Inscriptiones Latinae Liberae Rei Publicae, I-II

BIBLIOTECA DI STUDI SUPERIORI XXIII STORIA ANTICA ED EPIGRAFIA La Sezione " Storia antica cd epigrafia" della Hlbllot...

Author: Attilio Degrassi

43 downloads 1942 Views 24MB Size Report

This content was uploaded by our users and we assume good faith they have the permission to share this book. If you own the copyright to this book and it is wrongfully on our website, we offer a simple DMCA procedure to remove your content from our site. Start by pressing the button below!

Report copyright / DMCA form

DOWNLOAD PDF

BIBLIOTECA DI STUDI SUPERIORI XXIII

STORIA ANTICA ED EPIGRAFIA

La Sezione " Storia antica cd epigrafia" della Hlblloteca di Studi Superiori i diretta dal Prof. ARNALDO MOMIGLIANO delle Universiia di Londra e di Torino.

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE FASCICULUS PRIOR CURAVIT

ATILIUS DEGRASSI

«LA

NUOVA

ITALIA» FIRENZE

EDITRICE

P RI

M A

O Copyriaht

EDIZIONE:

M A O O I O

1957 by *La Nuova Italia» Printed in Italy

PROPRIETA

LETTERARIA

Editrice,

19 57

Firenze

RISERVATA

FASCICULI PRIORIS CONSPECTUS

Praefatio .

.

.

p.

vn

.

ix

I. Tituli a saec. septimo ad quartum (nn. 1-7)

1

Index librorum qui saepius laudantur

.

.

II. Fasti consulares (n. 8) .

.13

III. Kalendarium (n. 9) IV. Numina et sacerdotes (nn. 10-308)

.

.

21

.

43

V. Magistratus Romani eorumque familiae. Rex Aequicolus (nn. 309-447) . . . .175 VI. Lapides miliarii. Tabula Popilliana. Locationes viarum (nn. 448-466) . . . 249 VII. Termini (nn. 467-496) . VIII. Milites (nn. 497-503)

.

.267

.

. 287

PRAEFATIO

Amaldo Momigliano amico suadente ut corpusculum inscriptionum Latinarum in usum scholarum ederem, inscriptiones liberae rei publicae (usque ad annum a. C. 31) consulte delegi. Nec tamen syllogae inscriptionum eius aetatis desunt. Sed, ut Oaruccianam temporibus iam superatam et Diehlianam parum sufficientem omittam, eae quas nuper ediderunt Ernout, Warmington, Pisani, ad sermonem veterem explicandum praecipue comparatae sunt nec res antiquas satis respiciunt. IIoc quoque proposito meo favit quod syllogae quas supra laudavi inscriptiones in lucem prolatas post fasciculum alterum posterioris partis voluminis primi Corporis inscriptionum Ijatinarum a. 1931 editum praetermittunt et additamenta inscriptionum, quas priores fasciculi continent, haud raro neglegunt. Florilegii mei fundamentum fuit volumen primum Corporis inscriptiones usque ad Caesaris necem continens aliaque eiusdem coUectionis volumina, sed omnibus ex partibus alios titulos quos Corpus non habet arripere studui. Inscriptiones autem ita selegi ut nec documenta maioris momenti desiderarentur et frustula incertae vel ignotae significationis omitterentur; titulos vero sepulcrales vulgi et instrumenti, quae est eorum multitudo, paucos recepi, qui specimina, ut ita dicam, totius generis praeberent. Leges publicas populi Romani et leges civitatum, ut quae multis et optimis libris vulgatae sint et a iuris studiosis plerumque pervolvantur, omisi. Inscriptiones UUeris minusculis exhibui, versuum tamen divisionibus indicatis. Eisdem formas monumentorum, mensuras, loca ubi tituli inventi sunt et hodie adservantur, libros ubi imagines editae sunt, quantum ex auctoribus et meis investigationibus comperire potui, adscripsi. Genus quoque lapidis, si novi, addidi, cum de

VIII

PRAEFATIO

titulorum aetate haud spemendum indicium praebeat. Tituli enim urbani antiquissimi incisi sunt topho vel, posteriore aetate, lapide Albano (peperino); lapis autem Tiburtinus (travertino) ad titulos inscribendos saeculo demum altero exeunie Romae adhibitus mdetur et marmoris Lunensis usus Augusti aetate percrebruit. Commentarium et variam lectionem, ne molem voluminis sine quadam utilitate augerem, ad necessaria coartavi. Tempora vero titulorum, qui notas certae aetatis non ostenderent, aut in incerto reliqui aut longis spaiiis definivi, cum scripturae rationem saepe fallaeem esse non ignorarem. Volumen in duos fasciculos divisum est. Prior, qui nune divulgatur, continet inscriptiones antiquissimas, fastos consulares Antiatinos et kalendarium, titulos sacros et magistratuum Romanorum, miliaria, terminos, inscriptiones militum; alter, quem iam perfeci, complectetur leges sacras, senatus consuita, edicta, foedera, titulos magistratuum et sacerdotum municipalium, collegiorum, ariificum, servorum publieorum, sepulcrales vulgi, tesseras comulares et hospitales, sortes, glandes, tabeUas defixionum, programmata Pompeiana, instrumentum, indices amplissimos. Collegis, amicis, discipnlis qui me adiuverunt gratias ago maximas. ATILIUS DEGRASSI

INDEX LIBRORUM QUI SAEPIUS LAUDANTUR

I = Corpus Inscriptiomim Latinarum, Vol. I, Inscriptiones Latinae antiquissiniae ad C. Caesaris mortem. Ed. Th. Moininsen 1863. I2 = Corpus Inscriptionum Latinarum, Vol. I, ed. altera. Edd. G. Henzen, Ch. Huelsen, E. Lomniatzsch 18931943. II — Corpus Inscriptionum Latinarwm, Vol. II. Ed. Aem. Huebner 1869-92. III = Corpus Inscriptionum Latinaruyn, Vol. III. Edd. Th. Mommsen, 0. Hirschfeld, A. Doiuaszewski 18731902. IV = Corpus Inscriptionum Latinarum, Vol. IV. Edd. C. Zangemeister, R. Schoene, A. Mau 1871-1909. V — Corpus Inscriptionum Latinarum, Vol. V. Ed. Th. Mommsen 1872-77. VI = Corpus Inscriptionum Latinarum, vol. VI. Edd. E. Bormann, G. Henzen, Ch. Huelsen, M. Bang 1876-1933. VIII = Corpus In8criptionum Latinarum, Vol. VIII. Edd. Th. Mommsen, G. Wilmanns, R. Cagnat, J. Schmidt, H. Dessau 1881-1942. IX — Corpus Inscriptionum Latinarum, Vol. IX. Ed. Th. Mommsen 1883. X = Corpus Inscriptionum Laiincrum, Vol. X. Ed. Th. Mommsen 1883. XI = Corpus Inscriptionum Latinarum, Vol. XI. Ed. E. Bormann 1888-1926. XII — Corpus Inscriptionum Ijatinarum, Vol. XII. Ed. O. Hirschfeld 1888. XIV = Corpus Inscriptionum Latinarum, Vol. XIV. Ed. H. Dessau, L. Wickert 1887-1933.

X

INDEX LIBRORUM QUI SAEPIUS LAUDANTUR

X V = Corpus Inscriptionum H. Dressel 1891-99.

Latinarum,

Vol. X V . Ed.

Ann. Spigr. = Vannee epigraphique. Revue des publications epigraphiques relatives a 1'antiquite r o m a i n e . Broughton = T . R o b e r t s . B r o u g h t o n , The Magistrotes of the Roman Republic, I 1951; II 1952. Buecheler — F. Buecheler, Carmina Latina epigraphica 1895-97. Bull. com. = Bullettino della Convmissione arclieologica comunale di Roma. CIE = Corpus Inscriptionum Etruscnrum. CIG = Corpus Inscriptionum Graecarum. Comptes Rendus = Comptes Rendus de VAcademie des inscriptions et belles-lettres. Diehl = E. Diehl, Inscriptiones Latinae. Tabulae in usum scholarum editae 1912. D . = H. Dessau, Inscriptiones Latinae seledae 1892-1916. Eph. epigr. = Ephemeris epigraphica 1872-1914. Hubner = Aem. Huebner, Exempla scripturae epigraphicae Latinae 1885. IG = Inscriptiones Graecae. I.I. = Inscriptiones Italiae. Not. scavi = Notizie degli scavi di antichita. Pais = H. Pais, Corporis Inscriptionum Latinarum supplementa Italica, Fasc. I 1888. Pisani, Lingue = V. Pisani, Le lingue delVItalia antica oltrc il latino 1953. Pisani, Testi = V. Pisani, Testi latini arcaici e volgari con commento glottologico 1950. R E = Pauly-Wissowa, Real-Encyclopadie der lclassischen Alteriumswissenschaft 1894-1955. Ritschl = F. Ritschl, Priscae LaUnitatis monumenta epigraphica 1862. Vetter = E . Vetter, Handbuch der italischen Dialekte, I 1953. Warmington = Remains of old Latin newly edited and translated by E. II. Warmington, IV. Archaic Inscriptions 1940.

(abc)

litterae suppletae quae in lapide non fuerunt

[abc]

Utterae suppletae quae in lapide fuisse videntur

(abc)

litterae a quadratario perperam omissae

[[a6cj litterae a quadratario perperam additae [ • • • J litterae supplendae quarum numerus oertus eese videtur [ - - - ] litterae supplcndae quarum numerus incertus e«t abc

littcrae erasae

abc

Utterae minus certae

Anni et saecula nude indicata, nisi de recenti aetate agitur, sunt unte Christum natum. In mensuris, ubi adnotantur, praecedit altitudo lapidum, sequuntur longitudo et crassitudo.

I. TTTULI A SAEC. SEPTIMO AD QUARTUM

1. Inscriptiones

latinae.

1. Pibula aurea reperta Praeneste in sepulcro, nunc Eomae in museo praehistorico Pigorini. Scriptura procedit a dextra ad sinistram. Litterae sunt antiquissimae s pro S, E3 pro H ; puncta sunt duplicia, unum triplex (I2, 3 cum im. del. et pp. 717, 831; D. 8561 cum imagine ex I 2 repetita; Pisani, Testi A 3 ; Vetter, 365). Manios

: med : fhe : fhdked :

Numasioi.

2. Vasculum argillaceum ex tribus doliolis conglutinatum, repertum a. 1880 Eomae ad ecclesiam S. Vitalis in Via Nazionale, nunc Berolini in Altes Museum (P, 4 cum im. del. et pp. 717, 739, 831; D. 8743; D. St. Marin, LHscrizione di «Duenos» in Mcm. Accad. Lincei, ser. VIII, vol. I I , 1950, pp. 419-471; Pisani, Testi A 4: im. phot. W. Krogmann, Die Duenosinschrift, 1938).

1. Intellege Manius me fecit Numasio. Lege fefaked; F est digamma Graecum, E3 est TQ, id quod declarat alphabetum ex Etruria derivatum esse; post alterum fh perperam, ut videtur, incisa est littera I et postea expuncta. Ex iis quae una reperta sunt et ex litterarum formis cum Cumaeis comparatis fibula alteri parti saec. VII tribuenda esse videtur. De titulis loquentibus E.Norden, Aus altrom. Priesterbiichem, 1939, pp. 265 BS. et 292.

4

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Iovesatx deivos qoi nied mitat nei ted endo cosmis uirco sied | asted* noisi ope toitesiai palcari vois. \ Duenos med fecet en manom einom dzenoine* med malo* statod.

3. Cippus (0,45-0,61 x 0,47 x 0,52) ex topho qui dicitur di Grotta Oscura territorii Veientis, antiquiore aetate superne truncatus, repertus a. 1899 Komae prope Eostra sub pavimento Sullanae, ut 2. Versus, tres ut videntur, scripti sunt in ventre ante cocturam a dextra ad sinistram. Litterae sunt antiquissimae, C pro G, sed S iam suam formam habet; usurpatur littera F et, ut videtur, littera Z, quam ab Appio Claudio Caeco abolitam esse constat; rhotacismus iam admi8sus. Lectio certa dici potest, sed propter scripturam continuam nullis interpunctionibus vel spatiis distinctam distributio vocabulomm haud semper certa. Interpretatio adhuc ignota, praesertim cum cuinam usui vasculum destinatum sit nesciamus. Nec multum prodest diversissimas sententias afferre. Nuperrime amplissime disseruit Marin, qui variis interpretationibus perpensis de oraculo nuptiali cogitat. Sed quomodo vasculum, quod ille Iovi Latiari dicatum esse putat, oraculo nuptiali inscriptum esse potuerit, non perspicio. Alteri parti saec. V plerique viri docti tribuerunt, sed vascula eiusdem formae inventa sunt una cum vasis quae dicuntur protocorinthia saec. VII (I. Q. Giglioli, Not.scavi 1935, p. 239 88.; cfr. etiam P.Ducati, Rendic. Acc.Boloqna, ser. IV, vol. II, 1938"-39, p. 11 ss.), unde, nisi titulum antiquiori vasculo inscriptum esse concedas, saec. VII adscribas oportet. 1 Inter love et sat, quod ex set correctum esse apparet, interposita est lineola, ita ut nonnulli Iovei sat legant; sed lineola a litteris multum differt. * Nonnulli interpretantur ast te. 8 Littera z postea insei"ta. 4 Alii mado vel mano.

I. TITULI A SAEC. VII AD IV, 2-3

5

videtur, aetatis fori Eomani (locus autem indicatus erat pavimento marmoris nigri cincto lapidibus Tiburtinis quibus insertae sunt tabulae marmoreae erecte stantes). Prope cippum sub eodem pavimento prodierunt duae bases longiores in parte postica parvo muro coniunctae, lapis tophaceus inter duas bases, pars ima columnae tophaceae, alia fundamenta. Cippus reliquaque monumenta, quae omnia loco antiquo exstant, glarea, humo, ossibus victimarum, fragmentis vasculorum, sigillis aeneis obruta erant. De loco et de monumentis ibi repertis praeter auctores quos Corpus laudat vide potissimum E. Gjerstadt, Opuscula archaeologica I I 1941, pp. 97158, I.Lugli, Monumenti minori del Foro, 1947, pp. 1-27, P.Eomanelli, Quaderni di Roma, 1948, pp. 390-395. Cippus inscriptus est littcris antiquissimis C pro G, B pro H, P pro E, 9 pro Q, s pro S, Y pro V, versus autem per quattuor latera dispositi ita ut alterni in vicem ab imo in altum, deinde (excepto v. 12) ab alto deorsum directi sint. Singula verba ternis punctis, sed non constanter, distincta sunt (I*, 1 cum im. phot. et pp. 717, 739, 831; D. 4913). Ex iis qui postea de titulo egerunt (cfr. Hofmann, Bursiari*s Jahresber. CCLXX 1940, p. 105 68.) honoris causa nomino P.G.Goidanich, LHscrizionc arcaica del Foro Romano e il suo ambiente archeologico. Suo valore giuridico in Mem. Acc. d^Italia, ser. VII, vol. I I I , 1943, pp. 317-501, qm* editionem accuratissimam nobis praebuit multis imaginibus photographicis exornatam et interpretationem suam, licet non omnis probari posse videatur (cfr. Doxa I I 1949, p. 59 ss.), gravioribus argumentis defendit.

6

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

QVOI HOI | SAKROS-ESIED 1 SORD* || OKAFHAS 3 | 6 RECEI 4 :IO 5 | - - - EVAM | QVOsfllE || M: KALATO|REM:HAB - - - | 1 0 - - - TODiIOVXMEN| M • I : TER 9 PE TA6 i KAPIA • D7OT8AV - - - || | | M • QVOI HA |VELOD • NEQV - - | 15 - - - IOD IOVESTOD || LOIVQVIOD^QO 11 - 3. l Quoi hon[ke stloqom violased Manibos s]akros esed (qui hunc locum violaverit Manibus sacer 8it) 8upplevit et interpretatus est Goidanich, fortasse recte. 2 8ord[ebo8] vel 8ord[es] plerique; haudquaquam probabile Sor[ano], quod alii suppleverunt de Dite patre Sorano cogitantes, qui in monte Soracte colebatur (Serv. Ad Aen. XI 785). 3 Sic legit Goidanich ratus significari [8tl]oka (loca), fas. * recei idem esse quod regi omnes fere consentiunt. • [d]evam, scil. divam vel [pr]evam, scil. privam Goidanich et alii viri docti ante eum. 8 Scil. iumenta, ut vulgo viri docti opinantur. 7 capiat plerique, in his Goidanich, qui putat lapicidam interpunctionem falso ante D posuisse. 8 Ex OT emendatum esse IT statuit Goldman, YT vel YTI Goidanich. 9 iter pe[r Comparetti et Goidanich. 10 [iou8dik]iodt vel [enstlo]qod, iovestod loiuquiod (iudicio, velll ilico, iusta Hae duae licitatione) Goidanich, dubito num recte. litterae, quas unus Goidanich animadvertit, exstant in exemplo gypsaceo, perierunt in lapide. Titulus, et quod antiquissimo sermone conceptus est et quod dimidia pars periit, difficillimus est intellectu neque ea quae viri docti adhuc excogitaverunt rem explanare potuerunt. At locum ubi cippus inscriptus ceteraque monumenta prodierunt complures auctores apertis verbis designaverunt. Festus enim (p. 184 L.) scriptum reliquit nigrum lapidem in comitio locum fune8tum significare ut ali, Romuli morti destinatum, sed non usu ob in\- - - Fau]8tulum nutri[cium eius - - -]. Alii quoque auctores, omnes ut videtur ex Varrone haurientes (Dionys. I 87,2; III 1,2; Schol. in Hor., Epod. 6, 13, ed. Keller, I, p. 325, ed. Botschuyver, p. 244; Porphyr. et Pseudacr. ad eundem locum), aut Komulum

I. TITULI AD SAEC. VII AD IV, 3-4

7

4. In acta neglegentissime scripta collegii fratrum Arvalium anni p.C. 218 (fragmentum exstat in museo Vaticano) receptum est carmen quod die secundo et principali Ambarvalium huius anni fratres in luco deae Diae cantaverunt quodque quotannis eo die eos cantare consuevisse consentaneum est. Carmen continuis versibus scriptum est nec vocabula, nisi paucis locis, punctis distincta (I 2 , 2 et pp. 717, 739, 831; D. 5039; Buecheler, 1; im. del. Eitschl, tab. X X X V I et Hiibner, 1024; im. phot. ectypi chart. A.E.Gordon, Greece and Rome, X X , n. 59, 1951, tab. CVII, I I I b ; post I 2 editum, luculentissime carmen explicuit E.Norden, Aus altrom. Priesterbiichern, 1939, pp. 109-285; amplissima commentatione, parvo fructu, tractavit aut Faustulum aut Hostum Hostilium ibi sepultum esse tradiderunt. Quae cum ita sint, propius ad veritatem accedere videtur sententia eorum qui putant cippo legem incisam esse quae illud sepulcrum ab omni contaminatione vel violatione prohiberet poenamque iis qui deliquissent minitaretur (cfr. I 1 , 366, 401, 838, 839). At Goidanich censet eius modi legem ad totum sepulcretum pertinere quod a regione aedis Antonini et Faustinae, ubi re vera antiquissima sepulcra prodierunt, ad radices Capitohi extenderetur. Sed sepulcretum tam late patuisse nequaquam constat, neque, cum omni aetate Romanorum sepulcra secundum vias publicas fuerint, probandum esse videtur, quod idem Goidanich statuit, nullam viam per sepulcretum fuisse legemque vetuisse curribus ea transiri. Quod ad aetatem tituli attinet, plerique viri docti, cum rex memoretur, consentiunt titulum altera parte saec. VI exstitisse. Nec tamen desunt qui regem inteliegendum esse regem sacrorum et titulum recentioris aetatis esse contendant, ut nuper F.Cornelius (Untersuchungen zur friihen rom. Geschichte, 1940, p. 98 s.), qui putat esse unam ex legibus regiis quas Papirius quidam pontifex maximus in Foro proposuit (Dionys. III 36, 4; Big. I 2, 2, 2 et 36).

8

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

etiam M. Nacinovich, Carmen Arvale, 1933-1934, duobus voluminibus paginarum 889; cfr. etiam Pisani, Testi A1 et P. Ferrarino, Antologia della letteratura romana, 1951, p. 13 88.). E noSj Lases1, iuvate, \ [e] nos, LaseSj iuvate e noSj Lases, iuvate. Neve lu[e], rue, Marma, sins incurrere in pleores2, neve lue, rue, Marmar, \[si]ns incurrere in pleoris, neve lue, rue, Marmar, sersz incurrere in pleoris. Satur fUj [f]ere Mars; limen \[sal]ij sta berber4. Satur fuj fere Mars\ limen sali, sta berber. Satur ftij fere Mars\ limen sa[l]i} s[t]a berber. 4. l enos idem esse atque nos plerisque placuit, Norden autem e particulam adfirmativam putat ut Graecum \\ cfr. ecastor, edepol, ut monuit Ferrarino. Lases sunt Lares, qui etiam agrorum fertUitati faverunt; littera s inter duas vocales 2pro r antiquissimo sermone plerumque usitata est. neve luem, ruem, Marmar, sins incurrere in pleores interpretatus est Mommsen. Lues pro pestilentia vox iam nota; rues est ruina (cfr. Gorpus Gloss.Lat. VII, p. 216). Marmar (Marma erratum esse dixerim pro Marmar) sive Marmor, ut infra dicitur, est Mars in agris lustrandis praecipue colendus (Cat., De agr. 141). Ad vocem sins, id est sinas, Norden contulit Ilor., Od. I 2, 51; pleores (pleoris pro pleores scriptum esse videtur) pro plures nondum satis explicatum. Aliam viam iniit Pisani, qui neveluerue inter3 sers perperam pretatur pro ne voluere et sins pro semper. scriptum esse videtur pro sins (sinas). 4 Hoc loco Mars invocari videtur ut pernicie satiatus ruinam ab hominibus et ab agris prohibeat; fu idem esso quod esto (cfr. futut fututo in tab. Iguv.) procul dubio videbatur (neglegentia lapicidae primo loco pro fu, fere scriptum est furere), at Nacinovich fufere coniunxit, id quod Pisani probat, pro fuerunt ex-

9

I. TITULI A SAEC. VII AD IV, 4

5

\\Sem]unis alternei advocapit conctos , Semunis alternei advocapit conctos, Simunis altem[ei] advocapit\ [conct]os. E nos, Marmor*, iuvcUo, e nos, Marmor, iuvatOj e nos, Ma(r)mor, iuvato. Triumpe^triumpejtriumpejtrium^pe^tr^iumpe1. plicans. Limen, in quod ad defendendum ut saliat Mars oratur, accipiendum esse pro fine antiquissimi agri Romani (cfr. postliminium in Dig. XLIX, 15) existimavit Norden, berber autem esse ber reduplicatum ilico vel istic significans (cfr. ullaber arbos in formula augurum apud Varr., De ling.Lat. VII 8). Neque iniuria idem Norden memoravit Ainbarvalibus fines antiquissimos agri Romani lustratos esse (cfr. Strab. V 3, 2, p. 230) et lucum deae Diae, ubi Arvales carmen cecinerunt, quinto ab urbe lapide miliario fuisse in hoc ipso fine. Pisani autem memorans aeiajxol xal Xtjiol xal XotpLot evangelii Lucae (XXI, 11), Sanctorum litanias (a fulgure et tempestate libera nos, Domine; a flagello terraemotus libera nos, Domine; a peste, fame et bello libera nos, Domine), Catonem, De agr. 141, 2 (morbos visos invisosque, viduertatem vastitudinemque calamitates iiitemperiasque), limen pro limo (Gr. XL(JL6^), ensali progterrae motu, berber pro bello vel fulmine accipit. 6 Ex Semunibus vel Semonibus (cfr. R.S.Conway, Italic Dialects, 1897, n.216 et n.290), quos Arvales invocant, duos cognovimus, Sancura Deum Fidium pluribus testimoniis notum et Salutem Semoniam (VI, 30975 = D.3090 et Macrob., Sat. I 16, 8). Advocapit vulgo habetur pro advocapite, scil. advocapitis vel advocabiti8 vocali e por apocopen omissa et tenui labiali pro b substituta. Alternei, quod est forma adverbii pro invicem vel vicissim, Arvales Semones invocavisse putavit Norden, quod ita ut Salii (Dionys. II 70, 2) hunc versum per hemichoria cantavissent; contradixit autem Pisani. 8 Cur hic Marmor pro Marmar dicatur, non intellegimus; ter erratum osse haud veri simile. 7 Exsultant Arvales pro certo habentes omnia quae precati sunt eventura. Carmen, quamvis Saturniis versibus compositum, e nonnullis quae ex Graecis carminibus sumpta esse

10

rNSCRIPTIONEfl LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

5. Basis tophacea (0,64 x 0,47 x 0,41) ex lapide qui dicitur tufo delVAniene (J.De Angelis d'Ossat, BulL com. L X X X I I I 1949-50, p. 9 88.) ad donarium sustinendum apta, reperta Tibure prope pontem delVAcquoria in loco ubi supellex saora saec. VI vel V in lucem prodierat, nunc Eomae in museo nationali Romano. Scriptura est bustrophedica ut animadvertit Vetter. Litterae sunt antiquissimae, § pro S, P pro E, pro Ph (I2, 2658 cum im. phot. et pp. 831, 844; I.I., IV, 1 n. 1, item cum im. phot.; Pisani, Lingue, 59; Vetter, 512). hon | ei-pe\d.

edmitatka-io8[d]k\oniosyztiosd[o]nomdr-

6. Colum aeneum (0,047 x 0,308; diam. 0,137), quod antea fuit Florentiae apud negotiatorem rerum antiquarum, postea Eomae, ubi vidit Hiilsen, nunc est in museo universitatis John^s Hopkins urbis Baltimore (I2, 580 cum im. phot., cfr. p. 722; D. 9233).

videntur (cfr. etiam G. Pasquali, Preistoria della yoesia romana, 1936, passim) Graecanicum appellat Norden. Circa a. 500 conscriptum fuisse censet Pasquali, p. 60 s., paulo recentiore aetate Norden. Numeros distinxit F.Leo, Der Saturnische Vers, 1905. 5. Interpretatio prorsus incerta. Adde quod titulus, utrum Latino an Sabino sermone conceptus sit, ambigitur. Litterae similiores sunt litterarum cippi Romani (n. 3), unde haud absurdum est suspicari basim Tiburtinam paulo recentioris aetatis esse.

I. TITULI A SAEC. VII AD IV, 5-7

Sacro

Matre

11

Mursina.

7. Lamina aenea (0,10 x 0,12) reperta in Marsis ad oram occidentalem lacus Fucini, nunc Eomae in museo Torlonia. Scriptura est bustrophedica quae dicitur, ut in n. 3, vocabula punctis distincta (I2, 5 cum im. del. et pp. 717, 739; cfr. I X , p. 349 et M. Bacherler, Bursianys Jahresber. CLXXVI 1918, p. 92 ss.; Pisani, Testi A 6; Vetter, 228 a). Caso Cantovio\s Aprufclano ceilpiost)1 apur% 3 finem E\salico menurfbid* Casontoniah\socie*que 7 s Mar\tses9. doivo\m atolero Actia \ pro l[ecio]nibus 6. Dea praeterea ignota. Buecheler Mursinam differre non putavit a murrina potione uvaque monuitque de myrto Veneri sacra, de sacello Murteae Veneris ad Circum, de Veneris feriis Vinalibus. — Litterae sunt antiquissimae (( pro C, 5 pro S), unde colum saec. IV tribuerim. 7. l Intellegendum esse videtur Buecheler et Jordan auctoribus Apruj{i)clano(rum)y vel Apruf(i)clano(8), imv(erator); at ceiv idem esse videri quod hic contendit Pisani. * apud; cfr. arvorsum, arfuerunt (I2, 581). 8 Videtur indicare regionera. * scitu vel monitu Buecheler collato Festo, p. 226 L.: vromenervat, item pro monet. 6 Pro ablativo habet Buecholer; Casontonia autem (littera a extrema scripta est e inter vv. 5 7et 6) vix separari potest a Caso Cantovio. Scil. sociei. Aut divum, ld est sacrum, aut divorum, sed alii, ut Vetter, legerunt donom. 8 atolero est attuleru(nt); Actia pro dativo singulari imminuto nominis deaeB Angitiae (cfr. nn. 44 et 44 a) habent Pisani et Vetter. Marseis. — Laminam, quam ad donarium pertinere apparet, ex litterarum formis alteri parti saec. IV tribuendam esse veri simile est; nec quicq^uam impedire videtur quin iam hac aetate Latina lingua mter Marsos propagata sit.

II. FASTI CONSULAEES

8. Fasti consulares tribus paginifl picti (1,15 x 1,15) Antii in tectorio cubiculi cryptarnm quae dicuntur Neronianae; in eodem cubiculo pictum fuit kalendarium (n. 9). Prodierunt a. 1916. Nomina censorum et consulum suffectorum, notae mortium et iterationum consulatus minio picta sunt, cetera atramento. Nunc in museo nationali Komano (I.I., XIII, 1, n. 3 cum im. del. et phot.). 8.* Talna pro Thalna invenitur etiam in nummis (I2 app.numm.76, 111). * Notam iterati consulatus praetermissam esse puto quod spatium defecisset. s Scipionem et Figulum vitio factos abdicavisse adnotatum non est. Ne ia quidem adscriptum est Lentulum et Ahenobarbum suffectos esse neque eorum nomina minio, ut in suffectis fieri consuevit, sed atramento picta eunt. 4 Praenomen patris in duabus primis paginis, excepto a. 115, non additur nisi cum deest cognomen; in tertia vero pagina nonnullis locis adscribitur etiam cum cognomenfl adest. * Manilio alibi praenomen Manii est, alibi Marci. Q.Fabio Maximo adscriptum est contra consuetudinem horum fastorum alterum cognomen Servilianus, ut distingueretur a Q.Fabio Maximo, consule a. 145. 7 Nota mortis omissa est. 8 Aspiratio verbi Oetha hic tantum, quod sciam, reperitur. • Metellum censorem fuisse Diadomatum, non Dolmaticum, ut vulgo putabatur, ex praenomine patris nunc constat. 1 0 Falso auctor horum fastorum scripsit censores abdicavisee, quod cognovimus Drusum in censura decessisse ob eamque rem Scaurum coactum esse abdicare. n Omissum est propter damnationem, ut apud reliquos auctores, si fastos Capitolinos et Chronographum a. 354 p.C. excipias, factum esse videmu8,nomenalteriu8con8uli8ordinarii, Q.(T) Hortensii, ita ut M.Aurelius Scaurus,u qui in eius locum factus est, Videtur esse Eburnus, non pro ordinario 13positus sit. MeAllobrogicus. Nulla mentio facta est de L.Cornelio rula suffecto in locum Cinnae abdicare coacti. 14 Praetermis8um est nomen L.Valerii Flacci qui C.Mario mortuo idibus Ianuariis succeesit. Item censores omissi sunt. — De aetate qua hi fasti conscripti sint vide ad n. 9.

Pagina I

164 163 162 161

159 158 157 156 155 154

158 152 151 150

DeeGse videntur 11 versua [A. Manli(us) Torquatus] [Q. Ca88i(u8) Longinus] [L. Aemili(u8) Paullus] [Q. Marci(us) Philippus] cens(ores) [lu8trum fecerunt] 1 [M: Iu]venti(u8) Tal^na] [Ti. Semp]ron[i(u8)] Orac(chu8)% [P. C]orneli(us) Scip[io] [0. Mar]ci(us) Figulus [P. C]orneli(us) Lentul(us) [Cn. Domi]ti(us) Ahen(obarbus)* [M. t]aleri(us) M[e]88a[lla] [C. Fanni(us) C.] /.« Deest unus versus [Cn. Corneli(u8) DolabeUa] [M. Fulvi(u8) Nobilior] [P. Cor]neli(us) 8c[ipio] [M. Popilli(us) Laenas cens(ores)] lustrum [fecerunt] C. Popill[i(us) Laen(a8) II] M. Aemili(u8) Le[pidus] L. Aureli(us) Or[estes] 8ex. Iuli(us) C[ae8ar] [L. Corneli(u8) Len(]ul(u8) C. Marci(us) Fig[u]l(us) II M. Claudi(us) mar(cellu8) II P. C[orneli(us) 8c]ip(io) II Q. [Opi]mi(us) Q. f. (obiit) L. Po8tumi(u8) A[T]binu[s] suffectus M: [Acili(u8) 0]labrio [C. Ca8]8i(us) Lon(ginus) cens(ores) M. Valeri(us) Messal(la) lustrum /[ecerunt] Q. Fulvi(us) N[obilior] [T. Anni(us) Luscus] [M. Cl]audi(us) M[arceUus III] [(obiit) L. Valeri(us) Flaccus] [L. Li]cini(u8) Luc[ullus] [A. Po8tumi(us) Albinus] [T. Q]uincti(u8) Fl[ami]n(inus) M: Aci[li(us) Balbus]

w «3 H

8 w

W W

> w

149 148 147 146 145 144 143 142

139 138 137

[L. Md]rc[i(u8)] Cen[8]orin(u8) M. Ma[nili(u8) P. /. P. n.]6 Sp. Po8t[u]m[i(us) Albinus] L, Cal[purni(u8) Piso] P. Cornel[i(us)] 8[cipio] C. [Livi(u8) Drusus] L. Marci(u8) Censorin(u8) [L.] Corneli(u8) Lent(ulus) cen8(ores) lu8t[ru]m fecerunt [Cn. Corneli(u8) Le]nt(ulus) L. Mummi(u8) L.f.L.n. [Q. Fabi(us) Ma]x(imu8) L. Ho8tili(u8) Man(cinu8) [Ser. Sulpici(u8) Galba] [L. A]ureli(u8) Cotta [Ap. Clau]di(u8) P[ulcher] [Q. Caecili(u8) M]et(ettu8) [L. Cae]cili(u8) Mete[l(lu8)] [Q. Fabi(u8) Max(imus)] Se(rvilianu8)% [L. Mummi(us) L.f.] cens(ore8) [P. CorneT]i(u8) Scip(io) [lustrum fecerunt] Desunt duo versus o Cn. [Calpurni(u8) Piso] [M. PopiUi(u8) Laenae] d D. Iuni(u8) [Brutu8] [P.] Corne[li(u8) Scip(io)] > M. A[e]jnili(u8) Lepid(us) [C. H]o8tili(u8) Man(cinu8)

w

Pagina

II

Desunt 10 versus [L. Corneli(u8) Lentulus]

180

M. Perp[erna M. /.] 8uff[ectu8 Ap. Claudi(us) Pulcher]

126 125

[M. Aemili(u8) Lepidus] [M. Plauti(u8) Hypsaeus]

Desunt 3 versus [L. Au]reJ[i(u8) Orestes] [M.] Ful[vi(u8) Flaccus]

123 122 121 120 119 118 117 116 115 114 113

111 110 109

108

Deaunt 3 versue [Q. Caecili(u8) Metel(lu8)] T. Qu[incti(u8) Flamin(inu8)] [On.] D[omiti(u8) Ahen(obarbw)] O. Fan[ni(us) M.f.] L. Opim[i(us) Q.f.] Q. 7i. Q. Fa[b]i(u8) Ma[xim(us)] P. Manili(u8) [P.f /. M.y1] n. 0. P[api]ri(u8) Ca[rbo] Q. Oaecili(us) Metel(lu8) [L. Calpumi(u8) Piso cens(ores)] Imtrum fecerunt L. Caecili(us) Met[el(lm)] L. Au[reli(u8) Cotta] M. Por[ci(us)] Cato1 n. Mete(Uus)9 Cn. D[omiti(u8) Ahen(obarbus) cen8(ores lustrum fecerunt M: Acili(u8) B[a]lbus C. Po[r]ci(us) Oat[o] [C. Caecili(u8) Metellus] [Gn. Papi]ri(u8) C[arbo]

i

Deest unus versus [P. Corneli(u8) 8]cipio [L. Calpurni(us) Bestia] [M. Minuci(u8)] Rufu(s) [Sp. Po8tumi(u8) Albinus] Q. Caecili(us) M[e]tel(lus) M. [Iuni(u8) Silanus] M. Aemili(u8) Scau[rus] M. L[ivi(u8) Dru8U8 cem(ore8)] 10 abdicave[r(unt)]f lustrum non fecer(unt) [S]er. Sulpici(us) Qalba M. Aureli(u8) Scaur(us)11 C. Licini(u8) Ge[t]ha Q. Fabi(u8) Max(imus)12 cens(ores) [l\m[tr]um fecer[unt]

107 106 105 104 108

L. Q. [P. [C. [C.

Ca88i(u8) Lo[nginu8] Servili(u8) Ca[epio] Rutili(u8) Ruf]us Mari(u8) C. /.] II Mari(u8) C. /.] III

[C. Mari(u8) C.] /. [C. Atili(us)] Scrra(nu8) [Cn. M]alli(u8) Cn. f. C. F[l]avi(u8) Fimbr(ia) (obiit) L. Au[reli(u8) Orestes]

Pagina

III

D e s u n t 11 versus

95 94 93 92 91 90 89 88 87 86 85 84

[L. Licini(u8) Crassus] C. Co[eli(u8) Caldus] C. V[aleri(u8) Flaccus] C. C[lau]d[i(us) Pulcher] Cn. Domiti(u8) C[n. f. Ahen(obarbu8)] abdicav(erunt), lustrum non fecer[unt] L. Marci(u8) Q. f. Philip(pu8) (obiit) P. Rutili(u8) L. f. Lupus Cn. Pompei(u8) Sex. f. (obiit) P. Licini(u8) M. 1. Cra88(us) lu[8t]rum jec[er]unt [L. Cor]neli(u8) L. /. S[ulla] [(obiit) Cn. 0c]tavi(u8) [Cn. /.] [L. Corneli(u8) Cinna II] [(obiit) [L. Corneli(u8) Cinna III] [Cn. Papiri(u8) Carbo II] [(obiit)

Q. [L. [M. [M. [L.

Muci(u8) P. f. Scae(vola) D]omiti(u8) Cn. f. Ahen(obarbu8) He]renni(u8) M. f. Per]perna M. f. Lic]ini(u8) L. f. Cra[ss(u8) cens(ore8

Sex. Iuli(u8) Cae[sar] L. Iuli(u8) Caesar L. Porci(u8) Cato L. Iuli(u8) L. f. Cae[8(ar)

cen8(ores)]

[Q.] Pompei(u8) Ru[fus] [L.] Corneli(u8) Ci(nna)1* C.] Mari(u8) C. f. [VII]1* [C]n. Papiri(u8) Ca[rbo] L. Cor\neli(u8) [Cinna IIII]

III. KALENDARIUM

9. Kalendarium pictum (1,15 x 2,30) Antii in tectorio eiusdem cubiculi cryptarum quae dicuntur Neronianae, in quo fasti consulares (n. 8) picti fuerunt. Prodierunt a. 1915. Litterae nundinales (A, B, C etc), notae dierum (F, C, N etc), sacra, ludi, adnotationes Roma condita (21 Apr.) et Alliensis dies (18 Quinct.), numeri dierum mensibus paribus subscripti picti sunt rubro colore, cetera atro. Nunc in museo nationali Eomano (I.Mancini, Not. scavi 1921, p. 73 ss. cum im. del.; Ann. Spigr. 1922, n. 8gS; disseruerunt G.Wissowa, Hermes LVIII 1923, p. 369 ss. et O.Leuze, Bursian's Jahresber. CCXXVII 1930, p. 111 ss.). ] anuarius k(alendae)] Ian(uariae), f(astus)1. Aescula(pio), Go[ry>(nidi1)2j \ Vediove 2 [B] f(astus) 3 [C c(omitialis)]z 1 [A

9 . l Kal.Praen., 2 Ian. (I2, p.230): [Hic dies iastus est. Fasti dies appe]llantur, quod iis licet fari apua [magistratu8 populi Romani verba ea sine quibu]s verbis lege agi non potest. Aliter Varro, De ling. Lat. VI 29: dies fasti per quos praetoribus omnia verba (verba certa legitima VI 53) sine piaculo lioet 2fari (cfr. Ovid., Fast. I 48 68. et Macrob., Sat. I 16, 14). Co[ns]o supplevit Mancini, quod spatio admitti non videtur. Cum numen requiratur in insula, ut Aesculapius et Vediovis, cultum, proposui Co[r]o(nidi), quae fuit Aesculapii mater, quamque una cum filio saltem in Graecia cultam esse cognovimufi. 3 Kal. Praen., 3 Ian.: [OomUiales dies appellantur, cum po-

24

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

4 [D 5[E] 6 [F 7 [0 8[H 9 [A 0 [B

c(omitialis)] non(ae), f(astus). Vieae Pot[ae] f(astus)] e(omitialis)] c(omitialis)] Agon(ia), n.']4 en(dotercisus)]6

pul]us coire, convocare (pro convocari)f cogi potest ac lege a[gi item licet - - -] quem lege [- - -] lege agi non [---]; Macrob., Sat. I 16, 14: comitiales sunt quibus cum populo agi licet, et fasti8 quidem lege agi potest, cum populo non potest, comitialibus utrumque potest (cfr. Van*o, De ling. Lat. VI 29 et 53; Ovid., Fast. I 53; Fest., EpiU, p. 34 L.; videas etiam J.Paoli Bev. Histor. ide*droit 1952, p. 1293 88. et Rev. tftud. anc. LVI 1954, p. 120 ss.). * Est nota dierum feriatorum. Vis notae explicabatur loco mutilo FestiJ(p. 162 L.), quem Mommsen sic supplevit: Nep (scil. NP) [nota distincti eorum (scil. nefastorum dierum) hildjriores sunt, q[uoniam a malo omine] Uberati sunt. Quo potiseimum ex loco Mommsen statuit notam f^, quae penderet ex altera forma litterae N alphabeti Latini antiquissimi, significare nefastus et in usuin venisse ut dies nefasti tristes notati littera N distinguerentur a diebus nefastis hilaribus. Qua sententia a Wissowa refutata, qui nota W ferias publicas distinctas esse statuit, nuper J. PaoliJ[(i2ev. $tud. Lat. XXVIII 1950, p. 252 ss.) ex loco F^esti aliter a Muller et Lindsay suppleto ([qui ntfasti po8te]riore8t sunt) nota illa si^nificari existimavit ferias posteriores, scilicet ferias quae mde a Quirinali urbi addito feriali antiquissimo adiectae essent. Sed haec quoque sententia parum nobis persuasit. Explicationes autem quas alii viri commenti sunt n(efastu8) p(rior) vel n(efastus) p(arte) vel n(efastus) p(rincipio) vel n(efastu8) p(urus) omnino improbandae. b Kal. Praen., 10 lan.:[Raec nota signijjicat diemintercisum; nam endo olim] pro in ponebatur. [Die interciso nefas est mane ante]quam hostia immol[etur et post exta porrecta rursus] nefas fit. Itaque sa[epe responsum est medio tempore] licere agi. Varro, De ling. Lat. VI 31: Intercisi dies sunt, per quos

III. KALENDARIUM (9)

25

11 [O] Car(mentalia), n.' lutumas 12 [ # ] c(omitialis) 13 [E e]idu8 14 [F] en(dotercisus) 15 [&] Car(mentalia), n.' Carment(i) 16 H c(omitialis) 17 A c(omitialis) 18 B c(omitialis) 19 [C] c(omitialis) 20 D c(omitialis) 21 [E c(omitialis)] 22 [F c(omitialis)] 23 [0 c(omitialis)] 24 H c(omitialis) 25 A c(omitialis) 26 B c(omitialis) 27 C c(omitialis) 28 [D c(omitialis)] 29 [E] c(omitialis) XX\IX 1 Februarius 1 F

k(alendae) Febr(uariae), n(efastus)*. Iunon(i) 8[osp(itae)] \ Matr(i) Re[g(inae)]

mane et vesperi est nefas, medio tempore inter hostiam caesam et exta porrecta fas, a quot quod fas tum intercedit aut eo est intercisum nefas, interci8i\[m]\ (cfr. Ovid., Fast. I 49 s. et Macrob., Sat. I 16, 2 8.). Dies intercisi, octo numero in anno Iuliano, sunt omnes pridie feriarum. 6 Varro, De ling. Lat. VI 30: Gontrarii horum (scil. fasto-

26

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

0 n(efastus) H n^efastus) A n(efo8tus) Bjnon(ae), [n(efa8tus)]. Concord(iae)\in Ca pit(olio) C n(efo8tus) D n(efastu8) E n(efastu8) F n(efastus) 0 n(efa8tus) H n^efastus) A n(efastu8) B e[idu]8. Favon7 C [n^efastus)] D [Lupe]r(calia)8 E [en(doterci8us)] F Q[uir(inalia)], n? [Quirfino 0 c(omitiali8) H c(omitiali8) [A c(omitialis)] B F[er]a(lia)j f(astus) C c(omitiali8) [D Ter]mi(nalia), n.' E [Regifugium, n(efastus)]

rum) vocantur dies nefasti, per quos dies nefas fari praetorem " do, dico, addico "; itaque non potest agi (cfr. diei Ovid., Fast. I 47 et Macrob., Sat. I 16, 14). 7 Nota deest. Favon neglegentia ecriptoriB pro Fauno. 8 Nota diei deeet.

III. KALENDARIUM (9)

25 [F 26 [0 27 [H] 28 A XXIIX

c(omitialis)] en(dotercisus)] Equ[ir(ria)] c(omitialis)

Martius 1 B 2 [C] 3 [D] 4 [E] 5 [F 6[0 7 [H 8 [A 9 [B 10 [C 11 [D 12 E 13 F 14 0 15 H 16 A 17 B 18 [C 19 D

[k(alendae) Mar(tiae), n.'] Iunon(i), [Mart(i)] f(astus) c(omitialis) c(omitialis) c(omitialis)] ---] ri]on(ae), f(mtus). Vedi(ove) \ in Ca[p]itol(io) f(astus)] c(omitialis)] c(omitialis)] c(omitialis)] c(omitialis) [en(dotercisus)] Equir(ria) eidus1. Ann(ae) \ Perennae f(astus) [L]iber(aliaf c(omitialis)] Quin(quatrus), n.' Minervae

27

30

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

3 [H 4 [A 5[B] 6 C 7 D 8 E 9 F 10 0 11 H 12 A 13 [B] 14 C 15 D 16 17 18 19 20 21 22 23 24

E F [0 H A [B [C [D E

c(omitialis)] c^omitialis)] c(omitialis) c(omitialis) [no]n(ae)j n(efastus) f(astus) Lemur(ia), n(efastus) c(omitialis) Lemur(ia), n(efastus). Ma[iriaePl c(omitialis) Le[mur(ia), n(efastus)] [c(omitialis)] e[idu]s, n.y [Mercurio], Maiae, | [Mar Invict(o)12 f(astus) c(omitialis) c(omitialis)] c(omitialis) c(omitialis) Ag]on(ia), n.' n(efastus)] T]ub[il(ustriu?n)], n? q(uandoc) [r(ex)] c(omitiavit), f(as). For[t(unae)] p(opuli) B(omani) Q(uiritium)lz

11 De Mania cogitavit Mancini, quod Wissowa negat. Perperam sacruin Marti Invicto, quod, ut ex kalendario Venusino (I2, p. 220 s.) comperimus, fiebat d. 14 Mai, positum est ad d. 15 Mai. 1S Ex aliis kalendariis constat

11

III. KALENDARIUM (9)

25 F 26 0 27 H 28 A 29 B 30 [C 31 [D [XX]XI

31

[c(omitialis)] [c(omitialis)] [c(omitialis)] c(omitialis) [c(omitialis)] c(omitialis)] c(omitialis)] Iunius

1 E 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

F [0 H A B C D [E [F [0

12 13 14 15

[H A B [C]

k(alendae) Iun(iae), [n(efastus)]. Marti in cl[ivo\ | [Iunon(i)] in [arce^] f(astus) c(omitialis). Bellonae^] c(omitialis). [HerculW] non(ae), [n(efastus)]. Di(o) Fidi(o) n(efastus) [n(efastus)] [n(efastus)] Vesta(lia), n(efastus). Vesta]e n(efastus)] M]atr(alia), n.' [M]atri Matu(tae), \ Fortu[n]ae n(efastus)] eidus, n.y n(efastus) q(uandoc) st(ercus) d(elatum), [f(as)]u

sacruin Fortunae Publicae d. 25 Mai factum esse. 14 Varro De ling. Lat. VI 32: Dics qui vocatur quando siercum delatum

32

INSCRIPTIONES LATINAE LIRERAE REI PUBLICAE

16 ID] 17 [E] 18 F 19 0 20 H 21 A 22 B 23 ic 24 a> 25 [E 26 [F 27 G 28 [H] 29 A XXI[X]

c(omitialis) c(omitialis) c(omitialis) c(omitialis). Mi[ nervae] [c(omitialis)] [c(omitialis)] [c(omitialis)] c(omitialis)] c(omitialis)] c(omitialis)] c(omitialis)] c(omitialis). Lar (ibus) V[- - -]u c(omitialis) [c(omitialis)]

Quinctilis 1 [B

Jc(alendae) Qui(nctile8]\, n(efastus). [Iuri]on(i)l*\[- - - Felici]tat(i) 2 [C n(efastu8)] 3 [D n(efastU8)] fa>8 ab eo appellatus quod eo die ex aede Yestae stercus everritur et per Capitolinum clivum in locum defertur certum (cfr. Fest., p. 466 L., Epit., p. 311; Ovid., Fast. VI 227 ss.). 16 Larubus supplevit Mancini; recte autem contradixit Wissowa qui proposuit Larum, sed genetivus male explicatur. Ipse, nisi littera V ad appellationem quandam Larum pertinuit, existimem praeter sacrum Laribus adnotatum fuisse aliud sacrum numini cuidam factum, cuius nomen littera V inciperet. Punctum inter R et V esse potuit. 16 Supplevit Wissowa.

III. KAI.ENDARltJM (9)

4[E -] 5 [F Poplifugia, w.'] 6 [0 n(efastus)] 7 [H] non(ae), n(efa^tus). Palibus (duabus) 8 A n(efastus) 9 B n(efastus) 10 C [c(omitialis)\ 11 D c(omitialis) 12 E c(omitialis) 13 F c(omitialis). Loed(i) Apol(linares) 14 [G c(omitialis)] 15 [H] eid[u]s, n? 16 A f(astus) 17 B c(omitialis). Hono[ri] 18 C c(omitialis). [Al]liens(is) die(s) 19 D Luc(aria), n? 20 E c(omitialis) 21 F Lu[c(aria)]j n? 22 [0 c(omitialis). Concor]diae 23 H Nept(unalia), n.J 24 A n(efastus) 25 B Fur(rinalia), n? 26 C c(omitialis) 27 D c(omitialis) 28 E [c(omitialis)] 29 [F c(omitialis)] 30 0 c(omitialis) 31 H c(omitialis) XX[X]I 3. Inscriptiones

latinae.

33

34

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Sextilis 1 A 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

B [C [D [E] F 0 H [A [B C D E

14 15 16 17 18 19

F 0 H A [B [C]

k(alendae) Se[x(tiles), f(astus)]. Spei, Victor(iis) (duabus) f(astus) c(omitialis)] c(omitialis)] non(ae), [f(astus)]. Salu[ti] f(astus) c(omitialis) c(omitialis) f(astus)] c(omitialis)] c(omitialis) c(omitialis) [eiduSj n.'] Dianae, Vortu(mno), | Fort(unae) Equ(estri)7Herc(uli) Vic(tori), | [Cas]t(ori), Poll(uci)j Came(nis) f(astus) c(omitialis) c(omitialis) Port(unalia), [n.'] c(omitialis)] Vina(lia), f. p. 17 Venere

17 Nota ad hunc unum diem in hoc kalendario invenitur. At in quibusdam kalendariis est etiam ad Feralia (21 Febr.) et ad Vinalia priora (23 Apr.), quibus ferii8 in hoc kalendario, ut in aliis kalendariis, adscripta est nota f(a8tu8); contra in aliis kalendariis bina Vinalia

III. KALENDARIUM (9)

20 21 22 23

35

D E F G

[c(omitialis)] C[o]ns(ualia), n.' en(dotercisus) Vo[lk(analia)], nS V[olk(ano), H]orae Quir(ini)ls,\[Maiae s]upr(a) comi(tium) 24 H c(omitialis) 25 A 0[pic(onsivia), n.'] 26 B [c(omitialis)] 27 C [Volt]u(rnalia), w.' 28 D [c(omitialis)] 29 [E c(omitialis)] XXIX September 1 F 2 0 3 H 4 A 5[B] 6[C] 7 [D 8[E]

k(alendae) Sep(tembres), f(astus) [- - -] f(astus) c(omitialis) c(omitialis) non(ae), f(astus). Iovi Statori f(astus) c(omitialis)] c(omitialis). M(agni)19

indicantur nota NP. Cum igitur diebus quos diximua nota tam dierum fastorum quam feriatorum conveniat, viri docti statuerunt alteram litteram significare p(rtncipio), ita ut priore tantum parte horum dierum lege Restituit M.Guarducci, Bull.com. LXIV agi liceret. 18 19 Scil. ludi. 1936, p. 32 s.

36

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

9 F 10 G 11 H 12 [A 13 [B] 14 C 15 [D 16 [E 17 [F 18 [6 19 H 20 A 21 B 22 C 23 [D 24 [E] 25 F 26 6 27 H 28 [A 29 [B X[XI]X

c(omitidlis). M(agni) c(omitiali8). M(agni) [c(omitialis)] n(efa8tus)] eid\u]s, n.' Iovi 0(ptimo) f(astu8) c(omitialis)] c(omitialis)] c(omitialis)] c(omitiali8)] [c(omitialt8)] [c(omitialis)] [c(omitialis)] [c(omitialis)] f(astus)] c(omitiali8) c(omitialis) [c(omitiali8)] [c(omitialis)] c(omitialis)] c(omitialis)]

M(aximo)

October 1 2 3 4

C [D] [B] [F

k(alendae) Oct(obres), n(efastus). Fidei f(astus) c(omitialis) c(omitialis)]

III. KALENDARIUM (9)

37

5 [G c(omitialis)] 6[H] c(omitialis) 7 A n[o]n(ae)j f(astus). [Iovi F]ulgur(i), \ [I]unon(i) Quir(iti) 8 B [f(astus)] 9 [C c(omitialis)] 10 [D] c(omitialis). Iunon(i) Mon(etae) 11 [E] Medi(trinalia)j n? 12 [F] c(omitialis) 13 G Fo[n]t(inalia), [n.'] 14 H en(dotercisus) 15 A eidus, [n.'J 16 B en(doterci8us)20 17 [C c(omitiali8)] 18 [D c(omitialis)] 19 [E Armi(lustrium)], n.y 20 [F c(omitialis)] 21 G [c(omitialis)] 22 H c(omitialis) 23 A c(omitialis) 24 B c(omitialis) 25 [C] c(omitialis) 26 [D c(omitialis)] 27 E [c(omitialis)] 28 F [c(omitialis)] 29 G c(omitialis) 10

In ceteris kalendariis huic diei nota F adscripta est.

38

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

30 H [c(omitiaUs)] 31 A c(omitialis) XXXI November [k(alendae) Nov(embre8), f(astus)] f(astus)] c(omitialis)] c(omitialis) non(ae), [f(astus)] [c(omitialis)] [c(omitialis)] [c(omitialis)] c(omitialis) [c(omitialis)] c(omitialis)] c(omitialis)] cid]us, n.\ [Fer]on(iae)j Fort(unae) Pr(imigeniae), 1 [Pie *!]tati [6 f(astus)] [H c(omitialis)] [A c(omitialis)] B c(omitialis) C c(omitialis) D [c(omitialis)] [E c(omitialis)] F c(omitialis) G c(omitialis)

/ B 2 [C 3 [D 4[E] 5 F 6 0 7 H 8 A 9 B 10 C 11 [D 12 [E 13 [F 14 15 16 17 18 19 20 21 22

III. KALENDARIUM (9)

23 H 24 A 25 B 26 C 27 [D 28 [E] 29 F XX[IX]

39

c(omitialis) c(omitialis) c(omitialis) c(omitialis) c(omitialis)] c(omitialis) c(omitialis) December

/ G 2 [H 3 [A 4 [B 5 [C] 6 [D 7 [E 8 [F] 9 G 10 H 11 A 12 [B 13 C 14 D 15 [E] 16 [F] 17 [GF]

k(alendae) [Dec(embres)j n(efastus)] n(efastus)] n(efastus)] c(omitialis)] non(ae), f(astus) f(astus)] c(omitialis)] c(omitialis). Tiberino, \ Gaiae c(omitialis) c(omitialis) [Agon(ia)]y n.' en(dotercisus)] eidu[s], n? [Telluri - - -] f(astus) Cons^ualia)) en(dotercisus)21 c(omitialis) Satur(nalia)y en(dotercisus)21. Saturno

21 Perperam, ut videtur, pro M\ quam notam cetera kalendaria exhibent.

40

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

18 19 20 21 22 23

[H] [A [B [C] [D] [E]

c(omitialis) Opa(lia)], n(efastus)22. Opi c(omitialis)] Di[va(lia), n.'] L[a]r(ibus) Perm(arinis)2* c(omitialis) Lare(ntalia), nS Dian(ae), Iunon(i) R(eginae)\in Camp(o), Tempe(statibus) 24 [F c(omitialis)] 25 G c(omitialis) 26 H c(omitialis) 27 A [c(omitialis)] 28 B c(omitialis) 29 0 c(omitialis) XX[IX] Interkalaris 1 [O k(alendae) InterJc(alares) -] 2[H -] M

N pro NT. M Haud recte linea adunca reicit ad d. 21 Dec. dedicationem Larum Permarinorum, quam aliunde constat d. 22 Dec. factam esse. De feriis, sacris etc. in hoc kalendario memoratis vide Mommsen (l a , p. 283 ss.), Mancini, Wissowa. Kalendarium quod nobis proponit annum qui dicitur Numanus confectum est post a. 84, cuius anni consules in laterculo simul scripto habemus, et ante annum a Caesare a. 46 mutatum. Mancini vero putat duas paginas fastorum magistratuum et kalendarium primo decennio saeculi primi exstitisse, paulo autem post a. 103, quo altera pagina fastorum consularium finitur, adiectam esse tertiam paginam.

III. KALENDARIUM (9)

3 [A -] 4 [B -] 5 [C non{ae) -] 6 [D -] 7 [E -] 8 [F -1 9 [0 -] 10 [H -] 11 [A -] 12 B [-] 13 C eid[us -] 14 D f(astus) 15 E [-] 16 [F -] 17 [Q -] 18 [H -] 19 [A -] 20 [B -] 21 [C -] 22 [D -] 23 E R[eg(ifugium) -] 24 F [-] 25 [G -] 26 [H -] 27 [A -] [XXVII]

IV. NUMTNA ET SACEKDOTES

10-12. Tre8 cippi ex lapide Albano eiusdem fere mensurae (0,91 x 0,57-0,66 x 0,58-0,69; 0,88 x 0,56-0,63 X 0,58-0,68; 0,89 x 0,60-0,69 x 0,590,675) instar pyramidum supra truncarum ut sunt lapides sacri antiquissimae aetatis (nn. 13-26, 48, 129, 131, 132, 139, 143, 165) inventi alius proxime alii paucis abhinc annis in praedio Tor Tignosa haud longe a statione viae ferratae oppidi Pomezia. Nunc adservantur Eomae in museo nationali Romano (M.Guarducci, Bull.com. L X X I I 1946-48, p. 2 ss. cum imaginibus phot. et del. et luculentissimo commentario; disputavit St.Weinstock, FestschriftA. Rumpf, 1952, p. 151 ss.; Ann.epigr. 1950, n. 50; Vetter ad n. 364). Parca Maurtia Neuna

dono.

Neuna

Fata.

\ dono.

10-12. Ad nomina nuniinum explicanda recte Guarducci contulit locum Gellii (III 16, 9 88.): Antiquos autem Romanos Varro dicit non recepisse huiuscemodi quasi monstruosas raritates, sed nono mense aut decimo neque praeter hos aliis partionem mulieris secundum naturam fieri existimasse, idcirco eos nomina Fatis tribus fecisse a pariendo et a nono atque decimo mense. Nam ' Parca ', inquit * inmutata una littera a partu nominata, item Nona et Decima a partus tempestivi tempore' Caesellius autem Vindex in leciionibus suis antiquis: *tria ' inquit * nomina Parcarum sunt: Nona, Decuma, Morta '

46

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

13-26. In luco prope Pisaurum reperti sunt a. 1781 (unus nec reliquorum plane similis, n. 26, prodiit a. 1783) complures cippi non ornati ex lapide et versum hunc Livii, antiquissimi poetae, ponit ex 'OSuoaeta ' quando dies adveniet, quem profata Morta estf ' Sed homo minime malus Caesellius * Mortam ' quasi nomen accepit, cum accipere quasi Moeram deberet. Nec dubium esse videtur quin Parca Maurtia et Neuna, quibus tituli dicati sint, eaedem sint atque Parca, Morta, Nona, quas Livius Andronicus, Varro, Caesellius Vindex nominant, licet apud hoa auctores ex Parca Maurtia duo numina facta esse videamus. Eadem tria numina uno nomine appellata esse Tria Fata Varro testatur (cfr. etiam Tertull., De anima 39); atque signa antiquissima Trium Fatorum in Foro Romano apud curiam memorat Plinius (Nat. hist. XXIX 19), quae signa loco iUi nomen dederunt (cfr. Platner-Ashby, Topogr. Dict. 1929, p. 539). Neunam ex appellativo Fata, quo ornata est, Mortam, id est Parcam Maurtiam, ex Livio Andronico futura praedixisse apparet (negat autem Weinstock, qui Neunam pro dea Nundina habet a die nascentium nominata, Macrob., Sat. I 16, 36); nec perperam Guarducci opinata esse videtur prope eum locum ubi cippi inventi sint sedem habuisse oraculum Fauni a Vergilio celebratum (Aen. VII 81 ss.; cfr. Ovid., Fast. IV 649 ss.; loca illa sulphureos vapores exhalantia nunc dicunt Zolfarata et Zolforatella). Parca cum Marte necessitudinem quandam habere debuit (dubitat autem De Sanctis, Storia dei Romanit IV, 2, 1, 1953, p. 149, not. 82), sed Mortae, quam Livius Andronicus meraorat, nihil cum Marte commune esse videtur. Parca dicitur Maurtia ut Hercules Iovius n. 147, Numisius Martius nn. 247, 248, Vesuna Erinia n. 283 (cfr. K.Ker6nyi, Studi e mat. storia delle religioni, IX, 1933, p. 17 ss.). Cum fragmenta vasorum una cum cippis eruta antiquiora esse videantur primis decenniis saec. III nec recentiora medio saec. IV, Guarducci putavit cippos saec. IV exeunte vel III ineunte, certe non post medium saec. III, inscriptos esse. Ipse ex aetate, cuius cippi Pisaurenses esse videntur (nn. 13-26), paulo recentiores

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 13-14

47

calcario formae pyramidum supra truncarum (cfr. nn. 10-12; unus n. 26 est formae conicae); sacrarium ibi fuisse matronarum Pisaurensium, ut Mommsen et Bormann existimaverunt, mihi satis non constat. Scripti autem esse videntur paulo post coloniam Komanam a. 184 Pisaurum deductam (cfr. n. 20). Sane superiore aetate, Senonibus a. 283 exactis, ibi conciliabulum civium Romanorum esse potuit, sed in conciliabulo tot mulieres fuisse et mulieres matronas Pisaurenses se appellari (n. 23) parum probabile esse videtur. Cippi nuda numinum nomina exhibentes, qui eiusdem manus esse videri possunt (nn. 13-19; dubium est de n. 26); reliquis paulo antiquiora putantur. De sermone egit Meister, Indogerm.For8chungen XXVI 1909, p. 69 ss. Omnes cippi adservantur Pisauri in Athenaeo. 13. Cippus 0,95 x 0,43-0,345 (I2, 368 cum im. phot.; XI, 6290; D. 2970). Apolenei.

14. Cippus 1,17 x 0,43-0,30 (P, 369; X I , 6291; D. 2971; im. del. Ritschl, tab. XLIV). Fide. existimaverim, omnino autem saec. III. Cippi instar pyramidum truncarum etiam post a. 133 in usu fuisse videntur (cfr. nn. 139, 165). 18. ei in latus cippi excurrit.

48

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

15. Cippus 1,02 x 0,45-0,36 (P, 370 cum im. phot.; XI, 6292; D. 2972). Iunone.

16. Duo cippi quadrati supra fracti (0,85 x0,450,37) lateribus contiguis inscripti (P, 371; XI, 6293; D. 2973; im. del. Ritschl, tab. XLIII). Iuno(ne)

Loucina.

17. Cippus 0,79 X 0,41-0,35 (P, 372; XI, 6294; D. 2974; im. del. Ritschl, tab. XLIV, phot. Diehl, tab. 2). Mat(re)

Matut(a).

18. Cippus 1,03 X 0,43-0,30 (P, 373; XI, 6295; D. 2975; im. del. Ritschl, tab. XLIII). Salute.

16. Quinque postremae litterae sunt in altero cippo. 17. Quattuor postremae litterae scriptae sunt in latere.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 15-22

49

2

19. Cippus 0,56 X 0,34-0,25 (I , 374; XI, 6296; D. 2976; im. del. Eitschl, tab. XLIV, phot. Diehl, tab. 2). Dei(va)

Marica.

20. Cippus 0,66 x 0,40-0,35 (I2, 375 cum im. phot., cfr. p. 720; XI, 6297 cfr. p. 1399; D. 2977; im. del. Eitschl, tab. XLIV). Deiv(eis)

No[v]esede

\ P.Poplio(s)

Pop(li)

f.

21. Cippus 1,05 x 0,27-0,24 (I2, 376; X I , 6298; D. 2978; im. del. Eitschl, tab. XLIV). Cesula | Atilia

\ donu(m)

\ da(t)

Diane.

22. Cippus 0,89 x 0,28 (I2, 377; XI, 6299; D. 2979; im. del. Eitschl, tab. X L I I I , phot. E.Cagnat, Cours d'epigraphie lat.*j 1914, tab. I). Feronia

| Sta(tios)

Tetio(s)

\ dede.

19. Duae postremae litterae in latere. De dea Marica, quae ab origine culta esse videtur ad Minturnas, ubi magnum delubrum habuit, F.Boll, Archiv fiir Religionsgesch. XIII 1910, p. 567 ss., et P.Mingazzini, Monum. ant. XXXVII, 2, 1938, col. 941 ss. Vide etiam n. 216 et Hor., Carm. III 17, 7, Verg., Aen. VII 47. 20. Cfr. neuen deivo (I8 455 = Vetter, n. 364). De diis Novensidibus vel Novensilibus est inter viros doctos 4. Inscriptiones

latinae.

50

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

23. Cippus 1,13 X 0,39-0,29 (I2, 378 cfr. p. 832; XI, 6300; D. 2980; im. del. Ritschl, tab. XLIH, phot. Diehl, tab. 2). lunone dedrot.

Reg(ina) | matrona \ Pisaurese

| dono

24. Cippus 0,74 x 0,37-0,30 (I2, 379 cum im. phot., cfr. p. 832; XI, 6301; D. 2981; im. del. Ritschl, tab. XLIII). 6

Matre M(ania)

| Matuta \ dono dedro | matrona Curia, \ Pola Livia | deda.

|

25. Pars inferior cippi 0,29 X 0,32-0,27 (I2, 380; XI, 6302; D. 2982; im. del. Ritschl, tab. XLHI, phot. Diehl, tab. 2). [- - -] | Nomelia \ dede. dissensio (cfr. St.Weinstock, RE XVII, 1, 1936, col. 1185 88.; Grenier, Comptes Rendus, 1950, p. 303; Vetter 1. 1.) Litterae esede v. 1, p. f. v. 2 in latere scriptae. 23. De matrona nom. pl. cfr. Petersen, Zeitschrift fiir vergl. Sprachforsch. LXV 1938, p. 255 et V.Pisani, Grammatica, 1948, p.157, § 320. At Dessau in fine vv. 2 et 3 singulas litteras periisse posse putat. 24. Deda esse vocem Illyricam significantem nutrix vidit H.Krahe, Indogerm. Forschungen, LV 1937, p.121 (cfr. Pisani, Testi A 27). — Tres versus extremi postea additi esse videntur.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 23-32

51

26. Cippus 0,93 X 0,45-0,25 (P, 381; XI, 6303; D. 2983; im. del. Eitschl, tab. XLIII, phot. Diehl, tab. 2). Lebro. 27-31. Sex arae, ex quibus quinque (a. 0,81; 0,67; 0,75; 0,98; 1,04) inscriptae, Veiis repertae eodem loco, quo abiectae esse videntur, nunc Eomae in museo Villae Iuliae, ubi vidi (I2, 26282632; im. del. Not. scavi 1922, p. 387 s.). Apoline. [M]inerv\[i]\a. Ive | [L]ibrt(ati)1. Vicio\rie. DiSj

|

dea\bu8*.

32. Pictum colore flavo in patera fictili nigra reperta Volcis, nunc Londinii in museo Britannico (P, 439; XI, 6708, 1; D. 2957; im. del. Eitschl, tab. X). Aecetiai

pocolom.

27-81. IVE pro IVVE fortasse scriptum fuisse me docuit V.Pisani. Iuppiter Libertas idem est quod Iuppiter Liber (efr. ad n. 193). [Le]ibrt spatio excluditur; 2 bu8 in latere dextro. — Saec. III. 32. Aecetia eadem esse videtur atque Aequitia sive Aequitas. De poculis deorum videas Ch.Picard,

52

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

33. !s'auporti (Oberlaibach sive Slavice Vrhnika) in pariete exteriore ecclesiae parochialis, ubi vidit Augustinus. Periisse videtur (I2, 2285; I I I , 3776; D. 4876). P.Petronius P.l. | Amphio, \ C. Fabius C.l. \ Corbo | 6 mag(istri) vici1 aedem | Aequor(nae)2 de vi(ci) | s(ententia) f(aciendam) coir(averunt). 34. Nauporti in pariete exteriore ecclesiae parochialis, ubi antiqui auctores viderunt, sed frustra quaesivit Mommsen (I2, 2286; I I I , 3777). Q.Annaius Q.l. | Torravius, | M.Fulginas M.l.1 | Philogenes | 5 mag(istri) vici de \ vic(i) s(ententia) portic(um)2 f(aciendam) coir(averunt). Bev. arcteoh ser. VI, voL XII 1938, p. 105 ss. et J.D. Beazley, Etruscan Vase-Painting, 1947, p. 209 8. Aliis quoque numinibus pocula dicata esse inveniemus (nn. 40, 55, 68, 72, 113, 173, 202, 239, 254, 255, 274, 282, 288). 33. l De vico Nauporto, quem Taeitus (Ann. I 20) municipii instar fuissea dicit, vide B.Saria, R E XVI 2, 1935, col. 2008 88. Aequorna est numen loci (haud recte Mommsen nomen ab aequore derivatum esse putavit), Emonae, in propinquo oppido, praecipue cultum, ubi dicitur Aecorna vel Aecurna (III, 3831-3833 = D. 4875); eidem nuinini votum solverunt EmonenRos qui Savariae constiterunt (B.Saria, Pannonia-Kdnyutar, VIII 1935, p. 4). Cfr. etiarn n. 34. — Aetatis liberae rei publicae exeuntis. 34. lQ.Fulgina8 M.f. memoratur III, 3780. 2 Porticum aedi Aequornae (cfr. n. 33) circumdatam esse existimavit B.Saria (Pannonia-Kdnyutar, VIII 1935, p. 4). — Aetatis liberae rei publicae exeuntis.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 33-37

53

35. Parva basis ex lapide calcario (0,26 x 0,12 X 0,09) reperta Romae in alveo Tiberis sub ponte Cestio, nunc in museo nationali (P, 28 cum im. phot. ectypi cart.; VI, 30845; D. 3834). Aescolapio \ donom dat \ lubens merito \ M.Populicio(s)1 M.f. 36. Basis ex lapide calcario (0,13x0,25x0,13) reperta Romae a. 1898 in alveo Tiberis sub Aventino, nunc in museo nationali (I2, 26 cum im. phot. ectypi chart.; VI, 30842; D. 3833). Aiscolapio dono[m] (vel dono) | L.Albanius K.f. dedit. 37. Parva basis quadrata ex lapide calcario (0,15 x 0,10) reperta Romae in alveo Tiberis, nunc in museo nationali (P, 29; VI, 30846). [ ]nusx Vel[ 2 merito \ lubens.

] | donum dat \ Aiscolapio

35. l Populicius idem est quod Publicius (cfr. W, Schulze, Zur Geschichte lat. Eigennamen, 1904, p. 414. not. 1). — Titulus pertinere videtur ad aedera Aesculapii in insula Tiberina paulo post a. 291 exstructam (Wissowa, Rel. und Kultus1, 1912, p. 307 ss. et Platner-Ashby, Topogr. Dictionary, 1929, p. 2 s.; cfr. nn. 36, 37, 39). 86. Saec. II. 87.

l

Sic Corpus; ius Not. scavi. *Aut merito[d\.

54

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

38. Basicula quadrata olim Eomae apud Sambon (P, 27; VI, 30843; D. 3835). C.Bruttius

Aescolapio1 \ dono dedit | meritod.

39. Eomae in insula Tiberina; vidit unus Sabinus (I2, 800; VI, 7; D. 3836). [ ], | A.L[ ]s L.f. Flaccus \ aid(iles) d(e) stipe Aesculapi1 \ faciundum locavere, \ eidem pr(aetores) probavere.

40. Pictum in patera fictili nigra albis picturis ornata, Clusio Eomam allata, nunc Berolini in museo (I2, 440; XI, 6708,2; D. 2958; im.del.Jordan, Annali Instituto LVI 1884, tab. E). Aisclapi

poco^co^lom1.

41. Basis aenea columnae reperta a. 1861 inter rudera antiquae aedis in Sardinia prope vicum San Nicold Qerrei, nunc Augustae Taurinorum in 88.

l

o in latere scriptum.

x

39. Est aes deo collatum (Varro, De ling.Lat. V 182); cfr. nn. 59, 114, 186, 189, 191, 271. — Versuum divisio incerta. 40. l Cfr. n. 173 Iuno{ne]\ne8. — D e poculis deorum cfr. n. 32.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 38-42

55

2

museo di antichita (I , 2226 cum im. phot.; X , 7856 cum im. del.; Corpus Inscript. Semit. I, 1, 143 et tab. X X X s.; Lidzbarski, Altsem. Texte I, 1, p.46, n.59). J-J

Cleon salari(us) soc(iorum) s(ervus)1 Aescolapio Merre* donum dedit lubens \ merito merente. 'ACTXXYJTCICOI MyjppT) ava$e{ia PcopLov eVnrjlae KX£
42. Lamina aenea reperta Albae Fucentis, postea apud Garrucci (P, 385 cum im. del.; VI, 3672; IX, 4177 cfr. p. 698; D. 4032). Albsi

patre.

41. * Apparet publicanos proximis locis salinas redemptas habuisse. De salinatoribus sociis cfr. I2, 2698. Esmun Merres (cfr. titulum Punicum), numen3 Punicum cum Aesculapio confusum, aliunde ignotus. Intellege ex imperio numinis. 4 Numeri ponitur tam nomen quam nota. • Sufetes videntur esse Caralitanorum. — Titulum scriptum esse circa a. 150 iudicavit Kitschl. 1

42. Albensis pater, praeterea ignotus (cfr. pater Beatinus, IX, 4676 = D. 4033; pater Pyrgemti, XI,

56

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

43. Columella ex lapide Albano reperta una cum nn. 252, 447 Romae in monte Palatino, nunc ibi in antiquario (I2, 969; VI, 2 1 ; D. 2984). Anabestas.

44. Stele ex lapide calcario (1,24x0,30) reperta a. 1902 Antini supra fontem antiquum, ubi Lolli et Eeif viderunt (P, 1763). 7

-

1

dit

P. Pomponi(us) N.f. | 6 lubens | mereto.

2

'K

/.

\ Ancitie* | donom \ de-

44 a. Stele ex lapide calcario (1 x 0,50 x 0,09) reperta Sulmone in sepulcro, postea ibidem in

3710 = D. 3839; vater Latinus Hor., Sat. I 10, 27), est deus patrius Albae Fucentis, quo colonia Latina a. 304 deducta est. — Litteram n vulgari locutione ante s omni aetate plerumque omissam esse, cuius rei permulta exempla inveniemus, notissimum est (cfr. Quint. I 7, 29 et Vel. Long., Gramm. Lat. VII, p. 79 K). 43. Dat. pl. (cfr. n. 69) potius quam gen. sing., sed numina sunt ignota. De aetate tituli vide n. 447. 44. * C Reif. 2 [-] Pomponius N.j. Gratinus Illlvir Antino memoratur in titulo IX, 3844. /. scriptum est 3 supra lineam. De Angitia dea Marsorum, quae praesertim culta est in finitimo Luco Angitiae, Wissowa, Rel. und Kultus*, 1912, p . 49; cfr. n. 6.

IV. XUMINA ET SACERDOTES, 43-46

57

museo, ubi De Nino descripsit et ego vidi a. 1953 (P, 1773; Pisani, Lingue, 45 C; Vetter, 205). Tettia Sa(lvi /.) | Anac(eta)

Cerr(ia).

45. Titulus nuper repertus Romae in pavimento musivo aedis Apollinis quae praecessit restitutionem Sosianam. Exstat ibidem (I2, 2675 c, pars sin.; A.Degrassi, Boxa II 1949, p. 86; partis anterioris im. phot. A.M.Colini, II tempio di Apollo, XXIaprile MCMXL, fig. 9). [- - -]aidiles curules^moltaticod1 probaverunt.

dedere, esdem

46. Stilo inscriptum cistellae fictili, acerrae ut videtur, repertae in agro Caleno, nunc Neapoli in museo nationali (P, 399; X, 4632; D. 3214; im. del. Ritschl, Suppl. III). C.Hinoleio(s)

C.l. \ Apolone dono ded(et).

44 a. Titulus potius Paelignus quam Latinus; Anaceta Cerria vel Ceria, quo signincari videtur Angitia Cereahs (cfr. ad titulum qui praeeedit), occurrit in aliis titulis Sulmonen8ibus (Pisani, Lingue, 45 A-D; Vetter, 204-208); Anceta Cerri est in titulo Cornnienei (Pisani, Lingue, 45 E; Vetter, 211). — Saec. I. 45. x Scil. aere; cfr. nn. 130 a e t P , 383, 1496. Etiani Tibure aediles aere multatico paviinentum aedificii cuiusdam tessellaverunt (I 2 , 1496 = D. 6231). — Prioris partis saec. I I .

58

INSCRIPTI0NE8 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

47. Faleriis novis (S.Maria di Falleri), postea Parisiis, ubi vidit Mommsen (I2, 1991; XI, 3073; D. 3217). [- U]mpriciu8 [A]polinei dat.

C.f. | [C]aburcus

q(uae8tor) \

48. Lapis calcarius (0,53 x 0,26) instar pyramidis truncae (cfr. nn. 10-12), infra rotundus, repertus prope Mosdano in agro qui fuisse videtur Castri novi, nunc Interamniae Praetutiorum (Teramo) in curia (I2, 384 cfr. p. 720; D. 3215; im. phot. Not. scavi 1891, p. 370). L.Opio(s) C.l. | Apolene \ dono ded(et) | mereto. 49. Cylindrus ex lapide tophaceo (a. 0,50 c.; diam. 0,50 c.) cum foramine, per quod nummi in thesaurum suppositum demitterentur, repertus una cum quinque fere milibus denariorum liberae rei publicae a. 1878 in vico Morrovalle agri Pausulensis, ubi exstat in aede Lazzarini. Titulus scriptus est in gyrum (I2, 1928; IX, 5803; utroque loco cum im. del.; D. 3213). Maxima

Nasia

Cn.f. Apoline

dat.

47. Falerii novi constituti sunt a. 240. 48. Castrum novum coloni Romani deducti sunt inter a. 290 et 286 (Liv., Per. XI) aut 264 (Vell. I 14, 8). 49. De huius modi thesauris vide Chr.IIulsen, Rom. MiU. XXII 1907, p. 326 s. et R.Herzog, ArcMv fiir Beligionswissemchaft X 1907, p. 208 8.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 47-53

59

60. Lapis litteris perantiquis originis fortasse Halaesinae, quem circa a. 1857 emit universitas Panormitana, nunc Panormi in museo publico (P, 2219; X, 7265, utroque loco cum im. del.; D. 3212). Apoline

| L.Carnius

C.f.

51. Tabula aenea aliquando clavis parieti affixa, quae ubi reperta sit non traditur, olim Eomae, hodie Monaci in museo (I2, 37; VI, 29 cfr. 30687; D. 3216; im. del. Eitschl, tab. II). M. Mindios L.fi.y \ P.Condetios fi. | aidiles vicesma parii1 \ Apolones2

Va(lesi1) dederi*.

52. Basis ex lapide calcario reperta Delphis (P, 693 cum im. phot., cfr. p. 739; III, 566 = 7304). Q.Minucius Q.f. | Rufus leg(atus)1 Apollinei \ Phutio2 merito.

53. Titulus scarifatus in tabula marmorea arae affixa repertus Deli (I2, 2233; III, 14203,7). 51. l Accusativus potius quam ablativus; vicesima Apollini data aliunde ignota. 2 Genetivus. 8 Scil. dedere. 52. x Cfr. n. 337. 2 Phutio pro Puthio aspiratione transposita. — De monumento cfr. F.Schober, R E Suppl. V, 1931, col. 79 8.

60

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

C.Nrius1 Eros Apolline Minerva et2 Mircurio.

et lovei et

Neptuno,

54. Tabula, vel cippus, ex lapide calcario domestico (0,44 x 0,30 x 0,06-0,23) litteris corrosis inventa a. 1940 loco qui dicitur Curticauri, ubi res antiquae in lucem prodiisse dicuntur, haud longe a Manduria. Exstat Manduriae in bibliotheca publica (F.Eibezzo, Nuove ricerche per il Corpus Inscriptionum Messapicarum, Accademia d'Italia, Centro Studi per 1'Albania, 1944, p. 106 ss. cum im. phot.). Apolo(ne)1,

\ Menerva,

| [-]raiva2.

56. Pictum in patera fictili capite deae ornata, olim Florentiae, nunc Parisiis in museo du Louvre (P, 441; X I , 6708,3; D. 2959; im. del. Eitschl, tab. XI). Belolai1

pocolom.

53. x Nomen non satis certum. a Inter et et Mircurio quinque litteras lectionis incertae scriptas es8e quidam putant, alii eadem pro ornamento in formam foln facto accipiunt. — Eidem tabulae inscriptum fuit LTooeiSco[voc;] | NauxXY]plou. 54. J De forma Apolone cfr. n. 46 et I8, 59 Apolon[-]. Graiva, id est Graeca, ut novum cognomen Minervae supplevit Ribezzo. Sed id considerandum num in verbo quoddam numen loci lateat. Titulum dedicatum esse putaverim non ante coloniam Latinam a. 244 Brundisium deductam. 2

55. x Scriptum esse videtur pro Belonai. — De poculis deorum cfr. n. 32.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 53-59

61

66. Ara marmorea Eomae in burgo Vaticano, ubi antiqui auctores viderunt (I2, 972; VI, 30688; D. 3491). Q.Mucius Q.[l.] | Trupho ser(vus) | vovit, leiber solv(it) | l(ibens) m(erito). \hBonae deae \ sacr(um). 57. In vico Prezza, ubi fuit pagus Lavernae, haud procul a Sulmone (I2, 1793; I X , 3138; im. del. Ritschl, tab. LXIV). L.Statius Cn. f.Chilo, \ L. Pettius C.f.Pansa, \ C. Pettius V(ibi) f. Gemellus, | L.Tattius T.f. caemenCoxsa, \5magistri Laverneis1 \ murum ticium} | portam, porticum, \ templum Bonae deae | pagi decreto faciendu[m] | 1 0 curarunt probaruntq[ue].

58. Basis rotunda ex lapide arenario Pisauri in museo Oliveriano, ubi Bormann descripsit (I2, 2126; XI, 6304). Fannia

L.f. Nasulei

(uxor) \ Bonae Deae dat.

59. Cippus ex lapide Gabino (a. 0,66) repertus in arce Tusculana, nunc Frascati in villa Aldobrandini, ubi vidit Tomassetti (I2, 1443; D. 6214). 57. Y Lavernam meraorat Plutarchus (Sull. 6, 11). Cfr. P, 1794.

62

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

[- - -] l aed[itui a]edis Ca[st(oris) | et] Pol(lucis) ex d(ecurionum) d(ecreto), \ M\Avilius (Oaiae) l. \ Stabilio, | 5 [-] Anicius P.Z., | [-] Furius P.l.} | [-] Plaetorius D.[l.], \ [-] Volcacius C.l. | mag(istri) fac(iendum) coer(averunt). 2

00. Epistylium repertum Corae a. 1732, ubi Mommsen vidit et adhuc exstat (I2, 1506; X, 6505; D. 3386; im. del. Ritschl, tab. LXVIII). [-] Calvius P.f.P.n.j C.Geminius C/. Mateiclus1 aedem \ Castoris Pollucis de s(enatus) 8(ententia) faciendam pequn(ia) sac(ra)2 coeravere. | [M.fCalvius M.f.P.n., C.Crassicius P.f.C.n. Verris1 d(e) s(enaius) s(ententia) prob[aver(unt) d]edicar(unt)[q(ue)lf. 5 9 . l Quin in lapide supra fracto nomina aedituorum exciderint, id quod ex I" non apparet, mihi non est dubium. ^Tusculi collegium fuisse aedituom vel aedituum Castoris et Pollucis ex aliifl titulis constat (XIV, 2629, 2637, 2639 = D. 3396, 6215, 6216). 60. x Magistratus fuisse videntur Corani. Animadverte binos praetores Corae praefuisse (cfr. I2, 1513 = D. 6131) usque ad bellum sociorum, 2cum postea quattuorviri De pecunia sacra cfr. oppidum administraverint. suppletum ex altero exemplo eiusdem n. 39. 8 Praenomen a hominum nomina inverso tituli (I , 1507), ubi tamen ordine scripta sunt. 4 V. 3 hodie non cernitur. — Saec. I ineuntis.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 59-64

63

61. Cippus ex lapide Tiburtino repertus Romae, nunc in museo Vaticano (P, 974; VI, 2182; D. 3342; im. del. Ritschl, tab. XC). Favonia M.f.y p(opuli) R(omani)

\ sacerdos Cereris Q(uiritium).

\ publica

62. Atinae, ubi vidit Mommsen (I2, 1532; X, 5073; D. 3344; im. del. Ritschl, tab. LX). Munniai

C / . , | sacerd(oti)

Cer(eris).

63. Titulus Casini repertus a. 1796. Viderunt auctores Casinates (I2, 1541; X, 5191). Agria Sueia N(umeri) rer(us) et Venerus,

/., | sacerdos

\ Ce-

64. Scriptum ante cocturam in vasculo fictili nuper reperto Veiis in area sacra dei Campetti 61. Cfr. Cic, Pro Balbo, 24, 55: quae (scil. sacra Cereris), cum essent adsumpta de Graecia, et per Graecas curata sunt semper sacerdotes et Oraece omnia nominata. Sed, cum illam quae Graecum illud sacrum monstraret et faceret ex Graecia deligerent, tamen sacra pro civibus civem facere voluerunt... has sacerdotes video fere aut Neapolitaims aut Velienses fuisse. Sacra Cereris Graeca in Italiam ascita sunt paulo ante secundum bellum Punicum (cfr. n. 67). 62. Ut Romae (cfr. n. 61), ita in oppidis Italiae inferioris sacerdotes publicae Cereris creabantur.

64

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI FUBLICAE

(M.Santangelo, Rendic. Accad. Liiicei, ser. VIII, vol. I I I , 1948, p. 45o ss. et Latomus VIII1949, p. 37 88., cura im. del. et phot.; AnnJpigr. 1950, n. 184; tractavit St.Weinstock, Olotta X X X I I I 1954, p. 306 s.). Cieyrere1 L.Tolonio(s)2

d(edet).

65. Sulmone in ecclesia cathedrali, ubi vidit Mommsen (P, 1774; IX, 3087). et

Caeidia P. (vel T.) /., | sacerdos | Cereris \ Veneris.

66. Prope Sulmonem, nunc in oppido Pettorano sul Oizio, ubi vidit Dressel (I 2 ,1775; IX, 3090; D. 3351). Mamia neri[s].

V(ibi) /., | sacerdos \ Cereris et Ve-

67. Tabella aenea litteris antiquissimis Parisiis in bibliotheca nationali (I2, 973; VI, 87; D. 3333). [C]ereres

ca[stu].

64. x De nominia forma disseruit2 A.Ernout, Revue de Philol. LXXV 1949, p. 157 ss. Idem homo dedit vasculum Minervae (n. 237). Tolonios idem esse quod Tolumniu8 (cfr. Velthur Tulumne in titulo Etrusco iisdem Veiis invento, Not. scavi 1930, p. 327, n. 15) negat Weinstock. — Saec. I I I . 67. De castu Pascal, Hermes X X X 1895, p. 548 ss. et Wissowa, R E I I I , 2, 1899, col. 1780. Cereris castus,

TV. NTTMrNA E T S A C E f t D O T E S , 04-70

6>6*

68. Pictum in patera nigra reperta Volcis, nunc Romae in museo Vaticano (I2, 445; XI, 6708, 6; D. 2963; im. del. Eitschl, tab. X). Keri

pocolom.

69. Lapis rudis terminalis oblongua repertus Bomae trans Tiberim. Antiqui auctores viderunt. (P, 975 cfr. p. 728; VI, 96 cfr. 30691; D. 2986). Devas

\ Corniscas1

\ sacrum.

70. Basis parva rotunda ex lapide calcario Romae empta, postea Lipsiae apud Brockhaus id est se abstinere pane (cfr. P.R.Arbesmann, Das Fasten bei den Griechen und Romern, 1929, p . 12) commemoratur a Festo, p. 144 L., Arnobio V 16; ieunium Cereris est in kalendario Amiternino ad d. 4 Oct. De Iovis castu nn. 161, 163. Etiam Isidis et Cybelis castusnoti (Tertull., De ieiun. 16; Arnob. 1.1.). Castum Cererisidemesse quod sacrum anniversarium Cereris quod, paulo ante alterum bellum Punicum a Graecia Romam illatum (cfr. Mommsen, I 2 , p. 324), paulo post d. 2 Aug. celebrabatur, statuit Arbesmann, p. 49 s. Alii suppleverunt ca[stae] (cfr. G.Ch.Picard, Bulletin archM. ComiU des Travaux, 1950, p. 158 8. = Ann. &pigr. 1953, n. 48). Vide etiam n. 74. 68. Cerus memorabatur in carmine Saliari (Fest. p. 109 L.; Varro, De ling. Lat. VII 26). De poculis deorum cfr. n. 32. 69. l Dat. pl. potius quam gen. sing. (cfr. n. 43). Cfr. Fest., p. 56 L . : Corniscarum divarum locus (lucus proposuit Dacerius) erat trans Tiberim cornicibus dicatus, quod (in) Iunonis tutela essejputabantur (cfr. S.M.Savage, Mdm. Am. Acad. Rome XVII 1940, p. 40). 5. iMcriptione*

latinae.

66

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

2

(I , 976 cum im. phot. partis inscriptae; VI, 30858; D. 2987). Coronicei1 mereio dedet.

| T.Terentius

Z., C.l. donom

\

71. Basis lapidis Tiburtini bucraniis rosisque inter triglyphos interpositis ornata Corae, ubi Mommsen aliique viderunt (I 2 , 1508; X, 6508). M.Aulius C.f. | Buxsus, \ L.Saleivius L.l. \ Philocles | 6 signum, basim | Concordiae \ dant.

72. Pictum in patera fictili, olim Hortae, ut videtur, deinde Romae, ubi complures homines docti viderunt. Latet vel periit (I2, 442; X I , 6708, 4; D. 2960). Coera pocolo(m).

73. Olim Amiterni, postea in oppido VAquila in aedibus privatis, ubi vidit Dressel (I2, 1846 cum im. del.; IX, 4178). 70. l Intellegendum esse videtur Cornici. — Saec, ut videtur, II. 72. De lectione satis non constat: Cotra, Coira, Coeraet Cofra. Coera idem est quod Cura. De poculis deorum cfr. n. 32.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 70-75

JJsia M.l. de(dit).

| Melitine

1

\ Diae

do(num)

67

\

74. Tabella aenea (0,108 x 0,037) in angulo inferiore sinistro imminuta, antea Eomae apud negotiatorem quendam rerum antiquarum, nunc in antiquario Capitolino (I2, 2675 b; im. phot. C.Pietrangeli, Epigraphiea II 1940, p. 168 s.). Dianai

aram | [A]casto(s),

vel

Casto(s)1.

76. Basis lapidis Albani (0,47 x 0,27 x 0,25) reperta a. 1877 in Nemore Dianae (Nemi) (I2, 610 cfr. p. 725; XIV, 4268, utroque loco cum imagine ectypi). C.Aurilius C./., | praitor isdim consl2 | 6 probavit.

\ iterum1, didit,

|

78. * Numen aliunde ignotum; neque enim quicquam commune mihi habere videtur cum dea Dia fratrum Arvalium aut cum Ata Graecorum (cfr. Escher, RE V, 1, 1903, col. 299 s.). 74. x casto pro castu (cfr. nn. 67, 161, 163) habet Pietrangeli; aram verbo omisso est in n. 115. 75. l C.Aurelius, praetor urbanus a. 202 (Liv. X X X 26, 11; 27, 9), praetor iterum dicitur cum ei magistratus per a. 201 prorogatus sit (cfr. Mommsen, Rom. Staatsrecht, III, 1887, p. 1093). 2 A . 200; sic potius quam consol in lapide esse videtur. — De nemore Aricino Dianae eiusque monumentis L.Morpurgo, Mon. ant. Lincei XIII 1903, p. 298 88.; A.E.Gordon, The Cults of Aricia, 1934; F.Poulsen, Acta archaeol. XII 1941, p.l 88.

68

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PTJBLICAE

76. Basis statuae ex lapide Gabino (0,57x0,57) reperta in Nemore Dianae simul cum nn. 77, 79, 80-82 (I2, 41; XIV, 4182 a'; D. 3233). Diana

\ M.Livio(s)

M.f.

\ praitor1

dedit.

77. Tabella aenea reperta hieme a. 1886-1887 in Nemore Dianae simul cum nn. 76, 79, 80-82 (P, 40; XIV, 4269, utroque loco cum im. phot.; D. 6128). i

C.Manlio(8) Ac(- - -) /. (vel Aci [f.]) pro | poplo | Arimenesi.

1

,•'

■'

| cosol*

78. Basis parva ex marmore nigro (0,116 x 0,103 x 0,^5) cum duobus foraminibus ad sigillum detinendum aptis, cuius tria latera inscripta sunt, reperta a. 1888 in Nemore Diana^, nunc Komae in museo villac Iuliae (I2, 1436).

76. x Incertum utrum praetor Aricinus an populi Romani. 77. l Aci. Corpus; ipse potius putaverim praenomen patris ibi significatum esse. * Est consul Arimini, quo colonia Latina a. 268 deducta est. Etiain Benevento, coloniae Latinae eodem anno deductae, antiquissima aetate consules praefuerunt (nn. 169 et I a , 396). Ariminenses praecipua religione Dianam coluerunt, si quidem etiarn Romae titulum Dianae Sanctai posuerunt (VI, 133) et vicus urbanus Arimini Dianensis appellatus est (XI, 379 = D. 6664). — Saec. III.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 76-81

Cn.Arbuxse\iu8 l(ibens) m(erito).

69

Cn.f. Dianae | d(onum) d(edit)

BOA(S)US.

L.Lucreti(u8) | L.f. Sedulus \ Dianae d(edit) | l(ibens) m(erito).

d(onum)

79. In calice aeneo reperto in Nemore Dianae una cum nn. 76, 77, 80-82 (P, 44; XIV, 4271). Are1

Diana.

80. In vasculo aeneo reperto in Nemore Dianae una cum nn. 76, 77, 79, 81, 82 (P, 43; XIV, 4184 a; D. 3236). Cn.j Q.Et(rilii9:)

med

Diana.1

81. In cuspide aenea (1. 0,10) reperta una cum mamma aenea in Nemore Dianae eo loco ubi pro78. Tres tituli tribus manibus scripti esse videntur, unde parum probandum est Basus esse cognomen Arbuxei in latere adiunctum. Adde quod Basus contra v. 1 tituli Cn. Arbuxei scriptum est. Titulus antiquia8imus (saec. I) est Arbuxei. 79.

x x

Nomen, ut videtur, mulieris; an Are(llia)1

80. Intellege dant; et med, scil. me quoque, interpretatur Deseau; de titulis loquentibu6 cfr. n. 1.

70

IN8CRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

dierant nn. 76, 77, 79, 80, 82, nunc Eomae in museo villae Iuliae (I2, 45 cum im. phot.; D. 3235). Diana mereto

\ noutrix

Paperia.

82. Tabella aenea (0,17 x 0,35) olim clavis donario affixa, reperta in Nemore Dianae una cum nn. 76, 77, 79, 80, 81, nunc ex collectione Froehner Parisiis in Cabinet des Medailles (I2, 42 cum im. phot.; XIV, 4270; D. 3234; cfr. M.Lejeune, Rev. fit. Lat. X X X 1952, p. 88). Poublilia Turpilia1 Cn. uxor \ hoce seignum pro Cn. filiod \ Dianai donum dedit.

83. In vase aeneo reperto in Nemore Dianae, nunc Romae in museo villae Iuliae (I2, 2444; D. 9232; im. del. Bull com. XXXV 1907, p. 103). Diana

af louco.

81. Dianam feminas tutatam esse inter omnes constat (Wissowa, Rel. und Kultus*, 1912, p. 248 et De SanctiB, Storia dei Romani, IV, 2, 1, 1953, p. 162). Servae noinen gentilicium domini prisco more inditum est (cfr. Oxe, Rhein. Mus. LIX 1904, p. 108 ss.). 82. * Nomen (cfr. I», p. 829).-

gentilicium

mariti

uxori

83. Intellege Dianae ab luco, id eet nemore.

inditum

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 81-87

71

84. In manubrio coclearis aenei reperto in Nemore Dianae, postea Romae apud legatum Britanniae (P, 1435; XIV, 4186). Diana.

85. Ara aut basis Tibure reperta, ubi antiqui auctores viderunt (I2, 1480; XIV, 3537; I. L, IV, 1, n. 7; D. 3238). Dianai Opifer(ai)1 leius L.l. Antio(chus).

| Nemorensei

\

L.Apu-

86. Tabula ex marmore Graeco (0,21 x 0,15) reperta Tarenti, nunc Barii in museo (I2, 1696; D. 3237). A.Titinius A.f. [Di]anae dedit meretod. |

\ aidicolam votum \

A5Xo<; TITLVLOC; AuXco 1 | 5 i>6<; 'ApTdtLUTi e u x * v I vataxov a7r£Sa)X£.

87. Olim Naronae, postea in museo del Cataio, ubi Mommsen vidit, nunc Vindobonae in Kunst85. ^Cfr. Wissowa, RE V, l t 1903, col. 329. In titulo Fidenati (Eph. epigr. VII, 1268), utrum [Dianae] Opiferae an [Opi] Opiferae fuerit, incertum. 86.

x

Genetivus Doricus,

72

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

historisches Museum (P, 2288; III, 1772 cfr. p. 1029; im. del. Eitschl, tab. LX). Q.Vibius L.f. \ Dianae v(otum) 8(olvit), \ eisdem aram | d(e) s(uo) f(aciendam) c(uravit).

88. Lapis anaglyphis ornatus in aedibus privatis vici Massa dJAlbe prope Albam Fucentem, ubi Brunn et Mommsen recognoverunt (P, 1814; IX, 3906; D. 4022; im. del. Eitschl, tab. LXX). P., T., Sex. Herennieis Sex.f. Ser(gia) | Supinates1 ex ingenio suo \ Epointe*.

89. Tabula lapidea Tibure reperta, ubi auctores Tiburtini viderunt (P, 1481; XIV, 3538; I. I., IV, 1, n. 8; D. 3700). Felicitatei \ T.Cauponius C / . aed(ile8)x.

T./., | C. Aufestius

90. Frustum columnae repertum Trebulae Mutuescae (Monteleone Sabino) inter rudera quae di-

88. l Cfr. veco8 8upn(as) n. 286. nomen, sed res incerta. 89.

l

aed. inter vv. 2 et 3.

J

Videtur esse deae

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 87-93

73

cebantur aedis Feroniae, deinde apud Fabretti (P, 1832; IX, 4873; D. 3478). Sex.Audienus m(erito).

C.l. | Feroniae | d(at) l(ibens)

91. Columella reperta Trebulae Mutuescae, unde descriptam accepit Fabretti (P, 1833; IX, 4874). [F]eron[iae] \ C.Modieius C.f. \ C.n. Manc(inus), vel Manc(ia), do(num). 92. Columna ad Trebulam Mutuescam, ubi vidit Fabretti. Periisse videtur (P, 1834; IX, 4875; D. 3479). Q.Pe8cenn[ius - /.] | colomnas III \ de suo dat | Feroneae |fi et crepidinem \ ante colomnas \ ex lapide. 93. In aedibus privatis oppidi VAquila haud longe ab Amiterno, ubi Massoni quidam vidit (P, 1848; IX, 4180). T.Corvio(s) A[p.1] f. | Feronia | dono meret(o). 90. Feronia a libertis et libertabus praecipue culta est (cfr. 93 a). 98. Alius titulus in eadem regione Feroniae dicatus fuit (IX, 3602; D. 973).

74

IXSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

93 a. Basicula quadrata ex lapide calcario domestico qui dicitur macco (0,03 x 0,065), in cuius parte superiore exstant vestigia signi aenei adfixi, reperta a. 1952 cum multis aliis eius modi basiculis et sigillis fictilibus pecudes et membra corporis humani imitantibus loco qui dicitur Bambocci prope Scorano antiqui agri Capenatis in magna favissa quam ad claram illam aedem Feroniae Lucoferonensium pertinere apparuit; nunc adservatur in proximo castello principum Massimo. Inscripta est basicula duobus lateribus cohaerentibus ita ut unusquisque versus altera facie continuetur (K.Bloch et I.Foti, Rev. PhiloL, ser. III, vol. XXVII 1950, p. 65 ss. cum imaginibus phot. et del. et luculentissimo commentario, cfr. Foti, Not. scavi 1953, p. 16, ubi titulus parum accurate editus est; Ann. epigr. 1953, n. 195). llescol^alWvod1 A[- - -] 2 | Plaria libes || Fero(niae) dono\\m mereto.

T.l. || dedet

J

93 b. Frons asdiculae ex lapide calcario (0,20 x x 0,38 x 0,09) a dextra et a sinistra fracta una 98 a. x tesco salvod, id eat luco salvo, proposuit Bloch (de voce tescum cfr. ex. gr. St.Weinstock, R E V A, 2, 1934, col. 850 s.), sed signum quod pra^cedit alvod a littera S alienuni esse videtur. 2 Esse initium praenominis mulieris recte videtur conieciRse Bloch. — Titulus paulo antiquior esse videtur a. 211, quo anno Hannibal templum ad Lucum Feroniae [diripuit (Liv. XXVI 11, 8 8.) neque absurde Bloch existimavit in favissam congesta esse dona populatione Hannibalis corrupta (cfr. Liv. 1.1.: Aeris acervi, cum rudera milites religione inducti iacerent, po8t profectionem Hannibalis magni inventi).

IV. NUMINA ET SACERD0TE8, 93 a-95

75

cum n. 93 a reperta (B.Bloch et I.Foti, Rev. Philol., ser. III, vol. XXVII 1953, p. 71 s. cum im. phot.; Foti, Not. seavi 1953, p. 16, qui dicit titulum iam superiore aetate prodiisse; Ann. ipigr. 1953, n. 196). L. Calpurnius

| [Fe]ronea dono merite1.

94. Tabula ex lapide calcario (0,72 x 0,51 x 0,24) in vico Pentima, nunc Corfinio (haud recte Vallambruna I2), postea in museo basilicae S.Pelini, ubi De Nino descripsit et ego vidi a. 1953 (P, 1792). Hilarus Atani (servus), | Rufio Capellae1 (servus), \ Philargurus \ Hortensi (servus), \ 6 Dama Tetti (servus) | ministrei \ aram de suo | fecerunt, \ Fonti donum liben\10tes merito dedere.

95. Pars sinistra arae ex lapide Albano formae vetustae lateribus curvatis, ut nn. 121, 270, 281,

98 b. Pro meritOy ut ex. gr. perpetue XI, 3303 = D. 154 et tute VI, 13830 = D. 7990. — De aetate cfr. n. 93 a. — Ibidem vas fictile cum litteris Fe prodiit [Rev. Philol.y p. 73; Not. scavi, p. 16; Ann. epigr. 1953, n. 198); etiam alius titulus valde mutilus ibidem repertus Feroniae dicatus esse videtur (Rev. Philol., p. 72 8.; Ann. ipigr. 1953, n. 197). 94. l Litterae ae et vv. 9, lOcbaracteribus minoribus scripti. — Saec. I.

76

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

291, 296, reperta Eomae in villa GiustinianiLancellotti prope Scalam Sanctam (P, 656; VI, 30870). Fortuna[e] \ satfrum]. de] | senati sente[ntia].

\ T.Quincti[us

T.? /.

96. Saxum ex lapide Tiburtino (0,32 x 0,44 x x 0,34) repertum ad viam Portuensem in vinea Ceccarelli inter V et VI miliarium (P, 977 cfr. p. 728; VI, 36771; D. 9253). Conlegia aerarior(um) \ Forte Fortunae1 | donu(m) dant. Mag(istri) | C.Carvilius M.L, | 6 L.Munius L.l. [-]lacus; \ minis(tri) T.Mari Carvil.m, | [- -]stimi, D.Quinctius2.

97. Parva basis ex lapide Tiburtino reperta prope Eomam in vinea Ceccarelli, nunc in museo nationali

95. Incertum num consul a. 123. 96. x Aedem Fortis Fortunae trans Tiberim ad miliarium VI memorant kalendaria magistrorum vici, Amiterninum, Esquilinum, quam aedem Sp.Carvilius Maximus consul a. 293 de manubiia faciendam locavit (Liv. X 46, 14); animadverte duos ex gente Carvilia titulum nostrum dedicavisse. a Ministrorum nomina haud recte lecta esse videntur.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 95-99

77

2

Eomano (I , 978; VI, 167 cfr. 30707; D. 3682 a; im. del. Henzen, Scavi nel bosco sacro dei fratelli Arvali, tab. III).

[F]qrte For[tunai] \ donum dant | conlegiu(m) lani(es) \ Piscinenses1. | 6 Magistreis \ coiraverunt \ A.Cassi(us) C.I., | T.Corneli(us) [C]or(neliae)2 l.

98. Basis lapidis Tiburtini reperta ibi ubi n. 97 (I2, 979; VI, 168). Forti For[tunai\ \ lanies. Ma[gistreis] | L. Maeci(u8) M.l. 8[- - -], | Teupil(os) Q.Iuni Sal[vi s(ervos)]1.

99. Basicula lapidis Tiburtini superius, inferius, a sinistra integra, olim inserta muro vineae Ceccarelli, nunc in museo nationali Eomano (I2, 980; VI, 169 = 30707; D. 3682). 97. l Piscinenses hi lanii appellati sunt a piscina publica. Post lani lineola certa est, quae litteram i significare non videtur; ipse lani(e8) ex n. 98 supplevi, cum Corporis editores intellexerint lani. a Scriptum est DOR. 98. l Sic interpretatus est Henzen qui descripsit; Teupilo{8) Iuni Sal[v(i)\ 8(ervo8) Garrucci et Mommsen, qui litteram o casu deformatam putat lineola male adiecta.

78

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Forte Fo[rtunai] | violaries, | rosaries, coronaries. | 6 [M]ag[istreis] \ co[iravere].

|

100. Parva columna reperta una cum n. 221 Tusculi a. 1842, postea in villa Ruffinella prope Frascatij ubi vidit Mommsen (I 2 , 48; XIV, 2577; D. 3142; ira. del. Kitschl, tab. XLIX). M.Fourio(s) C.f.1 tribunos praidad Fortune dedet.

| [milita]re

de

101-110. Iam antiquiBsima aetate Praeneste praecipuum cultum habuit Fortuna Iovis puer Primigenia vel Primogenia, postea vulgo Fortuna Primigenia vocitata, cuius ad oraculum celeberrimum homines ex finitimifl regionibus confluebant (cfr. Cic, De div. II 41, 85 ss.). Delubrum per gradus acclive amplissimum magnificentissimumque, quod antiquiori et, ut par est, minori successit, cum aedificia media et recentiore aetate ruinis inaedificata bellicis machinis paucis ante annis vastata essent, nuper G.Gullini et F.Fasolo maxima cum cura eruderatum luculentissimo opere inlustraverunt (F.Fasolo et G.Gullini, II santuario della 99. Versus 2-4 duabus paginis dispositi sunt, ita ut verba parum certa [m]ag[i8trei8] co[iravere] a dextra sint. 100. l Idem putatur atque M.Furius Crassipes, praetor a. 187 et 173 (Munzer, R E VII, 1, 1910, col. 353). Idem M.Furius Tusculi, unde gens eius orta erat, titulum gemellum Marti posuit (n. 221).

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 99-101

79

Fortuna Primigenia a Palestrinay 1953). Illis effossionibus multi lapides inscripti prodierunt quos Gullini in opere quod supra laudavi imaginibus photographicis et delineatis adiectis edidit. Sed in titulis legendis et interpretandis Gullini non semel peccat, neque ad rectam lectionem enucleandam imagines omnino imperite delineatae, ubi photographicae desunt, multum prosunt; qua re optime de epigraphicis et historicis studiis meritus erit qui iterum his titulis studiose operam dederit. Tituli et qui nuper effossi sunt et qui iam pridem cogniti erant plerique incisi sunt basibus donaria sustinentibus, quae magistratus, collegia artificum, homines privati Fortunae obtulerunt. Eiusdem autem fere aetatis liberae rei publicae esse videntur, ita ut suspiceris eos magna ex parte positos esse cum delubrum factum vel restitutum est; complures autem posteriore aetate accesserunt (praeter titulos infra editos, alios Fortunae Primigeniae dicatos habes a Gullini repertos, I 2 ,1449,1451-1457; XIV, 2861, 2862 e t c ; Not. scavi 1896, p. 48). Delubrum vero Sullana fere aetate exstitisse vulgo putatur (cfr. Lugli, Rendic. Accad. Lincei, ser. VIII, vol. IX, 1954, p. 51 ss.); sed Fasolo et Gullini iam circa a. 160-150 templum exstructum contendunt. Tituli muris delubri incisi quibus magistratus Praenestini vel senatus illius civitatis memorantur (cfr. Gullini, p. 266) inter titulos municipales edentur. 101. Lamina aenea Romae empta, sed certae originis Praenestinae, nunc Parisiis in museo Dutuit (I2, 60, cum im. phot., cfr. p. 718; XIV, 2863 cum im. del.; D. 3684; Vetter, 505).

80

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Orcevia Numeri \ nationu(s)1 cratia | For2 tuna Diovo fileia \ Primogenia* | 5 donom dedi. 102. Tabula ex lapide Tiburtino a. 0,76, a sinistra imniinuta, antiquitus parieti adfixa, reperta in via qua ad plateam absidatam (terrazza degli emicicli) adscenditur, quo e loco superiore praecipitavisse putat Gullini. Ibidem adservatur (Gullini, p. 284 cum im. phot., ex qua emendavi). [- - - ] , C.Saufeius1 C.f. q(uaestores)*y | [faciendum coirav]ere Foriunai. 103. Praeneste, ubi vidit Iucundus (I 2 , 1446 cfr. pp. 714 [ = 730] et 840; XIV, 2874; D. 3683). 101. Intellege: Orcevia Numeri (uxor) nationis gratia Fortunae Iovis filiae Primigeniat donum dedi. Orcevii vel Orcivii (Orchivii) fuerunt nobilissima familia Praenestina cuius complures viri municipalibus honoribus fructi sunt (cfr. F.Miinzer R E XVIII, 1, 1939, col. 907 et nn. 105 b, 107 c, 150, 167). Eos Praeneste a. 82 a Sulla capto omnes non periisse apparet ex eo quod C.Orchivius a. 66 Romae praetor fuit cum Cicerone (Munzer, 1.1.). x Natio hic fecunditatem esse prolis vidit Jordan (cfr. Cic, De nat. deor. III 18, 47); antea Mommsen de fetura pecorum cogitaverat (cfr. Fest., p. 164 L.). Nationus genetivua pro nationis. 2 Fortuna Primigenia dicitur Iovis filia etiam in titulis Praenestinis XIV, 2862 et 2868 (D. 3685, 3686). 3 PRIMO-OENIA aes. — Saec. III. 102. x Complures Saufei reperiuntur inter magistratus Praene8tinos2 liberae rei publicae (nn. 167, 299 et I1, 1467, 1469-1471). Vestigium litterae ad c vel ad q pertinere potest, sed spatium deesse videtur ut cens. vel ces. scriptum fuerit. — Aetatis fere Sullanae, sed ante coloniam deductam. Puncta sunt quadrangula.

IV. NUMINA ET 9ACERD0TES, 101-104 a

81

Cisiarei Praenestinei F(ortunae) P(rimigeniae) d(onum) d(ant). | Mag(istrei) cur(averunt) Tosenianus L.l. Licin(—), | M.Pompeius [H]eliod(oru8)'} | ministrei Nicephorus C.Talabarai s., |6 Nicephorus Mitrei (s.). 104. Basis mutila reperta Praeneste a. 1778. Periit (I2, 1447; XIV, 2875; D. 3683 a). Coques atriensis [F(ortunae) P(rimigeniae) d(onum) d(<mt)]. \ Magistres Rodo Or[cevi - *.], | Artemo Dind(i) Q.8., Apoli[naris *.], | Protus Ae[mili - 8.]. 104 a. Basis ex lapide Tiburtino a. 0,28 a dextra imminuta, scriptura nonnullis locis evanida, reperta in proximis effossionibus in platea absidata (terrazza degli emicicli) a sinistra. Exstat ibidem (Gullini, p. 275 cum im. phot.; emendavi quantum potui ex im. phot.). Con(legium) coro[narium.] \ Mag(istri) coer[avere] | C.Li[g]usti[us - -] or?[- -], | M.Ani[cius — ] n[ ] | 6 [- ?] Baib[ ] vino[- -], | C.Manlius (?) [- -] Vassiu[s ] | loc(um) deder(unt). 108. Versuum divisio inoerta; nomina magistrorum et ministrorum corrupta esse videntur. 104. Mommsen putavit coquos dictos esse atrienses quod in atrio temph cuiusdam (recte autem Gullini cogitavit de delubro Fortunae) consistere potuissent. 104 a. Homines in v. 6 nominati videntur esse magistratus Praenestini. 6. Inscriptiones

latinae.

82

IN3CRIPTI0NE3 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

105. Fragmentum repertum Praeneste a. 1885, postea Berolini in museo (P, 1448; XIV, 2876; D. 3683 b). Fabres [d(ant)].

F(ortunae)

P(riitiigeniae)

d(onum)

105 a. Basis ex lapide Tiburtino a. 0,17, infra et a dextra imminuta, reperta in proximis effossionibus prope porticum quattuor columnis tophaceis ornatam occidentem versus. Exstat ibidem (Gullini, p. 277 cum im. phot. et del.; emendavi ex im. phot.). Lanieis For(tunae) Prim(igeniae) d(onum) d(ant). Magi8tri cura[v(erunt)] \ P.Cordius P.l. Mario, M.Pompeius M.l. Ru[ ], | [-] Anicius C.l. Stepan(us), [ ]erius Ti.l.[- - -, | - - -] C. s(ervus), Hil[ ].

105 b. Basis ex lapide Tiburtino a. 0,12, a sinistra et a dextra imminuta, reperta in proximis effossionibus ante primum fornicem plateae absidatae (terrazza degli emicicli) prope scalas medias ad sinistram. Ibidem adservatur (Gullini, p. 277 cum im. phot. et del.). [Conlegium la]niorum [ | Magistri cu]raverunt - - - A]lbinus Orci(vi) C. s^ewus) [- - - | - - -] Flaccus Fabiai [s(ervus) - - - ] .

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 105-106 b

83

106. Praeneste, ubi antiqui auctores viderunt (I2, 1450; XIV, 2878; D. 3683 c). Conlegiu(m) mercator(um) \ pequarioru(m). 1 P.f.y Mag(istri) coir(averunt) \ [LJ.] Muuci(us) C .[V\atroni(us)2' C.l. \ F(ortunae) P(rimigeniae) d(onum) d(ant) l(ibentes) m(erito).

106 a. Basis ex lapide Tiburtino a. 0,21, infra imrninuta, reperta eodem loco quo n. 105 a. Ibidem adservatur (Gullini, p. 277 cum im. phot.). Nummular(i) Fort(unae) | Prim(igeniae) Mag(istri) [ ].

dant.

106 b. Basis ex lapide Tiburtino a. 0,145, a sinistra et a dextra imminuta, reperta in proximis eflFo88ionibus ad latus sinistrum plateae absidatae (terrazza degli ejnicicli). Ibidem adservatur (Gullini, p. 277 cum im. phot.). [Conlegium po^rcarium

[ - - -].

106. x / traditur. 2 Patroni traditnr, sed pro Patroni scribendum esse Vatroni, nomen Praeneste frequens, coniecit Dessau. 106 b. Ad collegium quoddam porcariorum referam potius quam ad arcariorum.

84

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

106 c. Basis ex lapide Tiburtino a. 0,18 reperta in proximis effossionibus in parte superiore viae qua a dextra ad plateam absidibus exornatam (terrazza degli emicicli) adscenditur. Exstat ibidem (Gullini, p. 276 cum im. del.). Conlegium 8cru(tarium*) | et fabrum ferrarium.\ Magistres coiraverunt | A.Tiburti(us) A.l. Timiso, P.Hi8sei(us) P.l. Pilo, | 6 [-] Nestori(us)1 C.l. Heliodor(us)} Prothen2[ ]. 106 d. Basis ex lapide Tiburtino a. 0,17, infra et a dextra imminuta, reperta in proximis effossionibus media via qua a sinistra ad plateam absidibus exornatam (terrazza degli emicicli) adscenditur (Gullini, p. 276 cum im. phot. et del.; emendavi ex im. phot.). Conkgi(um) vito^uml]1 \ Mag(istri) cur(avere) F(ortunae) P(rimigeniae) \ Piloxsen(us) Bufili [- s(ervus), 0]restes Vibi P. s(ervus), \ [Gl]aucia Came[ri - s(ervus)]. 107. Parva basis ex lapide Tiburtino reperta Praeneste, postea ibi in museo municipali, ubi complures viderunt (P, 1151; XIV, 2879). 106 c. * An Vestorius^ 2 Dubito num recte exceptuin. Post Prothen quattuor litterae ad sunimum exciderunt. 106 d. x Vitores inveniuntur Romae et in aliis locis (cfr. I.I., XIII, 1, p. 219 et P. Fraccaro, Athenaeum, n.s., XXVIII 1940, p. 55 ss.). De viticolis haud recte cogitavit Gullini.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 106 c-107 b

85

[ ]ff( Y Mag(istri) coir[av(erunt) | Alcxa^.] Plautius Z., M. «., | [ ]nus Cordius A.s.2 F(ortunae) P(rimigeniae) [d(onum) d(ant)].

107 a. Basis ex lapide Tiburtino a. 0,17, a sinistra imminuta, reperta in proximis effossionibus eodem loco quo n. 105 a. Ibidem adservatur (Gullini, p. 277 cum im. phot. et del.). [ ]s F(ortunae) P(rimigeniae) d(onum) d(ant). | [Magistri c]oiraverun[t \ P]opiliai s. \ 6 [- - -] Tr(e)meili P.s. | [- - - An]ici L.s.

107 b. Basis lapidis calcarii reperta Praeneste. Exstat ibi in aerario (P, 1455). Conl(egium) [ . Ma(gistri) coer(avere)] \ C. Numi[t]o[riu8] (7J., | P.Cecci(us)j Q.Etrili^us), \ Antipo Oppi L.s., |6 Silucus Albinoru(7n) s., \ Touriscus1 Cordi M.(s.). 107. x [conleg.- - -]g. Corpus, sed conleg. spatium excedere videtur. 2 De nominum ratione cfr. n. 81. 107 a. Extremus versus postea additus esse videtur. 107 b. l Touriscus mihi esse videtur nationis Tauriscorum, quibuscum M.Aemilius Crassus a. 115 bellum gessit; de vocali o pro a usurpata Dessau, III, p. 809.

86

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

107 c. Basis ex lapide Tiburtino a. 0,18 reperta in proximis effossionibus ante porticum quattuor columnis tophaceis ornatam. Exstat ibidem (Gullini, p. 276 cum im. phot. et del.; emendavi ex im. phot.). [F(ortunae) P(rimigeniae) d(onum) d(ederunt)] ob mag(isterium) co?i[legi] \ C.Postumi(us) A.l. [P]ilipus e(—)l. | Cn.Octavi(us) L.l. Pilonicus, | [ : : -]2 Orcivi 31.s.

108. Corona ex lapide calcario affabre ornata (diam. ext. 0,27, int. 0,142) intra quam est titulus. Eeperta Praeneste fuit Eomae in museo Kircheriano, unde venit in museum nationale, ubi exstat (P, 1445; XIV, 2855). Fortuna Primig(enia) don(om) ded(it).

\ L.D{e)cumius

M.f.

|

109. Basis calcaria quae donarium sustinuit reperta Praeneste, deinde Berolini in museo, ubi Dessau descripsit (l 2 , 2531). P.Laevius

[

] | Fortun[ae

Primig(eniae)].

107 c. * Quid significet, non intellego. 2 Animadverte nomen servi abrasum. De Orceviis ad n. 101. 109. Litteris liberae rei publicae, ut videtur.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 107 0-113

87

110. Parva basis marmorea (0,30 x 0,11) reperta Praeneste a. 1896 vel paulo antea in eruderanda area delubro Fortunae proxima (D. 3683 d). M\Obelli(u8) M.f., V(ibius) 0[belliusV - -]* | aurufic(es) de sacra v[ia], | Apella l. F(ortunae) P(rimigeniae) d(onum) d(ant).

111. Basis rotunda Corae in foro ad S.Mariae della Pieta, ubi Mommsen aliique viderunt et adhuc exstat (I2, 1509; X, 6509; D. 3708; im. del. Eitschl, tab. L). Fortunae Calvius P.f.

Opse[q(uenti)] | cens(ores).

| P.Peilius

L.f.,

C.

112. Tabella aenea clavis olim affixa reperta in agro Beneventano, postea Beneventi, ubi Mommsen aliique apud hominem quendam privatum viderunt (I2, 397; IX, 1543; D. 3681). Fortunai

\ Poblicai

\ sacra1.

113. Pictum litteris albis in urceo fictili striato, reperto, ut dicebatur, in provincia Hydruntina, nunc ex collectione Froehner Parisiis in Cabinet des 110.

l

Vo priores.

112. * Cfr. nn. 169, 232.

88

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

MSdailles (I2, 443; IX, 258, utroque loco cum im. del.; D. 2961). Fortunai

pocolo(m).

114. In asse qui ubi repertus sit ignoratur, nunc Parisiis in Gabinet de medailles (F, 2485; cfr. I. Pansa, Bull. com. XXXIV 1906, p. 226 ss.; im. phot. Willers, Oesch. der Rdm. Kupferpragung, 1909, tab. III, 2). in una parte punctim scriptum: s(acruml) f(actum^) in altera parte incusum, ut videtur: Fortunai | stipe1.

115. Basis quadrata reperta in oppido Trasacco ad ripam Fucini lacus, ubi fuit vicus Supinas (nn. 88, 285, 286), nunc in oppido VAquila in museo. Descripserunt Mommsen et Hiilsen (Ia, 389; IX, 3847 cfr. p. 682; D. 3897). St(atio8) 8taiedi(os), | V(ibios) 8alviedi(os)j Pe(tro) Pagio(8) \ Fucno | 6 aram.

\

118. De poculis deorum cfr. n. 32. 114. a Cfr. n. 39. — Litterae a sacerdotibus sacrarii cuiusdam forma quadam incusae esse videntur (cfr. n. 191); as autem cusus est inter annos 269 et 217. 115. Verbum post aram omiftsum; cfr. n. 74.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 113-118

89

116. Nolae, ubi antiqui auctores viderunt (X, 1236; D. 5392). C.Catius M.f. Illlvir1 campum publice | aeqwmdum curavitj nmceriem \ et scholas et solarium, semitam \ de s(ua) p(ecunia) f(aciimda) c(uravit) | 5 Genio coloniae et colonorum \ honoris causa, | quod perpetuo feliciter utantur.

117. Inter titulos Carthaginis novae. Periisse videtur (P, 2269; II, 3408). L.Baebius M.f., L.Cati(us) M.f., | L.Taurius L.f., 8er.Aefolan(us) [- f.]1 \ Genio o(p)pidi columnam, \ pompam ludosq(ue) | 6 coiraverunt.

118. Magna ara ex lapide Albano reperta a. 1862 Eomae ad S.Laurentii extra muros, nunc in museo novo Capitolino, olim Mussolini (I2, 607; VI, 284; D. 11; im. del. Ritschl, Suppl., I).

116. l Idem quod aedilis, ut iam Mommsen vidit (X, p. 142); cfr. quae dixi Mem. Accad. Lirwei, ser. VIII, vol. II, 1949, p. 287. — Titulus positus esse videtur non multo post coloniam a Sulla deductam. 117. x Quattuorviri, ut videntur, municipii (cfr. opidi v. 3), cum coloniae a. 45 a Caesare deductae duoviri praefuerint (cfr. I I , p. 462).

90

IN8CRIPTI0NES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Hercolei \ sacrom. dictator1 vovit2.

\ M.Minuci(us)

C.f.

|

119. Pars dextra arae (0,46 x 0,28 x 0,27) ex lapide Albano reperta Romae in proximis effossionibus areae Argentinae ante aedem quae dicitur C. Exstat in repositis areae Argentinae (J.Marchetti Longhi, Bull. com. LXXI 1943-1945 cum im. phot.; emendavi Doxa II 1949, p. 66). [ ]io(s) M.f. | [Herc^ole1 | [merit]o eios [- - do]no | [dat].

120. Pars superior dextra arae ex lapide Albano (0,29 x 0,35 x 0,53) reperta Eomae in proximis effo88ionibus areae Argentinae ante aedem quae dicitur C, nunc in repositis areae Argentinae (I2,

118. ! M.Minucius lege Metilia a. 217 Q.Fabio Maximo dictatori collega factus est (Polyb. III 103; Liv. XXII 25, 26; fasti autera Capitolini dictaturara ignorant). Votum eum Herculi solvisse propter victoriam ex Hannibale ad Gerunium latam coniecit Momrasen. a it scriptum in latere. — In latere sinistro exstat nota FJ • I • XXVFy lapicidae, ut videtur (cfr. Bruzza, Annali Fnstituto 1870, p. 114). 119. l Kx hoc titulo suspicatus sum aedem quae dicitur C Herculis sacram fuisse (cfr. nn. 120, 121). — Saeo. III in.

IV. NUMINA ET SACERD0TE8, 118-122

91

2675; im. phot. J.Marchetti Longhi, Bull. com. LXXI 1943-1945, p. 59). [- - -]cosol | [

]os hoce | [

].

121. Ara ex lapide Albano (1,25 x 1,20 x 2,60) formae vetustae lateribus curvatis (cfr. n. 95) reperta sub ara recentiore caementicia Romae in proximis effossionibus areae Argentinae ante aedem quae dicitur C. Exstat ibidem (I2, 2711; im. del. J.Marchetti Longhi, Bull. com. LXI 1933, p. 163; im. phot. ibidem, LXXI 1943-1945, p. 58). A.Postumius A.f.A.n. Albinus duo(m)vir lege | Plaetoria reficiundam coeravit.

122. Tabula lapidis Albani (0,55 X 0,60) reperta Romae a. 1786 in monte Caelio in vetere muro demoliendo, nunc in museo Vaticano (P, 626 cfr. p. 833; VI, 331; D. 20; Buecheler, 3; im. del. Ritschl, tab. LI; phot. Journ. Bom. St. XXIX 1939, p. 143 et A.M.Colini, Storia e topografia del Celio, 1944, p. 41). 120. Saec. III. 121. De A.Postumio et de altera ara Vermino eodem, ut videtur, anno, scil. 175, dedicata et de lege Plaetoria vide n. 281. Herculi aram dicatam esse suspicatus sum Doxa II 1949, p. 67, cfr. n. 119 (Feroniae tribuit F.Castagnoli, Mem. Accad. Lincei, ser. III, vol. I, 1946, p. 171 B.).

92

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

L.Mummi(us) L.f. co(n)s(ul)1. Duct(u)j | auspicio imperioque \ eius Achaia capt(a). Corinto | deleto Romam redieit | 5 triumphans2. Ob hasce \ res bene gestas quod \ in bello voveratj | hanc aedem et signu(m) | Herculis Victoris* | 10 imperator* dedicat. 123. Parva basis ex lapide calcario (0,08 x 0,14 x 0,12) reperta a. 1889 Romae in alveo Tiberis, nunc in museo nationali (I2, 30 cum im. ectypi chart.; VI, 30898; D. 3422). M.j C.Pomplio(s)1 | Hercole.

No(vi)

f(ili)2

\ dedron

124. Basis ex lapide Albano (1,04 x 0,54) reperta Romae in fundamentis aedium ubi fuerunt 122. » A. 146. *A. 145 exeunte, ut videtur. 8 Hanc aedem, quae anno demum 142 dedicata est (Plut., Praec. rei p. ger. 20), in Caelio fuisse putatur praesertim quod in eodem monte alia documenta cultus Herculis prodierunt (cfr. Colini, p. 41 s.). — Est exemplum Saturniis versibus compositum (cfr. H.Roth, Uniersuchungen iiber die lat. Weihgedichte, Diss. Giessen, 1935, p. 17) tabularum triumphalium quas triumphatores in aedibus sacris dedicare consueverant (cfr. Caes.Baes., Gramm. Lat. VI, pp. 265 et 295K. et Liv. XL 52, 41 s., XLI 28, 8 s.). 123. x Vix recte habitum pro duali (Meister, Lat.griech. Eigennamen, I, 1916, p. 99); cfr. nn. 130 a, 131 et I1, 476,5, 2437. */• m margine dextro v. 2.

IV. NUMINA ET SACERD0TE8, 122-126

93

porticus Philippi et aedes Herculis Musarum, nunc in museo novo Capitolino, olim Mussolini (I2, 615 cfr. p. 833; VI, 1307; im. phot. Bull. com. LXI 1933, p. 183 et D.Mustilli, Museo Mussolini, tab. XVI, 53). M.Folvius M.f. | Ser.n. Nobilior Ambracia2 \ cepit.

| co(n)s(ul)1

125. Incisum in collo vasis aenei reperti Eomae in alveo Tiberis (I2, 2518; im. del. Not. scavi 1921, p. 52). Ex aid[e] Hercu\lis

Inv(icti)*.]

sacrom.

126. Tabula quadrata ex lapide Tiburtino Romae, nunc in antiquario Capitolino (I 2 , 981; VI, 30899; D. 3423). 124. l A. 189; triumphavit de Aetolis et Cephallenia a. 187. 2 Est ablativua (cfr. nn. 295, 321, 321 a, 322). Constat a Nobiliore in aede Herculis Musarum dedicatas esae Musas quas Ambracia capta Romam transtulisset (Plin., Nat. hist. XXXV 66; cfr. Cic, Pro Arch. 11, 27 et Eum., Pro rest. scholis, 7). 125. Multa fragmenta vasculorum argillaceorum picta littera H vel litteri» conti^natis HV vel HVI (intellege Herculi, Herculi Victori, Herculi Invicto) prodierunt a. 1931 sub area aedium ubi fuit il Museo di Roma (C.Pietrangeli, Bull. com. LXVIII 1940, p. 144).

94

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Publicia L.f., \ Cn.Corneli A.f. uxor, cole aedem | valvasque fecit eademque | 5 aramque \ sacram Hercole restitu(it). omnia de suo \ et virei fecit1, \ faciundum

\ Herexpolivit \ Haec curavit.

127. Columella Eomae haud procul ab ecclesia S.Marci, postea in villa Piombino in monte Mario, ubi vidit Stevenson (I2, 982; VI, 30733; D. 3448). Hercoli Celeri1 dat | A.Rutilius

P.l.

Antiocus.

128. Tabula ex lapide Tiburtino (0,71 x 1,45 x x 0,10) cum imaginibus ad cultum Herculis pertinentibus reperta a. 1938 Ostiae in area templi Herculis. Exstat ibidem (I.Becatti, Bull. com. LXVII 1939, p. 40 ss. cum im. phot.; Ann. dpigr. 1939, n. 67). C.Fulvius

Salvis1 haruspexs d(onum)

d(edit).

in tabella quam Hercules fingitur puero porrigere: [s]ort(es) H(erculis)z. 126. l fecit postea erasum. 127. notum.

x

Coguomen dei ex hoc uno titulo, quod sciam,

128. x Saepe in titulis antiquioribus is ponitur pro ius sing. nom. declinationis secundae (cfr. I2, p. 818); sed Salvi8 cognomen Etruscum putat Becatti (cfr. Fabretti, Corpus Inscript. Ital. II, Glossarium Ital., col. 1855). 2 De Hercule numine fatidico Becatti, 1.1., p. 48 s. — AetatiB paulo recentioris Sulla.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 126-129 a

95

129. Cippus ex lapide Albano (0,40 x 0,38 x 0,37) superiu8 iniminutus, instar pyramidis truncae (cfr. nn. 10-12), repertus prope ripam lacus Albani, nunc Eomae in museo nationali. Verba scripta sunt in orbem secundum latus sinistrum et inferius (I2, 2659 cum im. phot.; Pisani, Testi A 17). [ ■ - - ] - .* I [B]ercle dedero \ [do]no2. Plebe(s)* iousi(t).

129 a. Basis ex lapide Albano reperta una cum nn. 130, 130 a, I 2 , 1427, Eph. epigr. IX, p. 382, n. 601 Lanuvii in antiqua cisterna praedii Seratrice haud longe a ruinis aedis quae Herculis sacra fuisse videtur, postea in aedibus Seratrice, ubi vidit Dessau. Latet vel periit (I 2 , 1428). P.Fourius [x - /.] | dic{tator) tertium2 \ Hercoli ea dat. \ Severo III et Ant[oni]\*no Aug(usto) \ coh. VI [vigilum* \ ]. co(n)s(ulibus)z

129. l Duae litterae incertae. 2 Fortasse ante Hercle 8 et no plura perierunt. Scil. Romana. Aliter interpretatur Pisani. — Saec. III. recta. 129 a. l Ex praenomine patris exstat hasta «Dictator Lanuvinus (cfr. XIV, p. 191). 3 A.p.C.202. 4 Litterae vv.1-3 vetustae et accurate incisae, sequenteR alia raanu neglegenter. Apparet vigiles urbanos, qui ox aliis titulis aliquandiu Lanuvii tetendisse videntur (cfr. Eph. epigr. IX, p. 381), basi antiqua usos esse ut Herculem nonorarent.

96

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

130. Cippus ex lapide Albano (1 x 0,62) repertus Lanuvii in praedio Seratrice una cum n. 129 a etc. unaque adservatus (I2, 1429). L.Octavio(s)

Fi(f) 1 | Hercole

dedit.

130 a. In labro urcei aenei alti m.0,20, diam. m.0,12, reperti Lanuvii una cum n. 129a e t c , postea Eomae in museo nationali (I2, 2442; im. phot. Not. scavi 1907, p. 658). Q., A. Aidicio(s)1 aidile(s)* moUatico*.

Q-f(M), T.Rebinio{8)

Q.f.

131. Cippus tophaceus (0,88 x 0,44 x 0,39) instar pyramidis truncae (cfr. nn. 10-12), qui signum sustinuit, repertus una cum n. 132 sub Praeneste a. 1882, postea in museo nationali Romano (I2, 61 cum im. phot.; XIV, 2891; D. 3420; Pisani, Testi, 18 A; Vetter, 508). Q., K.Ce8tio(s)1 [d]edero.

Q.f.

| Hercole

donu(m)

\

130. * An V(ibi) /.f — In eodem praedio aliud donarium Herculi positum simul prodiit (I 1 , 1427). 130 a. l Pro duali vix recte habitum; cfr. 123 Ex hoc uno titulo constat Lanuvii antiquissima aetate tres aediles fuisse, cum postea duo aediles reperiantur (cfr. G.De Sanctis, Scritti in onore di B.Nogara, 1937, p. 155). 8 Scil. aere; cfr. n. 45. — Urceum Herculi dicatum esse patet ex titulis n. 129 etc. una repertis.

2

181. x Vix recte pro duali habitum; cfr. n. 123 et Vetter. — Saec. II.

IV. NITMINA

ET SACERDOTES, 130-134

97

132. Cippus tophaceus (0,88 X 0,11-48 x 0,41) instar pyramidis truncae (cfr. nn. 10-12), qui signum sustinuit, repertus una cum n. 131 sub Praeneste a. 1882, postea in museo nationali Eomano (I2, 62 cum im. phot.; XIV, 2892; D. 3419; Vetter, 509). L.Oemenio(s) L.f.Pelt(- - -) x | Hercole dono | dat lubs merto | pro sed sueq(ue). | 6 Edem leigibus | ara Salutus2.

133. Basis rudis reperta Praeneste in vinea equitis Petruccini; postea ibi in museo, ubi vidit Dessau (I 2 , 1458; XIV, 2890). C.Tampius C.f. Sex. (vel Ser.) n.1 | Taren2 teinus pr(aetor) | Hercule d(onum) d(edit) l(ibens) m(erito).

134. Parva basis Aquis Albulis Tibur allata. Viderunt auctores Tiburtes (I2, 1482; XIV, 3541; I.I., IV, 1, n. 9). 132. 11 et altera littera, quae d fuisse videtur, infra lineam. Pelt incertum an cognomen; Pelt{uino) d(omo) proposuit Hirschfeld, sed de lectione dubitat Vetter. * Inteilege dedicata est vel (dedit) ara(m) Salutis; cfr. n. 270. —- Tertius cippus mutilus una repertus paucas litteras incertae significationis exhibet (I a , 63 cum im. phot.; XIV, 2893). 133. x n. in latere scriptum. ut videtur. 7. Inscriptiones

latinae.

a

Praetor Praenestinus,

98

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Herculei \ C.Antestius Cn.f. \ cens(or)1 \ decuma facta2 iterum | 5 dat. 135. Signiae in schola publica, ubi Mommsen vidit (I2, 1503; X, 5961; D. 5440; im. del. Ritschl, tab. LXXXIX). P.Hordeonius P.f. \ Gctilus Hercolei1. \ M. Caecilius M.f. Rufus, | C. Claudius C.f. Priscus | 6 IIIIvir(i) i(ure) d(icundo)2 s(enatus) c(onsulto)j augures \ aedem reficiendam, signum | transferendum, basim \ ponendam curave(runt) p(ecunia) p(ublica). 136. Prodiit prope Soram ad radices montis S.Casti. Exstabat una cum clava ingenti eiusdem, ut videtur, sacrarii in hortis ecclesiae S.Restitutae (P, 1531; X, 5708; D. 3411; Buecheler, 4; im. del. Ritschl, tab. LII). 134. x Censor Tiburtinus. * De consuetudine decimae partis Herculi con6ecrandae bonorum quae beneficio dei conservata vel aucta essent, ita ut ex ea pecunia dona Herculi offerrentur vel, ut Romae et alibi plorumque factum est, cena deo et populo daretur, vide 1, 1913, Mommsen, I8, p. 505 et Boehm, R E VIII, col. 567 88. (cfr. nn. 136, 142, 149, 155; Ia, 1805, X, 3596 = D. 3413; cfr. IX, 4071 a). Post Augustum decumarum oblationes desiisae videntur. 135, x In basi nova sub antiquo signo repetitus est titulus eius qui signum cledicavit. * Quattuorviri raunicipii post bellum sociorum constituti.

IV. NTJMINA ET SACERDOTES, 134-138

99

ilf., P. Vertuleieis \ C.f. Quod re sua d[if]eidens asper1 | afleicta parens timens \ heic vovit, voto hoc | 6 solut[o] [de]cuma facta \ poloucta2 leibereis lube(n)\tes donu(m) danunt \ Hercolei maxsume \ mereto. Semol* te | 10 orant se voti crebro | condemnes.

137. Saxum ex lapide tophaceo (0,50 x 0,22 x 0,22) inventum ad viam Appiam haud procul a Fundis. Descripsit Borsari (I2, 2538). Dion\isius | Her(culi) bens) m(erito).

d(onum)

| d(edit) l(u-

138. Basis statuae cretaceae repertae sub monte Tifata prope Capuam (S.Naria Gapua Vetere) vicum S.Prisco versus. Descripsit auctor loci (I2, 1580; X, 3798). Sp.Suetrius

Sp.f.

H(erculi)

d(onum)

d(at).

186. a Cfr., Buecheler monente, Verg., Aen. VIII 365: rebus... non asper egenis. * Pollucere est cenam sacram facere (cfr. Cat., De agr. 132; Varro, T)e ling. Lat. VI 54; Fest. p. 298 L). Vertulei igitur, qui negotiatores fuisse videntur, decumam fecerant (cfr. n. 134) et pecuniam eam in cenam Herculaneam consumpserant. 1 Semol est simul. — Sunt versus Saturnii interstitiis in ipso lapide separati. 188. Alter titulus Herculi dicatus prodiit in propinquo vico S.Angelo in Formis (I1, 1579, X, 3797).

100

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

139. Lapis tophaceus instar pyramidis truncae (cfr. nn. 10-12) repertus una cum n. 165 in vico S.Leucio prope Capuam, ab a. 1859 Neapoli in museo (I 2 , 1582; X, 3808 cfr. p. 976; D. 3099 a; im. del. Bitschl, tab. XXXVI). [Herci]ole

| [Tusc]olana

\ sacra.

140. Puteolis, ubi vidit Scherillo quidam. Periisse videtur (I2, 1617; X, 1569; D. 3427). a b una p a r t e : Herculei \ sacrum. \ C.Marci(us) C.l.Alex(- -) fecit. Servos \ vovit, liber solvit. a b altera: Herculei \ sacrum. \ C.Marci(us) C.l.Alex(- -) | dat. 141. Tarenti, ubi vidit auctor Tarentinus (I2, 1697; IX, 40* et 6152). C.Melsonius

Cn.l. \ Hercolei \ donum.

142. Basis pelle leonina ornata ex lapide calcario (0,93 x 0,90 x 0,60) reperta a. 1881 Tarenti, ubi descripsit Viola (I2, 1698; IX, 6153). T.Septumulenus T.f. | Hercolei d(onum) l(ibens) m(erito) d(ecuma^.) f(actal)1. 139. Cfr. n. 165. 142.

l

De decuma facta cfr. n. 134.

d(at)

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 139-145

101

143. Cippus ex lapide calcario (0,74x0,190,30 x 0,23-0,27) instar pyramidis truncae (cfr. nn. 10-12) repertus una cum stipe sacra aliisque cippis non inscriptis in ruinis Superaequi prope Castelvecchio Subequo. Nunc Romae in museo nationali. Descripsit G.Bendinelli (I2, 2486 cfr. p. 829; Pisani, IAngue, 50 B ; Vetter, 217; im. del. Bendinelli, Not. scavi 1921, p. 286). Sa(lvios) Seio(s) L.f.1 \ Herclei donom \ ded(it) brat2. datas. | [L.] Seio(s) Sa(lvi) fl. | 6 Herclei \ Victurei3.

144. Cippus quadratus repertus in vico Molina Aterno haud longe a Superaequo, nunc in museo oppidi L^Aquila, ubi viderunt Mommsen et Dressel (P, 1796; I X , 3302). Sex.Vibius Sex.f. \ Carus Her(culi) d(edit) | l(ibens) m(erito).

d(onum)

145. Basis quadrata in vico Cese Aequorum, ubi antiqui auctores viderunt (l 2 , 1850; IX, 4498). L.j P.Modies C.f. | H(erculi) d(onum) l(ibentes) m(erito). 143. l Sic legit Vcttor; p(uer) Bendinelli. brat. cfr. n. 147. 3 Vv. 4-6 postea additi.

a

d(ant)

De voce

144. Ibidem simul repertus est titulus Oscus aedis Herculis (R.S.Conway, The Italic Dialects, 1897, n. 239).

102

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

146. Basis (0,80 x 0,34 x 0,31) triglyphis, pateris, similibus ornata olim in oppido Avezzano, quod est prope Albam Fucentem, nunc ibi in museo, ubi Mommsen recognovit et ego vidi a. 1953 (I2, 1815 cfr. p. 732; IX, 3907; D. 2489; im. del. Kitschl, tab. LXXVII). Herculei d(onum) ca[ni] | Caeeilianis1. Saltorius C.f.

[d(ederunt)] \ milites | Mag(ister) curavit

Afri| C. 6

147. Fuit in vico Navelli in Vestinis, nunc Neapoli in museo, ubi Mommsen recognovit (I2, 394 cfr. p. 739; IX, 3414; D. 3431; Pisani, Lingue, 53; Vetter, 220; im. del. Zvetaieff, Inscript. Italiae mediae dialect., tab. II). T.Vetio(s) brat. | data.

| duno \ didet \ Herclo | 6 Iovio \

148. Cippus instar pyramidis truncae (cfr. nn. 10-12) in aedibus privatis vici Collefegato Aequiculorum, ubi vidit Dressel (I2, 1827; IX, 4104). 146.*«Videntur significari milites Africani iam Albae consistentes, antea vero Caecilianis, sive haec fuerunt castra Caecilia in Lusitania (II, p. 82) sive alia eius nominis in ipsa Africa sita» (Mommsen). 147. duiw (pro dono), didet, Herclo formae Oscae videntur. Etiam brat., quod in aliis titulis dialecticis occurrit et in titulo Superaequano n. 143, vox Osca est idem fere quod merito significans. Hercules Iovius (cfr. ad nn. 10-12) est etiam in titulo urbano VI, 30906 (D. 3432; cfr, etiam VI, 291 = 400 cfr. 30714).

IV. NUMINA ET SACERDOTES, U6-149

St(atius) Selusius Pe.f. d(at) | lub(ens) merito.

| Hercolei

103

\

donum

149. Tabula convexa ex lapide calcario, olim anaglyphi8, quae Ligorio descripsit, ornata, reperta prope Eeate. Cum inde a saec. XVII latuisset, rursu8 imminuta (0,60 x 0,92) apparuit a. 1897 vel 1898. Nunc exstat Keate (Rieti) in museo (I 2 , 632 cfr. pp. 725, 833; IX, 4672 cfr. p. 684; D. 3410; I.Q.Giglioli, Athenaeum, n.s., XXVIII 1950, p. 267 ss.; Buecheler, 248; im. phot. E.C.Evans, The Cults of the Sabine Territory, 1939, tab. I I I et Giglioli, 1.1.; de textu nuper tractavit B.Riposati, Epigraphica X I I 1950, p. 136 88.). Sancte1, dc decuma victor2 tibei Lucius

Munius9

donum

149. l Sanctum ease Semonem Sancum vix recte contendit Riposati; sanctus 2 dicitur Hercules otiam in titulo Lanuvino D. 9246. Victorem significare voti compotem docuit idem Riposati. 8 Titulum ad L.Mummium illum qui a. 145 triumphavit (cfr. nn. 122, 327331) omnes fere priores editores rettulerunt, recte autem Deasau lectione Munius plerorumque probata (unus Pomponius, qui vidit, apud Gammarum habet Minunius) ad L.Munium mercatorem quendam Reatinum pertinere statuit. Atque re vera argumentura carminis, quod malus quidam poeta pesftimis hexametris (cfr. R. Sabbadini, Cultura X X V i l 1908, p. 15 88., qui perperam titulum tictum esse putavit) composuit, paruin consuli convenire videtur (cfr. potissimum pro usura v. 2, cogendei, dissolvendei v. 5). Sed quaestionem, ut Giglioli explicuit, dirimit lapis inventus, ubi Munius,

104

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

moribus antiqueis pro usura hoc dare sese4, visum animo suo perfecit, tua paceb rogans te, 6 cogendei, dissolvendei* tu ut facilia faxseis, perficias, decumam ut faciat verae rationis7, proque hoc atque alieis donis des digna merenti.

150. Tabella aenea (0,14 x 0,045) in vico Cantalupo in Sabina in aedibus Camuccini (I 2 , 2675 a; im. phot. C.Pietrangeli, Epigraphica I I 1940, p. 166). Turp(ilios*!)1 Orcio(s) P.f. dat lubes merto.

| Hercole dono \

non Mumiu8 scriptum legimus. De consuetudine decimae partis Herculi offerendae patrimoniorum quae beneficio dei conservata vel aucta essent vide n. 134. Ex forma lapidis et ex anaglyphis, in quibus cum aliis figuris Hercules eftingebatur, decumam a L.Munio in puteal Herculi Victori faciendum inscriptam esse Giglioli putat. 4 Promiserat addendum esse coniecit Mommsen ut anacoluthon emendaret; Ritschl vero putavit, id quod Riposati probat, post hoc excidisse quod. Moribus aniiquis incipit etiam versus Ennii (Ann. 500 Vahl. ed. alt., p. 91). 5 Scil. te non invito, te adiuvante. • Cogere et dissolvere est emere et vendere; genetivus gerundii hic usitatus est pro infinitivo vel pro substantivo verbali (E.Lofstedt, Eranos Suec. VIII 1908, *p. 90). 7 Deus perficere debet ut Munius rectam rationem decimae 6olvendae ineat, ne en-or computandi fraudi sibi sit (cfr. Liv. V 23, 9 s.). — Saec. I ineuntis. 150. l Turp(leio8)l n. 101. — Saec. I l l t

Lommatzsch. De Orceviis ad

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 149-154

105

151. In vico S.Vittorino prope Amiternum in pariete externo ecclesiae, ubi vidit Mommsen (I 2 , 1849; I X , 4183; im. del. Ritschl, tab. LXXVII). Herco[li]. 152. In pavimento musivo reperto prope Montorio al Vomano agri Interamnatium Praetuttiorum, ut videtur (I2, 765; IX, 5052; D. 5404). Q. Ofillius C.f. Ruf(us)) Sex.Calidenus K.f. mag(istri) Q.n., | T.Temonius T.l. FULC(CUS) aed(em) \ Herc(ulis) d(e) v(ici) s(ententia) fac(iendam), ping(endam) c(oeraverunt), eisdemq(ue) pr(obaverunt) Cn.Pompeio, M.Licinio co(n)s(ulibus) 1 iter(um) . 163. Colurnella reperta ad aediculam Herculis prope oppidum Montorio al Vomano, ubi Dressel descripsit (l 2 , 1901; IX, 5053). Annalenorum l(ibentes) m(erito).

(donarium).\Her(culi)d(ederunt)

154. BaBis quadrata in oppido Montorio al Vomano, ubi una cum n. 153 vidit Dressel (I a , 1902; IX, 5054). D.Fundili(us)

\ N.l. H(ercnli) d(onum)

d(edit).

152. l A. 55. — Ad eandem aedem Herculis pertinent etiam tituli 153, 154.

106

INSCRIPTIONE8 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

155. Tabula ex lapide Tiburtino reperta Spoletii, nunc ibi in museo (I2, 2645; XI, 7867). [He]rcolei sacrum. | [- -]esius C.l. Tertiu[s] \ [decu]ma facta1 dedit \ [do]num meret[o].

155 a. Arula ex lapide calcario (0,31 x 0,14) superne a sinistra mutila reperta Spoletii muro inserta aedium quae fuerunt Dominicanorum (A. Eambaldi, BulL com. L X X I I I 1949-50, Appendice, p. 49 s. cum im. phot.; Ann. epigr. 1954, n. 46). [ ]rius Philoda(mus) \ Herculei | Primigenio1 | [a]ed(em) d(edit) l(ibens) m(erito).

156. In oppido S.Stefano Quisquina agri, ut videtur, Agrigentini, ubi Gualter quidam descripsit. Periisse videtur (I 2 , 2220; X, 7197). Hercolei

\

Tesorus1.

157. Saxum lapidis Tiburtini effossum Eomae hieme a. 1872-3 in iaciendis fundamentis aedium 155. ^Cfr. n. 134. 155 a. Saec. I. 156.

l

l

Cognomen dei ex aliis titulis notum. —

Thesorus Gualter, ed. II.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 155-158

107

del Ministero delle Finanze prope antiquam portam Collinam, nunc in museo nationali Eomano (I2, 31 cum im. del. ectypi cart.; VI, 3692 cfr. 30913; D. 3794). M. (vel A.) Bicoleio(s) donom dedet mereto.

V(ibi)

l. Honore \

158. Basis (0,85 x 0,77) supra habens duo foramina ad infigendam statuam destinata, reperta a. 1881 Sulci insulae Sardiniae (SanVAntioco), nunc Carali in museo, ubi Joh.Schmidt aliique descripserunt (I2, 2225 cum im. phot.; X, 7513; Corpus inscript. Sem. I, 1, n. 149 et tab. X X X I V ; Lidzbarski, Altsem. Texte I, 1, 1907, p. 62, n. 100). Himilconi Idnibalis /., | quei s(enatus) c(onsulto) fcw(iendam) milco f. statuam [posuit]. Sub titulo Latino est titulus Lidzbarski sic vertit: Himilconi, J filii Himilconis \ Sulcitan(dam hanc aedem dominae Hat2. statuam filius eias Himilco.

hanc aedem ex \ coeravit, HiPunicus quem filio Idnibalis, -) \ aedifican| Erexit hanc

157. Pertinere videtur ad aedem Honoris extra portain Collinam, quam memorat Cicero (De leg. II 23, 58). 158. l Litterae incertae interpretationis. ■ De dea Ilat Corpu8 Inscript. Sem. et Lidzbarski locis laud. — Aetatis Sullanae vel Caesarianae,

108

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

159. Lapis Tiburtinus repertus Romae extra portam Ostiensem. Viderunt antiqui auctores (I2, 1263; VI, 2247; D. 4405). A.Caecili(us) A.l. Olipor1, | Cn.Caecili A.[f.] SiloniSj | Caeci[li]a A. et Cn.l. Asia, | A.Caecili A., Cn.l. Alexsandri, | 5 Polla Caecilia Spuri [/.], | A.Cae[c]ili A.f. Pal(atina) Rufi, | T.Sulpici T.f. HCaeciWW2 sac(erdotis) Isid(is) Capitoli(nae)s, \ Porcia T.l. Rufa \[sav.]\2 Sulpici (uxor) \[Capitoli^y | T.Porcius T.f. Col(lina) Maxsimtis, | 10 T.Sulpicius T.l. Primus, | C.Valerius C.l. [P]hilar[g]urus, \ Q.Lolius Q.[f. H]or(atia) Rufus, \ D.Aurelius D.l. Stella (?)4. | H(oc) m(onumentum) (h)e(redem) non seq(uetur).

159. * Est cognomen quod servus pro nomine habuit (J.Marquardt, Privatleben der Romer, I, 1879, p. 19). Caecili, sac, Capitoli, ab eo qui descripsit perperam repetita esse videntur. 3 T.Sulpicium sacerdotein Isidis Capitolinae ante a. 58 fuisse suspiceris, quo anno Serapidem et Isidem et Harpocratem cum suo cynocephalo Capitolio prohibitos inferri... Piso et Gabinius coss. ... eversis etiam aris eorum abdicaverunt (Tertull., Apol. 6; cfr. Tertull., Ad nat. I 10; Arnob. II 73). Sed sacella Isidis et Serapidis in Capitolio paulo post restituta sunt, siquidem senatus a. 48 disici iussit (Dio, XLII 26, 2). De cultu hac aetate Isidi habito vide A.Alfoldi, Schweizer Munzbldtter V 1954, p. 26 ss. Titulum esse imperatoriae aetatis mihi non persuasit I.Q.Giglioli (Bull. com. LXIX 1941, p. 22), qui recte statuit alium titulum, ubi sacerdos Isidis Capitolinae memoratur (I4 2, 986; VI, 2248), alterius partis saeculi p.C. I esse. Traditur SEELLR. — Prioris partis saec. I. 2

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 159-161

109

160. Tabula lapidis Tiburtini eruta in Esquiliis propo ecclesiam S.Francisci de Paola (VI, 358; D. 3102; im. del. Eitschl, tab. LXXXIX). P.ServiliOj L.Antonio co(n)s(ulibus)1 | a.d. IIII k(almdas) Sext(iles) \ locavit Q,Pedius2 q(uaestor) urb(anus) \ murum lunoni Lucinae3 | 6 (sesteriium milibus trecentis octoginta) | eidemque probavit.

161. Tabeila aenea desecta ex tabula maiore quae ab altera parte antiquiorem titulum continuit. Olim Romae apud Gerh. de Eossi, postea Bononiae in museo Universitatis, sed pars sinistra periit (I2, 361 cfr. p. 720; D. 3101). lunone

Loucinai

\ Diovis castud

facitud1.

160. l A. 41. 2 Filius consulis a. 43. 3 Aedes Iunonis Lucinae in Esquiliis, condita a. 375, memoratur a Plinio (Nat. nist. XVI 235; cfr. Varro, De ling.Lat. V 49 s.) et in kal. Praen. ad d. 1 Mart. (cfr. etiam kal. Ant. mai. n. 3 ad eundem diem et Ovid., Fast. III 245 ss.). 161. x castu facto interpretatus est Ritschl (Opuscula, IV, p. 728), casto (scil. sacriftvio) facto Jordan (Ind. lect. Regiom. 1882/83, p. 14) caste facito Mommsen et Pascal (Hermes X X X 1895, p. 552; cfr. etiam Fay, Class. Phil. IV 1909, p. 307). Etiam Lommatzsch, cui adsensus est Latte ( R E X I I I , 2, 1927, col. 1650), habet facitud pro imperativo titulum quasi legemsacraminterpretatus: o Iunoni Lucinae feriis iis facito quae Iovis castus vocantur»; cfr. etiam P.R.Arbesmann, Das Fasten bei den Griechen und Romern, 1929, p. 12. De Iovis castu

110

INSCRIPTTONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

162. Tabella aenea (0,35 x 0,12) litteris punctim inscriptis reperta una cum n. 163 Norbae in ruderibus aedis Iunonis Lucinae, nunc Romae in museo nationali (I 2 , 359 cum im. phot.). Iunone

Locina

| dono pro \ C.Rutilio

P.f.

/ 163. Tabella aenea (0,67 x 0,165 x 0,02) clavis olim donario affixa reperta una cum n. 162 Norbae in ruderibus aedis Iunonis Lucinae, nunc Romae in museo nationali (P, 360 cum im. phot.). P.Rutilius M.f. | lunonei meretod \ Diovos castud,

Loucina

\ dedit

164. Lamella aenea reperta ad paludes Pomptinas, nunc Neapoli in museo nationali, ubi vide n. 163. — Interpretatio litterarum partis adversae prorsus incertae. Saec. I I I . Iunoni Lucinae dedicatus est Romae vel prope Romam etiam titulus I 1 , 987, qui num aetati liberae rei publicae tribuendus sit, incertum. 163. Diovo8 castud intellegitur de castimonia iussu Iovis peracta et de feriis illo tempore celebratis (cfr. ieiunium Cereris in kalendario Amiternino ad d. 4 Oct.). A religionibus antiquis minime abhorrere ipsi Iovi castiquasi puerperae moniam peractam, cum Iunonis Lucinae sacra celebrarentur, monuit in I 2 Buecheler, ad cuius sententiam accedens Latte (R E X I I I , 2, 1927, col. 1650) statuit Iovis castum dici tempus quo vir, ut Iuppiter a Iunone, a muliere puerpera, ut impura, se abstineret (cfr. autem C. Koch, Derrom. Juppiter, 1937, p. 57 ss.). De castu Cereris aliorumque numinum cfr. n. 67. — Saec. I I .

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 162-166

111

2

Mommsen descripsit (I , 362; VI, 3694 cfr. 30919; X, 6484 cfr. p. 988; D. 3100; im. del. Eitschl, tab. II). Iunonei

| Loucina.

166. Lapis tophaceus instar pyramidis truncae (cfr. nn. 10-12) repertus una cum n. 139 in vico S.Leucio prope Capuam (S.Maria Capua Vetere), ab a. 1859 Neapoli in museo, ubi Mommsen recognovit (P, 1581; X, 3807 cfr. p. 976; D. 3099; im. del. Eitschl, tab. XXXVI). Iunone

\ Loucina.

\ Tuscolana

\ sacra1.

166. Lamina aenea (0,026 x 0,06) reperta nescio quando Signiae in stipe sacra, nunc Eomae in museo villae Iuliae, ubi vidi (memorat A.Della Seta, Catalogo del museo di Villa Giulia, 1918, p. 221; cfr. U.Bianchi, Mem. Accad. Lincei^ ser.VIII, vol. II, 1949, p. 363 s.). Iunonei

\ Monetai

\ donom.

164. Pertinere videtur ad aedem Norbanam (nn. 162, 163). 165. x Videntur significari sacra facta ex instituto Tusculanorum (cfr. nn. 139,270); sacra scriptum a summo deorsum a dextra reliquae inscriptionis. — Titulus ante agrum Campanum plebi Romanae a. 133 divisum dedicari potuisse non videtur. 166. Iunonem Monetam cultam esse Romae et in monte Albano inter omnes constat (cfr. Haug, RE X,

112

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBI.ICAE

167. Cippus ex lapide calcario (0,56 x 0,46) repertus Praeneste (I2, 2139 p. 714 = 2440 p. 715; Vetter, 510; im. phot. BulL corn. XLI 1913, p. 22). C.Saufeio(s) C.f. | Sabini1 | C.Orcevio(s) M.f. | '..."...'. i I6 censores \ hasce aras \ probaveront | Iuno(ne) Palostca\ ria2.

168. Cippus quadratus Teani Sidicini in aedibus privatis, ubi Momrasen vidit (I2, 1573; X, 4780; D. 3105; im. del. Ritschl, tab. LXXVIII). [-] Mess[ius - ] / . Stichus | [me^nsor, abavos \ patris mei1. | [Iu]noni Populona[e]2 | 6 sacrum. 1, 1917, col. 118 8.). Titulus Iunoni Monetae Reginae dicatus prodiit Romae (VI, 362 = D. 3108). De Iunone Moneta, scil. quae monet, cfr. De Sanctis, Storia dei Romani, IV, 2, 1, 1953, p. 141. 167. x Cognomen ad utrumque censorem pertinere putavit Lommatzsch. C.Saufeius C.f., quaestor, ut videtur, titulum Praeneste posuit Fortunae (n. 102). De Orceviis ad n. 101. a Palosticaria perperam Corpus ubi quartus versus abrasus non adnotatur. Palmcaria Whatmought (Class. Quart. XVI 1922, p. 190 et p. 96, n. 110) contendens signum f post Palos errori deberi ab ipso lapicida emendato, id quod imagine photographica comprobari non videtur. Num litterae ria in fine versus positae cum nomine deae coniungi possint, iure dubitat Vetter. Quid cognomen significet, incertum. Whatmough contulit Paloscaria cum ficu palusca (Macrob., Sat. III 20, 1) Iunonemque Paloscariam censuit esse Iunonem nonis Caprotinis celebratam. — Saec. II. 168. J Vocabulum atavi nondum in usu fuisse videtur. Qui monumentum restituit, nomen suum tacuit. 2 In aliis titulis Teani Sidicini repertis memorantur sacerdotes Iunonis Populonae (X, 4789-4791; D. 3112,

IV. \UMINA ET SACERDOTES, 167-171

113

169. Beneventi, ubi antiqui auctores viderunt (P, 396; IX, 1547; D. 3096). Iunonei Quiritei1 sacra2. | C.Falcilius L.f. c&nsol* | dedicavit. in latere: [ ]ti | [ ]leius L.f. pr(aetor). ■ ' 170. Epistylium ordinis Dorici repertum Lanuvii, postea in oppido Oenzano in hortis Iacobini, ubi Dessau recognovit (I 2 ,1430; XIV, 2090; D. 3097; im. del. Eitschl, tab. LXXII). Q.Caecilius none Seispitei

Cn., A.l} \ Matri

Q.Flamini Reginae2.

leibertus

Iu-

171. Tegulae repertae Lanuvii et in litore Circeiensi, quas vidit Dessau (I 2 , 2296 cfr. p. 737; D. 9234). Sacra

Lanuio.

3113). Culta e8t autem haec Iuno etiam Romae (Macrob., Sat. III 11, 6; CIL, VI, 401) et Aeserniae (IX, 2630); titulus dicatus Iun. Eeginae Populoniae deae patriae prodiit in Dacia (III, 1075 = D. 3086). 169. x De Iunone Quirite vel Currite cfr. De Sanctis, Storia dei Romani, IV, 2, 1, 1953, p. 139, ad n. 49. 2 Cfr. nn. 112, 232. 3 De consule coloniae Latinae Beneventanae cfr. n. 77. 170. x Intcllcge Caeciliorum. 2 De Iunone Sispita vel Sospita Lanuvii potissimum culta De Sanctis, Storia dei Romani, IV, 2, 1, 1953, p. 140. 171. Lauuio pro Lanuvio etiam alibi scriptum. Tegulae pertinere videntur ad aedem illam Iunonis 8. lnscrvptionea

latinae.

114

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

172. Prope oppidum Cellere haud longe a Visentio, ubi Marcelliani quidam aliique viderunt (I8, 1993; X I , 2921). \Iund\ne Regina | [- An]toni{us) gini(us) T.f. \ mag(i8tri) pag(i).

P.f.,

L.Vir-

173. Pictum in patera fictili nigra reperta Volcis Etruriae, postea in museo Gothano (I2, 444; XI, 6708, 5; D. 2962; im. del. Jordan, Annali Instituto LVI 1884, tab. A). Iunofrne^nes1

pocolom.

174-181 a, b. Inscriptiones, quas populi regesque Asiae Iovi Capitolino, Romae, populo Romano posuerunt, incisae fuerunt omnes parietibus magni monumenti quod situm fuit in Capitolio. Partem stetisse in Capitolio vetere montis Quirinalis (Varro, De ling. Lat. V 158; Notitia urbis Romae apud Valentini et Zucchetti, Codice topografico I 1940, pp. 107,160) Mommsen primum statuit (Annali Instituto 1858, p. 206; I 1 , p. 170) ex eo quod ex quattuor Sospitae Lanuvinae (cfr. n. 170), cuius possessiones usque ad litus Circeiense se extendisse existimantur. 172. Eodem loco a. 1880 tredecim inscriptiones magi8trorum pagorum prodiisse et statim deletas esse narravit Marcelliani. 178. x Idem error in n. 40. l)e poculis deorum cfr. n. 32.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 172-174

115

inscriptionibus, quas tum cognoverat, una in aedibus Barberini montis Quirinalis adservabatur, altera in iisdem aedibus aedificandis reperta erat (nn. 176, 177). Quam sententiam, licet Mommsen novis inscriptionibus cognitis aliter postea senserit et omnes inscriptiones Capitolio tribuerit (Zeitschrift fur Numism. XV 1887, p. 212 = Ges. Schriften IV, p. 74), Hulsen (VI, p. 3034; Jordan-Hulsen, Topographie, I, 3, 1907, p. 411 s.), cum novus titulus n. 175 haud longe ab aedibus Barberini prodiisset, secutus est aliique topographiae Romanae studiosi etiam nunc probant. Sed nihil est cur partem harum inscriptionum in Capitolio vetere, quod in summo monte Quirinali situm esse existimatur, sacratas esse cogitemus. Etiam ex iis inscriptionibus, quae omnium consensu in Capitolio steterunt, duae locis satis longinquis prodierunt, una prope Ponte dei Fiorentini (I 2 , 732), altera sub aede S.Petri in Vincoli (n. 178). Sed omnem disputationem dirimunt mensurae et formae lapidum quibus dedicationes inscriptae sunt. Lapides enim, quantum ex inventis colligi potest, alti sunt m. 0,570 vel 0,575 habentque omnes superius margines paulum prominentes altos m. 0,13 (0,12 n. 175), in quibus singuli vel bini versus incisi sunt. Nec duo lapides Capitolio veteri tributi (nn. 176, 177), quos, cum in museo Vaticano parieti ita inserti essent ut sola latera inscripta cernerentur, Hiilsen altos esse m. 0,55 contendit, ceteris minus alti sunt, ut ipse calce margines tegente detracto mihi persuadere potui. Similes sunt etiam formae litterarum, quamquam titulos diversae manus inciderunt. Cum igitur tituli ad idem monumentum pertineant, eiusdem fere aetatis esse opineris. Neque obstat quod J.Gatti dixit litteras tituli nunc de-

116

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

perditi a rege Ariobarzane positi (n. 181) paulo recentiores esse videri. Mommsen, cui plerique adsenserunt, censuit dedicatos eos esse post primum bellum Mithridaticum confectum a populis regulisque Asiaticis, quorum legati Romam venissent ut gratias agerent foederaque confirmarent. Regem enim Mithridatem (n. 180) Mommsen habuit pro filio ceterum ignoto Mithridatis Eupatoris, cui Sulla post pacem Dardani a. 85 factam Paphlagoniam tradidisset, eidemque tribuit tetradrachmum cum inscriptione faaikiox; MiTpaSdcToo OiXo7iaTopo<; xal OiXa8£X<pou (Babelon-Reinach, Recueil des monn. grecq. dJAsie min. 1,1900, p. 12; Head, Historia nummorum2, p. 501; de aliis exemplaribus eiusdem nummi cfr. Bull. com. LXXIV 1951-52, p. 28, not. 39). Eidem aetati optime conveniro existimavit Lyciorum dedicationem (n. 174), quos libertate a Sulla donatos esse Appianus (Bell. Mithr. 61, 250) testatur. Quodsi senatus a. 169 decrevisset ut Lycii a Rhodiis liberi essent (Polyb. X X X 5, 12; X X X I 4, 3; XLIV 15, 1; XLV 25, 6), nihil aliud tum Lycios obtinuisse nisi ut praesidia Rhodiorum ex sua regione deducerentur (cfr. Liv. XLV 25, 6). At Th.Reinach (Vhistoire par les monnaies, 1902, p. 127 88.) nummum quem supra memoravi Mithridatis et alterum nummum Mithridatis et Laodices, sororis et uxoris eius, rettulit ad Mithridatem, fratrem avi Eupatoris, qui regnavisse videtur ab a. 169 ad a. 150 circiter; unde Lycios gratias agentes fecit ob libertatem a. 169 adeptam. Quam sententiam Geyer (R E XV, 2, 1932, col. 2161 s.), D.Magie (Anatolian Studies presented to W.H. Buckler, 1939, p. 176 s.; cfr. etiam J.A.O. Larsen, Class. Phil. XL 1945, p. 88) aliique secuti sunt. Mihi quidem formae litterarum tam antiquae non videntur ut ad a. 168 vel 167 referri possint.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 174

117

Nec verisimile puto Ariobarzanem, notissimum illum regem Cappadociae qui post pacem Sullanam regnum suum recuperavit, amplius octoginta annis post in eodem monumento titulum suum insculpsisse. Etiam dedicationes Ephesiorum, Laodicensium, Tabenorum aliorumque populorum (nn. 176-180) et dedicationes iisdem litterarum formis paucis ante annis sub Capitolio erutae (nn. 178 a et 181 a, b) post bellum Mithridaticum, ut alibi amplius exposui, multo melius explicantur. Adde quod Komae lapis Tiburtinus ante annum fere 120 ad titulos inscribendos adhibitus esse non videtur (cfr. I.Lugli, Rendic. Accad. Lincei, ser. VIII, vol. IX, 1954, p. 67 et n. 317). Plerique tituli concepti sunt sermone Latino et Graeco ita ut Latinus Graecum praecedat (in n. 180 c et in fragmento I 2 , 732 a praecodit Graecus). Titulum n. 176 constat solum Latine, titulum n. 180 b solum Graece conscriptum esso. De monumenti forma ex lapidibus exstantibus nihil certi eruere possumus (cfr. Hiilsen, Rom. Mitth. IV 1889, p. 254). Nihil autcm mihi obstare videtur quominus tituli staterint in monumento ad has ipsas dedicationes accipiendas exstructo (cfr. quae dixi de omnibus his titulis disserens Bull. com. LXXIV 1951-52, p. 19 ss.). ,{- ^ -

174. In Capitolio, ubi antiqui auctores viderunt (P, 725; VI, 372 - 30920; IG, XIV, 986; IGE, I, 61; D. 3 1 ; A.Degrassi, Bull. com., p. 19, n. 1). [Ab co]muni restitutei in maiorum leibert[atem | Lucei] Roma(m) Iovei Capitolino et poplo

118

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Romano v[irtutis] \ benivolentiae beneficique causa erga Lucios ab comun[i]. \ Auxtcov T6 xotvov xo(JLtai(xevov TTjVTcaTptov 8Y)(JLO-|5 xpaT^av1 TY]V 'PcofiYjv Att KaTceTCoXtcot xat Tcot SyjLicot TCO[I] | 'Pco(xatcov apeT7j(; Ivexev xat euvotac; xat euepyeCTta<; | T9]<; et<; T6 xotvov TO Auxtcov.

175. Saxum (0,16 x 0,61 x 0,23) lapidis Tiburtini repertum in muro recentis aetatis in hortis Cappuccinorum viae Veneto, nunc in museo novo Capitolino (olim Mussolini). Titulus scriptus est in margine (a. 0,12) paulum prominente (I2, 726 cum im. phot. ectypi chartacei; VI, 30927; D. 32; A.Degrassi, BulL com. p. 20, n. 2 cum im. phot.; irn. phot. habet etiam D.Mustilli, Museo Mussolini, 1938, tab. XVIII). [ populum R]omanum cognatum, amicum, sociu[m, | virtutis1 et benivoleni]iaei beneficique erga Lucios in comu[ne\

176. Saxum lapidis Tiburtini (0,57x0,875) cum margine superiore (a. 0,13) paulum prominente, in quo scriptus est v. 1, olim in aedibus Barberini in Quirinali, nunc in museo Vaticano (I2, 727; VI, 174. x De significatione verbi SrjfioxpaTta J.A.O. Larsen, Olass. Phil. XL 1945, p. 88 88. 175. J Sic supplevit Gatti, Bull. com., ser. III 1887, p. 251, ex titulo qui praecedit; honoris cansa Hulsen.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 174-177

119

373 = 30926; D. 34; A.Degrassi, Bvll. com., p. 235, n. 5 cum im. phot.; im. del. Ritschl, tab. LXXII). Populus Ephesiu[s populum Romanum] | salutis ergo, quod o[ptinuit maiorum] \ sovom leibertatem[ ]. | Legatei Heraclitus Hi[- - - / . ] , | 6 Hermocrates Dem[etri*\ / . ] .

177. Saxum lapidis Tiburtini (0,57 x 0,825) ab utraque parte integrum margine superiore (a. 0,13) paulum prominente, in quo scripti sunt w . 1, 2, repertum a. 1637 in aedificandis aedibus Barberini in Quirinali, nunc in museo Vaticano (P, 728; VI, 374 = 30925; IG, XIV, 987; IGE, I, 65; D. 33); A.Degrassi, Bull. com., p. 21 s. cum im. phot.; im. deL Ritschl, tab. LXXII). Populus Laodicensis af Lyco1 \ populum Bomcmum, quei sibei \ salutei fuit, benefici ergo, quae sibei \ benigne fecit. \ 176, Ephesii qui initio belli pro Mithridate steterant (Appian., Bell. Mithr. 21, 8 1 ; 61, 262) et Italicos apud 8e morantes trucidaverant (ibid. 23, 88), a. 86 bellum pro imperio Romanorum et communi hbertate susceperunt (Appian., ibid. 48; Oros. VI 2, 8; Dittenberger, Syll. 8 , 742). Maiorum libertas quam se obtinuisse dicunt est &Q(ioxpaTta sub imperio regis Mithridatis amissa (cfr. n. 174 et Mommsen, Rom.Siaatsrecht, I I I , 1, 1887, p.726). — Perperam Ia in fine v. 3 habet post leibertatem litteram I; superest enim hasta quae ad alias quoque litteras pertinere potest. 177, x Laodicenses ad flumen Lycum in Phrygia, cum a Mithridate graviter obsessi essent, Q.Oppium

120

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE 6<

0 Srjfjux; 62 AaoSixecov TCOV npbc, | TCOI Auxcoi

T6V S^fxov T6V I 'PcoLiatcov yeyov^Ta e[ai>Tcoi] | acoTYjpa xal euepyeTTjv | apeTY)<; Ivexev xal eovoi[a<;] | 10 T % eit; eaur6v. 178. Saxum Tiburtinum repertum in via Cavour sub ecclesia S.Petri in Vincoli. A. 1893 servabatur in auditorio quod dicitur Maecenatis, ubi vidit Hiilsen; nunc latet vel periit (I 2 , 729; VI, 30929; A.Degrassi, Bull. com», p. 22 n. 4). [ tanus

]tr (vel pr) [ ].

] | populus

Ie[rapoli-

178 a. Saxum lapidis Tiburtini (0,575 x 0,80 x 0,30), superne et inferius integrum, a sinistra et a dextra imminutum, cuui margine superiore (a. 0,13) paulum prominente, in quo scripti sunt vv. 1 et 2, repertum a. 1940 in effossionibus factis ad ecclesiam S.Homoboni sub radicibus Capitolii. Est in praetorem Romanum regi petenti tradiderunt (Appian., Bell. Mithr. 20, 79). Cuiua facti postea, praesertim cum per obsidionem magnum detrimentum accepissent (Strab. XII 8, 16, p. 578 C) a Romanis veniam impetravisse veri expressisse forsiinile est. Interpretem parum bene mulas Graeca.8 Mommsen adnotavit. 2 Excidit typothetae errore in textu omnium Corporis editionum. — In parte inferiore einistra exstant nonnullae litterae quae ad alium titulum pertinere videntur. 178. Titulum positum esse puto ab Hierapolitanis ab Lyco. De littera H in titulis antiquissimis omissa I 2 , p. 816.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 177-180

121

museo novo Capitolino (A.Degrassi, Bull. com., p. 24 s. n. 7 cum im. phot.; Ann. epigr. 195», n. 70). [ ]es | [virtutis et benef]ici ergo. | [Legati Pasicrates d]ori f(ilius), \ [Mnesitheus Asclep f(ilius), Z]enodoti Apoloniu1 | 6 [ ' 0 S9)(JLO<; 6 — ] eXeuftepco&etc; UTCO | [TOU SYJJXOU TOU *P]co(xatcov apeTTJ^ evexev x[at | euepyeata<; Ttpe]a peuaavTCov IIaatxpaT[ou^ | Scopou,] Mvy)crt^eo[u] 'AcTxXr)Tct[ , | ZYJVOSOTOU] 'ATCOXXCOVIOU.

179. Duo fragmenta conspecta ab auctoribus saec. XVI in area Capitolina. Perierunt (P, 732 in nota; VI, 30921; IG, XIV, 988; IGR, I, 66; A.Degrassi, Bull. com., p. 24, n. 6). [CH TcoXtg Y) ][cov euepyeTYj&etcTa TA [xeytaTa UTC6 TOU 8Y)(XOU I [TOU 'Pco(xatcov
180. Quattuor saxa ex lapide Tiburtino (primum 0,575 x 0,94 x 0,40 nunc 0,575 x 0,74 x 0,40; alterum saxum adhuc inrepertum; tertium 0,575 x x 0,89 x 0,37; quartum periit aut latet) cum margine superiore (a. 0,13) paulum prominente, in quo 178 a. * Apoloniu est genetivus Graecus; cfr. n. 289 Aprodisiu.

122

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

scripti sunt vv. 1,2 tituli primi, v. 1 tituli alterius, reperta a. 1886 sub Capitolio in fundamentis aedium quarundam in angulo viarum della Consolazione et di S.Giovanni Decollato, nunc in museo novo Capitolino, olim Mussolini (P, 730; VI, 30922; IG, XIV, 987 et p. 695; IGE, I, 62-64; D. 30; A.Degrassi, Bull. com.y p. 25 ss., nn. 8-10 cum im. del. et phot.; im. phot. D.Mustilli, Museo Mussolini, 1938, tab. XIX). a sinistra: [Rex Metradates Pilopator et PH]adelpusx regus Metradati f. \ [populum Romanum amicitiai e]t societatis ergo, quae iam \ [inter ipsum et Romanosl optine]t. Legati coiraverunt | [Nemanes Nemanei f.2, Ma]hes Mahei f.\ 6 [BaaiXeuc; Mit>pa8aT7)<; OiX]o7taTcop xal OiXa8eX<po<; | [PaaiXecoc; Mi&pa8aT]ou T6V 89j(xov TOV3 | ['Pcojxatcov cptXov xal] cru(X(xaxov airrou | [yev6(xevov euvota^4] Ivexev TYJ<; ek; auTov | [7rpeaPeuaavrcov Nai(x]avou<; TOU Naijxavou^, | 1 0 [Maou TOU Maou?]. in media parte: ' 0 8[9j(xo<;] 6 Ta(37)vtov51 V Mommsen et Hulsen. 4 Sic Dessau, euvoiaq xat fjepytaia.^ Mommsen aliique. 6 Tabenos Cariae beilo Mithridatico pro Eomanis stetisse ob eamque rem a Sulla oppidis donatos esse comperimus ex senatus consulto Dittenberger, Syll. Or. Gr. 442.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 180-181 a, b

123

181. Fragmentum lapidis Tiburtini cum margine superiore paulum prominente, in quo scriptus est v. 1, litteris paulo recentioribus quam n. 180, eodem loco repertum quo n. 180. Nunc latet. Vidit Gatti (P, 731; VI, 30924; A.Degrassi, Bull. com., p. 31, n. 14). [R]ex Ariob[arzanes [Athenais Philostorgus

Philoromaeus ].

\ et regina

181 a, b. Saxumlapidis Tiburtini (0,57 x 0,88 x 0,29) a dextra et inferius integrum, superius et a sinistra fractum, repertum a. 1940 in effossionibus factis ad ecclesiam S.Homoboni sub radicibus Capitolii. Duos titulos continet. Est in museo novo Capitolino (A.Degrassi, Bull. com., p. 31, nn. 15-16 cum im. phot.; Ann. ipigr. 1956, n. 71). a sinistra: [ Ari%]obarzanel. a dextra: [ c]es filiei eor[um]2 \ Iovei Optu[mo] | Maxi[mo]. 181. Athenais Philostorgos uxor Ariobarzanis nominatur IG, III, 541 8. - III 2 , 3426 8. 181 a, b. x Nomen ad legatum quendam pertinere puto. Minus mihi probabile videtur [cum Ari]obarzane \ [filio]. a Titulus positus esse videtur a rege et regina cum eorum filiis aut a duobus regibus cum eorum filiis. Duo alia fragmenta ad easdem dedicationes pertinentes prodierunt in angulo viarum della Consolazione et di S.Giovanni Decollato et in via degli Orbitelli prope Ponte dei Fiorentini (1\ 732; VI, 30928; cfr. Bull com. LXXIV 1951-52, p. 28 ss., nn. 11-13).

124

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

182. Puteolis, ubi antiqui auctores descripserunt (P, 1619; X, 1572; D. 6345). [N.]1 Cltivius M\f. | IHIvir \ [C]audi, \ [CaIlvir | Nolae, Illlvir | 6 quinquennal(is)2 pu]a[e]1 de suo faciund(um) \ coeravit, idem restituit. | Iovi O(ptimo) M(ammo) sacr(%un).

183. Lapis quadratus vel ara prope Ameriam, ubi antiqui auctores viderunt (I2, 2101; XI, 4348).

T.n.

love | Optumo | Maxumo \ T.Pettius | 6 d(onum) d(edit) l(ubens) m(erito).

T.f.

184. Lamella aenea empta Romae apud negotiatorem rerum antiquarum et inlata in museum Berolinense (l 2 , 20; VI, 136; D. 2989; im. del. Kitschl, tab. II).

182. l Praenomen et verbum Capuae (traditur AL) supplentur ex titulo eiusdem viri l a , 1620. a Quattuorvir quinquennali8 Capuae, quae inde ab a. 59 fuit colonia a duoviris administrata, admirationem movet. Nescio an recte suspicatus sim (Mem. Accad. Lincci, ser. VIII, vol. II, 1950, p. 284 s.) Capuae, qua urbe nulla hac aetate, si Romam excipias, maior fuit, in censu faciendo duoviros ab aedilibus adiutos esse omnesque collegium quattuorvirum effecisse. Alter quattuorvir quinquennalis aetatis Augusti memoratur in titulo X, 3871 (cfr. etiam X, 3921).

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 182-186

[ ]ilio(s) M.f.y C. An[ po[plod | ]ti2 Diove dede[re].

l

125

\ prai]toris pro

185. Duo fragmenta eiusdem saxi reperta Romae a. 1873 in Foro Romano eruderando, ubi exstant (I 2 , 988; VI, 3696 = 30932 = 36756; D. 4964). Ma[gistri] quinq(uennales) | c[ollegiei] teib(icinum)1 Rom(anorum) qui | s(acris) p(ublicis) p(raesto) s(unt) e[x - - -] 2 . Iov(i) epul(oni)3 sac(rum). | [ ]ius C.l. Salvius, | 6 [ i]us C.l. Nestor, \ [ i]us C.l. StatiuSj | [ ]ius M.l. Baro, \ [ ] M.l. Lucumo, | [ ]s C.l. Alexan[der], i]us L.l. Philom[- - -, | - - -]s Q.l. Nico, \ | 10 [ [- - -] L.l. Rufus, | [ ] L.l. Nicoma[ch(us)] |

c- - -]• / 186. In pavimento musivo insulae Tiberinae effosso a. 1854 sub ecclesia S.Iohannis Calybitae. 184. l [M.Aim]ilio M.f.f C.An[io C.f.] Mommsen. [Di]ti Mommsen vix recte; vicesma parti (cfr. n. 51) Garrucci, sed supplementum spatium excedere videtur.

2

185. * Collegia tibicinum ex antiquissimis collegiis fuerunt; instituta ea esse a Xuma accepimus a Plutarcho (Num. 17, 3). a Suppleas e[x voto] vel e[x 8(enatus) c(on8ulto)] vel etiam f(ecerunt)]. 3 Iovem epulonem, quod cognomen iam Mommsen suppleverat, nunc cognovimus ex titulo Not. 8cavi 1934, p. 214 ss. (Ann. Spigr. 1936, n. 95).

126

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Periit vel latet (I2, 990; VI, 379; ex tabula a Visconti edita im. del. Eitschl, tab. LIX). C.Volcaci(us) C.f. har(uspex) 2 [ m\onimentomz. Iurario

de stipe1

Iovi

187. Fragmentum vetustissimi lapidis repertum Eomae a. 1626 in hortis Quirinalibus pontificiis una cum nn. 219, 251. Periit (I2, 802; VI, 438 cfr. 30767 a; D. 2994). [D]ioveix Victore. vir [resti\tuit.

\ T.Mefu[- - - ] 2 M.f.

\ III

3

188. Basis parva ex lapide Albano (0,105 x 0,13 x 0,115) reperta a. 1869 in summo monte Albano, ubi feriae Latinae celebrabantur. Nunc Eo186. l Cfr. n. 39. * Iuppiter Iurarius, id est 6pxio<;, occurrit praeterea in titulo Civitatis Camunnorum (ctr. Not. 8cavi 1886, p. 3), non Brixiano (Pais, 1277 = D. 3037). Aedem Iovis et Fauni in insula memorat Vitruvius III 2, 3, sed fortasse binas aedes in mente habuit (cfr. Besnier, V\U Tiberine dans rantiquite' in Bibl. £c. fr. LXXXVII 1902, p. 250 s., qui titulum amplissime tractavit). Iovem Iurarium cum Semone Sanco hic confusum esse suspicatus est Hulsen (Jordan-Hulsen, Topographie, I, 3, 1907, p. 636). a Sic legit Canina qui viditi neque inter o e t m spatium est ut merito scriptum esse cogites. Sed neri potest ut pro monimentom legendum sit vavimentom. 187. x Ad aedem quandam Iovis Victoris in Capitolio vetere rettulit Mommsen, sed vide quae obiecit Hulsen (Tovographie, I, 3, 1907, p . 409, not. 43). * Mefu[lan(u8)] Hubner, [A]e[b]uti(u8) Mommsen. 'Tresviri reficiendis aedibus memorantur a Livio (XXV 7, 6).

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 186-191

127

2

mae in museo nationali (I , 39 cum im. del., cfr. p. 718; VI, 2020 = 32322; XIV, 2231; D. 2990). Divei1

|

Ardeates2.

189. Parallelepipedon, ut videtur, ex lapide calcario (0,295 x 0,64 x 0,13) a dextra imminutum, repertum a. 1938 Aletrii in ecclesia S.Mariae Maioris restauranda. Insertum columnae in eadem ecclesia vidi a. 1940. M.,C.Betilienei

M.[f.] | pecunia

Iovis.

190. Parvus lapis calcarius effossus ad Fucinum lacum, postea in oppido Avezzano in horreis principum Torionia, ubi descripserunt Ihm et Hiilsen (I2, 386; D. 2991). Sa(lvios) Burtio(s) mereto.

V(ibi) f. \ Ive dono ded(et)

191. Litteris incusis, ut videtur, in asse reperto una cum thesauro nummorum in Vestinis prope vicum Collepietro, haud procul a Superaequo (I2, 2484; im. phot. Bull. com. XXXIV 1906, tab. IX). Diovis

| stipe.

188. * Scil. Iovi Latiari. 8 Ardeates, colonos Latinos ab a. 442, feriis Latinis interfuisse constat etiam ex Livio (XXXII 1, 9); litterae tes in latere basis scriptae sunt. — Saec. III. 189. Cfr. n. 39. — Saec. I. 191. Cfr. n. 39. As cusus inter annos 269 et 217. Vide n. 114.

