 89, 90, 150,436, 521,556 fpassthru(), 90 fputs(), 84 fread() , 91 fseek() , 92 fsockopenO , 522 ftellO, 92 ftp_connectO, 439 ftpJgetO , 441, 442 ftp_fput() , 442 ftp_getO, 442 ftp_IoginO, 439 ftp_mdtm(), 440 ftp_nlist(), 443 ftp~ut() , 442 ftp_quitO, 440, 442 ftp_size(), 443 func _get_ arg(), 155 func_get_argsO, 155 func_num_args(), 155 fwrite(), 84, 85 get_ current_ user(), 497 get_ extension_ funcsO , 496 geUoaded_ extensionsO, 496 get_magic_quotes_gpc(), 126,263,494 get_magic_ quotesJuntimeO, 494 getdate(), 448 getenv(), 427, 428 gethostbyaddrO, 435 gethostbyname(), 434, 435 getlastmod(), 497 getmxrr(), 436 gettype(), 65 gregoriantojdO, 456 header(), 463, 471, 481, 709, 723 highlight_ fileO, 498 highlight_stringO,499 htmlentitiesO, 355 htmlspecialcharsO, 263, 355, 399 imagecolorallocate(), 461 , 471 imagecreatefromgif(), 461 , 467 imagecreatefromjpegO, 461 , 467 imagecreatefrompngO, 461 , 467, 468 imagecreatetruecolor(), 460 imagedestroyO, 464, 471 , 478 imagefilIO, 462 imagefilledrectangle(), 476, 478

imagejpeg(), 463 imagelineO, 462, 476 imagepngO, 463, 468, 478 imagerectangle(), 476, 478 imagestringO, 462 imagesxO, 468 imagesyO, 468 imagettfbboxO, 469, 470 imagettftextO, 469, 471 imap_body(), 601 , 621 , 622 imap_closeO, 601 , 619, 622 imap_ deleteO, 60 I, 623 imap_expungeO, 601, 623 imap_fetchheaderO, 601 , 621 , 622 imap_header(), 601, 621 , 622 imap_headers(), 601, 619, 621 imap_openO, 601 , 618, 627 implodeO, 127, 128 includeO, 141 , 142, 156,282, 391 include_onceO,142 ini_getO,498 inUetO, 498 intvalO, 67, 114 is_ arrayO, 66 is_booIO,66 is_dirO,424 is_doubleO,66 is_ executableO, 424 is_fileO,424 is_floatO, 66 is_intO,66 isjntegerO,66 isJinkO,424 is_longO,66 is_nullO,66 is_objectO, 66 iSJeadableO,424 iSJea10, 66 iSJesourceO, 66 is_stringO, 66 is_ uploaded_ fileO, 416 is_writableO,424 isErrorO, 274 issetO, 66, 67, 159, 483 jdtojulianO, 456 joinO,127 kalendarze, 455 krsortO, 107 ksortO, 107, 109 listO, 432 IstatO, 424 ltrimO, 121, 122 mailO, 121,430,554, 600,601,631,668 MailValO, 140 MAXO, 250 md50, 378 microtimeO,455 MINO, 250

825

826 .

PHP i MySQL Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

funkcje mkdirO, 421 mktimeO, 447, 448, 453 move_uploaded_fiIeO,416 mssql_escape_stringO,366 mysql_errorO, 495 rnysqli_affected_rowsO,270 mysqli_closeO, 267 rnysqli_connectO, 264, 507, 521 mysqli_ connect_ errnoO, 264 mysqli_errnoO, 521 mysqli_ errorO, 521 mysqli_escape_stringO,354 mysqlijetch_assocO, 266 mysqli_fetch_objectO,267 mysqlijetchJowO, 266, 306 mysqli_freeJesultO,267 mysqli_numJowsO, 266, 270 mysqli_queryO, 265, 306 mysqliJeal_escape_stringO, 354, 366, 496 mysqIUelect_dbO,265 mysqli_ strnt_ bind-paramO, 271 rnysqlUtrnt_ bindJesultO, 271 mysqli_stmt_executeO,271 rnysqli_strntjetchO, 271 mysqIUtrnt-prepareO, 271 nazwy, 152, 153 nextO, 114, 115 nl2brO, 92,122, 123,356 NOWO, 455 numberjorrnatO, 63, 455 opendirO, 419 parametry, 46, 150, 154 parse_urIO, 435 passthruO, 426 passwordO, 283 pdCadd _bookmarkO, 715 pdCbegin-pageO, 715 pdCcloseO, 717 pdCclosepathO,722 pdf_continue_textO,716 pdCend-pageO, 716 pdUillO, 722, 723 pdf_findfontO, 716 pdCget_bufferO,717 pdfJinetoO, 722 pdfJoad_imageO, 722 pdCmovetoO, 722 pdCnewO, 714, 720 pdf_open_fileO, 714, 717, 720 pdCrectO, 721 , 722 pdCseUnfoO, 714, 715 pdCset_text-posO, 716 pdC setcolorO,722 pdCsetlinewidthO, 721, 722 pdCshowO, 716 pdCshow_boxedO, 716 pdCshow_xyO, 722 pdC stringwidthO, 722

pdCstrokeO, 721, 722 phpinfoO, 53, 149,428,600, 702,800, 807 popenO,426 posO,114 posix~etgrgidO , 424 posix~etpwuidO , 423, 424 prevO, 114, 115 printO, 122, 514 printJO, 526 printfO, 122, 123,271 proc_closeO,426 proc_openO,426 prototyp, 150 przeciążanie, 153 przekazywanie parametrów, 158 putenvO, 406, 427, 428, 468 rangeO, 99, III readdirO, 419 readfileO, 90, 91 rekurencja, 161 renameO, 425 requireO, 141 , 142, 143, 146, 156,391 require_onceO, 142, 356 resetO, 114 return, 160 rewindO, 92 rewinddirO, 419 rrndirO, 421, 422 rsortO, 107 rtrimO, 122 rysowanie, 462 scandirO, 420 SEEK_CURO,93 SEEK_ENDO, 93 SEEK_SETO, 93 serializeO, 495, 758 session_destroyO, 483, 485 session~et_cookie-paramsO , 481 session_ set_ cookie-paramsO, 481 session_startO, 482, 483, 484, 489, 608 session_unregisterO, 483 , 485 session_unsetO, 483 set_error_handlerO,530 set_magic_ quotes _ runtimeO, 494 set_time_limitO,443 setcookieO, 480 settypeO, 65 sha10, 378 SHAIO,379 show_ sourceO, 498 shuffleO, 110 simplexmUoad_fiIeO, 751 sinO, 723 sizeofO, 116 sortO, 98, 106 splitO, 139 sprintfO, 122 statO, 424

Skorowidz STDO, 250 STDDEVO,250 strJeplaceO, 132,709 strcasecmpO, 129 strchrO, 131 strcmpO, 129, 130 strftimeO, 450 strip_tagsO, 151 , 399, 416, 481 stripslashesO, 125, 127, 151,263,284,398, 494 stristrO, 131 strlenO, 130 stmatcmpO, 129 strposO, 13 I, 183 strrchrO, 131 strrposO, 131 strstrO, 131, 520, 556 strtokO, 128, 130 strtolowerO, 125 strtoupperO, 125 strvalO,67 substrO, 128, 129 substrJeplaceO, 132 SUMO, 250 systemO, 407, 426 tempnamO, 406 timeO,448 touchO, 425 trigger_ errorO, 529 trimO, 121, 122,263 trygonometryczne, 723 uasortO, 109 ucfirstO, 125 ucwordsO, 125 uksortO, 109 umaskO, 422 UNIX_TIMESTAMPO,450 unlinkO, 92, 407, 425 unserializeO, 495 , 496 unsetO, 66, 483, 485 urlencodeO, 380, 432 usortO, 108, 109, 110 var_ex portO, 192 vprintf\), 124 vsprintfO, 124 wywołanie, 46, 149 wywołanie niezdefiniowanej funkcji , 151 zasięg, 156 zwracanie wartości, 109, 159, 160 funkcje dostępowe, 170 funkcje składowane, 303 parametry, 303 RETURN, 303 usuwanie, 304 wyświetlanie kodu, 304 wywołanie , 304 zmienne lokalne, 304 funkcje _ ajax.js, 772 fwriteO, 84, 85

G gd,721 GD,457 gd2, 795 GD2, 457, 468, 478 GDFONTPATH,468 generowanie dokumenty PDF, 713 dokumenty w formacie Microsoft Word, 697 obrazki, 457 GET, 609, 765 get_ current_ userO, 497 get_extension_funcsO,496 geUoaded_ extensionsO, 496 get_magic_quotes_gpcO, 126,263,494 get_magic_ quotesJuntimeO, 494 getAllResponseHeadersO, 769 getCodeO, 197 getdateO, 448 getElementsByTagNameO, 772 getenvO, 427, 428 getFileO, 197 gethostbyaddrO,435 gethostbynameO, 434, 435 getlastmodO, 497 getLineO, 197 getMessageO, 197 getmxrrO, 436 getProxyO, 756 getResponseHeaderO,769 getTraceO, 197 getTraceAsStringO, 197 gettypeO,65 Ghostscript, 699 gid,424 GIF,457,459 global, 54, 157 GMail,599 GNU, 29 Gnu Privacy Guard, 401 GoDaddy, 339 Gogle, 729 GPG, 401, 591 deszyfrowanie wiadomości, 404 generowanie kluczy, 402 importowanie wydzielonego klucza, 403 instalacja, 40 l klucz do podpisywania wiadomości, 403 klucz publiczny, 402 szyfrowanie wiadomości, 404 testowanie, 404 gpg.exe, 402 GPL,29 GRANT, 221, 224, 225, 275, 281 Graphics Interchange Format, 459

827

828

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

gregoriantojdO, 456 GROUP BY, 251 grupowanie danych, 250 Gsview, 699 gunzip, 401

H haker, 350 handle, 420 hasła , 282, 327, 334, 400, 534 przechowywanie, 376 szyfrowanie, 378 ustawianie zapomnianych haseł, 551 zmiana, 549 HAVING,25 1 HEAD,765 headerO,463, 471, 481, 709, 723 HEAP, 298 heredoc, 50 highlight_fileO, 498 highlight_string(), 499 host, 276, 278 Hotrnail, 599 htdocs, 399 HT~,28 , 40 ,696,69 7 , 726 HT~ entities, 355 HTML MIME, 430 htrnlentitiesO, 355 htrnlspecialcharsO, 263, 355, 399 htpasswd, 385 HTTP, 82, 380, 396, 429, 430, 764 bezstanowość, 479 odpowiedzi, 764 podstawowe uwierzytelnianie, 381 żądania, 764 HTTP/ l.l , 381, 430 http ://, 82, 556 HTTP_SERVER_VARS, 80 HTTP_SESSION_VARS, 485 httpd, 363 httpd.conf, 363, 498, 800 HTTPS, 394, 430, 432, 802 Hypertext Markup Language, 697 Hypertext Transfer Protocol, 429, 764

IDE, 511 , 516 IDEA,337

identyczność, 59 identyfikacja użytkowników , 349, 373, 534 Identyfikacja właściciela skryptu, 497 Identyfikatory, 5 I MySQL, 232 sesja, 480, 481 użytkownik , 424

