Poletko Pana P

 Od autora

WIEM, ZNAM TO, SŁYSZAŁEM: JESTEM POLITYKIEM I DĄŻĄC DO

politycznej doskonałości, muszę zachować polityczną zdolność do samoograniczenia oraz polityczną poprawność mierzoną za pomocą politycznej miary, której wzorzec znajduje się w politycznym Sevres przy ulicy Wiejskiej. Nie ma zmiłuj: pewnych rzeczy nie wypada mi mówić, wielu innych nie wypada mi robić. Ponieważ jestem politykiem, muszę być polityczny, a ponieważ wymaga się ode mnie, żebym był polityczny – muszę przestać być sobą. Muszę? Kiedy zasłużyłem sobie na przydomek klauna – wypowiedziany przez usta głowy państwa – poczułem głęboką solidarność z grupą zawodową cyrkowców. I to nie tylko dlatego, że mianem cyrku publiczność określa czasem moje miejsce pracy; głównie dlatego, że do trudnej sztuki cyrkowej potrzeba wielu lat przygotowań, pracy, wewnętrznej siły i pokory, a w wypadku klaunów dodatkowo jeszcze poczucia humoru. Ta praca, siła i dystans do siebie samego zasługują na uznanie, które widownia wyraża brawami. Jeśli skecz jest nieciekawy, widownia reaguje buczeniem. Nade wszystko jednak klaun to postać poszukująca sedna problemu, trafnej pointy, z wykorzystaniem różnorodnego instrumentarium – groteski, aktorskiego przerysowania, slapsticków, gadżetów, makijażu, stroju. Klaun leczy śmiechem… W wielu schorzeniach terapia śmiechem ma znaczący udział w procesie leczenia, rehabilitacji i rewalidacji.

5

Ale ja nie chcę być klaunem. Nie jestem nim, nie potrafię rozśmieszać. Jestem politykiem i mam rozwiązywać problemy, z którymi borykają się moi wyborcy. Oni mnie wynajęli do skutecznego działania, to prosty outsourcing – obywatele w każdej chwili mogą przecież wynająć do tej pracy kogoś zupełnie innego. Polityk, tak jak klaun, też musi trafiać w sedno problemu. Musi leczyć choroby, które wyniszczają organizm państwa. Musi używać wszelkich dostępnych metod, żeby je zwalczać. Jeśli zawodzą inne, niech nawet sięga po terapię śmiechem – byleby nie przekraczał norm prawa i dobrego wychowania. Kiedy oglądam swoje fotografie, po które tak chętnie sięgają gazety i telewizje, widzę stale te same ujęcia: koszulka z napisem, wibrator z pistoletem, gęba z jęzorem i świeczka z Giertychem. Ten wizerunek przypomina nagrobek: człowiek ma go na zawsze i nie może przeciwko niemu zaprotestować. Kiedy jednak widzę te zdjęcia, to w przeciwieństwie do licznej rzeszy polityków i dziennikarzy odczytuję skrywające się za nimi problemy, a nie jednodniowego newsa rodem z portalu pudelek.pl. Koszulka „Jestem gejem, jestem z SLD” to wołanie o tolerancję w kraju, w którym wszystko miało być na modłę małej grupki polityków. Wibrator i pistolet – to wyraz skrajnej bezradności posła wobec politycznej machiny kolesiostwa, dającej ochronę pospolitemu draństwu. Kiedy widzę na fotografiach swój wywalony jęzor – w tle głowy mam absurd, którym było (niedoszłe na szczęście) morderstwo na lekturach Gombrowicza. Świeca przy fotelu Giertycha – moje symboliczne pożegnanie z tałatajstwem w polityce. Można to oczywiście prezentować inaczej. Przez bibułkę chwytać. Przez szybkę lizać. Można. Tak samo jak można wejść na sejmową trybunę i w czasie oraz trybie przewidzianym przez regulamin pleść banialuki; za to nikt nie skazuje polityków na środowiskowy ostracyzm. Można zanieść te banialuki prosto do telewizji, mówić, co ślina na język przyniesie podczas konferencji prasowych – media to wezmą, przez kwadrans na czerwonych paskach u dołu ekranów będzie widniał ślad nowej, krótkoterminowej sensacji. Wszyscy zwracają uwagę na sensację, mało kto chce dostrzegać problem. Odsuwanie problemów, unikanie ich poprzez stygmatyzację ludzi zgłaszających swoje wątpliwości to zmora polskiej polityki. Łatwiej mi

6

dać etykietę trefnisia, niż zwolnić z pracy policjantów, którzy tolerowali gwałty w lubelskiej komendzie policji, o czym mówiłem, o czym pisałem do wszystkich świętych, bez skutku. Łatwiej przyprawić mi gębę idioty apelującego o solidarność z SLD, niż zastanowić się nad brakiem tolerancji w państwie. Łatwiej wreszcie nazwać mnie klaunem, niż odpowiedzieć na ważne pytanie, do jakich granic zdrowie głowy państwa winno być przedmiotem publicznej debaty. Czy katar, migrena, choroba Alzheimera to jedyne wypadki, w których można o to zdrowie dopytywać? Nie wynajęto mnie – mówię o wyborcach, którzy świadomie zdecydowali o moim wyborze – bym unikał trudnych pytań i problemów. Nie jestem politykiem, który złamie własną osobowość w imię tak zwanej politycznej poprawności. Bo kto tę poprawność reprezentuje? Kto ustanawia jej kanony? Andrzej Lepper w roli koalicjanta partii, która chciała stać na straży moralności? Minister Tomasz Lipiec? Minister Ziobro? Sam Jarosław Kaczyński, atakujący „niemieckie radio RMF FM”? Wiem, znam to, słyszałem: zajmując się polityką, muszę zrezygnować z pewnych zachowań, które politykowi nie przystoją. Wziąć do ręki wibrator – taki gest przysługuje zapewne jedynie Teresie Orlowski; w kraju nad Wisłą to występek przeciwko obyczajności politycznej. Ale widać dopuszczalne jest wkładanie do ust kobiety penisa i przytykanie jej do głowy pistoletu – to przypadek z lubelskiej policji – gdyż takich zachowań ani politycy, ani media nie piętnowali… Hipokryzja czystej wody… W lipcu 2007 roku zacząłem pisać własny blog. Miała to być forma komunikacji z wyborcami, sposób codziennego kontaktowania się polityka z ludźmi ciekawymi jego pracy, życia, przemyśleń. Przyjąłem za cel: być sobą, nie udawać, pisać to, co w każdym momencie czuję – bez względu na polityczną poprawność i własną pozycję w polityce. Taki dziennik nosi wszelkie znamiona ekshibicjonizmu, mam tego świadomość, bo kiedy piszę o narodzinach Franka lub o ćwiczeniach jogi, pozwalam czytelnikom wejść za próg mojego domu. I oni tam wchodzą: jedni, by porozmawiać, inni, by pokrzyczeć, jeszcze inni – po prostu z butami. To ryzyko każdego polityka: brak prywatności. W dzienniku internetowym ryzyko rośnie z każdą opublikowaną informacją. Media robią z tych zapisków sensację dnia, to ich sposób na kolejny czerwony pasek. Media i politycy dają blogom drugie życie, dodając nowe znacze-

7

nie słowom już wypowiedzianym. Dzięki nim można wpaść w pułapkę narcyzmu – wszak niemal każde zdanie z politycznego magla (ten z tym, ta z tamtym…) zapisane w blogu przeradza się po chwili w news dnia. Nie fakt, o którym piszę w blogu, staje się przedmiotem dziennikarskich dociekań i komentarzy, lecz sam blog. Nie problem jest ważny, lecz człowiek, który o nim mówi. Media wciągają nas w tę walkę w politycznym kisielu, a my, politycy, z rozkoszą bierzemy w niej udział. Dlatego równie szybko, jak podjąłem decyzję o publikowaniu w sieci codziennych notatek, zdecydowałem o ich unicestwieniu. Nie chcę być dostawcą marnych newsów, którymi karmi się opinię publiczną, nie sięgając do istoty sprawy. Chyba jednak wolę tradycyjną formę komunikacji: rozmowę, twarzą w twarz, z patrzeniem prosto w oczy wyborcy, przeciwnikowi i sojusznikowi politycznemu, dziennikarzowi. Publikuję w tej książce większość swoich internetowych notatek, chcąc zatrzymać ulotność ich formy i czasu, w którym powstawały. Jedne z nich są poważne, inne zupełnie nie, jedne prezentują poglądy odpowiadające chwili, w której je publikowałem, inne zaś mają bardziej uniwersalny wymiar. Jest tu „sporo Palikota” – dziwnych lub prozaicznych obsesji, które targają mną tak samo jak wszystkimi Polakami. Jest tu trochę wina, polityki, Lubelszczyzny, odrobina ironii i politycznych wspomnień obejmujących czas budowy IV RP wraz z jej żarliwymi budowniczymi. Jest Kaczyński, Tusk, Rokita (w dwóch wcieleniach), jest mój Franek, pupa Gombrowicza i gęba Giertycha, jest Biłgoraj i są Dzierwany. Czego tu nie ma?… Wiem, znam to, słyszałem: polityk powinien wydawać poważne memuary, a prawdę ujawniać dopiero po własnej śmierci. Ale ja mam inaczej. Prawda?

Janusz Palikot

 Rozdział 1: Tak się zaczęło

PONAD SZEŚĆSET PIĘĆDZIESIĄT TYSIĘCY CZYTELNIKÓW, NIEMAL

dziesięć tysięcy komentarzy, dwieście sześćdziesiąt dwa dni obecności w sieci i prawie trzysta codziennych wpisów, wielu stałych fanów i po wielokroć więcej barbarzyńskich przeciwników, gotowych na wszystko, byleby tylko zrealizować swój polityczny cel: zniszczyć Palikota. Tak było. Taki jest, mówiąc językiem biznesu, bilans moich dokonań w roli komentatora polskiej rzeczywistości. Zacząłem publikować swój blog w portalu Onet dokładnie 1 lipca 2007 roku o godzinie dwunastej, po trwającej trzy tygodnie kampanii reklamowej i po budzącym żywe zainteresowanie „odliczaniu” dni do pierwszej emisji mojego internetowego dziennika. Własne credo wyjawiłem w pierwszym wpisie, zachęcając Czytelników do polemik i merytorycznej dyskusji. W politycznym meczu Palikot kontra jego internetowi przeciwnicy po pierwszym dniu padł wynik 1:0 dla mnie – w większości komentarzy czuło się zaskoczenie i zdziwienie, że akcja reklamowa może dotyczyć nie produktu, nie człowieka, lecz samej idei pisania. Dwadzieścia pięć tysięcy czytelników wydawało mi się wówczas szczytem marzeń: jak na prywatny blog mało jeszcze rozpoznawalnej medialnie postaci to był naprawdę dobry wynik. Dopiero później przyszła myśl i empiryczny dowód, że wystarczyłoby pokazać sensacyjnego newsa, a oglądalność byłaby zwielokrotniona…

9

Tak się to zaczęło – od wpisu, który pozwolił na rozszyfrowanie tajemniczego pojęcia pepepe.pl, będącego głównym hasłem kampanii reklamowej. Pepepe… Poletko Pana Pe…

Przestaliśmy rozmawiać Zupełnie przestaliśmy rozmawiać. Nie komunikujemy się, nie szukamy dialogu, nie rozmawiamy – jesteśmy w nieustającym zwarciu, w stanie wojny, z której nikt nie wyjdzie, bo nie może wyjść zwycięsko. To chore: premiera całymi dniami nie stać na zejście do pielęgniarek tłukących pustymi butelkami o bruk Alei Ujazdowskich, a przejście na kawę do czterech ich koleżanek, które spędzają dni w zamkniętym pokoju Kancelarii Prezesa Rady Ministrów – nawet wtedy, gdy podejmują głodówkę – zajmuje mu tydzień. To jest chore, kiedy widać uwijających się między namiotami pielęgniarek polityków opozycji – jeszcze niedawno rządzących Polską i odpowiadających za (bez)kształt polskich reform, a dziś donoszących protestującym hamburgery z McDonald’s. To chore, kiedy prosty strajk o pieniądze nazywa się polityczną wojną starego układu z nowym. I wreszcie – to paranoiczne, kiedy zamiast mówić o reformach służby zdrowia, podrzuca się obywatelom mocno spróchniałą radę: podwyżkę podatków pod dyktando narodowego referendum. A wszystko to w atmosferze walki, wojny, krzyku, gomułkowskiej retoryki, trzaskania się po gębach i skakania sobie do oczu, byle tylko zaistnieć w oku kamer, błysnąć, pojawić się w wieczornych „Wiadomościach”. I jeszcze te tromtadrackie okrzyki – jak wczorajszy pana premiera, z Radomia: PiS jest po to, by walczyć ze złem!

Absurdut Zaczynam pisać tego bloga w stanie najwyższej irytacji. Zdegustowała mnie postawa grupy ludzi, do której trafiłem po wygranych wyborach

10

na Lubelszczyźnie. I chyba też załamała mnie własna naiwność – ja, naiwny Janusz Palikot, wierzyłem, że sejm będzie izbą debat, merytorycznych sporów, ścierania się argumentów, licytowania pomysłami i wojny na koncepcje, idee. Tymczasem sejm i cała polska przestrzeń polityczna stały się na moich oczach areną wojny na maczugi. Wojny między różnymi odmianami politycznego chamstwa. Wojny leni z politrukami. Nie pamiętam ani jednej debaty, w której skrzyżowałyby się poważne wizje nowoczesnej Polski. Pamiętam ujadanie. Pamiętam groźby, wyzwiska, darcie pierza, wymyślne epitety. Nie pamiętam, byśmy podjęli dużą dyskusję o podatkach czy choćby o systemie służby zdrowia, który można uleczyć – ale na drodze twardych reform, a nie unikania odpowiedzialności. Dokąd doszliśmy? Wszyscy – z wszystkimi – skłóceni. Już nie wystarcza, że premier atakuje łże-elity, wykształciuchów, już przywykliśmy, że nie ma zgody na żadne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, że można bezkarnie pomiatać ludźmi przed kamerami CBA, że można trzymać na bruku pielęgniarki i obrażać lekarzy, a jednocześnie pod strajkowym straszakiem godzić się na wszystkie żądania górników i kolejarzy. Już nas nie dziwi, że codziennie ktoś ładuje do naszych głów kolejne nazwiska ubeków, prawdziwych ubeków, farbowanych ubeków i prawdopodobnych ubeków. To już norma. To już norma, że telewizyjne doniesienia zaczynają się od słów: dzisiaj X opluł Y… Przez dwa tygodnie próbowałem – w reklamach radiowych, na billboardach, w Internecie, w bezpośredniej korespondencji – zwrócić uwagę opinii publicznej – Państwa uwagę! – na całkowitą dewaluację słów używanych w debacie publicznej. Parlament przeistoczył się w paplament, odnowa moralna w dewolucję, w której nikt już nie pamięta, o co chodziło rewolucjonistom. Obywatele stali się UBywatelami – wszyscy jesteśmy podejrzani przez Macierewicza! Polityka tak mocno dotyka Polaków, że mówią o niej: bolityka. Bracia bliźniacy, którzy rządzą Polską, już nie są papużkami nierozłączkami. Stali się symbolem pogróżek nierozłączek, zwyczajowo towarzyszących każdemu sporowi politycznemu, który sami wzniecają. Politycy nie komunikują się już za pomocą normalnych słów. Mieli być cudotwórcami – są chudotwórcami. Mieli tworzyć koalicję – tworzą

11

koalizję, w ciągłym sporze między sobą. Mieliśmy tworzyć sejm, ciało ustawodawcze – a zajmujemy się pustawodawstwem… Tworzymy złe prawo, tworzymy je na chybcika i pod bieżące potrzeby historyczno-ideowych i psychologicznych kompleksów, którymi żywią się koalicjanci.

Bóg, Chonor, Ojczyzna Nie, proszę mnie nie poprawiać. Chonor absolutnie tu pasuje. Kiedy jeden z ministrów francuskiego rządu przegrał ostatnie wybory parlamentarne, uzyskując wynik gorszy o 0,3% od konkurenta, natychmiast podał się do dymisji, uznając, iż nie jest godny nosić ministerialnej teki bez poparcia wyborców. Kiedy funkcjonariusz CBA nazywa operację kryptonimem „Mengele”, w Polsce do dymisji nie podaje się nikt. Kiedy policjanci z Lublina oskarżani są o najcięższe przestępstwa, nie chwieje się ani jedno policyjne czy ministerialne stanowisko. Kiedy ich koledzy wożą wieśmaki głodnej pani minister, a inni zabijają się, odwożąc do domu nażłopanego urzędnika ministerstwa, żadna ministerialna głowa nie spada. Wpiszmy ten nowy polityczny honor – chonor! – na sztandary IV RP! Za co? Za „małpę w czerwonym”. Za „partię zboczonych kobiet”. Za „seksaferę”. Za kamasze, za kobietony, złogi gierkowsko-gomułkowskie, za „wy jesteście tam, gdzie wtedy stało ZOMO”, za szambo pomylone z perfumerią. Za doktora G., który już nigdy nikogo nie zabije. Za śmiech na ustach w zdziwieniu, że można zgwałcić prostytutkę. Za Senyszynową „katoprawicę, która idzie na pasku kleru”. I za polityczną korupcję w nocnym fotelu Renaty Beger. I za burą sukę też. Pan Bóg, jeśli miłosierny jest, a jest, pewnie nam to wybaczy. Ale Ojczyzna? 1 lipca 2007 181 komentarzy

 Rozdział 2: Jestem z Biłgoraja

NIGDY NIE ZERWAŁEM WIĘZI Z MOJĄ MAŁĄ OJCZYZNĄ, WIĘCEJ –

robię wszystko, by być jej żarliwym promotorem. Biłgoraj, cała Lubelszczyzna, to miejsce, w którym czuję się najlepiej, które znam, z którym się utożsamiam. Czasami, w sensie politycznym, bywa mi łyso, kiedy traktują nas jak obywateli drugiej kategorii, jak Polskę B, gorszą, bo położoną za daleko od Warszawy i największych polskich miast. Bywa mi jednak całkiem źle, kiedy do takiego typu mentalności dokleja się całkiem realne działania – gdy rząd wstrzymuje dotacje, gdy partyjno-rządowi urzędnicy odgrywają się na samorządach obsadzonych przez opozycję, gdy pozbawia się szans rozwojowych całe regiony w imię nonsensownej walki o prymat wielkich aglomeracji nad małymi prowincjami, gdy nie dostrzega się potencjału całej ściany wschodniej, twórczej siły ludzi, którzy ją zamieszkują, i gdy gardzi się nimi wprost, bo nie pchają się na warszawskie salony i nie mają zwyczaju prosić… Są tu miejsca, które swoją urodą mogą konkurować z Toskanią. Są miasta, które zaskakują. Są zabytki, którym nie trzeba nic oprócz odrobiny pieniędzy na dodanie ostatecznego szlifu, by świecić nimi w całej Europie. I są klimaty całkowicie nieporównywalne z innymi. Niekiedy myślę, że Lubelszczyznę powinno się zachować dla potomnych właśnie w dzisiejszym kształcie – żyjącą odrobinę wolniej, bardziej senną, no-

13

stalgiczną. Że trzeba by dołożyć do tych polskich Kresów nutę nowoczesności w postaci poprawionej infrastruktury, w postaci remontów i inwestycji, które zapewnią regionowi rozwój, ale utrwalając jej charakter, serdeczność i otwartość ludzi, spokój, klarowność poglądów… Jestem politykiem, moje hasło wyborcze brzmiało najpierw „Więcej dla Lubelszczyzny”, a później „Wszystko dla Lubelszczyzny”. Wszystko, bo warto skorzystać z dość rzadkiej okazji, kiedy władza państwowa i samorządowa pochodzą z tego samego politycznego pnia, bo warto się poświęcić dla ludzi, których się zna i ceni, bo warto zamienić własny czas na aktywność skierowaną ku innym. I wreszcie – warto zrobić wszystko, jak najwięcej, żeby ślad po nas jakiś pozostał, żebyśmy w roli polityków „spisali się”, a nie – „popisali”…

Zaczynamy! Dzisiaj w Biłgoraju założyliśmy Stowarzyszenie Producentów Przetworów z Owoców z Runa Leśnego. Dla wielu małych gospodarstw rolnych zbieranie owoców leśnych oraz własna produkcja owoców miękkich to istotny element dochodów. Pomysł polega na tym, żeby w większych wsiach przygotować, wspólnie z gminą, pomieszczenia do produkcji – tradycyjnymi metodami – różnego rodzaju soków i konfitur z żurawin, jagód, borówek, malin, i innych owoców. Rodziny z tych wsi i okolic umawiają się, że w określonych godzinach i określonych dniach smażyć będą konfitury i gotować soki. Na etykietach, które sami będą przyklejali, zaznaczą swoje nazwisko, datę i wielkość produkcji. Moim zadaniem będzie dostarczyć im butelki i słoiki, etykiety, kartony, a także kontrolować jakość i – rzecz jasna – zapewnić zbyt. Może z tego powstać nowa polska marka żywności o wysokiej jakości i tradycyjnym pochodzeniu. Dla mieszkańców polskiej wsi to oferta dodatkowych zarobków oparta na produktach, które i tak przygotowują; tyle że teraz będą je proponować na rynku w stopniu bardziej przetworzonym, profesjonalnie obrendowane i wyeksponowane w punktach sprzedaży. W takich małych

14

gospodarstwach, na tak zwanej ścianie wschodniej, ciągle jest wiele wolnych rąk do pracy, co daje fizyczną możliwość produkcji. Zaczynamy więc od wsi Bukowa pod Biłgorajem, a w następnych miesiącach i latach chcemy ten model powielić w innych miejscach regionu. Marzy mi się stworzenie polskiej marki premium w żywności i rozpowszechnienie jej w Europie. Istotą tego działania jest z jednej strony kontrolowana jakość, a z drugiej – skala produkcji, pozwalająca na regularne dostawy do sieci dużych sklepów. Wszystko to zajmie kilka lat, a sukces przedsięwzięcia zależy od dobrego zarządzania marką i od utrzymania niezmiennie wysokiej jakości. To jedno z moich zobowiązań wyborczych z 2005 roku. Zaczynam w tej samej wsi, w której dwadzieścia lat temu stworzyłem jeden z pierwszych punktów skupu palet, od których produkcji zaczęła się moja droga w biznesie. Gdzieś tutaj tkwią również moje korzenie ze strony babki po ojcu. Myślę, że nastał czas, by na polskiej wsi tworzyć produkty o wysokiej jakości oraz zdrowym, ekologicznym pochodzeniu i by przedstawić je światu nie jako ofertę dobrej jakości za niską cenę – a takie myślenie nadal dominuje wśród liderów opinii w tym środowisku – ale wręcz odwrotnie: jako produkt ekskluzywny i nietani. Czas na slogan: Ten produkt dużo kosztuje, ponieważ jest polski!!! Dobre, ekskluzywne i drogie – bo polskie! 17 lipca 2007 29 komentarzy

Lublin Od kilku lat myślę i robię, co się da, aby wyrwać Lublin z biedy i zastoju. Budowanie fabryk i nowoczesne zarządzanie nimi jest jeszcze możliwe, gdyż, przy wszystkich oporach materii, oznacza ono w miarę samodzielne popychanie wielu spraw. Przedsiębiorczość kwitnie, gdy chcą tego sami przedsiębiorcy, gdy pokonują bariery, bo sami czują taką potrzebę. Bardzo trudno jest – dużo trudniej! – przełamać marazm i opór w działaniach społecznych i politycznych.