128

INSCRIPTI0NE9 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

192. Lamina aenea utrimque inscripta (0,09 x 0,28) olim clavis donario cuidam affixa, reperta a. 1871 vel paulo antea Faleriis novis (S.Maria di Falleri), nunc Neapoli in coenobio S.Ludovici (I2, 364 cum imaginibus phot., cfr. pp. 720, 739, 831; XI, 3078 et 7483 cura im. phot.; CIE, 834 cum im. phot.; D. 3083; Buecheler, 2). a) Iovei, Iunonei, Minervai \ Falesce, quei in Sardinia sunt, | donum dederunt. Magistreis \ L.Latrius K.f., C.Sali[e]na Voltai1 f. | 6 coiraveront. b) Oonlegium2 quod est aciptum aetatei age{n)d[aif opiparum a[d] veitam quolundam festosque dies, quei soveis aastutieis opidque4 Volgani2 gondecorant2 sai[pi]sume comvivia loidosque, ququei5 huc dederu[nt i]nperatoribus smmneis*, utei sesed lubent[es be]ne iovent optantis. 192. l Volta occurrit in titulo Falisco Vetter, 269 a. Nota gonlegium, Volgani, gondecorant. 3 acceptum ad aetatem agendam. * Plautus (Aulul. 359) dicit cocum Volcano studere. 5 coqui vel eoci, id quod primus Buecheler vidit. Idem monuit ventrem Faliscum (Varro, De ling.Lat. V 111; Mart. IV 46, 8) Faliscorum quandam in opera culinaria virtutem arguere. 6 Imperatores summi sunt di quibus donarium positum est, luppiter, Iuno, Minerva; Iuppiter Imperator memoratur a Livio (V 29, 8), a Cicerone (In Verr. II, IV 57, 128 s.), a Plinio (Paneg. 6, 4). Contra Garrucci, qui titulum b, Saturniis versibus conceptum, multo antiquiorem esse putaverat quam a, Bormann, cui Mommsen adsensit, utrumque titulum simul incisum esse statuit, ita ut Faliscei Sardiniae iidem essent atque coci qui titulum b dedicavissent. Atque re 1

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 192-193

129

193. Pars epistylii reperta prope Poggio Mirteto in Sabinis, ubi parochus eius regionis descripsit (I a , 1838; D. 3065). Iovei Leibero

s[acrum^].

vera uterque titulus, quamquam b minoribus characteribus scriptus est, eadem manu exaratus esse videtur. Sed, cum tabella clavis donario affixa fuisset, alter titulus prostare, alter latere debuit, id quod, si uterque titulu8 ad eandem dedicationem pertineat, quomodo explicari possit, non intellego. Nec veri simile esse videtur tot COCOB Faleriis in recentem populi Romani provinciam demigrasse ut in quadam urbe collegium constituerent. Nimirum homo quidam apud Plautum (Aulul. 553) queritur quingentos cocos in suaa aedes intromissos esse et collegium cocorum fuit Praeneste liberae rei publicae aetate (n. 104), sed et Plautus ludit nec Roma aut Praeneste cum urbe Sardiniae conferendum est. Quare, ut Gamicci et Dessau existimaverunt, duos titulos ad duas dedicationes spectare puto factumque esse equidem opinor ut, cum in titulo b incidendo scalptor non aemel erravisset (ut litteras c cum g confusas omittam, opiparum ad veitam, quolundamy comviviay punctum post i]nperat) et tabella minor esse videretur quam ut tam longum titulum contineret (animadverte versum primum et postremum in ipsis marginibus incisos esse), lamella iam una ex parte inscripta ad alium titulum in altera parte ab eodem scalptore exarandum adhiberetur. Sardinia, quo Falisci paulo post urbem a Romanis a. 241 deletam (cfr. n. 238) demigravisse videntur, provincia facta est a. 238. Faleriis veteribus deletis in loco qui nunc dicitur S.Maria di Falleri Falerios novos exstitisse inter omnes constat. 193. Iovi Libertati vel Libero""sacra Romae fiebant d. 13 Apr. (n. 9) et 1 Sept. (I2, p. 214). Aedes Iovis Liberi dedicata est in vico Furfone a. 58 (I2, 756), Tovi Libertati ara Veiis (n. 29). De Iove Libertate vel I^ibero cfr. De Sanctis, Storia dei Eomanit IV, 2, 1, 1953, p. 199. 9. In8crij)tiones

latinae.

130

INSCRIPTIONE9 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

194. Saxum marmoreum (0,68 x 0,56 x 0,46) repertum Deli (I2, 2235 cum im. phot.; I I I , 14203, 3; D. 9236; Inscript. de Delos, 1771). Maapxoc; rpavio? Maapxou 'Hpa^ 1 , | AI68OTO<; EYJIOC; Tatou xal Tvatoi), | 'ATTOXXOWIO*; AatXioc; Ko(vroi), | Hpinw "AXXio<; Maapxou, | 6 NtxavSpoc; c Pao-£vvio<; Maapxo[i>]2 | Afoc 'EXeu$£ptov av£(bjxav. | M.Oranius M.l. Her(as), | Diodotus Seius C(ai), Cn(aei) s(ervus), | Apollonius Laelius Q(uinti) s(ervus), | 10 Prepon Alleius M(arci) s(ervus)y | Niccmdrus Rasenni(us)3 M(arci) s(ervus) \ lovem Leiberum statuer(unt).

195. Capitulum Ionicum repertum Aquileiae, nunc ibi in museo, ubi vidit Mommsen (I2, 2171 b ; V, 1073 cfr. Pais, 593; D. 2992). Tampia

L.f.

\ Diovei.

194. * Sic I1, sed cognomen incertum est; 'Hpalo<; proposuit dubitanB Roussel; ultimam litteram esse K idem negat. * Maapxou Inscript. de Delos. 8 Easennius perperam Inscript. de Dilos. De nominum ratione cfr. n. 81. 195. Alterum exemplum eiusdem tituli, certae Aquileionsis originis, itein capitulo Ionico incisum, prodiit in vico Panaga prope Patavium (Ia, 2171 a; D. 2993), in quo Mommsen legit Tampiai (sed cfr. Pais, 1.1.).

IV. NUMINA ET SACERD0TE9, 194-198

131

196. Anxani in aedibus privatis, ubi vidit Mommsen (P, 1762; IX, 2996; D. 3602). Draco mag(ister) aediculam, \ sigilla ornamentaque omnia \ Lar(ibus) fam(iliaribus)1 d(e) s(ua) p(ecunia) f(aciendum) c(uravit) e[i]demque dedicavit.

■' 197. Lapis Tiburtinus repertus in vico Pereto agri, ut videtur, Carsiolani, nunc Romae in museo Vaticano (I2, 1825; IX, 4053; im. del. Ritschl, tab. LXXVI). Philargurus vilicus Corri | aed(em) Lar(um) d(e) 8(ua) p(ecunia) f(aciendam) c(uravit).

198. Lamina aenea a sinistra imminuta (0,05 x 0,096) reperta Patavii, ubi adservatur in museo. Ipse vidi et emendavi (I 2 , 2820; im. phot. Not. scavi 1926, p. 354). [- - -]dol quo profec\[tus | [dat ]aque Lares \[

]resx bene proce] Laribus p(osuit\).

196. l De Laribus familiaribus cfr. I.Vitucci apud De Ruggiero, Diz. epigr. IV 1946, p. 398 89. 198. * ot e8[t] haud recte Not.8cavi, unde I8.

132

INSCKIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

199. Aquileiae, ubi auctores Aquileienses viderunt (P, 2193; V, 792). Larib(us) sacr(um). \ Ma[g(istri)] dant \ \[ ]tavix, Cn. Licin(ius) \ ]avil L.Licinius 6 [ ]tilil L.l. Sinnae, \ Epagat(us) Fabi \ [L.2 s(ervus)], | Trae(x1) soc(iorum) (servus) por[titor]*, | Diphilus Vibi M. [s(ervus)].

[

200. I n arce ducis Guastallensis oppidi Sabbioneta, agri Mantuani, ut videtur, quo ex loco Manutius titulum descriptum habuit (P, 753; V, 4087). [A]ug(ustis)x Laribus d(onum) d(ant) | [Ep]aprodit(us)2 Ploti C.s., \ Apollon(ius) Ofilli N.8.,

109. * « Nomina non expedio » Mommsen. * L.Fabius L.l. Epagatus est in titulo Aquileiensi V, 986. 8 Sic interpretatus est Rostowzew, Qeschichte der Staatspacht (Phihlogus, Supplementband IX 1904, p. 380); Cagnat autem (iStude hist. sur les impots indirects, 1882, p. 82) 8oc(iorum) por[torii 8(ervus)]. De portorio Aquileiensi vide n. 243. —Versus 1, 2 scripti sunt in medio, 3-5 nomina libertorum continentes a sinistra, 6-8 nomina servorum continentes a dextra. 200. l Augusti Lares occurrunt in simili titulo op]>idi Toscolano Maderno agri Brixiani (V, 4865), unde ne existimes hunc titulum, ut ceteros qui in eadem arce saec. XVI exstiterunt, Roma vel ex remotiore quodam loco advectum esse. Animadverte Lares ante Augustum appellatos eBse Augustos. * Aproditi traditur.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 199-202 z

133 6

| Philemo Mesc(iniorum) N.} L. s., | Pothus Virriai s., | Philogen(es) Curtil(i) P. s., \ Dama Vetti P . , R( ), vel Pr(- - -), *., | Surus Ivent(i) P. s., | Apollon(ius) Arri Cn. s.y \ 10Antioc(us) Ploti C. s.j | Tiasus Deci P. s.y | Diogen(es) Metili C. s.f | Orfeus* Afini(orum) L., C. s., | Bacchus Afini L. s.\1& Art[e]mio5 Spediol(i) C. s., \ Sulla Flavi P. s., | Pamphil(us) Noni P. s., | Eucaerus Flavi P. s.y | Antioc(us) Mesc(ini) Q. s., | 20 Pharnas* Egnat(i) P. s. | C.Iulio, | M.Calpur(nio) co(n)s(ulibus)7.

201. Basis marmorea fracta a dextra (0,48 x 0,34 x 0,31) reperta Deli (I2, 2237; I I I , 7211; Inscript. de Delos, 2442). Philonicus [ dedit a u t fecit]).

] | Laribus de[dit] (vel de [suo

202. Pictum in patera nigra reperta Hortae, nunc Romae in museo Vaticano, ubi Hiilsen vidit

3

E traditur. 4 Orpeus requirit Mommsen. 6 Artimio traditur. 8 Pharnac. malit Mommsen. 7 A. 59. — Cum titulus similis sit Campanorum et Minturnensium S.Accame (Bull. Mu8. Imp. XIII 1942, p. 29) suspicatur servos fuisse ministros collegii Larum, unde collegit in sola urbe Roma collegia a. 64 abolita esse.

134

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

(P, 446; XI, 6708, 7; D. 2964; im. del. Kitschl, tab. X). Lavemai

pocolom.

203. Ara supra fracta ex lapide calcario domestico (0,725 x 0,695 x 0,37) reperta a. 1940 in ecclesia S.Andreae oppidi Sommacampagna prope Veronam, ubi pro basi columnae adhibita est (B.Forlati Tamaro, Epigraphica III 1941, p. 271 88. cum im. phot.; Ann. epigr. 1945, n. 66). [ ]\s Leituri\ael v(otum) s(olvit) l(ibens) m(erito) \ curatore C. \ Manilio M.f., | 6 C.Norbano, L.L\entulo co(n)s(ulibus)2. 204. Tabella ex marmore albo (0,04 x 0,222 x 0,127) superne excavata ad donarium quoddam recipiendum, nunc Vindobonae. Ubi prodierit, incertum; neque enim origo Ostiensis probari potest (I2, 2440 cum im. phot. et p. 844; cfr. XIV, p. 610, not. 25). No(merius) Ofalius No(meri) f. q(tiaestor9.) pro | sed et familia sova Leibero \ donum dai meret(o). 202. Do Laverna dea cfr. De Ruggiero, Diz. epigr. IV 1946, p. 476; de pocuiis deorum n. 32. 203. l Dea domestica aliunde ignota. fecti a. 38 (I.I., XIII, 1, p. 287 s.). 204. Saec. II.

2

Conaules suf-

IV. NUMINA ET 8ACERD0TES, 202-209

135

205. Aquini in aedibus Palagalli, ubi vidit Mommsen et adhuc exstat (I2, 1550; X, 5422; D. 3353; im. del. Ritschl, tab. LXX). Serviai Aquinati8.

0./.,

| sacerdotis

Liberi

|

publicai

/ ' 206. Olim Naronae, unde venit Venetias in museum Nani, ubi vidit Mommsen. Nunc periit aut latet (I2, 2289; III, 1784; D. 3354). P.Annaeu8 Q.l. \ Epicadus1 \ aedem Leiberi | Patrus faciund(am) | 6 coir(avit) lub(ens) mer(ito). i

207. Naronae, ubi vidit a. 1796 Paulovich quidam. Periit aut latet (I 2 , 2290; I I I , 1785). L.[L]aetili[us] - - /. | Liber(o) eisdem probavit.

P[atri

], |

208. Neapoli in museo nationali, ubi Mommsen descripsit, fortasse ex insula Aenaria (I2, 1624; X, 6797; D. 3858; im. del. Eitschl, tab. LXXII). L.Rantius L.f. Tro(mentina) Lumphieis. Aeuxio<; 'PivTio; Aeuxtou | uto<; Nufx^at^. in latere: Lum(phieis). 209-214. Mos fuit in insula Samothrace ut nomina eorum qui sacris illis notissimis (cfr. Kern, 206. l Idem fuit quaestor vici Naronae (I2, 2291).

136

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

E E X, 2, 1919, coll. 1423-1437; E.Pettazzoni, I misteri, 1924, p. 71 ss.) initiati essent, marmoreis parietibus antiquioris aedis inciderentur, Graecorum Graece, Italicorum Latine. Qui usus coeptus inde a saec. a.C. II usque ad saec. p.C. I I I invaluit. Memoriae autem tradebantur nomina non solum mystarum qui piorum (euaejieis) appellatione utebantur, sed etiam epoptarum et ministrorum (ixoXOUO-OL). Cum autem in titulis Graecis annus indicaretur nomine regis ((3a(nXeii<;), qui summus fuit Samothraciorum magistratus (etiam dii reges creari potuerunt), in Latinis aut consules aut reges aut utrique nominabantur. Dii Samothracii (magni dii) apud Komanos praecipua religione culti sunt quod putabantur esse Eomanorum penates a Dardano ex Samothracia in Phrygiam delati, ab Aenea de Phrygia in Italiam (Dionys. II 66, 5; Macrob., Sat. I I I 4, 7). Ex hac fabella explicatur etiam quod praeter ceteras gentes Graecas Dardani mysteria Samothracia celebraverunt et eorum legationibus Eomani ut symmystae nonnumquam se adgregaverunt. Nec tamen Eomani ^ecopouc;, id est legatos, Samothracen, ut nonnullae civitates Graecae, miserunt. 209. Tabula marmorea (0,15 x 0,09) superius arbore ornata adhibita in insula Samothrace ad aram exstruendam (I2, 2505; im. del. Bull. Corr. HelL XLIX 1925, p. 258). M.Ant(onio), [A.Postu?n(io)] \ co(n)s(ulibus)x a. d. IV [ ] | epoptes p[ius] \ Q.Luccius C. 209. x Lomniatzsch dubitavit utrura titulus tribuen(ius esset a. 99, quo Antonio collega fuit A.Po^tumius,

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 209-211

2

137

5

[/. vel Z.] ; mystae piei | PA Antonius, \ M. Antonius C.3/., | Antonia M.l. \ Se[ ]. 210. In insula Samothrace, quamquara Cyriacus, qui servavit, in monte Atho posuit (I2, 663 cfr. p . 726; I I I , 7 1 3 ; D . 4053).

[C.]Claudio, M.Perpenna co(n)s(ulibusY: mens(e) Quinc(tili) muste [p]iei2 | L.Luuceius M.f. leg(atus)z, P.Livius M.l. Pal(atina), | M. Luuceius M.l. Artemidorus, | Q.Hortensius M.l. Archelaos. 211. Saxum marmoreum (0,36x1,05x0,15) in insula Samothrace, ubi Fredrich descripsit (P, 667; III, 716; IG, XII, 8, n. 173). an a. 44, quo M.Antonius collegam habuit C.Iulium Caesarem V. At in consulibus a. 44 praecedit semper C.Caesar. 2 In alio titulo Samothracico trunco (I 2 , 664) inter mystas memorantur C , I*. Lucci C.f. (cfr. etiam M.Luuceius M. I. Artemidorus n. 210). 3 C / . I1, #.[/.] Bull. 210. l Cum Claudius et Perpenna consules fuerint a. 130 et 92, Mommsen in incerto reliquit, utri anno titulus tribuendus esset. Sed, si praenomen Gaius recte supplotum est, dubium esse non potest quin hic fuerit consul a. 92 (consuli a. 130 fuit praenomen Appius; cfr. I.I., X I I I , l , p . 126). Quem annum praeferendum esse etiam ex eo patet quod co^norainum ratio posteriori aetati magis convenit et, ut Ilirschfeld monuit, a. 92 contra Thraces pugnatum est (Liv. Per. L X X ; Obs. 53; cfr. Munzer, RE X I I I , 2, 1927, col. 1553 s.). a diei Cyriacus. 3 Legatus, ut videtur, populi Romani (cfr. D. 398),

138

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

M\Lepid(o), L. Vo[lc]ac(io) co(n)s(ulibus)1 a. d. III non. | lunias mystae2 piei \ N.[ ]ni [...] I. ef[. . .]us, | L.Ne[.]us, | 5 Q.Clod{i)us Q.l. [.. .]aclesj | Diodo[tu]s A[th]enogenis, \ Artemo Nearchi. ^Enl paaiX£co<; 'AplVrcovoi; TOU | 'I
| 'A7roXX6Scopo^ AetvoxXeouc;,

|

OULI-

(xuaTai 'IaoxXrj<; | 'OXuixTuoScopou, | 1 0 ITaTixxo<; xal 'ATOXXCOV [$*/)<; | ol 'AXe^tfxaxou, | AtovuaLoc; AtoScopou, | M7)v69avTO<; OiXoxpaTou<;, | axoXou&oi | 1 5 'ApTefit]. 8copo<; Eurj[iepou| [ 212. Tabula marmorea (0,49 x 0,16 x 0,08) inventa in insula Samothrace, deinde Constantinopoli in museo publico. Periisse videtur (I 2 , 668; I I I , 7369; IG, X I I , 8, n. 207). 8a[cra acceperunt] | C.Caes(are)^ [- - - co(n)] | must[ai piei] | 5 T.Ofas(ulibus)]1 | a. d. V [ tulen[us] | Sabinus, \ Tertia Dom[itia \ ] |a, 10 T.Ofatulenus [- - - ] , | A.Furius [- -], | T.Ofatulenu[s - - ] , | T.Ofatulenus S[- - ] , | P.Curtius P [ 3 - - - ] , | 'AvTiyovos T([TOU], | 1 5 M.Baebius [ - - - ] , | Sabini [s(ervus),] \ Philomusus [ ], | Beitus Diodo[- - ] , | ayopavo[JLouv[To<; ]. 211. l A. 66. * Sic Dessau ex ectypo, mistae Fredrich. Do Dardanis cfr. quae titulis Samothraciis praefatus 8um. 2 1 2 . l A. 59 vel 48 vel 46 vel 44. 2 T T V O Mommsen ex ectypo; OVA Domaszewski, ri'j$ Fredrich. 3 / addit Fredrich.

3

IV. N U M I N A E T SACERDOTES, 211-214

139

213. Tabula marmorea in insula Samothrace, ubi vidit Fredrich (P, 665; I I I , 12318; D. 4054). Musiae pieis} \ epoptae \ L.Fourius Ouf(entina) \ Crassupes,1 | 5 P.Teidius Pomp(tina)* \[ ].

L.f. P.f.

214. Tabula marmorea (0,355 x 0,52 x 0,08) in insula Samothrace, nunc Parisiis in museo du Louvre (I2, 671; I I I , 715; IG, XII, 8, n. 174 cum im. phot. ectypi chart.). 'E7cl (3ao*iXe
213. * Quis hic fuerit, ignoramus; de Furiis Crassipedibus Munzer, R E VII, 1, 1910, col. 354 ss. a Sex. Teidius senator Romanus a. 52 memoratur ab Asconio {In Milon., p. 32 01.). 214. Alias inscriptiones, mutilas, aetatis liberae rei publicae (I a , 662, 664, 666, 669, 670; cfr. etiam titulum nondum editum a. 46, quem memorat K.LehmannHartleben, Am. Journ. Arch. XLIV 1940, p. 358 = Ann. epigr. 1947, n. 5) omisi. Recentioris aetatis sunt inscriptiones III, 717, 718, 720, 7368, 7370, 7371, 7372, 12321; Ann. ipigr. 1939, n. 4. Titulos Graecos collegit C.Fredrich, IG, X I I , 8, nn. 160-177.

140

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

215. Cippus supra rotundus Hispelli, ubi antiqui auctores viderunt (I2, 2117; XI, 5359). Deum

|

Maanium.

216. Basis fictilis (0,035 x 0,11 X 0,075) superne excavata ad signum infigendum reperta Minturnis, ubi exstabat in collectione Petri Fedele (I2, 2438, p. 713; im. del. I. Q. Giglioli, Ausonia VI 1911, p. 62). C.Carulio(8)

C.f. \ Marica

dede(t).

217. Urna quadrata lapidis Tiburtini Romae ad viam Appiam in vinea olim Amendola, ubi Henzen descripsit (I2, 991; VI, 473; D. 3144). Mavortei.

218. Tabula lapidis Albani reperta saec. XVI Romae extra portam Capenamy quae topographis eius aetatis fuit porta quae nunc dicitur S.Sebastiani,

216. Maricae alter titulus Minturnensis dicatus fuit (D. 9264), divae Maricae cippus Pisaurensis (n. 19), ubi videas de cultu deae. — Saec. III vel II. 217. Pertinere videtur ad aedem Martis viae Appiae (cfr. n. 218).

IV. NUMINA ET SACERD0TE8, 215-220

141

2

nunc Neapoli in museo nationali (I , 609; VI, 474 cfr. 30774; D. 13 = 3139; im. del. Eitschl, tab. L). Martei

\ M.Claudius

M.f.

\ consol

dedit.

219. Ara reperta a. 1626 Eomae in hortis Quirinalibus pontificiis una cum nn. 187, 251. Periisse videtur (I2, 18; VI, 475 cfr. 30767 a; D. 3140). P.Corn[elio8] Mar[te sacrom].

| L.lf.

coso[l]% \ proba[vif]. \

220. Columella ex lapide Albano effossa Eomae in monte Palatino. Desideratur (I2, 970; VI, 487; D. 3145). Marspiter. 218. Videtur esse M.Marcellus, consul quinquiens, qui de Siculis a. 211 triumphum egit (cfr. n. 295). Titulus autem pertinet ad aedem Martis inter miliarium I et I I viae Appiae sitam (Platner-Ashby, Topogr. Dict. 1929, p. 327 s.). Primum scriptum fuit vovitt deinde tribus litteris erasis factum est dedit. 219. x Traditur V, sed L uncinatum fuisse probabiliter statuit Mommsen. * Quis P.Cornelius L.f. fuerit, qui consulatum suscepisse videtur saec. I I I , incertum. Ara pertinere videtur ad aedem Quirini in Quirinali (cfr. Jordan-Hulsen, Topographie, I, 3, 1907, p. 409). 220. Marspiter casus obliquos non habere docet Varro (De ling.Lat. VIII 49). De aetate tituli vide n. 447.

142

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

221. Parva columna reperta una cum n. 100 Tusculi a. 1842, nunc in villa Rufflnella prope Frascati (I2, 49; XIV, 2578; D. 3142; im. del. Ritschl, tab. XLIX). M.Fourio(s) C.f. tribunos dad Maurte dedet.

\ militare de prai-

222. Lamina aenea utrimque inscripta, clavis olim donario affixa. Reperta in Tiburtino agro, nunc Parisiis in bibliotheca nationali (I2, 47; XIV, 3563; I.I., IV, 1, n. 2 cum imaginibus phot.; D. 3143). ab una parte: C.Placentios Her(i) f. | Marte 8acrom. ab altera: C.Placentius Her(i) f. \ Marte donu(m) dede(t). 223. Cippus in oppido Prata di Prineipato in gradu ecclesiae ^.Annuntiatae, in agro qui videtur fuisse Abellini. Recognovit Dressel (I2, 1720; IX, 1089; D. 3146). Mariei d(edit).

\

Q.Camurti(us)

\ P.f.

d(onum)

221. Cfr. n. 100. 222. Tabella, cum simul utrimque legi non potuerit, ab altera parte ab eodem scalptore paulo post rescriptam esse cogiteB. Fortasse eum qui dedicavit offendit forma Placentio8 et verba Marte sacrom inepte post nomen donatoris posita.

IV. NUMINA ET 9ACERDOTE9, 221-226

143

224. Basis marmorea reperta Sicyone (I2, 2828). L.Cornelius L.f. Sulla imper(ator) Martei. 226. Fragmentum Corae, ubi Iucundus et Metellus viderunt (I2, 1510; X, 6514; D. 3819). [Mentei Bo]nae\ Serveis contul(erunt) (sestertium) | [- - -] (tria milia quinquaginta quinque); mag(i8tri) (decem)2\ ded(erunt)3 (sestertium quinque milial): | [ ]us Saleivi P. s., leiber coe6 ravitj | [- - -] Timotheus Poplili i . , M. s., Anti\[pchus , ]u8 pop(uli) s., leiber coeravit, | [- - -], Petro Furi L. s., Ra(1) Furi £., P., C. 8., | [ ], Antiochus Vtili Cn. $., leiber coeravit. 226. Neapoli vidit Iucundus (I2,1616; X, 1550). Cn.Cornelius Cn. I. Papia, \ L.Oalonius L. I. Agathocl(es) \ mag(istri) Bonae Menti \ d(e) s(uo) fac(iendum) coer(averunt). 224. Basis dedicata est a Sulla a. 85 bello Mithridatico confecto (cfr. nn. 349, 350). 225. l Aliae dedicationes Menti Bonae Corae factae sunt (X, 6512, 6513). a Etiam in titulo X, 6513 Menti dedicato decem magistri nominabantur. 8 dedit perperain I 2 . 226. Paesto tribuit Henzen, Puteolis Mommsen.

144

INSCRIPTIONES LATINAE LlBERAE REI PUBLICAE

227. Olim Albae Fucentis, postea in finitimo vico AntrosanOj ubi vidit Mommsen (I2, 1817; IX, 3910; D. 3817; im. del. Eitschl, tab. LX). Nicomacu8 Saf(ini) L. s., | Paapia Atiedi L. *., | Dorot(eu8) Tettien(i) T. 8. | Menti Bonae | 6 basim don(um) dant.

228. Prope Albam Fucentem, ut videtur. Servavit Accursius (I2, 1818; IX, 3911; D. 3818). Menti Bonae d(onum) d(ant) Surus Tettieni Marciae 8., Nicomac(us) C. 8.9 | Philonic(us) Albi M. 8.

229. Ara rotunda Eomae olim in museo Albani, nunc in Capitolino (P, 992; VI, 518 cfr. 30784; D. 3190; im. del. Eitschl, tab. XCI). Merqurio vir dat.

\ M\Rustius

M.f. M\n.

\ duum-

1

230. Abellini, ubi vidit antiquus auctor Abellinas (I2, 1612; X, 1153).

229. x Antii, ut videtur, quo ex oppido aram Romam adlatam esse suspicatus est Dessau collato titulo Antiate X, 6650 Q.Rustii duumviri.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 227-232 1

145

2

A.Freio A.f. Gal(eria) \ Mercurial(i) , \ Amatiae Q.f. Maxim(ae) | uxori | 6 P . , L. Freis filiei fecerunt.

231. Litteris rudibus et vetustis. Olim Puteolis, nunc Neapoli in museo nationali (I2, 1618 cfr. p. 731; X, 1589; im. del. Eitschl, tab. LX). Merc(urio) retiari1 [- - -] 2 | dan(t). Mag(istri) curarun(t) | Sex. Calaasi(us) Sex.[f.]*, A.Pon[t(ius)f L. I., | N.Fafini(us) N.f., A.Aemi(lius) Aemi(liae) [l.], | 6 Cn. Atani(us) C.f., L. Ponti(us) L. I. 6a(- - -).

232. Tabella aenea reperta a. 1548 prope Firmum Picenum in vase cretaceo una cum I 2 , 383. Periit (I2, 1920; IX, 5350; D. 3188). a b una p a r t e : L.Pescenius T.f. \ Mircurio dono dedit mereto. a b altera p a r t e : Sacra Iovi Stigio1. 280. x Est tribus Abellini. a Idem quod magister Mercurialis (alii Mercuriales vel magistri Mercuriales Abellini X, 1152, 1154). — Saec. I. 231. l Merc(atores) retiari proposuit Warmington, p. 114, n. 133. 2 Quid scriptum fuerit, non intellegitur. 3 Scriptum est E. * Poni lapis. 232. l Est hemistichium Vergilianum (Aen. IV 638) posteriore aetate incisum. 10. In8criptione8

latinae.

146

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

233. Cippus superne truncatus olim fortasse in hermam desinens, repertus a. 1856 Issae, in oppido insulae Dalmatiae eiusdem nominis, ubi in aedibus privatis vidit Mommsen (I2, 2295; III, 3076; D. 3189). [L.] Pontius Cn.f. | Mircurio | dedit. \ Aeuxio? | 6 [II]6VTIO<; | |Tv]alou ul6; | [fE]pji5i Scopo[v].

234. Lamina aenea Florentiae in museo archaeologico, originis, ut videtur, urbanae (I2, 34; VI, 523; D. 3126; im. del. Eitschl, tab. II). Pl(auto8%) Specios port{afl).

| Menervai

\ donom

\

235. Scriptum ante cocturam in fragmento vasis fictilis reperti Romae inter vias Machiavelli et Buonarrotii nunc in antiquario Capitolino (I2, 460; VI, 30980; im. del. Bull. com., ser. III, 1887, tab. IX). [

Me]nerva dono de[det].

236. Caput marmoreum Minervae ex clipeo prostans, circa quod litterae punctim scriptae sunt. 285. Pertinet ad aedem Minervae Medicae (cfr. Platner-Ashby, Topogr. Dictionary, 1929, p. 344 s.).

IV. NUMINA ET 8ACERD0TE8, 233-238

147

2

Roinae olim in museo Kircheriano (I , 993; VI, 530; im. del. Eitschl, tab. I). Sex., Q.Vesuies Q., Sex.f. d(onum)

d(ant).

237. Graphio scriptum in vasculo fictili nuper reperto Veiis in cisterna quo stips templi quod dicitur Apollinis coniecta est (M.Santangelo, Rendic. Accad. Lincei, ser. VIII, vol. III, 1948, p. 454 ss. et Latomus VIII 1949, p. 37 ss. cum im. del. et phot.; Ann. tpigr. 1950, n. 184; tractavit St.Weinstock, OloUa XXXIII 1954, p. 306 s.). L.Tolonio(s)

ded(et)

Menerva.

238. Lamina aenea (0,18 x 0,52) scripta litteris Faliscis retrogradis, reperta Faleriis novis (S.Maria di Falleri), nunc Eomae in museo villae Iuliae (I2, 365 cum im. del.; XI, 3081; D. 3124; Vetter, 320). Menerva sacru(m). \ [L]a(rs) Cotena La(rtis) f. pretod1 de \ zenatuo sententiad vootum \ dedet. Cuando datu rected | 5 cuncaptum2. 237. Idem homo vasculuni dedit Cereri (n. 64). — Saec. III. 238. l Praetor civitatis conditae post Falerios veteresa. 241 excisos (Polyb. I 65, 2; Liv., Per. X X ; Zon. VIII 18, etc). Littera r assimilata est ad insequentem d, vel potius, ut R.Bloch (Rev. Philol. XXVI 1952, p. Id2) putat, d est r Etruscum. ■ Postrema verba certa expli-

148

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

239. Pictum litteris albis in urceo fictili striato, reperto Tarquiniis, nunc ibi in museo (I2, 447; XI, 6708, 8). Menervai

pocolom.

240. Lapis calcarius Spoletii olim in aedibus publicis, ubi Mommsen, Bormann aliique viderunt, nunc in museo (I2, 2108; XI, 4771; D. 3127). Minervae1 do[n(um) d(ant)] | fullones. | Magistri quinquen(nales) | curavere | 5 C.[F]uuli(us)2 C. I. Statius, | P.Oppi(us) L. I. Pilonicus, \ L.Magni(us) L. I. Alaucus, | Pampilus Turpili T. s.

241. Saxum quadratum lapidis domestici repertum Arimini, nunc ibi in museo (I2, 2128; XI, 359). Q.Pupius vit) l(ibens)

| Salvius m(erito).

\ Minervai

\ v(otum) s(ol-

catione adhuc egent; quando datur rite conceptum interpretatur Vetter. Dialectus Latina mixta e8t cum Fahsca. 239. De poculis deorum cfr. n. 32. 240. l Minervam a fullonibus ot lotoribus praecipue cultam esse constat (Wissowa, Rel. und Kultus*, 1912, p. 254). 2 Euuli legit Bormann, sed gens Fulia ex aliis titulis Spoletinis nota. — Saec. I.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 239-243

149

2

242. Aquileiae, ubi Kandler vidit (I , 2194; V, 799). Menervae.

243. Pars epistylii ex lapide calcario (0,42 x 1,68) reperta a. 1842 una cum n. 244 in vico Prapotto prope S.Pelagio, nunc Tergeste in museo lapidario (I2, 2215; V, 703; I.I., X, 4, n. 383 cum im. phot.; D. 1851). [- - -]ci(us) L. l(ibertus)l} Agato portitor soc(iorum)% s(ervus) | [ ] columnasgue mag(na£), z fi(guras*l) \ [de s]uo Menervai* d(onum) d(ederunt) l(ibentes) m(erito). 242. Minerva praecipue culta est Aquileiao (A.Calderini, Aquileia Komana, 1930, p . 159) et in Histria, ubi 8iib nomine Minervae numen aliquod Illyricum latcre suspicatus sum Riv. fil. class. n.s., X 1932, p. 87 et I.I., X, 2, n. 193; cfr. nn. 243, 244. 243. l Nisi cognomen ante gentilicium positum est, libertus nullum cognomen habuit ut antiquiore aetate mos fuit. 2 Cfr. n. 41 salari{u8) soc{iorum) s(ervus). Socii sunt publicani, quoruin servi vel liberti portorium hic exigebant, quod memorat a. f>9 Cicero (Pro Font. 1, 2). Alter portitor sociorum servus invenitur in titulo Aquileiensi n. 199. Ex titulo in vico Prayotto reperto patet nnes Galliae Cisalpinae ante a. 42 usque ad hanc regionera pertinuisse (cfr. (juae dixi 11 confine nord-orivntale deWItalia romana, Disaertationes Bernenses, ser. I, fasc. 6, 1954, p. 16 88.). Antea scriptum fuit Agato soc. s. 3 fi(ctiles) dubitanter i^roposuit Sticotti, id quod in regione lapicidinis affluente parum veri simile; etiam ininus probabile quod coniecit Mommsen: mag(isterio) filii sui et suo. * Eidem aedi exstruendae alter quoque,

150

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

244. Epistylium mutilum ex lapide calcario (0,24 x 1,52) una cum n. 243 repertum, nunc Tergeste in museo lapidario (P, 2216; V, 704; I.I., X, 4, n. 304 cum im. phot.; D. 5410). Abennaeu8 Catti M. 8. maceriem, \ pinnas et austia1 de 8[u]o fecit, Minervae d(edit). 245. Basis marmorea reperta a. 1903 Lindi in acropoli, ubi Kinch descripsit (I3, 404 cum phot. ectypi chart.; Blinkenberg et Kinch, Lindos, II, 1941, n. 92 cum im. phot.). [L]u(ciii8) M(a)r(ae)1 Foli[os] \ Lindiai]. | ActSxtoc M[ ]* ,A&xva[i Atv&tat].

Menerva[i

246. Basis marmorea (0,123 x 0,305 x 0,238) omni ab parte fracta, reperta inter a. 1902 et 1905 Lindi, ubi adservatur (Blinkenberg et Kinch, Linut videtur, portitor operam dedit (n. 244). — Aetatia fere Sullanae. 244. l maceries est mums qui aream cingebat, pinnae cacumina aedis, austia ostia. Cfr. n. 243. — Aetatis fere Sullanae. 245. l j . Graecorum more omissum; item Graecorum more indicatio patris praenomini subiuncta; Mr. est praenomen Oscum. 2 Post 31 littera O fuisse videtur; profecto non fuit, quod exspectes, Motpatoi). — Ex litterarum Graecarum formis titulum inter a. 300 et 250 scriptum esse putavit Hiller von Gaertringen. Negotiator quidam Italicus posuiflse videtur.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 244-248

151

do8j I I , 1941, n. 323 cum im. phot.; Ann. 1948, n. 180).

epigr.

[P.Cornelius P.f. Lentulus1 | Mt]ne[rv]ae Lin~ diae donum ded[it]. \ [Yl6]nkioc; KopvTjXio^2 uto? | A£vroXos 'Pcojxato^ | 6 ['A$]avai AivSlai xaPltJT)Q[pl0V]247. Basis rotunda ex lapide calcario (a. 0,15; diam. 0,14) reperta Romae in alveo Tiberis, nunc in museo nationali (P, 32; VI, 30986; D. 3148). [ y>nius Q.f. | Numisio dedit | meretod.

Martio1

\ donom

248. Parva basis Florentiae in museo archaeologico, originis, ut videtur, urbanae (I2, 33; VI, 476; D. 3147; im. del. Ritschl, tab. L). [Nu]mi8io Mar[tio] | M.Terebonio(s) donum dat liben[s] \ meritod.

C. I. \

246.* Videtur esse P.Cornelius Lentulus Spinther vel Spinter consul a. 57, qui post consulatum ueque ad a. 53 Ciliciam et Cyprum administravit (Munzer, R E IV, 1, 1900, col. 1392 88.; cfr. n. 502), unde annis 56/53 titulum editores tribuerunt. Sed, cum Lentulus non nuncupetur proconsul, ipse potius putaverim titulum positum esse a. 47, ubi idem Lentulus Rhodi moratus esse videtur (Cic, Ad Att. XI 13, 1). 2 Praenomen patris neglegentia quadratarii omissum. 247. l Cfr. K.Latte, Archiv fiir Beligionswissenschaft XXIV 1926, p. 255 et ad nn. 10-12. — Saec. III.

. 152

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

249. Situla aenea reperta in agro Capenate, nunc Romae in museo villae Iuliae (I2, 2435). Mar(cus) Popi(us) St(ati) f. N(umisio) t(io) d(onum) d(at) me(rito).

Mar-

250. Columna cum capitulo, quod caput bovinum ornabat, reperta a. 1816 in oppido Pescina, haud longe a Marruvio, ubi vidit Tomassetti (I2, 1770; I X , 3658; D. 4021). A.Salvius V(ibi) f. Cledus | Purcefro1 d(at) l(ibens) m(erito).

d(onum)

251. Basis quadrata effossa Eomae a. 1626 in hortis Quirinalibus pontificiis una cum nn. 187, 219. Periit (I2, 803; VI, 565; D. 3141). Quirino

\ L.Aimilius

L.f.1

\ praitor.

249. Eidem numini dedicatus est etiam titulus Atinas X, 5046 = D. 3149 (Marti sive Numiterno). 250.

l

Numen aliunde ignotum.

251. x Fortasse L.Aemilius Papus praetor (Liv. XXVIII 38, 11) vel L.Aemilius Paullus a. 191, consul a. 182 et 168. — Titulus pertinere ad aedem Quirini in Quirinali (Platner-Ashby, Dictionary, 1929, p. 438).

a. 205 praetor videtur Topogr.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 249-255

153

252. Columella ex lapide Albano reperta Romae in monte Palatino eodem loco quo nn. 43, 447, nunc in antiquario Palatino (I2, 971; VI, 566 cfr. 30794; D. 2985; im. del. Hiibner, 94). Remureine.

253. Pompeis pictum in pariete supra aram muro applicitam (l 2 , 1626; IV, 3774; D. 3822). infra sertum p i c t u m : Salutis. in margine superiore scripturae in tectorio antiquiore: Salutei sacrum.

254. Pictum in patera nigra reperta Hortae, nunc Eomae in museo Vaticano (I2, 450; XI, 6708, 10; D. 2967; im. del. Ritschl, tab. X). Salutes

pocolom.

255. Pictum litteris albis in urceolo ansato origini8 incertae. Iioma venit Parisios in museum

252. An pro Remureinil NominativuB utrum Remureina an Kemureine sit, non perspicitur. Nomen autem cum Remuria cohaerere probabile est. — De aetate tituli vide n. 447. 254. De poculis deorum cfr. n. 32.

154

INSCRIPTI0NE8 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

du Louvre (I2, 449; XI, 6708, 9; D. 2966; im. del. Ritschl, tab. X). Saeturni

pocolom.

256. Scriptum ante cocturam in parte aversa amuleti, ut videtur, reperti Romae prope castra praetoria, postca apud Leonem Nardoni (I2, 461; XV, 6121; utroque loco cum im. del.). Saturno.

257. Tabula calcaria (0,64 x 0,59 x 0,34) reperta in agro Polensi prope oppidum Rovigno, ubi exstat (I2, 2218; V, 8184; I.I., X, 1, n. 642 cum im. phot.). Seixomniai

\ Leuciticai1

\ Polates.

258. Basis ex lapide Albano in oppido Oenzano. Periisse videtur (I2, 46; XIV, 2158; D. 3771). Spei

| Teucus

\ Mulvio(s)

| don(um)

d(at).

255. Formam Saeturnus Ritschl restituit etiam apud Festum, p. 432 L. (Saturnus cod)., cum in Pauli epitome (ibid. p. 433) Sateumus Saturnus scriptum sit. De poculis deorum cfr. n. 32. 257. x Numen domesticum aliunde ignotum (cfr. E. Polaschek, RE XXI, 1, 1951, col. 1241). — Titulusautem primis coloniae temporibus (cfr. n. 423) tribuendus esse videtur.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 255-261

155

259. Romae in domo quadam prope apothecas obscuras (nunc via delle Botteghe oscure), ubi vidit Sabinus. Periit (I2, 994; VI, 762). Statae coer(avit).

Matri1

\ Stabilio

lib.

\

fac(iendum)

260. Cippus ex lapide calcario (0,52 x 0,34) Fulginii8 in museo, ubi viderunt Mommsen et Bormann; nunc Romae in museo villae Iuliae (I2, 2111; XI, 5207; D. 4035; Vetter, 235). Supunne

|

sacr(um).

261. Ara inferius imminuta ex lapide calcario (0,43 x 0,41 x 0,21) reperta a. 1924 cum n. 334 inter rudera castelli Duino haud longe ab ostio amnis Timavi, nunc Tergeste in museo lapidario (I2, 2647; I.I., X, 4, n. 318 cum im. phot.). Temavo

| voto \ [suscep]to \ [

].

259. l De Stata matre Wissowa, Rel. und 1912, p. 230. — Versuum divisio incerta.

KuUus1,

260. Numen aliunde ignotum. 261. Timavum pro numine cultum esse constat etiam ex Strabone (V 1, 8); cfr. n. 335. De forma Temavi cfr. n. 262. — Nescio an ara tribuenda sit imperatoriae aetati ineunti.

156

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

262. Arula ex lapide calcario domestico (0,25 x 0,19) reperta in vico Montereale Cellina, qui fuit agri Concordiensis. Vidit Darius Bertolini, sed iam pridem latet (I2, 2195; Pais, 380 cum im. del.; D. 3900). Ti.f.1 \ Temavo Ti. Poppai(us) d(at) l(ibens) m(erito).

|

d(onum)

263. Basis ex lapide Albano reperta Lanuvii, ubi Dessau vidit (P, 1431; XIV, 2093; D. 3933). Tempestatibu[s]

| M.Laberius

C.f. \ dat.

264. Ara ex lapide calcario (0,89 x 0,58 x 0,18) retro desecta, reperta Prasneste extra portam Solis, nunc in horto aedium ubi est la Scuola media governativa (Yicolo di Porta S.Martino). Ipse vidi a. 1950 (I 2 , 1460; XIV, 2902; D. 4020; im. del Kitschl, Suppl.y tab. XVII). Turpeno Patr(i)1 vius | pr(aetores).

| C.Vatron[ius]2,

| L.Orce-

262. l Ti.f. scriptum est in latere. — Titulum, Timavo dedicatum in regione remota, a negotiatore quodam itinerum Aquileiensium memore positum esse suspicatus est Mommsen. 268. Do aede Tempestatum cfr. n. 310. 264. x Numen aliundc ignotum. 2 Yatroni(us) Dessau. Praetores Praenestini. — In latere dextro exstant nonnullae litterae incertae signihcationis. — Saec. II/I. 3

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 262-267

157

265. Cippus ex lapide calcario (0,56 x 0,57 x0,25) pro poste ecclesiae S.Petri in vico Laculo agri Eeatini, ubi vidit a. 1891 Persichetti (I2, 1844; IX, 4636 cfr. p. 684; D. 3484). Q.Murrius Cn.f. lubens merit\p\

\ Vacunae1

vot(um)

| dat

266. Cippus quadratus superne cavatus in iugo supra Castelhiccio di Lecce in Marsis in aedibus privatis, ubi vidit Mommsen (I 2 , 390; I X , 3812; D. 3830). V(ibius) Vetius1 8a(lvi) f. d(onum) d(at) l(ibens) m(erito).

\ Valetudne

|

267. In vico Castelluccio di Lecce, ubi vidit Mommsen (I2, 391; IX, 3813; D. 3829). Aninus

\ vecus1 \ Valetudne

\ donum

| 5 dant.

2(>r>. l De dea Vacuna in Sabinis culta Wissowa, Rel. und KuUus1, 1912, p. 49. Vacunae nemora eodem, ut videtur, loco quo lapis est memorat Plinius (Nat. Hist. III 109) et proximus vicus Bacugno a Vacuna nomen traxisse videtur. 266. x Dubitari potest utrum Yetius an Urtius fuerit. 267. x De vico quodam aliunde ignoto cogitandum esse videtur.

158

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

268. Loco incerto Carniae, ut videtur (Histria excludenda est). Desideratur (I2, 2217 cfr. p. 714 = 736; V, 717; I.I., X, 2, n.l*; D. 4889). Veicae | Noriceiae1 \ A.Poblicius D. I. A[- - - ] 2 , )3 | 6 coir(averunt). | P.Po8tumiu8 P. I. Pau(

269. Basis quadrata ex topho (0,73 x 0,32) ad donarium sustinendum apta, reperta a. 1851 Eomae in tabulario Capitolino, eo loco ubi fuit aedes Veiovis, nunc in museo novo Capitolino, olim Mussolini (I2, 658 cfr. p. 725; VI, 1306; im. del. Eitschl, tab. LVI, phot. D.Mustilli, Museo Mussolini, tab. XVI, 54 et A.M.Colini, Bull. com. LXX 1942, p. 41). C.Fanni(us)

M.f.

| co(n)8(ul)x de | 8ena(tu8)

8en(tentia) \ dedit. 268. x Veica Noriceia fuit quoddam numen loci. Et Veica et Noriceia nomina sunt Illyrica (cfr. Krahe, Altillyr. Personennamen, 1929, p. 148 ss.). Vox Noriceia a regione derivata esse putatur; vix recte de familia quadam cogitavit Keune, Roscher'8 Lexikon der Mijthol. VI 19251937, col. 173 8. * A.Poblicius D.l. Antioc{hu8) memoratur in statua reperta in monte S.Helenae, nunc Magdalensberg, in Carinthia (III, 4815) ubi antiquitus magnam (cfr. urbem fuisse recentes effossiones ost^nderunt R.Egger, La nouvelle Clio III 1951, p. 218 ss.). 3 Magistri fani fuisse videntur. 269. l A. 122. — Basim ad aedem Veiovis pertinuisse animadvertit Colini. De cultu Veiovis vel Veaiovis Wissowa, Rel. und Kultus*, 1912, p. 236 ss.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 268-272

159

270. Ara quadrata ex lapide Albano (0,955 x 0,955 x 0,23) formae vetustae lateribus curvatis (cfr. n. 95) reperta a. 1826 Bovillis, nunc Romae in hortis Colonna (I2, 1439; XIV, 2387; D. 2988; cfr. Al.Dobosi, Ephem. Dacoromana VI 1935, p. 266 ss.; im. del. Ritschl, tab. LVI, phot. Bull. com. LXI 1933, p. 180 et Journ. Rom. St. X X I X 1939, p. 146). in fronte: Vediovei patrei1 \ genteiles Iuliei2. in latere d e x t r o : Vedi[ov]ei* aara. in p a r t e postica: leege Albana dicata*.

271. Fragmentum columnae (diam. 0,32) insertum altari ecclesiae S.Angeli Anagniae (I 2 , 2536). L.Metiliu[8 - / . ] , | P.Gavius P.f. \ pr(aetores)1 s(enatus) c(onsulto) \ p(ecunia) Venerus2.

272. Basicula marmorea quadrata (0,04x0,05) reperta a. 1894 vel paulo antea Tarricinae prope 270. x patrei postea additum. 2 Sacrarium gentis Iuliae Bovillis fuisse constat etiam ex Tacito (Ann. II 41; cfr. XV 23). Scilicet Iulii, Alba oriundi, sacra gentilicia fecerunt Bovillis, quae in3 locum Albae dirutae 8ucceBserant (cfr. XIV, p. 231). Vocabulum perperam additum postea a quadratario erasum. 4 Cfr. nn. 132, 139, 165 et IX, 4185 = D. 3628: Laribus d.d. Romano more dedicata. 271. x Etiam imperatoria aetate praetores Anagniae praefuerunt. 8 Cfr. n. 39.

160

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

latus ad meridiem vergens aedis Iovis Anxuris (I 2 , 1553; D. 3169 a). Deocter \ Veneri \ Opsequenti | l(ibens) don(at).

m(erito)

273. Boviani, ubi vidit Mommsen (I2, 1751; IX, 2569; im. del. Eitschl, tab. LIX). Helviae \ Mesi /., | sacerdot(i) filiei de suo.

Vener(is),

\

274. Pictum in urceo striato reperto Tarquiniis, nunc ibi in museo (I2, 451; XI, 6708, 11). Veneres

pocolom.

275. Tegula reperta Puteolis, postea Neapoli, ubi vidit Daniele (I2, 2297; X, 8042, 1; D. 3165). Venerus

Heruc(inae).

272. Num titulus liberae rei publicae buendus sit, dubitandum mihi esse videtur. sequena appellatur etiam apud Servium, Ad et in aliis titulis (XIV, 3569 = I.I., IV, 1, 3169 a; X, 855*).

aetati triVenus ObAen. I 720 n. 71; D.

274. Venere[s pocolom] est etiam pictum in vasculo nigro colore obducto reperto Caere (I 2 , 2495; XI, 8124, 19). De poculis deorum cfr. n. 32. 275. Venus Erycina non solum in Sicilia (cfr. nn. 276279), sed etiam Romae, Potentiae, Herculanei culta est (cfr. Wissowa, Rel. und Kultus2, 1912, p. 290).

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 272-279

161

276. In monte Eryce, ubi plures docti Siculi viderunt (I2, 2221; X, 7253; D. 3163). Venerei1

Erucina[i].

277. Columella reperta in monte Eryce, postea Drepani apud comitem Hernandez, ubi vidit Mommsen (I 2 , 2222; X, 7254; D. 3164). [Vene]re

| Erucinai

\ dono(m)

| dedet.

278. Lapis repertus in monte Eryce, postea in museo oppidi Monte San Giuliano, ubi vidit Mommsen (I2, 2223; X, 7255; D. 3164 a). [Verijerei Erucin(ai)

| [s]acrom. | [- -]ltinius

p.f.

279. Syracusis in pavimento musivo a. 1576. Periit (F, 2224; X, 7121).

effosso

On. Octavio A.f. Mi. Niconor Bolonar. \ Velic. Vener. Taric. pavimentum^ sedi\lia fecit aedemque reficiendo coir. 276. A.f.

x

Veneri unus ex descriptoribus.

279. Mommsen sic restituit dubitans: C.Octavi(u8) Mai(cial) Nicanor Bononia (!) vublic(anu8) Ve-

11. In9criptione8

latinae.

162

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

280. Parvum epistyhum a dextra fractum repertum Deli (I 2 , 2246). Veneri Vi[ctrici^.] \ L.Bombius

M.f.

prox[—].

281. Ara ex lapide Albano (1,015 x 0,89) lateribus curvatis formae vetustae (cfr. n. 95), reperta a. 1876 Komae ad sinistram viae del Macao prope aedes del Ministero delle Finanze, nunc in museo novo Capitolino, olim Mussolini (I 2 , 804 cfr. pp. 727 et 839; VI, 3732 - 3 1 0 5 7 ; D. 4019; im. phot. Bull. com. L X I 1933, p. 177 et D.Mustilli, Museo Mussolini, tab. VII, 24). Vermino1 | duo(m)vir*

\ A.Postumius A.f. A.n. lege Plaetoria.

ner(ei) Heruc(inai) pavimentum, reficiend(am) coir(avit).

Albi(nus)%

sedilia fecit aedemque

2 8 0 . ^ ^ 0 . 1 Corpus; P R O / E u H . Corr.Hell. X X X I I I 1909, p. 507, n. 23. 281. l Verminus deus ignotus conferendus cum iumentorum verminatione (Plin., Nat.Hist.8 XXVIII 180; X X X 144; cfr. Veg., Mulom. I 44, 1). Consul a. 180, censor a. 174. Idem Postumius, duovir eadem lege Plaetoria, alioquin ignota, alteram aram dedicavit (n. 121); utramque autem aram dicatam esse ex pestilentia orta a. 175 magna cum strage boum hominumque (Liv. XLI 21, 6; Obs. 10) probavisse mihi videtur Munzer, Bull. com. LXVII 1939, p. 29 s., vide autem De Sanctis, Storia dei Eomani IV, 2, 1, 1953, p. 305, not. 816. 3 De duoviris aedi dedicandae Mommsen, Bom. Staatsrecht, II 8 , 1887, p. 621.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 280-284

163

282. Pictum in fragmento urcei striati reperto Lanuvii, nunc Londinii in museo Britannico (I 2 , 452 cum im. del., cfr. p. 722; D. 2968). Vestai

pocolo(m).

283. Lapis repertus prope Ortona. Periisse videtur (P, 392 cfr. p. 739; I X , 3808; D . 4023; Vetter, 228 b; a Tomassetti im. del. repetivit Eitschl, tab. III).

V(ibius) A[t]iediu[s] \ Ve[s]une \ Erinie et \ Erine |6 Patre1 | dono me[r]i(to) \ lib[s]. 284. Fragmentum lapidis Tiburtini repertum Eomae in Palatino in hortis Farnesianis (P, 805; VI, 3733 = 31059). [Vict]oriai \ [ ]cius C.f. \ [p]r(aetor) s(enatus) c(on8ulto) d(onum) d(at). 282. Alterum poculum eodem titulo inscriptum nuper prodiit haud longe a Carsiolis (A.Cederaa, Not. 8cavif 1951, p. 214 = Ann. &pigr. 1953, n. 157). De poculis deorum cfr. n. 32. 288. l Vesuna Erinia ut Hercules Iovius (n. 147) et Parca Maurtia (ad nn. 10-12). Vesuna dea memoratur in monumentis Osce et Volsce scriptis et in tabulis Iguvinis (IV, 3, 6, 10, 12, 25). Erinis Pater aliunde ignotus. Animadverte numini feminino et masculino idem nomen esse (cfr. K.Latte, Archiv fiir Beligionswissenschaft XXIV 1926, p. 255). 284. De aede Victoriae in Palatio cfr. J.Lugli, Boma antica, 1946, p. 427 BB.

164

INSCRIPTIONES LATINAE UBERAE REI PUBLICAE

285. Prope oppidum Trasacco, ubi fuit vicus Supinas, ad ripam Fucini lacus in Marsis, una cum n. 286, postea in oppido Luco nef Marsi (I2, 387; IX, 3848; im. del. Eitschl, tab. XCVIII). 8a(lvius)y 8ta(tius) Fl(avi)1 \ Vic(toriae) d(onum) d(ant) l(ibentes) \ m(erito). 286. Prope oppidum Trasacco una cum n. 285, postea in oppido Luco ne" Marsi (I2, 388 cfr. p. 832; IX, 3849; D. 3814; Vetter, 228 d; im. del. Eitschl, tab. XCVHI). Vecos Supn(as)1 \ Victorie seinq(om)2\ dono dedet \ lubs mereto; | 5 queistores* \ 8a(lvios) Magio(s) St(ati) /., | Pac(uios) Anaiedio(s) St(ati) (/.). 287. Cippus ex lapide calcario (1,155 x 0,460,505 x 0,42) erutus e ruinis Albae Fucentis, nunc ibi in monasterio ad dirutam ecclesiam S.Petri, ubi vidi a. 1950 (IX, 6349). 285. x Minus, ut videtur, probabile Sa(lvius) Sta(tius) (vel aliud nomen ut Staiedius Staius) Fl(avi) (/.). 286. x Supinates memorantur in n. 88. 2 Quod Ihm (Bhein. Mus. LVII 1902, p. 316) censuit seinq. perperam scriptum esse pro 8eingn(om), scil. signum, comprobavit F.Muller, Mnemosyne, ser. I I I , vol. II, 1935, p. 244; cfr. etiam seino n. 303. At agnomen esae Victoriae putavit DesBau. 3 Quaestores in aliis quoque vicis occurrunt. — Propter tribum Sergiam (cfr. n. 88) vicus pertinuit aut ad rem publicam Antinatium aut Marruvinorum (IX, p. 364).

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 285-289

L.Helvaci(us) C.f. M.n. | Corbulo pr(aetor) sent(entia). Volkan(o) donum2 | de sen(atus)

165 1

|

288. Pictum colore albo in patera nigra reperta Tarquiniis, ab a. 1828 Berolini in museo (I 2 , 453; XI, 6708, 12; D. 2969; im. del. Ritschl, tab. X). Volcani

pocolom.

289. Basis (0,485 x^0,38 x 0,38) reperta Deli (P, 2247; Inscript. de Delos, 2440). L.Pumidius L. L, M.Castricius Q. L, | Cn. Otacilius Q. L, A.Claudius Sex. L, \ Cn.Mescinius M. L, | Philologus Aprodisiu1 | 5 Dositheus2, A.Granius Q. L, | Archibius Aprodisiu1, \ C.Nerius M. I. Hisce \ signum Volcani merito \ statuerunt. in saxo infra posito: Heraclides Castrici (servus). 287. x Nisi praetor fuit coloniae Latinae deductae a. 303, vocabulo praetoris signifieari puto quattuorvirum municipii quod post bellum sociorum coloniae Latinae successit; neque enim titulus aetate Sullana antiquior esse videtur (cfr. quae dixi 2Mem. Accad. Lincei, ser. VIII, vol. II, 1950, p. 315 s.). NYM litteris contignatis; haud recte DON Corpus. 2S8. De poculis deorum cfr. n. 32. 289. J 'A9poSi(jto'j scil. ftlius; cfr. n. 178 a. 2 Dositheus cognomen esse videtur Philologi. — Versus 1-2 scripti suut in plintho. Puncta quadrangula.

166

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

290. Lapis tophaceus a dextra et sinistra fractus, repertus in agro Capenate, postea in vico Ponzano Romano apud Dotti (I2, 2436, cfr. pp. 718 et 831; XI, 7762; D. 9231; im. del. ad ect. Bull com. XXXIV 1906, p. 60; Vetter, 361). [- ~]munib(us) Regenat^ibus)1 | [-] Numesio(s) M.f. d(onum) d(at) l(ubens) m(ereto). 291. Ara ex lapide Tiburtino lateribus curvatis forma^ vetustae (cfr. n. 95) Roraae in Palatini angulo qui est inter septentrionem et occidentem (I 2 , 801 cfr. pp. 727 et 839; VI, 110 = 30694; D. 4015; im. del. ftitschl, tab. LVI, phot. Bull. com. LXI 1933, p. 179). Sei deo sei deivae1 sac(rum). \ C.Sextius C.f. Calvinus2 pr(aetor) \ de senati sententia \ restituit. 292. Cippus e lapide Tiburtino Tibure repertus, nunc Romae in museo Laterano (I 2 , 1485; XIV, 3572; I.I., IV, 1, n. 12; D. 4017). Sei deus | sei dea. 290. x Sie legit R.Egger ratus subesse nomen deoruin ut Semune8 cura epitheto quodam tracto ex loco; [Ter]munib{u8) proposuit Vetter; Munibregenai perperam Kretschmer, Glotta VIII 1917, p. 139. Haud recte alii de titulo Numisio Martio dicato (cfr. nn. 247-249) cogitaverunt. 291. x Cfr. A.Brelich, Die geheime Schutzgottheit von Rom {Albae Vigiliae, n.a., VI 1949), p. 10 ss. et p. 58 not, 15. a Fortasse is qui memoratur a Cicerone (Brut.

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 290-295

167

293. Spotetii. Periit (P, 2644; XI, 7866). Sei deo sei deae.

294. Par8 inferior sinistra parvi cippi e lapide calcario (0,10 x 0,11 x 0,065) donarium sustinentis repertum Komae in proximis effossionibus areae Argentinae in cloaca ante aedem quae dicitur B. Exstat in repositis areae Argentinae (I.Marchetti Longhi, Bull. com. LX 1932, p. 310; L X X I 1943-1945, p. 62, utroque loco cum im. phot.; Ann. Spigr. 1948, n. 89; cfr. Doxa I I 1949, p. 77). [ ]eisqu[e | d]ederon[t pro] \ domod fa[miliad] \ souad quis[que] | 6 leibereique.

295. Lapis Albanus vel tophus, repertus in Esquilino ad S.Petri in vinculis. Descripsit Fulvius Ursinus. Periit (I 2 , 608; VI, 1281 cfr. pp. 3134 et 3798; D. 12). M.Claudius

M.f.

\ consol \ Hinnad

cepit.

34, 130; De orat. II 61, 249), filius, ut videtur, consulis eiusdem nominis a. 124. 294. Saec. I I I . 295. Lapis sustinuit signum a M.Marcello, quinquiens consule, Ilenna ablatum, quam urbein a Marcello a. 214 captam esse praedamque inde Romam adportatam ex Livio constat (XXIV 39). Signa tabulaeque ab eodem Marcello ex Sicilia devecta diis dedicata esse non semel

168

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

296. Ara ex lapide Albano a sinistra et inferius fracta (0,50 X 0,73) formae vetustae lateribus curvatis (cfr. n. 95), reperta Romae in colle Oppio, nunc in antiquario Capitolino (C.Pietrangeli, Butt. com. L X I X 1941, p. 167 cum im. phot.; Ann. ipigr. 1948, n. 65). [. Co^minius1 T.f. Longinus natus) c(onsulto).

\ pr(aetor) ex s(e-

297. Angulus superior dexter (0,05 x 0,12) tabellae aeneae aetatis liberae rei publicae, ab a. 1937 Romae in antiquario Capitolino (C.Pietrangeli, Bull. com. LXVIII 1940, p.177). [- - -] Mescinius f. | cons(ecrarunt).

L.f.

| [

] Burboleius

C.

298. Saxum lapidis Albani (0,48 x 1,08 x 0,32) repertum Ariciae in ruinis sacelli (I 2 , 2660 a; im. del. Not. scavi 1930, p. 372). Duronia

Pont[

].

traduntur (cfr. Cic, In Verr. II, IV 54, 120 8.; Liv. XXV 40, 1). Titulus positus esse videtur a. 211, quo Marcelius de Siculis triumphavit (cfr. n. 218), vel paulo post. Consonans gemina verbi Hinnad ex vocabulo Graeco derivata esse videtur (cfr. n. 320). 296. x Cum duae litterae nominis perierint, supplevi Cominius. Cominii enim equites Romani Caesaris aetate noti (cfr. RE IV, 1, 199, col. 607 s.) et L.Cominius eenator pedarius memoratur a Frontino (Aq. 99) ad a. 11,

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 296-301

169

299. Duo cippi rotundi ex lapide calcario Praenestino, eodem titulo inscripti, reperti Praeneste prope ecclesiam S.Rocbi, ubi Dessau vidit (I2, 1461; XIV, 2906; D. 6246). C.Magulnius C.f. \ Scato Maxs(imus)j | C. Saufeius C.f. | Flaccus |5 pr(aetores) \ sacraverunt. 300. Corae in epistylio ianuae aedis quae Herculis dicitur, adhuc loco antiquo (I2, 1511; X, 6517; im. del. Ritschl, tab. LXVIII). M.M[d\tliusx M.f., L.Turpilius L.f. duomvires2 de senatus \ sente[n]tia aedem faciendam ooeraverunt eisdemque probavere. 301. Corae, ubi Iucundus et Fea viderunt (I2, 1512; X, 6518; D. 6273). Paul(la) Toutia M.f. et | consuplicatrices1. 299. In altero cippo praeoedit nomen C.Saufei. Ecclesia S.Rochi maiore intervallo a sacrario Fortunae distat quam ut existimes lapidem illinc devolutum esse. 300. l Sic excepit Mommsen, alii alio modo. Matlius proposuit ex I2, 197 Warmington, n. 50. a Pro duoviris aedi dedicandae habuit Mommsen (IX, p. 465); ipse eosdem putaverim atque praetores qui urbi Latinae praefuerunt. —■ Aetatis fere Sullanae. De aede cfr. R. Delbruck, Hellen. Bauten in Latium, II, 1912, p. 23 88. 301. x Sic Fabretti ex vetere ms.; consulpicatrices Iucundus (cod. Ver.), consupplicatrices Fea; vocabulum

170

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

302. In margine superiore vasculi aenei (diam. 0,24), incertum ubi reperti, nunc in museo Britannico (I2, 398 cum im. del.; IX, 4204; D. 6127). Q.Lainio{s)

Q.f. praifectos1 pro trebibos2 fecit.

303. Tabella aenea (0,06 x 0,002) imminuta, clavis donario olim affixa, utrimque, sed diversa manu, inscripta (ab una parte pro e est E, in altera II), inventa a. 1878 ad lacum Fucinum, nunc ex collectione Froehner Parisiis in Cabinet des m6dailles (M.Lejeune Rev. £t. Lat. X X X 1952, p. 91 88. cum imaginibus del. et phot. et amplissimo commentario; Ann. Spigr. 1953, n. 218). ab una p a r t e : Petro Setm[ ] | Ceseius Vet. E[ ] | veci Petini [ ] | edendre cosn[ ]. ab altera: [ ]s Sep. f. et \ [ ]isius Vet. \ [ ]ront. veci \ [ ] ut seino | 6 [ ] fecront. E x utraque parte hunc fere titulum constituerim: Petro{s) Setm[ius] Sep{i*t) f. et Ceseius hic tantum occurrit. — Eidem saxo inscriptus fuit titulus multo recentioris aetatis (X, 6511; D. 3488) Matri Matutae dicatus. 302. l Praefectum Mommsen statuit fuisse ex iis qui Roma Capuam, Cumas atque in alia oppida Campaniae mittebantur; recte autem dubitat G.Tibiletti, Rendic. Istituto Lombardo LXXXVI 1953, p. 82, not. 103. 2 Tribus simt eius oppidi cuius Laenius praefectus fuit. 803. In utraque facio eundem fere titulum incisum esse cum Froehner existimo; sed sub adspectum posteriore saltem aetate venit sola facies inscripta desinens in

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 302-305 x

2

Vet( ) E [- - f. - -]ront veci Petini sein[q(nom)]z edendre cosn*[- ?] fecront.

171

[ita]

ut

304. Olim prope Hadriam, postea Hadriae in aedibus privatis, ubi vidit Dressel (I 2 , 1894; I X , 5019; D. 5427). [-] Sanguri(us) C.f., \ L. Oargoni(us) L.f. q(uaestoresy \ sacellum d(e) s(enatus) s(ententia) saepiundum | 5 couraverunt.

\ \

> / 305. Tabula ex lapide calcario (0,72 x 1,10 x 0,15) reperta a. 1895 sub Monte Giove prope vicum fecronU quae E pro e exhibet, id quod ex eo apparet quod foramen delevit partem Ruperiorem litterae II qua postremus versus alterius faoiei initium capit. Recentiorem autem titulum forma litterae e mutata in aversa tabella scriptum esse putem sive quod donarium cui tabella affixa fuerit pessum venerit sive quod in antiquiore textu incidendo error quidam factus sit (cfr. nn. 192, 222). — x Ge8eius praenomen mihi esse videtur, non nomen quod verbo Vet. breviatum esse suspicor. Signum quod sequitur (II) pro numero Froehner accepit unde de duoviri8 vici cogitavit; mihi est littera E ad praenomen patris pertinens, quod ut in altero homine requiras; an erratum sit pro I', scil. f{ilius), dubitat Ivejeune. 2 [fecjront interpretatus est Froehner, [jec]ront vel [dedjront Lejeune, sed nomen magistratus vici hic desideramus. 3 ita supplevit Froehner; seino, quod Lejeune erratum esse pro seinq. suspicatur, est signum (cfr. n. 286). 4 edendre cosn non intellegitur. l)e Dentre consule a. 302 vel 284 cogitavit Froehner, sed hac aetate ad lacum Fucinum annum indicatum esse nomine alterius consulis Romani minufl verisimile; co(n)s(e)n[su] proposuit Lejeune. 804.

l

q scriptum a dextra inter vv. 1 et 2.

172

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Cellino vecchio in agro qui videtur fuisse Hadrianus (I2, 1898 cum im. phot. ectypi chart.; D. 6132 b). M.Petrucidi(us) C / . , L.Pamdi(us) P.[f. ] | aras, crepidine(m), colu[mnas, ] | magistris1 de alec[torum2 sententia ]. 306. Parallelepipedon ex lapide arenario (0,27 x 0,98 x 1,51) repertum prope Terzo haud longe ab Aquileia in alveo fluminis Alsa^ (hodie Aussa) eo loco ubi Komana aetate pons fuit, nunc Aquileiae in museo (I 2 , 2822; im. phot. Not. scavi 1933, p. 115). De doneis \ L.Babrinius

L.f., \ K.Vibius

K.f.

307, In Epiro ad promontorium, ut videtur, quod hodie dicitur Kavo Kephali. Servavit Cyriacus (P, 795; I I I , 582; CIG, I I , 1824). o(peratus) Sex. lulius Sex. I. Me[n)o[piy,usl e(st)2 | a. d. XIIX k(alendas) Sex(tiles) [M.An]805. l Scil. pagi; magistris est nom.pl. 2 Cfr. I2, 1711. 306. De donis dei cuiusdam divenditis Babrinium et Vibium magistros aedis cuiusdam vel magistratus Aquileienses monumentum aliquod in honorem eiusdem dei exstruxisse puto. Nullurn honoris nomeu a dextra scriptum est. — Saec. I in. 307. l Meleoflu8 traditur. * O.f. traditur, quod, si recte exceptum, solvendum est o(pus) f(ecit), vel, melius

IV. NUMINA ET SACERDOTES, 305-308

173

t(onio), P.Dol(abella) co(n)s(ulibusf \ memorq(ue) fuit deorum et \ feili suei et libertae suae Monifmes . Vale.

308. Tabula reperta Ampliipoli, nunc Ienikioi, ubi vidit Perdrizet (I2, 2231; III, 14204). Pamphilus Pescen(ni) | Q. ser. votum quod \ promeisit s(olvit) l(ubens) M(- - -)x m(erito) \ pro [f]i[l]io. fortasse, o(peratu8) e(st). 8 A. 44. — Consuetudo fuit praesertim Graecorum quibusdam locia deorum recordandi suosque commendandi (cfr. A.Rehm, Philologus XCIV p. 1 88.). Ad promontorium quod dixi reperti 8unt similes 1941, tituli Latini et Graeci (III, 583, 584; CIG, 18241827), ex quibus apparet hoc loco a nautis celebrato praecipue Castores invocatos esse. 808.

x

M(ercurio) Perdrizet dubitans.

V. MAGISTEATUS EOMANI EOEUMQUE FAMILIAE. E E X AEQUICOLUS

309-317. Sepulcrum Scipionum incisum ex vivo topho extra portam Capenam, ubi Cicero (Tuscul. disp. I 7, 13; Pro Archia 9, 22), Livius (XXXVIII 56, 4), Plinius (Nat. Hist. VII 114), Suetonius (p. 295 ed. Roth) memorant, effossum est a. 17801783 (de his effossionibus videas nunc P.Nicorescu, Ephem. Dacorom. I 1923, p. 1 s.). In sepulcro iam antea vastato complures tum sarcophagi, plerique titulis ornati, apparuerunt, ex quibus partes inscriptae avulsae sunt et in museum Vaticanum translatae, quo paucis annis ante pervenit etiam tabula a. 1614 in eodem sepulcro eruderata (n. 310 b) posteaque in aedibus Barberini adservata. Unus notissimus ille sarcophagus Scipionis Barbati (n. 309) integer in museum Vaticanum transportatus. Sepulcri viginti fere annis ante in pristinum statum redacti (cfr. A.M.Colini, Capitolium V 1929, p. 182 88.); ichnographiam delineavit I.Gismondi (apud Colini p. 183 et Archaol. Anzeiger 1929, col. 97 8.). Conditi sunt hoc sepulcro Cornelii Scipiones eorumque familiae homines ab initiis usque ad interitum stirpis, scilicet ab initio saeculi quarti usque ad finem primi (stemma proposuit Mommsen I 2 , p. 375). Scipiones autem Nasicae, fortasse etiam Asinae qui a ceteris Scipionibus se separaverunt, alia sepulcra sibi quaesivisse videntur. Posteriore aetate Scipionum nomine et sepulcro Lentuli usi 8unt. Cornelios patricios ante Sullam dictatorem non igne crematos, sed humatos esse testantur etiam Cicero (De leg. I I 22, 57) et Plinius (Nat. Hist. VII 187). 12. Inscriptiones

latinae.

178

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

309. Sarcophagus (1,42 x 2,77 x 1,10) ex lapide Albano affabre ornatus (I2, 6, 7 cfr. pp. 718, 739; VI, 1284, 1285 cfr. 31587, 31588 «t p. 3799; D. 1; Buecheler, 7; irn. phot. Ephem. Dacorom. I 1923, pp. 42, 44, H.Marucchi, Guida della Galleria lapidaria del Museo Vaticano, 1912, p. 83 aliique multi). [L.Corneli]o(s)

Cn. f.

Scipio1

Cornelius Lucius Scipio Barbatus - Gnaivod patre | prognatus, fortis vir sapiensquequoius forma virtutei parisuma \ fuit*, - consol, censor, aidilis* quei fuit apud vos. - Taurasia, Cisauna \° Samnio cepitj - subigit omne Loucanam opsidesque abdoucit*. 309. x In operculo litteris rubro colore pictis, non incisis. Hunc unurn titulum ab origine in sarcophago fuisse veri simile est, cum priscorum Romanorum moa fuerit ut defuncti nomen primo casu scriberetur nec quicquam plerumque adiceretur. 2 Versus primus et principium secundi scalpro deleta sunt; in primo versu Garrucci sibi legere visus est litteras est, quas litteras non agnovit Hulsen, cui in secundo versu satis clare apparuerunt litterae eso referendae ad vocem cesor. Nicorescu (p. 47) aliarum litterarum vestigia animadvertit nec tamen eadem a Garrucci et a Hulsen visa (oculi mei parum firmi nihil certi deprehendere potuerunt). Utcumque res est, honores hic enumeratos esse conicere licet partemque hanc deletam esse cum carmen insculptum sit pro certo adfirmandum. 8 Forma cum virtute coniuncta ex more Graecorum. 4 Barbatus consul fuit a. 298, censor anno fortasse 280 (cfr. I.I., XIII, 1, p. 113); aedilitas exhoc uno loco nota. 5 Quae in elogio de rebus a Scipione in consulatu gestis praedicantur parum conveniunt cum iis quae a Livio (X 12, 5 33.) accepimus. Scriptum enim Livius reliquit

V. MAGISTRATUS ROMAKI, 309-310

179

' 310. Duae tabulae (0,405 x 1,685; 0,62 x 1,25) ex lapide Albano ad anticam partem arcae pertinentes, altera brevi titulo picto, altera, a dextra bello Samnitibus indicto, cum Scipioni Etruria, Cn.Fulvio collegae Samnites obvenissent, a Scipione Etruscos victos esse, a Fulvio autem Samnites ad Bovianum magna victoria fusos esse, Auiidenam oppidum captum et de Samnitibus triumphatum. Atque re vera Fulvium de Samnitibus Etruscisque triumphavisse fasti triumphales Capitolini ad a.259 declarant, ita ut a Fulvio prius Samnites, deinde Etruscos victos esse existimandum sit (cfr. etiam Front., Strat. I 6, 1; 11, 2). Verum ordinem rerum sic Mommsen restituendum esse putavit: « Anno sequente 456/298, cum utrique consuli Samnium provincia decreta esset, Cn.Fulvius Samnites ad Bovianum vicit Aufidenamque cepit, item L.Scipio Taurasiam et Cisaunam oppida in Samnio expugnavit. Quibus rebus Samnitibus fractis Fulvius in Etruscos profectus eos perculit, Scipio exercitum duxit in Lucaniam omnemque subegit obsidibusque acceptis Romam rediit. Triumphavit Fulvius solus, fortasse quoniam do Lucanis nomine amicis etsi re hostibus patres triumphari noluerunt, in Samnio autem magis bene pugnatum quam debellatum, Etruria sola tota pacata visa est ». Taurasia, quae memoratur praeterea a Livio (XL 38, 3), fuit in agro quo postea deducti sunt Ligures Corneliani et Baebiani, Cisauna plane ignota. Samnio pro ablativo habet Mommsen neque eius argumenta facile improbari posse videntur; tamen pro accusativo interpretatur Leo, Analecta Plautina, I, 1896, p. 11. Res quas Barbatus gessit a. 297 et 295 legatus Q.Fabii Maximi (Liv. X 14, 14; 25, 11; 26, 8), anno vero 293 legatus L.Papirii Cursoris (Liv. X 40, 7) silentio praetermissae sunt. Carmen versibus Saturniis scriptum est, sed de numeris constituendis viri docti adhuc dissentiunt (cfr. Schanz-Hosius, Geschichte der rom. Litteratur, I, 1927, p. 15 ss.). Singuli autem versus Saturnii lineolis transversis distincti sunt; lineolam post primum versum omissam ego, quo res magis pateat, addidi. Ex fonnis litterarum, ex usu verborum, ex declinatione carmen recentius esse elogio filii (n. 310) omnibus persuasum est. Scilicet, cum

180

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

imminuta, longiore titulo inciso ornata, quas eiusdem sarcophagi esse, ita ut sub picto nomine elogium incisum fuerit, iam pridem viri docti intellexerunt (I2, 8, 9 cfr. pp. 718, 831; VI, 1256, 1287 cfr. p. 3799; D. 2, 3; Buecheler, 6; im. phot. tabulae maioris H.Marucchi, Ouida della Oalleria lapidaria del Museo Vaticano, 1912, p. 85). L.Cornelio(s) L.f. Scipio \ aidiles, cosol, cesor1. Honc oino ploirume cosentiont R[omane] duonoro optumo fuise viro2 Luciom Scipione. Filios Barbati res a viris defunctis gestae longis elogiis celebrari coeperunt, titulus paulo post mortem incisus, honores fortasse solos recensens, ariaior visus est et in eius locum carmen substitutum. Ut in filio (n. 310), carraen tribus versibus nomen et genus celebravisse, alteris tribus honores et res geatas observavit Buecheler. In topho prope eum locum ubi fuit sarcophagus Barbati hic titulus scariphatus est (I 8 , 2660): cuiq\ue su(os) cipo(s). 810. x Litteris, ut supra dixi, pictis, non incisis; omnes autem litterae nunc restitutae sunt. In initio v. 1 littera L hodie deest; at exstat in initio v. 2 littera A quam Corporis editores pro deperdita dederunt. L.Cornelius L.f. Cn.n. Scipio, ut dicitur in fastis consularibus et triuinphalibus Capitolinis, consulatum gessit a. 259, censuram a. 258; quo anno aedilis fuerit, ignoramus. 2 Iisdem verbis initium cepit elo^ium A.Atilii Caiatini vel Calatini, consulis a. 258 et 254, quod nobis Cicero servavit (De fin. II 35, 116; Cat. mai. 17, 61): hunc unum plurimae consentiunt gentes populi primarium fuisse virum; nimirum auctores horum carminum poetica virtute non abundaverunt. Etiam P.Cornelius Scipio Nasica, Lucii huius nepos, nondum quaestorius, a. 205 vir bonorum optimus iudicatus est (Liv. X X I X 14, 8;

V. MAOISTRATUS ROMANI, 310

181

consol, censor, aidilis hic fuet a[pud vos]. Hec cepit Corsica Aleriaque urbe3, dedet Tempestatebus aide mereto[d]*. cfr. J.Vogt, Hermes LXVIII 1933, p. 84 ss.). 3 Scipionem consulem contra Sardos et Corsos feliciter pugnavisse Aleriamque urbem cepisse complures auctores tradiderunt (Liv. Per. XVII; Zonar. VIII 11; Flor. I 18, 15; Oros. IV 7, 11; Eutrop. II 20, aliique) et de Poenis et Sardin(ia), Corsica V id. Mart. an. CDXGl V triuinphum egisse fasti triumphales testantur. In elogio silentio praetermissum esse Scipionem post Corsicam captam m Sardiniam transisse Olbiamque obsedisse ex eo Mommsen censuit quod Scipio re infecta ex Sardinia abiit, sed iure miramur triumphum actum nullo verbo memoratum esse. Nec tamen nobis persuadebimus triumphum, ut nonnulli putant (cfr. Beloch, Rom. Oeschichte, 1926, p. 88) postea fictum esse (triumphum defendit Leuze, Klio X 1910, p. 406 ss.). * Aedem Tempestatibus a Scipione scilicet ex manubiis dedicatam memorat Ovidius ad d. 1 Iun. (Fast. VI 193 s.): Te quoque, Tempestas, meritam delubra fatemur, | cum paene est Corsis obruta classis aquis. Sed Tempestatibus sacrum factum esse d. 23 Dec. ex kalendario Antiate maiore nuper comperimus (n. 9). Aedem in regione prima post aedem Martis et Minervae Notitia urbis (ValentiniZucchetti, Codice topografico I 1940, p. 165) enumerat, haud procul a sepulcro Scipionum. Elogium paulo post mortem L.Scipionis, quam circa a. 230 evenisse putes, insculptum esse veri simiie videtur. Sed potissimum ex formis consol, censor, aidilis, ftlios, quae recentiorem originem ostendere videntur quam aidiles, cosol, cesor, Cornelio tituli picti, Wolfflin (tiitzungsber. Akad. Milnchen 1892, p. 188 ss.) contendit elogia, prius nMii, deinde patris, circa a. 200 composita esse. Cui sententiae, quam Lommatzsch in altera editione voluminis I Corporis argumentis parum tirmis improbavit, plerique viri docti adsentiuntur (cfr. Vogt, 1.1., p. 89, not. 3). Id ut maximi momenti addidit Vogt ex laude virtutis a senatu a. 204 nepoti concessa (cfr. supra, not. 2) ab auctore carminis avum bonorum optimum

182

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

311. Duae tabulae ex lapide Gabino (0,61 x 0 , 7 5 ; 0,61 x 0,73) quae partem anticam arcae effecerunt. Versus, altius a sinistra, minus alte a dextra incisi, inter lineas inserti fuerunt, quarum vestigia adhuc apparent. Litterae v. 1 breviores sunt (I 2 , 10 cfr. pp. 718; VI, 1288 cfr. p. 3799; D. 4; Buecheler, 8; im. del. Eitschl, tab. X X X I X ) . Quei apice insigne Dial[is ft]aminis gesistei \ mors perfec[if] tua ut essent omnia \ brevia, honoSj fama, virtusque | gloria atque ingenium. 5 Quibus sei | in longa licuiset tibe utier vita, \ facile facteis superases gloriam \ maiorum. Qua re lubens te in gremiu, \ Scipio, recipit terra, Publi, | prognatum Publio, Corneli. appellatum esse. Mihi vero res parum liquet. Formas enim recentiores cum antiquioribus commixtas in aliis poplicod, titulis invenimus (Ia, 581 a. 186: v. 15 [o]quoltod, v. 16 preivatod, etc.; v. 30 in agro Teurano; I2, 589 a. 70: v. I, 17, II, 24 con8ulibus, v. I, 16 consolibus; videas etiam elogium n. 311 gesistei, licuiset, superases at essent, terra) nec opinemur etiam elogium Calatini, cum elogio huius Scipionis tam arte coniunctum, multo post mortem eius viri scriptum fuisse. — Versus sunt Saturnii, singuli autem versus Saturnii in lapide singulos versus obtinent. In initio v. 4 desunt duae litterae, quarum vestigia Corporis editores viderunt; in initio v. 5 littera e pronominis hec. 311. Titulus referendus esse videtur ad Africani maioris fihum natu maximum qui ante a. 168 (Liv. XLIV 44, 1) Aemilianum adoptavit et quem Cicero magnis verbis laudatum tradidit infirma valetudine fuisse (Cat. mai. 11, 35; De off. I 33, 121; Brut. 19, 77; cfr. Vell. I 10, 3). Eundem Scipionem Livius (XL 42, 13) narrat a. 180 augurem cooptatum esse. Contra ad

V. MAGISTRATUS ROMANI, 311-312

183

312. Tabula ex lapide Gabino (0,66 x 1,65) in complures partes fracta quae anticam partem arcae effecit (I2, 11; VI, 1289 cfr. p. 3799; D. 7; Buecheler, 9; im. del. Ritschl, tab. XLI). L.Cornelius Cn.j. Cn.n. Scipio1. Magna sapientia \ multasque virtutes aetate quom parva | posidet hoc saxsum. Quoiei vita defecit, non \ honos honore2, is hic situs, quei nunquam |5 victus est virtutei. Annos gnatus (viginti) is | l[oc]eisz mandatus1. Ne quairatis honore \ quei minus sit mandatus5. flaminium eum pervenisse nemo auctor est. Si quidem elogium huius Scipionis est, flaminem Dialem eum successisse oportet Cn.Cornelio qui inauguratus est a. 174 (Liv. XLI 28, 7). Geminatio nondum constans consonantium priori parti seculi secundi convenit (cfr. n. 320). Elogium Saturniis versibue compositum est. Carmen primarium, ut in nn. 309, 310, fuit sex versuum. Primus versus, ut Buecheler observavit, postea adiectus est. V. 2 perfe[cii], 5 licu[i]set, 8 recip[i]t haud recte Corpus. gremiu v. 7 in litura repositum esse visum est Hulseno; certe minoribua litteris scriptum est. 812. l Potest esse filius Hispalli a. 176 in ipso consulatu mortui,2 frater minor Hispani (n. 316), aut aliquis Hispani filius. Intellege vitam ei defuisse, non dignitatem ut honores adipisceretur; honore mihi dativus est, non accusativus (cfr. quoiei versus qui praecedit). 3 l[oc\ei8 supplevit Mommsen, locum pro loculo, id est sepulcro, interpretatus (cfr. Glo8saria Latina iussu Acad. Brit. edita, IV, 1930, p. 27); l[ect]eis, scilicet funebribus, quod mihi primum in mentem venerat, spatio non admittitur. Alia quoque supplementa proposita lapide improbantur; prima litN, tera est L, non I). 4 Exstant adhuc vestigia litterae quam totam periisse Corporis editores ostendunt. 6 Hoc auctor dicere voluit in titulo honorem quaerendum non

184

IN8CRIPTI0NES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

313. Tabula ex topho (0,71 x 0,72) ad anticam partem arcae pertinens (I2, 12; VI, 1290; D. 5; im. del. Eitschl, tab. X L ; im. phot. Amelung, Skulpturen des Vat. Museums, I I , tab. I). L.Comeli(us) L.f. P.[n.] | Scipio, quaist(or)1, | tr(ibunus) mil(itum)j annos \ gnatus XXXIII | 5 mortuos. Pater2 \ regem Antioco(m) \ subegit. 314. Pars dextra tabulae ex topho (0,45x0,62) ad anticam partem arcae pertinentis (I 2 , 13; VI, 1291; D. 8; im. del. Kitschl, tab. XL). [- Co]rnelius L.f. L.n. \ [Sci]pio Asiagenus1 2 | Comatus annoru(m) | gnatus XVI. esse, quippe qui propter aetatem adulescentulo defuncto mandari non potuerit; atus in locum litterarum post inventum lapidem deperditarum recens restitutum. Numeros versuum Saturniorum constituit Buecheler. 318. l A. 167. Cfr. Liv. XLV 44: Eo anno rex Prusias venit Romam cum filio Nicomede... Datus, qui circumduceret eumt L.Cornelius Scipio quaestor, qui et Capuam ei obviam missus fuerat... L.Cornelius Scipio ne ab eo abscederet sumptumque ipsi et comitibus praeberet, doneo navem conscendisset (cfr. Val.Max. V 1, 1). Mommsen monuit L.Cornelium comitem Prusiae datum esse ut Graece eruditum et hospitem paternum regum Bithyillius aetatis norum. Si quaestor a. 167 consuetudine (cfr. Mommsen, Rom. Staatsrechty l 3 , 1887, p . 565) duodetrigesimum ferme annum egit, mortuus est circa a. 161. * L.Cornelius Scipio Asiaticus consul a. 190. 314. l Nepos potius quam pronepos Asiatici qui Antiochum subegit. Asiagenus est forma antiquior et genuina cognominis Asiatici a victoria illa de Antiocho rege derivati. In fastis augurum (I 2 , p. 60, n. III) et apud quosdam auctores est Asiagenes (nummi habent Asiag.). 2 Comatusy Graecanicum (capillatus Latine) co-

V. MAGISTRATUS ROMANI, 313-316

185

315. Pars dextra tabulae ex topho (0,45x0,64) ad anticam partem arcae pertinens (I 2 ,14; VI, 1292; Buecheler, 10; D. 9; im. del. Ritschl, tab. XL). [- - -]is veixei.

| [

Sc]ipionem

| [

qu]oad

316. Quattuor tabulae ex lapide Albano anticam partem arcae efflcientes. Duae mediae inscriptae (singulae 0,56 x 0,74) sunt in museo Vaticano, duae extremae in ipso sepulcro ubi recens eruderatae sunt. Tabulae mediae ab eodem operario (non a diversis operariis, ut Ritschl, Opuscula, IV, p. 219, statuit) incisae sunt, sed, vitio lapidis iam antiquitus, ut puto, exstante, ita ut scriptura tabulae secundae cum scriptura tertiae satis non congrueret. Tres primae tabulae signatae sunt notis 7, 77, 777 (P, 15 cfr. p. 718; VI, 1293; D. 6; im. del. Ritschl, tab. XLII). Cn. Cornelius Cn.f. Scipio Hispanusy \ pr(aetor), aid(ilis) cur(ulis), q(uaestor), tr(ibunus) mil(itum) (bis), (decem)vir sl(itibus) iudik(andis), | 1 (decem)vir sacr(is) fac^iundis) . \ enomen adulescentulo conveniens. In initio vv. 2-4 primae utterae ab antiquis auctoribus visae perierunt. 316. Mortuus ipse loquitur. Exitus sunt versuum Saturniorum. Primas litteras vv. l-2perperam Corporis editores pro deperditis exhibent. In v. 3 scriptum est o. adveixei, sed Moramsen monuit advivere non esse vetus verbum. 816. x Est nepos Calvi consulis a. 222; Calvi enim filiu8 eiusdem nominis ad consulatum pervenit (a. 176).

186

IN8CRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Virtutes generis mieis moribus2 accunmlavi3, 2 progeniem* genui , facta patris petiei2. Maiorum optenui laudem ut sibei me esse creatum laetentur; stirpem nobilitavit honor.

317. Epi8tylium partim ex lapide Tiburtino (0,38 x 1,40), partim ex topho (0,38 x 0,48), quod fuit pone arcam Scipionis Barbati (I2, 16 et p. 718; D. 10; VI, 1294; im. del. Ritschl, tab. X X X V I I , phot. Amelung, Skulpturen des Vat. Museums, I I , tab. I). [P]aulla

Cornelia

Cn.f. Hispalli

(uxor).

Hunc Scipionem, scilicet tribunuin aut quaeetorem, a. 149 Carthaginem cum Scipione Nasica missum es8e ad arma a Carthaginiensibus accipienda accepimus ab Appiano (Pun. 80, 375); eundem, praetorem peregrinum a. 139, Chaldaeos ex urbe atque Italia abire iussisse tradidit Valerius Maximus (I 3, 3, ubi dicitur Eispalua ut eius pater). Paulo post mortuus esse videtur. 2 Animadverte aJlitterationes: mieis moribus, progeniem genui, patri8 petiei. 3 Litterae ul huius vocis non2 desunt, sed in fractura scriptae sunt. * progeniemi I , sed linea a dextra est signum, ut aliis locis fuerunt, lapicida^, non littera. — Singuli hexametri et pentametri in lapide singulos versus obtinent. 817. Hispallus cognomen fuit consuli a. 176, sed propter consonantium geminationem constantem (cfr. n. 311) et genus lapidis (cfr. nn. 174-181 a, b) de alio quodam ignoto Hispallo recentioris aetatis viri docti cogitant.

V. MAGISTRATUS ROMANI, 316-319

187

318. Pars inferior basis ex lapide Albano reperta a. 1900 Eomae in platea Aracoeli, nunc in antiquario Capitolino (I2, 19 cum im. phot.). [

c]08oled | [

}one captom1.

318 a. Saxum lapidis calcarei (0,67 x 0,40 x 0,16; litterae altae in v. 1 et 2 0,125, in v. 3 0,115) in sola parte inferiore integrum, reportum a. 1940 una cum nn.178 a, 181 a, b, et aliis reliquiis vetorum monumentorum in effossionibus factis ad ecclesiam S.Homoboni sub radicibus montis Capitolini. Est in museo novo Capitolino (A.Degrassi, Bull com. LXXIV 1951-52, p. 46 cum im. phot.). [

]ne[

]ia[

|

co*.]sol [

]

319. Magna basis marmorea in postica parte desecta (1,015 x 1,325 x 0,78) inventa a. 1565 Eomae in Foro Eomano prope arcum Septimii Severi. Primus tituli versus est cuius reliquias habemus, inferius autem unus aut duo versus perierunt. Exstat in museo novo Capitolino, olim Mussolini (I 2 , 25 et p. 831; VI, 1300 cfr. 31591; I.I., X I I I , 3, n. 69 cum im. del.; im. phot. D.Mustilli, Museo Mussolini, tab. XVII, 59).

318. x Litterae om scriptae sunt in latere. — Saec. III. 818 a. Saec. III/II.

188

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

[Consol1 Sece8t]ano[Sj socios p(opli) R(omani), Cartaciniensiom | opsidione]d exemet lecione[sque Cartaciniensis omnis \ m]aximosque macistr[ay,os l[uci palam post dies \ n]ovem castreis exfociont Macel[amque opidom |6 p]ucnandod cepet. Enque eodem mac^istratud bene | r]em navebos marid consol primos c[eset copiasque | c]lasesque navales primos ornavet pa[ravetque] \ cumque eis navebos2 claseis Poenicas omn[is item ma\x]umas copias Cartaciniensis praesente[d* Hanibaled]1 |10 dictatored ol[or]om in altod marid pucn[ad vicet] \ vique nave[is cepe]t cum socieis septe)\esmon I, quin \queresm]osque triresmosque naveis X[XX, merset XIII. \ Aur]om captom numei (tria milia septincentei), \ [arcen]tom captom praeda numei (centum milia) [ ; |16 omne] captom aes (inter undetricie8 et tricies quater centena milia)6. | 819. l Est elogium C.Duilii qui consul a. 260 Carthaginienses ad Mylas devicit. Repetita sunt paucis locis exceptis (cfr. I.I., 1.1.) supplementa quae Mommsen adhibuit. Res a Duilio gestae (cfr. Polyb. I 23 s.; Eutrop. II 20; Oros. IV 7, 10; Zonar. VIII 11, e t c ; Fasti triumph. ad a. 260) aecundum ordinem temporum non enarrantur, sed rebus mari gestis praeponuntur res emendatum est ab ipso quagestae tenra. a Navebos dratario ex navebus. 3 Participium significationem verbi praeesse retinere existimavit Wolfflin (Sitzungsber. Akad. Munchen 1890, I, p. 293 88.). * Est Hannibal Gisgonis filius. 6 Mommsen monuit aurom intellegi inter praedam repertum, arcentom captom praeda indicare tam argentum captivum quam ex divendita praeda redactum; quantum vero pecuniae Romanae ex praeda effectum sit, putat dennire aes. Sed quo modo aeris summa cum auro et

V. MAGISTRATUS ROMANI, 319

189

[Triump]oque navaled praedad poplom [donavet | multosque] Cartacinie[yi8]i8 [ince]nuos* d[uxit ante \ curum ] eis[ ] capt[ ].

argento conveniat, satis non perspicitur. • Praedam populo donatam esse et nobiles Carthaginienses in triumpho ductos ex solo elogio novimus. Columnam rostratam Duilio positam esse complures auctores rettulerunt (Plin., Nat. Hist. XXXIV 20; Quint., Instit. I 7, 12; Silius VI 663 ss.; Serv., Ad Oeorg. III 29) et basim quae nunc exstat ad illam columnam pertinere nemo est qui dubitet. Sed, cum ex elogio Duilii in foro Augusti proposito (I.I., XIII, 3, n. 13) constet statuam positam esse prope aream Vulcani, quae proxima fuit rostris, et Plinius et Quintilianus columnam in foro viderint, concedendum est monumentum cum reficeretur ex pristino loco in rostra translatum esse ubi IV p.C. saec. Servius vidit. — Elogium initium cepit versu qui nunc exstat primo. Qua re colligendum est nomen Duilii cum brevissimo titulo, fortasse soluin consulatum memorante, in capitulo columnae (cfr. n. 325) stetisse, atque hoc unum scriptum fuisse existimes cum Duilio vivo statua cum columna posita est. Manifestum autem videtur elogium, quo praedicatur Duilius primuB bene rem navibus gessisse primusque classes navales paravisse, aliquanto temporis post adeptam victoriam scriptum esse. Basis quidem quam habemus ex formis litterarum et ex genere lapidis imperatoria aetate exarata est. Nulla autem causa est cur cuin Ritschl (Opuscula, IV, p. 183 ss.) et Mommsen, quos plerique secuti sunt, inde concludas titulum confictum esse ab aliquo viro docto aetatis imperatoriae ineuntis priscam elocutionem mentiente. At sermonem elocutionemque a V saec. urbis conditae aliena non esse luculentissime ostenderunt Wolfflin et Niedermann (Rev. et. lat. XIV 1936, p. 276 ss.) nec Quintilianus de antiquitate tituli dubitavit. Quodsi qua impropria elocutionis insunt, haec inde explicanda esae putavit Wolfflin, quod, cum lapis vetustate corruptus reficeretur nec quaedam litteris evanidis legi possent, factum esset ut

190

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

320. In ruini8 Halesae, oppidi Siciliae, ubi antiqui auctores viderunt. Iamdudum periit (I2, 612; X, 7459; D. 864). Italicei caussa.

\ L.Cornelium

Sc[ip]i[one]mx

\ honoris

321. Fragmentum abaci lapidis Tiburtini repertum Praeneste, postea Berolini in museo (I 2 , 613 cum im. phot.; XIV, 2935; D. 14). [L.Quinctius conso]l dedit.

L.f.

Le]ucado

cepit,

|

[eidem

in orthographia et in flexu quibusdam locis erraretur. Puto igitur elogium quod habemus (columnam # cum nomine Duilii antea exstitisse supra dixi) compositum esse vel post Duilii mortem (circa a. 220), vel post alterum bellum Punicum confectum; primo autem p.C. saee. columnam et basim," quas ex topho fuisse existimandum est, cum iam valde corrosae essent,* refectas. 320.! SCniZIAM vel FIIZIVM apo^rapha. Mommsen rettulit ad L.Scipionem, postea Asiaticum appellatum, qui a. 193 praetor provinciam Siciliam obtinuit (Liv. XXXIV 54 s.; Cic, De orat. II 69, 280). Idem putavit magistratum indicatum fuisse inter vv. 2 et 3. Si hic L.Cornelius est praetor a. 193, in hoc primo titulo, quem sciamus (paulo posterior est I2, 614), consonantes geminae occurrunt, quam consuetudinem Ennium (239-169) induxisse ex Festo (p. 374 L.) cognovimus (cfr. autem n. 295). Sed consuetudo statim non invaluit, ita ut in titulis posterioris aetatis consonantes geminae saepe non adhibeantur. 321. L.Quinctius Flamininus, T.Flaminini fratris legatus, Leucadem cepit a. 197 (Liv. X X X I I I 17); idem consul fuit a. 192. Leucado ablativo pro Leucade (cfr. n. 124).

V. MAGISTKATTJS ROMANI, 320-322

191

321 a. Basis ex lapide calcario (0,76 x 0,63 x 0,56) statuam, cuius vestigia peduni exstant, sustinens, reperta circa a. 1950 Lunae, nunc ibi in antiquario (R.H.Inglieri, Not. scavi 1952, p. 20 88. cum im. phot. et del.; Ann. Spigr. 1953, n. 161). MSAcilius pi(t)*.

C.f.

| co(n)8(ul)x

| Scarpea2

ce-

322. Baflis lapidis Albani, nunc in villa Ruffinella prope Frascati haud longe ab antiquo Tusculo (I2, 616; XIV, 2601; D. 17; im. del. Ritschl, tabb. X L V I I I et LXIX). M.Fulvius cepit.

M.f.

| Ser.n.

co(n)s(ul)

\ Aetolia

321 a. l M/Acilius Glabrio, consul a. 191, rege Antiocho ad Thermopylas devicto, insequente anno proconsul triumphavit. 2 Scarpea (Sxap^eia) est oppidum vetustissimum Locridis quae dicitur Epicnemidiae (Oldfather, R E III A, 1, col. 460 88.); primo die post pugnam ad Thermopylas Romanos Scarpheam usque Antiochi exercitum insecutos esse auctor eat Livius (XXXVI 19, 6). 3 Littera t spatio deficiente omissa. — Lunam colonia civium Romanorum deducta est a. 177 (Liv. XLI 13, 4). Qua de causa M.'Acilius novae colonia<3 signum quoddam Scarphea quattuordecim annis ante captum dono dederit, nos fugit (perperam Inglieri de signo ipsius Acilii cogitavitj. 3*22. Titulii8 pertinet ad aliquod siguum quod Fulvius Nobilior ex Aetolia in Italiam deportavit et Tusculi, unde gens Fulvia originem traxit (Cic, Pro Planc. 8, 20), dedicavit (cfr. n. 124). Nihil mihi esse videtur cur statuamus titulum Augusti aetate ex antiquo exemplari repetitum esse.

192

IXSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

323. Tabula marmorea (0,91 x 1,70 x 0,30) reperta Delphis ante templum Apollinis, nunc ibi in museo (I2, 622 cum im. phot., cfr. pp. 725 et 739; III, 1420322, D. 8884). L.Aimilius L.f. inperator Macedonibusque cepet.

de rege Perse

|

324. Duo fragmenta basis, ut videtur, lapidis calcarii (0,72 x 0,37 X 0,16) Aquileiae reperta, nunc ibi in museo (I2, 621; V, 873: I.Brusin, Nel XXI centenario della fondazione di Aquileia, 1929, p. 26 ss., Ouida di Aquileia, 1929, p. 3, utroque loco cum im. phot.). 328. Tabula pertinuit ad basim pilae ingentis in cuius 8umma parte insculptum fuit proelium inter Macedonas et Romanos (cfr. F.Courby, Fouilles de De\vhes II, 2, 1927). Idem monumentum memorant Polybius ( X X X 10: xlovac; yap xaTeaxeua^e Ilepaeuj;, xat TauTag xaTaXapcov aTeXeTc; Aeuxiot; AIJXLXLO^ ^TeXe'cjae xal Ta<; aurou elx6va<; err^anqaev), Livius ex Polybio (XLV 27, 6 s.: Delphos petit, inclutum oraculum, ubi sacrificio quibus Apollini facto incohatas in vestibulo columna8t imposituri statuas regis Persei fuerant, suis statuis victor destinavit), Plutarchus {Aem. 28, 4: ev 8e AeX<poT<; tocbv xtova (leyav TeTpaytovov ex Xl&cov Xeuxcov auv/jpfioaptivov, e
V. MAGISTRATUS R0MAKI, 323-326

L.Manlius L.f. | Acidinus1 Aquileiae coloniae \ deducundae2.

193

trin(m)vir

|

325. Abacus columnae marmoreae repertus a. 1857 Lunae in ruderibus fori, nunc Florentiae in museo archaeologico (I2, 623; XI, 1339; im. del. Ritschl, tab. XLVIII). M.Claudius

M.f.

Marcelus

\ consol

iterum.

326. In oppido S.Benedetto dei Marsi, ubi fnit Marruvium Marsorum. Prodiit a. 1880 inter rudera porticus (P, 625; I X , 6348; D. 67). Corneli\us

| Scipio

| Carihafgine

\ capta.

824. ^Praetor a. 188, consul a. 179. 2 Cfr. Liv. XL 34 ad a. 181: Aquileia colonia Latina eodem anno in agro Oallorum est deducta. ... triumviri deduxerunt F.Cornelius Scipio Nasica, C.Flaminius, L. Manlius Acidinus. Basim, quae statuam Acidini sustinuisse videtur, non multo poRt coloniam deductam positam esse Mommsen putavit neque iure de tituli aetate Hiilsen (R E II, 1, 1895, col. 318) dubitavisse mihi videtur. Nomen L.Manlii Acidini incisum est in aedincio quodam proxime a foro Aquileiensi tertio, ut videtur, saeculo p.C. exstructo (I.Brusin, Aquileia nostra VI 1935, col. 29 ss.). 825. Marcellus a. 155 consul iterum de [- - -]us et Apua[nei8]y qui Lunensibus proximi fuerunt, triumphavit (Fasti triumph.) et hoc ipso anno columnam cum statua Marcello Lunae, quo colonia civium Romanorum a. 177 deducta est, positam esse prorsus est veri simile. In hoc uno titulo ante Pompeium Magnum (cfr. n. 381) iterationem honorum indicatam esse monuit Mommsen. 826. Est titulus Hadriani, ut videtur, aetate inci8us, qui appositus est ad signum quod ex praeda Car13. Inscriptionee

latinae.

194

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

327. Duae bases iisdem titulis inscriptae in vico Monteleone Sabino, ubi fuit Trebula Mutuesca. Altera, adhuc integra, ibidem in villa Cavalletti adservatur, alterius fragmentum exstat (I2, 627; IX, 4882; D. 21 a). L.Mummius

co(n)s(ul)

\ vico.

328. Fragmentum prope Cures Sabinos. Periit (I a , 631; I X , 4966; D. 21). [L.Mummius]

co(n)s(ul)

Achaea

capta.

329. In ecclesia S.Antonii villae Piediripa prope Nursiam. Iam pridem periit (I 2 , 628; IX, 4540; D. 21 b). L.Mumius

\ co(n)s(ul)

ded(it)

N(ursinis).

thaginiensi a Scipione Marsis donatum esse ferebatur. Sinceri tituli Graece scripti signorum a Scipione Thermitanis in Sicilia restitutorum sunt IG XIV, 314 = D. 8769 et Not. scavi 1935, p. 201 s. 827. L.Mummius, cuius tabulam triumphalem dedi n. 122, ex praeda Achaica statuis tabulisque Italiam et provincias ornavisse complures auctores tradiderunt (cfr. I 2 , p. 505). Id Mummium censorem a. 142 fecisse testatur Epit. Oxyrh. LIII, sed in titulis (nn. 328-330) Mummius consul dicitur. Apparet Trebulam Mutuescam illa aetate vicum fuisse. Fragmentum tertiae basis a Mummio dicatae Trebulae Mutuescae apparuisse officiose me docuit I.Q.Giglioli.

V. MAGISTRATUS ROMANI, 327-332

195

' 330. Lapis circumsectus repertus Parmae inter rudera theatri, nunc ibidem in museo, ubi Bormann descripsit (I2, 629; XI, 1051; D. 21 c). L.Mummius

\ co(n)s(ul) p(opulo)

P(armensi).

331. Fragmentum tabellae exiguae repertum Italicae in Hispania ulteriore, nunc imminutum Sevillae in museo, ubi Hiibner descripsit (I2, 630; I I , 1119; D. 21 d). [L.Mumm]ius L.f. imp(erator) rintho capta \ [vico Ital]icensi.

\ [ded(it) Co]-

332. Lapis calcarius (0,42 x 4,16) antiquo muro insertus, repertus ad ecclesiam S.Angcli in Formis agri antiquae Capuae, ubi fuit templum Dianae Tifatinae, nunc Capuae in museo Campano (I2, 635; D. 22). Ser.Folvius Q.f. Flaccus locavit | de manubies.

co(n)s(ul)

muru(m)

330. Cum litterao saec. p.C. II incipientis esse videantur, titulum restitutura esse necesse cogites. Sed forsitan plura perierint et titulus aliud significaverit. 331. Mummius proconsul fuit Hispaniae ulterioris, ex qua a. 152 triumphavit. 332. Ser.Fulvius Flaccus consul a. 135 Vardaeos in Illyrico subegit (Liv., Per. LVI; Appian., Illyr. 10, 29), ex quibus ut triumpnaverit fieri potest (cfr. I.I., X I I I , 1, p. 558 8.). De templo Dianae Tifatinae J.Heurgon, Capoue priromaine, 1942, p. 299 ss.

196

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

333. Fragmenta epistylii marmorei reperta Pergami (I2, 2502; D. 8886; im. del. Ath. Mitt. XXXV, 1910, p. 483). [P.Cornelius P.f. Scipio] Nasica l[egatus, pontifex maximus]. [YlonXioQ KopvY)Xio<; Exi7ctcov] IIo7cX[oi> Naatxa^ 7tpeapeuTY]<;, ap^iepeix; piyiaroc;].

334. Pars superior basis ex lapide calcario (0,40 x 0,80 x 0,62) reperta a. 1924 cum n. 261 inter rudera casteili Duino haud longe ab ostio amnis Timavi; duo frustula a M.Mirabella denuo reperta in illo castello adservantur (I2, 2503; Sticotti, I.I., X, 4, n. 317 cum im. phot.). [C.]Semproniu8 1

C / . | [Tu]ditanus

co(n)s(ul)1

[- - -].

333. Scipio Nasica, consul a. 138, qui hoc monumentum exstruxit, legatus in Asiam profectus est, ut invidiae Ti.Gracchi occisi se subtraheret, et Pergami mortuus (cfr. xMunzer, R E IV, 2, 1900, col. 1501 ss.). 334. l A. 129; eodem anno de Iapudibus, Histrorum finitimis, triumphavit. B.Tamaro (Not. scavi 1925, p. 4), nescio num recte, putavit basim pertinere ad statuam Tuditani, de qua Plinius, Nat. Hist. IIJ 129: Tuditanus, qui domuit Histros, in statua sua ibi inscripsit ab Aquileia ad Titium flumen stadia M. Quominus ad alterum Tuditani monumentum (n. 335) referatur, formae iitterarum et genus lapidis (cfr. Tamaro), licet Sticotti aliter sentiat, impediunt. — Ex ectypo gypsaceo lapidis integrati Mirabella putat ante [Tu]ditanus supplendum esse etiam C.n.

V. MAGISTRATUS ROMANI, 333-335

197

335. Duo cippi imminuti (0,28x0,345x0,33; 0,28x0,22x0,33) eiusdem basis ex lapide calcario alter altero loco diversis temporibus prope Aquileiam reperti, nunc ibi in museo (I 2 , 652 cum im. phot., cfr. pp. 725, 834; I.I., i , 3, n. 90 et 4, n. 317, utroque loco cum im. phot.; D. 8885). [ex itine]re et Tauriscos C[arnosque et Liburnos] [ex montib]us coactos m[ ]x [diebus te]r quineis qua[ter ibei super]avit 835. Est elogium Saturniis versibus confectum C. Sempronii Tuditani, consulis a. 129, qui eodem anno Histris aliisque propinquis gentibus domitis de Iapudibus triumphavit (cfr. n. 334), ipsumque Tuditanum, virum in litteris clarum, elogium sibi scripsisse prorsus est credibile. Elegantissima supplementa a Bucheler (Rhein. Mus. L X I I I 1908, p. 321 ss.; Kl. Schriften, I I I , p. 391 ss.) proposita in universum recepi. Quin monumentum Aquileiae fuerit, in Galliae Cisalpinae urbe maxima et propinqua regioni ubi Tuditanus bellum gessit, mihi dubitandum esse non videtur, quamquam Reisch (Jahreshefte XI 1908, p. 321 ss.) aliique in sacrario Timavi id exstitisse statuerunt. Neque id quidem improbandum esse existimo hoc monumentum a Plinio (Nat. Hist. I I I 129; cfr. n. 334) significatum esse. Ex basis altitudine duo ordines saxorum superius periisse videntur, ubi victorias de Iapudibus et de Histris, quos Plinius (1.1.) a Tuditano domitos tradit, commeinoratas esse facile suspiceris. 1 [descende]re et Tauriscos C[arnosque et Liburnos \ ex montib]ii8 coactos m[aritumas ad oras] proposuit Bucheler: fieri autem non potuit ut gentes iUae in castellis montanis incolentes sedibus suis exturbatae ad mare devscenderent; [ex itine]re coniecit Reisch. Lectio [ex montib]us coactos, si ita restituenda est, id significare videtur copias singularum gentium ex pluribus castellis contractas in 8ingula loca se collegisse, ut exercitum Romanum iter facientem aggrederentur. Taurisci supra Aquileiam habi-

198

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

[sueis] signeis consi[lieis prorut]os Tuditanus2. 6 [Ita Boma]e egit triumpu[m, praedam]3 dedit Timavo*; [sacra pat]ria ei restitu[it et magist]reis tradit5. 336. Magna basis mannorea (0,83x1,19x1,73) reperta a. 1878 Romae in porticu Octaviae, nunc in museo novo Capitolino, olim Mussolini (I2, p. 201; VI, 10043; I.I., X I I I , 3, n. VI cum im. phot.; D. 68). Cornelia Africani

/., |

Oracchorum1.

337. Basis lapidis calcarei reperta Delphis, in altera parte inscripta titulo Latino, in altera Graeco (I2, 692 cum. im. phot. vv. 1-3, cfr. pp. 726, 739, 839; I I I , 1420323; D. 8887; Dittenberger, Syll.3, 710). M.Minucium Q.f. Rufum1 \ imperatorem Oalleis, | Scordisteis et Besseis | [reliqueisque Thraetaverunt. 2 nus in latere scriptum. s aedem coniecit Biicheler, sed illa aetate Timavum aedem habuisse ex Strabone, qui regionem Timavi deacribit (V4 1, 8, p. 294), non constat; de praeda cogitavit Reisch. avo in latere scriptum. 5 De cultu Timavi cfr. nn. 261, 262. 336. l Scil. mater (cfr. Jordan, Vindiciae sermonis Latini antiquissimi, 1882, p. 11 s.). Statuam Corneliae poBitam esse tradiderunt etiam Plutarchus (C.Gracch. 4, 3) et Plinius (Nat. Hist. XXXIV 31). Monumentum autem, cuius basim habemus, Augusti aetate restitutum esse videtur. Opus Tisicratis, quod in corona basis legitur, pertinet ad opus quoddara basi impositum, cum etatua Corneliae iam IV saec. periisse videatur. 837. M.Minucius Rufus, consul a. 110, proconsul a. 106 [de Scordistei8 et Thraecibus] triumphavit (cfr. I.I., XIII,

V. MAGISTRATUS ROMANI, 335-338

2

cibus devictei]s [ob me]rita [Apollinei c]avit populus Delphius. |

2

199

5

| dedi-

[Mdapxov Mi]vuxiov KO[IVTOU utov 'Po]u<pov crrpa[T7)|y6v av^-u7ra]Tov 'Pco(Jiaico[v vixY)a]avra T6V 7rp6<; | [TaXaTa^, XJxopStaTa^ [xal TOV] npoQ Beaaoix; | [xal TOUC; X]oi7co6^ 0pal[xa<; 7T]6X£(JLOV a nokiq \ 10 [TCOV AeXrpJcov apeTat; Sve[xev] xal euepyecrta<; zcLq | [et<; auTa]v. 'ATC^XXCOVL

338. In paviinento operis tessellati reperto a. 1842 Tarricinae, ubi vidit Moinmsen. Periit (I2, 694; X, 6323; im. del. Ritschl, tab. LVII). [Ser.Sulpic]iu8 Ser.f. Galba co(n)s(ul) pavimentum \ [faciundum locavi]t eisdemque probavit. 1, p. 561). Frater eius Quintus, legatus huius Marci, ut videtur, eodem tempore Delphis Apollini Pythio titulum inter Gedicavit (n. 52). Uterque frater de controversiis nuates et Viturios a. 117 cognoverunt (I2, 584). 2 Ex litteris rita supplevit Dittenberger. In eodem lapide supra Latinum scriptus est titulus Graecus MevexpaT7)<; xal iIw7raTpo; 07)Palot erroiYjo-av, quem titulum ad hanc dedicationem spectare pro certo adfirmat G.Klaffenbach (Klio X X 1926, p. 88). De monumento ipso cfr. F . Schober, R E, Suppl. V, 1931, col. 78 s.). 338. Consul aut a. 144 aut a. 108, sed propter litteras linguamque hunc praetulit Mommsen. Eisdem de causis excludendus essc videtur P.Sulpicius Galba conRUI a. 211 et 200. Sulpicii Galbae, cum villain prope Tarricinam habuerint (Suet., Galb. 4; cfr. J.Lugli, Forma Italiae, Reg. 7, Anxur Tarracina, 1926, p. 194 ss.), Tarriciua oriundi esse videntur; quam ob rem haud

200

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

339. In fronte sepulcri magni tophacei (titulus autem inscriptus est lapidi Tiburtino) eilossi a. 1885 Eomae sub Aventino prope montem Testaceum, nunc in antiquario municipali montis Caelii (I2, 695 cum im. phot.; VI, 31617; D. 863). Ser.Sulpicius d(es) quadr(ati)

Ser.f. | OaJba co(n)s(ul)1. \ PeXXX.

340. Basis ex lapide calcario reperta tribus milibus passuum a Caiatia (Caiazzo) prope fontem et aquaeductus antiqui rudera (I 2 , 825; X, 8236, utroque loco cum im. del.; D. 5742). Q.Folvius Q.f. M.[n]1. indeixsit apu[t] \ P.Atilium urb(anum)2.

| hance aqua[m] \ L.f. | 5 pr(aetorem)

341. Saxum adhibitum pro limite ianua^ repertum a. 1886 in vico Kadyn Khan, ubi forsitan fuerit absurdum esse videtur eura cuius est titulus in consulatu paviinentum templi, ut statuit Lugli, 1.1., p. 98 8., Tarricinensibus donavisse. 3 3 9 . l Potius consul a. 108 quam a. 144 (cfr. n. 338). 340. x Filius fortasse Q.Fulvii Nobilioris consulis a. 153; tum praefectus Capuam, Cumas fuisse videtur. 2 Mommsen censuit aquam publicam fuisse populi Romani iureque tum licito a Fulvio occupatam esse, occupationem autem factam praetori urbano denuntiatam. Praetor ignotus.

V. MAGISTRATUS ROMANI, 339-342

201

Pita (W.M.Ramsay, Anatolian Studies presented to W.H.Buckler, 1939, p. 223 s.; Ann. ipigr. 1941, n. 118). C.Rubrio C.f. Pop(lilia)1 C.Rubrius Optatus | patrono pietatis causa. 'O^Taxoi; Tatwi 'Po(3ptcoi TGH 7raTpa>vy]i2 | 91X0CTTopyta^ gvexev. 342. Saxum calcarium* (0,78 x 1,10 x 0,22) repertum a. 1926 Corinthi (P, 2662; Corinth, VIII, 2, n. 1, utroque loco cum im. phot.; imaginem phot. ectypi edidit S.Dow, Harvard Studies in Class. Phil. L X 1951, p. 81 ss., qui lapide denuo accuratissime inspecto lacunisque dimensis supplementa a superioribus editoribus proposita modo probavit modo reiecit novaque commendavit). Quod neque conatus quisquanst rieque [ Jat^?]1 noscite rem ut famaa facta feramus virei. Auspicio [Antoni Marc]i pro consule2 classis 841. l Eundem esse Ramsay putat atque senatorem eiusdem nominis qui testis adfuit senatus consulto Adramytteno anni fere 110 (IGR, IV, 262), qui senator idem esse potcst atque tribunus plebis a. 123 (Miinzer, R E I A, 2, 1920, eol. 1169 s.), sed casus dativus pro nominativo vel accusativo quandam difficultatem mihi facere videtur. 2 Pro ^arpwvcoi. 342. x Editores primi suppleverunt meditatus, contra artem metricam, post audebit proposuit Lommatzsch; neutrum supplementum lapis admittit. 2 Hic scriptum fuisse nomen M.Antonii oratoris, avi M.Antonii triumviri, pro certo est habendum. Nomen autem deletum cum anno

202

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Isthmum traductast missaque per pelagus*. Ipse iter eire profectus Sidam*\ claAsem Hirrus* Atheneis pro praetore anni e tempore constituit. Lucibus haec pauc[ei]s parvo perfecta tumultu magna [qu]om ratione atque salut[e bonal]*. 6

30 exeunte memoria nepotis damnata est. Etiam in fastis Capitolinis consularibus (a. 99 et 97) nomen M. Antonii oratoris primum erasuin est (postea vero restitutum). Eadem ratione in fastis magistrorum vici (I.I., XIII, 1, n. 20) nomen C.Aainii Pollionis, consulis a. 40, exsculptum est, quia anno p.C. 30 memoria Asinii Galli fllii damnata est. M.Antonius praetor a. 102 in Ciliciam maritimos praedones persecutus est (Liv., Per. LXVIII; cfr. Obs. 44). Ipse Antonius narrat (apud Cic, De orat. I 38, 82) se, cum proconsul in Ciliciam proficiscens venisset Athenas, complures tum ibi dies proptcr navigandi dif/icultatem cominoratum esse. Ex eo quod in titulo Corinthio et apud Ciceronem M.Antonius dicitur proconsul, non praetor, Broughton (Proceedings of the Am. Phil. Assoc. LXXVII 1946, p. 35 ss.; cfr. I, p. 568 s.) contendit eum ab a. 102 ad a. 100 contra praedones bellavisse resque in titulo laudatas a. 101 vel 100, non 102 evenisse. Sed mihi non persuasit. Neque enim solum ex Livio colligendum est Antonii bellum piraticum unius anni fuisse, sed haud facile existimemus Antonium, cum praedones in Ciliciam persecutus esset, Corinthum cum classe venisse et {)osteriore anno denuo in Cilic;am revertisse. Ceterum non unum praetorem pro consule ex 2 , 781 et nn. 391, titulis cognovimus (cfr. Mommsen ad I 393, 402, 414, 443). 3 Qui cannen composuit veritatein egressus est. Neque enim tum primum naves longae per diolcum Isthmum transvectae sunt (cfr. Thuc. VIII 7 s.; Polyb. IV 19, 7; V 101, 4). 4 Ipse cst Antonius proconsul; profectus ire est apud Plaut., Rud. 847; Side est oppidum maritimum Pamphyliae situm haud procul a Cilicia. 5 Hirrus qui hic laudatur cognatione coniunctus esse videtur cum C.Lucilio poeta (cfr. Cichorius, Rom. 8tudient 1922, p. 68). a salut[e bona} Lommatzsch; salut[e

V. MAGISTRATUS R0MANI, 342-343

203

Q[u]ei probus est lauda[t], quei contra est in[videt actuml]. 10 Invid[ea]nt dum q[ui cond]ecet id v[ideant].

343. Basis (0,226 x 1,25 x 0,82) Deli in exedra ad latus septemtrionale fori Italicorum; basi imposita erat statua operis egregii repraesentans virum nudum in genua procumbentem (I2, 845 cfr. p. 728; I I I , 7241; Inscript. de Dilos, 1699; im. phot. Ch. Picard, Bull. Corr. Hell. X X X I V 1910, p. 540 et LVI 1932, p. 498). [C.Marium C.f.1 lega]tum Alexandreae cei quei fuere2 \ [virtut]is beneficique ergo. 'Ayaarta*; Myjvoq^Xou | 'Ecpeaux; ETTOUI.

Itali-

simul] primi editores, quod Dow non accepit. - Supplementa vv. 9, 10 a Dow proposita sunt. 343. * Nomen Marii proposuit exempli causa Mommsen, cuiu8 coniecturam Ch.Picard (Bull. Corr. Hell. LVI 1932, p. 491 88.) sculptura ad victoriam Cimbricam Marii relata probavit et A. Passerini (Athenaeum, n.s., XVII 1939, p . 71 88.) novis arguinentis connrmavit. Marium, cum constet legatione libera suscepta a. 99 venisse in Galatiam Cappadociamque (Cic, Ad Brut. I 5, 3;Plut., Mar. 31, 2), in itinere Deli constitisse prorsus est veri simile. a Post juere Mommsen suppleverat cum eo ibi, sed id supplementum ex spatio lapidis non admisit Durrbach, Choix d^inscript. de Delos, n. 107. - Eodem loco prodiit tabula marmorea cum titulo Graeco qui ita suppletus est: [Paiov Mapiov 7ipeaPeu]T7;v ol ev 'AXe<;av8pe£ai [7rapa|Yev6(jLevot 'lTa)ax]ol apCTTJ^ xal ejepyealac; [evexa]. Sed mentio patris deesse non potuit. Agasias sculptor, qui Deli alia monumenta reliquit (nn. 358, 360, 403, lnscript. de Delos, 2489 ss., I2 ad n. 2489), circa a. 100 floruisse videtur.

204

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

344. Basis rotunda marmorea (a. 0,54; diam. 0,35) reperta Deli ante portam horrei cuiusdam (I2, 705; I I I , 142036, perperam 143026; D. 7272; In8cript. de Delos, 1712). C.Iulio C.f. Caesar[i] \ pro co(n)8(ule) olearei.

345. Mensa ponderaria (0,14x1,09x0,76) reperta Deli (I 2 , 706 cum im. phot.; Inscript. de Dtlos, 1847). C.Iuliu8

C.f. Caesar pro

co(n)s(ule).

346. Pompeis graphio scriptum in turri quae est a porta Herculanensi tertia (I2, 1639 cfr. p. 731; IV, 5385). L.Sul\a. 844. Est Cae8aris pater quem ex aliis titulis proconsulem Asiae praefuisse constat (cfr. I.I., XIII, 3, n. 7). Proconsul autem Asiae fuit post praeturam a. 103 vel paulo post, ut videtur, susceptam (E.Gabba, Athenaeumy n.s., X X I X 1951, p. 18, not. 2; cfr. quae dixi do praetura cum decemviratu agrario coniuncta I.I., 1.1.); praetorem eum fuisse circa a. 91 mavult Broughton, 1, p. 577^88. Olearii fuisse videntur Italici qui ex Italia oleum in Asiam importarent (cfr. A.S.Pease, R E XVII, 2, 1937, col. 2471). 345. Cfr. n. 344. Eidem ut patrono Delii posuerunt titulum Graecum (Inscript. de Delos, 1701). 346. Sulla a. 89 Pompeios oppugnavit (cfr. nn. 347, 348).

V. MAGISTRATUS R0MANI, 344-350

205

347. Pompeis graphio scriptum in turri decima prope portam del Vesuvio (I2, 2709). L.C(ornelius)

Sulla.

348. Pompeis graphio scriptum in muro sepulcri ante portam del Yesuvio (I2, 2509 a). L.Sulla

Corneliu8.

349. Basis praegrandis (0,72 x 2,42) statuae, ut videtur, equestris, adhuc integra Deli loco antiquo (I2, 711 cum im. phot.; I I I , 7234 cum im. del.; D. 869 a; Inseript. de Delos, 1850). L.Cornelius

L.f. Sulla pro

co(n)s(ule).

350. Capitulum ordinis Dorici (0,19 x 0,45) repertum a. 1885 Deli a meridie tompli Apollinis (I2, 712; I I I , 7235; D. 7271; Inscript. de Dilos, 1852). 348. In muro aedis reg. IX, ins. XI graphio scriptum fuit Sula[..]Felix (inter A et F duae tresve litterae parum certae). 849. Statua posita esse videtur ineunte a. 87 antequam Sulla Mithridatis copiia in Graecia victis imperator a militibus appellatus est. Ea aetate Delii libertatem suam ab Atheniensibus defendebant, qui cum Mithridate societatem inierant. At Roussel et Durrbach i>utant Sullam post paccm a. 85 Dardani factam Delum venisse ipsumque monumentum posuisse.

206

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

L.Cornelius L.f. Sulla pro co(n)s(ule) \ de pequnia quam conlegia | in commune conlatam.

351. Suessae prodiit a. 1878, nunc Capuae in museo Campano, ubi Zangemeister descripsit (I2, 720; X, 4751; D. 870). , , . ,

|

L.Cornelio publice.

L.[f.] \ Sullae Feleici

\ imperatori

352. Basis lapidis Tiburtini reperta Eomae in Quirinali, nunc Neapoli in museo nationali (I2, 721; VI, 1297 cfr. p. 3799; D. 872; im. del. Ritschl, tab. LXIX). L.Cornelio L.f. \ Sullae vicus laci Fund(ani).

Felici

| dictatori

\

850. Collegia sunt negotiatorum Italicorum qui Deli morabantur. Titulus integer est, unde in line intellegas obtulerunt. Sulla igitur in monumentum quoddam convertit pecuniam a collegiis sibi oblatam. De tituli aetate n. 349. Tertii tituli Sullae fragmenta Deli prodierunt cfr. (I2, 2507; Inscript. de Delos, 1851). Sulla imperator bello Mithridatico confecto basim Marti Sicyone dedicavit (n. 224). 851. Titulus positus esse videtur ante a. 82 exeuntem quo Sulla dictator creatus est. Mommsen titulum tribuit a. 83, sed cognomen Felicis Sulla accepit a. 82 Marianis partibus devictis. Suessani Sullae Campaniam occupanti mter primos se dediderant (Appian., Bell.civ. I 85, 385). 852. Cum cognoverimus Sullam statua equestri inaurata in Rostris honoratum esse (Appian., Bell.civ. I 97, 451; Cic, Phil. IX 6, 13; VeU. II 61, 3, e t c ) , titiilus hic ostendit statuas etiam in vicis urbanis ei positas

V. MAOISTRATUS ROMANI, 350-355

207

353. Basis magna quadrata Traiecti, hodie Mintumo, ubi adhuc exstat, sed Koma eo allata esse videtur (I2, 722; VI, 1298 cfr. p. 3799; X, 6007; D. 871). L.Cornelio leiberteini.

L.f. \ Sullae Feleici

| dictatori \

354. Lapis calcarius repertus Sutrii, ubi adhuc servatur (I2, 2508; XI, 7547). L.Cornelio L.f. Sullae \ Felici

dictatori.

355. Basis a dextra iruminuta ex lapide calcario litteris evanidis (0,83 x 0,53 x 0,23). Fuit Albae Fucentis, nunc in oppido Avezzano in museo, ubi vidi a. 1953 (P, 724; IX, 3918; D. 874). L.Cornelio L.f. Sul[lae] | Felic[ei] dictato[ri] \ publice 8tatuta. ease. Vicus hoc uno loco nomiuatur; lacum autem a quo vicus nomen traxit auctores et hic titulus commemorant (Platner-Ashby, Topogr. Dictionary, 1929, p . 311). D e genitivo laci cfr. I 2 , p . 819 et D . I I I , p . 8 5 1 . 858. Videntur esse Cornelii libertini, quorum decem milia fuerunt; cfr. Appian., Bell.civ. I 100, 4 6 9 : (Sulla) TCO STJLACO TOU? SouXou^ TCOV dvflpYjLzivcov TOUI; vecoTaTOuc; Te

xal eupcocTTOui; ixuplcov 7rXeLou; eXeu&epcoaa:; eYxaTeXe^e, xal 7roX£Ta<; arce^ve 'Pcoiiatcov, xai KopvrjXtouc; d^' eauTou TrpoaeL7rev §7TCOC; eTOL^LOLc; ex TCOV 8'/){JLOTCOV 7rpoq Ta 7rapaYYeXX6fxeva

Lxuptoi^ XP^T0» c f f - etiain I i 0 4 , 409 et Ascon., p. 75 C. 355. Felicei exhibetur.

scriptum fuisse videtur, non Felici ut

208

IN8CRIPTI0NES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

356. Basis ex lapide Tiburtino Clusii, ubi exstat (I 2 , 723; X I , 2102; D. 873; im. del. Ritschl, tab. LXIX). L.Cornelio

L.[f\. \ Sullai Feelic[i\ \ dic(taiori).

357. In sepulcro ex lapide Tiburtino sito ad radices Capitolii. Titulus bis incisus, in fronte et in latere intuenti dextro, sed haec inscriptio maxima ex parte periit (I2, 834; cfr. p. 728; VI, 1319 cfr. p. 3136; D. 862; im. del. Ritschl, tab. L X X X I I I cfr. L X X X I V et Not. scavi 1907, p. 411; phot. Diehl, tab. 7). C.Poplicio L.f. Bibulo1 aed(ili) pl(ebis) noris \ virtutisque caussa senatus \ consulto

hopo-

356. Clusini statuam Suilae dedicavisse videntur, ut eius gratiam sibi conciliarent. Mariani enim in Etruria Clusium tamquam sedem belli habuerant (Appian., Bell. civ. I 89, 408). Titulum Glanensen Co. Sullae (H.Rolland, Gallia II 1944, p. 193 cum imaginibus del., cfr. Rev. etud. anc. XLIX 1947, p. 296, Comptes Rendus 1949, p. 264 ss. et 346 ss.; Ann. dpigr. 1946, n. 161; recenti aetate fictum putat, nescio num recte, H.Carcopino, Studies Robinson II, 1953) ad Sullam dictatorem pertinere minus probo (cfr. I1, 2163, 2646). Eadem de causa titulum Veronensem V, 3582 non recepi. 357. x Quis hic fuerit, ignoramus. Neque enim adsentior iis qui cogitant de C.Publicio Bibulo tribuno plebis a. 209 (Liv. XXVII 20, 11) monumentumque ipsum, quod ex scriptura et ex genere lapidis (cfr. nn. 174-181) Sullanae fere aetatis est (cfr. I.Lugli,

V. MAGISTRATUS ROMANI, 356-358

209

pulique iussu locus \ monumento, quo ipse postereique |6 eius inferrentur, publice datus est2.

358. Basis quadrata (0,59 x 2,26 x 0,23) reperta Deli una cum statua sua (I2, 815; III, 7233; Inscript. de DSlos, 1854). in plintho: A.Attiolenus ciundam coiravit.

A.f.

Vel(ina) refi-

i n b a s i : Tatov BiX[X]i9jvov r<xio[o] ulov crTpaTyjyov avW[7r]aTOv 'PtofiaUov11 [MtSa<; Zr)]vcovo^2 cHpaxXeio<; T6V eauTou3 ]TOt. Mem. Accad. Lincei, ser. VIII, vol. II, 1950, p. 200 ss.)» a posteris restitutum esse putant. Mirum est honorem publici sepulcri, liberae rei publicae aetate admodum rarum (cfr. Cic, Phil. IX 6, 14; 7, 17 et nn. 419, 420), tributum esse familiae parum nobili Publiciorum Bibulorum, cuius praeter Gaium quem dixi memoratur Lucius tribunus militum pugna Cannensi (Liv. X X I I 53, 2; L.Poblicius Bibuli libertus est in titulo VI, 9694). 2 De sepulcris hereditariis Mommsen, Rom. Staatsrecht, II 8 , 1887, p. 625, not. 3. 358. l C.Billienus idem esse videtur qui consul factus csset, nisi in Marianos consulatus et in eas petitionis angustias incidissct (Cic, Brut. 47, 175). Tiioc, BtXXirjvcx; nominatur in titulo Graeco Deliaco (Inscript. de Delo8> 1710) nomen Agasiae sculptoris exhibente, qui circa a. 100, certe ante a, 88 floruit (cfr. n. 343). Quo in titulo C.Billienus legatus laudatur, in nostro autem bilingui supplevit C.Billienus praetor pro consulc 3Asiae. 2 Nomen 2 4 £XUT6V I . [xal euepy^TTjv] Roussel ex aliis titulis Deliacis. omisit Roussel. 6 'Ap[Te](j.iSi I 2 . 14. Inacriptiones

latinae.

210

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

359. Gradus marmoreus (0,25x2,54x0,40) repertus a. 1904 Deli (I2, 830; Inscript. de Delos, 1695; D. 8961 a; im. phot. Bull. Corr. Hell. X X X I 1907, fig. 13 post p. 456). L.Munatium cei quei Delei

C.f. Plancum negotiantur.

Italicei | et Orae-

360. Basis marmorea (0,25 x 0,885 x 0,95) reperta Deli in foro Italicorum (I2, 831; Inscript. de Delos, 1696; D. 8961 b ; im. phot. Bull. Corr. Hell. X X X I , 1907, fig. 14 post p. 456). L.Munatium cei quei Deli \

C.f. Plancum negotiantur.

\ Italicei et Grae-

| 'Ayaata<; M-yjvocplXou 'E
361. Basis statuae (0,18 x 2,27) reperta Deli (I2, 710 cum im. phot.; I I I , 7238 cum im. del.; Inscript. de Delos, 1848; D. 869). Q.Pompeius

Q.f. Ruf(us)

| co(n)s(ul).

359. Idem esse videtur atque I\[o'jvano^ legatus Sullae, qui a. 87 exeunte ad Chalcidem copias Mithridatis vicit (Appian., Mithr. 34, 133). Titulum autem ex aedificio in quo positus est ante hiemem a. 88/87 incidi debuisse monuit Roussel. 360. l De Agasia aculptore cfr. nn. 343, 358. Sub basi fuit tabula hoc titulo inscripta 'Aptorav&po; ExoTra Ilapio; * eTceaxeuaae. 361. Q.Pompeius fuit a. 88 collega Sullae in consulatu, in quo occiaus est. Eum statiin post inortem

V. MAGISTRATUS ROMANI, 359-363

211

362. Duo fragmenta basis (0,12 x 0,19; 0,205 x 0,48) reperta Deli (I 2 , 714 cum im. phot.; I I I , 7237 cfr. 13690; Inscript. de DSlos, 1620; D. 865). [L.Licinium L.f.] Lucullum pro q(uaestore) \ p[opulus Athe]niensis et Italicei et \ Oraece[i que]i in insula negotiantur.

363. Basis quadrata (0,76 x 0,84-0,86 x 0,48) reperta Deli in porticu Philippi (I2, 718; I I I , 12277; Inscript. de Delos, 2009). [C.Fabiu]m C.f. Q.n. Hadrianum1 | [Herm]olucus et Apollonius | [Apoll]oni f. Me[li]ei benefici ergo. \ Apo[l]lini. \ 6 TaLov Oa(3i[ov] Tatou ulov 'ASpiavov | 'Ep(i.6Xu[x]o<; xal 'ATTOXXCOVIO^ oi

| 'ATTOXXCOVIOU

MrjXtoi

T6V eauTco[v]2 eOep[y]£Tr;v.2 'A7r6XXcovi. a. 87 ab Italicis Deli morantibus honoratum esse statuit Mommsen (cfr. n. 349). Neque iure Roussel putat huic sententiae obstare id quod verbum cos postea alia manu in lapide additum est. Ad eundem Pompeium pertinere videntur fragmenta tituli Graeci una cum reliquiis statuae prope reperta (Inscript. de Delos, 1849). 862. Lucullum, qui fuit consul a. 74, in Asiam quaestorem a. 88 profectum ibi permultos annos admirabili quadam laude provinciae praefuisse cognovimus ex Cicerone (Acad. pr. 1, 1) et ex aliis auctoribus. Titulus autem noster a. 85 vel paulo post tribuendus esse videtur (cfr. Miinzer, R E X I I I , 1, 1926, col. 380). 368. l Aut C.Fabius Hadrianus praetor a. 84 aut eius filius (cfr. Miinzer, R E VI 2, 1909, col. 1771). %

£OCUT[6W], eOepy^TTjv I*.

212

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

364. Cippus ex lapide calcario (1,55 x0,71 x0,33) Interamnae Nahartis (Terni) in museo, ubi Henzen descripsit (P, 2510; XI, 4213; D. 6629; im. del. Ritschl, tab. LXXXVI). A.Pompeio A.f. patrono \ municipi quod eius | 6 opera summis \ pereiculeis et conservatum est, /. | statua statuta

\ Clu(stumina)1, q(uaestori)2, Interamnai(is) \ Nahartis, universum | mwnicipium ex et diffi\cultatibus expeditum | ex | 10 testamento L.Licini T. est.

365. Eomae tabula inserta sepulcro ex lapide Albano exstructo prope monumentum Statiliorum, nunc in museo Capitolino (I 2 , 1220; VI, 33087; D. 8401; Buecheler, 1563). Q.Pompeius Bithynici1 l. Sosus, \ Sa[t]riena P. I. Salvia uxsor frug(i), | opsequentes et concordes Esquileis ab aqua \ conclusa2 fecer(unt) sib[ei] et sueis et digneis. \ 864. x A.Pompeium esse fratrem Q.Pompei Bithynici (cfr. n. 365) et titulum pertinere ad tempora belli Sullani demonstravit C.Cichorius, Rom. Studien, 1922, p. 185 ss., nec recte Bormann dixerat litterarum formas aetati Augusti convenire videri. 2 Romae. 365. x Patronus fuit Q.Pompeius qui Bithynicus appellatus est ex eo quod a. 74 Bithyniam in formam provinciae redegit (Drumann-Groebe, Geschichte Roms, IV, 1908, p. 321 s.). a Aqna conclusa, hoc uno loco memorata, videtur fuisse lacus a quo compitum nomen

V. MAGISTRATUS ROMANI, 364-367

213

6

Dum suppeditat vita inter nos cmnos LX viximus concordeSj | morte obita ut monumentum haberemus, fecimus vivi* | Studium* et Acme l(ibertae), ut ima conderemuSj conditivom \ cubiculum fecerunt. | Hoc mon(umentum) hered(em) | 10 non sequetur. 366. Fragmentum Tibure repertum, quod nunc periisse videtur.(I 2 , 733; XIV, 3588; I.I., IV, 1, n. 4). [Q.Caeci]lius Q.f. \ [L.n. Mete]llus Pius [imp(erator)] iter(um).

|

367. Eomae in Capitolio, ubi antiqui auctores viderunt (P, 737; VI, 1314 cfr. 31597; D. 35). traxerit. 8 Locutiones sumptae ex iambis trochaeisve. fecimu8... studium priores editorea intellexerunt. Mihi autem dubium non est quin Studium nomen libertae fuerit (cfr. ex. gr. IX, 2720); neque enim de Acme una dici potuit cubiculum fecerunt (Buecheler autem post conderemus punctum posuit). — Prope reperta est tabella inscripta ossa Sosi.

4

366. Consul a. 80, triumphavit a. 71 ex Hispania. Imperator dicitur in nummis in Hispania a se cuBis (Grueber, Coins, II, p. 357 ss.); de altera imperatoris appellatione aliunde non constat. Metellorum villam prope Tibur Cicero commemorat (De orat. 11 65, 263; 68, 276; Ad fam. XII 2, 1; Phil. V 7, 19).

214

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Q.Lutatius Q.f. Q.[n.] Catulus co(n)s(ul)1 \ substructionem et tabiiUirium2 \ de s(enatus) s(ententia) faciundum coeravit, [ei]demque \ pro[bavit].

368. Fragmentum lapidis Gabini repertum a. 1845 Romae in parte tabularii forum versus sita, nunc supra portam lateralem tabularii (I2, 736; VI, 1313 cfr. 31597; D. 35 a; im. del. Ritschl, tab. L X I X ; melius Delbriick, Hellen. Bauten, I, 1907, p. 25). [Q.Lu]tatius Q.f. Q.n. C[atulus de s]en(atus) sent(entia) faciundu[m eidemque [p]rob[avit].

co(n)s(ul) \ coeravif], |

369. Duo fragmenta coronae basis (0,14 x 0,84 x 0,84) reperta Deli (I2, 738 cum im. phot.; III, 7240 cfr. 14203 1 ; Inscript. de Delos, 1698; D. 666). A.Terentium A.f. Varro[nem legatum]1 | Italicei et Oraecei quei Delei negoti[antur]. \ 367. x A. 78. 2 De substructione et de ipso tabulario cfr. I.Lugli, Roma antica, 1946, p. 42 ss. Cfr. T a c , Hist. III 72: Lutatii Catuli nomen inter tanta Caesarum opera usque ad Vitellium mansit. 868. Titulus ad tabularium pertinet (ofr. n. 367). 369. * Est Terentius Varro ex provincia Asia a. 75 repetundarum accusatus (Ps. Ascon., p. 193 St.; Schol. Gron., p. 349 St.), quem antea (a. 82) legatum, Murenae,

V. MAGISTRATUS R0MANI, 367-370

215

[A]uXov Tep£vTiov AuXou ulov Ou[appcova 7rpeaPEUTTJV | 'PJtofiaUov 'iTaXixol xal "EXX7)ve<; ol xaT[oiXOUVT£(;]2.

369 a. Fragmentum epistylii ex lapide Tiburtino (0,72 x 1 X 0,30) repertum a. 1907 Praeneste in ruinis delubri Fortunae (P, 742; im. phot. apud D.Vaglieri, Not. scavi 1907, p. 294 et F.Fasolo-G. Gullini, II santuario della Fortuna Primigenia a Palestrina, 1953, p. 274, fig. 361). [

Var]ro

Lucu[llus.

370. Tabula calcarea (0,585 x 0,615) nescio quo loco inventa, nunc Aegii in hortis publicis. Puncta sunt quadrangula (J.Bingen, Butt. Corr. Hell. LXXVIII 1954, p. 82 ss. cum im. phot.; Ann. epigr. 1954, n. 31). Italicei \ quei Aegei1 negotiantur \ P.f. Nudum | q(uaestorem)2.

P.Rutilium

ut videtur, in Asia fuisse complures tituli Graeci docuerunt (cfr. Miinzer, R E V A, 2, 1934, p. 678 ss.). 2 £v AY]XWI addit Roussel. 369 a. Videtur esse M.Terentius Varro Lucullus conaul a. 73 (cfr. n. 474), quem Praeneste coloniam deduxisse putavit Vaglieri. 370. ^Aegei pro Aegi, id est Aegii, fortasse ex similitudine pronorainis quod praecedit quei, ut me docuit A.Traina. a Idem est atque Rutilius Nudus, soeer L.Cal-

216

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

371. Eoma« ad S.Chrysogoni trans Tiberim. Iam dudum periit (I 2 , 741; VI, 37046; D. 36). P.Servilius cepi[t].

C.[f.]

| Isauricus

\

imperator

372. Columna reperta sub vico Nemi, postea ibi in aedibus principis Euspoli, ubi Stevenson, Henzen, Dessau viderunt (P, 743; XIV, 2218; D. 37). C.Salluio C.f. Ndsoni, leg(ato) pro pr(aetore)1 | Mysei Ab[b]aitae et Epic[tete]s2 |, quod eos bello Mitrhida[ti]s | conservavit, virtutis ergo. \ purnii Pisonis Caesonini consulis a. 58 (Fenestella apud Peter, Hist. Rom. rel, I, p. 86, n. 22), et Nudus (Appian., Mithr. 71, 300 ss.) vel P.Rupilius (Oros. VI 2, 13), praefectus classis M.Aurelii Cottae consulis a. 74, quem Mithridates pugna Chalccdonia anno, ut videtur, 74 devicit. Superiore autem aetate titulus positus esse videtur; neque enim veri simile puto id quod Bingen existimat Rutilium quaesturam Achaiae exercentem classi Romana^ praepositum esse. 871. C.Servilius Vatia, qui consul fuit a. 79, de Isauris a. 74, ut videtur, triumphavit et Isauricus appellatiiB est (I.I., X I I I , 1, p. 564). Titulus autem inscriptus fuit basi unius ex signis quae ex praeda bellica Romam deportavit (cfr. Cic, Ln Verr. I I , I 21, 57). Sirniles tituli sunt 124, 295, 321, 321 a, 322, 326 ss. etc. 372. x C.Salluius, vel Salluvius, Naso, homo aliunde ignotus vices egisse videtur L.Luculli proconsulis a. 73 bellum in Ponto gerentis. In hoc primo titulo legatus ro praetore invenitur. 2 Abbaitae et Epictetes, populi [ysiae, memorantur a Strabone (XII 8, 11, p . 576;

S

V. MAGISTRATUS R0MANI, 371-374 6

217

3

r[ai]co SaXXoutcot Tatou ulcot Naacovt, | 7rpeaPeuTfl xal avTiaTparrjYtoi Muaol | 'Ap^atetTat xal 'EmxTTjTeu;, 8TI auroix; | ev Tcot 7roXe[xcoi Tcot Mt^ptSaTou^ | SieT7)pY)crev, avSpy)a<; Ivexev.

373. Deli Cyriaco teste. Periit (P, 816; III, 485 = 7219; Inscript. de Dilos, 1858 bis). M.Aurelius

M.f. Scaurus1 q(uaestor).2

/ 374. Argis, ubi complures auctores viderunt (I2, 746; III, 531 cfr. pp. 984 et 1311; D. 867; im. del. Ritschl, tab. LXX). Q.Caecilio C.f. Meielo \ imperatori Italici \ quei Argeis negoticuntur. XIII 4, 4, p. 625), Epictetes etiam in nummis. lapis.

3

Sic

373. x Is videtur esse qui quaestor Ephesi fuit (Cic, In Verr. II, I 33, 85), filius consulis eiusdem nominis a. 108 (cfr. Klebs, R E II, 2, 1896, col. 2525). 2 Traditur o. 874. Titulus positus est Q.Caecilio Metello, consuli a. 69, qui a. 68 Cretam insulam expugnavit et a. 62 triumphavit Creticusque appellatus est. Italici autem qui Argis negotiabantur Metellum honoraverunt quod piratarum sede expugnata marique tuto reddito eorum uegotiis foverat. Qua re titulus ipsi a. 68 tribuendus esse videtur. Eidem Metello tituli positi sunt Athenis (IG, III, 565) et in insula Creta (M.Guarducci, Inscr. Cret. II, XXIII, n. 14).

218

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

375. Cippus ex lapide Tiburtino effossus Romae in ea parte Palatini quae respicit Circum maximum, ubi exstat (I 2 , 660; VI, 3825 = 31613 cfr. p. 3799). [Q.]Marc[t]us

Q.[f.] \ Rex

co(n)s(uiy.

376. Argis, ubi Lebas vidit (I2, 747; III, 7265; IG, IV, 604; D. 868). Q.Maarcium Q.[f. Regem] \ Italicei gotiam\tur Argeis]. \

quei ne-

KOIVTOV Maapxio[v KO£V]|TOU utov 'Pyjya X[ixot].

'Ixa-

377. Tabula magna Komae in Capitolio, nunc in museo Capitolino (I2, 745; VI, 1275 cfr. p. 3134). M.Calpurnius M.f. Piso Frugi pr(aetor)1 ex s(enatus) c(onsulto) | faciundum curavit ei&emque probavit. | 875. l Aut a. 118 aut 68, sed consul huius anni ex genere lapidis (cfr. nn. 174-181 a, b) praeferendus. 376. Videtur esse consul a. 68, qui, anno sequente cum tribus legionibus in Ciliciam missus (Sall., Bdst. V 14 M.; Dio XXXVI 15, 1), eadem de causa ab Italicis negotiatoribus honorari potuit qua Q.Caecilius Metellus (n. 374). Accusativus more Graeco. — In textu Graeco littera R habet formam Latinam. 377. * Idem esse videtur atque M.Pupius Piso Frugi Calpurnianus qui consulatum suscepit a. 61.

V. MAGISTRATUS R0MANI, 375-379

219

Imp. Caesar divi Nervae f. Nerva | Traianus Augustus Germanicus, | 5 Dacicus, pontif(ex) maxim(us), trib(unicia) potest(ate) XII, \ imp. VI, co(n)s(ul) V2, p(ater) p(atriae) operibus ampliatis restituit. 378. Basis Romae, ubi antiqui auctores viderunt (I2, 749; VI, 1276; I.I., X I I I , 3, n. 76; D. 875). Cn.Calpurnius | Cn.f. Piso1 \ quaestor pro pr(aetore) ex s(enatus) c(onsulto) | provinciam Hispaniam | 5 citeriorem obtinuit. 379. Romae in utraque parte pontis dei quattro capi, quo itur in insulam Tiberinam (I2, 751; VI, 1305 cfr. 31594; D. 5892). L.Fabricius C.f. cur(ator) viar(um)1 | ciundum coeravit \ eidemque \ probaveit. 2

fa-

10 Dec. 107 - 9 Dec. 108.

378. x Socius Catilinae. Propter suspicionem urbanae coniurationis senatus a. 65 ei quaestori provinciam Hispaniam citeriorem extra ordinem dedit, qua in provincia ab equitibus Hispanis paulo post occisus est (Sall., Cat. 18 s.; Suet., Caes. 9, e t c ) . Eidem positus est titulus Oropius IG, VII, 268; uxori eius titulus item Oropius IG, VII, 305. — Mommsen opinatus est titulum in sepulcro fuisse; forma autem monumenti, quam antiqui auctores testantur, sepulcro illius aetatis minime apta videtur (cfr. I.I., X I I I , 3, 1.1.). 879. x L.Fabricius, aliunde ignotus, tribunus plebis esso videtur ex lege Viselba curator viarum delectus

220

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

M.Lolliu8 M.f., Q.Lepidus Mlf., co(n)s(ules) ex s(enatus) c(onsulio) probaverun[t]2.

380. Tabula ex lapide Gabino a dextra tantum integra (0,75x0,52x0,135) reperta Eomae in proximis effossionibu8 areae Argentinae in opus adhibita aedificii cuiusdam posterioris aetatis. Exstat in repositis areae Argentinae (I 2 , 2710; im. phot. I. Marchetti Longhi, Rendic. Pontif. Accad. Rom. Arch. X I I 1936, p. 279 et Bull. com. L X X I 19431945, p. 64). [Cn.]Pompeio \ Magno \ [ijmperatori1 licei qui | Agrigenti2 | 6 negoti[am,tur].

[2]to-

(cfr. n. 465 a). Pontem Fabricium a. 62 factum esse tradit Dio (XXXVII 45,3): xal ^ y ^ p a *) XtStvr) *) IQ T6 vT)<jt§iov TQ kv2 TG> TtpiptSt 6v
V. MAGISTRATUS R0MANI, 379-382

221

381. Ba8i8 ex lapide Tiburtino reperta Clusii, postea ibi in museo, ubi Bormann vidit (I 2 , 768; XI, 2104; D. 876). Cn.Pompeio iter^um)1.

Cn.f.

\ Magno

|

imper(atori)

382. Magna basis a. 1657 Auximi reperta, postea ibi in atrio curiae, ubi Mommsen recognovit (I2, 769; I X , 5837; D. 877; im. del. Ritschl, tab. LXXXVI). [Cn.P]ompeio Cn.[f.] \ [Ma]gno, imp(eratori)1, % co(n)s(uli) ter , | [pa]trono, publice.

IV 43, 93). Decretum ab Agrigentinis factum in Pompeium quendam de iis bene meritum (IG, XIV, 955) ad Pompeium Magnum pertinere posse haud abnuerim. 881. x Pompeium, ut ter triumphavit (a. 79, 71, 61), ita ter imperatorem appellatum esse lapides testantur (CIG, 3608; IGR, III, 869; D. 8776; Journ. Hell. Studies XXVII 1907, p. 64); adde quod anulus eius (Dio XLIII 18, 3) et nummi terna trophaea exhibuerunt (Grueber, Coins, I, p. 489). Titulus igitur positus esse videtur a. 71 vel paulo post, certe ante a. 61. Quamquam hac aetate in titulis statuarum honores nisi praesentes commemorari solebant. Cfr. autem nn. 325 et 382. 882. x Ea aetate qua titulus positus est nomen imperatoris in Pompeio iam exoleverat, sed Auximates Pompeii clientes (cfr. Plut., Pomp. 6) usi sunt ut virum summo iam imperio praeditum signiticarent. 2 A. 70, 55, 52.

222

INSCRIPTIONES LATlNAE LIBERAE REI PUBLICAE

383. Cippus lapidis Tiburtini repertus a. 1817 in Foro Eomano ad columnam Phocae, ubi adhuc exstat (I 2 , 819; VI, 1278 cfr. p. 3799; im. del. Ritschl, tab. LVI). M.Cispius

L.f.

| pr(aetor).

384. Fragmentum tituli sepulcralis effossum a. 1871 Eomae ad portam Salariam (I2, 821 cfr. p. 728; VI, 1296 cfr. p. 3134). [Corn]elia L.8cipion[is

/ . ] , | Vatieni

(uxor).

385. Saxum, ex quo posteriore aetate facta est urna, repertum in vico Gossignano prope Ripatransone agri Cuprae Maritimae (I2, 752; IX, 5275; D. 878; im. del. Ritschl, tab. LXXXVI). L.Afr[a]nio A.f. \ co(n)s(uli)x | consc[r]ip(ti) et c[ol(oni)] col(oniae) Vale[nt(inorum)]2. 383. M.Cispius, si idem est atque tribunus plebis a. 57 postea ambitus damnatus (Miinzer, R E III, 2, 1899, col. 2589), a Caesare in pristinum statum restitutus est. M.Cisp. pr. pictum est in amphora Caralibus reperta (Not. scavi 1949, p. 248), unde colligenduin esse videtur M.Cispium in Sardinia vel alibi praedia possedisse. 884. Pater fortasse fuit L.Cornelius Scipio Asiaticus consul a. 83, coniunx Vatienus ille adulescens a. 77, nepos P.Vatieni qui Persen captum Romam nuntiavit (Cic, De nat.deor. II 2, 6). 885. x A. 60. 2 Videtur esse colonia Valentia Hispaniae citerioris quorum decuriones et coloni Afranio, qui

V. MAGISTRATUS ROMANI, 383-388

223

386. Tabula reperta Eoraae ad monumentum Statiliorum (I 2 , 1359; VI, 33112). [P.%]Plauti Hypsaei | [praet]or(isy, [- - - ] . Emphasis \ [patron]o fecit.

annorum

|

387. Saxum calcarium (0,78 x 0,60) extractum Tarricinae ex muro recenti, postea ibi in museo, ubi Borsari descripsit (I 2 , 836 cfr. p. 728; D. 8962). Romani MlSabidio Mlf.1 | leg(ato)2 \ cives 5 negotiantur. in | Sicilia Panhormi qui |

388. Tabula (0,27 x 0,34) Uticae (I 2 , 2513 cfr. p. 839; Inscript. d^Afrique, 422; D. 9482).

Hispania citeriori ab a. 54 ad a. 49 Pompei iuBsu praefuerat, statuam in villa eius Picena dedicaverint. Valentia colonia appellatur etiam a Plinio (Nat.Hist. III 20), sed, utrum colonia Latina fuerit an Romana, incertum. 886. A Hulsen cogitavit de P.Plautio Hypsaeo, quaestore Pompei, qui in a. 52 consulatum petivit (Cic, Ad fam. I 1, 3; Ad Att. III 8, 3; Ascon., In Milon., pp. 30, 33, 34 C. e t c ) . Neque vero recte Hulaen statuit tribunum plebis P.Plautium fuisse a. 56, quo anno tribunus plebLs fuit A.Plautius (cfr. Dio X X X I X 16, 2). 387. l Idem esse videtur atque Sabidius qui a. 76 C. Antonium Hybridam in petenda praetura adiuvit (Q. Cic, De pet. cons. 2, 8). a De appellatione legati cfr. n. 398.

224

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Q.Numerio Q.f. \ Rufo q(uaestori)1 | stipendiariei \ pagorum Muxsi, | 5 Gususi, Zeugei.

389. Issae (hodie Lissa) in Dalmatia iuxta muros oppidi a. 1856. Periisse videtur (I2, 759 cfr. p. 839; I I I , 3078). Q.Numerius Q.f. Vel(ina) \ Rufus leg(atus)1, patron(us) \ portic(um) refichmd(am) \ de sua 6 pecun(ia) coer(avit) | idemque prob(avit).

390. Cippus ex lapide Tiburtino Clusii in porticu ecclesiae cathedralis, ubi Bormann aliique viderunt (I2, 760; X I , 2103). Cn.Cor[nelio

P.f.]

| Lentulo

|

Marcellino.

391. I n oppido Marino agri Albani. Servavit Iucundus (I 2 , 761; X I V , 2464; D . 880). 888. x Quaestor Africae circa a. 60, tribunus plebis a. 57, Ciceroni inimicus (cfr. n. 389 et Munzer, R E XVII, 2, 1937, col. 1326 s.). Etiam Fonteio cuidam quaestori provinciae Africae titulum posuerunt mancipes stipendiorum (VI, 31713 = D. 901). 389. * Caesaris, ut videtur. De appellatione legati cfr. n. 398. Ad eundem Rufum Dessau pertinere putavit titulum sepulcralem imminutum VI, 37069. 890. Videtur esse consul a. 56.

V. MAGISTRATUS ROMANI, 388-392

225

1

L.Caecilio L.f. Rufo, | q(uaestori) , tr(ibuno) pl(ebis), pr(aetori) pro co(n)s(ule)2. ab alio latere: Dis manibus \ sacrum \ L. Caecili Rufi.

392. Saxa quadrata effossa Eomae in Foro Romano. Antiqui auctores viderunt (I2, p. 198 et nn. 762, 763 cfr. p. 839; VI, 1303, 1304 cfr. 31593; I.I., X I I I , 3, n. 7 1 ; D . 43, 43 a).

a) [Q.]Fabius Q.f. Maxsumus \ aed(ilis) cur(ulis)1. b) L.Aem[il\ius L.f. Paullus, | co[(n)s(ul) / / ] , cens(or), augur, | tr[t]umphavit ter2. 391, * L.Caecilius Rufus, P.Cornelii Sullae frater uterinus, fuit tribunus plebis a. 63, praetor urbanus a. 57. a pr(aetori)f pro co(n)s(ule) interpretari mavult Broughton, Proceedings Am. Phil. Assoc. LXXVII 1946, p. 38 B. et II, p. 210, sed vide nn. 342, 402. 392. Tres primi tituli subscripti fuerunt statuis fornicem Fabianum decorantibus, quem a Q.Fabio Maximo Allobrogico, consule a. 121, in Foro Romano exstructum Q.Fabius Maximus, nepos eius, aedilis curulis a. 57 restituit (cfr. Cic, In Vat. 11, 28); reliquiae fornicis nuperrime apparuerunt in via Sacra ant€ introitum Regiae. 1 Q.Fabius Maximus L.Aemilium Paullum abavum habuit. Sed etiam Scipionem Aemilianum maioribus suis adnumerare potuit, quod hic frater fuit Q.Fabio Maximo Aemiliano, Aemilii Paulli filio. a L.Aemilius Paullus, qui Persen devicit, consul fuit a. 182 et 168, censor a. 164; augur factus est inter aedilitatem et praeturam (193-191). Bis eum triumphavisse, a. 181 et 167, fasti triumphales Capitolini et Urbisalvienses docent (I.I., XIII, 1, pp. 554 15. In8criptiones

latinae.

226

INSCRIPTIONES LATIXAE LIBERAE REI PUBLICAE

c) P.Cornelius Paulli f. Scipio \ Africanus, co(n)8(ul) II, cens(or), \ augur, triumphavit (bis)3. d) Q.Fabius Q.f. Maxsumus aed(ilis) cur(ulis) rest(ituit).

393. Epistylium litteris magnis repertum circa a. 1841 Setiae, postea ibi in curia, ubi Mommsen recognovit (F, 811; X, 6462; D. 5529; im. del. Ritschl, tab. LXXV). [M.IAemilius] Scaurus1 8(ule)* bas{iUcam - - - ] .

pr(aetor)

pro co(n)-

394. Saxum (0,35 x 0,85) Curubi in muro, nunc Tunete in museo (P, 780; VIII, 24099; D. 5319).

et 656). Ter autem in hoc elogio triumphavisse dicitur, quicum convenit quod Velleius (I 9, 3) scribit Paullum praetorem quoque triumphum egisse (dicere debuit pro praetore, a. 189). Etiam vox ter tropaeo inscripta in nummis (Grueber, Ooins, I, p. 418) eodem pertinere videtur (cfr. I.I., XIII, 1, p. 553). Mentio autem tertii triumphi ex eo orta esse putatur quod ter Paullus imperator appellatus est, primum vero in Hispania (cfr. I1, 614). 8 Consul a. 147 et 134, censor a. 142, triumphavit a. 146 et 132; augurem eum fuisse ex hoc titulo cognovimus. 393. 2 Fortasse M.Aemilius Scaurus, aedilis curulis a. 58, qui ex praetura a. 56 gesta Sardiniam obtinuit (v.Rohden, R E I, 1, 1893, col. 588 ss.). * pr(aetor), pro consule Broughton, Proceedings of the Am. Phil. Assoc. LXXVII 1946, p. 35 88., sed vide nn. 342, 402.

V. MAGISTRATUS ROMANI, 392-396

227

P.Attius P.f. Vaarus leg(atus) pro pr(a£tore)f | C.Con8idiu8 C.f. Longus leg(atus) pro pr(aetore)1 | murum, turres, posteicuus, \ fossam faciundum coer(averunt). | 6 T.Tettius T.f. Vel(ina) praefectus2. 395. In oppido Padula, haud longe a Tegiano, ubi antiqui auctores viderunt (I2, 1686; X, 291 cfr. p. 1004; D. 5321). M.Minatiu8 M.f. Pom(ptina) \ Sabinus1 turrem de \ sua pequnia, murum | de pequnia conlata | 6 fadund(um) coeravit | idemque probavit. 396. Cippus ex lapide Tiburtino repertus a. 1875 Eomae prope portam Praenestinam, nunc Porta Maggiore (I2, 1237; VI, 5961; D. 7850). Familiae | A.Allieni1, | in fr(onte) p(edes) XV', | in ag(ro) p(edes) XVI, | 5 et familiae \ Pollae Min\uciae2 \ Q.f* 894. * Fuerunt duces partium Pompeianarum in Africa ab a. 49 ad a. 46 (Caes., Bell.civ. I 12, 13; II 23; Dio XLI 41); legatos pro praetoribus se appellaverunt, sine dubio Metefli Scipionis (Dio XLII 57; Bell. Afr. 4). 2 Praefectus, puto, operi faciendo. 395. l Idem esse putatur atque M.Minatius Sabinus proquaestor Cn.Pompei Magni in bello Hispaniensi a. 45 (Munzer, R E XV, 2, 1932, col. 1766). 396. ^Potest esse praetor a. 49 (Klebs, R E I, 2, 1894, col. 1585). f Socer eius fuit fortasse Q.Minucius Thermus, praetor inter a. 60 et 58 (Munzer, R E XV, 2, 1932, col. 1972 88.). * V. 5 s . alia manu postea adiecti.

J28

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

397. Tabella columbarii Parisiis in Cabinet des midailles (I 2 , 1344; VI, 22930). Nestor

\ L.Lic(ini)

Cras\si

Damasippi.

398. Tarricinae. Servavit Ferrarinus (I2, 771; X , 6316; D. 879). M.Favonio gent(inus).

M.f.

\ leg(ato)1 \ popul(us)

Agri-

399. Basis quadrata (0,69 x 0,57 x 1,11) reperta a. 1879 Deli in porticu Pbilippi (I 2 , 773; III, 7239; Inscript. de Delos, 1859). [C.Rabirio C.f.] | pro co(n)s(ule). \ rduov 'PaPripLov Tatou | ui6v av^iiTcaTov | *Pco(xata)v. 897. Incertum an idem Licinius Damasippus senator quem Caesar nominat {Bell.civ. II 44, 3; Bell.Afr. 89, 3; 96, 1); de eius filio cogitavit Munzer, R E XIII, 1, 1926, col. 294 s.). 898. x Mommsen putavit eundem esse atque amicum Catonis minoris (Miinzer, R E VI, 2, 1909, col. 2074 ss.), qui legatus in Sicilia de Agrigentinis bene meruisset; domicilium eum Tarricinae habuisse valde probabile. Legatus nude dicitur ut in aliis titulis Uberae rei publicae (nn. 210, 387, 389; at cfr. 394). 399. Est notissimus ille Rabirius Postumus, qui proconsul Asiae praefuisse videtur a. 45 (cfr. Ios., Antiq. XIV 241: Taico TaPiXUo, vel TapcXta), Taiou uiaj U7TJLTCO; von der Muhll, R E I A, 1, 1914, col. 25 88.).

V. MAGISTRATUS ROMANI, 397-401

229

2

400. Eupi incisum in monte Ossa (I , 774; III, 588; D. 39; im. del. Clarke, Travels, II, 3, 1816, p. 292). L.Cassius Longin(us) Tempe munivit.

\ pro co(n)s(ule)x \

401. Epistylium ornatum repertum Eleusine ad propylaea minora (P, 775; III, 547, utroque loco cum im. del.; im. phot. G.Libertini, Annuario Scuola archeol di Atene II 1915, p. 213; D. 4041). [Ap.Claudi]us Ap.f. Pulche[r] propylum Cere[ri \ et Proserpi]nae co(n)s(ul) vovit, [im]perato[r coepit1. \ Pulcher Clau]dius et Rex Mar[cius2 fec]erun[t ex testam(ento)]. 400. x Legatus Caesaris, quem ante pugnam Pharsalicam Caesar in Thessaliam misit (Caes., Bell.civ. III 34, 2; Dio XLI 51, 2). Idem, ut videtur, ex primis duoviris Polensibus (I.I., X, 1, 81). 401. l Consul a. 54, imperator appellatus est in Cilicia, quam provinciam proconsul obtinuit ab a. 53 ad a. 51. Eum de propylo Eleusine aedificando cogitavisse cognovimus ex Cicerone (Ad Att. VI 1, 26; 6, 2), quod opus perfecisset, nisi negotia publica, turbae civileB, mors denique, quae a. 48 accidit, intervenissent (cfr. Munzer, R E 111,2, 1899, col. 2853 ss.). Cum Appiusnullos ex se natos filios reliquisset, opus persolvendum susceperunt Claudius quidam, fratris filius, ut JMornmsen putavit, ab Appio adoptatus, et Rex Marcius ex sorore natus. 2 Notandum est saltem Marcium cognomine pro praenomine usurpavisse. - De propylaeis minoribus Eleusiniis cfr. Libertini, 1.1. p. 201 ss. (restitutio autem quam proposuit tituli parum probanda).

230

IN8CBIPTIONE8 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

402. In 8epulcro prope Tusculum (I 2 , 781; XIV, 2602; D. 883; im. del. Eitschl, tab. LXXXIX). M.Coelio M.f. Viniciano, \ pr(aetori) pro co(n)8(ule)j tr(ibuno) pl(ebis), q(uasstori), \ Opsilia uxor fecit.

403. Duae bases marmoreae gemellae repertae in insula Teno (I2, 783 cfr. p. 727; IG, X I I , 5, n. 917; D. 8889; im. del. Musee Belge X 1906, p. 339 cfr. X I , 1907, p. 113). pro co(n)s(ule) P.Serveiliu8 P.f. Isauricus1 restituit. \ II67rXio$ ZepoutXios IIo7cXtou ul6<; 'Iaaopixos | Av&u7raTO<; a7CoxaTear7)aev. | 402. M.Coelius Vinicianus tribunus plebis a. 53 C. Lucilium Hirrum collegam adiuvit in rogatione de Pompeio dictatore faciendo (Caelius apud Cic, Ad fam. VIII 4, 3). Idem, cum in a. 50 plebeiam aedilitatem frustra petivisset (Caelius, ibid.), a. 47 a Caesare duabus legionibus in Ponto relictis praepositus est (Bell. Alex. 77). Paulo post praeturam eum provinciam aliquam consulari cum imperio administravisse ex hoc titulo colligimus; iniuria enim Henzen et Borghesi praeturam rettulisse ad legationem Ponticam Mommsen (in commentario ad hunc titulum) ostendit. Praetor pro consule unum honorem significare Mommsen (ibidem; cfr. Bom. Staatsrecht, II 3 , 1887, p. 650, not. 2) statuit neque eius argumenta mihi improoanda esse videntur (ch*. n. 342); vide autem Broughton, Proceedings Am. Phil. Assoc. LXXVII 1946, p. 38 s. et II, p. 288. 408. * Consul a. 48, proconsul Asiae ab a. 46 ad a. 44 (Cic, Ad fam. X I I I 66-72; cfr. Munzer, R E II A, 2,

V. MAGISTRATUS ROMAXI, 402-405

231

rdcio<; IlavSuaZvos Tvaiou ot6<;2 'Pco|jLaio<; | 7rpoi;evo<; T
6

404. Londinii in hortis aedium quae dicuntur Whitehall, quo ex Asia (Aegis ut videtur) lapidem advectum esse constat (I 2 , 786; I I I , 462; D. 40).

|

[P.]Serveiliu8 res[tit]uit.

P\j.]

\ Isauricus

pro

co(n)s(ule)

405. Tres cippi ex lapide Tiburtino, primus latus 0,40, alter latus 0,30, tertius 0,78 x 0,30 effossi Romae prope Porta Maggiore. Descripsit Ghislanzoni (I 2 , 2528-2530; VI, 38898, 38897, 38893). Serve[ilia]

| Isaurici1

l. |

Cleopatra.

Ossa | Servili[ae La]etae. | P.Servili[us Telemaci

-]cinus \

f.

P.Servilius

P. I.

Cllw2.

1923, col. 1798 sa.). Idem alia monumenta in Asia restituit (n. 404, I8, 748, 785). 2 Filius esse videtur Cn.Panconsulto de Thisbeis dosini qui memoratur in senatus a. 170 facto (Dittenberger, Syll.3, n. 646). Signa a C.Pandosino posita deleta esse videntur bello Mithridatico. 3 Agasias sculptor floruisse videtur circa a. 100 (cfr. n. 343). — Vv. 2-6 in utraque basi in litura reposita sunt, unde apparet eos incisos esse in locum antiquioris scripturae erasae. 405. x Patronus esse videtur consul a. 48 (nn. 403, 404). * Sic scriptum esse adfirmat Ghislanzoni. Chilo

232

IXSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

406. Boviani in Samnio, ubi vidit Mommsen (Ia, 787; IX, 2563; D. 70; im. del. Bitschl, tab. LXXXV). [C.Iul]io Caesari im[p(eratori)], \ dietat(ori) iteru[m \ pont]ufici max[umo, \ aug(uri), c]o(n)' s(uli)j paXrono mu[nicipi], |6 d(ecurionum) c(onsulto).

407. Brundisii, ubi auctor Brundisinus vid.it saac. XVI. Periit (I2, 789; IX, 34; D. 71). C.Iulio Caesari, \ pont(ifici) max(imo), | patri patriae.

proposuit dubitana Lommatssch, Clito Bang; ipse malim C(a)llio(pu8). 406. Caesar dictaturam alteram suscepit raense Septembri vel Octobri a. 48, dictaturam in decennium mense Aprili exeunte a. 46; consul autem fuit iterum a. 48, tertium a. 46 (cfr. I.I., X I I I , 1, p. 132 8.). Titulus igitur positus esae videtur aut extremis mensibus a. 48, aut primis a. 46. Animadverte consulatui iterationem adscriptam non esse. 407. Inscriptio genuina ease videtur quamquam Caesar contra auctores, titulos (cfr. autem n. 408), nummos dicitur pater, non parens, patriae (cfr. A.Alfoldi, Museum Helveticum X 1953, p. 103 ss., qui de sinceritate tituli dubitat) et dictator et imperator abest. Appellationem parentis patriae Caesari iam vivo a. 45, ut videtur, concessam eese ex compluribus auctoribus constat (cfr. Alfoldi, p. 106 s.).

V. MAGISTRATUS R0MANI, 406-409

233

408. Duo fragmenta eiusdem basis marmoreae reperta ante a. 1940 Coi in aedificiis demoliendis, nunc Coi in museo (A.Degrassi, Clara Rhodos X 1941, p. 203 ss. cum im. del. et phot.; Ann. ipigr. 1947, n. 55). [C(ive8) R(omani) qui C]oi negotiantur \ [civitatem] Coam pietatis in \ [C.Iulium Cae]sarem ponti\[ficem maxim]um, p[a]trem [pa\6triae deum^que1 et benevol\[entiae erga] se caussa.

409. Basis marmorea reperta a. 1781 Ocriculi (cfr. C.Pietrangeli, Epigraphica I I I 1 9 4 1 , p. 155 s.), nunc Romae in museo Vaticano (I 2 , 797; VI, 872 cfr. 31188; D. 73; im. del. Ritschl, tab. LXXXV). Divo1 Itilio iussu | populi Romani est lege \ Rufrena2.

\ statutum

408. l Caesar deus appellatur in titulis Orientis et etiam Nolae (I 2 , 1611; cfr. etiam VI, 14211, X, 3903, I, 5 et Dio XLIII 21, 2). De Caesare post Lupercalia a. 44 pro deo habito L.R.Taylor, The Divinity of the Roman Emperor, 1931, p. 67 ss. et A.Alfoldi, Studien iiber Caesars Monarchie, 1953, p. 33 ss. Titulus paulo ante Caesarem occisum positus esse videtur. 409. x Caesari honores divini concessi sunt ineunte a. 42 (Dio XLVII 18, 4); cognomen divi inscriptum in statua sibi a senatu posita ipse Caesar deleri iussit (Dio X L I I I 21, 2). 2 Lex aliunde ignota; Rufrenus autem qui eam tulit memoratur a Cicerone (Ad fam. X 21, 4). Cum hic2 titulus prodierit Ocriculi, alter autem paene gemellus (I , 798; IX, 5136; D. 73 a) exstet pavimento insertus in ecclesia vici Cam-povalano agri, puto, Interam-

234

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

410. Aeserniae in episcopio, ubi Mommsen quod exstat descripsit (I a , 799; IX, 2628; D. 72). Oenio deivi Iuli \ parentis patriae, | quem senatus | populusque | 5 Romanus in \ deorum numerum \ rettulit.

411. Lapis magnus superstes ex cuneo arcus repertus Roma^ prope il Palazzo di Giustizia, nunc in museo nationali Komano (VI, 31276; D. 8892). Sentia Lib[onis (uxor)]1, \ mater Scr[iboniae] | Caes[aris (uxoris)]2.

412. Eomae, ubi semel descripta est saec. XVI (VI, 26032; D. 126). Ex domo Scriboniae Caesar(is) (uxoris) libertorum, libertar(um) et qui in hoc monument(um) contulerunt. niae Praetuttiorum (cfr. etiam n. 410), lege Rufrena cautum esse videtur ut in omnibus municipiis coloniisque Italiae Caesari statuae ponerentur. 411. x L.Scribonius Libo, pater consulis eiusdem nominis a. 34. f Octavianus Scriboniam uxorem duxit a. 40, sed paulo post divortium fecit. Vestifex eiusdem muUeris est VI, 7467 = D. 7429. 412. Versuum divisio ignota,

V. MAGISTRATUS ROMANI, 410-414

235

413. Eomae in pavimento basilicae S.Pauli via Ostiensi, ubi antiqui auctores viderunt (I2, 1258; VI, 13179). L.Aurelius | Cottae1 l. \ Philostra(tus), \ Leivia | 6 DrusiUae1 | l. Galatea. \ In fr(onte) p(edes) XII, in | ag(ro) XX. Ho[c2 | mon(umentum) her(edem) non seq(uetur)*i\

414. Basis Tusculi, ubi Mommsen aliique auctores viderunt. Periisse videtur (I2, 782; XIV, 2603; D. 902). M\Cordi co(n)s(ule)2, cr(orum)z.

M\f. \ Rufi1, \ pr(aetoris) | aed(ili8) lu8tr(alis), mon(itoris)

pro sa-

418. x Patronus videtur consul a. 45, patrona ea ipsa quae a. 38 Octaviano nupsit. Titulus autem positus esse videtur ante a. 38 cuin in titulis post matrimonium scriptis Livia cognomine Drusillae raro appelletur. 2 Littera o incerta, unde ambigitur an haec formula fuerit. 414. x Idem esse videtur atque triumvir monetalis c. a. 49-45, quem constat Tusculo oriuneiusdem nominis dum fuisse. 2pr(aetori8), pro c(on)8(ule) interpretari mavult Broughton, Proceedings Am. Phil. Assoc. LXXVII 1946, p. 380, sed vide nn. 342, 402. 3 Aedilem lustralem, qui memoratur etiam XIV, 2628 = D. 6208, sacerdotem Tusculanuin fuisse contendit post alios A.Rosenberg (Rerme8 XLIX 1914, p. 235 ss.), at magistratum esse municipalem eundemque atque aedilem quinquennalem putant O.Leuze (Hermes XLIX 1914, p. 110 ss.) et G.Wissowa (ibid., LI 1915, p. 17 s.). Monitor (sacrorum) occurrit praeterea in altero titulo Tusculano (XIV, 2580 = D. 3152).

236

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

415. Epi8tylium aediculae olim in vico Erbusco agri Brixiani, ut videtur, iam pridem Brixiae muro insertum aedium del Monte di Pietd in platea della Loggia (P, 794; V, 4305; D. 75). CJulius

Caesar

pontif(ex).

416. In oppido SanVAgata dey Ooti, ubi Saticula Samnii fuisse videtur, in atrio episcopii (IX, 2142; D. 76). C.Iulio C.f. Caesari \ imp(eratori), triumviro r(ei) p(ublicae) c(onstituendae), \ patrono, | d(ecurionum) d(ecreto). 417. Cippus ex lapide calcario repertus a. 1899 in vico Tasov6U haud longe a Narona (III, 14625; D. 8893). Imp(eratori) Caesari Divi f(ilio)y \ Sicilia recepta, C.Papius Celsusy \ M.Papms Kanus fratres. 415. Cum post pontif. scriptum non fuerit max., titulum Mommsen rettulit ad Octavianuin putavitque incisum esse a. 44 priusquam pro praetore rem publicam capesseret. Pontifex C.Octavius creatus est a. 48. 416. C.Iulius Caesar, postea Augustus, primum imperator appellatus est a. 43 (I 2 , p. 229 = D. 108), quo anno etiam triumvir rei publicae constituendae factus (Fast. Colot., I.I., X I I I , 1, n. 18 = I2, p. 64). Inde ab a. 40 (cfr. I.I., X I I I , 1, p. 568) dictus est Imperator Caesar Divi filius. 417. Titulus positus est paulo post Sex. Pompeium ab Octaviano a. 36 devictum.

V. MAGISTRATUS R0MANI, 415-419

237

418. Tabula ex lapide calcario (0,55 x 0,26 x 0,26), cuius tria fragmenta exstant vel exstabant, reperta diversis temporibus Tergeste. Duo fragmenta quae supersunt adservantur Tergeste in museo lapidario (V, 525 cfr. p. 1022; I.I., X, 4, n. 20 cum im. phot.; D. 77). [Imp(erator) Caesar] co(n)s(ul) desig(natus) tert(ium)1) | [Illvir r(ei) p(ublicae) c(onstituendae)] iter(um), \ murum turresque fecit2. 419. Tres cippi mensuris diversis ex lapide Tiburtino inserti muro qui cingit sepulcrum A.Hirtii. Effossi a. 1938 Romae sub aedibus della Cancelleria Apostolica exstant in museo Vaticano (B.Nogara, Monumenti romani scoperti negli anni 19381939 nelVarea del Palazzo della Cancelleria, Istituto di Studi Romani, 1941, pp. 12 et 15 cum im. phot.; Ann. ipigr. 1941, n. 102). , A.Hirtius

\ A.f.

418. * Imp. Caesar postea Augustus consul iterum fuit paucissimas horas d. 1 Ian. a. 33, tertiuin a. 31 (a. 39 consules in octo annos insequentes designati erant; cfr. Dio XLVIII 35, 1), undo efficitur titulum positum esse a. 33 aut a. 32. Annus autem 33 magis probandus esse videtur, quoniam hoc anno Caesar moratus est in Illyrico (cfr. H.Dessau, Philol. Wochenschr. 1925, col. 1002 s.). 2 Nihil est cur murum turresque facta coniungas cum colonia Tergeste deducta, id quod iam a. 46 vel 42/41 evenisse puto (A.Degrassi, II conftne nordorientale delVItalia romana, Dissertationes Bernenses, ser. I, fasc. 6, 1954, p. 51). Mommsen titulum supplevit ex exemplo lapideo saec. XV. 419. Est consul a. 43, qui eodem anno in proeho ad Forum Gallorum cecidit. Publice sepultum eum esse

238

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

420. Cippus ex lapide Tiburtino (0,40 x 0,30) repertus Eomae in via Po (I2, 2524; VI, 37516). Q.Hirti(us) A.f. \ Ser(gia)1. p(edes) XII, \ in ag(ro) p(edes)

\ In XX.

fr(onte)

421. Tabula ex lapide Tiburtino (0,65 x 1,25) inventa prope sepulcrum Hirtii in diruendo muro aedium Gorso Vittorio Emanuele III, n. 209, nunc in museo Vaticano (VI, 37077; D. 8890; im. phot. Rendic. Pontif. Acc. Rom. arch. XVIII 1941-1942, p. 243). Ex s(enaius) c(onsulto) \ C.Vibio C.f.Pasae co(n)s(uli)2. Caetronian(o)1

\

422. Pars epistylii, ut videtur, marmorei inserta parieti casae Tusculi, ubi Mommsen et Dessau viderunt (I, p. 568; XIV, 2611; D. 6204). P.Sulpicius, C.Antonius cen[s(ores)]1 \ p. h. 2 n. t. vico Oalb(ae), P.Peticius P. I. Apollodoru[s]. cum C.Vibio Pansa collega in Campo Martio (cfr. n. 421) iam constabat (Liv., Per. CXIX; Vell. II 62, 4; Val. Max. V 2, 10; cfr. Cic, Ad M.Brut. I 15, 8). 420. Cognatus, ut videtur, consulis a. 43 (n. 419). 421. l De cognomine Caetroniani cfr. I.I., X I I I , 1, p. 134 ad a. 43. 2 cos. postea additum est. — Cfr. n. 419. 422. x A. 42. * Litterae singulares non intelleguntur. Quaenam ratio censoribus Romanis fuerit cum Tusculo, fugit.

V. MAGISTRATUS ROMANI, 420-425

239

423. Fragmentum lapidis calcarii (0,29 x 0,315 x 0,155) repertum Polae a. 1907-1910, nunc ibi in museo (I2, 2512; I.I., X, 1, n. 65 cum imagine parum perite delineata; im. phot. Jahreshefte X I I I 1910, Beibl., col. 196). L.Calp[urnius s(ul).

L.f.] \ Piso Ca[esoninus]

co(n)-

424. Frustulum lapidis calcarii (0,18 x 0,15) infixum parieti ecclesiae cathedralis Polensis (I.I., X, 1, n. 708 cum im. phot.). [L.Cal\purn[ius s(ul) a u t Ilvir].

L.f. Piso \ Cae]son[inus co(n)-

425. Capuae, nunc ibi in museo Campano (X, 3854; D. 888; im. del. Bitschl, tab. LXXXV). L.Cornelio L.[j.] \ Balbo co(n)s(uli)1, no], | d(e) c(onscriptorum) d(ecreto).

patr[o-

423. L.Calpurniu8 Piso in hoc titulo et in altero titulo Polensi (n. 424) habet cognomen Caesonini, quod deest in aliis titulis, sed certo fuit in fastis Capitolinis consularibus (ad a. 58). Cum Piso ex primis duoviris coloniae Polensis fuerit (V, 54 = I.I., X, 1, n. 81) titulum pertinere puto ad aedificium quoddam ab eo exstructum, fortasse ad muros coloniae, quos ab eo et ab collega eius factos esse apparet. 424. Nescio an titulus gemellus sit n. 423, quamquam litterae aliquanto maiores sunt. 425.

x

Eat L.Cornelius Balbus maior, consul a. 40.

240

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

426. Tabula ex lapide calcario (0,42 x 1,34 x 0,15) reperta Lilybaei (Marsala), nunc Panormi in museo (A.Salinas, Not. scavi 1894, p. 388 ss. cum im. phot.; D. 8891). Mag(no) Pompeio Mag(ni) f. Pio imp(eratore), augure, | co(n)s(ule) des^ignato)1^ por[ta]m et turres \ L.Plinius L.f. Rufus leg(atus) pro pr(aetore), pr(aetor) des(ignatus)2, f(aciendum) c(uravit).

427. Fragmentum Eomae in aedibus privatis. Servaverunt Iucundus et Cittadini (I2, 1363; VI, 24430). [Cn.P]ompeius situs [esf].

Cn. Magni1

[l.

] | heic

426. a Sex.Pompeiu8 Pompei Magni filius minor Siciliam tenuit ab a. 43 ad a. 36. Magnus pro praenomine usurpatur de eodem Pompeio etiam a Cicerone (Phil. X I I I 21, 50); Magnus Pius dicitur in quibusdam nummis (Grueber, Coins, II, pp. 372 s., 560 ss.), in aliis est Sex. Maqnxt8 Pius (II, p. 370). De appellatione imperatoris A.Alfoldi, Studien uber Caesars Monarchie, 1953, p. 31. Augur et consul designatus fuit ab a. 39 ad a. 36 (Dio XLVIII 36, 24; 54, 6), unde patet titulum hi8 annis scriptum esse. Plinium a Lepido a. 36 Lilybaei obsessum esse cognovimus ex Appiano (Bell.civ. V 98, 408; cfr. 97, 405 et 122, 505 ss.; ab Appiano dicitur IIX£vio<; vel IDivvio;). Praetor designatus esse videtur simul cum Sex. Pompeio (Dio XLVIII 36, 4). 427.

2

Magnus videtur esse filius, non pater.