IETF,429 if,67 else,68 elseif,69 IF,307 IGNORE, 255, 257 IINT,701 OS, 339,340, 361,363,793 konfiguracja, 363 imagecolorallocate(), 461, 471 imagecreatefromgif(), 461 , 467 imagecreatefromjpeg(), 461 , 467 imagecreatefrompng(), 461,467,468 imagecreatetruecolor(), 460 imagedestroy(), 464, 471, 478 imagefill(), 462 imagefilledrectangle(), 476, 478 imagejpeg(), 463 imageline(), 462, 476 ImageMagick,457 imagepng(), 463 , 468, 478 imagerectangle(), 476, 478 imagestring(), 462 imagesx(), 468 imagesy(), 468 imagettfbbox(), 469, 470 imagettftext(), 469, 471 IMAP, 396, 599, 600, 619 imap_body(), 601, 621 , 622 imap_close(), 601, 619, 622 imap_deleteO, 601, 623 imap_expunge(), 601 , 623 imapJetchheaderO, 60 I, 621, 622 imap_ header(), 60 I, 621, 622 imap_headersO, 601, 619, 621 imap_ open 0, 60 I, 618, 627 lMAP4, 430 implementacja interfejs, 177 kontrola dostępu , 374 kontrola wersji, 510 koszyk na zakupy, 577 sesja, 482 system płatności, 564, 589 uwierzytelnianie, 485, 540 własna metoda uwierzytelniania, 388 implode(), 127, 128 IN,244,253,302, 303 includeO, 141 , 142, 156,282,39 1 include_onceO, 142 includeyath,808 indeks, 98, 99 indeksowo-sekwencyjna metoda dostępu , 298 Indeksy, 232, 292 FULLTEXT, 232 tworzenie, 232 INDEX, 223 Indexed Sequential Access Method, 298

Skorowidz inetpub, 399 informacje aktualny katalog, 421 baza danych, 284 czas, 445 data, 445 data modyfikacji slayptu, 497 kolumny, 286 pliki, 422 środowisko PHP, 496 załadowane rozszerzenia, 496 ini_getO,498 inUetO, 498 inicjowanie tablicy, 100 tablice indeksowane numerycznie, 98 inkrementacja, 57 INNER JOrN, 245, 249 [nnoDB, 295, 298, 564 transakcje, 300 rNOUT, 302 rNSERT, 223 , 226, 240, 267 DELAYED,241 LOW]RIOR[TY,241 ON DUPLlCATE KEY UPDATE, 24\ rNSERT rNTO, 240 instalacja GPG,401 OpenSSL, 798 PEAR,808 zapora sieciowa, 368 instalacja Apache, 794 przy użyciu binariów, 794 przy użyc iu kodów źródłowych , 794 Unix,794 Windows, 802, 804 instalacja MySQL, 794 Unix, 794, 795 Windows, 802, 803 instalacja PHP, 793, 794 Unix, 794, 797 Windows, 802, 806 instanceof, 62, 186 instrukcje PHP, 44 przygoto~ane, 270

SGML,43 warunkowe, 67 rNT, 234 Integer,5 1 rNTEGER, 234 integralność plików, 330 Integrated Development Environment, 51\ Inteligentny Formularz Pocztowy, 119, 137 interakcja z systemem plików, 411 interakcja ze środowiskiem , 427 interaktywna witryna WWW, 503 interface, 178 interfejs administratora, 565

interfejs użytkownika , 142 interfejsy, 166, 177 definicja, 178 implementacja, 177 Iterator, 190 interfejsy zewnętrzne systemu, 142 International Standard Book Number, 211 Internet Engineering Task Force, 429 Internet Message Access Protocol, 430 Internet Protocol, 396 internetowa baza danych, 207, 259 architektura, 215 tworzenie, 217 interpreter skryptów, 215 int!, 33 intvalO, 67, 114 inżynieria oprogramowania, 504 IP, 396 IS NOT NULL, 244 IS NULL, 244 is_arrayO,66 is_booIO, 66 is_dirO,424 is_doubleO, 66 is_ executableO, 424 is_fi leO,424 is_ tloatO, 66 is_intO, 66 is_ integerO, 66 isJinkO, 424 isJongO,66 is_nullO,66 is_objectO,66 is_readableO, 424 iSJea10,66 is_resourceO, 66 is_stringO, 66 is_ uploaded_fileO , 416 is_writableO,424 ISAM,298 ISAPI,802 ISBN, 211, 230 isErrorO, 274 ISO 8601 , 450 lsolation, 299 ispell, 553 issetO, 66, 67, 159,483 iteracje, 71 , 190 lterator, 190, 191 iteratory, 190 izolacja, 299

J Java Server Pages, 30 JavaScript, 43 , 44, 373 , 616, 767 jdtojulianO,456

829

830

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

jeden do jednego, 210 jeden do wielu, 210 język

DDL,240 DML,240 JavaScript, 767 PHP, 28, 39 SGML,726 skryptowy działający po stronie serwera, 28 SQL, 29, 239 XHTML, 766 XML, 725, 726, 768 język definiowania danych, 240 język manipulowania danymi, 240 Język Opisu Usług Sieciowych, 730 JFIF, 459 join,245 join condition, 246 joinO,127 Joint Photographic Experts Group, 459 JPEG, 458, 459 JSP, 30, 768

K kadr obrazka, 460 kalendarze, 455, 456 calendar, 456 konwersje, 456 kampanie marketingowe, 314 kapsułkowanie, 166, 170 kardynalność tablicy, 117 karty kredytowe, 400, 591 kaskadowe arkusze stylów, 144,765,766 kasowanie pliku, 92 katalogi, 418 dir,420 handle, 420 ilość wolnego miejsca, 421 informacje, 421 odczytywanie danych, 418 otwieranie, 419 path,420 przeglądanie, 419 ścieżka, 420 tworzenie, 421 usuwanie, 421, 422 wyświetlanie zawartości, 418 katalogi stron, 433 klasy, 166, 168 abstrakcyjne, 188 API Reflection, 192 atrybuty, 166, 168, 170 definiowanie, 168, 178 destruktory, 169 dir,420

dziedziczenie, 167, 173 egzemplarzowanie, 169 Exception, 195, 196, 197 funkcje dostępowe, 170 implementacja interfejsu, 177 interfej sy, 177 Iterator, 19 l iteratory, 190 konstruktory, 168 kontrola dostępu, 172 Mail, 669 Mail_mime,668 metody, 183 metody statyczne, 186 modyfikatory dostępu, 170 mysqli,264 nazwy, 179 operacje, 166, 183 pochodne, 167 podklasy, 167 przekształcanie w łańcuchy znaków, 191 Reflection, 192 sprawdzanie typu, 186 stałe, 186 tworzenie egzemplarzy, 169 tworzenie kodu, 179 wskazywanie typu, 186 wyświetlanie wartości atrybutów, 192 wywołanie operacji, 172 zakres widoczności, 168 zapobieganie dziedziczeniu, 176 klasy CSS, 767 klasy znaków, 134 klasyczna architektura internetowej bazy danych, 215 klient poczta elektroniczna, 599 SOAP, 726, 756 SSH,439 klonowanie obiektów, 188 klucz, 98, 99 klucz (baza danych), 209, 214 obcy, 209, 301 podstawowy, 209, 229 kod HTML, 28, 40 kod łatwy w utrzymaniu, 506 dokumentacja, 5 l O dzielenie kodu, 509 dzielenie wewnętrznych funkcji, 510 komentowanie kodu, 507 konwencje nazewnicze, 506 standardy kodowania, 506 struktura katalogów, 509 wcinanie, 508 kod PHP, 28, 42, 499 kod źródłowy MySQL, 35 kolory, 461 kolumny, 208 typy danych, 233

Skorowidz komentarze, 45 styl C/C++, 45 wielowierszowe, 45 komentowanie kodu, 507 komercyjne strony WWW, 311 awarie sprzętu komputerowego, 322 bezpieczeństwo, 325 błędy w oprogramowaniu, 323 dostarczanie usług lub wyrobów mających postać cyfrową, 319 dostawcy usług, 322 konkurencja, 322 ograniczanie kosztów, 320 ograniczenie pojemności systemów, 323 plan działalności, 323 przyciągnięcie niewystarczającej

liczby klientów, 321 przyjmowanie zamówień na produkty i usługi, 315 publikowanie informacji w broszurach internetowych, 312 ryzyko, 320 sprzedaż on-line, 315 wybór strategii, 323 zabezpieczenia, 321 zagrożenia, 320, 326 zmiany polityki rządowej, 323 zwiększanie wartości produktów i usług, 319 komercyjne witryny WWW, 311 .. Komodo, 511 kompresja LZW, 460 komunikaty o błędach, 61,151,518 komunikaty SOAP, 730 konfiguracja cookies, 480 kontrola sesji, 485 obsługa obrazków, 457 serwer WWW, 362 konfiguracja strefy zdemilitaryzowanej, 368 koniec pliku, 89 konkatenacja, 46 konstruktory, 168 kontrola danych pochodzących od użytkownika, 398 kontrola dostępu, 374 kontrola sesji, 479 $_SESSION,479 cookie, 479, 480, 481 identyfikator sesji, 481 implementacja sesji, 482 konfiguracja, 485 niszczenie sesji, 483 opcje konfiguracyjne sesji, 486 przechowywanie identyfikatora sesji, 481 SID,481 stosowanie zmiennych sesji, 483 lntL, 479, 480, 481 usuwanie zmiennych, 483 uwierzytelnianie, 485 zgłaszanie zmiennych sesji, 482

831

kontrola wersji, 510 CVS,510 wprowadzanie, 5 \O wyprowadzanie, 510 konwencje nazewnicze, 506 konwersja czasu i daty do znacznika czasu Uniksa, 447 konwersja kalendarz gregoriański na juliański, 456 pomiędzy formatami daty PHP i MySQL, 450 pomiędzy systemami kalendarzowymi, 455 tablice na zmienne skalarne, 117 kończenie wykonania skryptu, 75, 495 kopia bezpieczeństwa, 436 kopia lustrzana pliku, 436 kopia zapasowa, 329, 342 AMANDA,342 MySQL, 292, 342 pliki, 342 kopiowanie plików, 425 korektor pisowni, 553 korzeń, 673 koszty, 333 koszyk na zakupy, 563, 741, 758 baza danych, 568 dodawanie produktów, 582 FishCartSQL, 598 implementacja, 577 pliki aplikacji, 567 podgląd, 580 system płatności, 564 śledzenie zakupów użytkownika, 564 kotwiczenie, 136 KPHPDevelop, 511 krotki,208 krsortO, 107 kryptografia, 336 Książkorama, 563, 566 admin.php,591 baza danych, 568 dodaLksiazke.php, 593 dodawanie produktów do koszyka, 582 funkcje_admin.php,596 funkcje_ksiazki .php,582 funkcje_wyswiet1.php,580 Idź do kasy, 584 implementacja bazy danych, 568 implementacja interfejsu administratora, 591 implementacja katalogu on1ine, 570 implementacja koszyka na zakupy, 577 implementacja płatności, 589 indeks.php,571 interfejs administratora, 565, 591 karty kredytowe, 591 kasa, 584 kasa.php, 584 katalog online, 564, 570 kategorie, 571 koszyk na zakupy, 577

832

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

Książkorama

ksiazkaJcz.sql,568 oblicz-produktyO,583 oblicz_wartoscO, 582 pliki aplikacji, 567 płatności, 589 pobierz_kategorieO, 573 pobierz_nazwe_kategoriiO,575 pobyt w kasie, 584 podgląd koszyka, 580 pokaz_kat.php, 571, 574 pokaz_kosz.php, 577, 578 pokaz_ksiazke.php, 576 przedstawianie szczegółowych danych książki, 575 przetwarzanie zamówienia, 589 przetworz.php, 589 strona początkowa, 570, 571 system płatności, 564 szczegółowe dane książki, 575 śledzenie zakupów użytkownika, 564 umiesc_zamowienieO, 587 widok administratora, 566 widok użytkownika, 565 wynik_bd_do_tablicyO,573 wyswietl_form _ ksiazkiO, 596 wyswietl_kategorieO,574 wyswietl_ koszykO, 580 wyświetlanie książek danej kategorii, 574 wyświetlanie podsumowania w pasku nagłówka, 584 zakup.php, 585 zapisywanie uaktualnionego koszyka, 583 ksortO, 107, 109 kursory, 305, 306 kursy akcj i, 431