15

Dlatego szlag mnie trafia, że od kwietnia leży w Ministerstwie Gospodarki dokumentacja dotycząca utworzenia strefy ekonomicznej w Lublinie, a rząd ani myśli ją zatwierdzić. Mamy kilkunastu inwestorów i rychłą perspektywę utworzenia kilku tysięcy miejsc pracy, ale przede wszystkim mamy dobrą wiadomość dla wszystkich: że w Lublinie coś się ruszyło, że idziemy do przodu. To dla mieszkańców równie ważne jak same miejsca pracy. To daje nadzieję. A nadzieję trzeba w Lublinie przywrócić tak samo, jak przywrócono ją we Wrocławiu. To niewiarygodne, ale dziesięć lat temu większość młodych ludzi chciała z Wrocławia wyjeżdżać, a dziś media z dumą informują, że właśnie tam odnotowuje się największy poziom lokalnego patriotyzmu, czyli woli pełnego utożsamiania się mieszkańców z miejscem, w którym żyją. Obawiam się, że we wrześniu rząd PiS wciąż jeszcze nie wyda dawno obiecanej decyzji dotyczącej utworzenia lubelskiej strefy, że nadal zbywać się nas będzie byle pretekstami, ukrywając właściwy, polityczny powód urzędniczego zaniechania: bo prezydent Lublina jest z PO. Jakież to miałkie, jakie krótkowzroczne i małoduszne – poświęcać rozwój miasta w imię kompletnie niezrozumiałych, doraźnych interesów. Ta zasada: żadnej przychylności rządu dla miast i regionów zarządzanych przez opozycję, jest koszmarem polskiej polityki i kładzie się cieniem na równomierności rozwoju państwa. Jakbyśmy chcieli pogłębiać jego podział, Polskę A i Polskę B zastępując podziałem na Polskę Rządową i Polskę Opozycyjną, Polskę z pieniędzmi i Polskę z figą z makiem. 18 sierpnia 2007 30 komentarzy

Wszystko dla Lubelszczyzny Moje dwuletnie doświadczenie w polityce jest gorzkie. A to z powodu jakości polskiej klasy politycznej, z powodu stanu więzi społecznych wśród nas i z powodu bardzo niskiego poziomu organizacji życia pu-

16

blicznego. Te doświadczenia powinny mnie skłaniać do rezygnacji z kandydowania, do zajęcia się ukochaną żoną i moimi synami, w tym też synem, który za dwa tygodnie przyjdzie na świat. Kiedy jednak myślę o Lublinie i o całym naszym regionie, to wciąż jeszcze chce mi się starać, działać, być aktywnym, i chcę nadal się łudzić, że gdy wygramy te wybory, to nie tylko w całym kraju sprawy pójdą w lepszym kierunku, ale także my, na Lubelszczyźnie, wreszcie ruszymy z miejsca. Wierzę w to, że skończą się blokady ze strony rządu dla lubelskiej strefy ekonomicznej, że wreszcie przestaną nam blokować decyzję przyznania środków na remont Teatru w Budowie, czyli Centrum Spotkania Kultur, że wreszcie rozpocznie się budowa drogi Biłgoraj–Lublin i że zaczniemy rozwiązywać wiele innych, setki innych problemów. To, co przeżyłem przez te dwa lata, nakazuje myśleć, że większości spraw i tak się nie da załatwić. Warto jednak próbować! Czy można nie spróbować? Nie, nie można! Cokolwiek Państwo o tym napiszecie, twierdzę, że jako polityk i jako mieszkaniec Lubelszczyzny inaczej zachować się nie mogę. To kwestia wiarygodności, ambicji, chęci dokończenia zaczętych spraw dla dobra publicznego, a także odpowiedzialności za własne słowa: w poprzedniej kampanii zapowiadałem wszak – Więcej dla Lubelszczyzny! Teraz trzeba powiedzieć inaczej. Wszystko dla Lubelszczyzny! Bo jeśli nie teraz, jeśli nie w oczekiwanym przeze mnie układzie politycznej symbiozy rządu z samorządem, to kiedy? 22 sierpnia 2007 50 komentarzy

Złoci ludzie Co pewien czas spotykamy ich wokół siebie. Są inni niż większość. Nie są szarzy. Nie są czarni i nie są biali. Promieniują złotym kolorem. Odróżniamy ich natychmiast po szczególnym blasku, po szczególnej aurze, jaką tworzą.

17

Spotkałem ich wielu w swoim życiu. Takim człowiekiem na pewno jest Stefan Szmidt i jego żona Alicja Jachiewicz. Stefan stworzył w Nadrzeczu koło Biłgoraja wspaniały prywatny ośrodek kultury, który w tej małej wsi mógł zorganizować dziesiątki wydarzeń na najwyższym w naszym kraju poziomie artystycznym. Ochman, Zapasiewicz, Olejniczak, Duda-Gracz – to tylko część artystów, którzy tu występowali. Nie oni jednak są w Nadrzeczu najważniejsi, tylko te tłumy, które przychodzą jakby uwiedzione przez gospodarzy, urzeczone nimi. I ta szczególna atmosfera emanującej zewsząd energii, święta, ekscytacji i nawet nabożeństwa – to wspaniały dar ofiarowany tym, którzy do Nadrzecza dotrą. Żona opowiedziała mi artykuł z ostatnich „Wysokich Obcasów” o zakonnicy, która pomaga prostytutkom. To szczególny przypadek, gdzie spotykają się świętość i przekleństwo. Prostytutki to bardzo często osoby, które chcą zniszczyć siebie, gdyż wcześniej ktoś brutalnie odebrał im godność. Gwałcone w młodości przez najbliższych, molestowane, bite. Nie zasługują, w swojej ocenie, na jakikolwiek szacunek. I akt prostytucji jest dla nich takim psychologicznym potwierdzeniem, że nie należy im się szacunek. Ta siostra leczy je najprostszymi środkami: uwagą, cierpliwością, szacunkiem właśnie i okazywaną im ludzką miłością. Nie widziałem jej, ale pewnie jest złota. Wyobrażam sobie, jak siedzi na Dworcu Centralnym w Warszawie i swoimi dobrymi oczami przemienia ten świat na trochę lepszy. 26 sierpnia 2007 28 komentarzy

Kolejna ofiara rządu Ministerstwo Kultury odmówiło wsparcia dla projektu remontu MCK w Lublinie, choć został on uznany za jeden z trzech najlepszych na Lubelszczyźnie. Wiadomo: szef ośrodka jest z PO! W związku z tym zachodzę w głowę nad odpowiedzią na pytanie: czy mieszkańcy Lublina znają chociaż jeden przykład tego, co rząd zrobił dla Lubelszczyzny, o ile nie służyło to jednocześnie PiS-owi?!

18

Przepraszam, że w powodzi tak zwanych wielkich spraw o randze odpowiadającej rangą majestatowi IV RP – jak aresztowania, podsłuchy i wojny na magnetofony – stawiam sprawę tak siódmorzędną dla rządu i Ministerstwa Kultury, jak remont MCK. Chciałbym jednak wiedzieć, czy to, co widzę i słyszę, to jest objaw polityki PiS wobec Lubelszczyzny, czy może szerzej – wobec całej polskiej kultury. Czy kultura w państwie PiS podlega politycznej reglamentacji? Czy znają Państwo choć jeden przykład działań rządu na rzecz ziemi lubelskiej związany z potrzebą rzeczywistego rozwiązywania naszych problemów, który nie byłby obliczonym na propagandowy efekt politycznym wsparciem dla lokalnie ustawionych kolegów? Paradoksalnie, brak tych działań odbija się przecież na przyszłych notowaniach Prawa i Sprawiedliwości. Im bardziej będzie ograniczane wsparcie dla regionu, tym mniejsze szanse na wyborcze zwycięstwo PiS w kolejnych wyborach. Ale kto u Kaczyńskiego taką zależność rozumie? 31 sierpnia 2007 30 komentarzy

Sport czy bandytyzm? Nie wiem, czy dobrze zrobiłem. Parę tygodni temu zdecydowałem się – namawiany przez władze klubu sportowego Motor Lublin oraz prezydenta Wysockiego – na finansowe wsparcie tego klubu. Myślałem, że może warto podjąć takie wyzwanie i choć nie jestem mocno zagorzałym kibicem piłki nożnej, to jednak – chciałem pomóc. To klub z wielkimi tradycjami i ogromną grupą wiernych kibiców, i wobec nich właśnie czułem się szczególnie zobowiązany. Miałem nadzieję, że wsparcie udzielane Motorowi zaprocentuje dobrymi wynikami, awansem, szkoleniem młodzieży. Dzisiaj, przyznaję, mam coraz większe wątpliwości, czy jest sens tracić pieniądze, skoro ani władze klubu, ani służby porządkowe, policja czy wreszcie prokuratura i sądy nie potrafią zaprowadzić spokoju na lubelskich trybunach. W ostatnią niedzielę znów doszło do ordynar-

19

nych bijatyk tak zwanych kibiców, po raz kolejny próbujących udowodnić, kto naprawdę rządzi w Lublinie. W Lublinie tymczasem rządzą władze samorządowe, od zaprowadzenia porządku na imprezach sportowych są wynajęci ochroniarze i policja, od sądzenia winnych są sądy – tu nie ma miejsca na żadne wątpliwości, a już tym bardziej na rządy kiboli! To nie oni powinni decydować o atmosferze na meczach Motoru! Dobrym przykładem może być Lech Poznań, gdzie sprawnie zaprowadzono trwały porządek i zadbano o znakomitą oprawę widowiska sportowego. Tam na trybunach zasiada ponad dwadzieścia tysięcy widzów, na mecze przychodzą całe rodziny, ludzie dobrze się bawią i świętują sukcesy Kolejorza. W Lublinie jest na odwrót: garstka ludzi terroryzuje stadion, a władze klubu, porządkowi oraz policja zachowują bierność. Do bezczynności władz policji już zdążyliśmy się przyzwyczaić. Miałem nadzieję, że przynajmniej władze klubu dobrze wypełnią swoje zadania… Niestety… Oczywiście, mógłbym stawiać pytania o działania policji, o zwlekanie z interwencjami, o brak skuteczności w identyfikacji sprawców zajść. Mógłbym pytać, dlaczego nie można zrealizować bezpośrednio przy stadionie idei sądów dwudziestoczterogodzinnych. Mógłbym pytać, co na to władze miasta, co na to zarząd klubu… Ale przychodzi mi tylko z żalem stwierdzić, że krótkowzroczność włodarzy lubelskiego sportu może mieć smutne skutki. Od Motoru odwrócą się prawdziwi kibice, którzy nie chcą obserwować wojen na noże, odwrócą się sponsorzy, a z dobrymi wynikami przyjdzie się pożegnać… Taka może być smutna konsekwencja ostatnich zdarzeń. I przyznam, że coraz częściej zastanawiam się – po co mi to było, dla kogo? Dla grupy bandziorów? Jaki jest sens? 4 września 2007 26 komentarzy

20

Stare Miasto w Lublinie Tak naprawdę lękam się tylko jednego: czy Stare Miasto w Lublinie zachowa swój niepowtarzalny urok. Tę mieszaninę zaniedbania, oryginalności, włoskiej inspiracji i prowincjonalnego zdobnictwa. Nasze miasto jest w tym wszystkim niepowtarzalne. Wyjątkowe. Jakże często jednak zdarza się, że gdy na koncie samorządu pojawiają się wreszcie środki finansowe, to brak poszanowania dla historii i nadmierna ingerencja domorosłych polityków, którzy usiłują zdominować urbanistów, niweczą urok niejednego miejsca. Ileż polskich wsi padło ofiarą nagłego przypływu środków i ileż miast zostało bardzo oszpeconych w latach dziewięćdziesiątych? Beton, asfalt, jednolitej konstrukcji elewacje, jednakowa kostka na chodnikach… Lublin, właśnie dlatego, że biedny, wciąż ma szansę nie popełnić cudzych błędów. 5 września 2007 32 komentarze

Droga Lublin–Warszawa Jeżdżę teraz codziennie tam i z powrotem z Lublina do Warszawy. Trwają posiedzenia sejmu, a jednocześnie chcę przynajmniej przez chwilę wieczorem zobaczyć żonę i Franka. Tę trasę przejechałem przez całe lata dziewięćdziesiąte, a i wcześniej, w latach osiemdziesiątych, na początku swojej biznesowej aktywności, i oczywiście obecnie, setki, a chyba nawet tysiące razy (ta liczba zawiera się na pewno między 1000 a 2000). Z roku na rok pokonanie tej trasy trwa dłużej. Pamiętam jeszcze czas, gdy nie zajmowała więcej niż 1 godzinę i 45 minut. Teraz, rano, trzeba założyć przynajmniej 3,5 godziny. Zwłaszcza przejazd przez przedmieścia Warszawy zajmuje w tej chwili o wiele więcej czasu. Doszło do tego, że nawet na tak krótkiej trasie przelot samolotem zaczyna być konkurencyjny w relacji do przejazdu samochodem czy, tym bardziej, autobusem: zajmuje nie więcej niż 1,5 godziny, łącznie z dojazdem do i z lotni-

21

ska. To pokazuje nam kierunek rozwoju i stan zapóźnienia jednocześnie. Już dawno powinniśmy przyjąć zasadę obligującą wszystkie rządy do jednakowo silnych starań – że infrastruktura jest najważniejsza. (Swoją drogą, mój samolot przyleciał do Polski ponad dwa tygodnie temu i do dziś trwają procedury związane z dopuszczeniem go do ruchu. I tak jest z wieloma sprawami w Polsce: niby wzięliśmy je w swoje ręce, ale administracja ciągle nie daje nam z nich korzystać). 6 września 2007 48 komentarzy

Rusztowanie Na elewacji mojego domu w Lublinie pojawiły się pęknięcia. Postanowiłem je naprawić przed zimą w obawie, że mróz zrobi swoje i na wiosnę czekać mnie będzie większa praca. Już miałem ustawić robotników, gdyż to naprawdę błaha rzecz i na zdrowy rozum nie czeka mnie żadna inwestycja, ale tylko proste uzupełnianie szczelin. Niczego nie zmieniam ani w kolorze, ani w architekturze. POPRAWIAM. Tylko tyle. Na wszelki wypadek jednak, tak aby nikt się nie przyczepił, poprosiłem asystenta o zawiadomienie konserwatora zabytków. Wiadomo: Stare Miasto, stary dom, ja jestem posłem, niech więc wiedzą, że szanuję urzędy, przepisy, że się stosuję i dbam. I… zaczęło się: do tej drobnej pracy potrzeba zgody, decyzji administracyjnej!!! I to aż trzech instytucji, i trwa to wszystko półtora miesiąca. Trzeba wypełnić stosy dokumentów!!! Zatrudnić ludzi i biegać po urzędach. A wszystko po to, by dokonać drobnej naprawy w elewacji. Tak mój zdrowy rozsądek okazał się szczytem naiwności. W tym stanie rzeczy nie wiem, czy zdążę z naprawą przed zimą. Jeśli czegoś wreszcie nie zrobimy z polskim lewiatanem biurokracji, to po prostu zginiemy przywaleni albo spadającą elewacją, albo stosem dokumentów. Jako posłowie musimy to mieć na uwadze ZAWSZE : że likwidacja takich bzdurnych, utrudniających życie przepisów, zwiększających

22

kontrolę państwa nad obywatelem, to jedna z naszych podstawowych powinności. 7 września 2007 38 komentarzy

Targ w Jarosławiu Wśród różnych straganów na targu w Jarosławiu, z mniej więcej takimi samymi produktami, nagle staje przede mną człowiek, który oferuje bardzo skromny asortyment. Ale za to całkowicie odmienny! Zaledwie dwa produkty: pijawki i jelita!!!! Czasami świat staje dęba. Bywa, że dziwię się sobie i światu i nie wiem komu (czemu) bardziej. 9 września 2007 45 komentarzy

Dożynki Byłem wczoraj na dożynkach w Niedźwiadzie, w powiecie lubartowskim. Rok nie był zły – chleb jest w domach rolników powiatu lubartowskiego. Choć, jak mówią, rok poprzedni był lepszy, szczególnie dla producentów owoców miękkich. W sercu miałem dużo radości, bo mam swoje dożynki osobiste dzięki Franciszkowi. Miałem też dużo smutku z powodu dożynek politycznych. Z tego mianowicie powodu, że jesteśmy dziś wyjątkowo podzieleni, skłóceni, że Polak nie wierzy Polakowi, że tak trudno o lepsze relacje pomiędzy nami. Rolnikom powiedziałem, żeby w czasie dożynek politycznych oddzielali ziarno od plew. Nie namawiałem ich do niczego, do głosowania na żadną partię, a jednak mam wrażenie, że na lubelskiej wsi zmienił się stosunek do PO, że jesteśmy już tu oswojeni. Trzeba rozmawiać. To najlepsza formuła działania, nie tylko w czasie kampanii. Trzeba rozmawiać,

23

spotykać się, dotykać życia na gorąco, bezpośrednio – dopiero z takiej perspektywy widać, jak wiele mamy do zrobienia i jak wiele spraw zaniedbano. Mówiąc językiem ludzi, u których dzisiaj gościliśmy, w Polsce zabrakło gospodarza. Ci, którzy sprawowali władzę, tylko mówili o silnym państwie. W gębie mocni, w praktyce – pozostawiali problemy codziennego życia Polaków na uboczu, zafascynowani magią sprawowanej władzy. 10 września 2007 25 komentarzy

Stefan Szmidt Wpadł wczoraj, gadał o dniach Nadrzecza, o tym, jak nagle po dziesięciu latach istnienia fundacji obudził się w ludziach – gdzieś tam, w tej małej wsi pod Biłgorajem – duch samo-działania. O wizytach wieczorem lub nad ranem w sprawie: czy ten kolor dachu jest ładny? O budzeniu zdziwienia jako sprawie zasadniczej! Gadaliśmy o jego kandydowaniu na senatora z Platformy. Opowiadał o premierze Klątwy według Wyspiańskiego w Nadrzeczu koło Biłgoraja. I kategorycznie oświadczył, że do premiery nic nie zrobi. Patrzyłem na niego i myślałem: Boże, jak ja mam wygrać wybory z takimi ludźmi? Ale jednocześnie – Boże, dzięki Ci za to, że tacy ludzie też są wśród nas. 12 września 2007 26 komentarzy

Konopnica Dziś byłem między innymi w Konopnicy. W czasie kolejnych spotkań wyborczych przekonuję się o tym, jak bardzo podzielona jest Polska. I jak będzie trudno wyjść z tych różnych prostych emocji, które wzbudzili w Polsce Kaczyńscy. Z tego czarno-białego widzenia świata. Z tego się-kłócenia nieustannego.

