Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi - Cilt 1 - Taş Devrinden Eleusis Mysteria'larına

ÖNSÖZ

ha'yi, oniki Alvâr'ı* ve Gregorios Palamas'ı, ilk Kabalacıları, İbn-i Sina veya Ei1

sai'yi* keşfettikten kısa bir süre sonra Alman illuminatistleri' ' ve romantikleriyle, Hegel, Max Müller, Freud, Jung ve Bonhoeffer'le karşılaşacaktır. Ne yazık ki, bu kısa ve özlü kitap henüz yazılmadı. Şimdilik üç ciltlik bir eser sunmakla yetindim; bunu ileride yaklaşık dört yüz sayfalık bir kitaba indir­ me umudumu da koruyorum. Bu uzlaştırıcı formülü iki nedenden ötürü seçtim: Bir yandan önemli ve yeterince bilinmeyen bazı metinleri alıntılamak bana yararlı görünüyordu, diğer yandan hayli kapsamlı eleştirel kaynakçaları öğrencilerin hiz­ metine sunmak istiyordum. Bu nedenle sayfa altlarındaki dipnotları olabildiğince aza indirerek, kaynakçaları ve metinde çok kısaca değinilen ya da hiç değinilme­ yen bazı konulara ilişkin tartışmaları ayrı bir kısımda topladım. Bu nedenle eser, kaynakların ve gündemdeki çeşitli sorunlarla ilgili tartışmaların yer aldığı bu kı­ sım atlanarak da okunabilir. Bir konuyu sentezleyen eserlerde ya da basitleştiril­ miş kitaplarda genellikle bölüm sonlarında bir başlıklar listesi yer alır; Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi 'nin yapısı ise daha karmaşık bir eleştirel araca ge­ reksinim duyuyordu. Ben de bölümleri, numaralandırılmış altbölümlere ayırdım. Araştırmacı, okumasına koşut olarak kitabın ikinci kısmındaki konuyla ilgili tar­ tışmalara ve kaynakçalara başvurabilir.

Her altbölüm için en son eleştirel kay­

nakçayı çıkarmaya çalıştım; yöntembilimsel eğilimlerini onaylamadığım çalışma­ ları da atlamadım. Birkaç istisna hariç İskandinav, Slav veya Balkan dillerinde ya­ yımlanmış katkıları belirtmedim. Okumayı kolaylaştırmak için Doğulu isimlerin

Alvar: Tamil dilindeki anlamı mistik deneyimin derinliklerine dalan kişi anlamında "dalgıç" veya "Vişnu'ya batmış/dalmış kişfdir. Vaişnava (Vişnu) geleneğinde, cezbeli Hindu zahit­ lere bu isim verilir. Kökenleri güney Hindistan'da VI.-IX. yüzyıllarda tanrı Vişnu'ya tapan ve esrik ilahiler söyleyerek tapınak tapmak dolaşan 12 Hindu şairden oluşan mistik bir gruba dayandırılır; şiirleri, Prabandham demlen bir külliyatta bir araya getirilmiştir -yn. * Eisai veya Yösai: Zen Budizminin Japonya'ya yerleşmesinde önemli katkıları olan Budist rahip (1141-1215)-yn. * Alman İlluminatistleri: (illuminati: aydınlanmışlar; illuminato [tekil.1) 1776'da lııgolstadt, Bavyera'da Johann Adam VVeishaupt (1748-1830) tarafından kurulmuş, papazlara karşıt ve demokratik fikirlere sahip gizli dernek. Demek üyeleri Areopagus'un (merkez yönetim kurulu) rehberliğinde katı bir disiplin içinde (Weishaupt bir Cizvit olarak yetiştirilmişti) sanat ve materyalist felsefe eğitimi alıyorlar ve demeğin birbirini takip eden seviyelerine eriştirilerek adım adım aydınlanıyorlardı. Kendilerinin, isa'nın aydınlatan merhametim kazanmış olduklarına inanmışlardı. Sınıfsız ve herkesin birbiriyle kardeş olduğu bir top­ lum kurmayı amaçlamışlardı -yn. Türkçe baskıda, eleştirel kaynakça ilgili bölümlerin sonunda verilmiştir -yn. 13