L LEAVE,306 left join, 247 LEFT JOfN, 247, 249 libpng, 458 liczby, 51,233 LIKE, 243, 244 LIMIT, 252, 257 Linux, 327, 368 listO, 10 I, 432 litery zstępujące, 470 LOAD DA T A FROM MASTER, 294, 295 LOAD DATA INFILE, 297 localhost, 522 LOCK TABLES, 224, 292 LOCK_EX,94 LOCK_NB,94 LOCK_SH,94 LOCK_UN,94 log_errors,528

logowanie, 545, 608, 641, 643 serwer FTP, 439 serwer MySQL, 219 LONGBLOB,237 LONGTEXT,237 LOOP,306 LOW_PRIORITY, 241,255,257 IstatO, 424 ItrimO, 121 , 122 LZW, 460

Ł danych z pliku tekstowego do tabeli, 297 tablic z plików, 112 łańcuch połączenia, 273 łącza, 672 łączenie, 245 ciągi znaków, 49, 127 tabela z samą sobą, 249 tabele, 245 łączone operatory przypisania, 57 ładowanie ładowanie

M MAC, 397 macierz RAJD, 329 magic_ quotes _gpc, 126, 398, 494 magic_quotesJuntime, 398, 494 magiczne cudzysłowy, 493 Mail, 669 factoryO, 669 sendO, 669 Mail Exchange, 436 mailO, 121 , 430, 554, 600, 601 , 631, 668 Mail_Mime, 631, 668, 808 mailing list manager, 629 Mai1Va10, 140 manipulowanie ciągami znaków, 119 maszyny zapisu, 298 ARCHIVE, 298 CSV,298 HEAP,298 InnoDB, 298 ISAM,298 MEMORY,298 MERGE, 298 MylSAM, 298 Math,63 MAXO,250 max_connections, 264, 367 MAX_ CONNECTIONS]ER_ HOUR, 222 max_execution_time, 497 MAX]ILE_SIZE, 413 MAX_QUERIES]ER_HOUR,222 MAX_ROWS,298

Skorowidz MAX_UPDATES]ER_HOUR,222 MaxClients, 264, 363 MAX-CONCAT,253 mbstring, 362 MD5, 338, 378,486 md5(),378 MDB2,272 connect(), 273 disconnect(),274 getMessage(), 274 isError(), 274 liczba zwróconych wierszy, 274 łańcuch połączenia, 273 numRows(),274 pobieranie wierszy, 274 połączeni e z bazą danych, 273 query(), 274 zamykanie połączenia, 274 zapytania, 274 MDB2]ETCHMODE_ASSOC,274 mechanizmy zorientowane obiektowo, 31 MEDIUMBLOB, 237 MEDfUMINT, 234 MEDfUMTEXT,237 MEMORY,298 memoryJimit,418 menedżer list pocztowych, 629 MERGE, 298 .. Message Authentication Code, 397 Message Digest 5, 378 method, 41 metody, 166 _autoload(), 189 _call(), 189 _ clone(), 188 _ construct(), 168 _ destruct(), 169 _ toString(), 191 abstrakcyjne, 188 dostępowe , 170 przeciążanie , 188 statyczne, 186 wywołanie , 173 metody oddzielania logiki i zawartości, 513 metody testowania, 332 metodyki programowania, 32 Microsoft Excel, 298 Microsoft Word, 697 microtime(), 455 Miernik Bogactwa Billa Gatesa, 432 migawki, 295 mikrosekundy, 455 MI~ , 414 , 416 , 463 , 709 MIN(),250 mirror, 436 mixed, 65 mkdir(), 421 mktime(), 447, 448, 453

MLM,629 MLP Piramida, 629 $]ILES,664 addHTMLImage(), 669 akcje, 640 architektura skryptu, 635 archiwum listy, 652 baza danych list i abonentów, 630 formularz tworzenia konta, 642 funkcje administratora, 656 funkcje_uwierz.php,639 implementacja funkcj i administratora, 656 implementacja funkcji użytkownika, 645 implementacja logowania, 641 indeks. php,635 komponenty rozwiązania, 630 konfiguracja bazy danych, 630, 633 logowanie, 641, 643 loguj(), 644 menu administratora, 656 niesubskrybuj(), 653 obsługa wysyłania wielu plików, 661 pliki aplikacji, 633 pobierz_ archiwumO, 652 pobierz_email(),645 pobierz_infoJistyO,65 1 pobierz_niesubskrybowaneJisty(), 649 podgląd wiadomości, 664 przeglądanie archiwum listy, 652 przeglądanie informacji na temat listy, 650 przeglądanie list, 646 rozsyłanie wiadomości, 665 sprawdz_ Iogowanie(),639 sprawdz_uzyt_ admin(), 639 struktura systemu, 631 stworz_baze.sql, 633 subskrybuj(), 653 tworzenie konta, 641 tworzenie listy, 657 wylogowanie, 656 wypisywanie, 653 wyslij(), 666 wyslij.php,661 wyswietl_elementyO, 647 wyswietl_form_hasla(),655 wyswietlJorm_ konta(), 641 wyswietlJormyoczty(), 660 wyswietUnformacjeO, 650 wysyłanie plików, 630 wysyłanie wiadomości, 658 wysyłanie wiadomości z załącznikami, 631 wysyłanie wielu plików, 661 zachowaLkonto(), 642 zachowaLIisteO, 658 zapisywanie się, 653 zmiana hasła, 654 zmiana konfiguracji konta, 654 zmien_haslo(), 655

833

834

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

MochiKit, 790 mod_auth,383 mod_auth_mysql, 386, 486 Auth_MySQL_DB,388 Auth_MySQL_ Encryption_Types, 388 Auth_MySQL]asswordJield, 388 Auth_MySQL]assword_Table,388 Auth_MySQL_UsernameJield,388 instalacja modułu, 386 plik .htaccess, 387 mod_ssl, 340, 798 model DOM, 765, 789 Model-View-Controller, 32 moduł szyfrujący, 336 modułowy schemat nazywania, 507 modyfikacja nazw plików, 417 modyfikatory dostępu, 170, 172 dziedziczenie, 174 private, 172 protected, 172 public, 172 monitor My SQL, 218, 219 monitorowanie bezpieczeństwa, 347 monitorowanie sprzedaży, 314 monitorowanie zdarzeń , 340 Montreal Protocol On Substances That Deplete The Ozone Layer, 343 move_ uploaded_ fileO, 416 mssql_escape_stringO,366 multipartlform-data, 413 MVC, 32 MX,436 my.cnf,294 my.ini,294 MylSAM, 298, 301 myisamchk, 290, 293 mysql, 218, 219, 797 MySQL, 29, 217 administracja, 275 analiza wykonania zapytania, 286 analiza wykorzystania kluczy, 290 ANAL YZE TAB LE, 290 AUTO_INCREMENT, 228, 229 baza danych, 232 baza mysql, 275 BIGINT, 234 BIT, 234 BLOB, 234, 236, 237 BOOL,234 CALL, 303 CASE,307 CHAR, 234, 237 CLOSE, 307 CREATE INDEX, 232 CREA TE PROCEDURE, 302 CREA TE TABLE, 230

czas, 234 data, 234 DATE,236 DATETIME, 236 DEC, 235 DECIMAL, 235 definiowanie przywilejów, 220 definiowanie użytkowników, 220 deklaracja podprogramu obsługi, 306 DELIMITER, 303 DESCRIBE, 231 , 286 DOUBLE, 235 DOUBLE PRECISION, 235 DROP FUNCTION, 304 DROP PROCEDURE, 304 duże obiekty binarne, 234 ENUM,235 EXPLAIN, 286 FETCH, 306 FIXED,235 FLOAT, 235 FLUSH PRIVILEGES, 281 funkcje agregujące, 250 funkcje składowane, 303 GRANT, 221 , 225, 275, 281 hasła, 282, 400 HAVING,251 identyfikatory, 232, 233 IF,307 indeksy, 232, 292 indeksy pełnotekstowe, 232 informacje o bazie danych, 284 informacje o kolumnach, 286 informacje o tabeli, 231 instalacja, 794, 795, 803 INT, 234 INTEGER, 234 klucze obce, 30 l kod źródłowy, 35 kontrola dostępu, 279 kopia zapasowa, 342 koszt, 34 kursory, 305 LEAVE,306 licencja, 29 liczby, 233 liczby całkowite, 234 liczby zmiennoprzecinkowe, 235 LOAD DAT A INFILE, 297 LOCK TABLES, 292 10gowanie się, 219 lokalizacja katalogów i plików z danymi, 232 LONGBLOB, 237 LONGTEXT, 237 LOOP,306 ładowanie danych z pliku tekstowego do tabeli, 297 łańcuchy znaków, 234

Skorowidz maszyny zapisu, 298 MEOruMBLOB,237 MEOIUMINT, 234 MEOIUMTEXT, 237 nadawanie praw, 221 NOT NULL, 228 NUMERIC, 235 ochrona bazy danych, 282 odbieranie praw, 221 odzyskiwanie bazy danych, 342 OPEN, 306 OPTIMIZE TAB LE, 291 optymalizacja bazy danych, 291 optymalizacja tabel, 291 pętle , 305 podprogramy, 306 połączenie serwera ze stronami WWW, 283 poziomy przywilejów, 223 PRIMARY KEY, 229 procedury składowane, 302 przenośność , 34 przywileje, 220, 221, 275, 291 przywileje administratorów, 224 przywileje specjalne, 225 przywileje użytkowników, 223, 283 przywracanie bazy danych, 293 REAL, 235 rejestrowanie użytkownika łączącego się z internetu, 226 rejestrowanie użytkowników , 220, 221 REPEAT, 306 replikacja, 293 REQUlRE, 222 REVOKE, 221, 224, 225, 281 SET, 235, 307 SHOW, 231, 284 składnia rozszerzona, 251 SMALLINT, 234 SSL,222 struktury sterujące, 305 system przywilejów, 221, 275 systemowa baza danych, 275 tabele przywilejów, 279 TEXT, 236, 237 TIME, 236 TIMESTAMP, 234, 236 TINYBLOB,237 TINYINT, 234 TINYTEXT,237 transakcje, 299 tworzenie bazy danych, 220 tworzenie indeksów, 232 tworzenie kopii zapasowej, 292 tworzenie tabel, 227 typy danych, 233 typy kolumn, 229 typy przywilejów, 223 UNSIGNEO, 229

UNTIL,306 uprawnienia, 220 USE,227 ustawianie wartości zmiennych, 307 usuwanie bazy danych, 258 usuwanie rekordów z bazy, 257 usuwanie tabel, 257 użytkownicy , 220, 276 użytkownik root, 219 VARCHAR, 234, 237 wartości domyślne, 292 weryfikacja polecenia, 280 weryfikacja połączenia, 279 WHILE, 306 WITH GRANT OPTION, 222 wsparcie, 35 wybór bazy danych, 226 wydajność, 34 wyrażenia regularne, 244 wyświetlanie tabel bazy, 231 YEAR,236 zalety, 34 zamknięcie kursora, 307 zasada naj mniejszego przywileju, 221 ZEROFlLL, 233 złączenia, 249 zmiana przywilejów, 281 zmiana rekordów, 255 zmiana struktury tabel, 255 zmienne lokalne, 304 My SQL 5, 35 nowości, 35 MySQL 5.1, 35 MySQLAB,35 mysql.columns--'priv,223 mysql.db, 223 mysql.host, 223 mysql.tables--'priv,223 mysql.user,223 mysql_errorO,495 mysqUnstall_db, 220 mysqladmin, 232, 796 tlush-privileges, 281 reload, 281 mysqlbinlog, 293 mysqld,282 mysqld_safe,797 mysqldump, 292 mysqlhotcopy, 293 mysqli, 264, 270, 354, 357 multi_queryO,354 queryO,354 real_escape_stringO,354 mysqli_affectedJowsO, 270 mysqli_c\oseO,267 mysqli_connectO, 264, 507, 521 mysqli_connect_errnoO,264