24

Co mnie jednak dziwi najbardziej, to przede wszystkim fakt, że ten stan rzeczy w jakimś sensie ludziom odpowiada. Tak jakby ich życie zyskało dodatkowy cel i sens przez to, że znajdują się właśnie w ogniu takiego konfliktu. Dlaczego ten wymiar „treści” zajmuje tak łatwo miejsce w naszej egzystencji, a wszystkie bardziej wycyzelowane jakości tak łatwo poddają się i znikają? Nieułożona ta polska dusza i jednocześnie jak ogień przelotna, i trwała. 13 września 2007 40 komentarzy

Międzyrzec Podlaski Na sali około sześćdziesięciu osób. W większości – zwolennicy Platformy, ale też trochę pojedynczych sympatyków PiS i osób niezdecydowanych. Rozmawiamy o sprawach zasadniczych: o rewolucji moralnej, solidarności społecznej, sprawności państwa. Tu wielkich sporów nie ma. Fiasko tych, którzy próbowali działać w świetle idei organizujących polską politykę w ostatnich latach, jest oczywiste, choć same idee wciąż pociągające. Pod koniec jednak wybucha prawdziwa dyskusja, gdy zaczynamy gadać o problemach ściany wschodniej, o tym, jak wyrwać tę część Polski z biedy. Odwieczna ludzka nadzieja, że wreszcie zmieni się nasz los i ktoś odczaruje fatum! Na sali wyróżniają się oczywiście ludzie młodzi, a ich pytania nie są romantyczne, ale bardzo konkretne, precyzyjne. Chcę wręcz powiedzieć: byłem pod wielkim wrażeniem. Ta konkretność jest jak balsam: może to idzie nowe?! Oby. Jakież by to było dla Polski ożywcze, gdyby ci młodzi poszli za ciosem – rozwijali się, robili kariery, rozpychali łokciami, szukali swojej szansy w polityce, w gospodarce. Wierzę, że pójdą. 14 września 2007 24 komentarze

25

Co tam, panie, dla Lubelszczyzny? O czym mówię na spotkaniach wyborczych? Jaki program dla Lubelszczyzny proponuję pod hasłem „Wszystko dla Lubelszczyzny”? Na użytek tego bloga streściłbym go w sposób następujący: 1. Inwestycje: strefa ekonomiczna, a w niej jak najwięcej inwestycji technologicznych, wykorzystujących potencjał akademicki Lubelszczyzny, a także – lotnisko w Świdniku, mała obwodnica Lublina, drogi tranzytowe Rzeszów–Lublin–Białystok, Warszawa–Lublin–Zamość, remont linii kolejowej Warszawa–Lublin. 2. Marka lubelskich uczelni. Choć kształci się na naszych uczelniach prawie sto tysięcy studentów, to żadna z nich nie jest uznawana w Polsce za lidera w swojej kategorii. Potrzebujemy przede wszystkim znanych w Polsce i Europie wykładowców, ważnych programów badawczych i nowoczesnej promocji tych uczelni. Istotną sprawą jest przy tym przekształcenie kolegium Polsko-Ukraińskiego w Akademię Polsko-Ukraińską. 3. Rozwój małych gospodarstw rolnych. Nie da się w istotny sposób zmienić sytuacji mieszkańców naszego regionu, jeśli nie wprowadzimy przepisów wspierających małe przetwórnie rolno-spożywcze, jeśli nie wprowadzimy systemów oznaczania i promocji tradycyjnej produkcji rolnej i nie zadbamy o radykalne wykorzystanie szans, które daje pomoc unijna dla wszystkich rolników, a w szczególności – dla dużych gospodarstw, premiowanych w Unii. Nie da się też unikać tak zwanych świńskich dołków, jeśli polscy rolnicy w dalszym ciągu będą zainteresowani głównie produkcją mięsa, a nie gotowych przetworów, unikatowych wyrobów wędliniarskich – z tradycyjną recepturą i rozpoznawalną marką. 4. Kapitał społeczny. Polskie społeczeństwo, a w szczególności też nasze województwo, jak wskazują badania przeprowadzone przez Unię Europejską, charakteryzuje niski poziom zaufania między ludźmi. To powoduje, że mamy mało stowarzyszeń i mało projektów społecznych. Konieczne jest prowadzenie wielu akcji społecznych budujących więzi w naszym regionie; organizacje zrzeszające samotne matki, ofiary przemocy, kluby zainteresowań, koła ekologiczne, instytucje kultury, stowarzyszenia zawodowe, grupy samokształcenia i inne. Społeczeństwo oby-

26

watelskie to społeczeństwo ludzi aktywnych, czynnych, potrafiących działać w ramach struktur, które sami tworzą. 5. Duma z życia na Lubelszczyźnie. Zanim inni zachwycą się naszą Małą Ojczyzną, my sami musimy uwierzyć i dokładnie poznać piękno świata, w którym na co dzień żyjemy. To najmniej skażona gleba w Unii Europejskiej, czyste powietrze, zapasy dobrej wody pitnej, mała liczba przestępstw, wysoki wskaźnik urodzeń, mimo wszystko umiarkowane korki, piękne lasy i rzeki, ale także tradycja Pierwszej Rzeczpospolitej, wielokulturowej, tolerancyjnej i królewskiej, której tyle śladów jest w Lublinie, Zamościu, Kazimierzu. 6. Mozolna praca każdego dnia, aby trochę poprawiać wszystko, co się da! 19 września 2007 49 komentarzy

Klątwa Byłem wczoraj z żoną i z Frankiem (śpiącym tymczasem w samochodzie) na Klątwie według Wyspiańskiego w reżyserii Opryńskiego i Szmidta. Nadrzecze to przykład obywatelskiego ośrodka kultury, który jest w stanie zgromadzić sześćset osób w otwartej przestrzeni na wsi pod Biłgorajem. I pozostaje w ten sposób wielkim wyzwaniem dla instytucji kultury zarówno samorządowych, jak i ministerialnych. Co zrobić, aby to właśnie tacy ludzie jak Szmidtowie, a nie urzędnicy, prowadzili gminne ośrodki kultury? Jak wesprzeć systemowo takie inicjatywy i jak zapewnić system audytu, który przyniesie oczekiwane zmiany? Oto prawdziwe zadanie dla samorządów… Był chłodny jesienny wieczór. Siedzieliśmy na niskich ławkach w teatralnej amfiladzie z ducha greckiego teatru. Sztuka opowiada o tragedii (autentycznej) w małej polskiej wsi. Ksiądz ma dzieci ze swoją gosposią. We wsi susza i przekonanie, że to klątwa od Boga – za grzech. Guślarz przepowiada ofiarę jako jedyną drogę do przebłagania nieba. Sołtys przygotowuje wielkie ognisko. W akcie miłości do księdza, chcąc

27

ratować jego duszę, kochanka-gosposia-matka wrzuca dzieci do ognia, a wieś ją kamienuje. W pewnych momentach za sprawą genialnych śpiewów wiejsko-greckiego chóru oraz szumu przetaków biłgorajskich tekst uzyskuje ten antyczny wymiar, który jest zawsze oznaką wielkiego teatru. Aktorzy wchodzą w trakcie głoszonych kwestii na stare pnie drzew i wówczas przywołują w naszej wyobraźni greckie kolumny. To dobry spektakl, choć zabrakło mi w nim jeszcze jakiegoś dystansu do tekstu i do sentymentu, który w nim dominuje. Wyspiański też intelektualnie nie był chyba zdolny do ogarnięcia całej kwestii zawartej w pytaniach: Czy miłość może być grzeszna? Jaka jest relacja pomiędzy uczuciem a sumieniem? Wolność a ofiara? Niemniej jednak to dobra robota. I Bogu niech będą dzięki. 5 października 2007 24 komentarze

Polska Toskania We wczorajszej debacie w WSPiA w Lublinie Manuela Gretkowska porównała okolice Kazimierza do Toskanii. Jeżdżąc setki razy pomiędzy Biłgorajem a Lublinem, często też miałem takie wrażenie. Lekko pagórkowaty krajobraz Roztocza, układ pól, drzewa liściaste i polne drogi prowadzące do gospodarstw i wiosek, a w miasteczkach często silne wpływy włoskie w architekturze. Geograficznie Kazimierz znajduje się już poza Roztoczem, a z racji swojej renesansowej struktury rzeczywiście stanowi kwintesencję tych wszystkich analogii do państwa Medyceuszy. Wspaniała, włoska droga biegnie pomiędzy Frampolem a Szczebrzeszynem. Nazywana jest Rapówką – od nazwiska wojewody, który ją wybudował. To prawdziwe foto safari. Niesamowitą aurę roztacza Zwierzyniec z barokowym kościółkiem na wodzie. Przepiękne są drewniane Kosobudy, Górecko Kościelne, Guciów, okolice Żelebska. Niezmiennie poruszający jest Zamość. A trasy na Bukową Górę w okolicach Zwierzyńca oraz widoku stamtąd na wioskę Sochy nie da się zapomnieć przez całe życie.

28

Dziś odwiedzam Frampol, Terespol, Biłgoraj i Aleksandrów w ramach naszej politycznej akcji „Gmina”. To z kolei miejsca, nad którymi unosi się duch opowieści Singera: świat dybuków, rabinów, komentarzy i zagadek teologicznych. Niesamowity świat. 13 października 2007 98 komentarzy

Wieża Babel Kampania wyborcza. Tysiące słów i gigantyczna liczba rozmów, debat. Wrażenie jest jednak takie, że nikt nie rozmawia z nikim. Każdy tylko wygłasza jakąś kwestię, poniekąd do swoich wyborców, do już przekonanych. Ale kiedy oni zabierają głos, to też jakby mówili tylko do siebie. Z jednej strony wieża Babel, a z drugiej – cmentarna cisza, gdzie nikt już nie może usłyszeć nikogo… 16 października 2007 33 komentarze

Nie blokować! Zastaliśmy puste szafy po Andrzeju Pruszkowskim, gdy Adam Wasilewski obejmował urząd prezydenta miasta Lublina. Nie było żadnych, prawie żadnych projektów. W Polsce projektowanie i uzyskanie zezwolenia na budowę trwa mniej więcej półtora roku, więc w przyszłym roku przeprowadzone zostaną pierwsze duże prace inwestycyjne: lotnisko, stadion, Teatr Stary, Centrum Spotkania Kultur, fabryki w strefie ekonomicznej. Trochę więcej potrwa przygotowanie zmian w zabudowie Podzamcza i remontu placu Litewskiego. Wielkim problemem pozostaje Stare Miasto, gdzie niestety wielu prywatnych właścicieli nie robi nic z walącymi się budynkami. A i samo

29

miasto musi wybudować sporo mieszkań zastępczych, aby ruszyć z remontem budynków, które pozostają jego własnością. Ale to również się zmieni, kiedy wzrost koniunktury przyciągnie nowych inwestorów do Lublina. Pozostaje polityczna troska, aby polskie piekło, czyli wzajemne blokowanie, które tak znakomicie opisał Gombrowicz w Trans-Atlantyku, nie wzięło góry. To zadanie dla liderów politycznych. 19 października 2007 21 komentarzy

Kazimierz nad Wisłą Wczoraj po raz pierwszy od półtora miesiąca wyjechaliśmy w plener razem z żoną i Frankiem. Kazimierz pusty i metafizyczny. Ład tych ulic i tej przestrzeni czyni z niego jedno z niewielu światowych miejsc na Lubelszczyźnie. Nieprawdopodobny Janowiec, z ducha bardzo włoski. Chyba nawet wolę Janowiec, który nie jest aż taki poprawny. Pobyt w takiej przestrzeni jest jak balsam po codziennym życiu w naszym kraju. Mam jeszcze jedno marzenie: aby kiedyś kupić łódkę i popływać latem Wisłą w okolicach Kazimierza, zatrzymując się na dzikich wyspach. Rzeka jest tu tak piękna, tak szlachetna i wolna jak nigdzie. 23 października 2007 47 komentarzy

Kobiety Partia Kobiet wygrała te wybory, a przynajmniej w Lubelskiem! Wyniki Sierakowskiej (24 000 głosów), Krukowej (53 000), Sadurskiej (20 000), Masłowskiej (17 000), Muchy (21 000), Gąsior (16 000) imponują. I to nie tylko dzięki liczbie głosów, gdyż to przynajmniej w części tłumaczy wysoka frekwencja, ale także dzięki pozycji na listach. Kobiety generalnie wypadły lepiej niż mężczyźni. Czyżby przypadek Sawic-

30

kiej okazał się aż tak istotny? Zdaje się, że tak. Kobiety też głosowały częściej niż mężczyźni, i to w całym kraju. Wszak Polska jest kobietą! 25 października 2007 38 komentarzy

Cmentarze To jeden z największych cudów w naszej ojczyźnie – polskie cmentarze. I nigdzie na świecie nie ma nekropolii tak pięknych. Moglibyśmy z tego zrobić prawdziwy… towar eksportowy. Tym bardziej że w Zaduszkach przetrwały stare słowiańskie (pogańskie) obrzędy, a to rzadkość w Europie. Wiem, że wielu z Państwa mocno się tą opinią zdziwi, bo nasze cmentarze to kawał tragicznej polskiej historii, a jednak – tak. Promując Polskę jako miejsce do spędzenia Wszystkich Świętych, możemy też skutecznie opowiedzieć własne dzieje. A nam tak ogromnie brakuje konkretnych ofert turystycznych. Miejsc, w których najdobitniej przemawia historia. Moje ulubione cmentarze w Polsce znajdują się w Górecku Kościelnym i w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą. Piękne są też cmentarze Suwalszczyzny. Wspólne im wszystkim jest pagórkowate położenie, nostalgicznie pochylone drzewa, duch sentymentalny. 31 października 2007 77 komentarzy

Zachęta Szef lubelskiej Zachęty przedstawił mi pewną koncepcję działania Towarzystwa, którą następnie przepracowaliśmy w niezwykle interesującym kierunku. Jest w Lublinie bardzo nowoczesna sala wystawiennicza, do tego znakomicie uzbrojona, a co więcej – mało wykorzystywana. To sala Targów Lubelskich. W dniach, w których nie ma wystaw targowych, mogłyby się w niej odbywać wystawy sztuki!

31

Do tego obok znajduje się zaniedbany park ludowy; kolejne znakomite miejsce do działań w plenerze. Powstał więc pomysł na projekt partnerstwa publiczno-prywatnego, w którym miasto jako właściciel parku oraz sejmik samorządowy jako właściciel Targów wspólnie z Towarzystwem Zachęty Sztuk Pięknych w Lublinie stworzyłyby galerię. I to prawie bez pieniędzy. Remont parku dla potrzeb galerii to świet ny projekt z wykorzystaniem pieniędzy europejskich, cała inicjaty wa spina się zatem nie tylko pod względem merytorycznym, ale także finansowym. Tak właśnie trzeba widzieć polską kulturę: szeroko, komplementarnie, przyszłościowo. I wszystko – pod kątem możliwości absorpcji funduszy unijnych, tak potrzebnych Lubelszczyźnie! A zatem: do dzieła! 14 listopada 2007 9 komentarzy

Żydzi jak szum morza Poszliśmy z żoną na wernisaż na KUL. Pani Mira, znajoma żony z Wrocławia, tworzy gwasze-midrasze na temat Tory. Gdy weszliśmy – przemawiała. Wystawa w korytarzu uczelni, kilkadziesiąt osób. Z innych stron słyszymy studentów opuszczających jakieś seminaria. Nie ma mikrofonu. Dobiega więc do nas tylko od czasu do czasu jak szum morza: Żydzi, Żydzi, Żydzi… 18 listopada 2007 5 komentarzy

Do piachu Obejrzeliśmy wczoraj Do piachu Różewicza w wykonaniu Teatru Provisorium i Kampanii Teatr. Znakomite to przedstawienie widziałem w dniu premiery w 2004 roku, a więc morze czasu temu.

32

To opowieść o końcu wojny: oddział AK przedstawiony bez brązu, dość brutalnie, wulgarnie, z wszystkimi mechanizmami wieloletniego życia w lesie, bez kobiet, w ciągłym strachu, a pod koniec wojny również w poczuciu absurdu i braku możliwości wyjścia z niego. Przedstawienie, jak to u Opryńskiego i Mazurkiewicza, biologiczne, fizyczne i pełne gagów. Duże tempo i świetne aktorstwo. Obserwując te puste rytuały, które mają wystarczyć za cały sens wojny, myślałem o Afganistanie i Iraku, gdzie nasi żołnierze walczą w nie swojej sprawie. Ale też o ostatnich dwu latach w Polsce. Zdumiewające, jak prawdziwa to historia! 19 listopada 2007 10 komentarzy

Sandomierz Ponieważ Franek nie ma paszportu, zamiast polecieć do Wenecji, pojechaliśmy świętować imieniny do Sandomierza. Monika trafiła do tego miasta po raz pierwszy. Był ładny dzień. Jest kilka miejsc w Sandomierzu, które robią wrażenie: Dom Długosza, otoczenie tego domu, a w szczególności Collegium, katedra i niezwykłej klasy barokowa, wolno stojąca dzwonnica. Ratusz sandomierski to bez wątpienia jeden z najładniejszych budynków w Polsce; podobnie jak Dom Długosza – unikatowy w naszym kraju przykład architektury gotyckiej z elementami renesansowymi. W zestawieniu ze zwykłymi domami wokół rynku ratusz wydaje się klejnotem: nieodgadniony, zdyscyplinowany, pełen jednocześnie rygoru proporcji i swobody, którą daje zaskakujące ulokowanie zegara słonecznego. Jego bryła nie przypomina niczego współczesnego, cała jest „nie z tego świata”. Dość wąska jak na swoją wysokość i szerokość, w zaskakujący sposób łączy w sobie surowość średniowiecznej cegły i filigranowej klatki schodowej – trochę przypominającej domy w Kazimierzu. Do tego – szlachetna w formie bożnica i kilka imponujących klasztorów.

33

Cóż z tego, skoro wszystkie te budynki były… zamknięte: Dom Długosza czynny dla turystów do godziny 15.00!, katedra do 14.00!, zamek – w remoncie!, dzwonnica – zamknięta na głucho! Udało nam się wejść do Collegium, gdzie znajduje się absolutnie fenomenalna klatka schodowa w formie elipsy, ponoć jedyna taka w Polsce. Wprawdzie gdy wchodziliśmy, jakaś wychodząca nauczycielka odburczała nam, że „szkoła nie jest do zwiedzania” (!!!!!!), ale nie zważając na nic, weszliśmy – niczym sowieccy żołnierze – i popatrzyliśmy na nią od środka! Bezczelni turyści… Kiedyż dożyjemy czasów, że muzea będą czynne nie od 9.00 do 15.00, lecz od 10.00 do 18.00?! Tak jak wszędzie na świecie! Kiedy dożyjemy czasów, że każdy turysta będzie oznaczał najzwyklejszą szansę, a nie śmiertelną katastrofę? 22 listopada 2007 29 komentarzy

Droga Frampol–Szczebrzeszyn Droga z Frampola do Szczebrzeszyna, zwana Rapówką od nazwiska wojewody Rapy, który ją wybudował, pod względem krajobrazowym jest jedną z najładniejszych dróg, jakie widziałem. Tarasowy układ wzgórz, brak architektury, wąskie pasma pól i pojedyncze owocowe drzewa – to wszystko zapiera dech w piersiach. Tą drogą pojechaliśmy do Zwierzyńca i udaliśmy się na spacer do Florianki. Wracaliśmy po ciemku. I ten godzinny spacer w ciemności, wśród drzew, w lekkiej mgle, był tak oczyszczający, że uszły ze mnie wszystkie polityczne napięcia z całego tygodnia. 9 grudnia 2007 7 komentarzy

34

Informacje, obsesje, propaganda Pojechałem wczoraj, pomimo słusznych protestów mojej żony, do TVN24 na wieczorny magazyn. Do Warszawy. Droga tam i z powrotem

była pusta. Myślałem o tym, czy nasze wielkie parcie do budowy dróg nie jest bardziej wynikiem obsesji cywilizacyjnych niż realnej kalkulacji. Oczywiście są dni (piątek), są godziny (17–18 w Warszawie) i miasta (Kurów, Kołbiel, Ryki) na tej trasie, w których można utknąć w korkach. Bez wątpienia trzeba wybudować obwodnice miast i liczne wiadukty w miastach. Nie wiem jednakże, czy miliardy, które wydamy teraz na infrastrukturę, się opłacą i czy nie lepszy byłby pożytek z wydatków na edukację i nowe technologie. Oczekiwanie społeczne jest jednak tak duże, że nikt nie ma odwagi postawić tej kwestii wprost. Infrastruktura, jak już tu kiedyś pisałem, powinna mieć priorytet, ale czy za wszelką cenę? Sam program zaś, w obecności Suskiego i Wenderlicha, niewiele miał wspólnego z informacją i wymianą poglądów, a więcej z propagandą na rzecz poszczególnych partii. Uderzający jest też ten personalny ton we wszystkich wypowiedziach posłów PiS. Dla nich polityka to tak naprawdę sprawa wyrównania rachunków pomiędzy osobami, które kiedyś nastąpiły sobie na odcisk. I nic więcej, niestety! 10 grudnia 2007 9 komentarzy

Kable kamery Przed moim domem w Lublinie wynajęta przez miasto firma od trzech tygodni zbija szopkę świąteczną. Rzecz nie do pomyślenia w żadnym innym europejskim mieście: hałas i bałagan na najważniejszym placu miasta w okresie przedświątecznym. Przez trzy tygodnie! Zwykle takie konstrukcje buduje się gdzieś z dala od miejsca przeznaczenia, przywozi się gotowe w segmentach i montuje, bo tak jest taniej i estetyczniej. Wczoraj na dokładkę rozwieszono kable kamer obserwujących