V. MAGISTRATUS ROMANI, 426-430

241

428. Cippus ex topho (2,30 x 0,56 x 0,48) repertus Romae prope muros urbis inter vias Salariam et Pincianam (I2, 1364; VI, 33453). Cn.Pompe[ius] \ Magn(i) l. Sodalils] \ Pompeiae \ Magn(i) l. Lyde. 429. Hagna basis marmorea effossa Romae in area Palatina, ubi exstat (VI, 1301 cfr. 31592; D. 42; litteras delineavit Hiibner, 48). Cn.Domitiu8 M.f. Calvinus \ pontifex, \ Go(n)s(ul) iter(um), imper(ator)y \ de manibieis. f

430. In tegula litteris eminentibus signaculo impressis reperta prope Tarricinam (Circeis perperam I2), nunc Romae in Ecole Frangaise (I2, 767; X, 6314 = 8043, 1 cfr. p. 898). [Cn.Do]mitius M.f. | [C]alvinus \ [co]loneis dedit. 429. Consul a. 53 et 40 triumphavit ex Hispania a. 36. In nummis ab eo in Hispania cusis (Grueber, Coins, II, 1910, p. 373) dicitur consul iterum, imperator et repraesentantur insignia pontificatus. Cui numini basis dedicata sit, prorsus ignoramus. Ab eodem Calvino regiam restitutam esse inter omnes constat. 480. Vidotur esse consul a. 53 et 40 qui ex triumpho a. 36 acto Tarricinensibus aliquid dederit (cfr. n. 429). Tegulae eiusdein viri, consulis iterum, repertae 8unt Emporiis (II, 6186). 16. In8criptione8

latinae.

242

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

431. Lapis effossus Eomae a. 1563 ex ruinis aedis Saturai, ubi antiqui auctores viderunt (VI, 1316; D. 41). L.Plancus L.f. co(n)s(ul), r(um) de manib(iis).

| imp(erator)

ite-

432. Valentiae in provincia Narbonensi, ubi Allmer descripsit. Poriisse videtur (I 2 , 790; X I I , 1748; D. 884). [L.Non]io L.fil. | [Asp]renati c]oloni et incolae \ patrono.

pro p[r(aetore) |

431. L.Munatius Plancus, consul a. 42, ex Gallia {Fasti triumph.) vel de Raetis (X, 6087 = D. 886) triumphavit a. 43. Quando imperator iterum salutatus sit, ignoramus. Aedem Saturni, prope quam titulus inventus est, ab eo ex manubiis restitutam esse constat etiam ex titulo, quem supra memoravi, mausolaei Caietani et ex Suet., Aug. 29, 5. 432. Si, ut Mommsen, Hirschfeld aliique putaverunt, est L.Nonius Asprenas, qui a. 46 et 45 bello Africano et Hispanieiisi pro consule fuit in exercitu Caesaris (Bell.Afr. 80, 4; Hispan. 102) et a. 36 consul suffectus factus est (I.I., X I I I , 1, p. 135 s.), nullum dubium esse potest quin Valentiam colonia deducta sit a Caesare dictatore (cfr. X I I , p. 207); Romani autem iuris eam fuisse, non Latini, ut vulgo putant (cfr. Kornemann, R E IV, 1, 1900, col. 518), ex hoc titulo, ubi cum colonis incolae, coloniae scilicet attributi, memorantur, luculenter apparet. At Groag (R E XVII, 1, 1936, col. 866) Asprenatem nostrum filium consulis a. 36 fecit, alii (cfr. P.Goessler, R E VII A, 2, 1948, col. 2153) nepotem.

V. MAGI8TRATU9 R0MANI, 431-435

243

433. Magna basis Mytilenis in ecclesia cathedrali, ubi vidit Cyriacus (III, 455 = 7160; D. 891). Cives Bomani qui | Mytileneis negotiantur \ M.Titio L.f., proco(n)s(uli), \ praef(ecto) classis, \ 6 co(n)s(uli) desig(nato), patronOj | honoris causa.

434. Fragmentum tabulae magnae repertum Eomae in Quirinali. Hiilsen descripsit et supplevit (VI, 31270; D. 128 cfr. p. CLXX). M.Ag[rippa L.f.] | aed^ilis), [auctore]1 | Imp. Cae[sare Divi f. \ II]Ivir(o) r(ei) [p(ublicae) c(onstituendae), aedicul(am) i5 vi]ci Salu[tis, vel Salu[taris2< r€fic(iendam) cur(avit)].

435. Basis marmorea reperta Ostiae, nunc Eomae in museo Vaticano (I2, 810; XIV, 153; D. 892; im. del. Eitschl, tab. XCI).

433. Titulus positus esse videtur vere a. 34 (cfr. R.Hanslik, R E VI A, 2 1937, col. 1561), quo anno M.Titius etiam tum proconsul Asiae fuit; praefectus classis fuerat a. 35 (Appian., Bell.civ. V 139, 577). Sane Titius anno demum 31 consulatum suscepit, sed a. 39 consules in octo annos insequentes creati erant (cfr. Dio XLVIII 35, 1). 434. l A. 33; sic Hulsen supplevit. 2 Cfr. PlatnerAshby, Topogr. Dictionary, 1929, p. 126.

244

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

M.Acilio M.f. no), | negotiatores

Canino1, \ q(uaestori) ex area \ Saturni2.

urb(a-

436. Basis magna quadrata reperta a. 1726 Aquileiae, ubi duo viri docti viderunt (F, 814; V, 862; D. 906). C.Appulleius | M.f. Tappo1, \ pr(aetor)y aed(ilis)y tr(ibunus) pl(ebis), q(uaestor), \ iudex | 6 quaesitionis \ rerum capital(ium)2. 437. Lapis Tiburtinus a. 1879 extractus ex alveo Tiberis prope ostium cloacae maximae, nunc in museo nationali Eomano (I2, 817; VI, 31602; D. 5562). P.Barronius refecit.

Barba1 \ aed(ilis) cur(ulis) grados2

435. * Consanguinitate coniunctus esse videtur cum M.Acilio duumviro Ostiae a. 48 (cfr. I.I., X I I I , 1, p. 180). Area Saturni, quae pone aedem in Foro Romano fuisse videtur (Platner-Ashby, Topogr. Diction., 1929, p. 50 8.), in aliiB quoque inscriptionibus memoratur. 8

436. x Aliunde iornotus. Appulleius Bertoli, Appuleius Beretta. 2 Iudicis munus, quod inter praeturam et aedilitatem interponendum orat, quippe quod extraordinarium esset, collocatum est in nne (de munere ipso Mommsen, R6m. Staatsrecht, II 3 , 1887, p. 586 ss.). — Aetatis, ut videtur, Caesaris. 437. J Homo prorsus ignotus. * Gradus emporii esse videntur, quos a censoribus a. 174 factos esse tradit Livius (XLI 27, 8).

V. MAGISTRATUS ROMANI, 435-440

245

438. Saxum (0,52 x 0,65 x 0,30) repertum Volsiuiis (P, 2515). L.Caecina L.(f.)1, \ q(uaestor), tr(ibunus) p(le~ bis)^ p(raetor) pr(o) co(n)s(ule)2, | Illlvir i(ure) d(icundo)3j | sua pecu\6nia vias \ stravit. 439. Tabula convexa Eomae, ubi antiqui auctores viderunt (I2, 793; VI, 1300 a). Comifeia Q.f. Cameri (uxor)} \ cius Q.f. fratetj \ pr(aetor), augur1.

Q.Cornifi-

440. Veronae in domo hominis privati, quo unde pervenerit, non constat. Descripsit Mommsen (l 2 , 826; V, 3339). M.Fruticius Q.f.j | L.(Fruticius) Q.f., \ L. (Fruticius) L.f.j | M.Fruticius M.f., | 5 pr(aetor)j aed(ilis)j tr(ibunus) pl(ebis), | M.(Fruticius) | M.f. | L.(Fruticius) M.f., | [- - -]. 438. x Homo praoterea ignotua. Litteram /. Bpatio deficiente omissam esse adtirmat T.Campanile quaea edidit (Not. scavi 1915, p. 239). - Cfr. nn. 342, 402. Municipio post bellum sociorum constituto quattuorviros praefuisse aliunde constat (cfr. I.I., X I I I , 1, n. 13). 439. x Caesaris quaestor bello Pompeiano, praetor anno, ut videtur, 45, interfectus a. 42; augurem eum fuisse aliunde constat; imperator dicitur in solis nummis (Wissowa, R E IV, 1, 1900, col. 1624 ss.). 440. Aetatis, ut videtur, Caesaris.

246

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

441. Tabula magna reperta Alsii (Palo). Exstat ibi in villa Odescalchi, ubi Bormann descripsit (F, 827; XI, 3717; D. 910). M.Herennius M.f. \ Mae(cia) Rufus, \ praef(ectus) Cap(uam), Cum(as)1, q(uaestor).

442. Tabula marmorea ornata anaglypho proram navis longae referente Komae olim in aedibus Barberini, nunc in museo Vaticano (I2, 835 cum im. del.; VI, 1321). L.Precilius

[

] | tr(ibunus)

pl(ebis) [

].

443. Tabula effossa prope Eomam ad VIII miliarium viae Aureliae, nunc in museo Vaticano (I 1 , 837; VI, 1323; im. del. Eitschl, tab. XCI). Q.Sanquinius \ Q.f. Stel(latina)x, \ q(uaestor), tr(ibunus) pl(ebis), pr(aetor) \ pro co(n)s(ule)2. 441. x Praefeoti hi, cum colonia Capuam a. 59 deducta maxima parte potestatis suae exuti essent, ante a. 13 aboliti sunt (Mommsen, Rom. Staatsrecht, II 3 , 1887, p. 609 s.). 442. Fortasse Precilius, quem Cicero (Ad fam. X I I I 15, 1) Caesari commendat, vel eius pater. 443. x Pater esse videtur aut frater natu maior M. Sanquini Q.f. triumviri monetalis circa a. 15. * praetor, proconsul interpretari mavult Broughton, Proceedings Am. Phil. Assoc. LXXVII 1946, p. 38 s., ged vide nn. 342, 402.

V. MAGISTRATUS ROMANI, 441-446

247

444. In vico Introdacqua prope Sulmonem in Paelignis, ubi vidit Dressel (P, 796; I X , 3080; D. 885). L.Staio

Sex.f.

\Murco.

445. Tabula ex nenfro Volsiniis in pariete aedium privatarum, postea ibidem in museo, ubi Bormann vidit (I2, 2663; XI, 7288). [ Appiani

qui in dioicesi Synna]dica negotiantur [ | ] dioicesi Synnad[ica ].

446. In monte Eryce Siciliae, ubi antiqui auctores viderunt (I2, 843; X, 7258).

444. Mommsen titulum rettulit adL.Staium Murcum, legatum Caesaris dictatoris a. 46, postea praetorem et imperatorem, a Sex. Pompeio interfectum (Miinzer, R E III A, 2, 1929, col. 2136 ss.). Sed res mihi incerta est; cfr. ox. gr. Q.Marcium Regem, quattuorvirum Interamnae saec. p.C. I (X, 5344; im. phot. Cagiano, Interamna Lirenas, 1947, tab. IV), quem nemo contendet eundem eflse atque consulem eiufidem nominis a. 118 vel 68. 445. Monumentum est in honorem magistratus cuiusdam Romani ab Appianis positum, quos conventus fuisse Synnadici cognovimus ex Plinio {Nat.Hist. V 105). Appiani autem constituti esse videntur ab Ap.Claudio Pulchro, qui Ciceroni in Cilieia administranda praccosRit, si quidem memorantur a Cicerone in epistula ad eundem Claudium Pulchrum data (Ad fam. III 7, 2 s.).

248

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

[—] I [q(uaestor)] pro pr(aetore)1 \ [mi]litesque* in monte | Eruco fecerunt. | 5 Tr(ibunus) mil(itum) [- - ~]eus Pr[ ]. 447, Columella ex lapide Albano (a. 0,51; diam. 0,20) reperta una cum nn. 43, 252 Eomae in monte Palatino, nunc ibi in antiquario (P, p. 202; VI, 1302; I.I., XIII, 3, n. 66 cum im. phot. et del.; D. 61). Fert[6]r Resius, \ rex Aequeicolus. \ Is preimus | ius fetiale paravit; | 6 inde p(opulus) R(omanus) | discipleinam excepit. 4 4 6 . l Quaestor occidentalis partis Siciliae sedem habuisse videtur in monte Eryce vel Eryco (cfr. X, p. 747). 2 Ducenti milites iussu senatus Romani aedem Veneris Erycinae custodiverunt (Diod, IV 83, 7). Milites autem eorumque dux, qui tribunus militum appellatur, non Romani fuerunt, sed Siculi. Tribunis enim, quos alii tituli militibus praefuisse docent (IG, XIV, 282, 355), nomina sunt Graeca (tribunus tituh n. 282 est Segestanus). 447. Fertor (incuriose lapicida scripsit Ferter), rex Aequiculorum, qui ius fetiale constituit, memoratur ab auctore de praenominibus (cap. 1) et ab auctore de viris illustribm (cap. 5: Rhesus); Ancum autem Marcium ius fetiale ab Aequiculis, scilicet ab hominibus qui aequum colunt, descripsisse res vulgata est. Litterarum formae ad I p.C. saec. ducunt. Valde autem mirandum est hac aetate lapidem Albanum adhibitum esse ad titulum inscribendum nec minori admirationi sunt voces antiquioris sermonis Aequeicolus, vreirflus, discipleinam. Quare cogitandum mihi esse viaetur et hunc titulum et ceteros una vel eodem loco inventos refectos esse pristinis vocibus et genere lapidis antiquiorum titulorum servatis. Sed adfectatae antiquitatis esse putat Mommsen.

VI. LAPIDES MILIARII. TABULA POPILLIANA. LOCATIONES VIARUM

448. Colunraa ex lapide calcario (a. 0,78; diam. 0,61) ad viam Appiam loco qui dicitur Posta di Mesa (ad medias) haud procul a Tarricina, ubi Dressel aliique auctores viderunt (I a , 21 cum im. del. et p. 718; X, 6838 cfr. p. 1019; D. 5801). in fronte: LIIl1. in vertice: P.Claudio(s) [C./.] 2 | aidiles*. a tergo: X1.

A[p.f.],

\ C.Fourio(s)

449. Columna ex lapide calcario effossa via Ostiensi ultra lapidem XI, nunc Romae in museo Lateranensi (I2, 22 cum im. del., cfr. p. 718; VI, 31585 item cum im. del.). XI. | C.Cinci(os) \ aidile(s) | pleib(ei). [- - -l I P.C[- - -] I probave[r]o(nt).

| 5 Q.

448. l Nuineris Mommsen putavit significari Appiae miliarium LIII, decennovii X (cfr. X, 6835 = D. 5821). Etiam M.R.De La Blanchere {Bibl. Ec. jranc. XXXIV 1884, p. 190 s.), qui iudicaverat lapidem stetisse ibi ubi via a Priverno veniens in Appiain incideret et miliariura X a Priverno numerari, Mommseno adsensus est. a Videntur esse ii quorum alter consul factus ost a. 251, alter a. 249. 3 Etiam vias extra urbem Romam ab aedilibus curatas esse ex hoc titulo et ex aliis (nn. 449, 463) constat (cfr. Mommsen ad hunc titulum). 449. Titulus duabus paginis dispositus est; in sinistra est nomen aedilis, in dextra nomina eorum qui

252

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

450. Columna miliaria in oppido Gastel S.Pietro deWEmilia, n u n c Bononiae in museo (I 2 , 6 1 7 ; X I , 6642; D . 5803; im. del. Kitschl, t a b . X L V I I I , p h o t . Bull. com. L X X 1942, p . 169). M.Aemilius | CCLXIIX,

M.f. XV2.

M.n.

\ Lepidus

co(n)s(uiy.

451. Columna miliaria (a. 0,82; d i a m . 0,47) inter Ariano Irpino et Grottaminarda, ubi vidit Dressel (I 2 , 620; I X , 6073; D . 5805). M.Aemiliu(s)

\ M.f.

Lepidus

\

co(n)s(ul).

opus probaverunt; censoree eos fuisse opinatus est Lommatzsch, sed vestigiis litterarum exstantibus nullum, quod cognovimus, censorum collegium respondet. Utramque paginam eodem tempore, sed a lapicidis diversis, incisam esse iudicavit Hulsen. — Saec, ut videtur, I I I . 450. l M.Aemilium consulem a. 187 viam, postea a suo nomine appellatam, ab Arimino per Bononiam Placentiam usque stravisse tradit Livius (XXXIX 2, 10). 8 Altero numero significantur milia passuum a Roma, altero a Bononia. Eiusdem viae alii lapides miliarii ab Aemilio positi prodierunt: P , 618 = D. 5804; 619 (de miliariis viae Aemihae cfr. G.A.Mansuelli, Atti e Mem. Deput. storia patria per VEmilia e la Romagna, VII 1941-1942, p. 49 ss.). 451. Fortasse idem qui praecedit, sed alii M.Aemilii M.f. Lepidi consules fuerunt. — Columna pertinet ad eum ramum viae Appiae qui postea refectus via Traiana appellata est.

VI. LAPIDES MILIARII, 450-454

253

452. Columna miliaria, incertum quo loco reperta, Veronae in museo Maffeiano (I2, 624; V, 8045; D. 5806; im. del. Eitschl, tab. LV). S.Postumius S.f. S.n. \ Albinus co(n)s(ul)x. CX[X]II Genua Cr[e]mo[nam]. \ XXVII*.

\

453. Tabula magis quam columna, infra acuta, (superius lata m. 0,50 c , inferius 0,15 c.) inventa prope Atriam, nunc ibi in museo (I2, 637; V, 8007; D. 5807; im. del. Kitschl, tab. LIV). ■ P.Popillius

C.f. | co(n)s(ul).

\

LXXXI.

454. Tabula ex lapide calcario (0,70 x 0,74) reperta in Vallo Diano prope vicum Polla, ubi exstat (I2, 638 cfr. pp. 725 et 833; X, 6950 cfr. p. 1019; im. del. Ritschl, tab. L I ; phot. A.Marzullo, Ras-

452. x Est consul a. 148, a quo viam Postumiam a Genua per milia passuum CXXII Cremonam indeque Aquileiam venientem stratam esse ex hoc titulo apparet (cfr. I2, 2197); de via Postumia luculentissime disseruit P.Fraccaro, Festschrift Egger I 1952, p. 251 ss. 2 Intervallum, ut videtur, a Cremona usque ad eum locum ubi lapis antiquitus stetit. Posteriore scriptura intrusus est YIIII. supra nomen Postumii numerus 458. P.Popillius Laenas consul fuit a. 132; idem viam Capua Regium fecit (n. 454). Milia numerari videntur ab Arimino potius quam a Foro Popillii; via autem per Ravennam saltem Atriam pervenit.

254

INSCRIPTIOXES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

segna stor. Salernitana I 1937, p . 28 et V.Bracco, Rendic. Accad. areheol. Napoli 1955). 4

/ ? ; ' ■ ' . ' ■

J>\

• -,'/V

7>

':

/

[P.Popillius C.f. co(n)s(ul)Y | viam fecei2 ab Eegio ad Capuam et \ in ea via ponteis omneis, miliarios | tabelariosque* poseivei. Hince sunt | 6 Nouceriam meilia LI, Capuam XXCIIII, \ Muranum LXXIIII, Cosentiam CXXIII, Va4 lentiam CLXXX , ad Fretum ad \ Statuam5 CCXXXI , Eegium CCXXXVII. | Suma af 6 Capua Eegiuni meilia CCCXXI . | Et eidem 454. l Cum tabula superne integra sit, nomen eius, qui opera a se facta resque gestas ipse praedicat, in alio lapide fuisse apparet. Quem bominem fuisse P.Popillium Laenatem consulem a. 132 (cognomen autem in titulo defuisse ex n. 453 probabile est) Mommsen intollexit et miliarium nuper repertum (n. 454 a) quodammodo confirmavit. Viam quae memoratur a M.Popillio c^nsore a. 159 factarn esse, ut Nissen censuit (Ital. Landeskunde II, 2, 1902 p. 900, adn. 5 et p. 903, adn. 5) aut a T.Annio Lusco consule a. 2153, ut nuper Bracco contendit, minime probandum est. Aliam viam Popillius consul fecit ab Arimino Aquileiam versus (n. 453). 3 Tabellarii fuisse videntur minores lapides formas tabellarum imitantes inter miliarios positi, quibus singula milia passuum in octona stadia m. 185,5 dividebantur (A.Ox6, Bonn. Jahrbiicher CXXXI 1926, pp. 219 s., 243 s.; cfr. H.G.Pflaum, Sur le cursus publicus, 1940, p. 53 ss. et A.Grenier apud D^chelette, Manuel (TarchM. VI, 1934, p. 79 ss.; vide autem M.Cary, Class. Kev. L 1936, p. 167); eosdem lapides memorat Plutarchus, C. Gracch. 7, 4. 4 In milibus Cosentia Valentiam numerandis erratum esse videtur, quem errorem ad sequentes numeros propagatum lapicida emendavit6 cum singulos pluStatuam fuisse ipsius resve numeros 1 scalpro deleret. Popillii credit Lommatzsch. 6 XXI scriptum est inter w . 8 et 9. Stationes viae recensent Tabula Peutin-

VI. LAPIDES MILIARII, 454-454 a

255

10

praetor in | Sicilia fugiteivos Italicoriim \ conquaeisivei redideique \ homincs DCCCCXVIV eidemque | primus fecei ut de agro poplico \ aratoribus cederent paastores 8 . | 1 6 Forum9 aedisque poplicas heic fecei.

454 a. Columna miliaria (alta cum basi 1,10; diam. 0,45) inventa a. 1953 in via Popillia prope vicum S.Onofrio quinque vel sex milibus a Vibone Valentia septentrionem versus. Ibidem exstat (A.Pieriana, Itinerarium Antonini, Geographus Ravennas; e stationibus viae Nuceria Forum Popilii vide etiam Marzullo, 1.1., p. 50 88. 7 In Sicilia praetor fuisse videtur circa a. 135, ubi statum invenit qui bellum servile praecessit (cfr. Diod. XXXIV 2, 3). 8 Haec pertinere plerique putant ad legem Semproniam agrariam latam a. 133, scilicet anno antequam Popillius consul fuit. Sed quomodo Popillius consul a. 132 ius exercuerit quod proprium fuisse videtur triumvirum ex lege Sempronia factorum (nn. 467-475) aut idem dicere potuerit se primum agros colendi causa divisisse, cum tresviri iam a. 133 creati essent, satis non perspicitur (communi opinioni contradixit iam P.Fraccaro, Athenaeum, n.s., IX 1931, p. 294 s.). Satius est existimare Popillium via facta paludibusque exsiccatis agros colendos viasiis vicanis di8tribuis8e (cfr. Marzullo, p. 34; vide etiam P. Terruzzi, Archivio giuridico XCVII 1927, p. 18 s.). Nuper A.Burdese, Studi sulVager publicus, 1952, p. 99 ss. suspicatus est Popillium praetorem in Sicilia fecisae ut pastores cederent aratoribus; cfr. A.Pareti, Storia di Roma, III, 1953, p. 292 et G.Tibiletti, X Congresso intern. scienze storiche, Roma 1955, Relazioni, vol. II, p. 255. • Scil. Forum Popillii ex tabula Peutingeriana notum quod prope Polla fuisse veri siinile est. Perperam Bracco in animum induxit nomen Fori Popillii ex foro Annii (Sall., Hist. III, 98 M) mutatum esse.

256

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

timada, Not. scavi 1953, p. 343 8. cum im. phot.; Ann. epigr. 1955, n. 191; emendavi et tractavi Philologus, IC, 1955, p. 259 ss.). CCLX.

| T.Annius

T.f.

\ pr(aetor).

455. Lapis miliarius repertus 12 chil. a Dikeli, qui fuit portus Pergami. Descripsit E.Curtius (I2, 647; III, 6093 = 7183; D. 27). \ MlAquillius Mlf. \ co(n)s(ul). | CXXXI. 5 f [Mavi]o<; ['A]xi>XX[i]o<; Mavtou | 07raT0<; Pa>fiatcov. | pXa\ 466. Lapis miliarius repertus prope Tire in via quae Epheso Sardes ducebat (I2, 651 cfr. p. 725; III, 14202*; D. 5814). 454 a. Milia numerantur a Capua. Numerus autem cum tabula Popilliana (n. 454), quae a Foro Popillii, Capuam milia 84 numerat, Valentiam plus quara 180, plane conspirat. T. (vestigium huius letterae non animadvertit editor) Annium T.f. opinor fuisse T.Annium Rufum, consulem a. 128, quem a. 131 praeturam gessi88e veri simile est. Quod si verum est, T.Annius partem extremam viae Popilliae perfecit. Idem T.Annius viam Anniam munivit, qua Popilliam Venetam Aquileiam usque continuavit. 455. M.'Aquillius post consulatum a. 129 gestum Asiam provinciam una cum decem legatis ordinavit testamento regis Attali populo Romano relictam (Strab. XVI 1, 38, p. 646). Hic lapis et alii similes (nn. 456, P, 646, 648-650) testantur etiam viarum provinciae curam eum habuisse. Milia passuum sunt ab Epheso. Secundum tabulam Peutingerianam via quae Epheso Smyrnam Pergamumque ducebat conficiebatur milibus passuum 137.

VI. LAPIDES MILIARII, 454 a-458

MlAquilli[u8

257

Mlf. co(n)s(ul)]. \

[M]avio[<;] *AxuXXi[oc; Ma]viou ULOC; [UTZOLTCH; CPCO-

(xaUov]. | [L.]Aquillius [M.'/.] Mln. Floru^s1 q(uaestor)] | restitu[it. XXT]III. \ 5 [Aeuxioc;] 'Axu<XX>to[<; M]avlou ul6<;, | [M]avtou 8e ulcov[6<; OXco]poc; Tajiia^ | aTOxaTeafrqaev]. | x 8 \

457. Lapis miliarius formae conicae repertus tribus milibus a Venafro Neapolim versus, postea apud canonicum Lucenteforte, apud quem Brunn aliique viderunt (I2, 654; X, 6905; D. 5809; im. del. Eitschl, tab. LVI). L.Corneliu\s [CX]III*.

L.[f.]

Cina

co(n)s(ul)1.

\

458. Columna miliaria reperta inter Malmantile et Montelupo in via a Florentia Pisas versus, nunc Florentiae in aedibus Antinori (I2, 657; XI, 6671; D. 5808; im. del. Eitschl, tab. LVI). 456. x Hic Aquillius quis fuerit ignoramus; oriundum autem eum esse a consule a. 129 veri simillimum. 457. l L.Cornelius L.f. Cinna pater consul fuit a. 127, filius eiusdem nominis ab a. 87 ad a. 84; illi hoc miliarium viae Latinae propter litteram n non geminatam potius adscribendum esse omnes consentiunt. J CIII Garrucci, III Brunn; numerus CIII offendit. 17. Inacriptiones

latinae.

258

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

T.Quinctius Pisas [. .].

T.f. \ Flamininus

\ co(n)s(ul). \

459. Lapis miliarius repertus a. 1823 ad vicum SanVOmero, qui abest 27 chil. ab Interamna Praetuttiorum. Dressel descripsit (I2, 661 cfr. pp. 725 et 739; I X , 5953; D. 5810). L.Caecili(us) Q.f. \ Metel(lus) CXIX | Roma.

co(n)s(ul).

|

460. Columna miliaria reperta in litore Campano prope Mondragone, nunc Neapoli in museo nationali, ubi Mommsen descripsit (I2, 822; X, 6872; D. 5811). Cn.D[o]m[iti]u[s]

\ co(n)s(ul).

\

CXII.

460 a. Columna miliaria (a. 1,93; diam. 0,43) reperta a. 1949 ad Pont-de-Treilles (Aude) in alveo rivi de Treilles, nunc in oppido Sigean (J.Campar458. Lapis referendus esse videtur ad consulem a. 123. Post Pi8a8 duae litterae esse potuerunt. 459. Propter coguomen additum videtur fuisse Diadematu8 consul a. 117, non Calvus consul a. 142. Lapis pertinet ad viam Caeciliam, de qua n. 465. 460. Cn.Domitii Ahenobarbi (de Calvinis antiquioribus cogitandum non est) consules fuerunt a. 192, 162, 122, 96, 32). Est columna miliaria viae Appiae. Ab altera parte est titulus miliarius Nervae (X, 6872).

259

VI. LAPIDES MILIARII, 458-461

dou, Gallia VII, 1949, p. 195 ss. cum ira. phot.; P.M.Duval, Gallia ibid., p. 207 ss. et Comptes Rendus 1951, p. 161 88.; Ann. ipigr. 1952, n. 38). Cn.Domitins tor. | XX.

Cn.f.

\ Ahenobarbus

|

impera-

461. Columna miliaria Ilerdae, ubi Augustinus vidit. Periisse videtur (I 2 , 823; II, 4924; D. 5813). Q.Fabius Q.f. Labeo | pro co{n)8(uley.

\ XCII2.

460 a. Cn.Domitius Ahenobarbus consul fuit a. 122, proconsul inde ab a.121, imperator, quam appellationem hic primum invenimus, appellatus est eodem anno ex victoria quam de Gallis Arvernis tulit (cfr. fastos triumph. I.I., X I I I , 1, p. 560). Columna pertinet ad viam Domitiam, milia numerantur a Narbone. Quam coloniam cum a. 118 deductam esse cognoverimus (Vell. I 15, 5; Eutr. IV 23), via Domitia non ante hunc annum munita esse videtur. Unde, id quod Duval animadvertit, triumphus Domitii eiusque collegae Q.Fabii Allobrogici (I.I., 1.1.) tribuendus erit non anno 120, ut vulgo putatur, sed 118 aut 117. Quod H.Carcopino (Comptes Rendus, 1.1., p. 166) cogitari posse contendit etiam de Cn.Domitio Ahenobarbo filio, consule a. 96, qui coloniam Narbonem a. 118 cum L.Licinio Crasso deduxisse videtur (cfr. Broughton, II, p. 644), parum probo. De Cn.Domitio Munzer, R E V, 1, 1905, col. 1322 ss. 461. * Nepos, ut videtur, Q.Fabii Labeonis consulis a. 183, triumvir monetalis inter a. 124 et 114 (Munzer, R E VI, 1, 1909, col. 775), aut alius aliunde ignotus. Praetores pro consulibus inde ab a. 197 Hispanis provinciis praefuisse constat (Mommsen, Rom. Staatsrecht, I P , 1887, p. 647; cfr. I.I., X I I I , 1, p. 552 ad a. 195) « Milia numerari a summo Pyrenaeo coniecit Huebner. Columna similis, numero milium diverso (XCIIII), prodiit prope Ilerdam (P, 824; I I , 4925).

260

INSCRIPTIONKS LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

462. Columna miliaria reperta ad aquas calidas de Mombuy a Barcinone septemtrionem versus (I2, 840; I I , 4956; D. 5812). MlSergi(us)

M\[j.]

\ pro co(n)s(ule).

|

XXI.

/ 463. Columna miliaria olim in vico Nazzano in sinistra Tiberis ripa, quo ex viciniis allata esse videtur (P, 829; XI, 6616; D. 5812). P.Menates1

P.f.

\ aid(ilis)

pl(ebis)2.

|

XXX.

464. Fragmenta tabulae lapidis Tiburtini duabus paginis inscripta, reperta a. 1899 Eomae prope Kostra, ubi exstant (I2, 809 cfr. p. 839; VI, 37043; im. phot. Klio I I 1902, p. 261). pag. sin.: [- - -]ine [—] (vel nem]) \ [ ]atigu[ ] | [via in in ped]es | [singulos (sesterti) nUnei]s ab cleivo [scaT]eis | 6 [

in l[ongitudilo]ngitud[inem ^XYIIII1. In [infi]?no \ [bu-

462. M'.Sergiu8, aliunde ignotus, praetor pro consule Hispaniam administravit. 468. x De nomine Menates, quod alibi occurrit, Schulze, Zur Geschichte lat. Eigennamen, pp. 286, 529. *De cura aedilium viarum extra urbem cfr. nn. 448, 449. — Lapidem Bormann tribuit non viae Flaminiae, sed Tiberinae. 4 6 4 . l In tabula quae in Foro proposita esse videtur, scripta erat locatio viarum in urbe Roma reficiendarum. Capitula separantur interpunctionibus formae qua-

VI. LAPIDES MILIARII, 462-464

261

2

stei]s OaUiceis v[er]sus | [ad su]mmum cleivom via | [in lon]gitudinem in pedes | [sing]ulos (sesterti) C3. Ab scaleis |10 [ n^inieis infimeis praeter | [ ] Marcias ad viam | [ ] et pone foros* \ [et aedif]icia C.Numitori \[ i]nter I 16 [ ] porticum \ [ ]nium via \ [in longitudinem in ped]es sing(ulos) | [(sesterti) - - -. - • basi^] licam | [ ]eas | 2 0 [ in T]ong(itudinem)\ pag. dextra: [(sesterti) - • - | - - -f S[u]bur[a1 - - -] | in pedes [singulos (sesterti) - - -.] | Inter [- - -] | et veicu[m ] |6 aedifici[ via in) \ longitu[dinem in pedes] \ singulo[s (sesterti) - - -. In cleivol] | Victori[ae via in longitudinem] \ in pedes [singulos (sesterti) .] |10 In ve[ico (vel in Ve[labro) ] | supra s[ ] | aedeis c[ ] | via in lo[ngitudinem in] \ pedes s[ingulos ] | collem Vi\mi(sesterti) . In] |16 veico c[ nalem quae] \ antea loc[ata sunt] \ in pedes s[ingulos (sesterti) . In] | Aventino [- - -] | 20 novam /[- - -]. dratae. 2 Bueta Gallica, quo loco Galli in obsidenda Roma pestilentia mortui combusti sunt (Varr., De ling. Lat. V 157; Liv. V 48, 3), fuerunt in media urbe (Liv. X X I I 14, 11) sub Aventino, ut videtur (cfr. I.Lugli, Boma antica, 1946, p. 579). 3 In hac via reflcienda pedes singuli centenis sestertiis constiterunt, qua pecuniae summa praeter refectionem etiam graviora opera exacta esse videntur (cfr. Liv. X X X4 I X 44, 5); de pretio viarum muniendarum cfr. n. 465. Videntur esse fori publici quos prope forum 5 Boarium sitos Livius commemorat (XXIX 37, 2). Quot versus perierint, non liquet. — Aetatis fere Sullanae.

262

INSCRIPTI0NE8 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

465. Tabula undique fracta (0,795 x 0,58) ex lapide Tiburtino extracta a. 1899 Romae ex muro vetere prope aedes del Ministero delle Finanze, haud procul a porta Collina, nunc in museo nationali Romano; titulus lectu difficillimus (I2, 808; VI, 3824 = 31603; D. 5799; im. phot. Hulsen, Not. scavi 1896, p. 88). [Haec] opera loc(ata) \ [sunt in v]ia Caecilia1 de (sesiertium) [n(ummum) (milibus). \ A]d mil(iarium) XXXV pontem in fluio | [FarfaroVj pecuni]a adtributa est, populo const(at) I6 [ ]* Q-Q-)2 Parnphilo mancupi et ope(ris) | [ , cur(atore)] viar(um) T.Vibio T[e]muudino q(uaestore) urb(ano)z. \ [Via gla]rea sternenda af mil(iario) [LXXVIII \ et per A]p[e]nninum munien[da \ per mil(ia) pass(uum)] XX, pecunia adtributa [est; | 10 populo c]onst(at) (sestertium) n(ummum) (centum quinquaginta milibus)* L.Rufllio L., L. I. | [ ]sti man[cu]pi, cur(atore) viar(um) T.Vib[io \ Temuudino q(uaestore) u(rbano). Via af] mil(iario) LXX[XXV]III ad rni465. * Via Caecilia, ex hoc uno titulo nota, deflexisse videtur a Salaria ad lapidem XXXV, ubi flumen Farfarus transibatur, deinde per Amiternum et Hadriam ad mare Hadriaticum perrexisse, quam viam stratam esse a L.Caecilio Metello, consule a. 117, ut videtur, ex titulo n. 459 cognovimus. Haecautem opera, Sullana fere aetate locata, ad viam reficiendam pertinuerunt. 2 Sic Hulsen et ego; aliter, sed parum recte, Henzen et Bormann. 8 De curatoribus viarum aetate liberae rei publicae Mommsen, Bom. Staatsrecht, II 8 , 1887, p. 668 ss. 4 Via Appia anno p.C. 123 refecta duplo fere per singula

VI. LAPLDES MILIARH, 465-465 a

263

s

l(iarium) CX[ | —]la Interamnium vo[rsus \ per mil(ia) pass(uum) - ] J Z 6 ; pecunia adtri[buta | 15 est\ popu]lo const(at) (sestertium sescentis), [vel etiam pluribus, (milibus) n(ummum) | ] T.Sepunio T.f. 07\[ | mancupi, cur(atore) via]r(um) T.Vibio [T]em[uudino q(uaestore) u(rbano). | - - -]arcus dela[psus pec(unia) | adtr(ibuta) est; p(opulo) c(onstat) (sestertium) - - (milibus) n(ummum)6 ] mancupi [ | 20 cur(atore) viar(um) T.Vibio Temuudino] q(uaestore) urb(ano). 465 a. Lapis Albanus repertus circa a. 1769 in vinea Cornovaglia in ea parte montis Caelii quae respicit montem Palatinum, nunc Tolosae in museo (P, 744; VI, 1299 = 31590; D. 5800; im. del. Eitschl, tab. L X X I ; tractavit Mommsen, Oes. Schriften, I I I , p. 27 s.). L.Vo[T]ca[cius - /.,] | cur(aior) viar(um)1 \ e lege Visellia2, de conl(egarum) sen(tentia) \ Cn. milia paasum constitit (IX, 6075 = D. 5875; cfr. IX, 6072 et Not. scavi 1897, p. 160); sed cfr. n. 466. 6 vil\la Mommsen, a]la, id est via lateralis, voce ab architectura sumpta, Domaszewski, quod recepit Hiilsen. 8 [ad mil(iarium) CX]X Hulsen. 7 Vel Q. 8 In w . 18, 19 formula pecunia adtributa est, populo constat breviata est aut a quadratario ex parte suppressa. — Titulum suppleverunt Mommsen et Hiilsen; recte autem Mommsen existimavisse videtur in ainistra parte plura intercidisse quam ea quae Hiilsen supplevit. 465 a. l viar et C.Anti nunc perierunt. 2 Lege hac Visellia, hoc uno, ut videtur, loco memorata, quae de

264

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Corneli, Q.Marci, L.Hostil[i\, |5 C.Antoni, C.Fundani, C.Popili, | M.[Va]leri, C.Anti1, Q.Caecili*. | Opus oonstat n(ummum) (uno et viginti milibus septuaginta duobus).

466. Saxum ex lapide calcario (1,20 x 0,80) rnuro insertum in abbatia prope Casamarij ubi fuerunt Cereatae Marianae (I2, 2537). C.Viscius M.f.y | M.Curius C.f. \ IIvir(i)l\ viam lapide ster(nendam) |6 p(edes) CDXIIII administrandis rebus urbanis rogata esse putatur, inter alia oonstitutum esse videtur, ut vel quotannis vel prout opus esset ex tribunis plebis ourator viarum urbis eligeretur (cfr. n. 379 et Mommsen, Eom. StaaUrecht, II 1 , 1887, p. 668 ss.). a Collegium est, ut modo dixi, decem tribunorum plebis, quorum tres inveniuntur in praescriptione mutila legis Antoniae de Thermessibus a. 70 (I1, 589), unde hunc titulum eodem anno positum esse constat. Cn.Cornelius quis fuerit ignoramus; perperam I.Niccolini, Fasti dei tribuni della plebe, 1934, . 250 eundem esse putavit atque Cornelium Lentulum pintherem, cui praenomen fuit Publius, non Gnaeus (cfr. A.Passerini, Athenaeum, n.s., XIV 1936, p. 47, not. 1). L.Hostilius idem esse videtur, licet Niccolini neget, atque L.Hostilius Dasianus (Munzer, R E VIII, 2, 1913, col. 2505 8.). C.Antonius praetor fuit a. 66, consul a. 63 (Klebs, R E I, 2, 1894, col. 2577 ss.). De C.Fundanio Munzer, R E VII, 1, 1910, col. 291 s. C.Antio cognomen fuisse videtur Restio (Niccolini, 1.1.). Q. Caecilius idem esse videtur atque Q.Caecilius Metellus Celer, consul a. 60 (Miinzer, R E III, 1,1897, col. 1208 ss.). Ceteri tribuni ignoti. 466. x Cereatis Marianis duoviros praefuisse iam constabat (cfr. X, p. 564).

VI. LAPIDES MILIARII, 465 a-466

265

ex d(ecurionum) d(ecreto) p(ecunia) p(ublica) | pr(etio) (denariorum) F, a(88ium) III2 f(aciendam) l(ocaverunt) i(demque) p(robaverunt). 1 Via lapide sternenda multo minoris constitit quam opera viae Caeciliae (n. 465), siquidem haec via per viginti milia passuum glarea strata atque per Apenninum munita est centum quinquaginta milibus sestertium.

VII. TEKMINI

467-475. Termini Gracchani, quos descripsit Liber coloniarum (p. 242 ed. Lachmann), prodierunt duo in Campania (nn. 467, 468), sex in Lucania (nn. 469472; cfr. ad n. 472), tres in Apulia (n. 473); tenninus restitutus in agro Gallico (n. 474), alius terminus, item fortasse restitutus, in Africa (n. 475). Posuerunt autem tresviri qui lege Sempronia agraria a. 133 agrum publicum diviserunt et altera lege Sempronia eiusdem anni iudicaverunt qua publicus agerj qua privatus esset (Liv., Per. LVIII); unde in terminis dicuntur a(gris) i(udicandis) a(dsignandis) sive a(dtribuendis) (cfr. elogium C.Iulii Caesaris Strabonis I.I., XIII, 3, n. 6 = I2, p. 198, n. XXVII = D. 48; in titulo restituto n. 474 habes a.d.a.i.; in legibus Bantina v. 15, repetundarum XIII, XVI, XXII, agraria XV a.d.a.). Cum igitur duplex munus sustinuissent — iudicationem a. 129 amissam (Appian., Bell.civ. I 19, 79 s.) denuo lege agraria a. 123 receperunt (cfr. I.Cardinali, Studi graccani, 1902, p. 191) —, in Campania, in Lucania, et profecto etiam in agris Gallico et Africano, non solum agrum publicum terminaverunt, sed etiam centuriaverunt, contra in Apulia nihil aliud fecerunt nisi agrum publicum a privato terminaverunt. Ita explicatur quod in verticibus terminorum Campaniae et Lucaniae figurae et notae gromaticae adsunt, in aliorum vero terminorum litterae ad possessores, ut videntur, agrorum pertinentes. Tresviros ex lege Sempronia annuos fuisse Mommsen censuit, sed in offlcio retentos esse ita ut

270

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

quotannis iidem homines crearentur nec nisi in demortuorum locum alii succederent. Iure autem H. Carcopino (Autour des Gracques, 1928, p. 125 ss.) opposuisse videtur ex Romanorum consuetudine tresviros huius generis usque ad munus absolutum, nisi prius mortem obissent, in officio mansisse. Id vero ex loco Appiani (Bell.civ. I 9, 37: 7rpoo~eT&ei (Gracchus) ... xal TTJV Xoi7rJ]v (scil. y^v) Tpei<; alpeToix; SvSpa^ £vaXXaaao{x£vou<; xaT' iro<; Siavejxeiv TOI<; niVTJO-I) colligendum esse idem vir doctus censuit eos alternatos esse ita ut singulis annis singuli collegio praeessent. Quapropter, cum vere a. 133 tresviri creati essent Ti. et C.Gracchi et Ap.Claudius Pulcher (Liv., Per. LVIII; Vell. I I 2, 3 ; Appian., Bell. civ. I 13, 55) et in locum Tiberii aestate eiusdem anni necati P.Licinius Crassus suffectus (Plut. Ti. Gracch. 21, 1), collegio praefuit a. 133 Ap.Claudius, consul a. 143, anno vero 132 primum locum in collegio obtinuit P.Licinius (n. 474), a. 131 C.Gracchus (nn. 467, 472) et ita deinceps (cfr. autem H. Last, Cambr. Anc. Eist. IX, 1932, p. 29, not. 4). Circa a. 130 Ap.Claudio mortuo et P.Licinio in Asia interempto, cum M.Fulvius Flaccus et C.Papirius Carbo (Appian., Bell.civ. I 18, 73) sufTecti essent, M.Fulvius collegio praefuit a. 129, 126, 123. Sed termini Apuli, in quibus M.Fulvius primus triumvirorum agris iudicandis adsignandis nominatur, tribuendi sunt a. 123, quoniam tresviri, ut supra memoravi, ineunte a. 129 iurisdictionem amiserunt et anno demum 123 receperunt. Anno demum 121 M. Fulvio et C.Graccho occisis collegium suppleverunt C.Sulpicius Galba et L.Calpurnius Bestia (n. 475). 467. Columna reperta ad SanVAngelo in Formis haud longe a Capua, nunc Neapoli in museo natio-

VII. TERMINI, 467-469

271

2

nali (I , 640 cfr. p. 725; X, 3861; im. del. Ritschl, tab. XCVIII). in vertice: k(itra) k(ardinem) XI, s(inistra) 1 d(ecumcmum) 2 . i n l a t e r e : C.[Se]mpr[ori]iu[s Ti.f. Orac(cus)], | Ap.Claudius C.f. Polc(er), | P.Licinius P.f. Cras(sus) \ Illvir(ei) a(gris) i(udicandis) a(dsignandi8)2.

468. Columna truncata inventa prope Ariemo in agro Suessulano. Periisse videtur (I2, 641 cfr. p. 725; X, 3760). C .Sempronius [Ti.]f.y | Ap.Claudius C.[/.] | P.Licinius P.f. \ Illvir(ei) [a(gris) i(udiccmdis) a(dsignandis)]x.

469. Columna (a. 0,61; diam. 0,55) reperta a. 1929 prope Sicignano degli Alburni agri Volceiorum (A. Marzullo, Rassegna stor. Salernitana I 1937, p. 36 88. cum im. phot.; Ann. ipigr. 1945, n. 25). 467. x Cfr. Hygin., Grom. vet., pp. 174, 195 ed. Lachinann; vide etiam Fabricius, R E XIII, 1, 1926, col. 675 88. et Aem.Guariglia, V.Panebianco, Rassegna stor. Salernitana I 1937, p. 58 ss. a A. 131 (cfr. Carcopino, 1.1., p. 182 etc). — Ductus qui sunt post numeros XI et / regionem determinant. 468. l Auctor qui vidit quicquam in fine deesse non notavit. — Cfr. n. 467.

272

INSCEIPTI0NE8 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

in vertice: d(ecumanus) XIII, k(ardo) I1. in latere: C.Semp[ron]i(us) Ti.2f., \ Ap.Claudi(us) C.f., | P.Licini(us) P.f. \ Illvir(ei) a(gris) i(udicandis) a(dsignandis).

470. Columna (0,65 e terra eminens; diam. 0,47) reperta prope Atinam Lucaniae, nunc Neapoli in museo nationali (I2, 639 cfr. p. 725; im. del. et phot. Barnabei, Not. scavi 1897, p. 119 ss.). in vertice: figura gromatica cardinem et decumanum signiflcans, adscripta littera D 1 . in latere: C.Sempronius Ti.f., | Ap.Claudius C./., | P.Licinius P.f. | Illvir(ei) a(gris) i(udicandis) a(dsignandis)2. | 6 E(ardo) VIP.

471. Columna quam adhuc in situ exstantem prope Sala Consilina agri Atinae Lucaniae denuo 1

469. l Litterae K I infra scriptae, sed ex transverso. T. editor, errore, puto, typothetae. — Cfr. n. 467.

470. x Litteram D, quam Lommatzsch perperam solvit d(ecumanu8)t ex loco gromaticorum (p. 358 ed. Lachmann: D limes huius litierae habet in longo ped. DL) significare cardinem longum esse pedes DL statuerunt K, quam Guariglia et Panebianco (1.1., p. 88); littera legere aibi visus est De Petra, nulla est. a Cfr. n. 467. 8 K. VII scriptum est a summo deorsum. Cum numerus decumani desit, Guariglia et Panebianco existimaverunt terminum positum esse in ipso decumano, quicum convenit locus ubi lapis repertus est.

273

VII. TERMINI, 469-472

a. 1937 reppererunt Guariglia et Panebianco (P, 642 cfr. p. 725; X, 289, ubi terminus confusus est cum n. 472; Guariglia et Panebianco, Eassegna stor. Salernitana I 1937, p. 78 s., qui lectionem restituerunt). in vertice: figura gromatica cardinem et decumanum significans, adscripta littera D1. in latere: [C.8emp]ro[nius] Ti.[f.], \ Ap. Claudi[u8] C.f.y | P.Licinius P.f. \ Illvir(ei) 2 a(gri8) i(udicandis) a(d8ignandi8) . K(ardo) V3.

472. Fragmentum termini quod Brunn vidit loco qui dicitur Barra 4 fere chil. a Sala Consilina (I2, 642 cfr. p. 725; X, 289, ubi terminus confusus est cum n. 471). [C.Sempronius Ti.f., \ Ap.Claudius C.f.} \ P.Lic]iniu8 [P.f.] \ Illvir(ei) a(gris) i(udicandis) a(d8ignandi8).

471. ^Cfr. n. 470. « Cfr. n. 467. a summo deoraum; cfr. n. 470.

8

KV

scriptum est

472. Cfr. n. 467. — Alius terminus imminutufl iisdem triumvirum nomimbus prodiit in vico Polla (V.Bracco, Not. scavi 1953, p. 337 8. = Ann. Spigr. 1955, n. 190). Prope Polla meridiem versufl alium terminum eiusdem formae, sed sine inscriptione, repperit A.Marzullo (Ras8egna stor. Salernitana I 1937, p. 38, not. 1), qui memorat locum Hygini (Qrom. vet., p. 171 s. ed. Lachmann). 18. In8crij)tiones

latinae.

274

INSCRIPTI0NE8 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

f

473. Duae columnae repertae diversis locis prope Rocca San Felice in agro Aeclanensi (I2, 643, 644 cfr. p. 725; IX, 1024,1025; im. del. Ritschl, tab. LV). in verticibus: litterae singulares, alterae in altero, quae a descriptoribus diverse lectae explicari nequeunt. in lateribus: M.Folvius M.f. Flac(cus), \ C.Sempronius Ti.f. 6rac(cus), \ C.Paperius C. f. Carbo | IIIvire(i) a(gris) i(udica^ndis) a(dsignandis).

474. Stele ex lapide calcario reperta in monte Oiove haud procul a Fano, nunc Fani in museo, ubi Bormann descripsit (I2, 719; XI, 6331). M.Terentius M.f. \ Varro Lucullus \ pro pr(aetore)1 terminos | restituendos | 5 ex s(enatus) c(onsulto) coeravit | qua P.Licinius, \ Ap.Clau478. A. 123 (cfr. Carcopino, 1.1., p. 238). Tertiae columnae prope inventae (I2, 645; IX, 1026; Ritschl, tab. LV) exstat sola inscriptio in vertice, quam Mommsen sic explicuit: f(undus) piossessoris) vet(eri8). 4 7 4 . l Titulum positum esse putavit Borghesi (Oeuvr. VII, p. 350 s.) a. 75 vel 74 cum M.Lucullus, qui praetor fuit a. 76, consul autem a. 73, pro praetore Galliam Cisalpinam administraret, Mommsen autem a. 82 vel 81 cura M.Lucullu8, magistratu nondum ullo gesto, pro magistratu exercitui praeeset et illam regionem obtineret (Appianus, Bell.civ. I 92, 424, dicit eum circa Placentiam bellavisae, Plutarchus, Sulla 27, 14 circa Fidentiam). Mihi prior sententia magis probatur. Vix enim veri

VII. TERMINI, 473-476

dius, | C.Qraccu8 Illvir(i) | a(gris) a(dsignandis) i(udicandis) statuerunt2.

275

d(andis)

i

475. Fragmentum marmoris albi (tabulae addunt Corporis editores) repertum prope vicum Malga agri Carthaginiensis, nunc Carthagine in museo (I2, 696 cfr. p. 726; VIII, 12535; Merlin, Inscript. lat. de la Tunisie, 892; im. phot. Muste Lavigerie de Saint-Louis de Carthage II, 1899, tab. XVIII, cfr. p. 73). [Ex auctoritate \ C.Sulpici] Galbae, \ [C.Pa]piri Carbonis, \ [L.Calpu]rni Bestia[e \ IIIvir(orum) a(gris) i(udicandis) a(dsignandis)].

' 476. Tres termini forma diversi (primus est rude saxum, alter est columna maior, in una parte latior quam in summa, cui alia columna minor imposita et coniuncta fuit; tertius est columna item simile videtur senatum a. 82 inter bellum civile decrevisse ut M.Lucullus partes Sullae secutus terminos Gracchanos restitueret; cfr. n. 369 a. 2 A. 132 (cfr. Carcopino, 1.1., p. 237). 476. Supplevit C.Cichorius, Bom. Studien, 1922, p. 113 ss., qui v. 1 proposuit iusm vel ex edicto (ex auctoritate Carcopino). Titulum autem positum esse a. 120 adseruit Carcopino (1.1., p. 184 e t c ) . Certe ii tresviri officio functi sunt inter a. 121 et 119; sed litteras esse aetatis imperatoriae, ut iam Corporis editores adfirmaverunt, ex imagine photographica clare apparet, unde de titulo restituto, id quod iam vidit Schulten (Bull. arch. Comiti 1902, p. 160 s.) necesse est cogitemus.

276

INSCRIPTIONES LATItfAE LIBERAE REI PUBLlCAE

infra latior, a. 3,83, diam. 0,30-0,60), eodem titulo inscripti in montibus Euganeis diversis temporibus reperti. In primo termino titulus bis per latitudinem repetitus, in columna minore alterius termini scriptus per latitudinem, in maiore per transversum, in tertio termino per transversum a summo deorsum. Termini primus et tertius, paucis abhinc annis repertus, sunt in museo Atestino, terminus alter in Patavino (I2, 633, 634, 2501; V, 2491, 2492; im. phot. primi termini apud E.Ghislanzoni et A.De Bon, Romanitd del territorio padovano, 1938, p. 24, tertii termini Not. scavi 1922, p. 190). L.Caiciliu8 Q. f.1 pro co(n)s(ule) terminos finisque ex senaii consolto statui iusit inter Patavinos et Atestinos. 477. Cippus ingens rotundus repertus a. 1490 in villa Lobia prope Lonigo, nunc Veronae in museo Maffeiano (I2, 636; V, 2490). Sex.Atiliu8 M.f. Sarcmus1 pro co(n)s(ule) | ex senati consulto | inter Atestinos et Veicetinos \ fini8 termino8que staiui iusit. 476. Utrum ait L.Caecilius Q.f. L.n. Metellus Calvus consul a. 142 an L.Caecilius Q.f. Q.n. Metellus Diadematus consul a. 117, incertum; quare cippi positi sunt a. 141 aut 116. - - Versuum divisio et scriptura variant: Gaeciliu8f consulto, iuset, inter Atestinos et Patavinos (inter Atestinos Patavinosque). 477. * Consul a. 136, unde patet terminum a. 135 statutum ease. In faatis Capitolinis est forma recentior Serranus (ofr. P, 23).

VII. TERMINI, 476-479

277

478. Lapis rudis repertus loco qui dicitur Sisiddu 6 chil. a Guruli (Cuglieri) Sardiniae, nunc Carali in museo, ubi Mommsen vidit (I2, 2227; X, 7930; D. 5983). ab una parte: Terminus | Oiddilita\norum1^ | praef(- - -) N( ) portu2. ab altera: Terminus \ Euthicianofrum1. in latere angusto: oUam*.

479. Quattuor cippi ex lapide Tiburtino (1,18 X 0,58 X 0,20; 1,39 X 0,60 X 0,30; 1,08 X 0,59 x 0,25; 1,50 x 0,62 x 0,29) reperti Ostiae locis antiquis secundum decumanum (F, 2516 a-d cfr. p. 844; XIV, 4702 cfr. pp. 835, 840, 844; D. 9376; im. phot. Not. scavi 1910, p. 233 et Bull. com. XXXIX 1911, p. 237). C.Caninius C.f. \ pr(aetor) urb(cmus) \ de sen(cUus) sent(entia) | poplic(um) ioudic(avit). 478. l Giddilitani et Euthiciani Sardiniae civitates praeterea ignotae. ■ praef(ectura) N(ymphaei) porius proposuit Bormann; Nuix^ato? XIJJLTJV memoratur a Ptol. III 3, 2. s Signiflcari videtur sub termino ollam defossam e86e; cfr. Sicul. Flacc. (ed. Thulin, p. 104; Lachmann, Oromat. veteres, p. 140 8.): aliquibus terminis nihil subditum est, aliquibus vero aut cin[ef\es aut carbones aut testea aut vitrea fracta aut asses subiectos aut calcem aut gyp8um invenimus. 479. C.Caninius praetor urbanus praeterea ignotus. Ex Livio (XLII 28, 5; 31, 9) cognovimus C.Caninium Rebilum praetorem Siciliae a. 171, eed genus lapidis huic aetati parum convenit.

278

INSCRIPTIONES LATINAE LIBEHAE REI PUBLICAE

480. Lapis Tiburtinus litteris antiquissimis Eomae pone ecclesiam S.Onofrii in Ianiculo, ubi vidit Smetius. Periit (P, 1014; VI, 29793). Cippus dec(i)mus. A cippo \ dec(i)mo ad primum ped(es) \ LXXXXVII.

481. Cippus lapidis Tiburtini Fidenis, ubi Detlefsen et De Rosa viderunt (I 2 , 1502; XIV, 4063; D. 5943). Public(um) Fid(enatium). \ L.Manili(u8) Q. f.\ | L.Marci(u8) L.f.y | duovirei III, | 6 terminavere.

482. Quattuor cippi ingentes eodem titulo incisi, Capuae vel prope Capuam inventi. Unus (1,45 X 0,75) exstat in oppido Marcianisey alter Neapoli in museo riationali (X, 3825 cfr. p. 976; D. 6308). Iu88u Imp. Caesaris | qua aratrum ductum

|

est. 481. l Idem Maiiilius memorari videtur in cippo Ia, 2664 ad eandem terminationem fortasse pertinente. 482. Cfr. legem coloniae Genetivae luliae, LXXIII: Ne quis intra fines oppidi colon{iae)vey qua aratro circumductum erit, hominem mortuom inferto neve ibi humato neve urito neve hominis mortui monimentum aedificato (cfr. etiam Varro, De ling.Lat. V 143). Cippi sunt a. 36 quo Imp. Caesar postea Augustus coloniae a. 59 deductae

VII. TERMINI, 480-485

279

483. Cippus ex lapide Tiburtino repertus a. 1874 prope vicum Francolise in agro Falerno, postea in oppido Portici. Descripsit Zangemeister (I2, 400; X, 4719 cum im. phot., cfr. p. 1012; D. 2943 b). R( ) Vcdo[- - -], | V(ibiu8) Autrodiu(s) C.1, | S(purius) Raccctiu(s) S(puri), \ S(purius) Teditiu(s) S(puri), | 5 statuendos2 \ locaverunt.

484. Parvu8 cippus ex lapide qui dicitur conglomerato a dextra, ut videtur, integer, repertus a. 1936 prope Aletrium loco qui dicitur Polenga. Vidi a. 1940 Aletrii apud Angelum Sacchetti professorem. [- - -]ones rec(ta) \ [ dem.

]feinei ad \ [

]eius-

485. Tres cippi ex lapide Tiburtino eodem titulo inscripti Romae reperti, priraus loco antiquo in alios colonos addidit (cfr. X, p. 368). Tunc Octavianus pomerium cippis signavit tamquam novam coloniam conderet. — In cippo qui exstat Marcianise v. 1 nnitur verbo qua et verbum est continetur v. 2. 483. l f. consuetudine Osca omissum; nomina gentilicia inaudita. 2 terminos vel cippos. — Terminos ad agrum Falernum civibus Romanis paulo ante a. 318 (cfr. De Sanctis, Storia dei Romani, II, 1907, p. 285 s.) divisum existimavit Mommsen, rectius autem videtur Jordan recentiori aetati tribuisse. 484. Saec. II.

280

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

via Magenta prope castra praetoria, alter (1,77 x 0,65 x 0,25) ad angulum viarum Principe Amedeo et Alfredo Cappellini prope S.Eusebii, tertius (3,10 x 0,57 x 0,24) in via Marsala. Primus exstat in lapidario Capitolino nuper instituto, alter in museo novo Capitolino (olim Mussolini), tertius in museo nationali Eomano (I2, 838, 839; VI, 31614, 31615 cfr. p. 3799: D. 8208; C.Caprino, Not. scavi 1943, p. 26 cum im. phot.; im. phot. alterius D.Mustilli, Museo Mussolini, tab. XIX, 67). L.Sentius C.f.1 pr(aetor) \ de sen(cUus) sent(entia) loca | terminanda2 coer(avit). | B(onum) f(actum)z. Neiquis intra | 5 terminos propius \ urbem ustrinam \ fecisse velit neive1 \ stercus^ cadaver \ iniecisses velit. | 1 0 Stercus longe \ aufer, \ ne malum habeasB.

486. Olim prope Amiternum, nunc in museo oppidi VAquila, ubi Dressel et Brunn viderunt (I2, 1847; IX, 4321; D. 3480; F.Barreca, Bull. com. LXXV 1953-55, Appendice, p. 14 ss. cum im. phot.; im. del. Ritschl, tab. LXII). 485, * Idem esse videtur triumvir monetalis cuius exstant nummi aetatis Sullanae (I2, app. numm. 243). 2 Est pars campi Esquilini extra aggerem Servianum inter portas Viminalem et Esquilinam. 3 Repetitum esse edictum praetoris urbani colligendum esse videtur ex verbis Tertulliani (De pud. 1): o edictum cui adscribi non poterit bonum factum (cfr. Suet. Caes. 80; Vit. 14). 4 nive in primo cippo. 6 iniecise in primo cippo. 9 Versus 10-12 minio picti leguntur in solo altero cippo.

VII. TERMINI, 485-487

281

Itus cwtusque est \ in hoce delubrum | Feroniai ex hoce loco \ in via(m) p(oplicam | 5 Campanam, qua | proximum est, | p(edes) MCCX[- -]. in latere sin.: Fero[niae]. 487. Tabula ex lapide calcario (0,61 x 0,50 x x 0,20) repertn prope vicum Barete agri Amiternini, nunc in museo oppidi VAquila (P, 1853; D. 5792). [ ]rcatio. \ [A ad] castellum p(edes) CX\ af \[—]lum Ferebraet1 castellum \ [p(edes) ]MMCCCXX; ab ca&tello ad co\5[ ]lum ad vinias Anchariorum ped(es) \ [ - -; af vin]ieis Anchar(ior)um ad castellum qui \ [est contra vin]ias Pacianas p(edes) CCCXX; af vinieis \ [Pacianeis] ad castellum qui est contra | [villam p(edes)] DCCCCL; af viUa Paciana ad castel(lum) | 10 [qui est s]ub segete Paciana p(edes) CCLXXXV; af | [casteU]o qui est sub segete ad castel(lum) ad \ [compitu]m Traecis p(edes) MCCXC; a[f]2 angulo | [- - -] ad ca,8t(ettum) qui est ad compitum Trae\[cis p(edes) ]> alf]2 angul(o) Traec(is) ad cast(eUum) qui est sub | 16 [segete] Oavidi (p(edes)) CCCXLV\ ab segete Gavidi ad ca\[steUu]m ped(es) DCCCXXX. S(umma) pe(des) (octo milia) DCLXX3. 487. * Legeudum fortasse ad pro et. 2 Scriptum at. Numeri qui exstant efficiunt pedes 6450. — Agitur de aquaeductu.

3

282

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

487 a. Saxum arenarium (1,69 x 0,53 x 0,29) integrum, olim in aedibus privatis vici Belvedere prope Aquileiam, nunc Aquileiae in museo (I2, 2197; V, 8313; Pais, 125; D. 5366; P.Fraccaro, Festschrift Egger, I 1952, p. 275; J. Brusin, Atti Istituto Veneto CXIV 1955-56, p. 280 s. cum im. dcl.). [ ] || de via Postumia in \ forum pequarium | meisit. Lata p(edes) XXX[X?]. | De senatuos sent(entia). 488. Cippus ex lapide Gabino (0,87 x 0,42 x 0,25) Komae nescio ubi repertus, nunc in antiquario Capitolino (C.Pietrangeli, BulL com. L X I X 1941, p. 168 cum im. phot.; Ann. epigr. 1948, n. 66). Iter privatum

\ tribus

\

CamiUiae.

489. Magnus cippus prope Cittaducale agri Cliternini, ubi vidit Dressel, nunc in museo oppidi VAquila (P, 1831; I X , 4171; D. 6012). 487 a. Alterum saxum cum nomine eius qui viam munivit ab altera parte viae stetisse non sine aliqua probabilitate nuper coniecit J. Brusin. Viam Postumiam (ofr. n. 452) Aquileiam usque pervenisse ex hoc titulo constat. Senatus est Aquileiensis. Meisit pro immisit; cfr. legem mun. Tarentini, 39 et col. Genetivae Iuliae, LXXVII. Lata scil. via; latitudo apta fuit ad armenta et pecora agenda. — XXXX unus Gregorutti, id quod probabile putat Brusin. 488. Fuisse videtur in area sepulcrali tribus Camiliae vel Camilliae, ut scribitur in titulls Graecis et in Latino IX, 24 cfr. p. 652 (cfr. Thes. ling. Lat. Onom., s.v.). De titulis eiusdem generis cfr. Dessau, III, p. 596 (ind.) et VI, 37846.

VII. TERMINI, 487-492

283

Via inferior \ privatast \ T.Umbreni C.f. | 6 Precario itur. | Pecus, plostru(m) \ niquis agat. 490. Cippus lapidis Tiburtini (1,16x0,34x0,11) repertus Ostiae iuxta cippura 479 d (I 2 , 2516 e cfr. p. 844; XIV, 4703). [Pyivaium

\ ad Tiberim

| usque ad

aquam.

491. Olim in vico Casapulla prope antiquam Capuam (S.Maria Capua Vetere) in villa Pellegrini, nunc Neapoli in museo nationali (I2, 1606; X, 4480; D. 6009; im. del. Eitschl, tab. LIX). Privatum.

| Precario

\ adeitur.

492. Cippus ex lapide calcario (0,55 x 0,42) repertus a. 1842 vel paulo ante prope vicum Aurisina in lapicidinis Romanis, nunc Tergeste in museo lapidario (I2, 2214; V, 700; I.I., X, n. 309 cum im. phot.; D. 6010). Vieam1

\ precaream2.

490. In agro publico (cfr. n. 479) privatum fuisae iter quo ad Tiberim iretur statuit F.Maroi, Studi P.Bonfante, III, 1930, p. 619 ss. 492. x An lapicidae error pro viaml 2 Cfr. ex. gr. X, 3157 = D. 6014: aditum et \ cisternam \ communem. — Adnotandum est cippum incisum in lapicidinis mansisse. — Saeo. I.

284

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

493. Eomae in hypogaeo domus privatae, ubi vidit amanuensis Donii (I 2 , 1385; VI, 29790; D. 5993). C.Sesti C.f. murus \ totus proprius locus ubei is murus stat.

est | et

494. Cippus lapidis Albani in duobus lateribus contigui8 eodem titulo inscriptus, repertus prope Marino, ubi Dessau descripsit (I2, 1438; XIV, 2488; D. 5991).

|

6

In agro \ P.Paacili conlocat(us).

\ terminus

| totus est

495. Cippus quadratus ex lapide calcario (0,94 X 0,25) cum eodem titulo tribus lateribus inciso, repertus in vico Nanto agri Vicetini, nunc Vicetiae in museo (L.Zancan, Atti Istituto Veneto XCVIII 1938-1939, p. 25 ss. cum im. phot.; Ann. tpigr. 1953, n. 27). P(edes) III

| vacet \ a fine.

495. Cippum in angulo agri ita coiiocatum esse ut eius latera limitibus obliqua starent vidit Zancan. Iter limitare quinque pedum esse consuevit (uterque possessor binos pedes et dimidium vacuos relinquebat), lex autem Mamilia quinque aut sex pedum latitudinem praescribebat {Gromalici veteres, p. 12 ed. Lachmann; cfr. p. 126 s.). In uno latere sinistro sub titulo est linea verticalis. — Saec. I medii.

VII. TERMINI, 493-496

285

496. Cippus lapidis Tiburtini effossus a. 1870 Romae ad sinistram ripam Tiberis in antiquo emporio, ubi exstat (I2, 766 k; VI, 31540 k). P.Serveilius C.f. \ Isauricus, \ M.Valerius M.f. | Mln. Mes8al(la) | 6 cens^ores)1 | ex s(enatus) c(on8ulto) termin(averunt). 496. x A. 55/54. — Huius cippi similes 18 alii reperti sunt Romae diversis riparum Tiberis locis (I8, 766 a-i, m-t; VI, 31540, 37025-28; D. 5922 a, b; im. del. Ritschl, tab. LXXXIX). In aliis praecedit nomen P.Servilii, in aliis M.Measallae. In plerisque est termin., in paucis termi. vel terminar.; in uno est ces. pro cens. Habes etiam Messall. vel Mess. — Causa terminationis fuisse videtur inundatio maxima quae a. 54 accidit (Dio X1X X I X 61, 1 s.). Cippus a censoribus a. 55/54 positus (I , 766 1.; VI, 31540 1.; D. 5922 c) postea restitutus est a curatoribus riparum qui primi terminaverunt. Curam riparum Tiberis, quae liberae rei publicae aetate censorum fuit, Augustus consulibus mandavit vel ipse suscepit, Tiberius autem collegio curatorum a.p.C.15 instituto detulit. Cippi autem, a consulibus, ab Augusto, a curatoribus positi permulti ezstant (VI, 31541-81557; 37029; D. 5923-5934).

VIII. MILITES

497. Olim Capuae veteris (S.Maria Gapua Vetere) apud hominem quendam privatum, nunc in museo Campano, ubi Mommsen descripsit (I2, 792; X, 3886; D. 2225; im. del. Eitschl, tab. LXXVI). C.Canulei[u]s | Q.f. leg(ionis) VII, evo\cat(us)1, mort(uus) est ann(orum) nat(us) \ XXXV} dorwd(us) iorq(uibus), armil(lis), | 6 paler(is), coro**(**); I Q.Canuleius Q.f. | leg(ionis) VII2, occeis(us) in Qatt(ia) \ annor(um) nat(us) XVIII, \ duo fratr(es). | 10 Ieis monum(entum) pcU(er) fec(it).

498. Prodiit Minturnis a. 1766, ubi vidit Mommsen (I 2 , 1569; X , 60/>l; D. 2490).

497. x Gaius eiusque frater Quintus meruerunt in Gallia in legione septima Caesaris, quae fuit ex veterrimiB fortissimisque eius exercitus (Bell.Qall. VIII 8). Evocatus esse videtur Gaius ab Octaviano a. 44. Veteranos enim legionis septimae, quos Caesar post victoriam in Campaniam deduxisset, ab Octaviano ad militiam a. 44 revocatos esse tradit Nicolaus Damascenus (Vit.Aug. 31). 2 De numeris qui hac aetate legionibus fuerunt cfr. A.Passerini apud De Ruggiero, Diz. epigr. IV, 1949, p. 551 s. 19. In8criptiones

latinae.

290

INSCRIPTIONKS LATINAE LIBERAK RKl PUBLICAE

Q.AncJiari(us) \ C.f. Pol(lia)1 \ Narbones(is), XXIII, eques, | evocatus2, annor(um) | 5 nat(us) ala | Scaevae*. 498 a. Sorae ad S.Restitutae, ubi vidit Mommsen (X, 5713; D. 2226). L.Firmio L.f. \ prim(o) pil(o), tr(ibuno) mil(itum), | Illlvir(o) i(ure) d(icundo), | colonia de5 ducta | prim(o) pontiflci1, \ legio IIII Sorana* | honoris et virtutis caussa. 499. Prope Vastogirardi, haud longe a Boviano vetero, ubi vidit Dressel (I 2 , 1757; I X , 2770; D. 2234). Sex.f. Vol(tinia) [ *?], Sex. M.Papius Papius N.f. [— ?], C.Papius Sex.f. | — pr?]i498. l Posteriore aetate Narbonensea censi sunt in tribu Papiria (XII, p. 522; Kubitschek, Im-perium Romanum tributim discriptumt 1889, p. 210). 2 Evocatus es8e videtur Caesaris (cfr. n. 497). 8 Fortaase M.Cassius (potius quam Caesius) Scaeva, centurio eximiae fortitudinis, quem Caesar {Bell.civ. III 53) aliique auctores laudant (Munzer, R E III, 2, 1899, col. 1744, cfr. Swppl. I, 1903, col. 278). 498 a. x L.Firmius quattuorvir municipii Sorani fuit, pontifex autem primuB post coloniam deductam. 2 Legio Sorana dicta esse videtur quod a triumviris rei publicae constituendae Sorae potissimum conscripta sit (cfr. legio secunda Sabina X, 4876 = D. 2227). Mihtes autem post victoriam Philippensem dimissi Soram in novam coloniam Iuham deducti esse videntur.

VIII. MILITES, 498-502 1

291 2

mus , L.Papius Scx.f. Vo[l(tinia)] \ tertius | [ ] l(egionis) XXXIIP |[ runt.

princeps ] coera-

500. In ecclesia vici Cavallari agri, ut videtur, Amiternini, ubi Dressel aliique viderunt (I2, 1860; IX, 4503; D. 2484; im. del. Kitschl, tab. LXXVII). [ ]etl Sabino2 praef(ecto) [ liarei Uispan[ei - - -].

|

au]xi-

501. Cippus in vico Preturo prope Amiternum, ubi vidit Drcssel, nunc in museo oppidi VAquila (P, 1870; IX, 4454). Fulonia T.f., \ P.Apisi(us) In front(e) p(edes) XVI.

P. /. | centur(io). \

502. Prodiit Athenis a. 1872 (T2, 791; I I I , 6541 a cfr. 12280; D. 2224). 499. * Suppleri potest etiam septimus vel decimus; ante [pr1]imu8 fuit hastatus vel princeps. De centurionum gradibus A.Passerini apud De Ruggiero, Diz. epigr. IV, 1949, p. 586 8s. 2 Voltinia est tribus Bovianensium veterum. 3 Legio X X X I U dimissa est, si tardissirae, post pugnam Actia<5am (Ritterling, R E X I I , 2, 1925, col. 1829). — Tituli sub protomis fuisse videntur. 500. x Sic Dressel, /. alii. 2 Mommsen putavit hunc Sabinum eundera esse atque Sabinum qui a. 36 latrones urbem Romam et Italiara infestantes coercuit (Appian., J5eZf.ctt\V132,547;cfr.Stein, R E I A, 2, 1920, col. 1595). 501. V. 1 scriptus litteris multo antiquioribus.

292

IN8CRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

N.Gramonius N.f. Cal( ), vel Gal( )*, | domo Luceria, Illlvir*, centu\rio Cornelei Spin[t]m 3 | legw(ne) XIIX* et Cn.Pompei | 6 Mag(ni) legione secunda6.

503. Saxum ex marmore (0,65 x 2,045 x 0,34) tribus protomis ornatum, nescio ubi repertum, nunc in museo artium liberalium urbis Boston (L.D. Caskey, Amer. Journ. Archaeol. XLI1937, p. 527 88. cum imaginibus phot.; M. Rostovtzeff, Sociai and Economic History of the Hellenistic World, II, 1941, p. 992 iteni cum im. phot.). a sin.: Ex testam(ento) | P.Gessi P. I. \ Primi. sub protomis: Gessia P. I. Fausta, P.Gessius P.f. Rom(ilia)j P.Gessius P. I. Primus. a dextra: arbitr(atu) | Gessia[e] | Faustae. 602. l Cognomen, ut videtur, Granonii; Cat(ulus) proposuit Momnisen, quamquam postrema littera est l, sed litterae a quadratario Latinis characteribua non adsueto male incisae 8unt. TribuB Galeria ex eo excludenda esse videtur quod Lucerini adscripti fuerunt Claudiae. «IHIvir inter vv. 1 et 2 fortasse postea insertum; Granonius inter duos centurionatus quattuorvir Luceriae fuisse videtur. 8 P.Cornelius Lentulus Spinter ▼el Spinther, consul a. 57, fuit propraetor in Hispania a. 59, proconsul in Cilicia ab a. 56 ad a. 53 (Munzer, R E IV, 1, 1900 col. 1396; cfr. n. 246). * De numeris qui hac aetate legionibus fuerunt cfr. n. 497, not. 2. * Centurio Cn.Pompei fuisae videtur in Macedonia bello civili; ita enim explicatur quod Athenis sepultus e«t. 503. Ex habitu militari patet P.Gessium P.f. tum cum raortuus est militem vel veteranum fuiaae. — Saec. I medii.

FINTTO DI STAMPARE IL 24 MAOGIO 1057 NELLA 8TAMPKRIA ARTISTICA NAZIOKALK - TORINO

BIBLIOTECA DI STUDI SUPERIORI 1. PETRONII ARBITRI Cena Trimalchionis a cura di Knzo V. Marmorale, 3 a tiratura, pagg. XX-194 (Filologia latina). 2. APULEI Metamorphoseon libri IV- VI a cura di Ettore Paratore, pagg. IV-160 (Filologia latina). 3. L. ANNAEI SENECAE Divi Claudii 'A7roxoXox.'jvTcoa^ a cura di Carlo F. Russo, 2 a ed. riveduta e corredata di uii'Appcndice, pagg. 166 (Filologia latina). 4. SOFISTI, Testimonianze e frammenti a cura di Mario Untersteiner, vol. I, pagg. XXII-126 (Filosofia antica). 5. SOFISTI, Testimonianze e frammenti a cura di Mario Untersteiner, vol. II, pagg. XII-204 (Filosofia antica). 6. SOFISTI, Testinwnianze e jrammenti a cura di Mario Untersteiner, vol. III, pagg. XVI-214 (Filosofia antica). 7. SOFISTI, Te8timonianze e frammenti a cura di Mario Untersteiner, vol. IV (Filosofia autica). 8. NAEVIUS POETA a cura di Enzo V. Marmorale, 2 a tiratura, pagg. IV-268 (Filologia latina). 9. HESIODI Scutum a cura di Carlo F. Russo, pagg. 224 (Filologia greca). 10. HERODAE Mimiambi a cura di Giulio Puccioni, pagg. XVI-196 (Filologia greca). 11. P. OVIDI NASONIS Amores a cura di Frauco Munari, 2 a ed., pagg. XXXVIII-232 (Filologia latina). 12. POLIZIANO, Epigrammi greci a cura di Anthos Ardizzoni, pagg. XVI-72 (Testi unianistici). 13. C. SUETONI TRANQUILLI Divus Augustus a cura di Mario Attilio Levi, pagg. LXIV-200 (Storia antica ed epigrafia). 14. RUZZANTE, La Pastorale a cura di Eniilio Lovarini, pagg. XXVI-134 (Filologia italiana e romanza).

15. THUCYDIDIS Hi8toriarum liber primus a cura di Antonio Maddalena, vol. I, pagg. LXXXVI-98 (Storia antica ed epigrafia). 16. Questiones de iuris subtilitatibus a cura di Ginevra Zanetti (Testi iuedievali, Sezione giuridica). 17. Volgare nostro siculo (crestomazia di testi siciliani del sec. XIV) a cura di Ettore Li Gotti, parte I, pagg. XXIV-196 (Filologia italiana e romanza). 18. THUCYDIDIS Historiarum liber primus a cura di Antonio Maddalena, vol. II, pagg. IV-260 (Storia antica ed epigrafia). 19. PLUTARCHI Vita Demetri Poliorcetae a cura di Eugenio Manni, pagg. XXVI-126 (Storia antica ed epigrafia). 20. THUCYDIDIS Historiarum liber primus a cura di Antonio Maddalena, vol. III, pagg. IV-184 (Storia antica ed opigrafia). 21. PLUTARCHI Vita Caesaris a cura di Albino Garzetti, pagg. LXVI-360 (Storia antica ed epigrafia). 22. HECATAEI MILESII Fragmenta a cura di Giuseppe Nenci, pagg. XXXII-144 (Filologia greca). 23. Inscriptiones Latinae liberae rei publicae a cura di Attilio Degrassi, vol.I, pagg. XII-292 (Storia antica ed epigrafia). 24. Testimoyiia linguae Etruscae a cura di Massimo Pallottino, pagg. VIII-178 (Storia antica ed epigrafia). 25. ARATI Phaenomena a cura di Jean Martin, pagg. XXVI-198 (Filologia greca). 26. Appendix Vergiliana a cura di Remo Giomini, pagg. LIV-284 (Filologia latina). 27. IULI FIRMICI MATERNI De errore profanarum religionum

a cura di Agostino Pastorino, pagg. LXXVI-296 (Scrittori cristiani greci e latini). 28. PITAGORICI, Testimonianze e frammenti a cura di Maria Timpanaro Cardini (Filosofia antica). 29. LUDOVICO VIVES, De subventione pauperum a cura di Arinando Saitta (Storia moderna).

30. CARLO PORTA, Le poesie a cura di Dante Isella, vol. I, pagg. XCVIII -f 1-306 (Filologia italiana e romanza). 31. CARLO PORTA, Le poesie a cura di Dante Isella, vol. II, pagg. IV + 307-590(Filologiaitaliana e romanza). 32. CARLO PORTA, Le poesie a cura di Dante Isella, vol. III, pagg. IV + 591 -1050 (Filologia italiana e romanza). 33. SENOFANE, Teslimonianze e jrammenti a cura di Mario Untersteiner, pagg. CCLXXX-156 (Filosofia antica). 34. P. OVTDI NASONIS Ibis a cura di Antonio La Penna, pagg. CLXII-186 (Filologia latina). 35. Scholia in P. Ovidi Nasonis Ibin a cura di Antonio La Penna (Filologia latina). 36. A. PERSI FLACCI Saturae a cura di Nino Scivoletto, pagg. XVIII-178 (Filologia latina). 37. APPIANI Bellorum civilium liber I a cura di Emilio Gabba (Storia antica ed epigratla).

BIBLIOTECA DI STUDI SUPEEIOEI XL

STORIA ANTICA ED

EPIORAFIA

La Sezione " Storia antica ed epiffrafia " della Biblioteca dl Studi Superiori e diretta dal Prof. ARNALDO MOMIGLIANO delle Univenitd di Londra e di Torino.

ISCRIPTIONES LATINAE LIBEBAE REI PUBLICAE FASCICULUS ALTER CURAVIT

ATILIUS DEGRASSI

«LA

NUOVA

ITALIA» FIRENZE

EDITRICE

P RI

M A

O Copyriaht

EDIZIONE:

M A R Z O

1963 by «La Nuova Italia* Printed in Italy

PROPRIETA

LETTERARIA

Editrice,

19 6 3

Firenze

RISERVATA

FASCICULI ALTERIUS CONSPECTUS

Praefatio

.

p.

Index librorum qui saepius laudantur

xi

IX. Leges sacrae (nn. 504-510) . X. Senatus consulta (nn. 511-513) . . XI. Edicta (nn. 514-515) XII. Foedus Callatinum (n. 516) . . .

ix

2 . .

12 26 36

XIII. Sententia Minuciorum. Lex Puteolana (nn. 517-518) 40 XIV. Magistratus et sacerdotes civitatium, pagorum, vicorum (nn. 519-695) . . . 52 XV. Collegia urbana, suburbana, Campana, Mintumensia, Deliaca, aliorara locorum (nn. 696-779) 130 XVI. Artifices. Servi publici (nn. 780-828). . 186 XVII. Privati homines (nn. 829-986) . . .210 XVIII. Tesserae nummulariae (nn. 987-1063) . 256 XIX. Tesserae hospitales (nn. 1064-1069) . . 280 XX. Sortes (nn. 107O-1087a) . . 286 XXI. Glandes (nn. 1088-1120) . . .296 XXII. Tituli picti vel graphio scripti. Programmata Pompeiana (nn. 1121-1143) . . 310 XXIII. Tabellae defixionum (nn. 1144-1150). . 320 XXIV. Instrumentum (nn. 1151-1262) . . .328

VI

FASCICULI ALTERIUS CONSPECTUS

XXV. Varia (nn. 1263-1270) . . . . p. 362 XXVI. Additamenta (nn. 1271-1277) . . .368 XXVII. Addenda et corrigenda ad titulos in priore fasciculo editos 378 Indices I. Nomina gentilicia 391 II. Cognomina. Nomina hominum peregrinorum et servorum 434 III. Res sacrae 452 a) Dii deaeque, 452; b) Personae mythologicae in speculis Praenestinis, 459; c) Feriae, 459; d) Sacrificia, 459; e) Ludi et munera, 460; /) Sacerdotes populi Romani, 460; g) Apparitores, 461; h) Sacerdotes civitatium, 461; i) Magistri, ministri collegiorum nomina a diis derivantium, aeditui, 461; k) Magistri et flamines pagorum vicorumque urbanorum et suburbanorum, 462; l) Leges sacrae, 462; m) Res dedicatae quarum genus expressis verbis determinatur, 462. IV. Res publica populi Romani . . 464 a) Senatus, populus, e t c , 464; b) Magistratus, 464; c) Cursus honorum, 468; d) Apparitores, 469; e) Servi publici, 469; /) Leges, 469. V. Res militares 469 VI. Res municipales 470 a) Coloniae, municipia (coloni, municipes), 470; b) Populus, senatus, conscripti, decuriones, 471; c) Magistratus civitatium, 472; d) Cursus honorum, 474; e) Magistratus pagorum et vicorum, 474; /) Patroni civitatium, 475; g) Patroni ingenuorum hominum, 475; h) Populi servi, apparitores, 475. VII. Collegia, societates 475 a) Urbis Romae, 475; b) Aliarum civitatium, 475; c) Honorati, magistri, ministri, curatores, patroni, 476. VIII. Artes et omcia privata. . 477

FASCICULI ALTERIUS CONSPECTUS

VII

IX. Geographica p. 479 a) Populi, civitates, provinciae, regiones, 479; b) Pagi, vici, fora, villae, castella, turres, 484; c) Viae publicae extra moenia, compita, miliaria, 484; d) Montes, valles, fluvii, rivi, lacus, maria, e t c , 485; e) Fundi, praedia, segetes, vineae, 485; /) Termini, 485; g) Tribus Komanae, 486. X. Aedificia cum suo apparatu et ornatu, fabricae omnis generis, loca publica et privata, viae intramuraneae . . . 487 a) Urbis Romae, 487; b) Aliorum locorum, 487. XI. Dierum annorumque determinationes . 491 XII. Eatio nominum 495 a) Praenomina, 495; b) Nomina virorum, 496; c) Cognomina virorum, 497; d) Nomina mulierum, 498; e) Nomina infantium, 499; /) Nomina libertorum libertarumque, 499; g) Nomina servorum, 500. XIII. Grammatica quaedam 501 1. De litteris, 501; 2. De flexione, 607; 3. Adverbia, 512; 4. Praepositiones, 512; 5. Coniunctiones, 512; 6. De syntaxi, 513. XIV. Analecta varia 514 XV. Carmina 516 XVI. Quaedam de scripturae ratione . . .616 XVII. Loca ubi tituli prodierunt . . . .517 XVIII. Comparatio numerorum . . . . 524

PRAEFATIO

Fa8ciculus alter syllogae inscriptiones Latinas liberae rei publicae complectentis, quem a. 1957 perfectum esse dixeram brevique tempore una cum indicibus exiturum speraveram, nunc demum post sex annos divulgatur. A culpa me vacuum esse profiteor. Nec tamen mora interposita quodam fructu caruit. Neque enim tantum addere potui titulos maioris momenti interea in lucem prolatos, sed etiam titulos priore fasciculo comprehensos emendare vel novis commentariis exornare, qua in re nonnihil Conrado Schubring debeo. Etiam ex imaginibus photographicis, quas iussu Academiae scientiarum Oermanicae Berolinensis coUectas editurus eram, haud inutilia percepi. Societati hanc syUogam editurae maximam gratiam habeo quod multum nisa est ut non solum textus optime imprimeretur, sed etiam plagulae accuratissime corrigerentur. Nec minus debeo iis omnibus qui laborem meum naviter adiuverunt. Maria Gapozza, Fulvius Qrosso, Iosephus Oddone, Silvius Panciera, Francus Sartori schedulas collegerunt quibus ad indices componendos usus sum; Capozza, Oddone, Sartori magno fructu plagulas perlegerunt; Capozza autem, lohannes Ramitti, Sartori gravissimum opus susceperunt indicum plagulas cum textibus conferendi. ATILIUS DEGRASSI

INDEX LIBRORUM QUI SAEPIUS LAUDANTUR

I = Corpus Inscriptionum Latinarum, Vol. I, Inscriptiones Latinae antiquissimae ad C. Caesaris mortem. Ed. Th. Mommsen 1863. 2 I = Corpus Inscriptionum Latinarum, Vol. I, ed. altera. Edd. G. Henzen, Ch. Huelsen, E. Lommatzsch 18931943. II = Corpus Inscriptionum Latinarum, Vol. II. Ed. Aem. Huebner 1869-92. III = Corpus In8criptionum Latinarum, Vol. III. Edd. Th. Mommsen, 0. Hirschfeld, A. Domaszewski 18731902. IV = Corpus Imcriptionum Latinarum, Vol. IV. Edd. C. Zangemeister, R. Schoene, A Mau 1871-1909. V = Corpus Imcriptionum Latinarum, Vol. V. Ed. Th. Mommsen 1872-77. VI = Corpus Inscriptionum Latinarum, vol. VI. Edd. E. Bormann, G. Henzen, Ch. Huelsen, M. Bang 1876-1933. VIII = Corpu8 Inscriptionum Latinarum, Vol. VIII. Edd. Th. Mommsen, G. Wilmanns, R. Cagnat, J. Schmidt, H. Dessau 1881-1942. IX = Corpus Imcriptionum Latinarum, Vol. IX. Ed. Th. Mommsen 1883. X = Corpu8 Inscriptionum Latinarum, Vol. X. Ed. Th. Mommsen 1883. XI = Corpu8 Inscriptionum Latinarum, Vol. XI. Ed. E. Bormann 1888-1926. XII = Corpus Inscriptionum Latinarum, Vol. XII. Ed. 0. Hirschfeld 1888. XIV = Corpu8 Inscriptionum Latinarum, Vol. XIV. Ed. H. Dessau, L. Wickert 1887-1933.

XII

INDEX LIBRORUM QUI SAEPIUS LAUDANTUR

XV = Corpus Inscriptionum Latinarum, Vol. XV. Ed. H. Dressel 1891-99. Ann. tpigr. = Uannie epigraphique. Revue des publications 6pigraphiques relatives a rantiquite* romaine. Arangio-Ruiz = Fontes iuris Romani antejustiniani, pars tertia: Negotia, edidit Vincentius Arangio-Ruiz, Florentiae 1943. Broughton = T. Robert S. Broughton, The Magistrates of ihe Roman Republic, I 1951, II 1952. Bruns7 = C. G. Bruns, Fonte8 iuris Romani antiqui, 8eptimum edidit 0. Gradenwitz 1909. Buecheler = F. Buecheler, Carmina Latina epigraphica 1895-97. Bull. com. = Bullettino della Commissione archeologica comunale di Roma. CIE = Corpus Inscriptionum Etruscarum. CIG- = Corpus Inscriptionum Graecarum. Comptes Rendus — Gomptes Rendus de VAcadhnie des in8criptions et belles-lettres. Diehl = E. Diehl, Inscriptiones Latinae. Tabulae in usum scholarum editae 1912. D. = H. Dessau, Inscriptiones Latinae selectae 1892-1916. Eph. epigr. = Ephemeris epigraphica 1872-1914. Hubner = Aem. Huebner, Exempla scripturae epigraphicae Latinae 1885. IG = Inecriptiones Graecae. IGR = In8criptione8 Graecae ad res Romanas pertinentes, auctoritate et impensis academiae inscriptionum et litterarum humaniorum collectae et editae, Paris I 1911, III 1906, IV 1927. I.I. = In8criptione8 Italiae. Not. scavi = Notizie degli scavi di antichitd. Pais = H. Pais, Corporis Imcriptionum Latinarum supplementa Italica, Fasc. I 1888. PIR = Pro8opographia imperii Romani, iteratis curis ed. E. Groag et A. Stein 1923-1958.

INDEX LIBRORUM QUI SAEPIUS LAUDANTUR

XIII

Pisani, Lingue = V. Pisani, Le lingue delVItalia antica oltre il latino 1953. Pisani, Testi = V. Pisani, Testi latini arcaiei e volgari con commento glottologico 1950. R E = Pauly-Wissowa, Real-Encyclopddie der hlassischen Altertumswissenschaft 1894-1962. Riccobono = Fontes iuris Romani antejustiniani, pars prima: Leges, iterum edidit Salvator Riccobono, Florentiae 1941. Ritschl = F. Ritschl, Priscae Latinitatis monumenta epigraphica 1862. Vetter = E. Vetter, Handbuch der italischen Dialekte, I 1953. Warmington = Remains of old Latin newlv edited and translated by E. H. Warmington, IV. Archaic Inscriptions 1940.

(a b c) litterac suppletae quae in lapide non fuerunt [a b c] litterae suppletae quae ln lapide fuisse Tidentur (a b c) litterae a quadratario perperam omissae [[a&cj litterae a quadratario perperam additae [ . . . ] litterae eupplendae quarum numerus certus esse videtur [ - - - ] littcrae supplendae quarum numerus incertus eet a bc

litterae erasae

a bc

litterae minus certae

Anni et saecula nude indicata, nisi de recenti aetate agitur, sunt ante Christum natum. In mensuris, ubi adnotantur, praecedit altitudo lapidum, sequuntur longitudo et crassitudo.

IX. LEGES SACEAE

1. Inscriptiones latinae, II.

604. Lapis repertus a. 1847 Luceriae in via qua Troiam itur, 200 fere metris a porta, statimque fractus (I2, 401 cfr. p. 720; IX, 782 cfr. p. 667; D. 4912; Bruns7, 104a; Arangio-Euiz, 71 b). In hoce loucarid1 stircus \ ne[qu]is fundatid2 neve cadaver | proiecitad2 neve parentatid2. \ Sei quis arvorsu(m) hac faxit, [ceiv]iumz | 5 quis volet pro ioudicatod n(umum) [L]* | manum iniect[i]oh estod. Seive \ mag[i]steratus volet mottare, \ [li]cetod. 505. Cippus calcarius (0,57 x 0,54 x 0,24) utrimque inscriptus repertus a. 1876 in muro ecclesiae S.Quirici prope Spoletium, nunc Spoletii in museo (I2, 366 cum im. del., cfr. pp. 720 et 831 s.; XI, 504. l Lucar pro lucus est etiam in titulo Beneventano n. 556. % fundito, proicito, parentato. Buecheler existimavit scriptum fuisse funditod, proiecitod, parentatod, Brugmann autem (Miscell. linguist. in onore di Ascoli, 1901, p. 1 ss.) ex consuetudine sermonis Osci has formas explicare conatus est, sed postea sententiam mutavisse videtur (cfr. F.Ribezzo, Eivista Indo-Gr.-ltal. VI, 1922, p. 311); rectius fortasse in archetypo proiecitatid scriptum fuisse opinatus est Ribezzo (1. 1.). 3 Antea Mommsen suppleverat [in] ium, scil. [in] eum, quod alii nunc defendunt. 4 Traditus NI. 6 Significat initium actionis, lege, ut videtur, coloniae Lucerinae; cfr. Mommsen, Rom. Strafrechty 1899, p. 177 not. 2. — Lectio, ut quae ab editore parum accurato pcndeat, incerta. Lex autem scripta esse videtur paulo post a. 315 vel 314, quo coloni Latini Luceriam deducti sunt (Diod. X I X 72, 8; Liv. IX 26, 5).

4

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

4766 cfr. p. 1374; D. 4911; Bruns7, 104 b; ArangioEuiz, 71 a; im. phot. C.Pietrangeli, Spoletium, 1939, tab. XVIII, del. E.Bormann, Miscellanea Capitolina, 1879). Honce loucom | ne qu(i)s violatod | neque exvehito neque1 \ exferto quod louci1 | 5 siet neque cedito, | nesei quo die res deina2 | anua fiet; eod die | quod rei dinai2 cau[s]ax \ [f]iat sine dolo cedre1 | 10 [l]icetod. Sei quis \\ violasit, Iove bovid1 | piaclum datod; | seiquis scies \ violasit dolo malo1, | 5 Iovei bovid piaclum1 | datod et a^sses) CCC | moltai suntod.3 \ Eius piacli | moltaique dicator[ei]* | 10 exactio est[od\.

505. x Litterae uet i, ina (v. 6), a, re, id, o, m in latere scriptae. 2 deina, dinai idem quod divina, divinae. 3 Bormann memoravit locum tabularum Iguvinarum VII b 4 fratreci motar sins a. CCC f id est magistro multae (gen. sing.) sint asses CCC. 4 Quis fuerit dicator, ambigitur. Mommsen (E&m. Strafrecht, 1899, p. 811 cfr. p. 36 not. 4 et p. 1017 not. 3) successoresque eius censuerunt verbo dicatore intellegi magistratum qui dicaverit neque hac sententia ulla adhuc potior prolata esse videtur, cfr. potissimum H.U.Instinsky, Klio XXX, 1937, p. 118 ss.; vide Cat., Tlist. Rom. rel. 58, ed. Peter: lucum Dianium in nemore Aricino Egerius Baebius Tusculanus dedicavit dicator (sic in optimo codice, dictator in codicibus recentioribus) Latinus. A dicatore haud diversus est magisteratus legis Lucerinae n. 504. — Cippus positus esse viaetur non multo post coloniam Latinam Spoletium a. 241 deductam. De lucis Spoletinis Pietrangeli, p. 31 s.; de legibus Graecis et Latinis cum hac Spoletina congruentibus F.Skutsch, Glotta III, 1912, p. 92 ss. (Kl. Schriften, p. 440 ss.).

IX. LEGES SACRAE, 505-057

5

506. Cippus ex lapide calcario (0,63 x 0,48 x 0,14-0,15) utrimque inscriptus olim in fronte ecclesiae S.Stephani delle Picciche in territorio oppidi Trevi, nunc Spoletii in museo (I2, p. 832; C. Pietrangeli, Not. scavi 1937, p. 28 ss. cum im. phot., tab. I et II). [H]once loucom \ nequis violato \ neque eocvehito | neque exferto | 5 quod louci siet | neque caiditod, | nesei quo die res | [dei]na anua \ [fiet; e]od died | 10 [quod] rei dinai \ [causa fi]at sine \\ [d]olo malo cedr[e | li]ceto. Sequis \ advorsum ead \ violasit Iovei | 5 bovid picwlum \ dato\ seiquis scies \ violasit dolo \ malo et Io[vei] | bovid piacl[um dato] | 10 et a(sses) CCC mo[ltai sunto.] \ Eius piacli e[xactio \ dicatori esto.] 507. Fragmentum lapidis calcarii litteris rudibus repertum circa a. 1900 in vico S.Vittorino, ubi fuit Amiternum. Descripsit Persichetti (I2, 2545). [ ]kaia[ | ]iuprendere \ [ rev]ellere quod in \ [eam aedem donum da]tum est1. Sei quis | 5 [ he]ic rerum fecer(it) | [ ]is piaclu[m ]. 506. Est lex gemella n. 505 nec, licet et in terminationibus et alioquin differat, multo post incisa esse videtur. Perperam de genuina origine tituli, quem antea ediderat Barone, Boll. fil cl. XXIV, 1917, p. 58, dubitavit Lommatzsch (I2, p. 720, sed cfr. p. 832). 507. x Cfr. n. 508 v. 7 8. Est fragmentum legis templi cuiusdam.

6

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

508. Tabula reperta prope vicum Furfonem, nunc in museo oppidi VAquila, ubi Mommsen aliique viderunt (P, 756 cfr. pp. 727, 839; IX, 3513; D. 4906; Bruns7, 105; Arangio-Kuiz, 72; cfr. Rev. ttud. Lat. XX, 1942, p. 10 s.; im. del. Eitschl, tab. LXXXII). L.Aienu8 L.f., Q.Baebatius Sex.f.1 aedem dedicarunt \ Iovis Liberi2 Furfone* a.d. III idus Quinetileis L.Pisoney A.Oabinio co(n)s(ulibus)A mense Flusare5 \ comulateis* olleis legibus, illeis regionibus, utei extremae undae quae7 (sunt) lapide | facta hoiusque aedis ergo uteique ad eam aede(m) scalasque lapide st[r]uctuendo* | 5 columnae stant citra scalas ad aedem versus stipi508. l Videntur esse duoviri huic aedi dedicandae, non aediles qui vico praefuerunt (cfr. infra et etiam n. 637); similes sunta curatori fani tituli item Furfensis IX, 3523 (D. 5545). De cultu Iovis Liberi vel Iovis Libertatis cfr. n. 193 s. 8 Vicus Furfo comprehensus fuit 4 finibus rei publicae Peltuinatium (cfr. nn. 605 et 637). A. 58. 6 Flu8ari8 idem est quod Floralis; mensis nomen, quod redit etiam in titulo Conway, Ital. Bial. n. 248 (Vetter, n. 237), ex Sabellica consuetudine in sacris retentum est. 6 Quid sit comulateis (sed lapis punctum habet inter comula et tei8)y non intellegimus; diem vetusta consuetudine hic indicatum esse suspicatus est Mommsen. 7 Verba corrupta esse videntur. Ex simiHbus formulis ararum Narbonensis (XII, 4333; D. 122) et Salonitanae (III, 1933; D. 4907), ubi est uti infimum solum huiusque arae titulorum est vel uti infimum solum huius arae est requiri videtur utei extrema fundamenta sunt. At Garrucci undam accepit de cymatio collato loco Vitruvii V 6, 6. Kegiones sunt partes temph et areae circumstantis cardine et decumano determinatae. 8 Pro structas struen-

IX. LEGES SACRAE, 508

7

9

tesque aedis hu[i]us tabula|mentaque. Utei tangere, sarcire, tegere, devehere, defigere, mandare10, ferro oeti11, | promovere, referre (liceat) fasque12 esto. Sei quod ad eam aedem donum datum, donatum dedicatum\que erit, utei liceat oeti, venum dare; ubei venum datum erit, id profanum esto. Venditio, | locatio aedilis esto, quemquomque veicus Furfens(is) fecerit, quod se sentiunt13 eam rem | 10 sine scelere, sine piaculo11 alis ne potesto. Quae pequnia recepta erit, ea pequnia emere, | conducere, locare, dare, quo id templum melius, honestius seit, liceto. Quae pequnia ad eas | res data erit, profana esto, quod d(olo) m(alo) non erit factum. Quod emptum erit aere aut argento \ ea pequnia, quae pequnia ad id templum11 data erit, quod emptum erit, eis rebus eadem \ lex esto, quasei sei dedicatum sit. Sei qui heic sacrum surupuerit, aedilis multatio esto, | 15 quanti volet. Idque veicus Furf(ensis) mai(or) pars fifeltares16 sei absolvere volent sive condemnare | liceto. Sei dasque, ut existimatur. • HVMVS lapis. 10 Vocabulum corruptum; mundare proposuit Orelli, emendare Huschke. 11 Ferro in re sacra uti non licuisse multis testimoniis 12 Ante fasque excidisse videtur liceat. 13 senconstat. tiunt tuetur E.Norden, Aus altromischen Priesterbuchern, 1939, p. 55 not. 1. 14 Intellege vendere, locare. 16 Erratum esse videtur pro emendum. 18 Vocabulum corruptum videtur; pro Furjenses usurpatum esse opinatur ArangioRuiz; vicanos sacrorum causa congregatos intellegit Buecheler, Peltuinates Nissen. Admonendum est tres primas litteras, ad priorem scripturam emendandam, manu recentiore incisas esse.

8

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

quei ad huc templum rem deivinam fecerit Iovi Libero aut lovis Genio, pelleis, \ coria fanei sunto. 509. Tabula aenea (0,052 x 0,292 x 0,003-0,004) clavis olim parieti vel superiiciei ligneae affixa, reperta una cum rebus sacris mense Aprili a. 1949 in ruinis aedis antiquissimae in praedio Borghese del Vivaro prope vicum Pratica di mare eo loco ubi fuit Lavinium. Haud longe prodiit a. 1958 n. 1271a (M.Guarducci, Archeologia class. I I I , 1951, p. 99 ss. et X I , 1959, p. 204 ss. cum im. phot. et luculento commentario. Ketractaverunt St.Weinstock, Journ. Rom. St. XLII, 1952, p. 34 ss., ex quo Ann. ipigr. 1953, n. 131; E.Bloch, Compt. Rendus Acad. Inscript. 1954, p. 203 ss.; H. Le Bonniec, Le cultc de C&rbs & Rome, 1958, p. 403 ss.; Ae.Peruzzi, Maia X I , 1959, p. 212 ss.). Cerere(m)1 auliquoquibus2,

\ Vespernam* poro*.

509. l Guarducci nisa tribus locis Festi (Epit. p. 505 L.: vespema apud Plautum cena inteUegitur; Epit. p. 47 L.: cena apud antiquos dicebatur quod nunc est prandium, vespema, quam cenam appellamus; Epit. 456 L.: scensas Saoini cenas dicebant. Quae auteni nunc prandia sunt cenas habebanU et pro cenis vespernas appellabant) opinata est Cererem dictam esse pro prandio, vespernain autem pro cena. Sed nescio an magis probandum sit quod Weinstock statuit Cererem deam intellegi, Vespernam autem hoc loco esse deam Italicam nutrimenti quae Lanuvii una cum Cerere coleretur. Haud enim facile in lege sacra Ceres pro prandio dici potuit nec verbum Cereris eiusmodi sensum signulcare aliunde constat. Ceterum ipsa Guarducci posterius sententia^ a Weinstock i>rolatae adsensa est, nisi quod naturam Vespernae alia ratione interpretari studuit. Aliter rem explicuerunt Bloch

9

IX. LEGES SACRAE, 509-510

2

510. Tibure, ubi antiquus auctor vidit (I , 1486; XIV, 3574; I.I., IV, 1, n. 13). Lapides profaneis1, intus sacrum. et Le Bonniec. 2 Cfr. Fest. Epit. p. 21 L.: aulas antiqui dicebant quas nos dicimus ollas, quia nullam litteram geminabant. ltaque aulicocia exta, quae in ollis coquebantur dicebant, id est elixa; Varr., De ling. Lat. V 98: Haec sunt, quorum in sacruficiis exta in olla (oUo cod.), non in veru coquuntur, quas et Accius scribit et in pontificiis libris videmus. Exta aulicocia memorantur in actifl fratrum Arvalium (VI, 2065 cfr. 32367 = D. 5034), exta ollicoqua (ollico quo cod.) apud Varr., De ling. Lat. V 104. Auliquoqua idem esse quod exta monuit Peruzzi. 3 Nota m nic positum, in Cerere omiseum; cfr. Indices X I I I 1 B f; at pro dat. habet Bloch. 4 Subaudi piate; parate vel praebete Guarducci; poro est pro porro sing. collect. — Saec. III. 510. * Pro profanei. De significatione huius adiectivi videas E.Benveniste, Hommages d Q.Dum&sil, Colleciion Latomus XLV, 1960, p. 460 s. — Aliam legem sacram dedi n. 486; cfr. etiam nn. 3, 132, 270.

X. SENATUS CONSULTA

511. T a b u l a aenea (0,27 x 0,28) clavis olim affixa, i n v e n t a a. 1640 in oppido Tiriolo in B r u t t i i s , hodie provinciae Catanzaro, inter p l u r i m a a n t i q u i t a t i s vestigia, c u m f u n d a m e n t a a e d i u m effoderent u r . D o n o d a t a a. 1727 i m p e r a t o r i Carolo V I hodie exstat Yindobonae in Kunsthistorisches Museum ( P , 581 cfr. p p . 723, 832 et X , 104; D . 1 8 ; B r u n s 7 , 3 6 ; Riccobono 2 , 3 0 ; im. del. Ritschl, t a b . X V I I I , p h o t . Gradenwitz, Simulacra, t a b . I I I et Journ. Rom. St. X X I X , 1939, p . 153).

511. Est exemplar tabularum, ut in ipso titulo dicitur, sive epistulae, qua a. 186 consules senatus conaultum de Bacchanalibus cum magistratibus oppidorum civium Romanorum, nominia Latini, sociorum per Italiam communicaverunt senatusque decreta eos exsequi iusserunt. Exemplar autem aceeptum magistratus agri Teurani consulibue obtemperantes incidendum curaverunt faberque aerariua qui incidit Latinae linguae imperitus fuisse videtur, ei quidem litterain D cum O confudit (cfr. not. 6). Senatus consulti capita alia, ut in initio, tota perscripta, alia breviata sunt (cfr. J.Keil, Hermes LXVIII, 1933, p. 306 88. contra E.Fraenkel, Hermes LXVII, 1932, p. 369 88. contendentem versus 1-21 textum senatus consulti integrum reddere). De sermone nonnulla reperias apud Wolfflin, Sitzungsber. Bayr. Akad.y phil. hist. Kl. 1896, p. 184. De Bacchanalium coniuratione quae dicebatur amplissime rettuht Livius X X X I X 8-19; cfr. A.J.Festugiere, MSlanges archeol. et hist. LVII, 1954, p. 79 88. Idem senatus consultum memorat (XXXIX 14, 5 ss.; 17, 4; 18, 8 8.; cfr. Cic, De leg. II 15, 37; Val. Max. I 3, 1 et VI 3, 7; Tertull., Apol. VI 7, 8; Ad Nat. I 10;

14

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

[Q.]Marcius L.f., S.Postumius L.f. co(n)s(ules)1 senatum consoluerunt n(onis) Octob(ribus) apud aedem \ Duelonai2. Sc(ribundo) arf(uerunt) H.Claudi(us) M.f., L.Valeri(us) P.f., Q.Minuci(us) C./.3 Augustin., De civitate Dei VI 9; XVIII, 13) docetque (14, 7 cfr. 17, 4), quod ex ipso titulo colligi potest, per totani Italiam edicta missa esse. Gravissimo boc senatus consulto patres, in quibus tum Cato postea censorius primarias partes agebat, qui de coniuratione orationem habuit (Fest. p. 280 L.), conatus eorum perfringere voluisse qui externam religionem, novos mores, Graecorum doctrinas Romam introducerent, complures viri docti exposuerunt (recentiores laudant Riccobono et J.Bayet, Hi8toire de la religion romaine, 1957, p. 167 not. 5; cfr. potissimum H.Bruhl, Liber Pater, 1953, pp. 82-116). Mireris quod decretum etiam ad socios pertinuit senatoresque sociis quoque capitis poenam minatos esse, sed non in hoc uno tempore liberae rei publicae aotate sociorum iura imminuta sunt (cfr. Mommsen, Rom. Staatsrecht III, 1887, p. 696). A. 184 L.Postujnius praetor . . . reliquias Bacchanalium quaestionis cum cura ex8ecutu8 est (Liv. X X X I X 41, 6), a. 181 idem in Apulia L.Duronius praetor fecit (Liv. XL 19, 9). 1 Sp.Postumius Albinus, Q.Marcius Philippus consules a. 186. Praenomen Spurius in titulis antiquioribus sola littera 8 breviari solet. 2 Aedes Bellonae, vota a. 296 ab Ap.Claudio Caeco, fuit in circo Flaminio extra pomerium, quam in aedem saepius senatum convenisse cognovimus. 3 Duo vel tres senatores hac aetate scribendo adesse consueverunt (cfr. 0'Brien Moore, RE Suppl. VI, 1935, col. 801). M.Claudius M.f. Marcellus consul fuit a. 196, censor 189, L.Valerius P.f. Flaecus consul 195, censor futurus cum Catone a. 184, Q.Minucius C.f. Rufus consul 197. Primuin locum obtinet Marcellus ut censorius, tertium autem Rufus, licct Flaccum in consulatu praecesserit, quia plebeius (cfr.

X. SENATUS CONSULTA, 511

15

De Bacanalibus quei foideratei* | esent, ita exdeicendum5 censuere: Neiquis eorum [B]acanal* habuise velef7; seiques | esent, quei sibei deicerent necesus ese Bacanal habere, eeis utei ad pr(aitorem) urbanum |6 Romam venirent, deque eeis rebus, ubei eorum v[e]r[b]a* audita esent, utei senatus \ noster decerneret, dum ne minus senator(i)bus C8 adesent (quom e)a* res cosoleretur. \ Bacas vir nequis adiese velet ceivis Romanus neve nominus Latini neve socium \ quisquam, nisei pr(aitorem) urbanum adiesent* isque de senatuos sententiad, dum ne | minus senatoribus C adesent, quom ea res cosoleretur, iousisent10. Censuere. (VBrien Moore 1.1. col. 698). 4 Pronomen demonstrativum casu obliquo ante relativum omissum non hoc uno loco invenitur (Kuhner-Stegmann, Gramnmtik der lat. Sprache, Satzlehre II 3 , 1955, p. 281 8.); foideratei hic in epistula, at 8ocii in senatus consulto (v. 7; cfr. Mommsen 1.1. III p. 653 88.). 6 Coneules magistratibus sociorum edicunt, sociis autem magistratufl eorum. • Sacanal, utra, adie.sent, niagistratuo, dquoltod, inceider.etis. 7 Hoc quoque loco, ut v. 28, Bacanal significare videtur aram vel aedem, non festum Bacchi. De innnitivo3 perfecti post volo et eiusmodi verba Kuhner-Stegmann, I p. 133 s. 8 Tertia pare totius senatus (cfr. 0'Brien Moore 1.1. col. 705). Senatorbus aes, 6ed fortasse per errorem fabri, cum inferius (vv. 9, 18) 8enatoribu8 scriptum sit. 9 Litteras in spatio sine ulla causa vacuo relicto faber omisisse videtur quia legere non potuerit, sed litteras10 omissas postea albo colore adpictas esse crediderim. Pluralis, nisi error est, praetorem et senatum complecti videtur. Cfr. Liv. X X X I X 18, 8 8.: In reliquum deinde senatus consulto cautum est, ne qua Bacchanalia Romae neve in Italia essent; si quis tale sacrum sollemne et necessarium duceret nec sine reli-

16

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

| 10 Sacerdos yiequis vir eset) magister neque vir neque mulier quisquam eset\ \ neve pecuniam quisquam eorum comoine[m h]abuise velet11; neve magistratum \ neve pro magistratu[d]B neque virum [neque mul]ierem qui(s)quam fecise velet; \ neve posthac inter sed12 conioura[se nev]e comvovise13 neve conspondise \ neve conpromesise. velet neve quisquam fidem inter sed dedise velet. | 16 Sacra in [o]quoltod* ne quisquam fecise velet, neve in poplicod neve in \ preivatod neve exstrad urbem sacra quisquam fecise velet, nisei | p(raitorem) urbanum adieset, isque de senatuos sentejitiad, dum ne minus \ senatoribus C adesent, quom ea res cosoleretur, iousisent. Censuere1*. \ Homines plous V oinvorsei virei atque mulieres sacra ne quisquam | 20 fecise velet, neve gione et piaculo se id omittere posse, apud praetorem urbanum profiteretur, praetor senatum consuleret; si ei permissum esset, cum in senatu centum non minus essent, ita id sacrum faceret, dum ne plus quinque sacrificio interessent neu qua pecunia communis neu quis magister sacrorum aut sacerdos esset. n Minus accurate Livius de eadem re, cfr. not. 10. Sacerdotes mulieres senatus creari sivit, ut antea factum erat; cfr. Liv. X X X I X 13, 8: primo sacrarium id feminarum fuisse nec quemquam eo virum admitti solitum; ... sacerdotes in vicem matronas creari solitas. Sacerdos sacra curabat, collegio autem magister praeerat. 12 Inter sed et subiectum singulare quisquam rudis compositionis esse, sed efficacius3 plurali adnotavit Buecheler (cfr. Kuhner-Stegmann, II p. 22). 13 Convoti 14isdem votis obligati habes apud Festum, Epit. p. 37 L. Censuere bis repetitum esse (cfr. v. 9) quod sententia ita divisa esset ab iis qui senatum consuluerunt opinatus est Mommsen; contra verbum deest in fine

X. SENATUS CONSULTA, 511

17

inter ibei virei plous duobus, mulieribus15 plous tribus | arfuise velent, nisei de pr(aitoris) urbani senatuosque sententiad, utei suprad \ scriptum est. Ifaice utei in coventionid exdeicatis ne minus trinum \ noundinum1*, senatuosque sententiam utei scientes esetis, eorum \ sententia ita fuit: sei ques esenty quei arvorsum ead fecisent quam suprad |26 scriptum est, eeis rem caputalem faciendam17 censuere-, atque utei \ hoce in tabolam ahenam inceideretis*, ita senatus aiquom censuit, | uteique eam figier ioubeatis, ubei facilumed gnoscier potisit*y atque \ utei ea Bacanalia, sei qua suntj exstrad quam sei quid ibei sacri est, | ita utei suprad. scriptum est, in diebus X, quibus vobeis tabelai datai |80 erunt, faciatis utei dismota sient1*. In agro Teurano19. senatus consulti (v. 22). 15 Exspectes mulieres. i e Intellege per viginti quattuor, non septeindecim, <Jies. Cfr. W.Kroll, RE XVII, 2, 1937, col. 1471 s.; de comitialibus trinundinis Mommsen, StaaUrecht III, p. 375 s. 17 Nota fcwiendam. 18 Racchanal eiusdem fere aetatis atque scnatus consulti aut paulo posterioris prodiit a. 1947 Pompeis (A.Maiuri, Bicentenario degli scavi di Pompei, L'inaugurazione delVantiquarium, 1948, p. 39; A.Bruhl, Liber Pater, p. 86), quae aedes usque ad interituin urbis integra mansit. 19 In agro Teuraiw litteris maioribus scriptum est et hoc uno loco littera d extrema ablativi singularis oraissa, unde cogites haec verba ab alio homine addita esse. Vicus qui fuit ubi nunc est Tiriolo caput fuisse putatur agri urbis Terinae ab Hannibale deletae (cfr. H.Pais, Italia antica II, 1922, p. 63 ss.; F.Sartori, Problemi di storia costituzionale italiota, 1953, p. 122). Agrum autem foederatum fuisse ex ipsa consulum epistula colligas, nisi appellatio foederatorum vel 2. Ituicriptiones latinae, II.

18

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

512. Tabula aenea (0,20 x 0,32) Tibure reperta ante a. 1581. Ubi nunc sit, ignoramus (I2, 586; XIV, 3584; I.I., IV, 1, n. 3; D. 19; Bruns7, 39; Riccobono2, 33). L.Corneliu8 Cn.f. pr(aetor)1 8en(atum) con8(uluit) a.d. III nonas Maia8 sub aede Eastorus2. | Ser(ibundo) adf(uere) A.Manlius A.f., Sex.Iulius [- /.] 3 , L.Postumius S. f. | sociorum, ut apud auetores non seniel legimus. improprie usurpata est (cfr. Monimsen, Bom. Staatsrecht III, pp. 571 not 1 et 577 not. 1). Bruttios vero, qui a Romanis bello Hannibalico defecerant, pro sociis habitos non esse tradit Gellius (X 3, 19; cfr. Appian., Hann. 61 et Fest., Enit. p. 28 L.). sed ita fuisse negat Beloch, Bom. Geschichte, 192G, p. 594. Contra H.Rudolph {Stadt uiul Staaty 1935, p. 162 not. 1) foederatos etiam pro sociis sacronim accipi ]>osse contendit, L.Fronza {Annali Triestini XVII, 1946, ]). 205 ss.) coniuratiouis socios intellegit. Neseio an rectius viderit U.Kahrstedt {Historia VIII, 1959, pp. 176 et 191), qui putat agmm Teuranum agrum publicum fuisse eique praefect um praefuisse. 512. x Est L.Cornelius Cn.f. L.n. Lentulus Lupus consul a. 156, ita ut a. 159 vel paulo ante praetor fuerit. Hac aetate tabulam scriptam esse patet ex eo quod tum in senatu fuerunt A.Manlius A.f. Torquatus consul a. 164, Sex.Iulius Sex.f. Caesar consul a. 157, L.Postumius Sp.f. Albinus aedilis a. 161 (cfr. didasc. Eun. et Phorni. Terentii), consul a. 154. Neque casu fieri potuit ut in hac tabula2 iidem homines eodem dignitatis ordine recenserentur. Senatum liberae rei publicae aetate saepe numero in aedem Castoris convocatum esse cognovimus ex Cic, In Verr. II, I 49, 129. 3 Post Iulivs spatium vacuum auctores indicant. — Epistula est post senatus consultum factum ad Tiburtes a praetore scripta, ita ut verba ipsius senatus consulti repetiverit oratione ex tertia persona in secundam conversa. Quid Tiburtes fecerint, plane ignoramus.

X. SEXATUS C0NSULTA, 512-513

19

Quod Teiburtes v(erba) f(ecistis) quibusque de rebus vos purgavistis ea senatus \ animum advortit ita utei atquom fuit nosque ea ita audiveramus | 5 ut vos deixsistis vobeis nontiata esse. Ea nos animum nostrum | non indoucebamus ita facta esse propter ea quod scibamus \ ea vos merito nostro facere non potuisse neque vos dignos esse \ quei ea faceretis neque id vobeis neque rei poplicae vostrae | oitile esse facere. Et, postquam vostra animum verba senatus audivit, | 1 0 tanto magis nostrum indoucimus, ita utei ante | arbitrabamur, de eieis rebus af vobeis peccatum non esse. | Quonque de eieis rebus senatuei purgati estiSj credimus vosque | animum vostrum indoucere oportet item vos populo \ Romano purgatos fore. 513. Pars superior tabulae aeneae (0,34 x 0,65; tabulam integram altam fuisse m. 0,50 circ. et v. 23 continuisse collegit Pietrangeli) continens undecim versus extremos senatus consulti et totam fere versionem Graecam eiusdem senatus consulti, reperta a. 1570 Romae. Fuit apud Fulvium Ursinum, quo mortuo venit in museum Farnesianum et inde in Neapolitanum. Ex foramine in angulo inferiore sinistro exstante apparet tabulam parieti cuidam affixam fuisse (I 2 , 588 cfr. p. 833; IG, XIV, 951; IGK, I, 118; Bruns 7 , 41; Riccobono, Leges2, 35 cfr. p. XVII; Ritschl, tab. X X X ; amplissime disseruit L.Gallet, Rev. histor. de droit franqain et Hranger, IX ser., XVI, 1937, pp. 242-93 et 387-425). Tria frustula partis Latinae cum fragmento musei

20

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Xeapolitani cohaerentia prodierunt a. 1939 Eomae, cum cryptoporticus effoderetur sub Palatiis Capitolinis, hodieque cum fragmento Neapolitano Romam reportato adservantur in museo Capitolino (C.Pietrangeli, qui fragmenta ad idem senatus consultum pertinere intellexit et aliquot locos textus Latini a Mommsen ex versione Graeca suppleti emendavit, Bull. com. L X I X , 1941, p. 109 ss. cum im. phot. et del. totius partis quae superest exempli Latini; Ann. epigr. 1948, n. 64). Versuum divisionem inde a parte superstite notavi. Partem Graecam omisi. [Co(n)s(ulibus) Q.Lutatio Q.f. Catulo et M.Aemilio Q.f. M.n. Lepido, pr(aetore) urbano et inter peregrinos L.Cornelio - / . Sisenna1, mense Maio. 51.3. Tabulam in Capitolio propositam fuisse ex ipsis verbis senatus consulti cornperimus. Hoc autem Suetonius (Vesp. 8, 5) testatur: ... aerearumque tabularum tria miliay auae simul conflagraverant (cum Capitolio a Vitellianis lncenso) restituenda suscepit undique investigatis exemplaribu8: instrumenVum imperii pulcherrimum ac vetu8ti88imum, quo continebantur paene ab exordio Urbis senatus consutta, plebiscita de societate et foedere ac privilegio cuicumque concessis. Unde quaestio oritur num tabula quae superest sit earum quae a Vespasiano restitutae sunt, id quod Gallet adfirmat, negat autem Pietrangeli. Ipse, cum litterarum formae ab aetate Vespasiani alienae esse videantur, suspicatus sum (Doxa II, 1949, p. 61 s.) fabros in hac tabula ut in aliis rescribendis consulto formas antiquarum litterarum imitatos esse. Textus Latinus a Mommsen ex versione Graeca suppletus quantum ad verum accesserit, nova frustula ostenderunt. 1 A. 78. Hoc anno Sisenna iuris dictionem urbanam et peregrinam habuit, quas ante sortitionem senatus coniungendas esse decrevisse videtur (cfr. P.Serrao, La " iurisdictio " del pretore peregrino, 1954, p. 22 s.). In documentis maions momenti nonnumquam simul cum

X. 8ENATUS CONSULTA, 513

21

Q.Lutatius Q.f. Catulus co(n)s(ul) senatum consuluit a.d.XI Jc(alendas) Iun(ias) in Comitio2. Scribundo adfuerunt L.Faberius L.f. Ser(gia), C. - - - L.f. Pop(lilia), Q.Petillius T.f. Ser(gia)*. Quod Q.Lutatius Q.f. Catulus co(n)s(ul) verba fecit Asclepiadem Philini f. Clazomenium, Polustratum Poluarci f. Carystium, Meniscum Irenaei, qui fuit ante Meniscus Thargelij filium* Milesium5 in navibus adfuisse bello Italico coepto, eos operam fortem et fidelem rei publicae nostrae navaxse, | eos se ex s(enatus) c(onsulto) domos dimissos velle, s(ei) e(i)] v(ideretur), utei pr*[o rebus bene gestis ab eis fortiterque factis in rem publicam nostram honor eis haberetur, d(e) e(a) r(e) i(ta) c(ensuerunt): Asclepiadem Philini \ f. Clazomenitim, Polustratu\m Poluarci filium Carystium, [Meniscum Irenaei, qui fuit ante Meniscus Thargeli, filium1 Milesium viros bonos et ameicos appeUari7. \ S(enatum) p(opulum)que consulibus etiam praetores annum designavisse ex aliis quoque exemplis constat (Mommsen, Eom. Staatsrecht I8, 1887, p. 601 not. 3). 2 Senatum plerumque convenisse in curiam Hostiliam in Comitio aedificatam inter omnes constat, sed in nullo senatus consulto in curia scriptum invenimus. 3 Q.Petillius idem esse videtur atque iudex causae Milonianae (Cic, Pro Mil. 16, 44); reliqui testes filium naaliunde ignoti. 4 Intellege Meniscum Thargelii turalem adoptatum esse ab Irenaeo. 6 Post Milesium Mommsen nulla causa in versione Graeca vaudtpxoix; addidit, unde magistros in textu latino supplevit; aliter superautem Kaibel. 8 Litteras, quarum partes inferiores sunt, pro exstantibus non dedit Pietrangeli. 7 Homines quoque privatos externarum gentium de Komanorum re

22

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

R(omanum) existumare operam eo]rum bonam, fortem, fidel[em rei publicae nostrae fuisse; quam ob rem senatum censere, utei ei, leiberei postereique \ eorum in patrieis sueis leiberei o]mnium rerum et sine tributa* sin[t. Sei qua tributa ex boneis eorum exacta sunt, postquam rei publicae nostrae caussa profectei |6 sunt, utei ea eis reddantur, restituant^ur, seive quae praedia, aedificia, [bona eorum venierunt, postquam domo rei publicae nostrae caussa profectei sunt, utei ea omnia | eis in integrum restituantur, sei]ve quae dies praeterieit postqua[m domo rei publicae nostrae caussa profectei stint, neiquid ea res eis noceat neive quid eis ob eam causam \ minus debeatur neive quid minus eis] petere, eocigere liceat, quaeque here[ditate]s eis leiberisve eor[um obvenerunt, utei eas habeant, possideant fruanturque; quaeque | ei, leiberei, posterei uxoresve eoru\m ab altero petent seive quid ab eis, leibereis, postereis ux[oribusve eorum aliei petent, utei eis, leibereis, postereis9 publica bene meritos amicos appellari potuisse non ex hoc uno exemplo constat (cfr. Mommsen, Rom. Staatsrecht III, 1887, p. 550 8.). 8 Immunitate aliisque privilegiis concedendis senatus in iure civitatium sociarum vel stipendiariarum apertissime se interponit (cfr. S.Accame, Dominio romano in Grecia, 1946, p. 41 s.). Sine cum accusativo in aliquot titulis aetatis imperatoriae reperitur; hic autem voce tributa quae statim sequitur fabrum aerarium deceptum esse suspicor. 9 Deest in versione Graeca et etiam in parte Latina fostereis defuisse ex spatio lacunae contendit Mommsen, id quod mihi non

23

X. SENATUS CONSULTA, 513

10

uxoribusve | e]o[rum potestas et optio sit, seive domi le]gibus sueis vel(int) iudicio certare seive apud magistratus [nostros Italicis iudicibus11 seive in civitate libera aliqua | 10 earum, quae perpe]tuo in [amicitia p(opuli) R(omani) manse]runt, ubei velint utei ibei iudicium de eis rebus fiat. Sei qua [iudicia de eis absentibus, postquam domo profectei sunt, facta \ sunt, ea] utei in in[tegrum restit]uantur et de integro iudicium ex s(enatus) c(onsulto) fiat. Seiquas pecunias ci[vitates eorum publice deberent, in eas pecunias nei | quid dare d]eberent. Ma[gistrat]us nostri queiquomque Asiam, Euboeam12 locarunt vectigalve Asiae, [Euboeae imponent curarent, ne qaid ei dare deberent. \ Utei]que Q.Lutatiu[s, M.]Aemilius co(n)s(ules) a(lter) a(mbove), s(ei) e(is) v(ideretur), eos in ameicorum formulam re[fe]rundos curarent, eis[que tabulam aheneam amicitiae in Capitolio ponere | rem]que deivina[m] facere liceret, munusque eis ex formula locum lautiaque q(uaestorem) urb(anum) eis locare mitte[reqne i]uber[ent. Seive de rebus sueis legatos ad senatum | 15 mit]tere ipseive vevidetur. 10 pokstas et optio De Visscher, Antiq. class. XIII, 1944, p. 26 not. 2 pro ius potestasque. l l Mommsen auctore Italici iudices, non Romani, dicuntur, « quia quae magistratus Romanus in provincia ordinabat iudicia patria cum civibus Romanis tum etiam Latini iuris hominibufl reddebantur ». ia Euboea tunc pars fuit Macedoniae, cum Achaia a Caesare dictatore provincia facta est et ab ea aetate proprium proconsulem habuit.

24

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

neire13 vellent, uti eis, leibereis postereisque eorum legatos venire mittereque liceret. Utei[que Q.Lutatius, M.Aemilius co(n)s(ules) a(lter) a(mbove),] \ sei v(ideretur) e(is)} litteras ad magistratus nostros, quei Asiam, Macedoniam12 provincias optinent, et ad magi8tratus eorum mitt[erent senatum velle et] | aequom censere ea ita fierei, i(ta) u(tei) e(is) e r(e) p(ublica) f(ideve) s(ua) v(ideretur). C(ensuere). In versione Graeca senatus consultum sequuntur duo versus: 'A(TxX7]7ria8oi> TOU OtXtvou KXa^ofisvtou, IToXuaxpaTou TOU IloXuapxou | KapuaTtou, Mevtaxou TOU Etpvjvatfou MjtXyjatou14. 13 Veneire hic, at venire in eodem versu. 14 Duo versus hic in sola parte Graeca exstantes postea ab alio scriba adiecti esse videntur.

XI. EDICTA

514. Lamina aenea (0,15 x 0,22) cum manubrio in parte sinistra, reperta a. 1866 in Hispania prope vicum Alcald de los Gazules, nunc Parisiis in museo du Louvre (I2, 614 cum im. del.; II, 5041 cfr. p. 843; D. 15; Bruns7, 70; Kiccobono2, 51; A.D'Ors, Epigrafia juridica de la Espafia Romana, n. 12; im. phot. Gradenwitz, Simulacra, tab. II). L.Aimilius L.f. inpeirator1 decreivit \ utei quei Hastensium servei | in turri Lascutana2 habitarent \ Uiberei essent; agrum oppidumqu(e), | 5 quod ea tempestate posedisent, item possidere habereque | iousit, dum poplus senatusque \ Ro514. x Idem qui Persen a. 168 devicit (n. 323). Hispaniae ulteriori praefuit ab id. Mart. a. 191 ad pridie id. Mart. a. 190 (Liv. XXXVI 1, 6), deinde prorogato imperio usque ad aestatem vel autumnum a. 189 (Liv. XXXVII 2, 11). Cum a. 190 haud prospere rem gessisset (XXXVII 46, 7,1), postea Lusitanos profligavit (XXXVII 57, 5). In hoc primo titulo dux Romanus imperator dicitur (cfr. autem Liv. XXVII 19, 4) neque iniuria A. Momigliano (Bull. com. LVIII, 1930, p. 44; cfr. C.De Sanctis, Studi in anore di S.Riccobono II, 1932, p. 59) monuit L.Aemilium ceterosque duces qui saec. II imperatores appellati e^sent, hac appellatione, cum proconsules essent, usos esse; vide nunc D. Kienaat, Zeitschr. Sav. St. LXXVIII, Rom. Abt. 1961, p. 403 88. Vocabulum proconsulis omLsftum, cfr n. 515 not. 1. * Turris Lascutana, cuius incolas L.Aemilius ab Hastensium servitute liberavit, ubi fuerit, incertum; a Plinio (Nat. hist. III 15) inter oppida stipendiaria memoratur La&cuta. Hasta

28

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

manus veUet3. Act(um) in castreis1 k(alendas) Febr(uarias).

\ a. d.

XII

515. Tabula aenea (0,29 x 0,52) clavis olim affixa, inventa Eomae aliquanto ante a. 1909, nunc ibi in museo Capitolino (I 2 , 709 et p. 714 cfr. p. 726; VI, 37045 descripsit Bang; cfr. XVI p. 145; D. 8888; Eiccobono 2 , 17; im. pbot. Ios. Gatti, Bull. com. XXXVI, 1908, et X X X V I I I , 1910, tab. X I ; de ea parte quae ad consilium pertinet luculentissime tractavit C.Cicliorius, Rom. Studien, 1922, pp. 130-185; alios qui de titulo disseruerunt recensent G.Barbieri, Diz. epigr. IV, 1956, p. 719 8. et E.fitienne, Le culte imperial dans la peninsule iberique, 1959, p. 109 s.). [C]n.Pompeius

Sex.

[/.

imperator]1

virtutis

autem ibi fuit ubi nunc est Mesa de Hasta. 3 Nulla enim lege aut senatus consulto L.Aemilio talia decernere concessum erat. De locutione populus senatmque Romanus, pro qua postea invaluit senatus populusque Romanus, cfr. Mommsen, Rom. Staatsrecht III, p. 1255 not. 2. 4 Etiam Cn. Pompeius Strabo in castris edixit (n. 515). — Tabulam saeculo fere post L.Aemilii decretum scriptam esse mihi non persuasit D^Ors. 515. Tabula duo decreta continet, alterum quo equitibus Hispanis turmae Salluitanae civitas Romana datur, alterum quo eadem turma donis militaribus et frumento duplioi donatur. Quin ea in Capitolio prostiterit, dubitandum esse non videtur; id vero incertum, utrum ipsum exemplar sit edicti an exemplaris incendio a. 70 pessumdati descriptio (cfr. n. 513). 1 Est Cn.Pompeius Strabo, Magni pater, dux ille notissimus belli Italici qui consul a. 89 de Asculanis Picentibus d. 25 Dec. triumphavit (cfr. Lambertz, RE

XI. EDICTA, .514-515

29

caussa | equites Hispanos2 ceives [Romanos fecit in castr]eis apud Asculum* a.d. XIV k(alendas) Dec(embres) \ ex lege Iulia4. In consilio [fuerunt:]5 XXI, 2, 1952, col. 2254 ss.; cfr. nn. 1089-1102). Imperator ab exercitu appellatus est ipso anno 89 (non a. 90 quo legatus fucrat L.Caesaris consulis), aut cum Vestinos in deditionem accepit (Liv., Per. LXXI) aut cum Asculum expugnavit. Vocem consul in lacuna defuisse apparet, non tam spatio deficiente (verba enim consul et imperator breviari potuerunt) quam ex sola appellatione imperatoris in altero edicto usurpata. Proconsul omittitur in edicto L.Aemilii Paulli n. 514 et in titulo Mummiano n. 331; cfr. D. Kienast, Zeitschr. Sav. St. LXXVIII, Rom. Abt. 1961, p. 415 8. a Cum hic equites Hispani cives Romani facti esse dicantur, infra autem turma Salluitana nominetur, praeter equites huius turmae aliarum quoque turmarum equites civitatem Romanam accepisse putantur. At ego non video cur aliae tabulae alios equites recensere debuerint soiamque turmam Salluitanam donis militaribus frumentoque duplici donatam esse existimo. 3 Non multis diebus ante Strabo Asculum ceperat; in castreis ut n. 514. 4 Lex Iulia est lex L.Iidii Caesaris consulis a. 90 de civitate sociis et Latinis danda (Cic, Pro Balbo 8, 21; Gellius IV 4, 3; Appian., BeU. civ. I 49, 212 ss.), qua lege ducibus Romanis concessum esse videtur ut civitate Romana donarentur milites exterarum gentium, quem ad modum Cn.Pompeio Magno a. 71 concessum est ut cives Romani sint ii quos Gn.Pompeius de consili sententia singillatim civitate donaverit (Cic, Pro Balbo 8, 19). At V.Arangio-Ruiz (Scritti giuridici in onore di F.Carnelutti IV, 1950, p. 609 not. 2) cogitavit de altera lege eiusdem consulis qua milites peregrini civitate Romana donarentur. De militibus exterarum gentium civitate Romana donatis cfr. Mommsen, Rom. Staatsrecht III, p. 135. 6 In eius modi beneficiis concedendis consilium a duce adhiberi necesse erat (Mommsen, 1.1. I8, p. 307 ss.). Ex aliquot locis antiquorum scriptorum hoc consilium constitutum esse ex legatis, quaestore, tribunis militum, senatorum filiis, equitibus Romanis, centurionibus primipilis (omnino undesexaginta) statuit

30

INSCIUPTIONES LATIKAE LIBERAE REI PUBLICAE

| L.Gellius L.f. Tro(mentina), Cn.Octavius Q.f.[- -, M.Caecilius - / . - - , Ser.Sulpi]cius C.f. Ani(ensis), L.Iunius L.f. Gal(eria)%, Q.Minuc(ius) |6 M.f. Ter(etina)7, P.Attius P.f. Ouf(entina), M.Maiolei(us) M., vel M.J, [/. - -, , - Ae]mili(us) Q.f. Pal(atina), Cn.Corneli(us) Cn.f. Pal(atina), T.Anni(us) T.f. \ Ouf(entina), M. Aureli(us) M.f. Vol(tinia), L.Volumni(us) L.f. Ani(ensis), L. [—, /.] Suc(cusana), T.Pompei(us) T.f. Cor(nelia), C.Rabeiri(us) C.f. Gal(eria), \ D.Aebuti(us) D.f. Cor(nelia), M.Teiedi(us) M.f. Pol(lia), C.Fundili(us) C.f. G[al(eria), Cichorius. Qui in consilio fuerunt, pro honoris et aetatis gradu recensentur ita ut praecedant senatores prout quisque maiorem magistratum adeptus est. In senatorum auteni filiis et in equitibus Romanis certus ordo vix servari potuit. Nota nemini, ut in testibus senatus consultorum usque ad a. 78 (n. 513) fieri consuevit (cfr. L.R.Taylor, The Voting Districts of the Roman Republic, 1960, p. 169), cognomen adscriptum esse. Sed tam lex Acilia repetundarum a. 123/2 (I2, 5832 v. 14) quam lex quae dicitur Iulia municipalis a. 45 (I , 593 = D. 6085 v. 142 88.) iubent eos qui legerint vel censum egerint cognomina quoque in tabulas referre. • Hos quinque legatos fuisse putat Cichorius, ex quibus primo loco nominatus fuisse videtur L.Gellius Poplicola, praetor a. 94, conBul a. 72, censor a. 70, secundo Cn. Octavius Ruso, quaestor a. 105, praetor fortasse circa a. 91, tertio M.Caecilius Cornutus, praetor circa a. 90, quem Cicero (Pro Font. 19, 43) legatum Strabonis fuisse testatur, quarto Ser.Sulpicius, quem a. 89 Strabonis legatura fuis8e cognovimus (Liv., Per. LXXIII et LXXVI; Appian., Bell. civ. I 47; Oros. V 18, 25), quinto L.Iunius Brutus Damasippus, dux ille Marianarum partiura, praetor a. 82. 7 Q.Minucium Thermum, qui praetor fuit a. 81, ut quae8torem in consilio fuisse suspicatus est

XI. EDICTA, 51.5

31

vel Q[ui(rina), - Mt]aia[ni(us)] M.f. [- -]r( )8 , T.Acili(us) T.f. Vel(ina), Cn.Oppi(us) Cn.f. Vel(ina), Q.Petilli(us) L.f. Vel(ina), | L.Terenti(us) A.f. Vel(ina), T.Terenti(us) A.f. Vel(ina), L.Vctti(us) L.f. Vel(ina)9, C.Fornasidi(us) C.f. Pol(lia), Cn.Pompei(us) Cn.f. Clu(stumina)j Sex.Pompei(us) Sex.f. Clu(stumina)10, \ M.Hostili(us) Cichoriu8, sed item legatus fuisse potest. 8 Ii qui post Minucium usque ad [-M%]aia[ni(u8)] referuntur tribuni militum fuisse videntur, inter quos ordinis senatorii primis locis nominati. Malolei scriptum esse sibi persuasit Cichorius, sed, ut mihi videtur, contra aes. Ceterum tam Maioleius quam Maloleius ignotum (cfr. Miinzer, R E XIV, 1, 1928, col. 918). Cn.Cornelius filius esse potest L.Cornelii Lentuli consulis a. 97 (monuit L.R.Taylor apud T.R.S.Broughton, Supplement to the Magistrates of the Boman Republic, 1960, p. 18). C.Rabirius idem esse vulgo putatur atque senator eiusdem nominis a Cicerone a. 63 defensus. [-M]aia[ni(u8)\ proposuit Cichorius, neque Bang recte legisse videtur Fab. (cfr. etiam R.Syme, Journ. Rom. St. X X X I9X , 1949, p. 12 s., qui proposuit dubitans [F~]aia[ni(u8)]). Post tribunos militum eecuti esse videntur milites, omnes aenatorum filii vel equites Romani. Sex Velinae tribui attributos Piceno oriundos esse suspicatus est Cichorius, L. et T.Terentium fratres ipso Firmo, quo in oppido titulus antiquissimus n. 593 L.Terentium L.f. cum aliis quattuor quaestoribus memorat. Ceterum, ut vidit Pais, Studi Storici II, 1909, p. 127, cui adsensus est Cichorius, L.Terentium in exercitu Strabonis fuisse constat ex Plutarcho (Pomp. 3, 1 ss.). L.Vettius idem fortasse fuit atque homo eiusdem nominis Catilinae amici8simus (Cic, De petit. cons. 10), iudcx famosus (Cic, Ad Att. II 24, 2; Dio XXXVII 41, 2; Oros. VI 6, 7; Sall., Hist. I, or. Lep. 17, p. 150 ed. Kurfess). 10 Gnaeum esse consulis filium, postea Magnum appellatum, omnes consentiunt; contra quis Sextus fuerit ignoramus. Profecto non consulis frater; neque enim senator maior natu post adulescentulum locum habere

32

INSCRIPTIONKS LATINAK LIBERAE REI PUBLICAE

M.f. Vel(ina), L.Aebuti(us) L.f. Men(enia), Q.Hirtulei(us) L.f.11 S[e]r(gia)12, L.Iuni(us) Q.f. Lem(onia), Q.Rosidi(us) Q.f. Qui(rina), C.Tarquiti(us) L.f. Fal(erna), Q.Marci(us) | 10 L.f. Pap(iria), L.Opeimi(us) Q.f. Hor(atia), L.lnu 8tei(us) L.f. Fal(erna), T.Noni(us) T.f. Vel(ina), L.Noni(u8) T.f. Vel(ina), C.Herius C.f. Clu(stumina), L.Ponti(ics) T.f, Qui(rina), M.Lucani(us) M.f. | Hor(atia), L.Sergi(us) L.f, Tro(mentina)13, P.Pedani(us) P.f. A\i\m(ilia)12, C.Laetori(us) C.f. Vel(ina), A.Fulvi(us) A.f, Tro(mentina), Q.Ampudi(us) Q.f. Ai7n(ilia), L.Minuci(us) L.f. Vei(ina) 14 , | Ti.Veturi(us) T.f. Vel(ina), Cn.Busseni(us)11 Cn.f, Ste(llatina), T,Petroni(us) P.f. Fab(ia), M.' Otacili(us) M:f, Pol(lia), L.Pullienus L.f. Men(enia), M:Aebuti(us) M.-f. Pol(lia), P.Salvienus | L.f. Mai(cia), L.Otacili(us) L.f. Pup(inia)15. Turma Salluitan a16: potuit. u Q.Hirtuleius et L.Insteius in exercitu Sertorii una cum C.Tarquitio fuisse videntur (cfr. Cichorius p. 167 s.). De Q.Rosidio Syme, Eistoria IX, 1960, p. 373. 12 Scriptum est: SFR; ABM; BVSSENI correctum ex BASSENI; TCRSINNO; O pro C vel Q; EABIVS; correctuniexLVSPANGVB; ENNEOENSIS; Bastugiias fortasse pro BastugibaSy Adimeis pro AdimeU. 13 Est Sergius ille Catilina. u Basilum huic homini cognomen fuisse et Cupra Maritima oriundum, ubi L.Minucius quidam duumvir fuit (n. 577), coniecit Cichorius. 16 Quattuor homine8 in tine nominatos centuriones primipilos fuisse existimavit Cichorius. 16 Turma nomen traxit ab oppido Salduvia vel Saldubia, hodie Zaragoza (cfr. U.

XI. EDICTA, 515

33

| Sanibelser Adingibas /., | Illurtibas Bilustibas /., | Estopeles Ordennas /., |6 T[o]rsinno12 Austinco /. I Bagarensis: | Cacususin Chadar /. | [- -] licenses17: | [ ] Sosimilus /. | 10 [ ] irsecel /., | [ ]elgaun /., | [ ]iespaiser /. || Ilerdenses: | [ C , vel Q.,]12 Otacilius Suisetarten /., | Cn.Cornelius Nesille /., | 5 P.[P]aWws12 Enasagin /. | Schmoll, Gtotta XXXV, 1956, p. 304 88.); Cichorius autem nomen derivavit a decurione qui ei praefuit. Eodem loco Schmoll de aliis nominibus Hispanicis edicti tractavit. Sequuntur tribus paginis dispoeita nomina triginta equitum. Quattuor primi, quibus origo non praeponitur, fuisse videntur, Bormann suadente, decurio totius turmae aliique tres decuriones qui tribus decuriis praeerant. Civitatium, ex quibus equites oriundi sunt, aliunde noti Ilerdenses (II, p. 408 et Schulten RE IX, 1, 1914, col. 999), Begenses vel, ut in titulis scribitur, Baegenses (II, 1394; Eph. epigr. VIII, p. 393 n. 103) et Segienses, Libenses (Libienses Plin.), Illuersenses (llursenses Plin.), quos Plinius (Nat. kist. III 24) inter populos etipendiarios conventus Caesaraugustani recenset; Suconensium fuit oppidum Succosa quod Ptolemaeus (II 6, 67) nominat. De his populis M.G6mez-Moreno, Misceldneas, I, 1949, p. 233 ss. cfr. R.fitienne, Le culte impeWial dans la peninsule ib&rique, 1958, p. 110. Admirationem faciunt Ilerdenses formam nominis Romani vel Latini exhibentes. Neque enim iam hac aetate Ilerdenses cives Romanos fuisse, ut Lommatzsch putat, colligere possumus ex Plinio (1.1.), qui Ilerdam oppidum civium Romanorum appellat. Nec magis mihi placet quod proposuit Dessau equites Ilerdenses nomina Romana sumpsisse statim consilio dimisso ante decretum aeri incisum. Equidem magis probaverim eos Latini iuris fuisse17 decretoque Pompei civiucenses Gatti et Lomtatem Romanam accepisse. matzsch, cilicenses Bang; mihi licenses certum esse vi3. Inscriptiones latinae, II.

34

INSCRIPTIOKES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Begensis: | Turtumelis Atanscer f. | Segienses: \ Sosinaden Sosinasae /., |10 Sosirnilus Sosinasae /., | Urgidar Luspanar /., | Gurtarno Biurno /., | Elandus Enneges /., i| Agirnes Bennabels /., | Nalbeaden Agerdo /., | Arranes Arbiscarf., | Umargibas Luspangib.12 /. | 5 Ennegens[e]s12: \ Beles Umarbeles /., | Turinnus Adimels /., | Ordumeles Burdo /. | Libenses: | 10 Bastugitas Adimeis12 /., | C7manHwn Tabbantu /. | Suconsenses: \ Belennes Albennes /., | Atullo Tautindals /. | 16 Illuerse7isis: \ Balciadin Balcibil f. || Cn.Pompeius Sex.f. imperator \ virtutis caussa turmam \ Salluitanam donavit in \ castreis apud Asculum | 6 cornuculo et patella, torque, \ armilla, palereis et frumen[t]um | duplex18. detur. 18 Milites cornucolo vel corniculo donati fiebant cornicularii. Patellas, scilicet scutula, dona militaria fuisse cocnovimus praeterea ex Polybio (VI 39, 3: 910X73). De patellis reliquisque donis militaribus P.Steiner, Bonn. Jahrbucher CXIV-CXV, 1906, p. 1 ss. Milites ob virtutem duplici frumento donatos habes praeterea apud Livium VII 37, 2 et Caes., Bell. civ. III 53, 5; cfr. E.Sander, Ht8toria VII, 1959, p. 242 s. Dona tribuendi ius ipsi duci fuit (cfr. Mommsen, Bom. Staaterecht I3, p. 136 et 3 II , p. 266), unde Strabo in hac re consilium non adhibuit; et frumentum duplex postea eadem manu, sensu neglecto, addita sunt. Scriptura fuerat FAVMENIVM, ex quo correctum est FRVMENIVM. Edictum L.Sentii praetoris dedi n. 485.

XII. FOEDUS CALLATINUM

516. Tabula marmorea superne et a sinistra fracta (0,24 x 0,18 X 0,065) reperta Callati ad oram Ponti Euxini, nunc in urbe Bucarest in museo nationali antiquitatum, ut mecum D.M. Pippidi officiose communicavit (I 2 , 2676; im. phot. Dacia III-IV, 1927-1937, p. 456, del. Comptes Rend. Acad. Inscriptions 1933, p. 279 et St. Marin, Epigraphica X, 1948, p. 104 88.; tractaverunt: S.Lambrino, Comptes Rend. 1. 1.; A.Passerini, Athenaeunij n. s., X I I I , 1935, p. 57 ss.; Marin 1. 1.; cfr. S.Accame, Dominio romano in Grecia, 1946, p. 95). [ dolo ma]lo quo po[phis Ro\manus ]t b[e]llum face[re - -| p]equ[n]ia adiovanto 516. Tabula continetur foedus inter Romanos et Callatinos factum. Supplere conati aunt Lambrino et Passerini et minore fructu Marin, sed supplementa perdifficilia evadunt, cum quantum a sinistra perierit, licet Marin aliter senserit, nos fugiat; alteram autem tabulam a dextra iuxta positam esse, ut opinatus est Passerini, minus probandum esse videtur. Foedus a. 72/71 iuctum esse, quo M.Licinius Varro Lucullus, proconsul Macedoniae, Apollonia eversa Callatim ceteraque oppida Graeca eius orae maris Euxini cepit (Eutr. VI 10), existimavit Lambrino, cui adsenserunt Passerini et tempore posteriore De Sanctis (Storia dei Romani IV 2, 1, 1953, p. 299, not. 785), qui hanc sententiam rectc, ut mihi videtur, eo comprobari censuit quod tabula foederis posita sit in fano Concordiae, cum aedes Iovis Capitolini, ubi monumenta id genus figebantur, incendio a. 83 deleta esset et anno deraum 69 restituta. Sed Marin ex sermone,

38

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

[- - | - - - po]plo Callatino beU[um |6 poplo Rom]ano quei[ve]1 sub inperio | [eius erunt - - po]plo Romano utei et | [- - -]prio[.]2 faxit [p]oplo [- - | pop]lus Romanus popl[- - | ]o. Sei quid ad hance [- - |10 - - -]t[. . . ] ad(d)ere exim[erev]ez \ [—] voluntate licet[o | %]xe [ . . . . ]ntl id societat[e \ in tabulam ahe]nam utei scriberetur [a£]g[we(?)5 | figeretur Romae in Capitolio loc]o optumo* in faano Concor[d(iae)y |15 altera Callati - - - proponereturj. ex formis litterarum, ex statu rerum ante a. 100 foedua exstitisse contendit (proximis annis ante a. 90 tribuit Lommatzsch). 1 Hastam quae post QVEI conspicitur ex lapide profectam esse putat Pippidi. 2 prio et post o hasta recta fortasse ad litteram d8 pertinens Lambrino, prior Passerini, [pro]priod Marin. Sic Marin, exim[ere v]e[lint] Passerini. 4 e]ze[rcere]nt6 Marin, e]x€[rcea]nt1 Lambrino, [e]xe[meri]nt Passerini. Sic Passerini in epistula ad me data; ac Lambrino et Passerini in editione, ho[c] Marin. • loco optumo id est unde de plano recte legit possit; in t i t u l i s Graecis dicitur £v TCO hn^aveCTTdcTO) v e l CTTIOTJIXOTOCTCO T67rcp. 7 Locum memorari debuisse, ubi Callati tabula proponeretur, recte contendit Passerini.

xm. SENTENTIA MINUCIORUM. LEX PUTEOLANA

517. Tabula aenea (0,375 x 0,475) reperta a. 1507 vel 1506 in vico Isoverde vallis Procoberae vel Porcoberae (nunc Polcevera) fluminis haud longe a Genua, nunc Genuae in museo (I 2 , 584 cfr. p. 739; V, 7749; D. 5946; Bruns 7 , 184; Arangio-Euiz, 163, ubi videas alios qui iuridicam interpretationem protulerunt; tractaverunt Mommsen, I, p. 73 s. = V, 7749 = Qes. Schriften I, pp. 387-391 et, ex marxistica doctrina, Ae.Sereni, Comunitd rurali nelVItalia antica, 1955; im. del. Kitschl, tab. XX, phot. Gradenwitz, Simulacra, tab. VI). Q.M.Minucieis Q.f. Rufeis1 de controvorsieis inier2 \ Qenuateis et Veiturios* in re praesente cognoverunt et coram inter eos controvosias* composeiverunt \ et, qua lege agrum possiderent et qua fineis fierent, dixserunt*. Eos fineis facere 517. l Q. et M.Minucii Rufi ideo ad controversias componendas delecti esse videntur quod, cum oriundi essent a Q.Minucio Rufo, qui consul a. 197 Ligures subegit, avito iure Ligurum patroni fuissent; de Quinto n. 52, de Marco, consule a. 110, nn. 337 et 707. 8 Extreraae litterae r,8 nt, 8, ve, ses w . 1, 13, 17, 34, 37 infra lineas scriptae. Iidem qui infra dicuntur Langenses Veiturii, Langerises, Langueses, Langates. * Littera R saepius ante S omittitur, cfr. Indices XIII 1 B f; sed vide supra eontrovor8iei8 et infra controvorsias et controversis; cfr. infra etiam sursum, susum, suso. 6 Similes controversias de finibus senatus composuit inter Magnetes et Prienenses (Dittenberger, Syll.*, 679), inter Messenios et Lacedae-

42

INSCRIPTIOXES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

terminosque statui iuserunt; | ubei ea facta essent, Romam coram* venire iouserunt. Romae coram sententiam ex senati consulto dixerunt eidib(us) | 5 Decemb(ribus) L.Caecilio Q.f., Q.Muucio Q.f. co(n)s(ulibus)7. Qua ager privatus casteli Vituriorum estf quem agrum eos vendere heredemque | sequi licet, is ager vectigal(is) nei siet. Langatium* fineis agri privati. Ab rivo infimo, qui oritur ab fontei in Mannicelo ad flovium \ Edern; ibi terminus stat. Inde flovio suso vorsum in flovium Lemurim. Inde flovio Lemuri susum usque ad rivom Comberane(am). | Inde rivo Comberanea susum usque ad comvalem Caeptiemam; ibi termina duo stant circum viam Postumiam*. Ex eis terminis recta \ regione in rivo Vendupale. Ex rivo Vindupale in flovium Neviascam. Inde dorsum fl(o)vio Neviasca in flovium Procoberam10. Inde | 10 flovio Procoberam deorsum usque ad monios (Syll*, 683), inter Itanios et Hierapytnios (Syll.3, 685) aliosque populos (cfr M.Guarducci Imcr. Cret. III p. 91). Sed hi omnes populi sui iuris fuerunt, cum Viturii imperio iurisdicionique subiecti essent Genuatium, qui suo iure aliquot Viturios de iniuriis incertorum finium sibi factis iudicaverant aut damnaverant (v. 42 s.). De controversiis inter foederatas civitates a senatu diremptis Mommsen, Bom. Staatsrecht III, p. 1202 s. • Cfr. Dig. IV 8, 27, 4: 8ententia... dicta non coram litigatoribus non valebit. 7 A. 117. 8 A Langensibus vel Langatibus nomen traxisse videtur vicus Langasco 15 fere chil. a Genua. 9 De via Postumia a Genua Aquileiam ducente cfr. nn. 452 et 487a. Nota noin. pl. tertnina ex termen. 10 Infra

XIII. SENTEXTIA MIXUCIORUM, 517

43

rivom Vinelascam infumum; ibei terminus stat. Inde sursum rivo recto Vinelesca; \ ibeiterminus stat propter viam Postumiam. Inde alter trans viam Postumiam terminus stat. Ex eo termino, quei stat \ trans viam Postumiam, recta regione in fontem in Manicelum. Inde deorsum rivo, quei oritur ab fonte en Manicelo, \ ad terminum, quei stat ad flovium Edem. Agri poplici, quod Langenses posident, hisce finis videntur esse. Ubi comfluont2 \ Edus et Procobera, ibei terminus stat. Inde Ede flovio surs(o) vorsum in montem Lemurino infumo-, ibei terminus | 15 stat. Inde sursum vorsum iugo recto monte Lemurino; ibei termin(u)s stat. Inde su(r)sum iugo recto Lemurino\ ibi terminus \ stat in monte pro cavo11. Inde sursum iugo recto in montem Lemurinum summum; ibi terminus stat. Inde sursum iugo \ recto in castelum, quei vocitatust Alianus] ibei terminus stat. Inde sursum iugo recto in montem Ioventionem12; ibi terminus2 | stat. Inde sursum iugo recto in montem Apeninum, quei vocatur Boplo; ibei terminus stat. Inde Ape~ ninum iugo recto \ in montem Tuledonem; ibei terminus stat. Inde deorsum iugo recto in flovium Veraglascam in montem Berigiemam | 20 infumo; ibi terminus stat. Inde sursum iugo recto in (vv. 23, 24) Porcobera; flumen Porcifera receneetur a Plinio (Nat. hist. III 48) proxime Genuani. n Fortasse subest nomen montis. 12 Nunc Colle dei Giovi.

44

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

montem Prenicum; ibi terminus stat. Inde dorsum iugo recto in \ fiovium Tulelascam; ibi terminus stat. Inde sursum iugo recto Blustiemelo in montem Claxelum; ibi terminus stat. Inde \ deorsum in fontem Lebriemelum; ibi terminus stat. Inde recto rivo Eniseca in fiovium Porcoberam; ibi terminus stat. \ Inde deorsum in floviom Porcoberam, ubei confiovont fiovi Edus et Porcobera; ibi terminus stat. Quem agrum poplicum | iudicamus esse, eum agrum castelanos Langenses Veiturios po[si]dere fruique videtur oportere. Pro eo agro vectigal Langenses I26 Veituris13 in poplicum Genuam dent in anos singulos vic(toriatos)u n(ummos) CCCC. Sei Langenses eam pequniam non dabunt neque satis | facient arbitratuu Genuatium, quod per Genuenses mo[r]a non fiat, quo setius eam pequniam acipiant, tum quod in eo agro \ natum erit frumenti partem vicensumam, vini partem sextam Langenses in poplicum Genuam dare debento \ in annos singolos. Quei intra eos fineis agrum posedet Genuas aut Viturius, quei eorum posedeit k(alendis) Seoctil(ibus) L.Caicilio, | Q.Muucio co(n)s(ulibus), eos ita posidere colereque liceat. 2?[t]$,15 quei posidebunt, vectigal Langensibus pro portione dent 13 Nom. pl. 14 Victoriati nummi, quorum quattuor aequabant tres denarios, in usu fuerunt aetate liberae rei publicae in Liguria totaque regione circum Padum. 15 EYS aes.

XIII. SENTENTIA MINUCIORUM, 517

45

80

ita uti ceteri | LangenseSj qui eorum in eo agro agrum posidebunt fruenturque. Praeter ea in eo agro ni quis posideto, nisi de maiore partelt \ Langensium Veituriorum sententia, dum ne alium intro mitat nisi Genuatem aut Veiturium colendi causa. Quei eorum | de maiore parte1* Langensium Veituri(or)um sententia ita non parebit17, is eum agrum nei habeto nive fruimino. Quei | ager compascuos erit, in eo agro quo minus pecus [p]ascere Genuates Veituriosque liceat ita utei in cetero agro | Genuati compascuOj ni qui8 prohibeto nive quis vim facito neive prohibeto quo minus ex eo agro ligna materiamque2 | 85 sumant utanturque. Vectigal anni primi k(alendis) Ianuaris secundis Veturis Langenses in poplicum Genuam dare \ debento. Quod ante k(alendas) Ianuar(ias) primas Langenses fructi sunt eruntque, vectigal invitei dare nei debento. \ Prata quae fuerunt proxuma faenisicei18 L.Caecilio, Q.Muucio co(n)s(ulibus) in agro poplico, quem Vituries Langenses2 \ posident et quem Odiates et quem Dectunines et quem Cavaturineis et quem Mentovines posidentj ea prata, | invitis 16

17 Maiore parte pro maioris partitt. Intellege quem eorum 18 proxima faenisicei pro abl. ita possedisse non parebit. terap., id est pro proximo faenisicio, recte interpretatus est Skutsch; neque enim (prata) proxima faenisicei (dat.), ut Thes. s. v. faeni8ex mavult, ullum hic habet sensum.

46

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Langensibus et Odiatibus et Dectuninebus et Cavaturines et Mentovines, quem quisque eorum agrum |40 posidebit, inviteis eis ni quis sicet nive pascat nive fruatur. Sei Langueses aut Odiates aut Dectunines aut Cavaturines | aut Mentovines malent in eo agro alia prata inmittere, defendere, sicare, id uti facere liceat, dum ne ampliorem | modum pratorum habeant quam proxuma aestate habuerunt fructique sunt. Vituries quei controvorsias \ Genuensium ob iniourias iudicati aut damnati sunt19, sei quis in vinculeis20 ob eas res est, eos omneis \ solvei, mittei leiber(are)ique Genuenses videtur oportere ante eidus Sextilis primas. Seiquoi de ea re | 45 iniquom videbitur esse, ad nos adeant primo quoque die et ab omnibus controversis et hono( ) publ(—) li( )21. 19 Scribendum fuisse videtur a Genuensibus; de hoc loco cfr. Hammarstrom, Arctos I, 1930, p. 245 (non vidi). 20 Viturii damnati, utrum ad poenas luendas iniuriarum an dum pecunia ad multas solvendas colligeretur in vincula coniecti sint, incertum. ai Requiri videtur et ab amnibu8 controvemis abstineant. Ultimarum litterarum qualis sensus fuerit, ignoramus; bono vubliico) intellegendum esse putat, neRcio num recte, L.Naphtab, Studi in onore di V.Arangio-Ruiz I, 1953, p. 305 ss. — De rebus topographicis egerunt praesertim G.Poggi, Genoati e Veturi in Atti Societd Ligure di storia patria XXX, 1900, cfr. Genova preromana9 romana e medioevale, 1914, p. 167 ss. et I.Fitacco, Ricerche topografiche e linguistiche sutta tavola di Polcevera {Studi Genuensi II, 1958-59).

X I I I . SENT. M I N U C , 5 1 7 ; LEX PUTEOL., 518

| Leg(ati) Moco Meticanio Meticoni Plaucus Peliani(o) Pelioni f(ilius).

47

f(ilius),

518. Tabula ex marmore Lunensi (0,48 x 1,32) tribus paginis inscripta, quam Puteolis olim propositam fuisse argumentum ostendit. Iam diu intellectum est titulum antiquum imperatoria aetate rursus exaratum esse. Xunc Neapoli in museo (I 2 , 698 cfr. p. 839; X, 1781 cfr. p. 1009; D. 5317; Bruns 7 , 170; Arangio-Ruiz, 153; im. phot. Gradenwitz, Simulacraj tab. I X ; opera quae locantur optime illustravit Th.Wiegand, Jahrb. f. class. Philol., Suppl. XX, 1894, p. 661 ss. ichnographia areae addita, quam I 2 repetivit). Ab colonia deducta anno ArC, | N.Fufidio JV./., H.Pullio duovir(eis), \ P.Rutilio, Cn.Mallio co(n)8(ulibu8Y. \ Operum lex II2. | 6 Lex parieti faciendo in area, quae est ante \ aedem Serapi3 trans viam. Qui redemerit, \ praedes dato praediaque subsignato \ duumvirum arbitratu. \ 518. a Puteolos colonia civiuin Konianorum deducta est a. 194 (Liv. XXXIV 45, 1), quicum optime congruit quod annus 105, quo P.Rutilius Rufus, Cn.Mallius Maximus consules fuerunt, dicatur annus ab colonia deducta nonagesimus. Cfr. XI, 4170 = D. 157: anno post Inieramnam conditam DCCIIII (foitasse etiam XIV, 2410 = D. 6190). Annus a magistratibus municipalibus indicatus saepius occurrit, cfr. nn. 41, 737, 742, 745. 2 Prior lex ad alia opera, non ad eundem parietem pertinuisse videtur. 3 Aedes Serapis ubi fuerit, non constat.

48

INSCRIPTIOXES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

In area trans viam paries qui est propter | 10 viam, in eo pariete medio ostiei lumen* | aperito; latum p(edes) VI, altum p(edes) VII facito. Ex eo | pariete antas duas ad mare vorsum proicito \ longas p(edes) II, crassas p(edem) I (quadrantem). Insuper5 id* limen \ robustum long(um) p(edes) VIII, latum p(edem) I (quadrantem), aUum p(edis) (dodrantem) | 15 inponito. Insuper id et antas mutulos7 robustos \ II, cra&sos (bessem), altos p(edem) I proicito extra pariete \ in utramq(ue) partem p(edes) IV. Insuper simas pictas | ferro offxgito. Insuper5 mutulos trabiculas \ abiegineas* II, crassas quoque versus9 s(emissem), inponito10 |i ferroque figito. Inasserato5 aAseribus abiegnieis | sectilibus, erasseis quoque versus (trientem); disponito ni plus (dodrantem)11. \ Operculaque abiegnea inponito. Ex tigno pedario12 \ facito. Antepagmenta* abiegnea lata (dodrantem), crassa (semunciam) | 5 cumatiumque inponito ferroque plano figito, \ portula{m)que tegito tegularum ordinibus seneis \ quoque versus. Tegulas primores 4 Ostiei lumen idem est quod porta. 6 in. super, in. <wserato, ante. j>aqmentay 7intro.itu, duoviratium aes. • Id est insuper ostu luinen. Mutuli, cum ad tectum portae imponendum pertineant, hic aliud atque alibi significant. 8 abiegineas hic, sed abiegnieis II 1 et abiegnea II 3, 4. 9 quoque versus pro quoquoversus in titulis imperatoriae deficiente ita aetatis haud rarum. 10 Litterae nit spatio contignatae sunt ut i non appareat. ll Asses ita disponendi sunt, ut ne plus dodrantem inter se distent; inasserare, quod sciam, hic tantum occurrit. ia Scilicet alto

XIII. LEX PUTEOLANA, 518

49

omnes in ante\pagmento ferro figito marginemque inponito. | Eisdem13 fores clatratas II cum postibus aesculnieis |10 facito, statuito, ocludito picatoque ita, utei ad aedem | Honorus1* facta sunt. Eisdem maceria extrema paries \ qui est, eum parietem cum margine altum facito p(edes) X. \ Eisdem ostium, introitu5 in area quod nunc est, et | fenestras, quae in pariete propter eam aream sunt, |lr> pariete\[m]\ opstruito; et parieti, qui nunc est propter \ viam, marginem perpetuom inponito. Eosq(ue) parietes | marginesque omnes, quae lita non eruntj calce \ harenato15 lita politaque et calce uda dealbata recte \ facito. Quod opus structile fietj in te[r]ra calcis |"° restinctai partem quartam indito. Nive maiorem | caementa(m) struito} quam quae caementa arda16 | pendat p(ondo) XV, nive angolaria(m)xt altiorem (trientem semunciam) facito. || Locumque purum pro eo opere reddito. \ Eidem11 sa^ella} aras signaque, quae in | campo sunt, quae demonstrata erunt, \ ea omnia tollito, deferto, componito |5 statuitoque, ubei locus demonstratus | erit, duumvirum arbitratu. \ Hoc opus omne facito arbitratu duovir(um) \ et duovira[l]iu7n,5 qui in consilio esse \ solent 14 pedem unum. 13 Idem scil. redemptor. Aedis Honoris 15 Puteolis nulla alibi mentio. 16 Calcem harenatum memorat Cato, De re rust. 18, 7. caementa pro caementum, ardus pro aridus, angularius pro angularis vetusti sermonis propria esse videntur (cfr. autem lapide angulari apud Cat., De re rust. 14, 1). 17 At II 9 eisdem et III

4. In3criptione8

latinae,

II.

50

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Puteoleis, dum ni minus viginti18 | 10 adsient, cum ea res consuletur. Quod | eorum viginti iurati probaverint, probum \ esto\ quod ieis inprobarintj inprobum esto19. | Dies operis: k(alendis) Novembr(ibus) primeis. Dies pequn(iae): | pars dimidia dabitur, ubei praedia satis |16 subsignata erunt\ altera pars dimidia solvetur \ opere effecto probatoque. C.Blossius Q.f. | (sestertiis) MD, idem praes20, Q.Fuficius Q.f. | Cn.Tetteius Q.f., C.Granius C/., Ti.Crassicius21. 17 idem. 18 Nulli alii magistratus Puteolis fuisse videntur ita ut soli duovirales in consilium, id est in senatum, cooptarentur (H.Rudolph, Stadt und Staatt 1935, p. 134 ss.); triginta autem decuriones consilium effecisse putandum, tot quot in coloniis trecentorum civium fuerunt. 19 De operibus arbitratu dominorum probandis cfr. Arangio-Ruiz, Negotia, p. 474 not. 5. 20 Cfr. Fest. p. 137 L.: Manceps dicitur qui quid a populo emit conducitve...; qui " idem praes " dicitur, qui tam debet praestare populo quod promisit quam is 2qui pro eo praes factus est et legem municipii Tarentini I , 590 = D. 6086 v. 9 s.: facito quei pro se praes 8tat praedes praediaque ad IIIIvir{o8) aet quod satis sit. Merces eo modica fuisse videtur quod materia a re publica Puteolanorum apud redemptorem locata esset; cfr. Arangio-Ruiz, 1.1. 21 Ili quoque omnes praedes fuerunt.

XIV. MAGISTEATUS ET SACEEDOTES CIVITATIUM, PAGOEUM, VICOEUM

519. Abellae (nunc Avella), ubi vidit Mommsen (I2, 1609; X, 1218; im. del. Ritschl, tab. LXXVII). L.Vitrovius S.f. Lucil(lus)y T.Propertius T.f. Thor( ) | duovir(i)1 d(e) d(ecurionum) s(ententia) fac(iundum) coer(averunt) eid(em)q(ue) prob(averunt). 520. Abellae in foro, ubi vidit Mommsen (I2, 1610; X, 1213; im. del. Eitschl, tab. LXXVIII). [-]Mullio C.f. Macro \ duovir(o) quinq(uennali) | ex testamento \ [djrbitratu Ofilliai C.f. | 6 [R]ufai uxoris. 521. Tabula (0,40 x 0,40) reperta anno fere 1882 Aceruntiae (Acerenza), ubi vidit Barnabei (I2, 1693; IX, 6193 cfr. p. 694). M.Satrius [ ], | Cn.Pompeius [ ] | Ilviri it[erum]1 \ piscinam re[ficiundam de] | 5 dec(urionum) sent(entia) co[eraverunt]. 519. a Duoviri coloniae Sullanae, ut videntur (de colonia Abellana cfr. F.Sartori, Problemi di storia costituzionale italiota, 1953, p. 153). 521. l Magistratus e&ae videntur municipii post bellum sociorum constituti. De duoviris cfr. F.Sartori, Pro~

54

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

522. Aeclani (prope Mirabella Eclano) in amphitheatro, ut dicebatur, reperta, postea in aedibus privatis, ubi Mommsen aliique viderunt (I 2 , 1721; IX, 1138). C.Obellius C.f.j | C.Marius C.f. \ Illlvir(i) i(ure) d(icundo)1 d(e) s(enatu8) 8(ententia) \ crepidinem | 5 de sua pequ(nia) \ f(aciendum) c(ura~ verunt). 523. Lapis repertus a. 1811 Aeclani inter rudera portae orientalis oppidi, postea in oppido Bonito in museo familiae Cassitto, ubi Mommsen descripsit, ab a. 1898 Komae in museo Vaticano (cfr. H.Marucchi, Ouida speciale della Oalleria lapidaria del Museo Vaticano, 1912, p. 61) (P, 1722; IX, 1140; D. 5318; im. del. Ritschl, tab. LXX). C.Quinctius

C.f. Valg(us)1,

patron(us)

muni-

blemi di storia costititzionale italiota, 1953, pp. 101 et 157 not. 1; iniuria ex his magistratibus Hulsen (R E I, 1, 1893, col. 155) contendit Acemintiam extrema liberae rei publicae aetate coloniam factam esse. 522. * Quattuorviri municipii post sociorum bellum constituti. 528. x C.Quinctius Valgus, possessor Sullanus ditissimus, socer fuit P.Servihi RuUi, tribuni plebis a. 63 (cfr. Cic, De leg. agr. III 1, 3. 8; 3, 13; 4, 14); munificentiae suae etiam in oppido quod fuit ubi nunc est Frigento (n. 598) et Pompeis (nn. 645, 646) documenta reliquit (cfr. etiam n. 1137); libertus eius sepultus est prope Casinum (n. 565; cfr. Cic, De leg. agr. III 4, 14). Valgum patronum municipii ob eam rem nominatum esse puto quod vir ditissimus magnam pecuniam ad

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 522-525

55

2

c(ipi), | JH.Magi(us) Min(ati) f. Surus , A.Patlacius Q.f. | Illlvir(i) d(e) s(enatus) s(ententia) portas, turreis3, moiros \ turreisque aequas qum moiro | 5 faciundum coiraverunt. 524. In vico Borgocollefegato in Aequicnlis, unde ectypum Garrucci accepit (I2, 1828; IX, 4131). [ ]iurius T.f., St(atius) Pontius [- /. | de] veici1 sent(entia) fac(iundum) coir(averunt).

525. In vico Borgocollefegato in Aequicuiis in aedibus privatis, ubi vidit Dressel (I2, 1829; IX, 4132). T.Statius T.f. St(ati) w., | aedtflis)1, q(uaestor). | Annia An(ni) f. uxo(r).

opera exstruenda contulisset. * Suri pater fuit Minatus Magius Aeclanensis, qui bello Italico Komanorum partes secutus civitate Romana donatus est (Vell. II 16, 2 8.). 8 Turres adiacentes portis; haec opera facta esse videntur post muros ligneos a Sulla combustos (Appian., Bell. civ. 151, 222 s.). — Exempla eiusdem tituli esse videntur I 2 , 1723 a,b et etiam 1723 c. 524. a Aequiculi antiquiore aetate vici locum obtinuisse videntur (cfr. IX, p. 388). 525. x Aediles pagi habes Superaequi (n. 671), vici Furfone, ut videtur (n. 637), quaestores vici Naronae (n. 629) et vici Supinatis (n. 286).

5 6

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

526. Aeserniae (Isemia) in aedibus privatis, ubi viderunt Mommsen et Dressel (I 2 , 1753; I X , 2662). Q.Marcili(u8)

L.f.

\

Ilvir.

527. Aeserniae, ubi vidit Dressel (I 2 , 1754; I X , 2664).

[

] Tro(mentina)1 | Naso pr(aetor)2.

528. Tabula ex lapide calcario (0,67 x 0,59 x 0,15) Aletrii (Alatri) reperta, nunc ibi in museo, ubi vidi a. 1940 (I2, 1529 cfr. pp. 730 et 840; X, 5807; D. 5348; im. del. Ritschl, tab. LII). L.Betilienus1 L.f. Vaarus \ haec quae infera scripta \ sont de senatu2 sententia \ facienda coiravit: semitas | 5 in oppido omnis, porticum qua | in arcem eitur, campum ubei \ ludunt, horologium, macelum3, | basilicam calecandam*, seedes, | [l\acum balinearium, lacum ad ]10 [p]ortanij 526. Duumvir coloniae Latinae a. 263 deductae (cfr. Beloch, Eom. Geschichte, 1926, p. 491). 527. x Tribus Aeserninorum. 2 Praetorem dictum esse puto pro quattuorviro municipii post bellum sociorum constituti (cfr. quae dixi Mem. Accad. Linceiy ser. VIII, vol. II, 1950, p. 315 s. et nn. 287, 610, 663; cfr. etiam n. 591). Imperatoria aetate magistratus qui Aesemiis praefuerunt IHIviri appellati sunt (cfr. IX, p. 425). 528. x De Betilienis Aletrinatibus nn. 189 et 529. An genetivus in ul Cfr. Indices XIII 2 A d; profecto spatium non defecit4 ut senatus perscriberetur. 8 Alterum m formae minoris. cahcare vel calicare est caUe polire 2

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 526-529

57

aquam in opidum adqu(e) | arduom* pedes CCGXL fornicesq(ue)* \ fecit, fistulas soledas fecit. \ Ob hasce res censorem1 fecere bis6, \ senatus filio stipendia mereta |16 ese iousit9 populusque \ statuam donavit Censorino10. 529. Tabulaex lapide calcario (0,35 x 0,80x0,19) Aletrii reperta a. 1876, nunc ibi in museo (I2, 1530; X, 5806). P.Betilienus M.f. Hap(alus) \ IHIvir1 d(e) s(enatus) s(ententia) murum \ f(aciendum) c(uravit). (Fest. Epit. pp. 41 et 51, cfr. p. 66 L.). 6 adqu(e) arduom idem esse quod et ad arduom statuit Ritschl; arduom autem diversum est ab arce in v. 5 nominata. Quomodo aqua in superiorem locum portari potuerit, explicata A.W. van Buren, Rendic. Pontif. Accad. Rom. Arch. IX, 1934, p. 139 s. (cfr. Rendic. XVIII, 1941-1942, p. 68 s.). Ex lapide viso adqu(e) scriptum esse mihi persuasi neque spatium adque7 admittere. • Fornices ad aquae ductum sustinendum. Etiam in foederatis civitatibus censores fuerunt, cfr. Indices VI c. 8 bu postea scriptum. • Cfr. Liv. X X X I X 19, 4: ut P.Aebutio emerita stipendia essent. Senatui Aletrinati post civitatem Romanam lege Iulia a. 90 acceptam vacationem militiae concedere non licuit, unde iamdudum10intellectum est titulum hoc anno antiL.Betilienus appellatus esse videtur quiorem esse. Cen8orinus exemplo C.Marcii Rutili, qui a. 265 Romae censor iterum factus cognomen accepit Censorini (Fasti Cap. cons. ad a. 265). 529. 2 Quattuorvir municipii post sociorum bellum constituti.

58

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

530. Tabula ex lapide calcario (0,38 x 0,68 x 0,09) olim Amiterni, nunc in museo oppidi UAquila, ubi Mommsen et Dressel viderunt (I 2 , 1857; IX, 4205; im. del. Ritschl, tab. LXXVII). [-] Proculeins

P.f.

\ aed(ilis)

lud(os)

f(ecit).

531. In vico Civitatomassa, haud procul a Forulis, qui fuit vicus Amiterninorum, ante aedes privatas, ubi vidit Dressel (I 2 , 1855; IX, 4398). C.Oviolenus P.[f.] \ Q(uirina)1 octovir2, Q.Oviolenus | Q.f.P.n. Q(uirina) eque[s].

\

532. Basis rotunda litteris punctis quadratis inscripta in vico Pettino agri Amiternini, postea in museo oppidi VAquila ubi vidit Dressel (I 2 , 1856; IX, 4325). L.Pomponius f. | mag(istri)

St(ati) /., | P.Salvienus coir(averunt).

Tit(- -)

533. Anagniae, ubi saec. XVIII Marangoni quidam descripsit (I 2 , 1521; X, 5914; D. 6258). C.Abuttio L.f. La€on[i]j \ aid(ili) cop^tato)1, aid(ili) ite[r(um)], \ pontif(ici),

sen(atori) augur(i),

531. x Tribus Amitemina. 2 De octoviris H.Rudolph, R E XVII, 2, 1937, col. 1877 ss. 533. x Scilicet per aedilitatem in senatum adlectus, ut in decreto Tergestino (V, 332; I.I., X 4, n. 31; D. 6680)

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 530-535 2

[q(uaestori)] ex s(enatus) c(onsuUo) [ amorisque tit[—].

59

] \entutis3

534. Basis rotunda pro fonte baptismatis adhibita Anagniae in aede S. Pancratii, ubi Mommsen aliique viderunt et adhuc exstat (I2, 1520; X, 5916; D. 6527). M.Arrius M.f.L.n., sen(atores) cop(tati)1.

| L.Vitorius

C.f. | aid(iles)

535. Tabula ex lapide calcario a dextra imminuta (0,80 x 0,73 x 0,305) litteris liberae rei publicae, inventa a. 1846 Aquileiae ad basilicam in vetusta via lapidibus strata. Exstat ibi in museo (V, 1442). P.Veiedius C.[/.], | C.Postumiu[s - / . ] , | M.Allius P.f., | L.Capenius L.f., | 5 Q.Ce[io]nius Pe- [/-J I q(uaestores). Carni Catalique per aedilitatis gradum in curiam Tergestinam admitti dicuntur, Mommsen auctore. Rectius autem Ae. Gabba, Athenaeum n. s. XXXVII, 1959, pag. 307 not. 7, cogitavisse videtur de hominibus inter aedilicios a senatu cooptatis. Senator cooptatus est etiam Atellae (X, 3736), in senatus2 cooptatus Calibus (X, 4649 = D. 6299 a). Cfr. n. 534. o traditur; s(alio) proposuit Gabba 1.1. 3 \n[vir]tutis^ — Praetores Anagninos liberae rei publicae aetatis cognovimus ex n. 271. 534.

l

Cfr. n. 533.

535. Ut recte Brusin interpretatus est, sunt quinque quaestores coloniae latinao a. 181 deductae. In coloniis Latinis quaestorum numerus non idem fuit. Quinque

60

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

536. Aquileiae tabula ex lapide calcario (0,68 x 1,025 x 0,255), nunc in museo (I 2 , 2203; V, 971; im. phot., Aquileia nostra VII-VIII, 1936-1937, p. 33). C./. 1 ,

T.Apolonius duomvirum2.

| P.Babrinius

M.f.1

|

537. Magna basis ex lapide calcario (0,81 x 1,65 x 1,11), reperta a. 1868 Aquileiae, nunc ibi in museo (I 2 , 2209; V, 8298). T.Plau8urnius

T.f. q(uaestor) \ coiravit.

538. Duae tabulae ex lapide calcario (0,41 x 0,53 x 0,245; 0,515 x 0,50 X 0,31) eadem inscriptione inscriptae, repertae a. 1869 et 1877 Aquileiae, nunc ibi in museo (I 2 , 2198; V, 8288; Pais, 121; I.Brusin, Scavi di Aquileia, 1934, p. 57 s. cum im. del.). M.Annaus

\ Q.f. Illlvir

i(ure) d(icundo)

\

quaestores praeter Aquileiam constat habuisse Firmum Picenum (n. 593), sex, ut videtur, Venusiam (n. 691), septem Beneventum (n. 554). 586. * C.[f.] et M.[f.] Ia a veteribus auctoribus. Coloniae Latinae. Forma duomvimm est etiam in n. 634 a. — Saec. I in.

a

537. Littera Q postea addita esse videtur. — Saec. I in.

XIV. MAGISTRATUS ET 8ACERD0TES, 536-540

61

1

quinq(uennalis) portam \ refic^iundam) locavit 5 2 | ex s(enattis) c(onsulto) eidemq(ue) | probavit. 539. Tabula lapidia arenarii (0,39 x 0,485 x 0,229) reperta a. 1902 prope Tricesimo, ubi fuit statio Ad Tricesimum, nunc Aquileiae in museo (I2, 2648; im. phot. P.Sticotti, Memorie storiche forogiuliesi IX, 1913, tab. IX, del. I.Brusin, Scavi di Aquileia, 1934, p. 57). Ti.Carminius Ti.f., | P.Annius M.f. pr(aefecti)1, | P.Annius Q.f., | Sex.Terentius C.f. | 6 q(uaestores)2 | portas, muros \ ex s(enatus)z c(onsulto) locavere | eidem(que) probave(re). 540. Titulus repertus Aquileiae a. 1726 (descripserunt Beretta et Bertoli). Periit (I2, 2199; V, 861). 538. * Porta oppidi eadem aetate, scilicet paulo post a. 52, refecta esse videtur qua portae2 et muri castri ad Tricesimum exstructa sunt (n. 539). Aquileiensis. — In altera tabula puncta sunt triangula, in altera quadrata. 539. l Praefecti operi faciundo, cfr. nn. 394, 552, 579, 600, 622, 623. pr(aetoreB) solvit R.Egger, Jahreshefte XXI-XXII, 1922, Beibl. col. 309, parum probabiliter in titulo publice posito, cum antiquiore aetate summi magistratus Aquileienses duoviri appellentur (n. 536); * Q scriptum spatium autem defecit ut praef. scriberetur. paululo inferiu8 v. 4; q(uaestor) Egger. 8 Scil. Aquileiensis. — Portas murosque castri quod fuit ad Tricesimum exstructa esse paulo post incursionem barbarorum qui a. 52 Tergeste vastaveruut (Hirt., Bell. Gall. VIII 24) suspicatus sum Riv. fil. class. n. s. XVI, 1938, p. 137 (cfr. n. 538) adsensusque est Brusin, Aquileia nostra IX, 1938, p. 154.

62

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

C.Appulleo(l) C.f. Tapponi1 | pontufici \ Sepstinia uxor. 541. Aquileiae tabula ex lapide calcario (0,46 X 0,635 x 0,13), nunc in museo (I2, 2202; V, 968; im. phot. Aquileia nostra VII-VIII, 1936-1937, p. 21). C.Annius T.f.1 \ Interamna2 \ ex sua pecunia | municipio* Aq(uileiensi) | 6 dat.

542. Lapis litteris cubitalibus in oppido Lacedonia haud longe ab Aquilonia, ubi vidit Calabrese quidam, qui titulum restituit (I2, 1714; IX, 6257; D. 5729). M.Lucceius C.f. \ IILIvir aed(ilicia) [pot(estate)]1 piscinam | purgandam et loric[am] | imponendam de urbanorum |6 opereis2 coeravit. 540. x Consanguineus C.Appullei vel Appulei Tapponis n. 436; eius libertus fortasse O.Appuleius | Tapponis l. | Philanmsus (I 2 , 2205; Pais, 1174). 541. x fi[l.] I 2 . 2 E s t ablativus; haud recte Intera?nna[8] I2, Interamna(8) Brusin (Aquileia nostra 1.1.). 3 Aquileia ex colonia Latina raunicipium factum esse videtur lege Iulia a. 90 (cfr. nunc Brusin 1.1., p. 24 ss.). 542. x Municipii post bellum sociorum constituti. Opera publica civibus imperari potuisse eique rei aediles praefuisse cognovimus ex lege coloniae Genetivae Iuliae (I 2 , 594 = D. 6087 cap. XCVIII). 2

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 540-545

63

543. In oppido Lacedonia haud longe ad Aquilonia in aedibus privatis, ubi vidit Calabrese (I 2 , 1715; I X , 6260). Q.Statius,

Q.Sergius

quaest(ores)1.

544. Ad Piedimonte S. Germano agri Aquinatis, ubi antiqui auctores descripserunt. Periit vel latet (P, 1542; X, 5190). Cn.Agrius Cn.f. Apotheca | Illlvirei

Pollio, | L.Laufeius iour(e) deic(undo) [

L.f. ].

545. Arimini lapis arenarius. Nunc ibi in museo (P, 2129 a; X I , 400). C.Obulcius C.f.j | MSOdavius vir(i) | hoc opus fae(iundum) 543.

x

M.y.]1 \ duoquraverunt. |6

quaest. a dextra inter v. 1 et 2.

544. Uaud recte Mommsen Casino tribuit, quod et cum municipium fuit et cum colonia facta est duoviros habuit. At Piedimoivte S. Germano fuit in agro Aquinatium (M.Cagiano De Azevedo, Aquinum, 1949, pp. 52, 54; I.Ph.Carettoni, Casinum, 1940, p. 41), quibus, antequam colonia a triumviris eo deduceretur, quattuorviros praefuisee optime convenit (quattuorviros et decuriones ad quos 8cripsit Cicero, Ad fam. XIII 76 Aquini fuisse recte statuit Beloch, Rom. GeschicMe, 1926, p. 501). 545. x f. fuit in lapide iuxta posito. - Idem titulus est in alio lapide nunc deperdito (I 2 , 2129 b; XI, 401), ubi praecedit nomen M.'Octavii. Magistratus sunt coloniae Latinae, cui a. 90 successit municipium a quattuorviris administratum. Antiquissima autem aetate summi coloniae magistratus appeUati sunt consules (cfr. n. 77).