835

836

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

mysqli_ elTTloO, 521 mysqli_errorO, 521 mysqli_escape_stringO,354 mysqliJetch_assocO, 266 mysqli_fetch_objectO,267 mysqli_fetchJowO, 266, 306 mysqli_ freeJesultO, 267 mysqli_multi_queryO, 354 mysqli_numJowsO, 266, 270 mysqli_queryO, 265, 270,306 mysqliJeal_escape_stringO, 354, 366, 496 mysqIUelect_dbO,265 mysqli_stmt_bindyaramO,271 mysqli_stmt_bindJesultO,271 mysqli_stmt_executeO,271 mysqli_stmtJetchO,271 mysqli_stmtyrepareO,271 MySQLnd,33

N nagłówki HTTP, 463, 765 NATIONAL, 237 nawiasy klamrowe, 508

nawiązywanie połączenia z serwerem MySQL, 264 nazwy, 51 , 162, 506 domeny, 82 elementy, 766 funkcje, 152, 153, 507 klasy, 179 komputery, 433 pliki, 417 pola formularza, 41 zmienne, 47, 51 NET_ ONS, 436 Network News Transfer Protocol, 430, 600 Network Solutions, 339 new, 60, 169 nextO, 114, 115 NFS,94 niszczenie sesji, 483 nI2brO,92, 122, 123,356 NNTP, 430, 600, 627 NOT EXISTS, 254 NOT IN, 244 NOT LIKE, 244 NOT NULL, 228, 229, 230 NOWO, 455 nowe wiersze, 44 NTFS, 363 NULL, 52, 125, 230,240, 248 numberJormatO, 63, 455 NUMERIC, 235 numery kart kredytowych, 400 NuSOAP, 725, 732, 734 nusoap_c1ient,756

o obiekty, 166 $this, 170 atrybuty, 166 destruktory, 169 funkcje dostępowe, 170 iteratory, 190 klonowanie, 188 konstruktory, 168 metody dostępowe, 170 operacje, 166 serializacja, 495 tworzenie, 169 XMLHTTPRequest, 768 Object,52 Object Oriented, 165 obliczanie dat MySQL,454 PHP,453 obliczanie sum w formularzu, 62 obrazy, 457 , 464 czcionki, 462, 465, 468 czcionki TrueType, 458 dopasowanie tekstu do przycisku, 468 figury , 471 formaty, 458 funkcje rysujące, 462 G02, 457 GIF,457,459 ImageMagick,457 JPEG, 458, 459 kolory, 461 konfiguracja kadru, 467 konfiguracja obsługi, 457 PNG, 458, 459 przyciski, 467 rozmiar tekstu, 469 rysowanie, 461, 471 tekst, 462, 465 tło , 462 tworzenie, 460 tworzenie kadru, 460 umieszczanie tekstu, 461 WBMP, 459 wpisywanie tekstu, 471 wykresy, 471 wyświetlanie, 463 obróbka danych, 94 obsługa błędów , 195, 202, 529, 530 błędy wywołania, 523 obsługa lMAP, 600 obsługa obrazków, 457 obsługa plików PostScript, 699 obsługa POP3 , 600 obsługa SOAP, 732, 755

Skorowidz obsługa wyjątków, 195 ochrona bazy danych, 282 ochrona plików, 329 ocbrona sieci komputerowej przed atakami, 341 ODBC, 31 , 272 odczytywanie cały plik, 90 dane z adresu URL, 432 dane z katalogów, 418 dane z pliku, 79, 87 dane z pliku wiersz po wierszu, 89 poczta elektroniczna, 430, 619 pojedynczy znak z pliku, 9\ rezultaty zapytań, 266 zadana długość pliku, 91 oddzielanie logiki i zawartości , 513 odnajdywanie podciągów, 139 odpowiedzi HTTP, 764, 765 REST,731 odstępy, 44 odwrotne sortowanie zdefiniowane przez użytkownika,

109

odwrotny spamming, 330 odwrócone apostrofy, 426 odzyskiwanie bazy danych MySQL, 342 ograniczanie kosztów, 320 określanie wielkości pliku, 92 ON DUPLlCATE KEY UPDATE, 241 .. onreadystatechange, 769 00, 165 OPEN, 306 Open Database Connectivity, 272 Open Database Connectivity Standard, 31 Open Source, 29 openO,769 opendirO, 419 OpenOffice Writer, 697 OpenSSL,33, 340, 798 operacje, 166 operandy, 55 operatory, 55 ->, 60 ALL,253 ANY,253 arytmetyczne, 55 BETWEEN, 244 bitowe, 60 ciągi znaków, 56 EXISTS, 254 IN, 244, 253 instanceof, 62, 186 IS NOT NULL, 244 IS NULL, 244 kolejność , 63 konkatenacja, 46 LlKE, 243, 244

logiczne, 59, 60

znaków, 56 operatory przypisania, 57 new, 60, 169 NOT IN, 244 NOT LlKE, 244 pierwszeństwo, 63 porównania, 58, 59 przypisanie, 5 1, 55, 56 referencja, 58 REGEXP, 243 , 244 SOME,253 tablicowe, 6\ , \ 03 tłumienie błędów, 61 trójkowy, 60 wykonania, 61 OPTIMIZE TABLE, 29\ optymalizacja bazy danych, 291 projekt, 291 tabele, 291 optymalizacja kodu, 514 MySQL, 514 produkty firmy Zend, 514 Zend Optimizer, 514 or, 60 OR,244 or die, 495 ORDER BY, 249, 255, 257 organizacja kodu źródłowego, 356 osadzanie kodu PHP w HTML, 42 Osobista Strona Domowa, 29 Otwarty Standard Łączności z Bazami Danych, 31 otwarty tekst, 335 otwieranie katalogi, 419 pliki, 79 pliki przez protokół FTP, 82 pliki przez protokół HTTP, 82 OUT, 302, 303, 307 łączenie ciągów

łączone

p papier, 696 parametry, 46, 150, 154 funkcje składowane, 303 IN,302 INOUT, 302 OUT, 302 procedury składowane, 303 przekazywanie, 158 parent, 176 parse_ urlO, 435 parser HTML, 728 passthruO, 426 passwordO, 283 path,420 PayPal,729

837

838

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

PCRE, 33,133 PDF, 695, 696, 699 pdCadd_bookrnarkO, 715 pdCbegin---'pageO, 715 pdCcloseO, 717 pdCclosepathO,722 pdCcontinue_ textO, 716 pdCend---'pageO,716 pdCfillO, 722, 723 pdCfindfontO,716 pdCget_ bufferO, 717 pdUinetoO, 722 pdUoad_imageO,722 pdCmovetoO, 722 pdCnewO, 714, 720 pdCopen_fileO, 714, 717, 720 pdCrectO, 721 , 722 pdCseUnfoO, 714, 715 pdCset_text---.posO,716 pdCsetcolorO, 722 pdCsetlinewidthO, 721, 722 pdf_showO, 716 pdCshow_boxedO, 716 pdCshow_xyO,722 pdCstringwidthO, 722 pdCstrokeO, 721 , 722 PDFlib, 695, 702, 711, 713,717 hiperłącza, 715 inicjacja dokumentu PDF, 714 koordynaty, 715 liczba stron, 715 rozmiar strony, 715 rysowanie, 721 tworzenie stron, 715 zakładki , 715 PDFLib GmbH, 713 PDFLib Lite, 702 POO, 31 PEAR,808 pear install, 808 pear list, 808 pear list-all, 808 pear upgrade, 808 PEAR::MDB2,272 PEAR: :Net_DNS,436 PECL, 32, 457, 806 perforce, 51 I Perl, 30, 133,768 Persona I Home Page, 29 Persona I Web Server, 793 personalizacja użytkowników, 533, 534 pętle, 71 break, 75 continue,75 do .. while,74 for, 73 foreach, 73, 100, 190

MySQL, 305 przeskok do następnej iteracji, 75 tablice, 100 while, 72 zatrzymanie wykonywania, 75 PGP, 401 , 591 phar,33 Phorum,694 php, 499 PHP, 28, 29, 39, 768 $this, 170 abstract, 188 alternatywna składnia struktur sterujących, 75 API Retlection, 192 aplikacje, 40 biblioteki, 31 blok kodu, 68 break, 70, 75 calendar, 456 catch, 195 ciągi znaków, 50 class, 168 continue,75 czas, 445 data, 445 declare,76 destruktory, 169 do .. while, 74 dokumentacja, 32 dostęp do zmiennych formularza, 47 dyrektywy wykonania, 76 dzi edziczenie, 173 else, 68 elseif, 69 extends, 173 final, 176 for, 73 foreach, 73 funkcje, 141, 149 funkcje dostępowe, 170 GO, 457 G02,457 generowanie obrazków, 457 global, 157 identyfikacja właściciela skryptu, 497 identyfikatory, 51 if, 67 informacje o środow isku , 496 instalacja, 794, 806 instanceof, 186 instrukcje, 44 instrukcje warunkowe, 67 integracja z bazami danych, 31 interface, 178 interfejsy, 177 interfejsy bazodanowe, 272 iteracje, 71, 190

Skorowidz iteratory, 190 klasy, 166, 168 klasy abstrakcyjne, 188 klonowanie obiektów, 188 kod źródłowy, 32 komentarze, 45 konfiguracja obsługi obrazków, 457 kontrola sesji, 479 kończenie wykonania skryptu, 75, 495 koszt, 31 łączenie ciągów znaków, 49 mechanizmy obiektowe, 3 1, 165, 186 metody statyczne, 186 modyfikatory dostępu, 170, 172 My SQL, 259 nazwy, 51 new, 169 obiekty, 166 obsługa błędów, 195 obsługa wyjątków, 195 odczytywanie rezultatów zapytań, 266 odstępy, 44 operatory, 55 osadzanie kodu w HTML, 42 parent, 176 php.ini, 362 pierwszeństwo operatorów, 64 pliki, 79 podejmowanie decyzji, 67 podświetlanie źródeł, 498 połączenie z bazą My SQL, 259 ponowne wykorzystanie kodu, 141 powtarzanie działań, 71 późne w i ązania statyczne, 187 private, 172 programowanie obiektowe, 165 protected, 172 protokoły, 429 przeciążanie metod, 188 przenośność, 3 1 przerwanie wykonywania fragmentu kodu, 75 przestrzenie nazw, 162 przetwarzanie formularza, 41 public, 172 return, 159 rozszerzenia, 496 rzutowanie typu, 52 serializacja, 495 sesje, 479 sieć , 429 skalowalność, 30 stałe , 53 stałe klasowe, 186 static, 186 struktury kontrolujące, 67 switch, 69 system plików, 358

szyfrowanie danych, 401 tablice, 97 tablice superglobalne, 48 throw,195 try, 195 tworzenie obiektów, 169 typy danych, 51 usuwanie błędów, 517 while,72 wiersz poleceń, 499 wsparcie, 32 wstawianie danych do bazy, 267 wydajność, 30 wyjątki, 195 wykonywanie c iągów, 494 wysyłanie plików, 411 wysyłanie zapytań do bazy danych, 265 wywołanie funkcji, 46 zalety, 30 zasięg zmiennych, 54 zastosowanie, 40 zmiana środowiska wykonawczego, 497 zmienne, 47,50,65 zmienne zmiennych, 53 znaczniki, 43 PHP Database Objects, 31 PHP Extension Class Library, 457 PHP Extension Community Library, 702 PHP Hypertext Preprocessor, 29 PHP Preprocesor Hipertekstu, 29 php.ini, 357, 362, 798, 806 php.ini-dist, 798, 806 php.ini-recommended, 798, 806 php_gd2.dl1,458 PHP_INI_ALL, 498 PHP_INI]ERDIR, 498 PHP_INI_SYSTEM, 498 PHP_ INI_ USER, 498 PHP_SELF, 183 PHP4.0,151 PHP5.0, 31, 32 nowości, 32 PHP5 .3,33 PHP6, 33 phpautodoc, 512 phpdoc,512 PHPDocumentor,512 PHPEd,511 phpinfoO, 53, 149,428,600,702,800,807 phpMyAdmin,218 PHPSESSID, 486, 526 pierwszeństwo operatorów, 63, 64 plain text, 335 PlainText, 388 planowanie działań na wypadek awarii, 371 planowanie projektu WWW, 504 plany działalności, 323