35

szopkę. Zawieszono je wzdłuż elewacji, w poprzek placu: białe, ohydne kable. Włażące w oczy, rażące. Jakby nie można było powiesić zamiast nich świątecznych dekoracji! Bałagan zamiast bożonarodzeniowej atmosfery… A wszystko to skrajnie nieudolne, źle przygotowane. Prezydentowi jednak nie mówmy, ani mru-mru, bo zaraz się z tego afera zrobi, że poseł wybrzydza, wszak rzecz dzieje się pod jego domem! Cóż z tego, że na najważniejszym placu miasta… 11 grudnia 2007 7 komentarzy

Jestem z Biłgoraja Żydzi z Biłgoraja w większości ocaleli w czasie drugiej wojny światowej, gdyż po zbombardowaniu miasta w 1939 roku wyjechali na Wschód i tam przetrwali, rozpraszając się wkrótce po całym świecie. Dlatego też, gdy pochodzący z Biłgoraja Samuel Wircer, dzisiaj szef teatru narodowego jidysz w Jerozolimie, podróżował ze swoją trupą po świecie, to wszędzie, od Argentyny po Australię, przychodzili do nich ludzie i mówili: my też jesteśmy z Biłgoraja. Sam Samuel opowiedział mi kiedyś pewną historię. Miał debiut w teatrze, więc zaprosił nań swoją matkę. Grał epizod z Brechta, w którym bohater zadaje pytanie: „A kto jest z Biłgoraja?” – na co na widowni wstała jego matka i powiedziała: „Ja jestem z Biłgoraja!”. Dlaczego o tym piszę? Otóż dlatego, że od lat trwają w moim mieście próby powołania muzeum Singera i od lat się nie udają. A przecież z miejsca urodzenia nie można wyjechać… A zapomnieć o tych, którzy tam byli, to tak jakby próbować na zawsze siebie samego unicestwić. 8 stycznia 2008 42 komentarze

36

My i Żydzi Grupa mieszkańców mojego rodzinnego Biłgoraja napisała pełen oburzenia list w sprawie książki Jana Tomasza Grossa. Sam ubolewam, że swojego listu nie zaczynają od prośby o wybaczenie za całe zło, które Żydów spotkało na polskich ziemiach. Od tego trzeba zaczynać i o to trzeba błagać. Tym bardziej że teza o powszechnym doświadczeniu kaźni Żydów na ulicach polskich miast jest prawdziwa. Co innego poznanie przeżyć ludzi, którym dane było patrzeć na tę kaźń i nie reagować. Tu mamy tylko spekulacje, choć niejeden pewnie kibicował, a przynajmniej nie zapłakał. Nie zapominam o tych, którzy pomagali. Rzecz jednak w proporcjach. Książka Grossa jest nieuchwytna w tym wymiarze; wywołuje niepokój, ale nie ustala proporcji. 6 lutego 2008 37 komentarzy

 Rozdział 3: Paplament i okolice

JAK JA TO LUBIĘ! JAK JA LUBIĘ, KIEDY POSŁOWIE PRAWA I SPRA-

wiedliwości – popychający w minionej kadencji ustawowego bubla za bublem – mówią o nas: nic nie robicie, sejm nie przyjmuje tylu ustaw, ile powinien! Moce przerobowe sejmu są znacznie większe niż ich wykorzystanie! Gdzie ustawy? Gdzie nowe przepisy? Gdzie zmiany? Otóż – całe szczęście, że nie ma nowych, że tak mało się ich wprowadza. Sejm nie jest maszynką do głosowania, wykonującą zaplanowaną normę ustaw w kadencji. Kiedy czytam niektóre akty prawne, a wiele z nich próbuje właśnie wycofać kierowana przeze mnie komisja „Przyjazne Państwo”, to mam wrażenie, że pisali je raperzy z przedmieść Nowego Jorku: są absolutnie niezrozumiałe, bywają bełkotliwe, wewnętrznie sprzeczne i dające możliwości interpretacyjne większe niż hebrajska Tora. Czasami nawet sami ustawodawcy nie wiedzą, co mieli na myśli… A przecież mamy stanowić prawo! Mądre prawo. Posłowie muszą tak długo wałkować szykowane ustawy, aby ich język nie pozostawiał żadnych wątpliwości, aby ich oczywistość nie pozostawiała najmniejszych złudzeń co do intencji ustawodawcy. Nie sztuka przygotować projekt bubla prawnego, z czym mieliśmy do czynienia jeszcze całkiem niedawno. Sztuką jest przygotować przepis potrzebny, jasny i dający obywatelom czytelne wskazówki, jak mają go stosować.

39

Obserwuję w ostatnich latach generalną ucieczkę od zasadniczego zadania sejmu, czyli stanowienia prawa, w kierunku telewizyjnego show, którego stajemy się mimowolnymi aktorami już w pierwszym dniu po zaprzysiężeniu. Liczą się tylko te debaty, które pokaże telewizja. Liczą się tylko tematy medialne. Liczą się tylko te postaci, które codziennie rano lub wieczorem zapraszane są do studiów radia i telewizji, by popolitykować odrobinę, dociąć przeciwnikowi, a nie jasno wyłożyć własne racje. Sejm staje się areną walki politycznej obliczonej nie na osiągnięcie wewnętrznego sukcesu (jedna partia pokonuje drugą w głosowaniu), lecz na uzyskanie odpowiedniego efektu medialnego. Jesteś w mediach – jesteś dobrym posłem. Nie ma cię – nie istniejesz. A przecież znam kolegów parlamentarzystów, z wszystkich partii, którzy potrafią pracować jak mrówki, szukać rozwiązań, myśleć kategoriami państwa – i ani im w głowie biegać po telewizjach. Zresztą rzadko bywają zapraszani; dziennikarze stawiają na sprawdzone konie. Przyglądam się Polsce współczesnej, za rządów Platformy. Nuda, jak to w polityce. I… tak właśnie miało być! Kiedy czytam swoje blogowe notatki z drugiego półrocza 2007 roku, widzę, jak wiele jest w nich emocji, nerwów, wątpliwości. Ile sporów przeżyliśmy, beznadziejnych kłótni o trzeciorzędne sprawy, ile słów rozmieniliśmy na drobne! I w imię jakich racji? W imię Rzeczpospolitej z czwartym numerkiem. W imię politycznej przygody Jarosława Kaczyńskiego, który nie potrafił pohamować swoich ambicji i we właściwym czasie nie umiał skonstruować koalicji z Platformą Obywatelską. W imię histerycznych ataków ministra Ziobry na wszystko, co się rusza i nie ma znaczka PiS, w imię sojuszu z Lepperem i Giertychem, w imię wewnętrznych rozgrywek na szczytach Prawa i Sprawiedliwości. Mieliśmy do czynienia z erupcją chorych ambicji, pospolitego knajactwa, podsłuchów, podżegania, donosów i akcji politycznych o wątpliwym rodowodzie. Mieliśmy do czynienia z próbą budowy nowego państwa na fundamencie z kompleksów elity władzy, budowy państwa bez poczucia humoru, państwa sztywniaków, biurokratów i agentów. Przeżyliśmy tę próbę – zmęczeni, źli na siebie, zwaśnieni. To zresztą największy grzech Kaczyńskiego: że skłócił Polaków. Że nie prowadził narodowej dyskusji o najważniejszych sprawach w sposób spokojny, to-

40

nując emocje i szukając merytorycznych argumentów, a nie haków i inwektyw. Kiedy czytam własne komentarze i – zwłaszcza – komentarze internautów, dziwię się sam sobie: tak było? Naprawdę tak było? Żyliśmy w kraju, w którym wrogiem władzy stawał się Witold Gombrowicz, a najbliższym jej sojusznikiem ksiądz Tadeusz Rydzyk? To wszystko działo się naprawdę?

Bezpieczni w raju Macierewicza Eksperci ostrzegają: Al-Kaida jest w ofensywie! W Londynie, Glasgow i Nowym Jorku słuchają ekspertów: postawiono na nogi wszystkie służby, ogłoszono stosownie wysokie stopnie alarmowe… W Polsce tymczasem wypowiedział się Antoni Macierewicz, szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego. Cytuję za doniesieniami agencyjnymi i radiową Jedynką: zagrożenie terrorystyczne jest niewielkie. Ucieszyłem się, popadając po chwili w coraz większe osłupienie. Macierewicz najpierw mętnie zaprzeczył, że w MSWiA zlikwidowano komórkę odpowiedzialną za zwalczanie terroryzmu, zapewniając, że zespół taki istnieje, i dodał – tu znów cytat – „a przynajmniej istniał jeszcze niedawno”. W mojej głowie tak postawiona kwestia natychmiast zapala czerwoną lampkę: zespół zatem istnieje – czy nie istnieje? Ma kto zwalczać terroryzm czy też wszyscy zostali już zwalczeni przez Macierewicza? Ale cały smaczek z naszych „wojen gwiezdnych” z terrorystami wyszedł na samym końcu rozmowy szefa wojskowych służb z dziennikarzem Polskiego Radia. Jednym tchem po wątku Al-Kaidy pojawił się wątek jeszcze straszniejszy: Rosjanie. „Mamy do czynienia – znów cytuję – ze zwiększoną aktywnością rosyjskiego wywiadu w Polsce. Jest to reakcja na zacieśnianie sojuszu polsko-amerykańskiego”. Zapamiętajmy te słowa. Tę listę priorytetów. W Anglii, Szkocji, USA i nawet we Francji najgłośniej mówi się dzisiaj o terrorystach z Al-Kaidy. Ale to mały pikuś, raj w porównaniu z realnymi zagrożeniami, które niesie przeciwnik wskazywany przez Macierewicza. Trzeba zachować czujność! Ruscy idą!

41

W latach mojej młodości dodawało się – jeden z pałą, drugi z dzidą. Ale to były podwórkowe gry. 2 lipca 2007 3 komentarze

Kaczyński antyreformator Jarosław Kaczyński niczego w Polsce na lepsze nie zmienił. Chociaż minęły niemal dwa lata rządów jego formacji, żadna sfera życia społecznego nie uległa poprawie. Niestety! Ale hałas czyniony wokół tych rządów jest tak niewiarygodny, jakbyśmy rzeczywiście mieli do czynienia z prawdziwą rewolucją. A przecież nie dzieje się nic. Czy łatwiej jest prowadzić działalność gospodarczą? Nie. Czy łatwiej jest budować drogi, czy powstaje ich więcej? Nie. Czy pomoc społeczna działa sprawniej? Nie. Czy lepiej jest adresowana polityka regionalna? Nie. Nawet służba zdrowia, którą przecież można by w obecnym klimacie społecznym wreszcie zacząć reformować, funkcjonuje gorzej, a nie lepiej, rząd zaś poza podwyżkami płac, czy też raczej ich brakiem, niczego zaproponować nie potrafi. Religa ostro blefuje z koszykiem – nie dokonując prawie żadnej zmiany systemowej, oczekuje dziewięciu miliardów złotych, których nie ma w budżecie, na pokrycie koszyka usług gwarantowanych. W szkolnictwie zmiany mają charakter powierzchowny w sensie dosłownym – mundurki dla dzieci nie zastąpią prawdziwych reform – a proponowany przez Romana Giertycha pakiet lektur szkolnych woła o pomstę do nieba i… ministra kultury. Czy można się zatem dziwić, że w szkołach mówi się wręcz o programowym regresie? A w rolnictwie? Nihil novi, poza rodziną i partyjnymi kolegami Samoobrony. Finanse publiczne? Prawie bez zmian. Gdzie więc są te zmiany, ta rewolucja? Gdzie? Poza zimnowojenną i satanistyczną retoryką… Z dorobku IV RP i Jarosława Kaczyńskiego pozostaje zaostrzenie kodeksu karnego, który dotyczy zaledwie dziesięciu procent spraw sądo-

42

wych w Polsce. Tymczasem bardzo pilnie potrzebna jest zmiana funkcjonowania sądów administracyjnych, skrócenie okresu oczekiwania na orzeczenia w ważnych dla obywateli sprawach – ale to jest za trudne! Jedyne, co się udało, to częściowo wyeliminowanie nomenklatury postkomunistycznej z administracji. Ale i to przy ogromnych stratach w sprawności MSZ i służb specjalnych. To niewiele. To prawie nic. 3 lipca 2007 41 komentarzy

Blef Religi Wracając do pracy po szpitalnym zwolnieniu, minister Religa znalazł się w genialnej sytuacji. Jest najbardziej szanowanym politykiem w kraju. Ma po swojej stronie współczucie dla osoby dzielnie walczącej z rakiem. I odwrotnie niż premier Kaczyński nie gardzi pielęgniarkami ani lekarzami, potrafi spotkać się z nimi i rozmawiać. Mógł zapoczątkować prawdziwą reformę służby zdrowia. Dlaczego jednak tego nie zrobił? W czym rzecz? Służba zdrowia jest niby-bezpłatna i jest to zagwarantowane w konstytucji. Niestety, w budżecie nie ma pieniędzy na opłacenie wszystkich kosztów leczenia. Jak stwierdził minister, do pełnego pokrycia gwarantowanych świadczeń brakuje dziewięciu miliardów złotych i to już w chwili usunięcia części tych świadczeń z przedstawionego nam koszyka. Dodatkowo zarobki lekarzy i pielęgniarek są bardzo niskie. Tak naprawdę potrzeba więc znacznie więcej niż dziewięciu miliardów. Ponieważ brakuje pieniędzy na pokrycie kosztów wszystkich zabiegów, wydłużają się kolejki, czasami do kilkunastu miesięcy. Wówczas ludzie bardziej zdesperowani i zamożni opłacają przyspieszenie swojego leczenia, a Ci, którzy nie mają pieniędzy i desperacji – lądują na pogotowiu. Podniesienie płac bez reformy systemu oznacza kryzys w budżecie państwa i w konsekwencji spadek poziomu życia wszystkich Polaków. Przykładem są tu Węgry, które będą teraz przez kilka lat wychodziły

43

z podobnego kryzysu. Utrzymanie zaproponowanego przez Religę zakresu usług z koszyka to dalsza zapaść lecznictwa i wielomiesięczne oczekiwanie na leczenie. Nie ma rady, trzeba więc wartość tego, co ostatecznie znajdzie się w koszyku, zmniejszyć o dziewięć miliardów złotych. Nie ma tych pieniędzy! I właśnie te wyrzucone z koszyka usług medycznych świadczenia muszą być sfinansowane przez pacjentów. Jak? Poprzez system ubezpieczeń. Aby otrzymać określone usługi, pacjenci powinni się ubezpieczać, wówczas koszt leczenia rozłożony byłby w czasie, a państwo mogłoby – według ściśle określonych zasad – refinansować ten ciężar osobom najsłabszym ekonomicznie. Wówczas pewnie nie dziewięć, lecz – powiedzmy – trzy miliardy złotych wystarczyłyby do finansowego zamknięcia całego systemu. Taką sumę można by zaś bez problemu uzyskać, zmieniając listę leków refundowanych i prywatyzując część szpitali. Obniżone koszty funkcjonowania całego systemu pozwoliłyby na wzrost wynagrodzeń i pielęgniarek, i lekarzy. Religa miał świetną sytuację także dlatego, że dzisiaj, po tygodniach strajku lekarzy i pielęgniarek, większość ludzi rozumie, że nie ma całkowicie bezpłatnej służby zdrowia. I ta większość przyjęłaby nowy system z ulgą, ci zaś, którzy kosztów leczenia lękają się najbardziej, mieliby szansę otrzymania pomocy z budżetu państwa. Mógł więc Zbigniew Religa przejść do historii, ale wolał zostać popularny. Zamiast reformy będziemy mieli wkrótce noszonego na rękach ministra. I widmo kolejnych problemów – ciągle przed nami. Czy Religa rozumie, co stracił? 4 lipca 2007 32 komentarze

Choroba na sprzedaż Kiedy parę dni temu pilot powiedział mi, że jego zdaniem z tą choroba Religi to pewnie nieprawda, takie zagranie pod strajkujących lekarzy i pielęgniarki, pomyślałem, że w Polsce ludzie gotowi są uznać, iż

44

nawet za rakiem stoi jakiś układ. Kiedy jednak zobaczyłem dziś w gazetach, że Zyta Gilowska jest chora i leży w szpitalu, to pomyślałem: kto wie, może jednak pilot miał rację? Strajkujący domagają się pieniędzy – to stwarza zagrożenie dla budżetu! – więc Zyta idzie na zwykły przegląd, w jej wypadku zastawki, a spece od promocji budują przez te skojarzenia przychylność wobec pani wicepremier i budżetu. Brrrr! Jeśliby miało tak być, to rzeczywiście politycy powariowali. Logicznie rzecz biorąc, teraz – gdy trzeba podjąć decyzję o podwyżkach – powinien zachorować premier! Na co zachoruje Kaczyński? Miał już rękę złamaną – wzorem Leszka Millera, który na negocjacje z Unią jeździł na wózku. Wówczas zresztą jedyny raz wzrosła sympatia społeczna dla premiera. Mógłby zachorować na kręgosłup, ale na to nie zgodzą się jego PR-owcy. Złe skojarzenie: PiS nie może być bez kręgosłupa! Nie wchodzi też w grę zapalenie opon mózgowych, świnka, półpasiec (bo premier nigdy nie zatrzymuje się w pół drogi), nie wchodzi w grę choroba „na lewą goleń” (bo to już było) ani zapalenie ucha (bo zapalenie ucha przypisane jest Macierewiczowi), ani nawet na odciski nie zachoruje, bo i tak wożą go w lektyce. Na cóż więc mógłby zachorować premier? Doszedłem do tego pytania i widzę, jak mocno się zagalopowałem! Premier?! Jarosław Kaczyński? Miałby być chory?! Kto?! Nasz premier – chory? O ja naiwny! Naiwny po stokroć! Taki premier nie może być chory, musi być silny. Stalowy musi być. Mógłby być jedynie porwany przez siły ciemności, wessany przez układ, napadnięty przez szatana – tak! Ale nie chory! IV RP nie może być chora. To już raczej cały świat się rozchoruje! Na złość premierowi… 5 lipca 2007 19 komentarzy

Milczenie w PiS Marek Jurek odszedł z Prawa i Sprawiedliwości, gdyż premier Kaczyński nie pozwolił mu zabrać głosu na posiedzeniu zamkniętym tej

45

partii. To zdarzyło się tuż po przegranych przez PiS głosowaniach, gdy dyskutowano nad zmianami w konstytucji, obejmującymi ochronę życia od chwili poczęcia. Jurek był wówczas marszałkiem sejmu. Drugim po prezydencie człowiekiem w państwie!!! Nie miał szansy zabrać głosu, ponieważ głos ów nie mieścił się w głównym nurcie debaty – a szerokość i głębokość tego nurtu wyznacza w PiS właśnie premier Kaczyński. Paweł Zalewski został zawieszony w prawach członka PiS, ponieważ na zamkniętym posiedzeniu komisji spraw zagranicznych skrytykował minister Fotygę i poświęcił jej trzy zdania w radiu TOK FM, czyniąc to – jak podano – „z pozycji Platformy Obywatelskiej”. Zanim został zawieszony, pełnił funkcję wiceszefa partii, jest szefem komisji spraw zagranicznych!!! To szokujące, że najważniejsi ludzie w państwie muszą milczeć, żeby nie wylecieć z własnej formacji. Nieprawdopodobne, jak wąski może być nurt debaty politycznej w rządzącej nami partii. I aż dziw bierze, jak łatwo lider PiS karze członków własnego stronnictwa za posiadanie poglądów – bez sprzeciwu pozostałej części kolektywu. Tymczasem prezydent Lech Kaczyński nie milczy. Nie milczy w wywiadzie telewizyjnym, zrywając znajomość z Zalewskim. I nikt nie stawia mu pytania: Dlaczego, panie prezydencie, wpisuje się pan w partyjną linię sekowania ludzi, którzy krytycznie patrzą na politykę zagraniczną IV RP? Nie milczy na spotkaniu w Brukseli – choć i tak najważniejsze decyzje podejmowane są za jego plecami – i nie potrafi później odpowiedzieć na pytania o prawdziwą wartość osiągniętego kompromisu. Nie milczał też, kiedy parę miesięcy temu mówił, że homoseksualiści mają się w Polsce bardzo dobrze i pełnią wysokie funkcje publiczne. Kogo miał na myśli? Członków gabinetu swojego brata? O tę kwestię, tak jak o poprzednie, nikt w PiS-ie nie zapyta. To jasne. W Prawie i Sprawiedliwości można tylko milczeć – albo zginąć. 7 lipca 2007 26 komentarzy

46

Koniec Leppera – koniec rządu, koniec parlamentu? Nareszcie! Choć nie wiadomo jeszcze w szczegółach, jakie są prawdziwe powody, choć na razie odbywają się wyłącznie harce medialne, wreszcie stało się to, o czym mówiła i marzyła wielka grupa Polaków. Odwołano Leppera! Może znów tylko na parę tygodni, może znów wróci do rządu – tego nie wie nikt, choć po rządach Jarosława Kaczyńskiego wszystkiego można się spodziewać, wszystko jest możliwe w ramach PiS-owskiej realpolitik. Mam nadzieję, że to początek drogi do przyśpieszonych wyborów. Mam nadzieję, że Kaczyńscy dojrzeli już do tego, by odebrać władzę nad Polską ludziom po wyrokach sądowych, ludziom niegodnym sprawowania mandatu publicznego. Odwołanie Leppera to pierwszy (choć… po raz drugi) dobry ruch premiera Kaczyńskiego w ciągu roku sprawowania przezeń rządów. Następnym powinno być podanie całego rządu do dymisji i zgłoszenie wniosku o samorozwiązanie parlamentu. Czekamy teraz na drugi mądry ruch Prawa i Sprawiedliwości: zamknijcie ten parlament. Kończ Waść Kaczyński, wstydu oszczędź! 9 lipca 2007 159 komentarzy