64

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

646. Arpini intra moenia prope pontem, ubi vidit Mommsen (P, 1537; X, 5679; D. 5738; im. del. Kitschl, tab. LXXVI). A.Aigius C.f., \ L.Runtius C.f. Sisipus, \ M.Fufidius M.f.1 | [a]id(iles)2 d(e) s(enatus) s(ententia) \ [ad colligendas | 5 aqu]as cae[lestes] | clouacas faciun[d(as)] \ coer(arunt) eidemque \ probarunt. 547. Arpini in ecclesia S.Mariae di Civita, ubi vidit Mommsen (I2, 1539; X, 5682; D. 5593; im. del. Eitschl, tab. LX). Q.Gavius Q.[f.], | Cn.Longid\ius - /.], | Cn.TiV lius [- /.] | aid(iles) d(e) s(enatus) s(ententia) in[ ], | 5 turrim mai[orem ], | fulonica[s superioresX] et inferior[es ]. 548. Tabula ex lapide calcario (0,61 x 0,61 x 0,15) Arretii olim in ecclesia S.Catherinae, postea ibi in museo, ubi Bormann descripsit, nunc in amphitheatro Romano (I2, 2087; XI, 1845; im. del. Ritschl, tab. LXXV). 546. x Fufidii Arpinates nominantur a Cicerone (Ad fam. XIII 11, 1; 212, 1; Ad Q. fr. III 1, 2, 3; Ad Att. XI 13, 3; 15, 4). Ternos aediles Arpino, ut Formiis et Fundis, praefuisse aliis documentis constat (cfr. nn. 547, 595, 597, 601-604; H.Rudolph, Stodt und Staat in rom. Italien, 1935, p. 47 88.; E.Manni, Per la storia dti municipiit 1947, p. 123 88.).

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 546-550

65

x

A.Paccius A.f.j \ Q.Gavius L. f. \ duovir(i)2 | ex d(ecurionum) d(eereto) pontem | 5 faciund(um) coer(averunt). 549. Asculi (A8coli Piceno) apud Franciscanos alla Nunziata, ubi vidit Mommflen (I2, 1911; IX, 5191). T.Satanu8 T.f. \ Sabinus \ duovir quinto \ et duovir | 5 cap(—)*, praef(ectus) fab(rum). 550. Tabula aliquot metra longa Asisii in ecclesia cathedrali S.Eufini. Exemplum gypsaceum, quod ego vidi a. 1958, exstat Asisii in museo (I2, 2112; XI, 5390; D. 5346). Po8t(umu8) Mimesius1 C.f., T.Mimesius Sert(oris) /., Ner(- -) Capidas C.f. Ruf(us), \ Ner(- -) Babrius T.f.2, C.Capidas T.f. C.n., V.Volsienus* 548. x L. recte Gamurrini et Bormann, P . Ritschl et Garrucci. ■ Duoviri, ut videntur, coloniae a Sulla deductae. 549. l capitalis interpretatus est Mommsen, cum nulla puncta inter tres2 litteras adsint. At Garrucci ex titulo item Asculano I , 1912, ubi est cur(ator) agr[- - -], explicuit c(urator) a(gri) p(ublici). Duoviri autem magistratus fuerunt coloniae a triumviris, ut videtur, deductae. 550. x Po8t.Mimc8ius C.f.f fortasse nepos huius, est in titulo Tiburtino XIV, 1598 = I.I., IV, 1, n. 112 = D. 947 aetatis Tiberii. * Ner.T.Babr., fortasse idem, memoratur in titulo item Asisinate Umbra lingua scripto X I , 5389 = Vetter, n. 236. 8 T.V.Voisiener occurrit in titulo i>. Inscriptiones

latinae,

II.

66

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

T.f. marones* \ murum ab fornice ad circum et fornicem cisternamq(ue) d(e) 8(enatu8) 8(ententia) fcwiundum coiravere. 651. Atinae Latii, ubi vidit auctor saec. XVII (I2, 1533; X, 5074; D. 5367). C.Obinius C.f. lRuf(us), \ Sex. Munnius C.f. | Ilviri q^uinjq^uennales)1 ex d(ecreto) d(ecurionum) | p(ecunia) p(ublica) (sestertium quinquaginta tribu* milibus sescentis octo) |6 ad [f]orum pecuariu[m] | viam sternunda[m] | coer(averunt). 552. In oppido Castel di Sangro, non longe a flumine Sangro et ab ecclesia nunc diruta S.Nicolai, in agro Aufidenate, ubi vidit Dressel. Iam diu periit aut latet (I2, 1759; IX, 2802; D. 5896). Umbro supra laudato. 4 Marones sunt summi magistratus apud Umbros, postea duoviri nominati (A.Rosenberg, Der Staat der alten ItaliJcer, 1913, p. 46, cfr. Vetter ad n. 236). Eorum mentio fit in hoc titulo et in titulo Umbro quem diximus et in aliis titulis Umbria (Vetter, nn. 233, 234). Quod in titulo Latino sex memorantur, in Umbro duo, Fabretti coniecit titulo Latino laudari marones trium annorum continuorum. 551. Atinam etiam a. 54 praefecturam fuisse, quamvis plenam virorum forti88imorumt sic ut nulla tota Italia frequentior dici possit, constat e Cicerone, Pro Planc. 8, 21 (cfr. 8, 19); paulo autem post, ut videtur, municipium factum est, cui duoviri praefuerunt.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 550-555

67

M.Caicilius L. (aut C.) /., | L.Atilius L.f., | praef(ecti)1 \ pontem, peila[s] |6 faciundum \ coirave[re]. 553. Fragmentum columnae Beneventi, ubi auctor Beneventanus descripsit. Periit (I2, 395; IX, 1633; D. 6129). A.Cervio(s) A.f. cosol | dedicavit. 554. Prodiit Beneventi, ubi Mommsen descripsit, nunc ibi in museo (I2, 1731; IX, 1636). C.Su€S8anio(s) C.f., \ L.Amio(s) Nj., | L. Nonio(s) M.f., \ Cn.8uellio(s) Cn.f., |6 L.Munatio(s) L.f., | C.Vaterrio(s) C.f., \ C.Freganio(s) N.f., | q(uae8tores). 555. Beneventi olim sub ponte Caloris, deinde in aedibus archiepiscopi, ubi Mommsen aliique viderunt (I2, 1729; IX, 1635; D. 6492; im. del. Kitschl, tab. LXXVII). 552.

x

Aut praefecti pagi aut operi faciendo.

558. Consul Beneventi coloniae Latinae (cfr. n. 169). 554. De numero quaestorum in coloniia Latinis vide n. 534. Titulus positus esse videtur non multo post coloniam a. 268 deductam (Liv. Per. XV; Vell. I 14,7).

68

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

C.Oppio [- /.] | Capi%on[i\, \ q(uae8tori), pr(aetori), in[ter(regi)], \ cens[ori\. 556. In vico Santa Maria a Toro agri Beneventani, ubi vidit Dressel (I2, 1730; IX, 2117). L.Septum[iu8-f.]j \ L.Coceiu[s-f.] \ Illlvir(i) [i(ure) d(icundo)]1 \ [l]ucar2 T[elluri^ | 5 d(e) 8(enatu8) s(ententia) [—]. 557. Beneventi olim in pariete coenobii Theresianonim, deinde in domo archiepiscopi, ubi Mommsen aliique videnmt (I2, 1727; IX, 1632). L.Avidio L.f. Ste(llatina)1 \ IIIIvir(o)} aed(ili), | L.Avidio L.f. patri, | Catiae Vibi f. | 5 matri. 558. Tabula ex lapide calcario domestico (1,05 x 0,64 x 0,06) a sinistra et a dextra paullum imminuta, inventa a. 1955, cum sepulcrum serioris aetatis operiret, prope oppidum Latiano 22 chiliometris a Bmndisio occidentem versus. In margine 555. Hos magistratus C.Oppius potiufl in municipio post bellum sociorum constituto (Hulsen, RE III, 1, 1897, col. 274) quam in colonia Latina gessisse videtur. Alius praetor Beneventanus notus (n. 676). De interregibus municipalibus n. 627. 556. x Quattuorviri municipii post bellum sociorum constituti. * Idem quod lucus, cfr. n. 504. 8 Supplevit Mommsen. 557.

x

Tribus Beneventana.

XIV. MAOISTRATUS ET SACERDOTES, 555-558

69

superiore exstant vestigia duorum cavorum ad uncos detinendos, quibus basi affixa fuerat. In inferiore parte litterae maxima ex parte evanuerunt. Exstat Brundisii in museo (N.Degrassi, Atti del terzo Gongresso internazionale di epigrafia, Eomae 1957, p. 303 ss. cum im. phot. et del.; Ann. epigr. 1959, n. 272). CFalerio C.f. Nigro III[Ivir(o)] \ aed(ilicia) [p]otest(ate)j IHIvir(o) i(ure) d(icundo), auguri, IIII vir(o) | quinq(uennali) decurione[s et] municipes ex s(enatu$) [c(onsulto)]. | Pridie k(alendas) April(es). | 5 [Sc(ribundo) ad]f(uerunt) L.Cornelius T.f. [S]urax, A.Mineius A.f. Piper, Q.M[t]no[re]ius L.f. Longinus, L.Aebu[rni]us [.]/., L. La[e]ni[us\']f. Flaccus, C.F[ab]ius C.f. HadriaT.Hortionius C.f., nus2, Q.Philoni[u$-f.B]ufus, P.i![ /. Fl]acc(us) | [ ]imus, C.PMlonius Q.f., L.Servilius [.]/. C[il]o, M.Fannius

658. Titulus ad Brundisium referri videtur, quod ex colonia Latina post sociorum bellum municipium factum est cuique magistratus qui memorantur conveniunt (cfr. nunc F.Sartori, Problemi di storia costituzionale italiota, 1953, p. 81 s.). Neque enim ad propinquiorem Uriam pertinuit, quam Plinius (Nat. hist. III 100) inter Apubae oppida recenset, ubi armamentarium hac aetate esse non potuit. Quin autem tabula adfixa fuerit basi, cui institerat statua ab ordine C.Falerio decreta, vix dubitabimus. 1 Inter R et .1 maius spatium interest, sed cognomen breviatum et2 a accipiendum esee pro a(edili) aut a(uguri) vix probo. Consanguinitate fortasse coniunctus cum Fabiis Hadrianis liberae rei publicae (cfr. R E VI, 2,

70

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

3/./., Q.Alfius S[ex. /. 3 | Quod decurion]es et municipes cunctei postulaverunt de C.Falerio C./.4 et C.[— honorandisl] \ d(e) [e(a)] r(e) i(ta)c (ensuerunt). Quom iei de sua pecunia forum sternant canales^ue | 10 ]o lapide faciendas polliciti sint idemque macellum [ |- - et ar]mamentas ri[um — ] ; sequuntur sex alii versus, maxima ex parte evanidi, quorum in postremo ponendam, scil. statuam, legitur et in fine censuerunt, ut videtur.

559. Caiatiae duobus exemplis, quorum alterum, repertum circa a. 1848, exstat in porta quae dicitur Vetere, alterum postea repertum adservatur vel adservabatur in aedibus privatis. Utrumque Mommsen vidit (I2, 1576; X, 4587; im. del. Eitschl, tab. XCI). M.Herennius M.f. Gallus, \ Q.Veserius Q.f., 1909, col. 1771). 3 Quindecim decuriones scribendo adfuisse apparet, qui numerus solito maior fuit (in decreto Pisanorum de C.Caesari Augusti filio honoribus habendis XI, 1421 = I.I., VII, 1, n. 7 = D. 140 duodecim decuriones scribendo adfuerunt), quo maiore honore duo cives optime meriti afficerentur. Sed etiam universus ordo interdum adfuisse dicitur (X, 1453 = D. 5616; XIV, 1795 = D. 272). 4 Animadverte in decreto cognomen 6 omissum esse. Armamentarium hoc loco idem significare videtur quod navalia (cfr. Thes. I. Lat. s.v.). —Litterae et formae cunctei, quom, iei ad extremam liberae rei publicae aetatem ducunt.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 558-561

71

x

duovir{i) \ quinq(uennales), \ d(e) d(ecurionum) 8{ententia) f{aciundum) c{uraverunt) eidemq{ue) prob(averunt). | 6 Arcitectus Hospes Appiai ser. 560. Capuae in aedibus privatis, ubi vidit Mommsen (I2, 1574; X, 3923). L.8ora{nu8) L.f., | L.Arrius M.f. \ IIIIvir{i) pr(aetores) d{e) s{enatu8) 8{ententia) \ term(inandum) c(uraverunt). 561. Epistylium Puteolis e macerie a. 1845 extractum, nunc Neapoli in museo nationali, ubi Mommsen descripsit (I2, 1620; X, 1573; im. del. Kitschl, tab. LXXVIII). N.Cluvius MSf. duumvir \ Nolae1, Illlvir quin[q(uennalis) Caudi, \ III]I vir [quinq(uennalis)] | Kapuae2, manqu[ ] 3 . 559. * Municipii a duoviris recti (cfr. X, p. 444; F.Sartori, Problenii di storia costituzionale italiota, 1953, p. 157). 560. Tituluni, cum alienus sit a Capua, ubi nec quattuorviri praetores fuerunt nec vocabulum senatus usurpatur, Mommsen tribuit Calibus, cui civitati quattuorviri praefuerunt et ubi ordo perpetuo senatus nuncupatur (X, p. 451). Sed alterius quoque propinquae civitatis forsitan ratio habenda sit. 5 6 1 . x Duumvir coloniae a Sulla, ut videtur, deductae. Titulus suppletur titulo ab eodem homine Iovi Optimo Maximo dedicato n. 182, 8ubi de quattuorviris quinquennalibus Capuae disputavi. MANQ certum esse adnotavit Mommsen, V incertum. 2

72

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

562. Carsulis. Periisse videtur (I2, 2102 cfr. p. 735; XI, 4595). Coeraverunt | Sex.Aelius Sex.f., Sex.Fufidius C.f., | C.Egnatius Q.f., L.Coelius H(eri) f.1 562 a. Prope S.Oermano, id est Casini, ubi descripsit Smetius (X, 5159; D. 3784). M.Papius M.f., L.Matrius L.f. \ duoviri i(ure) d(icundo)1 \ signum Concordiae2 ex c(onscriptorum) c(onsulto) restituendum \ coeraverunt eidemq(ue) dedicarunt | 5 et basim, gradum, aram sua pecunia \ faaiunda coer(averunt) eidemq(ue) probaver(unt) | a.d.IIII eid(us) Oct(obres) Cn.Domit(io), C.Asinio co(n)s(ulibus)3. 563. Casini in hortis prope amphitheatrum, ubi Mommsen recognovit (I2, 1544; X, 5194). CFutio C.f.1 | parenti, pra[ef(ecto)]2 | [Ca]sina{tium - - -]. 562. Quattuorviri Carsulani, puto. 562 a. x Duoviri municipii quod praefecturae successit. Signum Concordiae restitutum esse videtur ut pax ab Octaviano cum M.Antonio paulo ante facta celebraretur. 3 A. 40; iteratio consulatus Cn. Domitii omissa, cfr. Indice« XI.

2

668. x Idem memoratur Ia, 1543 = X, 5193, unde supplementum constat. * Praefectus, puto, ut is qui sequitur (n. 564), aut operi faciendo aut in locum duum-

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 562-565

73

564. Casini prope amphitheatnim, ubi Mommsen descripsit (I2, 1545; X, 5203). N.Savonio N.f. \ pr(aefectol)1 | Q.f. Paulla | uxsor posuit.

Apsennia

565. Titulus repertus ad SanVElia Fiumerapido agri Casinatis, ubi Mommsen recognovit (I2, 1547; X, 5282; Buecheler, 12). [Heic est situs Q]ueinctius Gaius Protymus \ [ameiceis su]mma qum laude probatus, | [quoius ing]enium declarat pietatis alumnus. \ [Oaius Queinc]tius Valgus patronus1. virum creatus. Noli existimare cum Casinum aliquamdiu praefectura fuisse videatur, praefectum esse eorum quos praetor urbanus quotannis in quaeque loca miserat legibus (Fest., p. 262 L.). Namque et C.Futius et N.Savonius (n. 564) Casinates fuerunt, si quidem uterque Casini mortuus est et illi liberi, huic uxor titulum posuit. 564. l Nisi praetor pro duoviro positus est (cfr. n. 527), sic solvendum esse putem, cfr. n. 563; praetores enim parum conveniunt Casino. De jnsolito compendio pr. pro praef. cfr. n. 539. 565. * C.Quinctius Valgus memoratur in titulis Aeclanensi n. 523, Frigentano n. 598, Pompeianis nn. 645, 646; de eo vide ad n. 523. — Buecheler: « Difl&cile decernas, cum parvum carmen sit, idque mutilum, utrum iustos versus habuerit an dictiones poeticas, consarcinatas ins versuum speciem. nam 2 summd cum laude vrobatus et 3 cUclarat pietatis alumnus clausulae videntur nexametrorum. at v. 1 non potuit esse nisi Saturnius versus».

74

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

566. Ara ex lapide calcario, superius metopis et triglyphis exornata, prope Oiulianova, ubi fuit Castrum Novum, reperta, ab a. 1938 Interamniae Praetuttiorum (Teramo) in museo, ubi vidi (I2, 1908; IX, 5145). M.Petulciu8 M.f., | L.Satrius L.f., \ pr(aetores) | d(e) s(enatus) s(ententia) f(aciendum) c(uraverunt). 1

567. Caudii (Montesarchio), ubi Mommsen vidit, duobus exernplis (I2, 1744; IX, 2171, 2172; D. 5326; im. del. Eitschl, tab. LXII). L.Scribonius L.f. Lib(o) pater, \ L.Scribonius L.f. Libo f(ilius)1 | patronei turreis ex d(ecurionum) d(ecreto) | f(aciendas) c(uraverunt). 568. In oppido Airola, haud longe a Caudio, ubi vidit Dressel (I2, 1745; IX, 2174 cfr. p. 673; D. 5528; im. del. Kitschl, tab. LXII). [L.Scri]bonius L.f. Lib(o) | patronus | [bast]licam de sua | [pec]unia dedit. 566. x Scriptum inter vv. 1 et 2. Praetores coloniae civiuni Romanorum deductae inter a. 290 et 286 (Liv., Per. XI) vel a. 264 (Vell. I 14, 8). 567. x Fortasse pater consulis a. 34 (Munzer, RE II A, 1, 1921, col. 881); Mommsen autem titulum tribuit ipsi consuli a. 34 eiusque filio. — Eiusdem tituli tertium exemplum imminutum in eodem oppido prodiit (IX, 2173). 568. Cfr. n. 567.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 566-572

75

569. Fragmentum lapidis Tiburtini insertum parieti aedium privatarum prope Clusium. Descripsit Bormann (I 2 ,1999 cfr. p. 740; X I , 7123; im. del. Not. scavi 1928, p. 82). [ ] I Q.Consid[iu8 - /.] | Illlvir(i)1 et crep[idinem], \ porticus* [- - - ] .

| viam

670. Urnula ex lapide Tiburtino Clusii in aedibus privatis, ubi descripsit Gamurrini (XI, 2117). C.Considius nat(us)1.

C.f. | L.n.

\ IHIvir

\

Cominia

571. Lapis Tiburtinus Clusii in aedibus privatis, ubi Bormann descripsit (XI, 2122). [- - -]e[ | - R]utiliu8 A.f. Capito IIII[vir \ p]orticus ex s(enatus) c(onsulto) sua pecunia re[fecit]. 572. Tabula ex lapide calcario in oppido Portogruaro prope Concordiam, nunc pars superstes sinistra (0,18 x 0,275) ibi in museo, ubi ipse vidi (I 2 , 2191; V, 1890 cfr. Pais, 392). 569. * Quattuorviri, puto, municipii, quod aliquamdiu simul cum colonia a Sulla deducta exstitit (cfr. Plin., Nat. hist. III 52 et quae dixi Mem. Acc. Lincei, ser. VIII, vol. II, 1950, p. 292). a Sic Not. scavi, PORTICVII I a , ubi suppletur a porticu. 570.

2

Lectio incerta.

76

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

C.Fulviu8 S(puri) /., | M.Muttenus A.f., | L.Iuulius C.f.j | L.Trosius M.f. | 6 magistrei1. 573. Tabula ex lapide calcario Corae olim in via delle Colonne, ubi vidi a. 1941. A. 1960 prope exstabat humi deiecta (P, 1513; X, 6527; D. 6131; im. del. Eitschl, tab. L). Q.Pomponius Q.f., | L.Tulius Ser.f., | praitores1, aere \ Martio2 emeru(n)t. 574. In oppido Padula agri, ut videtur, Cosilinensis, ubi Brunn vidit (I2, 1688; X, 292 cfr. p. 1004; D. 5430). Ansia Tarvi1 f. \ Rufa ex d(ecurionum) d(ecreto) circ(a) \ lucum macer(iam) | et murum et ianu(am) | 5 d(e) s(ua) p(ecunia) f(aciendum) c(uravit). 575. Haud longe a Crotone in opere musivo prope aedem Iunonis Laciniae circa a. 1910 de572. l Ma^istri, ut videntur, pagi, quorum plures in agro Concordiensi fuerunt. 573. x Praetores Corae usque ad bellum sociorum, postea quattuorviri praefuerunt. a Aes Martium est pecunia ex praeda redacta; scilicet Coranis, utpote sociis, non civibus, ante bellum sociorum pars praedae bellicae tribuebatur. — Censores Corae occurrunt in n. 111. 574.

J

Cfr. Taravos in titulo Aecano n. 591.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 572-577

77

2

tecto (I , 2542 cfr. p. 844; im. del. Not. scavi 1911, Suppl, tabb. V, VI). [-] Lucilius A.f. Macer, T.Annaeus Sex.f. Trhaso(l) [I]Ivirei \ [quin]q[ue]nnalesx exs s(enatus) c(onsulto) balneum aedificandum courav{e)ru(nt).

576. Columna (diam. 0,51) Baiis agri Cumani in platea stationis viae ferratae (Not. scavi 1930, p. 547 cum im. del.; Ann. ipigr. 1931, n. 99). M.Marius s(ententia).

M.f.

\ pr(aetor)

d(e)

s(enatus)

577. Olim Cuprae Maritimae, postea Firmi in museo De Minicis, ubi vidit Mommsen (I2, 1917; IX, 5305; D. 5391). P.Eupilius

A.f.j1 | L.Minicius

L.f. \ duovir(i)2

575. l Coloniae civium Romanorum a. 194 deductae (Liv. *XXXIV, »45, 3). — Aetatis liberae rei publicae exeuntis. 576. Exemplar gemellum exstat in columna musei Neapolitani (I*, 1575 cfr. pp. 740 et 840; X, 4651; im. del. Not. scavi 1930, p. 547), quod ad Cumas pertinere nunc patet. Cumis praetores praefuisse aliunde constat; ea autem aetate cuius sunt tituli municipium fuisse videtur. De magistratibus Cumanis F.Sartori, Problemi di storia cosiituzionale italiota, 1953, p. 37 ss. Columnae ad terminationem quandam pertinere videntur.

78

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

| campum et macer(iam) | 6 ex d(ecurionum) d(ecreto) faciundu(m) \ coer(averunt) idem(que) prob(averunt). 578. In margine paterae aeneae litteris punctis exaratis, repertae prope Massaccio, quod nunc pristinum nomen Cupramontanae recepit. Periit (I2, 382 cum im. del. ex eo qui primus edidit repetita, cfr. p. 739; IX, 5699; D. 6132 a; Vetter, n. 240, 1). V(ibios)1 Avilio(s) V(ibi) /., V(ibios) Alfieno(s) Po(bli) /. 2 pagi veheia*. 579. Trabs ex lapide calcario reperta a. 1848 Curici (Veglia, Slavice Krk), postea ibi in curia, ubi Patsch et Munsterberg descripserunt (I2, 2294; III, 13295; D. 5322). Turus Pataliu8 Granp(- - -) Opia(vi) /., | 577. * P.Rupilius duumvir Cuprensis qui memoratur in fastis Cuprensibus ad a. 12 (I.I., XIII, 1, n. 7) sine ulla dubitatione ab hoc diversus, cum eius collega sit [- ■ -]riu8 M.f. 2 Municipio Cuprae Maritimae nescio quando constituto duoviri praefuerunt. De Minuciis vel Miniciis Cuprensibus cfr. n. 515, not. 14. 578. 2 Imago etiam L admittit. 2 P potius quam F imago, sed esse F cursivum statuit Vetter. s veheia significare scitu vel decreto opinatus est Jordan, esse pecuniam pagi vectigalem Buecheler. De pago quodam Veheiano cogitaverat Mommsen, interpretatus pagum per magistros donum dedisse. — Titulus inter sacros recipiendus erat.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 577-580

1

79

2

Venetus Lastimeis Hosp(olis) /. \pra(ifecti) murum locaverunt lo(n)g(um) \ p(edes) CXI, aU(um) p(edes) XX, eisde(m) proba[v(erunt)]. 580. Curubi Africae proconsularis, ubi Wilmanns descripsit (I2, 788; VIII, 977 cfr. 12451; D. 5320). C.Caesare imp(eratore), co(n)s(ule) II[IT\l, \ L. Pomponius L.l. Malc[us1] | duovir F(?) 2 | 579.* De his nominibus Illyricis cfr. H.Krahe, Lexikon altillyrischer Personennamen, 1929, s. vv.; de forma nominis D.Rendic-Mio£evic\ Onomastic Studies from Li~ burnian Territory (Slavice scriptum cum compendio Anglico) in Zbornik Instituta za historijske nauke u Zadru, 1955, p. 125 88. * Praefecti, puto, operi faciendo potius quam municipii. Bello civili inter Caesarem et Pompeium Curicum munitum fuisse colligas ex Lucano (Phars. IV 406 88.).

580. * De appellatione imperatoris a Caesare usurpata videas potiseimum K.Kraft, Der goldene Kranz Caesars (Jahrbuch fiir Numismatik und Qeldgeschichte III-IV, 1952-53) p. 64 88. Caesarem consulem quartum a. 45 sine collega fuisse inter omnes constat. 2 Iam tunc Curubis colonia facta esse videtur, quicum convenit quod in coloniis a Caeeare conditis libertini honoribus functi sunt; colonia Iulia Curubis appellatur anno p.C. 155 (VIII, 12452; cfr. T.R.S.Broughton, Romanization of Africa Proconsularis, 1929, p. 48 ss., sed2 vide etiam Kornemann, R E IV, 1, 1900, col. 534). V scriptum est. Malcio, vel Malcus, autem a. 45 duumvir coloniae quintum esse non potuit, sed fortasse, ut Joh.Schmidt putavit, magistratus in oppido ante coloniam deductam gestos adnumeravit. Cur a. 45 unus duumvir Curubi fuerit, non liquet; sin^ulos autem duoviros cum binis aedilibus oppido praefuisse, ut Kornemann 1.1. contendit, mihi persuadere non possum. Cfr. n. 394.

80

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

murum oppidi totum ex saxo | 5 quadrato aedific(andum) coer(avit). 581. Tabula ex lapide arenario (0,55 x 0,18 x 0,29) Emporiis Hispaniae citerioris in muro, nunc Barcinone in museo arcbaeologico, ubi vidit Wickert (P, 2673). C.Coeliu8 Atisi f. \ Ilvir quin(quennalis)1 mur(um), \ turres, portas | fac(iundum) coer(avit). 582. Minio pictum in tribus tegulis repertis in sepulcro prope Falerios novos (S.Maria di Falleri), in quo etiam titulus Faliscus prodiit. Prima et secunda tegula sunt Eomae in museo Vaticano, tertia periit (P, 1988 cfr. p. 735; XI, 3159; CIE, 8352 cum im. del. et p. 113; Vetter, n. 322 i). C.Clipea[rio(8)] | M.f. harasp(ex)1, | sorex2, \ q(uae8tor), c(ensor) VII, \\ heic | cubat, || Plenes

Q.f. 583. Ferentini olim in muro episcopii, nunc in episcopio, ubi Mommsen recognovit (I2, 1526 cfr. 581. x Magistratus municipii Emporitani ex nummis notus (Hubner, R E V, 2, 1905, col. 2527 ss.). — Extremae aetatis liberae rei publicae. 582. l Idem quod haruspex. * Sorex est sacerdos. Etiam M.Clipeario(s), qui memoratur in duabus tegulis in2 contiguo sepulcro repertis, dicitur harisp(ex), sor(ex) (I , 1989). — Titulum dedi ut legit Vetter.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 580-584

81

pp. 740 et 840; X, 5845; im. del. Eitschl, tab. LXXV). L.Poplilio

C.f. | Flacco | poplice statuta1.

584, Ferentini titulus repetitus in duobus lateribus contiguis substructionis arcis (I2, 1522, 1523; X, 5837; D. 5342; im. del. Kitschl, tab. LXVHI, phot. G.Gullini, Archeologia class. VI, 1954, tab. LVI). A.Hirtius A.f., M.Lollius C.f. ce^n^sores1 fundamenta murosque af solo faciunda coerave(re)2 eidemque probavere. In terram fundamentum est pedes altum XXXIII*, in terram ad | idem exemplum quod supra terram silici*. 588. * De feminino genere in statuis dedicatis usurpato cfr. nn. 355 et 958; vide autem statutum in n. 409. Quod infra tres primos versus exsculptum est, utrum anaglyphum fuerit an inscriptio, incertum. 684. l Ferentinatium. Quod primus contendit Borghesi priorem censorem esse patrem consulis a. 43, alterum patrem consulis a. 21 nequaquam certum; antiquiori aetati opus tribuit Gullini, qui effossionibus factis8 monumento inlustrando operam dedit (1.1., p. 185 ss.). coeravere in altero exemplo, quod uno versu continetur. 8 Mommsen putavit fundamenta significare totum opus inscriptionibus suppositum, tam partem inferiorem ex saxis polygoniis quam superiorem ex saxis quadratis, murosque autem ipsum aedincium supra titulos surgens. Sed oportet pro fundamentis accipere partem triginta tres pedes altam sub solo exstructam, muros autem eam aedificii partem quae supra solum tunc exstiterit (aliter de muris, vix recte, sentit Gullini). 4 Id significari puto fundamenta silice, id est saxis polygoniis, facta esse ad 6. Inscriptiones latinae, II.

82

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

685. Ferentini in eodem aedificio in quo n. 584, intus in epistylio portae (P, 1524; X, 5840; D. 5345; im. del. Eitschl, tab. L X V n , phot. G.Gullini, Archeologia class. VI, 1954, tabb. LI, 2 et LVII). A.Hirtius A.f.y M.Lollius fundamenta, \ fornices faciunda que | probavere.

C.f. ce(n)s(ores) coeravere eidem-

586. Ferentini in eodem latere aedificii, in quo nn. 584 et 585, supra portam per quam itur in partem inferiorem aedificii (I 2 , 1525; X, 5839; D. 5344; im. deL Eitschl, tab. LXVII, phot. G.Gullini, Archeologia class. VI, 1954, tabb. LI, 1 et LVII). M.Lollius funda(menta) probavere.

C.f.j A.Hirtius A.f. ce(n)s(ores) | faciunda coeraverunt eidemque

587. Tabula lapidca (0,58 x 1,18 X 0,15) litteris aeneis adhuc inhaerentibus olim Ferentini, nunc Eomae in museo Lateranensi, ubi recognovit Michaelis (I 2 , 1527; X, 5847; im. del. Eitschl, tab. L X X X I I I , phot. A. Bartoli, Rend. Accad. Lincei ser. ViII, vol. IX, 1954, p. 484). P.,M. Saloniei Ti.f. \ aed(iles) \ pavimentum | d(e) s(ua) p(ecunia) f(aciendum) c(uraverunt). idem exemplum quo ea pars murorum quae silioo exstructa est (cfr. A.Bartoli, Bend. Accad. Lincei ser. VIII, vol. IX, 1954, p. 483, fig. 4 et Gullini, tab. XLIX s.). Neutrum exemplum hodie est integrum. — Aetatis, ut videtur, paulo dictatura Sullana superioris (cfr. I.Lugli, Tecnica edilizia romana, 1957, pp. 129, 131).

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 585-589

83

588. Sarcophagus ex nenfro (operculum long. 2,19, lat. 0,70) figura hominis ornatus, repertus a. 1921, vel paulo ante, Ferentii prope Viterbo in sepulcro gentis Salviae (I2, 2634). A.8alviu8l A.f. \ A.n. Crispinus \ anorum(\) LI hi(c) | conditus est. |6 Gessit Ferentei \ Illlvir(atum) quater. \ 8umo(\) supremo | die2 oena ei vixit a I municivibus (conclamatum est)3. 589. Sarcophagus (0,78 x 2,16 x 0,72) repertus a. 1921, vel paulo ante, Ferentii in sepulcro gentis Salviae (I2, 2511). [- Saljvius | [— hono]res omneis \ functus [ ] moriendo Ve[idus]x \ Octob. [C.Calpurn]io Pisone, M.^Acilio co(n)8(ulibus)215 mens[e Xosfer* l]una III*. 588, * De Salviis Ferentiensibus cfr. Suet., Oth. 1: maiores Othonis orti sunt oppido Ferentio, familia vetere et horwrata, atque ex principibus Etruriae; cfr. Tac., Hist. II 50; A.Salvius A.f. scriptum est in operculo sarcophagi. * Non meridie eius diei quo mortuus est, ut Lommatzsch 3putat, sed supremo die vitae, cfr. Buecheler, 1045. De eius modi conclamatione nihil aliunde comperi. Pessime, ut ex imagine photographica mihi VTA\ persuasi, a priore editore I a CENAEIVIO MVR0CIEISV8, unde Lommatzsch interpretatus est " obiit igitur mur(o) oc[c]eisus, cum cenae invitatus esset " et Vetter (Qlotta XVr, 1927, p. 228) cena[ns est ruin]a mur(i) occeisus; oena est una. — Fortasse imperatoriae aetatis ineuntis. 589, l VE I a . 2 A. 67. 3 Mensem supplevi ex glossa apud Pallottino, Testimonia ling. Etr. 858. 4 Animadverte diem etiam mense lunari prisca eius civitatis consuetudine indicatum.

84

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

590. Operculum sarcophagi ex nenfro (long. 2,50, lat. 0,75)figurahominis ornatum, repertum a. 1921, vel paulo ante, cum nn. 588 et 589 Ferentii in sepulcro gentis Salviae (I2, 2635; im. phot. Not. scavi 1921, p. 220). Sex.Salvius A.f. \ vix(it) annos | IHIvir ter.

XXCIIX,

591. Magnus lapifl calcareus repertus a. 1903 prope Troia in Apulia, ubi fuerunt Aecae. Edidit homo doctus loci (I2, 1709). T.Terentiu8 T.f. Taravos1 | vixit annos LXXXIIII, | T.Terentius T.f. Cla(udia)* Taravos, | dictator Fidenis* quater, |5 P.Terentius T.f. 591. l Taravos (cfr. Tarvus n. 574) fuisse videtur originis Etruscae (Schulze, Zur Qeschichle lat. Eigennamen, 1903, p. 373); at posse esse nomen Gallicura contendit Lommatzsch, rectius fortasse Messapicum A.Mayer, Die Sprache der alten IUyrier, 1957, p. 329. * Claudia trihus, ut videtur, Fidenatium ex hoc uno titolo nota. 8 Dictatores Fidenis fuisse constat etiam ex titulo XIV, 4058 (D. 6224) a senatu civitatis imperatori Gallieno posito, ubi annus nominibus duorum dictatorum designatur. At in titulo n. 481 duoviri publicum Fidenatium terminaverunt, unde H.Rudolph (Stadt und Staat in rom. Italien, 1935, p. 19 ss.; cfr. I.I.Luzzatto, Symbolae TaubenecMag dedicatae, Varsaviae-Vratislaviae 1956, p. 461 not. 90) dictatores Fidenates, ut Albanos, posteriore aetate res sacras curavisse asseruit, id quod titulus Gallieno dicatus mihi improbare videtur. Immo equidem crediderim magistratus Fidenatium nonuumquam antiquiore honestioreque appellatione dictatorum sese exornavisse (cfr.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 590-592

vixit annos XXI, XXVII. annos

|

T.Terentius

T.f.*

85

vixit

592. Tabula ex lapide calcario (0,39 x 0,73 x 0,15) a sinistra imminuta, inventa una cum reliquiis aedificiorum Eomanae aetatis a. 1935 in loco qui dicitur Serra di Fico, quinque fere chiliometris ab Ausculo inter septemtriones et orientem versus, ubi pro limine adhibita erat aedium. Adservatur in schola oppidi Candela (E.Bartoccini, qui supplevit, Archivio storico pugliese VIII, 1955, p. 17 ss. cum im. phot. et del., inde Ann. ipigr. 1961 n. 310; quaedam emendavi ex imagine photographica). [ Cal]edu8, | [- - -] M.f. (centuriones) IIvir(i)1 | [— macet]lum, tabern(as), portic(us), |6 | [de sua pecu]n(ia) coloneis Firman(eis)2 [fac(iendum) curaver]unt. n. 527). 4 Contra id quod exspectes, avus et pater cognomine utuntur, nepotes sive filii carent. An nepotes cognomine abstinuerunt, quod Taravos in Apulia peregrinitatem redolerett 592. x (centuriones) Ilvir(i) scriptum est a dextra litteris maioribus spatium duorum versuum obtinentibus; centuriones in coloniam deductos factos esse duoviros consentaneum est (cfr. Ae.Gabba, Athenaeum, n.s. XXIX, 1951, p. 247 s.). • Colonos dictos esse Firmanos putat Bartoccini a legione in qua militaverint; ipse vocem potius ab appellatione coloniae duxerim. Quin enim coloni deducti sint prope eum locum ubi lapis inventus est, vix dubitandum esse videtur, quamvis nullum adhuc huius coloniae testimonium exstet. Atque hoc esse Horatianum oppidulum, quod versu dicere non est (Hor., SaL I 5, 87), recte videtur Bartoccini adnrmavisse eo

86

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

593. Tabula aenea reperta a. 1548 prope Firmum Picenum una cum n. 232, nunc Parisiis in bibliotheca nationali (P, 383; IX, 5351; D. 6132; im. del. Eitschl, tab. XCVII). L.Terentio(s) L.f., \ C.Aprufenio(s) C.f., \ L.Turpilio(s) C./., | M.AWani(o8) L.f., | 5 T.Munatio(s) T./., | quaistores1, \ aire moltaticod2 | dederont.

594. Prodiit in portu Firmi Piceni in alveo fluminis Ete vivo. Periisse videtur (I2, 1921; IX, 5369). Q.(?) Attius C.f. | [- Se]ptumius C.f.y | ai* d(iles), | [- Cd\esonius P.f. |6 q(uaestor) aquam | d(ecurionum) d(ecreto) | curaverunt1. potissimum argumento nisus quod Horatius pernoctandi causa Ausculum non adscendit novem fere chiliometris a via qua iter faciebat (cfr. I.Lugli, Festschrift fiir B. Egger, Beitrdge zur dlteren europdischen Kulturgeschichte I 1952, p. 293). Coloniam a triumviris, ut puto, deductam (de Sulla cogitavit Bartoccini) mox defectu hominum cum municipio Ausculano contributam esse existimes, si quidem nomen periit. ^"f. ". V-^^CCTQ.. £pCf**..,■>*!£, 598. x De numero quaestorum coloniarum Latinarum vide n. 534. De Terentiis Firmanis cfr. n. 515 not. 9. Firmum colonia Latina deducta est a. 264 (Vell. I 14, 8) nec multo post titulus scriptus esse videtur. f Cfr. nn. 45, 130 a, 683. 594.

x

De locutione aquam curare cfr. nn. 637 et 684.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 593-597

87

595. Formiis al Castellone, ubi Mommsen recognovit (P, 1563; X, 6105; D. 5329). L.Cemoleius L.f., L.Statius L.f., | Q.Paccius M.f., aid(iles)1 d(e) s(enatus) s(ententia) \ portas faciundas dederunt \ eisdemque probaverunt.

596. Formii8, postea in villa quae dicitur Ciceronis, ubi vidit Mommsen (I 2 , 1565; X, 6108; im. del. Ritschl, tab. LX). [T]i.Mes8ius Q.f., C.Acilius M.f., \ [C]n. Mevius Cn.f. aid(iles) murum \ et aream claudendam ex \ sen(atus) sen(tentia) faciundum

curavere |5 eisdemque probavere.

597. Formiis extra pontem, ubi vidit Mommsen (I 2 , 1564; X, 6111; D. 5576). [ | a]ed(ilis) iter(um) solus1, augur, | [for]nices de pequn(ia) public(a) \ [fa]c(iendos) coer(avit) idemq(ue) prob(avit).

595. x De tribus aedilibus Formias, ut Arpinuui et Fundos, regentibus vide n. 546. 597. x Aedilis solus Formiis creabatur iis annis quibus census agebatur; aedilis solus est etiani in titulo X, 6016, aedilis solus quinquennalis in X, 6015; cfr. H. Rudolph, Stadt und Staat in rom. Italien, 1935, p. 63 s.

88

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

598. Parallelepipedum ex lapide calcario (0,57 x 1,81 x 0,34) repertum a. 1957 in pila ecclesiae cathedralis oppidi Frigento provinciae Abellinatis. Exstat ibidem (mecum officiose communicavit O. Onorato, qui editurus est in Rend. Accad. ArcheoL Napoli). C.Quinctius C.f. Valgus1, \ L.Sepunius L.f. quinq(ue)n(nale8) \ murum, portas, forum, porticus, curia(m)j ci8terna(m) \ de d(ecurionum) 8(ententia) facie(ndum) curar(unt) eid(emque) prob(arunt). 699. Parallelepipedum ex lapide calcario (0,50 x 1 x 0,25) repertum a. 1957 eodem loco quo n. 598. Ibidem adservatur (mecum officiose communicavit O.Onorato qui editurus est in Rend. Accad. archeol. Napoli). M.Paliu8 M.f. Illlvir \ i(ure) d(icundo) d(e) 8(enatu8) s(ententia) porticum \ quom maenianei(s) 598. * Idem est atque possessor Sullanus eiusdem nominis qui magistratus gessit Aeclani et Pompeis, quae oppida item munince aedinciis instruxit (nn. 523, 645, 646). Forma recentior murum non offendit (cfr. n. 608). — Heliquiae Romanae aetatis et tituli in oppido quod nunc Frigento appellatur nuper ab Onorato effossi multis aliis titufis ibidem repertis accedentes (cfr. IX, p. 91) conflrmant, id quod Mommsen dubitaverat, municipium, aliunde ignotum, ibi exstitisse (cfr. O.Onorato, La rU cerca archeologica in Irpinia, 1960, pp. 35 et 57 s.). Galeriae tribui oppidum attributum fuisse putaverim (cfr. n. 921).

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 598-602

1

89

5

| in foro et fornic[em] | qua in foro eitu[r] \ f(aciendum) c(uravit) i(dem)q(ue) p(robavit). 600. Prope Rocca S.Felice, in agro, ut videtur, oppidi quod fuit ubi nunc est Frigento (cfr. nn. 598, 599). Descripsit Dressel (I2, 1719; IX, 1027; D. 5621). P.Maiu[8] M.f.j | P.Alliu8 M.f. | praef(ecti)1 8olar(ium) f(aciendum) c(uraverunt). 601. Fundis loco antiquo in moenibus oppidi, ubi vidit Mommsen (I2, 1557 a; X, 6233; D. 6280). Q.Oavius Q.f. Nauta, | M.Caius C.f., \ G.1 Braccius C.f. \ aed(iles)2 ex s(enatus) c(onsuUo) fac(iendum) coer(arunt) |6 eidemq(ue) probar(unt). 602. Fundis prope portam Eomanam, ubi vidit Mommsen (I 2 ,1558; X, 6238; D. 5323). 599. x Maeniana circa forum Aeclani facta memorat titulus nescio cuius aetatis IX, 1148 = D. 6360. Cfr. n. 598. — In titulo primi, ut videtur, p.C. saeculi, haud longe a Eocca S.Felice inventi (Not. scavi 1925, p. 96) in agro, qui oppidi quod nunc Frigento appellatur fuisse videtur, memoratur, ut S.Panciera me admonuit, Ilvir. 600. * Praefecti, puto, pagi vel vici. 601. x Duo alii tituli gemeili (I 2 , 1557 b,c) eodem fere loco exstant; in altero, quamquam spatium adest, v.5 numquam inscriptus fuit. x In reliquis exemplis est 0. * De tribus aedilibue qui Fundis praefuerunt cfr. n. 546.

90

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

M.Nellius M.f.j \ A.Octavius C.f., | L.Ursius A.f. | aid(iles) | 6 murum, portam, turris | faciunda ex 8(enatus) c(onsulto) coe[r(averunt)] \ eid(em)que probav(erunt). 603. Fundis supra portam civitatis, quae dicitur la Portella, ubi vidit Mommscn adhucque exstat (I2, 1559; X, 6239; D. 5324; cfr. I.Lugli, Tecnica edilizia romana, 1957, p. 153 not. 2). L.Numistronius L.f. M.f., M.Runtius L.f. portas, turreis, murum faciund(a) coerarunt | 5

Decian(us), \ C.Lucius Mess^ianus)1 \ aed(iles) \ ex s(enatus) c(onsulto) eisdemq(ue) probarunt.

604. Fundis in turri del Riparo, ubi vidit Mommsen. (P, 1560; X, 6242; D. 5325). C.Valerhis C.f. Triarius1, \ M.Runtius L.f. Messia^nus) iter(um), \ C.Afiedius C.f. Sexsti(anus) aed(iles) | ex s(enatus) c(onsulto) f(aciendtim) locaverunt, | 5 M.Runtius L.f. Messianusy \ C.Afiedius C.f. Sexstiamis2 \ probaverunt. 603. x Idem memoratur in titulo sequenti, unde cognomen suppletum est. 604. x C.Valerius C.f. Triarius fuit legatus Luculli bello Mithridatico, sed num idem sit atque aedilis qui hic memoratur, valde incertum (de Valeriis Triariis cfr. H.Volkmann, R E VIII A, 1, 1955, col. 232 ss.). a Tertius aedilis desideratur fortasse quod iam mortuus erat.

XIV. MAGISTKATUS ET SACERDOTES, 602-606

91

605. Furfone loco antiquo in caraera facta ex saxis quadratis (la Fontana) prope Carisciano non longe ab ecclesia S.Mariae de Furfone. Eecognoverunt Brunn et Dressel (I2, 1804; IX, 3521; im. del. Ritschl, tab. LXIV). T.Aienus V(ibi) f. L.l. Billo, | Q.Caesienus C.f., | mag(istri) pagi ciundum) c(oeraverunt)

Med(- - -), L.Billucidius Q.f. Post(umus), C.Opsius1 de v(ici) s(ententia) f(ai(dem)q(ue) p(robaverunt).

606. Tabula reperta a. 1807 una cum duobus lavacris et fistulis plumbeis Grumenti, ubi Mommsen vidit (I 2 , 1690; X, 221; D. 5665; im. del. Ritschl, tab. LXXVIII). Q.Pettius Q.f. Tro(mentina) Curva, | C.Maecius C.f. Ouf(entina) pr(aetores) \ diiovir(i)1 bal605. Huno paguin unum vicum effecisse putat S.Accame (Bull. Mus. Imp. XIII, 1942, p. 23), id quod mihi in dubitationem revocanduin esse videtur. Etenim et magistri pagi de sententia vici (scil. Furfensis, cfr. nn. 508 et 637) se fecisse dicunt et plures magistros cognovimus aliorum pagorum (X, 855 = D. 5653 e; XI, 3040 = D. 106 anni 4/3; XII, 4678 = D. 5421), ita ut haud facile existimes omnes ex singulis vicis constitisse. Nec recte videtur A.Grenier (Daremberg-Saglio, Dictionnaire V, 1915, p. 860) existimavisse nullos magistros vici Furfone fuisse quod ibi magistri pagi sedem habuissent (cfr. Accame, p. 24 not. 84); certe aediles Furfone fuerunt (cfr. nn. 508 et 637). 606. x Magistratufl esse videntur coloniae a Sulla deductae; nihil autem interesse videtur inter praetores, duoviros et praetores duoviros (cfr. quae dixi apud V.Ussani, Guida allo studio della civilta romana I", 1959, p. 310).

92

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

neum2 ex \ d(ecreto) d(ecurionum) de peq(unia) pob(lica) fac(iundum) cur(averunt), | 5 Q.Pettius Q.f. probavit. 607. Grumenti tabula, quam auctor Grumentanus descripsit et postea imminutam (0,54 x 0,54) in bibliotheca municipali vidit Patroni. Nunc, ut G. Barbieri me docuit, pars quae superest exstat in museo Eegino (I2, 770; X, 220; D. 5331). [Se]x., Q.Poppaedi[e]i Sex.f. | [S]er(gia), C.Aebutius C.f. | [G]al(eria) (vel [F^al^erna)1 aediles2 moerum \ [p]edes CIOCC* de sua | 6 [p]equnia faciundu[m | c]oeraver(unt) Ser.Sulpici[o], \ M. Marcello co(n)s(ulibus)A. 608. Grumenti, ubi vidit Mommsen (I2, 758; X, 219; D. 5330; im. del. Eitschl, tab. LXXXV). C.Bruttius C.f. | Ser(gia) aed(ilis) pro q(uaestore) | mur(um) p(edes) CC de sua | peq(unia) 1

Balnea Grumenti reetituta sunt aetate Aureliani (X, 222 = D. 586).

607. l In titulis Grumentinis (cfr. n. 606 et 608) occurrit etiam tribua Pomptina (X, 226 = D. 6451), cui re vera oppidum adscriptum fuisse putat L.R.Taylor, The Voting Districts in the Boman Republic, 1960, p. 274. 2 Nisi tertius aedilis in locum demortui suffectus est, etiam Grumenti tres aediles fuisse statuas (cfr. n. 546). 3 Post CIOCC lacuna, quam dedit Corpus, nulla est. 4 A . 51.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 606-611

93

5

faciundum | coer(avit) P.Cornel(io)j | Q.Caecil(io) cofoWulibus)1. 609. Herculanei, nunc Neapoli in museo nationali, ubi descripsit Mommsen (P, 1625; X, 1457; D. 5578; im. del. Eitschl, tab. LXXVHI). M.8puriu8 M.f. | Men(enia)1 Rufus Ilvir | i(ure) d(icundo)2 macellum d(e) \ 8(ua) p(ecunia) f(aciendum) c(uravit) eid(em)q(ue) pro(bavit). 610. Herdoniae in aedibus privatis, ubi Kaibel et Dressel descripserunt (I2, 1708; IX, 689). C.DaHmiu8 C.f. \ aed(ili8), praetor1, | Bwia Sabuli /., | Dasimi (uxor). 611. Tabula ex lapide calcario (0,74 x 0,58) reperta a. 1773 Hispelli, nunc ibi in curia, ubi Bormann descripsit (XI, 5281). 608. *A. 57. 609. l Tribus Herculanei. 2 Duoviros Herculanenses a meddicibus Oscis derivatos esse putat F.Sartori, Pro~ blemi di storia costituzionale italiotaf 1953, p. 67 88., id quod ipse dubito (cfr. quae scripsi in Omagiu lui C.Daicoviciu, 1960, p. 141 ss.). — Titulum esse aetatis Augusti ineuntis recte, puto, iudicat O.Onorato. 610. x Beloch (Rom. Geschichte, 1926, p. 502) statuit C.Dasimium aedilem et praetorem fuisse civitatis quae fuit ante municipium post bellum sociorum constitutum. Sed etiam duoviri vel quattuorviri vulgari more praetores appellari potuerunt (cfr. n. 527).

94

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

L.Falius IIIIvirK

L.f. Tinia

\ cens(or), pr(aetor)

bis

612. Tabula ex lapide calcario (0,59 x 0,37) Hispelli parieti inserta ecclesiae S.Laurentii, ubi Bormann descripsit (XI, 5288). L.Turius

L.f.

\ Illlvir,

aed(ilis)1.

613. Cippus ex lapide calcario (0,64 x 0,43) Hispelli ad ianuam curiae, ubi Bormann descripsit (XI, 5282). T.Laterius

T.f.

\ Illlvir

i(ure)

d(icundo).

614. Saxum ex lapide calcario (0,72 x 0,59 x 0,20) repertum Hispelli, ubi adservatur in curia (Hu. Ciotti, Bull. com. LXXI, 1943-1945, Appendice p. 53; Ann. epigr. 1948, n. 102). Q.Statius

P.f.,

| P.Sufenas

T.f.

|

Ilvir(i)1

611. l Pr. bis IUIvir unum honorem significare puto (cfr. X, 817 = D. 5726; XIV, 2070 = D. 6183); vide ad n. 606. Titulum positum e^sse ante coloniam a triumviris deductam recte opinatus est Bormann; L.Falius Tinia quattuorvir igitur fuit munucipii post bellum sociorum constituti. Posteriore, ut videtur, aetate tabula alium titulum accepit: Kuspuleia L.f. Rufa. 612. J L.Turium quattuorvirum et aedilem fuisse mihi magis placet quam quattuorvirum aedilem. De aetate tituli cfr. etiam Beloch, Eom. GeschicfUe, 1926, p. 513. 614. x Duoviri sunt coloniae, quam a triumviris deductam esse (cfr. Kornemann, KE IV, 1, 1900, col. 525) Ciotti 1.1. novis argumentis confirmavit.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 611-617

ex d(ecreto) | d(ecurionum) faciun(dum) r(averunt) \ idemq(ue) pro(baverunt).

95 5

| coe-

615. Duo fragmenta lapidis Tiburtini Interamna Naharte (Terni) in museo, ubi Henzen et Bormann descripserunt (I 2 , 2099; X I , 4221, 4222). [-] Valer[ius - -, - -]ius Sex.f. \l]acus, aqu[ae ductum^] fac(iendum)

Illlvir(i) \ coer(averunt).

616. Basis ex lapide Tiburtino reperta Interamna Naharte (Terni), nunc ibi in museo, ubi Henzen et Bormann descripserunt (I 2 , 2098; X I , 4210; im. del. Ritschl, tab. LXX). L.Licinius d(icundo).

L.f.

| Lucullus

\ Illlvir

i(ure)

617. Tabula ex lapide calcario Interamniae Praetuttiorum (Teramo), nunc ibi in curia, ubi Dressel recognovit (I 2 , 1903a; IX, 5074; D. 5671). Q.,C.Poppaeei Q.f.1 patron(i) | municipi et 2 coloniai \ municipibus, coloneis, incoleis, \ hospi615. Partem sinistram (Valer- - - acw aqu) cum dextra coniungi posse putavit Bormann. Municipium constat a. 81 conditum esse (XI, 4170 = D. 157). 616. Num cum Liciniis Lucullis urbanis quadam con8anguinitate coniunctufl fuerit, ignoramus. 617. ^Q.Poppaeus Q.f. redit in titulo n. 618. * Apparet post coloniam a Sulla Interamniam deductam su-

96

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

tibus, adventoribu8 | 5 lavationem in perpetuom de | sua pecunia dant. 618. Tabula ex lapide qui dicitur breecia reperta Interamniae Praetuttiorum, nunc ibi in curia, ubi Barnabei descripsit (I2, 1904; D. 6562). Q.Poppaeo Q.f. | munic(ipe8) et colon(i)1 | patrono. 619. Cippus ex lapide calcario (2,25 x 0,72 x 0,20) repertus anno fere 1893 Interamniae Praetuttiorum, ubi exstat (I2, 1905 cum im. phot.; D. 5393a). L.Fistanus L.f., | [L.]Tettaienu8 L.f. \ Barcha1 | IIvir(i)2 | \i\ter in campum ex c(on8criptorum) d(ecreto) \6[p]equnia8odorum | campi* faciundum \ coeravere eidemq(ue) \ probavere. in latere dextro: Extra agr[u]m \ precar(io).

\ maceria(m)

in

perius municipium, ut alibi factum est, mansisse (cfr. quae dixi Mem. Acc.Lincei,&eT. VIII, vol. II, 1950, p. 285). Eodem loco fuit fragmentum tituli gemelli (I 1 , 1903 b ; IX, 5075), ubi ante pecunia defuisse sua Dressel adnotavit. 618. * Cfr. n. 617. 619. x Barcha minoribus litteris scriptum. a Ilvir a dextra inter v. 1 et 2. Sunt duoviri coloniae Sullanae (cfr. nn. 617, 618); municipio enim octoviri praefuerunt aliunde, quod (cfr. IX, 5067 = D. 5666). a Socii campi sciam, ignoti. — Titulus gemellus (I f , 1906; IX, 5076; D. 5393), quo hic suppletur, periit. Ilvir autem in illo defuit, in v. 5 traditur pecunia, in ultimo lateris praecario.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 617-622

97

620. Cippus parvus litteris olim aere fortasse repletis Larini in hortis privatis, ubi vidit Dressel (P, 1711; IX, 726). Q.Pulli(us) V(ibi) [/.] | mag(ister) p(agi) de | del(ectorum)1 8(ententia) f(aciundum) c(oeravit) i(demque) p(robavit). 621. Tabula reperta anno fere 1853 in oppido Prezza, ubi fuit pagus Lavernae, haud procul a Sulmone. Kecognovit Dressel (I2, 1794; IX, 3137; D. 5643; im. del. Eitschl, tab. XCIV). T.Annius T.f. Rufus, | L.Septimius 8a(lvi) f. DentiOj \ L.Annius T.f. Gritto, magistr(i)1 \ ex pagi d(ecreto) scaina(m) fae(iundam) coir(averunt). | 5 T.Annius T.f. Ruf(us), L.(Annius)2 T.f. Oritto | probaverunt.

622. In oppido Hispaniae Lucenti (Alicante). Periisse videtur (I2, 2275; II, 3561). 620. ^ Delecti vel adlecti vel lecti consilium quoddam pagorum vel vicorum effecerunt (cfr. n. 305 et I.I., X, 3 ad n. 6). 621. l In altero titulo eiusdem pagi (n. 57) quattuor magi8tri memorantur. Ex tribus magistris duo fratres sunt. a Spatium vacuum relictum est ad nomen Annius repetendum. 7. Inacriptionea latinae, II.

98

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

[-] Tadiu8 M.f. (rim) | faciun(dam)

\ Ruf(us) praef(ectus)1 coer(avit).

tur-

623. Lapis mollissimus arenarius litteris vetustissimis et alte incisis Luceriae apud Lombardi, ubi descripsit Mommsen. Iam periit (I2, 1710; IX, 800). [- - -]us N.f., | [- - -]vius L.f., | [- - -]us C.f. | [praif]ecteix | 5 [turreis,] portas | [moiro]sque | fecerunt af \ [solo eisdemque probarunt]2.

624. Tabula marmorea reperta Lunae a. 1857 in cubiculo quodam ornato una cum n. 626, nunc Florentiae in museo archaeologico, ubi descripsit Bormann (I2, 2092; XI, 1345; im. del. Ritschl, tab. XCIII). M.Minatio M.f. Gal(eria)1 vir(o) iter(um)2.

622.

x

\ Sabello \ duo-

De eiuB modi praefectis cfr. n. 539.

628. * De eius modi praefectis cfr. n. 539. a Supplementa, quae F.Ribezzo, Biv. Indo-Gr.-Ital. VI, 1922, p. 310 proposuit, minus probabilia. — Titulus tribuendus esse viaetur coloniae Latinae a. 315 (Diod. XIX 72, 8) vel 314 (Liv. IX 26, 5) deductae. Municipio, quod post sociorum bellum coloniae successit, quattuorviri praefuerunt (cfr. n. 502). 624. * Est tribus Lunensis. 2 Duovir coloniae Romanae deductae a. 177 (Liv. XLI 13, 4; cfr. n. 325).

XVI. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 622-627

99

625. Basis (0,85 X 0,65 x 0,65) reperta a. 1890 Lunae suo loco in aedificio antiquo, quod fuit infra ecclesiam S.Marci. Vidit Bormann (I2, 2093; XI, 6959; D. 5437). L.Titinius1 L.f. \ Petrin(ianus) duovir \ signa dhenea public(e) \ sarsit et reposit et basis | 6 quae derant de suo. 626. Tabula marmorea reperta Lunae una cum n. 624, nunc Florentiae in museo archaeologico (I2, 2094; XI, 1437; D. 6602; im. del. Eitschl, tab. XCIII). L.Titinio L.f. Petriniano1 coloni et incolae.

Ilvir(o)

iter(um) |

627. Cippus Narbone in museo lapidario, ubi vidit Hirschfeld (I2, 2282; XII, 4389; D. 6966). T.Cominius interrex2.

C.f. Po[l(lia)Y | duomvir, aedilis, |

6 2 5 . l Complures Titinii Lunae innotuemnt (L. Banti, Luni, 1937, p. 113 8.); cfr. n. 626. — Aliae bases ibidem prodienmt (XI, 6956-6958; 6960-6964), quarum duae non inscriptae. 626. * Ad eundem hominem videntur pertinere tituli mutiU XI, 1348, 1349; cfr n. 625. 627. x Tribus Narbonensium. a Magistratus coloniae civium Romanorum deductae a. 118 (Vell. I 15, 5). De interregibus municipalibus n. 555; cfr. potissimum I.Giannelli, Diz. epigr. IV, 1924, p. 78.

100

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

628. Ara ex lapide Tiburtino in aede S.Pellegrini agri Narniensis, ubi vidit Bormann (I 2 , 2097; XI, 4125). C.Ian[t]ius coiravere.

C.f., H(erius)

Coden[- -]l | aediles

629. Tabula ex lapide calcario Naronae (Vid) rauro aflixa privatarum aedium, ubi Hirschfeld vidit et adhuc exstat, ut B.Gabricevi6 imagine photographica missa mecum officiose communicavit (I 2 , 2291; H I , 1820 cfr. 8423; D. 7166). Q.Safinius Q.f., | Sex.Marius L.l. \ mag(istri)1 Naro(nae), \ Q.Marcius Q.f., | 5 P.Annaeus Q.l. Epic(adus)2 \ q(uaestores)z \ tur(rim) fac(iendam)4

coir(averunt). 630. Tabula (0,50 x 0,80 c.) ex marmore Graeco, ut mihi visum est, reperta a. 1853 Nolae, nunc ibi 628.

x x

Post N nulla aha Httera fuisse videtur nisi V.

629. Narona vicus fuit ante municipium a Caesare vel ab Augusto constitutum; colonia autem Iulia facta esse videtur Tiberio imperante (cfr. quae dixi Mem. Acc. Linceiy ser. VIII, vol. II, 1950, p. 318 et II confine nordorientaU delVItalia romana, Dissert. Bem., ser. I, fasc. 6 1954, pp. 71, 99); a Caesare dictatore coloniam eo deductam esse putat B.Saria, Laureae Aquincenses I, 1938 ( = Di88ert. Pann., ser. II, n. 10), p. 250. a Idem homo aedem Libero Patri Naronae dedicavit (n. 206). Evicadus scriptum3 est in sequenti versu, sed revocatum ad superiorem. Quaestores vici hic tantum, quod sciam, memorantur; quaestores pagi occurrunt4 in Aquitania, cfr. XIII, 5 (D. 6963), 412 (D. 6961). Ad murum turrimque Naronae pertinet etiam frustulum Ia, 2293.

XVI. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 628-633

101

2

in aedibus De Sena, ubi vidi (I , 1611; X, 1271; D. 6343). M.Salvio nefic(io) dei

Q.f. \ Venusto, Caesaris1.

\ decurioni

| [be]-

631. Basis ex lapide calcario (0,59 x 1,30) reperta inter Sermoneta et Ninfa in agro Norbano. Vidit Hiilsen (I 2 , 363; disputavit S.Panciera, Epigraphica X X I I , 1960, p. 13 ss.). L.Rahio(s) L.f., (vel [co]e[ravere]).

C.[—]

| aidiles [d]e[dere]

632. Prope vicum Cascia agri Nursini. Servavit Gudius (I 2 , 1893; IX, 4623). C.Vettlaeus T.f., | C.VeUidia1 T.f., | Caesidia T.f., | Q.VeUlaeus C./., | 6 C.(Vettlaeus) C.f. Rufus pont(ifex). 633. Basis ex lapide Tiburtino Ocriculi inserta parieti turris ecclesiae cathedralis. Descripsit Bormann (I 2 , 2096a; X I , 4092a). 630. x Cfr. legera coloniae Genetivae Iuliae Ursonis (P, 594; II, 5439; D. 6087, c. CXXV). De magistratibus municipalibus beneficio Caesaris imperatoria aetate creatis St.Braasloff, Wiener Studien XXV, 1903, p. 324 ss.; deus Caesar est etiam in carmine sepulcrali VI, 14211 et in titulo Capuano X, 3903 I 5. 631. Recte Norbae tribuit Panciera addens ex hoc quoque titulo constare aediles in coloniis Latinis fuisse. — Saec III-II. 632.

l

Intellege Suettidia vel simile nomen.

102

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

C.Tertau8 P.[/.] | Ciamus \ basim fac(iendam)j signum st[a(tuendum)] \ ex s(enatus) c(onsulto) coer(avit). 634. Epistylium repertum a. 1755 in via Ostiensi ad octavum lapidem a basilica S.Pauli, nunc Eomae in claustro coenobii S.Pauli, ubi recognovit Zangemeister (P, 1424; XIV, 426; D. 6133). C.Tuccius uxor.

L.f.

Vot(uria)1

duomvir.

\

Attia

634 a. Titulus inscriptus trunco arboris, in quo sinistrum pedem ponit C.Cartilius Poplicola marmorea statua effictus. Statua reperta est a. 1938 Ostiae in gradibus aedis Herculis (cfr. n. 128), ubi exstat (H.Bloch, Scavi di Ostia III, 1958, p. 209 ss. cum im. del., figg. 93, 94 et phot., tab. XLIV). C.Cartilius plicola\[e]\.

C.f. | duo(m)viru(m)

tertio | Po-

633. Eiusdem tituli aliud exemplar prodiit (I 2 , 2096 b ; XI, 4092 b ; cfr. etiam C.Pietrangeli, Epigraphica III, 1941, p. 143), ita ut Cianius videatur plures bases faciendas curavisse. 634. x Tribus coloniae Ostiensis; altera tribus est Palatina (cfr. L.K.Taylor, The Voting DwtricU of the Boman Bepublic, 1960, p. 322 s.). 684 a. De Poplicola, cuius alii tituli Ostiae prodierunt, cuiusque magnincentissimum sepulcrum prope Porta Marina exstitit, luculentissime egit Bloch, qui recte statuit eum honores capessere coepisse circa a. 35.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 633-637

103

635. Prope vicum Pescosansonesco in Paelignis. Vidit De Kino (P, 1801; D. 5575). [- - -] | Sentius (7./., P.Vettius T.f., L. Avidius L.f., | CArrius L.f., | T.Vinuci\us Tit(- -) /., L.Ateius V(ibi)f., | 5 mag(istri) Mart(is) fornice(m) | et parietes caementicios \ ex pagi decr(eto) faciundum \ coer(arunt) probaruntq(ue). 636. Paesti, ubi vidit Antonini a. 1745 (I2, 1682; X, 480). P.Claudius C.f., \ C.Sexstilius L.f. | duovirei1 | de sen[atus sententia]. 637. In ruinis oppidi Ansidonia, id est Peltuini in Vestinis, prope ianuam, postea in proximo vico Castelnuovo, ubi recognovit Dressel (I2, 1803; IX, 3435). P.Novelledius

V(ibi) /., T.Cominius

Sal(vi)

Initio exaratum fuerat iterum. Num prius scriptum fuerit duovir posteaque accesserit littera Vf cum Poplicola duovir quintum factus esset, ut Bloch contendit, dubitandum mihi esse videtur eo magis quod inter duovir et iterum maius spatium exstitisset (cfr. fig. 94); de forma duomvirum cfr. n. 536. Poplwolae alia manu casu dativo postea additum esse, cum Cartilius cognomen Popbcolae accepisset ex meritis quae in sepulcro celebrantur, vidit Bloch. 636. l Duoviros esse coloniae Latinae deductae a. 273 (Liv., Per. XIV; Vell. I 14, 7) statuit Beloch, Rom. Geschiehte, 1926, p. 492; cfr. F.Sartori, Problemi di storia costituzionale italiotat 1953, p. 103.

104

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

/., | a(ediles) v(ici) F(urfensisl)1 v(ici) s(ententia) c(oeraverunt).

o(pus) d(e)

638. Tabula desecta ab urna, reperta Perusiae, ubi adservatur in museo. Descripsit Bormann (XI, 1934; D. 2685). C.Atilius A.f. Olabrio | Illlvir quinq(uen~ nalis)1, praef(ectus) fabr(um) | delai(us) a co(n)s(ule)2, praef(ectus) cohor[tis] \ Tyriorum sagittar(iorum), | 6 Titia A.f. minore natus2. 639. Polae in arcu portae quae dicitur Ercole (V, 54; I.I., X, 1, n. 81 cfr. p. 275 cum im. phot.). L.Cassius C.f. Longin(us),1 \ L.Calpurnius L.f. Piso2 | Ilvir(i) quinq(uennales)*. 637. * F(urfonensi8) (cfr. n. 508) proposuit Garrucci, sed Mommsen minus probare videtur, cum vocabulum faciendi in eius modi formulis vix omitti posse opinetur; at cfr. nn. 594 et 684. 688. x Quattuorvir quinquennalis municipii quod fuit ante a. 40 (cfr. XI, p. 353 et A.Degrassi,a Memorie Accad. Lincei, ser. VIII, vol. II, 1950, p. 328). De tribunis militum, praefectis fabrum, comitibus a consulibus vel a proconsulibus ad aerarium delatis cfr. Mommsen, Rom. StaaUrecht I 3 , 1887, p. 300. 3 Nomen matris more Etrusco adiectum. 689. - Frater fuisse videtur C.Cassii qui Caesarem necavit, non consul, ut Mommsen existimavit, anni p.C. 30, qui Lucii filius fuit. * Consul a. 58, quem etiam ex nn. 423, 424 Polae fuisse constat. 3 Verbi quinq. postea erasi minima vestigia exstant. — Porta Ercole est porta primorum

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 637-641

105

640. Tabula ex marmore Graeco (0,43 x 0,42) reperta a. 1814 Pompeis in foro ante introitum principalem basilicae, nunc Neapoli in museo nationali (P, 1627 cfr. p. 840; X, 794; D. 5538; im. phot. O.Onorato, Eendic. Accad. archeol. Napoli XXVI, 1951, inter pp. 116 et 117; Iscrizioni pompeiane. La vita pubblica, 1957, inter pp. 48 et 49; del. Eitschl, t a b . L X X V H I ) . V(ibius) Popidius | Ep(idi)1 2 6 porticu8 | faciendas | coeravit.

f. q(uaestor)

\

641. Duae tabulae ex lapide Tiburtino, eodem titulo inscriptae, repertae a. 1823 Pompeis in therinis, ut videntur, nunc Neapoli in museo nationali (I 2 , 1628; X, 819; D. 6356). moenium coloniae, quam, statim post proelium Philippense, a. 42 vel 41 deductam esse statui (Atti Istituto Veneto CII, pars II, 1942-1943, p. 667 ss.). 640. * Ev(idi) potius quam Ep(i), quod praenomen ex titulo uroano I 2 , 36 novimus (cfr. Vetter, nn. 22 b et 123 d et Munzer, R E VI, 1, 1907, col. 58 8.). Vj3pidius V.f. meddix publicus porticum quandam faciendam dedit, ut cognovimus ex titulo Osco (Vetter, n. 13; Onorato, Iscrizioni, n. 41). De Popidiis Pompeianis Onorato 11. 11. s Videntur esse porticus circa forum. — Ex forma nominis existimes titulum positum esse ante coloniam a Sulla a. 80 deductam, inter a. 89, quo anno oppidum Romanis se dedidit, et 80, Onorato auctore. Popidium enim quaestorem fuisse municipii post deditionem constituti putat Onorato, id quod dubitandum mihi esse videtur (cfr. quae ipse scripsi Mem. Accad. Lincei, ser. VIII, vol. IJ, 1950, p. 286 s. et Ae.Gabba, Athenaeum n. s. XXXVII, 1954, p. 287 s.'). An fuerit quaestor vici ex Pompeis captis constitutiT De magistra-

106

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

L.Caesius C.f. d(uum)v(ir) i(ure) d(icundo), | C.Occius M.f.j | L.Niraemius A.f. Ilv(iri)1 | d(e) d(ecurionum) s(ententia) ex peq(unia) publ(ica) | 5 fac(iundum) curar(unt) prob(arunt)que. 642. Fragmenta ex lapide Tiburtino reperta Pompeis, nunc ibi in museo. Eecognovit Hommsen (I 2 , 1629; X, 937; D. 5335; cfr. O.Onorato, Rendic. Accad. archeol. Napoli XXVI, 1951, p. 153 not. 2). [-] Cuspius T.f.j M.Loreiu[s] M.f., \ duovir(i)x [d(e)] d(ecurionum) s(ententia) murum [e]t \ plumam2 fac(iundum) coer(averunt) eidemq(ue) pro(baverunt). 643. In oppido Scafati prope Pompeios. Periit (P, 1630; X, 938; D. 6355). [-] Cuspius T.f.j M.Loreius

M.f., |

IIIIvir(i)y

tibus Pompeianis Onorato 11. 11. et F.Sartori, Problemi di storia costituzionale itoliota, 1953, p. 69 ss. Alter quaestor est in n. 1130. 641. x IIV litteris maioribus scriptum a dextra vv. 2 et 3. Ita dicuntur aediles qui, cum uno duoviro iure dicundo coniuncti, quattuorviri appellari non potuerunt (cfr. n. 643). L.Nir(aemius) Il(vir) occurrit in programmate I 2 , 1658 (D. 6398 a). 642. x Iidem cum aliis duobus viris dicuntur quattuorviri in tituio n. 643. 2 Quid pluma significet, incertum (cfr. K.Scherbng, RE XXI, 1, 1951, col. 652).

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 641-645

107

L.Septumius L.f., | D.Claudius D.f. Illlvir^i)1 ex | pequnia publica d(e) d(ecurionum) | 5 s(ententia) f(aciundum) curaverunt. 644. Ara lapidis Tiburtini cum titulo utrimque inciso reperta a. 1817 Pompeis loco antiquo in aede Apollinis; ibidem adhuc. Eecognovit Mommsen (F, 1631; X, 800; D. 6354). M.Porcius M.f.1, L.Sextilius L.f., Cn.Cornelius Cn.f., \ A.Cornelius A.f. IIIIvir(i)2 d(e) d(ecurionum) s(ententia) f(aciundum) locar(unt)3. 645. Pompeis in duobus lapidibus Tiburtinis inventis a. 1815, altero ad pedem portae occidentalis amphitheatri, altero ad pedem portae orientalis. Descripsit Mommsen (I2, 1632; X, 852; D. 5627; im. del. Kitschl, tab. LXXVII). C.Quinctius C.f. Valgus1, \ M.Porcius M.f.2 duovir(i) \ quinq(uennales) coloniaiz honoris \ caussa spectacula* de sua | 5 peq(unia) fac(iunda) 643. * Duoviros et aediles coniunctos appellari quattuorviros aliis exemplls constat (cfr. Mem. Acc. Lincei, ser. VIII, vol. I I , 1950, p. 339 et passim). Illlvir bis repetitum; cfr. ex. gr. X I I I , 5343. 644. x Idem fortasse atque duumvir eiusdem nominis (nn. 645, 646, 650). 2 Sunt duoviri et aediles coniuncti (cfr. n. 643). 3 In altero exemplo loc. 645. » Cfr. n. 523. 2 Cfr. n. 644. 3 Colonia a Sulla a. 80 deducta est. 4 Spectacula appellatur amphitheatrum Pompeianum etiam in titulo X, 1074d = D. 5053, 4.

108

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

coer(averunt) deder(unt).

et coloneis

\ locum in

perpetuom

646. Pompeis in duabus portis theatri (rectius odei), quod dicitur piccolo vel coperto; ibidem adhuc. Descripsit Mommsen (I 2 , 1633; X, 844; D. 5636). C.Quinctius C.f. Valg(us), | M.Porcius M.f.1 | duovir(i) dec(urionum) decr(eto) \ theatrum tectum2 | 5 fac(iundum) locar(vnt) eidemq(ue) prob(arunt). 647. Basis ex lapide coloris cinerei reperta Pompeis loco non suo inaedificata aedibus privatis reg. VI, ins. V, n. 16. Titulus lectu est difflcillimus (I 2 , 1634; X, 8148 cfr. p. 1006; D. 6358). C.Tillius1 C.f. Ruf(us) iter(um), \ P.Maccius P.f. Melas | Ilvir(i) iur(e) deic(undo) \ ex d(ecreto) d(ecurionum) fac(iundum) coer(averunt). 648. Tabula ex lapide Tiburtino (0,44 x 0,84) reperta Pompeis in thermis Stabianis a. 1857, nunc Neapoli in museo nationali (I 2 , 1635; X, 829; D. 5706; im. phot. O.Onorato, Iscrizioni pom646. * Iidem paucis annis post quinquennales facti spectacula sua pecunia fecerunt (n. 645). De C.Quinctio Valgo cfr. n. 523, de M.Porcio n. 644. 2 Eiusdem theatri sua pecunia pavimentum fecit M.Oculatius Verus duumvir (X, 845). — Paulo post a. 80. 647. x TuUiu8 legit Sogliano, cum Tullii multi in titulis Pompeianis occurrant. — In eodem lapide est titulus non plene lectus aliorum duumvirum.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 645-650

109

peiane. La vita pubblica, 1957, inter pp. 80 et 81; del. Ritschl, tab. LXXI). C.Uulius C./. 1 , P.Aninius C.f. Ilv(iri) i(ure) 2 2 d(icundo) | laconicum et destrictarium \ faciund(um) et porticus et paUtestr(am) | reficiunda locarunt ex d(ecreto) d(ecurionum) ex | 6 ea pequnia quod(\) eos e lege \ in ludos aut in monumento | consumere oportuit faciun(da) | coerarunt eidemque probaru(nt). 649. Tabula ex marmore Graeco (0,29 x 0,36) reperta anno fere 1900 Pompeis in opus adhibita in taberna reg. V, ins. I I I , n. 6. Descripsit Sogliano (I 2 , 1636; D. 6357a). A.Livius A.f., \ L.Acilius 8l(ocum)2 deder(unt).

L.f.

| aeckles1 \

650. Saxum molare Pompeis loco antiquo ad latus sepulcri Mamiae, ubi adhuc exstat. Descripsit Mommsen (I 2 , 1637; X, 997). M.Porci1

| M.f. ex dec(urionum)

| decret(o).

648. x C.Uulins redit in programmatis n. 1142 et IJ, 1679 b; Uuliu8 pro Ulius. 2 destriciarium est locus in palaestra ubi post exercitationes corpora strigilibus destringebantur; memoratur etiam in titulo Africano n. 1275. — Aetatis Sullanae esse videtur. 649. x Municipii putat Onorato (cfr. ad n. 640). 2 slocum pro stlocum, id est locum. 650. l Vel Porci(us). Idem memorari videtur in nn. 644-646.

110

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

In | frontem | 6 ped(es) XXV, XXV.

\ in agrum \ ped(es)

651. Praeneste loco antiquo in pariete camerae ex lapide quadrato (I2, 1463 cum im. del.; XR r , 2975; D. 5514). M.Anicius L.f. Baaso, M.Mersieius aediles aerarium faeiendum dederunt.

C.f. \

652. Praeneste extra portam qua Albam itur viderunt auctores antiqui. Periit (I2, 1469; XIV, 3000; D. 6247). C.Saufeius C.f., | M.Satifeius L.f. \ Pontanes | aid(iles) ex s(enatus) c(onsulto). 653. Magnus lapis calcarius adhuc in situ exstans extra Praeneste loco qui dicitur la Pescara, ubi Dessau descripsit (I2, 1466; XIV, 2990; im. phot. F.Fasolo et G.Gullini, II santuario della Fortuna Primigenia a Palestrina, 1953, p. 320). [C.Magulnius]1 C.f. Scato q(uaestor) \ [can651. Aerarium post coloniam a Sulla deductam factum esse haud recte contra Dessau aliosque contendit post K.Delbruck (Hellen. Bauten in Latium I, 1907, p. 57 s.) H.Kahler, Gnomon 1958, p. 379. Anicii enim et Mersiei gentes fuerunt quae in municipio, non in colonia, magistratus gesserunt. — Ex magistratibus Praenestinis qui fuerunt ante coloniam innotuerunt, praeter aediles (cfr. etiam n. 652), praetores (nn. 133, 264, 299), censores (n. 167), quaestores (nn. 102, 653-655). 653. * Nomen suppletum ex titulis Praenestinis n. 299 et I 2 , 1472 hominum cognomen Scatonis gerentiuin.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 650-655 2

ceU1]os, viglias | [ c(onsulto) c(uravit).

rest]ituenda

111

s(enatus\

654. Lapis calcarius extra Praeneste humi in foramine moenium urbis, ubi vidit Dessau (I 2 , 1470; XIV, 3001). L.Saufeius C.f. Flac[us]1 sternenda[m] \ d(e) s(enatus)

\ q(uaestor) \ viam s(ententia) curavit.

665, Lapis calcarius Praeneste antea in aedibus Fiumara, ubi De Rossi et Dessau viderunt, nunc imminutu8 in aerario antiquo (I 2 , 1471; XIV, 3002; D. 5916; im. del. Ritschl, tab. LIII, phot. F.Fasolo et G.Gullini, II santuario della Fortuna Primigenia a Palestrina, 1953, p. 275). M.Saufeius M.f. Rutilus, | C.Saufeius C.f. Flacus, q(uaestores)x, | culinam f(aciendam) d(e) s(enatus) s(ententia) c(uraverunt) eisdem-\ q(ue) locum emerunt de | 5 L.Tondeio L.f.2. Publicum | est longu(m) p(edes) CXLVIII s(emis), | latum af muro ad \ L.Tondei vorsu(m) p(edes) XVI. 2 Viglias, scilicet vigilias, esse excubitoria intellexit Mommsen, qui titulum ad portam antiquae urbis rettulit; idem cancellos supplevit. 654. x Consanguineus eius, frater fortasse, C.Saujeim G.f. Flacu8 (n. 655), fortasse idem praetor n. 299. 655. x Q a dextrainterv. 1 et 2. 2L.Tondeius L.[f.]M.n. memoratur in titulo Praenestino I 2 , 1472 ad porticum Fortunae, ut scripsit Iucundus qui servavit, pertinente. — Ante coloniam a Sulla deductam.

112

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

656. Duo saxa (alta 0,72) ad epistylium Ionicum pertinentia reperta a. 1902 Praeneste, cum cloaca excavaretur ad Vicolo della Cortina, quibuscum Gullini aliud saxum superiore aetate inventum coniunxit. Nunc in hortis curiae (Fasolo-Gullini, II santuario della Fortuna Primigenia a Palestrina, 1953, p. 266 ss. cum im. phot. et del.). C.Av[iliu8*i - -, - Etrili]u8 C.f. Raucus1 | haec o[pera de] senatus sententia faciend[a coeravere]. 657. In epistylio duorum fornicum, ubi initium capiunt porticus quae dicuntur della Cortina, grandibus litteris inscripto magna ex parte exesis, quarum plure8 antiquiores auctores legerunt (I 2 , 1462; XIV, 2970; Fasolo-Gullini, II Santuario della Fortuna Primigenia a Palestrina, 1953, p . 268 ss. cum im. phot. et del.; sensum restituere conatus sum Archeologia class. VII, 1955, p. 195 88.). 656. l Prius nomen supplevit Marucchi ex titulo XIV, 3069 (D. 7819), alterum Gullini ex titulo I», 153; praenomen autem Lucii, quod Gullini Rauco tribuit, omnino incertum. — Fragmentum cum titulo [- - - op]era [de] 8en[a\tu8 sen[tentia - - -] adhuc exstat in epistylio (FasoloGullini, p. 267). De delubro Praenestino Fortunae cfr. etiam ad nn. 101-110 et n. 657. 657. Magistratu8 Praenestinos, ut fieri consuevit, in initio tituli memoratos esse puto, Ucet praenomen Decimi multo saepius littera D brevietur; minus probabile puto titulum initium cepisse formula [decr(eto)] dec{urionum) secutumque esse nomen P.Oppii vel Opihi. Dessau, cui alii adsenserunt, interpretatus est [d\ec(uriones) popl[usq(ue) Praene8]tin(us) etc., id quod a consuetudme eius modi titulorum abhorrere videtur.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 655-660

Dec?Pop[ilius? coir(avere) et signa

]tinusy restit(uere).

113

|| fa[ciundum]

658. Tabula lapidis Tiburtini reperta a. 1778 Praeneste in antiquo foro, nunc Eomae in museo Vaticano (I 2 , 1464; XIV, 2980; D. 6248; im. del. Kitschl, tab. L X X X X I I I ) . C.Caesius M.f., \ C.Flavius L.f. \ duovir(i) quinq(uennales)1 \ aedem et portic(um) | 6 d(e) d(ecurionum) s(ententia) fac(iundum) coer(averunt) | eidemque prob(averunt). 659. Lapis Tiburtinus repertus Praeneste in ruinis thermarum, postea in aedibus Fiumara, ubi De Kossi et Dessau viderunt (I 2 , 1473; XIV, 3013; D. 5667; im. del. Eitschl, tab. LIII). Q.Vibuleius L.f., | L.Statius Sal(vi) /., | 1 duovir(i) , | balneas reficiund(as)} | 6 aquam per publicum | ducendam d(e) d(ecurionum) s(ententia) | coeravere. 660. Fragmenta magnae tabulae ex lapide calcario reperta Sassinae. Nunc ibidem in museo (I 2 , 2124; XI, 6509; disputavit I.C. Susini, Atti e mem. Deput. storia patria Romagna n. s. VIII, 1956-57, 658. ductae.

l

Duoviri quinquennales coloniae a Sulla de-

659. Cfr. n. 658. 8. Inscriptione8

latinae,

II.

114

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

p. 171 ss.; im. phot. A.Alessandri, I municipi romani di Sarsina e di Mevaniola, 1928, p . 48). [ ], M. Caesellius | [-f.IIIIvir(i) quinq(uennales)1 de] s(enatus) s(ententia) faciund(um) coir(averunt) \ [murum] longum p(edcs) (mille). | [—]eri f. architectus. 661. Saxum ex marmore albo (0,35 x 0,655 x 0,245) undique imminutum et media parte foramine, cum in opus absumeretur, facto deformatum, quod Susini a. 1954 repperit in vico Montalto paucis chiliometris a Sorbano prope vetustam abbatiam S.Salvatoris in Summano agri Sassinatis. Nunc Sassinae in museo (I.C.Susini, Studi Romagnoli V, 1954, p. 186 ss. cum im. phot.). [ ]la Illlvir(i) i(ure) [d(icundo) | p]orta[m] et turr[es \ a ad por]taml p(edes) 2 DGCXXXX [- - - | - - - e]x d(ecreto) c(onscriptorum) f(aciendum) coir(averunt). 662. Tabula ex lapide calcario reperta prope Sassinam. Integram viderunt antiqui auctores, partem superstitem Sassinae in museo contulit Bormann (P, 2123; XI, 6528; D. 7846). 660. x Ex spatio lapidis Bormann supplevit. Ceterum municipio Sassinati quattuorviros praefuisse pluribus documentis nunc constat (cfr. n. 661 et I.C.Susini, Studi Romaqnoli V, 1954, p. 190). Alios titulos ad muros Sassinae pertinentes recenset Susini Atti e Mem. 1. 1. — Exeuntis aetatis liberae rei publicae. 661. ^Proposui ego. 2 v(edes) CCCXXXX Susini.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 660-663

115

[-] Hora[tius - /.] | Balb[us^ ] | munici5 pibus [su]\eis incoleisque [lo]\ ca seputtura[e] s(ua) p(ecunia) dat1 \ extra au[ct]orateis2 et | quei sibei [la]queo manu(m) | attulissent3 et quei \ quaestum spurcum |10 professi essent, singuleis | in fronte p(edes) X, in agrum p(edes) X \ inter pontem Sapis* et titu\lum superiorem qui est in \ fine fundi Fangoniani. | 15 In quibus loceis nemo huma\tus erity qui volet sibei \ vivous monumentum fa\ciet; in quibus loceis hu\mati erunt, ei d(um)t(axat) quei \20 humatus erit postereis\que eius monumentum \ fieri licebit. 663. Setiae in curia, litteris pervetustis, Mommsen recognovit. Periisse videtur (I2,1517 cfr. p. 730; X, 6466; D. 6130; im. del. Eitschl, tab. L). 662. ^Cfr. IX, 5570 (D. 7847): C.Veienus (Oaiae) lib. | Trophimus \ loca 8epuUur[i]s | in fronte p(edes) OC, | in agr(o) p(edes) CCLXXXII \ inter ripam fluminis \ et rivom quidqu[i]d in eam demonstra\tionem loci e«f, | de finibu8 8u[is] | municivibu[8] \ Tolentinatibu[8] donav[it]. Vide etiam Hor., Sat. I 8, 10: Hoc miserae vlebi stabal commune sepulcrum. Etiam2 sepulcretum Esquilinum pauperibus destinatum fuit. Auctorati sunt ii qui pretio vel mercede aliis se obligaverunt; cfr. L.Priedlander, Sittenge8chichte Roms II 9 , 1920, p. 59. 3 De iis qui mortem sibi consciverunt sepultura prohibitis D.A.Petrakakos, Die Toten im Becht, 1905, p. 53 et Kubler, ZeiUchr. Savigny-Stift.f XXVI, Bom. Abt. 1905, p. 539. * Per pontom fluvii Sapis via Sarsina Caesenam transibat. — Haud longe, ut videtur, a sepulcreto, unde haec tabula prodiit, inde ab a. 1927 magnifica monumenta effossa sunt (cfr. n. 906).

116

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

L.Paconius

Ti.f.

pr(aetor)1

\ dedicavit.

664. Setiae. Ex antiquis schedis exscripsit Garrucci (I 2 , 1518; X, 6470). L.Sextiliu8

Q.f. | Tauru8

|

ce(n)s(or).

665. Signiae extra portam in aedibus privatis, ubi vidit Mommsen. Periit vel latet (I 2 , 1504; X, 5969; D. 5436; im. del. Eitschl, tab. LXXV). M\Memmiu8 M\f. \ pr(aetor)1 \ signa, baseis \ de sua pecunia. 666. Signiae reperta sub ruinis curiae, postea in aedibus privatis, ubi Mommsen vidit (I 2 , 1505; X, 5971; D. 5916a; im. del. Eitschl, tab. XC). C.Volumniu8 C.f. Flaccus, \ Q.Volumnius Q.f. Marsus, Illlvir(i) i(ure) dtfcundo)1, | cruptam et locum ubi crupta est et aream \ ubi viridia sunt municipio Signino de sua peq(unia) deder(unt). 663. x Praetor, ut videtur, coloniae Latinae a. 382 (Liv. XXVII 9, 7; X X I X 15, 5; Vell. I 14, 2) deductae. Post bellum sociorum quattuorviri municipio praefuerunt, sed nihil mihi obstare videtur, quominus quattuorviri, vel duoviri, appellentur praetores (cfr. n. 527). 665. x Coloniae, ut videtur, Latinae; municipio enim Signino post sociorum bello constituto quattuorviri praefuerunt (cfr. nn. 135 et 666), sed vide etiam ad n. 663. 666. J IHIvir.i.d. scriptum a dextra inter v. 1 et 3.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 663-668

117

667. In oppido Garinola haud longe a Sinuessa in turri campanaria ecclesiae episcopalis, ubi vidit Mommsen (P, 1578; X, 4727; D. 6297; im. del. Kitschl, tab. XCIV). L.Pdpius L.f. Ter(etina) Pollio duovir L. Papio L.f. Fal(erna)1 patri. \ Mulsum et crustum colonis Senuisanis2 et Caedicianeis2 \ omnibus, munus gladiatorium, cenam colonis Senulsanis \ et Pdpieis*. Hfonumentum (sestertium duodecim milibus) ex testamento | 6 arbitrdtu L.Novercini L.f. Pup(inia) Pdllidnis. 668. In agro Spoletino. Periit (I2, 2106; XI, 4806 a). [I\oudicesx G.Lucilius \ Q.f., P.Mucius \ P./., C.Actius C.f. | Spo(letini), | 6 P.Claudius C.f. \ tr(ibunus)2. 667. x Pater alii tribui adscriptus eese videtur quod ex alia civitate oriundus fuerit; tribus autem Sinuessanorum Teretina fuisse videtur (cfr. W.Kubitschek, Imperium Bam. tributim discriptum, 1889, p. 30 et L.R. Taylor, The Voting I>i8trict8 of the Roman Republic, 1960, pp. 58 et 275). 2 Sinuessam 3colonia Romanorum deducta est a. 296 (Liv. X 21, 7). Vicum Caedicii sex milibus passuum a Sinuessa memorat Plinius (Nat. hisi. XIV 62; cfr4 Fest., Epit. p. 39 L.: Caediciae tabernae in via Appia). Intellege homines gentis Papiae. — Saec. 1. 668. x Magistratus, ut videntur, coloniae Latinae deductae a. 241 (Liv., Per. X X ; Vell. I 14, 8); traditur TOVDICES. 2 Pagi vel vici, ut videtur; cfr. VIII, 21452 (D. 6884): . . .[tjrib. ab ordine [e]lecto pagi 8a[lu]tari8.

118

INSCRIPTIOKES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAJE

669. Fragmentum ex lapide Tiburtino (0,55 x 0,93 x 0,22), litteris aetatis liberae rei publicae altis v. 1 cm. 9, v. 2 cm. 8, usurpatum pro stipite portae antiquioris Spoletii, ubi descripsit Bormann. Cum diu latuisset, rursus, ut mecum C.Pietrangeli officiose communicavit, prodiit exstatque nunc in museo (XI, 4822). [ ]ucius St.f. pr(aetor)1 [— salvo [ ].

I - - -] agerque

670. Lapis Tiburtinus Spoletii in turri campanaria ecclesiae cathedralis, ubi vidit Bormann (I2, 2107; XI, 4807). M.Luucius M.f., | C.Veienus C.f. | Illlvir(i) i(ure) d^icundo)1 s(enatus) c(onsulto) \ pontem* faciu(ndum) | 5 cur(arunt) probaruntq(ue). 671. In vico Secinaro haud procul ab antiquo oppido Superaequo, in Paelignis, in pavimento ante ecclesiam S.Nicolai, nunc in oppido VAquila in museo, ubi Brunn et Dressel recognoverunt (I2, 1797; IX, 3312; D. 5773). T.Statius

P.f.

Marr(-),

\ T.Ammaus

\P.f.

669. l Praetorem esse coloniae Latinae iure putat Beloch (Rom. Geschichte, 1926, p. 490). 670. x Quattuorviri municipii post bellum sociorum constituti. * Fuit unus ex pontibus flumini Tessino impositis (cfr. C.PietrangeU, Spoletium, 1939, p. 49).

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 669-674

119 1

Nerva, | C.Caedius T.f. Pansa, | aed^iles) ex p(agi) d(ecreto) aquam \ saliendam c(uraverunt).

672. Tituli colore fusco picti in magno hypogaeo quod dicitur del Tifone prope Tarquinios, ubi vidit Bormann (I 2 , 1996, 1997; X I , 3371). Aurelia L.f. optuma femina | vixsit an(nos) XLV. L.Tercenna P.f. IIIIv(ir)x [ — ] , | flamen 2 annos IIII .

673. Tarricinae ad portam qua Eomam itur, ubi antiqui auctores viderunt (I 2 , 1554; X, 6327). Q.Aufidius Q.f., | Q.Magulnius Q.f.1 \ d(e) s(enatus) s(ententia) faciund(um) coer(averunt).

674. Tegiani (Diano) in turri campanaria ecclesiae S.Mariae Maioris, ubi Mommsen aliique viderunt (I 2 ,1685; X, 290; im. del. Kitschl, tab. XC). 671. l Animadverte huic pago pro magistris tres aediles praefuisse; cfr. n. 525. 2

672. 2 Municipii post bellum sociorum constituti. Sequitur vocabulum incertae lectionis.

678. x An duoviri coloniae Eomanae a. 329 deductae (Liv. Vril 21, 11)?

120

INSCRIPTIONE3 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

[ ]s M.f. Niger q(uaestor) VII1 | [aediculasl] reficiundas ex | [decurionu]m decreto locavit | [ex eorum peq]unia, quei infra s(cripti) s(unt): | 6 [- - - n(ummos)]2 MDXXCVII s(emis), \ [- - - n(ummos)] MCCCLXV s(emis), | [- - n(ummos)] CCMXXI, | [- - - n(ummos)] CCCCII, | [- - - n(ummos)] CCCLXXVII, |10 [- - - n(ummos) C]CCLXXI s(emis), \ [— n(ummos) C]CCLV, | [- - - n(ummos) C]CCXL s(emis), \ [ n(ummo8) C]CCXXI s(emis), ||5 L.Cai(us) Tr(ebi) f. n(ummos) CCL, | M.Satri(us) N.f. n(ummos) CCL, \ L.Oppi(us) M.f. Birbatri(- -) 3 n(ummo8) CCL, \ L.Decumi(us) L.f. Apria n(ummos) CCL, \ L.Atti(us) C.f. n(ummos) CCL,\ 10 C.Lucreti(us) M.f. n(ummos) CCL, | M.Aesqulli(us) Paq(ui) f. Ruf(us) n(ummos) CCL, | Sex.Teltoni(us) L.f. Stich(us) n(ummos) CCL. 675. Telesiae (Telese), ubi Mazzocchi aliique viderunt (P, 1747; IX, 2235; D. 5328). L.Mummius

L.f.,

C.Manlius

C.f. \ pr(ae-

674. x Potius intellegendum esse quaestor septimum quam septem aediculas mihi videtur. * Quod ego dedi M in lapide est (D. Ex summis pecuniae contributis nihil ante © periisse puto. Nomina eorum qui 3pecunias contulerunt duabus paginis disposita sunt. Birbatri pro genetivo habet Mommsen, ipse autem pro nominativo breviato, cum nomina eorum qui contulerunt casu nominativo exhibita esse videantur (cfr. infra Apria).

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 674-67 7 x

2

tores) duovir(i) pro ludeis turris d(ecurionum) s(ententia) faciundas

121

duas \ d(e) coerarunt.

676. Telesiae in hortis privatis, ubi vidit Mommsen (P, 1748; IX, 2240). [-] Visellius L.f. \ Fal(erna) Flaccus \ Beneventan(us)1 | heic sepultus e(st), | 5 duovir2 Tele[s(iae), | p]r(aetor) Benev[enti].s 677. Prope Corigliano Calabro, haud longe a loco ubi Thurii fuerunt. Antiqui auctores viderunt (P, 1694; X, 123; D. 5530). P.Magius P.f. Iunc(us), | Q.Minucius L.f. x \ cur(avece(n)s(ores) \ basilicam fac(iundam) runt) de sen(atus) sent(entia). 675. * Coloniae a Sulla, ut videtur, deductae; praetores duoviri, quod idem est ac duoviri, inveniuntur etiam Abellini et Grumenti (cfr. IX, p. 127 et n. 606). 2 turrei8 in alio apographo. Similiter in eodem oppido M.Lolliu8 M.f. Quarim turreti pro ludis fecit (IX, 2230 cfr. p. 674); cfr. n. 719. 676. x Beneventanus Visellius dicitur, sed tribus est Telesinorum. * duovir pro praetor duovir scriptum esse putat Beloch, Rom. Geschichte, 1926, p. 495 8.; ipse autem inter duas appellationes nihil interesse puto (cfr. n. 606). 8 De praetoribufl Beneventanis cfr. n. 555. 677. x Censores aut Copiae, coloniae Latinae deductae a. 193 (Liv. XXXIV 53, 1, cfr. XXXV 9, 7), aut municipii Copiae Thuriorum, quod post bellum sociorum ei successit.

122

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

678. Tibure saxum ingens, ex quo frustulum adhuc exstat (I 2 , 1493; XIV, 3666; I.I., IV, 1, n. 20; D. 6230). L.Nonius L.f. Pansa, \ Tul(lus) Tullius Tul(li) /.*, | C.Manius C.f., \ L.Magilius L.f. iterum || IIIIvir(i)2d(e) s(enatus) s(ententia) f(aciundum) c(uraverunt)3.

679. Duo lapides eodem titulo inscripti Tibure suo loco exstantes in oppositis frontibus fornicis viam obtegentis (Arco scuro). Nunc alter est in museo Vaticano, alter periit (I 2 , 1494a; XIV, 3667, 3668; I.I., IV, 1, n. 2 1 ; D. 5388; im. del. partis exstantis Ritschl, tab. LXXV). L.Octavius L.f. Vitulus, | C.Rustius C.f. d(e) s(enatus) s(enFlavos iter(um)1 | Illlvir(i) tentia) \ viam integendam | 5 curaver(unt).

678. x Tul.Tullius Tul.f. censor, fortasse idem, est in n. 682. a3 Quattuorviri municipii post bellum sociorum constituti. Hic versus a dextra scriptus. — Aedificium, ubi inscriptio prostitit, anno fere 75 tribuunt A.Boethius et N.Carlgren (Acta archaeol. III, 1932, p. 206; cfr. I.Lugli, Tecnica edilizia romana, 1957, p. 471 ad tab. CXVIII). 679. x L.Octavius L.f. Cam(ilia) Vitulus Illlvir i(ure) d(icendo) iter(um) redit in titulo n. 681. Vitulus et Flavus iter. imnoribus litteris scripta sunt. — Via, cum templo Herculis finitima sit, eadem fere aetate tecta esse videtur qua aedificia ad idem templum pertinentia exstructa sunt (cfr. n. 680). Alter titulus cum priore consentit, nisi quod praecedit nomen C.Rustii Flavi.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 678-682

123

680. Tabula lapidis Tiburtini Tibure ab antiquis auctoribus descripta (I2, 1492; XIV, 3664; I.I., IV, 1, n. 19; D. 5546). C.Luttius L.f. Aulian(us)1, Q.Plausurnius C.f. Varus, \ L.Ventilius L.f. Bassus, C.Octavius C.f. Graechin(us) | IIIIvir(i) \ porticus2 p(edum) CCLX et exsedram et pronaon | 5 et porticum pone scaenam^ long(am) p(edes) CXL, \ s(enatus) c(onsulto) f(aciendum) c(uraverunt). 681. Tibure, litteris semipedalibus. Iamdudum periit (P, 1495; XTV, 3669; I.I., IV, 1, n. 22). L.Octavius L.f. Cam(ilia) Vitulus1 i(ure) d(icundo) iter(um).

Illlvir

682. Tibure. Periit (I2, 1497; XIV, 3685; I.I., IV, 1, n. 14; D. 6229). Tul(lus) Tullius Tul(li) f.\ P.Sertorius censores2.

P.f.

680. * Cognomina scripta fuerunt litteris minoribus. Aedificia quae commemorantur ad templum Hercuiis Victoris pertinuerunt (cfr. C.Carducci, Tibur, 1940, p. 71). — Aetatis fere Ciceronianae. 2

681. ^Cfr. n. 679. 682. * Cfr. n. 678. etiam in titulo n. 134.

a

Censor Tiburtinus memoratur

124

INSCRIPTIONKS LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

683. Titulus in opere musivo (0,84 x 5,22) repertus Tibure a. 1754, postea ibi in cura (I2, 1496; XIV, 3678; I.I., IV, 1, n. 23 cumim. phot.; D. 6231). M.8caudiu8 C/., | C.Munatius T.f.1 \ aediles2 aere muliatico3. 684. Tibure. Iamdudum periit (I2, 1491; XIV, 3655; I.I., IV, 1, n. 16). C.Caesilius C/., | C.Heiulius T.f. q(uaestores) | moir(os)1 coi(raverunt) d(e) s(enatus) s(ententia). 685. Epistylium e lapide Tiburtino (0,21 x 1,70) Tibure ex parte exstans (I2, 1498; XIV, 3686; I.I., IV, 1, n. 17 cum im. phot.; D. 5577). M.Turpilius L.f., M.Topillius M.'f. q(uaestores) | fornices de s(enatus) s(ententia) f(aciundos) c(uraverunt). 688. * Nescio an consanguinitate iunctus L.Munatio L.f. L.n. Planco consuli a. 42 (cfr. Hor., Od. I 7, 21). 2 Aediles Tiburtini occurrunt etiam in n. 89. 8 Hic versus scriptus est a dextra inter vv. 1 et 2. De aere multatico nn. 45, 130 a, 593. — Saec. I. 684. x moir(o8) significari non credit muros Dessau, sed vide nn. 594 et 637; in v. 3 aliquid deficere adnotavit unus ex auctoribus. 685. Saec. I.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 683-689

125

686. Lapis ingens repertus prope arcem Tiburtinam. Descripserunt auctores Tiburtini. Iamdudum periit (I2, 1488; XIV, 3618; LL, IV, 1, n. 24). [-] Tamuliu8 [ — ]

| pontufex1.

687. Lapis Tiburtinus utrimque eodem titulo inscriptus, repertus Tudere, nunc Eomae in museo Vaticano. Descripsit Bormann (I2, 2103 cfr. p. 740; XI, 4687 cfr. p. 1373; im. del. Eitschl, tab. LXXXIII). [ ]um | Coisis Druti1 /., | frater eius \ minimus, locavit | 5 [st]atuitque2. 688. In fronte lacus fontis Tusculi, ubi Henzen vidit, nunc autem periit vel latet (I2, 1441; XIV, 2626; D. 6205; im. del. Eitschl, tab. L). Q.Coelius Q.f. Latintfensist)1, M.Decumiu[s-f.] | aed(iles) de s(enatus) s(ententia). 689. Basis oblonga vel epistylium Tusculi, ubi vidit I.De Eossi, nunc latet vel periit (I2, 1442; XIV, 2638; D. 6206). 686. * Pontifex Tiburtinus. 687. * Drutei in altera parte. % et statuit in altera parte. Versuum divisio in altera parte diversa. Sequitur ab utraque parte inscriptio lingua vel Celtica vel Umbrica concepta (R.S.Conway, J.Wbatmough, S.E.Johnson, Prae-Italic Dialects II^ 1933, p. 175). 688. l Fortasse non diversus a Q.Caelio Latiniensi, tribuno plebis et insequenti anno legato proconsulis cuiusdam (Cic, De imp. Cn. Pompei 19, 58).

126

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

C.Volcacius C.f. Labeo, | M.Plaetorius M.n. aid(ilesy.

L.f.

690. Venusiae in turri campanaria ecclesiae cathedralis, ubi vidit Mommsen (I2, 1700; IX, 438; D. 5880; im. del. Kitschl, tab. LIX). Q.Ovius Ov(i) f. | tr(ibunus) pl(ebei)1 viam | stravit. 691. Venusiae. Periit (I2, 402; IX, 439). [- - -] | Q.Ravel[i]o(s) [- /.], | P.Cominio(s) P.f., | L.Malio(s) C.f.,, \ quaistores1, | 5 senatu(m) d( )2 | consuluere. \ Iei\s\ censuere | aut sacrom | aut poublicom | 10 ese*. 689. * aid. a dextra inter v. 1 et 2. 690. x Tribunus plebis coloniae Latinae deductae a. 291 (Dionys. XVII-XVIII 5; Vell. I 14, 6); tribuni plebis fuerunt etiam Bantiae in oppido sociorum (I 2 , 582), Nuceriae, ut videtur (n. 1143), Teani Sidicini (X, 4797 = D. 6298). 691. x Si recte traditum est tres versus supra periisse, Venusia, colonia Latina, sex quaestores habuit, quibus ius senatus consulendi fuisse apparet. In coloniis Latinis quaestorum numerus non idem fuit (cfr. n. 534). 2 d(ecurion€8)t d(ecuriatim), d(ecuriatum) aut d(e) [e(a) r(e)] aut d(e) [l(oco)] proposuit Buecheler. 3 Locus sacer eximendus erat ex possessione privata. — Ad idem senatus consultum pertinere videtur rrustulum I 2 , 403 = IX, 440.

XIV. MAGISTRATUS ET SACERDOTES, 689-692a

127

692. Venusiae in domo fratrum Virginis Immaculatae, ubi vidit Mommsen (I 2 , 1701; I X , 448; im. del. Kitschl, tab. LXXVII). Q.Raius Sta(ti) /., E[- - -], vel H[- - - ] , | Broccus Ilvirfj,)1 [ — ] d(e) d(ecurionum) 8(ententia) [ — ] . 692 a. Parallelepipedum ex topho indigena, qui nenfro dicitur (0,855 x 0,75 x 0,44), repertum, ut videtur, triginta annis ante loco qui dicitur Pontoncelli agri qui antiquitus fuit municipii Visentini, nunc autem municipii Valentano. Paucis abhinc annis delatum est a comite Brazza Savorgnan in aedes suas ad lacum di Mezzano, ubi a. 1948 vidit H.Ciotti, a. 1957 L.Gasperini qui edidit (Giornale ital. di filologia XI, 1958, p. 9 ss. et Epigraphica XXI, 1959, p. 33 ss., utroque loco cum im. phot.). M'.1 Maecius C.f. Sab(atina)2 \ Varus eq(ues), salve. | Et tu veive, vale. \ Hic fuit ille bonus multu(m)* | 6 multa probitate, | quoius neque mors sati(s) | laudari neque vita pot(issit).A \ Maecia MSf. 692. x Duoviri fuisse videntur coloniae Romanae a. 43 deductae potius quam Latinae, cui post bellum sociorum municipium successit. 692a. x Super litteram /w ex imagine photographica videtur esse lineola recta ad verbum breviatum significandum. 2 Est tribus Visentinorum, iam 8ex aliis titulis nota (XI, 2910, 2911 = D. 3796, 3796 a). multa Gasperini haud recte. 4 Sunt hexametri dactylici; pot(is8it) Gasperini legis metricae causa (cfr. n. 511). — Medii fere saeculi I.

128

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

693. Volturni (Castel Volturno), ubi antiqui auctores viderunt (I2, 1607; X, 3726). M.Arrius M.f.1, | M.Sextius M.f. \ duoviri2 | d(e) c(onscriptorum) s(ententia) viam faciund(am) | 5 et reficiund(am) coerav(erunt). 694. Olim Volturni, nunc Neapoli in museo nationali (I2, 1608; X, 3727; im. del. Ritschl, tab. LXII). [-] Maenius P.f.y | [- -]binius Q.f., \ duovir(i) \ d(e) c(on8criptorum) s(ententia) vias f(aciundas) c(uraverunt). 695. Ex delineatione tituli cuiusdam litteris antiquissimis, quam olim Dessau a Mommsen accepit (I2, 2661). [P]e(tro) Remo(s) Pe(tronis) /., T.Carpnius [- - -]ol Tit(- -) Titu[le]no(s) V(ibi)2 | /. macis[t]res* facie(n)do corave[ru]\nt. H[e]ice* lemena5 [l]ocatax [p(ede8)*y MC co(n)s(ulibus) C.Casio, P.Li7 c(i)nio . 698. * M!/. solus Iucundus. * Coloniae deductae a. 194 (Liv. XXXIV 45, 1).

Romanae

695. l Co^nomen, ut videtur, T.Carpinii. 8 Titv\le]no V et corave rn latere scriptum. 3 Magiatri vici, ut videntur. * Scriptum est HFICE, IOCATA. * lemena quid sit, incertum, vix idem quod limina. • t fuisse videtur. 7 A . 171.

XV. COLLEGIA UEBANA, SUBUEBANA, CAMPANA, MINTUENENSIA, DELIACA, ALIOEUM LOCOEUM

9. Inscriptiones latinae, II.

696. Magna tabula (longa plus 3 m.) muro infixa in aedibus viae Appiae quae dicuntur Posta di Mesa, scil. ad medias, haud procul a Tarricina, ubi recognovit Mommsen et ego vidi a. 1960 (I2, 1004; X, 6488; D. 1924). Clesipus Geganius1, \ mag(ister) Capi\t(olinorum)]} vel Capimolinus)]2, mag(ister) Luperc(orum)z, viat(or) tr(ibunicius). 697. Aedicula ex lapide calcario, ut me docuit I. De Angelis tTOssat, non ex marmore (1,55 x 0,63 x 0,40), tribus protomis exornata, inventa anno fere 1939 in via Praenestina quarto lapide 696. l Clesippum, foedum aspectu, a Gegania quadam emptum, postea participem tori factum esse et heredem institutum memorat Plinius (Nat. hist. XXXIV 11), qui etiam de nobili illiua sepulcro verba facit. De cognomine liberti ante nomen patroni posito cfr. Indices XII f. 2 Collegium Capitolinorum constitutum est post incendium Grallicum a. 390 ex iis qui in Oapitolio et in Arce habitarent, ut ludi Capitolini fierent (Liv. V 50, 4). Cum aliis collegiis eius generis (de quibus cfr. Kornemann, R E VI, 1, 1900, col. 383 ss.) abolitum id esse cum Augustus Urbem in quattuordecim regionea divideret magistrosque vicorum institueret, recte suspicatus est Mommsen (in commentariis ad hunc titulum), qui amplius de hoc collegio disseruit. Magister Capitohnus dicitur in n. 697. 3 Magister Lupercorum vel collegii Lupercorum Lupercis tam Quinctialibus quam Fabianis praefuisse videtur (cfr. Wissowa, Bel. und Kultus2, 1912, p. 559).

132

INSCRIPTIOXES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

miliario prope Casale delle Cappellette, nunc in museo nationali Eomano (P.H.Arias, Not. scavi 1939, p. 83 s. cum im. phot.; emendavit C.Pietrangeli, Bull. com. LXXII, 1946-48, p. 239 s.). [L.Septumius - / . ] , mag(ister) Capitolinus quinq(uennalis), L.Septumius L.f. Arn(ensis) eques, Hirtuleia L f. 698. Tabula ex lapide Tiburtino (0,57 x 0,34 x 0,12) reperta a. 1887 Eomae in monte Oppio prope piscinam quae appellatur Sette Sale, nunc in antiquario municipali montis Caelii (I2,1003; VI, 32455; D. 5428; im. phot. Bull. com. 1887, tab. VIII). M[ag(istri)] et flamin(es) \ montan(orum) montis | Oppi1 | de pequnia mont(anorum) | 5 montis Oppi | sacellum2 \ claudend(um) \ et coaequand(um) | et arbores | 10 serundas | coeraveruntz. 697. Nomen eius qui fuit magister Capitolinus incisum es8e videtur in saxo aediculae superimposito, ita ut sub eius protome sola mentio magisterii inscripta sit. Parum recte Arias putavit, ut iam Pietrangeli vidit, L.Septumium equitem magistrum Capitolinum fuisse nomenque filii qui in aedicula repraesentatur praetermissum esse. Titulus extremae liberae rei publicae aetati tribuendus esse videtur, licet Arias prioris partis saec. I esse duxerit. 698. l Montani sunt incolae Septimontii antiquissimi, ad quod etiam mons Oppius pertinuit (Mommsen, Bom. Staatsrecht I I I , 1887, p. VIII not. 1). 2 Sacellum fuisse videtur Iovis Fagutalis, quod 8princeps numen montis fuit (Varro, De ling. Lat. V 49). Haec opera a magistris flaminibusque plurium annorum facta esse suspicatus est Mommsen ob eamque rem plures magistros et flamines memoratos esse.

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 697-701

133

699. Tabula lapidis Tiburtini reperta a. 1861 Komae trans Tiberim in horto ecclesiae S.Mariae ddVOrto. Descripsit Detlefsen (I 2 , 1000; VI, 2219; D. 6079). [- P]upius A.f., mag(ister) | [pa]g(i) lanicol(ensis), porticu(m)j \ [ce]llam, culinam, | [ar]am de pagi sentent(ia) | 5 [fa]ciundu(m) coiravit. 700. Pavimentum musivum repertum a. 1861 Romae trans Tiberim eodem loco quo n. 699, nunc in museo Lateranensi. Descripsit Detlefsen (I 2 , 1001; VI, 2220). [ , | mag(ister)] pagi Ianic[olensis]j astos et mace[riam] | [de p]agi sen(tentia) dum) coer(avit)j eidemque p[rob(avit)].

\ [. . .]fac(iun-

701. Fragmentum marmoris Graeci litteris aetatis Ciceronianae repertum Romae in monte Caelio (I 2 , 984; VI, 30888; D. 6081). [- - -] | mag(istri)x He[rc(ulis)]21 suffragio prim[i creati]3 | ludos feceru[nt].

pag(i)

699. De pagis urbanis Mommsen, Rom. Staaterecht III, 1887, p. 113 88. et Kornemann, R E XVIII, 2, 1942, col. 2326 s. 701. x Magi8tros esse non pagi (singulis enim pagis urbanis et suburbanis singuli magistri praeerant, cfr. n. 699, 700, 702), sed vicorum eius pagi, suffragio totius pagi creatos, statuit S.Accame (Bull. Mus. Imp. X I I I , 1942, p. 23). *Vel He[rculani]. 3 Titulum Mommsen pertinere censuit ad a. 58, quo lege Clodia collegia sex annis ante abolita restituta sunt. — Cfr. n. 122.

134

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

702. Ara rotunda ex lapide calcario, ubi effinguntur Maia, ut videtur, et Mercurius libantes ad aram, reperta a. 1887 prope Eomam in praedio Colombaro octavo lapide miliario extra portam S.Iohannis, nunc in museo Vaticano (I 2 , 1002; VI, 2221 = 32452; D. 6078; im. phot. Rom. Mitth. VIII, 1893, p. 222, del. Eitschl, tab. XCI). T.Quinctius Q.f., L.TuUi[us - / . , -] Cdttili(us) Calt(iliae) L, \ mag(istri) de duobus pageis et vicei Sulpicei. 703. Saxum magnum in via Appia inter Casal Rotondo et Tor dei Selci. Descripsit Henzen (I 2 985; VI, 335). [—]r l magno | [

mag(ister)2 ludos ]neo fecit.

| [—

Her]colei

702. Duo primi, ingenui, sunt magistri pagorum, tertius, libertus, est magister vici. Pagos hos fuisse suburbanos pro certo habendum est, praesertim cum vicus Sulpicii ulterioris et vicus Sulpicii citerioris fuerint in regione prima Augusti (VI, 975 cfr. 31218 et p. 3777 = = D. 6073; cfr. Hist. Aug.9 Elag. 17) extra portam Capenam. Alter pagus nescio an fuerit Lemonius (cfr. Fest., Epit. p. 102 L.: Lemojiia tribus a pago Lemonio appellata, qui est a porta Capena via Latina). Dubito num recte Jordan {Topographie I, 1, 1878, p. 278 not. 43) putaverit unum pagum fuisse, appellatum de duobus pagis; pagis enim urbanis et suburbanis singuli magistri praefuerunt. 703. J Superest ex cognomine. 2 Magister pagi, vel vici, si quidem ludos fecit (cfr. n. 701). — D e Hercule Magno Custode circi Flaminii cogitavit J.Whatmough (Class. Rev. XXXV, 1921, p. 65 s.), qui in v. 3 supplevit [in circo Flamijneo; Mommsen autem proposuerat [in theatro lig]neo.

XV. C0LLEGIA URBANA E T C , 702-704

135

704. Columna reperta prope Eomam inter septimum Latinae et septimum Labicanae miliarium, nunc Eomae in museo nationali. Descripsit Henzen (P, 2514 cfr. p. 839; VI, 1324; D. 6075). Varro Murena1, \ L.Trebellius* aed(iles) cur(ules) | locum dederunt3, \ L.Hostilius L.l. | 5 Philargurus, \ A.Pomyonius \ A.l. Gentius, | A.Fabricius | A.l. Buccio, | 10 M.Fuficius \ (Gaiae) l. Aria, | mag(istri) veici* \ faciund(um) coer(averunt) | ex p(ondo) (quinquaginta)5. 705-723 b. Complures tituli antiquae Capuae (nunc S.Maria Capua Vetere) vel in agro Campano inventi testantur magistros, quorum nomina afferuntur, ludos vel aliqua opera praeter ludos vel pro ludis fecisse. Antiquissimi sunt a. 112 vel 111, recentissimus a. 71; duo alii, X, 3790, 3786 a. a.C. 26 et p.C. 15, a ceteris diversi sunt. Magistri, qui plerumque unius vel plurium numinum magistros se dicunt (casus dativus occurrit in n. 719, cum in aliis titulis dativus e verbo pendere possit), duo704. * Hic Varro Murena quis fuerit, ambigitur, sed ex formis sermonis titulus antiquior mihi esse videtur quam ut A.Terentio Varroni Murenae, consuli a. 23, tribuatur, 2 ad quem ex genere lapidis pertinere existimo titulum I , 772 = XIV, 2109 = D. 897. 8 Aut tribunus plebis a. 67 (Miinzer, RE VI, 2, 1937, col. 2262 s., n. 3) Phil. aut tribunus plebis a. 47 et aedilia a. 44 (Cic, XIII 12, 26; Miinzer, ibid. col. 2263 s., n. 4. 3 Do hac aedilium potestate Mommsen, Rom. StaaUrecht II 8 , 4 1887, p. 506 s. Nisi lapis ab Urbe transportatus est eo ubi inventus est, vicus est suburbanus. 5 Scil. argenti, quod praetermissum est cum statua ipsa argentea columnae superposita fuerit.

136

INSCRIPTI0NE9 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

decim nominantur (tertius decimus n. 714 suffectus esse videtur; viginti quattuor n. 712 sunt duorum collegiorum), modo ingenui omnes, modo libertini omnes, rarius commixti (duodecim ingenui cum duodecim libertinis n. 712, sex ingenui cum sex libertinis n. 715, novem ingenui cum tribus libertinis n. 722); animadvertendum est magistros Cereris a. 106 (n. 714) esse omnes libertinos, a. 104 (n. 716) omnes ingenuos. Magistros Campanos cum magistris fanorum lege coloniae Genetivae Iuliae (I 2 , 594; I I , 5439; D. 6087 cap. cxxvm) memoratis Mommsen composuit censuitque, cum res publica Campanorum a. 211 sublata esset, munia magistratuum municipalium quodammodo explevisse. Sed imprimis ex similibus titulis Minturnis, quae fuit colonia civium Eomanorum, repertis (nn. 724-746) collectum est nihil hos magistros ad conventum Campanum civium Eomanorum pertinuisse (amplius disseruit J.Heurgon, Mel. arch. et hist. LVI, 1939, p. 5 ss.), nuper autem S.Accame (Bull. Mus. Imp. X I I I , 1942, p. 17 ss.) statuit magistros eos fuisse vicorum Campanorum (rectius pagorum dixit F . Bomer, Vntersuchungen uber die Religion der Sklaven I, 1957, p. 98 ss., qui denuo de his titulis tractavit; cfr. nn. 719 et 722). Idem Accame opinatus est ludos, quos magistri fecerunt, esse compitaiicios, numina (Spem, Fidem, Fortunam, Mercurium Felicem, Venerem Ioviam, Cererem, Castorem, Follucem, Lares, Iovem Optimum Maximum, Iovem Compagem, Iunonem Gauram, fortasse etiani Herculem), quorum se esse magistros dicunt, esse numina compitorum, numerum autem duodecim eo referendum esse quod quattuor vici cum trinis magistris idem compitum haberent (sed collegium Iovis Optimi Maximi, n. 708, recte

XV. C0LLEGIA URBAXA E T C , 705-706

137

A. de Franciscis ad Capitolium Capuanum rettulit). Mini8tri occurnmt in uno collegio (n. 718), quorum quattuordecim (tredecim servi, primus libertus; duos suffectos esse putaverim) a. 98 in honorem Larum ponderarium et pavimentum fecerunt. Ab his collegiis parum diversum esse videtur collegium mercatorum (n. 705), quod Mercurio sacratum esse opineris (cfr. Accame, p. 18 et titulum nuper editum n. 712). Nuperrime de his titulis, quos ex I 2 et ex aliis editionibus repetivit, amplissime disseruit ad Mommsenianam sententiam accedens M.W. Frederiksen (Papers of the British School at Rorne XXVII, 1959, p. 80 ss.). 705. Lapis antiquae Capuae repertus, semel descriptus saec. XVIII (I 2 , 672; X, 3773; D. 7274). [ — | — ] n u l [ — ] , | Cn.Minati(us) C[n.l.], 5 | P.Pomponi(us) M.l. | magistreis | conlegi \ mercatorum1 \ coeraverunt [ | -] Calpurnio \ co(n)s(ulibus)2. 706. Antiquae Capuae in aedibus privatis, ubi vidit Mommsen (I 2 , 673; X, 3774). [—]cius P.l. Pilomlusus]1, | [—]ethius Ser.l., | [- De]cumius M.I., \ [- Ho]rdioni(us) L., C.I., | 5 [- Se]rvius P.I., \ [ ]ius P . , C.l. \ [muru]?n et pilas IIII | [ ] Calpumio co(n)s(ulibus)2. 705. x Cfr. n. 712. 2 Potest esse aut L.Calpurnius Piso consul a. 112 aut L.Calpurnius Bestia consul a. 111. 706. J Cognomen Utteris minoribus scriptum. 2 De consulibus cfr. n. 705.

138

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

707. Antiquae Capuae, nunc in museo Campano (I2, 674; X, 3775; D. 3770). [- - -, I - - -, I - - -] V(M) /., | [- C]orn[e]li(u8) £ . ( ! ) / . Cori(- - -), | 5 [-] Nerius M.f., \\ [- -]fe[i]us M.f. Sc(---), | C.Maius N.f., | M.Vibius M.f. Ru( ), | L.Pomponi(us) L.f. f(ilius), | 5 L.Olienus L.f.1. | [He]isc(e) mag(istreis) Spei, Fidei, Fortunae mur[um] \ faciundu(m) coiravere M.Minu[cio], S.Postumio co(n)s(ulibus)2.

708. Tabula ex lapide calcario (1 X 0,64 x 0,30) reperta a. 1922 antiquae Capuae in fundo Vittoria, olim Cipullo, loco qui dicitur S.Leucio, quattuor vel quinque metris a loco ubi prodiit n. 713. Est in amphitheatro Capuano (A. de Franciscis, Epigraphica XII, 1950, p. 126 ss.; Ann. ipigr. 1952, n. 55 duobus primis versibus omissis). L.Quincti(us) L.f. Oela^sinus^), L.Iu(v)enti(us) L.f. Ruf(u*), | C.Tittius C.f., C.Eelvius N.f., \ L.Helvius L.f., C.Helvius N.f. Gero, \ P.Plinius M.f., Q.Matuius Q.f., | 5 C.Paccius Cn.f., M. Mamius M.f., \ C.Sattius C.f., P.Statius P.f. Stag(on). \ Heisce magistrei Iovei Optumo \ Maxsumo murum coniungendum \ et peilam

707. x Magistrorum nomina duabus paginis disposita versus cum duobus nominibus sunt. In summo lapide excidisse videtur. 2 A. 110.

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 707-709

139

10

faciendam et teatrum | terra exaggerandum1 locavere \ eidemque luudos fecere | Ser.Sulpicio Ser.f. Oalba co(n)s(ule)2. 709. Tabula reperta antiquae Capuae, nunc Neapoli in museo, ubi descripsit Mommsen (I2, 675; X, 3776; D. 3185; im. del. Kitschl, tab. LXIII). N.Pumidius Q.f.y | M.Cottius M.f., \ M.Eppilius M.f.1, | G.Antracius C/., | 5 L.Sempronius L.f., | P.Cicereiu8 C.f., \\ M.Raecius Q.f., | N.Arrius M.f., \ L.Heioleius P./., | C.Tuccius C.f., | 6 Q.Vibius M.f., \ M.Valerius i./. 2 | Heisce magistreis Venerus Ioviae3 murum* | aedificandum coiraverunt ped(es) CCLXX et \ 708. x Theatrum terra exaggerare est, ut vidit de Franciacis, caveam theatri aggere terrae exstruere (cfr. B.Pace, Anthemon, Scritti in onore di C.Anti, 1955, p. 309 88.); theatrum quod hic memoratur ida ipsum esse cuius reliquiae exstant putat de Franciscis. Est consul a. 108 eolusque ponitur quod Hortensius collega in magistratu damnatus est neque statim M.Aurelius Scaurus suffectus est (I.I., X I I I , 1, p. 476 s.). — Eiusdem tituli alterum exemplum infra imminutum paucis annis ante Capuae prodiit, in quo primum locum obtinet L.Iu(v)entius, alterum L.Quinctius (A. de Franciscis, Studi in onore di A. Calderini e R. Paribeni III, 1956, p. 353 s.; Ann. tpior. 1958, n. 266). 709. l / nunc periit. ■ Magistrorum nomina duabus paginis disposita sunt. 8 Sacerdos Iovia[e] V[e]ner[is]t non V[e]ti€r[iae], memoratur Abellae (X, 1207 = D. 3186). 4 m scriptum est in fine versus praecedentis, sed eigno

140

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

loidos fecerunt [s(ulibus)]s.

Ser.Sulpicio,

M.Aurelio

co(n)-

710. Epistylium mutilum repertum in vico San Prisco prope S.Maria Capua Vetere, nunc Neapoli in museo, ubi recognovit Mommsen (I 2 , 685; X, 3782; D. 5641; im. del. Kitschl, tab. LXIV). In eodem epistylio incisus est n. 722. [ ]N.f. faber, | [- - -]sius St(ati) /., || M.Fisius C.f.j | M.Baibilius L.f., \\ M.Vibius -P-[/-]j I Ti.Hostiu[8 - f.1 | Heisce mag(istreis)] cu[ne]o8 duos in teatro faciendos coi[raver(e)21 - - -]. 711. Tabula calcaria mutila (0,45 x 0,45) reperta aliquot annis ante antiquae Capuae, nunc ibi in amphitheatro (A.de Franciscis, qui quaedam supplevit, Epigraphica XII, 1950, p. 124 ss.; Ann. ipigr. 1952, n. 54). [- - -p, i . , M.I.,

| [- - -]onius Q.I., | [- Cos*]-

reicitur ad muru inBequentis. 5 A. 108; pro cos. est cof. — Eiusdem tituli alterura exemplum exstat, sed mutilum (I2, 676; X, 3777). 710. x Magistrorum nomina tribus paginis disposita sunt. 2 Titulus antiquior est a. 71 quod in eodem saxo est titulus, postea scriptus, huius anni (n. 722); incisus autem esse videtur annis fere 108/105, qua aetate alia opera in theatro facta sunt (nn. 708, 711, 712, 713). 711. * Signum I quod dat de Franciscis ad praeno-

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 709-712

141

sutius C.l. Eud( ), | [ ]onius [-] l. Dion(y6 sius). | [Heisce magistreis] hunc cu[ne]um ab [imo ad | sunimum gra]dtim I2 aedif[ic]arunt, viam [- | - -]am strave[r]unt gradusque \[—] refecerunt, loedos fecerunt | [ ] co(n)s(ulibus). 712. Tabula ex lapide calcario (0,71 x 1,38 x 0,22) in duas partes fracta et infra paulum imminuta inventa a. 1954 antiquae Capuae loco qui dicitur S.Leucio, cum sepulcrum Romanae aetatis operiret. Ubi nunc adservetur, non traditur (A.de Franciscis, Studi in onore di A.Calderini e R.Paribeni I I I , 1956, p. 354 cum im. phot.; Ann. ipigr. 1958, n. 267). L.Veicius L.f., \ L.Fulvius Q.f., | M.Curtius C.f.j | L.Fuficius L.f., | 5 N.Arrius A.f., \ X. Spurius D.f., | T.Pescennius T.f., \ M.Annius 10 L.f., | Q.Hostius Q.f., | C.Lucretius C.f., | Ti. Asicius Ti.f., | P.Suesanus M.f., || P.Baebius N.l. aerari(us), | C.Cossutius C.l. Gent(ius), | A.Fulvius Fulviai l., | L.Flavius Q.I., | 5 P. Cipius Cn.l., \ L.Nerius M.I., | Cn.Pescenius1 L.I., | P.Nerius P.I., \ C.Cipius C.l. Pera, | 1 0 C.Nerius M.I., \ P.Caesius M.I., | P.Servius men T. vel P. pertinere puto. 2 Signuni I pro puncto perperam incisum esse putat de Franciscis. Alia opera in theatro facta sunt a. 108 et 105; cfr. ad n. 710, unde hac aetate titulus scriptus esse videtur. 712.

a

Pescennius

de Franciscis typothetae errore.

142

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

N.l. purpur(ariu8)* \ mag(istrei8) Castori et Polluci et Mercu[rio] Felici fornicem et \ gradus supra fornicem omni8 et [ ]a8 sequndum | 16 fornicem* faciend(um) coer(arunt) eidemque lud[os fecer(unt)] P.Rutil(io), Cn.Mallio co(n)8(ulibu8)1. 713. Tabula ex lapide calcario (0,60 x 0,82 x 0,27) undique fracta reperta antiquae Capuae loco qui dicitur S.Leucio quattuor vel quinque metris a n. 708, nunc in amphitheatro Capuano (I2, 2506). [- - -] Epic^adust), | [- - -]cl(- - -)* || Q.Annius Q.l. Fe[- - -], | P.BiveUius T.l. [- - -], | P.Messius Q.l. [- - -], | C.Lu*iu8 C.l. [- - -], |6 P.Ovius P.l. Plut(u8), | C.Antonius C.l. [- - -. | Heisce magi8tre%8 - - tr]eib(unal), \ cuniu(m) muliereb[u8 | ] ludo8q(ue) fecerun[t |10 ]o co(n)8(ulibu8). 2 Magistrorum nomina duabus paginis disposita sunt; purpur pro cognomine habet de Franciscis, sed cfr. supra aerari(u8) et nn. 710, 714, 716, 722. 8 De his operibus in theatro factis amplius disseruit de Franciscis. 4 A. 105. — Viginti quattuor magistri sunt magistri collegii Castoris et Pollucis, quod ex aliis titubs novimus (nn. 715, 717), et Mercurii Fehcis, quod non diversum esse a collegio mercatorum (n. 705) viri docti iam statuerunt. Cognomen Felicis, deo mercaturae prorsus conveniens, Mercurio tribuitur etiam in titulo Minturnensi n. 742. 713. * Epic et cl scripta sunt in pagina sinistra, quae, ita ut dextra, sex nomina continuisse videtur. — Vv. 7-9 in spatio duarum paginarum scripti sunt. — Titulus, cum opera in theatro facta memorentur, eadem fere aetate positus esse videtur qua nn. 708, 710, 711, 712 ad opera theatri pertinentes.

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 712-715

143

714. Antiquae Capuae, nunc Capuae in museo Campano, ubi recognovit Mommsen (I a , 677; X, 3779; im. del. Kitschl, tab. L X I H ; D. 3340). 8er.Sueti(u8) Ser.l. baX(neator*y, \ P.Babrius L.l.j | M.Sexti(us) N.,M.l, | N.Sexti(us) N., M.I., | 5 L.Hordioni(u8) L., L.l. Lab(eo), | C.Lucretius C.l. Apul(u8)j | A.Oargonius Q.I., \\ [-] Babrius L.I., | P.[S]erviliu8 M.I., \ Cn.Octavi(us) N.l. ve8t(iariusl)1, | M.0crati(u8) M.l. pist(or)1, | 6 P.Statius P., M. I., | M.Mai(u8) M.l. Nic(- - -) J . | Heisce magiMreis Cererus murum \ et pluteum long(um) alt(um) p(edes) XXI | 1 0 fap(edes) LXXX, ciund(um) coiravere eidemq(ue) loid(os) fec(ere) \ C.Atilio, Q.Servilio co(n)8(ulibu8)2. 715. Tabula reperta a. 1731 antiquae Capuae in loco qui dicitur S.Leucio; exstat, vel exstabat, ibidem in aedibus privatis, ubi recognovit Mommsen (P, 678; X, 3778; D. 3397). 714. * bal(neator), ve8t(iarius), pi8t(or), proposuit Frederiksen. a Magistrorum nomina duabus paginis disposita sunt, sed, cum contra consuetudinem tredecim numero sint, septem scripta sunt in pagina sinistra, sex in dextra. A.Gargonium Q.l. scriptum ultimo loco paginae sinistrae esse magistrum pagi, cum ceteri duodecim magistri vicorum essent, mmi non persuasit Accame (p. 23). Magister enim pagi primum locum obtinuisaet et honore suo designatus esset. Probabibore sententia Mommsen (I2, p. 618) censuit tertium3 decimum magistrum in locum altealterius suffectum fuisse. A. 106. — Fragmentum rius exempli eiusdem tituli exstitisse videtur (I2, 677 in commentariis).

144

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

T.Iunius N.f.j | C.Numolei(m) Cn.f., \ M. Fisius M.f.j | M.Fufius L.f., | 5 C.Tittius C.f., | Q.Monnius N.f.j \\ D.Rosci(us) Q.l. lin[t]iox | D.Iteius Cn.l.j | M.Valerius M.I., | Q.Fulvius Fulviae ?., | 6 P.Pactumeius C.I., \ L.Pomponius C.l.2. | Heisce magistrei3 Castori et | Polluci murum et pluteum faciundu(m) | coeravere3 eidemque loedos* | 10 fecere Q.Servilio, C.Atilio co(n)8(ulibus)A. 716. Tabula ex lapide calcario (0,73 x 1,04) antiquae Capuae, ubi Mommsen vidit, nunc in museo Campano (I2, 679: X, 3870; D. 3341; im. del. Kitschl, tab. LXIII). [ ]nius L.f., | [ ]ius L.f.} \ [- Ho\rtionius Gn.f.j \ [- Eg]natius P.f. Gdl(eria?)lj | 5 [- - - t]us Cn.f. E(- - -), | [- - -]tius M.f.j || A. Seppius A.f.j | C.Pompilius C.f.j | N.Rubrius M.f.j | Cn.Hortionius Cn.fr^ | 5 L.Annius L.f. f(ilius)j | C.Obinius Cn.f. lanio3. | [Heisce magistreis] Cererus murum* et \ [pluteum long(um) 715, x Haud recte pro cognomine liabitum. 2 Magistrorum nomina duabus paginis disposita sunt. 3 In titulo eodem anno posito n. 714 est magistreis, coiravcre, loid. 4 A. 106. Hic versus litteris minoribus scriptus est. 716. x Est OA; gla(diarius) solvit Frederiksen. 2 Cn.f. scriptum est in versu insequenti, sed signo reicitur ad versum praecedentein. Cn.Hortionius frater esse videtur magistri memorati loco tertio. Nomen Hortionius (cfr. n. 558) non diversum ab3 Hordionius vel Hordeonim (nn. 135, 706, 714, 719). Magistroruin nomina duabus

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 715-718

145

p(edes) - -]XII, altum XXII faciundum coiraver(unt) | [C.Fl]avio C.f., C.Mario C.f. co(ny s(ulibus)5. 717. Fuit ad radices montis Tifata prope antiquam Capuam, nunc Neapoli in niuseo, ubi Mommsen descripsit (I2, 680; X, 3781; D. 5561; im. del. Bitschl, tab. LXIII, phot. A.de Franciscis, Templum Dianae Tifatinae, 1956, tab. X, n. 17). (versus quinque integri et duo dimidii, nomina magistrorum continentes, erasi) M.Antonio, | A.Postumio co(n)s(ulibus)x \ heisce mag(istreis) murum ab grad\u ad calcidic(um) et calcidicum | 5 et portic(um) ante culin(am) long(a7n) p(edes) - - -2 | et signa marm(orea) Cast(oris) et Pol(lucis) | et loc(um) privat(um) de stipe Dian(ae)z \ emendum [et f]aciendum \ coeraver[e]. 718. Antiquae Capuae, ubi antiqui auctores viderunt. Periit (I2, 681; X, 3789; D. 3609). paginis disposita sunt. 4 Apicis ad vocalem longani designandam exemplum hoc antiquissimum esse videtur. 6 A. 104; iteratio consulatus C.Marii omissa, cfr. Indices XI. 717. x A. 99. 2 Spatium numero explendum vacuum mansit, sed numerus fortasse postea colore appictus est. 3 De templo et de cultu Dianae Tifatinae, cui Sulla aquas salubres agrosque addixit (Vell. II 25, 4; X, 3828 = D. 251 et D. 3240) cfr.: J.Heurgon, Capoue preromaine, 1942, p. 299 ss.; A.de Franciscis, Templum Dianae Tifatinae, 1956; nn. 332, 721. 10. Inscriptioneb

latinae,

II.

146

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Hisce ministris Laribus faciendum coe[ravere] | C.Terenti(u8) C.l. Pilomus(us), | Pilemo Helvi A.s., | Helenus Hosti Q.s.y |6 Pilotaerus Terenti Q.s., || Lucrio Teren[ti - *.], | Pilotaerus Ho[sti - s.], | Pilomusus 8ext(i) Cn.s., | Pilemo Baloni, Baloniae s.1, | Dip[il]us Sueti M.s., || Alexan[der - - - *.], | Nestor [- - - *.], \ Nae[- - - *.], |5 Flac[cus - - - $.], | Nicepor[us - - s.]2 .| Haecz pondera et pavimentum faciendum et [ ] | Q.Caecilio Q.f. Q.n., T.D[e]idio T.f. c(on)[s(ulibus)]\ 719. Basis quadrata sesquipedalis olim in vico Recale inter Caserta et Marcianise, nunc Xeapoli in museo, ubi recognovit Mommsen (I2, 682; X, 3772; D. 6302; im. del. Kitschl, tab. LXV). Pagus Herculaneus1 scivit a.[d.]2 X Termina[lia]3: | conlegium seive magistrei* Iovei Compagei5 718. x iae 8. scriptum est in versu sequenti, sed lineola curva reicitur ad praecedentem. 2 Ministrorum quattuordecim nomina tribus paginis disposita sunt, ita ut pagina einistra 8quattuor nomina contineat, media et dextera Sic alter auctor legit; exspectaveris hisce. quina. «A. 98. 719. l Paffus Herculaneus in ea regione fuisse videtur ubi lapis proaiit. * Lapicida parum peritus hic et in v. 8 incidit O pro D et in vv. 6, 8 male syllabas repetivit. 3 D. 14 Febr.; Terminalia fiebant d. 23. Hic autem dies ante Terminalia indicatus est, cum etiam tum ignoraretur utrum eo4 anno intercalaretur necne; cfr. Cic, Ad Att. VI 1, 1. Gollegium non significare idem quod magistri recte statuit Heurgon (p. 13 not. 2; cfr. etiam Accame, p. 22 not. 75). Hic et in v. 5 habes tyiagistrei, at in v. 6 magistri. 5 Iuppiter Compages (non Compagus, si da-

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 718-720

147

[sunt] | utei in porticum paganam reficiendam | pequniam consumerent ex lege pagana | 5 arbitratu Cn.Laetori Gn.f. magistrei \ pagei\[et]\2 uteique ei conlegio seive magistri \ sunt Iovei Compagei locus in teatro \ esset tamqua(m) sei QmJ]2 lu[d]os fecissent*. \ L.Aufustius L.l. Strato, C.Antonius M.l. | 10 Nico, Cn.Avius Cn.l. Agathocles, C.Blossi(us) | M.l. Protemus, M.Ramnius P.l. Diopant(us), | T.Sulpicius P., ()., pu(pi) Z., Q.Novius Q.l. Protem(us), | M.Paccius M.l. Philem{o), M. Licculeius M.l. \ Philin(us), Cn.Hordeonius Cn.l. Euphemio, |15 A.Pollius P.l. Alexand(er), N.Munnius N.l. | Antiocus C. Coelio C.f.Caldo, [L.]Domitio Cn.f. Ahenobarb(o) co(n)s(ulibusy. 720. Tabula ex lapide calcario (0,35 x 0,70 c.) reperta ad Santa Maria Gapua Vetere, nunc in museo Campano, ubi recognovit Ihm (I2, 683; D. 5734). [- Papiu]s Papiae l. Stepanus, | [ %]us 31.1. Diogenes, \ [- Titin%]us Titiniae l. Antioc(us), | [ i]us L.l. Gopio, |5 [ ] L.l. Nicolavos, tivus est Iovei Compagei) aliunde ignotus; nuraen id esse comraune plurium pagorum finitimorum existimaverim, cfr. n. 1271 c: [l]ovei Victorei decem paagorwm. Oompages fortasse idem quod Gortypaganus (cfr. Thes. ling. Lat. s. v. compagus). In indicibus I 2 (p. 809; vide autem p. 768) dubitatur an interpretandum sit magifitri Iovii Gompagii. • Pro ludis opus aliquod factum eese alii tituli testantur (n. 675; IX, 1643 = D. 75734 a; IX, 2230 cfr. 674; X, 854-857 = D. 5653 e t c ) . A. 94.

148

IN9CRIPTIONE3 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

| [ ] A.l. Demetrius, \\ A.Vib\[b]\ius A.l. DiogeneSj \ Q.Decirius Q.L Cleo, \ P.Fufius P.l. Chaeremo, | C.Artorius Artor(iae) l. Dipil(us), | 6 M.Alfidius M.l. Sota, \ P.Statius P.l. Philemo1. | [Heisce] mag(istreis) lacum Iovei de stipe et de sua pequn(ia) \ [faciu\nd(um) coeraver(e) Cn.Papeirio Carb(one) iter(um) co(n)s(ule)2. 721. I n pavimento musivo ecclesiae S.Angeli in Formis prope Capuam, quod maxima ex parte fui8se aediB Dianae Tifatinae nunc apparuit, exstat adhuc inscriptio (0,65 x 5,34) pluribus locis iam antiqua, ut videtur, aetate deleta, quam maxima difficultate lectam interpretati sunt A.Ferrua, lectionem suam non omnino certam esse testatus (Rend. Pontif. Accad. JRom. archeol. XXXVIII, 1954-55, p. 55 88., unde Ann. epigr. 1956, n. 37), et A. de Franciscis (Templum Dianae Tifatinae, 1956, p. 20, unde Ann. ipigr. 1957, n. 308). L.Oeminius L.[f., duorum nominum spatium], C.Metius C.f.j L.Maius N.f., C.Conius L.f., | M.Naevius M.[f., duorum nominum spatium], L.Maamius L.f.1, [-] Seius Jf./., P.Paccius L.f. | H[e]isce magis[treis pavimentum faciun]dum ai720. J Magi8trorum nomina duabus paginis disposita sunt. 2 A. 84. Cinna verno tempore occiso, Carbonem solum consulatum gessisse etiam aliunde constat (I.I., XIII, 1, p. 482 s.). 721. ^L.Manius L[f.] C.f. L.Aufeius C.Fl. ius ] L.f. Memmius N.f. C.Corius L.f. A.Naevius M.[f

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 720-723

149

2

demqu[e] refi-ciundam, \ col[u]mnas [ ]uineis3 5 ina[. . .] de stipe Dianai | faciunda coe[raverunt L.Licinio L.f.], M.Aurelio [M.f. c]onsolibusl. 722. In eodem saxo atque n. 710 (I2, 686; X, 3783; D. 6303; im. del. Eitschl, tab. LXIV). [-] Alfidius G.f. Strab(o), \ M.Pandius M.f., | P.Octavius P.f., | C.Cornelius C.f. Sap( ), || Cn.[- - - i]us Cn.f., \ M.C[T]oelius C.f., | M. Heidius M.f., \ L.Decumius N.f. Stab(ilio), \\ M.Pontius M.l. Sal(vius), \ A.Ocratius M.l. Alex(ander%), \ C.Eostius M.l. Herm^ial), \ A. Rubrius A.f. praec(o)1. | 5 Heisc(e) magistr(eis) ex pagei scitu in servom lunonis Oaurae2 [co]ntule(runt) | P.Cornelio Lentulo, Cn.Aufidio Oreste co(n)s(ulibus)* mu[rumt ]. 723. Tabula ex lapide calcario a dextra mutila reperta prope antiquam Capuam, nunc in museo a [./.] de Franciscis. aedemqu[e] de Franciscis. 8 mneis de Franciscis. 4 A. 74. Spatium esse ad nomen Ser.Sulpicii Ser.f. supplendum, qui a. 108 consul fuit cum M.Aurelio Scauro, negat Femia. — De aede Dianae Tifatinae, quam a. 74 refectam esse nunc cognovimus, cfr. ad n. 717.

722. x Magistrorum nomina tribus paginis disposita sunt. Animadverte ingenuum post tres libertos positum. praec(o) proposuit Dessau, cui ipse adsentior, sed in mdicibus I* pro cognomine habetur. * Cognomen traxit Iuno ex monte Gauro, etsi hic mons extra fines agri Campani fuit (cfr. K.Meister, Lat.-griech. Eigennamen I, 1916, p. 48). 3 A . 71.

150

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Campano, ubi recognovit Egbert (I2, 687; im. phot. I.C.Egbert, SuppL Papers Am. School in Rome II, 1908, p. 289). Q.Sa[- - -], | Q.Min[- - -], | L.0pimi[us - -], | C.Fabiu[s - -], | 5 P.Ofelliu[s - -], | M.Fulmon[iu8 - -]l. | Heisce magistreis horto[s* ] | iudicioque vicere, eidem lu[dos fecerunt ] | sucrundam3 porticusque rec[t€L8^ , | 10 iidemque5 ds sua pecunia Herculei [- - -]. 723 a. In vico Casapulla prope Capuam, nunc Neapoli in museo (I2, 688; X, 3785; im. del. Eitschl, tab. LXIV). in antica: Iovei sacr(um) in latere intuentibus dextro: M.Blossius M.l. Agato, | M.Consius M.l. Nicol(avos), \ Sex.Allius Q.l. Sextus, | M.Atilius M.l. Apol(- - -), |6 A. Nasennius A.l. Prot( ), | L.Furrius L.l. Dion(ysiu8), \ M.Limbricius M.l. Diod^orus*), \ C.Tiburtius C.l. Fl(accus), \ L.Turius L., P., C.l. 723. x Magistrorum nomina duabus paginis disposita fuerunt, sed sola pagina sinistra exstat. 2norto[lanorum] supplevit Heurgon, p. 14 not. 1 probavitque Accame p. 18 et Frederiksen, sed vox hortolanus parum usurpata. 3 Sucrunda idem est quod suggrunda, quae vox apud Varronem, Vitruvium, in Digestis occurrit; subgrundam habes in titulo urbano (Opuscula Romana4 I, 1964, p. 130 n. 102 = Ann. epigr. 1958, n. 182). rec[on8truendas] novum verbum fingens Heurgon.5 Exspectaveris eidemque.

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 723-723b

151

10

Sand( ), | A.Pactumeius A.l. Philip(pus), \ P.0ctaviu8 P.l. Antioc(us) | [ ]. in postica: Hanc aram | ne quis dealbet. 723b. Tabula ex lapide calcario (0,61 x 0,73 x 0,15) inventa a. 1954 antiquae Capuae subter Mulino Parisi. Nunc exstat Capuae in museo Campano (A.de Franciscis, Not. scavi 1957, p. 369). N.Vesui(u8) N.f.9 | M.Loli(us) Q.f.\ \ Q.Sexti(us) C./., | L.Loli(us) L.f., | 5 C.Stati(us) M.f.7 | C.Arri(us) V(ibi) /. 2 , || M.Egnati(us) M.f., \ N.Opius N.f., | M.Teroni(us) Ov(i) /., | 6 M. Nerius Ov(i) /., | Cn.Arri(us) Cn.f. \ Heisce 'mag(istreis) hoc opus \ faciundum couravere \ eisdemque probaver(e). 724-746. Titulorum Campanorum similes sunt tituli inscripti cippis qui abhinc paucos annos effossi sunt Minturnis in fundamentis aedis initio I p.C. saec. exstructae, ubi in opus adhibiti fuerunt. Hi quoque tituli duodenos viros vel duodenas mulieres memorant, qui in aliquot titulis (729, 730, 737, 740, 742, 745) magistri vel magistrae dicuntur (novem n. 742; undecim certis de causis nn. 725, 723 b. Magistrorum nomina duabus paginis disposita sunt. x M.Lo[tliu8 Q.f. vel l.] fuit ma^ister ('EpiJLatar^c;) Deli (n. 747). * CARRIV-F de Franciscis ratus praenoinen patris desiderari. De C.Arrio vide n. 726. — Circa a. 100 de Pranciscis auctore. Omisi quattuor alia fragmenta titulorum huius generis (I2, 684, 689-691).

152

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

739, 744); terni autem, scilicet magistri singulorum vicorum, spatiis vacuis in pluribus lapidibus a ceteris separantur. Magistri sunt plerique servi (de Irequentia servorum cfr. Westermann, E E Suppl. VI, 1935, col. 952), sed saepissime (excipiuntur nn. 730, 732, 740, 741) cum singulis pluribusve libertis commixti; semel invenitur S(puri) filia (n. 737). Praeter magistros occurrunt, ut supra dixi, etiam magistrae, sed numquam viri cum feminis in eodem laterculo confusi sunt. Numina quibus magistri vel magistrae dona dant, Venus, Spes, Ceres, Mercurius Felix, sunt numina compitorum, sed plerumque eorum nomina, coronis basium dedicatarum antiquitus desectis, perierunt. Nomina quoque perierunt duovirum coloniae quibus anni significabantur (nn. 737, 745); in uno lapide (n. 735) in fine etiam consules nominati sunt (a. 65). Semel (n. 727) ludos scaenicos se fecisse magistri memoriae tradiderunt. Titulos, quorum antiquissimi paulo post a. 100 scripti esse videntur, recentissimi medio fere saeculo I (cfr. A.Miinzer, Rom. Mitt. L, 1935, p. 323 s.), luculenter edidit imaginibus photographicis amplissimisque commentariis additis J.Johnson, Excavations at Minturnae I I , Inscriptions, Part 1,1933 (cfr. E E Suppl. VII, 1940, col. 472 ss.), ex quo repetivit Lommatzsch I 2 , 2678-2708 (cfr. p. 844 s.). Paucis abhinc annis E.Stadler titulos collatos denuo edidit (Hermes LXVII, 1942, pp. 149-196) contenditque omnes cippos maxima celeritate a. 28 et 27 confectos esse, cum a. 28 novis colonis agri adsignarentur (Corpus agrim. Rom. I 1, p. 142 ed. Thulin; Grom. vet.j p. 178 ed. Lachmann) neque umquam eos ad cultum deorum adhibitos esse, sed nescio quo casu in officinis lapicidinarum mansisse dum in funda-

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 724-725

153

menta aedis converterentur; quae omnia vix quisquam sibi persuadebit (cfr. etiam F.Bftmer, Untersuchungen iiber die Religion der Sklaven, I I , 1957, p. 101 88.) et L.B.Taylor, The Voting Districts of the Roman Republic, 1960, p. 182, not. 38). Ut Johnson officiose me docuit, pauci cippi ex rebus bellicis laesi nunc Minturnis supersunt. 724. 0,755 X 0,360 X 0,334 (I 2 , 2680; im. phot. Johnson, n. 3). Plotia (Gaiae) l. Ve[ J1, | Salvia Stati[- *.], | Helenio Stati [- * . ] , | vacat | Laelia (Oaiae) l. Phile[te]2, | 6 Pomponia (Oaiae) l. [ ], | Nice Morasi A.[s.f \ vacat | CaUipolis Ca[ *.], | Sabidia L.l. Sal[via], \ Secunda Naev[i - - *.], | vacat | 10 Veturia C.l. Se[—], | Timotea Oemi[ni* - 5.], | Mindia Q.l. Phi[l ]. 725. 0,801 X 0,314-0,331 x 0,314 (I 2 , 2686; im. phot. Johnson, n. 9). Furia

(Oaiae) l. Thelete, | Allenia

C.l.

Psy-

724. l Verna parum probabiliter supplevit Johnson. Patrona fuisse videtur altera ex fihabus Laelii, notissimi illius amici Scipionis Aemiliani, quem villam Formiis possedisse constat (Cic, De rep. I 39, 61; De orat. II 6, 22; Val. Max. VIII8 8, 1) neque ullum filium reliquisse (cfr. Munzer, p. 323). Idem patronus in n. 730, cfr. 735; Morasia[e «.] priores. * Geminius quidam Tarracinensis fuit Mario inimicus (Plut., Mar. 36, 1 et 38, 1; cfr. Munzer, p. 323). 2

154

INSCRIPTIONES LATINAK LIBERAE REI PUBLICAE

car^ium)1, \ Rufa Seiae s., | vacat | Laelia (Gaiae) l. Lampyr(is), | 5 Acte Lufini M.ys., \ Cila Maeciae s., \ vacat | [T]hai8 Vibiae s., \ Murtis Helvi L.s., \ Metilia (Gaiae) l. Acte, \ vacat |10 Flora Pacciae s., \ Silia M.Jl. Eufa. 726. 0,719 X 0,347 X 0,353 (I2, 2705; im. phot. Johnson, n. 28). C.Helvidius C.l. Philipu^s], | A.Sauffeius A., A.l. Dama, \ Philemo Mari C.s.1, \ Diopantus Carisi M.s., |6 Apollonius tnstei N.s., \ Chillus Arri C.2 »., mag(ister) ludi*, \ Dardanus Saufei A.8., | Philotaerus Lorei P.s., | Theophilus Vergili(orum) M., M.8., |10 Kario Rammi Q.8., | Papia Pulli Q.s., \ Licinus Lorei P.s. 121. 0,897 X 0,464-0,481 X 0,380 (I2, 2687; im. phot. Johnson, n. 10). 725. x De cognominibus servilibus id genus cfr. A.Zimmermann, Philologus LXIV, 1905, p. 499 ss. et nn. 737, 914, 1147 etc. 726. x Philemonis dominum fuisse illum Marium iam suspicatus est Johnson (p. 63). * Ex familiaribus huius (cfr. etiam nn. 723 b et 735) fuit fortasse C.Arrius, quem proximum et vicinum Formiano suo habebat Cicero a. 51 (Ad Att. II 14, 2; 15, 3). 8 Magistro ludi aliquid negotii in ludis a magistris factis fuisse putat Johnson (p. 122); cfr. memor n. 742.

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 725-728

155

1

[ ], Pi8t[u]s Gemini [- *.], | vacat | Philargurus U\covi% - s.], | Stabilio Trebi[- s.], \ Salvius Oalb[ae2 - s.], | vacat | 5 Alexsander Ca[ *.], | Anteros Rusti [ - ] s.3, | Philargurus Cl[- -] P.8.*, | vacat | Chilo Caecili [- s.], | L.Helvidius L.l. M[—], |10 Philomu8U8 M[—] Q.s.* \ isdemque lu[dos] | fecer(unt) scaen[icos]. 728. 0,897 x 0,362 x 0,329 (I2, 2695; im. phot. Johnson, n. 18). C.Titinius1 C.l. Euheme(rus), | Philoxsen(us) Hirri M.yP. s.2, | Phalacr(us) Titini P.s., \ Philodam(us) Pulli M.8., | 5 Aprodis(ius) Vocon(i) M.s., | Apolopha(ne8) Publili M.8., \ N.Epidius N.l. Diosc(orus), \ Nicia Fulvi M.8., | Eucares Lusi D.8., | 10 Beitus Numisi C.s., | Diastes Oppi L.s., | Pamphil(u8) Ateidi C.s. 727. x Pt8ti8 Johnson, Pistos Staedler; Pistu8 aut Pistis Lommatzsch, sed2 ceteri magistri sunt mares; de Geminio cfr. n. 724. Galbam fuisse ex familiaribus Ser.Sulpicii Galbae, consulia a. 108, eo probabilius duco quod Sulpicii 8Galbae domum prope Tarricinam habuerunt (cfr. n. 338). 8. v. 6, P.8. v. 7, Q.8. v. 10 scripta sunt in latere. 728. x C.Titinius Minturnensis coniunx fuisse potest, ut iam Johnson vidit (p. 73), Fanniae, in cuius domum Marius custodiae causa deductus est (Val. Max. I 5, 5; VIII 2, 3; cfr. Plut., 2Mar. 38, 3-10); alios Titinios habes in nn. 729-734. MP (litterae contignatae) 8. recte Lommatzsch.

156

INSCRIPTIONE3 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

729. 0,903 x 0,348 X 0,385 (I 2 , 2699; im. phot. Johnson, n. 22). Heis{ce) mag{istreis) Cer{eri) | d(onum) d{ant): | Philodam{us) Titini C.s.\ \ Mnasia Plaut(io6 rum) A., M.(s)., | C.Magn(ius) L.l. Philod(amus, | M.Epidi(us) M.l Cresi(mus), \ Lieinus Larci(orum) A.2, P.8., \ Metra Pulli M.s., | Archelavos Aran(i) P.(s)., | 10 Antioc(us) Saufei A.8., | Traecid(es) Sab(i)d(i) L.s., | Heliodor(tis) Aebut(i) L.s., \ Statius Epidi M.s., | Agato Saufei A.s. 730. 0,767 x 0,314 x 0,304 (I 2 , 2689; im. phot. Johnson, n. 12). Heisc(e) mag(istreis) Spei d(onum) d(ant): \ Antiochus Pulli Q.8., | Bacchides Pac(ci) 31.8., | Seleucus Aur(eliorum) M., C.ls., | 6 Philin(us) Coscon(i) C.s., | Philocles Furi N.s.,\ Philomusus Cahi L.s., | Gorgia Alleni C.s.. \ Alexsand(er) Anti M.8., | 1 0 Barnae(us) Moras(i) A.8., \ Deiphil(us) Curt(ili), Titini P., C.2s., | Afrio* Stati(orum) C, M.s., | Sosia Badi M.s. 729. *De C.Titinio cfr. n. 728. * Littera A erasa, quod ex damnatione memoriae factum esse parum, ut puto, probabihter cogitare mavult Johnson; at M.f. vix recte, ut videtur, legit Stadler. 780. x Dominos fuisse M., C.Aurelios2 Cottas, consules a. 74, 75, suspicatur Munzer (p. 326). Deiphili domini fuerunt P.Curtihus et aC.Titinius; de P.Curtilio cfr. n. 746, do C.Titinio n. 728. Aerio Stadler.

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 729-732

157

2

731. 0,910 x 0,383 x 0,325 (I , 2690; im. phot. Johnson, n. 13). Tand{ ] M.s., | Helenus Pacci M.s.j | Soilus Caeliae s., | vacat | Nicephorus Epidi M.8.y | 6 Stabilio Pacci C.8., \ Philomusus Volcei L.8., \ vacat | Q.Fourius Q.l. Pdpus, \ Neo Titini Q.1 s.j | Menophilus public(us) s.2, \ vacat | 10 Antiocus Eppi C.zs.j | Sogenes Epidi M.s.j \ Demetrius Epidi M.s. 732. 0,717 x 0,385 X 0,375 (I2, 2696; im. phot. Johnson, n. 19). Sannio Valeriae s., \ Salvius Alleni C.s.j \ Ascula Caleidi N.s., I Actarus Badi M.s.j | 5 Pamphilus Ateidi C.s.j | Rahiminanaeus1 \ picar(iorum) socio(rum)2 s.j \ Apollonius Aureli L.z s., \ 731. x Idem esse videtur Q.Titinius quem Cicero memorat (Verr. I 49, 128; Ad Att. VII 18, 4). * Potest esse etiam Public(iae) «.; public(anorum) 8. Lommatzsch. 3 Familiaris esse videtur M.Eppii senatoris, quem Cicero (Ad Att. VIII 11 B, 1) a. 49 Minturnis esse voluit (Munzer, p. 324). Alii Eppii sunt in nn. 733, 746. 732. l Nomen Semiticum, ut Johnson putat (Bahi min. Antaeu8 legit Stiidler). 2 Societates quae picarias redemissent cognoveramua ex Cicerone (Brut. 22, 85 s.; cfr. Dig. L 16, 17); socii autem picarii in his titulis Minturnensibus (nn. 732, 733, 738, 746) primum occurrunt (vide autem titulum Pisaurensem XI, 6793: M.Picario 8ocior(um) lib. Nuraeo). Haud iniuria Johnson (p. 127) collegit prope Minturnas silvas publicas pinis plenas fuisse. 3 An L.Aurelius Cotta consul a. 65!

158 INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Philodamu8 Rubriaes., |10 Bamulus Lucili Sex.s., | Seleucus Aefici M.s., \ Bargates Epidi M.s., \ Burria Titini P.s. Trix*. 733. 1,016 X 0,370 x 0,324 (I2, 2684; im. phot. Johnson, n. 7). Sosander Pomponi Q.8., \ Menander Cornel{i) L.s., | Philargurus Eppi C.1 s., | vacat | C.Eppius1 C , C.l. Diodot(us), |6 Stepanus picar(iorum) soc(iorum)28., \ [H]ermogen(es) Trebior(um) C, L.s., | vacat | [P]rotigenes Roci L.s., \ Philargurus Titini P.s., \ [.]h[.]rio Acerrati Q.8., | vacat | 10 [P]hilargur(us) Acerrat(i) Q.s., | L.Titinius* M.l. Malcio, | Chrusippus Sili A.s. 734. 0,846 x 0,308 X 0,378 (I2, 2698; im. phot. Johnson, n. 21). Philomusus Badi M.s., | Eudamus Quinct(i) (- ».), | Diphilus Ateidi P.s., \ Seleucus Hirri M.s., | 5 M.Popilli(us) M., T.l. Numus1, \ Apol4

De Titiniis Minturnensibus cfr. nn. 728-734; Trix an pro Threxl

783. J De Eppiis cfr. n. 731. 2 De picariis sociis cfr. n. 732. 8 De Titiniis cfr. nn. 728-734. 734. * Al.l. Num. Johnson, M.f.L. Stiidler; inihi ex imagine photographica M.,T.l. Numus certuni esse vi-

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 732-735

159

2

lonius Pac(ci) Mls., | Philo Sammiari L.s., \ Philodamus Pontil(i), | Epidi L., M*.s.,\10 Sotio Lentuli1 L.8., \ Nicephoms Furi As. s., | Antaeus sal(inatorum) soc(iorum) s.fl, | Sexstus Titini M.s.7 | Spei sacr(um). 735. 0,799 x 0,395 X 0,307 (I2, 2683; im. phot. Johnson, n. 6). Apolonius Car[isi - s.], \ C.Arrius1 C.l. Arei[us], | Menander Trebio[r(um) C, L.s.]2, \ vacat | Ascla Sepuni M.[s.]} | 5 Pamphilus Ploti [- *.], | Phileros Apule(i)* P.[s.], | vacat | Sabda Aefici M.[s.]j | C.Rammius C.l. Phi[l — ] , | Buccio Morasi [- $.], | vacat | 10 Zetus Rahi L.s., | Phileros Tucci M.[s.], \ Theudorus Cam[idi - s.] \ L.Manlio, L.Aurelio [co(n)s(ulibus)]A. dctur. 24 Sammiari pro Samiari, ut videtur. 3 Cfr. n. 730 not. 2. Esse consulem a. 49 suspicatur Miinzer (p. 325), cfr. Cic. Ad Att. VII 12, 2. * Furia(e) Johnson, Furiae Stadler; est autem Furi A. • Salinas pubUcas a conductoribus redemptas esse pluribus documentis constabat (cfr. Hirschfeld, Bom. Verwaltungsbeamte2, 1905, p. 150 not. 4 et n. 41); salinatores socios (cfr. nn. 738, 743 et Johnson, n. 16), potius quam saliarios socios (cfr. n. 41) eos appellatos esse ex titulis Minturnensibus cognovimus. Procul 7 dubio sal in paludibus Minturnensibus gignebatur. De Titiniis nn. 728-733. 735. x De C.Arrio n. 726. 2 Cfr. n. 733. 3 Avuli priores, ipse ex im. phot. Apule{i). 4 A. 65. Esse duoviros coloniae, non consules, ex eo contendit Stadler, quod patrum praenomina desunt et consules alio ordine in fastis consularibus Capitolinis, ubi eorum nomina desunt, memorati sint, quod argumentum parum probandum est; cfr. Indices XI ad a. 65.

160

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

736. 0,924 x 0,450 x 0,351 (I2, 2679; im. phot, Johnson, n. 2). C.SulpiciuA C.l. [ ], | Statius Clodi [- *.], | Statius Anti [- *.], | vacat | Pamphilus Car[isi -s.], | 5 P.Hirrius P.l. Phe[- - - ] \ | Philocles Licov[i - s.]y | vacat | Dama Cervi [- *.], | M.Vitulanius M.[l. ], | Hilarus [Epi]di2 M.[s.]y | vacat 10 | Zetus Rahi L.s.} \ Barnaeus Pesce[ni - s.]3, | Salvius Ampudi [- *.]. 737. 0,765 x 0,308-0,332 X 0,314 (I2, 2685; im. phot. Johnson, n. 8). [ ] | duovir(eis) | ha^c(e) mag(istras)1 V(enertf) | d(onum) d(ant): | [T]ertia D[o]matia S(puri) /., | 6 Alfia (Gaiae) l. Flora, \ Cahia (Gaiae) l. Astapium2, | Dositea Calidi N.s., | Stolia Minidi L.s. \ (exstant reliqniae aliorum nominum). 738. 0,945 x 0,337 x 0,317 (I2, 2691; im. phot, Johnson, n. 14). 736. * Phil[ ] priores. 2 \Ampu]di spatium excedit. An idem atque Barnae(us) Pesceni L.s. n. 739? 737. x De hac terminatione nomin. pl. primae declinationis I2, p. 818 et Indices XIII 2 A. a Astaphium (A8tapium cod. B) appellari ancillam in Plauti Truculento monuit Lommatzsch; de cognominibus servilibus id genus n. 725. 3

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 736-740

161

[ ] | Apella Careisi P.s., | M.Metili(us) M., M.l. Cle(oi), | Antioc(us) sal(inatorum) soc(iorum)1 s., | Mario Caecil(i) L.s., |6 Epagatus Peir(anae)2 s., | Demetri(us) Aka(ni)3 Sex. s., \ Amphio Lut(ati) Cn.s., \ Philemo pic(ariorum) soc(iorum)* s., | Neicia Epidi M.s., | 10 Antioc(us) Publ(ili) pu(pi) s., | Surus Stahi P.s. 739. 0,815 X 0,327 X 0,308 (I2, 2692; im. phot. Johnson, n. 15). Menopo Naevi N.s., \ Philadelpus Aurel(i) M.s., | vacat | Servius Vecon(i) M.s., \ Troilus Aceron(i) M.s., | 5 Aprodis(ius) Cares(i) P.s., \ vacat | Philaros Caresi L.s., \ Nicolavos Allen(i) C.s., | Barnae(us) Pesceni L.s., | vacat | Pilippio Furi Q.s., | 10 C.Novius C, MSl. Papia, \ Nicepor(us) Hirri M.s. 740. 0,851 X 0,336 x 0,315 (I2, 2700; im. phot. Johnson, n. 23). Heisce mag(istreis) Spei \ donum dant: | Seno Carisi L.s., | Heliodor(us) Crisp(—) T.s., | 5 Dio Peiranae1 s., | Diphilus Pacc(i) M.s., | 788. x Cfr. nn. 734, 743. » Peirana (cfr. nn. 740, 741, 743) coniunxit Stadler cum oppido Pirat, quod8 Plinius (Nat. hist. III 59) prope Minturnas memorat. Nomen supplevit Johnson (p. 50) ex titulo Narbonensi XII, 4378 (D. 6967); gens Acania nota est. 4 Cfr. n. 732. 740. » Cfr. n. 738. 11. Inscriptiones

latinae, II.

162

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Antioe(us) Publ(iliorum) M., L.(s)., | Alexand(er) Meti(U) M.s.j | Carito Fouri Cn.s., | 10 Philemo Caeeili L.s., \ Alexand(er) Alen(i) C.s., | Salvius Metili M.8., | Apolloni(us) Luco(ni) M.s., \ Antioc(u8) Volc(ei) C.s. 741. 0,777 x 0,310 X 0,384 (I2, 2701; im. phot. Johnson, n. 24). Pampilus Caed(iei) C.s., | Quinctio Verg(ili) C.8.j | Aesopus Badi M.8., \ vacat | Lusimac(us) Hirri C.s., | 5 Salvius AcerraXi (- s.), | (nomen erasum) 1 s., | vacat | Theuphilus Metil(i) C.s., \ Philodam(us) Voc(oni) M.s., \ Pampil(us) Piranae $., | vacat | 10 Apollon(ius) Mescin(i)
XV. COLLEGIA URBANA E T C , 740-744

163

Novi M.8., | TeupMlus Stai P.s. | , Antiochus Cae(li) L.s., mensor2, \ Leonida Epidi \u M.s.3 743. 0,815 x 0,373 x 0,382 (I2, 2703; im. phot. Johnson, n. 26). [—]s[—], | Bacchi[de8] Metili M.[s]., | Theudorus Craecili L.[s.], \ Antiocus Ateidi P.8. Botrio1, | 5 Salvius Plauti(orum) A., M.ser., | Philotimu8 Piranae 8., \ Sabda Epidi M.8., | Alexander Cami(di) M.s.} | M.Popili(us) M.l. Heliad(es), |10 A.Volcei(us) A.l. Demetr(iu8)} \ Nicepor(u8) salin(atorum) soc(iorum)2 s., | Lidnus Caecili L.8. 744. 0,980 x 0,455 x 0,310 (I2, 2704; im. phot. Johnson, n. 27). C.Dercullius C.l. P[- - -]> I L. Epidius L., M.l. Philo[- - -], | Cn. Voconius Cn.l. [ ], | vacat | Q.Plautius Q.l. A[—], | 5 Cephalo Aureli [- 8.] | , Antiochus Samiar[i - s.], \ vacat | Antiochus Stafti], vel Sta[hi], P.[s.]j | Archelavos Tuc[ci - s.]j | Turpio Oraecil[i - s.], | vacat | 10 Zelas Pomponi [- s.], | vacat 1 | Retogenes Stahi P.[s]. rnensor v. 13 in latere scriptae sunt. 3 M.s. postea adscriptum. 743. x Botrio hic significare oriundura a Botryo, urbe Phoeniciae, putat Johnson (p. 92). 2 Cfr. nn. 734, 738. 744. x Spatium vacuum relictuni ad nomen magistri accipiendum.

164

INSCRIPTI0NE3 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

745. 1,430 x 0,359 x 0,370 (P, 2706; im. phot. Johnson, n. 29). [ ] | duovir(eis) hisc(e) mag(istreis)1: | C.Calidius C.l. Ambatio, \ Ca8tor Calidi N.s., | Surus Stahi P.8., |5 Eros Larci P.s.y \ Seno Lucili Sex.2s.j | Alexsander Satri L.s., | Menocrates Savoni N.s.j | Stepanus Silei3 pu(pi) «., | 10 Dipilus Rammi C.s., | Alexsander Badi M.8., | Antiocus Vari C.8., | Staphilus Hirri M.s. ? 746. 0,886 x 0,3)2 x 0,355 (I2, 2678; im. phot. John8on, n. 1). P.Curtilius P.l. Phi[l ]*, | M.Camidius M.l. [—], | Philode8potus [— s,], \ vacat | Teres Eppi(orum) P. 2 , Se[x. *.], | 5 Deiphilus Pacc(i) [- *.], | Aprodisius Car[isi - *.], | vacat | Salamio Aureli [- *.], | Antiochus Epid[i - *.], \ Antiochus Atei[di - $.], | vacat | t 0 Antiochus picar(iorum) [soc(iorum) #.]3, | Philaro(s) Tucci M. [8.], | Sogenes Epidi [- s.]. 745. l liisc mag. postea adscriptum est. * Idem dominua etiam in n. 732. 8 Silei pro Sili Loinmatzsch dubitanB. — Praeter nomina duovirum etiam nomen numinis excidisse videtur. 746. * Patronum eundem esse atque Curtilium Fundanum memoratum a Cicerone in epistulis a. 44 (Ad Att. XIV 6, 1; 10, 2) opinatur Munzer (p. 323); cfr. n. 730. 8 De Eppiis cfr. n. 731. 8 De picariis sociis n. 732. 2 Omisi titulos I , 2681, 2682, 2688, 2694, 2697 sola magistrorum nomina exhibentes et duo fragmenta I 2 , 2707, 2708.

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 745-746

165

747-762. Italici qui multi Deli negotiabantur (cfr. J.Hatzfeld, Les Italiens residant en Dilos in Bull. Corr. Hell. XXXVI, 1912, pp. 5-218) collegia Graecis quoque aperta constituerunt in honorem deorum quos ex consuetudine loci vel ex suis commerciis praecipuo cultu coluerunt. Quorum collegiorum magistri innotuerimt Mercurii, Apollinis, Neptuni, Larum Compitalium, ut videntur. Qui Latine dicuntur magistri, Graece vocabulo omnes socios designante appellantur 'EpfxataTat, 'ATTOXXovtaaxat, lloaetScovtacrrat, Ko[i.7T£TaXtacrTat (Competaliastae autem solos titulos Graecos reliquerunt: Inscript. de Delos, 1760-1770). Magistri Mercurii, Apollinis, Neptuni sunt ingenui vel liberti; contra plerique competaliastae sunt servi nec quisquam ingenuus inter eos est. Collegio Mercurii seni magistri praefuisse videntur, Apollinis seni (Inseript. de Delos, 1730), Neptuni quaterni vel seni, competaliastae autem a quinque ad duodecim in titulis occurrunt. Magistri praeter deos, a quibus collegia nomina traxerant, alia numina honoraverunt et opera profana exstruxerunt, ut partem porticus quao forum quod dicitur Italicorum circumdabat (n. 750). Saepius magistros Mercurii, Apollinis, Neptuni numero duodecim coniunctos in titulis invenimus (nn. 759, 760, Insoript. de Dilos, 1758; in titulo a. 97 Inscript. de DSlos, 1757, magistri nomina sua non apposuerunt). Antiquissimi tituli a magistris dedicati sunt paulo post a. 158; recentis8imus, ut videtur, est a. 57-56 (n. 756). De collegiis Deliacis vide P.Roussel, Dilos colonie Athdnienne in Bibl. tc. fr. CXI, 1916, p. 76 ss.

1 6 6 INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

747. Fragmenta epistylii (a. 0,21) parvae aedis quae fuit in foro Compotaliastarum (I2, 2241; III, 7217; Inscript. de Delos, 1731). MSM[arcius MSf., vel l., N.Obellius M., vel M:f., vel l., - - -]ius C.I., | M.Lo[llius Q.f., vel l., S.Anicius M., vel MSf., vel l., ]us N.f. \ ma[gistreis Mercurio et Maiae aedem fe\ cerunt. \\ Mavio<; Maapxux; Mavfou, Ne[(i]£[pio<; 'OJ^eXXto^ Ma[apxqu vel vtou , to^ Tatou,] | Maapxo^ AOXXLO^ Kotvrou, S7ropi[o^] 'Avbao^ Mfaapxou vel avfou, loq Ne[ji£ptou,] | oi 'EpfiataTai 'Epfiet xal Matai T6V va6[v av£th)xav].

748. Basis statuae (0,54 x 0,48 x 0,28) reperta in foro Competaliastarum (I2, 2239; III, 7218; Inscript. de Delos, 1732; D. 3206). L.Oppius L.f., Min(atus) Staius Ov(i) f.1, L.Vicirius[Ti.f.], \ A.Pfotius M.I., C.Sehius C.l.2,

747. Anno 146/145 vel 145/144 donum aedi Serapidis raemoratur a M.LoUio datum (Imcript. de Delos, 1442 B, v. 62 s.). — Titulus duabus paginis dispositus est, a sinistra pars Latina, a dextra Graeca. 748. * Aeuxto? "OTnrtos 'Pcofxaio; et Mtvaxoi; Mtvaxou [EJnfjtoc; 'Pcofxato; ex KUJJLTJC;, qui memorantur in inventario, quod scriptum est a. 181, rerum sacrarum aedis Apollinis Delii (Dittenberger, Syll,2 588 v. 147 s.) cognati magistrorum fuisse videntur; forsitan avi fuerint. a C.Seius C.f. Cilo defigitur in tabella n. 1150.

XV. C0LLEGIA URBANA ETC., 747-750

C.Claudius C.l. \ magistres* donu(m) d(ederunt)*.

Mircurio

167

et

Maia

| Aeuxtoc; "OTZTZICX; Aeuxfou, | 6 MtvaToc; STOCIO^

Outou, | Aetixtoc; Outxtptoc; Te(kp£o[u], | ASXoc; IlXc!>Ttoc; Maapxou, | Tatoc; Srjtoc; Tatou, Tatoc; KXauS[t]|10o; Tatou ot 'Epfiatcrrat 'Epfxet | xat Matat. 749. Tabula magna marmorea (0,91 x 0,60 x 0,23) frontem efficiens basis reperta a. 1898 in foro Competaliastarum (I 2 , 2240; III, 14203 4 ; Inscript. de Delos, 1733). M.Pactumeius M.f., | M.Tuscenius L.f. Nobilior, | D.Folvius D.f., \ D.Gessius D.I., | 6 P.Granius A.} P.J., | L.Arellius L.} A,l. \ magis[t]reis Mirqurio et Maiae. Maapxo; IIaxTO(i7)toc; Maapxou, | Maapxoc; Tocnajvtoc; Aeuxtou Nope(Xtop), | Aexjioc;
750. Fragmenta epistylii porticus quae forum Italicorum circumdabat (I 2 , 2232 cfr. p. 736; I I I , 3 Collegii Mercurium et Maiam colentis. * Sic supplendum esse ipse puto. — Inter a. 150 et 125.

749. Circa a. 125.

168 INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

7212 88.; Inscript. de Dilos, 1685-1687, 1735; ira. del. Bull. Corr. Hell. X L V , 1921, p. 475 et tabb. XX-XXIII). a) in p a r t e a d s e p t e m t r i o n e m v e r s u s : C. Ve[ , -B v e l V]etilenus Q.f. Marcel(lus), C. Vibius M.f., M.Magulnius M.f., N.Maecius L.I., A.No[vius - / . , v e l L, Apollophanes, M. , Ml C]lu[vius ] , C.V[arius - -, -] Ota[cilius — ] , S.St[er]tinius [ # . / . , v e l l.y Cf]eminiu[s ] , A*G[eri]llanus Mar(aei) [f. p]or[ticu]m de sua [pecunia Apollin]i et [Ital]i[ceis] d[ed]er[unt]. [ r i i o s OUYJ

, -B v e l OUJSTLXTJVOC; KOLVTOU ui6[c;

MapxeXXoc;, rduoc; Oulfiioc; Maapxou uioc;, Maapxoc; MaycoXvLOc; Maapxou uioc;, NefiipLoc; MaLXLoc; ASUXLOU, AuXoc; NOULOC; - -, — ' A7r]oXXo
XV. COLLEGIA URBANA E T C , 750-751

169

b) in parte ad occidentem versus: [ — ] , T.Crepereiu[s - -, -] Nonius C.l. Artaxi[as, D. An ]s C.l.j L.Caecilius A.I., Zephuru[s A]gathocle[ti8 /., T.] Popillius [P.l. magist]rei porticum [Apollini et Italiceis dederunt]. [ ou u]t6<; Tpa7rc£iT7js, TtTOc; [Kp£7uep7)toc; - -, toc; - Ncovtoc; Tatou 'A]pTa^tac, AEXJJLOC; 'Av[ Taiou, Aeuxto]<; KatxtXtoc; AuXou, Zecpupoc; 'Aya&oxX£ou<;, Ttaroc; Ilo7r£XXtoc; Ilo7rX[ou 'EpLiataTal TTJV [aToiv 'A7r6XXcovt xal 'iTaXtxotc; aveOrjxav]. c) in parte ad meridiem versus: [ cu]m de sua [pecunia Apollini et Italieeis ru]n[t]. |

portidede-

[ TT)V aToav hi TCOV JStcov A7:6XXcovt xat 'lT]aXtxot[<; av£0-Y]xav]. d) in parte ad orientem versus: [ ]ladu[s , C. , L.Mae]cius Q.l. porticum A[pollin]i e[t It]aliceis de[d]erunt. [ XaSoc; Matxtoc; KolVrou xotc; dve{h)]xav.

TTJV

]ou uloc;, rfatoc; ] , Aeuxtoc; aT[oav 'ATUOXXJCOVL xat ['iTaXt-

751. Basis marmorea (0,94 x 0,59-0,64 x 0,64) (I2, 2238; Inscript. de Dilos, 1750). P.Venoleius

C.I., \ N.Nimmius

No(vi) /., |

1 7 0 INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

L.Viseius C.l.1, \ C.Venoleius C.f. | 5 Maiam statuerunt | eisdem aaram*. || I167rXio<; OueveXfyoc; Taiou, | Nefiiptoc; Ntp.(ito<; Noufou, | Aeuxtoc; Out£)f)toc; Tatou, | Taioc; OueveXrjtoc; Tatou | 5 TT]V Matav avethjxav | ini Atovuafou Spxovro^ 'AOifjvyjatv3, | e7rt|i.eX7)Toi> Se TYJC; VTJCTOU Euaytcavoc; | TOU 'AXxeTou Kotkoxt&ou4. | Tpacptxoc; xat Mupcav C7TOtOUV5.

752. Basis marmorea (0,25 x 0,44 x 0,16) reperta in insula Teno, sed illuc Delo ablata (I2, 715; Inscript. de Delos, 1743; D. 9365). L.Orbius M.f. Hor(atia) mag(ister) | palaestrae dedit. 751. x Idem fortasse memoratur in I2, 2257. 2 aram perperam I 2 . 8 Inter a. 142/1 et 135/4. 4 Ex familia Attica satis nota (Imcript. dt DSlos, 1507 v. 52; de eius filio IG, II2, 1939 ad v. 57; cfr. 2234 ad v. 67 BS.). 6 Versus minoribus litteris scriptus. — Vv. 1-6 (Gr. 1-5) duabus paginis dispositi sunt, a sinistra pars Latina, a dextra Graeca. Cum quattuor homines memorentur, non sex, quot magistri Mercurii fuisse videntur, P.Roussel (Delos colonie athenienne, 1917, p. 76 not. 2) suspicatur titulum positum esse ea aetate qua collegium nondum constitutum esset, scilicet ante titulum n. 747. Nec tamen negat quattuor homines privatos Maiam honorare potuisse. 752. Eiusdem hominis alii tituli Deli prodierunt (nn. 753 et I2, 716; cfr. etiam n. 754); filius aut pater eius posuit titulum Graecum Bull. Corr. Hell. XVI, 1892, p. 160; liberti memorantur in n. 755. Idem, ut videtur, 'OpdpiocCTTP<XT7JY6<;*Pto{i.ata>v, quo duce Delii a. 87 Athenienses profligaverunt (Athen., V p . 2 4 1 f - 2 1 5 b = = Fragm. griech. Hist. 87 F 36). De Orbiis Deli consistentibus cfr. Miinzer, R E XVIII, 1, 1939, col. 879 s. — Circa a. 100.

XV. C0LLEGIA URBANA E T C , 751-756

171

753. Basis marmorea (0,26 x 0,385 x 0,32) cum signo Herculis finientifl in formam Mercurii (I2, 717 cfr. p. 726; III, 7225; Inscript. de Dilos, 1742). [L.]Orbius

M.f. | mag(ister)

|

Italiceis.

754. Fragmenta basis marmoreae (I2, 2242; Inscript. de Delo8} 2404). L.Orb[iusx - -] Mer[curio]. Az\)x[ioq ^Op^LO^ - -] | 'EpjxeZ
755. Tabula marmorea (0,26 x 0,57 x 0,16) reperta a. 1904 in foro Italicorum (I2, 2252 cfr. p. 736; Inscript. de Dtlos, 1736; D. 9366; im. phot. Bull. Corr. Hell. XXXI, 1907, p. 440). Z., L.Orbieis Italiceis. \

L.l.

mag(istreis)

\

laconicum

Aeuxio? ^OpPioi; Aeuxtoo | Abavo<; xal Aeuxio^ "Oppio^ | 6 Aeuxiou Ai^tXo^ 'EpjiaiaTal | yev6[Lzvoi 'ITOXLXOI<;.

756. Saxum marmoreum (0,285 x 0,63 x 0,23) (Inscript. de Delos, 1737; I 2 in commentariis ad n. 818). 758. Cfr. n. 752. 754. l Aut L.Orbius M.f. (nn. 752 s.) aut libertus eius. 755. De L.Orbio patrono vide n. 752. Animadverte cognomina in parte Latina omissa esse.

172

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

L.Cal[pu]rnio

£.[/.] | Pisone proco(n)[s(ule)]. \

['E]7cl [a]vO-D7uaTOu A[euxiou | Ka]X7ropvtau TOU A[euxtou | 6 ne][a
757. Saxum quadratum marmoreuni (0,93 x 0,32 x 0,635) repertum a. 1907 (I 2 , 2244; Inscript. de DeTos, 1751). [M]apaTo? TepiXXav6<; STaTiou1, Taioc; Aa[p]a>vio<; Taiou, | [ri]io<; Aixtvto? Tatou, | [I16]7cXio<; TouTcipux; 'AWioyjo[<;] | vacat |° IIoaei8a>viaaTal2 | IloaeiScovi. | Mar(aeus) Oirillanus St(ati) /., | C.Laronius C.f.j | C.Licinius C./., 3 | 10 P.Tutorius Antiocus | mag(istri) Neptunales | Neptuno. 758. Tabula marrnorea a dextra et in an^ulo superiore sinistro imminuta (I 2 , 2245; Inscript. de Dilos, 1752). 756. L.Calpurnio Pisoni, proconsuli Macedoniae a. 57-56, omnis Achaia, Thessalia, Athenae, sub quarum dicione Delii fuerunt, cuncta Graecia addicta fuit (Cic, In Pison. 16, 37; cfr. De domo 23, 60). Animadverte annum nomine proconsulis indicatum. Ab hoc diversus est vir 2eiusdem nominis, incertum pontifex an augur (PIR II , p. 61 n. 289 et p. 67 n. 290), honoratus titulo Deliaco Inscript. de Delos, 1626. 757. * De Mar.Girillano n. 750. 2 De IIoaei8covwc(rrai<; E.Wust, R E XXII, 1, 1953, col. 557 s. 8 C.l. perperam, puto, Inscriptions de Delos. — Circa a. 125.

XV. COLLEGIA URBAXA E T C , 756-759

173

[-] Caltiu[s - -, | -] Crepe[reius - -], | N.Rus^tiust - -], | M.Umb[ricius - -J1, |5 L.Cor[- - -], | N.Cottiu[s - -Y \ magistr[eis] | Neptuno \ coiraveru[nt]. 759. Basis marmorea (0,50 x 1,15 x 10,01) (I 2 , 2504; InscripL de Delos, 1753; D. 9417; im. phot. Diehl, tab. 7).