839

840

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

pliki, 79, 358 .htaccess, 149, 383, 498 .htpass, 384 ASCII, 696 atrybuty, 424 blokowanie, 93 CSY, 90 czas ostatniego otworzenia, 423 FDF, 711 formaty, 85 gid, 424 Gl F, 459 identyfikator grupy, 424 identyfikator użytkownika, 424 informacje, 422 jednorodne, 77, 95 JPEG, 458, 459 kasowanie, 92 koniec, 89 kopia bezpieczeństwa, 436 kopia lustrzana, 436 kopiowanie, 425 odczytywanie całego pliku, 90 odczytywanie danych, 79, 87 odczytywanie danych wiersz po wierszu, 89 odczytywanie pojedynczego znaku, 91 odczytywanie zadanej długości , 91 określanie wielkości, 92 otwieranie, 79 PDF, 695 PNG, 458, 459 poruszanie się wewnątrz pliku, 92 prn, 701 problemy z otwieraniem, 82 przenoszenie, 425 ps, 701 rozszerzenia, 143 RTF,697 sprawdzanie czasu modyfikacji, 440 sprawdzanie istnienia, 92 ścieżka dostępu, 80 tar.bz2, 40 I tar.gz, 401 tryb otwarcia, 79, 81 ttf,468 tworzenie, 425 uid, 424 uprawnienia, 424 ustawianie wskaźnika, 92 usuwanie, 425 WBMP, 459 wielkość, 92, 424 zamykanie, 86 zapisywanie danych, 79, 84 zmiana grupy, 424 zmiana uprawnień, 424

zmiana właściciela, 424 zmiana właściwości , 424 znacznik czasu, 423 PNG, 458, 459 poczta elektroniczna, 121,430 HTML MIME, 430 IMAP4, 430 odczytywanie, 430 POP, 430 protokoły, 599 wysyłanie , 430 podatki, 62 podejmowanie decyzji, 67 podklasy, 167 podpis cyfrowy, 327, 338 podpisywanie certyfikatu, 339 podprogramy, 306 podstawowe uwierzytelnianie, 380 htpasswd, 385 PHP,381 pliki .htaccess, 383 serwer Apache, 383 podświetlanie źródeł, 498 podwójne sprawdzanie oczekiwanych wartości , 351 podzapytania, 252 EXISTS, 254 operatory, 253 skorelowane, 254 tabele tymczasowe, 254 wierszowe, 254 pola, 208 pola przywilejów, 278 pola zakresu, 278 polecenia rcp, 327 polimorfizm, 167 polityka bezpieczeństwa , 333 polityka prywatności , 317 połączenie serwera MySQL ze stronami WWW, 283 połączenie sieciowe, 433 połączenie SSL, 408 połączenie z bazą danych, 273 połączenie z bazą MySQL, 259, 264 limit liczby połączeń, 264 mysqli, 264, 270 mysqli_connectO,264 zamykanie połączenia, 267 połączenie z serwisami sieciowymi, 522 połączenie ze zdalnym serwerem FTP, 439 ponowne wykorzystanie kodu, 141, 505 koszt, 142 niezawodność, 142 spójność, 142 POP, 396, 430 POP3 , 599 popenO,426 porównania, 58, 59 ciągi znaków, 129

Skorowidz Portable Document Format, 695, 699 Portable Network Graphics, 459 poruszanie się wewn ątrz pliku, 92 poruszanie się wewnątrz tablicy, 114 porządkowanie ciągów, 129 porządkowani e tablic, 107 posO, 1I4 POSIX,133 posix_getgrgidO, 424 posixJletpwuidO, 423, 424 POST, 609, 765 Post Office Protocol, 430 post_max_size,412 postdekrementacja, 57 postinkrementacja, 57 PostScript, 696, 698 PostScript Type I, 458 potok IMAP, 619 potomek, 167, 673 potrójny DES, 337 powrót karetki, 44 powtarzanie działań , 71 poziomy zgłaszania błędów , 527 późne wiązania statyczne, 187 predekrementacja, 57 preinkrementacja, 57 prepareO, 271 Pretty Good Privacy, 401 "prevO, 114, 115 prezentacja stron, 766 PRIMARY KEY, 229, 230 print, 65 printO, 122, 5 14 printJO, 526 printf(), 122, 123, 271 typy kodów wyznaczników konwersji, 124 privacy policy, 317 private, 168, 172, 174 problemy z otwieraniem plików, 82 proc_closeO, 426 proc_openO, 426 procedury składowane, 302 CASE,307 CLOSE, 307 deklaracja, 302 FETCH, 306 IF,307 IN, 302, 303 INOUT, 302 kursory, 305, 306 OUT, 303 parametry, 302, 303 pętle, 305 struktury sterujące, 305 treść, 303 usuwanie, 304 wyświetlanie kodu, 304 wywołanie , 303

zamknięcie kursora, 307 zmienne lokalne, 304 znak zakończenia wiersza, 303 PROCESS, 224, 283 procesy, 426 procsyriv, 276, 278, 281 produkt kartezjański, 245 programowanie obiektowe, 165 projekt WWW, 166,504 Bitkeeper, 511 kontrola wersji, 510 oddzielanie logiki i zawartości , 513 optymalizacja kodu, 514 perforce, 511 planowanie, 504 ponowne stosowanie kodu, 505 prototypowanie, 512 prowadzenie, 504 struktura katalogów, 509 testowanie, 515 wersje beta, 515 projektowanie bazy danych, 674 internetowa baza danych, 207, 211 Prosty Protokół Udostępniania Obiektów, 726 Prośby o Komentarz, 429 protected, 168, 172, 174 protokoły , 395, 429 bezstanowe, 479 FTP, 82, 429, 436 HTTP, 82, 380, 396, 429, 764 HTTPS, 432, 802 IMAP, 599 IMAP4,430 NNTP, 430, 600 POP, 430 POP3, 599 SMTP, 430, 600 SOAP, 725, 726, 729, 755 SSL, 284, 317, 328, 333 , 340, 395 Tep/IP, 328, 368, 396 TLS,398 warstwa aplikacji, 396 prototyp funkcji , 150 Prototype JavaScript Framework, 789 prototypowanie, 512 problemy, 513 prowadzenie projektu WWW, 504 przebieg transakcji, 392 przechowywanie dane, 77, 78, 399 hasła dostępu , 376 identyfikator sesj i, 481 zakładki, 535 przeciążanie funkcji , 153, 169, 188, 520 przeciwdziałanie atakom DoS, 330 przeglądanie katalogów, 419 przeglądy kodu, 515

841

842

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

przekazywanie parametrów, 158 przez referencję, 158 przez wartość, 158 przekształcanie klas w łańcuchy znaków, 191 przenoszenie plików, 425 przenośność kodu, 31 Przenośny Format Dokumentu, 695 przerwanie wykonywania fragmentu kodu, 75 przestrzenie nazw, 33, 162 XML, 728 przesunięcie bitowe, 60 przesyłanie

dane HTTP, 396 hipertekst, 429 pliki, 429, 436 przetwarzanie formularze, 41 pliki, 79 tablice, 100 przodek, 167, 673 przyjmowanie zamówień na produkty i usługi, 315 przypisanie, 51 , 55, 56 operatory łączone, 57 zwracane wartości , 56 przywileje, 221 , 275, 291 przywileje użytkowników, 283 przywracanie bazy danych My SQL, 293 ps2pdf,701 public, 168, 172, 174 public_ htrn1, 82, 83 publikowanie informacji w broszurach internetowych, 312 putenvO, 406, 427, 428, 468 PWS, 793

Q queryO, 265 , 270, 354 QUICK, 257

R RAID, 329, 342 ramka ograniczająca, 469 rangeO, 99, 111 RC2,337 RC4, 337 RC5 , 337 rep, 327 RDBMS, 29, 94,95 , 207, 239 readO, 420 readdirO, 419 readfileO, 90, 91 readyState, 769, 772 REAL, 235 recovery planning, 371 Redundant Array ofInexpensive Disks, 329

REFERENCES, 224 referencja, 58 Retlection, 33, 192 REGEXP, 243, 244 register~lobals , 47, 48, 362, 414 registerJong_arrays, 47, 362 reinterpretacja zmiennych, 67 rejestracja użytkowników , 221, 540 reklama internetowa, 315 rekomendacje, 559 rekomendowanie zakładek, 535 rekord MX, 436 rekordy, 208 rekurencja, 161 relacje, 210 jeden do jednego, 210 jeden do wielu, 210 wiele do wielu, 210 relacyjna baza danych, 94, 208 atrybuty, 208 klucze, 209 kolumny, 208 krotki,208 pola, 208 rekordy, 208 relacje, 210 tabele, 208 wartości , 208 relational database management system, 29 RELOAD, 224, 283 renameO, 425 REPEAT, 306 REPLICA TlON CLIENT, 224 REPLICA TION SLA VE, 224 replikacja, 293 FLUSH T ABLES WITH READ LOCK, 295 konfiguracja odbiorcy, 295 konfiguracja serwera nadrzędnego , 294 LOAD DA TA FROM MASTER, 294, 295 odbiorcy, 293 początkowy transfer danych, 294 przywileje, 294 serwer nadrzędny, 293 serwer odbiorcy, 295 SHOW MASTER STATUS, 295 transfer danych początkowych, 294 UNLOCK TABLES, 295 Representational State Transfer, 726 Requests for Comments, 121 , 429 REQUIRE, 222 requireO, 141 , 142, 143, 146, 156, 39 1 rozszerzenia plików, 143 szablony stron WWW, 144 require_onceO, 142, 356 resetO, 114 resource, 52 responseText, 769 responseXML, 769

Skorowidz

~

REST, 725, 726, 750 return, 109, 159, 160 RETURN, 303 RETURNS, 303 reverse spamming, 330 REVOKE, 221 , 224, 225, 281 rewindO, 92, 420 rewinddir(), 419 RFC, 121 , 429 RFC26 I 6, 430 RFC822, 121, 430 RGB,461 Rich Text Fonnat, 695, 697 nndir(), 421 , 422 ROLLBACK, 298, 300 root, 219 rozczarowani pracownicy, 350 rozdzielanie ciągów, 127 wyrażenia regularne, 139 rozmiar tekstu, 469 rozpoczynanie sesji, 482 Rozszerzalny Język Oznaczeń, 43, 726 rozszerzenia PHP, 496 rozszerzenia plików, 143 rozwidlanie zewnętrznych procesów, 426 równość, 58, 59 RSA, 336 rsortO, 107 RTF, 695, 696, 697 rtrimO,122 Ruby,30 rysowanie, 461 figury, 471 wykresy, 471 rzutowanie typu, 52

s safe_ mode_ allowed_ env_ vars, 428 SAMBA, 342 sans-seri f, 766 SAPI, 395 scandirO, 420 schemat bazy danych, 209 schemat XML, 728 Secure Hash Algorithm 1,378 Secure Shell, 439 Secure Sockets Layer, 284, 317 SEEK_CURO,93 SEEK_ENDO, 93 SEEK_SET(), 93 SELECT, 223, 226, 242, 267 agregowanie danych, 250 aliasy, 248 ALTKE, 244 AS, 248 CROSS JOIN, 245