Śluby Częstochowskie Scena jak z Ojca chrzestnego: Rydzyk, Kaczyński i Lepper siedzą na Jasnej Górze i patrzą na wielotysięczny tłum. Wspólnicy Kaczyńskiego załadowali broń i zaraz po uroczystościach zastrzelą Leppera. Kaczyński klepie więc Andrzeja po ramieniu i dłonią pokazuje mu tłum. Lepper coś czuje, czuje, że nie wszystko jest w porządku, i ta serdeczność go dziwi, ale jest zbyt marny, od niedawna w gangsterskim biznesie, więc przyjemność bycia ważnym usypia jego czujność. Rydzyk prosi premiera, jak nazywają Kaczyńskiego, aby zabrał głos, a ten po chwili pozornej odmowy – przemawia. Patrząc na niego, ojciec dyrektor, tak nazywają Rydzyka, myśli o jego bracie prezydencie, który

47

oszukał go w biznesie, i o jego żonie, tej czarownicy, którą chętnie wrzuciłby do garnka z ukropem i ugotował z trupem Leppera, kiedy premier go wreszcie załatwi. Kaczyński mówi: Patrząc na Was widzę, że Polska jest dziś tutaj, w tym tłumie. Tłum szaleje. Wy jesteście Polską. Innej Polski nie ma! Wiwaty zagłuszają jego głos. Podnosi rękę, ludzie milkną. Więc spokojnie i dobitnie cedzi: A ci, którzy w to nie wierzą, będą martwi. Tłum domaga się krwi. Premier podnosi rękę i zapewnia, że dostaną to, o co proszą. Odwraca się i pozdrawia przewodniczącego, jak nazywają Leppera. Lepper nie może uwierzyć w to, co go czeka, choć to tak oczywiste, i zachwycony macha ręką ze wzgórza. Tłum wiwatuje i fetuje premiera stutysięcznym krzykiem swych gardeł: Idź na całość! Idź na całość! 10 lipca 2007 23 komentarze

Oszukany Lepper! Czy można oszukać Leppera?! Czy mówiąc słowami jednego z najbardziej znanych klasyków nauk społecznych, można (wolno?!) okraść złodzieja? Otóż nie! Nie wolno! Demokracja istnieje wówczas, gdy wiadomo, że nie wolno okraść złodzieja, że to taki sam złodziejski czyn jak okraść człowieka przyzwoitego. Czy należy więc bronić Leppera! Czy trzeba włożyć koszulkę z napisem: „Jestem Lepperem!”. Ciężko bronić człowieka tak niewiarygodnego jak Andrzej Lepper! Dziś niemal każdy, ja też, cieszy się, że Leppera nie ma już w rządzie. Ale czy to znaczy, że wolno na niego polować? Można przecież wyobrazić sobie sytuację, w której gdyby nie fałszywe dokumenty i gdyby nie fałszywi biznesmeni, to może doradcy Leppera nigdy nie wzięliby łapówki. Oni wzięli pieniądze w pewnej sztucznej sytuacji: w wyniku prowokacji CBA, które stworzyło im warunki do popełnienia przestępstwa czy wręcz – nakłaniało do czynów przestępczych. Zbadano w ten sposób raczej skłonność do brania łapówek niż rzeczywistą przestępczą działalność panów R. i K.

48

Czy wolno tak postępować? Czy sztuczność tej prowokacyjnej sytuacji nie rzutuje jednak na ocenę, iż tak samo sztuczna może być wina zatrzymanych? Panom R. i K. zafundowano pewien proces doświadczalny: jak zachowa się człowiek, mając perspektywę zarobienia w lekki sposób trzech milionów złotych? To był test – i oni tego testu nie zaliczyli. Ale czy wcześniej prowadzili takie doświadczenia sami na sobie? Brali w łapę? Czy może jednak ulegli subtelnej grze dobrze wyszkolonych prowokatorów? Jestem ostatnim, który będzie bronił Leppera. Lokuję swoje miejsce wśród tej grupy posłów, których obraża jego obecność w parlamencie i rządzie. Kiedy jednak przyglądam się „Leppergate”, to widzę, że jeszcze nic prawdziwego się nie wydarzyło. To były intencje, zbadano łapówkarską inklinację! Ale swoją drogą, tylko Jarosław Kaczyński mógł doprowadzić do sytuacji, że trzeba się zastanawiać nad przypadkiem Leppera… I jakaż to żałosna niesprawność: szukać tak głębokiej prowokacji, aby zamknąć kogoś takiego jak Andrzej Lepper! Boże, zlituj się nad nami i zrób coś z tymi partaczami! 12 lipca 2007 34 komentarze

Koledzy z rządu Lepper: pan Kamiński stoi na czele grupy przestępczej, trzeba wszcząć śledztwo! Dorn: podam Leppera do sądu! Giertych do prezydenta: premier i szef CBA prawdopodobnie złamali prawo! Kamiński: Lepper wymknął się spod gilotyny! Kaczyński: Kamińskiemu należy się premia! Lepper: nic na mnie nie mają! Wassermann: przynajmniej jedna osoba jest odpowiedzialna za przeciek!

49

Jaka jest puenta? To oni właśnie rządzą, czyli spotykając się, dyskutują o tym, co zrobić, aby Polska rosła w siłę, a ludziom się żyło dostatniej. I jak dobrze, że tak dobrze się dogadują. 14 lipca 2007 25 komentarzy

Nieudacznik Ziobro – gwiazda na pokaz To miała być prawdziwa zmiana: rewolucja moralna… Koniec z korupcją! Nowe zasady – żadnych układów! Sądy dwudziestoczterogodzinne! Żadnych przestępców u władzy! Ściągnięcie Mazura! Konta polityków SLD w Szwajcarii! Spektakularne zatrzymania łapówkarzy, ale i zmiana klimatu wokół korupcji – dosyć cichego społecznego i politycznego przyzwolenia dla szemranych interesów, styku polityki z biznesem! A co wyszło? Trup Blidy, kabaret z Lepperem, hucpa z doktorem G., Mazur na wolności, przekręt we Włoszczowie, taśmy Begerowej i propozycje zmian przepisów, tworzące podstawy państwa policyjnego. Żadnych efektów! Można się domyślać, że w związku z nadchodzącymi wyborami ten aparat przemocy zostanie prawdopodobnie wykorzystany przeciw Ziobrze. I z tak wielkim nieporozumieniem mamy właśnie do czynienia: człowiek, który miał być karzącą ręką sprawiedliwości, człowiek, który miał stworzyć prawne podwaliny pod trwałą konstrukcję IV RP – kładzie sprawę za sprawą, nie radzi sobie w roli prokuratora, ministra, polityka i twórcy prawa. I nie potrafi z żadnej ze swoich porażek wyciągnąć wniosków, winę zrzucając na innych. W wypadku ekstradycji Mazura też pewnie winien jest układ: tu, w Polsce, Miller, a tam, w Stanach, kłody pod nogi Najjaśniejszej Czwartej rzucają nierozpoznane jeszcze tajemne siły, stojące zapewne tam, gdzie kiedyś stało ZOMO. Kazus Mazura obnażył całą miałkość działania Ziobry. Żelazne ponoć argumenty ministra polskiego rządu – jeszcze mam w pamięci ten jego

50

butny wyraz twarzy, kiedy opowiadał o udanej akcji zatrzymania podejrzanego – obalił jeden z tysięcy amerykańskich adwokatów i wyśmiał amerykański sąd. To kolejny wyraz merytorycznej słabości gwiazdy PiS. Gwiazdy na pokaz. Ziobro miał być ozdobą Czwartej, a będzie pośmiewiskiem Piątej RP – i jak znam życie, wydatnie pomogą mu w tym jego partyjni koledzy. Kogoś przecież trzeba będzie obwinić za porażkę wyborczą kamaryli Kaczyńskiego… 22 lipca 2007 105 komentarzy

Ludzie podwójnej moralności Jak się dowiedzieliśmy z lubelskiej prokuratury, policjant, który zgwałcił dwukrotnie studentkę w izbie zatrzymań, molestował jeszcze dziesięć innych kobiet. Wszystko jedno już, co oznacza słowo „molestował”. W każdym razie wykorzystał swoją pozycję do naruszenia czyjejś nietykalności. Trudno uwierzyć, że nikt inny o tym nie słyszał, że nie wiedzieli o tym przełożeni. W każdym razie – znaleźli się oni w „kręgu podejrzenia”. Podobnie jak Andrzej Lepper w zupełnie innej sprawie. Tyle że Lepper nie jest już ministrem, a przełożeni tego policjanta jak gdyby nigdy nic pełnią nadal te same funkcje, choć już dawno powinni odejść. Zasady czystości i bycia poza wszelkimi podejrzeniami nie dotyczą więc wszystkich obywateli. To nie jest sprawiedliwe. To jest skandalicznie niesprawiedliwe. Jeśli jednak okaże się, że Lepper został oskarżony głównie po to, aby PiS mógł przejąć Samoobronę, to stajemy przed szczególnym wymiarem podwójnej moralności: co innego mówią, co innego robią, a to, co robią – robią tak, aby się wszystkim wydawało, że chodzi tu o nasze wspólne dobro. Hipokryci. 31 lipca 2007 26 komentarzy

51

Dlaczego Lepper przegrał? Takie pytanie zadał mi wczoraj jeden z dziennikarzy. Powiedziałem, że przegrał, bo był zbyt uwikłany. A gdy przychodzi moment próby, trzeba być wolnym, by dać radę problemom. Trzeba być wolnym od własnego zaplecza, jeśli popełnia ono błędy takie jak Łyżwiński. A tu Lepper był sam dość podobny do swojego partyjnego kolegi i oczywiście mocno z nim powiązany. Trzeba być wolnym od pokusy posiadania władzy dla samej władzy i jej korzyści, a tu Lepper wprost tonął w tej pokusie, gdyż władzę po prostu uwielbiał. Otaczał się luksusowymi samochodami i ochroniarzami. On ekscytował się władzą, upajał się możliwościami, które władza daje – publicznego pokazywania się, brylowania na salonach i przed kamerami telewizji, korzystania z przywilejów, które otaczają rządzących. Rozsmakował się w nich. Prawdziwą wolność w polityce daje cel, który człowiek stawia przed sobą. Nie daje jej czysta władza. Lepper przegrał także dlatego, że był nie dość mądry, był zbyt prymitywny i nieokrzesany. Ale czy rzeczywiście już przegrał? Nie wiem, nie jestem pewien. Jest dość waleczny, umie zdobyć się na odwagę politycznego szaleństwa. Jeśli notowania Samoobrony pójdą w górę, to oczywiście jeszcze powalczy i wcale nie jest pewne, że przegra. Ma teraz możliwość ciągłego występowania w mediach, wykorzystywania „syndromu pokrzywdzonych”, to może mu dodać poparcia. Będzie walczył z obłudą PiS i z modelem państwa policyjnego. Będzie ujawniał coraz pikantniejsze szczegóły z życia politycznego swoich niedawnych sojuszników. Znów wystąpi w roli trybuna ludowego, który „zawsze przestrzegał” i który przegrał z układem. Stawiam tezę, że nastąpi wzrost jego notowań. To zaś oznacza… chyba jednak wybory, ale też może oznaczać – paradoksalnie – kolejne pogodzenie z PiS-em i kolejne obłaskawianie władzą. To jeszcze nie koniec Operacji „Lepper”. Poczekajmy, aż wyjdzie ze szpitala… 2 sierpnia 2007 33 komentarze

52

Zemsta spotu Od kilkunastu dni Prawo i Sprawiedliwość emituje spoty pokazujące zmianę zdania liderów PO w sprawie finansowania partii z budżetu państwa. To dosyć osobliwy spot, bo atakując Platformę za rzekomą obłudę, PiS jednocześnie zapomina o własnej obłudzie. Rzeczywiście, przez pierwsze lata Platforma Obywatelska nie brała pieniędzy, gdyż była stowarzyszeniem (ruchem obywatelskim), a jednocześnie przyjęła do programu zasadę, że partie nie powinny być finansowane przez państwo. Ta szlachetna idea nie wytrzymała próby czasu i jednym z powodów przegranych wyborów w 2005 roku był niedostateczny zasób pieniędzy. Dążąc do wyrównania szans, zdanie więc zmieniono, dając PiS-owi temat do ataków. Tyle tylko, że to atak obłudny, albowiem sam PiS nie miał żadnych zahamowań, by przez długie lata brać pieniądze z budżetu państwa. Dziś można by równie gładko podliczyć, ile kosztowało polskich podatników dofinansowanie partii, która okazała się grupą nieudaczników – niepotrafiących rządzić Polską po wygranej, a de facto sponsorowanej przez budżet państwa kampanii wyborczej. Śmiało można powiedzieć, że rządy nieudaczników mamy dziś dzięki publicznym pieniądzom, które partia Prawa i Sprawiedliwości brała i bierze z kieszeni podatników ochotnie i bez żenady. I teraz w sam środek kampanii w tej sprawie wchodzi oparta na surowych przepisach prawa decyzja Państwowej Komisji Wyborczej o odrzuceniu sprawozdań finansowych SLD i właśnie PiS. Gdyby iść tropem walki z obłudą i gdyby PiS-owi rzeczywiście zależało na oszczędzeniu pieniędzy podatników, należałoby teraz nie rozwiązywać sejmu, odebrać dotację partii Kaczyńskiego – pokornie stosując się do wyroków PKW – i dać PiS-owi szansę na sprawdzenie, jak też robi się kampanię bez sięgania do publicznych pieniędzy. Panowie z Prawa i Sprawiedliwości jeszcze tego nie wiedzą, mają więc niepowtarzalną szansę pokazać światu, jak walczy się o społeczne zaufanie, nie sięgając do kieszeni obywateli. Dokładnie tak samo jak Platforma Obywatelska w 2005 roku. Oczywiście, Kaczyński nie pójdzie tą drogą, bo każdy kwartał bez sześciu milionów złotych dotacji oznacza znaczne osłabienie tej partii. Wy-

53

bory więc będą pewnie szybciej niż później, bo smak publicznych pieniędzy, którym PiS napawa się od lat, jest ważniejszy niż honor i poczucie wstydu, że postępowało się wbrew przepisom ustaw o finansowaniu partii politycznych – wbrew prawu i sprawiedliwości. Obłuda nie popłaca: pluszak ze spotu wstydzi się dziś za Jarosława Kaczyńskiego i przezornie znika, kiedy na ekranie pojawia się logotyp PiS… Wcześniej – pokazując obywatelom tyłek. 4 sierpnia 2007 36 komentarzy

Polityka konkretów PiS obiecał Polakom trzy miliony mieszkań w ciągu czterech lat. Buduje się obecnie pięćdziesiąt pięć tysięcy mieszkań i domów (dane za rok 2006). Trudno zakładać, że za rok czy dwa zyskamy zdolność budowania sześciuset tysięcy rocznie. To niewykonalne z wielu powodów. Nie ma tylu wolnych działek, brakuje firm budowlanych i robotników, ogromnie podrożały materiały budowlane, a i Polacy jeszcze nie zarabiają tyle, aby nagle znalazło się sześćset tysięcy rodzin, które stać będzie na tak poważną inwestycję, jaką jest zakup mieszkania lub budowa domu. Realnie można zapewne obiecać podwojenie, czyli budowę stu dziesięciu tysięcy mieszkań rocznie, a zatem mniej więcej pięćset tysięcy w ciągu pełnej kadencji sejmu. Aby to się stało, trzeba zrewolucjonizować prawo budowlane, otworzyć rynek pracy przez zmianę polityki wizowej na przykład wobec obywateli Ukrainy. Konieczne jest też utrzymanie tempa wzrostu gospodarki, a to wymaga prywatyzacji, deregulacji, uelastycznienia kodeksu pracy, rozbicia monopoli urzędniczych i dalszego otwierania gospodarki. A jednocześnie – dyscypliny budżetowej, racjonalizowania wydatków oraz mądrych sposobów wykorzystania środków unijnych… a to niestety jest nudne i nie nadaje się na wyborcze plakaty. Prawo i Sprawiedliwość nie prowadzi polityki konkretów. Uprawia politykę sloganów. Rządzą nami specjaliści od sloganów, nie konkretów. 5 sierpnia 2007 23 komentarze

54

Achy i ochy Po decyzji PKW obaj koalicjanci ruszyli do ataku. To jasne: Kaczyński teraz ich potrzebuje do przyjęcia abolicji w sprawach dotacji do partii po odrzuceniu sprawozdania PiS przez PKW. Albo wybory decyzją PiS, albo abolicja, czyli dogadanie się z LiS-em w sprawie większości, za jakąś cenę. Targi się zaczęły. Dodatkowo obydwaj panowie postanowili stosować wobec Kaczyńskiego ten sam model lekceważenia, pouczania i pomniejszania, jaki on stosuje wobec nich. To oczywiście nie ma istotnego znaczenia, choć jest dokuczliwe i irytujące. I Kaczyński, który przystąpił do Operacji „Lepper” bez zamiaru wcześniejszych wyborów, a z zamiarem przejęcia Samoobrony, musi się teraz cofnąć do negocjacji z Lepperem. Ten zaś sprytnie unika czołowego zderzenia i prowadzi walkę podjazdową, nie ustępując pola lub też ustępując bardzo powoli. To uniemożliwia PiS-owi przejęcie Samoobrony. Cofnąć się do rozmów z Lepperem trudno, bo jednak chyba straci się część wiarygodności. I publiczność tak lekko tego nie kupi – trudno będzie wytłumaczyć powrót do koalicji z Samoobroną poczyniony w stanie strachu przed skutkami decyzji PKW. Ach, gdyby Kamiński się nie pomylił i gdyby zlikwidował Leppera! Ach! Teraz może trzeba będzie zmienić plany i rzeczywiście zrobić wybory? Ach! Ale czy Ziobro jest już gotowy? Ach! Czy jest już odpowiednia liczba wniosków w sprawie uchylenia immunitetów posłom opozycji? Ach! A jeśli Lepper przegłosuje z opozycją wniosek w sprawie komisji do działań CBA? Och! A jeśli prowokacyjnie poprze wniosek PO dotyczący odwołania jednego z dwunastu ministrów? Och! Na przykład Ziobry? Och! Ach… gdyby… Kamiński… nie spartolił! 7 sierpnia 2007 10 komentarzy

Geniusz Wałęsy Pamiętam, gdy – po wygraniu wyborów przez PiS i objęciu fotela prezydenta przez Lecha Kaczyńskiego – zapytany o komentarz Lech

55

Wałęsa powiedział: „Kaczyńscy? Ich trzeba pozostawić samym sobie. Sami się wykończą. Daję im dwa lata!”. 11 sierpnia 2007 36 komentarzy

Człowiek o nazwisku Kaczmarek SLD miało cały czas bardzo duże poparcie pomimo różnych afer i błędów, dopóki Kaczmarek (Wiesław) nie zaczął sypać – walczyć w rozgrywce wewnątrz partii za pomocą prasy. Z tego wzięła się afera Rywina i rychły koniec całej formacji. Dziś inny Kaczmarek (Janusz) stawiany jest pod ścianą i odmawia mu się nawet prawa powrotu do zawodu prokuratora. Jaki wypływa z tego wniosek? Aresztowanie Kaczmarka po powrocie z urlopu, aby uczynić go kompletnie niewiarygodnym, jest bardzo prawdopodobne, ale wówczas trzeba się liczyć z ostrym kontratakiem i w konsekwencji – z powtórką z lekcji SLD. Czy każda formacja ma swojego Kaczmarka? Kto nim jest w PO? Dlaczego pewnego typu silni przywódcy (Miller, Kaczyński) atakują boleśnie własny obóz, gdy wszystko się sypie? 13 sierpnia 2007 16 komentarzy

Co to jest prawda? Na to pytanie Piłata odpowiedziała Renata Beger, posłanka Samoobrony: ten mówi prawdę, kto mówi pierwszy! (A mówiła o konflikcie Ziobro–Lepper). Trzeba powiedzieć, że to dość nowa i bardzo oryginalna definicja. Pobrzmiewa w niej ton rewolucyjnego, marksistowskiego myślenia o zmienianiu rzeczywistości, a nie tylko o jej poznawaniu. Ten, kto mówi