P.Seocteilius L.f. Pilo1, | C.Crassidus P.f., \ M.Audius 3/./., | M.Cottius N.f.*, | 5 Cn.Tutorius Cn.f., | N.Stenius M.f., | P.Arellius Q.I., \ Ti. Seius M.I., | N.Tutorius Cn.l.z, | 10 Q.Nummius Q.I., | D.Maicius L.I., \ P.Castricius P.I., \ magistreis Mirquri, Apollini(s), \ Neptuni, Hercolei coeraverunt, |15 eisde(m) dedicaverunt Cn. Papeirio, \ C.Caecilio co(n)s(ulibus)A. || n67rXto<; Se^TtXio^ Aeuxtou5, | Tato^ Kpaaatxto^ no7tXtou, | Maapxoi; Au8to<; Maapxou, | Maapxo^; 5 K6TTIO<; Nefieptou, | Tvato^ TouTcoptog TvaCou, | Ne[iepto<; Sxevto^ Maapxou, | iI67tXto<; 'ApeXXto;; 758. * M.Umbricius M.f. et A.Cottius N.f. memorantur in titulo n. 760. — Alterius partis saec. II. 759. x P.Sextilius P. filius 2vel libertus est in titulo Inscript. de Delos, 2612 v. 11. Frater, ut videtur, Auli (n. 760). 3 Idem fortasse qui sepultus est Rheneae, in insula adiacente Delo (CIG II, p. 1051, 2322 b, 94). 4 A. 113. 5 More Graeco ut6^ omissum, sed ita in parte Graeca ingenui a libertinis distincti non sunt. — Titulum fortasse eadem manu exaratum esse atque n. 194 suspicatur J.Gordon (Contributions to the Palaeography of Latin Inscriptions in University of California Publications in Class. ArchaeoL III, 3, 1957, p. 128).

1 7 4 INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

| Teftipioc, Zrjto^ Maipxou, | Nejxeptoc; TouTcoptoc; Tvatou, | 1 0 KotvTo^ Nufi(i.to<; KOIVTOU, | Aex(io<; Matxto<; Aeuxiou, | II67rXto<; KacTTpbaot; rio7rXfou | ot 'Epixatarat xat 'ATUoXXcovtacTTat xat IIocTet|8covtacTTat 'HpaxXet avefryjxav xat | 16 xa&tepcoaav. KOIVTOU,

760. Basis marmorea (0,965 x 0,595 x 0,40) reperta a. 1907 (I 2 , 2236; Inscript. de Dttos, 1754; D. 9237). C.Heius T.f. Libo1, L.Pompilius [£./.], | Q.Saufeius P.f. Treb(ianus), A.Cottius N.f.2, | L.Veturius P . / . , M.Umbridus M.f., \ D.Ampius Q.l.1, L.Aufidius L., C.l. Dorot(eus) minorz, | 6 L.Paconius L.l. Trup(o)*, C.Seius Cn.l. Heracleo, | Ti.Maecius L.I., Cn.Tutorius P.l. Olumpiod(orus) | magistreis de sua pequnia Iovei Sequndano5. | r<xto<; "Hto<; TITOU ut6<;8 Al(3cov, | Aeuxto<; IIo[A-

7ctXto<; Aeuxtou uto^, | 1 0 K6tvTO<; Eaucpyjto*; rio7rX(ou 760. x Iidem fortasse Taio; "Hio<; T(TOU et A£X\IOQ "AJX7TIO<; Ko(vroi) qui memorantur ina titulo Deliaco Inscript. de Delos, 2612 vv. 18, 19. Huius, ut videtur, frater Marcus memoratur in titulo Deliaeo a. 113 (n. 759). 3 Alter fortasse ex patronis est in titulo Tenio IG XII, 5, 860; L.Aufidii L.f. Italici, qui argentariam fecit Deli, memoria fit in Inscript. de Delos, 1728. 4 L.Paconius senex (an idem atque Trupo?) occurrit in tabella defixionis insulae Rhenea^ (n. 1150). 6 luppiter Secundanus, qui est deus venti secundi, memoratur praeterea a Martiano Capella (I 47); Atl Oupta complures tituli Deliaci dedicati sunt (cfr. Inscript. de Delos in comm. ad n. 1561). 6 Contra antiquiorem consuetudinem. — Titulus eiusdem fere aetatis esse videtur ac n. 759, si quidem inter ma-

XV. COLLEGIA TJRBANA E T C , 759-762

175

uloc; Tpe(3tav6<;, | AuXoc; K6TTIO<; Nefjteplou ut6<;, | Aeuxtot; OueT6pto<; ITo7rXtou ut6<;, | Maapxot; '0|i.pp[xto<; Maapxou uto<;, | Aex[io<; "A\LTZIO(; KOIVTOU, | 16 Aeuxtoc; Au(p[8to<; Aeuxtou xat Tatou Acopo&eo^ vecoTepoc;, | Aeuxtoc; Ilaxcovtoc; Aeuxtou Tpu^cov, | ritoc; Eiqtoc; Tvatou 'HpaxXecov, | Tepeptoc; Mabaoi; Aeuxfou, | rvatoc; TouTCoptoc; Ilo7rXtou 'OXu[jt7rt68copoc; | 20 oi 'Ep(i.ataTat xat 'ATtoXXcovtaaTat xal IloatScovtaaTat | ex TCOV tStcov Att OupUot av£{hjxav. 761. Saxa (a. 0,17) litteris minutis inscripta quae subsellium sustinuerunt, reperta in thermis fori Italicorum (I 2 , 2251; I I I , 7223 et 7230; Inscript. de Dilos, 1692). C.Marciu8 C.l. Trupho, A.Paconius L.l. L.l. Dionusius, A.RaeAlexander1, L.Mundicius cius N.l. Alexander, L.Novius L.l. Dardanu[s — ] hasce sedes. 762. Saxa quadrata reperta in thermis fori Italicorum (P, 734 cfr. p. 727; III, 7221 et 7227; Inscript. de Dilos, 1693). [

] Flaminius

L.f.

[reficjiunda1

coeravere

gistros duorum titulorum duo fratres nominantur. Duodecim magistri occurrunt etiam in titulo trunco incertae significationis Ia, 2248. 761. * A.Paconius L.l. Arc. defigitur in tabella n. 1150. 762. * [jac\iunda I2, sed, cum thermae antiquiores sint,

176

INSCRIPTIONES LATIXAE LIBERAE REI PUBLICAE

M.Aemilio libus)*.

Lepido, Q.Lutatio Catulo co(n)s(u-

763. Titnlus Pompeis in tectorio pictus. Periit (I2, 777; IV, 60 cfr. p. 191; I.L, XIII, 1, n. 17; D. 6375). C.Iulio Caesare dict(atore) iter(um), | M.Antonio mag(istro) eq(uitum)x \ mag(istri) vici et compiti2 | M.ElaUius M.f., | 5 M.Cerrinius M.f., \ M.Sepullius [. ., | - - -], | Q.Pra[- - -], | C. Corne[lius , | 10 ], | P.Ro[c]ius [ ]s, \ Salvius E[- -]ro(- -) M.s. | C.Caes]are, M.Lepido co(n)s(ulibus)z \ [-] Blattius M.f., | 16 C.[Hy]ermatoriu* P.f., \ M.[...]ius itf./.(?) Plutus, | M.Stronnius M.l. Nic[. .]o, | M.Oppius S.l. Aes[chines's!], \ C.Cepidius C.[l.

opera quaedam refecta, non facta esse monuit Hatzfeld. 2 A . 78. Alterius collegii magistri signum Volcani statuerunt (n. 289). Collegia Deliaca memorantur etiam in n. 350. 763. x A. 47. Pro consulibus nominantur dictator et magister equitum, quoniam consules exeunte demum anno magistratum inierunt (Dio XLII 55, 4). * Scilicet vici Forensis (I.Sgobbo, Mem. Acc. arch. Napoli VI, 1942, p. 36) et reliquorum vicorum eiusdem compiti (cfr. S.Accame, Bull. Mus. Imp. XIII, 1942, p. 20 not. 60). 3 A. 46. Nota iterationis in consulatu Caesaris omissa est, cfr. Indices XI. — Est pars fastorum collegii.

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 762-766

177

764. Saxum ex lapide calcario (0,29 x 0,80), a sinistra imminutum, repertum a. 1902 vel antea Tarricinae, ubi exstat, vel saltem exstabat, in hortis del Consorzio della Bonifica Pontina (I2,1555). [ ] l. Protemu8j C.Marcius C.l. Dama \ [magistri1 fac]iund(um) coeraverunt de colegi sententia [—] | elicem2 aediculamque circumstruendam | [— coniun]gendam. Heisce contulerunt: L.Abbius L.l. Pile(mo), | 5 [ ] Praecius L.l. Protemus, L.Ceius M.f. Pusio, Q.Caecilius Q., Q.l. | [---], C.Maneius C.l. Dor[oteus], C.Caecilius De[c.l.] Pilotimus | [ ], P.Marcius C.l. Cim[ber, - - -]S.l. Nico[- - -]. 765. Aquini, ubi recognovit Mommsen (I2, 1549; X, 5388; im. del. Kitschl, tab. LXXVI). Aediculam et \ ba&^s^im magistrei \ dant: | MlPullius Mlf., | 6 MlOfellius V(ibi) /., | P.Maamius P./., | P.Servius P.l. | Trhaso1, | L.Vennonius LX. | 10 Prosamus. 766. Lapis quadratus repertus a. 1879 Tolosae, ubi exstat (I2, 779 cfr. p. 727; XII, 5388; im. phot. Mem. du Midi XII, 1887, p. 170). 764. l Non plus duo magistri fuerunt. a elix, vel plurali fornia elices, est fovea ad aquam eliciendam. 765. x Pro Thraso. — Saec. I. 12. Inscriptiones

latinae,

II.

178

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

[P.Vatinio, Q.]Fufio co^s^ulibus)1 \ [hei magistrei2 - - a]edem, bcuim et 8olari\[um faci]und(um) coir(averunt): | [—, — i]u8 Cirrat(us)} Diallus Atti P.s., | 5 [ , ]s Surus, Hilar(us) FUvi M.s. l(- - -) c(- - -) 3 , | [- - -, ]ior(- -) L., L.8. l( ) c( )3, Philodam(us) Volusi C.s., | [ , ]nus Trebi L.s., \ Phi[.]~ dar(us) Curiati Ap.s. 767. Tabula reperta Bomae ad viam Appiam, deinde in hortis marchionis Campana, ubi descripsit De Eossi (I2, 1274; VI, 10326; D. 7878). C.Causinius Scolae1 l. Spinter \ in hac societate primus cur(ator) factus est et \ hoc monumentum aedificandum, expoliend(um) \ curavit soci8q(ue) probavit, habet partes viriles IIII, 6 oll(as) XX. | Campia L.l. Cassandra Causini (uxor) sibi et suis. 768. Lapis Tiburtinus repertus Eomae in via Aurelia, postea in vinea Belloli, ubi descripsit Stevenson (I2, 1279; VI, 10415 cfr. p. 3505). C.Clodius A.l. | Apollodorus, | Vettia Q.l. 766. x A. 47. 2 Magistri collegii sacri cuiusdam, duodecim numero, plerique servi esse videntur. 8 Quid significetur, incertum; l(oci) c(u8t<>8) aut l(udorum) c(urator) cogitaverunt priores, l(iber) c(ondicione) proposuit Mommsen, l(eiber) c(oeravit) solvit Oxe\ 767. x C.Causinius Schola Interamnas, familiaris P. Clodii, memoratur a Cicerone (Pro Mil.t 17, 46).

XV. C0LLEGIA URBANA ETC., 766-771

6

179

1

Glucera, \ A.Cascellius A.l. | Nicepor^us) monu(mentum) \ fecerunt socei | sibi et sueisque. 769. Eomae in vinea Iulii III pontificis. Periit (I2, 1225; VI, 9144; D. 7284). [—]anus ad[—] | duomvir1 | conlegi anulari2 | locum sepulchr(i) m( ), |5 in fronte pedes XXV, | in agro pedes XXV, | de sua pequnia | conlegio anulario3 \ dedit. 770. Lapis Tiburtinus repertus Eomae supra cmissarium aquae Claudiae, a tergo trophaeorum quae dicuntur Marii, ubi vidit Smetius. Periit (I2, 1307; VI, 9202; D. 7823). a sin.: [A.¥\ourius A.l. \ [Se]leucus mag(ister) quin(quennalis) | [c]onlegi aurificum. a dextra: Fouria A.l. \ Crematium. 771. Tabula lapidis Albani (1,57 x 0,56 x 0,32) reperta Eomae in sepulcro prope portam Praenestinam, nunc in museo nationali (I2, 2519 cfr. p. 844; im. phot. E.Paribeni, Raccolta di scritti in onore di G.Lumbroso, 1925, post p. 288). 768.

x x

Idem fortasse memoratur VI, 14475.

769. In hoc titulo, quod sciam, ii qui collegio praefuerunt nomine inani duoviri appellantur; sed habemus etiam quaestores, tribunos, aediles, praetores, 8 triumviros (cfr. Kornemann, R E IV, 1, 1900, col. 420). Collegium anularium quid valeat, latet, nisi forte intellegas collegium anulariorum. 3 io scriptum est infra lineam.

180

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Societatis cantor(um) Graeco[r]um et quei in \ hac sunhodo sunt, de pequnia commune. L.1 Maecenas D.f. Ma[e(da)]2 desi\gnator} patronus sunhodi, probavit. M.Vac[ct]us M.l. Theophilus, | Q.Vibius Q.l. Simus magistreis sunhodi D[ec]umianorumz locu[m] |6 sepulchri emendo, aediftcando cuuraverunt. \ L.Aurelius L.l. Philo, magister septumo synhodi \ societatis cantorum Graecorum quique in hac | societate sunt, de sua pecunia reftciun[d]um \ coeravit. 112. Tabula ex topho effossa Komae in insula Tiberina, ubi Fabretti descripsisse videtur (I2T 1005; VI, 10317). L.Rutiliu8 L.l. Artemido(ru8), | A.Carvilius L.l. Diodoru8, \ P.Sulpicius Q.l. Philocom(us)y | mag(i8tri) conl(egi) caprina Galla1, | 5 ex d(ecreto) d(ecurionum) [f]ac(iundum) coeraver(unt). 773. Cippus ex lapide Tiburtino (1,10 x 0,50) repertus circa a. 1907 Romae ad viam Flaminiam (I2, 1356; VI, 37148). 771, 2 communei . . Maecenas Paribeni, commune[i\ Maecenas Loinmatzsch; est vere communey post quod sequitur punctum et littera L ad praenomen pertinena. * MAL scriptum. 3 Decumum designatorem, qui Clodii &ectator fuit (Cic, Ad Att. IV 3, 2; cfr. De domo 19, 50), hanc synhodum constituisse censuit Sogliano, Mouaetov III, 1927, p. 197 ss. 772. l Quod collegium hoc fuerit, plane ignotum. Caprinarius memoratur in titulo Christiano VI, 9231.

XV. C0LLEGIA URBANA E T C , 771-776

181

T.Perperna T.f. | Quadra | mag(ister) scr(ibarum)1, \ C.Hostius L.f. Col(lina) | 5 redempt(or). | In fr(onte) ped(es) XX, \ in agr(o) ped(es) XX. 774. Cippus Tiburtinus praegrandis Periit (I 2 , 1221; VI, 9888; D. 7282). Conlegei secio[rum] |

Eomae.

serrarium1.

775. Fragmentum epistylii ex lapide Albano effossum Eomae prope sepulcrum antiquum situm ad viam di S.Croce in Gerusalemme (nunc hic tractus viae vocatur Carlo Alberto) e regione ecclesiae S.Viti et Modesti, nunc in antiquario municipali (I 2 , 989 cum im. phot.; VI, 3877 cfr. 32448). [Magistri quinq(uennales) corijlegiei Fom(anorum) qui s(acris) p(ublicis) s(unt)], | L.Pontius L., C.[l. ], | L.l. [- - -], | P.Plaetorius M.[l. - - -].

tibicinu[m p(raesto) L.Licinius

776. Senae Gallicae, ubi antiqui auctores viderunt. Periit (I 2 , 2125 cfr. p. 714 = 736; XI, 6211; D. 7275). 773. x Sic solvit Bang. De magistro et scriba collegii cuiusdam cogitaverunt Gatti, qui edidit, de mag(istro) scr(ipturae) Buecheler. 774. l Intellege serrariorum; cfr. Corpus gloss. Lat. II, 1888, p. 360: Xi$07rptarT)<; serrarius lapidarius. 775. A sinistra alia nomina fuisse putandum est. Nihil infra deest. — Sullanae fere aetatis.

182

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Incola[e] opificesq(ue) dedere. | Magis[t(ri)] coirave[re] | Q.Popilius Q.I., \ L.Pupius L.I., | 5 C.Maneius Q.l. 777. Basis quadrata reperta a. 1736 propo Carthaginem Novam, ubi plures viri docti descripserunt. Periisse videtur (Ia, 2270; II, 3433). Heisce m\agistris \ coira[r]unt: \ C.Poplici(us) C.f.j | 6 L.Cervi(us) L.f., | M.Caeici(us) N., C.l1, | L.TaUpi(us) A.I., | Cn.Tongili(us) pu(pi) L1, | L.Paqui(us) Lon[g]i l. Sil(o)1, | 10 Q(uinctio) Verati C*. 2 , \Pil(emo) Pontili(orum) M., C.s.1, \ Q(uinctio) Claudi | Pos(tumi) C.s.3. 778. Parva basis ex lapide calcario (0,87 x 0,38 x 0,375) Carthagine Nova in turri castelli, ubi vidit Huebner, nunc Matriti in museo archaeologico, ubi de Navascues emendavit (I2, 2271; II, 3434 = 5927; A.Beltran, Archivo Espafiol de Arqueologia XXIII, 1950, p. 255 ss. n. 7 male). M.Puupius M.I., | Sex.Luucius \ Sex.l. Gaep(- - -)\ | M.Prosius M.l, | 5 N.Titius L.l. Nu(- - -), | C.Vereius M.I., \ Antio(cus) Bruti 777. x 0.l.t pu.l., [g]i l.Sil., G.s.f in latere scriptum. Traditur O-S vel OIS, unde in Corpore Ci8(8U8) solvitur, sed, cum tres magistri postremi servi sint, potius intellegas C.8(ervu8). 8 Sic legendum esse ipse puto; C-S- in latere scriptum. 778. x Sic recte, ut imagine photographica comprobatur, J.de Navascu6e. 8

XV. COLLEGIA URBANA E T C , 776-779

183

1

X.*. , | El(euterus^) Terenti C.s., | Pilemo Aleidi L.8., | 10 Alex(- -) Titini L.sn \ Acerd(ol) Sapo(ni) M.s. | mag(istri) pilas III et | fundament(a) ex | caement(o) faci(unda)1 |16 coeravere. 779. In insula Samo, ubi quidam vir doctus descripsit (I2, 2260; III, 458). Ser.^F^ulvius1 Ser.l. Herodotus e[t] \ Ser.[F]ulvius1 Ser.l. [P]atroclus2 \ magistrei.

779. ^EVLVIVS exemplum. *BATROCLVS exemplum. Alias inscriptiones ad collegia pertinentes dedi in sacris (nn. 96-99, 103-107 c, 146, 185, 192, 240).

XVI. ARTIFICES. SERVI PUBLICI

780. Tabula reperta a. 1818 prope Monteprandone in agro Castri Truentini, nunc Ripatransone in curia (I2, 1916; IX, 5279, utroque loco cum im. del.; D. 7732). P.Buxuriu8 P.f. | Truentine(n)s(is) quie(scit), | coi1 nom(e)n Tracalo, \ artetecta*. Salve. 781. In sepulcro e saxo tofaceo effosso circa a. 1920 Komae ad viam Salariam (I2, 2523). L.Fonius Cn.f. Cn.n. arg(entarius), \ Marcia C.f. Crispi (uxor)1. 782. In episcopatu Sabinensi, id est Foro Novo Sabinorum (Vescovio prope Torri in Sabina), ubi antiqui auctores viderunt (I2 1840; IX, 4797). D.Segulius Alexsa aurufex. 783. Formiis in villa quae dicitur Ciceronis, ubi vidit Mommsen (I2, 1566; X, 6125; im. del. Kitschl, tab. LXXVI). 780. * coi id est quoi. % artetecta idem esse quod architectu8 statuit Mommsen, scilicet tecta (T£XTT)<;) pro T£XTOV.

781. 2 Sequitur nota in formam crucis incisa, quae quid significet, non perepicitur. — Litteris liberae rei publicae exeuntis.

188

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

P.Marcius | situs est.

P.l. Charie[- -] | coronarius

heic

784. Capuae in aedibus privatis, ubi vidit Mommsen (I 2 , 1604; X, 3984; D. 7642; im. del. Kitschl, tab. LXXVII). Q.Tiburti Q.l. | Menolavi heic sita sunt.

| cultrari oss(a) \

785. Tabula in museo Vaticano, ubi Mommsen fct Henzen descripserunt (I 2 , 1286; VI, 9320; im. del. Kitschl, tab. LXXXIX). Familiae L.Coccei et liberteis \ et1 eorum | Dasius disp(ensator) de suo fac(iendum) coer(avit). 786. Cippus ex lapide Tiburtino repertus a. 1875 Komao prope portam Praenestinam (Porta Mag~ giore) (I 2 , 1244; VI, 5968). Bitus

|

\f\istulari\us.

786 a. Tabula ex marmore Lunensi (0,59 x 0,90 x 0,13) reperta a. 1955 Komae in via Alberto Mario. Exstat in Tabulario (B.Andreae, Archaol. Anzeiger 1957, p. 235, n. 19; Ann. epigr. 1959, n. 146). 788. Coronarii occurrunt etiam in nn. 99, 104 a. 785.

l

et abundare videtur; cfr. Indices XIII 5.

XVI, ARTIFICES, SERVI PUBLICI, 783-790

189

Sex.Aemilius Sex.l. | Baro | frumentar(ius) | in ignem inlatus est | 5 prid(ie) non(a8) Quinct(iles) | Cn.Pompeio co(n)s(ule) tert(ium). 787. Antiquae Capuae (S.Maria Capua Vetere) olim nel tribunale, postea in curia, ubi vidit Mommsen (I2, 1605; X, 3986). a sin.: Q.Tullius \ Paapus glad(iariu8). in medio: Clodia Diamer(- -) f. a dextra: Theophilo(s) Terenti (servus). Sub titulis tres protomae effictae sunt. 788. Trebulae Mutuescae (Monteleone Sabino), ubi antiqui auctores viderunt (I2, 1835; IX, 4908). Q.Caedi(u8)

Q.l. Sar(anu8"i) \ haruspex.

789. Urna ex lapide Tiburtino olim Clusii, postea Cortonae in aedibus privatis, ubi vidit Bormann (I2, 2015; XI, 2296; CIE, 2539). C.Baebiu8 \ L.f. \ arrespex1. 790. Urna ex lapide Tiburtino (0,35 x 0,51) olim in oppido Montepulciano, nunc Florentiae in 786 a. A. 52. Nota marmor Lunense ad titulum a. 52 inscribendum adhibitum. 788. Tituli haruspicum (etiam n. 789-791) et fulguriatoris (n. 791) potius inter sacerdotes referendi erant. 789.

x

Intellege haru&pex.

190

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

musoo archaeologico, ubi descripsit Bormann (I 2 , 2019; XI, 2385; CIE, 786; D. 4950). C.Petronius

C.f. \ harispex, \ Crispinia

natus1.

791. Tabula ex lapide calcario (0,70 x 1,72) Pisauri reperta, nunc ibi in museo Oliveriano, ubi descripsit Bormann (I 2 , 2127; XI, 6363; D. 4958; Pallottino, Test. ling. Etr. 697; im. phot. apud Forni). Tractaverunt praeter alios S.Ferri, Rendic. Acead. Lincei ser. VIII, vol. X I I I , 1958, p. 323 ss. et I.Forni, Studia Oliveriana VII, 1959 p. 25 88. [L^CalJatius L.2f. Ste(llatina)* haruspe[x], \ fulguriator. litteris Etruscis: Cafates Lr.Lr. netsvis trutnvt Frontac. 792. Tabula e lapide Tiburtino Komae in museo Vaticano, ubi Henzen descripsit (I 2 ,1314; VI, 9458; D. 7493; im. del. Ritschl, tab. XC). 790. X I I b).

x

Mater indicatur more Etrusco (cfr. Indtees

791. x G l% typothetae, ut videtur, errore. 2 Ipsum Cafatium 8 et eius patrem Etrusce Lars appellari monuit Dessau. Esse tribum Tarquiniorum, ubi haruspicina inventa esse credebatur, unde haruspicem nostrum Tarquiniis oriundum esset, suspicatus est Bormann. Sed verbum Etruscum Frontac significare Ferentis monuit Ferri, id quod Forni comprobavit; Ferentiensium quoque tribus fuit Stellatina. Ferentii Cafatios habes in titulo XI, 3010. Aniinadverte in titulo Etrusco tribum desiderari, cfr. nn. 208, 341. De tribu in titulis Graecis et Etruscis omissa vide Forni, loc. laud.

XVI. ARTIFICES, SERVI PUBLICI, 790-793

191

L.Horatiu8 L.f. \ Vot(uria) holitor, \ Sex. Horatius L.f. \ Vot(uria) sen(ior). In fr(onte) | 6 [p(ede8) - - ] , in agr(o) p(edes) XX. 793. Tabula e lapide Tiburtino, in qua emnguntur vir et mulier manus iungentes, reperta a. 1592 vel 1593 Eomae in via Nomentana haud procul a muris urbis, nunc, in angulo inferiore sinistro et dextro paulum imminuta, Londinii in museo Britannico, ubi Mommsen descripsit (I 2 , 1221; VI, 9499; D. 7472; Buecheler, 959; im. del. Ann. Istituto XXXVII, 1865, tab. E). a sin.: [L.Au]relius L.l. \ [H]ermia | [la]nius de colle \ Viminale | 6 [H]a£C quae me faato \ praecessit corpore \ casto | [c]oniunxs, una meo \ praedita amans \10animo, \ [f]ido fida viro veixsit \ studio parili, qum | nulla in avaritie \ cessit ab officio | 15 [A]urelia L.l. | [Philematio]. a d e x t r a : Aurelia L.l. \ Philematio1 \ Viva Philematium1 sum | Aurelia nominitata, | 5 casta, pudenSj volgei \ nescia, feida viro. | Vir conleibertus fuit \ eidem, quo careo \ eheu, | 10 ree fuit ee vero plus | superaque parens. | Septem me naatam \ annorum gremio \ ipse recepit\ XXXX | annos nata necis potior2. 15 | Ille meo officio | adsiduo florebat ad omnis 798. J Nota Philematio et Philematium. a or scriptum a dextra in insequenti versu. — Aetatis fere Sullanae.

192

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

794. Cippus lapidis Albani (1,15 x 0,45 X 0,20) repertus anno fere 1900 Romae (I 2 ,1411 cfr. p. 840; VI, 33870 = 37775 a; D. 7471). Vivit | C.Vergili(u8) C.l. \ Genti(us), lanius1 % 5 | ab luco Lubent(ina) , | Deidiae Didia(e) l. \ Sextulae. \ In front(e) p(edes) XX, | in agru(m) p(edes) X X 3 . 795. Romae in monumento tophaceo antiquae viae Caelemontanae in angulo viarum Statilia et S.Croce in Gerusalemme (I 2 , 2527 a; im. phot. A.M.Colini, Capitolium 1943, p. 269). P.Quinctius T.l. libr(arius), \ Quinctia T.l. uxsor, | Quinctia P.l. Agate liberia | concubina1. | 5 Sepulcr(um) heredes \ ne sequatur. 796. Magna tabula e lapide Albano reperta Romae e regione sepulcri Scipionum, nunc in museo Vaticano, ubi descripsit Henzen (I 2 , 1289; VI, 1899; D. 1902; im. phot. Amelung, Sculpturen des Vat. Mu8eums II, tab. I, n. 1; del. Ritschl, tab. XLII). M.Cornelius

M.l.

| Apollonius

lictor^is^,

\

794. x Lanios habes etiam in nn. 97, 98, 105 a, 105 b, 716. * De luco Libitina vel Lubitina vel Lubentina PlatnerAshby, Topogr. Dictionary, 1929, p. 319. 3 Postea correctum in XV. 795. x Etiam alibi a viro uxor et concubina honorantur. — Saec. I.

XVI. ARTIFICES, SERVI PUBLICI, 794-798

193

M.Corneli^us^ Q.l. \ Macedo\[nis]l lictor\[is]\, viv(i)t, Pompilia C.f. uxor. 797. Tabula effossa Eomae a. 1851 in via Appia, ubi exstat. Descripsit Henzen (I2, 1212; VI, 9545; D. 7602; Buecheler, 74; im. del. Eitschl, tab. LXXX). Hospes, resiste et hoc ad grumum ad laevam aspice, ubei | continentur ossa hominis boni, misericordis, amantis \ pauperis. Rogo te, viator, monumento huic nil male feceris1. \ C.Ateilius Serrani l. Euhodus, margaritarius de Sacra |6 Via, in hoc monumento conditus est. Viator, vale. \ Ex testamento in hoc monumento neminem inferri neque \ condi licet, nisei eos lib(ertos), quibus hoc testamento dedi tribuique. 798. Tabula ex lapide Tiburtino Eomae in museo Capitolino, ubi descripsit Bormann (I2,1319; VI, 9583; D. 8341). C.Hostius C.l. Pamphilus \ medicus hoc monumentum \ emit sibi et Nelpiae M.l. Hymnini 796. Versus 2 et 3 postea additi esse videntur. 797. x Sunt tres vel quattuor senarii distorti et interpolati. — Saec. I. 13. In8criptiones

latinae,

II.

1 9 4 INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

| et liberteis et libertabus omnibus | 5 postereisque eorum. | Haec est domus aeterna, hic est | fundus, heis sunt horti, hoc | est monumentum nostrum. \ In fronte p(edes) XIII, in agrum p(edes) XXIIII. 799. Titulus repertus in agro inter Atinam Lucaniae et Volceios, postea in villa eiusdem regionis, ubi descripsit Mommsen (I2, 1684 cfr. pp. 714 = = 732, 840; X, 388; IG XIV, 666; D. 7791; im. del. Eitschl, tab. LXXII). L.Manneius

Q.1 medic(us)

\ veivos fecit,

(puoei Se | M[e]vexpax7]<;2 A7](jL7]|Tpl*ou3 TpaXXiavcx; | 5 cpuatxoc; OLVOS6TY];4 | £&V e7robjaev. | Maxsuma

Sadria S(puri) f. \ bona, proba, frugei, salve. 800. Larini, ubi De Ambrosio quidam vidit a. 1834 (I2, 1713; IX, 743). Veivos sibei | fecit D.Oraec(ius) | D.l. Prax(agoras)1 med(icus). 799. x Omissum more Graeco /. potius quam l. Scriptum est MFNEKPATHZ. Aliis medicis fuit nomen Menecrates (cfr. Raeder-Gobel, R E XV, 1, 1931, 8 col. 801 s.). Sic4 appellatus est ante adoptionem vel manumissionem. Rationem qua vinum aegris mederetur repperit Asclepiades Prusiensis, qui novam medicorum sectam condidit (Plin., Nat. hist. VII 124 cfr. X X I I I 32 et XXVI 12; M.WeUmann, R E II 2, 1896, col. 1632 s.). 800. l Cognomen tractum a Praxagora, medico illo Coo clarissimo, qui circa a. 300 floruit (cfr. K.Bardong, R E XXII 2, 1954, col. 1735 ss.). a

XVI. ARTIFICES, SERVI PUBLICI, 798-803

195

801. Neapoli in aedibus privatis, nunc in museo nationali, ubi recognovit Mommsen (I2, 1623; X, 1930; D. 7739; im. del. Eitschl, tab. XCIV). [-] 8flacciu8 C.l. A[ ], | mensor, idem sacomalrius]1, \ sibi et sueis, \ [-] Stlaccius A.l. Mdric[- -, |6 m]ensor, eidem 8acom[arius], | sibi et sueis. 802. Cippus ex lapido Tiburtino repertus Eomae in via Salaria, ubi Gatti vidit (I2, 1259 cfr. p. 840; VI, 37086; D. 7480). Q.Brutiu8 | P.f. Quir{ina) v(ivit), | mercator bova(riu8) \ de campo1, heic | 6 cubat, frugi, \ ca8tu(8)j amabili(8) | om][iJ\nibus. \ Brutia Q.l. Rufa | pia patrono, | 10 dum vixsit, placuit.

803. Tabula Eomae in aedibus I.B.De Eossi, ubi Mommsen cum aliis descripsit (I2, 1214; VI, 10096; D . 5213; Buecheler, 55; im. del. Eitschl, tab. L X X X I ) .

Eucharis Liciniae L, | docta, erodita omnes artes virgo, vixit an(nos) XIIII. \

801. 802. 9226).

2

Est sacomatum (orjxcojxa) confector et coactor. x

Forsitan intellegendum sit Boario (cfr. VI,

196

5

10

15

20

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Heus1 oculo errante quei aspicis leti domus, morare gressum et titulum nostrum perlege, amor parenteis quem dedit natae suae, ubei se reliquiae conlocarent corporis. Heic viridis aetas cum floreret artibus crescente et aevo gloriam conscenderet, properavit hora tristis fatalis mea et denegavit ultra veitae spiritum. Docta, erodita paene Musarum manu, quae modo nobilium ludos decoravi choro et Oraeca in scaena2 prima populo apparui. En hoc in tumulo cinerem nostri corporis inf[e]stae3 Parcae deposierunt carmine. 8tudium patronae, cura, amor, laudes, decus silent ambusto corpore et leto tacent. Reliqui fletum nata genitori meo et antecessi, genita post, leti diem. Bis hic septeni mecum natales dies tenebris tenentur Ditis aeterna domu. Rogo ut discedens terram mihi dicas levem.

804. Olim in vico Preturo haud longe ab Amiterno, nunc in museo oppidi VAquila, ubi Dressel aliique viderunt (I 2 , 1861; I X , 4463; D . 5221; Buecheler, 3 6 1 ; im. del. Kitschl, tab. X L I X ) .

808. * Inde a v. 3 sunt senarii iambici. * De ludis Graecis vide E.Caetani Lovatelli, Scritti vari> 1898, p. 163 ss. 8 INFISTAE scriptum.

XVI. ARTIFICES, SERVI PUBLICI, 803-805

197

Protogenes Cloul(i) \ suavei(s) heicei situst \ mimus, plouruma que | fecit populo soueis | 6 gaudia nuges. 805. Eomae ad bivium viarum Praenestinae et Labicanae pone portam moenium Aurelianorum Praenestinam (hodie Maggiore) in monumento, in cuius zophoro opera pistoria repraesentantur. Descripsit Henzen (I 2 , 1203-1205; VI, 1958; D. 7460 a-c; Buecheler, 13; im. del. Kitschl, tab. LXXXVIII, phot. multis locis, ex. gr. M.Eostovtzeff, Social and Economic History of the Roman Empire2, 1957, tab. IV). [Est hoc monimentu]m Marcei Vergilei Eurysacis, pistoris, redemptoris, apparet1. Est hoc monimentum Margei(l) Vergilei Eurysacis, \ pistoris, redemptoris, apparet. Est hoc monumentum Marci Vergili Eurysac[is]. 804. Intellege: Protogenes Cloeli servus hic sitm est suavis mimw, qui populo suis nugis plurima fecit gaudia. Sunt hexametri dactylici. — Aetati Ennio non multo posteriori tribuit Buecheler. 805. x Ex ornamentis sepulcri apparet Eurysacem pistorem et redemptorem fuisse. Quod Mommsen proposuit Eurysacem magistratibus apparuisse minus mihi probandum esse videtur (cfr. n. 947). — Tituli scripti sunt in tribus monumenti lateribus; titulus quarti lateris periit. Inscriptio versibus Satumiis concepta esse videtur extrema liberae rei publicae aetate.

1 9 8 INSCRIFTI0NE3 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

805 a. Tabula arcam quadratam, panarium, ut videtur, referens, reperta Eomae prope monumentum Eurysacis, nunc in museo nationali Eomano. Descripsit Henzen (I 2 , 1206; VI, 1958; D. 7460 d; Buecheler, 14; im. del. Eitschl, tab. L X X X V n i ) . Fuit Atistia1 uxor mihei, \ femina op\[i]\tuma veixsit, | quoius corporis reliquiae \ quod(!) superant sunt in | 5 hoc panario. 806. In plintho statuae fictilis repertae prope Perusiam, nunc in museo Perusino (I 2 , 2375; X I , 6709, 28; D. 8569). C.Rufius

s(igillarius)y

vel s(igillator),

finxit.

807. Fragmentum repertum Eomae prope monumentum Eurysacis, nunc in museo nationali (I 2 , 1207; VI, 1958 et 9812; D. 7461; im. del. Eitschl, tab. LXXXVIII). [-] Ogulnius1 amicus.

[- - ] , | pistor simi[laginarius]*

|

808. Tabula lapidea originis urbanae in Anglia, Rokeby-Hall prope Barnard Castle (I 2 , 1210; VI, 32311; I). 1932; Buecheler, 53). 805 a. l Eurysacis uxor fuisse putatur; num autem tahula ad Eurysacis monimentum pertinuerit, incertum. Hic quoque titulus versus adfectare videtur. 806. S pro cognomine hberti habuit Mommsen. 807. x Sic I 2 et VI, 1958, Ogulniu VI 9812. 2 Eet pistor qui facit similam vel simifaginem, id est panem ex flore farinae triticeae compositum.

XVI. ARTIFICES, SERVI PUBLICI, 805a-806

199

Rogat ut resistas, hospes, t[e] hic tacitus lapis, dum ostendit quod mandavit, quoius umbram te[gif]. Pudentis hominis, frugi, c[u]m magna fide, praeconis Oli Orani sunt [o]ssa heic sita. 5 Tantum est. Hoc voluit nescius ne esses. Vale. A.Qranius 31.1. Stabilio, \ praeco. 809. Cippus ex lapide Tiburtino (0,67 x 0,67) repertus anno fere 1907 Eomae ad viam Salariam. Descripsit Vaglieri (I2, 1413 cfr. pp. 730 et 840; VI, 37820; D. 9428). Emendavit, ut mecum officiose communicavit, G.Barbieri, qui vidit apud Nunziatura Apostolica d'Italia (Via Po 29). V(ivit) D.Veturius D.l. Diog(enes), \ (obiit) D.(Veturius) D.l. Nicepor(us), \ v(ivit) Veturia D.l. Flora11 desua pecunia faciund(um) coer(avit)2 | 5 sibi et patrono et conlibert(o) | et liberto3. | - Nicepor(us) conlibertus \ vixit mecum annos XX - | purpurari a Hlarianeis*, | 1 0 808. Buecheler (Rhein. Mus. XXXVII, 1882, p. 251) contendit, vix recte, A.Granium praeconem non diversum csse a Granio praecone Ciceronis adulescentis familiari, quem Lucilius propter dicacitatem laudavit (Cic, Brut. 43, 160; 46, 172; Ad Att. VI 3, 7 etc), quamquam huic praenomen Quintus fuisse videtur (Cic, Brut. 46, 172). Sunt senarii iambici. 809. x Fedra priores. 8 coir. priores. 8 Versus 4-6 manus, ut videtur, diversae. 4 De monumentis Marianis (Val. Max. II 5, 6; IV 4, 8; cfr. Jordan-Hulsen, Topo-

2 0 0 INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

viv(it)5 r(us)*.

D.Veturius

D., (Oaiae)

l.

Philar[g]u-

810. Gemma mu&ei Berolinensis. Litterae, extremi saeculi liberae rei publicae, adscriptae sunt post tempus ad caput Minervae (A.Furtwangler, Kdnigl. Museen zu Berlin, Beschreibung der ge8chnittenen Steine 1896, n. 1822, tab. 18, cfr. Hirschfeld, Rdm. Verwaltungsbeamte2, 1905, p. 150, n. 4; X, 7856 in commentariis). Soc(iorum) sal^inatorum)1

etscr(ipturariorum)2.

811. Tabula ex lapide Tiburtino effossa a. 1732 Eomae in columbario iuxta portam Appiam, nunc Londinii in museo Britannico (P, 1299; VI, 1862). N.Decumius N.f. | Col(lina) Vaarus scr(iba). | Volusia C.l. Celsa, | C.Volusius C.l. Charit(o). | 6 In fr(onte) p(edes) XIII, in agr(o) p(edes) XVI. 812. Tabula ex lapide Tiburtino reperta Eomae ad viam Appiam, ubi Amati vidit. Periit (I 2 , 1313; VI, 1816; D. 1895). graphie Roms I, 2, 1885, p. 44 s. et I, 3, 1907, p. 349) cogitavit Gatti (Bull. com. XXXV, 1907, p. 355); purpurari a Marianeis proposuit Barbieri, purpuraria Marianeti priores. 5 A sin. inter vv. 9 et 10. • Philarcur. scriptum. 810. x sal(iariorum) Mommsen, sed cfr. n. 734. * Supplevit Hirschfeld.

XVI. ARTIFICES, SERVI PUBLICI, 809-814

201

L.Herenni(us) L.f. \ Ste(llatina), ser{iba) q(uaestorius) ab | aerario III \ dec(uriarum)x, et liberteis | 5 eius. | [Q^uadraM)]2 p{edes) XII. 813. Tibure, ubi viderunt Ficoroni et Gentili. Periit (I2, 1490; VI, 1827; XIV, 3645/6; I.I., IV, 1, 30). a sin.: P.Septumius P.f. | Col(lina), scr(iba) q(uaestorius) \ de sexs primis1. in medio: P.Aquillius Gallus. a dextra: Fannia uxsor. 814. Sex urnae (0,32 x 0,38; 0,60 X 0,42; 0,70 X 0,59; 0,57 x 0,50; 0,59 X 0,53; 0,47 X 0,46) repertae Perusiae in sepulcro Etrusco, nunc ibi in museo (I2, 2637-2642; im. phot. urnarum tertiae, quartae, quintae, sextae Not. scavi 1926, p. 171 ss.). D.Sortes L.l. Dionisiu(s). A.Sortes D.f. \ Fas(tia) c[n]at(usy L.Sortes D.f. Nic(- - -) 2 . 812. x Cfr. n. 813 et Mommsen, Rom. StaaUrecht I 8 , 1887, p. 347 not. 4. * Q(uaquaversum) Mommsen ceterique editores. 813. x P.Septumius scriba quaestorius fuit Romae, id quod etiam Collina tribus urbana confirmat. Sex primi praepositi fuerunt tribus decuriifl scribarum quaestoriorum (cfr. Mommsen, Bom. Staatsrecht I3, 1887, p. 347). Cfr. n. 812. 814. x rrraditur CEAT; cfr n. 790. 2 Nig(idiu8) Lom-

202

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

L.Nigidius L.f. Sors, scriba | aed(ilium) cur(ulium)3. A.Quintius A.f. Tro(mentina)A \ Priscus, gnatus \ Oestia. Q.Aufidi C.f. | Tro(mentina) Bucinae. 815. Beneventi in lyceo, ubi vidit Mommsen (I2, 1734; IX, 1721). P.Marcius P.l. | PMlodamus \ tector sibi | sueisque. Hic | 5 Iucunda sepulia \ est delicia eius1. 816. Tabula lapidis Tiburtini reperta in via Appia inter lapides miliarios IV et V a porta Capena, ubi Mommsen et Henzen viderunt (I2, 1398; VI, 9933 cfr. p. 3471; im. del. Ritschl, tab. XCIII). C, P., P.Trebloni]orii7n P., P., C.[f.] | thurarie[is] et liberteis \ P.Trebonius [-] l. Nicostratus, | M.(Trebonius) C, P.l. Malchio, | 5 D.(Trebonius) C.l. Olopantus1, \ M.(Trebonius) C, P.l. Macedo, | A. (Trebonius) C, P.l. Alexander*, \ Trebonia C, P.l. Irena, \ Trebonia C, P.l. Ammia. matzsch, qui L.Sortem patrem facit L.Nigidii Sortis. Aediles curules Perusiae hinc tantum, quod sciam, noti. Tribus Perusiae, unde patet hunc saltem titulum et insequentem post annum fere 90 positum esse. 815. x V. 6 minoribu8 litteris scriptus. — Ad eundem hominem pertinere videtur frustulum IX, 1722. 3 4

816. x Diopantus coniecit Mommsen. a Litteras singulares in initio w . 4-7, quae postea additae esse ei visae

XVI. AKTIFICES, SERVI PUBLICI, 814-819

203

817. Tabula reperta una cum n. 823 Romae ad viam Appiam prope sepulcrum Scipionum, postea in aedibus Campana, ubi descripsit Mommsen (I 2 , 1334 a; VI, 5639; D. 7612). Ego sum L.Lutatius \ Paccius1 thurarius familia rege(!) Mitredatis(!)2.

\ de

818. Romae in via Appia, ubi vidit Henzen (I 2 , 1399; VI, 9934). [Trebonia] \ Sex.l. Hilara, \ Sex.Treboni\us Sex.l. | 5 Trupho, tura\reis. In agro \ p(edes) X X , XXIIX. in fr(onte) p(edes) 819. Tabula ex lapide calcario (0,34 x 0,50 x 0,055) reperta a. 1931 in opus absumpta in oppido SanVAntonio Abate prope antiquas Stabias, nunc Nuceriae Alfaternae (Nocera inferiore) apud Hannibalem et Ernestum Fiegna in castello hortorum (F.di Capua, Rendic. Accad. arch. Napoli n. s. XIX, 1938-39, p. 89 s.; emendavi Epigraphica II, 1940, p. 282 ss. cum im. phot., cfr. ibid. I I I , 1941, p. 29; Ann. bpigr. 1945, n. 39). sunt, Mommsen interpretatus est m(onumento) d(olus) m(alus) a(b€sto)y suspicatus ubivis P.Trebonius supplendum esse. Mihi quidem aliter placet. 817. * Cfr. n. 823. Idem homo redire videtur in titulo sepulcrali VI, 21728. 2 Mithridates videtur esse is quem Pompeius devicit, non rex Bosporanus qui Claudio imperante traditus Romam vectus est (Tac, Ann. XII 21).

204

INSCRIPTIOXES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Hospes, r[esi}ste. Nisi mol€(s)tus[t], \ perspice monumentum qu[od] \ sibi Publius Publi1 Granius \ sibi et suei(8)que2 vivos fecit | Euhodus turarius. Salve, vale. 820. Eomae in claustro coenobii S.Pauli extra muros, ubi Zangemeister contulit (I2, 1369; VI, 9948). G.(!)Proculeiu8 \ G.l. Apolonis1^!) \ topiaris1. 821. Tabula ex lapide Tiburtino, olim Eomae, postea Vindobonae in seminario archaeologico-epigraphico Universitatis, nunc, ut mecum officio,se A.Betz communicavit, latet (I2, 1209 cfr. p. 729; VI, 33919a; D. 7703; Buecheler, 848; im. phot. Arch.-epigr. Mitth. XVII, 1894, p. 227). Adulescens, tametsi properaSj | hic te saxsolus rogat ut se \ aspiciaSj deinde ut quodscriptust \ legas. Hic sunt ossa Maeci Lucisita | 5 Pilotimivasculari. Hoc ego voleba(m)y | nescius ni esses. Vale1. 819. * Scil. filius potius quam libertus. 2 Cfr. n. 132: sueque; et abundat cfr Indices XIII 5. Sunt senarii iambici. — Saec. I. 820.

l x

Cfr. Indices XIII 2 Ab et ad nn. 873-894.

821. Simillimum epigramma senariis iambicia conceptum habemus apud Gellium (I 24, 4): Adulescens, tametsi properasf hoc te saxulum (saxum cod.) rogat ut se aspiciaSf deinde quod scrivtum est legas: hic sunt poetae Pacuvi Marci sita ossa. Hoc volebam nescius ne esses.

XVI. ARTIFICES, SERVI PUBLICI, 819-823

205

Posteris ius | L.Maeci L.l. Salvi, Manchae Manchae /,2, | Butilia Rutiliae l. Hethaera, | Maecia L.f. 822. Tabula Eomae in via Marforio, nunc in museo nationali, ubi Mommsen cum aliis descripsit (I2, 1268; VI, 9974 cfr. p. 3471; D. 7574). A.Calvius Q.l.j | vestiar(ius) ab luco \ Lubitina1. | D.Valeri(us) (Gaiae) l. 823. Tabula reperta Komae ad viam Appiam una cum n. 817, postea in aedibus Campana, ubi vidit Mommsen (I2, 1334 b; VI, 5638; D. 7613). a sin.: C.Quinctilius \ C.l. Pamphilus \ unguentari(us) \ sibi et patrono |6 et liberteis suis | posterisque | eorum et Faustae l. nostrae. a dextra: L.Lutatius | Paccius thurar(ius)1 | sibi et Seleuco, \ Pamphilo2, Tryphoni, \\mPhilotae liberteis \ posterisque eorum. Vate. Cfr. etiam n. 808 v. 5 2 De nomine Mancha et de consuetudine quam Mucii cum Iudaeis habuerunt E.Bormann, Wiener Studien XXXIV, 1912, p. 360. Versus 7-9 postea incisi sunt, sed per intervalla, primum Rutilia Butiliae l. et Maecia L.f.t deinde L.Maeci L.l. Salviy Marichae, postremo Manchae f. et Hetaera. Etiam po8teris ius postea additum esse Bormann adserit. — Saec. II exeuntis? Pacuvius poeta mortuus est circa a. 130. 822. xBe luco Libitina cfr. nn. 794 et 941. 828. x Cfr. n. 817. 2 Praeter L.Lutatium Paccium etiam L.Lutatius L.l. Seleucus et L.Lutatius L.l. Pamphilus redeunt in titulo sepulcrali VI, 21728.

206

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

824. Cippus origine, nt videtur, Campanus, nunc Neapoli in museo nationali, ubi recognovit Mommsen (I2, 1594; X, 3975; im. del. Eitschl, tab. LXXVI). L.NoviusL., L.,L.libert[ei] | Prepo, Dionysi[u8] | unguentariei. 825. Venusiae in turri campanaria ecclesiae cathedralis, ubi vidit Mommsen (I2, 1703; IX, 471; im. del. Eitschl, tab. XCI). [ ] | C.l. Philar\gyrOj un\gentariol, | isque fami\Hiam suam \ manumisit2 | pecuniamq(ue) \ [- - -]. 826. Testa latericia reperta a. 1930 in spelunca sacra ad sinum qui appellatur Polis in parte septemtrionali insulae Ithacae (Bull. Corr. Hell. LIV, 1930, p. 490 s. cum im. phot., ex quo repetivit C.Cecchelli, Roma XXI, 1943, p. 172 s.; Ann. epigr. 1932, n. 22). Epaphroditus Novi1 (servus) | ungentarius2 de Sa\cra Via hic fuit | k(alendis) Oct(obribus), quo 825. x Ungervtariu8 pro unguentarius etiam alibi occurrit; cfir. n. 826. % Cfr. Petron., Satyr. 71: omnes illos (scil. servos) in testamento meo manumitto. 826. x Novi gens Carapana, quorum complures Deli et in Graecia mercaturam fecerunt (Munzer, R E XVII, 1, 1936, col. 1214 s.). L. Novius L., L., L.l. Prepo, Dionysius unguentarii eunt in n. 824. 2 Alter unguentarius de Sacra Via memoratur in titulo VI, 1974 (D. 7610).

XVI. ARTIFICES, SERVI PUBLICI, 824-828

6

anno | L.Cornuficius, s(ules) fue\runt*.

207

\ 8ex.Pompei\us co(n)-

827. Tabula Eomae olim in museo Casali, nunc in museo Vaticano, ubi viderunt Mommsen et Henzen (P, 1336; VI, 2338). 088a sita | P.Pomponi P.l. \ Rufionis. \ Menopilus | 6 Alf(ianus)x ser(vus) pub(licus) \ ex basilica. Opimia.2 a sin.: L.Corneli L.l. \ Alexsae. 828. Tabula Eomae olim in museo Casali, nunc in museo Lateranensi (I2, 1337; VI, 2339; D. 1969). Menophilu8 | Lucretianus \ servos publicUrS | ex basilica Opimia1, | 6 Q.Aemili \ Diophanti. 8

Consules ordinarii a. 35, qui, cum iam kalendis Iuliis, ut videntur, consulatu abissent, dicuntur fuerunt.

827. x Antea servus fuerat Alfii cuiusdam (an feneratoris illiuat, cfr. n. 1061). * Basilica Opimia, quam praeterea n. 828 et Varro (De ling. Lat. V 156) nominant, exstructa a L.Opimio, consule a. 121, sublata esse videtur a. 7 a Tiberio, cum aedes Concordiae restitueretur et ampliaretur (Platner-Ashby, Topogr. Dictionary, 1929, p. 81 s.). 828. J Cfr. n. 827. — A dextra exstant reliquiae alterius tituli.

XVH. PRIVATI HOMINES

14. Inacriptionea latinae, II.

829-842. In agro Caeretano diversis temporibus effossi sunt tituli sepulcrales, alii, qui ad viros pertinent, inscripti columellis, alii ad feminas pertinentes inscripti lapidibus quadratis casas vel sarcophagos imitantibus (E.Mengarelli, Not. scavi 1915, p. 357). Sola defunctorum nomina exhibentur, omnia, ut videntur, si unum (n. 838) excipias, casu nominativo; in paucis tribus addita. Antiquissimi saec. IV tribuendi esse videntur, recentissimi usque ad aetatem imperatoriam ineuntem descendunt (Mengarelli, 1.1.). Lapides, qui Eomam in hortos marchionis Campana allati sunt, venerunt cum collectione Campana Parisios in museum du Louvre, alii servantur Caere in aedibus principum Euspoli (I 2 , 1931-1986; 2546-2627; 2721-2764; XI, 3626-3692 cfr. p. 1342 ss.; 7593-7600). Ex multis paucos selegi. 829. Columella Parisiis in museo du Louvre. Descripsit Henzen (I 2 , 1931; XI, 3635). T.Acilius

L.l.

830. Columella Caere Ln aedibus Euspoli. Descripsit post alios Bormann (I 2 , 1939; X I , 3643). L.Camerius

(Gaiae) l.

Saturnio.

831. Columella Parisiis in museo du Descripsit Henzen (I 2 , 1945; XI, 3649).

Louvre.

212

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

L.Equiti(us)

C.f. Caecil(ianus)

Postim^us)1.

832. Columella Parisiis in museo du Louvre. Descripsit Henzen (I2, 1956; XI, 3660). L.Hatile

L.l.

Arconides.

833. Columella Caere in aedibus Kuspoli. Descripsit post alios Bormann (I2, 1958; XI, 3662). M.Larci(u8)

L.f.

Gal(eria).

834. Columella Parisiis in museo du Louvre. Descripsit Henzen (I2, 1964; XI, 3668). C.Minius

Jf., L.l.

Artemo.

835. Columella Parisiis in museo du Louvre. Descripsit Henzen (I2, 1969; XI, 3673; im. del. Ritschl, tab. LXVII). C.Pabate

L.f.

836. Columella Parisiis in museo du Louvre. Descripsit Henzen (I2, 1985; XI, 3690; im. del. Ritsclil, tab. XLVH). L.Villoni(u8)

L.l.

Nicep(orus).

831. * Po8timu8 idem est quod Postumus; cfr. Fest. p. 274L.: Po8htmu8 cognominatur post patrU mortem natm.

XVII. PRIVATI HOMINES, 832-842

213

837. Columella Caere in aedibus Euspoli. Contulit Bormann (I2, 2548; XI, 7663). L.Arunti(us)

8(puri)

f. Buco.

838. Columella Parisiis in museo du Louvre. Descripsit Hoffiller (I2, 2551; XI, 7597). L.Atili

C.f.

Serane.

839. Lapis quadratus cum fastigio Caere in aedibus Euspoli, ubi contulit Bormann (I2, 2555; XI, 7649). Anto(nia)

Blaesi

(uxor).

840. Columella Caere in aedibus Euspoli, ubi contulit Bormann (I2, 2574; XI, 3650 cfr. p. 1343). M.Faltini(us)

La(rtis)

f.

841. Columella Caere in aedibus Euspoli, ubi contulit Bormann (I2, 2583; XI, 7680). Mar(aeus) Liptena

Q.f.

842. Columella Parisiis in museo du Louvre, ubi descripsit Homller (I2, 2622; XI, 7599). Ar(uns)

Verna Ar(untis)

f.

888. Vocativus. 839. Sic rectei Bormann; Anto Blaesi Lommatzsch, sed forma 6ua lapis est feminae.

214

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

843-872. In effossionibus ab a. 1855 ad a. fere 1907 factis in amplissimo sepulcreto urbi Praenestinorum subiecto una cum statuis, cistis, speculis, strigilibus aliisque rebus plurimi cippuli ex lapide calcario, basibus plerisque quadratis infixi, reperti sunt loca designantes, ubi arcae ex topho, ex lapide Albano, ex lateribus sub terris conditae erant. Cippulorum forma est pinea, pes saepe capitulum ordinis Ionici vel Corinthii (im. del. XIV, p. 328). Tituli, aut basibus aut ipsis cippulis aut cippulorum pedibus incisi (rarius sub protomis), sola nomina defunctorum continent casu plerumque nominativo, multo rarius genetivo, qui potissimum in mulieribus usurpatur. Antiquissimi saec. III medii Vetter auctore esse videntur, recentissimi saec. I ineuntis ante coloniam a. 82 a Sulla deductam, id quod nomina Praenestinarum gentium abunde probant. Alii cippi ad8ervantur Eomae in museo Villae Iuliae, Vaticano, Academiae Americanae, Germanicae, alii in museo Praenestino olim principum Barberini, alii dispersi sunt per urbes Europae et Americae (P, 64-357; 2441-2468 = 2445-2472; 2469; 2470-2473=2473-2476; 2477-2483; XIV, 30463310; D. 7819). Paucos titulos infra selegi. Statuas rudis artis aliquot sepulcris, feminarum imprimis, impositas illustravit A.Giuliano, Bom. Mitteilungen LX-LXI, 1953-54, pp. 172-183. 843. In pede. Descripsit Henzen (I2, 65; XIV, 3047; Vetter, n. 370, 1). L.Acuti(iM).

XVII. PRIVATI HOMINES, 843-848

215

844. In margine inferiore basis rotundae. Vidit Cicerchia (I 2 , 70; XIV, 3051; Vetter, n. 375, 1). L.Anicio(s). 845. In margine basis striatae. Descripsit Garrucci (P, 72; XIV, 3053; Vetter, n. 375, 3). V(ibiu8) Anicio(8)

V(ibi)

\ f.

846. In pede. Vidit Vaglieri (I 2 , 2447; Vetter, n. 375, 7). Anicia

Serto(ri8)

f.

846 a. In pinea, litteris minus certis (I 2 , 76; XIV, 3057; Vetter, n. 375, 8). Maio(s)1

Anicia

C.f.

847. In margine superiore pedis. Vidit Dessau (I 2 , 84; XIV, 3063; Vetter, n. 379, 1; im. del. Kitschl, tab. XLVI). M.Aptronio(s)

M.f.

848. In margine inferiore pedis. Vidit Henzen (I 2 ,112; XIV, 3088; Vetter, n. 395; im. del. Kitschl, tab. XXXVI). S(purios)

Co8iosl.

846 a« x Scil. Maio(s) cognomen pro praenomine muliebri saepius, ut Mino(8), usurpatum (cfr. nn. 852, 857, 884). 848. x Intellege Cassius.

216

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

849. In margine inferiore pedis. Descripsit Henzen (I2, 120; XIV, 3193; Vetter, n. 398, 7). Popo(s)1

Ce8tio(s).

850. Sub protome. Vidit Cicerchia (I2, 122; XIV, 3096/7; Vetter, n. 399, 2; im. del. Eitschl, SuppL III D, phot. Giuliano, tab. 75, 1). Cincia

C.f.

851. In pede ordinis Corinthii. Descripsit Hiilsen (I2, 123; Vetter, n. 400). Pacia

Claudia.

852. In pede. Vidit Dessau (I2, 126 cfr. pp. 715, 718; Vetter, n. 402, 2; XIV, 3100; im. del. Kitschl, tab. XLVI). Mino(s)

Colionia

Artoro1

Mai(oris)

(uxor).

853. Praeneste. Vidit Cecconi (I2, 130; XIV, 3104; Vetter, n. 405, 1). P.Cordi

mater1, \ vale.

849. * Pupus intellexit Lommatzsch; Po(u)po Dessau et Vetter, pro praenomine habentes. 851. De duabufl mulieris gentiliciis cfr. n. 82 et Indices XII d. 852. * Genetivus, ut videtur, scil. Artorus (cfr. G. Herbig, OloUa II, 1910, p. 98). 858. x Nomen matris omissum. Legendum esse P. Cordi(us) Mater(nu8) vel Macer minus probo.

XVII. TRIVATI H0MINES, 849-859

217 2

854. In basi quadrata. Vidit Dessau (I , 142; XIV, 3114; Vetter, n. 412, 3; im. del. Kitschl, tab. XLV). Sta(tio8)

Cupio(s).

855. In pinea. Descripsit Dessau (I2, 2460; Vetter, n. 415, 5). Dindia

Plauti

C. ux(or).

856. In basi quadrata (I2, 149; XIV, 3121; Vetter, n. 416, 1). A.Epoleius

M.\f.

857. In pede. Vidit Dessau (I2, 161; XIV, 3133; D. 7819 q; Vetter, n. 418, 6). Maio(s)

Fabricia.

858. In pede. Contulit Dessau (I2, 170; XIV, 3142; Vetter, n. 424, 2). G^minia1

M.f.

859. In basi. Vidit cum aliis Dessau (I2, 184; XIV, 3156; Vetter, n. 430, 3). Luscia M(arci)

uxor.

858. x De vocalibns omissis in vetustis Praenestinis inscriptionibus Ritschl, Opwcula IV, p. 483.

218

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

860. In basi (I2, 190; XIV, 3162; Vetter, n. 433, 3). Q.Magolni(us)

L.f.

L.n.

861. In basi. Vidit Dessau (I2, 193; XIV, 3165; D. 7819 f; Vetter, n. 435, 1). Tr(ebio8) Mamio(s)

Mai(oris)

f.

862. In pede (I2, 197; XIV, 3167; Vetter, n. 437, 3). Mino(8)

Matlia.

863. In basi (I2, 205; XIV, 3176; Vetter, n. 443)

Novieia L.f. 864. In basi. Vidit Dessau (I2, 206; XIV, 3177; Vetter, n. 444, 1). L.Numitori(u8)

L.f. \ L.n.

Ruber.

865. In basi reperta cum n. 866. Vidit Dessau (I2, 216; XIV, 3187; D. 7819 i; Vetter, n. 447, 5; im. del. Eitschl, tab. XLVII). L.0ppi(u8)

L.f. | Flacus | pat(e)r.

866. In basi reperta cum n. 865. Vidit Dessau (I2, 217; XIV, 3188; D. 7819 k; Vetter, n. 447, 7; im. del. Eitschl, tab. XLVII). L.0ppi(u8)

L.f.

| Flacus

| filius.

XVII. PRIVATI H0MINES, 860-871

219

2

867. In basi quadrata (I , 241; XIV, 3211; Vetter, n. 428, 2.) Petroni

(uxor)

Iunia.

868. In columna striata. Vidit Dessau (I 2 , 256; XIV, 3224; Vetter, n. 465). Tr(ebius)

Pupi(us)

M.l.

868a. In basi. Contulit Hiilsen (I 2 , 270; XIV, 3236; D. 7819 h; Vetter, n. 469, 7). L.Samiari(us)

| M.f.

Dosuo1.

869. In basi. Vidit Dessau (I 2 , 271; XIV, 3237; Vetter, n. 469, 10). Samiaria

M.f.

\ minor Q(uinti)

(uxor).

870. Sub cippulo (I 2 , 289; XIV, 3251; D. 7819 s; Vetter, n. 471, 8). T(e)rtia

Saufia.

871. In basi. Vidit Dessau (I 2 , 326; XIV, 3281; Vetter, n. 488, 4). Tondiai

L.f.

867. Nomen mariti contra normam antepoaitum; cfr. n. 1206. 868 a. ^Est Dorsuo, quod Romae cognomen fuit Pabiorum.

220

IXSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

872. In basi, incertum an protomes mulieris. Vidit Dessau (I 2 , 336; XIV, 3291; D. 7819 u; Vetter, n. 491, 5; im. del. Eitschl, tab. XLVI, phot. Marucchi, Descrizione del Museo Prenestino Barberinianoj fig. 6; im. phot. protomes Giuliano, tab. 70). Graeca

Vatronia.

873-894. In vinea S.Caesarii ad dextram viae Appiae a. 1732 amplius trecentae parvae ollae fictiles in unum cubiculum congestae prodierunt singula fragmenta ossium combustorum continentes. Sed centum octoginta septem nobis notae (I 2 , 10151201; VI, 8211-8397 cfr. pp. 3465 et 3854), quarum pleraeque perierunt, aliae ex museo Kircheriano in museum nationale Eomanum pervenerunt, paucae in aliis museis Italicis vel exteris adservantur (de effossionibu8 in vinea S.Caesarii factis L.Montaldo, Riv. Istituto ital. archeol. VI, 1938, p. 289 ss., cfr. C.Pietrangeli, Bull. com. LXXII, 1946-48, p. 180 88.). Ollae, in quibus partes tantum corporum combustorum positas esse apparet (cfr. Fest. p. 135 L.: membrum abscidi mortuo dicebatur, cum digitus eius decidebatur, ad quod servatum iusta fierent reliquo corpore combusto), stilo inscripta habent nomina defunctorum et dies quibus ossa conlecta sunt et in ollis posita (cfr. n. 894 et X, 1935 = D. 7841 d et 7844) vel obierunt (cfr. n. 883). Praeter nomina, primo casu posita (in paucis est genetivus), et dies perraro alia adscribuntur, semel tribus additur (n. 892), servus publicus dicitur (n. 890), quidam fortasse circensis (n. 879). Complura nomina pro ius in is desinunt, qui usus ad scriptores horum titulorum Graecissantes referendus esse videtur (F.Sommer, Handbuch

XVII. PRIVATI HOMINES, 872-876

221

der lat. Laut- und Formenlehre, II-III ed., 1914, p. 337; cfr. nn. 128, 820, sed nominativus in -is est etiam Oscus). Ex epigraphicis et grammaticis ollae alteri parti saec. II tribuendae putantur; notandum tamen est formam id(us) vel id(ibus) (cfr. nn. 873, 885) in tesseris nummulariis inde ab a. 76 reperiri (n. 1008; contra habes eidus in fragmento legis Atestino I2, 600 a. 49 et in titulo Casinate n. 562 a a. 40; diverse accipiendum eidib(us) Aprilibus in titulo urbano VI, 1454 cfr. 31659 = D. 6109). 873. Periit (I2, 1015; VI, 8211). L.Aeli(us)

| a.d.III

idus \ Octob(res).

874. Periit (I2, 1019; VI, 8215). A.d.XI

k(alendas) Apr(iles)

\

8ex.Aemi(lius).

875. Periit (I 2 , 1025; IV, 8221). L.Anavis1

L.f. \ eidibus

Sex(tilibus).

876. Periit (I2, 1026; VI, 8222). Cacilia1 Cacilia3.

\ Ania a.d. k(alendas)

Ian(uarias)2.\

875. * De nomine cfr. Schulze, Zur Gesch. lat. Eigennamen, 1904, p. 346. 876. * Nomen hic tantum memoratum; cfr. n. 82 et Indices XII d. % Mommsen maluit signihcari diem kalendarum potius quam diem pridie kalendas (cfr. n. 886). Simili modo in his ollis a.d. scribitur etiam ante nonas et idus (cfr. n. 883). 3 Verbum inverso ordine scriptum est.

222

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

877. Periit (I 2 , 1028; VI, 8224). D.Aponi(u8) cre(tiu8).

| eidus Inter(kalares)x.

|

M.Lu-

878. Periit (I 2 , 1034; VI, 8230; D. 7839 d). A.d.III k(alendas) Ian(uaria8) cili(us)1 M.l.

\ Cratea Cae-

879. Periit (I 2 , 1041; VI, 8237). Caliopa circensis1 t(ia8).

\ a.d.XII

k(alendas)

Mar-

880. Periit (I 2 , 1045; VI, 8241; IG, XIV, 1737). Kapvea&(r)<;) | 7tpo

EL&COV LS'

| MapTicov.

881. In museo nationali Komano (I 2 , 1049; VI, 8245; im. del. Ritschl, tab. XV). P.Claudi(us) M.l. Philocratis lendas) Nov(em)bri(s).

\ a.d.III

k(a-

882. In mnseo nationali Eomano (I 2 , 1051; VI, 8247; IG, XIV, 1781; D. 7839 g). 877. x Accu8ativus saepius in his ollis usurpatur quam ablativus (cfr. n. 888). 878. x Cognomen ante nomen positum est (cfr. Indices XII e), nisi mteilegas, ut in servis, Oratea Gaecili M.l. 879. x Quid sit in hoc titulo circemis, ignoramus. 880. AUae quoque ollae titulos Graece scriptos exhibent (cfr. n. 882).

XVII. PRIVATI HOMINES, 87 7-887

Se^aro^ KXcoSto^ Stov TepTtov vtovoctc;.

223

| Aex6[i.oi> Xt(3epTivos | dtvrt

883. Cortonae in museo (I2, 1057; VI, 8253). Curiatia obit a.d. eid(us)1

Ap(riles).

884. Periit (I2, 1062; VI, 8258). Mai(os)1 t(embres).

Fabricia

\ a.d.IIX

eidu(s)

\ Sep-

885. In museo nationali Eomano (I2, 1083; VI, 8279; im. del. Eitschl, tab. XV). Dercina Ivanalaria1

| idibus

Novembr(ibus).

886. Periit (I2, 1086; VI, 8282). Laelia Horati(us)

a.d. Jc(alendas) | N(ovembres)1 a.d.V h(alendas) Sep(tembres).

\ C.

887. Periit (I2, 1106; VI, 8302). Lucia Manl(i) Novem(bres).

(uxor)1 \ a.d.XII

k(alendas)

888. l eid. incertuin; cfr. n. 876. 884. x Mai(os)y scilicet Maior, notura ex titulis Praenestinis (cfr. n. 846 a); Man(ia) Mommsen. 885. J In initio v. 2 litteris minoribus scriptum est II BET; an Ti. Bet(- - - uxor)1 886. * N scriptum est in v. 3. 887. l Man(i) l. I 8 , sed cfr. I2 p. 829.

224

INSCRIPTIONE3 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

888. I n museo nationali Eomano (I 2 , 1109; VI, 8305; D. 7839 f; im. dol. Eitschl, tab. XV). Portunalia1

| Mar[i]a*

Plotica.

889. In museo nationali Eomano (I 2 , 1130; VI, 8326; im. del. Eitschl, tab. XV). Papiri(us)

\ prid(ie) eidus

Dece(m)bris.

890. In museo nationali Eomano (I 2 , 1142; VI, 2639 = 8338; im. del. Eitschl, tab. XV). Protarcus pub(licus).

p(ridie)

k(alendas)

F(ebruarias)

\

891. Periit (I 2 , 1147; VI, 8343). P . , L. I.1 P.Rocius lendas) Ma{r)ti(as).

| ant(e) die(m) \ XI

k(a-

892. I n museo nationali Eomano (I 2 , 1157; VI, 8353; D. 7839 e; im. del. Eitschl, tab. XV). A.d.IV Ter(etina)

eid(us) Dec(embres) | M.Semproni | ossiva1.

L.f.

888. x Portunalia fiebant d. 17 Aug.; de uau accusativi pro ablativo cfr. n. 877. 2 Marta scriptum esse videtur. 889. Uno versu perperam I2. 891. l P.L.L. ad latus postea adscripta esse videntur. 892. l Intellege ossua, cfr. n. 983.

XVII. PRIVATI HOMINES, 888-903

225

2

893. In museo nationali Romano (I , 1175; VI, 8371; D. 7839 c; im. del. Ritschl, tab. XV). C.Valeri(u8) C.l. Barnaes1 \ a.d.X k(alendas) Dec(embres). 894. Periit (I2, 1178; VI, 8374). A.di.VII eidus Iun(ias) Var(---) Cn.f.1

\ c(onditus^.) | Cn.

895-903. Urnae lapideae repertae a. 1665 Tusculi in sepulcro et ab antiquis auctoribus descriptae. Perierunt (I2, 50-58 cfr. pp. 715, 718; XIV, 27002707 et 2750; D. 7818). A.Fou(rios) P./. 1 C.Four(ios) C.Fouri(os) M.f. Cn.Fourio(8) M.F(ourios) C.f. P.Fou(rios) C.f. Q.Fourio(s) A.f. Fourio(s)2 C.Turpleio(s) C.f., Q.(*t)Turpleto(s) C./.3 898. * Cfr. n. 741. 894. i CNI traditur. 895-903. J P.f. in latere. 2 Cum praenomen deeit, nescio an suspicandum sit hunc 3Furium ante togam virilem sumptam mortuum esse. Alterum nomen in operculo, alterum in ipsa urna ponit Kircher, utrumque in urna Falconieri. De hoc sepulcro, quod alteri parti 15. In8criptiones

latinae,

II.

226

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

904. Urna ex lapide Tiburtino reperta Clusii, nunc Neapoli in museo nationali. Descripsit Danielsson (P, 2013; XI, 2260; CIE, 1671; Pallottino, Test. ling. Etr. 554). Etruscis litteris: vl. alfni nuvi \ cainal. C.Alfius A.f. | Cainnia natus.1 905. Cippus ex lapide Tiburtino (0,50 X 0,20 X 0,20), cui superposita est sphaera depressa (a. 0,20, diam. 0,25), repertus a. 1930 Clusii, ubi adservatur in museo (I 2 , 2767; im. del. Not. scavi 1933, p. 42). in sphaera: C.Treboni(us) in basi: Cae \ Trepu1.

Q.f. \ Oellia

natus.

906. In magno monumento sepulcrali effosso prope Sassinam a. 1936 (I 2 , 2774; im. phot. monumenti Palladio II, 1937, p. 42; del. ibi, p. 43; tituli I.C.Susini, Rend. Accad. Lincei, ser. VIII, vol. X, 1955, p . 240). A.Murcius

An(ni) f. Pup^inia)1

\ Obulaccus2.

saec. IV vel priori tertii tribuitur, nuper amplissime egit M.Borda, Bull. com. LXXVI, 1956-58, Append. p. 15 ss., cum alias urnas Tusculanas ederet ad sepulcrum Rabiriorum pertinentcs. 904. Cir. n. 790. 905. l Cae Trepu Etrusce pro C.Trebonius. 906. x Pupinia tribus Sassinatium. * Obulaccus cognomen aliunde ignotum (cfr. Susini, 1.1. p. 241 not. 2). — Etiam Augusti aetatis ease potest. Prope prodiit a / i u d monumentum eiusdem gentis cum titulo A.Murciu» A.f. Pup(inia) \ Oculatius (Susini, p. 241 cum im. phot.V

XVII. PRIVATI H0MINES, 904-910

227

907. Olla fictilis reperta a. 1928 Ateste in sepulcreto, nunc ibi in museo (I2, 2812; im. del. Not. scavi 1933, p. 140). Tertia Crume[l]onial Turstiaca2. 908. Olla fictilis reperta a. 1928 Ateste in sepulcreto, nunc ibi in museo (Ia, 2781; im. del. Not. scavi 1933, p. 128). Frema1 Rutilia P.f. Sociaca*. 909. Olla fictilis reperta a. 1928 Ateste in sepulcreto, nunc ibi in museo (I2, 2810; im. del. Not. scavi 1933, p. 138). Fougontai1 Fugisoniai P[r]igdinai ego. 910. Graphio incisum in vasculo cretaceo reperto Capenae, nunc Eomae in coenobio S.Pauli, ubi descripsit Bormann (I2, 1987; XI, 3961a). Claudia C.f. \ a.d.III eidus Sext(iles). 907. x Crumeeonia scriptum. * Tursti uxor intellegit E.Vetter, Olotta X X I I I , 1935, p. 199, Tursti filia M. Lejeune, Bev. I5t. Lat. X X X I , 1953, p. 153 s. et Wortl II, 1955, pp. 34 et 38 8.; sed cfr n. 908. Vide etiam Pellegrini, Le iscrizioni venetichet 1955, p. 203. 908. * Frema nomen Venetum quod in aliis titulis Venetis invenitur (I 2 , 2807, 2821); cfr. Vetter, Glotta XX, 1932, p. 38. * Cfr. n. 907. 909. x Cfr. M.Lejeune, Bev. £t. Lat. X X X I , 1953, p. 140 s. et Word II, 1955, p. 33 s.

228

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PCBLICAE

911. Canusii scriptum in tectorio camerae sopulcralis subterraneae, ubi Mommsen descripsit (I 2 , 748; X, 390 cfr. p. 659; D. 7840; im. del. Eitschl, tabb. III, IV, LXX). Medella1 Dasm(i)2 f. | sita an(te) d(iem) III k(alendas) Ianu(arias) \ C.Pisone, | MlAcilio c(on)s(ulibu8)z. 912. Ephesi, ubi vidit Wood (I 2 , 2266; I I I , 6086). L.Memmius T.[f.]1 \ Ou[f(entina)]2 chinen8i8 heic situs | est.

|

Tarri-

913. Cippus ex lapide Tiburtino repertus Romae in monumento ad viam Latinam (I 2 , 1358; VI, 6907; D. 7822). M.Pinari(u8)

P.l. |

Marpor1.

914. Stele ex lapide arenario (1,21 x 0,42 x 0,14-0,17) 8uperius arcuata, in inferiore parte foramine ad tignum detinendum apto praedita, inventa a. 1909 Bononiae in via Aemilia (via Mazzini, 22) nunc ibi in museo (I.C.Susini, Streyina 911. l Cfr. Schulze, Zur Gesch. lat. Eigennamen, 1904, p. 42. a Dasmus idem esse videtur quod Maiyioq (IG XIV, 655). 3 A. 67. 912. ^Traditur TE. 2 Est tribus Tarricinensis; traditur OVE. 918. x De eiusmodi servorum nominibus A.Oxe, Bhein. Mus. N.F. LIX, 1904, p. 108.

XVII. PRIVATI HOMINES, 911-917

229

storica bolognese VI, 1956, p. 147 ss. cum im. phot.). Vergilia M.l. \ Erotium \ hic (h)umata. \ Loc(u8) in fro(nte) [p(edes)]1 XX, | 5 in agr(o) p(edes) XX. 915. Prope Orbetello haud longe a Cosa, ubi Paolozzi quidam descripsit a. 1756 (I 2 , 1995; X I , 2638). L.Domitius | Ahenob(arbi)1 mitia Papei l. | Arche.

l. Papus.

\ Do-

916. Duo ollaria binarum ollarum reperta anno fere 1907 Ostiae extra portam Eomanam, nunc Ostiae in museo (I 2 , 1426 cfr. p. 740; XIV, 1442 cfr. p . 616). G.Ovi(u8) Agat(o), C.Ovi(us) [Auct(us), Ovius Mus1, Ovia Agathe.

| C.

917. Tabula lapidea Interamna Naharte (Terni) reperta,'nunc ibi in museo (I 2 , 2100; XI, 4281; im. del. Eitschl, tab. XC). 914. x Scriptum est I. — Aetati liberae rei publicae tribuit Susini, sed potest esse etiam imperatoriae aetatie. 915. x Mommsen putavit Ahenobarbum eundem esse qui consul a. 54 bello inter Caesarem et Pompeium orto naves Igili et in Cosano a privatis coacias servis, libertis, coloni8 8ui8 complevit (Caes., Bell. civ. I 34). Bormann autem maluit cogitare de nepote eiusdem nominis, consule a. 16. 916. » Vel Mus(a).

230

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

P.Musanus1 A.l. Pamph[ilus], | P.Musanus P.l. Philoge[nes] \ vivit, \ P.Musanus P.l. Philocr[ates]2 |5 vivei feceru[nf]. 918. Eomae extra portam Pincianam, ubi auctores saec. XVIII viderunt. Periit (I2, 1297; VI, 16614; D. 7998). UUuma | suorum \ Cupiennia1 | L.f. Tertulla |5 fuueit2, quius \ heic \ rel\[l]\iquiae | suprema | manent. 919. Herma ex lapide Gabino caput pueri habens repertus Eomae in sepulcreto antiquo Esquilini, nunc in aedibus Conservatorum (I2, 1227; VI, 10585 cfr. p. 3506). L.Aebuti(us) Sex.f. \ Vot(uria) Frugi. \ Aebutia L.l. | mater fecit. 920. Cippus duabus figuris manibus iunctis ornatus Capuae, ubi vidit Mommsen, nunc ibi in museo Campano (I2,1590; X, 4110; im. del. Eitschl, tab. LXXVI). Dexsonia S^ojlemi^o]1 sibi et | Philemae suae ama[n]tisiumae(!). 917. * Alterum F a quadratario ex O correctum. R minus alta, ita ut crates minoribufl characteribus ecriptum fuisse Btatuas. 918. x i et e contignata. * Sic Marini, alii habent fueit. 920. l SCLEMIO lapis. 2

XVII. PRIVATI H0MINES, 917-925

231

921. Sub vico Villamania agri, ut videtur, oppidi quod fuit ubi nunc est Frigento (cfr. n. 598). Eecognovit Dressel (I2, 1717; IX, 1016). C.Bla88iu8 C.f. | Gal(eria) h(ic) 8(itu8) e(st). | P.Blasius C.f. | C.,M., Q.,N. | 6 Bla8i8 vivis, | sibi et suei8 fe(cit). 922. Olim in vico Casapulla prope antiquam Capuam (S.Maria Capua Vetere) in villa Pellegrini (P, 1585; X, 4010). Hic 8(itu8) est \ L.Annius L., L., C.l. \ Nicepor(us). Eius et suis \ amiceis bonis | 5 Philargur(us) conlibert(us) \ fecit de suo. 923. Titulus repertus infra vicum Secinaro, haud procul ab antiquo oppido Superaequo. Descripsit Brunn (I2, 1799 cfr. p. 714 = p. 732; IX, 3325). Novia (Gaiae) l. \ Delpis.

Fei\lei

posierunt.

924. Fragmentuni lapidis calcarii (0,60 x 1,30) Setiae muro aedium quarundam infixum, ubi vidit Armstrong (I2, 2534; X, 6473). [V]eveia C.f. C.Veveio | patrei. 925. Stele ex topho (0,53 x 0,30 x 0,16) reperta anno fere 1899 Eomae prope muros Urbis inter vias Salariam et Pincianam. Descripsit Gatti (I2, 1312; VI, 33444; D. 7975).

232

INSCRIPTIOXES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Helenai soro\rei meai An]tistianai. \ Ossa heic | cubant. 5

926. Minturnis, ubi Mommsen vidit (I2, 1571; X, 6048; D. 8071). M.Plauti(o) A.. M. I. \ Traseae \ postereisque | eius, vivit. 927. Tabula Romae in museo Laterano, ubi descripsit Kiessling (I2, 1365; VI, 24505). Sex.Pompeius Sex., L.[l.y | Salvi(us) leusiarum2, | Sex.Pompei Sex., L.l.f. | Philoxeni* \ postereisque eius. 927a. Cippus ex lapide Tiburtino (0,37 x 0,60 x 0,33) inventus a. 1956 in via Latina in praedio Eampa prope Torre di Mezzavia di Frascati. Exstat ibidem (I.Manganaro, Archeol. class. X, 1958, p. 208 s. cum im. phot., tab. LXVlll, 1). L.Ambeivius L.f. \ Paetus | leiberteis sueis posterisque \ eorum. |6 In front(e) p(edes) XII, in agr(o) p(edes) XVI. 927. x Sex.f. vel l. Corpus, sed, si Philoxenus qui sequitur huius filius est, apparet Sex.Pompeium Salvium appellandum esse Sex., L. libertum. "8 Leusiarum vel Exspectaveris Leusiarna quid sit, non intellegitur. dativum. 927a. Ambivium (A.Bivium vel A.Brivium codd.) quendam, coponem de via Latina, nominat Cicero (Pro

XVII. PRIVATI HOMINES, 925-930

233

928. Eomae in villa Pelucchi, postea in bibliotheca Camaldulensium S.Gregorii, ubi Biagi quidam, Oderici amicus, vidit (I2,1332; VI, 21696; D. 7967). T.Luscio T.l. Parnaceni, \ Lusciae T.l. Montanae \ T.Attius (Gaiae) l. Auctus coiugi, \ T. Luscius (Gaiae) l. Corumbus patrfonae pro meriteis dant, ubei \ eorum ossa quiescant. a tergo: C.Laeli Philotae. 929. Cippus ex lapide Albano repertus a. 1871 prope antiquam Capuam (S.Maria Capua Vetere), postea in vico Casapulla in aedibus privatis, ubi vidit Mommsen (I2, 1591; X, 4149). C.Fulmoni \ C.l. Metroph\anis Deivitis \ ossa heic si\Ha sunt. Leibe\rtei ex testam(ento) | curaverunt. 930. Urna rotunda Eomae in villa Mattei, ubi operculum adhuc exstat. Descripserunt Henzen et Bormann (I2, 1406; VI, 28355; D. 8397). in operculo: Heic sunt ossa \ Variae C.l. Glucerae | feminae sanctissum(ae). in urna: frugi, \ piae.

Clu. 59, 163), quem ipsum fuisee L.Ambivium huius tituli vel consanguineum eius recte videtur suspicatus esse Manganaro.

234

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

931. Lapis parvus repertus Eomae ad portam Capenam, postea apud praesulem Casali, ubi vidit Marini. Periit (I2, 1366; VI, 24525). Pompeia Asclepias heic sepulta est, \ amantis8uma suis, /Jfdje1 maxsuma, pia. 932. Tabella reperta Eomae in columbario prope portam Praenestinam, ubi descripsit Henzen (P, 1325; VI, 6049). Heic 8itus sum Lemiso, \ quem numquam nisi mors \ feinivit labore. 933. Olim Capuae, nunc Neapoli in museo, ubi recognovit Mommsen (I2, 1593; X, 4167). Hilari Clodi \ M.s. o(ssa) h(ic) 8(ita) s(unt). | Vixsit annos \ XXII amans |5 domini, opse-\ q(u)en8 amicis. 934. Tabula effossa Eomae a. 1640 prope portam Capenam, nunc Florentiae in aedibus Strozzi, ubi descripsit Henzen (I2, 1408; VI, 28422; D. 8396). a sin.: C.Veius T.f. Mai(or) | homo frugi. Et tu a dextra: Basilia Sp.f. Posilla \ optuma femina, salve. 931. x FIOE « sic » Marini.

XVII. PRIVATI H0MINES, 931-938

235

935. Tabella Eomae in vinea Moroni, nunc in museo Vaticano, ubi descripsit Henzen (I2, 1393; VI, 27088; D. 8420). L.Tacilius (Oaiae) l. Androma(chus)y | amantissumus familiae, \ heic requiescit. 936. Tabula Eoma adlata Beauvais in museum, ubi Hirschfeld descripsit (I2, 1419; VI, 29583; D. 8405). Ossa heic sunt \ Urbillae Primi (uxoris) mihi me pluris1, | decessit ann(orum) XXIII, carissuma | suis. 937. Eomae in vinea ubi fuit monumentum Liviae, deinde apud Ficoroni. Periisse videtur (I2, 1368; VI, 24752; D. 8174). Pontia Prima \ heic est sita. | Nolei violare. 938. Neapoli in museo nationali, ubi descripsit Mommsen. Capuae tribuit Fiorelli ex coniectura (P, 1596; X, 4255; D. 7999; im. del. Eitschl, tab. LXXVI). P.Octavi A.l. Philom[usi] | ossa heic sita sunt. | Deis inferum parentum1 | sacrum. Ni violato2. 936. J mihi quae me carior ipsost habet Catullus 68, 159. 988. * De diis parentum vel diis parentibus cfr. F.Bonier, Ahnenkult und Ahnenqlaube im alten Romt 1943, p. 16 68. et C. B. Pascal, Harv. TheoL Rev. LII, 1959, p. 75 88. * V. 3-4 similis versui Saturnio, cfr. Buecheler, 16.

236

IXSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

5

| In agro pedes J F , in via \ pedes XV. gurus l. et socius.

| Philar-

939. Eomae in aedibus privatis, ubi antiqui auctores viderunt. Periit (I 2 , 1401; VI, 27903). Mihei et leibert(eis), vel leibert(o)j leibertaeque1 mieis \ Q. Vacci(us) Q.l. Phileros, Vaccia Q.l. Prima. 940. Tabula ex lapide Tiburtino Eomae in Vaticano, ubi complures descripserunt. Iamdudum periit (I 2 , 1236; VI, 11452). L.Alfio C , L.l. Prothum(o) | patrono nostro | L.j L.Alfieis L.l. Hilarus \ et Prothumus | 5 libertis de suo | faciundum coera(verunt) | et libertis, libertabus\que nostris. In fr(onte) p(edes) | XIIy in agr(o) pe(des) XVI. 941. Cippus quadratus e lapide Tiburtino Romae. Vidit Smetius. Periit (I 2 , 1292; VI, 10022). [ ] | ab luco Libitina1^ | Q.Coruncani(us) 8tati(us)j | Q.(Coruncanius) Q.l. Eros, | Coruncania Q.l. Creste. | 6 In fr(onte) p(edes) XIIII, in a(gro) p(edes) XIII. 939. incerta.

!

leibertabu8que Gammarus. — Versuum divisio

941. » Cfr. nn. 794 et 822.

XVII. PRIVATI HOMINES, 938-944

237

942. Cippus rudis repertus a. 1853 Avennione prope curiam, postea ibi in museo, ubi vidit Hirschfeld (I 2 , 2280; XII, 1038; D. 7948). r<x[p]Lvios, | yjxlpz. \ Vaalus1 | heic situs est. OUOLXOC,

Gabin[ius]

943. Tabula lapidis Tiburtini reperta a. 1794 via Ostiensi ad I I I lapidem, nunc in museo Vaticano, ubi descripsit Henzen (I 2 , 1349; VI, 23297; D. 8395; cfr. Buecheler, 15; im. del. Kitschl, tab. XCII). D.Octavi(us) D.l. Modiari(us), \ D.Octavi(us) D.f. Coltfina), | Pontia uxsor, | fruge, bona, pudica, | ave. 944. Eomae ex antiquis schedis. Periit (I 2 , 1273; VI, 14574). D(is) M(anibus)1. \ D.Castriconus, \ L.Castriconus, | T.Castrico?iuSj | 5 C.Castriconus Quar\tus filius Lucillae \ Fortunatae fece\run[{] sibi monu[mentum] | hoc et2 posteri\10sque eorum. [Quarto idus Quin\tilis. 942. * Vaaht8 sive Yalus idem esse Mommsen putavit atque Vacalus, quod est nomen fluminis GalMae (Caes., Bell. Qall. IV 10). 944. x Animadverte DM aetate liberae rei publicae breviatum, quod unicum exemplum esse videtur. Sed vv. 1-4 coniectura cum vv. 5-12 coniunguntur. 2 et abundat, cfr. Indices XIII 5.

238

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

945. Tabula ex lapide Tiburtino (0,185 X 0,405 X 0,025), antea Romae, nunc Urbini in aedibus ducalibus, ubi descripsit Bormann (I 2 , 1405; VI, 28265). Valeria A., A.l. Bufa | emit, aedificavit sibi et suis, A.Valerius \ A.} A.l. Pilem(o)1.

\

946. Cippus repertus in villa Gaddo (an Gaggiol) postea in vico Budrio, ubi antiqui auctores viderunt. Periisse videtur (P, 2135; XI, 690; D. 7958). Truttedia hic \ cubat P.Truttedi | Amphionis lib.j | nomine servlle Appia. | 5 Patronus emit sibi et | illae et sueis. In f(ronte) p(edes) XIV, \

in ag(ro) p(edes) XIIII. 947. Magnus cubus ex pluribus saxis arenariis repertus una cum n. 960 a. 1860 Arimini extra portam Eomanam, nunc ibi in museo (I 2 , 2131 + 2132 a, c; Bormann, XI, 494 + 495 a, c; coniunxit S.Aurigemma, Not. scavi 1941, p. 372 ss., Epigraphica III, 1941, p. 16, Rimini, Guida, 1934, p. 56, cum im. phot., sed ita ut saxum w . 3-4 continens anteponeret, id quod emendavi Athenaeum, n. s., XIX, 1941, p. 135 ss., cum im. del.). Liberteis hisce1 fecere \ patrono: Q.Ovi(us) Barg(- - -) 2 , | Q.(Ovi(us) Q.l.) Nadiacus,

Q.l. Q.

945. l Pilem. postea alia manu additum. 947. l Nom. pl. 2 Litterae G v. 2 et LT v. 4 in latere.

XVII. PRIVATI HOMINES, 945-950

239

(Ovi(us) Q.l.) Pilon(icus). \ Q.Ovi(us) C.f. Freg(eUanus)3 hic 8epult(us). | 6 Quod suis dedit appare(t)A. 948. Tabula lapidis Tiburtini Eomae in museo Vaticano, ubi descripsit Henzen (Ia, 1251; VI, 12668; im. del. Kitschl, tab. XCII). P.Atinius P., P.l. \ Nicepor(us) \ monumentum | me vivo aedificfavi et in meo \ monumento 949. Ferentini in aedibus privatis, ubi vidit Mommsen (I2, 1528; X, 5878). Hirtia1 A.l. \ Agatocliae(l) | monumentum | fecit sibi et | 5 C.Eppio T.f. Pub(lilia)2 | viro suuo. 950. Titulus litteris antiquissimis Tegiani (postea Diano) ad S.Matthaei, ubi Mommsen descripsit (I2, 1687; X, 320; im. del. Kitschl, tab. LIX). 8

Cognomen Fregellanus ex eo ortum esse videtur quod C.Ovius Ariminum demigraverit Fregellis a. 125 deletis. 4 Ex libertate sibi concessa liberti monumentum patrono facere potuerunt (cfr. n. 805). — Aetatis fere Sullanae. 948. In flne nihil deest, sed fortasse alterum lapidem adiunctum fuisse adnotavit Marini. An titulus ad finem perductus non estt Cfr. Indices XVI. 949. l ti nunc deest. Cfr. nn. 584-586. ■ Tribus Ferentinatium.

240

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

[ h]oc monimentu(m) | [sibei et le]ibris soueis | [fecit*!]1 et leibravit \ [et expo]livit2. 951. Duo cippi ex lapide Tiburtino (0,61 x 0,33 x 0,18; 0,76 x 0,33 x 0,09) eodem titulo inscripti, reperti anno fere 1904 Eomae inter portam Salariam et Pincianam (I2, 1351 cfr. pp. 740 et 840; VI, 38697). Sex.Oppi T.l. Suri1 \ et Trebia Q.f. Tertia. | Hoc monumentum \ heredem sequitur2. | 5 In fr(onte) p(edes) XII, in ag(ro) p(edes) XVI. 952. Eomae in monumento antiquae viae Caelemontanae prope monumentum Quinctiorum; cfr. n. 795 (I2, 2527 b; titulos a me emendatos dedit A.M.Colini, Capitolium 1943, p. 272 cum im. phot). Clodiae N(umeri) l. Stacte, N.Clodius N.I., \ L.Marcius L.f. Pal(atina) Armitrupho, \ M. Annius M.l. Hilarus. \ Hoc m[o]num[ent]um he[r]edes | 5 [ne sequa]turl. a dextra: C.Annae(i) C.l. \ Pal(atina) \ Quinctionis. 950. x Mommsen supplevit, sed maiua supplementura spatio requiri videtur. * Cfr. S.Panciera apud De Ruggiero, Diz. epigr. IV, fasc. 30, 1958, p. 955. 951. * Sex.Oppiu8 T.l. Surus in altero cippo. a heredem sequitur in altero cippo erasum est. 952. x Titulum a sinistra positum, superiore deleto, rescriptum esse vidit Colini; [ne 8equa]tur supplevi ex titulo iuxta posito n. 795. — Saec. I.

XVII. PRIVATI H0MINE9, 950-955

241

953. Duo lapides eodem titulo inscripti reperti in loco qui dicitur Givita prope Bagno, agri, ut videtur, Amiternini, postea in museo oppidi L^Aquila, ubi Mommsen et Dressel viderunt (I8, 1813; IX, 3639). Q.Salvidenus (Oaiae) l. | Geta, \ Salvidena1 (Gaiae) l. | Palaestra. | 6 Nisi quorum nomina \ in8(cripta) 8(unt), infereiur nemo. 954. Stele ex lapide calcario (1 x 0,72 x 0,18) olim Cremonae in ecclesia SS.Aegidii et Homoboni, postea Mediolani in museo Brera, ubi vidit Mommsen, nunc in repositis Castelli Sforzesco (I2, 2137; V, 4108; D. 8331). L.Luciliu8 Q.f. \ Cn.n., qui fuit} \ Cla(udia)1. C.Lucilius | C.l. Statius. Loc(us) | 6 patet1 agrei 8es\cunciamz qua\dratus\ arca in \ medio est. 955. In crypta excisa ex saxo vivo in loco qui dicitur Pratoro ad viam inter Civita Castellana, ubi fuerunt Falerii Veteres, et S.Maria di Falleri, ubi fuerunt Falerii Novi. Titulus de rupe desectus exstat Eomae in museo villae Iuliae, ubi contulit Bormann (I2, 1990; XI, 3160; CIE, 8334 cum im. phot.; Vetter, ad n. 321; im. del. Eitschl, tab. LIX). 953. * Hoc verbum et quae sequuntur in utroque exemplo postea adiecta sunt litteris minus antiquis. 954. 2 Claudia tribus Cremonensis. 2 Cfr. V, 2915 = = D. 8004 et Liv., VI 36, 11. 8 Sescuncia (sesquiuncia = = octava pars) scil. iugeri, id est, cum iugerum habeat pedes quadratos 28.800, pedes quadrati 3600; patebat igitur 8epulcrum quaquaversum pedea quadratos LX (DC perperam Corpus et ex eo Dessau). 16. Inscriptione8

latinae,

II.

242

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

L.Vecilio Vo(ltai)x f. e[f] \ Polae2 lectu(s) I datus1, \ C.(1) Vecilio L.f. | 6 lectu(8) I, amplius nihil | inviteis vieis L.f. \ et quei eos parentaret, \ ne

Abelese* \ et Plenese* L., C.Leanteponat5.

956. Pompeis extra portam quae dicitur Marina, nunc Neapoli in museo nationali, ubi descripsit Mommsen (I 2 , 1638; X, 1049; im. del. Bitschl, tab. XC). Q.Cornelius Q., P.l. \ Diphilus, Cornelia Q.l. | Heraes heic cubant et | hoc liberteis meis et | 5 libertabus locum concess(i) | et meis omnibus. 957. Tabula ex lapide Tiburtino reperta Perusiae, nunc ibi in museo (I 2 , 2032; X I , 1950; im. del. Eitschl, tab. LXXVIII). Iter deb{e)tur ad \ monimentu(m) C.l. | [Pyiilarlgtyri1.

|

C.Clani

958. Basis ex lapide calcario (0,80 X 0,45), cui statua superimposita fuit, reperta a. 1945 in con955. ^Cfr. n. 192. 2 Sic I 2 et XI; et Po.ae CIE et ut videtur, cfr. G. Vetter. 3 Pro Abellense et Plenense, Herbig, GloUa II, 1950, p. 191. 4 Sic I a et XI; datu[8\ CIE. 6 v. 5 88. eic explicuit Mommsen: « Anteponuntur cadavera, cum in lectis, ubi corpora antea deposita sunt, alia denuo apponuntur; quod ut in his lectis iure fiat, requiritur consensus cum dominorum sepulcri universi L., C. Leviorum (i.e. Laeviorum Herbig ad CIE, 8205) L.f. tum eoruin, ad quod Veciliorum parentatio spectat». — Saec. II exeuntis, ut videtur. 957. ^Scriptum est CHILARCVBI.

XVII. PKIVATI H0MINES, 955-960

243

clavi prope macellum in effossionibus a F.De Visscher Alba Fucente factis. Exstat ibi (Not. scavi 1950, p. 263 cumim. phot.; Ann. epigr. 1951, n. 21). P.Lappio P.f. P.[ri\. | Turponei1 exs \ testamento \ statuta2 est. 959. Basis ex lapide arenario (0,38 x 0,79 x 0,82) reperta a. 1919 Arimini in demolienda ecclesia S.Innocontiae, ubi fuit antiquum forum, nunc Arimini in museo (S.Aurigemma, Not. scavi 1940, p. 365 s. cum im. phot.). C.Galer(ius) Mlf. Masc(ulus)1 | heic situs est, quoi statuam | statuit pro pietate parens2. 960. Magnus cubus ex duobus saxis arenariis repertus ima cum n. 947 a. 1860/61 Arimini extra portam Eomanam, nunc in museo (I2, 2130 + 2132 b; Bormann, XI, 481 + 4 9 5 b ; coniunxit S. Aurigemma, [Not. scavi 1941, p. 369, Epigraphica III, 1941, p. 14 s. cum im. phot.). C.Maeci

T.,pu(pi)

l., \ salve.

958. x Cognomen Turpo novum, at notum Turpio. Femininum genus in statuis aetate liberae rei pubhcae dedicatis haud insohtum (cfr. nn. 355 et 683). 2

959. 2 Mo8c. minoribus htteris scriptum; Naso(1) Aurigemma. a quoi statuam etc. est pentameter versus. 960. Possis legere etiam C.Maeci(u8).. .Salve.

244

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

961. Ara bucraniis ornata Oxonii in museo, quo Delo adlata esse videtur. Descripsit Michaelis (I 2 , 2259; III, 7242; VI, 12904). Q.Avili

C.f. Lanuine,

salve. \

KOLVTS 'AoutXXie TaLoi) \Ak 'PcofiaTe | £p>j<XTe, Xalpe.

962. 'A^eaou, in vico Laconiae (I 2 , 2650; IG V, 1, n. 741). A^xio;1 Aztfnoc, [Z]eu^<;2, I D.Leivei, veij salve.

D.Lei-

963. Cippus ex lapide Tiburtino repertus Komae in via Tiburtina, nunc in antiquario montis Caelii. Descripsit Schiff (I 2 , 1345; VI, 35912). Nieanory ha\ve mei

aman\tis8ume.

964. Tabula originis urbanae Senae Gallicae in aedibus privatis, ubi vidit Mommsen. Nunc latet (I 2 , 1283; VI, 15735; Buecheler, 210). P.Clodi Pulchri1 \ l. Felicis | semper qui fuit | dulcis sueis2. | 6 V(ivit) Clodia Pulc(hri) l. Athenais. 962. x Nihil mihi esse videtur cur Abao; per errorem pro AexijjLo^ scriptuni esse putemus. Dekis enini, quod idem est atque Decimus, est praenomen Italicum (Vetter, p. 394 indices). 2 SETSIL scriptuin. 964. * Buecheler putavit patronum fuisse illum quem Milo occidit, de Glio cogitavit Moinmsen. 2 Vv. 2-4 senarius iambicus.

XVII. PRIVATI H0MINES, 961-968

245

965. Lapis Tiburtinus Romae in villa Lecce via Salaria, ubi a. 1869 deseripsit Bormann (I 2 , 1295; VI, 16606). P.Critonius P.f. Polio. \ Mater mea mihi \ monumentum \ coeravit, quae | 6 me desiderat \ vehementer me, \ heice situm in\mature. Vale, sal\ve. 966. Basis ex lapide calcario (0,21 x 1 x 0,68), cui ara imposita fuisse videtur, olim Cremonae in ecclesia cathedrali, postea Mediolani in museo Brera, ubi imminutam vidit Mommsen, nunc in repositis Castelli Sforzesco (I 2 , 2139; V, 4113; Buecheler, 152). Hater monumentum fecit \ maerens filio, eoo quo nihil \ unquam doluit, nise cum is non fuit. 967. In vico Secinaro agri Superaequani in aodibus privatis, ubi vidit Dressel (I 2 ,1798; IX, 3321; Buecheler, 167). L.Aufidio L.f. \ Plauto. \ Quot par parenti fue[r]\at faceret filius, | 5 mors i[n]maiura fec{it] \ mater faceret filio. 968. Cippus infra fractus ex marmore (0,20 x 0,18 x 0,06) Baltimore in museo Universitatis John^s Hopkins (P, 2525; VI, 38517). 966. Senarii iambici. 967. Sunt senarii iambici saec. I. Sententia tritissima varium in modum legitur in monumentis mutata.

246

INSCRIPTI0NE3 LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

A.Iunius Faustus \ heic situs misellus, | beimus. Matri meae \ inpiae, sceleratae di | 5 [su]peri et inferi refera(n)t \ [gra]tiam quod me

969. Lapis Albanus imagine portae inferorum ornatus, in via Laurentina paulo post chil. III a Koma. Descripsit Hiilsen (I2, 708; VI, 32991; D. 29). [C.S]ergius M.f.\ Vel(ina) Mena, | [- S]ergius C.f. Vel(ina)1 \ quom Q.Caepione | 5 proelio est occisus2, | C.Sergius [—], | C.Sergius [- - -]. 970. Tabula ex lapide Tiburtino reperta Romae in via Appia, ubi exstat. Descripsit Henzen (I2, 1202; VI, 13696 cfr. 34072; D. 8121; Buecheler, 11; im. del. Ritschl, tab. LXIX). Hoc est factum monumentum \ Maarco Caicilio. | 968. x " Titulum non ad finem perductum esse apparet " Ia haud dubio errore (cfr. Wilson, Amer. Journ. Philol. XXXIII, 1912, p. 175). 969. x Pater, libertini, ut videtur, filius, cognomine Graecanico utitur, fihus cognomine abstinet. 2 Q.Servihus Caepio, legatus P.RutiHi Lupi consulis a. 90, post eius caedem cum C.Mario exercitui praefectus, paulo post insidiis circumventus a Q.Poppaedio, duce Marsorum, occisus (Liv., Per. LXXII; Appian., Bell. civ. I 44, 197 s.; Eutrop. V 3). Pugna haud procul ab Urbe commissa est senatusque consultum factum esse cognovimus, ut interfecti in proeho ibi sepelirentur ubi cecidissent (Appian., Bell. civ. I 43, 195). 970. Versus sunt Saturnii. Carmen Accianis tempo-

XVII. PRIVATI HOMINES, 968-972

247

Hospes, gratum est quom apud \ meas restitistei seedes. | 5 Bene rem geras et valeas, \ dormias sine qura. 971. Quattuor lapides congruentes bucraniis et duabus protomis ornati reperti haud longe ab eo loco ubi fuit mansio ad Kovas vel vicus Novus agri Trebulani, postea in aedibus Cesarini oppidi Qenzano di Roma, ubi Stevenson recognovit (I 2 , 1837; IX, 4933; Buecheler, 54; im. del. Eitschl, tab. LXXIX).

5

Posilla Senenia Quart(i) f., Quarta Senenia C.L Hospes, resiste et pa[rite]r scriptum perlig[e]j matrem non licitum ess[e uni]ca gnata fruei, quam nei esset credo nesci[o qu%] inveidit deus. Eam, quoniam haud licitum [est v]eivam a matre ornarie[r], post mortem hoc fecit aeq[uo]m, extremo tempore decoravit eam monumento, quam deilexserat.

972, Cippus calcarius utrimque imminutus calatho et protome mulieris ornatus repertus anno fere 1893 in vico Gallignano prope Anconam, mmc in mu8eo Anconitano (I 2 , 1930; Buecheler, 117). super calathum: [ ]ma ca\[lath]us coli in ipso calatho: l(ana)1. ribus tribuit Buecheler, affectatae potius antiquitatis dixit Monimsen. 971. Senarii iarabici aetatis fere Sullanae. 972. x Littera L effugit priores editores. — VLx recte

248

INSCRIPTIOXES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

[H]ospes reseiste et aspice aet[ernam] \ domu(m). Pro mereitis statuit | coiux coiugei e[t sibei]. 973. Tabula reperta Komae trans Tiberim in capite pontis S.Bartholomaei, ubi antiqui auctores descripserunt. Periit (I2, 1211; VI, 15346 cfr. p. 3517; D. 8403; Buecheler, 52). Hospes quod deico paullum est, asta ac pellege. Heic est sepulcrum hau pulcrum pulcrai feminae. Nomen parentes nominarunt Claudiam. Suom mareitum corde deilexit souo. 5 Onatos duos creavit; horunc atterum in terra linquit, alium sub terra locat. Sermone lepido, tum autem incessu commodo. Domum servavit, lanam fecit. Dixi. Abei. 974. Olim Urbe Salvia, postea in finitimo vico Fiastra, ubi vidit Mommsen (I2, 1924; IX, 5527; Buecheler, 69). C.Turpidi(us) P.f. Hor(atia). \ [C.Tu]rpidius C.f. Severus f(ilius) v(iocit) a(nnos) XVI. [Par]entibus praesidium, amiceis gaudium [po]llicita pueri virtus indigne occidit, 5 quoius fatum acerbum populus indigne tulit magnoque fletu funus prosecutus est. Buecheler putat litteras super calathum et ipsas esae reliquias iamborum. 978. Senarii iambici aetatis fere Gracchanae. 974. Sunt senarii iambici saec. I.

XVII. PRIVATI HOMINES, 972-97 7

249

975. Tabula ex lapide calcario (0,60 x 1 X 0,18), in qua effinguntur pastor cum grege, plaustrum cum plaustrario, mulier; ad annuam migrationem pecudis pertinere putat Rostovtzeff. Olim Sulmone in museo ecclesiae S.Caietani, nunc ibi in museo publico, ubi vidi a. 1953 (I 2 , 1776; IX, 3128; Buecheler, 184; im. phot. M.Rostovtzeff, Social and Economic History of the Roman Empire I 2 , 1957, tab. III). [Ho]mines ego moneo niquei diffidat [sibi]. 976. Stele ex lapide calcario (2,06 x 0,61 x 0,22). Olim extra Cremonam, postea Mediolani in museo Brera, ubi vidit Mommsen, nunc in repositis Castelli Sforzesco (I 2 , 2138; V, 4111; D. 8122; Buecheler, 119). M.Statius | M.l. Chilo \ hic. \ Heus tu, viator las\5se, qu[i] me praete\reis, \ cum diu ambula\reis, tamen hoc \ veniundum est tibi1. 10 | In f(ronte) p(edes) X, in ag(ro) | p(edes) X. 977. Minturni8, ubi Iucundus aliique antiqui auctores viderunt (I 2 ,1570; X, 6009; Buecheler, 56). P.Larcius

P.l.

| Neicia,

|| Saufeia

A.l.

\

975. Sic Buecheler: «Nolite desperare: imagines enim ostendent me satis bene pervenisse vivom ». Est senarius iambicus; sibi in fine recenti aetate repositum est. — Extremae aetatis hberae rei pubhcae. 976.

2

4-9 sunt senarii iambici.

250

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Thalea, \\ L.Larcius P.f. | Rufus, || P.Larcius P.f. | Brocchus, || Larcia P., (Oaiae) l. \ Horaea BonMs probdta invdisa sum d nulla probd. Fui parens domindis senibus, huic autem opsequens1. 5 Ita, leibertdte illei me, hic me decoraat stold2. A pupuld annos veiginti optinui domum omnem. Supremus ficit iudicium dids, mors animam dripuit, non veitae drndtum apstulit3. L.Eprius CMlOj viat(or) tr(ibunorum) pl(ebis), [E]pria Cri[—]. 978. Ad Atessa in agro, ut videtur, Iuvanensi, postea in oppido Atessa in aedibus privatis, ubi vidit Dressel (I2, 1761; IX, 2975; Buecheler, 70). C.Utius C.f. leto | occidit. \ Honestam vitam vixsit \ pius et splendidus, | 5 ut sibi quisque exoptet \ se honeste vivere. | Arn(ensis) a(nnos) n(atus) LXX. 977. 2 Horaea quae hic laudatur manumissa est a Nicia et ab 2 uxore eius Thalea, nupsit autem Broccho eorum filio. Stola est vestis matronarum, quam etiam libertinae viris ingenuis nuptae induere 2solebant (cfr. Bieber, E E IV, 1 A, 1931, col. 59); cfr. I , 1216 8= VI, 14338: ille illam mereto missit et vestem dedit. Sunt senarii iambici. — Caesaris, ut videtur, aetatis. 978. C.Utius C.f. leto occidit scriptum est supra iambos, Am. a. n. LXX infra. Etiam C.Utius C.f. leto occidit in iambos exeunt.

XVII. PRIVATI HOMINES, 977-981

251

979. Tabula (0,38 X 0,92) Carthagine Nova olim in monasterio S.Francisci, postea in aedibus publicis, ubi vidit Huebner, nunc in museo archaeologico municipali (I 2 , 2274; II, 3504; A.Beltr&n, Archivo Espanol de Arqueologia X X I I I , 1950, p. 385 ss. n. 93; Buecheler, 363). L.Sulpiciu8 Q.f. Q.n. \ Col(lina) Hic situs est \ ille probatus iudicieis \ multeis cognatis atque fpropinqueis1.

980. Tabula Romae in museo Capitolino, ubi descripsit Henzen (I 2 , 1270; VI, 14397; Buecheler, 364). Carfinia M.l. M[ ] | vixit an(nos) XX, \ iucunda sueis, | gratissima amiceiSj | 5 omnibus officiosa | fuit.

981. Tabula ex lapide calcario Carthagine Nova in aedibus publicis, ubi vidit Huebner, nunc in duas partes fracta, quarum altera exstat Madrid in museo archaeologico nationali altera Carthagine Nova in museo municipali (I 2 , 2273; I I , 3495; D. 8417; A. Beltran, Archivo Espanol de Arqueologia X X I I I , 1950, p. 385 ss. n. 78; Engstrom, Carm. Lat. epigr. 410). 979. J Sunt versus dactylici. 980. «Adde haec mulier» (ante iucunda) «et hexainetri decurrere incipiunt » (Buecheler).

252

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Plotia L. et Fufiae l. Prune haec voc[i]\tatast ancilla heic sitast. Haec | qualis fuerit contra patronum, patro\nam, parentem, coniugem, monumenftum indicat. Salve, salvos seis. 982. Tabula ex lapide Tiburtino reperta a. 1878 Romae ad viam Tiburtinam, nunc in lapidario S.Laurentii in agro Verano, ubi Henzen contulit (I 2 , 1218; VI, 21975; Buecheler, 67). (obiit) Manlia T.l. Onome. | Haec est, quae vixsit semper | natura proba. Clientes habui | mulios. Locum hoc unum optifnui mihi, itaque quoad aetatem volui \ exsegi meam. Nemine unquam \ debui. Vixsi quom fide. \ Ossa dedi terrae, corpus Volchano dedi\dix eco2, ut suprema mortis man\10data edidi. 983. Tabula reperta Romae extra portam Pincianam, nunc in villa Albani, ubi descripsit De Rossi (I 2 , 1219; VI, 24563; D. 7976; Buecheler, 185). Primae \ Pompeiae \ ossua heic. \ Fortuna spondet multa | 6 multis, praestat

nemini.

981. V. 2, raetrura iambicura; 3, exordium hexametri; 4, clausula imperfecta senarii. 982. x Prius D scriptum est super E. — Est cento senariorum.

2

Cfr. n. 1243.

XVII. PRIVATI HOMINES, 981-985

253 1

Vive in dies \ et horas) nam proprium est nihil . \ Salvius et Heros dant. 984. Lapis protome iuvenis ornatus antiquae Capuae (S.Maria Capua Vetere), antea nel tribunale, postea in curia, ubi Mommsen vidit (I2, 1603; X, 4362; Buecheler, 362; im. del. Ritschl., tab. LXXX). Cn.Taracius Cn.f. | vixit a(nnos) XX. Ossa eius hic sita sunt. \ Eheuy heu Taracei, ut acerbo es deditus fato. Non aevo | exsacto vitai es traditus morti. Sed cum te decuit florer[ey aetate | 5 iu(v)enta tnterieisti et liquisti in maeroribus matrem. 985. Olim Beneventi, nunc Neapoli in museo nationali, ubi recognovit Mommsen (I2, 1732; IX, 1837; Buecheler, 960; im. del. Ritschl, tab. LXXIX).

5

Tu qui secura spatiarus mente, viator, et nostri voltus derigis inferieis, si quaeris quae sim, cinis en et tosta favilla, ante obitus tristeis Helvia Prima fui. Coniuge sum Cadmo fructa Scrateio concordesque pari viximus ingenio. 988.

l x

Versus 4-6 senarii iambici.

984. FLORERI lapis. — Continui hexametri interstitiis in lapide distinguuntur. Buecheler auctore aetatis fere Lucretianae.

254

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Nunc data 8um Diti longum mansura per aevum1, dedueta et fatali igne et aqua Stygia. 986. Extra Venafrum ad ecclesiam S.Donati, ubi vidit Mommsen (I2, 1572; X, 5019; Buecheler, 181, qui sententiam restituere conatus est; im. del. Eitschl, tab. LXIX). Alei in Venerieis [rebus vitam conterunt,] \ mihei contra ri[te partam Venerem mors rapit1!]. 985. * Mansura per aevum est etiam Culex 38 et Ovid., Met. V 227. 986. Senarios agnovit Buecheler, qui supplevit.

XVIII. TESSEKAE NUMMULAKIAE

987-1063. Tesserae nummulariae, ut nunc vulgo appellari consueverunt, sunt tesserae parvae osseae vel eburneae, longae 0,04-0,08, latae 0,01-0,013, spissae 0,004-0,008, cum appendice rotunda perforata; inscriptio plerumque quattuor versibus continetur, quorum singuli singulis lateribus inscripti sunt. Pleraeque in Italia, aliquot in Norico (nn. 988, 992), una in Gallia Narbonensi (n. 1023) prodierunt. Cum de harum tesserarum usu diu disceptatum esset, E.Herzog demonstravit eas sacculis nummos continentibus adligatas fuisse et inscriptionem significare servum (posteriore aetate etiam libertum vel ingenuum), cuius nomen refertur, illo die, mense, anno (nonnumquam dies, mensis, annus omittuntur) nummos spectavisse et probavisse (Aus der Oeschichte des Bankwesens im Altertum, tesserae nummulariae in Abh. der Qiessener Hochschulgesellschafi I, 1919, et nummularius in E E XVII, 1, 1937, coll. 1415-1455, ubi plenus ad illud tempus tesserarum laterculus exhibetur). Herzog auctore antiquissimae sunt eae quae sola nomina servorum spectantium exhibent (nn. 987-998). Ab anno certe 96 dies, menses, nomina consulum inscribuntur, a quo anno usque ad a. p.C. 88 tesserae procedunt. Maiores lacunas, quae sunt ab a. 41 ad a. 34 posteaque ab a. 32 ad a. 27, bellorum civilium perturbationibus recte Herzog explicuisse videtur. Dominos servorum qui nummos tractaverunt fuisse argentarios, negotiatores, publicanos, praediorum possessores statuit Herzog neque casu 17. Inscriptiones latinae, II.

258

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

accidisse ut eadem nomina identidem reperiantur inter Italicos qui Deli negotiati sint (cfr. J.Hatzfeld, Les Italiens residant a D6I08 in BulL Corr. Hell. XXXVI, 1912, pp. 5-218). 987. Hannover in museo Kestner (I 2 , 2713). Andrea

\ Pompon(i)

L.

s(ervus).

988. Eeperta esse videtur in oppido quod fuit in monte Magdalensberg Carinthiae, de quo vide nn. 268, 992, 1272, nunc Vindobonae in Kunsthistori8ches Museum (I 2 , 2714; E.Egger, Carinthia / , CXLVIII, 1956, p. 159 cum im. phot.). Liccaius

Pompon(i

servus).

989. Londinii in museo Britannico (I 2 , 2716). Pilon(icus)

| Novi

(servus).

990. Hannover in museo Kestner (I 2 , 2717). Philod(amu8)

Ru(briae)

| 8ab(idiae)

(servus).

987. In latere altero est ramus palmae, in quarto corona lemniscata. — Pomponii occurrunt Deli inter a. 112 et 96 (Hatzfeld, 1.1. p. 69). 988. Alterum latus scriptura et signis caret; in tertio latere sunt corona lemniscata, ramus palmae, tres circuli, in quarto quattuor circuli. — Anno fere 100 tribuit Herzog (col. 1439), sed minus antiquam putat Egger. 989. Tria alia latera scriptura vel signis carent. — Novii Deli circa a. 100 saepius occurrant (Hatzfeld, p. 55); cfr. n. 750. 990. Latera alterum et quartum scriptura vel signis carent. — Philodamus servus fuisse videtur mulieris

XVIII. TESSERAE NUMMULARIAE, 986-993

259

991. Inventa Tarricinae, postea Parisiis in collectione Dutuit (Ia, 2715; im. del. Froehner, Collection Aug. Dutuit II ser., 1901, n. 218). Statis1

Cloil(i) C.a (servus).

992. Reperta fuit in monte in museo (III, CXLVIH, 1956,

multis annis ante in oppido quod Magdalensberg, nunc Klagenfurt 12027 b; E.Egger, Carinthia 7, p. 156 cum im. phot.).

Acastus | Albi Q.8. in tertio latere manu imperita incisum 8enil(- -). 993. Eeperta Capuae in sepulcro, fuit Neapoli (I2, 947; X, 8070, 6). duabus nominibus gentiliciis praeditae (cfr. n. 82 et Indices X I I d). Quod autem Herzog (col. 1439) statuit eundem eum esse atque Philodamum Rubriae s(ervum) qui memoratur in stela Minturnensi (n. 732) anteaque in1 servitio fuisse L.Rubrii Dosseni triumviri monetalis (I , app. 271), parum mihi probatur (cfr. n. 1010). 991. In tribus aliis lateribus sunt terni circuli, in latere tertio etiam as graphio scriptum. x De forma Statis, quam pro Osca habet Herzog (col. 1939), cfr. Indices X I I I 2 A b et ad nn. 873-894. * Herzog 1.1. coniunxit cum T.Caelio, vel Cloelio, Tarricinensi, quem ex Cicerone (Pro Sex. Boscio, 23, 64) cognovimus; sed nomen Caelius confirmatur a Valerio Maximo (VIII 1, 13). 992. Idem nomen occurrit in calculo osseo ibidem reperto (Egger, p . 159), qui item ad sacculum pecuniam continentem pertinuit. — Aliae tesserae id genus ibidem prodierunt (III, 12627 d, 12027 g; Egger, p . 156 s., nn. 55, 59, quae num aetatis liberae rei publicae sint, ignoro).

260

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Diodorus Deli, vel Beli, (servus) \ spec(tavit). 994. Tarquiniis reperta (0,05 x 0,1 x 0,05), nunc ibi in museo (P, 948; XI, 6728,4). Oenti(us) Paconi T. s(ervus) \ spectavit. 996. Fuit Eomae apud doct. Pollack, nunc Parisiis in Cabinet des medailles (I2, 2517; im. phot. Arethuse V, 1928, tab. II). Pampilus Fulvi (servus) \ spectavit. 996. Eeperta prope Capuam fuit deinde apud F. von Duhn (I2, 951; X, 8070, 5). Pamphil(us) sociorum (servus) | spectavit. 997. Eeperta Eomae periisse videtur (I2, 949). Pilemo Fulvi Q. s(ervus) \ spectavit. 998. Inscripta sunt latera primum et tertium. — Delius vel Belius idem est quod Dellius vel Bellius. 994. In latere altero sunt corona lemniscata et ramus, in quarto caduceus, tridene. Paconios in titulis Deliacis saepe inveniri (cfr. Hatzfeld, p. 62 88.) monuit Herzog (col. 1440). Paconium autem nostrum esse hominem eiusdem nominis qui tabellam defixionis in sepulcro insulae Rheneae posuerit (n. 1150) ipse dicere non ausim. 995. In latere altero est delphis, in quarto ara ardens. - De Fulviis cfr. n. 997. 996. Latera tertium et quartum scriptura vel signis carent. 997. In latere altero sunt fulmen, ara, ramus palmae, in quarto caduceus, tridens, delphis. — Q.Fulvius, ut

XVIII. TESSERAE NUMMULARIRE, 993-1000

261

2

998. Fuit Romae (I , 950; ira. del. I.Ph.Tomasini, De tesseris, 1647, pp. 71, 77, unde Ritschl, tab. II). Pilomu8U8 Pereli (servus) \ spectavit.

999. Fuit Romae in museo Camaldulensium S.Gregorii in monte Caelio (I2, 945; a Reggi imaginem repetivit Ritschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. II = Opuscula IV, tab. XXI). Diocles Vecili (servus) \ spectavit \ a.d.V le(alendas) Febr(uarias). 1000. Londinii in museo Britannico (I2, 946). Protemus Faleri (servus) \ spectavit \ n(onis) S(extilibus), vel 8(eptembribus). monuit Herzog (col. 1440), fuit Deli altera parte saeculi secundi (Hatzfeld, p. 36). Cfr. n. 995. 998. In latere altero est ramus palmae, in quarto tridens. 999. Latus quartum scriptura caret. — Herzog tesgeram habet inter antiquissimas; quare, cum consules scripti non sint, ne referas ad annum qui interregno initium habuerit, ut 53 vel 52 (cfr. 1046-1048; vide etiam n. 1000). 1000. Latus alterum scriptura caret. N-S Herzog (col. 1440) interpretatur N{umeri) 8{ervw) vel n{omine) 8{uo), id quod ipse parum probo. Consules omissi sunt etiam in n. 999.

262

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1001. Eomae apud Castellani, nunc Parisiis in Cabinet des midailles (I 2 , 889; im. phot. Ariihuse V, 1928, tab. II). Caputo1 Memmi2 bri) | Cn.Domit(io),

(servus) \ men(8e) Nove(mC.Ca8(8io)z \ spect(avit).

1002. Komae empta, nunc Parisiis in Cabinet des medailles (I 2 , 2663 a; im. phot. Arithuse V, 1928, tab. II). Piloxen(u8) 80c(iorum) fer^rariarum)1 (8ervu8) \ spectavit \ n(onis) | C. Coil(io), L.Dom(itio)2 Apr(ilibu8). 1003. Beperta in agro Tarricinensi periisse videtur (P, 890; X, 8070, 1; D. 5161 d). Menopil(us) Abi1 L. s(ervus) \ spectavit Val(erio), M.Her(ennio)2.

| C.

1004. Eeperta, ut tradebatur, prope Capuam fuit Neapoli (I 2 , 891). 1001. x Caputo idem quod Capito. 2 Apollonius Memmius memoratur Deli (Hatzfeld, p. 51). 3 Consules a. 96. 1002. x Hi socii Ilvae aliisque locis ferrarias exercuisse videntur. 2 Consules a. 94. 1

1103. In altero latere pro scriptura est fulmen. Abius pro Abbiu8. 2 Consules a. 93.

XVIII. TESSERAE NUMMULARIAE, 1001-1007

263

x

Darda(nu8) Bab(i) (servus) \ non(is) Febr(uaris) \ spect(avit) \ L.Corne(lio), L.Val(erio)2. 1005. Osaea, fuit Venetiis, nunc Londinii in museo Britannico (I2, 892; im. del. Kitschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. I = Opuscula IV, tab. XX). Cocero | Fafini (servus) \ sp(ectavit) a.d.III n(onas) Oc(tobre8) | L.Cin(na), Cn.Pa(pirio)1. 1006. Olim Eomae, nunc Monachi in antiquario (I2, 893; im. del. Kitschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. I = Opuscula IV, tab. XX). Bato | Attaleni (servus) \ sp(ectavit) a.d.IV n(onas) Mar(tias) \ L.Sul(la), Q.Met(ello)1. 1007. Plane corrosa, Londinii in museo Britannico (P, 943). [ ] | Tarutili (servus) | sp(ectavit) non(is) Octobr(ibus) \ [D.Iu%]nio, [Mam.Lep(ido)1]1. 1004. * E i eo quod Babullii Deli occurrunt (Hatzfeld, p. 21) Herzog (col. 1441) solvere mavult Bab(ulli); sed etiam de aliis nominibus cogitare possis. * L.Cornelius Cinna II, L.Valerius Flaccus, in locum C.Marii suffectus, consules a. 86; iteratio consulatus Cinnae oiniasa, cfr Indices XI. 1005. x ConBules a. 85; iteratio consulatus Cinnae omissa, cfr. Indices XI. 1006. x Consules a. 80; nota iterationis in consulatu Sillae omissa, cfr. Indices XI. 1007. l Nomina consulum a. 77, D.Iunii Silani, Mam. Aemilii Lepidi Liviani, supplevit Herzog (col. 1441),

264

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1008. Reperta Faesulis in theatro, nunc ibi in museo (I2, 894; XI, 6728, 1). Eupor(us) | Matrini (servus) | sp(ectavit) id(ibus) Qui(nctilibus) \ Cn.Oct(avio)j C.Cur(ione)1.

1009. Olim Romae, nunc Londinii in museo Britannico (I2, 895; im. del. Ritschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. I = Opuscula IV, tab. XX). Diocles | Longidi (servus) | sp(ectavit) k(alendis) 8ep(tembribus) \ Cn.Oct(avio), C.Cur^ione)1. 1010. Fuit Romae apud F.Orsini (I2, 896; a Sada im. repetivit Ritschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. I = Opuscula IV, tab. XX). Philodam(us) Dosse(ni)x (servus) \ a.d.X k(alenda&) Nov(embres) | spect(avit) \ M.Teren(tio), C.Cas(sio)2. qui M.Lep. pro Mam.Lep. posuit. Sed possis cogitare etiam de D.Iunio Silano, C.Licinio Murena, consulibus a. 17, aliisque consulibus. 1008. ^ Consules a. 76. 1009. * Consules a. 76. 1010. x Philodamum servum fuisse L.Rubrii Dosseni, triumviri monetalis circa a. 86 (I 2 , app., n. 271), opinatus est Herzog (col. 1439); cfr. n. 990. * Consules a. 73.

XVIII. TESSERAE NUMMULARIAE, 1008-1015

265

1011. Agrigenti empta, est Londinii in museo Britannico (I2, 897). Teupilus | Munati (servus) | sp(ectavit) a.d.VI Jc(alenda8) Sex(tile8) \ L.Gel(lio), Cn.Lent(ulo)1. 1012. Parisiis in museo du Louvre (I2, 898). Pilodamus \ Iuni (servus) \ sp(ectavit) a.d.VI id(u8) Ia(nuarias) | P.Len(tulo), Cn.Ore{s)t(ey. 1013. Eeperta Capuae ad amphitheatrum (I2, 899; X, 8070, 3). Flac(cu8) Novi (servus) | Jc(alendis) Apr(ilibus) | 8pect(avit) \ P.Len(tulo), Cn.Aufid(io)1. 1014. Fuit Eomae apud Fr.Vettori (I2, 900). Pilotimu8 | Ho8tili (servus) \ sp(ectavit) pr(idie) n(ona8) Sex(tiles) | P.Len(tulo), Cn.Ore(ste)1. 1015. Parisiis in collectione Dutuit (I2, 2718; im. del. Froehner, Collection Aug. Dutuit, II ser., 1901, n. 216). Hymnus \ Lucreti \ sp(ectavit) a.d.XV Jc(alendas) Mai(as) \ P.Lent(ulo), Cn. \[H]\or(estey. 1011. 1012. 1013. 1014. 1015.

* Consules a. 72. » Consules a. 71. ^Consules a. 71. x Consules a. 71. * Consules a. 71.

266

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1016. Fuit Romae apud F.Orsini (I 2 , 901; a Sada im. repetivit Ritschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. I = Opuscula IV, tab. XX). Pilargurus | Lucili1 (serous) \ sp(ectavit) a.d. VII id(us) Ap(riles) \ Cn.Po(mpeio), M.Cra(sso)2. 1017. Olim Romae, nunc Londinii in museo Britannico (I 2 , 903; im. del. Ritschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. I = Opusoula IV, tab. XX). Heracleo \ Muci (servus) \ sp(ectavit) k(alendis) Quin(ctilibus) | Cn.Pomp(eio), M.Cr(asso)1. 1018. Olim Romae, nunc Londinii in museo Britannico (I 2 , 902; im. del. Ritschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. I = Opuscula IV, tab. XX). Pilodamus \ Oelli (servus) \ sp(ectavit) k(alendis) Qui(nctilibus) \ Cn. Po(mpeio)y M.Cra(sso)1. 1019. Parisiis in Cabinet des mSdailles (I 2 , 904; im. del. Ritschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. I = = Opuscula IV, tab. XX). 1016. * An ex posteris familiae Lucilii poetae (de huius possessionihus C.Cichorius, Rom. Studien, 1922, p. 67 ss.)t 2 Cn.Pompeius, M.Licinius Crassus consules fuerunt primum a. 70, iterum a. 55, unde de anno ambigitur. 1017.

l

A. 70 vel 55, cfr. n. 1016.

1018.

x

A. 70 vel 55, cfr. n. 1016.

XVIII. TESSERAE NUMMULARIAE, 1016-1022

267

1

Aescinus \ Axsi (servus) \ sp(ectavit) a.d.VII Jc(alenda8) Ap(riles) \ Q.Hor(tensio), Q.Met(ello)2. 1020. Olim Eomae, nunc Parisiis in Cabinet des medailles (I2, 905; im. phot. Arithuse Y, 1928, tab. II). Epagatus \ Gavi (servus) | sp(ectavit) a.d.IV id(us) Ian(uarias) | Q.Reg(e), L.Met(ello)1. 1021. Eomae Esquiliis reperta esse traditur, nunc Parisiis in Cabinet des midailles (I2, 906; im. phot. Arithuse V, 1928, tab. II). Gallio | Pedicae(i)x (servus) \ sp(ectavit) fc(alendis) Sep(tembribus) \ L. Iul(io), C.Fig(ulo)2. 1022. Eeperta Eomae vel prope Eomam, nunc Parisiis in Cabinet des midailles (I2, 907). Philargurus | Epilli (servus) \ sp(ectavit) k(alendis) Ian(uaris) \ M.Tul(lio), C.Ant(onio)1. 1019. x Herzog (col. 1442) memoravit L.Axium Nasonem triumvirum monetalem circa a. 64 (circa a. 73 M.V.Bahrfeldt I 1 , app., 315). * Consules a. 69. 1020.

l

Consules a. 68.

J

1021. Herzog (col. 1442) memoravit L.Peducaeum, equitem Romanum, Laodiceae argentariam fecisse (Cic, Pro L.Flacco 28, 68). a Consules a. 64. 1022. x Consules a. 63.

268

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1023. Beperta Arelate periisse videtur (I2, 908; XII, 5695, 1; D. 5161 e; a Bomieu im. repetivit Bitschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. II = Opuscula IV, tab. XXI). Anchial(u8) Sirti L. s(ervus) | spectat1 num(mos) | mense Febr(uario) \ M.Tul(lio), C.Ant(onio) co(n)s(ulibus)2. 1024. Olim Bomae apud Castellani, nunc Cambridge in museo collegii Corporis Christi (I2, 909). Sp(ectavit) a.d.XIV Jc(alendas) Sex(tiles) \ M.Tul(lio), C.Ant(onio)\ 1025. Puit Bomae apud Castellani (I8, 910). Heraclida | Lolli1 (servus) \ sp(ectavit) k(alendis) Feb(ruaris) \ D.Sil(ano), L.Mur(ena)2. 1026. Beperta Bomae, nunc Parisiis in Cabinet des midailles (I2, 911; im. phot. Arithuse V, 1928, tab. n). 1028. x Cum complures litterae ligatae essent, Herzog (col. 1442) suspicatus est Romieu spectat pro spectavit legisse. 2 A. 63. — Vide quantopere naec tessera Galliae Narbonensis ab Italicis differat. X

1024. Latera primum et alterum scriptura carent. A. 63.

1025. a. 62.

l

De LoUio cfr. Herzog, col. 1442. * Consules

XVIII. TESSERAE NUMMULARIAE, 1023-1029

269

1

Flaccus | Rabiri (servus) \ sp(ectavit) k(alendis) Apr(ilibu8) \ D.Sil(ano), L.Mur(ena)2. 1027. Romae empta, fuit Parisiis in collectione Froehner, nunc in Cabinet des midailles (I2, 2663b; im. phot. ArSthuse V, 1928, tab. II). Eunus | Fidiclani C.1 8(ervu8) | 8p(ectavit) a.d.VI id(u8) Qui(nctile8) \ D.Sil(ano), L.Mur(ena)2. 1028. Reperta prope Romam, nunc in museo nationali Romano (I2, 912). Antiocus | Magulni (servus) | sp(ectavit) id(ibus) Mai(8) \ M.Pis(one), M.Mes^salla)1. 1029. Reperta Romae, nunc Parisiis in Cabinet des midaille8 (I2, 913). Salvi(us) | Persi (servus) \ sp(ectavit) a.d.XVI k(alendas) Sex(tiles) \ M.Pis(one), M.Me8(8alla)1. 1026. l An, ut Herzog (col. 1443) putat, C.Rabirius Postumus quem Cicero a. 64 defenditt * A. 62. 1027. l Fortasse idem atque C.Fidiculanius Falcula, senator et iudex (cfr. Munzer, R E VI, 2, 1909, col. 2287 et n. 1030). 2 A. 62. 1028. ^Consules a. 61. 1029. * Consules a. 61.

270

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1030. Fuit apud architectum Mazois (I2, 914; XIV, 3988). [Philar]guru8 \ [Fidicjlani1 (servus) | [ Qui(nctil- -) | [- - -], M. Va(- - -) 2 .

]

1031. Reperta Eomae, nunc Parisiis in Gabinet des medailles (I2, 915; im. phot. Arethuse V, 1928, tab. II). Amphio | Instumenni (servus) | sp(ectavit) a.d. IV k(alenda8) Feb(ruarias) \ L.Afr(anio), Q.Met(eUo)1. 1032. Fuit Romae, nunc Florentiae in Oalleria degli Uflizi (I2, 916; im. del. Ritschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. m = Opuscula IV, tab. XX). Apolloniu8 | Petici (servus) \ sp(ectavit) k(alendis) Apr(ilibus) \ L.Afr(anio), Q.Met(ello)1. 1033. Veronae in museo civico (I2, 917, cfr. V 1085*). Rufio | Sertori (servus) \ sp(ectavit) id(ibus) Sex(tilibus) \ L.Afr(anio), Q.Met(ello)1. 1080. J Supplevit Herzog (col. 1443), cfr. n. 1027. Lommatzsch cogitavit de M.Valerio Messalla Nigro consule a. 61 vel de M.Valerio Messalla Rufo consule a. 53, sed fortasse agi potest etiam de M.Terentio Varrone Lucullo consule a. 73. 1031. x Consules a. 60. 1082. x Consules a. 60. 1038. l Consules a. 60. 2

XVIII. TE8SERAE XUMMULARIAE, 1030-1037

271

2

1034. Eomae in bibliotheca Vaticana (I , 918; im. del. Eitschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. I = = Opusoula IV, tab. XX). Philarguru(8) \ Procili (servus) | sp(ectavit) a.d.IX Jc(alenda8) Ap(riles) | C.Iul(io), M.Bib(ulo)1. 1035. Fuit Eomae. Periisse videtur (I2, 919). Eleutherus \ Tamudi (servus) \ sp(ectavit) pr(idie) id(us) Qui(nctiles) \ L.Pis(one), A.Oab(inioy. 1036. Eeperta Eomae prope mausoleum Augusti (I2, 920). [

] | L.Pis(one),

A.Oab(inio).

1037. Eeperta Eomae in Aventino, fuit postea Parisii8 in collectione Dutuit (I2, 921; im. del. Eitschl, Opuscula IV, tab. XIX). Stepanus \ Mammi (servus) \ sp(ectavit) a.d.IIX k(alendas) Ap(riles) \ P.Len(tulo)j Q. Met(ello)1. 1034. l Consules a. 59. 1035. * Consules a. 58. 1036. Tria latera erasa sunt. Consules a. 58. 1037. l Consules a. 57.

272

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1038. Reperta Romae, nunc Parisiis in Cabinet des midailles (I 2 , 922). [ ]medes \ [Cl]odil (servus) [sp(ectavit)] k(alendis) Sep(tembribus) \ [P.Le]n(tulo),Q.Met(ello)2. 1039. Ossea, reperta Eomae, nunc Parisiis in Cabinet des midailles (I a , 923; im. phot. Arithuse V, 1928, tab. II). Faustus | Manli (servus) \ sp(ectavit) a.d.X k(alendas) Feb(ruarias) | Cn.Cor(nelio), L.Mar(cio)1. 1040. Ossea, reperta Faesulis, fuit in oppido Montevarchi apud advocatum Cini (I 2 , 924; XI, 6728, 2). Chilo | Murri (servus) | sp(ectavit) a.d.VI k(alendas) Mar(tias) | Cn.Cor(nelio), L.Mar(cio)1. 1041. Fuit Komae apud negotiatorem rerum antiquarum (I 2 , 925; im. del. Ritschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. I = Opuscula IV, tab. XX). Anteros | Acili (servus) | sp(ectavit) id(ibus) Qui(nctilibus) | Cn.Cor(nelio), L.Mar(cio)1. 1038. 1039. 1040. 1041.

x l l J

Supplevit Herzog, col. 1425 s. 2 A. 57. Consules a. 56. Consules a. 56. Consules a. 56.

XVIII. TESSERAE NUMMULARIAE, 1038-1045

273

2

1042. Reperta Tanneti prope Parmam (I , 926; XI, 1021). Pelops | Petili (servus) \ sp(ectavit) me(nse) Qui(nctili) \ Cn.Le(ntulo), L.Phil(ippo) co(n)s(ulibus)1. 1043. Olim Romae apud marchionem Campana, nunc Parisiis in Cabinet des midailles (I2, 927). Pelops | Cascelli1 (servus) \ sp(ectavit) k(alendis) Ian(uaris) \ L.Dom(itio), Ap.Cla(udio)*. 1044. Olim Romae, nunc Parisiis in Cabinet des medailles (I2, 928; im. phot. Arithuse V, 1928, tab. II). Protus | Petilli (servus) \ sp(ectavit) a.d.VII k(alendas) Ap(riles) L.Dom(itio), Ap.Cla(udio)1. 1045. Florentiae in Galleria degli Uffizi (I2, 929; im. del. Ritschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. III = Opuscula IV, tab. XXII). Teopropu[s] | Fabi (servus) | sp(ectavit) a.d.VII k(alendas) Oc[t(obres)] \ L.Dom(itio)j Ap.[Cla(udio)y. 1042. l Consules a. 56. 1043. l Fortasse M.Cascellius, qui a. 59 in Asia negotiabatur (Cic, Ad Quint. fratr. I 2, 5). ' Consules a. 54. 1044. x Consules a. 54. 1045. * Consules a. 54. 18. Inscriptionea

latinae,

II.

274

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1046. Eomae empta, fuit Parisiis in collectione Froehner, mmc in Cabinet des mSdailles (I2, 2663c; irn. phot. Arethuse V, 1928, tab. II). C.Octavius1 | 8p(ectavit) id(ibus) Iun(is) Met(ello) int(errege)2.

Q.

1047. Eomae emit Heinsius a. 1652 (I2, 930). Pilodamu8 \ Iuli (servus) \ sp(ectavit) a.d.III k(alenda8) Feb(ruarias) \ M.Val(erio), Cn.Do(mitio)1. 1048. Londinii in museo Britannico (I2, 944; im. del. Eitschl, Abh. Bayr. AJc. 1864, tab. I = = Opuscula IV, tab. XX). Antiocus | Scriboni (servus) \ sp(ectavit) a.d.V id(us) Ian(uarias). 1046. Latus alterum scriptura caret. x Est Augusti avus, quem patrimonio abundavisse scimus et argentarium fuisse M.Antonius Augusto exprobravit (Suet., Aug. 2, 2; cfr. F. Munzer, Hermes L X X I , 1936, p. 222 ss.). Pro servo argentarius ipse nummos spectavit. a A. 53, quo multa interregna fuerunt (Cic, Ad fam. VII 11, 1), cum mense demum Quinctili consules creati essent. Interrex fuit Q.Caecilius Metellus Pius Scipio, plebeius, cum interreges patricii esse debuissent (Mommsen, Rom. 8taaUrecht I 8 , 1887, p. 653; cfr. autem Munzer, 1.1., p. 223). Animadverte annum nomine interregis indicatum (cfr. Mommsen, 1.1. pp. 601, 661). 1047. x Consules a. 53 magistratum inierunt mense demum Quinctili (cfr. n. 1046), unde coUigendum est eorum nomina aliquanto post diem addita esse (cfr. n. 1048). 1048. Latus quartum scriptura caret, unde collata tessera n. 1047 Ritschl a. 53 tribuit. Sed, cum tessera

XVIII. TESSERAE NUMMULARIAE, 1046-1051

275

1049. Eeperta Eomae, nunc Parisiis in Cabinet des midailles (I2, 931; im. phot. Ardthuse V, 1928, tab. II). Philargurus \ Aconi (servus) \ sp(ectavit) pr(idie) k(alendas) Mai(as) | Gn.Pom(peio) co(n)s(ule) ter^tium)1. 1050. Eeperta Eomae in villa Pamphili, fuit ibi apud Belli abbatem (I1, 932). Philemo \ Caecili (servus) | sp(ectavit) id(ibus) Iun(is) | Cn.Pomp(eio) co(n)s(ule) III1. 1051. Eeperta esse tradebatur Eomae in monte Esquilino (I2, 933). Philonicus | AJbani1 (servus) \ sp(ectavit) id(ibus) Sep(tembribus) | Cn.Pomp(eio), Q.Me(tello)2. scripta esse videatur ea parte anni qua nondum ulli consules creati essent, referre possis etiam ad a. 52 qui interregno initium cepit. Scribonium esse L.Scribonium Libonem consulem a. 34 aut eius patrem Herzog (col. 1443) veri simile putat. 1049. l Cn.Pompeius consul tertium (solus certe usque ad idus Iunias, cfr. n. 1050) fuit a. 52. 1060. J A . 52. 1051. x Herzog (col. 1445), nescio num recte, coniunxit cum C.Albanio, qui prope villam Tusculanam Ciceronis magnum praedium possedit (Cic, Ad Att. X I I I 31, 4). 2 Cn.Pompeius III, Q.Caecilius Metellus Pius Scipio consules fuerunt altera parte a. 52 (cfr. nn. 1049, 1050). Iteratio consulatus Pompei omissa, cfr. Indices X I .

276

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1052. Eeperta Eomae, est Parisiis in Cabinet des medailles (I 2 , 934; im. phot.. ArethuseY, 1928, tab. II). Amphio | Luri1 (servus) \ sp(ectavit) id(ibus) Ian(uaris) \ Ser.Sul(picio), M.Cla(udio)2. 1053. Eeperta Eomae sub monte della Giustizia fuit apud Garrucci. Periit vel latet (I2, 935). Stabilio | Volcaci (servus) \ sp(ectavit) k(alendis) Ian(uaris) \ L.Aem(ilio), C.Cla(udio)1. 1054. Eeperta Eomae, nunc Parisiis in Cabinet des mSdailles (I 2 , 936). Eros | Manli (servus) \ sp(ectavityjc(alendis) Oct(obribus) | L.Paul(lo), C.Cla(udio)1. 1055. Eeperta Pompeis, est ibi in museo (I 2 , 937; X, 8069, 1). Hilarus \ Turpilin(i) (servus) id(ibus) Qui(nctilibus) | C.Iul(io),

\

sp(ectavit) P.Ser^vilio)1.

1052. x Idem fortasse, ut Herzog (col. 1445) opinatur, atque M.Lurius, cui in pugna Actiaca dextrum cornu navium Octaviani commissum eet (Vell. II 85, 2). 2 Con8ules a. 51. 1053. l Consules a. 50. 1054. x Consules a. 50. 1055. * Consules a. 48; iteratio consulatus Caesaris, ita ut in nn. 1056, 1058-1060, 1124, omissa, cfr. Indices XI.

XVIII. TESSERAE NUMMULARIAE, 1052-1059

277

1056. Eeperta Eomae apud ecclesiam S.Iohannis Lateranensis, nunc Parisiis in Cabinet des mtdailles (I2, 938; im. phot. Arethuse V, 1928, tab. II). Scurra | Fulvi (servus) \ sp(ectavit) Jc(alendis) Oct(obribus) \ C.Iul(io), P.Ser(vilio)x. 1057. Eoma allata est Aquis Sextiis in museo (I2, 939). Hermia \ sp(ectavit) c(embres) | Q. Fuf(io),

a.d.XV le(alendas) DeP.Vat(inio)1.

1058. Fuit Eomae apud (I 2 , 940).

Franc.Gothofredum

Pamphilus | Servili M.1 s(ervus) \ spe(ctavit) k(alendis) Feb(ruaris) | C.Caes(are), M.Lep(ido)2. 1059. Eburnea (0,08 x 0,036 x 0,008), empta Eomae apud antiquarium quendam, nunc in antiquario montis Caelii (C.Pietrangeli, BulL com. L X V i n , 1940, p. 200 n. 1 cum im. del.). Theumnest(us) \ Bai (servus) id(ibus) Int(erkalaribus) \ C.Iul(io),

\ sp(ectavit) M.Aem^ilio)1.

1056. a Consules a. 48. 1057. Latus quartum scriptura caret. — x Consules a. 47. 1058. x Idem fortasse atque ille coniuratus (Herzog, col. 1441). 8 Consules a. 46. 1059. * Consules a. 46. Hoc anno etiam post d. 23 Febr. interkalatum esse iam constabat (Drumann-Groebe, Oeschichte Boms III, 1906, p. 562).

278

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1060. Fuit Romae apud F.Orsini, postea Parisiis apud Charvet (I2, 941). Rufio | Petilli (servus) \ sp(ectavit) id(ibus) Nov(embribus) \ C.Iul(io), M.Aem(ilio)1. 1061. Parisiis in museo du Louvre (I2, 942; im. del. Ritschl, Abh. Bayr. Ak. 1864, tab. I = Opu8cula IV, tab. XX). Philogen(es) | lAlfix (servus) \ sp(ectavit) id(ibus) 8ex(tilibus) | M.Ant(onio), P.Do(labella)*. 1062. Eburnea (0,010 X 0,038 x 0,008), empta Romae apud antiquarium quendam, nunc in antiquario montis Caelii (C.Pietrangeli, Bull. com. LXVIII, 1940, p. 200 n. 2 cum im. del.). Myro | Corneli (servus) | sp(edavit) id(ibus) Mai(s) | M.Lep(ido), L.Pla(nco)x. 1063. Reperta Romae (I ed. pr., 740). Plocamus \ Autroni1 (servus) | sp(ectavit) k(alendis) Nov(embribus) | L.Vin(ucio), Q.Lar(onio)2. 1060. x Consules a. 46. 1061. x Videtur esse notieeimus ille fenerator (Hor., Epod. 2, 67; Colum. I 7; cfr. n. 827). a M.Antonius, P.Cornelius Dolabella suffectus in locum Caesaris V, consules a. 44. 1062. x Consules a. 42; iteratio consulatus Lepidi omissa, cfr. Indices XI. 1063. x Autronium esse consulem suffectum a. 33 suspicatur Herzog (col. 1447). ' L.Vinucius, Q.Laronius consules suffecti eiusdem anni.

XIX. TESSEEAE HOSPITALES

1064. Caput aeneum arietis, quod ubi repertum sit non traditur, nunc Vindobonae in Kunsthistorisches Museum (I2, 23; im. del. Eitschl, tab. II). | Saranes1

Atilies

C.,M.

f(ili).

1065. Delphinus aeneus parti aversae planae inscriptus, quem Dressel Neapoli vidit (I 2 , 828; X, 8072, 12; D. ad n. 6093). A.Hostilius

A.f.

|

Mancin(us).

1066. Caput aeneum arietis dimidiatum repertum anno fere 1895 in oppido Trasacco, ubi fuit vicus Supinas, agri, ut videtur, Luci Angitiae. Fuit Eomae in museo nationali, nunc Teate Marrucinorum in museo (I 2 , 1764 cum im. phot.). T.Manlius

T.f. | hospes, | T.Staiodius

N.f.1

1064. l Cognomen Saranm vel Sarranus (cfr. I.I., X I I I , 1, p. 116 ad a. 257 et p. 123 ad a. 170), cura idem valere videatur quod Tyrius, De Sanctis (Storia dei Bomani III, 1, 1916, p. 136 not. 95) coniecit ab uno ex Atiliia qui primo bello Punico de Poenis triumphavissent atque adeo a consule a. 257 sumptum esse. 1065. Consanguineus esse videtur Hostiliorum Mancinorum qui consules fuerunt a. 170, 145, 137. 1066.

x

f inversum.

282

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1067. Delphinus aeneus repertus in castris Caeciliis (Cdceres) Hispaniao litteris punctis inscriptis. Nunc latet (I 2 , 2825; im. del. ArchdoL Anz. 1930, col. 68). H(o8pitium)

f(ecit)1

quom

Elandorian(i8)2.

1068. Pars piscis aenei reperta Fundis, postea apud negotiatorem rerum antiquarum in oppido Agnone prope Campobasso, ubi Mommsen vidit (I 2 , 611; X, 6231; D. 6093; im. del. Eitschl, tab. II). [Consc]riptes co(n)se(nsu) T.xFa[ prai2 fecti | et p]raifectura tot[a Fundi hospitium] | fecere quom Ti.C[—3. | JT\n eius fidem om[ne8 6 nos tradimus et] | covenumis* co[ ]51 M.Claudio jJf./., [ co(n)8(ulibus)]*. 1069. Tabula aenea missa Tunete ad academiam Parisinam inscriptionum. Sed ibi desiderari officiose me docuit A.Merlin (I2, 755; VIII, 10525 cum im. del.; D. 6094; cfr. Huebner, 862). 1067. x Nomen eius qui hospitium fecit in altera parte scriptum erat. 2 Cfr. nomen Ibericum Elandus in n. 515. 1068. * Littera non omnino certa. * Fundi praefectura fuit ab a. 338 usque ad bellum Italicum, ut4 videtur. 8 Extrema littera fuit aut C aut O aut O. Intellege convenimus. 6 coptamus eum patronum, quod olim proposuerat, postea Mommsen abiecit, exspectari ratus adoptamus. • Unus ex consulibus huius nominis qui inter a. 222 et 152 fuerunt. — De huius modi tesseris hospitalibua Mommsen, Rom. Forschungen I, 1864, p. 341 s.

XIX. TESSERAE HOSPITALES, 1067-1069

283

C.Pomponiu[s — ] | hospitium tess&ram[que% hospitalem — quom] \ sinatu populoque Cur[ubitano — fecit eidemque] \ eius studio, benificieis [ devinctil publice] |5 preivatimque C.Pompon[ium posterosque] \ eius patronum sibei po[sterisq(ue) sueis adoptaverunt decretumque^.] \ quom hospitale tessera [perferundum censuerunt. Egerunt ] | Himilconis /., Zentuci[ ]| sufetes, Muthunilim Hi[ ] | 10 Milcatonis /., Baric H[ ] | Ammicaris /., Zecenor [ ] | Ammicaris /., Lilua Mi[ ]. | Act(um) a.d.VI k(alendas) Mai(as) C.Caesar[e, co(n)s(ulibus)]1. 10b9. •' Unus esse videtur ex consulatibus Caesaris dictatoris: 59, 48, 46, 45. Consulem autem esse anni posterioris, veluti p.C. 1, cum C.Caesar, L.Aemilius Paullus consulatum gesserunt, putavit W.Barthel (Zur Qeschichte der rom. Stddte in Africa, diss. Greifswald, 1904, p. 39). Curubis, quam a. 47 a duobus ducibus Pompeianarum partium muro munitam esse cognovimus (n. 394), a. 45 colonia a Caesare facta esse videtur (n. 580). Sed simul cum colonia exstitisse putatur oppidum liberum indigenarum quod Plinius (Nat. hist. V 34) de colonia tacens memorat (cfr. Barthel 1.1. et T.R.S.Broughton, Romani8ation of Africa Proconsularis, 1929, p. 48 ss.).

XX. SORTES

1070. Calculus ex silice (0,062 x 0,08 x 0,053) inscriptus litteris prominentibus, incertae originis, quem in Piceno, ut videtur, emptum marchio Carolus Strozzi a. 1884 donavit museo Faesulano, ubi exstat (M.Guarducci, Rend. Pontif. Accad. arch. XXV-XXVI, 1949-1951, p. 23 ss. cum imaginibus delineatiB et amplissimo commentario et Parola del Passato, fasc. LXX, 1960, p. 50 ss.; Ann. epigr. 1953, n. 22; de sermone egerunt Aem. Peruzzi, Parola del Passato, fasc. LXVI, 1959, p. 213 ss. et Sc.Mariotti, ibidem, p. 220). Se cedues1^ \ perdere2 \ nolo\ ni ceduas, Foriu-\5 na Servios | 5 peritx. z

1070. * Sunt formae obsoletae verbi cedere, id quod Guarducci ipsa, quae antea de formis verbi cogitaverat cuius cognovimus cedo et cette (cfr. Neue-Wagener, Formenlehre der lat. Sprachet III, 1897, p. 645 ss.), postea Mariotti auctore comprobavit. Servium a Fortuna dicere vetitum esse existimavit Pernzzi (aliter interpretatus est Mariotti); quid autem Servius tacere debuerit, Peruzzi ignorat. * Intellege te; perderea idem esse quod perderis mihi non persuasit Peruzzi. Fortuna mihi est potius non ablativus, dativus auctoris ex verbo pereo pendens, ut Guarducci et Pemzzi putant. 4 Est perfectum, mea quidem sententia, non praesens; de terminatione it pro iit cfr. abit 1084, obit 883 etc. cfr. Indicea XIII 2 B a. Fortuna Servios perit esse sententiam vulgo usurpatam recte statuisse videtur Guarducci, quae de Fortuna, primum regis Servii Tullii studiosissima, postremo incuriosa, disseruit. Eadem mulier docta existimavit sortem ad sacrarium deae Fortunae pertinuisse; quod si verum

288

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBMCAE

1071. Tria bacilla aenea quadrangula (unum autem in duas partes fractum: 0,005-0,006 x 0,13; 0,09 - 0,11 x 0,055) quaternis lateribus inscripta, reperta a. 1867 et annis insequentibus in ruinis aedificii Eomanae aetatis Foro Novo (Fornovo), nunc Parmae in museo (XI, 1129 cfr. p. 1252; melius Dressel, Bull. Inst. 1883, p. 100 ss. Cfr. etiam Buecheler, p. 161; im. phot. dedi AUi Istituto Veneto CX, 1951-52, tab. post p. 359). a

[Quid] nunc consoltas? Quiescas ac vi[ta f]r[u]ari[s]. [Vit]am con[de]cora: mo[rt]em procul apste habebis. [N]on potest prius mortem adficier quam venerit fa[tum]. [Magnis t]aed[i]is valetudoostenditur[ma]gn[a]. b [ ] melius [ ] [ ]aediis ho[ ] [stultus qui] tum[i]de lucrum quaesivit su[rdum] [ ]ri [p]rotendit turbam [m]agnam c [ fu]giesque eam semp[er ] [ fe]ret quae antea sterilis fuit est, equidem cogitaverim de ipsa Fortuna Tulliana, cuius aedituum novinius (VI, 8706 = D. 3717). De lapidibus litteris prominentibus inscriptis testimonia collegit Guarducci, Not. Bcavi 1950, p . 138 s.; adde R.Herbig, Die jungeretru8kt8chen Sarkophage, 1952, p. 173 s., n. 188. — Saec. III/II. 1071. Prima sorte respondetur de vita et morte, altera de fortunis et similibus, tertia de sorte. — Hexametros agnovit A.Swoboda, Wien. Studien XXIV, 1902, p. 485 ss., qui post Bormann supplevit.

XX. S0RTES, 1071

[ [

289

]um reddedit qu[ ]. an]imii excru[ciati*.].

1072-1087. Sortes repertae ad Bahareno della Montagna sunt lamellae aeneae longiores quam latiores a sinistra orbiculo instar manubrii interdum perforato praeditae ita ut olim funicillo colligatae fuisse et pependisse vidoantur (similis sors repraesentata in nummo M.Plaetorii Cestiani apud Grueber, Coins of the Rom. Republic I, 1910, p. 434 et I I I , tab. XLIV 23 s., utrimque manubrium ornatum habet). A.Manutius iunior in codice Vaticano 5248 quindecim recenset, quibus duae aliae addendae sunt, una, n. 1072, quam Menestrier Romae inventam esse dicit, altera, n. 1082, quae fuit Romae apud Fulvium Ursinum. Tres tantum adservantur. Manutio auctore inventae sunt omnes a Bahareno della Montagna ubi dicitur Casaleccio, cuius loci nomine a Manutio, ut putatur, corrupto vicum Barbarano inter Vicetiam et Patavium situm significari Mommsen putavit. Profecto iuxta Patavium fuit celeberrimum Geryonis oraculum (Suet., Tib. 14, 2; sub Geryonis nomine numen quoddam Celticum, ipse dixerim Venetum, latere putat K. Latte, RE XVIII, 1, 1939, col. 885), quod viri docti ad S. Pietro Montagnon, quae nunc est pars municipii Montegrotto prope Abano, collocare consueverunt. Sed nec facile existimaveris Bahareno ex Barbarano corruptum esse et vicus BarbaranOj qui, licet eius nomen Romanae originis esse videatur, nullum umquam vestigium antiquitatis aperuit, situs est sub radicibus montium Bericorum amplius 20 chiliometris a sede quae putatur oraculi. Sortium igitur origo in incerto relinquenda (plura 19. Inscriptiones latinae, II.

290

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

dixi Atti Istituto Veneto CX, 1951-52, p. 351 ss.; cfr. Ann. epigr. 1953, n. 35). Sententiae inscriptae Ciceronis aetati non antecedunt, sed antiquiora exempla, quae parum intellecta essent, imperite expressa esse Mommsen statuit (I 2 , p. 689 s. cfr. p. 736, nn. 2173-2189; tractaverunt imprimis Kitschl, Opuscula IV, 1878, p. 395 ss. et Buecheler, 331). Hexametri simt vulgari licentia facti (cfr. autem D.St.Marin, Mem. Accad. Lincei, ser. VIII, vol. I I , 1950, p. 461 ss.). 1072. Komae Menestrier auctore inventa. Periit (I 2 , 2173; Buecheler, 3 3 1 , 1 ; im. del. Bitschl, tab. II ex libro Suaresii Praenestes antiquae libri duo, 1665). Conrigi vix tandem quod \ curvom est facium [cjrede. 1073. Periit (I 2 , 2174; Buecheler, 331, 2). Credis quod deicunt. Non stuUu(m).

\ sunt ita. Ne fore

1074. Periit (I 2 , 2175; Buecheler, 331, 3). De incertf

certa ne fiant, \ si sapis,

caveas.

1073. Sic Buecheler restituit; de infinitivo pro imperativo usurpato Buecheler, Olotta I, 1909, p. 6 ss. (cfr. Kuhner-Stegmann, Orammatik der lat. Spraclie*, Satzlehre 1955, I, p. 666 et II, p. 636), de mutato numero (quod deicunt. Non sunt ita) cfr. Kuhner-Stegmann I, p. 63 s. Aliter restituit Ritschl: Credis quod deicunt: non s[ciri] t[e] ita re fore 8tultu[m]t

XX. SORTES, 1072-1080

291

2

1075. Periit (I , 2176; Buecheler, 331, 4; im. del. Eitschl, tab. II ex libro Suaresii). De vero falsa ne fiant \ iudice falso. 1076. Periit (I2, 2177; Buecheler, 331, 5). Est equos perpulcer, sed tu \ vehi non potes istoc. 1077. Periit (I2, 2178; Buecheler, 331, 6). Est via [p]er [c]livom. Qua vtf_s] \ sequi, non [datur ista]. 1078. Periit (I2, 2179; Buecheler, 331, 7). Formidat omnes: quod \ metuit, id sequi satiust. 1079. Periit (I2, 2180; Buecheler, 331, 11). Homines multi sunt: | credere noli. 1080. Periit (I2, 2181; Buecheler, 331, 8). Hostis incertus de certo1, nisi caveas. 1076. De tituli interpretatione cfr. F.Marx, C.Lucilii reliquiae 1905, ad v. 1041, p. 333. 1077. Sic Buecheler restituit. Traditur est via fertilivom qua vi \ sequi non. 1079. x Mendaces vel fallaces in initio supplevit Ritschl, ut iustum hexametrum expleret, sed H.Ros^n, Parola del Passato, fasc. L X X X I , 1961, p. 438 ss. multi idem esse quod fallaces iure contendit. 1080. ^Post certo Buecheler supplevit ftt.

292

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1081. (0,02 x 0,15) Florentiae, antea in Galleria degli Uffizi, nunc in rauseo archaeologico (I 2 , 2182; Buecheler, 331, 9; im. del. Ritschl, tab. II, phot. Atti Istituto Veneto 1.1.). Iubeo etj is ei si fecerit,

| gaudebit

semper.

1082. Fuit apud F.Ursinum. Periit (I 2 , 2183; Buecheler, 331, 10). Laetus lubens petito. Quod | dabitur, semper.

gaudebis

1083. (0,016 x 0,145) Florentiae, antea in Galleria degli Uffizi, nunc in museo archaeologico (I 2 , 2184 cfr. p. 736; Buecheler, 331,12; im. del. Ritschl, tab. II, phot. Atti Istituto Veneto 1.1.). Non stulte.

sum

mendacis

quas

\ dixti:

consulis

1081. Nihil mutandum esse existimavit Warmington, p. 248 n. X. Mommsen autem ita emendandum esse putavit: iubeo oeti (scil. uti); sei si[c] fecerit, gaudebit 8emper; aliter Ritschl: iubeo [u]t i[u]8sei; si fa[xit], gau~ debit semper. Buecheler contulit carmen Marcii vatis (Liv. XXV 12, 10): hoc si recte facietis, gaudebitis semper. 1088. Sic equidem intellego: non 8um (earum sortium), quas dixi8ti2 mendacis. Sortes ipsas locutas esse vidit iam Stoll in I . Pro sum Stoll proposuit 8um(u8), Ribezzo (Riv. Indo-greco-ital. VIII, 1924, p. 227 s.) sunt. Oraculum ipsum loqui putat Marin p. 464 (cfr. Ae.Gabba, Bollettino Societd Pavese di storia patria 1957, p. 17 not. 50 commentationis seorsum expressae), sed hanc sortem neglexit.

XX. SORTES, 1081-1087

293

2

1084. Periit (I , 2185; Buecheler, 331, 13). Nunc1 me rogitas, nunc \ consulis? Tempus abit iam. 1085. Periit (I2, 2186; Buecheler, 331, 14). Permultis prosum. Ubei \ profui, gratia(m) nemo1. 1086. Periit (I2, 2187; Buecheler, 331, 15). Postquam ceciderunt s[p]es [o]m[nes], | consulis tun(c) me? 1087. Periit (I2, 2188; Buecheler, 331, 16). Quod fugis, quod iactas, tibei | quod datur, spernere nolei. 1084. x Lectionem traditam retinet Warmington, p. 248 n. XIII; nunci[ne] Ritschl. 1085.

x

Intellege habet; gratia noenu Buecheler.

1086. Sic Ritschl. Mommsen autem sic interpretatns est: Postquam ceciderunt, sei %unt mala, comulis tun met Traditur postquam ceciderunt sei sum, 1087. Sic interpretatus est Buecheler; Quod fugis, quod iactas, tibei quo[m] datur, spemere nolei Ritschl; Quor fugisf Quor iactas, tibei quoa daturt spernere nolei Mommsen.

294

IXSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1087 a. Parisiis in bibliotheca nationali (I2, 2189 cfr. p. 736; Buecheler, 331, 17; im. del. E.Babelon et A.Blanchet, Gatal. des branzes de la Bibl. nat., 1895, p. 707 et Dressel, Zeitschr. fiir Numismatik XXXIH, 1922, p. 32). Qur petis postempus consilium?1 | Quod rogas non est. 1087 a. * um infra lineam.

XXI. GLANDES

1088-1120. Glandes, quo nomine missilia fundis missa ex forma appellare consuevimus, multae inventae sunt ad nonnulla oppida quae usque ad finem fere saec. I obsessa sunt (posteriore aetate funditores lapidibus usos esse constat); multae autem spuriae a negotiatoribus rerum antiquarum venierunt. Omnes sunt ex plumbo, formis argillaceis fusae, unde vel ipsum plumbum vel formae umidae facile inscribi potuerunt. Quam consuetudinem glandes inscribendi Eomani cum ipsis fundis a Graecis acceperunt. De glandibus luculentissime disseruit C.Zangemeister, qui plenissimam syllogen tabulis ornatam glandium inscriptarum edidit (Ephem. epigr. VI, 1885, pp. XLVI + 143; cfr. Liebenam, E E VII, 1, 1910, col. 1377 ss.). 1088. Undetriginta glandes repertae ad Hennam (I 2 , 847; X, 8063, 2; im. del. Eitschl, tab. VIII). L.Piso

L.f.

||

co(n)s(ul).

1089-1102. Multae glandes supersunt ex obsidione quam bello sociorum a. 90 Cn.Pompeius Strabo legatus a T.Lafrenio Italicorum praetore 1088. Est consul a. 133 qui adversus fugitivos bellum in Sicilia gessit (Oros. V 9, 6; Val. Max. IV 3, 10). Hennam, quod firmissiraum fugitivorum oppidum fuit quodque insequenti anno P.Rupilius cepit, eum obsedlsse ex glandibus cognovimus.

298

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

passus est in oppido Firmo, quo a sociorum ducibus compulsus erat. Multo autem plures prodierunt ad Asculum, quod oppidum idem Cn.Pompeius, confirmato exercitu auxiliisque acceptis, T.Lafrenio praetore victo et occiso, a. 90 circumsedere coepit et mense Novembri a. 89 (d. 17 Nov. in castris apud Asculum turmam Salluitanam civitate donavit, n. 515, et d. 25 Dec. de Asculanis triumphavit) tum consul expugnavit. Accedunt glandes quae in eodem bello adhibitae esse videntur in obsidione castelli cuiusdam, haud longe ab Asculo siti, ubi nunc est vicus Corropoli, et glans Etrusca Asculi reperta, quae ad auxilia Italorum pertinere videtur (Zangemeister, n. 45). 1089. Glans reperta ad vicum Corropoli, nunc Asculi in museo (I 2 , 848; IX, 6086, i, utroque loco cum im. del.). Itali1

|| T.Laf(renius)2

pr(aetor)3.

1090. Glans litteris scariphatis reperta ad Corropoliy nunc Neapoli in museo nationali (I 2 , 853 cum im. del.; IX, 752*, 23). Italie(n)ses. 1089. * Sic socii se ipsi appellaverunt; contra a Romanis vocati sunt Italici, a Graecis aut 'IxaXot aut 'iTtxXtcoTat. 2 Nomen occurrit apud Appianum (Bell. civ. I 40, 181, ubi est corruptum, et 47, 204) et Florum (II 6, 6). 8 Ab Italicis quotannis binos consules, duodenos praetores creatos esse tradit Diodorus (XXXVII 2, 6). — Aliae glandes ad Corropoli repertae inscriptae sunt Itali aut Ital. (I a , 849-852). 1090. Socii sic dicti ab urbe, cui pro Corfinio nomen inditum est Italia.

XXI.

GLANDES, 1089-1093

299

1091. Permultae glandes repertae maxiraam partem ad Asculum, singulae ad Corropoli et ad Tortoreto, qui vicus est prope Corropoli; octo inscriptae sunt litteris retrogradis (Ia, 854, 855; IX, 6086, VI, vn cum im. del.; Ritschl, tab. VIII). Fir(mani%).

1092. Glandes repertae Asculi (I2, 857; IX, 6086, ix, utroque loco cum im. del.). Feri1

\\

Pomp(eium).

1093. Glans reperta prope Asculum, postea Eomae in museo Kircheriano, nunc in nationali (I2, 859; IX, 6086, xi, utroque loco cum im. del.). Asc(u)lanis

||

[d]on(um).

1091. Scil. funditores (cfr. n. 1095), ut interpretatus est G.De Minicis (Sulle arUiche ghiande missili, 1839). Si haec interpretatio vera est, necesse est cogites Pompeium glandes Firmi fusas secum adportavisse iisque usum esse ad Asculum et Corropoli obsidenda. Id quod nulla glans sic inscripta ad Firmum, quo Pompeius inclusus fuit, prodiit, ex obsidione brevissima pendere potest. Fir(mo missa) proposuit Mommsen. Duae glandes repertae ad Corropoli (de origine tertiae non constat) inscriptae sunt FIIR, id est Jer(i) (cfr. n. 1092), quod pro FIR perperam scriptum esse putant. 1092. ^ C f r . P l u t . Marc.,

8, 8 : ev vzl<; ( l a x 0 ^ , 6rav

Sicoxcoai TOIX; 7ZOXZ[LLO\J<;, 7TUXV6V TO
TcapeyYuciatv dtXXrjXou;.

300

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1094. Glans reperta prope Asculum, quam unus Lipsius vidit (I 2 , 861; IX, 6086, x m ) . Fugitivi,

\\ peristis.

1095. Glandes repertae prope Asculum (I 2 , 864; IX, 6086, xvi cum im. del.). Gal(li). 1096. Glans reperta prope Firmum (I 2 , 867; IX, 6086, xix; im. del. Eitschl, tab. VIII). Legio \\ quar(ta). 1097. Quinque glandes reportae Asculi (I 2 , 869; IX, 6086, x x i ; im. del. Zangemeister, tab. II). Leg(io)

XI.

1098. Glans reperta prope Asculum, nunc Asculi in museo (I 2 , 870; IX, 6086, x x n , utroque loco cum im. del.). M.Ruf(renus)y vel Ruf(ius) XV || o?(- - -) p(- - -).

et similia, | l(egio)

1094. Ita aut a Komanis socii rebelles appellantur aut a sociis libertini qui tunc primum militare coeperunt (Liv., Per. LXXIV; Appian., Bell. civ. I 49, 212; Macrob., Satum. I 11, 32). 1095. Intellegendi esse videntur milites Galli qui inter auxilia Romanorum et Italicorum fuerunt (Appian., Bell. civ. I 42, 188; 50, 221; cfr. n. 1091). 1098. Nomine eiusdem legionis aliae glandes inscriptae sunt (P, 871-874).

XXI. GLANDES, 1094-1102

301 2

1099. Quinque glandes repertae Asculi (I , 875; IX, 6068, xxvn, utroque loco cum im. del.). Em tibe1 \ malum

\ malo.

1100. Duae glandes repertae Asculi, nunc altera in museo du Louvre (I 2 , 877; IX, 6086, xxix, utroque loco cum im. del.). |

[T]auruml omnem.

\ vo[re]s | malo. \\ Ta[m]en | evomes

1101. Glans reperta ad Asculum, nunc ibi in museo (I 2 , 876; IX, 6086, xxvin, utroque loco cum im. del.). Tamen

| evomes \ omnem.

1102. Undecim glandos repertae ad Asculum (I 2 , 878; IX, 6086, xxx, utroque loco cum im. del.). Opterga. 1099.

x

Eadem forma etiam in titulo n. 311.

x

1100. Taurus Italiam significare videtur, ut in nummis sociorum effingitur taurus lupam Romanorum prostemens. 1101. Cfr. n. 1100. 1102. A incertum, cum possis legere etiam in vel iu. Op (in) terga interpretatus est Zangemeister, Op(i)tergin(orum) Slommsen, id quod minus probo. — - Alia^ glandes Asculanae incertae interpretationis sunt I 2 , 858, 860, 862, 863, 865, 866, 879-884.

302

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1103. Glans litteris acu tenui scariphatis, olim Vindobonae in museo, postea in museo Apsoritano, ubi vidi a. 1934 (I 2 , 887; I I I , 10192, utroque loco cum im. del.). Pertinacia

\ vos radicitu[8] \ tol(l)et.

1104-1105. Bx bello a Caesare dictatore a. 45 contra Pompei filios in Hispania gesto duo exempla glandium inscriptarum supersunt. In hoc bello glandes inscriptas in oppido Ategua obsidendo adhibitas esse narrat auctor belli Hispaniensis (13, 3 ; 18, 4). 1104. Glandes repertae variis locis Hispaniae Baeticae, complures a. 1903 prope Ursonem. Exstant Madrid in Oabinete de Antigiiedades de la Real Academia de la Historia (I 2 , 885 cum im. del.; I I , 4965, 1 et 6248, 1). Cn.Mag(nu8)

\\ imp(erator).

1108. In altera glande Apsoritana (I 2 , 888) est scariphatum XXVD. Glandes repertae Apsori (Ossero) insulae Liburnicae Crexi, quarum duae inscriptae sunt, pertinere videntur ad bellum a Caesarianis contra Pompeianos a. 49 in Liburnia gesto. C.Antonium, Caesaris legatum, tum in propinqua insula Curicta a Pompeianis obsessum esse complures auctores tradunt (cfr. G.Veith, Strena Buliciana, 1924, p. 267 ss. et A.Degrassi, Archeogr. Triestino, III ser., XV, 1929, p. 274 s.). 1104. Est Gnaeufl Pompei Magni filius, qui a. 45 in Hispania contra Caesarem pugnavit.

XXI. GLANDES, 1103-1107

303

1105. Glandes repertae a. 1857 prope Cordubam (I 2 , 886 cum im. del.; I I , 6248, 2). Ac(c)ipex. Ab altera p a r t e est fulmen. 1106-1118. Perusia, quo L.Antonius consul cum Fulvia, Marci fratris uxore, se receperat, a. 41 et 40 primum ab Agrippa et Salvidieno Eufo, deinde ab Octaviano obsessa est, qua ex obsidione multae glandes supersunt. Pleraeque sunt militum Caesarianorum, sed etiam Antonianos glandibus se defendisse tradit Appianus (Bell. civ. V 36, 14, 8). Omnes eae, quarum de origine constat, inventae sunt Perusiae vel prope; pleraeque in museo Perusino adservantur. 1106. XI, 6721, 5; im. phot. Zangemeister, tab. IX. Peto || [la]ndicam

\

Fulviae.

1107. Latet (XI, 6721, 6). Octavia(ne). postica lectionis incertae. 1105. x Lectio incerta; cfr. glandes Graece inscriptas M&i (ex. gr. CIG, 8529 a). 1106. Super peto est fulmen quod fuit insigne militum Cae8arianorum (cfr. Zangemeister, p. 13). 1107. Cicerone teste (Ad AUic. XIV 12, 2) inimici Octavium appellabant quem sui Caesarem salutabant

304

INSCRIPTIOXES LATIXAE LIBERAE REI PUBLICAE

1108. XI, 6721, 7; im. phot. Zangemeister, tab. IX. Pet[o] | Octavia(ni)

\ culum.

1109. XI, 6721, 11; im. phot. Zangemeister, tab. VIII. Laxe | Octavij \ sede. 1110. XI, 6721, 12 (tria exemplaria; im. phot. Zangemeister, tab. VIII). Caesar

imp(erator).

1111. XI, 6721, 13; im. phot. Zangemeister, tab. IX. L.Antoni victoria.

calve,

\ peristi.

\ C.Caesarus

\

1112. XI, 6721, 14 litteris cursivis scariphatis; im. phot. Zangemeister, tab. IX. L.A(ntoni)

calve, | Fulvia, | culum

pan(dite).

(vide quae Mommsen adnotavit ad n. 683 prioris ed. I et Doer, Untersuchungen zur r&m. Namengebung, 1937, p. 77 88.; cfr. etiam I.I., XIII, 1, p. 134). 1108. Cfr. n. 1107. 1109. Cfr. n. 1107.

XXI. GLANDES, 1108-1116

305

1113. XI, 6721, 17 (duo exemplaria). Rufus imp(erator). ab altera parte fulmen. 1114. XI, 6721, 18; im. phot. Zangemeister, tab. IX. T.Etri | pr(imi) p(ili) \ leg(ionis)

IIII.

1114 a. XI, 6721, 21 (duo exemplaria); im. phot. Zangemeister, tab. IX. Apidi, pr(imi) pil(i) leg(ionis)

VII.

ab altera parte fulmen. 1115. XI, 6721, 25. M.Fer[i]r1[iu]8 \ tr(ibunus) mil(itum) l(egionis) XI. ab altera parte fulmen. 1116. XI, 6721, 26 (duo exemplaria); im. phot. Zangemeister, tab. IX. L(egio) XI \ divom \ Iulium. 1118. Est Q.Salvidienus Rufus (cfr. n. 1120). 1114 a. Idem primipilus memoratur in glandibus Perusinis XI, 6721, 20, 22, 23. 1115. Idem fortasse M.Feridius ex epistula Ciceronis (Ad fam. VIII 9, 4) notus. 1116. Legio XI occurrit etiam in glande XI, 6721, 27. 20. Inscriptione8

latinae,

II.

306

INSCRirTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1116 a. X I , 6721, 28; im. pbot. Zangemeister, tab. I X . L(egio) XII,

| Scaeva1 || pr(imus)

1117. X I , 6721, 29; im. pbot. tab. I X . L(egio) XII

p(ilus).

Zangemeister,

victrix.

1117 a. X I , 6721, 31. L(egio)

VII.

1118. X I , 6721, 34 (tria exemplaria); im. pbot. Zangemeister, tab. X. Esureis

\ et me \ celas.

1119. Quattuor glandes repertao prope Pitiglianoy ubi fuit Statonia, nunc Florentiae in museo 1116 a. 2 Fortasse idem centurio, quem Ca^sar ad Dyrrhachium ob virtutem ab octavis ordinibus ad primipilum traduxit (Bell. civ. III 53, 4 s ) ; cfr. n. 498. 1117. Eadem legio, cognomine omisso, memoratur in quattuor glandibus (XI, 6721, 30). 1118. Perusina fanies in proverbium abiit (cfr. Drumann-Groebe, Geschichte Roms I, 1899, p. 298), quam omni cura L.Antonius Octavianum celabat (Appian., Bell. civ. V 35, 143 s.). Omisi glandes Perusinas XI, 1, 2-4, 8-10, 15, 16, 19, 24, 32, 33, 35-42, originis incertae Zangemeister nn. 111-124.

XXI. GLANDES, 1116a-1120

307

2

archaeologico (I , 2712; M.Pallottino, Testimonia linguae Etruscae, 1954, n. 347; im. del. Not. scavi 1898, p. 441 et 1931, p. 194). Stat(o)nes(es). 1120. Octo glandes quarum unam ad Leucopetram (Capo delle Armi) inventam esse constat. Adservantur Regii, Potentiae, Catanzaro in museis (X, 8337 A). Q.Salv(idienus)

im(perator).

1119. Sic interpretatus est Jos.Pellegrini; statnesi Pallottino. De oppido Statonia Philipp, R E III A, 2, 1929, col. 2225 s. 1120. Est Q.Salvidienus Rufus qui a. 42 litus Reginum a Sex.Pompeio feliciter defendit (Appian., Bell. civ. IV 85, 358; Dio, XLVIII 18, 1) ob eamque rein imperator appellatus est (Miinzer, R E I, 2 A, 1920, col. 2019 ss.). Cfr. n. 1113.

XXII. TITULI PICTI VEL GRAPHIO SCRIPTI. PROGRAMMATA POMPEIANA

1121. Pompeis calce pictum in pariete qui postea alio tectorio inductus est (IV, 7124; im. phot. Not. scavi 1936, p. 333). Tegula1, cumular2, \ opercula, colliquia3 \ ven(eunt)*. | Convenito indide(m)5. 1122. Titulus pictus Pompeis in via dei Teatri. Descripsit Zangerneister (I2,1680; IV, 64 cfr. p. 191 cum im. del., tab. II). Urna aenia pereit de tabema. \ Sei quis rettulerit1, dabuntur \ (sesterti) LXV. Sei furem \ 1121. * De singulari collectivo Kuhner-Stegmann, Lat. Gramm., Satzlehre I3, 1955, p. 69 s. 2 cumutare occurrit apud Vegetium, Mulom. 3, 2, 2, sed utrum culmen significet an imbrex, incertum. 3 De colliquiis vel colliciis cfr. Thes. ling. Lat. s.4 v.; Cato, De agric. 14, 4 memorat (tegulas) conliciares. ven. maioribus litteris a sinistra scriptum; yen(alia) solvit T.Frank (Am. Joum. Philol. L I X , 193JP, p. 224 s.), qui titulum interpretatus est. 6 Convenire vox est sollemnis harum proscriptionum; cfr. infra, IV, 3846^ Apul., Met. VI 8, 1 s.; indidem estne idem quod illicol Alia exempla Pompeiana proscriptionis id genus sunt IV, 7678: vasa faecaria ven(alia)t ubi haud recte solutum est ven(dit) et Not. scavi 1958, p_. 82 s.: materia[e] venales. Conveniat M.Epidium. r f/ ^1122. * Sei quis rettulerit litteris minoribus scriptum. Similia apud Petronium, Satyr. 97 et Apul., Met. VI 8, 1 8.

312

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

dabitj unde [re]m \ servare po^ssimus], XX[- -].

(sesterti)

1123. Graphio scriptum Pompeis in parte interiore muri septemtrionalis basilicae, nunc Neapoli in museo nationali. Descripsit cum aliis Mommsen (I 2 , 735; IV, 1842 cum im. del., tab. XXIV, 7). C.Pumidius Dipihis heic fuit \ a.d.V nonas | Octobreis M.Lepid(o), Q.Catul(o) co^s^ulibus)1 cum2 1124. Pompeis graphio scriptum in tectorio, nunc Neapoli in museo nationali. Descripsit Zangemeister (P, 776; IV, 1847 cum im. del., tab. X X X I I I , 6). a) Rufio Sitti P.ser(vus) | haec nave(m) pinxset. infra picta est navis. b) a.d.X k(alendas) A(priles) | C.Caesare, P. Serv(ilio) \ [c]o(n)s(ulibus)1. 1125. Tituli eadem manu scariphati Pompeis in parietibus theatri minoris, quod exstructum est aetate Sullana. Descripsit cum aliis Zangemeister (P, 2540; IV, 4966, 4967, 4971; Buecheler, qui restituit, 934, 935). 1123. a A. 78. 2 Nomen puellae numquam scriptum esse videtur; cfr. Indices XVI. 1124. x A. 48; cfr. n. 1055. Lectio parum certa; incertum an b cum a coniungendum sit.

XXII TITULI PICTI ETC. 1122-1126

313

a) [Qui fi]t? Vi me oculei pos(t)quam deducxstis in ignem, [non aqua]ml vestreis largificatis geneis. [Yerum] non possunt lacrumae restinguere flam(m)am: [hae]c os incendunt tabifican(t)que animum. Tiburtinus epoese2. b) [Accurrunt] veicinei, incendia participantur: [tu cura] flammam tradere utei liceat. c) Sei, quid amor valeat, nostei, sei te hominem scis, Commiseresce mei, da veniam ut veniam. Flos Veneris mihi de3 . 1126. Graphio inscriptum tectorio in aedibus XII Glani (Saint-Remy de Provence) effossis (H.Eolland, GaUia II 1944, p. 195 n. 79 cum im. phot. et Fouilles de Glanum 1947-1956, p. 123 s. et tab. 47, cfr. Rev. ttud. anc. XLVIII, 1946, pp. 272 et 297; Ann. epigr. 1945, n. 96; 1958, n. 308). Teucer hic fuit | a.d.IV k(alendas) Apri(les) Cn.Domitio, C.Sossio1 \ co[(n)s(ulibtis)]2. 1125. x [non ad ]vim I 2 . Buecheler desiderari putavit [non aqua]m, quod eupplementum recepit M.Della Corte (Pompei, Nuovi scavi, 1930, p. 78). 2 A dextra litteris 8 maioribus. Versus ad finem perductus non est; cfr. Indices XVI. — Frustula tituloruin qui eadem manu ibidem scariphati sunt, omisi. 1126. x A. 32, quo consules fuerunt Cn.Domitius Ahenobarbus et C.Sosius vel Sossius (cfr. H.Holland et R.Marichal, Rev. arcMol. 1952 II, p. 64); Sossio legit Marichal, cum priores Cossio legissent. Perperam priores a. 96 tribuerant, ubi consulatum gesserunt Cn.Domitius Ahenobarbus et C.Cassius Longinus. 2 CO inferius scriptum

314

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1127-1143. Programmata Pompeiana quae dicuntur sunt tituli picti quibus candidati magistratuum municipalium comitiis propinquis commendabantur. Picti autem sunt in parietibus externis domuum eorum qui commendabant (cfr. M.Dolla Corte, Case ed abitanti di Pompei2, 1954, p. 13 ss.). Ex magna multitudine horum programmatum (I 2 , 1640-1679; IV, 84-1083; accedunt ea quae plus quam semel Della Corte edidit Not. scavi et denuo publici iuris fecit vel facturus est parte tertia suppl. IV vol.; pleraque autem sunt aetatis imperatoriae) pauca exempla infra dabo. 1127. IV, 7118 cum im. del. Descripsit Della Corte. C.Abur(ium) Ilv(irum) v(os) f(aciatis).

v(irum) b(onum) o(ro)

1128. I 2 , 1641 c; IV, 7 cfr. p. 460. Descripsit etiam Mommsen. L.Aqutium | o(ro) v(os),

| d(uum)v(irum) c(olonei).

v(irum)

b(onum)

1129. I 2 , 1642 b ; IV, 8. Descripsit cum aliis Mommsen. litteris maioribus. — De antiquitate tituli ne dubites (cfr. A.Grenier, Rev. £t. anc. XLVHI, 1946, p. 297; sed vide J.Carcopino, Comptes Rendus 1949, p. 265 et Studie8 presented to Robinson II, 1953, p. 398 ss.). 1128. Idem videtur commendari programmatis I2, 1641 a-b, d-g.

XXII. PROGRAMMATA POMPEIANA, 1127-1133

M.Artorium

II\v(irum)

v(irum)

315

b(onum)].

1130. I 2 , 1645 a; IV, 29; D. 6398 d. Descripsit cum aliis Kiessling. Q.Caecil(ium) q(uaestorem) v(irum) o(ro) v(os).

benifi(cum)

1131. I 2 , 1647; IV, 17. Descripsit Garrucci. P.Carpin(ium) \ IIv(irum) o(ro) v(os) f(aciatis).

v(irum)

b(onum)

1132. I2, 1652 a; IV, 67; D. 6398 b. P.Fur(ium) IIv(irum) v(os) f(aciatis).

v(irum) b(onum) o(ro)

1133. I 2 , 1656 a; IV, 61 cum im. del., tab. I I ; D. 6398 c. M.Marium

\ aed(ilem)

faci(atis)

\ oro vos.

1129. Idem commendatur programmatis I 2 , 1642 a, c-f. 1130. Ad eundem virum pertinent programmata I 2 , 1645 b, c. Alterum quaestorem Pompeianum habes in n. 640. 1132. Tdem occurrit in programmate I 2 , 1652 b. 1183. Ad eundem virum pertinent n. 1134 et I 2 , 1656 b-g.

programmata

316

INSCRIPTIONES LATIXAE LIBERAE REI PUBLICAE

1134. P, 1672 a; IV, 45; superius est n. 1139. Descripsit cum aliis Mommsen. Amator(em) vest(rum)1 \ faciat(is) aed(ilem) M.\Ma(rium)2. 1135. I2, 1662 a; IV, 27. Descripsit cum aliis Mommsen. M .Pompon(ium) aed(ilem) v(irum) b(onum). 1136. IV, 7120 cum im. del. Descripsit Della Corte. _i Popidium v(os).