843

GROUP BY, 251 grupowanie danych, 250 HAVING,251 INNER 1OIN, 245 LEFT 1OIN, 247 LIKE,244 LIMIT, 252 łączenie tabel, 245 łączenie tabeli z samą sobą, 249 ograniczanie liczby wierszy, 252 ORDER BY, 249 podzapytania, 252 podzapytania skorelowane, 254 REGEXP,243 szeregowanie danych, 249 USING, 248 WHERE,243 wyszukiwanie danych niepołączonych ze sobą, 247 wyszukiwanie danych spełniających określone kryteria, 243 wyszukiwanie danych w wielu tabelach, 245 złączenia, 245 select_ dbO, 265 selektory, 766 sendO, 769 serializacja, 495, 758 serializeO, 495, 758 Server Side Tnclude, 142 SERVER]ORT,407 serwer, 41 I serwer bazy danych, 215 MySQL, 217, 218 serwer WWW, 215, 339, 793 Apache, 363 lIS, 363 konfiguracja, 362 serwis poczty elektronicznej oparty na WWW, 599 IMAP,600 protokoły poczty, 599 Świeża poczta, 602 sesje, 380,479,483,548,609 cookie, 481 identyfikator, 480 implementacja, 482 niszczenie, 483 opcje konfiguracyjne, 486 przechowywanie identyfikatora, 481 rozpoczynanie, 482 stosowanie zmiennych, 483 usuwanie zmiennych, 483 zmienne, 480 session.auto_start, 482, 486 session.cache_ expire, 486 session.cookie_domain, 486 session.cookie_lifetime,486 session.cookiejlath,486 session.cookie_secure,486 session.gc_ maxlifetime, 482

844

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

session.hash_ function, 486 session.name, 486 session.save_ handler, 486 session.save--'path, 486 session.use_cookies, 486 session.use_trans_sid, 481 session_destroyO, 483, 485 session_get_ cookie--'paramsO, 481 session_ set_cookie--'paramsO, 481 session_startO, 482, 483, 484, 489, 608 session_unregisterO, 483, 485 session_unsetO, 483 SET, 235, 237, 307 set_ error_ handlerO, 530 set_ magic_ quotes _ runtimeO, 494 seuime_limitO,443 Set-Cookie,480 setcookieO, 480 setRequestHeaderO, 769 settypeO, 65 SGML, 43, 726 SHA,338 SHA-l , 378 sha10,378 SHA10,379 SHOW, 231, 284, 285 SHOW COLUMNS, 284 SHOW COLUMNS FROM, 285 SHOW CREA TE DA T ABASE, 286 SHOW CREATE FUNCTION, 304 SHOW CREATE PROCEDURE, 304 SHOW CREATE TABLE, 286 SHOW OATABASES, 224, 231, 284, 285 SHOW ENGINES, 286 SHOW ERRORS, 286 SHOW GRANTS, 285, 286 SHOW INOEX FROM, 285 SHOW INNOOB STATUS, 286 SHOW MASTER STATUS, 295 SHOW PRIVILEGES, 286 SHOW PROCESSLIST, 285 SHOW STATUS, 285 SHOW STO RAG E ENGINES, 286 SHOW TABLE STATUS, 286 SHOW T ABLES, 284, 285 SHOW VARIABLES, 285 SHOW WARNINGS, 286 show_sourceO,498 S-HTTP,394 shuffleO, 110 SHUTOOWN, 224, 283 SID,481 sieć, 367, 429 ataki DoS, 369 połączenia , 433 strefa zdemilitaryzowana, 368 zapora sieciowa, 368

SimpleMail Transfer Protocol, 430 Simple Object Access Protocol, 726 SimpleXML, 32, 725 simplexmUoad_fileO,751 sinO, 723 sizeofO, 116 składanie zamówienia, 318 składnia, 517 s kładnia heredoc, 50 składniowy cukier, 505 skrypty działające po stronie klienta, 767 działaj ące po stronie serwera, 768 JavaScript, 764, 765 PHP,4 1 słowa kluczowe abstract, 188 break, 75 case,69 catch, 195 class, 168, 179 clone, 188 const, 186 continue,75 echo, 65 else,68 elseif,69 exit,75 extends, 173 final, 176 for, 73 foreach, 73, 100 function, 152 global, 54, 157 if,67 instanceof, 186 interface, 178 new, 169 parent, 176 print,65 private, 168, 172, 174 protected, 168, 172, 174 public, 168, 172, 174 return, 109, 159, 160 static, 186 switch,69 throw, 195, 197 try, 195 while, 72, 101 słownik, 553 SMALLINT,234 Smarty,514 SMTP, 396,430, 600, 601 SOAP, 725, 726, 729, 755 klient, 756 obsługa, 755 żądanie, 729

Skorowidz SOME,253 sortO, 98, 106 SORT_NUMERIC,107 SORT_REGULAR, 107 SORT_STRlNG, 107 sortowanie odwrotne, I 07 sortowanie tablic, 106 sortowanie tablic wielowymiarowych, 108 typy sortowań definiowane przez użytkownika, 108 SourceF orge, 512 spacje, 44 Specjalna Grupa Inżynierii Internetu, 429 spersonalizowane dokumenty PDF, 695 SPL, 33 splitO, 139 spójność , 299 sprawdzanie czas modyfikacji pliku, 440 długość ciągu, 130 istnienie pliku, 92 obecność kodu SQL w ciągach znaków, 354 oczekiwane wartości, 351 poprawność adresu pocztowego, 138, 140 poprawność daty, 449 poprawność wpisanych danych, 263 stan zmiennej , 66 typ klasy, 186 typ zmiennej, 65 .. sprintfO, 122 sprzedaż on-line, 315 dane osobiste, 317 polityka prywatności, 317 prostota obsługi, 318 pytania bez odpowiedzi, 316 składanie zamówienia, 318 towary, 316 wpływ na złożenie zamówienia przez potencjalnego klienta, 316 zaufanie, 317 zgodność, 318 sqilte3,33 SQL, 29, 239 agregowanie danych, 250 aliasy, 248 ALL,253 ALTER TAB LE, 255 ANY, 253 CREATE TAB LE, 227 CROSS JOIN, 245 DELETE, 257 DESCRlBE, 286 DROP DA T ABASE, 258 DROP TAB LE, 258 EXISTS,254 GROUP BY, 251 grupowanie danych, 250 HAVING,251

IN, 253 INNERJOIN,245 INSERT,240 ORDER BY, 249 podzapytania, 252 SELECT,242 SOME,253 szeregowanie danych, 249 UPDATE,255 usuwanie bazy danych, 258 usuwanie rekordów z bazy, 257 usuwanie tabel, 257 WHERE, 243 wyszukiwanie danych, 242 wyszukiwanie danych spełniających określone kryteria, 243 wyszukiwanie danych w wielu tabelach, 245 zapisywanie danych do bazy, 240 złączenia, 245 zmiana rekordów w bazie danych, 255 zmiana struktury tabel, 255 SQLEXCEPTION, 306 SQLite Embeddable SQL Database Engine, 33 SQLWARNING,306 SSH, 439 SSL, 222, 284, 317, 328, 333, 340, 394, 584, 800 kod uwierzytelniający, 397 MAC, 397 nagłówki TCP, 397 operacja uzgadniania, 396 serwer WWW, 340 wysyłanie danych, 397 zabezpieczanie transmisji danych, 396 SSL 3.0, 398 stabilność kodu, 358 stałe, 53 stałe klasowe, 186 stan zmiennej, 66 Standard Generalized Markup Language, 43, 726 Standardowy Ogólny Język Oznaczania, 43 standardy internetowe, 429 standardy kodowania, 506 START TRANSACTION, 300 statO,424 static, 186 status, 769 statusText,769 STDO,250 STDDEVO,250 sterowniki ODBC, 31 stos protokołu , 396 stos wywołań, 197 stosowanie zmiennych sesji, 483 str_replaceO, 132, 709 strcasecmpO, 129 strchrO, 131 strcmpO, 129, 130

845

846

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

strefa zdemilitaryzowana, 350, 368 strftimeO, 450 kody formatowania, 451 String,51 strip_tagsO, 151 , 399, 416, 481 stripslashesO, 125, 127, 151,263,284,398,494 stristrO, 131 strlenO, 130 strnatcmpO, 129 strona WWW,311,431 wykonywanie zapytań, 265 Stronghold, 340 strposO, 131, 183 strrchrO, 131 strrposO, 13 l strstrO, 131, 520, 556 strtokO, 128, 130 strtolowerO, 125 strtoupperO, 125 Structured Query Language, 29, 239 struktura drzewiasta, 672 struktura katalogów, 509 Strukturalny Język Zapytań, 29 struktury kontrolujące , 67 strvalO,67 style CSS, 513 style znaczników PHP, 43 su, 340 substrO, 128, 129 substrJeplaceO, 132 SUMO, 250 Summary, 314 sumy, 62 SUPER, 224 superglobalne tablice, 48 switch, 69 break, 70 case,69 default,71 system kontroli wersji, 510 system MLP, 629 system oceniania online, 700 aplikacje tworzące PDF, 702 generowanie dokumentów PDF, 713 indeks.html, 704 nagłówki , 723 ocena odpowiedzi, 705 oprogramowanie generujące dokumenty, 700 pdf.php,712 PDFlib,717 pdf1ib.php, 717 pliki aplikacji, 703 pytania quizowe, 704 rtf.php, 709 składniki rozwiązania, 700 szablony PDF, 700, 711 szablony RTF, 700

tworzenie certyfikatu, 717 tworzenie certyfikatu PDF z szablonu, 710 tworzenie certyfikatu RTF, 707 wynik.php, 705 zadawanie pytań, 704 system operacyjny, 369 system plików, 94, 358, 411, 422 informacje o pliku, 422 zmiana właściwości pliku, 424 system płatności, 564, 589 system przywilejów, 275 My SQL, 221 system szablonów, 514 System Wersji Współbieżnych, 510 system zakładek online, 533 system zarządzania relacyjnymi bazami danych, 29, 94 systemO, 407, 426 systemowa baza danych, 275 columns---.priv, 278, 281 db, 278, 279 host, 278, 280 pola przywilejów, 278 pola zakresu, 278 procs---'priv, 278, 281 tables---'priv, 278, 280 user, 276, 277 szablony, 514 szablony stron WWW, 144 szyfrowanie, 335, 393 dane, 401 dane zapisywanych na serwerze WWW, 399 hasła, 378 z kluczem prywatnym, 336 z kluczem publicznym, 337 z kluczem tajnym, 336

ś ścieżka bezwzględna, względna,

80

80

479 zakupów użytkownika podczas przeglądania, 564 środowisko, 427 środowisko PHP, 496 środowisko programistyczne, 511 KPHPDevelop, 511 Zend Studio, 511 Świeża poczta, 599, 602 architektura skryptu, 604 baza danych, 603 dostosowywanie interfejsu użytkownika, 609 ekran logowania, 608 ilosc_kontO,615 IMAP,600 indeks.php,604 śledzenie użytkownika, śledzenie

Skorowidz konfiguracja bazy danych, 603 konfiguracja kont, 611 konta, 611 logowanie, 608 modyfikacja konta, 614 Nowa wiadomość, 624 odczytaLwiadomoscO, 621 odczytywanie wiadomości pocztowych, 615, 619 odpowiadanie na wiadomość, 625 otworz_ skrzynkeO, 618 pliki aplikacji, 602 pobierz_kontaO, 612 pobierzJiste_kontO, 617 POP3, 600 populacja.sql, 604 potok IMAP, 619 protokoły poczty, 599 przechowaLustawienia_ kontaO, 613 przeglądanie nagłówków wiadomości, 622 przeglądanie zawartości skrzynki, 617 przekazywanie poczty, 625 sprawdz_uwierz_ uzytO, 610 struktura systemu, 60 I stworz_ baze.sql, 603 szczegóły kont, 612 tworzenie konta, 613 usun _ kontoO, 614 usun _ wiadomoscO, 623 usuwanie konta, 614 usuwanie wiadomości , 623 wybór konta, 615 wylogowanie, 608 wysliLwiadomoscO, 624 wyswietl_konCkontaO, 612 wyswietUisteO, 6 I 7 wysyłanie wiadomości, 623