56

pierwszy, na tyle zmienia rzeczywistość medialną, że zmienia warunki dotarcia do prawdy. I choć jest to w tym sensie myślenie typowe dla wszystkich rewolucjonistów, to jednak ujęcie można uznać za bardzo świeże. Ziobro, niestety, nie dość że wypowiedział się jako drugi, to jeszcze zostawił nas ze wszystkimi wątpliwościami. Po co poszedł do Leppera sam, wiedząc, że jest akcja CBA? Dlaczego od razu nie ujawnił taśmy? Dlaczego nagrywał kolegów w rządzie (Kaczmarka, Wassermanna)? Czy to było standardem w rządach PiS – nagrywać się wzajemnie na prawo i lewo? I jak to naprawdę było z Blidą? Miał twarde czy miękkie argumenty? Dzwonił przerażony wpadką do Kaczmarka (ten podaje: 5–8 razy) czy nie dzwonił? Wpływał na przebieg śledztw czy nie wpływał? Wydaje się, że gdyby Ziobro mówił dobrze, nie przeszkodziłby mu fakt, że mówił jako drugi. Ale mówił niezbyt jasno, uciekał wzrokiem przed kamerami i niewielu przekonał. To o niczym nie przesądza, ale w tej rzeczywistości pomówień definicja prawdy sformułowana przez posłankę Beger wydaje się prawdziwa. 14 sierpnia 2007 92 komentarze

Zdrada Z okazji dzisiejszego święta warto przypomnieć to słowo. W ostatnich kilku dniach politycy partii rządzącej chętnie się nim posługiwali i opatrzyli nim między innymi ministra Kaczmarka, a o sobie mówili: ja nie zdradziłem. Trzeba powiedzieć, że to bardzo mocne określenie, trochę plemienne i sięgające bardzo głęboko do wnętrza wspólnoty. To wiele mówi o atmosferze w rządzie. Ponoć premier Kaczyński jest skrajnie wykończony i został „wywieziony” na urlop. Chciałoby się myśleć, że jest to słowo zastrzeżone dla spraw największej wagi, dla sytuacji dotyczących samych podstaw naszego państwa. Ale jednym z fatalnych skutków rządzenia z ludźmi pokroju

57

Giertycha i Leppera jest też niezwykła inflacja słów oraz ogromna militaryzacja języka polityki. 15 sierpnia 2007 29 komentarzy

Delegalizacja PiS! To nie są żarty. Jeśli partia Prawo i Sprawiedliwość używała służb specjalnych do celów politycznych, czyli do zwalczania innych partii, jeśli służby te stosowały nielegalne podsłuchy i metody inwigilacji, to znaczy, że PiS jest partią niedemokratyczną, łamiącą podstawowe zasady demokracji i wolności człowieka, łamiącą podstawowe zasady Konstytucji RP , i że powinna być zdelegalizowana. Po prostu. 21 sierpnia 2007 44 komentarze

Konwulsji ciąg dalszy Siedzę w sejmie, słucham, głosuję, rozmawiam, oczom własnym nie wierzę. Oto odtwarza się koalicja PiS, LPR i Samoobrony, które ponownie chcą utworzyć rząd. Tym razem – bez Leppera i Giertycha oraz, co najważniejsze, bez Zbigniewa Ziobry. Głowa ministra sprawiedliwości ma być ceną za utrzymanie się na stołkach ludzi, którzy wystarczająco skompromitowali się brakiem zdolności do rządzenia państwem. Gdybym miał określić, ku czemu to zmierza, powiedziałbym krótko: Jarosław Kaczyński za wszelką cenę chce utrzymać władzę. Tym razem ceną miałby być jego pupil, Zbigniew Ziobro, oskarżony o całe zło IV Rzeczypospolitej. Giertych i Lepper będą usatysfakcjonowani, Jarosław Kaczyński zapewne również…

58

A wyborcy? I tak już nadali naszym obradom jedynie słuszną nazwę: kabareton. 24 sierpnia 2007 19 komentarzy

Pomiędzy SLD i PiS Lewica próbuje się przykleić do PO przez składane głosem Aleksandra Kwaśniewskiego deklaracje o wsparciu dla Tuska w wyborach prezydenckich za trzy lata, a jednocześnie wyrządza nam niedźwiedzią przysługę. Zacieranie różnic pomiędzy lewicą a PO jest korzystne dla lewicy, gdyż przelewa część poparcia Platformy na rzecz lewicy właśnie. Pokazywanie perspektywy prezydenckiej ma służyć podważaniu determinacji do wyborów teraz i chęci przejęcia rządów przez PO. To samo, tylko inaczej robi PiS, o czym pisałem wczoraj. Jesteśmy jak wzięci w kleszcze: każdy chce się do nas przytulić, ale uścisk jest nieco żelazny. 24 sierpnia 2007 19 komentarzy

Trybunał Stanu dla Ziobry i Kaczyńskiego Po wielu godzinach nocnej lektury w sejmie i ze świadomością, że niewiele można publicznie powiedzieć, powiem tylko tyle, co w tytule: to się musi skończyć Trybunałem dla Kaczyńskiego i Ziobry. Ci ludzie w świetle zeznań Kaczmarka popełnili liczne przestępstwa. To nie może im ujść na sucho. Chyba nikt tyle nie zaszkodził polskiej demokracji co oni i chyba nikt tak nie skompromitował ideału walki z korupcją jak właśnie oni… Mam nadzieję, że jeszcze przed wyborami stenogram z posiedzenia komisji zostanie opublikowany – wówczas nikt nie będzie miał wątpliwości, że nie stawiam powyższego wniosku bez-

59

podstawnie. Zbigniew Ziobro i Jarosław Kaczyński muszą stanąć przed Trybunałem Stanu! 25 sierpnia 2007 74 komentarze

Manichejczycy Dobrze to dziś powiedział Bronisław Komorowski: ludzie z Prawa i Sprawiedliwości to manichejczycy. Wzorem swoich poprzedników z początków chrześcijaństwa uważają, że w człowieku jest tyle samo dobra, ile zła – i że zło na ogół zwycięża. Wystarczy tylko trochę pokusić, a w człowieku biorą górę złe motywacje. Cała filozofia społeczna PiS na takim właśnie założeniu się opiera. Tymczasem duch solidarności to duch zwyciężania zła dobrem. Już raz się to udało. Może i tym razem się uda… Zamiast rewanżyzmu i zemsty powinniśmy po wygranych wyborach po prostu pójść do przodu. „By żyło się lepiej”. 26 sierpnia 2007 34 komentarze

Jarosław Bismarck Kaczyński Kiedy Bismarck wypowiedział swoje słynne słowa o narodzie, który przeszkadza innym w rozwoju, wyraził powszechne w Europie przekonanie, że Polska jest dziwnym i niezrozumiałym krajem. Nieistotne, jak bardzo krzywdząca była ta opinia. Istotne, że taką gębę udało się Polsce przykleić. Notabene, Bismarck miał wówczas żonę Polkę! Dziś Kaczyński i jego rząd są na najlepszej drodze, aby ponownie uruchomić ten sam mechanizm. Dziwny, niezrozumiały kraj, w którym pod szyldem prawa i sprawiedliwości koledzy z rządu szpiegują jedni drugich, w którym kwitnie ksenofobia umiejętnie podsycana przez rządzą-

60

cych, w którym byle żart zagranicznej gazety staje się przedmiotem histerycznej reakcji najwyższych urzędników, w którym ksiądz – właściciel medialnego imperium miota antysemickie oskarżenia, a prokuratura tego nie-widzi-nie-słyszy-nie-mówi-nic… Dziwny, niezrozumiały kraj w samym środku Europy… Czy Kaczyński uruchomi tamten bismarckowski mechanizm? Czy może tym razem niebo zlituje się na nami? 29 sierpnia 2007 44 komentarze

Meandry dnia 30 sierpnia 2007 roku Zatrzymano Kaczmarka, Netzla i Kornatowskiego. Wystosowano pismo w sprawie zatrzymania Krauzego. Krauze wyjechał i znajduje się poza granicami wyobraźni aparatu ścigania. Dlaczego Krauzemu udało się wyjechać? Czy ma to jakiś związek z tym, że przez dłuższy czas Lech Kaczyński był pracownikiem firmy prawniczej utrzymywanej przez Ryszarda Krauzego? Wystarczyło zatrzymanie trzech osób, aby SLD zmieniło stosunek do sprawy samorozwiązania sejmu. Jeszcze wczoraj chcieli czołgać Kaczyńskiego w trzech krokach, zaczynając od dymisji, a dziś już są za samorozwiązaniem. To dopiero opozycja! Kaczyński skutecznie dzieli Polskę na „my” i „oni”. Taki podział mieliśmy również za komuny. Szczęściem Solidarności był powrót narodowej jedności. Mit jedności został teraz zniszczony i jego miejsce zajmuje mit wiecznego podziału. To wielka strata energii w porównaniu z innymi narodami… 30 sierpnia 2007 18 komentarzy

61

Czy i co wiedział Lech Kaczyński? Kaczmarek przed spotkaniem z Krauzem spotyka się z prezydentem, który wielokrotnie chwalił publicznie Krauzego. Krauze w swoim czasie utrzymywał Lecha Kaczyńskiego. Zatrzymani zostali Kaczmarek, Kornatowski, Netzel, a Krauze nie. Kaczmarka z Krauzem poznał Lech Kaczyński. Prokuratura, drobiazgowo badając sprawę, w ogóle nie porusza wątku prezydenckiego. Czyżby prezydent był w układzie? 1 września 2007 23 komentarze

O co chodzi w aferze gruntowej? Krauze dostał zgodę na poszukiwanie i ewentualne wydobycie złóż ropy na Wschodzie. Przed tą decyzją wiele podróży w tamtym kierunku odbył prezydent Kaczyński w ramach programu bezpieczeństwa energetycznego. Patrząc na związki Krauzego, Kaczyńskiego i Kaczmarka, trzeba brać pod uwagę coś dużo poważniejszego niż odrolnienie jakichś gruntów na Mazurach. Zasadnicze pytanie brzmi następująco: jaką rolę w tym wszystkim odgrywał Lepper lub Maksymiuk? Czy ma to związek z licznymi plotkami na temat pracy dla WSI Krauzego i Maksymiuka? Jakie znaczenie mają tu związki Leppera ze Wschodem i z Rosją? Czy też nie ma to żadnego związku, a w takim razie – dlaczego ostrzeżono Leppera? I dlaczego sygnał, jak można spekulować, poszedł od Kaczyńskiego? Paradoksalnie, uprawdopodobnienie tezy, że to Kaczmarek dokonał przecieku, może ujawnić dużo poważniejszy układ, niż się wydawało. Może przecież być i tak, że przeciek poszedł od kogoś innego, a Kaczmarek pośredniczył pomiędzy prezydentem a Krauzem w zupełnie innej sprawie. Ale w jakiej? Co łączy jednego z największych lobbystów z obozem Kaczyńskich, bo przecież nie bez powodu pozwolono mu uciec? Czy ktoś kiedyś znajdzie odpowiedzi na te pytania? 2 września 2007 27 komentarzy

62

Koniec sejmu piątej kadencji Sejm dogorywa. Giertych skutecznie ośmieszył i wykończył Kurskiego. Złapany na gorącym uczynku, zesztywniał i zbladł. Kurski kłamał i cała sala zobaczyła jego kłamstwa; to naprawdę było piorunujące. Chociaż wypowiedzi Giertycha oraz Szmajdzińskiego utrzymane były w tonie szyderstwa i kpiny i chociaż szczególnie Giertych okazał się bardzo sprawny, to jednak oba te wystąpienia nie dotyczyły istoty rzeczy. Zabrakło im owej niezbędnej wnikliwości, która skutkuje powagą, i można odnieść wrażenie, że rzeczywiście coś zostało uchwycone z naszego położenia. To nie jest wielka sztuka – pozbierać krążące po Warszawie polityczne grepsy i sprzedać je podczas posiedzenia sejmu. Sztuką byłoby, gdyby obaj panowie podsumowali czas rządów PiS merytorycznie i gdyby przy okazji przemycili elementy własnego programu wyborczego… Bo przecież wczorajsze telewizyjne widowisko mogło służyć również temu. Niestety, doczekaliśmy się jedynie sztampowych szołmeńskich popisów. Istotą sytuacji panującej w chwili odejścia rządu Kaczyńskiego jest podział Polaków i utrata najważniejszych marzeń, które organizowały wybory sprzed dwu lat: rewolucji moralnej, polityki solidarności społecznej oraz sprawności. Temu było poświęcone wystąpienie Tuska. I choć nieraz miałem mu za złe to czy tamto, muszę powiedzieć, że dziś w polskiej polityce tylko on nadaje ton niepropagandowy, ton serio, w którym niezależnie od orientacji politycznej każdy odnajduje część swojej osobistej prawdy! I dzięki przynajmniej za to – na koniec tej straconej kadencji. 8 września 2007 61 komentarzy

Oligarcha Rydzyk Po całodniowym namyśle dochodzę jednak do wniosku, że jest w Polsce oligarcha. Czyli ktoś, kto ma określony rząd dusz, wpływy polityczne, administracyjne i dzięki temu gromadzi ogromny majątek.

63

To ojciec Dyrektor. Jego nie dotyczą reguły demokracji, znajduje się poza wszelką kontrolą. Swój posłuch u wiernych skutecznie zamienia na wpływy polityczne i na pieniądze. Jednak jest! 15 września 2007 77 komentarzy

Być jak kandydat 2007 1. Policja depcze Ci po piętach i przesłuchuje każdego, kto się z Tobą widział w ostatnich dwu latach (jeśli nic nie znajdą, pójdą głębiej i dalej). 2. ABW wysyła listy bez pieczątek i bez wskazania miejsca przesłuchania. 3. Z więzień dostajesz masę listów z opisem ciężkiej doli więźnia. 4. Aktywizowani są Twoi przeciwnicy wewnątrz partii, abyś miał jak najmocniej związane ręce. 5. Jeśli piszesz bloga, to komentują go w większości wynajęci zawodowi partyjni recenzenci, na wszelki wypadek pojawiają się minutę po jego umieszczeniu – żeby ktoś przypadkowy nie napisał czegoś pozytywnego. 6. Jeśli spacerujesz po parku, chodzi za Tobą gość z aparatem i niby to przypadkiem fotografuje ptaszki. 7. A w dodatku jesteś: oligarchą, agentem GRU, zdrajcą, cynikiem (ukłon w stronę presokratyków), obrońcą frontu przestępców i marzysz tylko o jednym – o koalicji z lewicą. Ale poza tym możesz oczywiście prowadzić kampanię, to naprawdę są wolne wybory w wolnym kraju. 20 września 2007 53 komentarze

64

Dzień Zbigniewa Ziobry Zaczyna się o szóstej rano wizytą w domu młodego wolontariusza, który pomagał w wyborach Platformie. Następnie sześciogodzinne przesłuchanie, straszenie złamaniem kariery, zostawianie sam na sam w pokoju, wizyta dobrodusznego policjanta, który chce pomóc, potem zaś podsunięte do podpisania oświadczenie, a w wypadku odrzucenia tej propozycji – ponowne wezwanie na przesłuchanie. W południe konferencja prokuratury i informacja o postępie śledztwa. „Kolejne osoby są przesłuchiwane” – informuje z dumą prokuratura. Wieczorem wizyta w domach rodziców, tak na wszelki wypadek, oraz objazd po mieście, może ktoś przypadkowo coś zezna przeciw opozycji. W nocy Ziobro nie śpi, chodzi po ministerialnym pokoju i myśli, kogo by tu jeszcze aresztować. Nad ranem budzi go z lekkiej drzemki raport z terenu: „Jakiś student z Lublina twierdzi, że organizowana akcja rozdawania mleka dwa lata temu w czasie kampanii wyborczej 2005 była finansowana przez posła opozycji”. Szybka decyzja Ziobry – zatrzymać i nękać, aż wydusi się z niego wszystkie informacje o ilości mleka, nazwiskach osób, które piły, i co ewentualnie jadły, a także za czyje pieniądze. Rano przesłuchania, w południe konferencja o tym, jak podła opozycja za pomocą mleka kupowała głosy wyborców, potem znów ta odrobina ruchu w pokoju ministerialnym i jak zawsze inspirujące, prawdziwe pytanie, na które każdy minister musi codziennie odpowiedzieć: Kogo aresztować jutro?! Taki zwykły dzień Zbigniewa Ziobry. 21 września 2007 71 komentarzy

Pięć powodów, które doprowadzą PiS do przegranej 1. Pogarda i nieskrywane poczucie wyższości. Prawie w każdym wystąpieniu Jarosława Kaczyńskiego, Dorna i innych liderów tej formacji wyczuwa się ton wyższości i lekceważenia. To bardzo nieegalitarne. Lu-

65

dzie tego nie lubią i jednak oczekują dla siebie szacunku. Pogarda wobec innego człowieka zawsze rodzi się z kompleksu niższości i z gdzieś głęboko doświadczonego upokorzenia. Mogłaby wzbudzić współczucie, ale nie wtedy, gdy przybiera formę lekceważenia innych. 2. Ziobro. Minister, który nie tylko nie zdołał przeprowadzić żadnej akcji, ale też nie wprowadził żadnego sensownego prawa. Zajął się sprawami karnymi, które stanowią zaledwie dziesięć procent spraw sądowych, i w dodatku przyjął złe rozwiązania. Nie dlatego jednak Ziobro stanie się jednym z powodów przegranej PiS-u w wyborach, ale dlatego, że wykorzystuje prokuraturę i służby specjalne do zwalczania opozycji. Ludzie już wyraźnie widzą, że prawdziwe intencje Ziobry to nie zwalczanie przestępczości, ale zwalczanie opozycji. A ponieważ to rdzeń politycznej oferty PiS, skutki obnażenia owych intencji okażą się zabójcze. 3. Dzielenie kościoła. PiS podzielił całe polskie społeczeństwo, tak jak kiedyś zrobili to komuniści z PZPR. Polska po zwycięstwie Solidarności i po wielu pielgrzymkach Jana Pawła II została ponownie zjednoczona. To jedno z najwspanialszych naszych przeżyć. Teraz w ciągu ostatnich lat ten mit jedności został zburzony. W efekcie dążenia do całkowitego rozłamu PiS zaangażował politycznie Rydzyka, a w konsekwencji podzielił Kościół w Polsce. Ten fakt bardzo sprzyja rosyjskim służbom wywiadowczym, ale też realnie grozi utratą przez hierarchię jedności nauczania w Kościele. Dlatego PiS nie uzyska tak jednoznacznego wsparcia jak dwa lata temu. 4. Nadmierny populizm. Populizm w tej skali, czyli każdego dnia, jest niewiarygodny. Polskie społeczeństwo różni się jednak od społeczeństw Ameryki Łacińskiej. I wyraźnie widzi, pomimo swoich krótkotrwałych korzyści, że władza chce je kupić. 5. Wstyd. Polska nie zasługuje na takie ośmieszanie w Europie, jakie fundują nam bracia Kaczyńscy. Jesteśmy zbyt dumnym i pewnym swego narodem, a oni nas kompromitują swoją karykaturalnością, nieporadnością i brakiem europejskiej ogłady. W Europie nikt ich nie lubi. Polska z twarzą braci Kaczyńskich nigdy by nie weszła do Europy… Oni w ogóle nie dają się lubić. 22 września 2007 59 komentarzy

66

Ręczne sterowanie prokuraturą Kilka dni temu policja na polecenie Zbigniewa Ziobry rozpoczęła masowe przesłuchania w całej Polsce. Wszędzie przesłuchiwano młodych wolontariuszy PO. Stosowano metody zastraszania i wywierania presji psychicznej. Kiedy się okazało, że to zaczyna szkodzić PiS-owi, gdyż opinia publiczna solidaryzuje się z ofiarą, wstrzymano śledztwa. W Lublinie prokurator Bednarczyk przerwał urlop i na specjalnej konferencji ogłaszał, że to niedobra prasa wszystko rozdmuchała. A tymczasem, jak przyznał, sprawa w ogóle nie dotyczy posła Palikota, który nawet w charakterze świadka nie będzie wzywany. Jeśli ktoś miał wątpliwości co do ręcznego sterowania prokuraturą przez PiS, to już chyba nie ma. 23 września 2007 32 komentarze

Nelly Rokita Pani Rokita sprawia wrażenie osoby słabo kojarzącej fakty i analizującej rzeczywistość na dość prostym poziomie. Może to wrażenie wynika z faktu, że niezbyt dobrze mówi po polsku. Ale też możliwe jest, że – tak jak w wypadku wielu obcokrajowców – ma niejakie trudności z wniknięciem w meandry polskiej rzeczywistości. Tak czy inaczej, wciągnięcie osoby o tak małych kompetencjach do rządzenia krajem, tylko dla doraźnych celów politycznych, dowodzi słabości polskiej polityki. 24 września 2007 49 komentarzy

67

Giertych Ma talent retoryczny, jest inteligentny i pracowity. Ma również wolę walki. Mógłby naprawdę być kimś, ale za sprawą swoich obsesji ideowych jest politycznym trupem. Kwestionowanie teorii ewolucji, prorosyjskość w polityce zagranicznej, antyeuropejskość, totalny populizm i dziewiętnastowieczne rozumienie polityki rodzinnej robią z niego muzealne dziwo. Panie Romanie, czas dojrzeć i rozglądnąć się dookoła – w Polsce i świecie trochę się zmieniło od okresu międzywojennego… 28 września 2007 66 komentarzy

Płeć Jana Marii Nelly Rokity Doszło do wymiany ról społecznych. Rokita Jan zamienił się w społecznym obrazie z żoną Nelly. Ale ona tylko dlatego mogła wystąpić, że była nim, że miała jego nazwisko. Teraz próbuje stać się sobą, ale to okazuje się dość karykaturalne. Więc zostaje jej tylko to, co od początku: to jak się nazywa. Rokita bardzo kobiecy, czuły, łagodny, mówiący o miłości tak jak mówią o niej kobiety, musiał się tak przekształcić, żeby dać jej (sobie) miejsce w przebraniu. Ta wymiana była możliwa, gdyż on stał się nią, a ona nim. Mamy więc dziwny grecki twór: hermafrodytę. 30 września 2007 23 komentarze