Ilv(irum)

v(irum) b(onum) o(ro)

1137. P, 1665 cfr. pp. 740 et 840; IV, 2887.

Quintio(m)1 si qui recusat, \ assidat ad asinum2 I [- - -?. 1134. * Cfr. Cic, Ad AU. I 20, 7: vir bonus amatorque no8ter. l Cfr. n. 1133. 1135. Idem commendari videtur etiam programmate I2, 1662 b. 1137. l Littera N superscripta. C.Quinctium Valgum ex pluribus titulis cognovimus; cfr. n. 523. a Proverbium fuisse videtur. Idem signincari quod Graecum 6vo<;, id est mola, suspicatus est Warmington, p. 288 not. 2. 3 Litterae exstant incertae lectionis.

XXII. PROGRAMMATA POMPEIANA, 1134-1142

317

1138. IV, 7119 cura ira. del. Descripsit Della Corte. M.Tul(lium)

Ilv(irum)

o(ro) v(os)

f(aciatis).

1139. I 2 , 1672 a; IV, 45; inferius est n. 1134. Descripsit cum aliis Mommsen. N.Veium1 I[T\\v(irum) v(08), co[l(oni)].

v(irum) b(onum)

o(ro)

1140. Periit (I 2 , 1644 a; IV, 26; D. 6399). N.Barcha(m)x Ilv(irum) v(irum) b(onum) o(ro) v(o8) f(aciatis), ita v[o]beis Venus Pomp(eiana)2 sacra, [sancta, propitia sit]. 1141. I 2 , 1644 c; IV, 75. Descripsit cum aliis Kiessling. N.Vei

Barca,

tabescas.

1142. I 2 , 1679 a; IV, 51 cfr. pp. 190 et 460. C.Uulium

aed(ilem).

1138. Alterius programmatis exstat M.TuUiu (I 2 , 1670). 1189. x Idem commendari videtur programmatis n. 1140 et IV, 49, sed obtrectatores habuit (cfr. n. 1141). 1140. * Cfr. n. 1139. ■ Est dea coloniae Veneriae Corneliae Pompeiorum a Sulla deductae (cfr. C.Koch, R E VIII A, 1, 1955, col. 838 as.). 1141. Cfr. nn. 1139, 1140. 1142. Ad eundem pertinet programma I 2 , 1679 b.

318

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1143. Pictum in pariete sepulchri extra portam Nucerinam, qua in via NTucerini programmata sua pingore consueverunt (IV, 3872; D. 6445 e; O.Onorato, Rend. Accad. arch. Napoli XXVI, 1951, p. 136 not. 2). C.Tampium Sabeinum \ tr(ibunum) ple(bis) v(irum) b(onum) o(ro) | v(ehementer^Y v(os) fa~ cia(tis). Idem, ut videtur, duumvir factus opera Pompeis facienda curavit (n. 648). 1143. x v(oM) Mommsen. — In duobus aliis programmatis in eadem via Nucerina pictis (Not. scavi 1958 p. 141) tribunus plebis commendatur; quorum alterum fortasse ad eundem Sabinum, alterum ad A.Fabium pertinet. De tribunis plebis municipalibus cfr. n. 690. At Mommsen (Rom. Staatsrecht I I I , 1887, p. 801 not. 3) putat Sabinum laudabiliore nomine dictum esse tribunum plebis pro aedili. Hi tribuni plebLs utrum Pompeis an Nuceriae magistratum gesserint, dubitandum est (cfr. O.Onorato, Bendiconti Accad. archeol. Napoli XXVI, 1951, p. 136 not. 2).

XXIII. TABELLAE DEFIXIONUM

1144. Lamina plumbea reperta anno fere 1852 Eomae in ruderibus sepulcrorum viae Latinae, nunc in museo nationali. Descripsit Henzen (I2, 1012; VI, 140; D. 8749; A.Audollent, Defixionum tabellae, 1904, n. 139; im. del. Kitschl, tab. XVII). Quomodo mortuos qui istic \ sepultus est nec loqui | nec sermonare potest1, seic \ Rhodine apud M.Licinium |6 Faustum mortua sit nec \ loqui nec sermonare possit. \ Ita uti mortuos nec ad deos | nec ad homines acceptus est, | seic Rhodine aput M.Licinium | 10 accepta sit et tantum valeat | quantum ille mortuos quei || istic sepultus est. Dite2 Pater, Bhodine(m)3 | tibi commendo, uti semper \ odio sit M.Licinio Fausto) \ item M. Hedium Amphionem, | 5 item C.Popillium Apollonium, | item Vennonia(m) Hermiona(m), \ item Sergia(m) Glycinna(m). 1145. Lamina plumbea olim in volumen complicata filoque ferreo clausa reperta anno fere 1849 1144. l Eadem formula in lamina Campana Osce scripta (Audollent, n. 192): nepfatium nep deikum pu~ tians i. e. nec fari nec dicere possint. Cfr. Grefl. XVII 2, 17: sermonari rusticius wdetur, sermocinari rectius. *8Voc. Dite etiam in tabula Calena (Audollent, n. 191). Ehodine postea extra ordinem verauum additum. 21. In8criptiones latinae, II.

322

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Romae extra portam Latinam, postea apud Wunsch Begimontanum. Descripsit Henzen (I2, 1013; VI, 141; D. 8747; Audollent, Defiwionum tabellae, n. 138). Danae ancilla no(v)icia | Capitonis. Hanc (h^ostiam1 | acceptam habeas \ et consumas Danae\6ne(m). Habes* Eutychiam,31 Soterichi uxorem. 1146. Tabella plumbea rotunda (diam. 0,076) reperta Cumis, ut videtur, nunc Bonnae in museo academico. Complures descripserunt (I2, 1614 cfr. pp. 731 et 840; Vetter, n. 7; im. phot. Bonn. Jahrb. CXVI, 1907, tab. IV). L.Harines Her(i) (/.), M.^M.^Aturi^us),1 | C.Eburis2, | Pomponius, |6 M.3Caedicius M.f., | N. Andripius N.f. \ pus olusolu fancua | recta sint, pus flatu \ sicu olu sitA. 1147. Tabellae plumbeae instar diptychi, clavis inter se colligatae, repertae ante a. 1916 Pompeis 1146. * H perperam omissum postea insertum est. Scil. defixam. 8 Littera V perperam omissa postea addita est. 1146. XA ATVBI perscriptum est supra v. 1. L. Harine8 Her(ii) (filii) Maturi I", haud recte, cum Harines sit casus nominativus; fortasse intellegendum esse Ckarine8 Her(ii) Maturi (servus) suspicatur Vetter, Oscus, sed prima littera est L, non C. a Nominativus cfr. Indices lXIII 2 Ab et ad nn. 873-894. 8 Littera non satis certa. Sic intellegit Vetter: ut illorum omnium linguae rigidae sintt ut fiatus siccus illorum sit. — Sermoni Latino Oscus mixtus. 1

XXIII. TABELLAE DEFIXIONUM, 1145-1148

323

in sepulcreto quod est ante portam Stabianam. Descripsit Della Corte (I2, 2541 cfr. p. 844; im. del. Not. scavi 1916, p. 304). Scriptura interior duabus paginis disposita: [ Joc1 prim(um) \ P(i)lematio Hostili2 (serva) 3 facia(m) , \ capilu(m), cerebru(m)j flatus^, ren(es). | Vt ilai non 8ucedas[-] \6qui praec[ ] odiu(m) | ut ilic ila(n)c odiat. Como(do) \ (h)ec nec a[g]ere5 ne ila[ec] | quiqua(m) a[g]ere posit ula \ [ ]osx P(i)lematio Host[ili (serva) | 10 ]l \\ nec a[g]ere x nec lin( ) | ula(s) res posit pete(re) \ [ ] uman1. \ Comodo is eis desert(us)j |6 ilaec deserta sit cuno. | ADNCCNI* dificdosa \ dic ilaec deser( )7. in margine superiore paginae dextrae: ida fiat; in margine sinistro: dic Uai. Scripturae exterioris vestigia quaedam agnoscuntur in quibus Vestilia et Hostili. 1148. Tabella plumbea (0,24 x 0,14) clavis olim parieti affixa, anno fere 1937 Caere in sepulcro, nunc ibi in museo (I2, 2765; im. del. Not. scavi 1937, p. 400 et Monum. antichi Lincei XLII, 1956, 1147. x Litterae quae praecedunt non intelleguntur. Mulieri nomen fuit T{i)lematium Hostili (serva), non P(i)lematium Hostilu ut in commentario ad I', 2541. 3 Idem quod faciem; cfr. Thes. I. Lat. s. v. 4 Flatus est etiam in tabella defixionis n. 1146. 6 Scriptum est AOIIRII. • Quid litterae singulares significent, ignoramus. 7 Non intellego. 2

324

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

col. 820. Tractavit I.Heurgon, Latomus XIX, 1960, p. 220 88.). [-]Mam(i)lius M.f., | C.Mamilius Limetanus1, | C.Mamilius Atelus*, \ C.Macius3 Copo, |6 L. Laterius Balbus, \ L.Laterius Corvinus, \ L.Laterius Cor(v)us, | Q.Laterius Rabilinus, \ [- La]terius Hispanus, | 10 P.Laterius Luscus, | M. [Late]rius, | Q.[Lat]erius Paperianus, \ [- L]aterius Balbus, \ [-]Minucius C.f., |16 M.Laterius Mulus, | Hileria, Midia, | Patolcia, | Pineia^. 1149. Lamella aenea perforata Cumis in sepulcro, nunc Neapoli in museo nationali. Descripsit Mommsen (I2, 1615; X, 1604; D. 8746; Audollent, Defixionum tabellae, n. 196; im. del. BulL arch. Napol. IV, 1845-1846, tab. I). 1148. 2 C.Mamilium Limetanum esse tribunum plebis a. 109, C. autem Atellum consobrinum eius contendit Heurgon, unde tabulam antiquiorem esse non putat a. 109, quo Limetanus cognomen suum accepit (cfr. Cic, De kg. I 21, 55). Sed, quantum cognovimus, C.Mamilius Limetanus appellatus est etiam triumvir monetalis circa a. 83 (I2, append. 279), qui filius tribuni plebis esse putatur, nec video cur propter litterarum formas pater filio praeferendus ait. Ceterum ipse propter tot homines ingenuos cognominibus praeditos recentiorem aetatem malim. * Eiusdem nominis C.Mamilius Atellus aedilis plebis a. 208, praetor a. 207. 8 Magius maluit Nogara. 4 Ex quattuor mulieribus defixis primam libertam dizerim, reliquas ingenuas. Patolciam Pineiam unam mulierem esse putat Lommatzsch, at vocabula in duos versus divisa sunt et Pineia est forma feminina nominis gentilicii Pinnii.

XXIII. TABELLAE DEFIXIONUM, 1148-1150 1

Nomen delatum \ Naeviae L.l. | seive \ ea alio nomini | 5 est2.

325

Secunda(e)

1150. Tabella aenea (0,198 x 0,14) reperta in insula Ehenea, nunc Myconi in museo; nonnullae litterae post tabellam inventam perierunt (Inscript. de Dtios, 2534). L.Paconium senem1, | Q.Tullium Q.f.2, \ N. Cottius(l) N.f., | C.Seium C.f. Cilonem3, | 5 [G.Se]ium^ Aristomachum, | [-] Caecilium L.f. Ar(—)6, | Q.Samiarium6* Arc(—),8 | M.Satricanium Ar[c( )], | A.,Q.Paconios Arc( ), | 10 Heracleide(m) Antipatr[i / . ] , | Heliodorum [- -]tiu [ ], | Demetrium [- -]sun[- -], | Se(u)them, Pragmaticum, \ Serapion Serapionis /. 7 , | 1 5 P . Granius AlexandrusBj | [- -]ailus P.f. Arc( ), | [- -]ceius

1149. l Scil. apud deos inferos. a Cfr. XI, 1823 = Audollent, 129: siv[e v]o8 Nimfas \ [8i]ve quo alio no\mine volti8 adpe\[t]lari. 1150. a L.Paconius senex idem esse putatur atque L.Paconius Trupo (n. 760). a Q.Tullius Q.f. est inter Apolloniastas circa8 a. 125 (Inscript. de Delos, 1730); cfr. etiam n. 1270. C.Seius Cilo filius fortasse C.Sei C.I., qui memoratur inter Hermaistas (n. 748). * Nomen suppletur ex titulis Inscriptions de DH08 2013 et 2245. * An filius L.Caecili A.I., qui memoratur inter Hermaistas circa a. 100 (n. 750) 1 • 0paa£a<; Ea|itapio<; Kotvrou est inter Competaliastas (Inscript. de Delos, 1760). 7 An ^TUfAeXTjnfc Deli a. 100/99 (Inscript. de D£lo8, 1870, 2005, 2364)! 8 P.Graniu8 A., P.l. est magister Mercurii et

326

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Nicephorus, \ Cn.Paconios Apollonis, | Marai(os) [G]erillano(s)», |20 N.Varaios et sei qui alius eri(t) | inimeicus Tito Paconio10. Maiae (n. 749). 9 Mar.Girillanus St.f., qui occurrit inter magistros Neptunales (n. 757), pater Maraei nostri fuisse 10 T.Paconius, putatur. Scriptum est OIIBILLANO. qui tot homines defigit, forsitan fuerit patronus Competaliastae (Maapxo<; Ilaxwvios T£TO'J) a. 93 (Inscript. de DSlos, 1764, v. 6).

XXIV. INSTEUME^TUIVI

1151-1170. Tegulae antiquioris aetatis in Aemilia, Urabria, Etruria repertae ad annos significandos signatae sunt consulum nominibus, plurimae autem huius generis prodierunt in agro Parmensi, Veleiate, Placentino, quae omnes vulgo Veleiates appellantur. Multum autem intererat ut cognosceretur quibus annis tegulae confectae essent, cum diu exsiccatae probataeque recentioribus, ut par est, anteponerentur (cfr. A.Boethius, Eranos Suecanus X X X I X , 1941, p. 152 ss.). Qua re miramur hanc consuetudinem in illis regionibus mox exolevisse et in figlinis urbanis a Traiani aetate per breve tempus invaluisse. Tegulae Veleiates, quas Bormann descripsit, omnes fere in museo Parmensi adservantur. 1151. Tegula reperta in vico Bacedasco prope Fidentiam (I 2 , 952; X I , 6673, 1; D. 8646 a; im. del. Eitschl, tab. XII). Co(n)s(ulibu8) \ [C]n.Oc(tavio)j C.Sc^ribonio)1 \ C.Mu(- - -) 2 . 1152. Tegula reperta in vico Panzara agri Placentini. Periisse videtur (I 2 , 953; XI, 6673, 2; D. 8646 b). 1151. * A. 76. * Idem officinator in tegulis nn. 1152, 1153.

330

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Co(n)s(ulibus) Mu(- - -).

\ L.Oc(tavio),

C.Cot(ta)

1153. Tegula reperta in vico Panzara. (I 2 , 954; XI, 6673, 3 ; D. 8646 c). C.Mu( Cot(ta).

) | co(ri)8(ulibu8) \ L.Luc(ullo),

| C.

Periit M.

1154. Tegula in museo Parmensi (I 2 , 955; XI, 6673, 4; D. 8646 d; im. del. Kitschl, tab. XII). C.Ve^neli)1 Q.Cae(cilio)%.

\ co(n)s(ulibu8)

\

Q.Hor(tensio)j

1155. Tegula in museo Parmensi (I 2 , 956; X I , 6673, 5; D. 8646 e; im. del. Eitschl, tab* XII). L.Naev(i)x Marc(io)2.

\ co(n)8(ulibus)

L.Met(eUo),

\ Q.

1156. Tegula in museo Parmensi (I 2 , 957; X I , 6673,6; D. 8646 f; im. del. Kitschl, tab. XII). L.Nae(vi)

| co(n)s(ule)

\

M\Achi(lio).

1152. A. 75. 1158. A. 74. 1154. x Nomen suppletum ex n. 1161, cfr. 1158, 1160. *A. 69. 1155. x Idem officinator tegularum nn. 1156, 1157, 1159, 1163-1170. *A. 68. 1156. A. 67. Nomen alterius consulia, C.Calpurnii Pisonis, tacetur (cfr. n. 1157). Animadverte adspirationem nomini8 Acilii (cfr. Catull. 84, 1 et Quint., Inst. I 5, 20).

XXIV. INSTRUMENTUM, 1152-1160

331

2

1157. Tegula reperta Veleiae (I , 958; XI, 6673, 7; im. del. Eitschl, tab. XTT). L.Nae(vi)

\ co(n)s(ule) M\\Aem(ilio)

Lep(ido).

1158. Tegula antea in vico Lugagnano prope Fidentiam, nunc in museo Parmensi (I2, 959; XI, 6673, 8). [C.]Ven(eli) L.V[ol(cacio)].

\ co(n)8(ulibus)

|

M'.Lep(ido),

1159. Tres tegulae musei Parmensis, prima reperta in vico Lugagnano, altera in vico Lusaresco, de tertiae origine non constat (I2, 960; XI, 6673, 9; im. del. Eitschl, tab. XII). L.Natv(i) Man(lio).

| co(n)8(ulibu8)

L.Cott(a),

\

L.

1160. Tegula reperta in vico Bacedasco prope Fidentiam, nunc imminuta in museo Parmensi (I2, 961; XI, 6673, 10; im. del. Eitschl, tab. XII). C.Ve[n(eli)] L.Cot(ta).

\ co(n)8(ulibu8)

\

L.Man(lio),

1157. A. 66. Nomen alterius consulis, L.Volcacii Tulli (cfr. n. 1158), omissum. 1158. A. 66. 1159. A. 65. 1160. A. 65.

332

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1161. Complures tegulae fractae, una reperta in vico Caneto haud longe a Eegio Lepidi, altera in vico Vigolano prope Fidentiam (I 2 , 962; XI, 6673, 11; D. 8646 g; im. del. Eitschl, tab. XII). C.Venel(i) Mar(cio).

\ co(?i)s(ulibus)

\ L.Iul(io),

C.

1162. Tegula in museo Parmensi (I 2 , 963; XI, 6673, 12; im. del. Eitschl, tab. XII): [ ] | co[(n)s(ulibus)] b(inio)].

| L.Pison(e),

[A.Ga-

1163. Tegula in museo Parmensi (I 2 , 964; XI, 6673, 13; im. del. Eitschl, tab. XII). L.Naev(i)

\ Cn.Gor(nelio),

\

L.Ma[r(cio)].

1164. Tegula reperta Veleiae, nunc imminuta in museo Parmensi (I 2 , 965; XI, 6673, 14; im. del. Eitschl, tab. XII). L.Naev(i) [C.Mar(cello)].

\ co[(n)s(ulibus)]

\

L.Aem(ilio)j

1165. Tegula reperta in collibus Placentinis. Periit (I 2 , 966; XI, 6673, 15). 1161. 1162. 1168. 1164.

A. A. A. A.

64. 58. 56. 50.

XXIV. INSTRUMENTUM, 1161-1169

L.Naev(i) L.A^emiliol).

\ co(n)s(ulibus)

C.M(arcelM)

333

|

1166. Tegula in museo Parmensi (I2, 967; XI, 6673, 16; im. del. Eitschl, tab. XII). L.Na[ev(i)] \ c[o(n)s(ulibus)] \ C.Cla[u(dio)], | L.Cor(nelio). 1167. Tegula reperta ad Lugagnano prope Fidentiam. Periisse videtur (I2, 968; XI, 6673, 17). [L.] Naevi \ co(n)s(ulibus) \ [P.]Dolabel(la), | [M.]Anton(io). 1168. Tegula olim Placentiae apud hominem privatum, nunc Parmae in museo (XI, 6673, 18). L.Naev[i] | co[(n)s(ulibus)] \ L.Can[in(io)], \ M.Agr[ip(pa)]. 1169. Duae tegulae repertae in vico Lugagnano (XI, 6673, 19). M.Coceio, | L.Gellio | co(n)s(ulibus) | L.Naevi L.f. 1165. A. 50, si nomen alterius consulis recte solutura est. 1166. 1167. 1168. 1169. Cocceio.

A. A. A. A.

49. 44 post d. 15 Mart. 37. 36 priore parte. Animadverte Coceio pro

334

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1170. Tegula intor Veleiates (XI, 6673, 20). L.Nae[vi\

\ co(n)[8(ulibus)] \ C.IuY(- - -) Ne[- - -].

1171. Tegulae repertae in Piceno et in Umbria (I 2 , 2299; I X , 6078, «{2; X I , 6689, 62). C.Camuri(u8)

Sal.f.

1172. Tegulae repertae Carteiae, Hastae Regiae, Hipae provinciae Baeticae, ubi Dessau vidit (I 2 , 2298 a; I I , 4967,1 a; im. phot. ectypi JEph. epigr. I X , p. 505). M.YPeirucidiu8 M.f. 2 tore). M.Lici(niu8) .

| leg(aiU8) pro

pr(ae-

1170. J I t a ipse cum prioribus editoribus legi, Cn. Bormann. Cn.Nerium consulem suffectum a. 36 fuisse viri docti ex hac tegula sibi finxerunt. Cum autem nunc constet a. 36 consules suffectos fuisse L.Nonium Asprenatem et Marcium quendam (I.I., X I I I , 1, p . 135), nomen consulis falso suppletum esse apparet. Sed quomodo nomen supplendum sit, non inteLle^o. Tegulae Veleiates aetatis paulo postenoris consulum nominibus signatae sunt nn. X I , 6073, 21-24. 1172. J In alio exemplo est AA/, sed hasta quinta tam tenuis est ut casu facta esse videatur. * Dessau (Eph. epigr. I X , 1913, p . 506 ss.) vidit Petrucidium, hominem aliunde ignotum, legatum fuisse Cn.Pompei filii eiusque iussu a. 45 oppida Baeticae partes Pompei secuta munita esse, M.Licinium autem fuisse conductorem operarum vel opificum praefectum qui munimentis faciendis praeesset. — In exemplo Italicae reperto (I 2 , 2298 b) pro M.Lid est Alex.St., quod interpreteris Alex(anderl) St(ati) (servus), nisi cum Hirschfeld legere mavis Alex(anderl) 8t(ruxit) vel cum Munzer (R E X I X ,

XXIV. INSTRUMENTUM, 1170-1176

335

1173. Fragmenta duarum tegularum quae Emporiis repertae sunt. Exstant Gerundae in museo (II, 6186 a, b). a) Cn.Do[mitio] \ M.f. Cal[vino] \ co(n)s(ule) ite^rum]1 \ ApoU[onius — ] . b) [Cn.Do]mitio | [M.f. CaVpino \ [co(n)s(ule) iter(um) \ - -]io. 1174. Quattuor lateres reperti Eomae, nunc ibi in museo nationali, ubi vidit Dressel (I a , 2303; XV, 1355). Pamphil(u8)

Ceion(i)

C.s.

1175. Later repertus Ostiae (I 2 , 2314 cfr. p. 737; XIV, 5308, 26; im. phot. NoU scavi 1911, p. 93). Nicolavu[s]

| Fulvi

M.

se[r(vus)].

1176. Later olim Velitris in museo Borgiano (P, 2323; XV, 1479). C.,L.Tossieis

C./., | C.Tossius

C.l.

1, 1938, col. 1305) Alex(anderl) St(atius). Nomen Petrucidius est etiam in n. 305; Petrosidius, quod idem est, apud Caeearem (Bell. Oall. V 37). 1178. x A. 40; cfr. nn. 429, 430. 1174. C.Ceionius est in tegulis repertis in Apulia, Piceno, Aemilia, Histria (IX, 6078, 56, 57; XI, 6689, 67, 71; V, 8110, 66). 1176. Idem sigillum est in dolio XV, 2501 (cfr. etiam n. 1241). — Aliae tegulae inscriptae sunt nn. 171, 275, 430, 582, 826.

336

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1177. In aniphoris in Sicilia, Tarenti, Cauloniae, Carthagine repertis (I 2 , 425 cfr. p. 722; X, 8051, 2 1 ; VIII, 22637, 32; D. 8570; im. del. Musees de VAlgerie et de la Tuni&ie VIII, 2, 1899, t a b . X X V I I n. 1). Tr(ebio8)

Loisio(s).

1178. Nigro colore scriptum in collo amphorae repertae Faesulis, nunc ibi in museo. Contulit Bormann (P, 659 cfr. p . 725; X I , 6697,1; D. 8578).

|

B^onum^) \ L.Op(imio), co(ri)8(ulibu8).

Q.F(abio)

M(aximo)

1179. Pictum in collo amphorae repertae ad viam Ostiensem (P, 701; XV, 4556 utroque loco cum im. del.). 1177. Idem esse videtur Tp£pio? Aotaio^, qui Posidonio Athenis archonte (a. 182/181! cfr. J.Kirchner, R E XXII, 1, 1963, col. 558; Inscript. de Delos, 1408 A, col. I, v. 38) DeU pecuniam mutuam sumpsit a templo Apollinis, et Tp^piog qui ibidem donum dedit aedi Aegyptiacae (1417 A, col. II v. 150). Trebius fuit unus ex Italicis qui et aliis locis et Deh negotiatus est. 1178. A. 121. De vino Opimiano a consule anni 121 vocato Vell. II 7, 5: Hic est Opimius, a quo consule celeberrimum Opimiani vini nomen et Plin., Nat. hist. XIV 94: Diffundi solita vina anno DGXXXIII Urbis apparet indubitato Opimiani vini argumento, iam intellegente suum bonum Italia ... itaque omnia tunc genita unum habent consulis nomen (alios auctores recenset F.Munzer, R E XVIII, 1, 1939, col. 674; vide etiam H.C.Schnur, Class. Weekly L, 1957, p. 122 s.; cfr. nn. 1179, 1180). — In collo eiusdem amphorae signaculo impressum: Cina

XXIV. INSTRUMENTUM, 1177-1181

F(alernum) co(n)s(ule)2.

1

O(pimianum^)

|

337

M]Aq(uillio)

1180. Pictum in collo amphorae repertae ad viam Ostiensem (I2, 2384; XV, 4557 cum im. del.). V.1 F(alernum)

0(pimianumt).

1180 a. Pictum rubro colore in amphora reperta Lepti, postea Londinii in museo Britannico (I2, 697; V n i , 10477, 1). L.Cassio,

| C.Mario

|

co(n)s(ulibus).

1181. In amphora reperta Romae Esquiliis, nunc in antiquario municipali montis Caelii (I2, 699; XV, 4554 et 3616 m, utroque loco cum im. a Dressel del.; D. 8579). rubro colore pictum in collo: Mas^sicuml) \ Q.Lutatio, \ C.Mario libus). stilo scriptum in ventre: C.

Fal(ernum) \ co(n)s(u-

1179. * Cfr. Petr., Satyr. 34: statim allatae sunt amphorae vitreae diligenter gypsatae, quarum in cervicibus pittacia erant afflxa cum hoc titulo: Falernum Opimianum annorum centum; cfr. nn. 1178, 1180. 2 M!Aquillius*a. 101 consul solus memoratur quod alter consul, Marius, ab Urbe aberat. 1180. x (Amphora) Y potius quam v(inum). 1180 a. A. 107. 1181. C.Marius consul quartum fuit cum Q.Lutatio Catulo a. 102. Iteratio consulatus Marii omissa, cfr. Indices XI. 22. Inscriptiones latinae, II.

338

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1182. Pictum rubro colore in collo amphorae, repertae Eomae inter Viminalem et Esquilias, nunc in antiquario municipali montis Caelii (I2, 700; XV, 4555, utroque loco cum im. a Dressel del.). F(alernum) s(ulibu8).

| C.M(ario),

Q.L(utatio)

co(n)-

1183. Opercula fictilia, characteribus Oscis inscripta e mari extracta e regione oppidi Anthior (Var), olim Galliae Narbonensis (F.Benolt, Gallia VHI, 1950, p. 129 et Rev. $t. Ligures XVIII, 1952, p. 263 s. et 278 s. cum im. del.; Ann. epigr. 1952, n. 71; 1954, nn. 185 et 198 c). M., C.La88(i) | if.,

C.Las8(i).

1184. Duae amphorae, altera reperta Syracusis, ubi exstat in museo, altera Tarenti (I 2 , 2340 a, c; X, 8051, 26). Post(umu8)

Cur(tius).

1182. Cfr. 1181. 1188. De vinis in Galliam Narbonensem importatis egit J.Heurgon, Parola del Passato, fasc. XXIII, 1952, p. 153 ss. — Ante bellum sociorum. 1184. Dessau (Eermes XLVI, 1911, p. 163 88. et XLVII, 1912, p. 230) etatuit Postumum Curtium esee C.Rabirium Postumum, quem Cicero a. 54 defendit, testamento adoptatum ab avunculo C.Rabirio perduellionis reo, quem idem Cicero a. 63 defendit. Rabirium Postumum argentariam mercaturamque fecisse aliis testimoniis constat (von der Muhll, R E I A, 1, 1914, col. 25 88.). Po8.Cur. occurrit etiam in tegula Paesti reperta (I2, 2340 b).

XXIV. IN8TRUMENTUM, 1182-1189

339

1185. Amphora reperta Pompeis, cuius titulum legit C.Lehmann-Hartleben (apud G.Della Valle, Mem. Accad. Lincei, ser. VIII, vol. III, 1951, p. 433). Fal(ernum) co(n)s(uley.

Lucr(etianum)

\ L.Cornuf(icio)

1186. Amphorae operculum repertum prope Hadriam (Atri) (I2, 2335; IX, 6389, 3). Hatria. 1187. In marginibus trium amphorarum quae prope Mutinam repertae sunt (I2, 2345; XI, 6695, 77).

Ap.Pulchri. 1188. Graphio scriptum in ventre lucernae, olim Romae (I2, 497; XV, 6898). Ave. 1189. Graphio scriptum in lucerna reperta Romae in sepulcreto Esquilino, nunc Berolini in 1185. * Consul ordinarius a. 35. 1186. Vetustior forma nominis. 1187. Quis fuerit, incertum. Q.Fabricius, qui nominatur in amphora urbana (I 2 , 653; XV, 4596) videtur esse consul suffectus a. 2 (cfr. etiam Goldfinger, R E VI, 2, 1909, col. 1931), non consul suffectus aliunde ignotus a. 129.

340

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

musoo (I 2 , 498; XV, 6900, utroque loco cum im. a Dressel del.). Claudio1.

Non sum

tua.

1190. Graphio scriptum in lucerna nigra reperta Eomae in sepulcreto Esquilino, nunc in antiquario municipali montis Caelii (I 2 , 499; XV, 6902, utroque loco cum im. a Dressel del.). Ne at(tyigas. Non sum tua: M(arci)

sum.

1191. Graphio scriptum circa infundibulum lucernae repertae Eomae in sepulcreto Esquilino, nunc Berolini in museo (I 2 , 501; XV, 6903, utroquo loco cum im. a Dressel del.).

Sotae sum. Noli me tanger(e). 1192. Graphio scriptum in ventre lucernae nigrae repertae Eomae in sepulcreto Esquilino, nunc Berolini in museo (I 2 , 503; XV, 6906, utroque loco cum im. a Dressel del.). Sum

Valeri.

1193. Graphio scriptum circa infundibulum lucernae repertae a. 1881 Eomae in sepulcreto Esquilino, nunc in antiquario municipali montis Caelii (I 2 , 504; XV, 6905, utroque loco cum im. a Dressel del.). Statia vilic(a)

nostra.

1189. * Intellege posita sum.

XXIV. INSTRUMENTUM, 1189-1197

341

1194. Graphio scriptum in ventre lucernae nigrae repertae Romae in sepulcreto Esquilino, nunc Berolini in museo (I a , 512; XV, 6913, utroque loco cum im. a Dressel del.). Sex.9

M.Claudie(i).

1195. Sub fundo lucernae rudis repertae Eomae. Vidit Garrucci (I 2 , 2366; XV, 6336). Barnaeus

\ Octavi \ Cn.s.

1196. Stilo scriptum in lucernis repertis Romae. Descripsit Dressel (I a , 2370a; XV, 6627a). P.PopiUiu8

| Bitu8

fec(it).

1197. Cista aenea (a. 0,74) arte insignis, fabula Argonautarum ornata, quae dicitur cista Ficoroni, reperta a. 1738 Praeneste in sepulcreto, nunc Romae in museo Villae Iuliae. Complures descripserunt (I 2 , 561 cfr. p. 722; XIV, 4112; D. 8562; Vetter, n. 367 a; im. del. et phot. I.Q.Giglioli, Arte Etrusca, tabb. CCLXXXVI, 2 et CCLXXXIX). in lamina aenea Dionysum inter duos Sa-

1196. In aliis lucernis (2370 b-k) titulus variat (Popil. Bitu., Popili Biti, Bitus fecit etc).

342

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

tyros sustinente, quae est pro manubrio in medio operculo: ante figuras: Dindia Macolnia1 fileai dedit. post figuras: Novios PlautiosmedRomaifecid2. 1198. Cista reperta Praeneste, postea Berolini in museo; effingitur Minerva Martem puerum supra dolium sustinens novem numinibus adstantibus; figuris nomina adscripta sunt (I2, 563; XIV, 4105; Vetter, n. 367 b; im. del. Monum. Istituto IX, 1873, tab. 58/9). IunOj Iovos1, Mercuris, Apolo, Leiber, Hercle, Victoria, Menerva, Diama2, Mars, Fortuna. 1199. Speculum Praeneste in sepulcreto repertum, in quo effingitur Amycus ad arborem reiigatus Castore et Polluce adstantibus (I2, 548; XIV, 4094; Vetter, n. 366 a; im. del. Gerhart-Korte, Etrusk. Spiegel V, 1884-1897, tab. 90). Castor, Amucos, Polouces. 1197. * Macolnia (pro Magolnia) utrurn nominativus sit an dativus, incertum, sed ex forma dativi fileai nominativus potior esse videtur; de nominis forma cfr. n. 82 et Indices X I I d. * Ex praenomine peregrino Mommsen coniecit Plautium, qui Romae se fecisse dicit, fuisse Plautiorum Romanorum libertum ex Campania oriundum. — Saec. IV, paulo post a. 345 auctore J.D. Beazley (Joum. Hell. Studies LXIX, 1950, p. 2). 1198. x Genetivus Vetter auctore; intellege imago. 2 Per errorem scriptum pro Diana. Aliae cifltarum Praenestinarum inscriptiones sunt I 2 , 560, 562, 564-570.

XXIV. INSTRUMENTUM, 1197-1203

343

1200. Speculum emptum una cum cista n. 1197, nunc Komae in museo Villae Iuliae; effinguntur Pollux et Amycus caestibus armati et inter eos Luna (I 2 , 549; XIV, 4095; im. del. Gerhard, Etrusk. Spiegel I I , 1845, tab. CLXXI). Poloces, Losna,

Amuces.

1201. Speculum Praenestinum Romae in museo Villae Iuliae; effinguntur Marsyas et Paniscus saltantes (I 2 , 552 cfr. pp. 714 et 722; XIV, 4098; D. 8563; Vetter, n. 366 e; im. del. Gerhard-Korte, Etrusk. Spiegel V, 1884-1897, tab. 45). Marsuas,

Painsscos1.

Vibis2 Pilipus

cailavit.

1202. Speculum Praenestinum, nunc Berolini in museo, in quo Mercurius stans Alexandrum sedentem adloquitur (I 2 , 553; XIV, 4099; Vetter, n. 366 b ; im. del. Gerhard, Etrusk. Spiegel II, 1845 tab. CLXXXII). Mirqurios

Alixentrom.

1203. Speculum Praenestinum repertum prope Orbetello eo loco ubi fuit Cosa inter sepulcra hominum vulgi, infra quae sunt sepulcra Etrusca, 1200. Amuces dictum esse ex Etrusco Amuce monuit Buecheler. 1201. * Pro Pani8cu8, ut videtur. 2 Intellege Yibius, cfr. Indices XIII 2 A b et comm. ad nn. 873-894; Vifis, id est Vifiu8, legendum esse proposuit G.Matthies. 1202. Intellegas adloquitur.

344

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

nunc Parisiis in museo du Louvre. Effinguntur Iuppiter, sedens inter Venerem lacrimantem et Pro8erpinam, quao cistellam, ubi est Adonis, digito monstrat (I 2 , 558 cfr. p. 832; X I , 6720, 19; Vetter, n. 366 1; im. del. Gerhard, Etrusk. Spiegel IV, 1867, tab. CCCXXV). Venos Diovem1,

Prosepnai.

1204. Speculum aeneum imaginibus Veneris et Cupidinis exornatum, quod Eomae emptum venit Parisios in collectionem Froehner. Nunc ibi in Cabinet des mSdailles (M.Lejeune, Rev. jSt. Lat. X X X , 1952, p. 10 s. cum im. del.; Ann. ipigr. 1953, n. 217).

Caia Caponia1 \ Cupido, asta. 1205. Speculum Praeneste repertum, postea Parisiis; effinguntur iuvenis et puella abaco ludentes (I a , 547 cfr. pp. 722, 739, 832; Vetter, n. 366 f; im. del. Gerhard-Korte, Etrusk. Spiegel V, 18841897, tab. 146). supra iuvenem: opeinod. supra puellam: devincam ted. 1203. Scaenam quae hic repraesentatur describit Apollodorus, Bibl. I I I 14, 3 8. (cfr. C.Koch, Hermes L X X X I I I , 1955, p. 12). ^Cfr. n. 1202. - Saec, ut videtur, IV. 1204.

J

De nominis forma cfr. n. 82 et Indices XII d.

1205. opeinod pro opeinor scriptum esse videtur (cfr.

XXIV. IXSTRUMENTUM, 1203-1200

345

1206. Colum aeneum litteris punctis incisis emptum a Froehner, ut ipse scripsit, in Hongrie (pro Ombrie, ut videtur). Nunc ex collectione Froehner Parisiisin Cabinet des medailles (M.Lejeune, Bev. M. Lat. XXX, 1952, p. 98 ss. cum im. del.; Ann. epigr. 1953, n. 219). in margine: Numesier in m a n u b r i o : Nomesi

Varea Varia.

Folenia.

1207-1221. Vascula Oalena, quae sunt pleraque paterae nigro colore inductae variisque figuris vel ornamenti8 decoratae, inscriptiones Latinas litteris prominentibus habent, ex quibus cognovimus ea confecta esse praesertim Calibus, in colonia Latina a. 334 deducta. Vascula, quorum officinae tertio saeculo floruerunt (cfr. G.Korte, Gott. gel. Anzeigen 1913, p. 258 s.), reperta sunt non solum Calibus et in reliqua Campania, sed etiam in Apulia, Etruria, Umbria, Latio aliisque regionibus. Eiusdem officinae est etiam candelabrum fictile n. 1216. Luculentissime de iis tractavit omni materia digesta R.Pagenstecher, Die Calenische Beliefkeramik in n. 238), sed alii aliter interpretati sunt (cfr. F.Ribezzo, Biv. Indo-Greco-Ital., XIV, 1930, p. 71). — Saec. I I I . De speculis Etmscis cfr. quae paucis ante annis disseruit J.D.Beazley, Joum. Hell. Studies L X I X , 1950, p. 1 ss. Alia specula Praenestina inscripta sunt: I a , 550, 551, 554-557, 559, 2497-2499. 1206. Titulus est bilinguis, Umbricus et Latinus. Desinentia Umbrica ier est i genetivi Latini. Nomesius est praenomen, contra legem antepositum, mariti (cfr. n. 867), Folenius nomen mariti (cfr. Indices XII d). — Alterum colum inscriptum est n. 6.

346

IN8CRIPTI0NES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

Jahrbuch, Ergdnzungsheft VIII, 1909; supplementa idem addidit Jahrbuch XXVII, 1912, pp. 146-173; cfr. etiam N. Lamboglia, Atti del I Congresso intern. di studi ligurij 1950, p. 169 ss. 1207. Paterae figuris diversis ornatae (I 2 , 405 cfr. p. 720; X, 8054, 1; imagines phot. Pagenstecher). K(aeso)1

Atilio(s)

vel

Atili(os).

1208. Patera protoma Orphei ornata (I 2 , 405 h cfr. p. 720; im. phot. Pagenstecher). N(wmerios)

Atilio(s).

1209. Paterae figuris diversis ornatae (I 2 , 406 cfr. p. 721 cum im. del.; X, 8054, 2; Not. scavi 1950, p. 131; D. 8565; imagines phot. Pagenstecher et Not. scavi). L.Canoleios (vel Canoleius) L.f. fecit Calenos (vel Calenus)1. 1210. Patera pompa Bacchica decorata (I 2 , 1207* * In nonnullis exemplaribus littera K habet formam l < . 1209. l In nonnullis exemplaribus Calenos vel Calenus omissum, in I 8 , 408 cfr. p. 721 est solum L.Canoleio(8). — Eadem inscriptio fuisse videtur etiam in patera I 8 , 407 cfr. p. 721.

XXIV. INSTRUMENTUM, 1207-1214

347

p. 721 ad n. 406 n; im. phot. Pagenstecher, Jahrbuch XXVII, 1912, p. 155 fig. 9). L.Canoleio(8)

T. 1 /. fecit.

1211. Paterae figuris diversis ornatae (I 2 , 409 cfr. p. 721; X, 8054,5; imagines phot. Pagenstecher). L.Gabinio(s). 1212. Patera cretacea nigra (I 2 , 410 cfr. p. 721; X, 8054, 4). C.Oabinio(8) [L.f.] T.n.

Caleno(s).

1213. Patera flore ornata (I 2 , 411 a; X, 8054, 6; XI, 6703, 3). [-]6abiniu8

L.f.

fecit.

1214. Paterae (I 2 , 412 b cfr. p. 721; X, 8054, 7; XI, 6703, 4; D. 8566 a). [R]etus Gabinius

C.s. \ Calebus fecit.

1210. * Pagenstecher dubitat an T sit littera L scripta forma JJ. 1212. Inter finem et initium inscriptionis circulo scriptae sunt duo puncta et duae lineolae. 1214. De prisca hac forma servorum nominum vide 0x6, Rhein. Mus.LIX, 1904, pp. 108, 117etIndicesXIIg.

348

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1215. Paterae (I2, 412 a, cfr. p. 721; X, 8054, 7; XI, 6703, 4; D. 8566 b, c; im. phot. Pagenstecher). Retus Gabinio(s)

C.s. Calebus fec(it) te.

1216. Candelabrum cretaceum nigrum (I2, 413 cfr. p. 721; X, 8054, 8; D. 8566 d). Servio(s)

Oabinio(s)

T.s.

fecit.

1217. Patera nigra figuris Victoriarum ornata (I 2 , 416 cum im. phot., cfr. p. 721; D. 8567; im. phot. etiam Pagenstecher, tab. 13). K(aeso) Serponio(s) Esqelino1 C.s.2.

Caleb(us)

fece(t)

veqo

1218. Vascula fictilia capite Africae ornata (I 2 , 2487; XV, 6078). M(arcus)

Caleb(us) verna

serv(us).

1217. J Scil. vico Esquiliiw. Calibus fuit etiam vicus Palatius (X, 4641 = D. 6301). Calebus originem Serponii significare, Serponium Romae operatum esse vicumque Esquilinum vicum Romae esse perperam contendit P. Mingazzini (Archeologia class. X, 1958, p. 224 s.). a servus prisca appellatione pro libertus. C.8. postea insertum esse videtur inter finem et initium inscriptionis. 1218. De antiquiore forma vema 8ervus pro servus verna 0x6, Ehein. Mus. LIX, 1904, p. 118 not. 3.

XXIV. INSTRUMENTUM, 1215-1221

349

1219. Fragmentum in quo cernitur Gallus tripodem auferens (I 2 , 2488; im. phot. Pagenstecher, p. 44, fig. 20). L.Anici(us)

feci.

1220. Forma paterae, reperta Capuae, nunc Londinii in museo Britannico. Descripsit v.Duhn (I 2 , 2489). L.Canolei

off(icinae)

sum.

1221. Patera reperta Hadriae (Atri), in qua Pan et Amor luctantes efficti sunt (I 2 , 2493; IX, 6082, 3; im. phot. Pagenstecher, Jahrbuch XXVII, 1912, p. 151, fig. 3).

Rota se lup[- - -]. 1222-1227. Vasculis Calenis recentiora sunt pocula vel paterae fictiles in Etruria repertae, quarum originem Ocriculanam vel Mevaniensem inscriptiones testantur. Alteri parte saec. I tribuit A.Oxe (Bonner Jahrb. C X X X V n i , 1933, p. 83 ss.), qui inscriptionum imagines edidit; primis decenniis saec.l H.Comfort (St.Etruschi XI, 1937, p. 407 ss.); vide etiam C. Pietrangeli, Italia Romana, Mevania, 1953, p. 43 ss. 1219. Non multo post a. 278, quo Galh Delphos vastaverunt. 1221. Littera P incerta; rota se lubricat proposuit Pagenstecher dubitans. Alias inscriptiones artificum Calenorum (P, 414 a-c, 415, 417, 2490-2492) sola nomina vel litteras incertae significationis exhibentes omisi.

350

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1222. Pocula fictilia ornata (I 2 , 418 cfr. p. 721; XI, 6704, 1 cfr. p. 1416). Lapi^us)1

et

C.Lapius.

1223. Paterae fictiles foliis et anaglyphis ornatae (I 2 , 419 cfr. p. 721; XI, 6704, 2 cfr. p. 1416). C.Popili(us). 1224. Scriptum in fundo exteriore vasis fictilis sertis, bucraniis etc. ornati reperti prope Viterbo, nunc Bo8ton. Descripsit Hulsen (I 2 , 420 a cfr. p. 721; XI, 6704, 3 cfr. p. 1416; D. 8568 a).

C.Popili(u8) Mevania1. 1225. Duo vascula cretacea (I 2 , 421 cfr. p. 721; XI, 6704, 4; D. 8568 b). a) Ocriclo C.Popili(us). b) C.Popili(u8) Ocriclo. 1222. * In exemplari quod adservatur Monachii in museo scriptum est Lapi Latine et Etrusce. 1224. x Legendum est Mevania, non Mevanie (cfr. P, p. 721). 1225. C.Popilius Ocriculanus idem esse videtur atque C.Popilius 2 qui vasa fecit Mevaniae (n. 1224). In alio vasculo (I , 422) post C.Popilius est vestigium litterae quod aut 0[criclo] aut C.[f.] suppleas.

XXIV. INSTHUMENTUM, 1222-1229

351

1226. Vasculum ex terra rubra repertum Suanae (I 2 , 423 a; X I , 6704, 5). Cilo | C.Popili

(servus).

1*227. Poculum flctile repertum in oppido Montefiascone litteris a dextra sinistrorsum scriptis (I 2 , 424 cfr. p. 722; XI, 6704, 6). L.Quinti(us). 1228. Vas figuris rubris, nominibus personis adpictis. Eepertum Faleriis Veteribus (Civita Castellana) est Eomae in museo Villae Iuliae (I 8 , 454 cfr. p. 722; XI, 6708, 13; im. del. Rom. MiU. 1887, tab. X). Canumede(s),[Die]s

pater1, Cupido2,

Menerva.

1229. Scariphatum post cocturam in ventre vasis unguentarii reperti Eomae ad ripam Tiberis, postea in museo nationali Eomano (I 2 , 477 cfr. p. 722; XV, 6158 cum im. del.). Amor

| med || Fldca1 \ dede(t).

1226. Iure 0x6 (1.1. p. 83) dubitat utrum legendum sit C.Popili(u8) Gilo an Cilo C.Popili (servus). 1228. * [D]iespater est in cista Praenestina I 2 , 568, Diesptr in alia cista Praeneetina I 2 , 564, Diespater apud August., De civit. Dei IV 11. Lacuna non admittit [Iovo]8 pater (cfr. n. 1198). 2 Scriptum est CVPIQO. — Saec. IV/III. Falerii veteres deleti sunt a Romanis a. 241. 1229. * Scil. Flaccae; apex positus est, ut videtur, pro sicilico quod antiquis temporibus fuit signum gemi-

352

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1230. Duo vascula, alterum Capuae in museo Campano, alterum Neapoli in museo nationali (I 2 , 2360; X, 8056, 192). Lucrio Ruli

St(ati) 8.

1231. Sub pede vasculi Arretini reperti Eomae (I 2 , 2376; XV, 5925). Noli me \ tollere. \ Helveiti

sum.

1232. Graphio scriptum post cocturam in interiore parte vasis, cui sigillum ter impressum est. Eepertum Capenae exstat Eomae in coenobio S.Pauli (I 2 , 476, 2; XI, 6706, 2; CIE, 8454; Vetter, n. 358 b). At(tus)

Fertrio(s).

1232 a. Graphio scriptum in vasculo fictili repertum una cum n. 237 Veis in cisterna quo stips templi quod dicitur Apollinis coniecta est (M.Santangelo, Rendic. Aecad. Lincei, ser. VIII, vol. III, nandi (Mar. Vict. in Gramm. Lat. VI, p. 8 Keil). Cfr. Catull. 13, 11: unguentum daboy quod meae puellae donarunt Veneres Cupidinesque. Vide etiain Propert. II 19, 18. 1230. Alii Rulliorum servi (I* Rullorum ad n. 2364) vascula signaverunt: I», 2359, 2361-2364 et II, 4970, 15, 440; XII, 5686, 364 (perperam, ut videtur, Billi); XV, 6101, 6105. 1281. Cfr. nn. 1190-1192. 1232. Inscriptio est sepulcralis.

XXIV. INSTRUMENTUM, 1230-1235

353

1948, p. 454 ss. cum im. del. et phot.; tractavit St.Weinstock, Glotta X X X H I 1954, p. 306 ss.). Paco(nios)

vel

Paco(nia).

1233. Graphio scriptum post cocturam in vase reperto a. 1859 in agro Capenate, nunc Eomae in coenobio S.Pauli (I 2 , 476, 3 ; X I , 6706, 3 ; CIE, 8455; Vetter, n. 358 c). F(ertor), vel F(au8tus),

Pacios.

1234. Graphio scriptum post cocturam in vase, cui sigillumpalmae quater impressum est. Eepertum a. 1859 in agro Capenate exstat Eomae in coenobio S.Pauli (I 2 , 476, 5; XI, 6706, 5; CIE, 8450; Vetter, n. 356 b). K(a#8o)

Vomanio(8).

1235. Pictum albo colore in fragmento paterae nigrae Eomae, ut videtur, repertae, postea Mediolani apud Hamilcarem Ancona (I 2 , 456; XV, 6189). T.Caleidi(u8). 1282 a. Paco pro Baco vel Baccho scriptum esse putat Weinstock, eo potissimum argumento nisus quod praenomen deest; vide autem Indices XII a. Ceterum legere possis etiam Paco(nia). 1234. Scriptum est l < , unde possis interpretari etiam T(itus), C(aius). 23. Inscriptionea

latinae,

TJ.

354

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1236. Pictum colore albicante in patera nigra reperta prope Praeneste (I 2 , 457). Cemeni1

Cordi.

1237. Pictum albo colorein labro paterae nigrae incertae originis, postea Mediolani apud Hamilcarem Ancona (I 2 , 459; XV, 6192). L.Iunio8

Scevas1.

1238. Titulus circulo scriptus in patera aenea museiBerolinensis (I 2 ,2391; im. del. Kitschl, tab. II). A(ula)1

Septunolena

Petr(oni)

Maisio

dono.

1239. Urceolus fictilis (0,058) effossus Eomae in sepulcreto Esquilino. A Froehner Komae emptus a. 1888 venit Parisios, ubi nunc est in Cabinet des medailles (I 2 , 478; XV, 6160, utroque loco cum im. del.; emendavit M.Lejeune, Rev. £t. Lat. XXX, 1952, p. 88 cum im. del., cfr. Ann. ipigr. 1953, n. 216). Ru8tiae Rustiu(s)

iousit

sapere(t).

1286. x Pro Oemeni. Cemna (id est Oem(i)na) Cordia est in titulo Praenestino I*, 131. 1237. x Extrema littera incerta; de forma Scevas, si ita est legendum, cfr. Cottas n. 1277. — Iunii Bruti Scaevae ante primum bellum Punicum floruerunt. 1238. x Praenomen Aulae in hoc uno titulo habemus. sed dubitatur an sit muher. Multos titulos pateris vel vasculis numinibus dicatis inscriptos dedi inter inscriptiones sacras (nn. 2, 32, 40, 55, 64, 68, 72, 80, 83,113, 125,130a, 173,202,235, 237, 239, 249, 254, 255, 274, 282, 288, 302. Cfr. etiam 578, 910.

XXIV. INSTRUMENTUM, 1236-1243

355

1240. Magnura dolium Bononiae in museo (I 2 , 2350a; XI, 6691, 19). P.Pomp(onius)

P.f.

fecit.

1241. Magnum dolium repertum prope Orvieto (I2, 2351; XI, 6691, 23). Figl(ina) L.Tetti Sex. (servus).

Balbi.

\ Antioc(us)

Tos(si)1

1242. Opercula vasorum cretaceorum reperta Lupiis, Septempedae, Veronae, Iader, Salonis (I 2 , 2353; IX, 6082, 62; I I I , 10186, 1, 14035, 1; V, 8115, 91). Pilota Arri Q., G. 8. 1243. Scriptum ante cocturam in disco cretaceo mammato effosso a. 1876 Eomae in puteo antiquo Esquiliarum prope auditorium quod dicitur Maecenatis (I 2 , 462; XV, 6122, utroque loco cum im. del.). Eco1 C.Antonios

(feci).

1240. In alio dolio musei Mutinensis (I 1 , 2350 b) eet P.Pomponi(u8) feci. 1241. Dolia ex omcina Tossiorum sunt XV, 2501 ss.; cfr. n. 1176. 1242. In exemplis Septempedae et Veronae repertis est Pilota Arri Q.8. 1243. * Scil. ego, cfr. n. 982. In duobus tubis argillaceis eiusdem putei scriptae sunt notae numerales ad componendos tubos, ut videntur, factae.

356

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1244. Scriptum ante cocturam in re argillacea, ab una parte perforata, reperta Esquiliis cum nn. 1245, 1246 (I2, 466; XV, 6149, utroque loco cum im. del.). C.Sextio(8) V(ibi) s1. 1245. In parte concava duorum semituborum fractorum, qui reperti sunt Esquiliis una cum nn. 1244, 1246. Alter titulus altero expletur. Exstant Komae in antiquario municipali montis Caelii (P, 467; XV, 6150, utroque loco cum im. del. alterius tituli). P.Sextio(8)

V(ibi) f.

1246. In duabus columellis conicis repertis una cum nn. 1244, 1245 Esquiliis, nunc in antiquario municipali montis Caelii (I2, 468; XV, 6151; im. del. Ann. Instituto LII, 1880, tab. K). in latere: P.Se(xtios). in capite: X vel * . 1247. Graphio scriptum circa infundibulum atramentarii reperti Komae, olim ibi apud Dressel (I2, 488; XV, 6170, utroque loco cum im. del.). Pilotimei

Lucretei L. 8.

1244. x Intellege libertum, cfr. n. 1217.

XXIV. INSTRUMENTUM, 1244-1251

357

1248. Inscriptum collo protomae aeneae Medusae, incertum ubi repertae, postea Eomae in museo Kircheriano (I2, 545; XI, 6720, 20; im. del. Eitschl, tab. I). C.Ovio(8) Ouf(entina)1

fec(i)t.

1249. Scriptum in pallio statuae aeneae (a. 0,268) hominis imberbis (non Iovis), quae reperta esse videtur in agro Orvietano, nunc Eomae in museo Villae Iuliae (I 2 , 546; XI, 6720, 21; im. del. Eitschl, tab. I). C.Pomponi

Quiri^na)1

opos.

1250. In manubrio strigilis aeneae signaculum impressum, olim Eomae in museo Kircheriano, nunc latet (I 2 , 572; XV, 7089; im. del. Garrucci, Dissert. arch. I, 1864, tab. XI). L.Poulilio(8). 1251. In manubrio strigilis aeneae repertae in sepulcro prope Corchiano haud procul a Faleriis, nunc Eomae in museo Villae Iuliae (I 2 , 2437 cum im. del. cfr. p. 722; XI, 8130, 1; D. 9444). Med Loucilios

feced.

1248. * Oufentina tribus facta est a. 318. 1249. l Quirina tribus facta est a. 241. 1250. Buecheler suspicatur erratum esse pro Poulio vel Poublilio. 1251. Loucilios nomen simplex ut in nn. 1189, 1192, 1239, 1232 a t ; minus veri simile videtur med esse praenomen.

358

IVSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1252. Inscriptum mustelae, ut videtur, ex auro, repertae in agro Aesino, olim Kotnae apud Dressel (I2, 573; XV, 7065). Fove L.^Corneliai L.f. 1253. Pyramidium testaceum ex agro Mantuano, nunc Parmae in museo (I2, 2371; XI, 6709, 3). Ant\ioc\us fi(n)\xi te. 1254. In galea aenea reperta Foro Novo Sabinorum, nunc Monachi in museo (I2, 2389; IX, 6090, 9). Q.Cossi Q.1 1255. In galea aenea reperta a. 1909 in spelunca quae dicitur delle Mosche agri Tergestini, scriptum litteris punctim incisis, nimc Tergeste in museo (I. I., X, 4, n. 338 cum im. phot.). (Centuria) Postumi M.Valeri Bacini, Bagini1. (Centuria) Caesidieni C.Tomius.

vel

1252. x Nota praenomen mulieris breviatum ut in n. 1238 (cfr. Indices XII d). — Mustelae vis magica ab auctoribus inemoratur (cfr. Steiner, R E XVI, 1, 1933, col. 906 8.). 1253. Alia aequipondia quae dicuntur huius generis XI, 6705, 1, 2, 4-12. 1254. x Scil. /.; neque enim q(uae8tori8) legendum esse videtur. 1255. x Baginus est cognomen numinis Celtici, quod idem ferebatur atque Iuppiter (D. 4669; XII, 2383 = D.

XXIV. INSTRUMENTUM, 1252-1259

359

1256. Sarda imagine equi marini omata musei Berolinensis (I 2 , 2403; im. phot. A.Furtwangler, Konigl. Museen zu Berlin, Beschreibung der geschnittenen Steine, 1896, 2163, tab. XIX). Agato Agrini1

(servus).

1257. Sarda Eomae a Dressel empta, ornata imagine Victoriae, quae dextra elata coronam capiti viri barbati imponit (I2, 2411). L.Cornelius

L.f.

1258. Gemma Romae empta ornata imagine Fortunae (P, 2412).

C.Cotti C.f. 1259. Sarda musei Berolinensis (I 2 , 2427). Philod(amus)

Agil(i)

Q.s.

4620, ubi est Baginas; cfr. etiam Holder, Altkelt Sprachschatz, 8. v.); Baccinus est XIII, 10010, 263. Apparet duos milites diversis temporibus galea usos esse; titulus autem M.Valeri Bagini antiquior esse videtur quam C.Tomii. Titulos id genus collegit R.MacMullen, Am. Joum. Archaeol. LXIV, 1960, p. 33 88. — Medii fere saec. I; cfr. etiam P.Couiasin, Rev. archdol. 1930 I, p . 9 3 88.

1256.

l

Acrini Furtwangler.

360

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1260. Carneola Eomae empta ornata imagine Chimaerae (I 2 , 2422). C.Meteli. 1261. In massis plumbi extractis ex nave Atheniensi quae aetate Sullana prope Mahdia provinciae Alricae naufragio periit (I 2 , 2394). M.Plani

L.f.

|

Russini.

1262. Massae plumbi (0,45 x 0,80-85 x 0,10; pondo 33-34 chil.) repertae in fodinis antiquis prope Carthaginem Novain, inscriptae litteris eminentibus, nunc Madrid in museo archaeologico (I 2 , 2397; I I , 3439 et 6247, 4; D. 8706; im. del. Kitschl, tabb. I I I et XCVII). M.jP.jRoscieis

M.f.

Maic(ia).

1260. Tribuenda esse videtur C.Metello Caprario, consuli a. 115. Chimaera, id est capra, agnominis loco posita. 1261. In aliis massis, quarum una prodiit Cuprae Maritimae (Ripatransone), altera prope Agrigentum, tertia una cum n. 1261 (I a , 2395), est L.Plani L.f. Russini vel L.Plani L.f. 1262. Roscios Lanuvio oriundos esse propter tribum suspicatur Dessau.

XXV. VAEIA

1263. Titulus rupi incisus prope Corchiano agri Faleriensis, ubi a. 1912 vidit Nogara (I 2 , 1992; XI, 7505). C.Egnatius

S[exJ]f. prata \ faciunda

coiravit.

1264. Fragmentum putealis ex lapide calcario repertum Romae in Regia, ubi exstat (I 2 , 1007 cfr. p. 840; VI, 36842). Regia

[—].

1265. Fragmentum columnae vel basis ex lapide Albano repertum Romae in Regia, ubi exstat (I 2 , 1008 cfr. p. 840; VI, 36843). A.j a u t M.j

Couri(us).

1266. Lamina aenea convexa, in parte aversa ad infigendum instructa, reperta Romae, nunc ibi in museo nationali (I 2 , 2388; XV, 7151). L(ocus) d(atus) | ingenuiis \ qui ad subfra\gia \ descendunt. 1267. Scriptum litteris nigris rnagnis in tectorio aquaeductus agri Caleni, nunc Neapoli in museo 1266. Designari videtur locus ubi ingenui collegii cuiusdam suffragia ferebant.

364

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

n a t i o n a l i (I 2 , 7 1 3 ; X , 4669; im. del. Eitschl, t a b . IV).

Suppl.,

L.Cornelio | Cinna co(n)s(ule) iter(um)1 \ purgatum | mense Ianuar(io)2. 1268. Lamina aenea rotunda cum inscriptione in gyrum scripta, reperta a. 1729 prope Orvieto, postea Eomae in museo Kircheriano (I2, 1998; XI, 2726 cfr. p. 1295; im. del. Eitschl, tab. IV). Cn.Afreius magister donum dat Taniae Detrone Vel(- - -)x f. 1269. Duo tituli eadem manu scripti Tibure in rupe arcis incisi litteris altis m. 0,09-0,11. Sub priore titulo scuJptus est phallus. Denuo repperit Faccenna (I2, 1499; XIV, 3696; I.I., IV, 1, n. 26; D.Faccenna, Not. scavi 1950, p. 66 cum im. dol.). a) Cape me, \ tua sum. b) Damocra(tesY | Cottae L. s. \ hoc opus2 f(ecit). 1267. x A. 86. Consul alter, C.Marius, omisaus ex eo explicatur, quod titulus positus est post Marium mortuum, sed ante L.Valerium Flaccum suffectum. a Sic olim Mommsen, Int(e)r(kalari) Huebner aliique; rectiufl, ut videtur, Mommsen, cum in tessera consulari prope Capuam reperta (n. 1004) iam nonis Februariis L.Valerius consul occurrat. 1268. x Praenomen Vel. in aliis titulis in Etruria repertis occurrit (cfr. I 2 , p. 808). 1269. * Damocra ultimis tribus litteris contignatis, (Damocras scriptum fuisse contendit Faccenna); ipse nihil impedire puto quin scriptum fuerit Damocrates ultimis sex litteris contignatis. 2 Damocratem saxum excidisse,

XXV.

VARIA, 1267-1270

365

1270. Corona quadrata basis, in qua erat statua aenea, reperta Deli (I a , 2651; Inscript. de Dilos, 1802). in parte anteriore: [KotvTov TuXXtov ]7rov KOLVTOU utov1, | [K6tvro<; TuXX]to<; ['Hpa]xXecova xat K6tvro<; | TuXXtoc; *AXeJ;av§po<; xai, KotvToc; TuXXto^ | 'ApiCTTapxo<; ol KotVrou T6V eaurcov 7raTpcova | 5 apsTTJs Svexev xal xaXoxaya&tat; TTJ<; et^ eauTOuc;. in parte dextra: [Q.TuUium Q.f. - -purri] \ Q.Tullius Q. I. A[ristarchus]j | Q.Tullius Q.l. Ale[xander], | Q.Tullius Q.l. He[racleo p]atro[num] | 5 suom honoris et be{nef]ici cau[sa]. quo facilius moenia arci imposita defenderentur, recte, puto, Faccenna existimat. 1270. l K6IVTO<; T6XXio<; KolVrou nominatur inter Apolloniastas circa a. 125 (Inscript. de Delos, 1730), Q.Tullius Q.f. defigitur in tabella n. 1150. *'HpaxXfcov TuXXioc KotVrou inter Competaliaatas a. 98/97 (Inscript. de DOos, 1761 = Syll*, 727).

XXVI. ADDITAMENTA

1271. Cippus ex lapide Albano (0,33 x 0,19 0,25 x 0,17 - 0,19) instar pyramidis supra truncae inventus a. 1958 eodem loco quo nn. 10-12, scilicet in praedio Tor Tignosa-, titulus autem eadem fere aetate alia manu minus accurate cippo minori incisus est. Adservatur Eomae in museo nationali Eomano (M.Guarducci, Bull. com. LXXVI, 195658, App. p. 3 88. cum imaginibus phot. et del. et diligentissiino commentario; Ann. Spigr. 1960, n. 138; tractavit St.Weinstock, Journ. Rom. St. L, 1960, p. 114 ss.).

Lare Aineia. 1271. Ex novo titulo patet Aeneam iam antiquissima aetate pro heroe (Lar Graece vertitur heros, cfr. ex. gr. Aug., Res gest. 19, 2 et app. 2; cfr. autem in titulis imperatoriae aetatis Silvano Lari agresti VI, 646 = 3570 et Martis et Pacis Lari X I I I , 8007 = D. 1195) cultum esse atque eodem fere loco quo Livius (I 6, 2; cfr. Solin. 2, 15) tradit eum super Numicum fluvium situm esse Iovemque Indigetem appellatum esse et Dionysius (I 64, 5) Latinos ei heroum exstruxisse cum titulo ftaTpos #eou X#ovtou, hq 7roxajioG NojjtLxfou pEU(ia 8t£7rct (cfr. etiam Strab. V 3, 5 p. 232); eodem loco fuisse sacra principia (sacra principiorum solverunt Holzer, Wiener Studien XXXIV, 1912, p. 354 et A.Alfoldi, Die trojanischen Urahnen der Romer, 1957, p. 46 not. 124, sed cfr. St. Weinstock, Journ. Rom. St. XLIX, 1959, p . 171) p(opuli) R(omani) Quirit(ium) nominisque Latini, quai apud Laurentis (scil. Lavinii) coluntur (X, 797; D. 5004) suspicata eat Guarducci. De cultu Aeneae Lavinii tributo C.Koch, Gestirnverehrung im alten Italien, 1939, p. 101, Alfoldi 1. 1. p. 19 88., E. Vetter, Indogermanische Forschungen 24. Inscriptionea latinae, U.

370

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1271 a. Lamina aenea (0,29x0,05x0,001-0,005) clavis, quorum quinque foramina exstant, ad donarium olim affixa, reperta a. 1958 effossionibus a F.Castagnoli et L.Cozza factis in loco qui dicitur Madonnetta agri Lavinatis in delubro antiquissimo, ubi praeter alia tredecim arae eruderatae sunt. Scriptura a dextra ad sinistram derecta est. Adservatur ad tempus in museo nationali Romano. Alterius similis laminae vestigia servat basicula ibidem effossa. Haud longe a. 1949 prodiit n. 509, ubi vide (F.Castagnoli, Studi e materiali di storia delle religioni XXX, 1959, p. 109 ss. cum imaginibus phot. et del. et amplissimo commentario; tractaverunt St.Weinstock, Journ. Eom. St. L, 1960, p. 112 ss., R.Bloch, Eev. Philol. XXXIV, 1960, p. 186 ss.; cfr. Bulletin de la societe des antiquaires de France 1959, p. 282 s., V.Pisani, Paideia XV, 1960, p. 241 s.). Castorei Podlouqueique1

\ qurois2.

LXII, 1955-56, p. 19 ss. — An in altero versu fuerit littera D, quam Guarducci solvit d(onum), mihi valde incertum. — Saec. IV/III. 1271 a. x De forma Podlouquei amplius disseruerunt Castagnoli, Weinstock, Bloch, Pisani; ue infra versum scriptum est; coniunctio que vel et inter nomina Castoris et Pollucis in titulis Latinis plerumque deest. 2 quroi Castor Polluxque simpliciter appellantur; Persephonem a Graecis x6p7) vocatam ease inter omnes constat. De significatione huius vocis R.Schilling, Hommages a G.Dumizil (Coll. Latomus XLV, 1960), p. 178. Dioacuris tituli dedicati sunt Sulmone ut Ioveis puclois (Vetter, n. 202), Marruvii ut [I]ovie8 pucle[8] (Vetter, n. 224), Tarquiniis ut Tina8 cliniiaras (rallottino, Testimonia ling. Etruscaet 156). — Ex formis litterarum, quae similes sunt litteris cippi antiquissimi fori Romani n. 3 et cippi Tiburtini

XXVI. ADDITAMENTA, 1271a-1271c

371

1271 b. Pars superior stelae cum tympano ex marmore Thasio (0,226 x 0,225 x 0,074), a dextra imminuta, reperta a. 1951 in insula Samothracia in effossionibus factis ab Archaeological Research Fund of New York University (K.Lehmann, Hesperia XXII, 1953, p. 12 sq. cum im. phot., tab. 6d). L.CornuficiOj Sex. P[ompeid\l \ co(n)s(ulibu8)2 a.d. XII k(alendas) Iul(ias) | mystae pii | M. [E]ru[ti\us* M.l. Philo, | 5 [- - -] M.l. Pamphilus I [- " -]• 1271 c. Tabula ex lapide calcario reperta a. 1960 in vico Carpineto della Nora in agro, puto, Aufidenatium, viginti quinque fere chiliometris a Teate Marrucinorum occidentem versus. Adservatur Teate Marrucinorum (Chieti) in museo. Officiose mecum communicavit V.Oianfarani, praefectus antiquitatum, qui proximo editurus est in Not. scavi. [I\ovei Victorei decem \ paagorum1 restituendum | coiraverunt heisce: \ T.Pompullius L.f., V.Avidius V.f., |6 L.Peticius V.f., V.Firvius Tit. f.2. n. 5, titulum inter saec. VI et V scriptum esse recte putat Castaffnoli. Idem statuit titulum ostendere cultum Castoris Pollucisque non ex Etruria, ut vulgo existimatur, sed e Magna Graecia recta via in Latium venisse. 1271 b. x Sext[o Ponvpeio] haud recte Lehmann. 2 A. 35. 8 Sic ego dubitans ex imagine photographica. Ru[tUi]u8 Lehmann, quod lapis admittere non videtur. 1271 c. Iuppiter Oompages est in titulo n. 719, Iup~ piter Paganus m titulo Asisinate XI, 5375 = D. 3039). 2 Magistri esse videntur pagi vel vici. — Saec. I.

372

INSCUIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1272. Signum aeneum, repertum a. 1502 in monte S.Helenae, nunc Magdalensberg, in Carinthia, iuvenis manum sinistram in bipenni tenentis, in cuius dextra coxa titulus incisus fuit. Prope adstabat clipeus in margine item titulo ornatus. Signum et clipeus, quorum imaginem Apianus, Inscriptiones sacrosanctae vetustatis, 1534, nobis reliquit, iam pridem desiderantur (III, 4815; E.v.Schneider, Die Erzstatue vom Helenenberge, 1893; nuper luculentissime disseruit K.Egger, Anzeiger der osterr. Akad. 1956, n. 4, p . 53 ss., amplius Carinthia I, CXLVIII, 1956, p. 167 88. cum imagine ex Apiano repetita; Ann. epigr. 1957, n. 16). in coxa: A.Poblicius D.l. Antioc(us)1, Barbius2 Q., P.l. Tiber(inus).

\ Ti.

Vindili /., in clipeo: M(arti)3 Oallicinus L.Barbius L.l. Philotaerus pr^ocurator**.), Craxsantus Barbi P.s. 1273. Conus truncatus ex lapide calcario, cuius in sumraa parte est foraraen arcae recipiendae 1272. a Idem libertus dedicavit titulum Veicae Noriceiae (n. 268) eodem fortasse loco repertum. 2 Barbii, gens Aquileia oriunda notissima quae hic quoque, ut per totum Illyricum, mercaturam fecisse videtur (cfr. S.Panciera, Vita 3 economica di Aquileia in etd romanaf 1957, p. 94 88.). M(arti) solvit Egger hoc nomine appellatum e88e ratus deum indigenam bellicum Latobium, Marnogium, Toutam etc. varie cognominatum. — Titulum extremo decennio septimi ab Urbe condita saeculi tribuit Mommsen (apud Schneider, p. 18 es.), quam aetatem defendit Egger. Titulus autem in I 2 receptus non est.

XXVI. ADDITAMENTA, 1272-1274a

373

destinatum, repertus in vico Ferentillo agri, ut videtur, Interamnatium Nahartium, ubi vidit De Eossietadhuc exstat (I2, 2104; XI, 4988). P.Crastinus P.f. Paulus, \ C.Tittienus Q.f. Macer \ tesaurum1 f(aciendum) c(uraverunt). 1274. Fragmentum Privernatis lapidis (intellegi videtur lapis Albanus), quod unus Sirmond loco non indicato rettulit (I2, 17; VI, 1280). Appios consol. 1274 a. Sarcophagus ex lapide qui dicitur palombino inventus paucis ante annis Eomae in via Cristoforo Cohmbo. Exstat in Palatio Conservatorum (T.E.S. Broughton, Supplement to the Magistrates of the Roman Republic, 1960, p. 19 s.). P.CorneliusP.f. Scapula pont(ifex) mcuc(imus). 1278.

x

De thesauris cfr. n. 49.

1274. Denorainatio Appios a consuetudine recedit, Bed reminiscere a Polybio aliisque Graecis scriptoribus magistratus Komanorum nonnumquam solo praenomine significari. Propter desinentiam o« ad Appium Claudium quendam consulem ante Hannibalicum bellum rettulit Mommsen (Garrucci praetulit consulem a. 212). De consonante geminata vide ad n. 1277. 1274 a. Homo ex hoc uno titulo adhuc notus. Contra id quod olim cogitavi, Corneliis etiam cognomen Scapulam fuisse nunc certum fit (cfr. I. I. X I I I , 1 p. 104 ad a. 362 et J.Suolahti, Eranos 1953, p. 143 ss.). — Saec. III.

374

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

1275. Parvus lapis marmoreus (0,105 x 0,13) repertus in vico Kurbes, ubi fuit Carpis, nunc Tunete in museo. Descripsit A.Merlin (VIII, 24101 a; D. 9367). D.Laeliu8 D.f. | Balbus q(uaestor) pro | pr(aetore)1 assa, destrictar(ium)2 | sdlariumque faciundu(m) coerav(it). 1275 a. Titulus in rupe excisus et scalpro levigatus in loco qui dicitur Triponzo propter viam antiquam quae a Spoletio Nursiam ducebat (viam commemorat Suet., Vesp. 1). Ibidem adhuc exstat. Eecognovit Mommsen (I 2 , 832; IX, 4541). C.Pomponius C.f., \ L.Octavius Cn.f.1 \ q(uaestores)2 | d(e) s(enatus) s(ententia). 1276. Tabula ex marmore domestico (0,27 x 0,315 x 0,048) inventa Thabracae (nunc Tabarka) antiquae Numidiae. TJbi nunc adservetur, non traditur (J.Guey, Bulletin SocidU nationale des antiquaires de France 1957, p. 186 cum im. phot. tab. 1275. x Est D.Laelius qui, cum una cum Q.Cornificio vel sub eo veteri provinciae Africae praeesset, a. 42 simul cum eodem a T.Sextio proconsule Numidiae victus periit (Dio XLVIII 21; Appian., Bell. civ. 2 IV 53 ss.; cfr. Munzer, R E XII, 1, 1924, col. 411 ss.). Assa sudatoria occurrit etiam apud Ciceronem, Ad Quint. fr. III 1, 2, de8trictarium habes in titulo Pompeiano n. 648. 1275 a. l Idem esse putatur qui consul fuit a. 75. Quaestores fecisse non Nursinos, sed urbanos statuit Mommsen. 1

XXVI. ADDITAMENTA, 1275-1277

375

XV, 1, unde Ann. ipigr. 1959, n. 77, et idem Guey cum A.Pernette, Karthago I X , 1958, p. 81 88. item cum im. phot.). M.Lepido imp(eratori) \ teri(ium), pont(ifici) max(imo), | (trium)vir(o) r(ei) p(ublicae) c(onstituendae) bis, co(n)s(uli) | iter(um), patrono, \ ex d(ecurionum) d(ecreto).

1277. Magnus cippus ex lapide calcario domestico (1,50 x 0,46 x 0,33) in duas partes fractus, a sinistra et in angulo inferiore dextro imminutus, inventus a. 1954 loco qui dicitur Zuccarone paucis chiliometris a Corleone orientem versus. Exstat Corleone in villa baronis Valenti (A.Di Vita, Ko1276. M.Aemilium Lepidum imperatorem tertium fuisse nunc primum accepimus. Imperator autem primum factus est a. 47, quo triumphavit (Dio XLIII 1, 2), imperatorem iterum se ipse dlcit in epistulis quas d. 22 et 30 Mai a. 43 ad Ciceronem scripsit (Cic, Ad fam. X 34, 35, cfr. Cic, Phil. XIII 4, 7; iterum triumphavit d. 31 D e c 43). Pontifex maxiraus Caesare mortuo furto creatus est a. 44. Fastis Colotianis auctoribus (I*, p. 64, n. VII; I.I., XIII, 1 n. 18) triumvir rei publicae constituendae primum in quinquennium factus est ex d. 27 Nov. 43 ad. d. 31 D e c 38, iterum ab autumno anni 37 (Appian., Bell. civ. V 95, 398; Dio XLVIII 54, 6). Consul primum a. 46, iterum a. 42, Africam, quam ab a. 40 rexerat, Lepidus reliquit kalendis Iuliis a. 36 (Appian., Bell. civ. V 98, 406) vel circa eum diem, unde titulus positus e8se videtur ab autumno a. 37 ad mensem Septembrem a. 36, quo mense Lepidus magistratu exutus est. Ex locutione decurionum decreto Thabracam iam triumvirali aetate municipium vel coloniam, ut posteriore aetate fuit, fuisse Guey collegit; Plinius (Nat. hist. V 22) oppidum civium Romanorum dicit.

376

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

kalos I, 1955, p. 10 es. cum ira. phot. et del. et amplissimo commentario; Ann. epigr. 1957, n. 172). [CAA]urelius

\ [£.?/.] CoUas \ [c]onsol. \

LVII.

1277. Miliarium ex antiquissimis quae habemus a plerisque forma diversum (sed cfr. n. 453) ad viam Agrigento ad Panhomum pertinet; milia autem ab Agrigento numerantur. Di Vita C.Aurelio Cottae tribuit, qui consul a. 252 et 248 utroque magistratu in Sicilia bellum contra Poenos administravit. Nec tamen, etsi huic Cottae miliarium tribuas, mihi constat quod Di Vita pro certo habuit miliarium ad priorem Cottae consulatum referendum esse. Iteratio enim consulatus hac aetate omitti consuevit (cfr. ad n. 325; in n. 295 M.Marcellus, qui a. 222, 215, 214 consulatum gesserat, a. 211 vel paulo post consulem nude se ipse dicit; cfr. etiam n. 218). In cognomine Oottas (cfr. n. 1237) admirationem facit et desinentia Graeca as (animadverte autem miliarium in regione Graeca positum esse) et consonans geminata, quam consuetudinem Festus (p. 374 L.) Ennium poetam (239-169) induxisse tradit. Ante hoc miliarium inventum geminatio in titulo n. 295 a. 211 primum occurrere videbatur (cfr. Indices X I I I 1 B). His et aliis difficultatibus permotus nescio an miliarium aetatis paulo recentioris sit. Amplius disserui in Hommage8 d A.Grenier (Coll. Latomus LIV, 1962), p. 499 ss.

XXVII. ADDENDA ET COEEIGENDA AD TITULOS IN PEIOEE FASCICULO EDITOS

3. G.Dum6zil (Recherches de Science religieuse X X I X , 1952, p. 17 ss. et Rev. £t. Lat. XXXVI, 1958, p. 109 88.) profectus ex loco Ciceronis (De divin. II 36, 77: Huic simile est quod nos augures praecipimus, ne iuges auspicium obveniat, ut iumenta iubeant diiungere) inscriptionem rettulit ad artis auguralis praeceptum atque ad iuges auspicium monuitque hoc praeceptum adhibendum fuisse prope illum ipsum locum ubi inscriptio prostitisset nec longe a Sacra Via per quam augures ex Arce profecti solent inaugurare (Varro, De ling. Lat. V 47) et ab loco ubi vicus Iugarius Sacrarn Viam intercidebat (cfr. etiam G.Cozzo, II luogo primitivo di Roma, 1936, p. 121 et I.Lugli, Roma antica. II centro monumentale, 1946, p. 78). Ex ea sententia supplevit interpretatusque est: qui hu[nc lapidem] vel qui hu[ic lapidi]; . . . [ex\ vel [de iug]o vel [subiugi]o vel [iugari]o iumenta capia[t]; . . . m ite[r] rit[e]; [. . ,]m qui (velcui) alvo nequ[. . .]; [. . . auspici]o iusto(*i)liquido. Cfr. etiam Dum^zil, Rev. fit. Lat. XXXVII, 1959, p. 101 s. Nuperrime aliter interpretatus est I.B.Pighi, Studi in onore di L.Castiglioni II, 1960, p. 733 ss. Vide etiam B.Bloch, Les origines de Rome, 1959, p. 25. 2. De interpretatione videas nunc etiam Ae.Peruzzi, Parola del Passato, fasc. LXII, 1958, p. 328 ss.

380

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

9. Ad 15 Sept. pro c(omitialis) supple n(efastus), ad 6 Nov. pro c(omitialis) f(astus). Pro Agon(ia) (cfr. ad 21 Mai et 11 Dec.) nunc solvere malo Agon(alia). 16. Est unus cippus; quinque extremae litterae sunt in latere contiguo. 20. Solve Deiv(eis) No[v]esede(bus). At Ae.Vetter, qui de diis Novensidibus amplissime disseruit (Indogerm. Forschungen LXII, 1955-56, p. 1 ss.), ratus eos novem deos inferos fuisse, habet pro nominativo, ut nn. 16 et 191. 37. Nihil a dextra periit. Vel parum probo, potius esse videtur V., L.l. 41. IG XIV, 608; D. 1874; (in coinmentario) aram aeneam. 44. Est stele in artius se contrahens. In v. 2 scriptum est Angitie, in 3 donum. 45. (in commentario) I 2 , 383 est nunc n. 593, I 2 , 1496 n. 683. 52. D. 4047. 53. Dele I I I , 14203, 7. 56. VI, 59 = 30688. 57. (in commentario) I 2 , 1794 est nunc n. 621. 60. (in commentario) I 2 , 1513 est nunc n. 573. 63. D. 3350. 77. (in commentario) I 2 , 395 est nunc n. 553.

XXVII. ADDENDA ET CORRIGENDA, 9-143

381

88. Est frons aediculae nunc in museo oppidi Avezzano exstans. 93 a. Rev. Philol. 1953. 93 b. (in commentario) Basicula inscripta Feronia, liberae rei publicae aetatis, I.F.Susini auctore, prodiit in oppido Bagnacavallo Aemiliae (Fasti archeologici VIII, 1953, p. 264, n. 3608). 100. Dele D. 3142. 103. Lege cisiariei et Tosenianus

L.l.Licin(ius).

106 d. Lege colegium vitico[l(arum)]. Becte de viticolis iam Gullini cogitaverat. 107. Lege [Alexal]nder Plautius L.,M.s. Basis exstat Praeneste in museo delubri Fortunae. 109. Titulum Dessau descripsit Praeneste. 115. Bst Fougno. 119. Post Bull. com. LXXI, 1943-45, adde: p. 61. 122. Dele cfr. p. 833. 124. D. 16. 125. (in commentario) Dele Herculi

Invicto.

127. VI, 304 = 30733. 132. Scribendum erat ede(m). 134. D. 3412. 143. Imago photographica lectionem a Vetter datam confirmat. Exstat vestigium praenominis L. alterius tituli graphio additi.

382

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

161. Est etiam VI, 357. 162. D. 9230. 163. D. 9230 a. 165. Tres primi versus scripti sunt a summo deorsum, quartus autem per latitudinem lapidis. 170. Ritschl, tab. LXII. 181. Philoromaeus]. 184. (in commentario) I 2 , 1620 est nunc n. 561. 185. v. 12 [- - -]* L.l. 186. D. 3038. 194. v. 1. Ex iraagine photographica visa extremam litteram cognominis M.Granii M.l. esse S prorsus nego; mihi quidem, licet Roussel non admittat, potius videtur K. 195. V, 2799 cfr. p. 1073. Titulus inscriptus est columnae altae 1,12, diam. 0,52. 197. Solve Lar(ibus). Ex imagine photographica videtur esse imperatoriae aetatis. 204. Solve No(vius) Ofalius No(vi) /. Tabellam, quae fuit Vindobonae in collectione Trau, nunc collectione illa divendita latere officiose me docuerunt A.Betz et R.Noll. 206. (in commentario) I 2 , 2291 est nunc n. 629. 207. Est v. 1 [L]aetili[us - /.], v. 3 [probavit]. 209. v. 1 Anton(io).

XXVII. ADDENDA ET CORRIGENDA, 161-292

383

213. IG XII, 8, p. 39. 214. v. 8. Scriptum est MYZTAE. 227. Basis anaglyphis ornata exstat in museo oppidi Avezzano. 232. I 2 , 383 est nunc n. 593. 233. Periisse videtur, ut mecum B.Gabri6evic officiose communicavit. 235. D.3125. 242. Kunc desideratur. 243. I.I., X, 4, n. 303. 245. Mensurae sunt 0,083 x 0,157 x 0,14. Blinkenberg legit v. 1 [L]u(cius) M(a)r(aei) f. Oli[os]y sed cfr. Ph.Cassola, Parola del Passato, fasc. LXXTV, 1960, p. 385, qui de hoc titulo amplius tractavit. Praenomen patris inter praenomen et nomen filii interponitur, ut in tabulis Eugubinis V A 3 et 16 T.T.Kastruciie, id est T.Castrucii T.(f.) et K.T.Cluviier, id est C.Cluvii T. (/.); cfr. comm. ad n. 550. 249. Titulus ut novus pessime editus est in Monumenti antichi XLIV, 1958, col. 177. 253. Salutei | sacrum. 257. D. 4890. 279. (in commentario) Cn. pro C. 286. Solve Pac(ios). 292. Litterae sunt imperatoriae aetatis.

384

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

299. (in commentario) Pro lapidem lege lapides, pro devolutum devolutos. 300. D. 5396. 303. Praenomen est Petro. Solve 8ein[qom]. 305. Vetter, n. 277, 3 ; (in commentario) I 2 , 1711 est nunc n. 620. 307. (in commentario) 1941 pertinet ad versum superiorem. 309. (in commentario) a. 298 pro a. 259. 310. Pro VI, 1256 lege VI, 1286. R[omai], quod Ritschl propo8uit, pro R[omane] praefert, nisus Livio X X I X 11, 6 qui vir optimus Romae esset, A.Traina, Convivium 1958, p. 504. 311. v. 3. fama virtusque 316. Buecheler, 958. 319. D. 65. 320. (in commentario) I 2 , 614 est n. 514. 330, 331. Recte, id quod iam constabat (cfr. I 2 ad n. 616), J.Navascues animadvertit litteras tituli Italicensis n. 331 esse recentioris aetatis, ipse idem sensi de titulo Parmensi n. 330. 335. V, 39* et 8270, I. I., X I I I 3 n. 90 et X 4 n. 317. 337. (in commentario) I 2 , 584 est n. 517. Eidem Minucio Rufo EopcoTratcov 73 TCOXK; dedicavit titulum Graecum iisdem fere verbis concep-

XXVII. ADDENDA ET CORRIGENDA, 299-394

385

tum (S.Kongeas, 'EXXTqvtxa V, 1932, p. 5 88., cfr. Rev. £t. Gr. XLVII, 1934, Bull. ipigr. p. 230). 341. III, 6778; IGR I I I , 255. C.Rubrio C.f. in senatus consulto Adramytteno, vel potius de agro Pergameno, quod a. 129 tribuendum est, ad8cribitur tribus IIo7r[Xi]X[a in exetnplari A I G R I V 262, at IIoi>7ce[va in exemplari B (A.Passerini, Athenaeum, n. s. XV, 1937, p. 252 88., cfr. L.R.Taylor, The Voting Districts of the Roman Republic, 1960, p. 170 ss.). 364. Cum ex litteris tum ex ornamentis persuasum nunc habeo titulum esse imperatoriae aetatis ineuntis, ut iam Bormann statuerat. 369. D. 866. 374. Ut ex imagine photographica apparet, quam comitate Ioh. Colonna habui, in extremo v. 3 nihil praeter negotia scriptum fuit. 376. I I I , 532 = 7265. 386. Titulus est servi cuiusdem Plautii Hypsaei. In v. 4 supple [fili]o. 387. Est basis ex lapide calcario (0,77 x 0,63 x 0,22). cives Romani, Panhormi qui. Vidi Tarricinae in museo a. 1960. 393. Epistylium ex lapide calcario (0,45 x 3 x 0,30) adhuc exstat in iisdem aedibus (nunc Pretura), ubi vidit Mommsen. Ipse vidi a. 1960. 394. VIII, 979 = 24099. 25. Inscriptiones

latinae,

II.

386

INSCBIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

397. Prodiit Eomae (cfr. VI, p. 2353). 401. (in comxnentario) cognomen pro cognomine. 409. Imagines photographicas tituli ipsius et ectypi chartacei ediderunt A.E. et J.S.Gordon, Album of Bated Latin Inscriptions I, 1958, tab. 4. 417. Nunc exstat, ut mecum officiose communicavit B.GabriSevic, Sarajevo in museo Zemaljski (Patsch, Bosnien und Herzegovina in rom. Zeit, 1911, p. 12 cum im. phot.). 430. X, cfr. p. 998. Tegula inventa est re vera Circeis, nec tamen ad statum eius civitatis respicit. Duo enim exemplaria eiusdem tegulae prodierunt, ut O.Onorato me certiorem fecit, Pompeis, tertium nescio ubi inventum adservatur in museo Neapolitano. Apparet igitur, ut Onorato intellexit, Domitium Calvinum colonis coloniae cuiusdam figlinas dono dedisse, ex quibus incolae propinquarum civitatium tegulas sibi comparaverunt. 443. D. 905. 452. Alta 0,87, diam. 0,60. (in commentario) I 2 , 2197 est nunc n. 487 a. 453. Tabula lata est superius 0,68, inferius 0,18. In fine v. 1 / periit. 454. D. 23. 454a. Nunc delata in museum Kegiense. 456. [Ae]uxio<;.

XXVII. ADDENDA ET CORRIGENDA, 397-500

387

463. D. 5802. 464. v. 20 8i]ng. I 2 . 467. D. 24. 473. D. 25. (in commentariis). Anno 129 tribuit Ae.Gabba, Appiano e la storia della guerra sociale, 1956, p. 52, not. 7. Rocca San Felice ex titulis 598-600 videtur fuisse potius agri Frigentani. Ad oppidum MonteUa, agri, puto, Aeclanensis vel Frigentani, prodiit alia columna, cuius in vertice exstat inscriptio d(ecumanu8) III, k(ardo) II (F.Scandone, VaUa valle del Galore I, 1911, p. 158). 474. D. 26. 476. D. 28. 476. D. 5944, 5944 a. 477. Altus 0,72, diam. 1,03. D. 5945; Bitschl, tab. LV. (in commentario) I 2 , 23 est nunc n. 1064. 478. Mensuras mecum officiose communicavit Ian. Pesce: 0,87 X 0,575-0,69 X 0,1-0,19. 483. D. 5943 b. 486. Est poplicam. Adde mensuras quas mecum communicavit F.Grosso: 0,58 x 0,30 X 0,022. 489. 0,71 X 0,54 X 0,14. 492. I.I., X, 4, n. 309. 500. D. 2488.

388

INSCRIPTIONES LATINAE LIBERAE REI PUBLICAE

602. Est columella ex marmore Hymettio (0,095, diam. 0,27) effossa a. 1872 in Ceramico (cfr. npaxTtxa TYJS apxaioXoytxY]^ 'ETaipta<; 1873, p. 19 ss.). Nunc adservatur Athenis in museo Ceramici. Descripsit meo iussu I.Colonna discipulus, qui imagines photographicas mihi misit. Lapicida idem signum pro C et G incidit, unde praeter cal. habemus lecio, Mac, lecione.

INDICES

Schedulafl, qnibns ad lndioes oomponendos usus sum, offlcioee collegerunt prioris fascicull omnis Fulvius Grosso, alterius idem Grosso, Maria Capozza, Iosephns Oddone, Silvius Panoiera, Francus Sartori. add. nnmeris adpositnm relegat ad ADDENDA ET OORRIGENDA.

I. NOMINA GENTILICIA Nominlbus homlnum ingenuorum et libertinorum adscripsi honorem vel artem vel offlolum, quo quis in titulo functus esse dioltur; locus addltur, sl diversus est ab Urbe. Mulieree duobus nomlnlbua praeditae sub utroque nomlne recensentur.

L.Abbius L.l. Pile(mo) [magister] colegi Tarricinae 764 Menopil(us) Abi L.s. 1003 Pola Abelesis 955 (Abelese dat.) C.Abur(ius) Ilv(lr) faciendus Pompeia 1127 C.Abuttius L.f. Laco aid(ilis) sen(ator) cop(tatus), pont(ifex) f augur Anagniac 533 Troilus Aoeron(i) M.s. 739 Salvius Aoerrati ( - s . ) 741 Philargur(u8) Acerrat(i) Q.s. 733 [.]h[.]rio Acerratl Q.s. 733 Anteros Aclll (servus) 1041 C.Acilius M.f. aid(ilis) Formiis 596 L.Acilius L.f. aedllis Pompeis 649 T.Acili(us) T.f. Vel(ina) 515 T.Acilius L.l. 829 M: Acl[li(us) Balbus] cos. a. 150 8 MrAcili(us) B[a]lbus cos. a.114 8 M.Acilius M.f. Caninus q(uaestor) urb(anus) 435 MIAcilius C.f. (Glabrio) oos. a. 191 321a M.'[Acili(us) G]labrio cos. suff. a. 154 8 M!Acilius (Glabrio) cos. a. 67 589, 911 M!Achi(liUB) 1156 Philargrurus Aconi (servua) 1049 Q.Acorenus Q.l. Alexsander mysta pius 214 C.Actius C.f. [i]udex Spo(letinus) 668; v. Attius

L.Acuti(us) 843 L.Aqutius d(uum)v(ir) facitndus Pompeis 1128 L.Aebu[rni]us [-] f. decurio Brundisii 558 C.Aebutius C.f. Gareria) vel Fal(erna) aedilis Orumenti 607 D.Aebutl(us) D.f.Cor(nelia) (trib. m « . f ) 515 L.Aebuti(us) L.f. Men(enia) (trib. mil.1) 515 Heliodorus Aebut(i) L.s. 729 MrAebuti(us) M! f. Pol(lia) 515 Aebutia L.l. 919 L.Aebuti(us) Sex.f. Vot(uria) Frugl 919 Sabda Aeflci M.[s.] 735 Seleucus Aeflcl M.s. 732 Ser.Aefolan(us) [• f.] 117 L.Aeli(us) 873 Sex.Aelius Sex.f. 562 Protus Aefmili -] s. 104 [- Ae]milius Q.f. Pal(atina) (trib. mil.1) 515 A.Aemi(lius) Aemi(liae) [1.] mag(ieter) coOtgii Puteolis 231 L.Aimllius L.f. praitor 251 Sex.Aemi(lms) 874 Sex.Aemilius Sex.l. Baro frumentar(ius) 786a Q.Aemilius Diophantus 828 M.'Aem(ilius) Lep(idus) cos. a. 66 1157 MILepidus 211, 1158

392

INDICES

M.Aemilius M.f. M.n. Lepidus cos. a. 187 450 M.Aemilius M.f. (idemf) 451 M.Aemill(uB) Le[pidus] cos. a. 158 8 M.A[e]miIi(us) Lepid(us) cos. a. 137 8 M.Aemili(us)Lepidus«».a.i25 8 [M.Aemilius Q.f. M.n. Lepidus] cos. a. 78 513 M.Aemilius Lepidus 762 M.Lepid(us) 1123 M.Aemilius (Lepidus) cos. a. 46 763, 1059, 1060 M.Lepidus 1058 M.Lepidus cos. (II) a. 42 1062 M.Lepidus imp. tert., pont. m a i . , Illvir r.p.c. bis, cos. itor., patronus Thabracae 1276 Q.(Aemiiiu8) M!f. Lepidus cos. a. 21 379 L.Aem[il]ius L.f. Paullus co[s. II] (a. 168), cens., augur 392 L.Aimilius L.f. inperator 323, inpeirator 514 L.Aimilius L.f. praitor 251 ? L.Aem(ilius) (Paullus) cos. a. 50 1053, 1164, 1165? L.Paullus 1054 M.Aemili(us) Scaurus cos. a. 115 8, [cens.] a. 109 8 [MJAemiliusJ Scaurus pr(aetor) pro cos. 393 M.Aesqullius Paq.f. Ruf(us) 674 C.Afledius C.f. Sexsti(anus) aedilis Fundis 604 Orfeus Aflni(orum) L., C.s. 200 Bacchus Aflni L.s. 200 L.Afr[a]nius A.f. cos. a. 60 385 L.Afr(anius) 1031-1033 Cn.Afrelus maylster Urbe Vetere 1268 Philod(amus) Agil(i) Q.s. 1259 Agrato Agrini (servus) 1256 Cn.Agrius Cn.f. Pollio IHIvir iour(e) deic(undo) Aquini 544 Agria Sueia N.f. sacerdos Cerer(us) et Venerus Casini 63 Q.,A.Aidicio(s) Q.f. aidile(s) Lanuvii 130a

L.Aionus L.f. 508 T.Aienus V. f. Med(- - -) mag(ister) pagri Fnrfensis 605 A.Aigius C.f. aid(ilis) Arpini 546 Demetrius Aka(ni) Sex.s. 738 L.Albanius K.f. 36 M.Albani(o8) L.f. quaietor Firmi Piceni 593 Philonicus Albani (servus) 1051 Nicomac(us) Albi M.s. 228 Acastus Albi Q.s. 992 Pilemo Aioidi L.s. 778 M.Alfldius M.l. Sota mag(ister) Campanus 720 HAlfldiue C.f. Strab(o) magoster Campanus 722 V.Alfleno(s) Po(bli) f. 578 C.Alflus A.f. Cainnia natus 904 Q.Alflus S[ex. f.] decurio Brundisii 558 L., L. Alfleis L.l. Hilarus et Prothumus 940 L.Alflus C.,L.l. l>rothum(u8) 940 Philog-en(es) Alfl (servus) 1061 Alfla (Gaiae) 1. Flora mag(istra) coUeaii Mintumis 737 Alexand(er) Aien(i) C.s. 740 Gorgfia Alleni C.s. 730 Nicolavos Allen(i) C.s. 739 Salvius Alleni C.s. 732 Allenia C.l. Psycar(ium) (mag:i8tra) coUegii Minturnis 725 A.Allienus 396 M.Allius P.f. q(uaestor) Aquileiae 535 P.Allius M.f. praef(ectus) Frioento 600 Prepon Alleius M.s. - Ilpirrojv "AAXto? Madpxou 194 Sex.Allius Q.l. Sextue (magrister) Campanus 723 a Amatia Q.f. Maxim(a) 230 L.Ambeivius L.f. Paetus 927 a L.Amio(s) N.f. q(uaestor) Beneventi 554 T.Ammaus P.f. Nerva aed(ilis) pagi Superaequi 671 D.Ampius Q.l. - Atxfxo; "AjxTTIOC; Kotvxou magister coUegii Deli 760

I. NOMINA GENTILICIA Salvius Ampudi [- 8.] 736 Q.Ampudi(us) Q.f. Aim(ilia) 515 C.An[- - - praijtor incerto loco 184 Pac(ioe) Anaiedio(s) St(ati) (f.) queistor vid Supinatis 286*1*1 • L.Anavis L.f. 875 Q.Anchari(ufl) C.f. Pol(lia) Narbones(is) eques 498 viniae Anchariorum 487 N.Andripius N.f. 1146 [ An]ici L.B. 107a [-] AniciuB P.l. mag(ister) collegii Tusculi 59 L.Anicio(s) 844 L.Anici(us) 1219 [S.Anicius M., vel M! f. vel 1.] 5>r6pi[o<;] 'Avtxioc M[adpxou vel M[av(ot>] ma[gl8ter] coUegii CEpptaurrfa) Deli 747 V.Anicio(s) V.f. 845 Anicia Serto(ris) f. 846 Maio(s) Anicia C.f. 846 a M.Ani[ciua - - -] n[ ] magr(ister) conlegii Praeneste 104 a

M.Aniciua L.f.

Baago aedilia

Praeneste 651 [-] Anicius C.l. Stepan(us) magr(ister) coUegii Praeneste 105 a P.Aninius C.f. Ilv(ir) i(ure) d(icundo) Pompeis 648 Annaleni 153 P.Annaeus Q.l. Epic(adus) 206; q(uaestor) vici Naronae 629 C.Annae(ufl) C.l. Pal(atina) Quinctio 952 T.Annaeus Sex.f. Trhaso (!) [IJIvir [quin]q[ue]nnalis Crotone 575 Q.Annaius Q.l. Torravlus mag(lster) vici Nauporti 34 M.Annaus Q.f. IHIvir I(ure) d(icundo) quinq(uennalis) AquUeiae 538 C.Annius T.f. Interamna 541 L.Annius L.f. f(iliua) [magister] Campanus 716 M.Annius L.f. magr(ister) Campanua 712 P.Annius M.f. pr(aefectusl) AguUeioe 539

393

P.Annius Q.f. q(uaestor) Aquileiae 539 T.Annius T.f. pr(aetor) 454 a T.Anni(us) T.f. Ouf(ontina) (trib. miU) 515 Annia An(ni) f. 525 Cacilla Ania 876 Q.Annius Q.l. Fe[- - -] magister Campanus 713 M.Annius M.l. Hilarus 952 L.Annius T.f. Gritto maerister pagi Lavernarum 621 L.Annius L., L., C.l. Nicepor(us) 922 (- Annius) Philargnr(us) 922 T.Annlus T.f. Rufus magrister pagi Lavemarum 621 Ansia Tarvi f. Rufa 574 [D.An - - -]s C.l. - Afxtxos *Av[- - - toc ratou magietejr coUegii Deli 750 C.Antestius Cn.f. cens. Tibure 134 Helena Antistiana 925 Statius Anti[- s.] 736 C.Antius tribunus plebis 465a Alexsand(er) Anti M.s. 730 [-An]toni(us) P.f. magr(ister) pag(i) in agro Visentino 172 C.Antonius tribunua plebis 465 a, cos. a. 63 1022, 1023, 1024, cen[s.] a. 42 422 C.Antonios 1243 L.Antonius cos. a. 41 160 L.Antonius 1111, 1112 (L.A.) Antpnius Marcus pro cos. 342 (carmen) M.Antonlus cos. a. 99 ^ O ^ ^ , 717 M.Antonius mag(ister) eq(uitum) a. 47 763, cos. a. 44 307, 1061, 1167 M.Antonius C.f. mysta pius 209 P.f Antonius mysta pius 209 Anto(nia) Blaesi (uxor) 839 C.Antonius C.l. [- - -] magister Campanus 713 C.Antonius M.l. Nico magister Campanu8 719 Antonia M.l. Se[- - -] mysta pia 209

394

INDICES

C.Antracius C.f. magister Campanua 709 Apidlufl pr(imufl) p(ilufl) 1114a P.Apisi(us) P.f. centur(lo) 501 T.Apolonlus C.f. duomvir Aquileiae 536 D.Aponi(us) 877 Hospes Applal ser(vus) aroitectua 559 L.Apuleiua L.l. Antlo(ohufl) 85 Phlleros Apule(i) P.8. 735 C.Appulleius M.f. Tappo, pr(aetor), aed(ilis), tr(ibunus) pl(ebis), q(uaestor), iudex quaesitionls rerum capital(ium) 436 CAppulleus (!) C.f. Tappo pontufez Aquileiae 540 C.Aprufenlo(fl) C.f. qualstor Firmi Piceni 593 Apsennia Q.f. Paulla 564 M.Aptronlo(s) M.f. 847 MlAquillUus Mtf.) - [Mldviofc] 'Ax6XXi[o<; Ma]vlou ul6; [cos.l a. inc. 456 M!Aquillius M!f. cos. - [Mdvt]o; PA]xoXX[i]os Mav(ou 0naTO<; 'Puiialov a. 129 455 M'.Aq(uillius) oos. a. 101 1179 [L.lAquillius [M!f.] M!n. Floru[s q(uaestor)] • [Ae]6xioc 'Axo(XX)io[<; M]ocv(ou ul6c. [M]avlou 8e utXa>]po<; ranla<; 456«*d P.Aquillius Gallus 813 L.Aqutius v. Acutius Archelavos Aran(i) P.<8.> 729 Cn.Arbuxseius Cn.f. 78 L.Arellius L., A.l. - Aeoxioc 'ApeXXioc Aeuxlou xal A5Xo[u] magister colleoii ('Epptaiar^?) Deli 749 P.Arellius Q.l. - n6rcXux; 'ApeXXioc Kolvrou magister coUegii Deli 759 Are(llia?) 79 C.Arrius L.f. magr(ister) Mart(is) in Paelianis 635 C.Arri(us) V.f. magfister) Campanu8 723b Chillus Arri C.s. 726

Cn. Arrl(us) Cn.f. mag(ister) Campanua 723b Apollo(nius) Arri Cn.s. 200 L.Arrius M.f. IHIvlr pr(aetor) Capuoe 560 M.Arrlus M.f. duovir VoUumi 693 M.Arrius M.f. L.n. ald(ilis) sen(ator) oop(tatus) Anagniae 534 N.Arrius A.f. mag(ister) Campanua 712 N.Arriufl M.f. magister Companus 709 Pilota Arri Q.,C. fl(ervufl) 1242 C.Arrius 0.1. Areius (magister) coUegii Mintumis 735 M.Artorius II[vlr] faciendua Pompeia 1129 C.Artorlus Artor(lae) 1. Dipil(us) mag(ister) Campanua 720 Artoro (gen.1) Mai(orl8) 852 L.Aruntl(us) S(puri) f. Buco 837 Tl.Aslcius Ti.f. mag(i8ter) Campanu8 712 C.Afllnius (Pollio) oos. a. 40 562 a Hilarus Atani (servus) 94 Cn.Atanl(us) C.f. mag(ister) collegii Puteolia 231 Antiochus Atel[dl - s.] 746 Pamphllus Ateidl C.s. 728, 732 Antlocus Ateidl P.s. Botrio? 743 Diphilus Ateidi P.s. 734 L.Ateius V.f. mag(ister) Mart(is) in Paeliffnia 635 Paapia Atiedi L.s. 227 V.A[t]iedlu[s] 283 K.Atillo(8) 1207 L.Atilius L.f. praef(ectus) in ogro Aufidenoie 552 N.Atillo(s) 1208 P.Atilius L.f. pr(aetor) urb(anus) 340 Cesula Atilia 21 M.Atllius M.l. Apol(- - -) (magister) Campanua 723 a CAtilius A.f. Glabrio . . . Titia A.f. mlnore natus I l l l v i r quinq(uonnalis) Peruaiae, prae-

I. NOMINA GENTILICIA f(ectus) fabr(um), praef(ectus) cohorltisj Tyriorum sagittar(lorum) 638 AUlies Saranee C , M.f. 1064 [C.Atili(us)] Serra(nus) coa. a. 106 8 C.Atilius 714, 715 CAteillus Serrani 1. Euhodus margaritarius de Sacra Via 797 L.Atilius Cf. Seranus 838 Sex.Atilius M.f. Saranus pro cos. 477 P.Atinius P., P.l. Nicepor(us) 948 Atistia 805 a Bato Attaleni (servus) 1006 A.Attiolenus A.f. Vel(ina) 358 L.Atti(us) Cf. 674 P.Atti(us) P.f. Ouf(entina) (trib. mU.1) 515 Diallus Attl P.8. [magister] collegii Tolasae 766 Q.l Attius C.f. aid(ilis) Firmi Piceni 594 Attia 634 T.Attius (Gaiae) 1. Auctus 928 P.Attius P.f. Vaarus leg(atus) pro pr(aetore) 394 M.Aturi(us) 1146 Sex.Audienus C.l. 90 M.Audius M.f. - Mdapxo<; AWio<; Madpxou magister collegii Deli 759 CAufestius C.f. aed(ilis) Tibure 89 Q.Aufldius Q.f. duovir(?) Tarricinae 673 Q.Aufldius C.f. Tro(mentina) Bucina 814 L.Aufldius L.,C1. Dorot(ous) minor - Acuxux; Au
395

L.Aufldius L.f. Plautus 967 L.Aufustius L.l. Strato maglster Campanus 719 V.Avidius V.f. magister pagi Carpineto 1271 c L.Avidius L.f. pater 557 L.Avidius L.f. Ste(llatina) IIII vir, aed(ilis) Benevtnti 557 L.Avidlus L.f. mag(ister) Mart(is) in Paelignis 635 CAvlilius? - - -] 656 Q.Avilius C.f. LanuinuB Koivroc fAou(XXto<; Ta(ou ul6; •Pwtxalo? 961 V.Avilio(8) V.f. 578 MlAvilius (Gaiae) 1. Stabllio mag(ister) coUegii Tusculi 59 Cn.Avius Cn.l. Agathooles magister Campanus 719 M.Aulius C.f. Buxsus 71 Cephalo Aureli [• s.] 744 Salamio Aureli [• s.] 746 Seleucus Aur(eliorum) M.,C s. 730

C.Aurillus Cf. praitor iterom, isdim conBl a. 200 75 Apollonius Aureli L.s. 732 M.Aurel(iuB) M.f. Vol(tinia) (trib. mil.1) 515 Philadelpus Aurel(i) M.s. 739 Aurelia L.f. 672 [CtA]urelius [L?f.] Cottas cos. a. 2521, 2481 1277 C(AureliuB) Cot(ta) coe. a. 75 1152 L.Aureli(us) Cotta cos. a. 144 8 L.Au[reli(us) Cotta] cos. a. 119 8 L.Aurelius (Cotta) cos. a. 65 735 L.Cott(a) 1159, 1160 L.Aurelius Cottae 1. Philostra(tus) 413 Damocra(tes) Cottae L.s. 1269 M.Aurelius [M.f.] cos. a. 74 721 M.Cot(ta) 1153 [L.Aulrelius L.f. [HJermia [la]nius de colle Viminalo 793 L.Aurcli(us) Or[estes] cos. a. 157 8 L.Au]rel[i(us) Orestes] cos. a. 126 8

396

INDICES

L.Au[reli(us) Orestee] cos. a. 103 8 L.Aurelius L.l. PbJlo magrister sunhodi D[ec]umianorum 771 M.Aurelius M.f. Scaurus q(uaestor) 373 M.Aureli(ufl) Scaur(ua) cos. a. 108 8 M.Aurelius 709 D.Aurelius D.l. Stella(?) 159 Aurelia L.l. Philematio (Phllematium) 793 V.Autrodiu(s) C.(f.) 483 Plocamus Autroni (servus) 1063 Aescinus Axsi (servus) 1019 Darda(nus) Bab(i) (servus) 1004 L.Babrinius L.f. 306 P.Babrinius M.f. duomvir Aquileiae 536 HBabrius L.l. magister Campanus 714 Ner(- -) Babrius T.f. maro Asisii 550

P.Babrius L.l. maKister Campanus 714 Actarus Badi M.s. 732 Aeeopus Badl M.s. 741 Alexander Badi M.s. 745 Philomusus Badi M.s. 734 Sosia Badi M.s. 730 Q.Baebatlus Sex.f. 508 C.Baebius L.f. arrespex Clusii 789 L.Baebius M.f. 117 M.Baebius [- - -] must[a pius] 212 P.Baebius N.l. aerari(us), magr(ister) Campanus 712 [- ?] Baib[ ]vlno[- -] mag(ister) conl(egri) Praeneste 104 a . M.Baibilius L.f. magr(istcr) Campanus 710 Theumnest(us) Bai (servus) 1059 Pilemo Baloni, Baloniae s. 718 L.Barbius L.l. Philotaerus pr(ocurator?) 1271 Craxsantus Barbi P.s. 1271 Tl.Barbiufl Q.,P.l. Tiber(inufl) 1271

P.Barronius Barba aed(ilis) c u r(ulis) 437 Basilia Sp.f. Posilla 934 Diodorus Deli vel Beli (servus) 993 [- B vel V]etilenus Q.f. Marcell(us) - [- B vel O0]eriX7Jvo; Kolvrou ul6[<; MapxeXXoi;] [magiste]r coUeaii Deli 750 M.,C.Betilienei M.[f.] 189 P.Betilienus M.f. Hap(alus) IIII vir Aletrii 529 L.Betilienus L.f. Vaarus Censorinus oensor bia Aletrii 528 A. (vel M.) Bicoleio(s) V.l. 157 Tdioc BtX[X]i^vo^ Tatofu] ulo<; oxpaTT)YO£ dv0u[Tr]aTO!; "Pcoixatuv 358 L.Billucidius L.l. Billo mag(ister) pagi Furfensis 605 P.Bivellius T.l. [- - -] magrister Campanus 713 Anto(nia) Blaeei (uxor) 839 C.,M.,Q.,N.Blasl 921 C.Blaflsius C.f. Gal(cria) 921 P.Blasius C.f. 921 [-] Blattius M.f. magr(ieter) vici et compiti Pompeis 763 M.Blattius M.f. magr(ister) vici et compiti Pompeis 763 C.Blossius Q.f. 518 M.Bl088hi8 M.l. Agato (magMeter) Campanus 723 a C.Blos8i(us) M.l. Protemus magrister Campanus 719 L.Bombius M.f. 280 G.(!) Braccius C.f. aed(ilis) Fundis 601 C.Bruttius 38 C.Bruttius C.f. Ser(grla) aed(ilis) pro q(uaeetore) Orumenti 608 ■ Antio(cus) Bruti L.s. mag^ister) coUegii Carthagine Nova 778 Q.Brutius P.f. Quir(ina) mercator bova(rius) de Campo 802 M.[B]ru[tl]us ? M.l. Philo mvsta pius 1271b Brutia Q.l. Rufa 802

I. NOMINA GENTILICIA Piloxsen(u8) Buflll [- s.] 106 d [-] Burboleius C.f. 297 Sadvios) Burtio(e) V.f. 190 Busia Sabuli f. Dasimi (uxor) 610 Cn.Bu8seni(ufl) Cn.f. Ste(llatina) 515 P.Buxuriufl P.f. Truentine(n)s(is), coi nom(e)n Tracalo, artetecta inier Castrum Truentinum et Castrum Novum 780 P.C[- - -] 449 Ti.C(- -] 1068 Alexsander Ca[ s.] 727 Callipolis C a [ - - - a.] 724 Cacilia Ania 876 Chilo CaeciU [- B.] 727 L.Caecilius A.l. - [Aeuxiok KaixlXio? AOXou [magiste]r coUegii Deli 750 L.Caicilius Q.f. pro cos. 476 Philemo Caecili (servus) 1050 Licinus Caecili L.s. 743 Mario Caecll(i) L.s. 738 Philemo CaecJU L.s. 740 Maarcus Caicilius 970 M.Caicilius L. (aut C.) f. praef(ectus) in aaro Aufidenate 552 Q.Caeoilius tribunus plebis 465 a Q.CaeciUus q(uaestor) faciendua Pompeis 1130 Q.Caecilius Q., Q.l. [- - -] [magister] oolegi Tarricinoe 764 Q.Caecilius Cn.,A. (Caeciliorum), Q.Flamini 1. 170 A.CaeciliuA A.,Cn.l. Alexsander 159 [-] Caecilius L.f. Ar[- - -] 1150 [M.Caocilius - f. - - (Cornutus)] (leaatus) 515 Cratea Caecili(us) M.l. 878 C.Caecilius (Metellus) cos. a. 113 759 C. (Caecilius) Metelus 1260 [L.Cae]cili(us) Mete[l(lus)] coa. a. 142 8 L.Caecili(us) Met{el(lufl)] cos. a. 119 8

397

L.Caecill(us) Q.f. Metel(lus) coa. a. 117 8, 459 L.Caecilius Q.f. 517 [L.]Caecili(us) Q.f. (Q.)n. Mete(llus) [cens.) a. 115 & L.(Caecilius) Met(ellus) cos. a. 68 1020, 1155 M.CaCecili(us) Metel(lus)] cos. a. 116 8 [Q.Caecili(us) M]et(ellus) cos. a. 143 8 Q.Caecili(us) Metel(lus) [cens.) a. 120 8 Q.Caecili(us) M[e]tel(lus) cos. a. 109 8 Q.Caecilius Q.f. Q.n. (Metellus Nepos) cos. a. 98 718 [Q.Caecillius Q.f. [L.n. MeteJUus Pius [imp.] iter(um) 366 Q.Metellus cos. a. 80 1006 Q.Caecilius C.f. Metelus imperator 374 Q.Cae(oilius) cos. a. 69 1154 Q.Met(ellus) 1019 Q.CaecillnjB tribunus plebis 465 a Q.Met(ellus) cos. o. 60 10311033 Q.(Caecilius) Met(ellus) cos. o. 57 1037, 1038 Q.Caocil(ius) 608 Q.(Caecilius) Metellus cos. a. 52 1051 Q.(Caecilius) Met(ellus) int(errex) a. 53 1046 A.Caecili(us) A.l. OUpor 159 C.Caecilius De(c.l.] Pilotimus [magister] colegi Tarricinae 764 A.Cae[c]ilius A.f. Pal(atina) Rufus 159 L.CaeciUus L.f. Rufus, q(uaestor), tr(ibunus) pl(ebis), pr(aetor) pro cos. 391 M.Caecilius M.f. Rufus I H I v i r i(ure) d(icundo) Sianiae 135 Cn.Caecillus A.f. SUo 159 Polla CaecUia Spuri [f.] 159 Caeci[U]a A. et Cn.l. Asia 159 L.Caecina L.(f.), q(uaestor), tr(ibunus) p(lebis), p(raetor) pr(o)

398

INDICES

cos., I l l l v i r i(ure) d(icundo) VoUtiniia 438 Barnaos Caed(ici) C. s. 741 Pampilus Caed(icl) C. s. 741 M.(?)Caedicius M.f. 1146 C.Caedius T.f. Pansa aed(ilis) pogi Superaequi 671 Q.Caedi(us) Q.l. Sar(anus?) haruspex Trebuiae Mutuescae 788 M.Caeici(us) N..C.1. magister coUegii Carthagine Nova 777 Caeidia P. (vel T.) f. sacerdos Cereris et Veneris Subnone 65 Antiochus Cae(li) L.s. 742 Soilos Caeliae 8. 731 M.Caesellius [-f. I l l l v i r quinq(uennalis)] Sassinae 660 Caesldia T.f. 632 Q.Caesienus Q.f. Post(umus) mag(ister) pagi Furfensis 605 C.Caesiliua C.f. q(uaestor) Tibure 684 C.Cae8ius M.f. duovir quinq(uennalis) Praeneste 658

L.Caesius C.f. d(uum)v(ir) I(ure) d(icundo) Pompeis 641 P.Caesius M.l. mag(lster) Campanus 712 HCaesonius P.f. q(uaestor) Firmi Piceni 594 [L.Ca]fatius L.f. Ste(llatina) haruspefr] Pisauri 791 Philomusus Cahi L.s. 730 C.Alflus A.f. Cainnia natus 904 L.Cai(us) Tr(ebi) f. 674 M.Caius C.f. aed(ilis) Fundis 601 Cahia (Gaiae) l.Astapium 737 Caia Caponia 1204 Sex.Calaasi(us) Sex.[f.] mag(ister) coUcgii Puteolis 231 Sex.Calidenus K.f. Q.n. mag(ister) vici in agro Interamnatium Praetuttiorum 152 Eros Calidi C.s. 742 Ascula Caleidi N.s. 732 Castor Calidi N.s. 745 Dositea Calidi N.s. 737 T.Caleidi(us) 1235 C.Calidius C.l. Ambatio mag(ister) coUegii Alinturnis 745

HCalpurnius cos. a. 112 vel 111 705, 706 L.Calpurnlus 93 b [L. Calpu]rnius Bestia IIIvir a(gris) i(udicandis) a(dsignandis) 475 M.Calpurnius cos. a. 59 200 M.Bib(ulus) 1034 [C.Calpurnilus Piso coe. a. 67 589 C.Piso 911 Cn.[Calpurni(us) Piso] coe. a 139 8 Cn.Calpurnius Cn.f. Piso quaestor pro pr(aetore) 378 L.Cal[purni(uB) Piso] coe. a. 148 8 L.(CalpurniuB) Piso L.f. ooe. a. 133 1088 L.Oalpurnius L.f. Piso Caesoninufl cos. a. 58 423,424?, Ilvir quinq(uennalis?) Polae 639 L.Cal[pur]nius L.f. Piso pro cos. - [4]v^07raTo< A[«uxio<; KalArc6pvio<; 6 A[eux(ou IIc][a
I. NOMINA GENTILICIA C.Camuri(ufl) Sal.f. 1171 Q.Camurti(ufl) P.f. 223 C.Can[inius] C.f. pr(aetor) urb(anufl) 479 L.Canin(ius) (Gallus) coe. a. 37 1168 Caso Cantovios 7 C.Canulei[u]8 Q.f. leg(ionis) VII 497 L.Canoleius 1220 L.Canoleioe (Canoleius) L.f. Calenos (Calenus) 1209 L.Canoleio(s) T.f. 1210 Q. Canuleius Q.f. leg(ionis) VII 497 L.Capenius L.f. q(uaestor) Aquileiae 535 C.Capldas T.f. C.n. maro Aaisii 550 Ner(- -) Capidas C.f. Ruf(ue) maro Asisii 550 Cala Caponia 1204 Carflnia M.l. M[- - -] 980 Apolonius Car[isi -] 8. 735 Aprodiflius Carfisi - s.] 746 Pamphilus Car[isi - s.] 736 Philaros Caresi L.s. 739 Seno Carisi L.s. 740 Dlopantus Carlsi M.s. 726 Apella Careisi P.s. 738 Aprodis(ius) Cares(i) P-8. 739 Ti.Carminius Ti.f. pr(aefeotust) Aquileiae 539 P.Carpin(ius) Ilv(ir) faciendus Pompeis 1131 T.Carp(i)nius [• -] magister incerto loco 695 L.Carnius C.f. 50 C.Cartilius C.f. Poplioola duo(m)Tiru(m) tertio Ostiae 634 a C.Carvilius M.l. mag(ister) collegii 96 A.Carvilius L.l. Diodorus mag(ister) conl(egi) 772 C.Carulio(s) C.f. 216 Pelops Casoelli (servus) 1043 A.Cascellius A.l. Nicepor(us) 768 A.Cassius C.l. magister conlegi 97

399

S(purios) Casios 848 [C.CasJsifue) Lon(ginus) censor a. 154 8 C. Cae(8)iua cos. a. 171 695 C.Ca8(8ius) (Longinus) coe. a. 96 1001 C.Cas(8iu8) (Longinus) cos. a. 73 1010 L.Cas8i(us) Lo[nginus] cos. a. 107 8 L.Caseius 1180a L.Ca88ius C.f. Longin(us) Ilvir quinq(uennalisf) Polae 639 L.Cassius Longin(uB) pro cos. 400 (M.Cassius?) Scaeva 498 Heraclides Castrici (s.) 289 M.Castriclus Q.l. 289 P.Castricius P.l. - IIAnXioc K a crrptxio; IIoTrX(ou magister collegii Dtli 759 D.Castriconus 944 L.Castriconus 944 T.Castriconus 944 C.C&Btriconus Quartns 944 C.Catius M.f. IHIvir Nolae 116 L.Cati(ufl) M.f. 117 Abennaeufl Catti M.s. 244 Catia Vibi f. 557 T.Cauponius T.f. aed(ilis) Tibure 89 Campia L.l. Cassandra Causini (uxor) 767 C.CausiniuB Scolae 1. Spinter primus cur(ator) societatis 767 P.Cecci(us) [mag(ister)] cottegii Praeneste 107 b Pamphil(us) Oeion(i) C.s. 1174 Q.Cei[o]nius P.f. q(uaestor) Aquileiae 535 L.Ceius M.f. Pusio [magister] colegi Tarricinae 764 L.Cemoleius L.f. aid(ilis) Formii8 595 C.Cepidius C.[l. - - -] 763 Marai(os) Cerillano(s) v. Gerillanus M.Cerrlnius M.f. mag(ister) vici et complti Pompeti 763 Dama Cervi [• s.] 736

400

INDICES

A.Cervio(s) A.f. cosol Beneventi 553 L.Cervius L.f. magister collegii Carthagine Nova 777 Q.,K.Cestio(s) Q.f. 131 popo(s) Cestlo(s) 849 P.Cicereius C.f. magistcr Campanus 709 C.Cinci(oa) aidlle(s) pleib(ei) 449 Cincia C.f. 850 P.Cipius Cn.l. mag(ister) Campanus 712 C.Cipiua C.l. Pora mag(ister) Campanus 712 M.Cispius L.f. pr(aetor) 383 Philargurus Cl[- - -] P.s. 727 C.Clanius C.l. [P]hllar(g]urus 957 Claudius 1189 Appios (Claudius) consol a. 2121 1274 A.Claudius Sex.l. 289 C.Claudius C.l. - Tdio^ KXa»«[i]
M.Claudius M.f. Marcelus oonsol iterum 325 M.Cla(udius) Marcellus cos. a, 51 607, 1052 P.Claudi(us) M.l. Philocratis 881 Q(uinctio) Claudi Pos(tumi) C. s. magister collegii Carthagine Nova 777 C.Claudius C.f. Priscus IHIvir i(ure) d(icundo) Signiae 135 [Ap.Clau]di(us) P[ulcher] coa. a. 143 8 Ap.Claudins C.f. III vir a(gris) i(udicandis) a(dsignandis) 467 (ubi additur cognomen Polc(er), 472 Ap.Claudius Illvir a(gris) d(andis) a(dsignandis) i(udlcandis) 474 [Ap.Claudi]us Ap.f. Pulche[r] coe. a. 54, [im]perato[r] 401 Ap.Cla(udius) cos. a. 54 10431045 C.C[lau]d[i(us) Pulcher] cos. a. 92 8 [Pulcher Clau]dius 401 Ap.(Claudius) Pulcher 1187 C.Clipea[rio(s)] M.f. haraspex, sorex, q(uaestor), o(ensor) VII Faleriis Novis 582 [- - -Jmedes [Cl]odi (servus) 1038 Statius Clodi [- s.] 736 Hilarus Clodi M.s. 933 N.Clodius N.l. 952 E4£aro; KX6810; Acx6(xou Xt3epxlvo; 882 Clodia Diamerf- -] f. 787 P.Clodius Pulchri 1. Folix 964 Q.Clod(i)us Q.l. [.. .Jacles mysta pius 211 P.Clodius A.l. Apollodorus 768 Clodia Pulc(hri) 1. Athenais 964 Clodia N.l. Stacte 952 M.dl]oelius C.f. magister Campanus 722 Protogenes Cloul(i) (a.) mimus Amiiemi 804 Statis Cloil(i) (serrus) 991 [M:C]lu[viu8 - - •] [magistelr collegii Deli 750

I. NOMINA GENTILICIA ,

[N.]CluviusM f. IIIIvir(C]audi, Ilvir Nolae, IHIvir quinquennal(is) [Capu]a{e] 182 duumvir Nolae, IHIvir quln[q(uennalis) Caudi, III]I vir [quinq(uennali8)] Kapuao 561 L.Coceiu[s - f.] IHIvir [i(ure) d(icundo)] Beneventi 556 familia L.Coccei et liberti [[et]] eorum 785 M.Coceius (Nerva) cos. a. 36 1169 Philinus Cod(- - -) C.s. 742 H(erius) Coden[- -] aedilis Narniae 628 C.Coelius Atisi f. Ilvir quln(quennalis) Emporiis 581 L.Coelius H(eri) f. 562 C.Coelius C.f. Caldus cos. a. 94 719 C.Co[eli(us) Caldus] 8 C.Coil(ius) 1002 Q.Coelius Q.f. Latin(iensis?) aed(ilis) Tuscxdi 688 M.Coelius M.f. Vinicianus, pr(aetor) pro COB., tr(ibunus) pl(ebis). q(uaestor) 402 Mino(g) Colionia Artoro Mai(oris) uxor 852 T.Cominius C.f. PoO(lia)] duomvir, aedilis, interrex Narbone 627 T.Cominius Sal(vi) f. a(edilis) v(ici) F(urfensls?) Peltuini 637 P.Cominio(s) P.f. quaistor Yenusiae 691 [. Co]minius T.f. Longinus pr(aetor) 296 Cominia 570 P.Condotios Va(lesi?) f. aedilis municipii cuiusdaml 51 C.Coniu8(?) L.f. magris[ter] Campanus 721 C.Consldius C.f. L.n. Cominia nat(us) IHIvir Clusii 570 Q.Considiius - f.] IHIvir Clusii 569 C.Considius C.f. Longns legr(atus) pro pr(aetore) 394 M.Consius M.l. Nicol(avos) (magister) Campanus 723 a 26. Inscriptiones

latinae,

II.

401

L.Corf- - -] magister Neptuno Deli 758 [ ]nus Cordius A.s. 107 Touriscos Cordi M.s. 107 b Cemenus Cordius 1236 P.Cordius 853 P.Cordius P.l. Mario maglster colleoii Praeneste 105 a MlCordius M'.t. Rufus pr(aetor) pro cos., aed(llis) lustr(alis), mon(itor) Bacr(orum) Tusculi 414 [- C]orneli(us) L.(?)f. magister Campanus 707 A.Cornellus A.f. IHIvir Pompeis 644 C.Corne[lIus - - -] mag(ister) vicl et complti Pompeis 763 Publicia L.f., Cn. Corneli A.f. uxor 126 Cn.Cornelius tribunus plebis 465a Cn.Cornelius Cn.f. IHIvlr Pomptis 644 Cn f Corneli(us) Cn.f. Pal(atina) (trib. mil.1) 515 Cn.Cornelius Nesille f. 515 L.Cornelius Cn.f. pr(aetor) 512 L.Cornelius L.f. 1257 Menander Cornel(i) L.s. 733 P.Corn[elios] L.?f. coso[l] anno incerto 219 T.Corneli(us) [CJor(neliae) 1. maBTister conlegl 97 Myro Corneli (servus) 1062 Cornelia Africani f., Gracchorum (mater) 336 L.Cornelia L.f. 1252 Cornelia Q.l. Hcraes 956 [PJaulla Cornelia Cn.f. Hispalli (uxor) 317 [Cor]nelia L.Scipion[is f.], Vatieni (uxor) 384 L.Cornelius L.l. Alexsa 827 M.Cornolius M.l. Apollonlus lictor 796 L.Cornelius L.[f.] Balbus cos. a. 40 patr[onus] Capuae 425 L.Cornellus L.[f.] Cina cos. a. 1271 457

402

INDICES

L.Cornelius Cinna cos. a. 87 8, iter(um) a. 86 1004 (L.Corn.), 1267, ( I I I ) a. 85 1005. [1111] a. 84 8 [- C]orneli(us) L.(?)f. Cori(- - -) mag(ister) Campanus 707 Q.Cornelius Q..P.1. Diphilus 956 P.(Cornelius) Dolabella cos. suff. a. 44 307, 1061, 1167 [Cn.Corneli(us) Leint(ulus) cos. a. 146 8 Cn.(Cornelius) Lent(ulus) cos. a. 72 1011 Cn.Cor[nelius P.f.] Lentulus Marcellinus 390 Cn.Cor(nelius) cos. a. 56 10391041, 1163 Cn.Le(ntulus) 1042 [L.)Coroeli(us) Lentul(us) cos. a. 156 8, cens. a. 147 8 L.Cor(nelius) (Lentulus) cos. a. 49 1166 L. Lentulus (si idem tst) 734 L.(Cornelius) Lentulus cos. a. 38 203 [P.C]orneli(us) Lentul(us) cos. a. 162 8 P.Cornelius Lentulus cos. a. 71 722 P.Len(tulus) 1012-1015 [P.Oornelius P.f. Lentulus] [II6]TtXio; KopvVjXio; \A6$ AivTOXOC 'Ptonaloc 246 P.Len(tulus) cos. a. 57 1037, 1038 P . Cornel(ius) 608 M.Coroelius Q.l. Macedo lictor 796 Cn.Cornelius Cn.l. P a p i a mag(ister) coUegii Neapoli 226 C.Cornelius C.f. Sap(- - -) m a gister Campanu8 722 P.Cornelius P.f. Scapula pont(ifex) max(imus) 1274a [- Cornelius - f. Sc]Ipio 315 L.Cornelio(s) L.f. Scipio aidilcs, coeol (a. 259), cesor ... fllios B a r b a t i 310 L.Cornelius Cn.f. Cn.n. Scipio 312

L.Corneli(us) L.f. P.[n.] Scipio qualst(or), tr(ibunus) mil(it u m ) 313 P.Corneli(us) Scip(io) coi. a. 162, I I a. 155, oens. a. 159 8 [P.Corneli(us) S]cipio cos. a. 111 S P.Cornelius Paulli f. Scipio Africanus cos. I I a. 134, cens., augur 392 P.Cornelius P.f. Scipio Dial[is fl]amen 311 L.Cornelius Sc[ip]i[o] (Asiatlcus?) 320 P.Corneli(us) Scip(Io) cos. a. 147, cens. a. 142 8 Cornellus Sciplo 326 [- Co]rnelius L.f. L.n. [Scijpio Asiagenus Comatus 314 [L.Corneli]o(s) Cn.f. Scipio - Cornolius Lucius Sciplo B a r b a t u s Gnaivod p a t r e prognatus consol (a. 298), censor, aidilis 309 Cn.Cornelius Cn.f. Scipio Hispanus, pr(aetor), aid(ilis) cur(ulis), q(uaestor), tr(ibunus) mil(itum) (bis), (decem)vir8l(itibue) iudik(andis), (decem)vir sacr(is) facdundis) 316 [P.Cornelius P.f. Scipio] Nasica Uegatus, pontifex maximus] [II67TAIO; KopvVjXto; Lxmlcov] nortXiou Naotxa; Ttpeo^iurV];, dcp[xiepe6i; \Uyiaros] 333 [P.Corne[ll(us) Scip(Io)] cos. a. 138 8 [L.Cornellu8 - f. Sisenna pr(oetor) urbanus et inter peregrinos] 513 centurio Cornelei Spin[t]eri 502 [L.Cor]neli(u8) L.f. S[ulla] cos. a. 88 8 L.Cornelius L.f. Sulla imper(ator) 224 L.C(ornelius) Sulla 347 L.Sulla Cornclius 348 L.Cornelius L.f. Sulla pro co8. 349, 350 L.Cornelius L.[f.] Sulla Feleix imperator 351 L.Cornelius L.f. Sulla Felix dictator 352, 354

I. N0M2NA GENTILICIA L.Corheliua L.f. Sulla Feleix dictator 353 L.Comelius L.f. Sul[la] Felix dictato[r] 355 L.Cornelius L.[f.] Sulla Feelix dic(tator) 356 L.Sul(la) cos. a. 80 1006 L.Sula 346 L.Cornellua T.f. [SJura decurio BrundiMi 558 L.Cornuflcius cos. a. 35 826, 1185, 1271b Q.Cornlflclus Q.f. pr(aetor), augur 439 Corniflcia Q.f. Cameri (uxor) 439 Philarg-urus vilicus Corri 197 T.Corvio(8) A[p.t] f. 93 Q.(Coruncanius) Q.l. Eros 941 Q.Corunoani(us) Stati(us) 941 Coruncanla Q.l. Creste 941 Philin(us) Coscon(i) C.s. 730 C.Cos8ius v. C. Sossius Q.Cossius Q.(f.) 1254 C.Cossutius C.l. Qent(ius) maBr(iBter) Campanug 712 [- Cos?]sutius C.l. Eud(- - -) [magister] Campanus 711 [L]a(r8) Cotena La(rtis) f. pretod Faleriis Novis 238 A.Cottius N.f. - A5Ao<; K6TTIO<; NepLtptou ut6; magister coUegii Deli 760 C.Cotttus C.f. 1258 M.Cottius M.f. magister Campanu8 709 M.Cottius N.f. - Mdapxoc K 6 T TIOC Netxeptou magister coUegii Dcli 759 N.Cottiu[s - - -] maglster Neptuno Dtli 758 N.Cottius N.f. 1150 C.Crassicius P.f. - Tdioc Kpaooixioc FIOTTXCOU magister colleaii Deli 759 Ti.Crassicius 518 C.Crassicius P.f. C.n. Verris magistraius, ut videtur, Corae 60 P.Crastinus P.f. Paulus 1273 [-] Crepe[reius - - -] maglster Neptuno Deli 758

403

T.CrepereiuIs - - -] - TITO; [KpeTtep^ios ■ -] [magist]er coUeaii Deli 750 Heliodor(us) Crisp( ) T.s. 740 C.Petronius C.f. harispex Crispinla natus Moniepulciano 790 P.Critonius P.f. Polio 965 Tertia Crume{l]onia Turstiaoa 907 Cupiennia L.f. Tcrtulla 918 Sta(tios) Cupio(s) 854 Phi[.]darus Curiati Ap.s. [magister] coUeaii Tolosae 766 Curiatia 883 A. (aut M.) Couri(us) 1265 M.Curius C.f. Ilvir Cereatia Marianis 466 M(ania) Curia 24 Philogen(es) Curtil(i) P.s. 200 Deiphil(us) Curt(ili), Titini P., C.s. 730 P.Curtilius P.l. Phi[l - - -] (magister) coUevii Minturnis 746 M.Curtlus C.f. magister CampanuB 712 PoBt(umus) Cur(Uus) 1184 P.Curtius P[- - -] must[a pius] 212 [-] Cuspius T.f. duovir Pompeis 642, IHIvir ibidem 643 C.Daslmius C.f. aed(ilis), praetor Herdoniae 610 Busia Sabuli f. Dasiml (uxor) 610 Q.Decirius Q.l. Cleo mag(ister) Campanua 720 Thiasus Deci P.8. 200 [- De]cumiusM.l. (magister) Campanu8 706 L.D(e)cumlus M.f. 108 M.Decumiu[8] aed(ilis) Tueculi 688 L.Decumi(us) L.f. Apria 674 L.Decumius N.f. Stab(ilio) magister Campanua 722 N.Decumius N.f. Col(lina) Vaarus scr(iba) 811 T.D[e]idius T.f. cos. a. 98 718 Doidia Didiae 1. Sextula 794 Diodorus Deli (vel Beli) (servus) 993

404

INDICES

L.Dom(itius) (Ahenobarbus) cos. a. 64 1043-1045 L.Domitius Ahenob(arbi) 1. Papus 915 Domitia Papei 1. Arche 915 Cn.Domitius M.f. Calvinus 430, pontifex, cos. iter(um) (a. 40), imper(ator) 429 Cn.Do(mitius) cos. a. 53 1047 Cn. Domitius M.f. Calvinus cos. iter(um) a. 40 1173 Cn.Domit(ius) cos. a. 40 562 a [C.Duilius] cos. a. 260 319 Duronia Pont[- - -] 298

Sogenes Epidi [- s.] 746 Philodamus Pontil(l), Epidi L., M.s. 734 Bargates Epidi M.s. 732 Demetrius Epidl M.s. 731 Hilarus [Epi]di M.[s.] 736 Leonida Epidi M.s. 742 Nicephorus Epidl M.s. 731 Neicia Epidi M.s. 738 Sabda Epidl M.s. 749 Sogenes Epidi M.s. 731 Statius Epidi M.s. 729 M.Epidi(us) M.l. Cresi(mus) mag(ister) colUffii Minturnis 729 N.Epidius N.l. Diosc(orus) nwffister coUeffii Mintumis 728 L.Epidius L., M.l. Pliilo[- - -] maffi8tcr collegii Minturnia 744 M.Eppilius M.f. magister Campanw 709 Philargurus Epilli (servus) 1022 A.Epoleius M.f. 856 C.Eppius T.f. Pub(lilia) 949 Antiocus Eppi C.s. 731 Philargnrufl Eppi C.s. 733 Teres Eppi(orum) P., Sex. s. 746 C.Eppius C , C.l. Diodot(us) maffister collegii Minturnis 733 L.Eprius Chilo viator tr(ibunorum) pl(ebis) 977 [E]pria Cri[- - -] 977 L.Equiti(us) C.f. Caecil(ianus) Postim(us) 831 Cn.,Q.Et(rili?) 80 Q.Etrili(us) [mag(ister)] conlegi Praeneste 107b [- Etrili]us C.f. Raucus 656 T.Etrius pr(imus) p(ilus) 1114

Salvius E[--]ro(- -) M.s. 763 C.Eburis 1146 C.Egnatius Q.f. 562 M. Egnatius M.f. mag(ister) Campanu8 723 b [-Eg]natius P.f. Gal(eria?) [maglster] Campantis 716 Pharnas(?) Egnat(i) P.s. 200 C.Egnatius S[ex.] f. 1263 Antiochus Epid[i - s.] 746

T.(?) Fa[ ] [praefoctus] Fundis 1068 L.Faberius L.f. Ser(gia) 513 Teopropu[s] Fabi (servus) 1045 C.Fabiu[s - -] magister Campanua 723 Epagat(us) Fabi [L.s.] ma[g(ister)] collegii AquUeiae 199 P.[F]abius Enasagin. f. 515 Flaccus Fabiai [s.] 105b

C.Dercullius C.l. P[ ] maaister coUeffii Mintumis 744 Dexsonia S[o]lemi[o] 920 Artemo Dind(i) Q.s. 104 Dindia Plauti C. ux(or) 855 Dindia Macolnia 1197 [Tlertia D[o]matia S(puri) f. mag(istra) coUeffii Minturnis 737 Tertia Dom[itla] must[a pia] 212 Cn.D[o]m[iti]u[s] (Ahenobarbus) cos. anno incerto 460 [Cn.Domi]ti(us) Ahen(obarbus) co8. a. 162 8 Cn.Domitius Cn.f. Ahenobarbus imperator 460 a, coe. a. 122, cens. a. 115 8 Cn.Domitius (Ahonobarbus) coa. a. 96 1001 Cn.Domiti(us) Cn.f. Ahen(obarbus) [cens.] a. 92 8 Cn.Domitius (Ahenobarbus) oos. a. 32 1126 LuDomitius Cn.f. Ahenobarb(us) cos. a. 94 8, 719

L.Dom(itius) 1002

I. NOMINA GENTILICIA C.Fabius C.l. Corbo mag(ister) vici Nauporti 33 C.F[ab]ius C.f. Hadrianus decurio Brundisii 558 [C.Fabiu]s C.f. Q.n. Hadrianus Tdio;
405

M.Favonius M.f. leg(atus) 398 Favonia M.f. sacerdos Cereris publica p(opuli) R(omani) Q(ulriUum) 61 M.Fer[i]d[iu]s tr(ibunus) mil(itum) 1115 At(tus) Fertrio(s) 1232 [Pilarlgurus [Fidic]lani (servus) 1030 Eunus Fidiclani C.s. 1027 L.Flrmius L.f. prim(us) pU(us), tr(ibunus) mil(itum), I H I v i r i(ure) d(icundo), colonia deducta primus pontifex Sorae 498 a pagi V.Firvius Tit.f. magister Carpineto 1271 c M.Fislus C.f. magister Campanus 710 M.Fisius M.f. magister Campanu8 715 L.Fistanus L.f. Ilvir Interamniae Praetuttiorwn 619 [-] Flaminius L.f. 762

Q.OaeciliuflCn., A. (Qaeciliorum), Q.Flaminl 1. 170 C.F[l]avi(u8) Fimbr(ia) cos. a. 104 8 rC.FUavius C.f. 716 C.Flavius L.f. duovir quinq(uennalis) Praeneste 658 L.Flavius Q.l. mag(ister) Campanus 712 Hilar(us) Flavi M.s. 766 Eucaerus Flavi P.s. 200 Sulla Flavi P.s. 200 Sa(lvius), Sta
406

INDICES

P.. L.Freifl 230 L.(Fruticius) LJ. 440 L.(Fruticiufl) M.f. 440 L.(Fruticiufl) Q.f. 440 M . F r u t i c i u s M.f. p r ( a e t o r ) , aed(Ilis), tr(ibunus) pl(ebifl) 440 M.Fruticius Q.f. 440 L.Fuflcius L.f. mag(ister) Campanus 712 Q.Fuflcius Q.f. 518 M.Fuflcius (Qalae) 1. Aria mag(lster) veici 704 M.Fufldius M.f. ald(llis) Arpini 546 N.Fufldius N.f. duovir Puteolis 518 Sex.Fufldius C.f. 562 Plotia L. et Fuflae 1. Prune 981 M. Fuflus L.f. maglster Campanus 715 Q.Fuflus Calenus cos. a. 47 766, 1057 P.Fuflus P.l. Chaeremo mag(ister) Campanus 720

Fougonta Fugisonia P[r]igdina 909 M.Fulginas M.l. Philogenes mag(ister) vlci NauporH 34 C.[F]uuli(ufl) C.l. StaUus magister qulnquen(nalls) coUeffii SpoUiii 240 M.Fulmontfus - -] magister Campanus 723 C.Fulmonius C.l. Metrophanes Deives 929 Fulonia T.f. 501 Pampilus Fulvi (servus) 995 Scurra Fulvi (servus) 1056 A.Fulvi(us) A.f. Tro(mentina) 515 A.Fulviufl Fulviai 1. magXlster) Campanus 712 C.Fulvius S.f. maglster vici Concordiae 572 D.Folvius D.L - Afccixo; OoXouio? Aixixou magiater coUegii Dtli 749 L.Fulvius Q.f. mafiKister) Campanue 712 Niola Fulvl M.S. 728

Nlcolavufsl Fulvi M. Be(r(vus)] 1175 Q.Folvius Q.f. M.[n.l 340 Q.Fulvius Fulviae 1. magtster Campanus 715 Pilemo Fulvi Q.s. 997 Fulvia 1106, 1112 [M.]Ful[vi(us) Flaccus] co». a. 125 8 M.Foivius M.f. Flac(cus) III vir a(gris) l(udicandis) a(dsignandis) 473 Ser.Folvius Q.f. Flaccus cos. o. 135 332 Ser.[F]ulviufl Ser.l. Herodotus magister colUffii Sami 779 M.Folviua M.f. Ser.n. Nobilior cos. a. 189 124 M.Fulvius M.f. Ser.n. 322 Q.Fulvi(us) N[obilior] cos. o. 153 8 Ser. [FJulvius Ser.l. [P]atroclus magister coUeffii Sami 779

O.Fulvius Salvis haruspezs Ostiat 128 Trupho Fund(- - -) C.s. 741 C.Fundanius tribunw plebis 465a C.Fundili(us) C.f. GKal(eria)] vel Q[ui(rina)] (trib. mil.1) 515 D.FundiU(us) N.l. 154 Fourio(s) 902 [-]Furius P.l. mag(ister) coUeffii Tusculi 59 A.Fou(rios) P.f. 895 A.Furius [- -] must[a pius] 212 Nicephorufl Furi A. s. (magiflter) coUeffii Minturnis 734 C.Fouri(OB) 896 C.Fourio(s) [C.f.] aidilis 448 C.Fouri(os) M.f. 897 Cn.Fourio(s) 898 Carito Fouri Cn.s. 740 Petro Furi L.s. 225 Ra(?) Furi L., P., C. B. 225 M.Fourio(8) C.f. tribunos militare 100, 221 M.F(ourios) C.f. 899 Philocles Furi N.s. 730 P.Fur(ius) Ilv(ir) faciendus Pompeis 1132

I. N0MINA GENTILICIA P.Fourius [- f.] dic(tator) tertlum Lanuvii 129 a P.Fou(rios) C.f. 900 Q.Fourio(s) A.f. 901 Pilippio Furi Q.s. 739 L.Fourius L.f. Ouf(entina) Crassupes musta pius, epopta 213 L.Furrius L.l. Dion(ysius) (magister) Campanus 723 a Q.Fourius Q.l. Papus (magister) coUeffii Minturnis 731 A.Fourius A.l. [Se]leucus mag(ister) [o]onlegi 770 Fouria A.l. Crematium 770 Furia (Gaiae) 1. Thelete maffistra colleffii Minturnis 725 M.Fusius L.f. magister Campanus 715 C.Futius C.f. pra[ef(ectus)] Casina[tium] 563 C.[F]uuli(us) v. post Fulginas f-]Gabinius L.f. 1213 A.Gabinius cos. a. 58 508, 1035, 1036 L.Gabinio(s) 1211 [R]etus Gabinius C.s. 1214, 1215 Servio(s) Gabinio(s) T.s. 1216 Vaalus Gabindus] - O05Xos Ta[3]ivio<; 942 C.Gabinio(s) [L.f.] T.n. Caleno(s) 1212 C.Galerius M.'f. Masc(ulus) 959 L.Galonius L.l. Agathocl(es) mag(ister) colleffii Neapoli 226 A.Gargonlus Q.l. magister Campanus 714 L.Gargoni(us) L.f. q(uaestor) Hadriae 304 Gavidius 487 Epagatus Gavl (aervus) 1020 P.Gavius P.f. pr(aetor) Anagniae 271 Q.Gavius Q.[f.] aid(ilis) Arpini 547 Q.Gavius L.f. duovir Arretii 548 Q.Gavius Q.f. Nauta aed(ilis) Fundia 601 Cleslpus Geganius mag(ister) Capi[t(olinorum)], mag(ister)

407

Luperc(orum), viat(or) tr(ibunicius) 696 Pilodamus Gelli (servns) 1018 L.Gellius L.f. Tro(mentlna) (Popllcola) (leffatus) 515 L.Gel(lius) cos. a. 72 1011 L.Gellius cos. a. 36 1169 C.Treboni(us) Q.f. Gellia natus 905 [- G]eminiu[s - - -]- [rjTjntvioc [magiste]r colUffii Deli 750 PisUu]s Gemini [- s.] 727 Timothea Gemi[ni - s.] 724 L.Geminius(?) L.[f.] magi8[ter] Campanus 721 G(e)minia M.f. 858 C.Geminius C.f. Mateiclus maffistratus, ut videtur, Corae 60 L.Gemenio(s) L.f. Pelt( ) 132 A.G[eri]llanus Mar.[f.] - [AuXos ripiX]Xav[6<; Mapalou ut6$] [magiste]r colleffii Deli 750 Mar(aeus) Girillanus St(ati) f. [MJapaloc rtpiXXav6c ETatiou mag(ister) Neptunalis (IloauScoviaoT^)^) Deli 757 Marai(os) Cerillano(s)(!) 1150 D.Gessius D.l. - Aexixoc Fiaaio^ Aixixou magister coUeffii (*EpnaioT^) Deli 749 P.Gessius P.f. Rom(illa) 503 P.Gessius P.l. Primus 503 Geasia P.l. Fausta (Gessia Fausta) 503 A.Quinctius Q.f. Tro(mentina) Priscus gnatus Gestia 814 Turplo Graecil[i - s.] 744 Theudorus Graecili L.[s.] 743 D.Graec(ius) D.l. Prax(agoras) med(Icus) Larini 800 A.Granius Q.l. 289 Olus Granius praeco 808 C.Granius C.f. 518 P.Granius A.,P.l. • IIoTrXioc rpdvio^ AOXou xal nonXlou magieter colleffii ('EpnaiorfjO Deli 749 P.Granius Alexandrus 1150 Publius Publi Granius Euhodus

408

INDICES

turarius Nuceriae Alfaternae 819 (carmen) M.Granlus M.l. Her(acl- -) MAapxoc rpdvio*; Madpxou *Hpax(- - -) 1 9 4 ^ A.Granlus M.l. Stabllio praeco 808 N.Granonius N.f. Cal(- - -) vel G a l ( — ) domo Luceria I l l l v l r Luceriae 502 L.Harines Her(i) (f.) 1146 L.Hatile L.l. Arconides 832 M.Heidlus M.f. magister Campanus 722 M.Hedius Amphio 1144 L.Heioleius P.f. magister Campanus 709 H.Heiulius T.f. q(uaestor) Tibure 684 C.Heius T.f. Libo - rdio; "Hio; Tlxou ul6? A(3
M.Hercnnius M.f. Mac(cia) Rufus, praef(ectus) Cap(uam) Cum(as), q(uaestor) 441 C.Herius C.f. Clu(8tumina) 515 C.[H?]ermatorius P.f. mag(ister) vici ct compiti Pompeis 763 C.Hinoleio(s) C.l. 46 Lusimac(us) Hirri C.s. 741 Nicepor(us) Hirri M.s. 739 Philoxsen(us) Hirri M.,P.s. 728 Seleucus Hirri M.s. 734 Staphilus Hirrl M.s. 745 P.Hirrius M.f. duovir Minturnis 742 P.Hirrius P.l. Phe[- - -] (magieter) coUegii Mintumis 736 A.Hirtius A.f. ceaor Fereniini 584, 585, 586 A.Hirtlus A.f. cos. a. 43 419 Q.Hirti(us) A.f. Ser(gia) 420 Hirtia A.l. Agatoclia 949 Q.Hirtulei(us) L.f. S[e]r(gia) 515 Hirtuleia L.f. 697 P.Hissei(u8) P.l. Pilo magister conlegi Praeneste 106 c C.Horati(us) 886 L.Horatius L.f. Vot(uria) holitor 792 Sex.Horatius L.f. Vot(uria) sen(ior) 792 [-]Hora[tius - f.] Balbfus?] 662 Cn.Hordeonius Cn.l. Euphemio magister Campanus 719 P.Hordeonius P.f. Gallus 135 [- Ho]rdioni(us) L., C.l. (magister) Campanus 706 L.Hordioni(us) L., L.l. Lab(eo) magister Campanus 714 Philargurus Hortensi (servus) 94 Q.Hor(tensiu8) cos. a. 69 1019, 1154 Q.Hortensius M.l. Archelaos musta [p]ius 210 [- Hojrtionius Cn.f. [magister] Campanus 716 Cn.Hortionius Cn.f. [magister] Campanus 716 T.Hortionius C.f. decurio Brundisii 558

I. NOMINA GENTILICIA Pilotimus Hostili (servus) 1014 P(i)lematium Hostili (serva) 1147 L.Hostil[ius] tribunus plebis 465 a M.Hostili(us) M.f. Vel(ina) 515 A.Hostilius A.f. Mancin(us) 1065 [C.H]Ostili(us) Man(cinus) cos. a. 137 8 L.Hostili(us) Man(cinus) cos. a. 145 8 L.Hostilius L.l. Philargrurus mag(ister) veici 704 Pilotaerus Ho[sti - s.] 718 C.Hostius L.f. Col(lina) redempt(or) 773 Q.Hostius Q.f. mag(ister) Campanus 712 Helenus Hosti Q.s. 718 Ti.Hostiu[s -f.] mag(ister) Campaniu 710 C.Hostius M.l. Herm(ia?) magister Campanus 722 C.Hostius C.l. Pamphilus medicus 798 C.Ian[t]ius C.f. aedilis Narniac 628 L.Instei(us) L.f. Fal(erna) 515 Apollonius Instei N.s. 726 Amphio Instumenni (servus) 1031 D.Iteius Cn.l. magister Campanus 715 Dercina Ivanalaria 885 C.Iu(? - - -) Ne(- - -] cos.? a. inc. 1170 genteiles Iuliei 270 Pilodamus Iuli (servus) 1047 L.Iuulius C.f. magister vici Con~ cordiae 572 Sex.Iulius [- f.] 512 C.Iulius C.f. Caesar pro cos. 344, 345 C.Iulius Caesar im[p(erator)], dlctat(or) itcru(m, pontjufex mai[umu8, aug(ur), c]os., patronus Boviani Undecimanorum 406; dict(ator) iter(um) 763; pont(ifex) max(imus), patcr patriao 407; ponti[fex

409

maxim]us, p[a]ter [pa]triae [deusjque 408 C.Iulius cos. a. 59 200, 1034; a. 48 1055, 1056; a. 46 1059, 1060 C.Caesar cos. a. 59 vel 48 vel 46 vel 45 212, 1069; a. 48 1124; a. 46 763, 1058 C.Caesar imp(erator), cos. IIII a. 45 580 Caesar 411, 412 deus Caeear 630 divus Iulius 409, 1116 Genio deivi Iuli parentis patriae 410 C.Iulius Caesar pontif(ex) 415 C.Iulius C.f. Caesar, imp(erator), triumvir r(ei) p(ubiicae) c(onstituendae), patronus Saiiculae 416 Imp. Caeear Divi f. 417 [Imp. Caesar] cos. desig(natus) tert(ium), [Illvir r(ei) p(ublicae) c(onstituendae)] iter(um) 418 Imp. Caelsar Divi f. IlJIvir r(ei) p(ublicae) c(onstituendae) 434 Imp. Caesar 482 Caesar imp(erator) 1110 C.Caesar 1111 (Caesarus gen.) Octavius 1109 Octavia(nus) 1107, 1108 L.Iuli(us) L.f. Caes[ar] cos. a. 90 [cens.] a. 89 8 L.Iul(ius) (Caesar) cos. a. 64 1021, 1161 Sex.Iuli(us) Qaesar] cos. a. 157 8 Sex.Iuli(us) Cae[sar] cos. a. 91 8 Sex.IuliusSex.l.Me[n]o[pi]lus307 Pilodamus Iuni (servus) 1012 [D.Iu?]nius cos. a. inc. 1007 L.Iuni(us) Q.f. Lem(onia) 51.5 T.Iunius N.f. magister Campanus 715 Petronl (uxor) Iunia 867 D.Iuni(us) [Brutus] cos. a. 138 8 L.Iunius L.f. Gal(eria) (Brutus Damasippus) (leoatus) 515 A.Iunius Faustus 968

410

INDICES

Teupil(os) Q.Iuni Sal[vi a.] ,98 L.Iunios Scevas 1237 D.(Iunius) Silanus cos. a. 62 1025-1027 M.[Iuni(us) Silanus] coa. a. 109 8 L.Iu(v)enti(us) L.f. Ruf(us) magister Campanua 708 [M.'Iu]vonti(us) Tal[na] coa. a. 163 8 Surus Iu(v)entl P.s. 200 A.L[- - -]s L.f. Flaccus ald(ilis), eidem pr(aetor) 39 P.L?[- - - f. Fl]aoc(us) decurio Brundisii 558 M.Labcrius C.f. 263 Apollonius Laelius Q.s. - "ATIOXXcovto; AottAioc Koivrou 194 Laelia 886 D.LaelhiB D.f. Balbus q(uaestor) pro pr(aetore) 1275 C.LaeUus Phllota 928 Laella (Galae) 1. Lampyr(ls) (magistra) coUegii Mintumis 725 Laelia (Galae) 1. Philete (magistra) coUegii Minturnia 724 Q.Lainio(s) Q.f. praifectos incerto loco 302 L.La[e]ni[us -] f. Flaccus decurio Brundisii 558 L.[L]aetili[us - -] f. 207**d C.Laetori(us) C.f. Vel(ina) 515 Cn.Laotorius Cn.f. magister pagei Herculanei 719 P.Laevlus [- • -] 109 T.Laf(renlus) pr(aetor) Italorum 1089 C.Laplus ei Lapl(us) 1222 P.Lappius P.f. P.n. Turpo 958 Lfcinlus Larci(orum) A., P. s. 729 M.Larci(us) L.f. Gal(erla) 833 Eros Larci P.s. 745 P.Larcius P.f. Brocchus 977 P.Larcius P.l. Neicia 977 L.Larcius P.f. Rufus 977 Larcia P., (Gaiae) 1. Horaea 977 C.Laronius C.f. - Tdcio^ Aot(p]wvio; Tatou mag(ister) Neptu-

nalls (IIocretScoviataTTi;) Deli 757 Q.Lar(onius) cos. auff. a. 33 1063 M., C. Lass(i) 1183 M.[Lato]rius 1148 T.Laterius T.f. IHIvir i(ure) d(icundo) Hispelli 613 [- L]aterius Balbus 1148 L.Laterius Balbus 1148 L.Laterius Corvinus 1148 L.Laterius Cor(v)us 1148 [• La]terius Hispanus 1148 P.Laterius Lusous 1148 M.Laterius Mulus 1148 Q.[Lat]erlus Paperianus 1148 Q.Laterius Rabilinus 1148 L.Latrius K.f. magister ponlogi Faleriis Novia 192 L.Laufeius L.f. Apotheca IHIvir iour(e) deic(undo) Aquini 544 L.,C.Levlel L.f. 955 M.Llcculelus M.l. Phllin(us) magrlster Campanua 719 C.Licinius C.f. - [rd]ioc Aixtvio^

Tdioi) mag(istor) Neptunalls (nooei8
I. NOMINA GENTILICIA dis) 467, ubi additur cognomen Cras(Bus), 472 P.Licinius I l l v i r a(gTis) d(andis) a(dsignandis) i(udicandis) 474 P.Licini(us) M.f. Crass(us) [oens.] a. 89 8 Neetor L.Lic(ini) Crassi Damasippi (scrvus) 397 M.Licinius Faustus 1144 C.Liclni(as) Getha cos. a. 116, cens. a. 108 8 [L.Li]cini(us) Luc[ullus] cos. a. 151 8 [L.Licinius L.f.] Lucullus pro q(uaestore) 362 L.Luo(ullus) oos. a. 74 1153 L.Licinius L.f. Lucullus IHIvir i(ure) d(icundo) Interamna Naharie 616 L.(Licinius) Mur(ena) cos. a. 62 1025-1027 Tosenianus L.l. Licinfius) mag(ister) collegii Praeneste 103 ***

Philargurus Li[covi? -] s. (magister) collegii Mintumia 727 Philocles Licovtf - s.] (magister) collegil Minturnis 736 C.Li[g]usti[us - -]or? [- -] mag(ister) conl(egi) Praeneste 104 a M.Limbricius M.l. Diod(orus) (magister) Campanus 723 a Mar(aeus) Liptena Q.f. 841 A.Livius A.f. aedilis Pompeis 649 M.Livio(s) M.f. praitor (populi Romani an Aricinus, incertum) 76 P.Livius M.l. Pal(atina) musta [p]ius 210 Pola Livia 24 C.[Livi(us) Drusus] cos. a. 147 8 M.[Livi(us) Drusus] [cens.la. 109 8 D.Leivius - Aexio; AeOio; [Z]eufo 962 Leivia Drusillae 1. Galatea 413 Heraclida Lolii (servus) 1025 L.Loli(us) L.f. mag(ister) Campanus 723b

411

M.Lollius C.f. cesor Ferentini 584-586 M.Lollius M.f. cos. a. 21 379 M.Lo[llius Q.f. vel 1.] - Mdeopxo; A6XX10; Kotvrou mafeisterj coOegii ('EptxaiaT^) Deli 747 M.Loli(us) Q.f. mag(ister) Campanus 723b Q.Lolius Q.[f. H]or(atia) Rufus 159 Diocles Longidi (servus) 1009 Cn.Longid[ius - f.] aid(ilis) Arpini 547 M.Loreius M.f. duovir Pompeis 642, IHIvir ibidem 643 Liclnus Lorei P.s. 726 Philotaerus Lorei P.s. 726 M.Lucani(us) M.f. Hor(atia) 515 C.Lucius M.f. aed(ilis) Fundis 603 M.Luucius M.f. I l l l v i r i(uro) d(icundo) Spoletii 670 Q.Luocius C.[f. vel 1.] epopta pius 209 Lucla Manl(i uxor) 887 Sex. Luucius Sex.l. Gaep(- - -) mag(ister) colleaii Carihagine Nova 778 M.Luccoius C.f. IHIvir aed(ilicia) pot(estate) Aquiloniw 542 L.Luuceius M.f. musta [p]ius, leg(atus) 210 M.Luuceius M.l. Artemidoma musta [p]ius 210 Tr(ebios) Loisio(e) 1177 ;v. Lusius Loucilios 1251 Pilargrurus Lucili (sorvus) 1016 C.Lucilius Q.f. [I]udex Spo(letinus) 668 L.Lucilius Q.f. On.n., qui fuit, Cla(udia) 954 Damulus Luclli Sex.s. 732 Seno Lucili Sex.s. 745 [-] Lucillus A.f. Macer [IJIvir quinquennalis Crotone 575 C.Luciliufl C.l. Statius 954 Apolloni(ns) Luco(ni) M.8. 740 Hymnus Lucreti (servus) 1015

412

INDICES

C.Lucretius C.f. mag(lster) Campanus 712 C.Lucrcti(us) M.f. 674 Pilotimei Lucretei L.s. 1247 M.Lucre(tius) 877 C.Lucretius C.l. Apul(us) magister Campanua 714 L.Lucreti(us) L.f. Sedulus 78 Acte Luflni M*.s. 725 Amphio Luri (servus) 1052 T.Luscius (Qaiae) 1. Corumbus 928 T.Luscius T.l. Parnaoes 928 Luscia M(arci) uxor 859 Luscia T.l. Montana 928 C.Lusius C.l. [- - -] magister Campanus 713 Dama Lusi C.s. 742 Eucares Lusi D.s. 728 Amphio Lut(ati) Cn.s. 738 Q.Lutatius (Catulus) cos. a. 102 1181 Q.L. 1182 Q.Lutatius Q.f. Q.n. Catulus cos. a. 78 367, 368 [Q.Lutatlus Q.f. Catulus] 513 Q.Lutatius Catulus 762 Q.Catul(us) 1123 L.Lutatius Paccius thurarlus de fajniliarege(!)Mitredatls(!) 817 L.Lutatius Paccius thurar(ius) 823 C.Luttius.L.f. Aulian(us) I l l l v i r Tibure 680 Philomusus M[- - -] Q.s. 727 C.Macius Copo 1148 P.Maccius P.f. Melas Ilvir i(ure) deic(undo) Pompeis 647 L. Maecenas D.f. Ma[e(cia)] designator, patronus sunhodi 771 C.Maecius C.f. Ouf(entina) pr(aetor) duovir Grumenti 606 C.Maecius T., pu(pi) 1. 960 D.Maicius L.l. - Aexjxo; Matxioi; Aeuxtou magister coUegii Deli 759 [L.Mae]cius Q.l. - Aeuxioc Ma(xto<; Kotvrou [magistejr coUegii Deli 750

N.Maecius L.l. - Nepiepios Ma(xio; Aeuxlou [magiste]r coUegii Deli 750 Ti.Maecius L.l. - Te&epio<; Matxios Aeuxtou magristcr collegii Deli 760 Cila Maeciae s. 725 Maecia L.f. 821 Maecia MX 692 a Maeclus Lucius Pilotlmus vascularius 821 (carmen) L.Maeci(us) M.l. S(- - -] maUrister] coUegii 98 L.Maocius L.l. Salvius 821 M!Maecius C.f. Sab(atina) Varus eq(ues) Viseniii 692 a HMaenius P.f. duovir VoUumi 694 Potr(o) Maisius 1238 L.Magilins L.f. IHIvir iterum Tibure 678 Sa(lvios) Magio(s) St(ati) f. quelstor vid Supinatis 286 P.Magius P.f. Iunc(us) ces. Thuriis 677 M.Magi(us) Min(ati) f. Surus IHIvir Aeclani 523 L.Magni(us) L.l. Alaucus magiBter quinquen(nalis) coUegii Spoletii 240 C.Magn(ius) L.l. Philod(amus) mag(ister) coUegii Minturnis 729 Antiocus Magulnl (servus) 1028 M.Magulnius M.f. - Mdapxo; MaY6XVIO<; Madpxou ul6<; [magiste]r coUegii Deli 750 Q.Magolnl(us) L.f. L.n. 860 Q.Magulnius Q.f. duovirCi) Tarricinae 673 Dindia Macolnia 1197 [C.Magulnius] C.f. Scato q(uaostor) Praeneste 653 C.Magulnius C.f. Scato Maxs(imus) pr(aetor) Praeneste 299 [-M?]aia(m(us)] M.f. [--]r(- - -) (trib. mU.1) 515 M.Maiolel(us) M. vel M'.[f.] (trib. mU.1) 515

I. NOMINA GENTILICIA C.Maius N.f. mag(ister) Campanus 707 L.Maiiifl N.f.(?) magis[ter] Campanus 721 P.Maiu[8] M.f. praef(ectus) Frigento 600 M.Mai(ufl) M.l. Nic(- - -) magister Campanus 714 [Cn.M]alli(us) Cn.f. cos. a. 105 8 Cn.Mallius 518, 712 L.Malio(s) C.f. quaifltor Venu8iae 691 Stepanus Mamml (servus) 1037 L.Maamius L.f.(?) m a g i s [ t e r ] Campanus 721 M.Mamius M.f. magister Campanus 708 P.Maamius P.f. magister collegii Aquini 765 Tr(ebios) Mamio(fl) Mal(oris) f. 861 Mamia V(ibi) f. Bacerdos Oereris et Veneris Sulmone 66 [-] Mam(i)lius M.f. 1148 C.Mamilius Atolua 1148 C.Mamilius Limetanus 1148 C.Maneius Q.l. magis[ter] collegii Senae Oallicae 776 L.Manneius Q. - MevexpdTTjc; A7 lIATJTPIOU TpotXXtav6(; medicus in agro inter Atinam et Volceios 799 C.Maneius C.l. Doro[teus] [magister] colegi Tarricinae 764 C.Manilius M.f. 203 L.Manili(us) Q.f. duumvir III Fidenis 481 M.Ma[nili(us) P.f. P.n.] cos. a. 149 8 P.Manili(us) [P.? f. MI?]n. cos. a. 120 8 C.Manius C.f. IHIvir Tibure 678 Eros Manli (servus) 1054 Faustus Manli (servus) 1039 Lucia Manl(i) (uxor) 887 A.Manlius A.f. 512 C.Manlius C.f. pr(aetor) duovir TeUsiae 675 T.Manlius T.f. 1066 C.Manlio(s) Ac(- - -) f. vel Aci [f.] co8ol Arimini 77

413

L.Manlius L.f. Acldinus triu(m)vir Aquileiae coloniae (a. 181) deducundae 324 L.Manlius (Torquatus) cos. a. 65 735 L.Man(lius) 1159, 1160 C.Manlius (?) magistratus, ut videtur, Praeneste 104 a Manlia T.l. Gnome 982 L.Manneius v. Manoius Q.Marcili(us) L.f. Ilvir Aeserniae 526 L.Marci(us) L.f. duumvir III Fidenis 481 M:M[arcius M.*f. vel 1.] - Mdvto; Mdcpxto; Macvlou ma{flrister] collegii ('EpiAaiar^j;) Deli 747 Q.Marcius tribunus plebis 465 a Q.Marci(us) L.f. Pap(iria) 515 Q.Marcius Q.f. q(uaestor) vici Naro(nae) 629 Marciae 464 Philonic(us) Marciae s. 228 Marcia C.f. Crispi (uxor) 781 C.Marol(ufi) C.l. Alei(- -) 140 L.Marcius L.f. Pal(atlna) Armitrupho 952 L.Marci(us) Censorin(us) cos. a. 149, cens. a. 147 8 P.Marcius P.l. Charie{- -] coronarius Formiis 783 P.Marcius C.l. Cim[ber magistcr] colegt Tarricinae 764 C.Marcius C.l. Dama [magister] colegi Tarricinae 764 C.Marcius Figulus cos. a. 162, II a. 156 8 C.Mar(cius) cos. a. 64 1161 C.FiguluB 1021 L.Marci(us) Q.f. Philip(pus) cos. a. 91 8 L.Mar(cius) (Philippus) cos. a. 56 1039. 1041, 1163 L.Phil(ippus) 1042 Q.Marcius L.f. (Phlllppus) cos. a. 186 511 P.Marcius P.l. Philodamus tector Beneventi 815 Rex Mar[cius] 401 Q.[Marci(us) Rex] cos. a. 118 8

414

INDICES

[Q.)Marc[i]u8 Q.[f.] R e x ooe. a. 681 375 Q.Marc(ius) coe. 1155 Q.Rex 1020 Q.Maarcius Q.[f. Rex] - K6ivTO<; Motdtpxiofc Kolv]?ou ul6; ' P ^ 376 CMarcius C.l. Trupho 761 [C.]Mari(u8) C.f. cos. a. 107, II a. 104, III 103, [VII] 86 8 C.Marius cos. a. 107 1180a CMarius C.f. cos. II a. 104 716 C.Marius cos. (IIII) a. 102 1181 C.M. cos. (IIII) 1182 [C.Marius C.f. lega]tus 343 C.Marius C.f. m i v i r i(ure) d(icundo) Aeclani 522 Philemo Mari C.s. 726 M.Marius aed(ilis) faciendu8 Pompeis 1133 M.Ma(rius) 1134 M.Marius M.f. pr(aetor) Cumae 576 Sez.Marius L.l. mag(ister) vici Naro(nae) 629 T.Mari Carvi.m. minis(ter) collegii 96 (nomen corruptum) Mar[i]a Plotica 888 M.M[a]tlius M.f. duomvir Corae 300 Mino(s) Matlia 862 Bupor(us) Matrini (servus) 1008 L.Matrius L.f. duovir i(uro) d(icundo) Casini 562 a Q.Matuius Q.f. magister Campanus 708 T.MefuI- - -] M.f. Illvir aedi reficiendae 187 CMelsonius Cn.l. 141 Caputo Memmi (servus) 1001 L.Mommius T.[f.] Ou[f(entina)] Tarrichincnsis 912 M^Memmius M!f. pr(aetor) Signiae 665 P.Menates P.f. aid(ilis) pl(cbis) 463 MJVIeraieius C.f. aedilis PraenesU 651 [-JMcscinius L.f. 297

Apollon(ius) Mescin(l) C.8. 741 Cn.Mescinlus M.l. 289 Philemo Mesc(iniorum) N..L.8. 200 Antioc(us) Mesc(Ini) Q.s. 200 [TJi.Messius Q.f. aid(ilis) Formiis 596 PJklessius Q.l. [- - -] magister Campanua 713 [-] Messtius -]f. Stichus [me?]nsor Teani Sidicini 168 Diogen(es) Metill C.8. 200 Theuphilus Metil(i) C.8. 741 L.Metiliu[s - f.] pr(aetor) Anagniae 271 Alexand(er) MeU(U) M.s. 740 Bacchi(de6) MetiU M.s. 743 Salvius Metlli M.s. 740 M.Metili(us) M..M.1. Cle(o ?) (maIjister) coUegii Minturnis 738 Metilia (Gaiae) 1. Acte (magistra) coUegii Mintumia 725 C.Metius Cf. magis[ter] Campanus 721 [C]nfMeyiu8 Cn.f. ald(ill8) Formiis 596 Midia (si est gentUicium) 1148 Post(umus) Mimesius C.f. maro Asisii 550 T.Mimeeius Sert(oris) f. maro A#i#ii 550 Q.Min[- - -] magistcr Campanus 723 Cn.Minati(us) C[n.l.] magister Campanvs 705 M.Minatius M.f. Gal(eria) Sabollus duovlr iter(um) Lunae 624 M.Minatius M.f. Pom(ptina) Sabinus 395 M.Mindios L.fl. aidilis municipii cuiusdaml 51 Mindia Q.l. Phi[l - - -] (magistra) coUegii Minturnis 724 A.Mineius A.f. Piper decurio Brundisii 558 Stolia Minidi L.s. 737 CMinius M.,L.l. Artemo 834 Q.M[i]no[re]ius L.f. Longinus decurio Brundisii 558

I. NOMINA GENTILICIA [-] Mlnuciufl C.f. 1148 L.Minicius L.f. duovir Cuprae MarUimae 577 L.Minic(iufl) L.f. Vel(ina) 515 Q.Minucius L.f. ce(n)8. Thuriis 677 PoUa Minucia Q.f. 396 Q.Minuci(us) C.f. (Rufus) 511 M.Minuci(ue) C.f. (RufuB) dictator a. 217 118 M.Minucius (Rufus) coe. a. 110 8, 707 M.MinuciuB Q.f. Rufus imperator - [Maapxo; Mi]vtixio<; KO[IVTOU uld<; "Po]0<po<; orpa[TT)Y6<: dv&u7ta]T0$ 337

Q.Minuciufl Q.f. Rufue leg(atus) 52 Q., M. Minucieifl Q.f. Rufeis 517 Q Jdinuciufl M.f. Ter(etina) (Thermus (trib. mil.l) 515 Nicephonis Mitrei 8. 103 C.Modieius C.f. C.n. Manc(ia) vel Manc(inufl) 91 L. f P.Modies C.f. 145 Q.Monnius N.f. magister Campanua 715 Buccio Morasi [- s.] 735 Barnae(us) Moras(i) A.s. 730 Nice Morasi A.[s.] 724 C.Mu(- - -) 1151, 1152, 1153 Heracleo Muci (servus) 1017 [L?]Muuci(us) P.f. ma#(i8ter) conlegi Praeneste 106 P.Mucius P.f. [i]udex Spo(letinus) 668 Q.[Muci(ufl) Scaevola] cos. a. 117 8 Q.Muucius Q.f. 517 Q.Muci(us) P.f. Scae(vola) cos. a. 95 8 Q.Mucius Q.[l.] Trupho ser. . . . leiber 56 HMullius C.f. Macer duumvir quinquennali8 Abellae 520 Teucus Mulvlo(s) 258 L.Mummi(us) L.f. L.n. cos. a. 146 8 [L.Mummlius L.f. imp(erator) 331

415

L.Mummi(us) L.f. cos. . . . imporator 122 L.Mummiuscos. 327, [328], 330 L.Mumius cos 329 L.Mummius L.f. pr(aetor) duovir TeUsiae 675 Tenpilus Munati (servus) 1011 C.Munatius T.f. aedllis Tibure 683 L.Munatio(s) L.f. q(uaestor) Beneventi 554 T.Munatio(e) T.f. quaistor Firmi Piceni 593 L.Munatlus C.f. Plancus 359, 360 L.(Munatius) Plancus cos. a. 42 1062 L.Plancus L.f. cos., imp(erator) iter(um) 431 L.Mundicius L.f. Dionusius 761 Luclus Munius 149 Sox.Munnius C.f. Ilvir q(uin)q(uennalis) Atinae Laiii 551 Munnia C.f. Bacerd(os) Cer(eris) Atinae Laiii 62 L.Munius L.l. [-]lacus mag(ister) coUegii 96 N.Munnius N.l. Antiocus magiBter Campanus 719 A.Murcius An(ni) f. Pup(inia) Obulaccus 906 Cnilo Murri (servus) 1040 Q.Murrius Cn.f. 265 P.Musanus A.l. Pamph[ilus] 917 P.MusanuH P.l. Philocr[atee] 917 P.Musanufl P.l. Philog[ene8] 917 A.Muflti(us) A.l. Strato mag(ister) colleffii Minturnis 742 M.Muttenus A.f. magister (vici) Concordiae 572 Secunda Naev[i - 8.] 724 L.Naev(ius) 1155-1157, 1159, 1163-1170 M.Naovius M.[f.] magrister Campanus 721 Menopo Naevi N.s. 739 Naevia L.l. Secunda seive ea alio nomine eet 1149 A.Nasenniufl A.l. Prot(- - -) (magister) Campanus 723 a

416

INDICES

Maxima Nasia Cn.f. 49 Fannia L.f. Nasulei (uxor) 58 L.Nc[.]us mysta pius 211 M.Neillus M.f. aid(ilis) Fundis 602 Nelpia M.l. Hymnis 798 HNerius M.f. mag(Ister) Campanus 707 C.N(o)riuB Eros 53 C.Nerius M.l. 289 C.Nerius M.l. magr(ister) Campanti8 712 L.Nerius M.l. mag(Ister) Campanus 712 M.Nerius Ov(i) f. mag(ister) Campanus 723 b P.Nerlus P.l. matr(ister) Campanus 712 [-] Nestori(us) C.l. Heliodor(us) magister conlegi Praeneste 106o L.Nigidius L.f. Sors scriba aed(Qium) cur(ullum) Perusiae 814 N.Nlmmius No(vi) f. - Netiipio? Nlniuo<; Nooiou 751 L.Niraemius A.f. Ilvir Pompeis 641 Nomelia 25 L.Nonio(s) M.f. q(uaestor) Beneventi 554 L.Nonl(ufl) T.f. Vel(ina) 515 Pamphil(us) Noni P. (servus) 200 T.Noni(us) T.f. Vel(ina) 515 [-] Nonius C.l. Artaxi[as] - [- Nwvio^ r<xlou 'A]pTaP(o<; [magiste]r collegii Dcli 750 [L.Nonlius L.fil. [A8p]renas pro p[r(aetore)] patronus Falentiac provinciae Narbonensis 432 L.Nonius L.f. Pansa I l l l v i r Tibure 678 C.Norbanus coe. suff. a. 38 203 P.Novelledius V.f. a(edilis) v(icl) F(urfensis?) PeUuini 637 L.Noverciniufl L.f. Pup(inia) Pollio 667 Epaphroditus Novi (servus) ungentarius de Sacra Via 826 Flac(cufl) Novi (servus) 1013

Pilon(icus) Novi (servus) 989 Novieia L.f. 863 A.No[vius - f., vel 1. - AuXo; Nooio? - -] [magiste]r collegii Deli 750 L.Novius L.l. Dardanfus] 761 Papia Novi M.s. 742 C.Novius C., M!l. Papia (magister) coUegii Mintumis 739 L.Novius L.,L.,L. libertfei] Prepo, Dlonvsifus] unguontariei in Campania 824 Q.Novius Q.l. Protem(us) magister Campanua 719 Novia (Oaiae) 1. Delpis 923 [-] Numesio(s) M.f. 290 Beitus Numisi C.s. 728 Orcevia Numeri (uxor) 101 Q.Numerius Q.f. Rufus q(uaestor) 388 Q.Numcrius Q.f. Vel(ina) Rufus leg(atus), patronus Issae 389 L.Numistronius L.f. Decian(us)

aed(ilifl) Fundis 603 C.Numitorius 464 C.Numi[t)o[ri(us)] C.l. [mag(ister)] conlegi Praeneste 10 7 b L.Numitori(us) L.f. L.n. Ruber 864 Q.Nummlus Q.l. - KOIVTO; NOHluo? K6tvToo magister collegii Deli 759 C.Numolei(us) Cn.f. magister Campanua 715 C.Obellius C.f. I l l l v i r i(ure) d(icundo) Aeclani 522 M:ObeIll(U8) M.f., V.O[belliu8? - -] aurunc(es) de Sacra V[ia] 110 Ne[ji]4[pio<; *0]3*XXio; Mocfdpxoo vel vloo] mag(ister] coUegii ('EpnaiaTT];) Deli 747 C.Obinius Cn.f. lanio, [magister] Campanus 716 C.Oblnlus Cn.f. [magister] Campanu8 716 C.Obiniua C.f. Ruf(us) Ilvir q(uin)q(uennalis) Atinae Latii 551

I. NOMINA GENTILICIA C.Obulcius C.f. duovir Arimini 545 C.Occius M.f. Ilvir Pompeis 641 A.Ocratlus M.l. Alex(ander?) magis[ter] Campanus 722 M.Ocratl(us) M.l. pist(or) magieter Campanus 714 Octavius v. C.Iuliua Caesar A.Octaviua C.f. aid(ilis) Fundis 602 C.Octavius 1046 [Cn.Oc]tavi(us) [Cn.f.] cos. a. 87 8 Cn.Oct(aviuB) ooa. a. 76 1008. 1009, 1151 Cn.Octavi(us) N.l. ves(tiarius), magister Campanus 714 BarnaeuB Octavi Cn.s. 1195 D.Octavi(us) D.f. Col(lina) 943 L.Oc(tavius) cofl. a. 75 1152 L.Octavius q(uaeetor) 1275 a (incertum an idem) L.Octavio(A) Vi(?) 130 MlOctavius M.' [f.] duovir Arimini 545 P.Octavius P.f. magister Campanus 722 P.Octavius P.l. Antioc(us) (ma« gister) Campanus 723 a C.Octavius C.f. Graechin(us) IHIvir Tibure 680 D.Octavius D.l. Modiari(us) 943 Gn.Octavius A.f. Mi. Niconor Boloner 279 (nomen corrup' tum) P.Octavius A.l. Philom(usus] 938 Cn.Octavi(us) L.l. Pilonicus mag(ister) con(l(egi)] Praenesie 107c Cn.Octavius Q.f. [- -] (Ruso) (legatus) 515 L.Octaviua L.f. Vitulus IHIvir Tiburt 679 L.Octavius L.f. Cam(ilia) Vitulus IHIvir i(ure) d(icundo) iter(um) TUnure 681 No(vius) Ofalius No(vi) f. q(uaestor?) 204 *"• T.Ofatulenus [- - -] must[a pius] 212 27. Inscriptiones

latinae,

II.