T tllib,458 tabele, 154, 208, 215 aliasy, 248 ARCHIVE, 298 atrybuty, 208 atrybuty kolumn, 228 CSY, 298 InnoDB, 295, 298 klucze, 209, 214 kolumny, 208 krotki,208 ładowanie danych z pliku tekstowego, 297 łączące tabele, 215 maszyny zapisu, 298 MEMORY, 298 MERGE,298 MylSAM, 298, 301 optymalizacja, 291

pola, 208 puste pola, 214 rekordy, 208 relacje, 210 tworzenie, 227 typy kolumn, 229 usuwanie, 257 wartości , 208 wiersze, 208 złączenia, 245 zmiana struktury, 255 zmiana typu, 299 tablesyriv, 276, 278, 280, 281 tablice, 97 $_ COOKlE, 480 $]ILES, 414 $_GET,48 $]OST,48 $_REQUEST,48 $_SESSION,483 dołączanie funkcji do każdego elementu, 115 dostęp do elementów, 61, 99,101 elementy, 98 foreach, 101 indeks, 98, 99 indeksy nienumeryczne, 100 indeksy numeryczne, 98 inicjowanie, 100 kardynalność, 117 klucz, 98, 99 konwersja na zmienne skalarne, 117 liczba elementów, 112 ładowanie tablic z plików, 112 modyfikacja zawartości elementów, 99 niepowtarzalne wartości , 116 odwracanie kolejności, III operatory, 61, 103 pętle, 100, 101 poruszanie się wewnątrz tablicy, 114 porządkowanie, 107 przetwarzanie, 100 sortowanie, 106 sortowanie odwrotne, 107 superglobalne, 48 tworzenie, 98 wyświetlanie zawartości, 99 zliczanie elementów, 116 zmiana kolejności elementów, 110 tablice dyskusyjne, 671 tablice tablic, 105 tablice wielowymiarowe, 97, 103 dostęp do danych, 104 tablice, 108 tworzenie, 103 Tahuayo, 732, 734 akcje, 741 BUFOR,739

847

848

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

Tahuayo buforowanie danych pochodzących z żądania, 756 do_buforaO,757 funkcje_bufora.php,757 funkcje_kategorii.php,742 funkcje _koszyka.php, 759 funkcje _ wysw_ ksiazek.php, 743 IDENTPROG, 739 IDENTWSPOL, 739 indeks.php, 734 informacje na temat produktu, 751 instalacja kodu żródłowego, 762 kasa, 761 koszyk na zakupy, 741, 758 METODA, 739 odczytywanie wyników, 750 pliki aplikacji, 737 pobierz_ wwO, 743, 756 połączenie z serwerem Amazon.com, 744 prezentacja listy kategorii, 742, 743 Produkt, 751 przejście do kasy na witrynie Amazon.com, 761 przetwarzanie wyniku zapytania, 751 REST, 750 SOAP,755 stale.php, 739 wczytaLdokument_xmIO, 751 węzeł przeglądania, 740 wykonywanie żądań, 750 wyniki zapytania, 743 wyniki_ wyszukiwania.php, 744 Wyniki Wyszukiwania, 743, 757 wyswietl_ kategorieO, 742 wyswietl_koszykO,761 wyswietl_wpO,743 wyszukaLwpO,748 wyszukiwanie według kategorii, 748 wyświetlanie listy książek z danej kategorii, 742 z_buforaO, 757 tar, 401 TCP,396 TCP/IP, 328, 368, 396, 444 technologia Ajax, 764, 768 tekst, 462, 465, 696 pozycjonowanie, 470 wpisywanie do przycisku, 471 tekst zaszyfrowany, 335 teinet, 396 tempnamO, 406 Tera Term SSR, 439 testowanie, 332, 515 GPG,404 obsługa PRP, 800 TEXT, 236, 237, 298 textlplain, 416 Thawte, 333, 339 TREN, 307 ThreadsPerChild, 363

throw, 195, 197 TlME,236 timeO,448 TlMESTAMP, 234, 236 TlNYBLOB, 237 TINYINT, 234 TINYINT UNSIGNED, 230 TINYTEXT,237 TLD,138 TLS,398 tłumienie błędów, 61, 264 Top Level Domains, 138 touchO, 425 traceroute, 328 track_ errors, 61, 528 transakcje, 215, 298, 299 ACID, 299 atomowość, 299 InnoDB,300 izolacja, 299 rozpoczynanie, 300 spójność, 299 trwałość , 299 tryb automatycznego zatwierdzania, 300 wycofane, 299 wycofanie, 300 zatwierdzanie, 300 zatwierdzone, 299 transmisja danych w internecie, 328 Transmission Control Protocol, 396 Transport Layer Security, 398 trigger_ errorO, 529 tri mO, 121, 122,263 Tripwire, 330 true, 51 , 58, 72 True Type Font, 468 TrueType, 458, 465, 468 trwałość, 299 try,195 tryb automatycznego zatwierdzania, 300 tryb otwarcia pliku, 79, 81 tworzenie aplikacje WWW, 504 baza danych, 220 broszury internetowe, 312 cookie,480 dokumenty PDF, 700, 701 dokumenty PDF z szablonu, 710 dokumenty RTF, 707 egzemplarz klasy, 169 forum WWW, 671 indeksy, 232 internetowa baza danych, 217 kadr obrazka, 460 katalogi, 421 klasy, 178 kod łatwy w utrzymaniu, 506 kopia bezpieczeństwa, 436

Skorowidz

~

kopia zapasowa, 342 kopia zapasowa bazy danych MySQL, 292 obiekt XMLHTTPRequest, 770 obiekty, 169 obrazy, 460 pliki,425 pliki RTF, 700 procedury skladowane, 302 tabele, 227, 298 tablice, 98 tablice wielowymiarowe, 103 wiadomości w formacie MIME, 668 typy danych, 5 I Array,52 Boolean,51 ciągi znaków, 50 Double,5 1 Float, 51 Integer,5 1 mixed,65 MySQL,233 NULL, 52 Object, 52 PHP,51 resource, 52 rzutowanie, 52 siła typu, 52 String,51 typy MIME, 416, 463

u uaktualnianie oprogramowanie, 361 system operacyjny, 369 uasortO , 109 ucfirstO, 125 uchwyt, 166 ucieczka od znaków, 43 , 125 ucwordsO, 125 uid, 424 ujawnienie informacji poufnych, 327 uksortO, 109 umaskO,422 umieszczanie tekstu w obrazku, 461 UNICODE, 237 unieważnianie, 175 unieważnianie danych wynikowych, 355 UNIX Epoch, 447 UNIX_ TfMEST AMPO, 450 unlinkO, 92, 407, 425 UNLOCK T ABLES, 295 unserializeO, 495 , 496 unsetO, 66, 483, 485 UNSIGNED, 229, 233 UNTIL,306 UPDATE, 223, 226, 255

UPLOAD_ ERR_ CANT_ WRITE, 416 UPLOAD_ERR]ORM_SIZE,416 UPLOAD_ERR_INI_SIZE,416 UPLOAD_ ERR_NO]ILE, 416 UPLOAD_ERR_NO_TMP_DIR, 416 UPLOAD_ERR]ARTIAL,416 UPLOAD_ERROR_OK,416 upload_max_filesize, 412 upload_temp_dir, 412 upload_tmp_dir, 413 , 418 uprawnienia, 329, 399 pliki, 424 UPS, 343 URL, 183,380,430,435,480, 481 , 764, 784 urlencodeO, 380, 432 uruchamianie polecenia na serwerze WWW, 425 skrypty PHP w pliku, 499 USAGE, 225 USE,227 user, 276 User-agent, 765 USING, 248 usługi sieciowe, 431 , 725, 729 Amazon.com, 730 AWS, 731 A WSZone, 731 buforowanie, 732 instalacja kodu źródłowego, 762 NuSOAP, 732 odpowiedzi REST, 731 REST,726 schemat XML, 728 SOAP, 725, 726, 729, 732 Tahuayo, 732, 734 wczytywanie dokumentów XML, 73 1 WSDL,730 żądania SOAP, 729 usortO, 108, 109, 110 ustawianie cookies, 480 typ zmiennej, 65 zapomniane hasła, 551 zmienne środowiskowe, 427 usuwanie baza danych, 258 funkcje skladowane, 304 identyfikator sesji, 483 katalogi, 421 pliki, 92, 425 rekordy z bazy danych, 257 tabele, 257 zmienne sesji, 483 usuwanie błędów, 517 błędy logiczne, 523 błędy programistyczne, 517 błędy skladni, 517

849

850 usuwanie

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty błędów

wykonania, 519 identyfikacja powodów błędów, 525 interakcja z bazą danych, 521 komunikaty o błędach , 518 obsługa błędów , 529 odczyt plików, 521 połączenie z serwisami sieciowymi, 522 poziomy zgłaszania błędów , 527 sprawdzanie danych wprowadzonych przez użytkownika, 523 wywołanie nieistniejących funkcji, 520 wyzwalanie błędów, 529 zapis plików, 521 zmiana ustawień zgłaszania błędów, 528 zmienne, 525 UTF-8, 355, 727 utrata danych, 328, 348 uwierzytelnianie, 327, 332, 334, 373, 374, 533 identyfikacja użytkowników, 373 implementacja, 534, 540 implementacja własnej metody, 388 kontrola dostępu, 374 kontrola sesji, 485 mod_auth,383 mod_auth_mysql, 386 podstawowe uwierzytelnianie, 380 protokół HTTP, 380 przechowywanie haseł dostępu , 376 szyfrowanie haseł, 378 zakodowane uwierzytelnianie, 381 zastrzeganie wielu stron, 379 użyteczność, 333, 346 użytkownicy, 349 błędy

v VALUES, 240 var_ex portO, 192 V ARCHAR, 234, 237 VBScript, 44 VeriSign, 333, 339 VirtualPC, 361 VMWare, 361 vprintfO, 124 vsprintfO, 124

w wadliwa dokumentacja, 331 walidacja danych, 398 warstwa SSL, 396 wartości logiczne, 58 wartości NULL, 230 wartości zwracane podczas przypisania, 56 warunek połączenia, 246 warunki logiczne, 59

wątki , 671 WBMP,459 wcinanie kodu, 508 wczytywanie dokumentów XML, 731, 751 wdrażanie nowych wersji, 361 Web 2.0, 763 Web Services Description Language, 730 Webalizer, 314 WebTrends Analytics, 314 weryfikacja danych wejściowych , 263 weryfikacja tożsamości użytkownika, 374 węzeł, 672, 673 główny, 673 potomny, 673 przodek, 673 węzły przeglądania, 732 WHERE, 243 operatory porównania, 244 while, 72, 101 WHILE, 306 wiadomości e-mail, 121 , 430 format MIME, 668 wiadomości o błędach , 151 wiele do wielu, 210 wielkość pliku, 92 wielodziedziczenie, 177 interfejsy, 177 wielowątkowe grupy dyskusyjne, 671 wiersz poleceń, 499 wiersze, 208 window.location,616 Windows, 368 Windows NT, 327 Wireless Bitmap, 459 WITH GRANT OPT/ON, 222, 224, 225 witryny WWW,28 właściciel skryptu, 497 właściwości , 166 włączanie plików, 142, 356 Word, 696, 697 Word 2003, 697 wózek na zakupy, Patrz koszyk na zakupy wpisywanie tekstu do przycisku, 471 wprowadzanie, 510 WSDL, 729, 730, 756 wskazywanie typu klasy, 186 wstawianie danych do bazy, 267 wstrzykiwanie kodu, 349 WWW, 215 wybór bazy danych, 226, 265 wydajność, 333 MySQL,34 PHP, 30 Wydawca RFC, 429 wyjątki , 195, 200 blok catch, 195 blok try, 195 definiowanie przez użytkownika, 197