Debata Wszyscy chyba są głównie rozczarowani. Nie doczekaliśmy się prawdziwej debaty. W relacji Kaczyński–Kwaśniewski wszystko, co usłysze-

68

liśmy, znamy od dawna. Nawet to, że Kwaśniewski jest trochę sympatyczniejszy. Prawdziwego sporu o przyszłość nie było. Ta debata nie wyznaczyła nowego obszaru politycznej polaryzacji i nie dała istotnych przesłanek do zmian na scenie politycznej. Swoją drogą tylko w Polsce jest możliwa debata zastępcza. Wszyscy czujemy, że wybór dotyczy PO i PiS, a politycy i media organizują debatę nie na temat. Jakże to przypomina minione, komunistyczne czasy. 2 października 2007 85 komentarzy

Chamstwo A jednak jest mi przykro, że Kaczyński nie przyjął zaproszenia Tuska na debatę. To nie fair. Dlaczego ten poziom chamstwa jest w Polsce możliwy? Jaki to ma jeszcze związek z postkomunizmem? Czy na zawsze będziemy skazani w kraju na taki poziom publicznej kultury? Tusk powinien teraz ponownie wezwać obu Panów K. do debaty. To byłoby wyzwanie rzucone standardom Kaczyńskiego. 4 października 2007 40 komentarzy

Kara śmierci Wczoraj Elżbieta Kruk w trakcie debaty na wydziale politologii potwierdziła publicznie, że jest zwolenniczką wprowadzenia kary śmierci. Włosy stanęły mi dęba. Człowiek, który mówi, że jest gotów akceptować takiego rodzaju sankcję, budzi we mnie przerażenie. To przecież trochę tak samo, jak zabić człowieka… Nie da się tego oczywiście uzgodnić z nauką Kościoła, ale tym nikt się w PiS-ie nie przejmuje. Mnie jednak nie ten aspekt szokuje, ale owa zdolność, łatwość przekazu, która w ustach kobiety pozwala lekko wybrzmieć sło-

69

wom: tak, jestem za karą śmierci! Pani Elżbieta Kruk jest za karą śmierci i obwieszcza to równie lekko, jakby mówiła: tak, lubię ciepłe bułki na niedzielne śniadanie… Smacznego, chciałoby się powiedzieć, gdyby nie to zdziwienie, ten szok, konsternacja… Kara śmierci na śniadanie. 9 października 2007 62 komentarze

Mundurki Jestem przeciwny mundurkom w szkołach i wszelkim innym rodzajom represji w szkołach. Nam brakuje wychowania, które wzmacnia osobowość ucznia, a nie jego wiedzę czy poddanie się dyscyplinie. Uczeń wychowany na obywatela to człowiek, który może przemawiać w różnych sprawach i z różnych pozycji. To człowiek, który potrafi przewodzić i pracować w zespole, który potrafi występować w różnych rolach. Taki człowiek dziś wygrywa w społeczeństwie. I choć nie wie być może wszystkiego o geografii czy o biologii, wie dość dużo, aby przewodzić ludziom. Taką szkołę mogą stworzyć tylko ludzie, którzy wierzą w samego siebie. To nie jest szkoła zakompleksionych Giertychów i Kaczyńskich. 10 października 2007 30 komentarzy

Jak upadają dyktatury? Dyktatury upadają, gdy ludzie uwierzą, że mogą upaść. I tak się stało w debacie Tusk–Kaczyński. Ludzie zobaczyli, że wszechmocny tyran, że człowiek stalowy, że strateg, że wybitny polityk jest słaby, że plącze mu się język, że nie może odpowiedzieć na pewne pytania. Zobaczyli króla, który się tłumaczy, a to królowi nie uchodzi, więc prze-

70

staje być królem. Dlatego PiS przegra wybory, a Kaczyński zaczyna właśnie chorować. 15 października 2007 48 komentarzy

Teraz My W poniedziałkowym programie „Teraz My” Jarosław Kaczyński zachowywał się tak, jakby już przegrał. Pogodził się z tym i tylko utwierdzał swój twardy elektorat. Jego agresja jest oczywiście, jak każda agresja, stanem lękowym. Kwaśniewski zaś w debacie z Tuskiem wyraźnie przyjął wariant: chcemy czterech lat spokoju na zbudowanie lewicy i oddajemy Wam pole, macie, rządźcie. On już nie walczył. Był, dyskutował, ale nie walczył. Wszystko teraz biegnie we właściwym kierunku. Na miejscu Ziobry i Macierewicza czytałbym Marka Aureliusza. 16 października 2007 84 komentarze

Karły moralne Bartoszewski, jak zwykle zresztą, ma taką arystotelesowską zdolność wyważenia rzeczywistości w słowach. Czy można by wymyślić lepsze określenie tego, co się dziś wyrabia w polityce? Coś lepszego niż… karły moralne? A najważniejsze jest to, że on tego nie wymyśla, on to po porostu mówi, tak sobie – jak „dzień dobry”. Podłączony do świata! Zawsze przy tym Świeży, Soczysty – jak każda nowa chwila, nawet w padole łez. 18 października 2007 65 komentarzy

71

Przeciw, a nawet za Kto jest za Ziobrą i Kamińskim, ten jest za zwalczaniem korupcji – powiedział premier. Jestem za tym, aby Ziobro i Kamiński wylądowali w więzieniu, jeśli, a wszystko na to wskazuje, wykorzystali służby specjalne do walki z opozycją polityczną. Nie ma większego grzechu wobec demokracji niż polityczne wykorzystanie służb specjalnych. Jestem więc przeciw tym politykom, gdyż nie wierzę w to, że mogą zwalczać korupcję skutecznie ci, którzy sami korupcji ulegają. 19 października 2007 30 komentarzy

Młodzież O ostatecznym zwycięstwie zdecydowała młodzież, która SMS-ami, mailami, internetowymi wpisami i komentarzami zmobilizowała się we froncie antykaczyzmu. To już drugi przypadek po śmierci papieża, gdy młodzież potrafiła się zorganizować na tak masową skalę. Dzięki temu, też po raz drugi, Internet i cała rewolucja technologiczna okazały się tak bardzo istotne i wręcz w politycznym sensie – wyznaczają przyszłość. 26 października 2007 44 komentarze

Coś się skończyło Minął chyba pewien okres w polskiej polityce, który się zaczął od afery Rywina. I trwał do ogłoszenia wyników ostatnich wyborów. Ta diagnoza społeczna i ten rząd polityków od Kaczyńskiego przez Rokitę do Millera i Leppera. Obecne zachowanie obu Kaczyńskich to tylko powtarzanie poprzednich form, które już dziś są trochę śmieszne, a na pewno

72

anachroniczne. To może być okres przejściowy, zanim do końca wyłoni się kształt obecnej sytuacji, albo może to być faktyczny początek czegoś całkiem nowego, czegoś, co wyraziło się w tej fali nowych wyborców. Więcej zwykłego życia – tak bym to chyba wstępnie widział. Rozwój, poprawa jakości życia w każdym roku. Nowoczesna komunikacja. Pragmatyzm w stosunkach wewnętrznych i zewnętrznych. Mniej ideologii. Czy polskiej duszy to wystarczy? Myśląc o zmarłych, można by się wahać… 4 listopada 2007 19 komentarzy

Jak co dzień w sejmie Dorn nie rozmawia z Jarosławem, jedynie z Ujazdowskim i z Zalewskim. Były marszałek siedział wczoraj samotny w stołówce i jadł zupę. Dorn jest wysoki i bardzo niezgrabnie wyglądał, siedząc w sejmie nad talerzem szarej zupy – nisko pochylony, szary i osamotniony zjadacz zupy, a nie polityczny fighter, którym był do niedawna. Kurski w sejmowych ławach wylądował bardzo wysoko, a więc popadł w niełaskę. To dlatego zamiast drugiego lub trzeciego rzędu dostał przedostatni. Komołowski i Płażyński… w ostatnim. Nie należą do PiS, więc się nie liczą. Te wyraźne klucze partyjnej lokalizacji źle wróżą Jarosławowi. Wcale się tym nie martwię. 6 listopada 2007 32 komentarze

Kalisz Nie obrazić się za określenie „pornogrubas”… Nie mieć żalu do Stefana i być gotowym napić się z nim wódki… I to wszystko – mając skądinąd ogromną tuszę! Albo to cynizm, albo klasa politycznego dialogu i dowód dużej zgody na siebie samego.

73

Uśmiech, z którym Ryszard Kalisz opowiadał o tej sytuacji, powoduje, że skłaniam się do tego drugiego wariantu. Czy ktoś jeszcze w dzisiejszym sejmie ma taki dystans do samego siebie? 8 listopada 2007 32 komentarze

Gabinet Wassermanna Obok biurka stoi rower do ćwiczeń. Na framugach drzwi zamontowano drążki do podciągania. Minister, idąc do sekretarki, podciągał się kilka razy. Wydawał polecenie i wracając – ponownie się podciągał. Przy dłużej rozmowie przez telefon siadał na rower i pedałował. To nic takiego, to tylko taka imponująca troska o zdrowie. 25 listopada 2007 5 komentarzy

Cięcie po skrzydłach Jarosław Kaczyński postanowił usunąć z Prawa i Sprawiedliwości część środowisk politycznych reprezentowanych przez Ujazdowskiego, Zalewskiego i Dorna, gdyż boi się utracić kontrolę nad partią, w której większość ludzi znajdzie się za kilka miesięcy bez pracy. 26 listopada 2007 11 komentarzy

Zabici miłością Politycy PiS wyglądają trochę jak bokserzy, którzy weszli na ring, próbują ustawić się i atakować przeciwnika, a tu – nie ma przeciwnika, nie

74

ma ringu, ktoś się do nich uśmiecha i proponuje wspólne wypicie herbaty… Zabici, znokautowani miłością. 27 listopada 2007 13 komentarzy

Szczekacze i mózgowcy W PiS powstają zespoły, które mają zorganizować życie wewnętrzne partii w okresie opozycji. Sam to przeżywałem w minionych dwu latach. Trzeba zająć czymś żołnierzy, bo jeśli nie będą mieli roboty, gotowi myśleć o tym, czy ich dowódca rzeczywiście jest najlepszy. Tak się da przez mniej więcej rok. Później – albo rozpocznie się faktyczna wojna, albo pomimo wysiłków dojdzie do zamieszek wewnętrznych. 2 grudnia 2007 7 komentarzy

Zwierzę polityczne Nelly Rokita poinformowała parę dni temu, że jej zdaniem Tusk i Schetyna to jedno zwierzę, tylko o dwu głowach, czterech rękach i czterech nogach. Wprawdzie widziałem Donalda Tuska w środę bez Schetyny, był w Brukseli, ale staram się mimo wszystko rozumieć wypowiedź żony premiera z Krakowa jako metaforę. Jakież więc było moje zdziwienie, gdy dowiedziałem się, że podczas debaty w Fundacji Batorego jako dyskutant-panelista siedział Jan Rokita, a jako widz-uczestnik… Nelly Rokita. Smok zjadający własny ogon: Jan Maria Nelly Rokita! 8 grudnia 2007 10 komentarzy

75

Oligarcha do kwadratu To dopiero polityczna heca! Ojciec Rydzyk dostał po zaniżonej cenie oraz wbrew wszelkim regulacjom przestrzennym zarówno dzierżawę gruntu, jak i zgodę na zabudowę w pasie zalewowym. Liderzy IV RP pod sztandarami walki z układem wyhodowali prawdziwego cwaniaka. Oligarcha to on nie jest, bo wciąż o małe sumy chodzi, ale polityczny kapitalista – na pewno. 15 grudnia 2007 28 komentarzy

Dorn, czyli koza cadyka Biedny Żyd mieszkał w jednej izbie z dziesięciorgiem dzieci i żoną. Poszedł do rabina, aby ten mu coś poradził, bo żyło mu się bardzo ciężko. Ów kazał mu wprowadzić na tydzień kozę do pokoju i przyjść ponownie. Po tygodniu załamany Żyd stawił się do rabina z lamentem, że jeszcze tak źle nie było. Poradził mu rabin: wyprowadź teraz kozę, a zobaczysz, jakie twoje życie będzie dobre! I tak właśnie Dorn wyprowadził Zalewskiego i Ujazdowskiego, a teraz zadowolony siedzi ze swoim rabinem Kaczyńskim w jednej izbie z pięciorgiem dzieci, szczęśliwy jak każdy biedny Żyd. 6 stycznia 2008 14 komentarzy

Gnioty 2007 W ostatnim dniu kończącego się roku proponuję Państwu udział w plebiscycie, którego celem jest wybór Gniota 2007! Gniota – w sensie politycznym, obyczajowym, PR-owskim lub każdym innym… Niech wygra największy z gniotów! Mam nadzieję, że Onet pomoże wypromować tę zabawę… Oto moje propozycje:

76

1. Wyliczone przez Giertycha kłamstwa Jacka Kurskiego (sukcesy PiS-u w sprawach, w których, jak się okazało, PiS i Kurski głosowali

przeciw). 2. Pijaństwo Kwaśniewskiego: „Ludwiku Dorn, Sabo, nie idźcie tą drogą!”. 3. Torebka posłanki Szczypińskiej – podróbka markowej firmy, kupiona od Wietnamczyków. 4. Taśmy Rydzyka: „Ty czarownico, sama się poddaj eutanazji” (wypowiedź o żonie prezydenta, w czasie wykładów). 5. Taśmy Oleksego: „Dużo czytam i będę, k…a, jak brzytwa” (nagrane przez Gudzowatego w czasie popijawy). 6. Konferencja Kamińskiego w sprawie Sawickiej: „Teraz każdy będzie wiedział na kogo głosować…”. 7. Konferencja posła Palikota: „Co to jest PiS? To: Penis i Spluwa” (o gwałtach w lubelskiej policji i politycznym kryciu komendantów przez partię rządzącą). 8. Seksafera w Samoobronie. 9. Leszek Miller w Samoobronie – jak kończy mężczyzna? 10. Jarosław Kaczyński o wyborach: „Jeśli oni wygrają, to będzie drugi 13 grudnia!”. 11. Jarosław Kaczyński o pielęgniarkach: „Niejedzenie kolacji to jeszcze nie głodówka”. 12. Anna Fotyga – za całokształt. 13. Radek Sikorski: „Dorżniemy watahę” (o utrzymującym się poparciu dla PiS). 14. Nelly Rokita – za rolę przekupki w polityce. 15. Jan Rokita – za intuicję polityczną. 16. Roman Giertych – za krucjatę przeciwko Gombrowiczowi. 17. Groźby Krauzego wobec mediów: „Pozwę przed sąd, jeśli dziennikarze będą mnie nazywali Ryszardem K.”. 31 grudnia 2007 349 komentarzy

77

Plebiscyt Gniot 2007 – podsumowanie Szanowni Państwo, z wielką przyjemnością informuję, iż czytelnicy mojego bloga miano Gniota 2007 roku – liczbą stu jedenastu oddanych głosów – przyznali Annie Fotydze, szefowej dyplomacji w nieudanym rządzie Jarosława Kaczyńskiego, za całokształt. To był głos ludu, nie mój, Pani Minister wygrywała bezapelacyjnie niemal w każdej godzinie głosowania, o czym donoszę jej z pewną satysfakcją i… zazdrością. Aż mi żal bowiem, że nie zdołałem sprostać Annie Fotydze – dzięki czynownikom PiS-u stale goszczącym na moim blogu zająłem zaszczytne drugie miejsce, otrzymując sześćdziesiąt dwa głosy. Znalazły się wśród nich głosy stałych sympatyków, którzy zaszczycają mój blog służbowo oraz prywatnie i namiętnie wypisują ostre komentarze. Wszystkim Państwu dziękuję, postaram się nie zawieść w przyszłości… A poważniejąc: ta zabawa ujawniła, jak łatwo jest zepsuć wizerunek ministra, posła, premiera, w ogóle – polityka. Wystarczy jedno niezrozumiałe dla większego ogółu wystąpienie (vide: wibrator i sprawa, której dotyczył), wystarczy pokazać się w sejmie z niewłaściwą torebką (Szczypińska), podjąć jedną głupią decyzję (Giertych z Gombrowiczem) lub powiedzieć za dużo po pijanemu (Oleksy, Kwaśniewski) czy choćby na trzeźwo (dwukrotnie Kaczyński), wystarczy jedno niemądre oświadczenie (Krauze), a już czar pryska, już plama pozostaje na długie miesiące. To także uwaga do wszystkich komentatorów: jakże łatwo oceniać krytycznie osobę publiczną, mając na względzie tylko jeden jej występek… Żeby sprawiedliwości stało się zadość: trzecie miejsce dla Nelly Rokity (piętnaście głosów) było dla mnie zaskoczeniem, tak samo jak dopiero czwarte miejsce Tadeusza Rydzyka (czternaście głosów). Potem w kolejności za Gnioty Roku uznani zostali: Leszek Miller, Aleksander Kwaśniewski, Roman Giertych i Jarosław Kaczyński – choć ten ostatni, gdyby zsumować dwa jego przypadki, znalazłby się na miejscu piątym. Wskazywano jednocześnie – jako Gniot – zwycięstwo Platformy, obiecany przez PO cud gospodarczy, Teletubisia oraz Świątynię Opatrzności. Dostało się rządom biskupów. Najmniej oberwali Kamiński, Oleksy i Sikorski.

78

Dziękuję Państwu za udział w zabawie. Jutro moja prywatna lista ubiegłorocznych politycznych gniotów. 2 stycznia 2008 23 komentarze

Gniot Roku 2007: polityka PiS W plebiscycie na największy gniot roku 2007 czytelnicy mojego bloga wybrali działania polityczne Anny Fotygi, chyba już zapominając, że była ona zaledwie instrumentem wykonawczym realizującym koncepcję polityki zagranicznej Lecha i Jarosława Kaczyńskich. Przeniesienie na Fotygę całego odium odpowiedzialności za fiasko polskiej aktywności dyplomatycznej – bardzo szkodliwe dla Polski – jest dużym uproszczeniem. Gniotem roku można by określić całość polityki zagranicznej rządu Jarosława Kaczyńskiego, prowadzonej pod auspicjami jego brata prezydenta. Ale jednak nie działania minister Fotygi chciałbym uznać za największy gniot minionego roku. Czyż nie była nim cała polityka rządów Prawa i Sprawiedliwości, koncentrująca się na odwracaniu kota ogonem i udowadnianiu, że białe jest czarne, a czarne jest białe? Próbowano nam wcisnąć, że dla Polski jedynym ratunkiem jest koalicja PiS z Samoobroną i LPR. Próbowano nam wmówić, że winę za niedostatki rozwoju III RP ponoszą oligarchowie, choć szybko okazało się, że to właśnie z nimi elita PiS utrzymywała żywe towarzyskie stosunki i że to właśnie do tejże grupy oligarchów możemy zaliczyć głównego jej protektora, ojca Rydzyka. Nie mogąc poradzić sobie z głównymi reformami w państwie (finanse publiczne, opieka zdrowotna, system emerytalny, biurokracja), odwracano naszą uwagę w kierunku liczby butelek alkoholu i piór znalezionych u zatrzymanego przez CBA lekarza, kreowano jedne afery (afera gruntowa Leppera, afera Sawickiej) i skrzętnie wyciszano inne (afera ministra Lipca czy choćby skrywanie ataku na ludność cywilną w Afganistanie). Czyż nie jest gniotem roku arogancja tego rządu w rozmowach z lekarzami i pielęgniarkami? Czyż nie jest gniotem jego stosunek do ojca

79

Rydzyka, któremu za półdarmo, w ostatnim tchnieniu rządów, PiS ofiarował dzierżawę gruntów w toruńskim porcie? Czyż nie było gniotem niemal każde publiczne wystąpienie Jarosława Kaczyńskiego, w którym gloryfikował on nieistniejącą jeszcze Czwartą RP i potępiał w czambuł wszystko, co wydarzyło się w Trzeciej? Czyż nie na miano gniota zasługują te wypowiedzi, w których prezes Kaczyński zapowiadał 13 grudnia jako datę rozpoczęcia wojny PO z narodem? Czyż wreszcie nie były gniotem niezrozumiałe dla opinii publicznej roszady kadrowe (dobra czterdziestka ministrów!), wyrzucanie i przyjmowanie Leppera, robienie wrogów z Dorna, Zalewskiego i Ujazdowskiego – tylko za to, że mieli odwagę pytać?… Kaczyński ma opinię sprawnego polityka, czasami wręcz – wizjonera. Ten mit jego sprawności upadł w chwili, gdy nastąpiła wyborcza klapa PiS. Gniotem jest więc polityka, w imię której szef partii najpierw chowa się za plecami podstawionego PR-owca (Marcinkiewicza), a potem przejmuje ster rządów i nie wykonawszy ani pół reformatorskiego zadania – oddaje pole przeciwnikom, podając się do dymisji. Gniotem i dowodem na polityczną słabość Kaczyńskiego jest jego wizja państwa, w którym wszyscy warczą na siebie – podjudzani przez rządowe agencje do zadań specjalnych. Gniotem jest brak zrozumienia Jarosława Kaczyńskiego dla istoty współczesnych mediów – wszędzie upatrywał on (jak Gomułka) spisków, knowań i niemieckich sabotażystów… A zatem – gniotem numer jeden roku 2007 była polityczna działalność Jarosława Kaczyńskiego, wspierana siłami intelektu ministra Ziobry, wicepremierów Giertycha i Leppera (toż on właśnie wyniósł ich na polityczne ołtarze!). I tytuł ten przyznaję Kaczyńskiemu oraz jego partii wbrew pięciu milionom wyborców PiS, którzy odpływają właśnie do Platformy – widząc… różnicę. Gniot numer dwa? Przypadki Aleksandra Kwaśniewskiego, czyli jak za pomocą jednego wywiadu w „Vanity Fair”, kilku kijowskich stakanczikow, filipińskiego wirusa i psa Saby pogrzebać własną reputację i zdołować polską lewicę… Platforma powinna zaprosić byłego prezydenta na dobrą wódkę – za wsparcie w kampanii wyborczej i za przekazanie jej solidnej porcji wyborców.