417

T.Ofatulenu[s - - -] must{a pius] 212 T.Ofatulenus S{ ] must[a pius] 212 T.Ofatulen[us] Sabinus must[a pius] 212 MlOfclliufl V.f. ma?:stcr Aquini 765 P.Ofelliu[8 - -] magister Campanus 723 Apollon(ius) Ofllli N.s. 200 Q.Oflllius C.f. Ruf(us) mag(ister) vici in agro Interamnatium Praetuttiorum 152 OflUia C.f. Rufa 520 HOgulnlus [- -] pistor simi[laginarius] 807 L.Olienus L.f. mafr(ister) Campanus 707 C.Ollnius Cn.f. lanio [magister] Campanus 716 L.Opimi[us - -] maglster Campanus 723 L.Opelmi(us) Q.f. Hor(atia) 515 L.Opim[i(us) Q.f.], Q.n. cos. a. 121 8 L.Op(imius) 1178 Q.[Opfjmi(us) Q.f. cos. a. 154 8 Cn.Oppi(us) Cn.f. Vel(ina) 515 L.Opio(s) C.l. 48 L.Oppius L.f. - AeOxioc "OTnrto^ Aew(ou maglflter collegii (*EpV.aio-ciiti Deli 748 M.Oppius S.l. Aes[chines?] mag(ister) vici et compiti Pompeis 763 L.Oppl(us) M.f. Birbatri(- -) 674 C.Opplus [- f.] Capito q(uaestor), pr(aetor), interr(ex), oens(or) Beneventi 555 L.Oppl(us) L.f. Flacus pat(e)r 865 L.Oppi(us) L.f. Flacus flllus 866 Antipo Oppi L.s. 107b Diastes Oppi L.s. 728 N.Opius N.f. mag(ister) Campanus 723b P.Oppi(us) L.f. Pilonicus magister quinquen(nalls) collegii Spoletii 240 Sex.Oppius T.l. Surus 951

418

INDICES

Opsilla 402 C.Opsius C.f. mag(ister) pagl Furfensis 605 L.L.Orbicis L.l. mag(ifltreifl) colleffii - Aeuxio<; "OpPioc Aeuxlou A(xivo<; xal A*uxio<; "Op3io^ A«uxlouA(
C.Pabate L.f. 835 Deiphilus Pacc(i) [- s.] (magister) colleffii Minturni8 746 A.Paccius A.f. duovir Arretii 548 C.Paccius M.f. magister Campanus 708 Stabilio Pacci C.s. 731 F(ertor), vel F(austus) f Pacios 1233 Apollonius Pac(ci) M! e. 734 Bacchides Pac(ci) M.B. 730 Diphilus Pacc(i) M.8. 740 Helenus Paccl M.B. 731 P.Paccius L.f. magifl[ter] Campanus 721 Q.Paccius M.f. aid(ilifl) Formiis 595 Flora Pacciae a. 725 Pe(tro) Pagio(e) 115 ^ M.Pacciufl M.l. Philem(o) magister Campanus 719 Pacia Claudia 851 L.Pacidi(ufl) P.[f. - - -] magister paffi in affro, ut videtur, Hadriano 305 P.Paaciliua 494 Paco(nius) vel Paco(nia) 1232a L.Paconius 1150 L.Paconius Ti.f. pr(aetor) Setiae 663 Titus Paoonius 1150 Genti(us) Paconi T.s. 994 A.Paconiufl L.l. Alexander (magister) Deli 761 Cn.Paconios Apollonis 1150 A..Q.Paconi Arc(- - -), Heracleide[s] Antipatr[i f.], Heliodorus [- - -]tiu[- - - ] , Demetrius [- - -]sun[- - ] , Se(u)thes, Pragmaticus, Serapio Serapionis f. 1150 L.Paconius L.l. Trup(o) - Aeuxtot; Ilaxtovioi; Tpuqpcov magiBter coUeffii Deli 760 M.Pactumeius M.f. - Mdapxot; noxToii7)ioc Madpxou magister coUeffii (cEptxaioT^j<;) Deli 749 P.Pactumeius C.l. magister Campanus 715

I. NOMINA GENTILICIA A.Pactumeius A.l. Philip(pus) (magister) Campanue 723 a Pacuvius v. Paqui(us) M.Palius M.f. I i n v i r i(ure) d(icundo) Frigento 599 M.Pandius M.f. maglster Campanus 722 Tdioc IlavSuoivoc Tvalou ul&c *Pa)fxaIo<; Trp6£evoc 403 Papiri(us) 889 Paperia noutrix 81 C.Paperius C.f. Carbo I l l v i r a(gris) i(udicandis) a{dsignandis) 473, 475 (IPa]piri) C.P[api]ri(u8) Cafrbo] cos. a. 120 8 [Cn.Papi]ri(u8) C[arbo] cos. a. 113 8 Cn.Papeirius 759 [C3n.Papiri(us)Ca(rbo] coa.a. 85 8 Cn.Papeirius 759, 1005 (Papirius) Cn.Papeirius Carb(o) oos. (II) a. 84 720 Papiei 667 C.Papius Sex.f. 499 L.Papius L.f. Fal(erna) 667 L.Papius Sex.f. Vo[l(tinia)] princeps tertius l(egionis) X X X I I I 499 M.Papius M.f. duovir i(ure) d(icundo) Casini 562 a M.Paplus Sex.f. Vol(tinia) 499 Sex.Paplus N.f. 499 C.Papius Celsus 417 M.Papius Kanus 417 L.Papius L.f. Ter(etina) Pollio duovir Sinue&sae 667 [- Papiu]s Papiae 1. Stepanus mag(ister) Campanus 720 L.Paqui(us) Lon[g)i 1. Silo magister coUegii Carthagine Nova 777 A.Patlacius Q.f. IHIvir Aeclani 523 Patolcia 1148 P.Podani(us) P.f. A[i]m(illa) 515 Gallio Pedicae(i) (servus) 1021 Q.Pedius q(uaestor) urb(anus) 160

419

P.Peilius L.f. cens. Corae 111 Dio Peiranae s. 740 Epagatus Pcir(anae) s. 738 Pampll(us) Piranae s. 741 Philotimus Piranae s. 743 Pilomusus Pereli (servus) 998 M.Per[perna M.f.] coe. a. 130 8 [M.PerJperna M.f. cas. a. 92 8 M.Perpenna 210 T.Perperna T.f. Quadra mag(istcr) scrib(arum) 773 Salvi(us) Persi (servus) 1029 Barnaeus Pofloe[ni - e.] 736 Cn.Pesoeniufl L.l. mag(iater) Campanus 712 L.Pesoeniufl T.f. 232 Barnae(us) Pescenl L.s. 739 Q.Pescenn[ius - f.] 92 Pamphilus Peecen(ni) Q. ser. 308 T.Pescennius T.f. mag(ister) Campanu8 712 Apollonius Petici (servus) 1032 L.Peticius V.f. (magister pagi) Carpineto 1271 c P.Peticius P.l. Apollodoru[s] 422 Pelops Petili (servus) 1042 Protus Petilli (servus) 1044 Ruflo Petilli (servue) 1060 Q.Petilli(us) L.f. Vel(lna) 515 Q.Petilli(us) L.f. Ser(gia) 513 Petroni (uxor) Iunia 867 C.Potronius C.f. Crispinla natus harispex loco incerto 790 T.Petroni(us) P.f. Fab(ia) 515 P.Pctronius P.l. Amphio magister vlci Nauporti 33 M.Petrucidl(us) C.f. magister pagi in agro qui fuisse videtur Hadrianus 305 M.Petrucidius M.f. leg(atus) pro pr(aetore) 1172 T.Pettius T.f. T.n. 183 Q.Pottius Q.f. Tro(mentina) Curva pr(aetor) duovir Orumenti 606 C.Pettlus V.f. Gomellus magister Laverneis 57 L.Pettius C.f. Pansa magister Lavernels 57

420

INDICE9

M.Petulcius M.f. pr(aetor) Castro novo 566 C.Philoniufl Q.f. decurio Brundisii 558 Q.Philoni[U8 - f. R]ufus decurio Brundisii 558 M.Pinari(ua) P.l. Marpor 913 Pineia 1148 C.Placentios Her(i) f. 222 [-] Plaetorius D.l. mag(tster) colleffii Tusculi 59 M.Plaetoriufl L.f. M.n. aid(ilis) Tueculi 689 P.Plaetorius M.[l. - - - magister con]legiei tibicinu[m] 775 M.Planiufl L.f. Russinus 1261 Plarla T.l. 93a T.Plausurnlus T.f. q(uaestor) AquOeiae 537 Q.Plausurnlus C.f. Varus IHIvir Tibure 680 Pamphilus Ploti [- s.] 735 Antlocus Ploti C J . 200 [Ep]aprodit(ua) Ploti C.s. 200 A.Plotius M.l. - A&Xos nX&tu* Mocdpxou magister coUeffii ('Eptxaiorfx;) Deli 748 Mnasia Plaut(iorum) A., M.(s.) 729 Salvius Plauti(orum) A., M. ser. 743 Dindia Plauti C. ux(or) 855 [Alexa?]nder Plautius L„ M.s. magister coUegii Praeneste 107 »ddNovios Plautios 1197 Q.Plautius Q.l. A[- - -] (magister) coUegii Miniumia 744 [-] Plautius Hypsaeus [praet]or 386 M.Plautius A., M.l. Trasea 926 Plotia L. et Fuflae 1. Prune 981 Plotia (Gaiae) 1. Ve[- - -] (magistra) colleffii Mintumis 724 Plenes Q.f. 582 Pleneee (dai.) 995 P.Plinius M.f. magister Campanus 708 L.Plinius L.f. Rufus leg(atus)

pro pr(actore), pr(aetor) des(ignatus) 426 Pobliciufl, Populicio(s) v. Publiciufl A.Pollius P.l. Alexand(er) maglster Campanus 719 A.Pompeius A.f. Clu(stumina) q(uaestor) 364 Sex.Pompei(us) Sex.f. Clu(stumina) 515 T.Pompei(ufl) T.f. Cor(nolia) (trib. mxLA) 515 Cn.Pompeins [ ] Ilvir it[erum] Aceruntiae 521 M.Pompeius Heliodorus magister coUeffii Praene&te 103 Cn.Pompei(us) Cn.f. Clu(stumina) 515 Cn.Pomp(eius) cos. a. 70 vel 55 1016-1018 Cn.Pompeiua cos. iter(um) a. 65 152 [Cn.] Pompeius Magnus [i]mperator 380 Cn.Pompeius Cn.f. Magnus imper(ator) lter(um) 381 [Cn.PJompeius Cn.[f.] [Ma]gnus imp(erator), cos. ter a. 52 382 Cn.Pompeius cos. ter(tium) 1049-1051 Cn.Pompei Mao(ni) lecio secunda 502**d Sex.Pompeius cos. o. 35 826, 1271b Sex.Pompeius Sex.L.l. f. Philoxenus 927 Magn(us) Pompeius Magni f. Pius imp(erator), augur, cos. des. 426 Cn.Mag(nus) imp(erator) 1104 [Cn.P]ompeius Cn. Magn(i) [1. - - -] 427 Cn.Pompe[ius] Magn(i) 1. Soda11(8] 428 Pompeia Magni 1. Lyde 428 M.Pompeius M.l. Ru[- - -] magister coUeffii Praenesie 105a Q.Pompeius Q.f. Ruf(us) c o s . a. 88 8, 361

I. NOMINA GENTILICIA Sex.Pompeius Sex.,L.l. Salvi(us) 927 Q.Pompeius Bithynici 1. Soaus 365 Cn.Pompei(us) Sex.f. (Strabo) cos. a. 89 8 [On.Pompeiufl Sex.[f. imperator] 515 Pomp(eius) 1092 Pompeia Aflclepias 931 Prima Pompeia 983 C.Pompiliufl C.f. [magister] Campanus 716 L.PompiliuB [L.f.] - A«6xio; IIOIJLTCIXIO<; Acuxlou ul6c magiflter coUegii Deli 760 M.,C.Pomplio(8) No(vi) f. 123 Pompilia C.f. 796 Pomponiufl 1146 Liccaius Pompon(i eervus) 988 Zelas Pomponl [- s.] 744 C.Pomponiulfl] 1069 C.PomponiuB C.f. q(uaestor) (urftt) 1275a C.Pomponius Quiri(na) 1249 L.Pomponius C.l. magister Campanus 715 L.Pomponi(u8) L.f. f(ilius) mag(ister) Campanus 707 L.PomponluB St(ati) f., mag(iflter) (pagi vel vici?) AmUerni 532 Andrea Pompon(i) L.8. 987 M.Pompon(ius) aed(ills) faciendus Pompeis 1135 P.Pomponi(ufl) M.l. magister Campanus 705 P.Pomp(onius) P.f. 1240 P.Pomponi(us) N.f. 44 Q.Pomponlus Q.f. praetor Corae 573 Sosander Pomponi Q.B. 733 Pomponia (Gaiae) 1. [- - -] (magifltra) coUegii Mintumis 724 L.Pomponiufl L.l. Malc{ufl?] duovir V(?) Curubi 580 P.Pomponius P.l. Ruflo 827 A.Pomponiufl A.l. Gentius mag(ister) veici 704

421

T.Pompullius L.f. (maglster pagi) Carpineio 1271 o Philodamus Pontil(i), Epidi L., M.s. 734 Pil(emo) Ponttli(orum) M., C. 8. magister coUegii Carthaoine Nova 777 A.Pon[t(ius)] L.l. mag(iflter) coJlegii Puieolis 231 [L.lPontius Cn.f. - Aeoxioc [n]6vrio<; [rv]oUou ul6; 233 L.Ponti(uB) T.f. Qui(rina) 515 St(atius) Pontius [- f.] 524 Pontia 943 L.Pontlus L., C.[l. - - - magister con]legiei tibicinu[m] 775 L.Ponti(ua) L.l. Ga(- - -) mag(ister) coUegii Puieolis 231 M.Pontius M.l. Sal(vius) magiBter Campanus 722 Pontia Prima 937 Popidius Ilv(ir) faciendus Pom" peis 1136 V.Popidius Ep(idi?) f. q(uaestor) Pompeis 640 C.Popili(us) 1223 C.Popili(us) Mevania 1224 C.Popili(us) Ocriclo 1225 C.Popillus tribunus plebis 465 a M.'Popillius M.'f. q(uaeetor) Tibure 685 P.Poplio(s) P.Pop(li) f. 20 Q.Popilius Q.l. magistter] coUegii Senae Qallicae 776 [-- - P]opilliai s. 107a [T.]Popillius [P.l.l - Ttxo^ n o ntXXio^ rio7tXtou [magisto]r collegii Deli 750 C.Popillius ApoUonius 1144 P.Popillius Bitus 1196 C.Popili(us) Cilo, vel Cilo C.PopiU (servus) 1226 M.Popili(ufl) M.l. HeUad(efl) (magiflter) coUegii Mintumis 743 C.Poplll[i(us) Laen(as) II] cos. a. 15S 8 P.Popillius C.f. (Laenas) cos. a. 132 453 cfr. 454 M.Popilli(us) M.,T. 1. Numua 734

422

INDICES

Dec.(?) Pop[ilius? - -]tlnua magistratus Praeneste 657 Mar(cus) Popi(us) St(ati) f. 249 C.Poplici(us) C.f. magister collegii Carthagine Nova 777 L.Poplilius C.f. Flaccus 583 Tlmotheus Poplili(orum) L., M.s. 225 Q.Poppaeus Q.f. 618 Q.,C. Poppaeei Q.f. patron(i) municipi et colonial Interamniae Praetuttiorum 617 [Se]x.,Q.Poppaedi[eJi Sex.f. [S]er(gria) aediles Orumenti 607 Tl.Poppai(us) Ti.f. 262 M.Porcius M.f. 650; duovir Pompeis 646, duovlr qulnq(uennalis) ibidem 645, I l l l v i r ibidem 644 C.Po[r]ci(us) Cat[o] cos. a.lUS L.Porci(us) Cato cos. a. 89 8 M.Porlci(us)] Cato cos. a. 118 8 T.Porcius T.f. Col(lina) Maxsimus 159

Porcia T.l. Rufa Sulpid (uxor) 159 (centuria) Postumi (an cognomenl) 1255 C.PostumiuIs - f.] q(uaestor) AquUeiae 535 L.Postumius S.f. 512 A.Postumius (Albinus) cos. a. 99 717 cfr. 209 A.Postumius A.f. A.n. Albinus duo(m)vir lege Plaetorla 121, 281 L.Postumi(us) A[l]binu[s] cos. a. 154 8 S.Postumius L.f. (Albinus) cos. a. 186 511 Sp.Post[u]m[i(us) Albinus] cos. a. 148 8 S.Postumius S.f. S.n. Alblnus cos. 452 S.Postumius (Albinus) cos. a. 110 707 P.Postumius P.l. Pau(- - -) 268 C.Postumi(us) A.l. [P]ilipus mag(ister) conl(egi) Praeneste 107 c

L.Poulilio(fl) 1250 Q.Pral- - -] mag(ister) vici et oompitl Pompeis 763 [-] Praecius L. 1. Protemus [magrister] colegi Tarricinae 764 L.Precilius [—] tr(ibunus) pl(ebis) 442 Philarguru(s) Procili (servus) 1034 [-] Proculeius P.f. aed(ilis) Amiterni 530 G.(!).Proculeius G.(!).l. Apolonls toplaris 820 T.Propertius T.f. Thor(- - -) duumvir Abellae 519 M.Prosius M.l. mag(ister) coUegii Carthagine Nova 778 M.Populicio(s) M.f. 35 Publioia L.f., Cn.Corneli A.f. uxor 126 A.PobUcius D.l. Antioc(us) 268, 1271 C.Poplicius L.f. Bibulus aed(ilis) pl(ebis) 357 Antlocus Publ(iliorum) M., L.(s.) 740 Apolopha(nes) Publili M.s. 728 Antiocus Publ(ili) pu(pi) 8. 738 Poublilia Turpilia Cn.uxor 82 L.Pullienus L.f. Men(enia) 515 M'Pullius M!f. magister coUegii Aquini 765 M.Pullius duovlr Puteolis 518 Metra Pulli M.s. 729 Philodam(us) Pulli M.s. 728 Q.Pulli(us) V. f. maff(lster) p(agi) Larini 620 Antiochus Pulli Q.s. 730 Papia Pulli Q.s. 726 L.Pumidius L.l. 289 N.Pumldlus Q.f. maerister Campanus 709 C.Pumidius Dipilus 1123 [- PJupius A.f. mag(ister) [pa]gr(i) Ianic[ol(ensls)] 699 L. Pupius L.f. magis[ter] coUegii Senae GaUicae 776 M.Puuplus M.l. mag(ister) collegii Carthagine Nova 778

I. NOMINA GENTILICIA Tr(ebius) Pupi(us) M.l. 868 Q.Puplus Salvius 241 C.Quinctilius C.l. Pamphilufl unguentari(us) 823 Eudamus Quinct(i • 8.) 734 D.Quinctiufl(f) minifl(ter) colleyii 96 (nomen, ut videtur, corruptum) L.Quinti(ufl) 1227 P.Qulnctius T.l. llbr(ariufl) 795 T.Quinctiua Q.f. mag(ister) de duobus pageis et vicei Sulpicei 702 T.QuinctUus T.?f.] 95 Qulnctla T.l. 795 [L.Quinctius L.f. (Flamtninus) conso]l a. 192 321 [T.Q]uincti(us) Fl[ami]n(inufl) cos. a. 150 8 T.Quinctius T.f. Flamininus coa. a. 123 8, 458 L. Q ulnctiua L. f. Gela(sinus ?) magister Campanus 708 A.Quintius A.f. Tro(mentina) Priscus gnatus Gestia 814 [Qu]einctius Gaius Protymus 565 (carmen) C.Quinctius C.f. Valgus duovir Pompeis 646, duovir quinq(uennalis) ibidem 645, Frigento 598, patron(us) munic(ipi) Aeclani 523, patronus liberti Casini 565 Quintio[s] magistratue facien' du8 Pompeis 1137 (an ad Valgum pertineatt incertum) Quinctia P.l. Agate liberta concubina 795 Flaccos Rablri (servus) 1026 C.Rabeiri(us) C.f. Gal(eria) (trib. mil.t) 515 [C.Rabirius C.f.] pro cos. - Tdux; 'Pa3^pio? Tatou ul6$ dv&6:raToc 'PconaCtov 399 S.Racectius S.(f.) 483 M.Raecius Q.f. magister Campanus 709

423

A.Raeclus N.l. Alexander (magistcr) coUegii Deli 761 M.Raeci(us) M.l. Barn(aeus) mag(ister) coUegii Mintumis 742 L.Rahio(s) L.f. aldilis Norbae 631 Zetus Rahl L.s. 735, 736 Q.Raius Sta(ti) f. Ilvir Venusiae 692 Dipilus Rammi C.s. 745 Kario Rammi Q.s. 726 M.Ramnius P.l. Diopant(us) mag(ister) Campanus 719 C.Rammius C.l. Phi[l- - -] (maglster) coUegii Minturnis 735 L.Rantius L.f. Tro(mentina) Atuxioc 'Pdvrioc Aeuxlou ul6? 208 Nicandrus Rasenni(us) M.s. • NixavSpos 'Paoewioc Madpxo[u] 194 Q.Ravel[i]o(s) [- f.] quaistor Venusiae 691 T.Rebinio(s) Q.f. aidllls Lanuvxi 130a (P]e(tro) Remo(s) Pe(tronis) f. macis[t]er incerto loco 695 Fert{o]r Resius rex Aequelcolus 447 [PJrotigenes Rocl L.s. 733 P..L.1. P.Roclus 891 P.Ro[c]ius [- - -]s mag(ister) vici et compiti Pompeis 763 M.,P. Roscieis M.f. Maic(ia) 1262 D.Rosci(us) Q.l. maglster Campanus 715 Q.RoBldi(us) Q.f. Qui(rina) 515 A.Rubrius A.f. praec(o) magister Campanus 722 C.Rubrius C.f. Pop(lilia) - Tdwx; •P60pio<; 341 ~»dN.Rubrius M.f. [magister] Campanus 716 Philodamus Rubriao e. 732 Philod(amus) Ru(briae) Sab(idiae) (servus) 990 C.Rubrius Optatus - '07TTfiToi; 341 L.RuflliusL., L . l . [ — ] man[cu]p8 465

424

INDICES

C.Ruflus s(igillarius) vel s(igillator) 806 Ruf(renus) vel Ruf(lus) 1098 Lucrio Ruli St(ati) s. 1230 M.Runtius L.f. Messlanus aed(ilis) Fundis 603, iter(um) ibidem 604 L.Runtius C.f. Sisipus aid(ilis) Arpini 546 P.Rupilius A.f. duovir Cuprae Maritimae 577 Rustius 1239 Anteros Rusti [-] s. 727 M!Rustius M.f. M!n. duumvir Antii? 229 N.Rus[tiu8? - - -] magister Neptuno Deli 758 Rustia 1239 C.Rustius C.f. Flavos IHIvir iter(um) Tibure 679 C.Rutilius P.f. 162 P.Rutilius M.f. 163 A.Rutilius P.l. Antiocus 127 L.Rutilius L.l. Artemidor(us) mag(ister) conl(egi) 772 [- Rlutilius A.f. Capito IHIvir Clusii 571 P.Rutili(us) L.f. Lupus coa. a. 90 8 P.Rutilius P J . Nudus q(uaestor) 370 [P.Rutili(us) Ruf]us cos. a. 105 8 P.Rutilius 518, 712 Frema Rutilia P.f. Sociaca 908 Rutilia Rutiliae 1. Hethaera 821 Q.Sa[- - -] magister Campanus 723 Traecid(ee) Sab(i)d(i) L.s. 729 M:Sabidius MI f. leg(atus) 387 Philod(amus) Ru(briae) Sab(idlae) (servus) 990 Sabidla L.l. Sal[via] (magistra) collegii Minturnis 724 Maxsuma Sadria S.f. 799 Nicomacus Saf(ini) L.s. 227 Q.Saflnlus Q.f. mag(ister) vici Naro(nae) 629 L.Saleivius L.l. Philocles 71 [• - -]us Saleivi P.s. 225

C.Salluius C.f. Naso leg(atus) pro pr(aetore) - Hdi]o; EaAAooio; Talou ul&; Ndotov Kpco(JeOT^; xal dvrioTpdT7)Yo; 372 P.,M.Saloniei Ti.f. aed(iles) Ferentini 587 C.Saltorius C.f. mag(lster) militum Africanorum Alba Fucente 146 C.Salv[e]na Voltai f. magrister sonlegi Faleriis Novia 192 Q.Salvldenus (Gaiae) 1. Oeta 953 Q.Salv(idienus) Rufus im(perator) 1120 Rufus imp(orator) 1113 Salvidena (Gaiae) 1. Palacstra 954 V.Salviedi(os) 115 P.Salvienus L.f. Mai(cia) 515 P.Salvienus Tit(- -) f. mag(ister) (paffi vel vici) Amiierni 532 [- Sal]vius [- - - hono]res omneis functus Fereniii 589 Sex.Salvius A.f. IHIvir ter Ferentii 590 A.Salvius V.f. Cledus 250 A.Salvius A.f. A.n. Crispinus IHIvir quater Ferentei 588 M.Salvius Q.f. Venustus 'decurio [be]neflc(io) dei Caesaris Noloe 630 Antiochus Samiar[i - 8.] 744 Philo Sammiarl L.s. 734 Q.Samiarius? Arc(- - -) 1150 L.Samiari(us) M.f. Dosuo 868 a Samlaria M.f. minor Q. (uxor) 869 [-] Sanguri(us) C.f. q(uaestor) Hadriae 304 Q.Sanquinius Q.f. Stel(latina) q(uaestor), tr(ibunus) pl(ebis), pr(aetor) pro cos. 443 Acerd(ot) Sapo(ni) M.s. mag(ister) coUegii Carthagine Nova 778 T.Satanus T.f. Sablnus duovir quinto et duovir cap(- - -), praef(ectus) fab(rum) Asculi 549 M.Satricanius Ar[c(---) 1150

I. NOMINA GENTILICIA Sa[t]riena P.l. Salvia 365 L.Satrius L.f. pr(aetor) Castro naco 666 Alezflander Satri L.s. 745 M.Satriufl [- - -] Ilvir itferum] Aceruntiae 521 M.Satri(us) N.f. 674 C.Sattiufl C.f. magister Campanus 708 Agato Saufei A.s. 729 Antioc(ufl) Saufei A.e. 729 Dardanus Saufei A.s. 726 C.Saufeius C.f. q(uaestor) Praeneste 102 T(e)rtia Saufla 870 A.Sauffeius A. t A.l. Dama (magister) colleffii Mintumis 726 C.Saufeius C.f. Flacus q(uaestor) Praeneste 655; idem pr(aetor) iJbidem 299 (Flaccus)? L.Saufeius C.f. Flac{ufl] q(uaefltor) Praeneste 654 M.Saufeius M.f. Rutilus q(uaestor) Praeneste 655 C.Saufeius C.f., M.Saufeius L.f. Pontanes aid(iles) Praeneste 652 C.Saufeio(8) C.f. Sabinus(l) censor Praeneste 167 Q.Saufeius P.f. Treb(ianus) K6tvros EauqpVjtoi; noTiXtou ul6$ Tpe3tav6? ma#f ister coUegii Deli 760 Saufeia A.l. Thalea 977 N.Savonius N.f. pr(aefectusl) Casini 564 Menocrates Savoni N.s. 745 M.Scaudius C.f. aedllis Tibure 683 Cadmus Scrateius 985 (carmen) Antiocus Scribonl (servus) 1048 Scribonia Caesaris (uxor) 411,412 C.Sc(riboniufl) cos. a. 76 1151 C.Cur(io) 1008, 1009 (L.Scriboniufl) Lib[o] 411 L.Scribonius L.f. Lib(o) pater patronus Caudii 567 L.Scribonius L.f. Libo f(ilius) patronus Caudii 567, 568 (f. om.)

425

D.SeguliuB Alexsa aurufcx Foro Novo Sabinorum 782 [-ISeius M.f. magifl[ter] Campanus 721 C.Sehiufl C.f. - Tdto? £^io<; Tatou magiflter colleffii ('EppLaioT^i;) Deli 748 Dlodotus Seiufl C , Cn.s. - At65OTO<; ETJIO:; Talou xal Tvalou 194 Ti.Soius M.l. - Te3£pio<; Etiot; Madpxou inagLster colleffii Deli 759 Rufa Seiae 8. 725 [C.Se]ius Aristomachufl 1150 C.Seius C.f. Cilo 1150 C.Seius Cn.l. Heracleo - rdioc E^ioc Tvalou 'HpaxXtaiv magi8ter colleffii Deli 760 [L.]Seio(s) Sa(lvi) f. 143 Sadvios) Seio(s) L.f. 143 St(atius) Solusius Pe.f. 148 L.Sempronius L.f. magiflter Campanus 709 M.Sempronius L.f. Ter(etina) 892 C.Sempronius Ti.f. Grac(cufl) I l l v i r a(gnrifl) i(udicandis) a(dBignandis) 467, 473 C.Sempronlufl Ti.f. Illvir a(gris) i(udicandis) a(dsignandis) 468-472 C.Graccus Illvir a(grris) d(andifl) i(udicandifl) a(dsignandis) 474 Cornella Africani, Gracchorum (mater) 336 [Ti.Semp]ron[i(ufl)] Grac(chus) cos. a. 163 8 lC.lSempronius Cf. [Tu]ditanus cos. a. 129 334, cfr. 335 Posilla Senenia Quart(i) f. 971 Quarta Senenia C.l. 971 [-] Sentius C.f. mag(istcr) Mart(ifl) in Paeliffnis 635 L.Sentius C.f. pr(aetor) 485 Sentia Lib[onis (uxor)], mater Scr[iboniae] Caes[aris (uxoris)] 411 A.Seppius A.f. [magister] Campanus 716

426

INDICES

[- Selptumlus C.f. ald(lll8) Firmi Piceni 594 L.Septum[ius - f.] IIIlTir [i(ure) d(icundo)] Beneventi 556 L.Septumius L.f. Am(ensis) eques 697 L.Septumlua L.f. IHIvir Pompeis 643 [L.Septumius - f.] mag(ister) Capitollnus quinq(uennalis) 697 P.Septumius P.f. Col(lina) sor(iba) qu(aeetoriuB) 813 L.Septimius Sa(lvi) f. Dentio magister pagi Lavtmarum 621 T.Septumulenus T.f. 142 A(ulaT) Septunolena 1238 Sepstinia 540 M.Sepullius [- - -] mag(lster) vlcl et complti Pompeis 763 L.Sepunius L.f.quinq(ue)n(nalis) Frigenlo 598 Ascla Sepunl M.s. 735 T.SepuniuB T.f. 0 [ - - -1 vel Q[- - -] mancups 465 [- 8]ergius C.f. Vel(ina) 969 C.Sergius [- - -1 969 L.Sergi(us) L.f. Tro(mentlna) (Catilina) 515 M:Sergi(us) M![f.] pro cos. 462 [C.SJergius M.f. Vel(ina) Mena 969 Q.Sergius quaest(or) Aguiloniae 543 Sergia Glyclnna 1144 K.Serponio(s) C.a. 1217 Ruflo Sertori (servus) 1033 P.Sertorius P.f. oensor Tibure 682 Pamphilus Servili M.s. 1058 P.[S]ervilius M.l. magister Campanus 714 P.Servilitus -]clnus Telemaci f. 405 Q.Servili(us)Ca[epio]cos.a. 106 8 Q.Servilius 714. 715 Q.(ServHius) Caepio legatua 969 L.Servilius [-] f. C[ll]o decurio Brundisii 558 P.Servilius P.l. Cllio(I) 405 P.Servilius C.f. (Vatia) Isauricus

imperator 371, cens. 496 (Serveillus) P.Serveilius P.f. (Vatia) Isauricus pro cos. - II67rXioc EepoulXtoc IIOTCXIOU ul6; 'Ioouptx6; 4v^67taToc 403, 404 P.Serviliuscos.a. 48 1055,1056 P.Sorv(ilius) (II) coe. a. 41 1124 Serve[ilia] Isaurici 1. Cleopatra 405 Servili[a La]eta 405 [- Se]rviu8 P.l. (magister) Campanus 706 P.Serrius N.l. purpur(arius), mag(ister) Campanus 712 Servia C.f. sacerdos Liberi publica Aqulnas 205 P.Servius P.l. Trhaso(I) maglster coUeaii Aquini 765 C.Sestius C.f. 493 Petro Setm[iu8] Sep(i ?)f. 303 (bis) C.Sexstilius L.f. duovir Paesti 636 L.Sextillus L.f. I l l l v i r Pompeis 644 P.Sexteilius L.f. Pllo - II6TTXIO<; EC£TCXIOC Acuxtou magister coUeaii Deli 759 L.Sextilius Q.f. Taurus ces. Setiat 664 C.Sextio(s) V.S. 1244 Phllomusus Soxt(i) Cn.s. 718 M.Sextlus M.f. duovir VoUurni 693 M.Sextl(us) N., M.l. magister Campanus 714 P.Se(xtios) 1246 P.Sextio(s) V.f. 1245 Q.Soxti(ua) C.f. mag(ister) Campanus 723b C.Sextius C.f. Calvinus pr(aetor) 291 Stepanus Siloi pu(pi) s. 745 Chruslppus SiU A.s. 733 Silla M.'l. Rufa (magistra) collegii Minturnis 725 Anchialus Sirti L.s. 1023 Ruflo Sitti P.s. 1124 L.Sora(nus) L.f. IHIvir pr(aetor) Calibu8l 560

I. NOMINA GENTILICIA A.Sortee D.f. Fas(tia?) cfnjatus 814 D.Sortes L.l. Dionlsiufs) 814 L.Sortes D.f. Nic(- - -) 814 C.[S]os8in8 cos. a. 32 1126 PKautos?) Speclos 234 Art[e]mio Spediol(i) C.s. 200 N.Spurius D.f. mag(Ister) Campanus 712 M.Spurius M.f. Men(enla) Rufus Ilvir i(ure) d(icundo) Herculanei 609 Min(atus) Stalus Ov(i) f. -Mlvorroc Erdioc Oolou maglster coUegii CEppuxio-rfic) Deli 748 P.Stahius P.f. duovir Minturnis 742 Retogenee Stahi P.s. 744 Surus Stahi P.s. 738, 745 Theuphilus Stai P.s. 742 AnUochus Sta[hi] vel Sta[U] P.s. 744 L.Staius Sex.f. Murcus 444 St(atios) Staiedi(os) 115 T.Staiodius N.f. 1066 Helenlo Stati [- e.] 724 Salvia Stati [- B.] 724 C.Stati(us) M.f. mag(iater) Campanus 723b Afrlo Stati(orum) C.f M.s. 730 L.Statius L.f. ald(llis) Formiis 595 L.Statius Sal(vi) f. duovir Praeneste 659 P.Statius P., M.l. magister Campanus 714 Q.Statlus quaes(tor) Aquiloniae 543 Q.Statius P.f. Ilvir HispeUi 614 T.Statius T.f. St(ati) n. aed(Uls), q(uaeetor) in Aequiculis 525 L.Statius Cn.f. Chilo magister pagi Lavernarum 57 M.Statius M.l. Chilo 976 T.Statius P.f. Marr(- -) aed(Uis) pagi Superaequi 671 P.Statius P.l. Phllemo mag(ister) Campanus 720 P.Statius P.f. Stag(on) maglster Campanus 708

427

N.Stenlna M.f. - Niptipioc L-rivio? Madpxou magistor collegii Deli 759 S.St[er]ti[nius S. f. vel 1.] - Errdpioc ErepTlvtoc E^optou [magiste]r collegii Deli 750 [-IStlaccius C.l. A[- - -] mensor, idem sacoma[rius] Neapoli 801 HStlaccius A.l. Maric[- -] [m]enflor, eidem 8acom[arius] Neapoli 801 M.Stronnius M.l. Nic[. . .]o mag(ister) vlci et compiti Pompeis 763 Agria Sueia N.f. sacerdos Cerer(us) et Venorus Casini 63 Cn.Suellio(s) Cn.f. q(uaestor) Beneventi 554 C.Suessanlo(8) C.f. q(uaefltor) Beneventi 554 P.Suesanus M.f. mag(ister) Campanus 712 Dip[Il]ufl Sueti M.s. 718 Ser.Sueti(us) Ser.l. bal(neatorl) magister Campanus 714 Sp.Suetrius Sp.f. 138 P.Sufonas T.f. Ilvir HispeUi 614 L.Sulplcius Q.f. Q.n.Col(lina) 979 T.Sulpicius P., Q., pu(pi) 1. magister Campanus 719 T.Sulplcius T.f. flac(erdos) Isid(ls) CapitoU(nae) 159 [Ser.Sulpilcius C.f. Anl(enflifl) (legatus) 515 C.Sulpiciufl C.l. [- - -] (magister) coUegii Mintumis 736 [C.Sulplcius] Galba I l l v i r a(gria) i(udicandis) a(d8ignandis) 475 Ser.Sulpicius Ser.f. Galba ooa. a. 108 8, 338?, 339? 708 Ser.Sulpicius 709 P.Sulpicius Q.l. Philocom(us) mag(lster) con(legi) 772 T.Sulpicius T.l. Primus 159 P.Sulpicius (Rufus) cen[s.] 422 Ser.SulpicUus] (Rufus) cos. a. 51 607, 1052 L.Tacllius (Gaiae) 1. Androma(chus) 935

428

INDICES

[-] Tadins M.f. Rnf(ufl) praef(ectus) (operi faciendo) Lucerdi 622 Nioephonifl C.Talabaral 8. 103 L.Talepi(ns) A.l. magister collegii Carthagine Nova 777 C.Tampius Sabeinus tr(lbunus) ple(bis) faciendus Nuceriae(7) 1143 C.Tampius C.f. Sex. vel Ser.n. Tarenteinus pr(aetor) Praeneete 133 Tampia L.f. 195 Eleutherns Tamudi (servus) 1035 [-] Tamulius [- - -] pontufex Tibure 686 Tania Detrone Vel(- - -) f. 1268 Cn. Taracius Cn.f. 984 C.Tarquiti(us) L.f. Fal(erna) 515 [ ] Tarutlll (servus) 1007 L.Tattius T.f. Coxsa maglster pagi Lavemarum 57 L.Taurius L.f. 117 S.Teditiu(8) S.(f.) 483

P.Teidiufl P.f. Pomp(tinft) musta pius, epopta 213 M.Teieidi(us) M.f. Pol(lia) (trib. mfl.?) 515 Sex.Teltoni(us) L.f. Stich(us) 674 T.Temonius T.l. Flac(cus) mag(lster) vici in agro Interamnaiium PraetuUiorum 152 L.Teroenna P.f. IHIvir, flamen Tarquiniis 672 M.Terebonio(s) C.l. 248 Lucrio Teren[ti - s.] 718 Theophilo(s) Terenti (servus) 787 El(eutcrus?) Terentl C.s. mag(ister) collegii Carthagine Nova 778 L.Terenti(us) A.f. Vel(ina) 515 L.TerenUo(s) L.f. quaistor Firmi Piceni 593 P.Terentius T.f. 591 Pilotaerns Terenti Q.s. 718 Sex.Terentius C.f. q(uaestor) AguUeiae 539 T.Terentius L., C.l. 70 T.Terentius T.f. 591 T.TerenU(us) A.f. Vel(ina) 515

C.Terenti(us) C.l. Pilomus(us) minlster Campanus 718 A.Terentius A.f. Varro [legatus] - [A]uXo; Tcpivno; A5Xou ul6; Ou[dtppcov 7tpeo&cuT^i; 'P]o)izot(uv 369 M.Terentius M.f. Varro Lucullus pro pr(aetore) 474 [M.Terentius Var]ro Luculllus] 369a M.Teren(tius) cos. a. 73 1010 (Terentius) Varro Murena aed(ilis) our(ulis) 704 T.Terentius T.f. Taravos 591 T.Terentius T.f. Cl(audia) Taravos dictator Fidenls quater 591 M.Teroni(us) Ov(i) f. mogr(ister) Campanus 723 b C.Tertaus P.[f.] Ciamus 633 Sta(tios) Tetio(s) 22 [L.]Tettaienus L.f. Barcha Ilvir Interamniae PraetuUiorum 619 Surus Tettieni C.8. 228 Dorot(ona) Tettien(i) T.a. 227 Cn.Tetteius Q.f. 518 Dama Tetti (servus) 94 T.Tettius T.f. Vel(ina) praefectus 394 TetUa Sa(lvi) f. 44 a L.Tettius Balbus 1241 C.TiburtiuB C.l. Fl(accus) (magrister) Campanua 723 a Q.Tiburtius Q.l. Menolavus cultrarlus Capuae 784 A.Tiburti(us) A.l. Timiso magister conlegi Praeneste 106 c Cn.Tilllus [- f.] aed(ills) Arpini 547 C.Tillius C.f. Ruf(us) Ilvir i(ure) deic(undo) Iter(um) Pompeis 647 A.Titinlus A.f. - AuXo; Tirivio; AOXco uo; 86 Pbilodam(us) Titini C.s. 729 DeiphU(us) Curt(ili), Tltini P.,C. 8. 730 Alex(- - -) Titinl L.8. mag(ister) coUegii Carthagine Nova 778 Sexstus Titini M.s. 734

429

I. NOMINA GENTILICIA Phalacni8 Tltinl P.s. 723 Philargurus Tltini P.s. 733 Neo Titini Q.s. 731 [-Titini]us Titiniae 1. Antiocus mag(ister) Campanus 720 C.Titiniua C.l. Euheme(rua) (magister) colleffii Mintumis 728 L.Titinlus M.l. Malcio 733 Burria Titini P.8. Trix 732 L.Titinius L.f. Petrin(ianufl) dnovir Lunoe 625, iter(um) ibidem 626 C.AtiliUB A.f. Glabrio Titia A.f. minore natus 638 C.Tittius C.f. magister Campanu* 715 C.Tlttius C.f. magister Campanu8 708 M.Titius L.f. pro cos., praef (eotus) classis, cos. desig. 433 N.Titius L.f. Nu[ ] mag(ister) collegii Carthagine Nova 778 Titia A.f. minor 638 C.Tittienus Q.f. Macer 1273 Tit(- -) Titu[le]no(8) V.f. maci8[t]er inctrto loco 695 L.Tolonio(s) 64, 237 C.Tomius 1255 L.Tondeius L.f. 655 (bis) Tondia L.f. 871 Cn.Tongili(ufl) pu(pi) 1. magister cotttgii Carthoffine Nova 777 Cn.Toraciufl Cn.f. 984 CL.Toflsieis C.f. 1176 C.Toeslus C.l. 1176 Antioc(us) Tos(8l) Sex. (servufl) 1241 Paul(la) Toutla M.f. 301 Stabilio Trebi [- s.] 727 [H]ermogen(efl) Trebior(um) C , L.8. 733 Menandcr Trebio[r(um) C.,L.8.] 735 [- - -]nu8 Trebi L.e. [magister] coUegii Tolosae 766 Trebia Q.f. Tertia 951 L.Trebellius aed(ilis) cur(ulis) 704 C.Treboni(ua) Q.f. Gollia natus -

Cae Trepu Etrusce pro C.Trebonius 905 C.,P.,P.Treb[oni]orum P., P.,C. [f.] thurarie[i8] 816 A.(Trebonius) C , P.l. Alexandcr 816 M.(Trebonius) C , P.l. Maoedo 816 M.(Trebonius) C , P.l. Malchio 816 P.Trebonius [-] 1. Nioostratus 816 D.(Trebonius) C.l. Olopantus 816 Sex.Trebonius Sex.l. Trupho turarius 818 Trebonia C . P . l . Ammia 816 [Trebonia] Sex.l. Hllara turaria 818 Trebonia C , P.l. Irena 816 [- - -] Tr(e)meili P.s. 107a L.Trosius M.f. magister vici Concordiae 572 P.Truttedius Amphio 946 Truttedia . . . P.Truttedi Amphionls lib. nomine servile Appia 946 Archelavos Tuc[ci - s.] 744 CTuocius Cf. magister Campanus 709 CTuccius L.f. Vot(uria) duomvir Ostiae 634 Philaro(s) Tucci M.[s.] 746 Phileros Tucci M.8. 735 L.Tuli[us - f.] mag(ister) de duobus pageis et vicei Sulpicei 702 L.Tulius Ser.f. praetor Corae 573 M.Tul(lius) Ilv(Ir) faciendus Pompeia 1138 Q.Tullius Q.f. 1150 Servios (Tullius) rex 1070 Tul(lus) Tullius Tul(li) f. I l l l v i r Tibure 678, oensor ibidem 682 [K6IVTOC TOXXttx; - - -]TTO; KotvTOU ul6; 1270 Q.TullIus Q.l. Ale[xander] K6IVTO; T0XX10; 'AAi^ocvfipo; 6 KOCVTOU

1270

Q.Tullius Q.l. A[ristarchus] K61VT0; ToXXux; 'Apiorapxo; 6 Koivrou 1270

430

INDICES

M.Tul(lius) (Cicero) cos. a. 63 1022-1024 Q.TuUius Q.l. Hefracleo] - [K6ivxog TuXX]io$ ['Hpa]xXeci>v 6 KOIVTOU

1270

Q.Tullius Paapus gladlarius Capuae 787 L.Turius L.f. I l l l v i r , aed(ilis) IliapeUi 612 L.Turius L.,P., C.l. Sand(- - -) (magister) Campanue 723 a C.Turpidi(us) P.f. Hor(atla) 974 [C.Turlpidius C.f. Severns 974 Hilarus Turpilln(i) (servus) 1055 Cn.(Turpilius) 82 L.Turpilio(a) C.f. qualstor Firmi Piceni 593 L.Turpilius L.f. duomvlr Corae 300 M.Turpillus L.f. q(uaestor) Tibure 685 Pampilus Turpili T.s. 240 Poublilia Turpilia Cn.uxor 82 C.Turpleio(s) C.f. 903 Q.(l)Turpleio(s) C.f. 903 M.Tusoenius L.f. Nobilior Mdapxoc Tuoxfjvioc; Aeuxlou No3(eXiop) magister coUeaii ('Epnaicrnte) Deli 749 Cn.Tutorius Cn.f. - rvaloc TouTcbpio; Tvalou magiflter collegii Deli 759 N.Tutorius Cn.l. - Neptlpioc; TouTcopioc; rvaiou magister coUegii Deli 759 P.Tutorius Antlocus - [n6]TrXio? TOUTWPIO; 'Avr(oxoU) mag(ister) Neptunalis (nooci&coviaortO Deli 757 Cn.Tutorius P.l. Olumpiodor(us) - rvaloc; TouTcbpioc; IIoTrXtou 'OXuiiTtioficopoc; magister colleoii Deli 760 Q.Vacci(us) Q.l. Phileros 939 M.Vac[cl]us M.l. Theophilus magister sunhodi D[ec]umianorum 771 Vaccia Q.l. Prima 939 Valerius 1192

[-] Valertius - -] I l l l v i r Interamna Naharte 615 D.Valeri(ufl) (Gaiae) 1. 822 L.Valeri(us) P.f. 511 M.Va(lerius) cos. a. 73, vel 61, vel 53 1030 M.[Va]lerius tribunus plebis 465 a M.Valerius L.f. magister Campanus 709 M.Valerius M.l. maglster Campanus 715 Sannio Valeriae s. 732 M.Valerius Bacinus vel Baginus 1255 C.Valerius C.l. Barnaes 893 C.V[aleri(u8) Flaccus] cos. a. 93 8 C.Val(erius) 1003 L.Val(erius) (Flaccus) cos. a. 86 1004 M.Valeri(us) Messalla cos. a. 161, cens. a. 154 8 M.Valerius M.f., M!n. Messal(la) cens(or) 496 M.Mes(8alla) cos. a. 61 1028, 1029 M.Valerius (Messalla) cos. a. 53 1047 C.Valeriu8C.l.[P]hilar[g]urus 159 A.Valerius A., A.l. Pilem(o) 945 C.Valerius C.f. Triarius aed(ilis) Fundis 604 Valeria A.,A.l. Rufa 945 Cn.Var(- - -) Cn.f. 894 N.Varaios 1150 Numesier Varea Folenia - Nomesi Varia 1206 C.V[ariu8 ] - [rdio;] Oudpfioc;] [magistejr coUeaii Deli 750 Antiocus Vari C.s. 745 Varia C.l. Glucera 930 [-] Vassius [- - -] maaistratus, ut videtur, Praeneste 104a C.Vaterrio(8) C.f. q(uaestor) Beneventi 554 [Corn]elia L.Scipionfis] f., Vatieni (uxor) 384 P.Vatinius cos. a. 47 [766], 1057 C.Vatronlius] pr(aetor) Praeneste 264

I. NOMINA GENTILICIA C.[V]atroni(nfl) C.l. mag(ister) conlegi Praeneste 106 Graeca Vatronia 872 C.Vef ] [magiflte]r coUeffii Deli 750 Dioclee Vocili (semifl) 999 C.(?) VeciliuB L.f. 955 L.Vecilins Vo(ltai) f. 955 Serviufl Vecon(i) M.s. 739 R( ) Vedo{- - -] 483 L.Veiciua L.f. mag(ister) Campanus 712 P.Veiedius C.[f.] q(uaefltor) Aquileiae 535 C.Veienufl C.f. IHIvir i(ure) d(icundo) Spoletii 670 C.VehiB T.f. Mai(or) 934 N.Veius I[I]v(ir) faciendus Pompeia 1139 N.Veiufl Barca 1141 N.Barcha Ilv(ir) faciendus Pompeis 1140 C.Vellidia T.f. 632 C.Venel(iufl) 1154, 1158, 1160, 1161 L.Veneilius L.f. Pollion mysta piufl 214 L.Vennoniufl L.l. Prosamus magister coUegii Aquini 765 Vennonia Hermiona 1144 C.Venoleiufl C.f. - Tdio? OucvcXVjtoc Tatou 751 P.Venoleius C.l. - n6rrXio<; OiieveX^jioc ralou 751 L.Ventilius L.f. Bassus I l H v i r Tibure 680 Q(uinctio) Verati C.8. magister coUeffii Carthagine Nova 777 C.Vereiufl M.l. mag(ister) coUeaii Carthaffine Nova 778 Quinctio Verg(ili) C.s. 741 Theophilus Vergili(orum) M., M.8. (magifitcr) coUeffii Minturnia 726 Marcus (Margns) Vergilius Eurysaces pistor redemptor 805 C.Vergili(us) C.l. Genti(us) lanius ab luco Lubent(ina) 794 Vergilia M.l. Erotium 914 Ar(uns) Verna Ar(untifl) f. 842

431

M. f P.Vertuleieis C.f. 136 Q.Vescriufl Q.f. duovir quinq(uennalis) Caiatiae 559 N.Veeui(us) N.f. mag(ister) Campanue 723b Sex., Q.Vesuies Q.,Sex.f. 236 Ceseius Vet(- - -) E[- - - f.] 303 Veetilia 1147 C. Ve[- - -] [magistejr coUeffii Deli 750 [- V vel B]etilenus Q.f. Maroel(lus) - [- Ou vel B]CTIXTJVOS Kotvrou ulo^ MdpxeXXoc [magiste]r colleffii Deli 750 Ceseius Vet(- - -) E[- - -] 303 Misius Vet(- - -) 303 Dama Vetti P., R(- - -) vel Pr(- - -) s. 200 L.Vetti(us) L.f. Vel(ina) 515 P.Vett(ius) T.f. mag(ister) Mart(is) in Paeliffnis 635 T.Vetio(s) 147 V.Vetius Sa(lvi) f. 266 Vettia Q.l. Glucera 768 C.Vettlaeus T.f. 632 Q.Vettlaeus C.f. 632 C.(Vettlaeus) C.f. Rufus pont(ifex) Nursiae 632 L.Veturius P.f. - Aeuxioc OUCT6pioc nonXtou ul6c 760 Ti.Voturi(us) T.f. Vel(ina) 515 D.Veturius D.l. Diog(enes) purpurarius a Marianeis 809 D.(Veturius) D.l. Nicepor(us) purpurarlufl a Marianeis 809 D.Veturius D., (Gaiae) 1. Philar[g]ur(us) purpurarius a Marianeis 809 Veturia D.l. Flora purpuraria a Marianeis 809 Veturia C.l. Se[- - -] (magistra) coUeffii Minturnis 724 C.Veveius 924 [V]eveia C.f. 924 C.Vibius M.f. - Tdio; Oul0ios Madpxou ul6; [magiste]r colleffii Ddi 750 K.Vibius K.f. 306 M.Vibius P.f. mafir(ister) Campanus 710

432

INDICES

Diphilns Vibi M.[g.] 199 [0]reates Vibi P.B. 106 d Q.Vibiua L.f. 87 Q.Vivius M.f. magister Campanus 709 [T]hais Vibiae 8. 725 Sex.Vibius Sex.f. Carus 144 A.VIbbins A.l. Diogenes mag(ieter) Campanua 720 C.Vibius C.f. Pasa Caetronian(us) cos. a. 43 421 Vibis(?) Pilipus 1201 M.Vibius M.f. Ru(- - -) mag(ister) Campanua 707 Q.Vibins Q.l. Slmus mag-ister snnhodi D[oc)umlanomm 771 T.Vibins Temuudlnus q(uaestor) nrb(anus) 465 Q.Vibnleius L.f. duovir Praeneate 659 L.VIcirius [Tl.f.] - Aeuxioc Ouixipioc Tc3tp(o[u] magister collegii ('EpiLaurrta) Deii 748 L.Villoni(us) L.l. Nicep(orus) 836 L.Vin(ncius) coa. auff. a. 33 1063 T.Vinucius Tit(- -) f. mag(ister) Mart(is) in Poelignia 635 M.(Vipsanins) Agrippa L.f. aed(ilis) 434, cos. a. 37 1168 L.Virglni(us) T.f. mag-^ister) pag(i) in agro Visentino 172 Pothus Virriai s. 200 C.Viscius M.f. Ilvir Cereatia Mariania 466 L.Viseius C.l. • A«uxio; OuiCfjio; Tatou 751 [-] Visellius L.f. Fal(ema) Flaccus Beneventan(us) duovlr Tele[8(iae)], [pjr(aetor) Benev(entij 676 L.Vitorius C.f. aid(ilis) sen(ator) cop(tatus) Anagniae 534 L.Vitrovius S.f. Lucil(lus) duumvir AbeUae 519 M.Vitulanins M.[l. •--] (magister) coUcgii Miniumia 736 C.Uulius aed(ilis) faciendua Pompeia 1142 C.Uulius C.f. Ilv(ir) i(ure) d(Icundo) ibidem 648

Imp. Caosar divi Nervae f. Nerva (Ulpius) Traianus Angn8tus Germanicus, Dacicus 377 T.Umbrenus C.f. 489 M.Umb[ricius) - - -] magister Neptnno Deli 758 M.Umbrlcius M.f. - Mdopxo; 'O^pP^ioc Madpxou ul6; (maglster) coUegii Deli 760 [-] Umpricius C.f. [Claburcus q(uaeetor) Faleriia Novia 47 Cn.Voconius Cn.l. [- - -] magxater coUegii Minturnia 744 Aprodis(Ius) Vocon(i) M.s. 728 Phllodam(us) Voc(oni) M.s. 741 Stabillo Volcaci (servns) 1053 [-] Volcacius C.l. mag(ister) collegii Tuaculi 59 C.Volcaci(us) C.f. har(uspex) 186 L.Vo[lc]acins (Tullus) cos. a. 66 211, 1158 L.Vo(l]ca[ciu8 - f.] cur(ator) viar(nm) 465a C.Volcacius C.f. Labeo ald(ilis) Tusculi 689 Anttoc(us) Volc(ei) C.s. mag(lster) coUegii Minturnia 740 Philomnsus Volcel L.s. mogiater collegii Mintumia 731 A.Volcei(us) A.l. Demetr(ius) (maglster) coUegii Minturnia 743 V.VolsIenus T. f. maro Aaiaii 550 L.Volumni(U8) L.f. Ani(ensi8) {trib. mU.1) 515 C.Volumnius C.f. Flaccus IHIvir i(ure) d(icundo) Signioe 666 Q.Volumnlus Q.f. Marsus IHIvir I(ure) d(icundo) Signioe 666 Philodam(us) Volusi C.s. [magister] coUegii Toloaoe 766 C.Volusius C.l. Charit(o) 811 Volusia C.l. Celsa 811 K.Vomanlo(s) 1234 L.Ursius A.f. aid(ills) Fundia 602 Usia M.l. Melltlne 73 Antiochus Utlll Cn.s. 225 C.Utius C.f. Am(ensis) 978

I. NOMINA GENTILICIA C.[- - -] aidilia Norbae 631 maglster coUeffii Deli

750

[dtiod

C.[ ] L.f. Pop(lilia) 513 L.?[- - - f. Fl]acc(us) 558 Cn.[—]us Cn.f. magis[ter] Campanus 722 Q.[- - -] 449 E. vel H.[- - -] Broccus Ilvir Venusiae 692 M.[- - -]ius M.f.( ?) Plutus mag-(ister) Tici et compiti Pompeis 763 N.[. . .]ni[. . .]1 Ef ?[- - -] mysta pius 211 [--]ltinius P.f. 278 [- -]biniua Q.f. duovir Voliurni 694 [- - -lethiua Ser.l. (magister) Campanus 706 [- - -Jiurius T.f. 524 [- - -]tlli(us) L.l. Sinna ma[g-(ister)] colleffii Aquileiae 199 [- - -Jerius Ti.l. [- - -] magister colleffii Praeneste 105 a [- -]esius C.l. Tertiu[s] 155 [- - -]ilio(s) M.f., [praijtor incerto loco 184 [ ]eius L.f. pr(aetor) 169 [---]ailus P.f. Arc(- - -) 1150 (---Jceiua Nicephorus 1150 [- - -]onius Q.f. 247 [- - -]onius Q.l. (magister) Campanus 711 [- - -]oniu8 [-] 1. Dion(y8ius) (magister) Campanus 711 [ ]ucius St.f. pr(aetor) Spoletii 669 [- - -Jcius C.f. (p]r(aetor) 284 [- - -]ci(us) L.l. 243 [- - -]cius P.l. Pilom[usus] (magister) Campanus 706 [- -]fe[i]us M.f. Sc(- - -) mag-(ister) Campanus 707 [- - -]nlu8 L.f. [magister] Campanus 716 +■ [- - -]rius Philoda(mus) 155 a [- - -]8lus St.f. magr(iflter) Campanus 710 28. Inscriptiones

latinae,

II.

433

- - -]tius M.f. [magister] Campanu8 716 - - -]vius L.f. [praiflectus (operi faciendo) Luceriae 623 - - -]ior(- - -) L., L.8. 1(- - -) c(- - -) [magister] colleffii Tolosae 766 - - -]ius L.f. [magister] Campanus 716 - - -]io(s) M.f. 119 ]lufl P., C.l. (maglster) Campanua 706 - -lius Sex.f. IHIvir Interomna Naharte 615 - - -]ius M.l. Baro, ma[g1ster] quinq(uennalis) c[onlegriei] teib(icinum) Rom(anorum) 185 ]ius Cirrat(us) [magteter] colleffii Tolosae 766 - - -]ius G.l. maiglster] colleffii ('EppL<xioT^<;) Deli 747 - - - i]us Cn.f. E(- - -) [magister] Campanus 716 - - -]ius C.l. Salviua malgister]

quinq(uennallB) c[onleglei] tei* b(icinum Rom(anorum) 185 - - -i]ufl C.l. Statius, maigiflter] quinq(uennalls) c[onleglei] teib(icinum) Rom(anomm) 185 - - -Inufl V.,L.l. 37~i d - - -]us C.f. [praif]ectufl (operi faciendo) Luceriae 623 - • -]ua N.f. [praif]ectus (operi faciendo) Luceriae 623 - - -]us N.f. majgieterl collcffii (•EpptotioTTj?) JJeli 747 - - -]us L.l. Copio mag(ister) Campanus 720 - - -]ua M.l. Diogxsnes mag(ister) Campamis 7 20 - - -]us C.l. Nestor ma[grister] quinq(uennalis) c[onlegiei] teib(icinum) Rom(anorum) 185 ]us L.l. Philom[- - -] ma[g-(ister)] quinq(ucnnalis) c[onlegiei] telb(iclnum) Rom(anorum) 185 > - -]s C.l. Alexander matgister] quinq(uennalis) c[onleg1ei] teib(icinum) Rom(anorum) 185

434

INDICE8

- -]s Q.l. Nico ma[gister] qninq(uennall8 c[onlegiel]) teib(icinnm) Rom(anorom) 185 - -]s M.f. Nlger q(uaestor) VII Teffiani 674 - -]s Q.(l.) Pamphilus mancnps 465 - -)s L.l. Rnfus ma[gister] quinq(uennalis) c[onlegiei] telb(ioinum) Rom(anorum) 185*dd- -] L., M.l. (magister) Campanus 711 - -] M.f. (centurio) Ilvir coloniae Firmae 592 - - Calledus (centurio) Ilvlr coloniae Firmae 592 - -] A.l. Demetrius mag(ister) Campanus 720

[- - -] N.f. faber mag(ister) Campanue 710 [- • -] L.l. Nicolavos mag(ister) Campanus 720 [ ] L.l. NicomaCch(us)] ma(giBter] quinq(uennalis)c[onlegiei] teib(icinum) Rom(anorum) 185 [- - -] M.l. Lucumo ma[gistcr] quinq[uennalis) c(onlegiei] teib(ioinum) Rom(anorum) 185 [---] S.l. N i c o [ - - - ] [magistcr] oolegi Tarricinat 764 [- - - ou u]l6; 750 [- - -] Tro(mentina) Naso pr(aetor) Aesemiae 527 [- - -]ladu[8- - - ] - [ - - -]ou ul6; 750 [- - -] V.f. 707 [—] Suc(cusana) (trib. mil. ?) 515

II. COGNOMINA. NOMINA HOMINUM BT SBRVORUM Servi quorum domini nominaniur A[- - - ] : Plautius (lib.), Poblioius (lib.), Stlaccius Abdesmunus fllius Himilci sufes Caralitanorum (ex tUulo Punico) 41 Abennaeus Catti M.s. 244 Aca8to(s) vel Casto(s) 74 Acastus Albi Q.s. 992 Aoerd(o?) Sapo(ni) M.s. mag(ister) coUegii Carthagine Nova 778 Acidinus: Manlius Acme 1. 365 Actarus Badi M.s. (magister) coUegii Miniumis 732 Acte Luflni M'.s. (magistra) coUeoii Miniurnis 725 Acte: Metilia (lib.) Adimeis (gen.) v. Bastugitas Adlmels (gen.) v. Turinnus Adingibas (gen.) v. Sanibelser Aesopus Badi M.8. (magister) coUegii MirUurnis 741

PERKGRINORUM

occurrunl eiiam in indice

I.

Aeatchlnes;]: Oppius (lib.) Aesclnus Axsi (aervus) 1019 Airicanus: Cornelius Afrlo Stati(orum) C , M.s. mag(ister) coUegii Minturnis 730 'Ayaotaz MTjvoqp&ou 'Eqp4oio<; 343, 360, 403 Agathe: Ovia (lib.) Agate: Quinctia (lib.) Agato: Blossius (lib.), Ovius (lib.) Agato Agrini (servus) 1256 Agato Saufei A . B . mag(ister) coUegii Minturnis 729 Agato portitor Boc(iorum) s. 243 Agathocles v. Zephurus Agathoclee: Avlus (lib.), Galonius (lib.) Agatoclia: Hirtia (lit>.) Agerdo (gen.) v. Nalbeaden Agirnes Bennabels f. 515 Agrippa: (Vipsanlus) Ahenobarbus: Domitius

II. COGNOMINA. NOMINA PEREGR. ET SERV. Alaucus: Magnius (lib.) AJbennes (gen.) v. Belennes Albinus: Postumius [Ajlbinns Orci(vi) C.s. maglster coUtgii Praeneate 105 b Alexa: Cornellus (lib.), Segulius Alex(- - -): Marcius (lib.) Alex(- - -) Titini L.s. mag(ister) coUeffii Carthagine Nova 778 [AJexa?]nder Plautius L.,M.s. mag(ister) coUeoii Praeneste 107 *"■ Alexander: Paconius (lib.)t Raecius (lib.), Trebonius (lib.) Alex(ander): Ocratlus (lib.) Ale[xander]: Tullius (lib.) Alexsander: Aoorenus (liJb.), Caecllius (lib.) Alexand(er): PollJus (lib.) AJexand(er) Alen(i) C.s. mag(ister) coUegii Mintwrnis 740 Alexsand(er) Anti M.s. mag(ister) coUegii Minturnia 730 Alexsander Badi M.a. mag(iBter) coUcgii Minturnis 745 AJexsander Ca{- - - 8.] (magister) coUtffii Minturnia 727 AJexander Cami(di) M.s. (magister) coUeffii Minturnia 743 Alexand(er) Meti(li) M.s. mag(ister) collegii Minturnis 740 Alexsander Satri L.s. mag(ister) collegii Mintumis 745 [- - -]s C.l. Alexan[der] ma[gister] donlegiei] teib(iclnum) Rom(anorum) 185 AJexan[der — s.] mlnister Campanua 718 AJexandrus: Granius 'AXc£(iiaxos v. IldtTtxxoi; AJf(ianus) r. Menopilus 'AXxira^ v. KUOYIOOV Ambatio: Calidius (lib.) Ammla: Trebouia (lib.) Ammicaris (gen.) v. Baric, Zecenor Amphio: Hedius, Petronius(W6.), Truttedius (lib.) Amphio Instumenni (servus) 1031

435

Amphlo Lnri (serrus) 1052 Amphio Lut(ati) Cn.s. (magister) coUegii Minturnia 738 Anchialus Sirti L.s. 1023 Andrea Pompon(i) L.s. 987 Androma(chus): Tacilius (lib.) Antaeus sal(inatorum) soc(iorum) s. (magister) coUeffii Minturnis 734 Anteros Acili (servus) 1041 Anteros Rusti [-] s. (magister) coUegii Minturnis 727 'AVTIYOVO; T([TOU] musta pius 212 Antiocus 1253 Antiocns rex Syrioe 513 Antifochus - - -] 225 Antio(chus): Apuleius (lib.) Antlochus Atei[di -s.] (magister) coUegii Minturnis 746 Antiochus Cae(li) L.s. mensor, mag(ister) coUeoii Minturnia 742 Antiochus Epid[i - 8.] (magister) cdQtgii Minturnis 746 Antiochns Pulli Q.s. mag(ister) coUegii Minturnis 730 Antiochus Samlarfi • s.] (magister) coUegii Minturnis 744 Antiochus picar(iorum) soc(iorum) s. (magister) Minturnia 746 Antiochus Sta[ti] vel Sta[hi] P.s. (magister) collegii Minturnia 744 Antiochus Utili Cn.s. 225 Antiocus ('AVTIOXO;): Munnius (lib.), Octavius (lib.), Poblicius (lib.), Rutilius (lib.), TiUnius (lib.), Tutorius (lib.) Antiocns Ateidi P.s. Botrio(?) (magister) coUegii Minturnia 743 Antioc(us) Bruti L.s. mag(ister) coUegii Carthogine Nova 778 Antiocus Eppi C.8. (magister) coUegii Minturnis 731 Antiocus Magulni (servus) 1028 Antioc(us) Mesc(ini) Q.s. 200

436

INDICES

Antioc(us) Ploti C.s. 200 Antioc(us) Publ(ili) pu(pi) s. (magrister) collegii Minturnis 738 Antioc(us) Publ(iliorum) M., L.(s.) mag(ister) coUegii Minturnis 740 Antiocus sal(inatorum) soc(iorum) s. (magrister) colleoii Minturnis 738 Antloc(us) Saufei A.s. magr(ister) coUegii Minturnis 729 Antiocus Scriboni (servus) 1048 'Avrloxoc Exorclou IZUOTTK euoeM« 214 Antioc(us) Tos(si) Sex. (servus) 1241 Antiocus Vari C.s. magr(istcr) collegii Minturnis 745 Antioc(us) Volc(ei) C.s. magr(ister) collegii Minturnis 740 Antipater 1150 Antipo Oppi L.s. [magr(ister)] conl(egi) Praeneste 107 b

Apollonius Aureli L.s. (magrister) collegii Minturnis 732 Apolonius Car[isi •] s. (magrister) coUegii Minturnis 735 Apollonius Instei N.s. (maglster) collegii Minturnis 726 Apollonius Laelius Q.s. - 'ATTOXXCOVIO^ AaiXiog Kolvrou 194 Apolloni(us) Luco(ni) M.s. mag(ister) collegii Minturnis 740 Apollon(ius) Mescin(i) C.s. (magrister) coUegii Minturnis 741 Apollon(ius) Ofllli N.s. 200 Apollonius Pac(ci) M'.s. (magri8ter) collegii Minturnis 734 Apollonius Petici (servus) 1032 [- - Apollophanesl - [- - 'ATC]OXXOqjfdvT);] [magristeft coUegii Deli 750 Apolopha(nes) Publili M.s. (magrister) collegii Mintumis 728 Apotheca: Laufeius Appia: Truttedia (lib.) Appiani 445

Antistiana v. Helena

Apria: Decumi(us)

Apella 1. 110 Apella Careisi P.s. (magister) coUegii Minturnis 738 Aphrodisius v. Aprodisius Apol(- - -): Atilius (lib.) Apoli[naris - - - s.] magrister coUegii Praeneste 104 Apollodorus: Clodius (lib.), Peticius (lib.) 'A7ToXA65(opo^ AeivoxXeou; tzuoTTjs euoe3*K 211 'ATTOXXOOVISTK 'AXe!;i}iaxou tiuorrji; euoep^ 211 'ATTOXXWVISTK r. Auoinivrji;, 114-

Aprodisiu (gen.) v. Philologrus, Archibius Aprodis(ius) Cares(l) P.s. (magtfster) collegii Minturnis 739 Aprodisius Car[isi - s.] (magrister) coUegii Minturnis 746 Aprodis(ius) Vooon(i) M.8. (ma?ister) coUegii Minturnis 728 Apul(us): Lucretius (lib.) Ar(- - -): Caocilius Arbiscar (gen.) v. Arranes Arc(- - -) v. [- -]ailus P.f. Arc-

TOCXO^

Apollonis (Apolonis): Paconios (lib.), Proculeius {lib.) Apollonius: Cornelius (lib.), Popillius Apollloniusl 1173 [Hermjoluous et Apollonius [ApoU]oni f. Me[li]ei - mEp\i6Xu[x]o<; xal 'ATioXXtovtos ol 'ATtoXXtoviou MrjXioi 363 Apollon(ius) Arri Cn.s. 200

(.

. .)

Arc(- - -): Paconius, Samiarius, Satricanius (libb.) Arche: Domitia (lib.) Archelaos: Hortenslus (lib.) Archelavo(s) Aran(i) P.s. magr(ister) coUegii Minturnis 729 Archelavos Tucfci - s.] (magristor) collegii Minturnis 744 Archibius Aprodlslu 289 Arconides: Hatilo (lib.) Arei[us]: Arrius (lib.) Aria: Fuflclus (lib.)

II. COGNOMINA. NOMINA PEREGR. ET SERV. [r]ex Ariob[arzanos Philoromaousj et regina [Athenais Phlloetorgus] 181 [- - - Ari ?]obarzanes 181 a A[ristarchus]: Tulllus (lib.) 'Apiarcov TOO 'IqptxpdToix; $<xaiXeu; in insula Samothrace 211 Arlstomachus: [Se]ius Armitrupho: Marcius (lib.) Arranes Arblscar f. 515 Artaxi(as] - ['A]pTaJ;tas: Nonius (lib.) Artemidorus: Luuceius (lib.) Artemidor(us): Rutilius (lib.) 'ApTstztdcopoc E&Tjjjiipou dx6Aoudoc 211 Art{e]mlo Spediol(I) C.s. 200 Artemo: Minius (lib.) Artemo Dind(i) Q.s. maglster colleffii Praeneste 104 Artemo Nearchi mysta pius 211 'AaxA7}:u[- - -] v. Mv7)a(&eo[<;] Asclepiades Philinl f. Clazomenius - 'AoxXTrjmdSTjc 6 $iX(vou KAaCon*vio; 513 Asclepias: Pompeia (lib.) Ascla Sepuni M.[s.] (magister) colleaii Minturnis 735 Ascula Caleidi N.s. (magister) coUeaii Minturnis 732 Asia: Caecilia (lib.) Asiagcnus: Coraelius [Aspjrenas: [Nonjius Astapium: Cahia (lib.) Atanscer (gen.) v. Turtumelis Atelus: Mamilius Athenais: Clodla (lib.) regina [Athenais Philostorgus] v. [r]ex Ariob[arzanes Philoromaeus] A[th]enogenes v. Diodo[tu]s C. Coolius Atisi f. 581 Atullo Tautindals f. 515 Auctus: Attius (lib.) Auct(us): Ovius Aulian(us): Luttius Austinco (gen.) v. T[o]rsinno Bacchi[des] Metiii M.s. (magister) coUeffii Minturnia 743

437

Bacchides Pac(ci) M.s. mag(ister) coUeffii Minturnis 730 Baochus Afini L. s. 200 Bdxxioc 6 AaiAirplou 7rp€a3eiiaa; 179 Bacinus vcl Bagtnus: Valerius Balbus: Acilius, Corneliufl, Laelius, Laterius, Tettius Balb[us?]: Hora[tius] Balciadin Balclbil f. 515 Balcibil (ffcn.) v. Balciadin Barba: Barronius Barbatus: Cornelius Barcha (Barca): Tettaienus,Veius Barg(- - -): Ovius (lib.) Bargates Epidi M.s. (magister) coUeffii Minturnis 732 Baric H[- - -] Ammicaris f. 1069 Barnaes: Valerius (lib.) Barnaes Caed(ici) C.s. (magister) coUeffii Minturnis 741 Barn(aeus): Raec(ius) (lib.) Barnae(us) Moras(i) A.s. mag(ister) coileffii Minturnis 730

Barnaeua Octavi Cn.s. 1195 Barnaeus Pesoe[ni - s.] (magister) coUeffii Minturnis 736 Barnae(us) Pesceni L.s. (magiBter) coUeffii Minturnis 739 [- - -]ius M.l. Baro ma[gister] c[onleg!ei] teib(icinum) R(omanorum) 185 Baro: Aemilius (lib.) Baaso: Aniclus Bassus: Vcntilius Bassus 78 Bastugitas Adimels f. 515 Bato Attaleni (servus) 1006 Bcitus Diodo[- -] must{a] pius 212 Beitus Numisi C.s. (magister) coUeffii Minturnis 728 Bitus [fjistularius 786 Bitus: Poplllius Belonnes Aibennee f. 515 Boles Umarbeles f. 515 Bennabels (oen.) v. Agirnes Bestia: [Calpurjnius Bibulus: Poplicius Billo: Billucidius (Ivb.)

438

INDICES

Bilustibas (gen.) v. Illurtibas BirbatrK- -): Oppi(us) Bithynicus: Pompeius Biurno (gen.) v. Ourtarno Brocchus: Larcius E[- - -] vtl H[- - -] Broocus Ilvir Venusiae 692 Buocio: Fabricius (lib.) Buocio Morasi[- s.] (magister) coUegii Minturnis 735 Buclna: Aufldius Buco: Arunti(us) Burdo (gen.) v. Ordumeles Burria Titini P.s. Trix (maglster) coUegii Minturnis 732 Buxsus: Auiius [CJaburcus: [U]mpricius Cacususin Chadar f. 515 Cadmus: Sorateius (lib.) Caecil(ianus): Equlti(us) Caep(io): Servilius Caesar: Iulius (centuria) Caesidieni 1255

Cae0onin(us): CalpurnKus) Caetronianus: Vibius Cal(- - -) vel Gal(- - -) (ei est cognomen): Granonius [Oaldus]: Coeli(us) [- - - Cal]edus (centurio) Ilvir coloniae Firmae 592 Callipolis Ca[- - - s.] (magistra) coUegii Mintwrnis 724 Caliopa 879 Calvinus: Domitius, Seztius Caninus: Aollius Capella v. Ruflo Capito: Oppius, Rutillus; v. Danae Caputo Memml (servus) 1001 Carbo: Paperiue, Papeirius, Papirius Kapved8(7]() 880 Carus: Vibius Cassandra: Campia (lib.) Castor Calidi N.s. mag(lster) coUegii Mintumis 745 Catulus: Lutatius Casto(s) vel [A]caeto(8) 74 Cato: Porcius

Catulus: Lutatius Celsus: Papius Celsa: Volusia (lib.) Censorinus: Betillcnus, Marcius Cephalo Aureli [- s.] (maglster) coUegii Minturnis 744 Cesula (pro praenomine): Atilia Chadar (gen.) v. Cacususin Chaeremo: Fuflus (lib.) Charie[- - ] : Marcius (lib.) Charit(o): Volusius (lib.) ' Carito Fouri Cn.s. mag(ister) coUegii Minturnia 740 Chillus Arrl C.s. mag(ister) ludi Miniurnia 726 Cila Maeciae s. (magistra) collegii Minturnis 725 Chilo: Eprius, Statius, Statius (lib.) Chilo Caecili [- s.] (magister) coUegii Minturnis 727 Chilo Murri (servus) 1040 Cilo C.Popili (servus) vel C.Popili(ufl) Cilo 1226 Cilo: Seius, Servilius Cllio(l): Servillus (lib.) Creei(mus): Epidi(us) (lib.) Chrusippus Sili A.s. (magister) collegii Mintumis 733 Creste: Coruncania (lib.) Ciamus: Tertaus Cimfber]: Marcius (lib.) Cinna (Cina): Cornelius Cirrat(us) v. [- - - -]lus Cirrat(us) Cledus: Salvius Cle(o?): Metili(us) (lib.) Cleo: Decirius (lib.) Cleon salari(us) soc(iorum) s. KXcov 6 crtl x6v dX6v 41 Cleopatra: Serve[ilia] (lib.) Cleeipus: Geganius Cooero Faflni (servus) 1005 Coisis Druti (Drutei) f. 687 Comatus: Cornelius [- - -] L.l. Copio mag(lstor) Campanus 720 Copo: Macius Corbulo: Helvaci(us) Corbo: Fabius (lib.)

II.

COGNOMINA. NOMINA PEREGR. ET SERV.

Cori[- - - ] : CorneliuB Corrinus: Laterius Cor(v)us: Laterius Corumbus: Lusoius (lib.) Cotta (Cottas): Aurelius Coxsa: Tattius Crassupes: Fourius Crassus: Licinius Cratea: Caeoili(us) (lib.) Craxsantus Barbi P.s. 1271 Crematium: Fouria (lib.) Cri[- - - ] : [E]pria Crispinus: Salvius Marcia C.f. Crispi (uxor) 781 Cur(io): Sc(ribonlus) Curva: Pettius Dama: Marcius (lib.), Sauffelus (lib.) Dama Cervi [- s.] (magister) collegii Minturnis 736 Dama Lusi C.s. mag(Ister) collegii Minturnis 742 Dama Tetti (servus) minister collegii Corfinii 94 Dama Vetti P.R(- - -), vel Pr(- - -), s. 200 Damasippus: Lic(inius) Damocrates Cottae L.s. 1269 Damulus Lucili Sex.s. (magister) coUegii Minturnis 732 Danae ancilla Capitonis 1145 Dardanu[s]: Novius (lib.) Darda(nus) Bab(I) (servxis) 1004 Dardanus Saufel A.s. (magister) coUegii Minturnis 726 Dasius disp(ensator) 785 Dasm(us) v. Medella Decian(us): Numistronius AetvoxX?}; v. 'ArcoXXojSopoc Delphilus Curt(ili), Titini P., C. s. mag(ister) collegii Minturnis 730 Deiphilus Pacc(i) [- s.] (magister) coUegii Minturnis 746 Delpis: Novia (lib.) [- - -] A.l. Demetrius mag(ister) Campanus 720 Demetr(ius): Volcei(us) (lib.)

439

Demetrius Aka(nl) Sex.s. (magister) collegii Minturnis 738 Demetrius Epidi M.s. (magister) coltegii Minturnis 731 Demetrius v. Paconi (lib.) 1150 Dentlo: Septimius Dercina (pro praenomine): Ivanalaria Detrone: Tania Dexter 272 Diallus Atti P.s. [magister] collegii Tolosae 766 DIamer[- - ] : Clodia Diastes Oppi L.s. (maglster) coUegii Minturnis 728 Dio Peiranae s. mag(ister) collegii Mintumis 740 Dlocles Longidi (servus) 1009 Diocles Vecili (servus) 999 Diod(orus?): Llmbricius (lib.) DIodo[rus?] v. Beritus Diodorus: Carvilius (lib.) Diodorus Deli vel Beli (servus) 993 Aiodopo; v. Aiovuaio; Diodot(us): Eppius (lib.) Diodo[tu]s Athenogenis mysta pius 211 Dlodotus Seius C , Cn.8. - Ai6SOTOC Efjio; raiou x<xl Tvaiou 194 [- - -]ius M.l. Diogenes mag(ister) Campanus 720 Diog(ene8): Veturius (lib.) Diogenes: Vibbius (lib.) Diogen(es) Metili C.s. 200 Dion(ysius): Furrius (lib.) Dionysilus]: Novius (lib.) Dionusius: Mundicius (lib.) Dionisiu(B): Sortes (lib.) Dionisius 137 [—Jonius [-]1. Dion(ysius) [maglster] Campanus 711 Atovooto; &pxwv 'AJMjvTjotv 751 Dionyslus [- - -] mysta pius 214 Atovuotoc Ato&opou auniiocrm; 211 AiovOato; Exorclou HOOTT)? «uoe3^; 214 [- - - TOO At]ovuolou Tipeo3«0ax; 179

440

INDICES

Diophantus: Aemilius (lib.) Dlopant(ue): Ramnius (lib.) Diopantus Carisi M.s. (magister) collegii Miniurnis 726 Dio8c(orus): Epidius (lib.) Dciphil(us) Curt(ili), Titlni P. f C.8. mag(ister) collegii Minturnia 730 Deiphilua Pacc(i)[ - 8.] (magister) coUegii Minturnis 746 Diphilus: Cornellus (lib.) Diphilus Ateidi P.s. (magister) collegii Minturnis 734 Diphilus Pacc(i) M.s. mag(ister) collegii Minturnis 740 Dlphilus Vibi M.[s.] ma[g(lster)] collegii Aquileiae 199 AtqptXo; v. Ilauoaviac, Orbius Dlpil(us): Artorius (lib.), Pumidius Dipilus Rammi C.s. mag(ister) coUegii Minturnis 745 DIp[ll]u8 Sueti M.8. minister Campanus 718

Deives: Fulmonius (lib.) Dolabella: Cornelius Dor[oteus]: Manelus (lib.) Dorot(eus) - A
Enasagin (gcn.): Fabius Enneges (gen.) v. Elandus Epagat(us) Fabi |L.s.] raag(ister) collegii Aquileiae 199 Epagatus Gavi (servus) 1020 Epagatus Peir(anae) s. (magister) coUegii Minturnis 738 Epaphroditus Novl (servus) ungentarius de Sacra Via 826 [Ep]aprodit(us) Ploti C. 200 Epicadue, Epic(adus): Annaeus (lib.) [- - -] Epic(adus?) [magister] Campanus 713 Eros: Coruncanlus (lib.)f N(e)rius Eros Calidi C.s. mag(lster) collegii Minturnis 742 Eros Larci P.s. mag(ister) cdtlegii Minturnis 745 Eroe Manli (scrvus) 1054 Erotium: Vergilia (lib.) Estopeles Ordennas f. 515 Euaylwv 6

'AAX^TOU KO&QXISTJC

tm\LtX7iTtiz rrjc vVjoou (Deli) 751 Euoaerus Fl&vl P.s. 200 Eucares Lusi D.s. (magister) coUegii Minturnis 728 Eucharis v. Licinia (lib.) Eud(- - -): [Cos?]sutiu8 (lib.) Eudamus Quinct(i) • (s.) (magister) collegii Minturnis 734 Euheme(ruB): Titinlus (lib.) EuVjjiepoc v. 'ApTeptfScopos Euhodus: Ateilius (lib.), Granlus (lib.) Eunus Fidiclani C.s. 1027 Euphemio: Hordeonius (lib.) Euporus Matrini (servus) 1008 Eurysaces: Vergilius Eutychla Soterichl uxor 1145 «DaiSpoc 6 Ilauoaviou Trpeo^euoa; 179 Fangonianus (fundus) 662 Faustus: Liclnlus, Iunius Faustus Manli (servus) 1039 Fausta: Gcssia (lib.) Fausta 1. 823 Fe[- - - ] : Annlus (lib.)

II. COGNOMINA. NOMINA PEREGR. ET SERV. Felix (Feelix, Felcix): Cornelius, Clodius (lib.) Figulus: Marcius Fimbr(la): F[l]avi(us) Flaca 1229 Fl(accus): Tiburtius (lib.) Flaccus: Folviiis, Fulvius, La[e]ni[us], Poplilius, Saufeius, Temonius, Valerius, Visellius, Volumnius Flacfcus - - - s.] minister Campanus 718 Flac(cus) Novl (servue) 1013 Flaccus Fabiai s. [magister] colleffii Praeneste 105b Flaccus Rabiri (servus) 1026 Flacus: Oppi(us), Saufeius L.?[- - - f. Fl]acc(us) 558 Flamininus: Quinctius Flavos: Rustius Flora: Alfla (lib.), Veturia (lib). Flora Pacciae s. (magistra) col~ legii Minturnis 725 Florus: Aquillius Fortunata v, Lucilla Fougonta (pro praenojnine): Fugisonia 909 Freg(ellanua), si est cognomen: Ovius Frema (pro praenomine): Rutilia Frugi: Aebutius, Calpurnius Ga(- - -): Ponti(us) (lib.) Gaep(- - -): Luucius (lib.) Gal(- - -) vel Cal(- - -): Granonius Galatea: Leivia (lib.) Galba: Sulpicius Salvius Galb[ae - - - 8.] (magister) colleffii Minturnis 727 Gallicinus Vindili f. 1272 Gallio Pedicae(i) (servus) 1021 Gallus: Aquillius, Herennius, Uordeonius Gela<8inus?): Quinctius Gemellus: Pettius Cemenus: Cordius Gentius: Pomponius (lib.) Gentius Paconi T.s. 994 Gent(ius): Cossutius (lib.) Genti(us): Vorgili(us) (lib.)

441

Gero: Helvius Geta (Gctha): Licinius, Salvidonus (lib.) Glabrio: [Acilius], Atillus [Gl]aucia Camc[ri - s.] mag(ister) conlegi Praeneste 106d Gluoera: Varia (lib.), Vettia (lib.) Glycinna: Sergia Gnome: Manlia (lib.) Gorgia Alleni C.s. mag(istcr) colleffii Minturnis 730 Gracchus (Graccus): Sempronius Graeca (pro praenomine): Vatronia Graechln(us): Octavius rpot
442

INDICES

Heraclitus Hi[- - - f.] legatuB Ephesiorum 176 Heraes: Cornelia (lib.) Hermia 1057 [H]ermia: [Au]relius (lib.) Herm(ia?): Hostius (lib.) Hermiona: Vennonia Hermocrates Demfetri? f.] legatus Ephesiorum 176 [H]ermogen(ee) Trebior(um) C , L.8. (magister) colUffii Minturnia 733 [Hermo]lucus et Apollonius [Apoljlonl f. Me[li]ei - 'EpnoXufxJo; xal 'ArtoXXtmos ol 'ATioXXcovtou MtXioi 363 Herodotus: [F]ulvius (lib.) Heros 983 Hethaera: Rutilia (lib.) Hilara: Trebonia (lib.) Hil[arus] magister coUegii Praeneste 105 a Hilarus: Alfleis (lib.), Annius (lib.)

Hymnis: Xelpia (lib.) Hypsaeus: Plautius Idnibal v. Hlmllco Illurtibas Bilustibas f. 515 'Iqptxpdrnrjc [- - -] ftaoiXco^ in inaula Samothrace 214; v. 'ApiOTOJV

Irena: Trebonia (lib.) Irenaeus v. Meniscus Isaurlous: Servilius 'IooxXiJc *OXupiTrioW>pou ou(X(i6OTTJ;

211

Iucunda 815 Iunc(us): Magius Kanus: Papius Kario Rammi Q.s. (magister) collegii Minturnie 726 Labeo: Fablus, Voloacius Lab(eo): Hordioni(us) (lib.) Laco: Abuttius Laenas: Popilius (Popillius)

Hilanifl AtAni (seryufl) miniflter

[La]eta: Servilia

coUegii Corfinii 94 Hilarus Clodi M.s. 933 Hilarus [Epi]di M.s. (magister) coUegii Minturnia 736 Hilar(us) Flavi M.s. [magister] coUegii Toloaae 766 Hilarus Turpilin(i) (servus) 1055 Hileria 1148 Himilcatus fllius Himilci sufes Caralitanorum (ex tUulo Punico) 41 Himiloo Idnibalis f. 158 [- - -] Himilconis f. 1069 Himilco f. 158 Hi[milco] v. Muthunillm Hirrus pro praetore 342 (carmen) Hispallus: Cornella Hispanus: Cornelius, Laterius Horaea: Larcia (lib.) Hor(e8tes) v. Orestes Hospes Appiai eer. aroitectus Caiatiae 599 Hosp(olis) v. Lastimeis Hymnus Lucreti (servus) 1015

Lampyr(ls): Laelia (lib.) Venetus Lastimois Hosp(olis) f. pra(ifectus) operi faciendo Curici 579 Latin(Iensis?): Coelius Lemiso 932 Lentulus: Cornelius Leonida Epidi M.s. mag(lster) coUegii Mintumis 742 Lepidus: Aemilius Libo: Heius, Scribonius Liccaius Pompon(i) (servus) 988 Licinus Caocili L.s. (magister) coUegii Minturnia 743 Llcinus Larci(orum) A., P.s. mag(ister) coUegii Minturnia 729 Licinus Lorei P.s. (magister) coUegii Minturnis 726 ACxivoc: Orbius Lilua Mi- - - 1069 Limotanus: Mamilius Longinus: Cassius, [Co]minius, M[i]no[re]ius Longus: Considius, Paqul(us)

II. COGNOMINA. NOMINA PEREGR. ET SERV.

443

Lon[g]us 777 Lncil(lus): Vitrovius Lucilla Fortunata 944 Lucretianus v. Menophiius Lucrio Ruli St(atl) s. 1230 Lucrio Teren[ti • s.] minister Campanus 718 Lucullus: Llcinius, Terentius [- - •] M.l. Lucumo ma[gister] c[onlegieI] teib(icinum) Rom(anorum) 185 Lupus: RutM(us) Luscus: Laterius Lnslmac(us) Hirri C.s. (magister) coUegii Minturnis 741 Luspanar (gen.) v. Urgidar Luspangib (gen.) v. Umargibas Lyde: Pompeia (lib.)

Masc(ulus): Galerius Mateiclus: Geminius Maxsimus (Maxsumus): Fablus, Maguinius, Porclus Maxima (Maxsuma) (pro praenomine): Amatia, Nasia, Sadria Med(- - - ) : Aienus Medella Dasm(i) f. 911 Melas: Maccius Melitine: Usia (lib.) Mena: Sergius Menander Cornel(i) L.s. (magister) collegii Minturnis 733 Menander Trebio[r(um) C , L.s.] (magister) collegii Minturnis

Auoiitevric 'ATTOXXG>V18OU IIUOTT)!;

euoe&7); 211 M[- - - ] : Carflnia, Helvidius (lib.) Macedo: Cornelius (lib.), Trebonius (lib.) Macer: Lucilius, Mullius, Tittienus Mai(or): Veius Mai(or): Artoro (gen.) Maio(s) (pro praenomine): Anlcia, Fabricia, Mamio(s) Magnus, Macnus: Pompeius [Ma]hes Mahei f. legatus regis MUhradatis 180 Malchio: Trebonius (lib.) Malcio: Titinius (lib.) Malclus?]: Pomponius Mancha Manohae f. 821 Mancin(us): Hostilius Manc(inus) vel Manc(ia): Modieius Marcellinus: Cornelins Marcellus (Marcelus): Claudius Marcel(lus): [B vel VJetilenus Maric[- - ] : Stlaocius Mario:Cordius(K&.) Mario Caecil(i) L.s. (magister) coUegii Mintumis 738 Marpor: Pinarius (lib.) Marr(-): Statius Marsus: Volumnius

735 Mcvexpd-nrjs A>jH7)Tplou TpaXXiov6<;

M]IXT)OIO« 513

Menocrates Savonl N.s. mag(lster) coUegii Minturnis 745 Menolavus: Tiburtius (lib.) M7]v69avro<; (DiXoxpaToi*; OUJXIAUOTTK; 211

Menophilus public(us) s. (maglster) coUegii Minturnis 731 Menophilus Lucretlanus servos publicus ex basilica Opimia 828 Mev6qpiXo<; v. 'A-YCLOLWZ

Me[n]op[i]lus: Iulius (lib.) Menopil(us) Abi L.s. 1003 Me[n]o[pi]lus Alf(ianus) ser(vus) pub(licus) ex basilica Opimia 827 Menopo Naevi N.s. (magister) coUegii Minturnis 739 Messalla: Valerius Messianus: Runtius Meteilus (Metelus): Caecillus Moco Meticanio Meticoni f. leg(atus) Qenuensium vel Vituriorum 517 [rex Metradates Pilopator et Pil)adelpns regus Metradati f. - [paoiXeu; Mi&pa8dT7j<; Gi-

444

INDICES

XloTTdrojp xal «DtXdSeXipo^ [3<*otXeco^ Mi&pa8dT]ou 180 bello Mitrhida[ti]8(I) - o *7r6Xe^o; o 'Mi&piSdTouc 372 do familia rege(!) Mitredatis 817 Metra Pulli M.s. mag(ister) collegii Mintumis 729 Metrophanes: Fulmonius (lib.) Mi[- - -] v. Lilua [Mtdot^ Zf)]v
Neo Titini Q.s. (magistor) collegii Mintumis 731 Nerva: Ammaus, (Coceius!) Nesille (gen.): Cornelius [- - - ]us C.l. Nestor ma[gistcr] c(onlegiei] teib(icinum) Rom(anorum) 185 Nestor [- - - s.] minister Campanus 718 Nestor L.Lic(ini) Crasai Damasippi (s.) 397 Nic(- - -): Mai(us) (lib.), Sortes Nic{. .]o: Stronnius (lib.) Nicandru8 Rasenni(us) M.s. - NtxavSpog 'Paoewto; Madpxofu] 194 Nicanor 963 Nice Morasi A. [s.] (magistra) collegii Minturnis 724 [- -]ceius Nicephorus 1150 Nicephorus Epidi M.s. (maglster) coUegii Mintumis 731 Nicephorua Mitrei s. minister coUegii Praeneste 103

Mulus: Laterius

Nicophoroa C.Talabaral s. ml-

Murcus: Staius Murena: (Tcrentius), (Licinius) Murtis Helvi L.s. (magifltra) collegii Mintumis 725 Mus: Ovius Muthunilim Hi[- - -] Milcatonis f. 1069 Myro Corncli (sorvus) 1062 MOptov 751

nister collegii Praeneste 103 Nicepor(us): Annius (lib.), Atinius (lib.), Cascellius (lib.), Veturius (lib.), Villonius (lib.) Nicepor(us) [- - - s.] miniflter Campanus 718 Nlcephorus Furi A.s. (magister) coUegii Mintumis 734 Nicepor(us) Hirri M.8. (maglster) coUegii Mintumis 739 Nicepor(us) salin(atorum) soc(iorum) 8. (maglster) collegii Mintumis 743 Neicia Epidi M 8. (magister) collegii Mintumis 738 Nolcia: Larcius (lib.) Nicia Fulvi M.s. (magister) collegii Mintumis 728 Nico: Antonius (lib.) [- - -]s Q.l. Nico maigister] c[onleglel] teib(Icinum) Rom(anorum) 185 [- - -]S.l. Nico[- - -] 764 [- - -] L.l. Nicolavos mag(ister) Campanus 720

Nadiacus: Ovius (lib.) Nae[- - - s.] miniflter Campanus 718 Nalbeaden Agerdo f. 515 Narbones(ifl), si est cognomen: Anchari(us) Naslca (Naotxa?): Cornelius Naso (Ndocov): Sallulus [- - -] Tro(mentina) Naso pr(aetor) Aesemiae 527 Nauta: Gavius [Nain]dv7K 6 Naijidvous legatus regis MUhridatis 180 Nearchus v. Artemo Ne[- - - ] : C.Iu(?- - -)

II. COGNOMINA. NOMINA PEREGR. ET SERV. Nicol(avos): Conslua (lib.) Nicolavos Allen(i) C.s. (maglster) colleaii Miniurnis 739 Nlcolavu[s] Fulvl M.se[r.] 1175 [ ] L.l. Nicoma(ch(u8)] malgister] c[onleglei] teib(lcinum) Rom(anorum) 185 Nicomac(u8) Albi M.s. 228 Nicomacus Saf(ini) L.s. 227 NIconor(?): Gn.Octavius Nlcostratus: Trebonius (lib.) Nlger: Falerius [- - -]s M.f. Niger q(uaestor) VII Tegiani 674 Nobillor: Fulvius (Folvlus) Nobllior - No(&(Xiop): Tuscenius Nu[- - - ] : Titius (lib.) Nudus: Rutilius Numus: Popilli(us) (lib.) OT[- - - ] : Sepunius Obulaccus: Murcius Octavian(us): Iullus Olipor: Caecillus (lib.)

Olopantus; Trebonius (lib.) Oliimplod(orus) - 'OXunm66*
445

Pamphilus Carfisi - 8.] (magister) collegii Minturnis 736 Pamphil(us) Ceion(i) C.s. 1174 Pamphil(us) Noni P.8. 200 Pamphilus Pescen(ni) Q.ser. 308 Pamphilus Ploti [- s.] (magister) colleoii Minturnis 735 Pamphilus Servlli M.s. 1058 Pamphil(us) soclorum (servus) 996 Pampilus Caed(ici) C.s. (maglster) coUegii Minturnis 741 Pampilus Fulvi (Bervus) 995 Pampilus Piranae s. (magister) coUegii Minturnis 741 Pampllus Turplli T.s. magistor collegii Spoletii 240 Pansa: Caedius, Nonius, Pettius Pasa: Viblus Paperianus: [Latlerius Paapia Atiodi L.s. 227 Papia: Cornelius (lib.), Novius (lib.) Papia Novl M.B. mag(Ister) collegii Mintumis 742 Papia Pulli Q.s. (magistor) collegii Minturnis 726 Paapus: Tullius Papus: Domltlus (lib.), Fourlus (lib.) Parnaces: Lusclus (lib.) [Pasicratcs - - - d]orl f. - DZaoixpa-rfijc - - - 8d)pou] legatus 178 a Turus Patalius Granp(- - -) Opia(vi) f. pra(ifectus) operi faciendo Curici 579 nduxxoi; xal 'ATTOXXCOV16*T]I; ol 'AXt^itxdxou oupttiuoxai 211 Pau(- - -): Postumlus (lib.) Paullus: Aemilius, Crastinus Paulla: Apsennia, Cornelia (pro praenomine), Toutia (pro praenomine); v. Polla, Pola [P]atroclus: [F]ulvius (lib.) nauoovta<; Aiai8pot; Pelionius v. Plaucus Pellani(o) v. Plaucus Pelops Cascelli (servus) 1043

446

INDICES

Pelops Petili (aervus) 1042 Pelt(- - -), ai eat cognomen: Gemenius Pera: Cipius (lib.) rex Persee 323 Petrinianus: Titiniua Petro Furi L.s. 225 Phalacr(us) Titini P.s. (magister) coUegii Minturnia 728 Pharnas(?) Egnat(i) P.s. 200 Phe[- - - ] : Hirrius (IW.) PhlUdar(us) Curiati Ap.s. [magister] collegii Tolosae 766 Phill ] : Curtilius (lib.), Mindia (lib.), Rammius (lib.) [Pil]adelpus regns Metradati f. - QiXdfoAipo; [3aotXio>( Mi&pa8ar]ou 180 Philadelpus Aurel(i) M.s. (magister) coUegii Minturnis 739 Philarg-urus: Annius (lib.)t Clanius (lib.), Hostilius (lib.), Valerius (lib.), Veturius (lib.) [• - -] C.l. Philargyrus ungentarius Venuaiae 825 Philargurus 938 Philargurus vilicus Corri 197 [P]hilarsnir(us) Aoerrat(i) Q.8. (magister) coUegii MirUurnia 733 Philargnrus Aconi (servus) 1049 Philarg\urus Cl[- - -] P.s. (magister) coUegii Mintumis 727 Philargurus Epilli (servus) 1022 Philargnrus Eppi C.s. (magiBter) collegii Miniurnia 733 [Philarjgrurus [Fidic]lani (servus) 1030 PhilargTirus Hortensi (servus) minister coUegii Corfinii 94 Philargurus Lifcovl? -] s. (magister) collegii Minturnia 727 Philarfiruru(s) Procili (servus) 1034 Philargnrus Titini P.s. (magieter) coUegii Miniurnia 733 PilargTirus Lucili (servus) 1016 Philaros Caresi L.s. (magister) coUegii Minturnia 739

Philaro(B) Tucci M.[s.] (magister) coUegii Minturni8 746 Philema 920 Philematlo (Philematium): Aurelia (lib.) P(i)lematium Hoetili (eerva) 1147 Philem(o): Paccius (lib.), Statius (lib.) Philemo Caecili (servus) 1050 Philemo Caecili L.s. mag(ister) coUegii Minturnia 740 Philemo Mari C.s. (magister) coUegii Minturnia 726 Philemo Mesc(iniorum) N., L.e. 200 Philemo pic(ariorum) soc(iorum) s. (magister) coUegii Minturnis 738 Pile(mo): Abbius (lib.) Pilem(o): Valerius (lib.) Pilemo Aleidi L.s. mag(ister) coUegii Carthagine Nova 778 Pilemo Baloni, Baloniae s. mi-

niflter Campanus 718 Pilemo Fulvl Q.s. 997 Pilemo Helvi A.s. minister Campanua 718 Pil(emo) Pontili(orum) M., C.s. magister coUegii Carthagine Nova 777 Phileros: Vacci(us) (lib.) Phileros Apule(i) P.[s.] (mag-ister) collegii Minturnia 735 Phileros Tucci M.[8.] (magister) coUegii Minturnia 735 Philefte]: Laelia (lib.) Philin(us): Licculeius (lib.) Philinus Cod( ) C.s. mag(Ister) collegii Minturnia 742 Philinus v. Asclepiades Philin(us) Coscon(i) C.s. mag(istcr) collegii Minturnia 730 Pilippio Furi Q.s. (magister) collegii Minturnis 739 Pilipus: Postumi(us) (lib.), Vibi(us)(?) Philip(pu8): Marci(us), Pactumeius (lib.) Philiputs]: Helvidius (lib.)

n. COGNOMINA. NOMINA PEREGR. ET SERV. Phllo: Aurelius (lib.), [B]ru[tl]ufl(?) (lib.) Phllo Sammlari L.s. (magister) Minturnis 734 Pilo: Hissei(us) (lib.)p Sexteilius Phtlo[- - - ] : Epidius (lib.) Phllocles: Saleivius (lib.) Philocles Furi N.s. mag(ister) coUcffii Miniurnis 730 Philocles Lioovfl - s.] (maglster) coUeffii Minturnis 736 Philocom(us): Sulpicius (lib.) Philocr[atos]: Musanus (lib.) Philocratis: Claudi(us) (lib.) <X>tXoxpdrr)c v. M7jv6qpavToc [ Jrius Philoda(mus) 155 a (lib.), Philodamus: Magn(ius) Marcius (lib.) Philodamus Agil(i) Q.s. 1259 Philodam(us) Dossc(ni) (servus) 1010 Pilodamus Gelli (servus) 1018 Pilodamus Iuli (scrvus) 1047 Pilodamus Iuni (servus) 1012

Phllodam(ufl) Pulli M.s. (maglster) coUeffii Miniurnis 728 Philodamus Pontil(i), Epidi L., M.s. (maglster) collegii Minturnis 734 Philodamus Rubriae s. (magister) coUegii Minturnis 732 Philod(amus) Ru(briac) Sab(Idiae) (servus) 990 Philodam(us) Titini C.s. mag(ister) coUeffii Minturnis 729 Philodam(us) Voc(oni) M.s. (magister) coUegii Minturnis 741 Philodam(us) Volusi C.s. [magister] coUcgii Tolosoe 766 Philodospotus [- - - s.] (magister) coUegii Minturnis 746 Philogenes: Fulginas (lib.) Phiiogtenes]: Musanus (lib.) Philogen(es) Alfl (servus) 1061 Philogen(es) Curtll(i) P.s. 200 Philologus Aprodisiu Dositheus 289 Philomfusus]: Octavius (lib.) Pilomus(us): Terenti(us) (lib.) i- - -i]us L.l. Philomlusus] ma-

447

[gister] c[onlegiei] teib(Icinum) Rom(anorum) 185 [- - -]cius P.l. Pllomfusus] 706 PhIlom[usus] - - - must[a pius] 212 Philomusus Badl M.s. (maglster) coUcgii Minturnis 734 Philomusus Cahi L.s. mag(ister) coUegii Minturnis 730 Philomusus M[- - -] Q.s. (magister) coUeffii Minturnis 727 Pilomusus Pereli (servus) 998 Pilomusus Sext(i) Cn.s. minister Campanvs 718 Philomusus Volcei L.s. (magister) colleffii Minturnis 731 Philonicus [- - -] 201 PhilonIcu8 Albani (servus) 1051 Philonic(us) Marciae s. 228 Pilon(icus): Ovius (lib.) Pilonlcus: Octavi(us) (lib.), Oppius (lib.) Pilon(icu8) Novi (servus) 989 [Pllopator - 0>iX]oTr
Metradates] Philostratus: Aurelius (lib.) Philota: Laelius (lib.) Philota Ubertus 823 Pilota Arri Q., C.s. 1242 Philotaerus: Barbius (lib.) Pilotaerus Ho[stl - s.] minister Campanus 718 Philotaorus Lorei P.s. (magister) coUeffii Minturnis 726 Pilotaerus Terenti Q.s. minister Campanus 718 Pilotimus: Caecilius (lib.)t Maecius (lib.) Pilotimus Hostlli (servus) 1014 Philotimus Piranae s. (magister) coUegii Minturnis 743 Pilotimus Lucretei L.s. 1247 Philoxenus: Pompeius (lib.) Philoxsen(us) Hirri M..P. s. (maglster) collegii Minturnis 728 Piloxsen(u8) Buflli [-8.] mag(ister) conlegi Praeneste 106d Piloxen(us) soc(lorum) fer(rariarum) (servus) 1002 Prune (scil. Phrune): Plotia (lib.)

448

INDICES

Piper: Mineius Piso: Calpurnlus Piat(u]s Gemini [- B.] (magister) coUegii Mintumis 727 Pius: Caecillus, Pompeius Plancus: Munatius Plaucus Peliani(o) Polioni f. leg(atus) Oenuensium vel Vituriorum 517 Plautus: Aufldius Plocamus Autroni (servus) 1063 Plotica: Mar[i]a M.I- -]ius M.f.(?) Plutus 763 Plut(us): Ovius (lib.) Polla (pro praenomine): Caocilia, Minucla Pola (pro praenomine): Abelesls, Livia Polio: Critonius Pollio: Agrius, Novercinius, Papius Pollion: Veneilius Polustratus Poluarci f. Carystius - noXOarpafoc 6 IloXudpxou Kap^oTloc Pont[- - -1: Duronia Pontanus (pl. Pontanes): Saufeius Poplicola: Cartilius Posllla: Basllia, Senenla (pro praenomine) Pos(tumus): Claudius Post(umus): Caesienus, Cur(tius) Postim(us): Equiti(us) Pothus Virriai s. 200 Praec(o?) (si est cognomen): Rubrius Pragmatlcus v. Paconi (lib.) Prax(agoras): Graec(ius) (lib.) Prepo: Novius (lib.) Prepon Alleius M(arci) s. - np£rrcov "AXAio? Madpxou 104 Prigdina 909 Primus: Gessius (lib.), Sulpicius (lib.) Prima: Helvia, Pontia, Vaccia (lib.) Urbilla Primi (uxor) 936 Priscus: Claudlus, Quintius Prosamus: Vennonius (lib.)

Prot(- - -): Nasennius (lib.) Protarcus pub(llcus) 890 Protem(us): Novius (lib.) Protemus: Blossi(u8) (lib.)t Praecius (lib.) [- - -]1. Protemus [magistor] colegi Tarricinae 764 Protemus Faleri (servus) 1000 Protymus: [Q]ueinctius (lib.) Prothon[- - -] magister conlegi Praeneste 106c Prothumus: Alflus (lib.) [PJrotigencs Roci L.s. (magister) colleffii Minturnis 733 Protogenes Cloul(i) (s.) mimus Amitemi 804 Protus Aefmili - s.] magister collegii Proeneste 104 Protus Petilli (servus) 1044 Prune: Fufla (lib.), Plotia (lib.) Pulcher (Polcer): Claudius Pusio: Coius Psycar(ium): Allenia (lib.) Q?[- - - ] : Sepunius Quadra: Perperna Quartus: Castriconus; v. Senenla Quarta: Senenia (lib.) Quinctio: Annaeus (lib.) Q(uinctio) Claudi Pos(tumi) C.s. magister collegii Carthagine Nova 777 Q(uinctio) Verati C.s. magister collegii Carthagine Nova 777 Quinctio Verg(ili) C.s. (magister) collegii Minturnis 741 Ra(?) FuriL., P., C.s. mag(ister) Corae 225 Rabilinus: Laterius Rahiminanaeus picar(iorum) socio(rum) 8. (magister) coUegii Miniurnis 732 Raucus: [Etrilijus Retogenes Stahi P.[s.] (magister) coUegii Minturnis 744 Retus Gabinio(B) C.s. 1214, 1215 Rex: Marcius Rhodine 1144

I I . COGNOMIXA. NOMINA PEREGR. ET SERV. Rodo Orfcevi - s.] magister collegii Praeneste 104 Ru(- - -): Vibius Ru[- - - ] : Pompeius {lib.) R u b e r : Numitorius Ruflo: Pomponius (lib.) Ruflo Capellae (servus) miniater coUegii Corfinii 94 Ruflo Petiili (servus) 1060 Ruflo Sertori (servus) 1033 Ruflo Sitti P.eer. 1124 Rufus: Annius, Caecillus, Cordius, Herennius, Larcius, Lolius, Minucius (Minuciois), Numerius, Oflllius, Philonius, Plinius, Rutilius, Spurius, Salvidienus, (Vettlaeus) Ruf(us): Annius, Capidas, Aesqullius, Iu(v)enti(us), Obinius, Pompoius, Tadius, Tillius [- - •] L.l. Rufus ma[gister] c(onlegiei] toib(icinum) Rom(anorum) 185 Rufa: Aaaia, B m t i a (lib.)> Oflllia, Porcia (lib.), Silia (lib.), Valeria (lib.) Rufa Seiae 8. (magistra) coUegii Miniurnis 725 Russinus: Planius Rutilus: Saufeius S[- - - ] : Maeci(us) (lib.), Ofatulenus S a b d a Aeflci M.[s.], magister collegii Minturnis 735 S a b d a Epidi M.s. (magister) collegii Minturnis 743 Sabellus: Minatius Sabeinus: Tampius Sabinus praef(ectus) [au]xiliarior u m Hispa[norum] 500 Sabinus: Minatius, Ofatulen[us], Orcevlo(8), Satanus, Saufelo(s) Sabulus r. Busia Salamio Aureli [- s.] (magister) collegii Minturnia 746 Busia Sabuli f. Dasimi (uxor) 610 Salvius 983 Salvis: Fulvius 29. Inscriptiones

latinoe,

II.

449

Salvlus: Iunius, Maeclus (lib.), Pupius, [- - -ius C.l. Salvius Acerrati (-8.) (magister) collegii Minturnis 741 Salvius Alleni C.s. (magister) collegii Minturnis 732 Salvius Ampudi [- s.] (magister) coUegii Minturnis 736 Salvi(us): Pompeius (lib.) Sal(vius): Pontius (lib.) Salvius E[- -]ro(- -) M.s. mag(ister) vici et complti Pompeia 763 Salvius Galb[ae - s.] (magister) coUegii Miniurnia Vll Salvius Metili M.s. mag(ister) coUegii Minturnis 740 Salvius Plauti(orum) A. M.ser. (magister) coUegii Minturnia 743 Salvi(us) Persl (servus) 1029 Salvia: Sa[t]rlena (lib.) Sal[via]: Sabidia (lib.) Salvla Stati [- s.] (maglstra) coUeoii Minturnis 724 Sand(- - -): Turius (lib.) Sanibelser Adingibas f. 515 Sannio Valerlae s. (magister) collegii Minturnia 732 Sap(- - - ) : Cornelius Saranes: Atilies Saranus: Atillus; v. Serranus Sar(anus?): Caodi(us) (lib.) Saturnlo: Camerius (lib.) [- - -]f[i]us M.f. Sc(- - -) 707 Scaeva pr(imus) p(ilus) 1116 a ala Scaevae 498 Soevas(I): Iunioe Scae(vola): Muci(us) Scapula: Cornelius Scato: Magulnlus Scaurus: Aemilius, Aurelius Scipio: Cornelius Scola: Causinius EK6THOC v. 'Avrioxo?, Atovtioio^ Scurra Fulvi (servus) 1056 Secunda: Naevia (lib.) Secunda Naev[i - - s.] (magistra) collegii Mintumia 724 Sedulus: Lucreti(us)

450

INDICES

Se[---1: Antonia (lib.) Veturia (lib.) Seleucus llbertua 823 [Sejleucus: [FJourius (lib.) Seleucus Aeflci M.s. (magister) coUeaii Minturnis 732 Seleucus Aur(eliorum) M!, C . S . mag(ister) coUcoii Minturnia 730 Seleucus Hirri M.s. (magister) coUegii Minturnia 734 Senll(- - -) (coffnomenl) 992 Seno Carisi L.s. mag(ister) colleffii Minturnia 740 Seno Luoili Sex.s. mag(lBter) coUeffii Minturnis 745 Serapio Serapionis f. v. Paooni (lib.) Seranus: Atilius Serra(nus): [Atili(us)] Se(rvilianus): [Fabi(us)] Servios (rex) 1070 Servio(s) Oabinio(s) T.B. 1216 Servius Vecon(i) M.s. (magister) coUeffii MinturnU 739 Severus: Turpidius Se{u)thes v. Paconl (lib.) Sexstianus: Afledius Sextula: Deidia (lib.) Sextus: Allius (lib.) SexBtus Titini M.s. (magister) coUeffii Minturnia 734 Sil(o): Paqui(us) (lib.) Silanus: (Iunius) Silo: Caecilius Silucus Albinoru(m) e. [mag(ister)] conl(egi) Praeneste 107b Simus: Vibius (lib.) [- - -Itili L.l, Sinnae? (gen.) ma[g(ister)] coUeffii AquUeiae 199 Slsenna: Cornelius Sislpns: Runtius Sociaca: Hutilia Sodali[s]: Pompeius (lib.) Sogenes Epidi [- B.] (magister) coUeffii Minturnia 746 Sogenes Epidi M.s. (magister) coUegii Minturnis 731 Soilus Caeliae B. (magister) colleffii Minturnia 731

S[o]lemi[o]: Dexonia Sors: NigidluB Sosander Pomponi Q.a. (magiBter) colleffii Mintumis 733 Sosia Badi M.s. mag(ister) collegii Minturnis 730 Sofllmilus Sostnasae f. 515 Sosinaden Sosinasae f. 515 SoBinasae (gen.) v. Sosimilus, Soslnaden Sosus: Pompeius (lib.) Sota: Alfldius (lib.) Sota 1191 Soterichus 1145 Sotio Lentuli L.s. (magister) coUeffii Minturnis 734 Spinter: Causinius (lib.), Cornelius StabUio: Avilius (lib.), Oranius (lib.) Stab(ilio): Decumlus Stabilio lib. 259 Stabilio Pacci C.s. (magister) coUcffii Minturnis 731 Stabilio Trebi[- 8.] (mAgister) coUeffii Minturnis 727 Stabilio Volcaci (servus) 1053 Stacte: Clodia (lib.) Stag(on): Statius Staphilus Hirri M.s. mag(ister) coUeffii Minturnis 745 Statius: [F]uuli(us) (lib.), Coruncaniufl, Lucilius (lib.) [- • -i]us C.l. Statius ma[gister] c[onlegiel] teib(icinum) Rom(anorum) 185 Statis Cloil(i) (servus) 991 Statius Anti[- s.] (magister) coUeffii Minturnis 736 Statius Clodi [• e.] (magister) coUeffii Minturnis 736 Statius Epidi M.8. mag(ister) coUeffii Minturnis 729 Statia vilic(a) 1193 Stella?: AureUus (lib.) Stepanus: Anicius (lib.)t Papins (lib.) Stepanus Mammi (servus) 1037 Stepanus picar(iorum) soc(io-

II. COGNOMINA. NOMINA PEREGR. ET SERV. rum) s. (magister) cdUeoii Minturnis 733 Stepanus Silei pu(pi) B. mag(ister) cdllegii Minturnis 745 Stichus: MessUus], Teltoni(us) Stolia Minidi L.s. mag(istra) coUegii Minturnis 737 Strab(o): Alfldius Strato: Aufustius (lib.)t Mueti(us) (lib.) Studium 1. 365 Suisetarten: Otacilius Sulla: Cornelius Sulla Flavi P.s. 200 [S]ura: Cornelius Surus: Magl(us), Oppius (lib.) [ ]s Surus [magister] coUegii Tc4o8ae 766 Surus Iu(v)ent(i) P.s. 200 Surus St&hi P.s. mag(ister) collegii Minturnis 738, 745 Surus Tettieni O.B. 228 Tabbantu (gen.) v. Umarillun Talna: [Iu]venti(us) Tania (pro praenomine): Detrone Tappo: Appuleius (Appulleus) Taravos: Terentius Tarenteinus (si est cognomen): Tampius Tarul[ ] M.s. (m&giBter) collegii Minturnis 731 Ansia Tarvi f. Rufa 574 Taurus: Sextilius Tautindals (gen.) v. Atullo Telemacus: Servili[us] Temuudinus: Vibius Teres Eppi(orum) P., Se[x. s.] (magfiflter) coUegii Minturnis 746 [- -]esius C.l. Tertius 155 Tertia: Trebia Tertia (pro praenomine): Creme[l]onla, D[o]matia, Dom[itia], Saufla Tertulla: Oupiennia Tesorus 156 Teucer 1126 [T]hais Vibiae s. (masistra) collegii Minturnis 725

451

Thalea: Saufeia (lib.) Thargellus v. Meniscus Thelete: Furia (lib.) Theophilus: Vac[cl]us (lib.) Theophilo(s) Terenti (servus) 787 Theuphilus Metil(l) C.s. (magister) coUegii Mintumis 741 Theophilus Vergili(orum) M., M. s. (magister) collegii Mintumis 726 Theuphilus Stai P.s. mag(ister) coUegii Minturnis 742 Teupil(os) Q.Iunl Sal[vi s.] 98 Teopilus Munati (servus) 1011 Teopropu[s] Fabi (servus) 1045 Theudorus Cam[idi - s.] (maglster) collegii Minturnis 735 Theudorus Graecili L.[e.] (magister) coUegii Minturnis 743 TheumneBt(us) Bai (servus) 1059 Thor(- - -): PropertluB Thraecid(es) v. Traecid(es) Thrae(x) v. Traex

Thraflo v. Trhaso Tiber(inus): Barbius (lib.) Tiburtinus (siest cognomen) 1125 Tiasus Deci M.8. 200 Timiso: Tiburti(us) (lib.) Timotheus Poplili L., M.s. mag(iflter) Corae 225 Tlmotea Oemi[ni • s.] (magistra) coUegii Minturnis 724 Tinia: Falius Tourlscus Cordi M.8. [mag(ister)] conlegi Praeneste 107b Torravius: Annaius (lib.) T[o]rsinno Austinoo f. 515 Tosenianus: Licin(ius) (lib.) TracaluB: Buxurius Trhaso (pro Thraso): Annaeus, Servius (lib.) Traecid(e8) Sab(i)d(i) L.s. mag(ister) coUegii Minturnis 729 Trae(x) soc(iorum) (servus) por[titor] AquOeiae 199 compitum Traecis 487 Trasea: Plautius (lib.) Treb(ianus) - Tpe3iocv6^ (si est cognomen): Saufeius

452

INDICES

Triarius: Valorlua Troilus Aceron(J) M.8. (magister) collegii Minturnis 739 Truentlne(n)8(i8) (si est cognomen): Buxurius Trupho: Marcius (lib.), Muclus (lib.), Trebonius (lib.) Trupho Fund(- - -) C.s. (magister) coUegii Minturnis 741 Trup(o): Paconiua (lib.) Tryphon libertus 823 Tuditanus: Sempronius Turinnufl Adimels f. 515 Turpio Oraecil(i - 8.] (magister) coUegii Mintumis 744 Turpo: Lappius Turtumelis Atanscer f. 515 Turus v. Patallus Turatiaca: Crume[l]onia Valgus, Val#(u8): Qulnctius Vaarus: Attius, Betilienus, Decumlus Varus: Maeoius, Plausurnius Varro: Terentius V e ( - - - ] : Plotla (lib.) Venetus v. Lastimeis Venustus: Salviua Verris: Crassicius Vinicianus: Coelius Galliclnus Vindili f. 1272 Vitulus: Octavius Umarbelea (gen.) v. Beles Umargibas Luspangib f. 515 Umarillun Tabbantu f. 515 Urgidar Luspanar f. 515 Urbilla Primi (uxor) 936 Zecenor [- - -] Ammicaris 1069

f.

Zelaa Pomponl [- 8.] (magister) coUegii Minturnis 744 [Z]enodotu8 Apoloniu - [ZTJV6SOTO;] 'AnoXXcovtou [legatus] 178a Zentucil ] sufes Curubi 1069 Zephurufs A]gathocle[tis f.] Ztqpopoc 'Aya&oxXeoi*; [maglste]r coUegii Deli 750 [Z*)]v
III.

RES 8ACRAE

III.

R E 3 SACRAE

a) Dii deaeque Actia ad lacum Fucinum 7 v. Angitia Aeoetia Volcis 32 (Aecotiai) Lar Aineias in agro Lavinate 1271 (Lare Alneia) Aequoma: aedes Aequor(nae) Nauporti 33 cfr. 34 Aesculapius Romae 9 (l.Ian.), 35 (Aeecolapio), 36, 37 (Aiscolapio), 38 (Aescolapio); Clusi 40 (Aisclapi gen.) de stipe Aesculapi Romae 39 Aescolaplus Merres ('AoxX^j, mos MVJPPTJ;) in Sardinia 41 A&acva AivSla t\ Minerva Albensis Pater Alba Fucente 42

(Albei Patre dat.) Amor in vase urbano 1229 'Ajj^piTplTT) r. Iloocictcov Anabestae Romae 43 (Anabestas do/. pZ.) Angitia ^ n / i n i 4 4 ^ d (Angitie) Anac(eta) Cerr(la) Sulmone 44a r. Actla Ann(a) Perenna Romae 9 ( i 5 . Afart.) 'AvripcoTt^ in insula Teno 403 Apollo in agro Caleno 46 (Apolone); in agro Castri novi 48 (Apolene); Deli 53 (Apolline), 363 (Apo[l]iinl, 'ATT6XXCOVI), 750; Delphis 337 (\ATT6XXCOVI); Falerii8 novis 47 ((AJpolinei); Halaesae? 50 (Apoline); i n atfro Pausulensi 49 (Apoline); Pisauri 13 (Apolenei); Fci« 27 (Apoline); rn cista Praenestina 1198 (Apolo nom.); loco incerto 51 (Apolones gen.) Apollo Pythius Delphis 52 (Apollinei Phutio)

453

Apolo, Menerva, [-]raiva prope Manduriam 54 'An6XXcov, "ApTtpLt^, ATJTCO Deli 358 magi8treis Mirquri, Apollint(s), Neptuni -'EpnatoTal xal 'ArroXXcovtaoTal xal IIoociocoviaoTal Deli 759 Bacchus: Bacas, Bacanal, Bacanalla 511 Bellona loco incerto 55 (Belolai) aedes Duelonai Romae 511 Bona Dea Romae 56, in pago Lavemis 57, Pisauri 58 Bona Mens v. Mens Bona in deorum nnmerum Caesar (relatus) Aesemiae 410 Came(nae) Romae 9 (13.Sext.) Carmentis Romae 9 (15.1an.) Car(mentalla) Romae 9 (11., 15.1an.) [Cas]t(ori), Poll(uci) Romae 9 (13.Sext.) Castorei Podlouqueique qurois in agro Lavinate 1271 a Castor, Polouces in speculo Praenestino 1199 aedes Kastorus Romae 512, aedes Castoris, Pollucis Corae 60; aed[itui] aedls Ca[st(oris) et] Pol(lucis) Tusculi 59 magistrei Castori et Polluci Capuae 715, majartistri) Tu~ sculi 59, mag(istri) Castori et Pollucl et Mercu[rio] Felici Capuae 712 eigna marmor(oa) Cast(oris) et Pol(lucia) Capuae 717 Oerus Volcis 68 (Keri gen.) Oeres Veis 64 (C(e)rere dat.)t Lavinii 509 (Cerero acc.) Coria(lia) Romae 9 (19.Apr.) [CJereres cafstu] loco incerto 67

454

INDICES

Cereri, Lib(ero), L[ib(erae)] Romae 9 (19,Apr.) sacerdos Cereris publica (popnli) R(omanl) Q(uiritinm) Romae 61 sacerdos Cerer. et Venerus Casini 63 sacerd(os) Cer. Atinae Laiii 62 saoerdos Cereris et Veneris Sulmone 65, 66 propylum CereCri et Proserpi]nae Eleusine 401 magistreis Cererus Capuae 714, 716, Cer(eri) Minturnis 729 Anac(eta) Cerria Sulmone 44 a Ooera Hortael 72 Concordia Romae 9 (22.Quinct.), Corae 71 Concord(Ia) In Capit(ollo) 9 (5.Febr.) faanum Concor[diae]i2oma«516 Bignum Conoordiae Casini 562a Cornlscae Romae 69 (Cornlscas dai.)

Cornix Romae 70 (Coronicei) Coro(nis) Romae 9 (l.Ian.) Cupido in spcculo Praenestino 1204, in vasculo Caleno 1228 Dla Amiterni 73 deus 971, del 1144 sei deus sei deiva Romae 291, sei deus sei dea Spcletii 293, sei deus sei dea Tibure 292, dil, deae Veis 31 dii inferum parentum Capuae 938 dii Manes HiapeUi 215 (Deum Maanium), in aoro Albano 391, D.M. (aetate liberae rei publicae breviatuml) 944 dii NoTensides Pisauri 20*"(Deiv. Noivjesede) di [su]peri et inferi loco incerto ' 968 Diana Romae 9 (lS.Sext., 23. Dec.), Romael 74 (Dianai); in nemore Dianae 76, 79, 80, 81, 84 (Diana dat.), 78 (Dianae), 82 (Dianai), 83 (Diana af luoo); Pisauri 21 (Diane); Tarenti

86 ([DI]anae - •ApTdcniTi); Naronae 87 (Dianae); in cista Praenestina 1198 (Diamat) Diana Opifer(a) Nemorensis 85 (Dianai Opifer(al) Nemorensei) de stipe Dian(ae) Capuae 717, 721 (Dianai) 'A7r6XXa)v, "ApTcpu;, ATJT^ Dcli 358 Dis Pater Romae 1144; [Die]s Pater Faleriis Veteribus 1228, Ditls aeterna domus Romae 803, Ditl data mulier defuncta Beneventi 985 Di(us) Fldi(us) Romae 9 (S.Iun.) £pointe(?) Alba Fucente 88 Erinis Pater Ortona 283 (Erine Patre) ['E]piiiK v. Mercurius Faunus Romae 9 (lt.Febr.: Favon) Felioltas Romae 9 (l.Quinct. [Felici]tat.), Tibure 89 (Felioitatei) Feronia Romae 9 (13.Nov.: [For]on.); Amiterni 93 (Feronia dat.), 486 (Fero[niae]); Luco Feroniae 93 a (Fero.), 93 b ([Fe]ronea dat.); in oppido BagnacavaUo Aemiliae addit. ad n. 93 b; Pisauri 22 (Feronia dat.); Trebulae Mutuescae 90, 91 (Feroniae), 92 (Feroneae); delubrum Feroniai Amiterni 486 Fides Romae 9 (l.Oct. Fidei). Pisauri 14 (Fide) maff(istreis) 8pei, Fidel, Fortunae Capuae 707 Fons Corfinii 94, ministrei ibidem 94 Fontinalia Romae 9 (13.0ct.) Fortuna Romae 9 ( / i . / u n . ) , 95, 983; Praeneste 102 (Fortunai), incwto 1198; Tusculi 100 (Fortune); in provincia Hvdruntinal 113 (Fortunai); in sorte originis incertae 1070; Fortunai stipe loco incerto 1 1 4 ;

m.

BES SACRAE

Fors F o r t n n a Romae 96 (Forte Fortunae), 97 ([FJorte For[tunai]), 98 (Forti For[tuna]), 99 (Forte Fo[rtuna]). Fort(una) Equ(estris) Romae 9 (13JSext.) F o r t u n a Opse[q(uens)] Corae 111 For[t(una)] p(opuli) R(omani) Q(uiritlum) Romae 9 (24. pro 25. Mai.) Fort(una) Pr(imlgenla) Romae 9 (13.Nov.); Praeneste 101 ( F o r t u n a Dtovo flleia P r i mogenia), 103, 105, 106, 106 d, 107, 107 a, 110 (F.P.), 105 a (For. Prim.), 106 a (Fort. Prim.), 108 ( F o r t u n a Primig. dat.), 109 (Fortunfae Primig.]) Fort(una) Publ(ioa) Romae 9 (5.Apr.)t in agro Beneventano 112 (Fortunai Poblicai) mag(istreis) Spel, Fidei, Fortunae Capuae 707 Fucinus ad lacum Fucinum 115a,dd(Fougno) Qaia Romae 9 (8.Dec.) Genius oolonlae e t colonorum Nolae 116 Genlus deivi Iuli Aeaerniae 410 Iovis Genius Furfone 508 Genius o(p)pidi Carthagine Nova 117 Hercules Romae 118 (Hercolei), 119 ([Hercjole), 123, 126 (Hercole); in Aequis 145 ( H . ) ; in Aequiculis 148 (Heroolei); in ogro Agrigentino 156 (Hercolei); Alba Fucente 146 (Herculei); ad lacum Albanum 129 ([H]ercle); Amiterni 151 (Herco[li]); Aquis AVbulis 134 (Herculei); Capuae 723 (Herculei); prope Capuam 138 (H.), 139 ([Hero1]ole); Deli 759 (Hercolei - 'HpocxXcI); Fundis 137 (Her.); in agro Interamnatium Praetuttiorum 153

455

(Her.), 154 (U.)\Lanuvii 129a (Hercoli), 130 (Hercole); Praeneste 131, 132 (Hercole), 133 (Hercule), in cista 1198 (Hercle); Puteolis 140 (Herculei); in Sabinis 150 (Hercole); Signiae 135 (Hercolei); Sorae 136 (Hercolei); Spoletii 155 ([Hejrcolei), 155a (Herculei); Superaequi 143 (Herclei), 144 (Her.); Tarenti 141, 142 (Hercolei). aedes Hercu[lis Inv(ictif)] Romae 125 aedes Herc(ulis) in agro Interamnatium PraetutHorum 152 [s]ort(es) H(erculis) Ostiae 128 Heroules Oeler Romae 127 (Hercoli Celeri) Hercules Iovius in Vestinis 147 (Herclo Iovio) Hercules Prlmigenius Spoletii 155a (Herculel Prlmigenio) (Hercules) Sanctus Reate 149

HerculeB Yictor Romae 9 (13. Sext. Herc. V i c ) ; Superaequi 143 (Herclei Vioturei), aedes et signum Heroulis Victoris Romae 122 ludi [• • Her]colel Magno Romae 703 mag(istri) Her(culis) vel Her(culani) Romae 701 Honos Romae 9 (17.Quinct. Hono[ri]), 157 (Honoro) aedes Honorus Puteolis 518 [H]ora Quir(inl) Romae 9 (23. Sext.) I l a t : aedes dominae I l a t (Punice) Sulci 158 Isis Capitoll(na): sacerdos Romae 159 Iuno Romae 9 (1. Mart., 1. Quinct.); Pisauri 15 (Iunone); in cista Praenestina 1198 (Iuno nom.) poculum IunonefTneTls VoJcis 173 Iovel, Iunonel, Mlnervai ... [i]nperatoribus summeis Faleriis 192

456

INDICES

servus Iunonls Gaurae Capuae 722 Iuno Luclna Romae 160 (Iunonl Lucinae), 161 (Iunone Loucina); Norbae 16*2 (Iunone Locina dat.), 163 (Iunonei Loucina); ad paludes Pomptinas 164 (Iunonei Loucina); prope Capuam 165 (Iunono Loucina); Pisauri 16 (Iuno Loucina) Iuno Moneta Romae 9 (10. Oci.)\ Signiae 166 (Iunonei Monetai) Iuno Palostcal - - -] PraeneMe 167 Iuno Populona Teani Sidicini 168 ([Iulnoni Populonaie]) Iuno Quiris Romae (7.0ct. [Ilunon.Quir.); Beneventi 169 (Iunonei Quiritei) Iuno Regina Romae 9 (23. Dec); Pisauri 23 (Iunone Reg.); Visentii 17 2 ([lxmo)iie Regina)

Iuno SospiU Mater Reglna Romae 9 (l.Febr. Iunon. S[oep.] Matr. Re[g.]); Lanuvii 170 (Iunone Seispitei Matri Reginae) Iuppiter in monte Albano 188 (Divei); Aquileiae 195 (Diovei); ad Fucinum lacum 190 (Ive); Capuae 723a (Iovei); Deli 53 (Iovei); Furfone 508 (Iove, Iovei); Superaequi 191 (Diovls); Faleriis in va&culo 1228 ([Die]s Pater); prope Spolelium 505 (Iove, Iovei), 506 (Iovei); in apeculo Praenestino 1203 (Diovem); in cisia Praenestina 1198 (Iovos gen.\)\ loco incerto 184 (Diove) pecunla Iovie Aletrii 189 Diovis castud Romae 161, 163 (Diovos castud) Iovesat? Romae 2 insigne Dial[ls fl]aminis Romae 311 mag(istrei) . . . Iovei de stipe

Capuae 720; Diovis stipo in Vestinis 192 Iovei, Iunonei, Minervai ... [l]nperatoribus summels Faleriis 192 Iuppiter Capitolinus Romae 174 (Iovei Capitolino; Ail Ka^«TGi[Xlwt] 179 conlegium seive maglstrei (magistri) Iovei Compagei Capuae 719 Iuppiter Epulo Romae 185 (Iov.Epul.) Iuppiter Fulgur Romae 9 (7. Oct.\ [Iovi FJulgur.) Iuppiter Iurarius Romae 186 (de stipe) Iuppiter Liber in Sabinis 193 (IoveiLeibero);Dclil94 (Iovem Lelberum- Ala 'EXeu£ipiov); Furfone 508; aedes Iovis Liberi ibidem 508 Iuppiter Libertas Romae 9 (J3.Apr. Iov.Leibert.); Veis 29 (Ive (L]ibrt.) Iuppiter Optimus Maximus Romae 9 (13.Sept.)t 181 b (Iovei Optu[mo] Maxi[mo]); Ameriae 183 (Iove Optumo Maxumo); Puteolis 182 (Iovi O.M.); magistrei Iovei Optumo Maxsumo Capuae 708 Iuppiter Secundanus Deli 760 (Iovci Sequndano - Ail O0plcoi)

Iuppiter Stator Romae 9 (5. Sept.) Iuppitcr Stigius Firmi Piceni 232 Iuppiter Vlctor Romae 9 (13. Apr.); 187 ([D]iovei Victorc); Carpineto 1271 c ([I]ovei Victorei decem pagorum); Iovis Genius Furfone 508 Iuturna Romae 9 (ll.Ian.) Larea Romae 4 (Lases); Aquileiae 199; Deli 201; Patavii 198

III. RES SACRAE [A]ug(usti) Lares in agro Mantuano 200 aedes Lar(ibua) in agro Carsiolano 197*4*1 ma[g(istri)] Aquileiae 199 ministri Laribus Capuae 718 Lar(ee) fam(lliaree) Anxani 196 Lar(es) Perm(arini) Rornae 9 (21.Dec.) Lar(os) V[- - -]? Romae 9 (27. Iun.) Laverna Hortae 202 (Lavcrnai) Leituria in agro Veronensi 203 'A7i6XXcovt "ApreiiK;, ATJTCO .DcZi 358 Liber Pisauri 26 (Lobro); ta cista Praenestina 1198 (Leibcr); Joco incerto 204 (Leibero); Liberalia Romae 9 (i7.Afarf.); Cererl, Lib(ero), L[ib(erae)] Romae 9 (1S. ^pr.) sacerdos Liberi publica Aquinas Aquini 205 Liber P[ater] Naronae 207; aedes Leiberl Patrus ibidem 206 Libitina Romae 794 (Lubent.), 822 (Lubitina), 941 Losna (Luna) in speculo Praenestino 1200 Lumpbiae v. Nymphae Maia Romae 9 (15.Mai.); Deli 747-749, 751 magistres Mircurio et Maia Deli 747-749 (Magni dii) in insula Samothrace: epoptes p[ius] 209, epoptae 213; mystae (mustae) piei 209-214, 1271b; tecopol AapSavtL; 211, 214 (AapSavicov); ax6Xou&oi 211, dbc6Xouao<; 214 Manes v. dii Mancs Mo[nia] Romae 9 (U.Mai.) Marica Minturnis 216 (Marica dat.); Dei(va) Marica Pisauri 19 Mars Romae 4 (Marma, Marmar bis, Marmor ter), 217 (Mavortei), 218 (Martei), 219 (Mar[te]); in agro AbeUinate

457

223 (Martel); in Magdalensberg 1271 (M.); in cista Praenestina 1198 (Mars nom.); Sicyone 224 (Martei); in agro Tiburtino 222 (Marte bis); Tusculi 221 (Maurte) Mars in cl[ivo] Romae 9 (/. Iun.) [Mars] Invict(us) Romae 9 (15.Mai.) Marspiter Romae 220 mag(lstri) Mart(is) in Paelignis 635 Numisius Martius Romae 247, 248; in agro Capenate 249 Parca Maurtla in agro Lanuvino 10 aero Martio Corae 573 M(ater) d(eum) M(agna) I(daea) Romae 9 (//., pro 10., Apr.) Mater Matuta Romae 9 (ll.Iun.: ([M]atri Matu.); Pisauri 17 (Mat. Matut.), 24 (Matre Ma-

tuta) [M]atr(alia) Romae 9 {ll.Iun.) Mater Mursina loco incerto 6 (Matre Mursina dat.) Mens Bona Alba Fucente 227, 228 (Menti Bonae); Corae 225 ([Mentei Bo]nae); Neapolil 226 (Bonae Menti) mag(istri) Corae (detem) 225; Neapoli 226 Mercurius Romae 229 (Merqurio); Firmi Piceni 232 (Mircurio); Deli 53 (Mircurio), 747, 754, 756 (Mercurio - 'Epnel), 748 (Mircurio), 749 (Mlrqurio 'Eptxel), 754; Issae 233 (Mircurio - ['E]pnal); incista Praenestina 1198 (Morcuris nom.)t in vpecido Praenestino 1202 (Mirqurios); Puteolis 231 (Merc.) magistri (magistres, magistreis) - 'EpnatoTal Deli 747 - 750, 755, 756, magistrcis Mirquri, Apollini(s), Neptuni - 'Epnaioral xal 'ATtoXXcoviaoral Ilooti6covtaoTa( Deli 759

458

INDICES

Meromial(is) AbeUini 230 mag(Istrela) Merc(urio) Fel(ici) Mintumia 742; mag(istri) CaBtori et Polluci et Mercu[rio] Feliol Capuoe 712 Merres v. Aesculapius Minerva Romae 9 (19.Mart„ 19. Iun.), 234? (Monervai), 235 ([Mejnerva); AquHeiae 242 (Menervae); Arimini 241 (Minervai); in vaaculo Caleno 1228 (Menerva nom.); Deli 53 (Minerva dat.); Faleriia Novis 238 (Menerva dot.); in ci8ta Praenestina 1198 (Menerva nom.); Spoletii 240 (Minervae); Tarquiniis 239 (Menervai); in agro Tergeatino 243 (Menervai), 244 (Minervae); Veia 28 ((M]inerv[[il]a), 237 (Menerva); Iovei, Iunonei, Minervai ... [ilnperatoribus summeis Foleriia 192 Menerva Lindia IAndi 245 (Me-

nervaU Llndiai], - 'A&xvajt Aivaiai]), 246 ([MI]ne(rv]ae Lindiae - ['Aa]av<Si AtvSlat) Apolo, Menerva, [-Jraiva prope Manduriam 54 Murflina v. Mater Mursina 6 Musae 803 Neptunus Deli 53, 757, 758 Nept(unalia) Romae 9 (23. Quinct.) mag(ifltri) Neptunales - IIooci6
Nymphae in insuia Aenarial 208 (Lumphieia - N6n<pau;) Opa Romae 9 (19.Dec.) Opio(onsivia) Romae 9 (25. Sext.) Pales (duo) Romae 9 (7.1ul.) Paril(ia) Romae 9 (21.Apr.) Parcae Romae 803 Parca Maurtia in agro Lavinate 10 [Pie?]tas Romae 9 (13.Nov.) Pollux in speculo Praenestino 1200 (Poloces), v. Castor Iloocid&v xal ApL9tTp[T7) in insula Teno 403 Proserpina in speculo Praeneetino 1203 (Proeepnai) propylum Cere(ri et Proaerpi]nae Eleusine 401 Puroefrus Marruvii 250 Quirinufl Romae 9 (17.Febr.), 251 Q[uir(inalia)] Romae 9 (17. Febr.) [H]ora Quir(ini) Romae 9 (23.

Sext.) Roma ('PCOHTJ) 174 Remureina vel Remureine Romae 252 (Remureine dat.) Salus Romae 9 (S.Sext.); Hortae 254 (Salutes gen.); Pisauri 18 (Salute); Pompeis ^SS*" (Salutis, Salutei) ara Salutus Praeneste 132 [aedicul(a) vl]oi Salu[tis] vel Salu[taris] Romae 434 Sanctus v. Heroules Saturnus Romae 9 (17.Dec.), 256; 2oco incxrto 255 (Saeturni) Satur(nalia) Romae 9 (17.Dec.) area Saturni Romae 435 Seixomnia Leucitica in a(7ro Pok/wi 257 Semunis t>eJ Simunls Romae 4, (Se?]mun(efl) Regenat(es) in OCTTO Capenate 290 Serapis: aedes Serapi Puteclis 518 Spes Romae 9 (lJStxt.), Chnzano 258, Minturnis 734 mag(istreis) Spei 3fin*iirm'.9 730, 740. cfr. 734

III. BES SACRAE mag(lfltreis) Spei, Fidei, Fortnnae Capuae 707 Stata Mater Romae 259 Snpnnna Fulginiis 260 (Supunne dat.) Tfellufl ?] in agro Beneventano 556 Temavus in agro Aquilcicnsi 261, 335 (Timavo); in agro Concordiensi 262 [magistjrei in agro Aguileiensi 335 Tempeetatea Romae 9 (23.Dec.); Lanuvii 263 Tempestatebnfl aido Romae 310 Tiberinus Romae 9 (S.Dec.) Turpenufl Pater Praeneste 264 Vaouna in agro Reatino 265 Valetndo in Marsis 266, 267 (Valetudne in utroque titulo) Vediovifl in Ca[p]itol(io) Romae 9 (l.Ian. Vediove; 7.Afar*.Vedi.) Vediovifl Pater BoviUis 270 (VedloveiPatrei; Vedi[ovlei)

Veica Norioeia in Carinthia ? 268 Venus Romae 9 (IQJSext. Venere); Tarquiniis 274 (Veneres gen.); in cista Praenestina 1203 (Venoe nom.) p(ecunia) Venerus Anagniae 271 saoerdos Vener. Boviani Undecimanorum 273 sacerdos Cereris et Veneris Casini 63 (Venerus), Sulmone 65, 66 mag(istras) V(oneri?) Mintumis 737 flos Veneris Pompeis 1125 Venus Eruc. Romae 9 (23. Apr.); in monte Eryce 276 (Venerei Emcina[iJ). 277 ([Venejre Erncinai), 278 ([Venlerei Erucin.); Puteolis 275 (Venerus H e r u c ) ; Syracusis 279 (Vener. H e r u c ! ) Venus Opsequens Tarricinae 272 (Veneri Opsequenti) Venua Pomp(eiana) Pompeis 1140

459

Venus Vlctrix(?) Deli 280 (Veneri Vifctricl?]) magistrei Venerus Ioviae Capuae 709 Veneriae [res] Venafri 986 (carmen) Verminus Romae 281 VeepernaX?) Lavinii 509 Vesta Romae 9 (P./un.), Lanuvii 282 Veanna Erinia Oriona 283 (Ve[s]une Erlnie et Erine Patre) Vica Pot[a] Romae 9 (5.1an.) Victoria Romae 284 ([VIot]orial); in vico Supinate 285 ( V i c h 286 (Victorle); in speculo Pratnestino 1198 (Victoria nom.); Veis 30 (Victorie) Victorlae (duae) Romae 9 (LSext.) [clelvns?] Vlctori[ae] Romae 464 Volcanus i?07mK 9 (23.Sext.); Alba Fucente 287 (Volkan.); Faleriis 192 (Volgani); Tarquiniis 288 (Volcani) Vo[lk(analia)] i?o7no« 9 (23. Sext.) Bignum Volcani Deli 289 pro igne Romae 982 (Volohano) Voltnrnus: [Volt]n(rnalia) 9 (27. Sext.) Vortumnus Romae 9 (13.Sext.) -Jraiva prope Manduriam 54

b) Personae mythologicae in sptculis Praenestinis Alixentrom (Alexandrnm) 1202 Amuces, Amucos (nom.) 1199, 1200 Oannmede(B) 1228 Marsnas 1201 Painsscos (Paniscus?) 1201

460

INDICES c) Feriae

[Aslon(alia) 21.Mai. 9 Baoanalia 511 Car(mentalia) 11., lS.Ian. 9 Ceria(lia) 19.Apr. 9 Cons(ualia) 21.Sext., 15.Dec. 9 Di[va(lla)] 21.Dec. 9 Equir(ria) 27.Febr.t U.Mart. 9 F[er]a(lia) 21.Febr. 9 Fo[n]t(inalia) 13.0ct. 9 Fordi(cidia) lS.Apr. 9 Fur(rinalia) 25.Quinct. 9 Lare(ntalia) 23.Dec. 9 9. Lemur(ia) 9.,ll.,13.Mai. [Lliber(alia) n.Mart. 9 Luc(aria) J9., 21.Quinct. 9 [Lupejr(calla) 15.Febr. 9 [Mlatr(alia) 17./un. 9 Medi(trinalia) Jl.Oc*. 9 Nept
Sacriflcia

Aeecula(plo) J.Ian. 9 Ann(ae) Perennae JS.Mart. 9 sacra (Baccho) 511 Came(nis) J3.Sext. 9 Carment(i) JS.Ian. 9 [Cas]t(ori), Poll(uci) 13.Sext. 9 Ccreri, Lib(ero), L[ib(erae)] 19. ^pr. 9 [Concor]dlae 22.Quinct. 9, Concord(iae) in Capit(olio) 5.Febr. 9

Co[r]o(nidi) l . / a n . 9 Dianao 13.Sext., 23.Dec. 9 Di(o) Fidi(o) 5,/urt. 9 Favon (pro Fauno) 13.Febr. 9 [Felici]tat(i) 7.Qiiin«f. 9 [Fer]on(iae) 13.Nov. 9 Fidei l.Oc*. 9 Fortun[a]e ll.Iun. 9 Fort(unae) Equ(estri) 13.Sext. 9 For[t(unae)] p(opuli) R(omani) Q(uiritium) 24. (pro 25.) Mai. 9 Fort(unae) Publ(icae) 5.^pr. 9 Fort(unae) Pr(imigeniae) 13. Nov. 9 Gaiae 8.Dec. 9 Herc(uli) Vic(tori) 13.Sext. 9 Hono[ri] 17.Qt*iMc<. 9 [Hlorae Quir(ini) 23.Sext. 9 [Iovi F]ulsur(i) 7,Oct. 9 Iov(i) Leibert(atl) 13.Apr. 9 Iovi O(ptimo) M(aximo) 13. Sept. 9 Iovi Statorl 5,Sept. 9 Iovi Victor(i) 13.Apr. 9 Iunon(i) l.Mart.t l.Quinct. 9 Iunon(i) Mon(etae) 10.Oc<. 9 [I]unon(i) Quir(iti) 7,Oct. 9 Iunon(i) R(eginae) in Camp(o) 23.Dec. 9 Iunon(i) S[osp(itac)] Matr(i) Reg(inae) l.Febr. 9 Iuturnae ll.Ian. 9 L[a]r(ibus) Perm(arinis) 21.Dec. 9 Lar(ibus) V[- - -] 27.1un. 9 Lib(erae) t\ Cereri Lib(ero) v. Cereri Maiae 15.Mai. 9, [Maiae s]upr(a) Comi(tium) 23.Sext. 9 Ma[niae] Jl.Mai. 9 [Martil Invict(o) 15. (pro 14.) Mai. 9, Marti in cl[ivo] J.Iun. 9 M(atri) d(eum) M(agnae) I(daeae) II. (pro J0.) Apr. 9 [MJatri Matu(tae) IJ.Iun. 9 Mlnervae 19.Mart.t 19.1un. 9 Opi 19.Dec. 9 Palibus (duobus) 7.Quinct. 9 [Pie?]tati 13.Nov. 9

461

III. RES SACRAE Poll(uci) v. [Cas]t(ori) [Quirlino 17.Febr. 9 Saluti 5.Sext. 9 Saturno 17.Dec. 9 Spei l.Sext. 9 Tempe(8tatibus) 23.Dec. 9 Tlberlno 8.Dec. 9 [sacra pat]ria (Timavo) in agro Aquileiensi 335 Vediove l.Ian. 9 Vedi(ove) in Ca[p]itol(io) 7. Mart. 9 Venere 19.Sext. 9 Vener(i) Eruc(inae) 23.Apr. 9 [Veetaje 9.1un. 9 Vicae Pot(ae] S.Ian. 9 Victor(iia) (duabufl) l.Sext. 9 V[olk(ano)] 23.Sext. 9 Vortu(mno) 13.Sext. 9 Tuscolana aacra Captioe 139, 165 e) Ludi et munera ludi Romae 701, 803; Amiterni 530; Capuae 708 (luudi). 709 (loidi), 711 (loedl), 712, 713, 714 (loidi), 715 (loedi), 719, 723; Pompeis 648; Telesiae 675 loed(i) Apol(linares) Romae 13. Quinct. 9 ludi [- - - Her]colei Magno Romae 703 M(agni) (ludi) Romae 8., 9., 10. Sept. 9 lu[di] . . . scaenficl] Minturnis 727 loidl 192 pompa ludique Carthagine Nova 117 munus gladiatorium Sinuessae 667 f) Sacerdotes populi

Romani

augrures: P.Oornelius Paulli f. Scipio Africanufl 392; L.Aemiil]iufl L.f. Paullus 392; [C.

Iul]iufl Caesar 406; Mag. Pompeius Mag.f. Pius 426; Q.Corninclufl Q.f. 439 (decem)vir sacr(ifl) fac(iundifl): Cn.Corneliufl Cn.f. Scipio Hlspanus 316 Dialis flamen: P.Cornelius P.f. Scipio Africani ftlius 311 har(uBpex): C. Volcaci(us) C.f. 186 mag(istcr) Luperc(orum): Cleslpus Geganius 696 mag(istri) Her(culis) 701 pontifloes: Cn.Doraltius M.f. Cal« vinus 429; C.Iulius Caesar (Divi fllius) 415 pontlflces maximi: M.(Aemilius) Lepldus 1276, P.Cornelius P.f. Scapula 1274 a, C.Iulius Cacsar 406-408 4p[x«peC>s ^Yiofoi;]: P.Cornelius P.f. Sciplo Nasica 333 rex (sacrorum?) 3 (recei), 9 (r. 24.Mart.t 24.Mai). saoerdos Cereris publica p(opuli)

R(omani) Q(uiritium): Favonia M.f. 61 sac(erdos) Isid(is) Capitolin(ae): T.Sulpicius T.f. 159 g)

Apparitores

kalator 3 teib(icines) (tibicines) Rom(ani) qui B(acris) p(ublicis) pr(aesto) fl(unt) 185, 775 h) Sacerdotes

civitatium

aed(ilis) lustr(alis) Tusculi 414 ix6Xoo&oi 211, 214 augures: Anagniae 533, Brundisii 558, Formiis 597, Signiae 135 Bacas 511 consuplicatrices Corae 301 dlcator Spoletii 505, [506] epoptae piei in insula Samothrace 209, 213 flamen Tarquiniis 672

462

INDICES

fulguriator Pisauri 791 hamspex Ostiae 128 (haruspexB), Pisauri 791 (haruspefx]), Trebulae Mutuescae 788; harispex in agro Clusino 790; haraap(ex) Faleriis Novis 582; arrespex Clusii 789 mon(itor) sacr(orum) Tusculi 414 mystae (mustae) piei in insula Samothrace 209-214, 1271 b pontif(ex) Anaffniae 533, Nursiae 632; pontufex Aquileiae 540, Tibure 686; oolonia dedncta primns pontifex Sorae 498a sacerdoe (Baochl) 511 sacerd(os) Cer(eris) Atinae Latii 62 sacerdos Oerer(us) et Venerus Casini 63, sacerdos Cereris et Veneris Sulmone 65, 66 fiaoerdos Libori publica Aquinas Aquini 205 sacerdoe Vener(Is) Boviani Undecimanorum 273 sorex Faleriis Novis 582 aunnuoTai 211 ^ccopol AapSavefc; 211, 214 1) Maoistri, ministri nomina a diis aeditui

coUegiorum derivantium,

magister (Bacchi) 511 magistrei Castori et Polluci Capuae 715 mag(istri) (Castorla et Pollucis) Tusculi 59 mag(lstreis) Castori et Polluol et Mercu[rio] Felloi Capuae 712 magifitreis Cercrus Capuae 714, 716 mag(istreis) Cer(eri) Minturnis 729 mag(istri) Her(culis) vel Her(culani) Romae 701 mag(ister) . . . [Herjcolei Romae 702 mag(lstreis) Iovei Capuae 720

conlegium seive magistrei (magistri) Iovel Compagei Capuae 719 magistrei Iovei Optumo Maxsumo Capuae 708 ma(g(istri)] (Lsmm) Aquileiae 199 ministrl Laribus Capuae 718 mag(istrl) Mart(is) in Paeliffnis 635 mag(istri) Bonae Menti Neapoli ? 226, [Montei Bojnae Corae 225 mag(ister) Mercurii, ut videtur, Deli 752, 753 mag(istreis) Morc(urio) Fel(ici) Minturnis 742 magistres (magistreis) Mircurioet Maiae - ,Epjiouoroa Deli 747750, 756 mag(istreis) • 'Epixaiorai 755 magistreis Mirquri, ApolIini(B), Neptuni -'Epnaicrral xal 'A710AXoviaaral xal IloaeificoviacrraC Deli 759 Mercurial(is) AbeUini 230

mag(istri) NeptunaJea - Ilooei6
m . RES SACRAE OapitollnuB quinq(uennalls) 697 m[ag(istri)] et flamin(es) montan(orum) montia Oppi 698 mag(ister) pagi Ianlcol(ensis) 699, 700 1) Leaea aocroe leege Albana 270 ede(m) leigibus 1 3 2 ^ vide nn. 139, 165, 486, 504-510 m) Rea dedicatae quarum genua expreasia verbia determinotur aedes Tempestatebus Romoe 310; Aequomae Nauporii 33; Herculi, ui dicitur, Corae 300, in agro Interamnatium Praetuttiorum 152; Iovis Liberi Furjone 508, SpoUtii 155 a; Laribus in agfo Carsiolano 197; Libero Naronae 206 [aedes Mercurio et Maiae] 'Epiul xal Matat 6 va&[?] Deli 747 aedes et signu(m) Herculi Victori Romae 122 aedes, signum, basis Herculi Sioniae 135 aedes valvaeque ... ara Herculi Romae 126 pavimentum, sedilia aedesque Veneri (Erycinae?) Syracuaia 279 aidicola Dianae Torenti 86 aedicula et b a s j s j i s numini ionoto Aquini 765 [aedicul(a) vi]ci Salu[tis] vel Sam[tarls] Romae 434 aedlcula, sigilla ornamentaque omnia Laribus familiaribus Anxani 196 ara Dianae Romae? 74, Naronae

87;

'AOXXTJ7T(
in

Sardinia 41 (fcone*); Fonti Cor/inii 24, Fucino in vico Supinate 115; Herculi Romae

463

126; Iovi Capuae 723a, (Malae) Deli 751 (aara) ara Salutus Praeneste 132 [ar]a numini ionoto Romae 699 basis, gradus, ara Conoordiae Caaini 562 a arae Iuno(ne) Palostcaf- -] Proeneate 167 aedee valvaeque... ara Herculi Romae 126 arae, crepido, colu[mnae - - -] in aaro Hadriano 305 maoeries, pinnae et austia Mlnervae in aaro Tergeetino 244 signum, basis Concordiae Corae 71 aedes, slgnum, basis Herculi Signiae 135 6 va6[d xal xa dYaX(xara Mercurio XteZi 756 basls Menti Bonae AJba Fucente 227 basis, gradus, ara Concordiae Caaini 562a

columna Genio o(p)pidi Cartha* Oine Nova 117 columnae mag(nae), fl(guraef) Minervae in aaro Tergeatino 243 colomnae (trea) et crepido ante colomnas Feroniae od Trebulam Mutuescam 92 arae, crepido, colum[nae - - -] in aoro Hadriano 305 de decuma ... donum Sancto (Herculi) Reate 149 (cfr. 134, 136) fl(gurae?) Menervai in aaro Teroeatino 243 basis, gradus, ara Concordiae Coaini 562a maoerles, pinnae et austia Minervae in agro Tergestino 244 maceries et scholao ot solarium, semita Genio colonlae Nolae 116 Maia (acU. aignum Maiae) Deli 751 murus Iunoni Lucinae Romae 160

464

INDICES

Ntxai xal "Epcore; xal 'AvTepcoTe; (scil. signa Victoriarum, Erotumt Anterotum) IlooeiScovi xal 'AiiqpiTplTTj in itisula Teno 403 aedicula, sigilla omamentaque omnia Laribus Familiaribus Anxani 196 pavimcntum, sedilia aedesque Veneri (Eryoinae?) Svracusis 279 maceries, pinnae et austia Minervae in agro Tergestino 244 poculum Aecetiae Volcis 32; Aesculapio Clusii 40; Belonae loco incerto 55; Cero Volcis 68; Curao Hortae 72; Fortunao in provincia Hydruntina ? 113; Iunonl Volcis 173; Lavernae Hortae 202; Minervae Tarquiniis 239; Saluti Hortae 254; Saturno loco incerto 255; Veneri Targuiniis 274; Veetae Lanuvii 282; Volcano Targuiniis 288

propylum Cerefri et Proserpijnae Eleusine 401 Roma (scil. signum Romae) Romae 174 pavimentum, sedilia aedesque Veneri (Erycinae?) Svracusis 279

porticus A(pollin]i et [It]ali[ceis] Deli 750 aedicula, sigilla ornamentaque omnia Laribus Familiaribus Anxani 196 slfimum Concordiae Casini 562 a; Dianae in Nemore Dianae 82; (seignum) Volcano Deli 289 soinq(nom) Victoriae in vico Supinate 286; numini ignoto ad lacum Fucinum 303 (soino) signum, basis Concordiae Corae 71 aedes, signum, basis Horculi Signiae 135 aedes et signu(m) Hercuii Victori Romae 122 maceries et scholae et solarium, semlta Genio colonlae Nolae 116 templum Bonae Deae in pago Lavemis 57 thesaurus Apollini in agro Pausultnsi 49; numini ignoto in agro Inleramnatium Nahartium 1273 (tesaurus) aedes valvaequo... ara Herculi Romae 126 vicesma parti (acc.) Apollini Romael 51

IV. RES PUBLICA POPULI ROMANI a) Senatus,

populus, etc.

ceivls Romanus 511; ceives [R(omanos) fecit] (Cn. Pompeius Sex.f.) 515; clves Romani qul Mytileneis negotiantur 433; cives Romanl in Sicilia 387 foideratei (cfr. [sooiei]) 511 leg(ati sociorum) 517 plebe(s) (Romana) 129 nomen Latinum 511 (nominus Latini)

popnlus Romanus (p.R.) • 6 «fiixo; 6 'PcopLocitov 174 (poplo), 177, 179, 180, 184, 447, 512, 513, 516 (poplo). populus 465, 319 (poplom) poplus senatusque Romanus 514 inperium (populi Romani) 516 iussu populi Romanl 409 For[tuna] p(opuli) R(omani) Q(uiritium) 9 (24.Mai.) sacerdos Cereris publica p(opuli) R(omanl)Q(uiritium)61

IV. RE3 PUBLICA POPULI^ROMANI

aediles curules (aid., aed. cur.) aidiles curules 45 P.Barronius Barba 437 Cn.Cornelius Cn.f. Scipio Hispanus 316 Q.Fabius Q.f. Maxsumus 392 L.Trebellius 704 Varro Murena 704 aediles plebis (ald. pl.) C.CincKoa) 449 (aidile pleb.) P.Menates P.f. 463 C.Poplicius L.f. Bibulua 357 censores (ces., cens.) L.Aom[il]ius L.f. Paullus 392 C.Antonlus 422 Cornelius Lucius Solpio Barbatus Gnaivod patre prognatuB 309 L.Cornelio(s) L.f. Scipio flllos Barbati 310 (cesor et oensor) P.Cornelius Paulli f. Scipio Africanus 392 P.Serveilius C.f. Isauricus 496 P.Sulpicius 422

Aaia, Macodonia proyinciae 513 res publica nostra 513 ager publicus 454 (poplico) popllc(um) 479 rex 3 nitti est sacrorum [sociei] p(opli) R(omanl)] 319, eocium (gen.) 511 eocius (populus Romanus) 175, 179 (auiuiatxos), 180 societas 180, 516 senatus 511, 512, 513; senatorcs 511 senatus populusque Romanus 410, 513 senatus consulto popullque iussu 357 s(enatus) c(onsulto) 284; ex Benati consulto 476 (conBolto), 477, 517; ex s(enatus) c(onsulto) 296, 377, 378,379,421,474,496,513; de senati sententia 95, 291; de senatuos sententlad 511; de senatus sententia (varie breviatum) 269, 367, 368, 479, 485, 1275 a eques 531, 692 a, 697

b)

M.Valeriufl M!f. M*n. Messal-

Magistratus

magistratus nostri 513 aediles (aid., aed.) C.Appulleius M.f. Tappo 436 P.Claudio(s) A[p.f.] 448 P.Condetios Va(lesi?) fl. 51 (num magistratus Romanus, incerium) Cornelius Lucius Scipio Barbatus Gnaivod patre prognatus 309 (aidilis) L.Cornelio(s) L.f. Scipio fllios Barbati 310 (aidiles et aidllis) A.L[- - -]s L.f. Flaccus 39 M.FruticiuB M.f. 440 C.Fourio(s) [C.f.] 448 M.Mindios L.fl. 51 (num magi8tratu8 Romanus, incertum) M.(Vipsanius) Ag[rippa L.f.] 434 30. Inscriptione8

latinae,

465

II.

(la) 496 alios censores ab a. 164 ad a. 84 recenseni fasti consulares Antiates (n. 8) consules (cos.) cosol 120, 318 a?; [c]osoled 318 (abl.), consol 319 delat(us) a co(n)s(ule) 638 M.'Acilius C.f. (Glabrio) a. 191 321 a M.Aemilius M.f. M.n. Lepidus a. 187 450 M.Aemiliu(s) M.f. Lepidus (an idem, incertum) 451 [M.Aemilius Q.f. M.n. Lepidus] a. 78 513 M. (Aemilius) Lcpidus cos.iter. a. 42 1276 Q.(Aemilius) Lepidua M»f. a. 21 379 L.Aem[il]ius L.f. Paullus [III a. 168 392 L.Afr[a]nius A.f. a. 60 385 Appios a. 212? 1274 (consol)

466

INDICES

M^Aquilllus M.'f. - [Mdvto]; ['A]xuXX[t]o; Mavtoua. 129455 M:Aquilli[usM.'f.] -[Mlavtof;] *AxuXXt[o; Ma]v(ou ul6; 456 [C. ?A]urelius [?.f.] Cottas a. 252% vel 2481 1277 (consol) C.Aurilius C.f. a. 200 75 (consl) L.Caecili(us) Q.f. Metel(lus) a. 117 459 L.(Calpurnius) Piso L.f. a. 133 1088 L.Calpurnius L.f. Piso Caesoninus a. 59 423, 424? M.Claudius M.f. (Marcellus) a. 214 295 (consol), a. 2111 218 M.Claudius M.f. Marcelus iterum a. 155 325 (consol) [Ap.Claudi]us Ap.f. Pulche[r] a. 54 401 P.Cornc[lios] L.(?)f. a. inc. 219 (cosol) L.Cornelius L.[f.] Balbus a. 40 425 L.Cornelius L.[f.] Cina a. 127? 457 [L.Corneli]o(s) L.f. Scipio fllios Barbati a. 259 310 (cosol et consol) P.Cornelius Paulli f. Scipio Africanus II a. 134 392 L.Coraolio(s) Cn.f. Scipio Cornelius Lucius Scipio Barbatus Gnaivod patre prognatus a. 298 309 (consol) Cn.D[o]m[lti]u[s] (Ahenobarbus) a. inc. 460 Cn.Domltius M.f. Calvinus itor(um) a. 40 429 C.Fanni(uB) M.f. a. 122 269 Ser.Folvius Q.f. Flaccus a. 135 332 M.Folvius M.f. Sor.n. Nobilior a. 189 124 M.Fulvius M.f. Ser.n. 322 [C.Iuli]us Caesar a. 48 aui 46 406, 180 M.Lollius M.f. a. 21 379 Q.Lutatius Q.f. Q.n. Catulus a. 78 367, 368, 513

[Q.JMarclus L.f. (Philippus) a. 186 511 [Q.]Marc[i]us Q.[f.] Rex a. 68 ? 375 L.Mummius L.f. a. 146 122, 327, [328], 329 (Mumius), 330 L.(Munatius) Plancus L.f. a. 42 431 [Cn.PJompeius Cn.[f.] Magnus ter a. 70, 55, 52 382 Q.Pompeius Q.f. Ruf(us) a. 88 361 P.Popillius C.f. a. 132 453, [454] S.Postumius L.f. (Albinus) a. 186 511 S.Postumius S.f. S.n. Albinus a. 148 452 [L.Quinctius L.f. (Flamininus)] a. 192 321 T.Quinctius T.f. Flamininus a. 123 458 [C.]Sompronius C.f. [Tu]ditanus a. 129 334 cfr. 335 Scr.Sulpicius Ser.f. Galba a. 108? 338, 339 C.Vibius C.f. Pa(n)sa Cactronian(us) a. 43 421 [Imp. Caesar] desig(natus) tert(ium) a. 33 vel 32 418 Mag(nus) Pompeius Mag(ni) f. Pius dee(ignatus) 426 M.Titius L.f. desig(natus) a. 34 433 alios consuies vide in fastis consularibus Antiatibus (n. 8) ab a. 164 ad a. 84 et in annorum determinationibus (Indices XI) iterationem omittunt nn. 218, 295, 406, cfr. etiam 1277. Aliac iterationes omissae in annorum dcterminatwnibus (Indice* XI) proconmtlcs (pro cos.) [Antoniu8 Marclus 342 (carmen) Sex.Atilius M.f. Saranus 477 L.Caicilius Q.f. 476

IV. RES PUBLICA POPULI ROMANI L.Cassius Longin(us) 400 L.Coraelius L.f. Sulla 349, 350 Q.Fabius Q.f. Labeo 461 O.Iulius C.f. Caesar 344, 345 tC.Rabirius C.f.] - rdioc; 'Pa3"fipio<; Tatou ulo; dv^urraTo; 'Pconatcov 399 P.Serveilius P.f. (Vatia) Isauricus - II6rrXio<; EepouLXios IIoTtXlou ul6t; 'Ioaupix6c dv&unaTcx; 403, 404 M! Serffi(us) M! [f.] 462 M.Titius L.f. 433 curaiores viarum (cur. viar.) L.Fabrlcius C.f. 379 T.Vibius Temuudinus 465 L.Vo[l]ca{cius - f.] 465 a (decem)vir Bl(itibus) iudik(andiB) Cn.Cornelius Cn.f. Scipio HiBpanus 316 dictatores (dict.) L.Cornelius L.f. Sulla Felix 352, 353 (Feleix), 354, 355, 356 (Foelix)

[C.IulJiufl Caesar iteru[m] 406 M.Minuci(us) C.f. (Rufus) 118 duo(m)vlr lege Plaetoria: A. Postumius A.f. A.n. Aibinus 121, 281 Italici iudices 513 iudex quaesitionis rerum capital(ium): C.Appulleius M.f. Tappo 436 legati [P.Cornelius P.f. Scipio] Nasica Tcpeo3euTf^ 333 M.Favonius M.f. 398 L.Luuccius M.f. 210 [C.Marius C.f.] 343 Q.Minucius Q.f. Rufus 52 Q.Numerius Q.f. Vel(ina) Rufus 389 MlSabidius M!f. 387 Q.(Servilius) Cacpio [969] A.Terentiug A.f. Varro [A]uXo<; Tcpevxio? AGXou ul6; Ou[dppcov TTpeo^euT^!; 'P]conatcov 369 Vide praeterea 515

467

legati pro praetore (leg. pro pr.) P.Attius P.f. Vaarus 394 C.Con8idius C.f. Longus 394 M.Petrucidius M.f. 1172 L.Plinius L.f. Rufus 426 C.Salluius C.f. Naso - T[di]o; £oXXouio<; Ta(ou ul6<; Ndocov 7rpeo3euT^<; xal dvrioTpdT7)YO<; 372 praefectus: T.Tettius T.f. Vel(ina) 394 (num magistratus populi Romani, incertum) praof(ectus) Cap(uam), Cum(aa): M.Herennius M.f. Mae(cia) Rufus 441 co(n)se(nsu) [- - - praifecti et plraifectura tot[a Fundi] 1068 praef(ectus) classis: M.Titius L.f. 433 praef(ectura) N(ymphaei) portu(s)? 478 praetores (pr.) L.Almilius L.f. 251 (praitor) C.Anl- - -] 184 (an magistratus RomanuSf incertum) T.Annius T.f. 454 a C.Appulleius M.f. Tappo 436 C.Auriliu8 C.f. iterum 75 (praitor) M.Calpurnlus M.f. Piso Frugi 377 M.Cispius L.f. 383 [. Cojminlus T.f. Longinus 296 L.Cornelius Cn.f. 512 Cn.Cornellus Cn.f. Scipio HiBpanus 316 Q.Corniflcius Q.f. 439 M.Fruticius M.f. 440 M.Livio(s) M.f. 76 praitor (populi Romani an Aricinus?) HPlautlus Hypsaeus 386 [P.Popillius C.f.] 454 L.Sentius C.f. 485 C.Sextius C.f. Calvinus 291 A.L[- - -]s L.f. Flaccus 39 [- - -]cius C.f. 284 [- - -]ilio(s) M.f. 184 (anmaaistratus popvli Romanit incertum)

468

INDICES

praetores urbani urbanus 511 P.AtiUus L.f. 340 C.Caninlus C.f. 479 pr(aetor) dee(ignatus): L.PIInius L.f. Rufus 426 pr(aetor) urbanus et inter peregrinoe: [L.Cornelius - Sisenna] 513 praetorea pro consulibus (pr. pro cos.; an praetores, pro consulibus ?) [M.?Aemllius] Scaurus 393 L.Caecilius L.f. Rufus 391 L.Caeclna L.(f.) 438 M.CoeUus M.f. Vinioianus 402 M.'Cordius M.'f. Rufus 414 Q.Sanquinius Q.f. Stel(latina) 443 oTpaTTjyi^ dv&o[Tr]aTO<; 'Pwiialcov: Tdtoi; BtX[X]ifJvo<; Ta(o[u] ul6<; 358 propraetores (pro pr.) Hirrus 342 [L.Non]ius L.fii. [Aspr]enas432 M.Torentius M.f. Varro Lucullus 474 quaestores (q.) C.AppuUelus M.f. Tappo 436 [L.]Aquillius [M! f.] M.*n. Floru[s] - [Ae]6xioc fAx6(XX)io[<; M]av(ou olo<; [M]av(ou & ul
Q.Sanquinius Q.f. Stel(latina) 443 quaestores urbani q(uaestor) urb(anus) 513 M.Acilius M.f. Caninus 435 Q.Pedius 160 T.Vibius Temuudinus 465 quaestorts pro praetore [q(uaeetor)] pro pr(aetore) 446 Cn.Calpurnius Cn.f. Piso 378 D.Laelius D.f. Balbus 1275 pro q(uaestore): [L.Llcinlus L.f.] Lucullus 362 tribuni mUitum (trib. mll.) L.Corneli(us) L.f. P.[n.] Scipio 313 Cn. Cornelius Cn.f. Scipio Hispanus (bie) 316 M.Fer[i]d[iu]s l(egionis) X I 1115 L.Firmlus L.f. 498 a M.Fourio(s) C.f. 100, 221 (tribunos militare) [- - -]eus Pr(- - -] 446 Vide etiam n. 515 tribuni plebis (tr. pl.) C.Appulleius M.f. Tappo 436 L.Caecina L.(f.) 438 M.OoeUus M.f. Vinlclanus 402 M.Fruticius M.f. 440 L.CaeciUus L.f. Rufus 391 L.Precilius [ ] 442 Q.Sanquinius Q.f. Stel(latina) 443 (trium)vir (reflciendis aedibus): T.Mefut- - -] M.f. 187 triu(m)vir AquUeiae coloniae deducundae: L.Manlius L.f. Acidinus 324 (tres)vir(ei) a(gris) d(andis) a(dsignandis) i(udicandls): P.Licinius, Ap.Claudius, C.Graccus 474 (tres)vir(ei) a(gris) i(udicandis) a(dsignandis) C.[Se]mpr[on]iu[s Ti.f. Grac(cus)], Ap.aaudius C.f. Polc(er), P.Licinius P.f. Cras(sus) 467

469

IV. RES PUBLICA POPULI ROMANI C.Sempronius Ti.f., Ap.Claudius C.f., P.Licinius P.f. 468-472 [C.Sulpicius] Galba, [C.Palpirius Carbo, [L.Calpu]mius Bestia 475 M.Folvius M.f. Flac(ous), C. Sempronius Ti.f. Grac(cus), C.Paperius C.f. Carbo 473 triumvir r(ei) p(ublicae) c(onstituendae): C.Iulius C.f. Caesar 416, 434, [Imp. Caesar] iter(um) 418 (trium)vir r(ei) p(ublicae) c(onstituendae) bis: M.(Aemillus) Lepidus 1276 c) Curau8

honorum

aidiles, coeol, cesor • consol, censor, aidilis: L.Cornelio(s) L.f. Scipio 310 (carmen) co[(n)s(ul) II], cens(or), augur,

trfijumphavit ter: L.Aem[il]ius L.f. Paullus 392 co(n)s(ul) II, cens(or), augur, triumphavit (bis): P.Cornelius Paulll f. Scipio Afrlcanus 392 consol, oensor, aldilis: [L.Corneli]o(s) Cn.f. Scipio 309 {carmen) Imp(erator), co(n)e(ul) ter: [Cn. P]ompeius Cn.[f. Ma]gnus 382 imp(erator), augur, co(n)s(ul) des(ignatus): Mag(nus) Pompelus Mag(ni) f. Pius 426 im[p(erator)], dictat(or) iteru[m, pont]ufex max[umus, aug(ur), c]o(n)s(ul): [C.Iul]ius Caesar 406 imp(erator) tert(ium), pont(ifex) max(imus), (trium)vir r(ei) p(ublicae) c(onstituendae) bis, co(n)s(ul) iter(um): M.(Aemlliufl) Lepidus 1276 pr(aetor), aed(ilis), tr(ibunus) pl(ebis): M.Fruticiua M.f. 440 pr(aetor), aid(ills) cur(ulis), q(uaestor), tr(ibunus) mil(itum) (bis), (decem)vir sl(iti-

bus) iudlk(andis), (decem)vir eacr(is) fac(mndis): Cn.Cornelius Cn.f. Scipio Hispanus 316 pr(aetor), aed(ilis), tr(ibunus) pl(ebis), q(uaestor), iudex quaesitionis rerum capital(ium): M.Appulleius M.f. Tappo 436 pr(aetor) pro co(n)s(ule), tr(ibunus) pl(ebis), q(uaestor): M.Coelius M.f. Vinicianus 402 proco(n)e(ul), praef(ectus) classls, co(n)s(ul) desig(natUB): M.Titius L.f. 433 quaist(or), tr(lbunus) mil(itum): L.Corneli(us) L.f. P.[n.] Scipio 313 q(uaestor), tr(ibunus) pl(ebie), pr(aetor) pro oo(n)s(ule): L. Caecilius L.f. Rufus 391 q(uaestor), tr(ibunus) p(lebis), pr(aetor) pr(o) co(n)s(ule): L. Oaecina L.(f.) 438 q(uaestor), tr(ibunus) pl(ebis),

pr(aetor) pro co(n)s(ule): Q. Sanquinius 443 d)

Q.f.

Stel(latina)

Apparitores

lictor 796 scr(iba) q(uaestorius) de sexs primlfl 813 scr(iba) q(uaestorius) ab aerario III dec(uriarum) 812 viat(or) tr(ibunicius) 696 viat(or) tr(ibunorum) pl(ebis) 97 7 ApparUores sacrti vide in indice III o. e) Servi

publici

pub(licus) 890 servoe publicus ex basilica Opimia 827, 828

lex lox lex lex

f) Leges Julia 515 Plaetoria 121, 281 Rufrena 409 Visellia 465a

470

INDICES

V. RES MILITARES aes Martium 573 bellum 122, 516, 337 (Tt6Xetxog) Italicum bellum 513 bellum Mitrhida[tl]s (!) - 6 TT6XSHOQ 6 Mi»pi8dTov><; 372 castra 319; [in castr]eis apud Asculum 515; Caeciliana (castra?) 146 consilium (Cn.Pompei Sex.f.) 515 [maxjumae copiao Cartacinicnsis 319 fugiteivi Italicorum 454 manubiae 332, manibiae 429, 431 opsidos 309 praeda - [aur]om captom; farcen]tom captom; captom acs 319; 221 (de praidad) proello est occisus 969; occeis(us) in Gall(ia) 497 [triump]us navalis 319

classes 319; cfr. 433 [copiasquo c]lascs navales primos ornavet (Duilius) 319 classis Isthmum traductast 342 claseis Poenicao 319 nave[is cepe]t cum socieis septer[08mon I, quinquoresmjosque trire8mosque naveis X [ X X , merset XIII] (Duilius) 319 milites Africa[ni] Caecilianis 146 Fir(mani?) (milites) 1091 [aujxiliarei Hispan[eiJ 500 [mijlites (Siculi) in monte Eruco 446 ala Scaevae: eques 498 cohorlsj Tyriorum sagittar(iorum) 638 equites Hispani 515 turma Salluitana 515

egit triumpu[mj: Tuditanua 335;

munera

triumphavit (bis): P.Cornelius Scipio 392; tr[i]umphavit ter: L.Aem[il]ius Paullus 392; triumphans: L.Mummi(us) 122 slgna 335 lecione[s] Cartaciniensis 319 Keciojnes Martsae 7 lecio secunda: centurio Cn.Pompei Mac(ni) 5 0 2 ^ leg(io) I I I I : pr(imus) p(Uus) 1114 legio quar(ta) 1096 legio IIII Sorana 498 a leg(io) VII 497, 1114a, 1117a, evocatus 497, pr(imus) pil(us) 1114a leg(io) X I 1 1 1 6 , 1097; tr(ibunus) mil(itum) 1115 l(egio) X I I 1116 a l(egio) X I I victrix 1117 l(egio) X V 1098 lecio X I I X : oentnrio Cornelei Spinterl 502*«". l(egio) X X X I O : [pr?]imus . . . princeps tortius 499

oentur(io) 501 conturio Cornelei Spin[t]erl lecio(ne) X I I X et Cn.Pompei Mag(nl) legione secunda 502*1*1prim(us) pil(us) vel pr(imus) p(ilus) 498a, 1114, 1114a, 1116a [- - - pr?Jimus 499 princeps tertius 499 (oenturiones) Ilviri 592 (centuria) Caesidieni 1255 (centuria) Postumi 1255 donat(us) torq(uibus), armil(lis), paler(is) coron(is) 497 praef(ectus) 500 praef(ectus) cohortis Tyriorum sagittar(iornm) 638 praef(ectus) fab(rum) 549 praef(ectus) fabr(um) delat(us) a co(n)s(ulo) 638 turmam SaUuitanam donavit ... cornuculo et patella, torque, armilla, palereis et frumen[tjum duplex(!) (Cn.Pompeius Sex.f.) 515

militaria

VI. RES MUNICIPALES eques 498 cvocatus 497, 498 legatos, tribunos militum indicibus IV b coh. VI [vlgllum] aetatis 129 a

vide in

imperatoriae

imperatores L.Acmilius L.f. 323 (inperator), 514 (inpeirator) M.(Aomilius) Lepldus tert(ium) 1276 Q.Caecihus C.f. Metelus 374 [Q.CaecIllius Q.f. [L.n. Metejllus Pius iter(um) 366 [Ap.Claudi]us Ap.f.tPulche[r]'401 L.Cornellus L.f. Sulla 224, 351 (ubi additur Feleix) Cn.Domitius Cn.f. Ahenobarbus 460a

471

Cn.Domitius M.f. Calvinus 429 [C.Iullius C.f. Caesar 406, 580 (C. Caesare) C.lullus C.f. Caesar (Divi f.) 416 Caesar 1110 M.Minucius Q.f. Rufus - [Mdocpxo? Mi]vuxio<; KO[(VTOU ulo<; € Po]'j<po<; OTpa[T7]y6<; dv$67ia]TO<; 'PwpLatcoM 337 L.Mummius L.f. 122, 331 L.(Munatius) Plancus L.f. iter(um) 431 Cn.Pompeius Cn.f. Magnus 380, 382, iter(um) 381 Mag(nuB) Pompeius Mag(ni) f. Pius 426 Cn.Mag(nus) 1104 Cn.Pompelus Sex.f. (Strabo) 515 Q.Salv(idienus) 1120 Rufus 1113 P.ServIIlus C.[f.] (Vatia) Isauricus 371

VI. RES MUNICIPALES a) Coloniae, municipia municipes)

(coloni,

colonia et coloni Nolae 116 colonia Pompei 645 colonia deducta (Puteolos) 518, (Soram) 498a trlumviri coloniao deducundae (Aquileiam) 324 coloni Pompeis 645, 1128, 1139, nescio cuius coloniae 430 ■**• (colonei) coloni Caediciani 667 colonei Firman(ei) 592 coloni Papiei 667 coloni Sonuisani 667 c[ol(onl)] col(onlae) Vale[nt(inorum)] 385 coloni et incolae Lunae 626, Valentiae 432 munic(iplum) Aeclanum 523 municipium Aq(uileiense) 541

municipium Interamna Nahars 364 municipium Signinum 666 municipium ot colonia Interam' nia Praetuttiorum 617, munic(ipes), colon(I) ibidem 618, munlcipes, colonel, incolae, hospites, adventores ibidem 617 municipes Ferentii 588 municipes incolaeque Sassinae 662 incolae Senae OaUicae 776 oppidum et opidum Aletrium 528 oppidum Curubis 580 op(p)idum CarthaQO Nova 117 [p]raifectura Fundi 1068 b) Populus, scnatus, decuriones

conscripti,

[civitas] Coa 408 popul(us) Agrigent(inus) 398

472

IXDICES

populus Aletrii 528 poplus Arimenesis 77 p[opulus Athe]uiensis 362 [po]plus Callatinus 516 populus Delphius - d 7t6Xi$ [T&V AeA
torum) s(ententia) VoUumi 693, 694 consilium Puteolis 518 conventio in asrro Teurano 511 (coventionid) decurio [be]neflc(io) dei Caeearis Nolae 630 docurlone{8 et] municipes Brundisii 558 d(ecurlonesl) Venusiae 691 d(ecurionum) c(onaulto) Boviani Undecimanorum 406, dec(urionum) decr(eto) Pompeis 646, d(ecurionum) d(ecreto) Firmi Piceni 594, Saticulae 416 ex [decurionu]m decreto Tegiani 674, ex dec(urionum) decret(o) Pompeis 650, ex d(ecurionum) d(ecreto) Arretii 548, Atinae Latii 551, Caudii 567, Cereatis Marianis 466, CosUini 574, Cuprae Maritimae 577, Orumenti 606, HispeZZi 614, Pompeis 647, 648, Thabracae 1276, TweuZi 59

[de] dec(urlonum) sent(entia) Aceruntiae 521, d(e) d(ecurionum) s(ententia) AbeUae 519, Caiatiae 549, Frigento 598, Pompeis 641-644, Praenede 658, 659, Telesiae 675, Venusiae 692 senatufl .4lefrii 528, Venusiae 691 senatufl populusque Cur[ubitanus] 1069 sen(ator) cop(tatus) Anagniae 533, sen(atores) cop(tati) tfndem 534 s(enatus) c(onsulto) Anaaniae 271, Praeneste 653, Spoletii 670, Tibure 680, ex s(enatus) c(onsulto) Anagniae 533, ^ quileiae 538, 539, JBrundwrfi 558, CJttrii 571, Crotone 575 (exs), Fundis 601-604, OcricuJi 633, Praeneste 652, Signiae 135, SuJci 158, Fenurioe 691 de flenatu(e?) eententia Aletrii 528, Aquileiae 487a (senatuos), Corafi 300, Pratnestt 656, de Ben(atufl) sent(entia) ^4W>a F u cerrfe 287, Thuriis 677, de sen[atus sententla] Paesti 636, de zenatuo sententiad Faleriis Novis 238, d(e) s(enatus) s(ententia) Aeclani 522, 523, ^fetrii 529, Arpini 546, 547, ^4«m 550, Beneventi 556, CaZi&us? 560, Castro Novo 566, Corae 60, Cumae 576, Formiis 595, Friaenfo 599, Hadriae 304, JVur*iae 1275a, Praeneste 654, 655, Sassinae 660, Tarricinae 673, Ti&ure 678, 679, 684, 685, Tusculi 688, Fenusiae 692, ex sen(atus) sen(tentia) Formiis 596 tribus (trebibofl) incerto loco 302 c) Magistratus civitatium aedilos: Amitemi 530, Anagniae 533, Beneventi 55 7, Herdoniae 610, HispeUi 612, Narbone 627 aodilis iterum ^natfnuie 533 (aid. ite[r(um)]), soZus Formiw 597

VI.