Skorowidz Exception, 195, 196 obsługa, 195 stos wywołań, 197 throw,195 zgłaszanie, 195 wykonywanie ciągi, 494 skrypty PHP w pliku, 499 zapytania do bazy danych z poziomu strony WWW, 262 wykresy, 471 wylogowanie, 548, 608 wyprowadzanie, 510 wyrażenia regularne, 119, 127, 130, 133, 137 adres pocztowy, 138 domeny najwyższego poziomu, 138 dopasowywanie specjalnych znaków literowych, 136 dostosowywanie, 133 klasy znaków, 134 kotwiczenie, 136 MySQL,244 odnajdywanie podciągów, 139 Perl, 133 podwyrażenia , 135 podwyrażenia policzalne, 135 POSIX, 133 powtarzalność , 135 rozdzielanie ciągów, 139 rozgałęzianie, 136 zbiory znaków, 134 znaki specjalne, 137 wysyłanie plików, 411 , 661 $]ILES, 414 bezpieczeństwo, 413 file_uploads, 412 kod błędu, 416 kod HTML, 412 post_max_s ize, 412 problemy, 417 skrypt PHP, 413 typy MIME, 416 upload_max_fiIesize,412 upload_temp_dir, 412 upload_tmp_dir,413 ustawienia konfiguracyjne, 412 wysyłanie

poczta elektroniczna, 121,430, 623 zapytania do bazy danych, 265 wyszukiwanie, 78 dane, 77 dane spełniające określone kryteria, 243 dane w bazie, 242 dane w wielu tabelach, 245 wyświetlanie

grafika, 463 wartość atrybutów klasy, 192 zawartość katalogu, 418

851

wywołanie

funkcje, 46, 149 funkcje składowane, 304 metody, 173 nieistniejące funkcje, 151, 520 operacje klas, 172 procedury składowane, 303 wyzwalanie błędów, 529

x XHTML, 764, 766 XML, 43, 701, 726, 765, 768 przestrzenie nazw, 728 XML Namespaces, 728 XML Schema, 728 XML Style Sweet Transformations, 70 I XMLHTTPRequest, 768, 770 abortO, 769 getAIIResponseHeadersO, 769 getResponseHeaderO, 769 onreadystatechange, 769 openO, 769 readyState, 769 responseText, 769 responseXML, 769 sendO, 769 setRequestHeaderO, 769 status, 769 statusText, 769 tworzenie obiektu, 770 xor, 60 XSLT, 701, 768 XSS,349

y Yahoo! Mail, 599 YEAR,236

I, Ż zabezpieczenia kod źródłowy, 351 sieć, 367 transakcje, 391 witryny, 321 zachęcanie gości do wyrażania opinii, 314 zagrożenia, 347 zainteresowanie efektami działania witryny WWW, 314 ZakładkaPHP, 533 Ajax, 777 baza danych, 537 czlonek.php, 545 diagram systemu, 535 dodaLzakO, 556, 785

852

PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty

ZakładkaPHP

dodaLzak.php, 555, 780, 781, 784 dodajNowaZakladkeO, 779 dodajOdpowiedzZakladkiO, 780 dodawanie zakładek, 555, 778 fonnularz_rejestracji.php,540 funkcje---'prawid_dane.php,543 funkcje _ url.php, 556 funkcje_uwierz.php,547 funkcje_wyswietl.php,539 funkcje_zakladki .php,538 identyfikacja użytkowników , 534 implementacja bazy danych, 537 implementacja rekomendacji, 559 implementacja uwierzytelniania, 540 implementacja witryny, 538 lacz_ bdO, 545 logowanie, 545 logowanie.php, 538 logujO, 547 nowaJejestracja.php, 541 nowe_ ajax.js, 777 nowy_as.css, 777 odczytywanie zakładek, 555 personalizacja, 534 pliki aplikacji, 536 pobierz_losowe_slowoO,553 pobierz_urle_uzytO, 557 pobierzZadanieXMLHTTPO, 778 powiadom_hasloO,554 prawidlowy_emaiIO, 543 przechowywanie zakładek, 535 rejestracja użytkowników, 540 rejestrujO, 544 rekomendacja.php, 559, 561 rekomendacje, 559 rekomendowanie zakładek , 535 rekomenduL urleO, 561 schemat bazy danych, 537 sesje, 548 sprawdz---'prawid_ uzytO, 548 sprawdzanie danych użytkownika w bazie danych, 547 strona początkowa, 538 tworz_naglowek_htmIO, 539, 778 ustaw _ hasloO, 552 ustawianie zapomnianych haseł, 551 usun_zakO, 559 usun_zak.php,558 usuwanie zakładek, 557 wylog.php, 548 wylogowanie, 548 wypelnionyO, 543 wyswietl_ dodaLzak_ fonnO, 779 wyświetlanie zakładek, 557 zakładki, 778 zapomniLhaslo.php, 552

zmiana hasła, 549 zmiana_ hasla.php, 550 zmien_ hasloO, 551 zakodowane uwierzytelnianie, 38 I zakończen i e sesji, 485 zakończenie wykonania skryptu, 495 załadowane rozszerzenia, 496 zamiana podciągów , 130, 132 zamykanie kursor, 307 plik, 86 połączenie FTP, 442 połączenie z bazą danych, 267 zapewnianie bezpieczeństwa transakcji, 391 internet, 393 komputer użytkownika, 392 przebieg transakcji, 392 SSL, 395 system docelowy, 394 zapisywanie atomowe wartości kolumn, 2 I 3 dane do bazy, 240 dane w pliku, 77, 79, 84 zdarzenia, 340 zapobieganie dziedziczeniu, 176 zapomniane hasła, 55 I zapora sieciowa, 282, 34 I zaprzeczenie korzystania z usługi, 332 zapytania, 265 zarządzanie dużymi projektami, 503 zarządzanie ws półbieżnymi zmianami, 5 I O zarządzanie zmianami współbieżnymi, 510 zarządzanie zmiennymi, 65 zasada naj mniejszego przywileju, 221 zasięg, 156 funkcje, 156 globalny, 156, 157 zmienne, 54 zasoby, 52 zaufanie, 317 zawartość dynamiczna, 45 Zend Accelerator, 515 Zend Encoder, 515 Zend Optimizer, 514 Zend Studio, 51 l, 515 Zend Technologies, 32 ZEROFILL, 233 zgłaszanie do katalogu stron, 433 zgłaszanie wyjątku, 195 zgłaszanie zmiennych sesji, 482 zintegrowane środowisko programistyczne, 51 I zlib, 458 zliczanie elementów tablicy, 116 złamanie zabezpieczeń dostępu do serwera, 349 złączenia, 245 złodzieje sprzętu komputerowego, 350

Skorowidz zmiana grupa pliku, 424 hasło, 549 kolejność elementów tablicy, 110 przywileje, 281 rekordy w bazie danych, 255 struktura tabel, 255 środowisko wykonawcze, 497 uprawnienia pliku, 424 ustawienia zgłaszania błędów, 528 wielkość liter w ciągu, 125 właściciel pliku, 424 właściwości pliku, 424 zmienne, 47, 50, 65 globalne, 54, 156 lokalne, 156, 304 nazwy, 47, 51 przypisanie wartości, 51 reinterpretacja, 67 serializacja, 495 sesje, 480, 482, 564 skalarne, 97 sprawdzanie stanu, 66 sprawdzanie typów, 65 superglobalne, 54 ustawianie typów, 65 zasięg, 54, 156

zmienne formularza, 47 zmienne składowe, 166 zmienne środowiskowe, 427 lista zmiennych, 428 ustawianie, 427 zmienne zmiennych, 53 znacznik czasu Uniksa, 447, 448 formatowanie, 450 znaczniki PHP, 43 styl ASP, 44 styl krótki , 43 styl SCRIPT, 44 styl XML, 43 znak zakończenia wiersza, 303 znaki tabulacji, 44 zniszczenie danych, 328, 348 zwiększanie wartości produktów i usług, 319 zwracanie wartości z funkcji , 109, 160 żądania

HTTP, 764 SOAP, 729

853

---

Dreamweaver 4. Vademecum profesjonalisty

Read more

PHP5, Apache i MySQL od podstaw: tworzenie dynamicznych witryn WWW za pomocą technologii open source

Read more

PHP5, Apache i MySQL od podstaw: tworzenie dynamicznych witryn WWW za pomocą technologii open source

Read more

Изучаем PHP и MySQL

Read more

Learning PHP and MySQL

Read more

PHP 5.3. MySQL 5.1

Read more

PHP and MySQL Web Development

Read more

PHP & MySQL For Dummies

Read more

PHP and MySQL Web Development

Read more

PHP and MySQL Web Development

Read more

PHP MySQL avec Flash 8

Read more

PHP und MySQL für Kids

Read more

PHP и MySQL. Библия программиста

Read more

MySQL and PHP Database Applications

Read more

PHP & MySQL et CSS

Read more

PHP and MySQL Web Development

Read more

PHP and MySQL Web Dev

Read more

PHP and MySQL Web Development

Read more

PHP und MySQL Easy GERMAN

Read more

PHP and MySQL Web Development

Read more

PHP & MySQL For Dummies

Read more

Head First PHP & MySQL

Read more

PHP and MySQL Web Development

Read more

PHP and MySQL Web Development

Read more

Securite PHP 5 et MySQL

Read more

PHP and MySQL for Dummies

Read more

Sécurité PHP 5 et MySQL

Read more

PHP and MySQL for Dummies

Read more

Head First PHP & MySQL

Read more

Learning PHP, MySQL, and JavaScript

Read more

Recommend Documents

Dreamweaver 4. Vademecum profesjonalisty

Część I. Wprowadzenie do programu Dreamweaver 4 Rozdział 1. Co nowego w programie Dreamweaver 4 Rozdział 2. Dostosowywan...

---

PHP5, Apache i MySQL od podstaw: tworzenie dynamicznych witryn WWW za pomocą technologii open source

...

---

PHP5, Apache i MySQL od podstaw: tworzenie dynamicznych witryn WWW za pomocą technologii open source

---

Изучаем PHP и MySQL

По договору между издательством «Символ-Плюс» и Интернет-магазином «Books.Ru – Книги России» единственный легальный спос...

---

Learning PHP and MySQL

---

PHP 5.3. MySQL 5.1

PHP 5.3 + MySQL 5.1 Florence Maurice PHP 5.3 + MySQL 5.1 Der Einstieg in die Programmierung dynamischer Websites An...

---

PHP and MySQL Web Development

00 6728 fm 9/2/04 1:15 PM Page i “I’ve never purchased a better programming book… This book proved to be the most in...

---

PHP & MySQL For Dummies

PHP & MySQL ® FOR DUMmIES 3RD ‰ EDITION PHP & MySQL ® FOR DUMmIES 3RD by Janet Valade ‰ EDITION PHP & My...

---

PHP and MySQL Web Development

00 7842 FM 3/6/01 3:38 PM Page i  PHP and MySQL Web Development Luke Welling and Laura Thomson 201 West 103rd St...

---

PHP and MySQL Web Development

00 6728 fm 9/2/04 1:15 PM Page i “I’ve never purchased a better programming book… This book proved to be the most in...

---

×

Report "PHP i MySQL. Tworzenie stron WWW. Vademecum profesjonalisty"

Your name

Email

Reason -Select Reason- Pornographic Defamatory Illegal/Unlawful Spam Other Terms Of Service Violation File a copyright complaint

Description

Close Send

×

Sign In

Email

Password

Remember me Forgot password?

Sign In

---

Login with Facebook

Our partners will collect data and use cookies for ad personalization and measurement. Learn how we and our ad partner Google, collect and use data. Agree & close