RES MUNICIPALES

aed(ilis) faciendus Pompeis 11331135, 1142 aed(ilis) pro q(naestore) Orumenti 608 aed(ilis) lustr(alis) (an maaistratus municipalis, incertum) Tusculi 414 aediles (duo) Anagniae 534 (aid.), Ferentini 587 (duo fratres), Firmi Piceni 594 (aid.), Narniae 628, Norbae 631, Pompeis 649, Praeneste 651, Tibure 89, 683, Tusculi 688, 689 (aid.), in municipio quodam 51 aediles (tres) Arpini 546 (aid.), 547 (aid.), Formiis 595, 596 (aid.), Fundis 601, 602 (aid\), 603, 604, Orumenti 607 (duo fratres), Lanuvii 130a (aidile.) aed(iles) cur(ules) Perusiae 814 dtyopavoiz&v in insula Samothrace 212 ApXcov 'A&^VTJOIV 751 cenflor: Beneventi 555, HispeJli

611, Setaw 664 (ces.). Ttiwre 111, 1 3 4 ; b i s . 4 t a r i i 5 2 8 ; (septimnm) Faleriis Novis 582 (c.) censores: Corae 111, Ferentini 584 (oeeoree), 585-586 (cee.), Praeneste 167, TAuriia 677 (cee.), Ttfmre 682 consnl: Arimini 77 (coeol), 2?eneventi 169 (consol), 553 (cosol) dicator SpoUtii 505, 506 dlc(tator) tertium Lanuvii 129 a, quater Fidenis 591 duovir (Ilvir) ^esernioe 526, <4nlii 229 (duumvir), iAtnae 625. Narbone 627, A^otoe 182, 561, Orfiae 634 (duomvir), Sinuessae 667, Telesiae 676 Ilv(ir) faciendus Pompeis 1127, 1128 (d.v.), 1129, 1131, 1132, 1136, 1138-1140 duovlr cap(italis?) Asculi 549 duovir (Ilvir) iterum Lunae 624, 626, tertio Ostiae 634 a (dnoviru(m) ), quinto Asculi 549, V? Curubi 580

473

duoviri (Ilviri): Abellae 519, Aquileiae 536 (duomvirum), Arimini 545, Arretii 548, Cerea/is Marianis 466, Coroe 300 (duomviree), Cuprae Maritimae 577, IlispeUi 614, J/iieramniae Praetuttiorum 619, Mintumis 737, 742, 745, Paeaft 636, Pompeis 641, 642, 646, Praeneste 659, Puteolis 518, Tarricinae 673?, Fenuffiae 692, Fotturni 693, 694 Ilviri itjerum] Acerentiae 521, (tertium) Fidenis 481 (duovirei) (centurionee) Ilviri in colonia Firma 592 duovir (Ilvir) iure dicundo: Pompeis 641 (d(uum)v(ir)), 661 (d.v.i.d.), 647 (i.deic.iter.), Casini 562 a, Herculanei 609 duoviri (Ilvir.) iuro dicundo: Pompeis 647, 648 duovir (Ilviri) quin(quennalis): ^teifcic 520, Emporiis 581 duoviri (Ilvir.) quinquennales: .4ae £ a / i i 551 (Ilvir q.q.), Caiatiae 559, Crotone 575 ([IJIvirei qninquennales), PoZae 639, Pompeis 645, Pra«neste 658 duovira[l]es Pvteolis 518 i7Tnx«X7)T^<; T75<; VVJOOU (Z)eZi)

751

interrex: Beneventi 555, ATar6one 627 [i]ondices (tres) Spo(letini) 668 magfilsteratus Luceriae 504 marones (sex) Asisii 550 octovir Amiterni 531 praefectus: Casini 563 (prae[f(ectus) Ca]sina[tium]), 564? (pr.), Lucenti 622; praifectoe Zoco incerto 302 {inccrtum an magistratus municipalis) praefecti: Aquileiae 539? (duo: pr.), in aaro Aufidenate 552, Curici 579, Frigento 600 (duo), Luceriae 623 (saUem tres): [praif]ectei) praetor: Aeserniae 527, -4W>a F u -

474

INDICES

cente 287, Ariciae (an Romae?) 76 (praitor), Beneventi 169, 555, 676, Cumae 576, Faleriis Novis 238 (pretod), Herdoniae 610, Praeneste 133, Setiae 663, Signiae 665, Spoletii 669; praetor bia HispeUi 611 praetores (duo): Anagniae 271, Caafro Aot?o 566, Corae 673 (praitoree), Praeneste 264, 299 praetoree duovlri: Grumenti 606, Telesiae 675 quaestor (q., quaest.): ^naoTiiae 533, AquUeiae 537, Beneventi 555, Faleriis Novis 47, 582, Firmi Piceni 594, Pompeis 640, Praeneste 653, 654, (soptimum) Tegiani 674, ioco inceWo 204? q(uae8tor) faciendus Pompeis 1130 quaestores: Aqyileiae 535 (ouinoue), 539 (duo), Aquiloniae 543 (dwo), Beneventi 554 (septem),

Firmi Piceni 593 ((pii7i^u«: quaifltores), Hadriae 304 (duo), Praeneste 102 (duo), 655 (duo), Tioure 684 (duo), 685 (duo), in rico Supinate 286 (duo), Penusiae 691 (saltem tres: quaistore8) quattuorvir (IHIvir): Aletrii 529, Beneventi 557, [CJaudi 182, CJusii 570, 571, Hispelli 611, 612, Luceriae 502, A^oZoe 116, Tarouiniia 672, iterum Tibure 678, 679, ter Ferentii 590, quater Fereniii 588 IHIvir aed(ilicia) poteat(ate): Aquiloniae 542, Brundisii 558 quattuorvtri (IHIvir.): Aeclani 523 (duo), CZurii 569 (duo), /n/eramna Naharte 615 (duo), Pompeis 643 (oia: quattuor)f 644 (ouafluor), Tioure 678 (gua«uor), 679 (duo), 680 (quattuor) IHIvir i(ure) d(lcundo): Brundisii 558, Frigento 599, HispeUi 613, Interamna Naharte 616,

Sorac 498 a, Volsiniis 438, itor(um) Tibure 681; idem nomo dicitur IHIvir (679) el IHIvir iure dicundo iterum (681) IHIvir(i) i(ure) d(icundo) (duo): yfeclani 522, Aquini 544 (ioure deic), Beneventi 556, Sassinae 661, Signiae 135, 666, Spoletii 670 IHIvir(i) pr(aetores) Calibus? 560 IHIvir quinquonnalia: Brundisii 558, Capuae 182, 561, Caudii 561, Perusiae 638 I l l l v i r i(ure) d(icundo) quinq(uennalis) Aquileiae 538 quinq(uennales) Frigento 598 sufetes Curubi 1069; cfr. Carali 41 tr(ibunus) pl(ebis) Venusiae 690, faciendus Nuceriael 1143 [hono]res omneis functus Ferentii 589

mMffistratua incerti generis Proeneste 657 d) Cursus nonorum aed(ilis), praetor Herdonioe 610 aid(ilifl) een(ator) cop(tatus), aid(ilis) iter(um), pontif(ex), augrur, q(uaestor) Anagnioe 533 aid(iles) sen(atores) cop(tati) Anagniae 534 aed(ilis) lustr(alis) (a/i maQistratus municipalis, incertum), monit(or) sacr(orum) Tusculi 414 cens(or), pr(aetor) bis, IHIvir Hispelli 611 duomvir, aedilis, interrex JVar6one 627 duovir Teles(Iae), pr(aetor) 2?eneventi 676 duovir quinto et duovir cap(italis?) ^scuZi 529 harusp(ex), sorex, q(uaestor), c(ensor) VII Faleriis Novis 582

475

V. RES MILITARES q(uaestor), pr(aetor), in[terr(ex)], ccns[or] Beneventi 555 III[I]vir aed(ilicia) [p]otc€t(ate), I l l l v i r i(ure) d(lcundo), augur I l l l v i r quinq(uonnalis) Brundisii 558 IHIvir [C]audi, Ilvir Nolae, IHIvir quinquonnal(ifl) [Capu]a[e] 182; idem homo duumvir Nolae, IHIvir quln[q(uennalis) Caudi, IHIJvir [quinq(uennalis)] Kapuae 561 e) Magistratus pagorum et vicorum aed(ilis) in Aequiculis (Borgocollefegato) 525, vicl Furfens(is) 508 a(ediles) (duo) v(lci) F(urfensis?) 637 aed(iles) (tres) in agro Superaequano 671 magister (si huc pertinet) prope OrvUto 1268 magistri (duo) in vico agri Amitcrnini 532, (quattuor) Concordiae 572 (magistroi), (duo) in agro qui videtur Hadrianus 305 (magistris), (tres) in agro Jnteramnatium PraehUtiorum 152, (quattuor) Laverneis 57, (tres) iJbidem 621, (duo) Naronae 629, (duo) Nauporti 33, 34, (tres) loco incerto 695 mag(istri) pagi (quattuor) Furfone 605 mag(ister) p(agi) in agro Larinate 620 magister pagei (Horculanei) 719 mag(istri) pag(i) (duo) in agro Visentino 172 mag(istri) vici et compiti (octo) Pompeis 763 praef(ecti) Rocca S. Felice 600 q(uaostor) in Aequiculis (BorgocoUefegato) 525 quaestores (duo) Naro(nae) 629, (duo) vecl Supnatis 286 (queistores)

tr(lbunus) in agro Spoletino 668 de alec[torum sententia] in agro qui videtur Hadrianus 305 de del(ectorum) s(ententia) in agro Larinate 620 pagi decreto Lavernis 57; ex pagi d(ecreto) ibidem 621, in agro Superaequano 671 (ex p. d.); [de] veici sent(entia) Borgocollefegato 524, de v(ici) s(ententia) Furfone 605, 637, do vi(ci) vel vic(i) vel v(ici) s(ententia) in agro Interamnatium Praetuttiorum 152, Nauporti 33, 34; [de] veici sont(entia) in Aequiculis 524; ex pagei scitu Capuae 722; pagi voheia Cuprae Montanae 578 lex pagana (pagi Herculanei) 719 f) Patroni

civitatium

Aeclani: C.Quinctiufl C.f. Valg(us) patron(us) munic(lpi) 523 Auximi: [Cn.P]ompeius Cn.[f. Malgnus 382 Boviani Undecimanorum [C.Iul]ius Caesar patronus mu[nicipi] 406 Capuae: L.Cornelius L.[f.] Balbus 425 Caudii: L.Scribonius L.f. Lib(o) pater, L.Scribonius L.f. Libo flliufl 567, L.Scribonlus L.f. Lib(o) 568 Curubis: C.Pomponrals - - -] 1069 Interamnae Nahartis: A.Pompeius A.f. Clu(stumina) 364 Interamniae Praetuttiorum: Q„ C.Poppaei Q.f. patron(i) municipi et coloniai 617, Q.Poppaeus Q.f. 618 Issae: Q.Numerius Q.f. Vel(ina) Rufus leg(atus) 389 Saticulae Samnii: C.Iulius C.f. Caesar 416 Thabracae: M.(Aemilius) Lepldus 1276

476

INDICES

ValerUiae promnciae Narbonensis: [L.Non]ius L.fll. [Asp]renas 432 g) Paironi ingenuorum

hominum

civium Romanorum qui Mytileneis negotlantur: M.Titius L.f. 433 C.Rubrius C.f. Pop(lilia) 341

libertorum Deliorum hominum: [Q.Tullius Q.f. - - -]pus 1270 h) Populi

servi,

apparitores

pop(uli) s. Corae 225; public(ua)? s. Minturnis 731 Bcriba aed(illum) cur(ulium) Perusiae 814

VII. COLLEGIA, SOCIETATES a) Urbis

Romae

conlegia aerarior(um) 96 conlegium anularium 769 [c]onleglum auriflcum 770 conl(egium) Caprina Galla 772 Tlolaries, rosaries, coronariee 99 Bunhodus Dec[u]mianorum 771 laniee 98 conlegiu(m) lani(es) Pisclnensefl 97 negotiatores ex area Saturai 435 Tiolaries, rosaries, coronarles 99 scr(ibae) 773 conlegium secto[rum] serrarium 774 c[on]leglum tibiclnum (toibicinum) Rom(anorum) qui sfacris) p(ublicis) p(raesto) s(unt) 185, 775 violaries, rosarles, coronarles 99 societas 767; soci 767, 768 (socei) societas cantor(um) Graeco[r]um et quei in hac sunhodo sunt 771 soc(I) for(rariarum) 1002 (an urbis Romae incertum) b) Aliarum

civUatium

conlegia Deli 350 conl(egium) [- - -] Praeneste 107 b ob mag(i8terium) oon[l(egi)] Praeneste 107c

de colegi (!) sententla Tarricinae 764 cisiariei Praenestinei 103""coques atriensis Praeneste 104 conl(egium) coro(narium] Praeneste 104a fabres Praeneste 105 Falesce quei in Sardlnla sunt... gonlegium(!) Faleriis Novis 192 fullones Spoletii 240 lanieis 105 a, [conleglum la]niorum Praeneste 105 b conlegium mercatorum Capuae 705 conlegiu(m) mercator(um) pequarioru(m) Praeneste 106 miUtes Africa[ni] Caecilianis Alba FucetUe 146 nummular(i) Praeneste 106 a incolale] opiflcesq(ue) Senae Crallicae 776 olearei Deli 344 [conlegium po?]rcarium Praeneste 106b retiari Puteolis 231 conlegium scru(tarium?) et fabrum ferrarium Praeneste 106o colegi(um) vitico[l(arum)] Praeneste lOQd^ Vide praeterea, nisi in indice supra proposito occurruntt col* legia magistrorum Campanorum (nn. 705-723b), Mintur*

VII. COLLEGIA, SOCIETATES nensium (an. 724-746), Deliacorum (nn. 747-762). aoci AquUeiae 199, in Sardinia 41, in agro Tergestino 243, prope Capuam 996 soci campi Interamniae Praetuitiorum 619 picar(i) soc(i) Minturnis 732, 733, 738, 746 8alin(atore8) soc(i) Minturnis 734, 738, 743 Boc(i) Bal(inatores) et scr(ipturari) loco incerto 810 socius Capuae 938 l(ibertus) et socius incerto loco Campaniae 938 c) Honorati, magistri, ministri, curatore8, patroni Ubi locus non adscribtfur, legitur Roma

intel-

decurlones oonl(egl) Caprina Galla 772 (ex. d. d.) duomvir conlegi anulari 769 in hac societate primus cur(ator) factus 767 mag(ister) Anxani 196, Deli 752, 753 mag(istri) conl(egi) Caprina Galla 772 mag(i8ter) (milltum Alric{anorum]) Alba Fucente 146 maer(ister) scr(ibarum) 773 magister septumo synhodi societatifl cantorum Graecorum quique in hac societate sunt 771 mag(iflter) quin(quennalis) [c]onlegi auriflcum 770 mag(iflterium) coitflegi] Praeneste 107c magistrei, magistreis, magistris, mag. Aquini 765, Capuae 710, 711, 713, 717, 722, 723 b, Carthagine Nova 777,- 778, Deli 750, Minturnis 745, Pompeis [764], Praeneste 107, in insula Samo 779, Tolosae (766]

477

magister (Bacchi) 511 magistreis Cererus Capuae 714, 716 mag(istrels) Cer(eri) Minturnis 729 maglstrei Castori et Polluci Capuae 715 mag(istri) (Castoris et Pollucis?) Tusculi 59 mag(istreifl) Castori et Polluci ot Mercurio Felici Capuae 712 mag(istrei) (Dianae) 721 mag(istri) Herculis 701 magistreis (Herculi) Capuae 723 oonlegium seive magistrei Iovei Compagei Capuae 719 magistrei Iovei Optumo Capuae 708; cfr. 720, [723a] mag(istri) Bonae Menti Corae 225, 226 mag(ister) (Mercurii, ut videtur) Deli 752, 753 magistreis Mirquri, ApollinLs, Neptuni - ol 'Epttaiaxal xal 'ATroXXcoviaaral xal Iloocidcovtaorai Deli 759 magistreis • ol 'EpiiaioTal xal 'AnoXXcoviaoTal xal Iloocidcovtaorat Deli 760 magistres, magistreis, maglstrei - 'Epuaiorat Deli 747-750, 755, 756 mag(ifltreis) Mero(urio) Felici Minturnis 742 mag(istrei) Neptunales - Ilooei8
478

INDICES

magistrcs (coquorum atrienslum) Praeneste 104 mag(istri) con(legi coro[narium]) Praeneste 104 a magistrcis sunhodi D[ec]umianorum 771 magistreis gonlegi(!) (Faloscorum quci in Sardinia sunt) Faleriis Novis 192 magis[t(ri)] incolarum opiflcumque Senae Oallicae 776 mafgistreis] (laniorum) 98 magistri (conlegi laniorum Piscinensium) 97 magistri (laniorum) Praenestc 105a [magistri (conlegi la]niorum) Praeneste 105b magistreiB conlegi morcatorum Capuae 705 mag(istri) (conlegi mercator(um) pequarioru(m)) Praeneste 106 mag(istri) (nummular(iorum)) Praeneste 106 a mag(istri) (retiariorum) Puteolis 231

magistres (conlegi scr(utarium?) et fabrum ferrarium) Praeneste 106 o [mlaglistreis] (violariorum, rosarlorum, coronariorum) 99 mag(istri) (conlegi vitico[l(arum)]) Praeneste 106 d magistri quinquen(nales) (fullonum) Spoletii 240 ma[gistrl] quinq(uennales) c[onlegiei] toib(icinum) Rom(anorum) qui s(acrls) p(ublicis) p(raesto) s(unt) 185; [magistri quinq(uennales) con]legiei tiblcinu[m Rom(anorum) qui s(acria) p(ubliois) p(raesto) B(unt)] 775 mag(istras) Minturnis 737 magister incerti generis Urbe Vetere 1268 mlnistrls Capuae 718 minis(tri) (collcgiorum acrarior(um) ) 96 ministrel (cisiariorum Praenestinorum) Praeneste 103 patronus sunhodi societatis cantor(um) Uraeco[r]um 771

VIII. ARTES ET OFFICIA PRIVATA Ubi locus non adscribitur, ititellegitur Roma aerari 96; aerarius Capuae 712 anulari 769 aratores in Campania 454 architectus Sassinae 660, arcitectus Caiatiae 559, artetecta inter castrum Truentinum et Castrum Novum 780 arg(entarius) 781 aurufex Foro novo 782; auriflces 770; auriflc(es) de Sacra V[ia] 110 bal(neator?) Capuae 714 (caelator) Praeneste 1201 (cailavit) cantor(es) Graeci et quei in hac sunhodo sunt 771 cieiariei Praenestinei 1031*1*1-

ququei (scil. coci) Faleriis Novis 192; coques atriensis Praeneste 104 coronarius Formiis 783; coronaries Praeneste 99, 104 a cultrarius Capuae 784 curator in agro Veronensi 203 designator synhodi societatis cantorum Graccorum 771 docta, erodita omnes artes 803 disp(ensator) 785 faber Capuae 710; fabres Praeneste 105; fabres ferrarles ibidem 106o (flctor) 806 (flnxit) [f]istularius 786 frumentar(ius) 786 a

VIII. ARTES ET OPFICIA PRIVATA fullones Spolelii 240 glad(iarius) Capuae 787 holitor 792 lanius ab luco Lubentina 794; [lalnius de colle Viminale 793; lanies 98; lanl(es) Pieclnenses 97; lanieis Praeneste 10£a, 105b; lanio Capuae 716 libr(arius) 795 (librator) Tegiani 950 (leibravit) lin[t]io Capuae 715 mag(ister) ludi Minturnis 726 mancup8 465 margarltarius de Sacra Via 797 medicus 798, inter Atinam Lucaniae ct Volceios 799 (
479

picar(i) soc(i) Minturnis 732, 733, 738, 746 pistor 805; pistor simi[laginarius] 807; pis(tor) Capuae 714 (politor?) Teviani 958 ([expo]livit) [po?]rcari Praeneste 106b portitor in agro Tergestino 243, Aquileiae 199? praeco 808; Capuae 722 (jiisi est coffnomen) pr(ocurator?) in Magdalensberg 1271 purpur(ariu8) Capuae 712 purpurari a Marianeis 809 redemptor 773, 805 retiari Puteolis 231 rosaries 99 sacoma[rius] Neapoli 801 salari(us) (in re salaria Punice) in Sardinia 41 saKinatores) eoc(i) Minturnis 734, 738, 743 soc(i) saKinatoree) et scr(ipturari) loco incerto 810 Bcr(iba) 811 scru(tari?) 106c (sculptor) Deli 343, 360, 403, 751 sectores serrari 774 8(igillarius) vel s(igillator) Perusiae 806 tector Beneventi 815 teib(lcinos) (tibicinoe) Rom(ani) qui e(acris) p(ublicis) p(raosto) 8(unt) 185, 775 thurarius 817, 823; in agro Stabiano 819 (turarius); thurarie(i) 816, 818 (turareis) topiaris 820 TpaTreCiTT]!; Deli 750 vascularius 821 vestiar(ius) ab luco Lubltina 822; ve8(tiarius) Capuae 714 villcua in agro Carsiolano 197 vilic(a) 1193 violaries 99 vit!co[l(ac)] Praeneste 106d»ddunguentari(us) 923, ungcntarius de Sacra Via 826; ungentarius Venusiae 825; unguentariei loco incerto Campaniae 824

480

INDICES

IX. a) Populi,

civitates, regiones

GEOGRAPHICA

provinciae,

(civitatibus magistratus adscripsi, 8i qui in titulis huiua syllogoe memorantur) Ab[b]altae v. Mysei Abella: decuriones, duoyiri 519, duovir quinq(uennalis) 520 Achaia 122, 328 (Achaea) Aceruntia: decuriones 521, I l v i r i it[erum] 521 Aeclanum: municipium 523, sen a t u s 522, 523, I H I v i r l 523, I H I v i r i iure dicundo 522 Aegium: Italicei quei Aegei negotiantur 370 rex Aequeicolus 447 Aetolia 322 Aesemja: I l v i r 526, praetor 527 Africa: mllites Africa[ni] 146 Agrigentum: popul(us) Agrigent(inus) 398, [I]talicei qui Agrigenti negoti[antur] 380 Alba Fucens: praetor 187 Aleria 310 Aletrium: senatus ... populusque 528, oppldum et opidum 528, senatus 529, censor 528, I I I I vir 529 Aiexandreae Italicei quei fuere 343 Ambracia 124 A m i t e r n u m : aedilis 530, octovir 531; loca agri AmUernini 758 Anagnia: senatus 533, aediles senatores copt(ati) 533, 534, praetores 271, [quaestor?] 533 Ansldonia v. Peltuinum A n t i u m ? : duumvir 229 Appiani 445 Aprufclano(s)? 7 Aquileia: senatus 478a, 538, 539, triu(m)vir Aquileiae coloniae deducundae 324, municipium

Aq(ulleiense) 541, duov iri536, pr(aefecti?) (duo) 539, I H I v l r iure dioundo quinquennalis 538, quaestoros (quinque) 535, 537. 539 Aquilonia: de u r b a n o r u m opereis 542, IITIvir aedilicla potestate 542, quaestores (duo) 543 Aquinum: sacerdos Liberi publica Aquinas 205, I H I v i r i iure dicundo 544 Ardeatea 188 Argi: Italioi quei Argels negotia(ntur) 374 **d., Italioei quei negrotianftur Argeis] 376 Arimlnum: poplus Ariminesis 77, cosol 77, duoviri 545 Arpinum: senatus 546, 547, aedilee (tres) 546, 547 Arretium: decuriones 548, duoviri 548 Asculum 515; Asclanl 1093, duovir quinto et duovir cap(—) 549 Asia 513, Asia provincia 513 Asisium: senatus 550, maroncs (sex) 550 Atestini 476, 477 Athenae 342: pfopulus Athe]niensis 362, 6pX<>>v 'A&^v^aiv 751 Atlna (Latli): decuriones 551, Ilviri quinquennales 551 ager Aundenas: praefectl (duo) 552 Bagrarensis 515 Begensis 515 Beneventum: praotor Beneventi 676; senatus 556; Beneven t a n u s duovir Telesiae 676, censor 555, consul 169, 553 Interrex 555, praetor 169, 555 quaostor 555, quaestoros (sed tem) 554, I H I v i r , aedilis 557 I H I v i r i iure dicundo 556 Bessi - Beaool 337 Bononla (?) 279

IX. GEOGRAPHICA Botrium(?) 743 Bovianum Undecimanorum: municipium 406, decuriones 406 Brundiflium: senatus 558, decuriones et municipes cunctei 558, I l l l v i r aedilicia potestate, IHIvir iure dicundo, IIII vir qulnquennalis 558 Caeciiiana (castra?) 146 coloni Caedicianei 667 Caiatia: decuriones 559, duoviri quinquennales 559 Cales: Calebus 1214, 1215, 1218, Calebus... veqo Esqelino 1217; Calenus 1209, 1212; I l l l v i r i praetores (duo)l 560 [po]plus Callatinus 516 Capua 441, 454 (fer), Kapua 561; praef(ectus) Cap(uam), Cum(as) 441; senatus 560, conscripti 425, I l l l v i r qulnquennalls Kapuae 182, 561 C[ami] 335 Carthago 326; copiae Cartaciniensia 319; lecione[8 Cartaciniensis] 319; claseis Poenicae 319 Carthago Nova: op(p)idum 117 Carystius - KapOorto; 513 Casinum: conscripti 562a, duoviri iure dicundo 562a, prae[f(ectus) Ca]sina[tium] 563, pr(aefectus ?) 654 Castrum Novum: senatus 566, praetores 566 Caudium 182, 561; decurionos 567, IHIvir quinlq(uennalis) Caudi] 561, IHIvir [C]audi 182 Cavaturineis 517 Cereatae Marianae: decuriones 466, Ilviri 466 Cisauna 309 Clazomenlus - KXaCoixevio; 513 Clusium: senatus 571, IHIviri 569-571 Cora: senatus 60, censores 111, duoviri 300, praetores 573 Corflnium (Italia): Italieses 1090 Corintus deletus 122, Corinthus capta 331 31. Inscriptiones

latinae,

II.

481

Corsica 310 Cosentia 454 Coeilinum: decuriones 574 Cous 408; [civitas] Coa 408, [c(ives) R(omani) qul C]oi negotiantur 408 Cr[e]mo[na] 452 Croto: senatus 575, [I]Ivireiqulnquennales 575 Cumae: praef(ectus) Cap(uam), Cum(as) 441; senatus 576, praetor 576 CupraMaritima: decuriones 577, duovirl 577 Curicum: pra(ifecti) (duo) 579 Curubis: oppidum 580;. senatus populusque Cur[ubitanus], sufetes 1069, duovir V? 580 Dectunines 517 Delphi: populus Delphius • 4 n6Xic [TUV AeX^l&v 337 Delus: Italicei et Graecei quei Delei negotiantur 359, 360 (Deli), Italicei et Graecoi quei Delei ncflroti[antur] - 'ITOXIXOI xal "EXXrjvec ol xax{otxoGvTe<;] 369, Italicei et Graece{i que]i in insula negotiantur 362, tm\ii\rirhz T7iQ v^joou 751 Elandorian(i) 1067 Emporiae: Ilvir quinquennalis 581 Ennegenses 515 popuius Ephesius 176; 'E?coioc 343, 360, 403 Epic[tete]s v. Mysei Esalico? 7 Euboea 513 Euthiciani 478 Faleril Novi: Falesce quei in Sardinia sunt 192; c(ensor) VII 582, praetor 238, quaestor 47, 582 F(alernum) 1182, Fal(ernum) Lucr(etianum) 1185, F(alernum) 0(pimianum?) (vinum) 1179, 1180, Fal(ernum) Mas(sicum?) 1181 Ferentinum: aediles 587, censores 584-586

482

INDICES

Ferentium: Frontac (lUteris Etrtt8cis) 791; municipes 588, IHIvir ter 590, IHIvir(atus) quater Ferentei 588; [hono]res omneis functus 589 Fidenae 591; public(um) Fid(enatium) 481, dictator Fidenis quater 591; duovirei III 481 colonia Firma: colonei Firman(ei) 592» (centuriones) Ilviri 692 Firmum Piccnum: Fir(mani?) 1091, decuriones 594, aedlles 594, quaestor 594, quaestores (quinque) 593 Formiae: senatus 595, 596, aedlles (tres) 595, 596, aedilis iterum solus 597 Freg(ellanuB) 947 Frigento: senatus 599, decuriones 598, praefecti (duo) 600, IHIvir iure dicundo 599, qulnquennales 598 Fundi: [praifectus et pjralfectura tot[a Fundi], [conscjriptes 1068, senatus 601-604, aedlles (tres) 601-604 Gall(ia) 497, Galli 337, 1095; Gallica (busta) 464 Genua 452, 517, Genuates, Genuateis, Genuenses 517, ager Genuas 517; loca agri Oenuatis 517 Giddilitani 478 Graecei 359, 360, 362, 369 CEXXTJV*;); Graeca in scaena 803 (carmen) Grumentum: docuriones 606, aediles (tres) 607, aedilis pro quaestore 608, praetores duoviri 606 Hastenses 514 Hatrla (Hadria) 1186; quaestores (duo) 304 Henna 295 (Hinnad) Heraclea: 'HpdxX«ioc 358 Herculaneum: Ilvir iure dicundo 609 Herdonia: aedilis, praetor 610 populus Hio[rapolitanus?] 178

[au]xiliarei Hispan[ei] 500; oquites Hispani 515 Hispania citerior 378 Hispellum: decuriones 614, aedilis612, censor611,IIviri614, praetor bis 611, IHIvir 611, 612, IHIvir iure dicundo 613 Ilerdense8 515 Illuersensis 515 municipium Interamnas Nahars 364 (Interamna 541): I l l l v i r i 615, IHIvir iure dicundo 616 Interamnia (Interamnium 465): municipium et colonia 617, munlcipes, colonei, lncolae, hospites, adventores 617, munic(lpes) et colon(i) 618, conscripti 619, Ilviri 619, patronus* 364 Itali: pr(aetor) 1089 Itallcei 320, 343, 359, 360, 362, 369 ClToXixot), 370, 376 ('ITOCX[ixol]), 380, 750, 753, 755; Italici 374, 454 Italicum bellum 513 Italieses v. Corflnium Langates, Langenses (castellani), Langueses 517 Lanuvlum: Lanulo 171; Lanuinus • 'Poiialoc 961; aediles (tres) 130a, dictator tertium 129a populus Laodicensis af Lyco • 6 S9i\io<; 6 Aoto&xtcov Ttov 7rp6<; T&I Auxcoi 177 [Le]ucas 321 Libenses 515 Loucana 309 Luoentum: praefectus 622 Luceria: domo Luceria 502; mag[i)steratU8 504, [praif]ectei (saUem tres) 623, IHIvir 502 [Lucei] ab comun[i] - Auxlwv T6 xoivov 174, Lucei in comu[ne] 175 Luna: coloni et incolae 626, duovir 625, duovir iter(um) 624, 626 Macedone8 323, Maoedonia provincia 513

IX. GEOGRAPHICA Macelfa] 319 Marsi: l[ecio]nes Marteao 7 Fal(ernum) Ma8(8icum) (vinum) 1181 Me{li]ei - MVjXioi 363 Mentovines 517 Mevania 1224 Milesius - MiX^oio^ 513 Minturnae: duoviri 737, 742, 745 Mysei Ab[b]aitae et Epicftetejs Muool 'AP^aisIrai xal ,B7ttXTTjT«1« 372 Muranum 454 Mytilenae: cives Romanl qul MytUeneis negotiantur 433 Narbo: Xarbones(is) 498: duomvir, aedilis, interrex 627 Narnia: aedlles 628 Nola: Genius coloniae et colonorum 116, duumvir Nolae 182, 661, IUIvir 116; decurlo beneflcio dei Caesaris 630 Norba: aidiles 631 Nouceria 454; tribunus plebis? 1143 N(ursini) 329 Ocriclum 1225; senatus 633 Odlates 517 Op(i)terg(inI?) 1102 Ostia: duomvir 634, duo(m)vir tertio 634 a Paestum: senatus 636, duovirei 636 Panhormus: civea Romanl in Sicilia Panhormi qui negotiantur 387 p(opulus) P(armensis) 330 Patavini: termini . . . inter Patavlnos et Atestinos 476 Pelt(uinum?) 132 Perusla: IHIvir quinquennalis 638, aedlles cuTules 814 Pettino agri Amiiemini: magistrl 532 Pisae 458 Pisaurum: matrona(8) Pisaurese(s) 23 Poeni, claseis Poenicae r. Carthago

483

Pola: Polatea 257, Ilviri quinquennales (?) 639 Pompei: colonia, colonei 645, c(olonei) 1128, decuriones 641644. 646, 648, 650, aediles 649, Ilviri 641, 642, 646, d(uum)v(ir) iure deicundo 641, Ilviri iure dicundo 647, 648, duovirl quinqucnnales 645, quaestor 640, IHIviri 643, 644 magistri vici et compiti 763 Venus Pompeiana 1140 Praeneste: publicum 659, cfr. 655, cisiariei Praenestlnei 103; senatus 652-656, decuriones 658, 659, aediles 651, 652, oensores 167, Ilviri 659, Ilviri quinquennales 658, praetores 133, 264, 299, quacetor 653, 654, quaeatores (duo) 102, 655 Puteoli: campus, colonia deducta, consilium, lex parietl faciendo 518, duoviri, duovira[l]es 518

[Se]mun(ee) Regenat(cfl) (an appellativum exlocotractum?) 290 Regium 454 (ter) Roma 122, 459, 511, 516, 517, 1197; pro numine cutta 174 CPHT4); Roma condita 9 (21.Apr.) populus (poplus 174) Romanus - 6firjjjLo;6 'Pcoiialcov 174, 177-180, 409, 447 (p.R.), R[omane?] 310*"-, [populus R]omanus 175 senatus populusque Romanus 410 orpaTrjY^ dv&il[n]aTos 'Pcoiiatcov 358, 7Tpco3eur^c I'P]
484

INDICES

Saldubia (Salduvia): turma Salluitana 515 Samnio 309 Sardinia: Falcsce quei in Sardinia sunt 192 Sassina: municipes inoolaeque 662, 8enatus 660, conscripti 661, auctoratei 662, IHIviri iure dicundo 661 Saticula: decuriones 416 Scarpea 32 l a Scordi8tae - [E]xop6*t
[T]aurus ( = Italia) 1100 Tegianum: dccuriones 674, quaestor VII 674 Telesia: decurioncs 675, duovir Tole[s(iac)] 676, praetores duoviri 675 Tempe munivit L.Cassius Longin(us) procos. 400 ager Teuranus 511; conventlo 511 (covetionid) Thabraca: decuriones 1276 [Thraeces] - 0pal[x«s] 337 Thurii: senatus 677, cenaores 677 Tibur: Teiburtes 512, Tiburtinus 1125; senatus 678-680, 684, 685, aediles 89, 683, censor 134, censores 682, quaestores (duo) 684, 685, IUIviri 678 (quattuor), 679 (duo), 680 (quattuor), I l l l v i r iure dicundo iter(um) 681 Tralles: TpatXAiav6s qpuoix^.; olvo86TYK

799

Trebia: Treb(ianus), Tpe3iavo$ 760 (an cognomen?) Truentum: Truentincsis 780 Tusculum: Tuscolana sacra Capuae 139, 165; senatus 688, decuriones 59, aodiles 688, 689, aed(ilis) lustr(alis) (an magistratus municipalis, incertum) 414 Tyrus: praef(ectus) cohorftis] TyTiorum flagittar(iorum) 638 Valentia (Lucaniae) 454 Valentia (provinciae Narbonensis): [c]oloni et lncolae 432 Valontia (Hispaniae citerioria): consc[r]ip(ti) et c[ol(oni)] col(onlae) Vale[nt(inorum)] 385 Venusia: poublicom 691, senatus, decuriones, duoviri 692, qualstoree (saUem tres) 691, tr(ibunus) pl(ebei) 690 Veicetini: inter Atestinos et Veicetinos flnis terminique 477 Volsinii: IUIvir iure dicundo 438 Volturnum: oonscripti 693, 694, duoviri 693, 694

485

IX. GEOGRAPHICA Urbs Salvia: populus 974 [- - -Jcilicenses 515 b) Paait vici, forat viUae, casteUa, turres castelum quei vocitatust Alianus 517 castellum Vlturiorum 517: Veturii, Veituries, Viturii 517 forum (Popillii) 454 deccm paagl 1271 c pagus Cuprae montanae: pagi voheia 578 pagus Herculaneus: magister 719 pagus Lavernae: magistri Laverneis ... pagi decreto 57, magistri ex pagi d(ecreto) 621 pagus agri Larinatis: magister p(agi) de del(ectorum) s(ententia) 620 pagus (Pescosansomsco) in Paelignis: cx pagi decr(eto) 635 pagus vel vicua agri SpoUtini: tribunus 668 pagus agri Superaequani: aediles (tres) ex p(agi) Id(ecreto) 671 pagus agri Visentini: mag(istri) 172 pagi Muxslus, Gususius, Zeugeius (stipendiarei) 388 pagus vel vicu8 in ogro Amiternino: magistri 532 pagus vel vicus in agro qui videtur Hadrianus: de alecftorum sententia] 305 veicus in Aequiculis (BorgocoUefegato): [de] veicl eent(entia) 524 Aninus vecus 267 Concordia (vicus): magistrei 572 vequs Esqclinus Calibus 1217 veicus Furf(ensis) 508, Furfo 508, regiones 508; magistri pagi de v(ici) s(ententia) 605, aedllis 508, a(ediles) v(lci) F(urfensis?) 637

Ferebra (vicus?) 487 vicus Galb(ae) agri Tusculani an Tusculi ipsiusf 422 [vicus Ital]icensis 331 Naro(na) (vicus): magistri, quaestores 629 Nauportus: magistri vici 33, 34 vecus Petinus 303 vccos Supn(as) 286, Supinates 88; queistores 286 (Trebula Mutuesca) vicus 327 villa Paciana 487 turrls Lascutana 514 c) Viae publicae compitaf

extra moenia, miliaria

[v]ia Caecilia 465 via poplica Campana 486 * w . via (Popillia) ab Regio ad Capuam 454 vla Postumia 487a, 517 compitum Traecis, angul(us) Traecis 487 mil(ia) (ab Urbe) X X X 463, LIII 448, CXII 460, [CX]III 457, CXIX 459, OCLXIIX 450, XXXV, [LXXVIII], LXX[XXV]III 465 d) Montest vallest fluviit lacus, maria, etc.

rivit

comvallis Caeptiema 517 Allia: [Alljiensis die(s) 9 (18. Quinct.). fl(o)viu8 Edus (Edem acc.t Ede abl.) 517 flovius Lemuris 517 flovius Neviasca 517 flovius Procobera (Porcobera) 517 floviuB Tulelasca 517 flovius Veraglasca 517 fons Lebriemelu8 517 fons in Mannicelo (Manioelo) 517 Fretum (Siculum) 454

INDICES

486

Fougnus (lacus) pro numine cultus 1 1 5 ^ Isthmus 342 iugum Blustiemelum 517 mons Apeninua quei vocatur Boplo 517; [A]p[e]nninu8 465 mons Borigiema 517 mona Claxelus 517 mons Erucus 446 mons Ioventio 517 mons Lemurinus 517 mons Prenicus 517 mons Tuledo 517 rivus Comberane(a) 517 rivus Eniseoa 517 rivus Vendupalis 517 rivus Vlnelasca (Vineleaca) 517 pons Sapis (fluvii) 662 Statua 454 Tiberis (fluvius) 490 Temavus (fluvius) pro numine cuUua 261, 262, 335 (Timavus) e) Fundi, proedia, segetes, vineae a(gri) i(udicandi) a(dsignandi) 467-473, a(gri) a(dsiguandi) i(udioandi) 474 ager compascuos 517 ager poplicua, ager privatus, ager vectigalia 517 ager P.Paaoill 494 ager Teuranus 511 ager 669, 517 fundus Fangonianua 662 horti 798 prata 517, 1263 segea Gavidi 487 seges Paciana 487 praedia 513 viniae Anchar(ior)um 487 vlniae Pacianae 487 f)

Termini

cippus dec(i)mus, cippus primus Romae 480 k(ardo) V in agro Atinae Luca-

niae 471, k(ardo) VII ibidem 470 d(ecumanus) X I I I , k(ardo) I in agro Volceiorum 469 k(itra) k(ardinem) X I , s(iniBtra) d(ecumanum) I prope Capuam 467 terminus Giddilitanorum ..., terminus Euthicianorum in Sardinia 478 termlni restituendi e i s(enatuB) c(onsulto) in agro Fanestri 474 proconsul e z senati consulto inter Atestinos et Veicetinos flnia terminosque statui iuait 477, inter Patavinos et Ateetinoa 476 (terminos vel cippos) statuendoa locaverunt quattuor homines in agro Falerno 483 p(edea) III vacet a flne in agro Vicetino 495 duoviri ... terminavere FidenU 481 cens(orea) ex s(onatuB) c(onsulto) termin(averunt) Romae 496 pr(aetor) de Ben(atus) sent(entia) loca terminanda coer(avit) Romae 485 intra terminos propius Urbem 485 usque ad aquam Ostiae 490 in agro P.Paacili terminus totus est conlocatus Marino 494 flnia 484 (feinei) Multi termini indicantur in n. 517, cfr. etiam nn. 467-496 g) Tribus

Romanae

Aim(ilia) incertis locis 515 Ani(enais) incertis locis 515 Arn(ensiB) via Praenestina ad quartum lapidem 697, Atessa 978 Camillla Romae 488, Cam(ilia) Tibure 681 Cla(udla) Fidenis 591, Cremonae 954

X.

AEDIFICIA, LOCA PUBLICA ET

Clu(stumina) Interamna Naharte 364, incertis locis 515 Col(ltna) Carthagine Nova 979, Romae 159, 773, 811, 943, Tibure 813 Cor(nelia) incertis locia 515 Fab(ia) incerto loco 515 Fal(erna) Telesioe 676, incertis loci8 515 [Fjal(erna) vel [G]al(eria) Grw menii 607 Gal(eria) AbeUini 230, Capuoel 716, Caere 833, I/UTUKJ 624, ViUamania 921, incertis locis 515 Hor(atia) 22onux« 159, C7roe SaZvia 974, incertis locis 515, Dc/i 752 Lem(onia) inctrto loco 515 Mae(cia) ^4t8ai 441, i2o7mi« 771, incertis locis 515 (Mal.), 1262 (Maic.) Men(enia) Herculanei 609, tnceHw ioci» 515 Ouf(entina) GrumenU 606, Tarricinat 912, incertis locis 213, 515, 1248 Pal(atina) Romae 159, 952, fncertia Zocis 210, 515 Pap(iria) incerto loco 515 Pol(lia) Narbone 498, 627, incerfia loci* 515 Pom(ptina) Tegiani 395, incerto loco 213 Pub(lilia) Ferentini 949, Romae 513 (Pop.), incertis locis 341» 515 (Pop.)

PRIVATA

487

Pup(inia) Sassinae 906, Sinues* sae 667, incertis locis 515 Qui(rina) Amiterni 531 (Q.), flomae 802, <» aoro Orvirtano 1249 (Quir.), incerfo Joco 515 Rom(ilia) incerto loco 503 Sab(atina) Viseniii 692a Ser(sia) Grumenti 607, 608, Jfc>moe 420, 513, in trico Supinate 88, incerto loco 515 Ste(llatina) Beneventi 557, Ferenfii 791, Romae 812, tn ooro urbano 443, incerto loco 515 Suc(cusana) incerto loco 515 Ter(etina) /Sint*e«ae 667, incertis locis 515, 892 Tro(mentina) Aeserniae 527, Grumenti 606, Perusiae 814, ininsuia Aenaria ? 208, incertis locis 515 Vel(ina) Romae 969, incertis locis 358, 389, 394, 515 Vol(tinia) J?oinano Fe*ere 499 (ow), incerio loco 515 Vot(uria) Ortia^ 634, /2<wwe 919, Joco incerto 792 [• .]r(- - -) incerto loco 515 TrWust ubi in tUulo Laiino additurt in Oraeco (208, 341) ei i n Etrusco (791) omittitur; alii tribui adscriptus est patert alii filius 667; paier frifru indigett fUius exomatur 557; ia*ewi, ui videturt homo in alio tUulo tribu praeditus (681, 752), i n aZio indiget (679, 753); ex frt6itt /Wiis unus tribum ostentat 591

X . AEDIFICIA CUM SUO A P P A R A T U ET ORNATU, FABRICAE OMNIS GENERIS. LOCA PUBLICA ET PRIVATA. VIAE INTRAMURANAE a) Urbis

Romae

aedes Kastorus 512 aedes Duelonai 511

aedes valvaeque ... araque s&cra Hercole 126 aid(e8] Hercu[lis Inv(icti)?] 125

488

INDICES

aedes ot signu(m) Herculis Victoris 122 Tempestatebus aide(m) 310 (carmen) [aedicula vi]ci Salultis] vel Salu[taris] 434 [aedlfjicia C.Numitori 464 [ar]a 699 ara sacra Hercole 126 arcus dela[psu8] 465 area Saturni 436 Aventinus 464 [basi?]lica 464 ser(vus) pub(llcus) ex basilica Opimia 827, 828 [busta] Gallica 464 bova(rius) de Campo 802 Capitolium 513 [oe]lla 699 cippus dec(i)mus, cippus primus 480 cleivua [- - - [8u]mmus, [infl]mus 464 [cleivus?] Victoriae 464 Comitlum 513 conditivom cubiculum 365 culina 699 Esquileis ab aqua conclusa 365 faanum Concor[d(iae)] 516 fori 464 fundus 798 gradus 437 (grados) grumus 797 horti 798 i ter privatum tribus Camllliae 4 8 8 lanius ab luco Lubent(ina) 794; vestiarius ab luco Lubitina 822, [- - -] ab luco Libitlna 941 mace[ria] 700 [- - -] Marciae 464 purpurari a Marianeis 809 mons Oppius 698 monumentum (varie breviatum) 186 ([m]onimontom), 159, 357, 365, 412, 413, 767, 768, 797, 798, 944, 948, 951, 952, 965. 970, 805 locus monumento 357 C.Sesti C.f. murus 493 murus Iunonis Lucinae 160

opos (in pallio statuae) 1249 opcra ampliata (aetate imperatoria) 377 pagus Ianicol(en8i8) 699, 700 panarium 80 5a porticus 464, 699 Regia 1264 aurunc(es) de Sacra Via 110, margaritarius de Sacra Via 797, ungentarius do Sacra Via 826 sacellum 698 scalae [- - -] 464 sopulcrum 769, 771, 973 8ubstructio et tabularium 367 S[u]bur[a?] 464 termini, loca terminanda 485 tumuhiB 803 Ve[labrum?] 464 vicus laci Fund(ani) 352 [vi]cus Salultifl] vel Saluftaria] 434 collis Vi[minalis] 464, [la]nius de Vlminale 793 ustrina 485 Hastos acc. 700 b) Aliorum

locorum

aedes Capuae 721 (aidem), Praeneste 658, Tolosae 766; Aequornae Nauporti 33; Castoris, Pollucis Corae 60, Tusculi 59; Herculis Corael 300, in agro Jnteramnatium Praetuttiorum 152, Signiae 135; Herculis Primigenii Spoletii 155 a; Honorus Puteolis 518; Iovis Liberi Furfone 508; dominae Ilat&ufci 158; Larum in agro, ut videtur, Carsiolano 197; Leiberi Patrus Naronae 206; Mercuri et Maiae Deli 747 (v«6;); Serapis Puteolis 518; Veneris Erucinae? Syracusis 279 aedis poplicae Foro PopiUii 454 aedicula Aquini 765, Tarricinae 764; Dianae Tarenti 86 (aidioola, vatoxcx;); Laribus familiaribus Anxani 196

X. AEDIFICIA, LOCA PUBLICA ET PRIVATA aediflcia 513 aerarium Praeneste 651 AydcXnaTa Deli 756 ager privatus casteli Vituriorum 517 agrer publicus Langensium 517 anfirul(us) Traec(is)(!) in agro Amiiemino 487 antae Puteolis 518 antepagmenta Puteolis 518 aqua Aletrii 528, Firmi Piceni 594, Proeneste 659, Superaequi 671 aqulaeductus?] Interamna Naharte 615 ara Concordiae Casini 562 a; Dianae Naronae 87, loco incerto 74; Fonti Corfinii 94; Fuclno in vico Supinate 115»^ (Fougno); Iovei Capuae 723 a; Maiae Deli 751 (aara) arae in agro qui videtur Hadriano 305, Puteolis 518; Iunone Palo8tca(- -] Praeneste 167 arca Cremonae 954 area Formiis 596; quae est ante aedem Serapl Puteolis 518; Signiae 666 [ar]mamentari[um] Brundisii 558 arz Aletrii 528 assa Carpi 1275 asseres Puteolis 518 austia tn oaro Tergestino 244 balneae Praeneste 659, balneum Crotone 575, Grum«nii 606 basilica Aletrii 528, Caudii 568, Staioe 393, TAtmi* 677 basis Aqnini 765 (bassis), Ocrtciiii 633, Tolosae 766; Concordiae Casini 562 a, Corae 71; Herculi Signiae 135; Menti Bonae ^toa Fucente 227 bases Lunae 625 (basls), Signiae 665 (basels) 0con6<; in Sardinia 41 caementa Puteolis 518 calcidicum Capuae 717 campus Aletrii 528, Cuprae Maritimae 577, /n/eramnio« Prae-

T

489

tuttiorum 619, A olae 116, P u feofia 518 canales Brundisii 558 [cancell?]i Praeneste 653 castella (aquac) complura in agro Amiternino 487 clrcus Asxsii 550 cisterna <<4#i*ti 550, Frigento 598 clouacae Arpini 546 colliquia Pompeis 1121 columna Genio op(p)Idi Carthagine nova 117 columnae Cajnuie 721, Furfonc 508, in agro gui videtur Hadrianus 305, Puteolis 518 columnac mag(nae) Minervae in atfro Tergestino 243 colomnae III Feroneae rre6tiioc Muluescae 92 compitum Traecis in aoro .4miternino 487 crepido .4ectani 522, CZu/rii 569, in af^o oui videiur Hadrianus 305, Trebulae Mutuescae 92 cruptft Signiae 666 (ow) culina Capuae 717, Praeneste 655 cumatium Puteolis 518 cumular Pompeis 1121 cu[ne]us (theatri) ab [imo ad summum Kra]dum I Capuae 711, cunius ibidem 713, cu[ne]i duo in teatro ibide.m 710 curia Frigento 598 delubrum Feroniai prope Amiternum 486 destrictarium Carpi 1275, Pompci« 648 aet{erna] domus in a#ro ^nconitano 972 elix Tarricinae 764 cxsedra Tibure 680 fanum Furfone 508 fenestrae Puteolis 518 fl(jrurae?) in aoro Tergestino 243 fifjl(ina) prope Orrieto 1241 flstulae soledae Aletrii 528 fores clatratae II Puteolis 518 fornix ^«i^ti 550 (M«), Capuoe 712, Frigento 599, in Paelignis {Pescoaansonesco) 635

490

INDICES

fornices Aletrii 528, Ferentini 585, Formiis 597, Tibure 685 fonim Brundisii 558, Frigento 598, 599, Polla 454 forum pequarium Aquileiae 487a, AHnae Latii 551 (peouarium) fossa Curubi 394 fuIonica[e superiores?] et inferiorfes - - -] Arpini 547 fundamenta Ferentini 584-586, fundament(a) ex caement(o) Carihagine Nova 778 gradus Capuae 711, 717, Casini 562 a; gradus supra fornloem omnis Capuae 712 horologium Aletrii 528 horti Capuae 723 lanu(a) Padula 574 Inl- - -] Arpini 547 iter in oampum Interamniae Praetuttiorum 619, ad monimentum Peruaiae 957 (iter) privatum Capuae 491, ad Tiberim Ostiae 490 laoonicum Deli 755, Poropei* 648 laous Capuae 720, Interamna Naharte 615, ad (p]ortam ^tetrii 528 [l]acus balinearius Aletrii 528 lavatio Interamniae Praetuttiorum 617 limen Puteolis 518 lemena toco irt/:. 695 loricfa] AquUoniae 542 lucus Beneventi 556 ((l]ucar), Paduto 574, Luceriae 504 (loucarid), Spoletii 505, 506 (loucom) macellum Aletrii 528 (macelum), Brundisii 558, Herculanei 609, [macel]lum in colonia Firma 592 maceria Cuprae Maritimae 577, Interamniae Praetuttiorum 619, A^oZa^ 116 (maceries), Poduta 574, i n apro Tergestino 244 (macerie8) maenlana Frigento 599 miliari (irioe PopiUiae) 454 monumentum Capuae 497, Carthagine Nova 981, Cretnonae

966, Ferentini 949, Pcrusiae 957 (monimentum), Pompeis 648, Sassinae 662, Sinuessae 667, tn a<m> Stabiano 819, Tegiani 950 (monimentum), in atfro TreftuZano 971 murus Aeclani 523, Aletrii 529, ^4«i^ii: 550, Capuae 332, 706?, 707-709 714, 717, Cosiftni? 574, Curici 579, CuruW 394, Emporiis 581, Formiis 596, Frigento 598, Fundis 602, 603, Orumenti 607 (moerum), 608, Padula 395, 574, Pompeis 642, Praeneste 655, Tergeste 418 murus caementicius in pa{70 Lawrni« 57 murus oppidi Curubi 580 muri Aeclani 523 (moiros), ad Triccffimum a(7ri Aquileiensis 539, Ferentini 584, Luceriae 623, Tioure 684 (moir.) mutuli Puteolis 518 va6c Xteii 756 off(ioina) Capuae 1220 olla GuruZi 478 opercula Pompeis 1121, PufeoZia 518 oppidum Aletrii 528 (oppidum et opidum), Curuoi 580 opus Capuae 723b, Tioure 1269 Peltuini 637 (o.) ofpera] Proene/rfc 656 ornamenta omnla Anxani 196 ostiei lumon Puteolis 518 palaestra X>e2i 752, Pompeis 648 paries Puteolis 518 parletes caementici i n Paelignis (Pescosansonesco) 635 pavimentum Capuae 718, Ferentini 587, Tarricinae 338, Syracusis 279 peila Capuae 708, peilae (pontis) in a^rro Aufidenate 552, pilae H I I Capuae 706 pinnae in apro Tergestino 244 piscina Acemntiae 521, AquUoniae 542 pluma Pompeis 642

X. AEDIFICIA, LOCA PUBLICA ET PRIVATA pluteus Capuae 714, 715, [716] pondera Capuae 718 pons Arretii 548, in agro Aufidenate 552, Spoletii 670 pons in flulo [Farfaro?] 465 pons Sapis in agro Sassinate 662 ponteis omneis (viae PopUliae) 454 porta Aletrii 528, Aquileiae 538, Fundis 602, in pago Lavernia 57, Lilyboei 426, Sossinoe 661 portae Aeclani 523, od Tricesimum agri Aquileiensis 539, Emporiis 581, Formiis 595, Frigento 598, Fundis 603, I*wccriae 623 porticus Aletrii 528, Capuoe 717, CZurii569, 571, DeZi 750 (orodt), in colonia Firma 592, Frigento 598, 599, / t t a e 389, i n JMK/O Lavernis 57, Nauporti 34, Pompeis 640, 648, Praeneste 658, Tioure 680 porticus pagana Capuae 719, porticu8 pone scaenam Tibure 680 porticus rec[tae?] Capuae 723 portula Puteolis 518 poeteicuus Curubi 394 praedia m ^iria 513 prata in aaro Oenuate 517, in aaro Faleriensi 1263 pronaon Tioure 680 propylum Corefri et Proserpijnae Eleusine 401 poplic(um) Os
491

signum OcricuZi 633; Concordiae Casini 562 a, Corae 7 1 ; Dianai in nemore Dianae 82 (seignum); Hercolei Signiae 135; 2S&^dVictorie(l) Trasacco (seinq.); Volcani 2>eZi 289; numinis ignoti ad lacum Fucinum 303 add - (eoino) signa Praeneste 657, Puteolis 518, Signiae 665; signa ahenea iAtnae 625; signa marmorea Castoris ot Pollucis Capuae 717 simae Puteolis 518 solarium Carpi 1275, Frigento 600, JVotae 116, Tolosae 766 spectacula Pompeis 645 statua Aletrii 528, Interamna Naharte 364, -STuici 158 (statua) ^4tt>a Fucente 355, 958, Ferentini 583 stipites Puteolis 518, Furfone 508 sucrunda Capuae 723 tabelari (tnoe PopiUiae) 454 taberna Pompeis U 2 2 , t&bern(ae) in colonia Firma 592 tabulamenta Furfone 508, P u teoli* 518 tegulae Puteolis 518, tegula (coU«c
492

INDICES

vequa Esqelinus CalWus 1217 vla Atinae Laiii 551, Capuae 711, Cereatis Marianis 466, Clusii 569, Praeneste 654, Venusiae 690, VoUurni 693 via inferior privata in agro Cliternino 489 via integcnda Tibure 679

viea precarea in agro Tergestino 492 vlae Volsiniis 438, Volturni 694 vigliae (scU. vigillae) Praeneste 653 [- -]uincis Capuae 721 vlridia Signiae 666 unda Puteolis 518

X I . DIERUM ANNORUMQUE

DETERMINATIONES

a.222-152 M.Claudlo M.f. [- - - COH.] 1068 a.186 Q.Marcius L.f., S.Poetumius L.f. cos. ... n(onis) Octobr(ibus) 511 a.ni cos. C.Cas(s)Io P.Lic(i)nio 695 a. 142-134 tni Aiovuo(ou <XpxovTO$ 'A0f|V7joiv, e:rineA7)Tou 84 rr& vVjoou (Deli) Euory(a>vo<; TOO 'AAX4TOU KodtovtSou 751 a.121 L.Op(imio), Q.F(abio) M(aximo) cos. 1178 a.117 eidlb(us) Decem(bribus) L.OaecllIo Q.f., Q.MuucIo Q.f. cos.; k(alendis) Sextil(lbus) L.Caicilio Q.f., Q.Muucio Q.f. cos. 517 a.113 Cn. Papcirio, C.Caocilio cos. 759 a.112 vel 111 [- - -] Calpurnlo cos. 705, 706 a.110 M.Minu[cio], S.Postumio cos. 707 a.108 Ser.Sulpicio, M.Aurolio cos. 709 Ser.Sulpicio Ser.f. Galba cos. 708 a.107 L.Cassio, C.Mario cos. 1180a a.106 C.Atilio, Q.Servilio cos. 714 Q.Servilio, C.Atlllo cos. 715 a.105 P.Rutil(io), Cn.Mal(lio) cos. 712 ab colonia (Puteolis) deducta anno XC N.Fufldlo N.f., M.Pullio duovir(els), P.Rutillo, Cn.Malllo cos. 518 a.104 C.Flavio C.f., C.Mario C.f. cos. 716 a.102 Q.Lutatio, C.Mario cos. 1181 C.M(ario), C.L(utatio) cos. 1182 a.101 M.'Aq(uilio) cos. 1179 a.99 M.Antonio, A.Postumio cos. 717 M.Anton(io), [A.Postum(io)] cos. a.d.IV [- - -] 209*"a.98 Q.Caecilio Q.f. Q.n., T.D[o]idio T.f. co[s.] 718 a.96 men(se) Nove(mbri) Cn.Domit(io), C.Cas(8lo) 1001 a.94 a.[d.] X Terminalia... C.Coello C.f. Caldo, [L.JDomltio Cn.f. Ahenobarb(o) cos. 719 C.Coil(io), L.Dom(itio) n(onls) Apr(ilibus) 1002 a.93 C.Val(erio), M.Her(ennio) 1003 a.92 [C.JClaudlo, M.Perpenna cos. 210 a.86 non(is) Febr(uarls) L.Corn(elio), L.Val(erio) 1004 L.Cornelio Cinna cos. iter(um) 1267 a.85 a.d.III n(onas) Oc(tobres) L.Cln(na), Cn.Pa(pirio) 1005

XI. DIERUM ANXORUMQUE DETERMINATIONES

493

a.84 Cn.Papeirio Carb(one) iter(um) co8. 720 a.80 a.d.IV n(onas) Mar(tias) L.Sul(Ia), Q.Met(ello) 1006 a.78 [co8. Q.Lutatio Q.f. CatuJo et M.AemilJo Q.f. M.n. Lepido, pr(aetoro) urbano et inter perogTinos L.Cornelio - f. Sisenna mense Maio ... a. d. XI k(alendas Iun(ia8)l 513 M.Aemllio Lepldo, Q.Lutatio Catulo cos. 762 a.d.V nonas Octobreis M.Lepld(o), Q.Catul(o) cos. 1123 a.771 non(i8) Octobr(ibus) [D.Iu?]nJo, [Mam.Lep(ido)?] 1007 a.76 id(ibua) Qui(nctilibus) Cn.Oct(avlo), C.Cur(ione) 1008 k(alendis) Sep(tembribus) Cn.Oct(avio), C.Cur(ione) 1009 cos. [CJn.Oc(tavlo), C.Sc(ribonio) 1151 a.75 cos. L.Oc(tavio), C.Cot(ta) 1152 a.74 [L.Licinio L.f.J, M.Aurelio M.f. consollbus 721 co8. L.Luc(ullo), M.Cot(ta) 1153 a.73 a.d.X k(alendas) Nov(embres) M.Terun(tio), C.Ca8(sio) 1010 a.73 vel 61 vel 53 [• - -] Qui(nctili- -) [- - - ] , M.Va(- - -) 1030 a.72 a.d.VI k(alendas) Sex(tiles) L.Gol(lio), Cn.Lent(ulo) 1011 a.71 a.d.VI id(us) Ia(nuarias) P.Len(tulo), Cn.Orest(e) 1012 a.d.XV k(alendas) Mai(as) P.Lent(ulo), Cn.[[H]]Or(e8te) 1015 k(alendis) Apr(Ilibus) P.Len(tulo), Cn.Aufld(io) 1013 pr(idie) n(onas) Sex(tlles) P.Len(tulo), Cn.Oro(ste) 1014 P.Cornelio Lentulo, Cn.Aufldio Oreste cos. 722 a.70 vel 55 a.d.VII i(dus) Ap(riles) Cn.Po(mpeio), M.Cra(sso) 1016 k(alendis) Quin(otilibus) Cn.Pomp(eio), M.Cr^asso) 1017 k(alendifl) Qul(nctilibufl) Cn.Po(mpeio), M.Cra(8so) 1018 a.69 a.d.VII k(alendas) Ap(riles) Q.Hor(tensIo), Q.Met(ello) 1019 co8. Q.Hor(tonsio), Q.Cae(cilio) 1154 a.68 a.d.IV id(us) Ian(uarias) Q.Rog(e), L.Met(ello) 1020 cos. L.Met(ello), Q.Marc(io) 1155 a.67 an.d.III k(alendas) lanu(arias) C.PIsone, MIAcilio cos. 911 V e[idus] Octobr(es) [C.CalpurnJio Pisone, M'.Acilio coa. mens[e Xosfer l]una III 589 cos. M.'Achi(Iio) 1156 a.66 M.'Lepid(o) L.Vo[lc]ac(io) cos. a.d.III non(as) Iunias . . . irzi 3aoiXico<; 'AptoTtiivo^ TOU 'IfpixpdtTou; in insula Samothrace 211 cos. M.'Lep(ido), L.VoI(cacio) 1158 cos. M.*Aem(llio) Lep(ido) 1157 a.65 L.Manlio, L.Aurelio [cos.] 735 cos. L.Cott(a), L.Man(Ho) 1159 coe. L.Man(lio), L.Cot(ta) 1160 a.64 k(alendis) Sep(tembribus) L.Iul(io), C.Fig(ulo) 1021 cos. L.Iul(io), C.Mar(cio) 1161 a.63 k(alcndis) Ian(uaris) M.Tul(lio), C.Ant(onio) 1022 mense Febr(uario) M.Tul(lio), C.Ant(onio) cos. 1023 a.d.XIV k(alendas) Sex(tiles) M.Tul(lio), C.Ant(onio) 1024 a.62 k(alondis Feb(ruaris) D.Sil(ano), L.Mur(ena) 1025 k(alendis) Apr(ilibus) D.Sil(ano), L.Mur(ena) 1026 a.d.VI Id(us) Qui(nctiles) D.Sil(ano), L.Mur(ena) 1027 a.61 id(ibus) Mai(Is) M.Pis(one), M.Me8(salla) 1028 a.d.XVI k(alendas) Sex(tiles) M.Pis(one), M.Mo8(salla) 1029

494

INDICES

a.60 a.d.IV k(alendas) Feb(ruarias) L.Afr(anio), Q.Met(ello) 1031 k(alendis) Apr(ilibus) L.Afr(anio), Q.Met(ello) 1032 id(ibus) Sex(tQibus) L.Afr(anio), Q.Met(ello) 1033 a.69 a.d.IX k(alendas) Ap(riles) C.Iul(io), M.Bib(ulo) 1034 C.Iulio, M.Calpur(nio) cos. 200 a.vel 4$ vel 46 vel 45 vel 44 C.Caes(are) [ cos.] - dYopavotio0v[Toc - - -] a.d.V [- - -] in insula Samothrace 212 a.59 vel 48 vel 46 vel 45 a.dWI k(alendas) Mai(as) C.Caosar[e, - • cos.] 1069 a.58 a.d.III idus Quinctileis L.Pisone, A.Gabinio cos. mense Flueare 508 pr(idie) id(us) Qui(nctiles) L.Pis(one), A.Gab(inio) 1035 L.Pis(one), A.Gab(inio) 1036 co[8.] L.Pison(e), [A.Gab(inio)] 1162 a.57 a.d.IIX k(alendas) Ap(rilcs) P.Len(tulo), Q.Met(ello) 1037 k(alendis) Sep(tembribus) (P.LeJn(tulo), Q.Met(ollo) 1038 P.Comel(io), Q.Caecil(io) cos. 608 a.57'56 L.Cal[pu]rnio L.f. Pisone pro cos. - [BJTTI [d]v&u7rdrou A[eux(ou] KoXitopvCou TOU A[eux£ou IleHocovoc 756 a.56 a.d.X k(alendas) Feb(ruarias) Cn.Cor(nelio), L.Mar(cio) 1039 a.d.VI k(alendas) Mar(tias) Cn.Cor(nelio), L.Mar(do) 1040 me(nse) Qui(nctili) Cn.Le(ntulo), L.Phil(ippo) cos. 1042 id(ibus) Qui(nctilibus) Cn.Cor(nelio), L.Mar(cio) 1041

Cn4Cor(nelio), L.Mar(cio) 1163 a.55 Cn.Pompelo, M.Llcinio cos. iter(um) 152 a.54 k(alendis) Ian(uarls) L.Dom(itio), Ap.Cla(udio) 1043 a.d.VII k(alendas) Ap(riles) L.Dom(itio), Ap.Cla(udio) 1044 a.d.VII k(alendas) Oo[tobres) ]L.Dom(itio), Ap.[aa(udio)] 1045 a.53 a.d.III k(alendas) Feb(ruarias) M.Val(erio), Cn.Do(mitio) 1047 id(ibus) Iun(iis) Q.Met(ello) int(errege) 1046 a.52 pr(idie) k(alendas) Mai(as) Cn.Pom(peio) oos. ter(tium) 1049 id(ibus) Iun(iis) Cn.Pomp(oio) cos. III 1050 prid(ie) non(as) Qulnct(iles) Cn.Pompeio cos. tert(Ium) 786 a id(ibus) Sep(tembribus) Cn.Pomp(elo), Q.Me(tello) 1051 a.51 Id(ibus) Ian(uarils) Ser.Sul(picio), M.Cla(udio) 1052 Ser.SulpicIfo], M.Maroello cos. 607 a.50 k(alendia) Ian(uaris) L.Aem(ilio), C.Cla(udio) 1053 k(alendifl) Oct(obribufl) L.Paul(lo), C.Cla(udio) 1054 cos. L.Aem(Illo), O.Mar(oello) 1164 a.501 coa. C.M(arcello?), L.A(emilio?) 1165 a.49 oofl. C.Cla[u(dio)], L.Cor(nelio) 1166 a.48 a.d.X k(alendas) A(prilos) C.Caesare, P.Serv(ilio) [c]os. 1124 id(Ibus) Qui(nctilibufl) C.Iul(io), P.Ser(viUo) 1055 k(alendifl) Oct(obribus) C.Iul(io), P.Ser(vilio) 1056 a.47 C.Iulio Caesare dict(atore) iter(um), M.Antonio magr(istro eq(ultum) 763 a.d.XV k(alendafl) Deo(embree) Q.Fuf(io), P.Vat(inio) 1057 [P.Vatinio, Q.JFuflo coa. 766

XI. DIERUM ANNORUMQUE DETERMINATIONES

495

a.46 [C.Caes]are, M.Lepldo cos. 763 k(alendis) Feb(ruaris) C.Caes(are), M.Lep(ido) 1058 id(ibua) Int(erkalaribufl) C.lul(io), M.Aem(ilio) 1059 id(ibus) Nov(embribus) C.Iul(io), M.Aem(ilio) 1060 a.45 C.Caesare imp(eratoro), co(n)8(ule) II[II] 580 a.44 a.d.XILX k(alendafl) Sex(tiles) M.Ant(onio), P.Dol(abella) cos. 307 id(lbufl) Sex(tilibus) M.Ant(onio), P.Do(labolla) 1061 oo8. P.Dolabel(la), M.Anton(io) 1167 a.42 id(ibufl) Mai(is) M.Lep(ido), L.Pla(nco) 1962 a.41 P.Servllio, L.Antonio coa. a.d. IIII k(alendas) Sex(tiles) 160 a.40 a.d.III eid(ua) Oct(obres) Cn.Domit(io), C.Asinio cos. 562 a Cn.Domitlo M.f. Calvino cos. ite[rum) 1173 a.39-36 Mag(no) Pompeio Mag(ni) f. Pio imp(eratore), auerure, cos. des(ignato) 426 a.38 C.Norbano, L.LentuIo cos. 203 a.37 co{8.] L.Ca(nin(io)], M.Agrip(pa) 1168 a.36 M.Cooeio(!)Y L.Oelllo oos. 1169 a.35 k(alendis) Oct(obribua), quo anno L.Cornuflcius, Sex.Pompeiua cofl. fuerunt 826 L.Cornuflcio, Sox.Pfompeio] cos. a.d.XII k(alendae) Iul(ias) 127 l b L.Cornuf(icio) cos. 1185 a.33 k(alendis) Nov(embribus) L.Vin(ucio), Q.Lar(onio 1063 a.32 a.d.IV k(alendas) Apri(]es) C.Domitio, C.Cosaio(!) oos. a. inc. cos. C.Iu( ) Ne[- - -] (sl ita est leoendum) 1170 a. inc. P.Hirrio M.f., P.Stahio P.f. duovir(eis) Mintumis 742 [- - -] duovirois Minturnis 737, 745 anno suffetum Himilcati et Abdesmuni fllii Himilci (Punice) 41 «TTI 3aoiXio>< 'I^ixpdTouc TOU [- - -] in insuia Samothrace 214 a.p.Chr. 202 Severo III et Antonino Aug(usto) cos. 129 a k(alendis) Ianuaris secundis 517 ante k(alendas) Ian(uariaa) primaa 517 a.d.V id(us) Ian(uarias) 1048 a.d.V k(alendas) Febr(uarias) 999 p(ridie) k(alendafl) F(ebruarias) 890 eidus inter(kalares) 877 7tp6 sl8&v 18' MapTtov 880 a.d.XII k(alendas) Mart(ias) 879 ant(e) die(m) X I k(alendas) Ma(r)U(as) 891 a.d.XI k(alendas) Apr
n(onls) S(extllibus) vel S(eptembribufl) 1000 a.d.HI eidus Seit(iles) 910 eidibus Sex(tilibus) 875 Portunalia (17.Sext.) 888 a.d.V k(alendas) Sep(tembres) 886 a.d.IIX eidu(s) Sept(embree) 884 a.d.III idus Octob(res) 873 a.d.(!) k(alendas) N(ovembree) 886 a.d.XII k(alondas) Novem(bres) 887 k(alendis) Novembr(ibus) primeis 518 a.d.III k(alendas) Nov(em)bri(s) 881

INDICES

496

idlbus Novembr(ibus) 885 prid(ic) eidus Dece(m)bria 889 a.d.Xk(alendas) Dec(embres) 893 a.d.IV id(us) Dec(embres) 892 a.d.(!) k(alendas) Ian(uarias) 876 a,d.IIIk(alenda8)Ian(uariae) 878 Avri 8(ov ripTiov vo>vai; 882 Unius consulis nomine determi' nnntur anni 101, 86, 84, 67,

66, 52, 45, 40, 35. Vox OOfl. contra normam nominibus conpraemit8ulum nonnumquam tiiur (plerumque in teffulis), vel omUtitur (plerumque in tcsseris nummutariis). Iteratio consulatus omUtUur: 562 a, 716, 763, 1004, 1005, 1006, 1051, 1055, 1056, 1058-1060, 1062, 1124, 1181, 1182; cfr. 1016-1018.

X I I . RATIO NOMINUM a)

Praenomina

An(nlu8) 525, 906 Artor 852 (si est praenomen) Ar(uns) 842 At(tus) 1232 Caso? 7 Ceseiue (si est praenomen) 303 Comenus (scU. Gemenus) 1236 D. - AixLo; 962 Diamer(- -) (nisiestcoffnomen) 787 Duenos? 2 E[- - -] 303?, 692? Ep(idiu8?) 640 Fert[o]r 447; F(ertor) vel F(austus) 1233 Her(ius) 222, 1146, H(erius) 562, 628, 692? K(aeeo) 131, 152, 192, 306, 1207, 1217, 1234 La(rs) 238 Maniofl 1; M(anla) 24 Mar(aeus) 750, 757, 841, Marai(oe) 1150, Mr. 245*^, Mapouo<; 757 Min(atus) 523, 748, MtvaTo? 748 Ner(- - -) 550 Novios 1197, No(vlus) 123, 204""., 7 5 1 > Xouio; 751 NomeeiuB 1206 (aen. Numesier Umbr.) Numaslos 1 (Numasioi) N(umerius) 231, 518, 554. 708, 722 etc, Nittepio; 747, 751, 754 etc.

Olus (pro Aulus) 808 Ov(ius)690,723b,748 - OOio; 748 Pac(ius) 286*"., Paa(uius) 674 Petro 303, Petr. 1238, Pe. 115, 148, 535, 695 (Ms) Pl(autus) 234 Po(blius) 578 Pos(tumu8) 550, 1184 R(- - -) 483 Retus 1214, 1215 Sa(lvius) 44a, 143. 190, 266, 285, 286, 621, Sal(vius) 637, 659, 1171 S. pro Sp(urius) passim, Sp. 138, Spurius 159 Sep(ius?) 303 Sert(or) 550 Sta(tius) 22, 285, 692, 854, St(atius) 148, 249, 525, 532, 757, 1230 e/c. Teucus 258 T i t ( - - - ) 532, 635, 695, 1271 c Tr(ebius) 674, 861, 868, 1177 Tul(lus) 678 Turp(ilius?) 150 Vaalus - OoiXo; 942 VaOeeus?) 51 Vel(- - -) (nisi est coanomen) 1268 V(ibius) 157, 190, 283, 483, 635, 732 b, 845, etc. Volta 192; Vo(lta) 955 (praenomina vulgaria neolexi) praenomen perscriptum: 1 (bis)t 2?, 101 (nisi est aentUicium),

XII. RATIO NOMINUM

[Se]x., Q. Poppaedi[e]i Sex.f. Ser(&ia) 607 Q., C Poppaei Q.f. 617 M., P. Roscieis M.f. 1262 M., P. Saloniei Ti.f. 587 C , L. Tossieis C.f. 1176 C , P., P. Treb[oni]orum P., P., C [f.] 816 M., P. Vertuleiels Cf. 136 Sex., Q. Vesules Q., Sex. f. 236 (tiiulos formae incertae ut nn. 80, 285, 1183 omisi)

149 (carmen), 159, 303, 447, 557, 805 (carmen), 819 (carmen), 942, 970 (carmen), 1070, 1150, 1197, 1206, 1216, 1236 coffnomen pro infra c

praenomine

497

cfr.

praenomen omissum: 197?, 326 (titulu3 aetates Hadriani rescriptus), 487, 502, 889, 902, 985 (carmen), 1064, 1136, 1137, 1189, 1192, 1231, 1239, 1255 (carmen); passim in annorum determinationibus (Indices X I ) et in nominibus servorum (infra g)

nomen ante praenomen: (carmen), 342 (carmen)

309

nomen post cognomen: 348

vir solo praenomine desionatus, potissimum in titulU antiquissimis: 1274 (Appios), 2 (Dueno8?), 1 (Manios), 1190 et 1218 (M.), 1 (Numasios), 1070 (Ser-

nomen prima littera compendiatum: 347, 899; passim in annorum determinationibus (IndicesXI)

ViOfl)

praenomina (d).

mulierum

b) Nomina

vide

nomm gentilicium omisswn in ft-

infra

tulis quos hominibus nobilibus ipsi 8ibi vel alii posuerunt: 346, 379, 417, 418, 434, 474, 1187, etc.; passim in annorum determinationibus (Indioes Xl)etin indicationibus patris vel mariti

virorum

nomen ad duos plurtsve homines consanffuinitate coniunctos pertinens: forma sinaulari: Q., A. Aidlcio(s) Q.f. 130 a Q., K. Cestio(8) Q.f. 131 M., C. Pomplio(s) No(vi) f. 123 C.Saufeins C.f., M.Saufeius L.f. Pontanes 652

pater semptr fere praenomine desiffnatur coffnomine desiffnatur: Ansia Tarvi f. Rufa 574 Busia Sabuli f. Dasimi (uxor) 610 Cn.Cornelius Nesille f. 515 L.Cornelio(s) L.f. Scipio . . . fllios Barbati 310 (carmen) P.Cornelius Paulli f. Scipio Afrlcanus 392 Cornelia Africani f. 336 Mag(nus) Pompeius Mag(ni) f. Plus 426

forma plurali: Atllies Saranes C , M. f. 1064 M., C. Betilienei M.[f.] 189 C , M., Q., N. Blasi 921 Sex., M. Claudie(i) 1194 P., L. Freis flliei 230 P., Ti., Sex. Herenniels Sex. f. Ser(sia) 88 L., C Leviei L.f. 955 Q., M. Minuoieis Q.f. Ruflos 517 L., P. Modies C.f. 517 32. Inscriptiones

latinae,

patris indicatio post praenomen Oscorum more posita: [L]u(cius) M(a)r(aei) FolKos] 245 "^IL

498

INDICES

pmt cognomen posUa: Atilies Saranes C . M.f. 1064 P.Scrvili[us -]cinuB Telemaci f. 405 praenomen patris neglegentia quadratarii in titulo Oraeco omissum: 246 f. Oraecorwn vel Oscorum more omissum: 211 (bis), 2 4 5 a d d ? , 286, 483 (ter), 759, 1254 f. vel 1. omissum: 799 genetivus Oraecue usurpatur: Phllologus Aprodisiu 289, Archibius Aprodislu 289 mater additur in hominibus Etru8ds: Cainnia natua 904, Cominia natus 570, Crispinia natuB 790, Fas(tia?) c[n]atus 814; snatus Gestia 814; Tltia A.f. minore natus 638. Cfr. etiam fllius Lucillae Fortuna-

tae 944 filius a patre distinguUur addUo aUero f.: 567, 707, 716; pater a fUio, addUo pater: 567, 865 cfr. 866 vir designatur et nomine Latino et Oraeco quo ante adoptionem vel manumissionem usus est: L.Manneius Q.(f.) vel (l.)
c) Cognomina

virorum

idem cognomen ad duos homines pertinens: Atilies Saranes C , M.f. 1064 CSaufelo(s) Cf., COrcevio(s) M.f. Sablni 167

CSaufeius Cf., M.Saufeius L.f. Pontanes 652 cognomen pro praenomine: Mag(nus) Pompeius Mag(ni) f. Pius 426 Rex Marfcius] 401 [Pulcher Claujdius 401 Varro Murena 704 viri duobus cognominibus praedUi: L.Botilienus L.f. Vaarus Censorinus 528 L.Equiti(us) Cf. Caecil(ianus) Postim(us) 331 Nestor L.Lic(ini) Crassi Damasippi 397 P.Cornelius Paulli f. Scipio Africanus 392 Cn.Cornolins Cn.f. Scipio Hispanus 316 [P.Cornelius P.f. Scipio] Nasica - [n^rrXio^ KopvVjAio^ Lxmlcov) Ilo7rXtoo Naotxa<; 333 [- Co]melius L.f. L.n. [Sci]pio Asiagrenus Comatus 314 M.Terentius Varro Lucullus 369a, 474 Varro Murena 704 cognomen adscriptum in tUulis antiquissimis: 1277 a. 252? vel 248?, 309 et 310 paulo, ut videtur, post a. 230 cognomen nomini anteposUum: 348 (graphio scriptum), Cadmus Scrateius 985 (carmen) cognomen omissum in hominibus certe cognomine praedUis: 251, 323, 474, 514, etc. (cfr. imprimis 515); saepius in annorum determinationibus (Indices XI). In eodem tUulo idem homo modo cognomine exornatur, modo caret: 558 cognomen prima lUtera compendiatum plus semel in an-

XII. RATIO NOMINUM norum determinationibus (Indices XI). Nota P.Buxurius P.f. Truentines(is), coi nom(e)n Tracalo 780 pater, libertini, ut videtur, filius, cognomine Oraecanico utitur, filiua abstinet 969; avus et pater cognomine utuntur, nepotes sive filii carent 591 d) Nomina

mulierum

nomen gentilicium nudum vel patris praenomine vel cognomine addito: 44 a, 58, 61, 65, 66, 79, 101, 126, 205, 273, 336, 384, 402, 411, 412, 439, 540, 610, 632, 638, 697, 781, 796, 813, 821, 829, 846, 850, 855, 858, 859, 863, 867, 871, 883, 886, 887, 910, 924, 943, 973, 1106, 1112, 1148, 1239, 1252

etc. Nota Samiaria M.f. minor 869, Titia A.f. minor 638 nomen gentilicium et cognomen: 230, 298, 520, 525, 564, 574. 869, 888, 918,-920 (incertum aningenua), 934, 937 (incertum an ingenua), 951, 985 (dubium an ingenua) etc. solum cognomen: Medella Dasmi f. 911 praenomen et nomen gentilicium: L.Cornolia L.f. 1252 M! Curia 24 A.Septunolena 1238 (incertum an mxdier) C.Vellidia (si ita est legendum) T.f. 632 duo nomina gentilicia, aUerum ex marito sumptum: Agria Suela N.f. 63 Cacilia Ania 876 Cala Caponia 1204

499

Dindia Macolnia 1197 Pacia Claudia 851 Poublilia Turpilia Cn. uxor 82 Ru(bria) Sab(idJa) 990 {si ita est legendum) Numeflier Varea Folenia • Nomeai Varia 1206 nomini pro praenomine praemittitur cognomen: Pola Abelese8 955 (Abelese dat.) Maio(s) Anicia C.f. 846 a Cesula Atilia 21 Polla Caecilia Spuri [f.] 159 Mino(s) Colionia Artoro Mai(orifl uxor) 852 [Plaulla Cornelia Cn.f. Hispalli (uxor) 317 TertiaCrumeUloniaTurstiaca 907 Tania Detrone Vel(- - -) f. 1268 Tertia Domatia S.f. 737 Tertia Dom[itia] 212 Maio(e) Fabricia 857 Mai(os) Fabricia 884 Fougonta Fugisonia P[r]igdina 909 Dercina Ivanalaria 885 Pola Livia 24 Mino(s) Matlia 862 Polla Minucia Q.f. 396 Maxima Nasia 49 Frema Rutllia P.f. Sociaca 908 Maxsuma Sadria S.f. 799 T(o)rtia Saufla 870 Posilla Senenia Quart(i) f. 971 Paul(la) Toutia M.f. 301 Graeca Vatronia 872 duo cognomina: nata 944

Lucilla Fortu-

cognomen a nomine mariti, ut videtur, sumptum (apud Venetos): TcrtiaCrume[l]oniaTurstiaca 907 Frema Rutilia P.f. Sociaca 908 nomen mariti praenomine designatum: Luflcia M. uxor 859 Samiaria M.f. minor Q. 869

500

INDICES

Poublllla Turpilia Cn. uxor 82 nomen mariii gentilicio designatum: Busia SabuU f. Dasimi 610 Corniflcia Q.f. Camori 439 Fannia L.f. Nasulei 58 Petronl Iunia 867 Lucia Manl(i) 887 Oroevia Numeri 101 (nisi Numeri est praenomen) Nomeei Varia - Numesier Varea Folenia 1206 nomen marUi 8oU> cognomine designatum: Anto(nia) Blaesi 839 [Corn]elia L.Scipion[is f.] Vatienl 384 [P]aulla Cornella Cn.f. Hispalli 317 Marcia C.f. Crispi 781 Soribonia Caesar(is) 411, 412 Sentia Lib[onis] 411 nomen mariti designatum gentilicio et praenomine gentiiicio anteposito: Publicia L.f. Cn. Corneli A.f. uxor 126; gentUicio et praenomine gentilicio postposito: Dindia Plauti C. ux. 855 namen mariti cognomine et agnomine designatum: Mino(s) Colionia Artoro Mai(oris) 852 nomen mariti praecedit: Petroni Iunia 867 Nomosi Varia 1206 uxor 8aepe omittitur mater omissum 336

e) Nomina

infantium

popo(s) Ceetios 909 Fourio(B)? 902 A.Iunius Faustus beimus 968 (an recentioris aetatis?) pupus ut libertorum et servorum patronus cfr. infra (f).

f)

Nomina

libertorum rumque

liberta-

praenomen liberti differt a praenomine patroni saepius quam coiwruit: 48, 90, 97, 98, 1 0 7 c , 141, 157 etc. nomen omissum: Eucharis Liciniae 1. 803 liberti libertaeque cognomine carent: 96, 154, 157, 170, 289, 714 etc.t sed in nullo titulo quem a. 71 recentiorem esse procerto cognoverimus (n. 722); cognomine praediti: passim (exempla antiquissima: 706 o. 112 vel 111, 711 et 713 drca a. 108-105, 714a a. 106, 712 o. 105) in eodem titulo iidem liberti Latine cognomine carent, Oraece praediti: 755, 962; contra libertus Latine praediius, Oraece carct: 759 liberfus cognomen retinet quod servus habuii ex praenomine domini derivatum: Marpor (Marcl puer) 913; Ollpor (Auli puer) 159. cognomen ante nomen ponitur: Cratea Caecili(us) M.l. 878 Cleslpus Geganius 696 Toeenianus L.l. Licin(ius) 103*dd Prima Pompeia 983 (si est liberta) Quarta Senenia C.l. 971 libertus libertave duobus cognominibus praediti: 760, 929 etc. nomina plurium libertorum: L., L. Alfleis L.l. Hilarus et Prothumus 940 L., L. Orbieis L.l. - AcOxto? "Op3ioc A*uxlou Atxtvo; xatl AeOxio<; Aeuxiou A(qpiXo<; 755 L.Novius L., L.L. Hberti Prepo, Dionysios 824 A.,Q.Paconi Arc(- - -), Heracleide{s] Antipatr[i f.], Heliodorus [- - -]tiu[- - -], Demetrius

501

XII. RATIO NOMIKUM ( — ] s u n [ — ] , Se(u)thes, Pragmaticus, Serapio Scrapionis f. 1150

g) Nomina

servorum

domi-

nomen gentUicium domini prisco more servo inditum: Prepon Alloius M. s. - Ilperrcov "AXXio<; Modpxou 194 [- - -]nus Cordius A.s. 107 Retus Gabinio(s) (Gabinius) 1214, 1215 Servio(8) Gabinios T. s. 1216 Apollonius Laelius Q.s. - 'ATTOXXuvioc AatXto^ Kolvrou 194 noutrix Paperia 81 [Alexa?]nder Plautius L. f M.s. 107 addDiodotus Seius C , Cn.s. - AtodoTO^ Eijwx; Talou xal I\alou 194 in aliis tiiulis incertum utrum nomen patroni in -i desinens accipiendum sit pro genUivo an pro nominativo -i(us) (cfr. infra de servis duorum pluriumve dominorum)

L.Aufldlus L., C.l. Dorot(eu8)

dominus desionatur nudo nmnine

minor - Aeuxio; Ao
gentUicio casu genitivo: 94, 103, 1000, 1004, 1005 etc; nomine gentUicio et praenomine post gentilicium posito: 104, 200, 225, 227, 739 etc; nomine gentUicio et praenomine ante gentUicium posUo: 103; cognomine: 94, 114, 964 etc; cognomine et praenomine post cognomen posito: 412, 766, 933, 1269 etc; praenomine, nomine, cognomine: 98, 397 domina nomine suo dcsignatur, numquam lUtcra C inversa: Philodamus Rubriae s. 990 Dio Peiranao s. 738, 740, 741. 743 etc dominus infans voce pu(pi) addUo nomine gentUicio: Antiocus Publ(lli) pupi s. 738 Stepanus Silei pu(pi) s. 745

patronu8 praenomine passim; cognomine familiis nobilium: 797, 915, 777 etc; et cognomine: [Cn. Cn.Magni [1. ] nomine, nomine, 397, 946 etc.

designatur: saepius in 365, 767, praenomine P]ompeius 427; praecognomine:

patrona plerumque littcra C inversa (Gaiae) designatur: 724, 725, 809, 822, 935 etc.: saepe nomine suo: 715, 803, 821 etc. patronue infans designatur voce pu(pi) 1. in multis titulis: Cn. Tonsili(ue) pu(pi) 1. 777, C.Maeci(ufl) T., pu(pi) 1.906 etc. liberti duorum pluriumve norum:

libertae maritus: Campia L.l. Caasandra Causlni (uxor) 767 l. vel lib. omisaum 465, 819 {carmen) cfr. 799 Xi3epTtvo<;

882

f(ilius) patris naturalis: 405?, 1150 antiquissima aetate s. pro 1.: K.Serponio(s) C.s. 1217, C. Sextio(s) V.s. 1244 Nota: Naevia L.l. Socunda seive ca alio nomine eet 1149 (tab. defix.); Truttcdla ... P.Truttedi Amphionis lib. nomine servilc Appla 916

servi duorum pluriumve norum: Afro Stati C., M.s. 730

domi-

502

INDICES

Antipcus Publ(iorum) M., L.8.740 Diodotua Seius C , Cn.8. 194 Pilemo Baloni, Balon(iae) s. 718 Philodamus Pontil(i), Epidl L., M.fl. 734 Teres Kppi P., Se[x.8.] 746 Timotheue Poplili L., M.s. 225 (in tiiulis ad ezemplwn supra proposUum Afro Stati C , M.s. dubiiare possisy utrum Stati pro nominativo vel genUivo sinffulari accipias an solvas, ut ipse malui, Stati(orum) nomen dominorum certe forma plurali: [HJermogen(es) Trebior(um) C , L.8. 733 cfr. 735 cognomen dominorum forma plurali:

Silucus Albinoru(m) 8. 107b servi publici duobus cognominibus praediti (alterum ex gentilicio pristini domini sumptum): Menopilus Al(flanus) ser. pub. 827 MenophiluB Lucretianus servos publicus 828 serva duobus cognominibus: lena Antistiana 925 servus saepius

He-

omittitur

coffnomen ut praenomen breviatum: Q(uinctio) 777 bis affnomen servi: T(h)rix 732

X I I I . GRAMMATIOA QUAEDAM 1. DK LTTTERJB

A. De

vocalibus

a) Vocales geminatae aa: aara 270, aaram 751, aastutieis 192, famaa 342, faanum 516, faano 517, faato 793, Baaso 651, Oalaasi(us) 231, Maanium 215, Maarcium (MouipxioM) 376 cfr. Mdcapxo;, Madpxou 194, Paacili 494, Paapia 227, paagorum 1271 c, Paapus 787, paastores 454, Vaalus (OoaXoO 942, Vaarus 394, 528 ee: ee 793, eeis 511, Feelic[i] 356, leegre 270, ree 793, seedes 528, 970 oo: vootum 238 uu: arbitratuu 517, cuuraverunt 771, fuueit 918, [F]uuli(us) 240, Iuulius 572, Luuceius 210, Luucius 778, luudos 708, Puupius 778, suuo 949, Temuudlnus 465, Uulius 748 etc. b) Vocales omissae ptr syncopen: a: sins 4 e: cedre 505, 506, Dcumius 108, dedro 24, dedron 123, dedrot 23, Lebro 26, [L]ibrt(ati) 29, debtur 957, Nrius 53, patr 865 etc.; e(n): Albsi 42, libs 283» lub[s] 132, 286 etc. 1: Appulleus 540, Carpnius 695, fect 1248, Fougno 115"111, merto 132, 150, Mamlius 1148, Plematio 1147, Prosopnai 1203, Supn(as) 286, Valetudne 266, 267, viglias 653, oinvorsei 511 etc.

XIII. GRAMMATICA QUAEDAM

503

i vel u: decmus 480» vicesma 51 etc. o: Aisclapi 40, consl 75, Hercle 129, Herclei 143, Herclo 147, Statnee(e8) 1119 eic. u: Asclanls 1093, piaclum 505-507, poplos, poplus 77, 174, 319, 514, 516, Ocriclo 1225, Sethem 1150 etc; post q: Esqellno 1217, obseqens 933 etc. per contractionem: derant 625, dorsum 517, cop(tatus) 533, cop(tati) 534 etc. c) Vocales

insertae

infera 528, ma[g]isteratus 504, omenels 517, abiegineus 518, fulguriator 791, opituma 805 a, Lumphiois 208, Populicio(s) 35, supera 793, vieam 492 etc. d) De singulis

vocalibus et

dipthongis

A a pro ai (vel ae) in terminationibus decl. primae: passim. a pro u: harasp(ez) 582 ae: antiquissima exempla: aetatem 192 (paulo posta. 238), Aemlliu(s) 450 (a. 187), aedem 511 (a. 186); cfr. gen. decl. primae. ae pro a: Saeturni 255 aei pro ai (vel ae): Caeicius 777, Caeidia 65, oonquaeisivei 454, [benovolentjiaei 175 ai pro ac in terminationibus et alibi: passim; pro aici: Ab[b]aitae (A33aieiT«i) 372 au pro o: austia 244 E pro a: Alixontros 1202, HUerla 1148, Vinelesca cfr. Vinelaeca 517 pro ae: cedre 505, 506, Cesula 21, pretod 238 etc.; cfr. dat. decl. primae pro ei: Scarpea 321 a pro i: Antestius 134, Apolenei 13, Apolene 48, Arimenesi 76, 77, conpromesise 511, Falesoe 192, Feronea 92, 93 b, Lebro 26, Lubentina 794, Menerva 54, 234, 235, 237-239, 242, 243. mereto81, 136, 157, 190, 204, 232, 286, 310, 528 (meretod 247), optenul 316, Paperius 473, precaream 492, semol 136, se quis 506, soledas 528, Temavo 261, 262, vecus 267, vecos 286, veci 303, veqo Esqelino 127 etc. pro o: quoque versus 518 ei pro ai vel ae: quelstores 286 ei pro e: inpoirator 514, leigibus 132, plelb(ei) 449 ei pro i: passim in terminationibus et alibi ei pro o: Seispitei 170 eo pro u ? : pleores 4 eu pro o: Neuna 11, 12 eu pro eo: Theupilus, Theudorus, Theumnestus etc.

504

INDICES I

pro e: aciptum 192, aenia 1122, Alixcntrom 1202, Mircurio 53, 232, 233, Mirqurio 749, Hinnad 295, ni quia 517, nive 517, 518, nominl 1149, sicare, sicet 517, Simunes 4, sinatus 1069, stircus 504, vinias, vinieis 487 etc pro u: harispex 790, manibieis 429, 431, 508, trebibos 302 pro y: Ciamus 633, Dlonlsius 137, 814, Stigrlo 232 etc O pro an: Olus808, Pola24, plostrum 489, Clodius, Plotius etc.v.Nomina pro e: Menolavus 784, Pilotaerus, Philotaerus 726, 1272 etc. pro i: Apolone 46, Apolones 51, Apolo
XIII. GRAMMATICA QUAEDAM B. De

505

consonantibus

a) Consonantes simplices pro oeminatis: passim in titulis antiquissimis et minus accuratis. Exempla antiquissirna consonantium aeminatarum: Cottas 1277 (a. 2521 vel 2481), Appios 1274 (a. 2121), Hinnad 295 (a. 211), caussa 320 (a. 193), tarri, essent, oppldum, possidere, vellet (sed posedisent, lousit) 514 (a. 189), Flaocus 332 (a. 135), Popillius 453 (a. 132), Aquillius 455 (a. 129) b) Consonantes geminatae pro simplicibus: Appulleius 436, Appulleus (!) 540, arrespex 789, bassim 765, cauasa 513, 515, 645, Painsscos 1201, relliquiae 918 etc. c) Consonantes assimUatae: passim; littera extrema ad assimiiata?: pretod 238, opeinod 1205

insequentem

d) Consonantes non assimilatae: conlegium 104a add - 106, 106o, 106d, 107b, 107c etc., conlata 350, 395, conlocat(us) 494, conl(egarum) 465 a, inmittere 517, perlege 803, perlitfe] 971, subfragia 1266 eic.; vide m pro n et n pro m e)

Aspiratio

neglecta: aec 1147, arcitectus 559, arrespex 789, Bacas, Bacanalibua 511, umata 914, IeCrapolitanus?] 178, ostiam 1145, paler(is) 497, palereis 515, triumpo 4 etc; pas&im in vocabulis Oraecis: Aprodisiu 289, Antipo 107 b, Corinto 122, Metradati 180, Pampilus 240, tesaurus 1273, Tiasus 200, etc. transposUa: Phutio 52, Trhaso 575, 765, Mitrhida(tis] 372 perperam addita: Achi(lio) 1156, Hethaera 821, Heruc(ina) 275, Tarrichinensls 912, Volchano 982 f) De singulis

consonantibus C

suppressa: quiquam 511, tun 1086 etc. pro g more prisco: eco 982, 1243, Canumede(s) 1228, Cartadniensis 319, Cerillano(s) 1150, cratia 101, exfooiont 319, leciones 319, macistratos, macistratud, pucn[ad], [p]ucnandod 319, Macolnia 1197, recei 3, virco 2, etc. pro q: ouando 238 pro qu: coi 780, como(do) 1147 D addita in terminationibus abl. sing. declinationum et in adverbiis: passim pro t: passim in terminationibus tertiae pera. praes. et perf. pro r Etruscol: opcinod 1205, pretod 238 du pro b: Duelonai 511, duonoro 310

506

INDICES F

pro b: af passim pro ph?: Orfeus? 200 G pro c: Fousno 115* dd , Volgrani, sronlegrium, grondecorant 192, Margrei 805 etc. pro gru: ungentarlus 825, 826 gm pro n: gnatus 312-314, pro^natus 309, grnoscier 511 etc. H inserta inier vocales: Cahiua 730, Cahia 737 (Majhea Mahei f. 180, Panhormi 387, Sehius 748, Stahius 728, 742, 744, 745, sunhodus 771; cfr. A8piratio K pro c: k(ardo) 467, 469-471, Kapuae 561, Kastorus 512, Keri 68, k(itra) 467, iudik(andis) 316, pakarl 2, sakros 3, Volkan(o) 287 L pro n: Belolai 55, Lumphieis 208 pro r: quolundam 192 M omisaa: in terminationitms acctts. sing. et gen. pl. declinationum: passim: Barcha 1140, capllu 1147, cerebra 1147, dono, odiu 1147, Hermiona 1144, lue 4, nave 1124 a, Quintio 1137, pequarioru 106, rue 4 etc; adde: Deoebris 889, ede 132«dd-l indido 1121, arvorsu 514, multa 934 a, quiqua 1147 etc; nota in n. 309 Taurasia, Cisauna, omne Loucanam, in n. 509 aede, aedem, in n. 509 Cerere, Vespernam. pro n: comvivia 192, comfluont 517, comvalem 517, comvovise 511 X pro m: em 1099: ante p: [ijnperatoribus 192, inperator 323, inpeirator 514, inperio 516, inponlto 518, inprobarint 518, inprobum 518, quonque 512, 518, conpromesise 511 etc. omissa antc s passim: Albsi 42, Arimenesi 77, cesor 310, cosol 77, 120, 310, cosentiont 310, cosolerctur 511, libes 93 a, lubs 132, 286, Narbones(is) 498, Pasa 421, scies 505, 506 etc.; ante d: aged[ai] 192, faciedo 695; ante v: coventionid 511; ante x: fixi 1253 inserta ante s: vicensumam 517; antc t: Lubent(ina) 794 P pro b: Opsequenti 111, 272, obsequentes 365, opsides 309, optenui 316, optinent 513, opstruito 518, poplicae 512, poplici 517, poplicod 511, poplicum 517, Poplilios 583 etc.

XIII. GRAMMATICA QUAEDAM

507

Q pro c: qum 523, 565, quius 918, qur 1087 a, qurois 1271 a, Aqutium 1128, pequnia 60, 350, 395, 769, 771, Mirqurio 749, Merqurio 229, pequarioru(m), 106, voqo 1217 etc. pro qu: Esqelino 1217, obseqcns 933; qu pro c: [ojquoltod 511, hiusqe 508; pro g: seiq(nom) 286 cfr. seino 303; pro co: ququei 192 R pro d: apur 7, arf(uerunt) t arfuise, arvorsum 511, arvorsu(m) 504 omissa ante s: controvoslas 517, Dosuo 868a, susum 517; in fine vocabuli: Marma 4 etc. adsimUata ad insequentem 1: pellcge 973 S inter vocales pro r: Lascs 4 omissa in terminationibus passim: ula(s) res 1147, sati(s) 692a etc. sl pro 1: sl(itibus) 316, sl(ocum) 649 T omi&sa; poequam 1125, tabiflcanque 1125, sicu 1146 etc.; passim in terminationibus coniugationis: da 21, dede 25, 1229, dedron 123, fece 1217, kapia 3 etc. pro c(h): artetecta 780 pro d: aput 1144, quot 967 etc. ta pro tl: Martses 7 V inter vocales retenta: bova(rius) 802, Gnaivod 309, conflovont 517, Menolavi 784, Nicolavoa 720, 1175, sovom 176, sovo 973, sovels 950 etc. inter vocales omissa: fluio 465, floio 517, Ive 29, iuenta 984, Lanuio 171, noicia 1145 etc. X servata in compositis: exdeicatis, exdeicendum 511, exfociont 319, exvehito, exferto 505 etc. xs pro x: exs 575, exsedra 680, haruspexs 128, indelxsit 340, Maxsimufl 159, 299, Maxsumus 392, veixsit 805 a, vixBlt 672, uxBor 365, 564 etc. Z pro s: zenatuo 238 in titulo Oraeco scribitur £: Ecu£i£ 962

508

INDICES 2.

D E FLEXIONE

A.

Declinatio

a) Declinaiio

prima

sing. nom. in -a semper, vocabulis Oraecis exceptis; more Oraecorum Cottas 1277, Scovasl 1237 gen. in -ai passim in tUulis antiquioribus; in -ae passim in tUulis recentioribus (exemplum antiquissimum: 324 paulo post a. 181); [benlvolent]iaei 175; nota Seounda 1149 gen. Or.: Monlmee 307 dat. in. -al passim in tiiulis antiquioribus; in -ae passim in recentioribus (exempla aniiquissima: 512 circa a. 159, 707 a. 107); in -a passim in antiquioribus; in -c: Angitie 4 4 ^ - , Diane 21, Ve[s]une Erinio 283, Fortune 100, Remureine 252, Supunne 260, Victorie 27. 286 etc. acc. in -a(m): in carminibus Taurasia 309, Cisauna 309, Corsioa 310, Aleriaque 310, magna sapientia 312; Barcha 1140, vicesma 51, angolarla 518 etc.; nota vieam 492; heteroclita: facia 1147 abl. in -ad: Hinnad 295, praldad 100, 221, praedad 319, sententiad 238, 511, sovad 294 etc.; in -a passim in tUulis recentioribus; in -aa: famaa 342 (carmen) plur. nom. in -ai: passim; in -e: muste 210; in -as: hasc(e) mag(iBtras) 737 dat. in -as: Anabestas 43, devas Corniscas 69; dat., abl. in -eis vel -is: passim; nota Esquiieia 365; in -es: Martses 7, manubies 332; in -ieis: Lumphieis 208 b) Declinatio

secunda

sing. nom. in -os: Placentios 222, praifectos 302, trlbunos 221 etc., passim post v; in -o(s): Aidicio 130, Anafedio, Freganlo, Munatio, Nonio, Suessanio, Vaterrio 554, Aprufenlo 593, Avilio 578, Oerillano 1150, Cervio 553, Mallo 691, Munatio 593, Pomplio 123, Terentio 593, Tolonlo 64, Turpiiio 593 etc.; in -es: Harines 1146, Plenes 582, Sortes 814; in -e(s): Hatile 832, Pabate 835; in -us in litulis recerUioribvs (exempla antiquissima: 309 aUerius partis, ut videtur, saec. III, 514 a. 189, 124 a. 1871, 450 a. 187); in -is: alis 508, Mercuris 1198, Salvis 128 etc.; cfr. ad 873-894 nom., acc. nevtr. in -om: passim; in -o(m) 6, 10, 11, 72, 113, 277, 282 etc; in -u(m): gremiu 311, odiu 1147; in -um in tUulis recemtioribus gen. in -ei: passim in tUulis antiquioribus; in -i: passim in tUulis recentioribus (exemplum antiquissimum 310 aUerius partis, ut ridetur, saec. III) (in eodem monumento 805 Marci, Marcei, Margei); in -ei pro -ii: Aegei 370, Cornelei 502, Fercntel 588

XIII. GRAMMATICA QUAEDAM

509

Qtn. Qr.: Apoloniu 178a, Aprodisiu 289; Umbr.: Numealer 1206 dat. in -oi: Numasiol 1; nota Trarptbvrii pro patrono 341 acc. masc. in -om: passim; in -o(m): olno, optumo, vlro 310, Antloco 313, Qulnctlo 1137 etc; in -u(m): muni 332, atultu 1073, cuniun 713 etc; acc. Qr.: pronaon 680 voc in -el: Leivei 962, Lucretei 1247, Taracoi 984 abl. in -od: altod 319, Gnalvod 309, meretod 86, 163, 247, merltod 248, moltaticod 45, 593. flliod 82, [p]ucnandod 319, ioudicatod 504, [ojquoltod 511, poplicod 511, preivatod 511 etc; in eodem titulo n. 511 a. 186 popllcod, prelvatod etc. et ln agrro Tourano; in -o: in titulis recentioribus passim; in titulis antiquissimis: Samnio? 309 aUerius, ut videtur, partis saec III, Publio 311 prioris partis saec II, in agro Teurano 511 a. 186, merito 512 circa a. 159 plur. nom. masc. in -ei: passim in titulis antUiuioribr*s: alei 986, feilei 923, socei 768 etc; in -i passim in titulis recentioribus (iri eodem titulo n. 719 magistrei et magistrl); in -eis: 705, 709, 714, 723, 749, 947 etc; in -is: magistria 777, ministris 718, Veituris 517 (in eodem tituto Viturles); in -es: Cavaturines 517 (in eodem titulo Cavaturineis), duomvlres 300, macls[t]res 694, magistres 748 etc;
tertia

sing. nom. in -ol: consol 169, 218, 295, 309, 310, 319, 325, 1274, 1277, coeol 77, 120, 310, 553; in -e(s): aidile 449, Hercle 1198, militare 100, 221, plebe 129; in -is: Philocratis 884, Verris 60; in -ei(s): suavei 804; in -os: opos 1249, Venos 1203 gen. in -ee: Apolones 5 1 , [Clereres 67, Iunonejnejs 173, Salutes 254, Veneree 274 etc; in -o(s): Artoro 852, Diovos 163; in -us: Caesarus 1111, Cererus 714. 716, Honorus 518, Kastorus 512, nomlnus 511, Patms 206, regus 180, Salutus 132, Venerus 63, 271 etc; in -u(s): nationu 101; in -I: Apollini 759, Serapi 518, Spinteri 502 etc; in -is in titulis recentioribus (exempla antufiiissima: [fljaminis 311, honoris 320 prioris partis saec II) hetcroclita: Mahei 180 dat. in -e: passim in titulis antiquioritjus: Apoline 27, Apolline 49, 50, 53, Laro 1271, Patre 42, 283 etc; in -ei passim in titulis anti* quioribus: Apolllnei 52, Martei 224, Venerei 276 etc; in -I passim in titulis recentioribu8 heteroclita: Herclo 147

510

INDICES

acc. in -e(m): aide 310, apice 311, Corere 509, paricte 518, insigne 311, omne 309, Scipione 310, urbe 310 etc; in -i(m): parti 51 voc.: Dite Pater 1114 abl. in -ed: [c]osoled 318, dietatored, navaled, [opsidione]d, praesented 319 etc; in -e: in titulis recentioribus; in -id: bovid 505, 506, coventlonid 511, loucarid 504, marid 319, opid 192; in -e pro -i: communo 771, Flusare 508, servile 946, Viminale 793 etc.; in -i pro -e: lucl 319, nomini 1119, sllici 581 etc.; in -ei pro -e: fontei 517, virtutei 312 heteroclita: Eruco 446, Ede 517, Leucado 321 plur. nom. in -is: Beprarensls 515, Beffensis 515, flnis 517, pleoris, Semunis, Simunis 4 etc; in -eis: flneis 517, pelleis 508 etc; in -e(s): aidile 130a, Pisaurese 23; in -es: passim in titulis recentioribus (sed iam 511 a. 186) gen. in -om: Cartaclniensiom 319; in -um in tituiis recentioribus: passim dat., abl. in -ebus (ebos): navebos 319, Tempestatebus 310, deiv(eis) no{v)esedc(bus) 20* w -, Dectuminebus 517; mulierebus 713, Calebus 1214, 1217, 1218; in -ibus: passim in titulis recentioribus acc. in -is: aedisque 454, atriensis 104, Cartacinicnsis 319, flnis 477, omnis 528, optantis 192, pleoris 4, Sextilis 517, turris 602, 675 etc; in -els: baseis 665, claseis 319, fltiels 517, Genuateis 517, ponteis omneis 454, omnels 584, omeneis 517, Octobreis 1123, turreifl 523, 603, 623 etc; in -es in titulis recentioribus (iam 309 aUerius

partis saec. III) nom.t acc. neutr.: lcmena 695, termina 517, ossiva 892, ossua 983 heteroclita: triremosque, [quinqueresmjosque 319 d) Declinatio

quarta

sing. nom. in -os: macistratos 319; in -u(s): flatu 1146 gen. in -u(s): portu 478, senatu 528; in -uos: senatuos 487 a, 511; in -uo(s): zenatuo 238; in -i: laci 352, senati 95, 291, 476, 477, 517 dat. in -uei: senatuei 512 acc. in -u(m): senatu 691 abl. in -ud: castud 161, 163, magistratud 511; in -uu: arbitratuu 517 plur. acc: posteicuus 394; heteroclita: grados 437 abl.: trebibos 302 f) Declinatio

quinta

sing. nom.: plebe(s) 129 dat.: Fide 14 abl.: died 506 (sed die in eodem titulo)t ree 793 g) Oeneris

permutatio

hix saxolus 821, locum hoc 982, Corinto deleto 122 (capta 3 3 1 ^ ) , castellum qui est 487, castelum quei vocitatust Alianus 5 1 7 , agrl poplici quod posident 517 etc Cfr. infra 6a

XIII. GRAMMATICA QUAEDAM h)

511

Pronomina

eco 982, 1243; mihei 805 a, 939, 986, tihei 149, 1149 etc, tibe 311, 1099, sibei 177. 316, 511, 662 etc; med 1, 2, 80, 1197, 1229, ted 2, 1205, acd 132, 204, 511, sesed 192; v[o]beis 1140 hic 310, hec 310 (nom. masc); hoce 82, 486, 511, 584, huc 192, 508 (nom.f acc. neutr.); hoiusque 508 (gen.); honc 310, honce 505, 506 (acc. masc), hanoe 340, 516 (acc. fem.); hoce 486, 504 (abl. masc); hois 798, heisce 708, 764, 777, 1271c, hisce 517, 947 (nom. plur. masc), hasc(e) 737 (nom. pl. fem.); haec 528, haice 511, 685, h[e]ice 695, hac 504 (nom., acc. neuir.); hasce 528 (acc. pl. fem.) llic, ilaec, ilaec 1147 (nom.); ilai 1147, illae 946 (dat.); ila(n)c 1147 (acc. fem.); olorum 319, olu, olusolu (illorum?) (gen. pl.) 1145; olleis 568 (abl. pl.) istoc (abl.) 1076 eios (gen.) 119; eod, ead (abl.) 505, 506, 511; ei 513, e[i]e 717, ieis 518, 691, eeis 511 (nom. plur.); oidem 518, eidemque 160, 368, 377, 379, 538 etc, eid(em)q(uo) 609, eisdemque 338, isdim 75 etc (nom. sing.; idem et eldem in eodem titulo 801); eidemque 539, 546, 559, 562, 584, 585, 586, 601, 619, 642, 646, 658 etc, eid(cm)quo 602, eid(em)q(ue) 519, eid(emque) 598, eisdemque 300, 595, 596, 655, cisdem 751, esdem 45, eisde(m) 579 etc, iidemque 723 (nom. pl.); ede(m) 132 add - (abl. plur.) ipseive 513 quel 158, 177, 192, 309, 311, 312, 343, 370, 369, 376, 511, 662, 674, 771, 1144 etc (nom. sing. et pl.), que 804 (nom. sino. masc); quoius 309, 692a etc, quius 918 (gen.); quoi 3, 517, coi 780, quoiei 312 etc (dat.); quot (nom., acc neutr.) 9, 67 seiques 511, sei qui alius 1150, si qui recusat 1137 nemine (dat.) 982

B. a)

Coniugatio Activum

praes. ind.: covenumis 1068, cosentiont 310, danunt 136, exfociont 319, praetereis 976, sont 528; coniunct.: adsient 518, ceduas 1070, esed 3, odiat 1147, potisit 511 cfr. 692a, seis 981, seit 508, slet 505, 506, 517, sient 511 imperf.: scihamus 512 fut.: advocapit? 4, cedues 1070 perf. ind.: conquaoisivei 454, fecei 454, petioi 316, poseivei 454, redidei 454, veixei 315; dixti 1083; gcsistei 311, interieisti 984, nostei 1125; cepet 319, 323, dedet 70, 93a, 221, 277 etc; dodi 101, dede 1229, didet 147, didit 75, exemet 319, fecet 2, fuet 310, fuueit 918, iousit 528, 1239, iousi(t) 129, ablt 1084, obit 883, ornavet 319, pereit 1122, porit 1070, flxit pro flnxit 1253, pinxset

512

INDICES

1124, probabelt 379, posedet, po9edeit 517, reposit 627, fhefhaked 1, feded 1251, fect 1248, deducxstis 1125; censuere 691, conauluere691, coiravere 550, 628, coeravere 585, 619, 762, curavere 240, dedere 776, dederl 51, fuere 343, locavere 539, probavere 584, 585, 586, 619, terminavere 481, coeraverunt 551, compoeeiverunt 517, [d]ederon[t] 294, probaveront 167, qolraveront 192, probave[r]o(nt) 449, coerarunt 675, coira[r]unt 777, curarunt 57, curarun(t) 231, dedicarunt 508, 562a, deposierunt 803, locarunt 513, 648, probarunt 57, 546, 603, 635, 670, atolero 7, dedero 129, 131, dedoront 593, dodro 24, dedron 123, dedrot 23, fecront 303 etc. perf. coniunct.: ambulareis 976, faxseis 149, faxit 504, faxsit 516, lmprobarlnt 518, vlolasit 505, 506 plusquamperf. coniunct.: adieset, adiesent 511 imperat.: abei 973, fu 4, calditod 506, datod 505, estod 504, 505, facitud 161, fundatid 504, licetod 504, 505, opetruito 518, parentatid 504, potesto 508, proiecitad 504, suntod 505 part. praes.: libes 93a, llb{8] 283, lubes 150, lubs 132, 286, scies 505, 506 inf. praes.: eire 342, ese 528, 691 inf. perf.: oonpromeelsse 511, adiese 511, fuise 310 b) Passirum

et deponens

praes. ind.: opeinod 1205, spatlarus 985, eitur 528, 599, debtur 957 perf. ind.: traductast 342, situst 804, sltast 981, vocitatust 517, vocitatast 981 imper.: fruimino 517 inf.: adflcier 1071, flerei 513, flffler 511, ffnoscier 511, mittei 517, ornarieir] 971, oeU 508. utier 311 aerund. in -und in titulis antiq\tioribus passim; vide antem faciendum 511 a. 186; strutuendo 508 3. ADVERBIA

qur 1087 a, suprad 511, facilumed 511, dorsum 517, heic 136, 427, 454 etc.t heicei 804, hince 454, hoc 476, ibei 511, 513, 517. merite 93 b, rected 238, quoque versua 518, seic 1144, semol (simul) 136, susum, 8USO voraum, suraovorsum 517, tun 1086 4. PRAEPCWITIONES

af 83, 177, 454, 487 etc. aput 1144 etc.t apur 7 arvorsum 504, 511, endo 2 , enque 319, en 511 ee 793, exs 575, 958

XIII. GRAMMATICA QUAEDAM

613

extrad 511 qum 523, 565, quom 312, 599 etc. vorsus 465 5. CONIUNCTIONES

cxtrad quam 511 nei 2, 511, 517 etc, ni 489, 517, 1070 etc. nesei 505, 506, nisei 511, nive 517, 518, neive 485, 517 etc. quom 511, 518, quonque 512 pus (ut?) 1146 se 1070, sequis 506, aei 291, 292, 293 etc; soive 504, 513, 1149 sicu(t) 1146 ubei 493 utei 192, 1125 etc. et aoundat 785, 819, 944 6. D E 8TNTAXI

a) De

conaruentia

maffister neque vir neque mulier quisquam eset 511 parietes marginesque quae lita non orunt . . . dealbata facito 518 caatellum qui est 487 ter. Cfr. supra, 2 A g. ox ea pequnia quod 648 reliquiae quod superant 805a fundamenta murosque . . . faciunda 584; fundamonta, fornioee faciunda 585; murum, portam, turris faciunda 602; porticus et palae€tr(am) reflciunda 648; pondoraet pavimentum faciendum 718, substructionem et tabularium faciuudum 367; murum, turres, postoicuus fossam faciuudum 394; portas, turreis moiros turroisque aequas qum moiro faciundum 523 b) De numero isque de seuatuos sententiad iousisent 511 senatuos Bententiam . . . eorum sententia ita fuit 511 quei posedet . . . , quei eorum posedeit, eos ita poeidere 517 quod deicunt, non sunt ita 1073 sei quoi . . . vidobitur, . . . adeant 517 veicus Furf(ensis) mai(or) pars Fifeltares sei . . . volent 508 homines plous V oinvorsei . . . no quLsquam . . . velet 511 vecus . . . dant 267 c) De casibus nom. absol: Vituriea . . ♦ , oos omneis solvei 517 pariefl qui est propter viam, in eo pariete 518 gen. qual.: a(sflefl) COC moltai suntod 505 cfr. 506 multatio . . . quanti volet 508 33. Inscriptiones

latinae,

II.

514

INDICES

dat. pro gen.: amantissuma siilfl 931 acc. pro dat.: eos parentarot 955 acc. pro abl.: honores omneis functus 589 slne tributa 513 (an fabrUis error?) in diebus indicandis: 877, 888 acc. cum elocutione periphrastica: manum iniect{i]o estod 504 ea aniirmm advortit 512 sententiam utei scientes esetis 511 acc. cum verbis iudicialibus: quei controvorsias Genuensium ob iniourias iudicati aut damnati sunt 517 id . . . sei absolvere volent sive condemnare, lloeto 508 abl. pro acc.: in foro eitu(r) 599 casuum confusio: de maiore parto . . . sententia 517 mitti . . . Genuenses (pro a Genuensibus) 517 turmam donavit . . . palereis et fnimen[t]um duplcx 515 quam nei esset . . . inveidit dous 971 in montem Lemurino infumo 517 in montem Berigiemam infumo 517 de maiore parte Langenslum Veituriorum sententia 517 haec nav(em) pinxot 1124 nom. pro acc.: 1150 d) De verbis

inf* pro imp.: ne fore atultu(m) 1073 tempora: haice utei . . . exdeicatis . . . utei scientes esetis . . . atque utei . . . inceidcretis, ita . . . censnit uteique . . . ioubeatis 511 part. in elocutione periphrastica: sententiam utei scientes esetis 511, fui parens domineis 977 verbum subauditum: aram (dedlt) 74, Cererc(m) aliquoquibus, Vespernam poro (piate) 509, promovere, referre (liceat) fasque eeto; statuta (statua) 355, 583, 958; statutnm (signum) 409; statuendos locaverunt (termlnos) 483; restituendum coiraverunt (signum?) 1271 c; de pecunia quam conlegia conlatam (dederunt) 350; signa sarsit et reposit et basis quae derant de suo (addidit) 625; Claudio (sum posita) 1189; Mircurios Alixentrom 1202, Venos Diovem (adloquitur) 1203; eco C.Antonlos (feci) 1243; gratia(m) nemo (habet) 1085. Cfr. 588, 948, 1128, 1130, 1135, 1136, 1139, 1132

X I V . ANALECTA VARIA abdicavcrunt 8 aere Martio 573, airo moltaticod 593, aere multatico 683; v. molta, multatio, moltatico ager compascuos 517 [aqu]ae cae[lestes] 546, aqua[m]

indeixit apu[t]... pr(aotorem) urb(anum) 340 assidat ad aslnum 1137 [Al]liens(is) die(s) 18.Quinct. 9 ln ameicorum formulam re[fo]rundos 513

XIV. ANALECTA VARIA ancilla no(v)icia 1145 ad arduom 528 aastutieis 192 au[ct]oratei 662 auliquoquibus 509 berber 4 bonus multu(m) 692 a (carmen) brat. datas 143, brat. data 147 calecare 528 Caprina Galla 772 Casontonia 7 caatud 161, 163, ca[stu] 67 cedues, ceduas 1070 ceip(os?) 7 coaequare 698 comvivia 192 comvovise 511 corpus Volchano dedidi 982 coventionid 511 cuando datu rected cuncaptum 238 dealbare 723a decoraat stola 977 decuma facta 134, 142?, 155 [de]cuma facta poloucta 136 de decuma . . . donum 149 deda (nutrix) 24 res deina 505, 506, ree deivina 508, 513 delicia eius 815 dies operis 518 dies pequn(iae) 518 supremus ... dles 977 (carmen) sumo (I) supremo die 588 vive in dies et horas 983 diflcdosa (defixal) 1147 dolo malo 505*506 de doneis 306 domum servavit, lanam fecit 973 ei vixit (conclamatum est) 588 expolire 126 extra maceria(m) ln agr[u]m precario 619 teatrum(!) terra exaggerandum 708 Fal(ernum) Lucr(etianum) (vlnum) 1185; Fal(ernum) Mas(sicum?) 1181; F(alernum) O(pimianum) 1179, 1180 fainisicei 517

515

familiam suam manumisit 825 fancua (fauces?) 1146 flfeltares 508 Flusaris (Floralis) mensis 508 fugiteivei Italicorum 454 fur 1122 Graeca in scaena prima populo apparui 803 hospitalis tessera 1069 hospitcs 617 inasserare 518 indide(m) 1121 in ignem inlatus 786a iovxmenta 3 itus actusque 486 iuprendere? 507 iurati 518 ius fetiale 447 iussu Imp. Caesaris 482 lapides profaneis 510 quei sibi [la]queo manu(m) attulissent 662 largiflcatis 1125a lectu(s) I 955 leiberteinei 353; leiber coeravit 225 leibravit [et expo]livit 950 l(ibertus) et socius 938 liberta concublna 795 leusiarum? 927 locus in teatro 719 lues 4 loc(us) patet agrei sexcunciam quadratus 954 menste Xosfer, l]una III 589 lustrom 8 magistratus (sociorum) 511 mancups 465 manum iniect[i]o 504 matri meae impiae sceleratae 968 menurbid 7 moltai 505, moltare 504, multatio 508, moltatico 130 a, moltaticod 45 idem monumentwn uxori ct concubinae 795 mulsum et crustum 667 munusque eis ex formula locum lautiaque q(uaestorom) urb(anum) eis locare 513

516

INDICES

raunus gladiatorium 667 necesus 511 noli me tanger(e) 1191, noli me tollere 1231, noloi violare 937 nomen delatum 1149 nominitata 793 operum lex 518 opiparum 192 OBsiva 892, ossua 983 p. h. n. t. 422 parentatid 504 eoa parentaret 955 partee viriles 1111 767 pater patriae 407 pecunia Iovis 189 peq(unla) sac(ra) 60 picare 518 piaclum 505, 506, 507, 508 poro 509 de praidad 221 praee, praedia 518 precarlo 489, 491, 619; v. viea precarea pretium viarum muniendarum

465, 466, reficiendarum 464 proscriptio

Pompeiana

pus (ut?) 1146 quei quaestum spurcum profcssi essent 662 f- -Jrcatio 487 Roma cond(ita) 21.Apr. 9 ruo 4 semol (simul) 136 servos vovit, liber solvit 140 ls]ort(es) H(erculis) 128 qui ad subfrajria descendunt 1266 de stipe Aesculapi 39, de stipe Dlanai 717, 721, Fortunai stipe 114, Diovis stipe 191, de stipe Iovi Iurario 186 stlpendiarei pagorum 388 tabiilcan(t)que 1125 tributa 513 pagi veheia 578 verna serv(us) 1218 vioa precarea 492 vectigal 517 vlcesma parti (acc.) 51 vic(toriati) 517

ultuma Buorum 918

1121

TT
purgatum (de aquaeductu)

1267

Alia vide in aliis indicibus, sertim X.

prae

XV. CARMINA versus Soturnii: 192b, 310, 311, 312, 335, 805, 805 a, 970 carmina dactylica: 232 (hemistichium Verffilianum), 316, 342, 692 a, 793, 979, 980, 981, 984, 985, 1071-1087a

senarii iambici: 797, 803, 804, 808, 819, 821, 964, 966, 967, 971, 972, 974-978, 981, 982, 983, 986 iambi trochaeive: 365

X V I . QUAEDAM DE SCRIPTURAE RATIONE scriptura bustrophedica: 3, 5, 7 scriptura a deatra ad sinistram derecta: 1, 238, 1091 lUterae in latus porrectae: 3, 16, 17, 19, 20, 31, 38, 133, 188, 262, 318, 335, 505, 695, 727, 742, 777, 891, 895, 947

versus vel verba postea addita: 24, 107 a, 143, 270, 311, 421, 452, 501, 511, 513, 515, 537, 611, 742, 745, 809, 816?, 821, 891, 895, 945, 953, 1144, 1145 etc. lUterae incusae in asse: 114, 191

XV-XVI. CARMINA. SCRIPTURAE RATIO litterae prominentes (tUulos vasis inscriptosomisi): 1070, 1272 litterae punctim inscriptae: 114, 162, 236, 578,1067,1206,1255 Utterae correctae: 454, 515, 634 a, 794, 917 etc. litterae Faliscae: 238 apices: 365, 372, 518, 563, 577, 579, 591, 602, 667, 716, 726, 767, 778, 790, 797, 798, 801, 803, 819, 823, 927, 927a, 931, 934, 947, 948, 966, 968, 973, 974, 977, 978, 979. 980, 983, 985, 1068, 1083, 1125, 1229, 1266, 1275 (i longum inter apices posui; i longi exemplum antiquissimum est n. 716 a. 104) apex pro sicilico: 1229 tituli picti (tUulos vasis inscriptos omisi): 8, 9, 253, 582, 672, 763, 1121, 1122, 1127-1143, 1267 tituli graphio scripti (tUulos vasis inscriptos omisi): 53, 143**1*1, 346, 347, 348, 911, 1123-1126 tituli rupi incisi: 400, 955, 1263, 1269, 1275a vocabula Latina Oraecis litteris scripta: 882; Graeca Latinis: epoeee 1125

517

tituli ad finem non perducti: 948?, 1123, 1125 tituli rescripti: 192, 222, 303, 952 nomina abrasa: 342 (Antoni Marci procos.), 107c, 741 (servorum); praenomen abrasum: 729; verbum abrasum: 126, 639 menda notabUiora: Favon (pro Fauno) 9, Iunoncnes 173, Minervia 28, pagefei 719, pagriei 719, pococolom 40, selsei 71, amantissiumae 920; complura menda sunt in titulis aere incisis 511, 515, 517 tUuli bUingues: Oraecus et Latinus: 86, 174, 177-180, 194. 208, 211, 212, 214, 233, 245, 246, 333, 337, 341, 343, 358, 360, 363, 369, 372, 376, 399, 403, 455, 456, 747-751, 754757, 759, 760, 942, 961, 962,

1270; Latinus d Etruscus: 791, 904, 905; Latinus et P»*nicus: 158; Latinus et Umbricus: 1206; Latinus, Qraecus, Punicus: 41; Latinus et CeUicus vel Umbricus: 687

X V I I . LOCA U B I TITULI P R O D I E R U N T Abella (Avclla) 519, 520 Abellinum (AveUino) 230 v. Prata di Principato Aceruntia (Acerenza) 521 Adria v. Atria 453 Aecae (Troia) 591 Aeclanum (Eclano) 522, 523 Aeflrhim 370 Aegae? 404 Aenaria insula (Ischia)l 208 Aequiculi (Borgocollefegato) 148, 524, 525 Aesernia (Iscrnia) 410, 527 AcsinuB a#er 1252 Airola v. Caudium

Alba Fucens (Massa d'Albe, Avezzano) 42, 88, 146, 227, 228, 287, 355, 958 Alatri v. Aletrium Albanus lacus (ad) 129 Albanus mons 188 Alcala de los Oazules 514 Aletrium (Alatri) 189, 528, 529 v. Poienga Alicante v. Lucentum Alsium (Palo) 441 Ameria (Amelia) 183 Amlternum (S. VUtorino, L'A quila, Barete, CavaUari, Preturo, Pettino, Civita) 73, 93,

518

INDICES

151, 486, 487. 500, 501, 507, 530, 532, 804 Amphlpolis (Ienikidi) 308 Ansidonia v. Peltulnum Anthior (Var) 1183 , Anagnia 271, 533, 534 Antium 8, 9 Antinum (Civita d'Antino) 44 Anxanum 196 "A^eoo^ (vicus Laconiae) 962 Apsorus 1103 Aquae Albulae 134 Aqulleia 195, 199, 242, 324, 335, 436, 536-538, 540, 541 v. ad Tricesimum, Belvedere, Duino, Terzo Aquilonia (Lacedonia) 542, 543 Aqulnum (Piedimonie S.Oermano) 205, 544, 765 Arezzo v. Arretium Arci v. Curee Sablnl Arelate (Arles) 1023 Argi 374, 376 inter Ariano Irpino et Grottaminarda 451 Aricla (Ariccia) 298 Arienzo agri Suessulani 468 Ariminum (Rimini) 241, 545, 947, 959, 960 Arpinum 546, 547 Arretium (Arezzo) 548 Asoulum (Ascoli Piceno) 549, 1092-1095, 1097-1102 Asisium (Assisi) 550 Atessa 978 Ateste (Este) 907-909 Athenae 502 Atina (Latii) 62, 551 Atina (Lucaniae) 470 v. Barre, Sala ConsUina inter Atinam Lucaniae et Volceios 799 Atri v. Hadria Atria (Adria) 453 Aufldenas ager v. Castel di Sangro Aurisina agri Tergestini 492 Auximum (Osimo) 382 AveUino v. Abellinum Avennio 942 Avezzano v. Alba Fucens

Bacedasco 1151, 1160 Bahareno della Montagna 10721087 Baiae agrri Cumani 576 Bambocci v. Lucus Feroniae Barete v. Amiternum Barre agri Atinae Lucaniae 472, 799 Belvedere agri Aquileiensis 487a Beneventum 112, 169, 553-555, 557, 815, 985 v. S.Maria a Toro Bolsena v. Volsinii Bononia (Bologna) 914 BorgocoUefegatov. Aequiculi Bovianum Undecimanorum (Boiano 273, 406 Bovianum vetus (fHetrabbondante) 499 v. Vastogirardi Bovillae 270 Brundisium (Brindisi) 407 v. etiam Latiano Cdceres v. Castra Caecilia Caeretanus ager (Cerveteri) 829842, 1148 Caiatia (Caiazzo) 340, 559; ager 340 Calenus ager (Calvi Risorta) 46, 1267 Callatis 516 Caneto agri Regii Lepidi 1161 Cantalupo in Sabinis 150 Canusium (Canosa) 911 Capena 910, 1232; Capenas ager 249 290, 1233, 1234 Capua (S.Maria Capua Vetere, CasapuUa, S.Leucio, Sant'Angelo in Formis) 138, 139, 165, 332, 425, 467, 482, 491, 497, 560, 705-723 b, 784, 787, 920, 922, 929, 933, 984, 993, 996, 1004?, 1013, 1220 Carinola agri Sinuessani 667 Carnia? 268 Carpineto deUa Nora 127 lo Carpis (Kirbes) 1275 Careulae 562 Carteia 1172 Carthago 1177 v. Malga

XVII. LOCA UBI TITULI PRODIERUNT Carthago Nova (Cartagena) 117, 777, 778, 979, 981, 1262 Casamari v. Coreatae Marianae Casapulla v. Capua Cascia agri Nurslni 632 Casinum (Cassino, S.Qermano, S.Elia Fiume Rapido) 63, 562a-565 Castel di Sangro agTl Aufldenatis 552 CasteUuccio di Lecce In Marsis 266, 267 Castel S.Pietro deWEmUia 450 Castelvecchio Subequo v. Superaequum Castel VoUurno v. Volturnum Castra Caecllia (Cdceres) 1067 Castrum Novum (Qiulianova) 566 v. Mosciano Castrum Truentinum (Ripatransone) 780 v. Monteprandone Caudium (Montesarchio, Airola) 567, 568 Caulonla 1177

CavaUari v. Amitenram CeUere agri Visentini 172 Cellino Vecchio (CeUino Attanasio) agri, ut videtur, Hadriani 305 Cereatae Marlanae (Casamari) 466 d Cercel 430^ Cese Aequorum 145 CUtaducale agri Cliternini 489 Civita v. Amiternum Civita (prope Bagno) 953 Civita d*Antino v. Antinum Civitatomassa v. Foruli Civitucola 249, 290 Clusium (Chiusi) 40, 356, 381, 390, 569-571, 789, 904, 905 CoUepietro agri Superaequi 191 Colombaro ad lapidem VIII extra portam S.Iohannis 702 Concordia 572 v. Moniereale CeUina Cora (Cori) 60, 71, 111, 225, 300, 301, 673 Corchiano agri Faleriensis 1251, 1263

519

Corduba 1105 Corflnlum (Pentima) 94 Corigliano Calabro v. Thurii Corlnthus 342 Corleone 1276 Corropoli 1089-1091 Cosa 1203 v. Orbetetto Cossianano agri Cuprae Maritimae 385 Cous 408 Cremona 954, 966, 976 Croto 575 Cuglieri v. Gurulis Cumae 1146, 1149 v. Baiae Cupra Maritima 577 v. Cossignano Cures Sabiui (Arci) 328 Cupramontana (Massaccio) 578 Curticauri 54 Curicum (Veglia, Krk), 579 Curubis 394, 580 Delus, 53, 194. 201, 280, 289, 343-345, 349, 350, 358-363, 369, 373, 399, 747-762, 961?, 1270 Delphi 52, 323, 337 Diano v. Tegianum LHkeli (12 chil. a) 455 JXtino agri Aquileiensis 261, 334 Eclano v. Aeclanum Eleusls 401 Emporiae 581, 1173 Enna v. Henna Ephesus 912 Erbusco agri Brixiani 415 Ercolano v. Herculaneum Eryx (mons) (Erice) 276-278, 446 Euganei (montes) 476 Facsulae (Fiesole) 1008, 1040, 1178 Faleril Novi (S.Maria di FaUeri) 47, 192, 238, 582 v. Corchiano Falerii Veteres (CivUacasteUana) 1228 Fanum v. Monte Oiove FerentiUo agri Interamnatium Nahartium 1273

520

INDICES

Ferentinum 583-587, 949 Ferentium (Ferenlo) 588-590 Fermo v. Firmum Picenum Fidenae 481 Firmum Picenum (Femw) 232, 593, 594, 1096 Foligno v. Fulginiae Formiae 595-597, 783 Foruli vicus Amiterninus 531 Forum Novum (Fomovo) 1071 Forum Novum Sabinorum (Vescovio) 782, 1254 Forum Popilii (Polla) 454 Francolise agri Falerni 483 Frascaii v. Tusoulum Frigenio 598, 599 v. Rocca San Felice, Viliamania Fucinua lacus (ad) 7, 190, 303 v. Traaacco Fulginiae (Foligno) 260 Fundi (Fondi) 601-604, 1068; ad viam Appiam 137 Furfo 508, 605 Gaddo (an Oaggiol) 946 GaUignano (prope Anconam) 972 Genzano 258 Giulianova v. Castrum Novnm Glanum (Saini-Rcmy de Provence) 1126 Grumentum 606-608 Gurulis (Cuglieri) v. Sisiddu Hadria (Airi) 304, 1186, 1221 v. Cellino Vecchio Halaesa (Tusa) 50?, 320 Hasta Regia (Mesa de H aeia) 117 3 Henna (Enna) 1088 Herculaneum (Ercolano) 609 Herdonia (Ordona) 610 Hispellum (SpeUo) 215, 611-614 Horta (Orie) 72, 202, 254 Hydruntina provincia 113 Iador (Zara) 1242 lenikidi v. Amphlpolis Ilerda (Lerida) 461 Ilipa 1172 Interamna Nahars (Terni) 364, 615, 616, 917 v. FererUUlo

Interamnia Praetuttiorum (Teramo) 617-619 v. Moniorio al Vomano, SanVOmero Jnirodacqua agrri Sulmonensis 444 Ischia v. Aenaria insula Isernia v. Aesernia Jsoverdc 517 Issa (Lissa) 233, 389 Italica 331 Ithaca 826 Kadyn Khan 341 Kavo Kephali 307 Kirbes v. Carpis Jjacedonia v. Aquilonia Jjoculo agri Reatini 265 Lanuvium 129a, 130, 130a, 170, 171, 263, 282 ISAquila v. Amiternum Larinum (Ijarino) 800; ager Larinas 620 IxUiano agTl Brundisini 558 Lavernae pagrus (Prezza) 57, 621 Lavinium (Praiica di mare) 509, 1271 a v. Tor Tiffnosa Lecce v. Lupiae Leptis 1180a Ldrida v. Ilerda Lencopetra {Capo deUe Armi) 1120 Lilybaeum (Marsala) 426 Lindus 245, 246 Lissa v. Issa IjOnigo 477 Lucentum (Alicante) 622 Luceria (Lucera) 504, 623 Lucus Feroniae (Bambocci) 93 a, 93 b Lugagnano agri Fidentini 1158, 1159, 1167, 1169 Luna (Luni) 321a, 325, 624-626 Lupiae (Lecce) 1242 Lusaresco 1159 Magdalensberg (Carinthiae) 988, 992, 1272 Malga agri Carthaffiniensis 475 Mahdia 1261 Mantuanus ager 1253

XVII. LOCA UBI TITULI PRODIERUNT Marino agri Albanl 391, 494 Marravium Mareorum (S.Benedetto dei Marsi) 326 v. Pescina Marsala v. Lilybaeum Masaaccio v. Cupramontana Massa d'Albe v. Alba Fuoens Minturnae (Minturno; Traiectus) 216, 353, 498, 724-746, 926, 977 Molina Aterno agri Superaequani 144 Mombuy 462 Mondraoone 460 MontaUo agri Sasslnatis 661 Montefiascone 1227 Monte Oiove agri Fancstris 474 Monteleone Sabino v. Trebula Mutuesca Monteprandone agri Truentini 780 Montepulciano 790 Montereale Cellina agri Concordiensls 262 Montesarchio v. Caudium Moniorvo al Vomano agri Interamnatium Praetuttiorum 152, 154 MorrovaUe agri Pausulensis 49 Mosciano agri, ut videtur, Castri Novi 48 Mutina (Modena) 1187 Mytilenae 433 Nanto agri Vicetini 495 Narbo 627 Narnia (Narni) ager 628 Narona (Vid) 87, 206, 207, 629 v. Tasovcic Nauportus (Oberlaibach, Vrhnika) 33, 34 NaveUi in Vestinis 147 Nazzano 463 Neapolis (Napoli) 226, 801 Nemus Dianae (Nemi) 75-84, 372 Nola 116, 630 Norba (Norma) 162, 163, 631 ad Novas (vicus Novus) agri Trebulanl 971

521

Oberlaibach v. Nauportus Ocriculum (Otricoli) 409, 633 Orbetello agTi Cosani 915 Ordona v. Herdonia Oite v. Horta OrUma 283 Onrieto v. Urbs Vetua O8imo v. Auximum Ossa mons 400 Ostia 128, 435, 479, 490, 916, 934a, 1175 Otranto (provincia) v. Hydruntina provincia Paditla agTl, ut videtur, Cosillnensis 395, 574 Paeligni v. Pescosansonesco Paestum (Pesto) 636 Palestrina v. Praeneste Palo v. Alsium Panzara agri Placentinl 1152, 1153 Parma 330 Patavium (Padova) 198 Peltuinum (Ansidonia) 637 Pentima v. Corflnium Pereto agTi, ut videtur, Carsiolani 197 Pergamum 333 Perusia (Perugia) 638, 806, 814, 957, 1106-1118 Pescina agTl Marruviensis 250 Pescosansonesco in Paelignis 635 Pettino v. Amiternum Pettorano sul Oizio agri Sulmonensis 66 Piedimonte S.Oermano v. Aquinum Piediripa agri Nursini 329 Pvetrabbondante v. Bovianum vetus Piflaurum (Pesaro) 13-26, 58, 791 Pitigliano 1119 Placentia (Piacenza) (colles Placentini) 1165 Poagio Mirteto in Sabinis 193 Pola 423, 424, 639 v. Rovigno Polenga agri Aletrinatis 484 PoUa v. Forum Popilii Pompei 253, 346-348, 640-650,

522

INDICES

763, 956, 1055, 1121-1125, 1127-1143, 1147, 1185 Pomptinae paludcs (ad) 164 PontonceUi agri Visentini 934 a Pont-de-TreiUes 460 a Posta di Mesa 448 Pozzuoli v. Puteoli Praeneete (Palestrina) 1, 101110, 131-133, 167, 264, 299, 321, 369 a, 651-659, 843-872, 1197-1201, 1205, 1236 Prapotto agri Tergeetini 243, 244 Prata di Principato agri, ut videtur, Abcllini 223 Pratica di mare v. Lavinium Pratoro inter Falerioe Veterea et Falerio9 Novoe 955 Preturo v. Amiternum Prezza v. Lavernao pagus provincia Hvdruntinal 113 Puteoli (Pozzuoli) 140, 182, 231, 275. 518, 561 Reate (Rieti) 149 v. Laculo Recale inter Caserta ot Marcia-

nise 719 Rhonea insula 1150 Rimini v. Ariminum Ripatransone v. Castrum Truentinum Rocca San Felict 473, 600 v. Fiigento Roma 2, 3, 4, 35-39, 43, 45, 56, 61, 69, 95, 118-127, 157» 159161, 174-181b, 185-187, 218220, 235, 236, 247, 251, 252, 256, 259, 269, 281, 284, 291, 294-297, 309-319, 336, 339. 352, 357, 365, 367, 368, 371, 375, 377-380, 383, 384, 386, 392, 396, 397*w-, 405, 411413, 419-421, 427-429, 431, 434, 437, 439, 442, 447, 464465a, 480, 485, 488, 493, 496, 513-515, 698, 701, 769-775, 781, 785?, 786a, 793-796, 798, 802, 805, 805 a, 807-809, 811, 822, 918, 919, 925, 928, 930, 931, 932, 934, 935, 937, 941, 945, 951, 952, 965, 973, 983,

997, 1021. 1022, 1026, 1028, 1029, 1031. 1036-1039, 10491054, 1056, 1057, 1063, 1145, 1174, 1181, 1182, 1189-1196, 1229.1231, 1235?,1239, 12431247. 1264-1266. 1274; ager Urbanus 702 Rovigno agri Polensis 257 Sabbioneta agri Mantuani 200? Saint-Remy de Provence v. Glanum Sala Consilina agri Atinae Lucaniae 471 Salonae 1242 Samothrace 209-214. 1271 b Samus 779 S.Benedetto dei Marsi v. Marruvium Marsorum S.Oermano v. Casinum S.Leucio v. Capua S.Nicold Gerrei 41 Sant'Agatadc'Goti(8&ticxi}Al)il6 S.Maria a Toro agri Beneventani 556 S.Maria Capua Vetert v. Capua S.Maria di FaUeri v. Falerii Novi SanfAngelo in Formis v. Capua Sant'Antioco v. Sulcis SantyAntonio Abate agri Nuceriae Alfaternae 819 Sant'Elia Fiume Rapido v. Casinum SanfOmero 459 v. Interamnia Praetuttiorum S.Onofrio 454 a S.Stefano Quisquina agri, ut videtur, Agrigentinl 156 S.Vittorino v. Amiternum Sassina (Sarsina) 660, 662, 906 v. Montalto Saticula (Sant'Agata de' Goti?) 416 Sena Gallica (Sinigaglia) 776 Septempeda 1242 Serra de Fico 592 Setia (Sezze) 393, 663, 664, 924 Secinaro agri Superaequani 671, 923, 967

XVII. LOCA UBI TITULI PEODIERUNT Sicignano degli Alburni agri Volceiorum 469 Stcyon 224 Signia (Segni) 135, 166, 665, 666 Sinuessa v. Carinola Sisiddu agri Gurulitani v. Gurulis Sommacampaffna agri Veronensis 203 Sora 136, 498a SpeUo v. Hispcllum Spoletium (Spoleto) 155, 155 a, 240, 293, 505, 669, 670; ager Spolctinus 668 Statonia (prope Pitigliano) 1119 Suana 1226 Suessa (Sessa Aurunca) 351 Sulcis (Sant* Antioco) 158 Sulmo (Sulmona) 44 a, 65, 975; v. Pettorano sul Gizio, Inirodacqua Superacquum 143; v. CoUepietro, Molina Atemo, Secinaro Supinas vicus (Trasacco) agri Luci Angitiae 115, 285, 286, 1066 Sutrium 354 SyracuBae 279, 1184 Tabarka v. Thabraca Tannetum (prope Parmam) 1042 Tarentum (Taranto) 86, 141, 142, 1177, 1184 Tarquinii (Tarquinia) 239, 274, 288, 672, 994 Tarricina (Terracina) 272, 338, 387, 398, 673, 764, 991; ager Tarricinensis 1003 Tasovcic agri Naronensis 417 Teanum Sidicinum 168 Tegianum (Diano) 674, 950 Telesia (Telese) 675, 676 Tenus insula 403 Teramo v. Interamnia Praetuttiorum Tergcste (Trieste) 418; ager Tergestinus 1255; v. Aurisina, Prapotto Terni v. Interamna Nahars Terzo agri Aquileiensis 306

523

Teuranus ager (Tiriolo) 511 Thabraca (Tabarka) 1276 Thurii (Corigliano Calabro) 677 Tibur (Tivoli) 5, 85, 89, 292, 366, 510, 512, 678-686, 813, 1269; Tiburtinus ager 222 Tire 456 Tiriolo v. Teuranus ager Todi v. Tuder Tolosa 766 Torre di Mezzavia di Frascati via Latina 927a Tor Tignosa 10-12, 1271 Traiectus v. Minturnae Trasacco v. Supinas vicus Trebia (Trevi); ager 506 Trebula Mutuesca (Monteleone Sabino) 90-92, 327, 788 v. ad Novas Trioesimum (ad) (Tricesimo) agri Aquileiensis 539 Trieste v. Tergeste Triponzo agri Nursini 1275a Troia v. Aecae Tuder (Todi) 687 Tusa v. Halaesa Tusculum (Frascati) 59, 100, 221, 322, 402, 414, 422, 688, 689, 895-903 Urbs Salvia (Urbisaglia) 974 Urbs Vetus (Orvieto) 1241, 1268; ager 1249? Urso 1104 Utlca 388 Valentia (Valence) 432 Vastogirardi agri Bovianl Voteris 499 Veglia v. Curicum Veli 27-31, 64, 237, 1232a Veleia 1157, 1164, 1170 Venafrum 986 Venusia (Venosa) 690-692, 825 Verona 440, 1033, 1242 Vescovio v. Forum Novum Sabinorum via Appia 767, 797, 812, 817, 818, 823, 873-894, 970; inter

524

INDICES via a Florentia Pisas inter Malmantile et Montelupo 458 via Venafro Neapolim 457 vicus Novus v. ad Novas Vid v. Narona Viaolano 1161 Villamania 921 vinea Ceccarelli via Portuensi 96-99 Vi8entium v. Cellere, PontonceUi Viterbo 1224 Volcae 32, 68, 173 Volcei 799 Volsinii (BoUena) 438, 445 Volturnum (Castel VoUurno) 693, 694 Vrhnika v. Nauportus

lapides IV et V 816; ad VIII lapidcm 702; inter Casal Rotondo et Tor dei Selci 703, in vinea Amendola 217; v. Posta di Mesa, Fundi, ramulus inter Ariano Irpino et Orottaminarda via Aurelia 768, ad VIII mil. 443 via Latina 913, 1144 v. Torrc di Mezzavia di Frascati inter viam Latinam et Labicanam (ad VII mil.) 704 via Laurentina (paulo poet chil. III) 969 via Osticnsis 449 (ultra lap. XI), 634 (ad lap. VIII), 943 (ad lap. III), 1179, 1180 via Portuensis v. vinea Ceccarclli via Praencstina (ad IV mil.) 697 via Tiburtina 963, 983

Zara v. Iader

XVIII. COMPARATIO NUMERORUM I1 I

1

740

1063

977

96

1

3add. 4»dd.

2 3 4 5 6,7

1 2 7 309

8,9 3 1 0 ^ .

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

311 312 313 314 315 316 317 1274

219 318 184 448 449 1064

I"

25

26 27 28 29 30 31 32 33 34 37 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49

319 36 38 35 37add.

123 157 247 248 234 51 188 77 76 82 80 79 81 258 222 100-

221

50-58 895-903

I»

60

61 62 65 70 72 76 84 112 120 122 123 126 130 135 142 149 161 170 184 190 193 197

101 131 132*dd

843 844 845 846 a

847 848 849 850 851 852 853 951 854 856 857 858 859 860 861 862

XVIII. COMPARATIO I» 205 206 216 217 241 256 270 271 289 326 336 359 360 361 362 363 364 365 366 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 394 395 396 397 398 399

863 864 865 866 867 868 868 a 869 870 871 872 162 163 161 164 631 192 238 505 13 14 15 16»dd. 17 18 19 20*dd. 21 22 23 24 25 26 578 593 48 42 190 285 286"1*H 5 add. 266 267 283 147 553 169 112 302 46

NUMERORUM

1« 400 483 401 504 402 691 404 245*dd405 1207 405 h 1208 406 1209 406n 1210 409 1211 410 1212 411a 1213 412b 1214 412 a,c 1215 413 1216 416 1217 418 1222 419 1223 420 a 1224 421 1225 423 a 1226 424 1227 425 1177 439 32 440 40 441 55 442 72 443 113 444 173 68 445 446 202 239 447 449 255 450 254 451 274 452 282 453 288 1228 454 456 1235 457 1236 459 1237 460 235 256 461 1243 462 466 1244 467 1245 1246 468 476,2 1232 1233 476.3 1234 476,5 1229 477

I

525 1

478 488 497 498 499 501 503 504 512 533 545 546 547 548 549 552 553 558 561 563 572 573 580 581 584 586 588 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631

1239 1247 1188 1189 1190 1191 1192 1193 1194 1051 1248 1249 1205 1199 1200 1201 1202 1203 1197 1198 1250 1252 6 511 517 512 513 118 295 218 75 1068 320 321 514 124 322 450 451 324 323 325 452add. 326 122 327 329 33Qadd. 33ladd. 328

526 I

1

INDICES 632

633 634 635 636 637 638 639 640 641 642 642

149 476 476 332 477*d<1453***.

454 470 467 468 471 472 ld

643/4 473" -

647 651 652 654 656 657 658 659 660 661 663 665 667 668 671 672 673 674 675 677 678 679 680 681 682 683 685 686 687 688 692 693 694 695 696 697 698

455 456»«".

335 457 95 458 269 1178

375 459 210 213 211 212 214*M-

705 706 707 709 714 715 716 717 718 719 720 710 722 723 723a 337»dd.

52 338 339 475 1180a

518

1«

699

700 701 705 706 708 709 710 711 712 713 714 715 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 741 742 743 744 745 746 747 748 749 751 752 753 755 756 758

1181 1182 1179

344 345 969 515 361 349 350 1267

362 752 753 363 474 351 352 353 356 355 174 175 176 177 178 180 Igladd.

179 366 762 1123

368 367 369 371 369 a

372 465 a

377 374»dd.

376 911 378 379 385 200 1069

508 608

I»

759

760 761

389 390 391

762, 763 392

765 766 k

767 768 769 770 771 773 774 775 776 777 779 780 781 782 783 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 799 800 801 802 803 804 805 808 809 810 811 814 815 816 817

152 496 430*dd.

381 382 607 398 399 400 401 1124

763 766 394 402 414 403 404 406 580 407 432 502*4*-

497 439 415 307 444 409*dd.

410 39 291 187 251 281 284 465 464~M-

435 393* dd

436 358 373 437

818 in c o m m . 756

819

383

XVIII. COMPARATIO NUMERORUM 384 I" 821 460 822 823 461 340 825 440 826 827 441 82S 1065 463 829 359 830 360 831 1275a 832 834 357 442 835 836 387 443 837 485 838 485 839 462 840 446 843 343 845 1088 847 1089 848 1090 853 854/5 1091 1092 857 859 1093 1094 861 1095 864 1096 867 1097 869 870 1098 1099 875 1101 876 1100 877 1102 878 1104 885 1105 886 1103 887 889 1001 890 1003 1004 891 1005 892 1006 893 1008 894 1009 895 1010 896 1011 897 1012 898 1013 899 1014 900

1

I

901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950

1016 1018 1017 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1047 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1060 1061 1007 1048 999 1000 993 994 997 998

1« 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 984 985 988 989 990 991 992 993 994 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1007 1008 1012

527 996 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 43 220 252 56 67 61 69 70 96 97 98 99 126 127 701 703 185*M775 186 217 229 236 259 699 700 702 698 696 772 1264 1265 1144

528 I

1

1013 1145 480 1014 1015 873 1019 874 875 1025 1026 876 1028 877 1034 878 1041 879 880 1045 1049 881 882 1051 883 1057 1062 884 1083 885 1086 886 1106 887 1109 888 1130 889 890 1142 891 1147 892 1157 893 1175 1178 894 1202 970 1203, 1205 805 805 a 1206 1207 807 821 1209 1210 808 1211 973 1212 797 803 1214 1218 982 983 1219 1220 365 1221 793 774 1224 1225 769 919 1227 940 1236 1237 396 786 1244 1251 948 1258 413 1259 802 1263 159 1268 822 1270 980 1273 944

INDICES 1«

767 1274 768 1279 1283 964 1286 785 1289 796 1292 941 1295 965 918 1297 1299 811 770 1307 1312 925 1313 812 1314 792 798 1319 932 1325 928 1332 817 1334 a 823 1334 b 827 1336 828 1337 397»d
1«

1435 1436 1438 1439 1441 1442 1443 1445 1446 1447 1448 1450 1451 1455 1458 1460 1461 1462 1463 1464 1466 1469 1470 1471 1473 1480 1481 1482 1485 1486 1488 1490 1491 1492 1493 1494 1495 1496 1497 1498 1499 1502 1503 1504 1505 1506 1508 1509 1510 1511

84 78 494 270 688 689 59 108 103*^.

104 105 106 107*dd107 b

133 264 299 657 651 658 653 652 654 655 659 85 89 134 292 510 686 813 684 680 678 679 681 683 682 685 1269

481 135 665 666 60 71 111 225 300

XVIII. COMPARATIO NUMERORUM I»

1512 301 1513 573 1617 663 1518 664 1520 534 1521 533 1522/3 584 1524 585 1525 586 1526 583 1527 587 1528 949 1529 528 1530 529 1531 136 1532 62 1533 551 1537 546 1539 547 1541 63 1542 544 1544 563 1545 564 1547 565 1549 765 1550 205 1553 272 1554 673 1555 764 1566 783 1557 a 601 1558 602 1559 603 1560 604 1563 595 597 1564 1565 596 1566 783 1569 498 1570 977 1571 926 1572 986 1573 168 560 1574 1576 559 1578 667 1580 138 1581 165^ 1582 139 1585 922

I"

1590 920 1591 929 1593 933 1594 824 1596 938 1603 984 1604 784 1605 787 1606 491 1607 693 1608 694 1609 519 1610 520 1611 630 1612 230 1146 1614 1615 1149 1616 226 140 1617 231 1618 1619 182 1620 561 1623 801 208 1624 1625 609 1626 253"" 640 1627 1628 641 1629 642 1630 643 1631 644 1632 645 1633 646 647 1634 1635 648 1636 649 650 1637 1638 956 346 1639 16410 1128 1129 1642 b 1644 a 1140 1644 c 1141 1130 1645 a 1131 1647 1650 962 1652 a 1132 1656 a 1133 1662 a 1135 1137 1665

34. Inacriptione8 latinae, U.

I1

529 ( 1134 1672a | 1139 1142 1679 a 1122 1680 636 1682 799 1684 1685 674 1686 395 1687 950 1688 574 1690 606 1693 521 677 1694 1696 86 1697 141 1698 142 1700 690 1701 692 1703 825 610 1708 1709 591 1710 623 620 1711 1713 800 542 1714 543 1715 1717 921 600 1719 223 1720 1721 522 523 1722 557 1727 1729 555 1730 556 1731 554 1732 985 1734 815 567 1744 568 1745 1747 675 676 1748 273 1751 526 1753 527 1754 499 1757 552 1759 978 1761 196 1762 44*dd. 1763 1066 1764

530 I

1

INDICES 1770 1773 1774 1775 1776 1792 1793 1794 1796 1797 1798 1799 1801 1803 1804 1813 1814 1815 1817 1818 1825 1827 1828 1829 1831 1832 1833 1834 1835 1837 1838 1840 1844 1846 1847 1848 1849 1850 1853 1855 1856 1857 1860 1861 1870 1893 1894 1898 1901 1902

250 44a 65 66 975 94 57 621 144 671 967 923 635 637 605 953 88""-

146

227»4*1-

228 197""-

148 524 525 489""-

90 91 92 788 971 193 782 265 73 486""-

93 151 145 487 531 532 530 500 804 501 632 304 305 153 154

I»

1903 a 1904 1905 1908 1911 1916 1917 1920 1921 1924 1928 1930 1931 1939 1945 1956 1958 1964 1969 1985 1987 1988 1990 1991 1992 1993 1995 1996 1997 1998 1999 2013 2015 2019 2032 2087 2092 2093 2094 2096 a 2097 2098 2099 2100 2101 2102 2103 2104 2106 2107

617 618 619 566 549 780 577 232 594 974 49 972 829 830 831 832 833 834 835 836 910 582 955 47 1263

172 915 672 672 1268

569 904 789 790 957 548 624 625 626 633 628 616 615 917 183 562 687 1273

668 670

2108 240 2111 260 2112 550 2117 215 2123 665 2124 660 2125 776 2126 58 2127 791 2128 241 2129a 545 2 1 3 1 + 2 1 3 2 a,c 947 2 1 3 0 + 2 1 3 2 b 960 2135 946 2137 954 2138 976 2139 966 2171b 195"«. 2173 1072 2174 1073 2175 1074 2176 1075 2177 1076 2178 1077 2179 1078 2180 1079 2181 1080 2182 1081 2183 1082 1083 2184 2185 1084 2186 1085 2187 1086 1087 2188 1087 a 2189 2191 572 2193 199 2194 242*dd2195 262 487 a 2197 2198 538 2199 540 2202 541 2203 536 2209 537 2214 492 2215 243 2216 244 2217 268 2218 257 I»

XVIII. COMPARATIO NUMEBORUM 1«

2219 50 2220 156 2221 276 2222 277 2223 278 2224 279 2225 158 41»dd. 2226 478»dd. 2227 308 2231 2232 750 53 2233 194«dd. 2235 2236 760 201 2237 2238 751 2239 748 2240 749 2241 747 2242 754 757 2244 758 2245 280 2246 289 2247 761 2251 2252 755 2259 961 2260 779 2266 912 2269 117 2270 777 778 2271 2273 981 979 2274 622 2275 942 2280 2282 627 33 2285 2286 34 2288 87 2289 206 2290 207""2291 629 579 3294 2295 233*44. 2296 171 275 2297 2298 ak 1172 1171 2299 2303 1174

I»

2314 1175 2323 1176 2335 1186 2340 a,c 1184 2345 1187 2350 a 1240 2351 1241 2353 1242 2360 1230 2366 1195 2370 a 1196 2371 1253 2375 806 2370 1231 2384 1180 2388 1266 2389 1254 2391 1238 2394 1261 2397 1262 2403 1256 2411 1257 2412 1258 2422 1260 2427 1259 o^add. 2435 2436 290 2437 1251 2438 216 2439 167 2440 204"" 2442 130a 2443 846 2444 83 2447 846 2460 855 191 2484 2485 114 U 3 .dd. 2486 2487 1218 2488 1219 1220 2489 2493 1221 2501 476 2502 333 2503 334 759 2504 2505 2506 713 2508 354

^o^»^-

531

2509 a 348 2510 :364«"589 2511 423 2512 388 2513 704 2514 2515 438 2516 a-iI 479 2516 6 490 2517 995 125 2518 2519 771 2523 781 420 2524 2525 968 2527 a 795 2527 b 952 2528-2530 405 2531 109 2534 924 2536 271 2537 466 2538 137 2540 1125 1147 2541 2542 575 507 2545 2548 837 2551 838 839 2555 840 2574 2583 841 2622 842 27 2628 28 2629 2630 29 30 2631 2632 31 588 2634 590 2635 2637-2642 814 293 2644 155 2645 261 2647 539 2648 2650 962 1270 2651 2658 5 129 2659 298 2660 a

I»

532 I»

INDICE3 2661 2662 2663 2663 a 2663 b 2663o 2673 2675 2675 a 2675 b 2675c 2676 2678 2679 2680 2683 2684 2685 2686 2687 2689 2690 2691 2692 2695 2696 2698 2699 2700 2701 2702 2703 2704 2705 2706 2709 2710 2711 2712 2713 2714 2715 2716 2717 2718 2765 2767 2774 2781 2810

695 342 445

I*

1002 1027 1046

581 120 150 74 45 516 746 736 724 735 733 737 725 727 730 731 738 739 728 732 734 729 740 741 742 743 744 726 745 347 380 121 1119

987 988 991 989 990 1015 1148

905 906 908 909

2812 2820 2822 2825 2828 p. 198 p. 201 p. 202 p. 568 p. 721 p. 832

907 198 306 1067

224 392 336 447 422 1210

506

1119 331add. 3408 117 3433 777 3434 778 3439 1262 981 3495 3504 979 622 3561 4924 461 462 4956 1104 49654 4967,la 1172 514 5041 778 5927 6186 a,b 1173 6247,4 1262 6248,1 1104 6248,2 1105 433 III 455 II

458 462 485 531 532 547 566 582 588 713 715 716 1772 1784 1785 1820 3076 3078 3776

779 404 373 374»dd. 376»dd.

401 52 307 400 210 214""

211 87 206 207»<w-

629 233^389 33

3777 34 1272 4815 6086 912 455 6093 6541 a 502*** 34ladd 6778 7160 433 7183 455 7211 201 7212 88i. 750 7217 747 7218 748 7219 373 7221+7227 762 7223+7230 761 753 7225 7233 358 349 7234 350 7235 7237 362 7238 361 7239 399 7240 369 343 7241 7242 961 7265 376 52 7304 7369 212 10186,1 1242 1103 10192 III 12027 b 12277 13295 12318 14035,1 14202,4 14203,3 14203,4 14203,6 14203,22 14203,23 14204 14625 IV

7

8 17 26 27

992 363 579 213 1242 456"«. 194»dd

749 344 323 337"«.

308 417»dd. 1128 1129 1131 1140 1135

XVIII. COMPARATIO NUMERORUM IV 29 45 45

51 60 61 64 67 75 1842 1847 2887 3774 3872

\wn

1130 ! /

1134

1139 1142 763 1133 1122 1132 1141 1123 1124 1137 253**» 1143

m/*

4966 ) 4967 } 1125 4971 ) 5385 346 7118 1127 7119 1138 7120 1136 7124 1121 V 54 639 525 418 700 492 703 243 704 244 717 268 792 199 799 242"M861 540 862 436 873 324 968 541 971 536 1442 535 1890 572 2490 477*"2491 476 2492 476 2799 195»dd 3339 440 4087 200 4108 954 4111 976 4113 966 4305 415 7749 517

V 8007 453*"8045 452«"8115,91 1242 8184 257 8270 335"« 538 8288 8298 537 487a 8313 39* 335"" VI

7 21 29 59 87 96 110 136 140 141 167 168 169 284 304 331 335 357 358 372 373 374 379 438 473 474 475 476 487 518 523 530 565 566 762 872 1275 1276 1278 1280

39 43 51 1 56" *67 69 291 184 1144 1145 97 98 99 118 127*M122 703 161«" 160 174 176 177 186 187 217 218 219 248 220 229 234 236 251 252 259 402*"377 378 383 1274

533

V I 1281 295 309 1284 309 1285 1286/7 31Qadd. 311 1288 312 1289 313 1290 314 1291 315 1292 1293 316 1294 317 1296 384 352 1297 1298 353 1299 465 a 1300 319 1300 a 439 1301 429 1302 447 1303 392 1304 392 379 1305 269 1306 1307 124 368 1313 367 1314 1316 431 1319 357 1321 442 1323 443 1324 704 1816 812 813 1827 811 1862 1899 796

(

1958 J 2020 2182 2219 2220 2221 2247 2338 2339 2639 3672 3692 3694

(

805 805 a

807 188 61 699 700 702 159 827 828 890 42 157 164

INDICES 3696 3732 3733 3824 3825 3877 5638 5639 5961 5968 6049 6907 8211 8215 8221 8222 8224 8230 8237 8241 8245 8247 8253 8258 8279 8282 8302 8305 8326 8338 8343 8353 8371 8374 9144 9202 9320 9458 9499 9545 9583 9812 9888 9933 9934 9948 9974 10022 10043 10096

185*«

281 284 465 375 775 823 817 396 786 932 913 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 769 770 785 792 793 797 798 807 774 816 818 820 822 941 336 803

V I 10317 10326 10415 10585 11452 12668 12904 13179 13696 14397 14574 15346 15735 16606 16614 21696 21975 22930 24505 24525 24563 24752 26032 27088 27903 28355 28422 28625 29538 29583 29790 29793 30688 30694 30707 30733 30842 30843 30845 30846 30858 30870 30888 30898 30899 30920 30921 30922 30924

772 767 768 919 940 948 961 413 970 980 944 973 964 965 918 928 982 397«*w.

927 931 983 937 412 935

939 930 934 945 936 936 493 480 56 291 99 127 36 38 35 37*dd.

70 95 701 123 126 174 179 180 181"M.

V I 30925 177 30926 176 30927 175 30929 178 30932 185*w 30980 235 30986 247 31057 281 31059 284 31270 434 31276 411 31540 k 496 31585 449 31590 465 a 31602 437 31603 465 31613 375 31614/5 485 31617 339 32311 808 32322 188 32452 702 32455 698 32991 969 33087 365 33112 386 33444 925 33453 428 33870 794 33919 a 821 35912 963 36756 185 36771 96 36842 1264 36843 1265 37043 464"^ 37045 515 37046 371 37077 421 37148 773 37516 420 37775 a 794 37806 802 37820 809 38517 968 38697 951 38893 ) 38897 } 405 38898

1

X V i n . COMPARATIO NUMERORUM VIII 977 580 979 394"M. 10477,1 1180a 10525 1069 12535 475 22637,32 1177 24016 1275 24099 394 24101 a 1275 IX

34 407 40* 141 258 113 438 690 439 691 448 692 471 825 689 610 726 620 743 800 752,23 1090 782 504 800 623 1016 921 1024/5 473~»a1027 600 1089 223 1138 522 1140 523 1543 112 1547 169 1632 557 1633 553 1635 555 1636 554 1721 815 1837 985 2117 556 2142 416 2171/2 567 2174 568 2235 675 2240 676 2563 406 2569 273 2628 410 2662 526 2664 527 2770 499 2975 978

2802 2996 3080 3087 3090 3128 3137 3138 3302 3312 3321 3325 3414 3435 3513 3521 3639 3658 3808 3812 3813 3847 3848 3849 3906 3907 3910 3911 3918 4053 4104 4131 4132 4171 4177 4178 4180 4183 4204 4205 4321 4325 4398 4454 4463 4498 4503 4540 4541 4623

552 196 444 65 66 975 621 57 144 671 967 923 147 637 508 605 953 250 283 266 267 1 1 5 «id.

285 286**088*w-

146

227*10-

228 355 197*d
148 524 525 489"*-

42 73 93 151 302 530*1*1486~W-

532 531 501 804 145 500 32» 1275a

632

I X 4636 4672 4797 4873 4874 4875 4882 4908 4933 4966 5019 5052 5053 5054 5074 5145 5191 5275 5279 5305 5350 5351 5369 5527 5699 5803 5837 5953 6073 6078,62 6082,3 6082,62 6086 6086,1 6086.IX 6086.XI 6086,xni 6086,xvi 6086,xix 6086,xxi 6086,xxn 6086,xxvi 6086,xxvm 6086,xxix 6086,xxx 6152 6153 6157 6193 6260

535 265 149 782 90 91 92 327 788 971 328 304 152 153 154 617 566 549 385 780 577 232 593 594 974 578 49 382 459 451 1171 1221 1242 1091 1089 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1101 1100 1102 141 142 542 521 543

536

INDICES

IX 6348 6349 6389.3 X

123 219 220 221 289 290 291 292 320 388 390 480 794 800 819 829 844 852 937 938 997 1049 1140 1153 1213 1218 1236 1271 1457 1550 1569 1572 1573 1589 1604 1781 1930 3726 3727 3760 3772 3773 3774 3775 3776 3778

326 287 1186 677 608 607 606 471/2 674 395 574 950 799 911 636 640 644 641 648 646 645 642 643 650 956 523 230 520 519 116 630 609 226 140 182 561 231 1149 518 801 693 694 468 719 705 706 707 709 715

X 3779 3780 3781 3782 3783 3785 3789 3798 3807 3808 3825 3854 3861 3886 3923 3975 3984 3986 4010 4110 4149 4167 4255 4362 4480 4587 4632 4669 4719 4727 4751 4780 5019 5073 5074 5159 5190 5191 5194 5203 5282 5388 5422 5679 5682 5708 5713 5806 5807 5837

714 716 717 710 722 723 a 718 138 165"" 139 482 425 467 497 560 824 784 787 922 920 929 933 938 984 491 559 46 1267 483 667 351 168 986 62 551 562 a 544 63 563 564 565 765 205 546 547 136 498 a 529 528 584

X 5839 586 5840 585 5845 583 5847 587 5878 949 5914 533 5914 534 5961 135 5969 665 5971 666 6001 498 6007 353 6009 977 6048 926 6106 595 6108 596 6111 597 6125 783 6231 1068 6233 601 6238 602 6239 603 6242 604 6314 430»dd 6316 398 6323 338 6327 673 6363 791 6462 393"**1 6466 663 6470 664 6473 924 6484 164 6488 696 6505 60 6508 71 6509 111 6514 225 6517 300 6518 301 6527 573 6797 208 6838 448 6872 460 6905 457 6950 454 7121 279 7197 156 7253 276 7254 277

XVIII. COMPARATIO NUMERORUM 278 7255 7258 446 7265 50 7459 320 7513 158 41~id. 7856 7856 in c o m m . 810 7930 478*<>d 8042,1 275 8043,1 430*dd8051,21 1177 8051,26 1184 8054,1 1207 8054,2 1209 8054,4 1212 1211 8054,5 8054,6 1213 8054,7 1214/5 8054,8 1216 8056,192 1230 8063,2 1088 8069,1 1055 8070,1 1003 8070,3 1013 8070,5 996 8070,6 993 8072,12 1016 8148 647 340 8236 8337 a 1120 X

X I 359

400

241 545 960

481+495 b 494 + 4 9 5 a.c 947

690

946

1021 1051 1129 1339 1345 1437 1845 1934 1950 2102 2103 2104 2117 2122

1042 330**» 1071

325 624 626 548 638 957 356 390 381 570 571

X I 2260 904 2296 789 2385 790 2638 915 2726 1268 2921 172 3073 47 3078 192 3081 238 3159 582 3160 955 3371 672 3635 829 3643 830 3649 831 3650 840 3660 832 3662 833 3668 834 3673 835 3690 836 3717 441 910 3961 a 4092 a 633 4125 628 4210 616 364«id. 4213 4221 615 4222 615 4281 917 4348 183 562 4595 4687 687 4766 505 4771 240 4806 a 668 670 4807 4822 669 4988 1273 260 5207 611 5281 5282 613 5288 612 5359 215 5390 550 6211 776 6290 13 6291 14 6292 15 Iflsdd. 6293

537

X I 6294 17 18 6295 6296 19 20*"6297 6298 21 6299 22 6300 23 6301 24 6302 25 6303 26 6304 58 6331 474 6363 791 660 6509 6528 662 6616 463 6642 450 6671 458 6673,1 1151 6673,2 1152 6673,3 1153 6673,4 1154 6673,5 1155 6673,6 1156 6673,7 1157 6673,8 1158 1159 6673,9 6673,10 1160 6673,11 1161 6673,12 1162 6673,13 1163 6673,14 1164 6673,15 1165 6673,16 1166 6673,17 1167 6673,18 1168 6673,19 1169 6673,20 1170 6689,62 1171 6691,19 1240 6691,23 1241 6695,77 1187 6697,1 1178 6703,3 1213 6703,4 1214/5 6704,1 1222 1223 6704,2 1224 6704,3 1225 6704,4 1226 6704,5

538 X I 6704,6 1227 6706,2 1232 6706,3 1233 6706,5 1234 6708,1 32 6708,2 40 6708,3 55 6708,4 72 6708,5 173 6708,6 68 6708,7 202 6708,8 239 6708,9 255 6708,10 254 6708,11 274 6708,12 288 6708,13 1228 6709,3 1253 6709,28 806 6720,19 1203 6720,20 1248 6720,21 1249 6721,5 1106 6721,6 1107 6721,7 1108 6721,11 1109 6721,12 1110 6721,13 1111 6721,14 1112 6721,17 1113 6721.18 1114 6721,211114a 6721,25 1115 6721,26 1116 6721,281116a 6721,29 1117 6721,31 1117a 6721,34 1118 6728,1 1008 6728,2 1040 6728,4 994 625 6959 7123 569 7288 445 7483 192 1263 7505 354 7547 7597 838 7599 842 7649 839

INDICES XI

7663 7680 7762 7866 7867 8130,1

XII 1038 1748 4389 5388 5695,1 XIV

153

426

837 841 290 293 155 1251

942 432 627 766 1023

435 634 916 170 263 258 372 188 270 391 494 100 221 322 402 414 422 688 689

1442 2090 2093 2158 2218 2231 2387 2464 2488 2577 2578 2601 2602 2603 2611 2626 2638 2700-) 2707 }l395-903 2750) 2855 108 2863 101 2874 103*1* 2875 104 2876 105 2878 106 107»dd. 2879 2890 133 2891 131 2892 132~w 2902 264 2906 299 2935 321 2970 657 2975 651

X I V 2980 2990 3000 3001 3002 3013 3047 3051 3053 3057 3063 3088 3096 7 3100 3104 3114 3121 3133 3142 3156 3162 3165 3167 3176 3177 3187 3188 3193 3211 3224 3236 3237 3251 3281 3291 3537 3538 3541 3563 3572 3574 3584 3588 3618 3645/6 3655 3664 3666 3667

658 653 652 654 655 659 843 844 845 846 a

847 848 850 852 853 854 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 849 867 868 868 a

869 870 871 872 85 89 134 222

292 510 512 366 686 813 684 680 678 679

XVIII. COMPARATIO NUMERORUM X I V 3668 3669 3678 3685 3686 3696 3988 4063 4094 4095 4098 4099 4105 4112 4182 a 4184 a 4186 4268 4269 4270

679 681 683 682 685 1269 1030

481 1199 1200 1201 1202 1198 1197

76 80 84 75 77 82

XV

4271 79 4702 479 4703 490 5308,26 1175 1355 1479 3616 m 4554 4555 4556 4557 5925 6078 6090,9 6121 6122 6149 6150 6151

1174 1176 1181 1181 1182 1179 1180 1231 1218 1254

256 1243 1244 1245 1246

XV

539 6158 6160 6170 6189 6192 6336 6627 a 6691,19 6691,23 6898 6900 6902 6903 6905 6906 6913 6709,3 7065 7089 7151

1229 1239 1247 1235 1237 1195 1196 1240 1241 1188 1189 1190 1191 1193 1192 1194 1253 1252 1250 1266

540

INDICES

Accademia ItaL, Centro 8tud. Albania 1944 p. 106 54 Amer. Journ. Arch. XLI 1937 p. 527 503 Ann. ipigr. 1922 n. 88 9^ 1931 n. 99 576 1932 n. 22 826 1939 n. 67 128 1941 n. 102 419 148 341 1945 n. 25 469 39 819 66 203 96 1126 1947 n. 55 408 1948 n. 64 513 65 296 66 488 89 294 102 614 180 246 1950 n. 50 10-12 184 64 184 237 1951 n. 21 958 1952 n. 38 360 a 54 711 55 708 71 1183 1953 n. 22 1070 27 495 131 509 161 321 a 195 93 a 196 93 b 216 1239 217 1204 218 303»dd219 1206 1954 n. 31 370 46 155a 85, 198 1183 1955 n. 191 454a*l
1958 n. 267 712 1126 308 1959 n. 77 1276 786 a 146 252 558 1960 n. 138 1271 1961 n. 310 592 Ameiger der Osterr. Akad 1956 n. 4 p. 53 88 1272 Arangio-Rulz 505 71a 504 71b 508 72 518 153 163 517 Archdol. Anzeiger 1957 col 786a 235 Arch. Class. Ul 1951 p. 99 509 X 1 9 5 8 p. 208 927a Archiv. Stor. Pugliese VIII 1955 p. 17 592 Atti Ist. Ven. XCVIII 19381939 p. 25 495 Atti III Congr.Intem.Epigr, 558 1958 p. 303 Andollent, Dtf. tab. BL. 138 1145 139 1144 196 1149 Broughton, Supplement tc> the Magistrates of the Roman Republic 1960 p. 19 1274 a Brune» 36 511 39 512 70 514 104 a 504 104 b 505 105 508 170 518 184 517 Huecheler n. 1 4 3 122 4 136 6 310 7 309 8 311 9 312 11 970 12 565 13 8 05 14 805a 52 973

XVIII. COMPARATIO NUMERORUM Buecheler n. 53

54 55 56 67 69 70 74 117 119 152 161 167 181 184 185 210 331,1 331,2 331,3 331,4 331,5 331,6 331,7 331,8 331,9 331.10 331,11 331,12 331,13 331,14 331,15 331,16 331,17

361 362 363 364 848 934, 935

958 959 960 1563

808 971 803 977 982 974 978 797 972 976 966 1071

967 986 975 983 864 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1080 1081 1082 1079 1083 1084 1085 1086 1087 1087 a

804 984 979 980 821 1125

316 793 985 365

541

BuU. Com. LX 1932 p. 310 294 LXVII 1939 p. 40 128 LXVIII 1940 p. 177 297 p. 200 n. 1 1059 p. 200 n. 2 1062 L X I X 1941 p. 109 513 p. 167 296 p. 168 488 L X X I 1943-1945 p. 62 294 append. p. 53 614 p. 59 120 p. 61 119 L X X I I 1946-48 p. 2 10-12 p. 239 697 L X X I I I 1949-50 append. p. 49 155 a LXXTV 1951-1952 p. 24 n. 7 178a p. 31, nn. 15-16 181a,b p. 46 318 a L X X V I 1956-58 append. p. 3 1271 Bull. Corr. HeU. L I V 1930 p. 490 826 L X X V I I I 1954 p. 82 370 BuUetin Soc. antiquaire8 de France 1957 p. 186 1276 CIE 786 790 834 192 1671 904 2539 789 8334 955 8352 582 8450 1234 8454 1232 8455 1233 CIG II 1824 307 C.I.Sem. I, 1 n. 143 41"" 149 158 Clara RhodosX 1941 p. 203 408 A. de Francisois, Templum Dianae Tifatinae 1956 p. 20 721

542

INDICES D.

309 2.3 310«id. 311 4 313 5 „ 316 6 312 7 314 8 9 315 317 10 118 11 12 295 218 13 321 14 514 15 16 124"" 17 322 18 511 512 19 20 122 328 21 21 a 327 21 b 329 1

21 o 330*"21 d 331*"-

22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 35 a

36 37 39 40 41 42 43 43 a

61 65 67

332 454"*467*cu473""464«w-

455 475**»-

969 180 174 175 177 176 367 368 371 372 400 404 431 429 392 392 447 319 326

D. 68 336 406 70 407 71 72 410 73 409»
D.

2234 2488 2489 2490 2685 2957 2958 2959 2960 2961 2962 2963 2964 2966 2967 2968 2969 2970 2971 2972 2973 2974 2975 2976 2977 2978 2979 2980 2981 2982 2983 2984 2985 2986 2987 2988 2989 2990 2991 2992 2994 3038 3065 3083 3096 3097 3099 3099 a 3100 3101

499 500»dd.

146 498 638 32 40 55 72 113 173 68 202 255 254 282 288 13 14 15 16""-

17 18 19 20*dd.

21 22 23 24 25 26 43 252 69 70 270 184 188 190 195"" •

187 186""-

193 192 169 170 165""

139 164 161

XVIII. COMPARATIO NUMERORUM D.

160 3102 168 3105 3124 238 3125 3126 234 240 3127 3139 218 3140 219 3141 251 3142 221 3143 222 3144 217 220 3145 3146 223 3147 248 3148 247 3163 276 3164 277 3164 a 278 3165 275 3169 a 272 709 3185 3188 232 3189 233*"3190 229 748 3206 50 3212 49 3213 3214 46 48 3215 3216 51 3217 47 3233 76 3234 82 3235 81 3236 80 3237 86 3238 85 3333 67 3340 714 3341 716/7 3342 61 62 3344 3350 63*"3351 66 3353 205 3354 206 3386 60 3397 715 3410 149

^ss**"-

D.

3411 3412 3419 3420 3422 3423 3427 3431 3448 3478 3479 3480 3484 3491 3602 3609 3681 3682 3682 a 3683 3683 a 3683 b 3683o 3683d 3684 3700 3708 3770 3771 3784 3794 3814 3817 3818 3819 3822 3829 3830 3833 3834 3835 3836 3858 3897 3900 3933 4015 4017 4019 4020

136 134"*d 132*"-

131 123 126 140 147 127 90 92 486»dd.

265 56 196 718 112 99 97 103*dd-

104 105 106 110 101 89 111 707 258 562a

157 286 227«dd.

228 225 253**1-

267 266 36 35 38 39 208 H 5 add.

262 263 291 292 281 264

D.

543 4021 250 4022 88«". 4023 283 4032 42 4035 260 4041 401 52*dd. 4047 4053 210 4054 213 4405 159 4876 33 4889 268 257*". 4890 4906 508 4911 505 4912 504 3»dd. 4913 4950 790 4958 791 4964 185»dd791 4985 4 5039 5161 d 1003 803 5213 804 5221 5317 518 523 5318 394 5319 580 5320 5321 395 579 5322 5323 602 5324 603 5325 604 5326 567 5328 675 5329 595 5330 608 5331 607 642 5335 5342 584 586 5344 585 5345 5346 550 528 5348 5366 487 a 551 5367 679 5388 5391 577 116 5392

544

INDICES 5393 a 5396 5404 5410 5427 5428 5430 5436 5437 5440 5514 5528 5529 5530 5538 5546 5561 5562 5575 5576 5577 5578 5593 5621 5627 5636 5641 5643 5665 5667 5671 5706 5729 5734 5738 5742 5773 5792 5799 5800 5801 5802 5803 5805 5806 5807 5808 5809 5810 5811

619 SOO*^.

152 244 304 698 574 665 625 135 651 568 393add.

677 640 680 717 437 635 597 685 609 547 600 645 646 710 621 606 659 617 648 542 720 546 340 671 487 465 465 a

448 463»dd.

450 451 452*dd. 453^

458 457 459 460

D. 5812 462 5813 461 5814 456*« 690 5880 5892 379 5896 552 5916 655 5916 a 666 5943 481 5943 b 483"" 5944,5944a 476 5945 477"w5946 517 5991 494 5983 478"M5993 493 6009 491 6010 492 6012 489"". 6075 704 6078 702 6079 699 6081 701 6093 1068 6093 inoomm. 1065 6094 1069 6127 302 6128 77 6129 553 6130 663 6131 573 6132 593 6132 a 578 6132 b 305 6133 634 6204 422 6205 688 6206 689 6214 59 6229 682 6230 678 6231 683 6246 299 6247 652 6248 658 6257 534 6258 533 6273 301 6280 601 6297 667

D. 6302 719 6303 722 6308 482 6343 630 6345 182 6354 644 6355 643 6356 641 6357 a 649 6358 647 6375 763 6398 b 1132 6398o 1133 6398 d 1130 6399 1140 6445 0 1143 6492 555 6562 618 6602 626 6629 364"". 6966 627 7166 629 7271 350 7272 344 7274 705 7275 776 7282 774 7283 770 7284 769 7460 a, o 805 7460 d 805 a 7461 807 7471 794 7472 793 7480 802 7493 792 7574 822 7602 797 7612 817 7613 823 7642 784 7703 821 7732 780 7739 801 7791 799 7818 895-903 7819 1 865 7819z 861 7819 q 857 7819k 866

XVIII. COMPAEATIO N U M E R O R U M 7819 g 7819 s 7819 u 7822 7823 7839 c 7839 d 7839 e 7839 f 7839 g 7840 7846 7850 7878 7948 7958 7967 7975 7976 7998 7999 8071 8121 8122 8122 8174 8208 8331 8341 8395 8396

868a

870 872 913 770 893 878 892 888 882 911 662 396 767 942 946 928 925 983 918 938 926 970 976 976 937 485 954 798 943 934

D. 8397 8401 8403 8405 8417 8420 8561 8562 8563 8565 8566 a 8566 b,c 8566 d 8567 8568 a 8568 b 8569 8570 8578 8579 8646 a 8646 b 8646 o 8646 d 8646 6 8646 f 8646 n 8706 8743 8746 8747

35. In8cripHone8 latinae, II.

930

365 973 936 981 935 1 1197 1201 1209 1214 1215 1216 1217 1224 1225

806 1177 1178 1181 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1161 1262 2*dd.

1149 1145

545

D. 8749 1144 8884 323 8885 335 8886 333 8887 337"** 8888 515 8889 403 8890 421 8891 426 8892 411 8893 417"". 8961 a 359 8961 b 360 8962 387«M. 9230 162*" 9230 a 163 9231 290 9232 83 9233 6 9234 171 9236 194 9237 760 9253 96 9365 752 9366 755 1275 9367 9376 479 9417 759 9428 809 1251 9444 9482 388

546

INDICES

Doxa II 1949 p. 66 119 86 45 Engstrflm, Carm. Lat. epigr. 410 981 Epigraphica II 1940 282 819 III 1941 14 960 16 947 19 819 271 203 X I I 1950 p. 124 711 126 708 X X I 1959 33 692a Inscript. de Delos 1620 362 1685-7 750 1692 761 1693 762 1695 359 1696 360 1698 369 1699 343 1712 344 1731 747 1732 748 1733 749 1735 750 1736 755 1737 756 1742 733 1743 752 1750 751 1751 757 1752 758 1753 759 1754 760 1771 194»dd. 1802 1270 1847 345 1848 361 1850 349 1852 350 1854 358 1858 bis 373 1859 399 2009 363

Fasolo-Gullini, II santuario della Fortuna Primigenia a Palestrina 1953 p. 266 656 p. 276 106 c,d, 107 s p. 277 1 0 5 a , b l 0 6 a , b l 0 7 a p. 284 102 GaUia II 1944 p. 195 1126 V I I 1949 p. 195 460 a VIII 1950 p. 129 1183 Giorn. Ual. filol. X I 1958 692 a p. 9 HesperiaXXII 1953 p. 12 1271 b

2404 754 2440 289 2442 201 2534 1150 376 I G I V 604 962 V 1, 741 403 XII 5, 917 211 8. 173 174 2 1 4 ^ 212 207 213 p. 39 608 4l*dd. XIV 799 666 513 951 174 986 177 987 179 988 880 1737 882 1781 180 987 174 IGR I, 61 I, 62-64 180 177 I, 65 179 I. 66 513 I, 118 III 255 341"M 1.1. IV 1,1 5 2 222 3 512 4 366 7 85 8 89 9 134

292 12 13 510 682 14 684 16 17 685 19 680 20 678 21 679 681 22 683 23 686 24 26 1269 30 813 423 X 1,65 81 639 642 257 608 424 X 2 , 1* 268 418 X 4 , 20 303 243 304 244 309 492 317 334-5 318 261 338 1255 XIII 1, 3 8 17 763 XIII 3, 66 447 69 319 71 392 76 378 90 335

XVIII. COMPARATIO NUMERORUM Karthago I X 1958 p . 81 1276 Kokalos I 1955 p . 10 1277 Laiomua V I I I 1 9 4 9 p . 37 64,237 Lindos I I 1941 n. 323 246 92 245 Mern. Accod. Lincei a. VIII, I I I 1951 p . 433 1185 B. Nogara, Mon. rom. scoperti negli anni 1938-39 nelVarea del Palazzo della Cancelleria, 1941 p p . 12 et 15 419 Not. scairi 1894 p . 388 426 1921 p . 73 9*"1930 p . 547 576 1937 p . 28 506 1940 p . 365 959 1950 p . 263 958 1952 p . 20 321a 1952 p . 16 93b 1953 p. 343 454 a"™ 723 b 1957 p. 369 Pais 121 538 125 487a 380 262 Rassegna Stor. SalernUana I 1937 p. 36 469 p . 78 471 Rend. Accad. ArcJi. Napoli n. s. X I X 1938-39 p . 89 819 Rend. Accad. Lincei, 8. VIII, I I I 1948 p . 454 64 237 1232 a Rend. Pont. Accad. arch. X X V X X V I 1949-51 p . 23 1070 X X V I I I 1945-55 721 Rev. £t. Lat. X X X 1952 p. 10 1204 p. 88 1239 p. 91 303<"i'i p. 98 1206 Rev. £t. Ligures XVIII1952 p. 263 et 278 1183 Rev. Philol., s. III, XXVII, 1953 p. 65 93 a 71 93 b

547

515 17 30 511 33 512 513 35 51 514 Scavi di Ostia III 1958 p. 209 631 a Strenna storica boHognese V I 1956 p . 147 8s. 914 Studi e maieriali di storia delle religioni X X X 1959 p . 109 1271a Studi in onore di A.Calderini e R.Paribeni III 1956 p. 354 712 Studi Romagnoli V 1954 p . 186 661 Riccobono*

Tituli quos I 2 non continet (stellula titulos novos indic a t ) : 8, 9, 10-12, 54, 64, 93 a, 93 b , 102, 104 a, 105 a, 105 b , 106a, 106 b, 106 c, 106 d, 107a, 107 c, 110, 116, 119, 128, 155 a, 1 6 0 , 1 6 6 M 7 8 f t , 181ft,b, 189«, 203, 237, 246, 294, 296, 297, 303, 318 a, 321 a, 370, 408, 411, 412, 416, 417, 418, 419, 421, 424, 425, 426, 429, 431, 433. 434, 454 a, 460 a, 469, 482, 484*, 488, 495, 498 a, 503, 509, 535, 558, 562 a, 570, 576, 592, 5 9 8 ' , 599*. 611,612, 613, 614, 634 a, 639, 656, 661, 669, 692 a, 697, 708, 711, 712, 721, 723 b, 786 a, 819, 826, 914, 927 a, 959, 992, 1059, 1062, 1070, 1071, 1106, 1107, 1118, 1120, 1121, 1126, 1127, 1136, 1138, 1143, 1150, 1168, 1169, 1170, 1173, 1183, 1185, 1204, 1206, 1232, 1255, 1271,. 1271 a, 1271 b, 1271*c, 1274a, 1275, 1275 a, 1276, 1277.

PINITO D l 8TAMPARE IL 30 MARZO 1 9 6 3 NELLA STAMPERIA ARTISTICA NAZIONALE - TORINO

BIBLIOTECA DI STUDI SUPEEIOEI 1. PETRONII ARBITRI Oena Trimalchionis a cura di Enzo V. Marmorale, 2 a ed., pagg. XX-204 (Pilologia latina). 2. APULEI Metamorphoseon libri IV-VI a cura di Ettore Paratore, l a ristampa, pagg. IV-160 (Filologia latina). 3. L. ANNAEI SENECAB Divi Olaudii 'ATTOXOXOXUVTOOK; a

cura di Carlo Ferdinando Russo, 3 a ed. riveduta, pagg. 166 (Filologia latina).

4. SonsTi, Testimonianze e aframmenti a cura di Mario Untersteiner, vol. I, 2 ed., pagg. XXIV-126 (Filosofia antica). a cura di Mario 5. SOFISTI, Testimonianze e frammenti Untersteiner, vol. II, 2 a ed., pagg. XIV-212 (Filosofia antica). 6. SOFISTI, Testimonianze e frammenti a cura di Mario Untersteiner, vol. III, pagg. XVT-214 (Filosofia antica). 7. SOPISTI, Testimonianze e frammenti a cura di Mario Untersteiner, vol. IV, pagg. XXIV-336 (Filosofia antica). 8. NAEVIUS POETA a cura di Enzo V. Marmorale, 2 a tiratura, pagg. IV-268 (Filologia latina). 9. HESIODI Scutum a cura di Carlo Ferdinando Russo, pagg. 224 (Filologia greca). 10. HERODAE Mimiambi a cura di Giulio Puccioni, pagg. XVI-196 (Filologia greca). 11. P. OVIDI NASONIS Amores a cura di Franco Munari 3 a ed., pagg. XL-232 (Filologia latina). 12. POLIZIANO, Epigrammi greci a cura di Anthos Ardizzoni, pagg. XVT-72 (Teeti umanifitici). 13. C. SUETONI TRANQUILLI Divus Augustus a cura di Mario Attilio Levi, 2^ ed., pagg. LXIV-220 (Storia antica ed epigrafia).

Inscriptiones Latinae Liberae Rei Publicae, Fasciculus Prior

Read more

Inscriptiones Latinae Liberae Rei Publicae, Fasciculus Alter

Read more

Fabellae Latinae

Read more

Rei Lear

Read more

Inscriptiones Judaicae Orientis. Band III: Syria & Cyprus

Read more

Codices Bibliothecae Publicae Graeci

Read more

Inscriptiones Tyrae, Olbiae, Chersonesi Tauricae aliorum locorum a Danubio usque ad regnum Bosporanum (Inscriptiones antiquae orae septentrionalis Ponti Euxini Graecae et Latinae, I)

Read more

As Minas do Rei Salomão

Read more

For the Love of Rei

Read more

Girl in a Box (Rei Shimura Mysteries)

Read more

The Typhoon Lover (Rei Shimura Mysteries)

Read more

Inscriptiones Judaicae Orientis. Band I: Eastern Europe

Read more

The Typhoon Lover (Rei Shimura Mysteries)

Read more

Iii

Read more

Girl in a Box (Rei Shimura Mysteries)

Read more

Inscriptiones Judaicae Orientis. Band II: Kleinasien

Read more

As Minas do Rei Salomão (Portuguese Edition)

Read more

Patrologiae Latinae Cursus Completus: Series Prima, Tomus Secundus (Series Latina)

Read more

Patrologiae Latinae Cursus Completus: Series Prima, Tomus Primus (Series Latina)

Read more

Electrochemistry III

Read more

Петр III

Read more

Винету III

Read more

Горец III

Read more

Эдуард III

Read more

Calculus III

Read more

Oktavian III

Read more

Иван III

Read more

Richard III

Read more

FASTES III

Read more

Panzerkampfwagen III

Read more

Recommend Documents

Inscriptiones Latinae Liberae Rei Publicae, Fasciculus Prior

...

Inscriptiones Latinae Liberae Rei Publicae, Fasciculus Alter

...

Fabellae Latinae

HANS H. ØRBERG L I NGVA L AT I NA PER SE ILLVSTR ATA FABELLAE LATINAE ad cap. I−XXV DOMVS LATINA MMVI LINGVA LATINA ...

Rei Lear

Rei Lear REI LEAR William Shakespeare ÍNDICE ATO I Cena I Cena II Cena III Cena IV Cena V ATO II file:///C|/site/Livr...

Inscriptiones Judaicae Orientis. Band III: Syria & Cyprus

...

Codices Bibliothecae Publicae Graeci

BIBI.JIO'l'HEOA UNIVljjRSITA'1'IS LEIDENSIS -----,---------------- CODICES MANUSCRIPTI ~ VIII CODICES BIBLIOrrlfEC...

Inscriptiones Tyrae, Olbiae, Chersonesi Tauricae aliorum locorum a Danubio usque ad regnum Bosporanum (Inscriptiones antiquae orae septentrionalis Ponti Euxini Graecae et Latinae, I)

IN8CETPTI0NE8 TYEAE, OLBIAE, CHERSONESITAURICAE, ALTOKUM LOCORUM Α DANUBIO USQUE AD REGNUM BOSPORANUM. IUSSU ET IMPENS...

As Minas do Rei Salomão

As minas de Salomão As minas de Salomão Henry Rider Haggard Tradução Eça de Queiroz Introdução Paulo Franchetti São ...

For the Love of Rei

Girl in a Box (Rei Shimura Mysteries)

Girl in a Box Sujata Massey Contents Cast of Characters vii 1 It’s taken me almost a whole lifetime to become a....