80

Gniot numer trzy? Wypowiedź – wyjątkowo chamska skądinąd – księdza Rydzyka podczas jednego z nagranych wykładów. To już nie tylko kwestia tego, co człowiek duchowny mówi o drugim człowieku, o kobiecie – to także kwestia jego stosunku do Żydów, wyłożona kawa na ławę, wprost, bez zahamowań. Podczas WYKŁADU! (Oleksy mówił głupoty po pijanemu, w prywatnej rozmowie…) Jeszcze raz wyróżnię byłego premiera – gniot numer cztery: debata Kaczyńskiego z Tuskiem, czyli jak Jarosław Wielki przegrał bitwę z pomocnikiem Kwaśniewskiego. Zanim do debaty doszło – mieliśmy do czynienia z pokazem arogancji i lekceważenia przeciwnika… Po debacie, w której pomocnik ograł samego Wodza, Kaczyński zwinął się w trąbkę i… przegrał wybory. I na koniec gniot numer pięć: akcje Zbigniewa Ziobry z użyciem dyktafonów, prezentacji multimedialnych, niszczarek i filmów nakręconych kamerami CBA – służące autopromocji, podnoszące temperaturę narcyzmu ich bohatera i nieposzerzające naszej wiedzy o prawnych aspektach przestępstw, o kulisach zbrodni czy wadach systemu prawnego. Ziobro promował siebie, własną formację polityczną i dawał wytłumaczenia jej fobiom – żenujące to było. Ale… rok 2007 mamy już na szczęście za sobą. I Gnioty 2007 – również! 3 stycznia 2008 20 komentarzy

 Rozdział 4: Policjanci z Lublina, wibrator i pistolet

CZASAMI MAM WRAŻENIE, ŻE JUŻ NIGDY NIE ODKLEJĘ SIĘ OD

wizerunku człowieka z wibratorem i pistoletem w dłoniach… A przecież tłumaczyłem tyle razy, tak często opisywałem wydarzenia w lubelskiej policji, swoją niemoc – poselską niemoc! – i zachowanie polityków Prawa i Sprawiedliwości, że aż mi wstyd wracać do tego ponownie. Wszystko, co miałem w tej sprawie do powiedzenia, napisałem w swoim blogu. Ale komentarze do mojej wiosennej konferencji i tak były pretekstem do niewybrednych ataków. Ludzie, którzy na co dzień mają usta pełne frazesów o sprawiedliwości, o szacunku do prawa i o moralności, ludzie, którzy jawnie przyznają się do katolickiego rodowodu, znajdowali jakąś dziką, perwersyjną radość w braniu pod buty mnie, który upomniałem się o prawa gwałconych przez policjantów kobiet, a słowem nawet nie wspominali ich losu. Smutny był ten obraz politycznej hipokryzji: w imię racji jednego obozu zapominano o racjach nadrzędnych, ludzkich. Słów brakuje.

83

Seks, pałka i honor Już parę miesięcy temu zorganizowałem konferencję w sprawie przemocy w lubelskim garnizonie policji. Jeden ze szczególnie odrażających przykładów dotyczył gwałtu w lubelskiej izbie zatrzymań. Policjant z wieloletnim stażem dwukrotnie zgwałcił na komisariacie zatrzymaną studentkę. Rzecznik policji (kobieta) sugerowała na konferencji zwołanej po oskarżeniu jej kolegi przez pokrzywdzoną dziewczynę, że – uwaga! – ta kobieta była tak nieatrakcyjna, że żaden z kolegów policjantów nawet na trzeźwo by się nią nie zainteresował. Pomijam fakt, że mówiła to kobieta o kobiecie, zwracam jedynie uwagę na prosty wniosek: gdyby kolegom pani rzecznik trafiła się naprawdę atrakcyjna pani, to można rozumieć, że wówczas obowiązywałby schemat rodziny Łyżwińskich: niechaj sobie chłopy poszaleją? Dopóki badania DNA nie potwierdziły winy policjanta, cała jednostka wyśmiewała i lekceważyła sprawę. Zdesperowany lekceważeniem moich poselskich interpelacji, artykułów w lokalnych gazetach, pism i zapytań zgłaszanych także przez innych kolegów parlamentarzystów, zorganizowałem pamiętną kontrowersyjną konferencję. Tak, forma mogła zaszokować, ta konferencja do dziś odbija mi się czkawką – ale proszę mnie zrozumieć: nie widziałem już innego sposobu, by krzyczeć w imieniu tej kobiety przeciwko ludziom, którzy dopuścili się i kryli molestowanie. To był akt desperacji posła postawionego w obliczu machiny nieprawości i politycznego tchórzostwa PiS, za wszelką cenę chroniącego swoich kolesi. Wczoraj dowiedzieliśmy się z prokuratury, że podejrzany policjant w latach 2005–2007 zgwałcił i molestował przynajmniej dziesięć innych kobiet. Powtarzam więc wcześniej stawiane pytanie: czy symbolem PiS, symbolem partii pod nazwą Prawo i Sprawiedliwość, mają być Penis i Spluwa? Czy w dalszym ciągu nie zostaną wyciągnięte żadne konsekwencje wobec nadzorujących pracę policji komendantów miejskiego i wojewódzkiego? Co z innymi policjantami pracującymi w izbie zatrzymań? Czy w izbach zatrzymań na terenie całego kraju wszczęto jakieś postępowania sprawdzające? Lubelscy komendanci nie mieli dość męskiego i politycznego honoru, aby podać się do dymisji. Czy będzie go miał dość minister Kaczmarek?

84

Na dziesiątki moich pism minister odpisywał, że wszystko jest w porządku i że incydenty – incydenty! – nie zmieniają dobrego obrazu lubelskiej policji. I co teraz: kolejne kłamstwa czy może pistolet przystawiony do własnej głowy, a nie do głowy ofiary? 27 lipca 2007 50 komentarzy

Molestowanie Tekst przeznaczony dla osób, które ukończyły osiemnasty rok życia. Co pewien czas czytamy w jakiejś, na ogół lokalnej gazecie tekst, że jakiś mężczyzna molestował kobiety, dziewczyny, dzieci. Tak też brzmiał komunikat sprzed kilku miesięcy: strażnik i policjant lubelski namówili dwie nastolatki (czternastolatkę i piętnastolatkę), by wsiadły do radiowozu i wywieźli je w okolice muzeum obozu koncentracyjnego na Majdanku (!), a tam molestowali. Słowo „molestowali” załatwia wszystko. Zrobili coś niewłaściwego, coś, czego nie musimy sobie wyobrażać! Dalej już zajmą się nimi sądy, a my, dobrzy obywatele, możemy pooglądać telewizyjne seriale o miłości, poczytać książki, porozmawiać z sąsiadami i dziećmi. Oraz zająć się poważną polityką, czyli rozważaniem, co z koalicją!!! Co z koalicją, panowie bez honoru? Co jednak kryje się za tym słowem wytrychem „molestowali”? Otóż: czy wkładali ręce w majtki i dotykali intymnych części ciała, w co najczęściej wierzymy, kojarząc to słowo? Czy może jednak wkładali swoje penisy w ich usta i przystawiali pistolety do głowy, grożąc, że jeśli dziewczyny zdradzą komukolwiek ich wspólny sekret, to je zabiją (jak to się wydarzyło w lubelskim przypadku)? Od tego, co naprawdę zaszło, a o czym nie mówi krótkie słowo „molestowali”, zależy dalszy los dzieci – tak, to ciągle jeszcze dzieci! – których czyn dotyczy… One pamiętają, czują, żyją tym…

85

Dowiedziawszy się o sprawie, dobry poseł, nie zagłębiając się w szczegóły (kolejne genialne słowo uproszczenie), pisze interpelację i domaga się wyciągnięcia konsekwencji wobec wszystkich: sprawców i ich przełożonych. Gdy mnie więc zapytała osoba bliska jednej z pokrzywdzonych: „Co zrobiłeś pośle (w domyśle: ośle)?”, odparłem: „Napisałem interpelację”. „To ja mam w dupie twoją interpelację, drogi pośle-ośle – odpowiedziała. – Tej dziewczynie zmarnowali życie i tego żadne interpelacje nie odwrócą!”. Ale…… to nie wypada…… aby poseł……! Takie rzeczy……! Pokazywał……! Mówił……! Nie przystoi!!! 28 lipca 2007 49 komentarzy

Akcja Od środy wiszą w Lublinie billboardy podpisane moim nazwiskiem… Komendanci policji muszą odejść! Od wczoraj do wszystkich mieszkańców Lublina dociera kartka pocztowa z takim samym hasłem i wytłumaczeniem sensu mojej akcji. Zapowiadałem ją. Podczas kilku konferencji prasowych, podczas wielu spotkań, w pismach i interpelacjach poselskich – apelowałem do ministra spraw wewnętrznych i administracji o odwołanie tych ludzi. To nie było polityczne działanie, to był normalny odruch człowieka, który nie godzi się na brak poszanowania dla prawa, na brak odpowiedzialności przełożonych za czyny, których dopuszczają się ich podwładni. Gdyby w komendzie policji zdarzył się incydent, gdyby zaszło jakieś jedno, nawet dramatyczne wydarzenie, moje stanowisko byłoby pewnie mniej nieprzejednane. Ale mamy do czynienia z wieloma zdarzeniami! I z powtarzającym się brakiem reakcji na nie! Tak jak zapowiadałem: zaapeluję do mieszkańców Lubelszczyzny o wyrażenie głośnego sprzeciwu wobec działań (i ich braku) ze strony komendantów lubelskiej policji. Niedługo, jeśli nie doczekamy odpowiedniej reakcji, rozpoczniemy zbieranie podpisów pod żądaniem ich dymisji.

86

Mam nadzieję, że odwołanie ministra Kaczmarka – niezależnie od okoliczności, w jakich nastąpiło – wywoła w obecnej władzy refleksję nad stanem zachowań komendantów, nad definicją służby policyjnej: czy ma ona służyć obywatelom, stawać w ich obronie, czy jest tylko mechanizmem politycznego układu, który trwa i trwa, niezależnie od wydarzeń, szkód i tragedii mu towarzyszących… 10 sierpnia 2007 23 komentarze

Hipokryci z wibratorem w ustach Ten tekst, te uwagi dedykuję ludziom, którzy na tym blogu używają – w roli komentatorów – nicków: paliubek, PZPR, UBawiony, MacMarc, i wielu innym, choć pewnie tym samym, bo przecież pod kilkoma pseudonimami kryje się zwykle ten sam, wynajęty człowiek… Jeden z lubelskich policjantów, molestując swoją ofiarę, wkładał do jej ust swojego penisa i przykładając pistolet do głowy, straszył, że jeśli komuś powie, to ją zastrzeli. Zabawne? Ciekawe? Czy może jednak obrzydliwe, bulwersujące? Takich policjantów kryli komendanci lubelskiej policji. I ta właśnie informacja stała się źródłem inspiracji dla mojej konferencji prasowej pod znakiem Penisa i Spluwy, czyli próby wyjaśnienia, czym jest PiS, dający swój parasol ochronny ludziom tolerującym podobnie bulwersujące przestępstwa. Was jednak, moi krytycy, takie wydarzenie nie bulwersuje. Nie tym jesteście zaszokowani, nie tym, że policjant wkłada bezbronnej ofierze penisa w usta, lecz posłem, który bierze do ręki wibrator, kawałek sztucznego tworzywa w kształcie męskiego członka, pokazując go na konferencji jako symbol wielu ekscesów erotycznych z udziałem lubelskich policjantów. To wydaje się Wam niestosowne. To, że oskarżony o podwójne zgwałcenie studentki, jak się później okazało, molestował dziesięć innych kobiet, to Was na moim blogu nie zmusza do gorzkiej refleksji i nie nakazuje Wam, choćby tylko w imię

87

jakiegoś czysto ludzkiego odruchu, wyrazić oburzenia z powodu działań lubelskich policjantów. Nie, Wy jedynie uważacie, że nie można tego publicznie omawiać. Nie liczy się wydarzenie, lecz jego medialny kontekst, sposób prezentacji. Że poseł źle, niegodnie wygląda z wibratorem w ręku. To jest dla Was szokujące – ten kawałek plastiku w rękach polityka, a nie penis brutalnie wpychany w usta niewinnej kobiety. Cóż za filisterstwo, cóż za zakłamanie! Jesteście jak ta ubrana na różowo dama, z różowymi paznokciami, różową torebką i bukietem różowych róż, oburzająca się na to, że ktoś w jej towarzystwie powiedział „gówno”. I niedostrzegająca, że sama wygląda jak pretensjonalna idiotka. Ale przecież spora część z Was robi to, co robi – pisze – za pieniądze… W ramach szlachetnej działalności partyjnej i w ramach zapowiedzianej przez PiS walki ideologicznej na forum Internetu – codziennie wchodzicie na mój blog i blogi innych swoich konkurentów i przywołujecie wszystko, co tylko może szkodzić przeciwnikowi. Czyż jednak zaangażowanie w tę sprawę, tak intensywne, że nieomal nie możecie żyć bez wibratora, czyż to nie dowód jakiejś sublimacji? Sublimacji erotycznej… Gdy Was tak czytam i śledzę Wasze zaangażowanie w tę sprawę, to myślę, że nie tylko o pieniądze tu chodzi, że Wy po prostu uwielbiacie mieć usta pełne wibratora. Że bez niego, bez lubieżnego wspomnienia o nim, wręcz nie możecie zasnąć. I kiedy teraz prowokacyjnie zamieściłem, jako propozycję w zabawie na wybór gniota roku 2007, swoją konferencję z wibratorem, jak dzieci rzuciliście się do głosowania, nie wiedząc, że Wasze rozpalone oczy i gorące, buchające komentarze mówią wszystko. Was to podnieca – samo użycie słowa „wibrator” – tak samo pewnie, jak policjanta podniecało wpychanie penisa i wymachiwanie pistoletem. To zakłamanie Dzieci Neostrady, siedzących na codziennych dyżurach przed monitorami komputerów i pisujących komentarze na polityczne zlecenie i za partyjne lub nawet (jak mówią słuchy) publiczne pieniądze, mało mnie dziwi, bardziej – smuci. Gdzieś obok Was przechodzi zwykła ludzka wrażliwość, zwykłe zrozumienie i rozróżnienie wagi spraw: czym jest gwałt, a czym jest dramatyczna próba publicznego wezwania do napiętnowania gwałtu. Was gwałt nie razi – co zresztą jest ciekawe w kontekście i prawa, i sprawiedliwości, i katolickiej moral-

88

ności. Razi Was i podnieca kawał plastiku. I jest Wam tym łatwiej, że chowacie się za anonimowością Internetu: nikt z Was, lubieżni hipokryci, nie ma odwagi stanąć naprzeciw mnie i pod własnym nazwiskiem powiedzieć: tak, panie Palikot, ja mam inne zdanie. Ten filister tchórzem jest podszyty – panowie partyjni komentatorzy. 5 stycznia 2008

 Rozdział 5: Zabiebrzony w Dzierwanach

NIE MA MOWY, ŻEBYM ZDRADZIŁ LUBELSZCZYZNĘ, A JEDNAK…

zakochałem się w Dzierwanach, w małych wioskach nad Biebrzą, w zieleniach i błękitach Suwalszczyzny. To ciągle nieodkryty kawałek Polski, obszar fascynujący, czysty, spokojny. Tu żyje się wolniej, pewnie i trochę trudniej niż w Warszawie lub innych dużych aglomeracjach, ale mam wrażenie, że jest to życie bliższe natury, bliższe prostym zasadom i normom. Choć Suwalszczyzna mocno się zmienia. Ludzie emigrują za pracą, część z nich wraca, stawia nowe domy. To, co kiedyś było tanie i w nadmiarze – tak zwana siła robocza – teraz staje się trudniej dostępne. To, co można było kupić za bezcen, wreszcie ma swoją cenę. Ten region zasługuje na nowe otwarcie. Zasługuje na to, żeby go poznać, odkryć, zrozumieć. I promować. Niewiele mamy już takich miejsc…

Nad Biebrzą Najbardziej nieoswojony, dziki i wytrącający z równowagi i rutyny jest pejzaż Biebrzy. Krajobrazy Afryki, Azji, Ameryki Południowej od setek lat na wszystkie strony przerabia literatura, a potem kino. Tym-

91

czasem Biebrza to coś zupełnie niesamowitego, to krajobraz z innej planety! Brakuje pojęć, ram, klisz, aby to jakoś przyswoić. Po prostu… trzeba się zabiebrzyć. To swoje się-zabiebrzanie pokazuję w galerii FotoPalikot. Od kilku lat, w kwietniu i marcu, spędzam nad Biebrzą każdy wolny dzień. Jej rozlewiska mają wówczas miejscami dwadzieścia pięć kilometrów szerokości i ciągną się właściwie na całej długości rzeki, kilkadziesiąt kilometrów. Nieprawdopodobny jest błękit wody i przebijająca z niego zieleń. Hałas tysięcy gęsi podnoszących się do lotu lub jazgot wszystkich ptaków naraz – dzielnie szukających kawałków lądu i grzebiących w wodzie dziobami. Prawdziwa przygoda zaczyna się jednak wówczas, gdy zaczynam tropić lornetką wybrane gatunki ptaków. Wówczas świat zmienia perspektywę i cały znajduję się wewnątrz tego świata. Mścichy, Zajki, łódka na bobra, lot balonem nad rozlewiskami, marsz przez czerwone bagno, podglądanie cietrzewi, spływy tratwą lub kajakami, letni spływ tratwą, na której się śpi i biwakuje – to przeżycia absolutnie kultowe. Z poziomu wody szuwary stanowią ścianę nieprzebytej zieleni. Na brzeg na ogół nie można wejść, bo też, prawdę mówiąc, nie ma po co. Są takie odcinki, gdzie przez dwa, trzy dni nie ma możliwości opuszczenia tratwy. Trzeba płynąć. Co pewien czas pojawiają się tak zwane dołki – głębokie miejsca, w których można pływać. Woda Biebrzy jest pełna torfu, ciemnobrązowa, żywa i jednocześnie spokojna. W porównaniu z Biebrzą Rospuda i Czarna Hańcza to dziecinna zabawa. Ten świat ma jedną wspólną, wyjątkową cechę: jest prawdziwy, nieudawany. W nim każde pojęcie ma swój właściwy, nadany przez przyrodę sens. Zupełnie inaczej niż w życiu publicznym, którego stałem się częścią. 1 lipca 2007 58 komentarzy

Dzierwany, 2 lipca Przyleciałem tu w piątek wynajętym samolotem; czekam na transport ze Stanów własnego. Zdecydowałem się go kupić ze względu na

92

absurdalnie wysokie ceny wynajmu samolotów w Polsce. Jeśli przepisy pozwolą, spróbuję wynajmować go innym ludziom po niskich cenach i rozbujać ten rynek usług w Polsce. Kto pierwszy zaoferuje cenę przelotu niewiele większą od przejazdu luksusowym samochodem z kierowcą, ten otworzy i podbije rynek przewozów pasażerskich małymi samolotami. Na razie jednak – zamiast samolotu – rower. Wreszcie nie pada! Wstaję tu wcześniej od żony i albo spaceruję do bobrów (jezioro w lesie z ogromnymi żeremiami), albo jeżdżę rowerem, czasem kąpiel w jeziorze, choć teraz jest za zimno. Trasa wokół jeziora Jaczne (dwadzieścia cztery metry głębokości) do Smolnik i przez las starą krzyżacką drogą z średniowiecza do domu zajmuje mniej więcej czterdzieści minut, ale w terenie pagórkowatym, więc wracam zmęczony. Mamy, które były u nas przez tydzień, leniwie spacerują przed domem. Krowy cicho muczą w oddali. Śniadanie na zewnątrz – jak zawsze przez całe lato. Dziś jajecznica z kurkami. W sklepie w Suwałkach jest świeża sielawa, więc na obiad ryby w głównej roli, a przedtem kwiat cukinii opiekany w białku. Do tego białe wino. Ale wcześniej – podczytuję blogowe komentarze. Dużo ich! I dziwnie się czuję, bo obiecałem sobie samemu pełną szczerość we wpisach, a w konsekwencji narażam się na złośliwości, przekleństwa, zgryźliwe komentarze. Może więc nie powinienem pisać o białym winie, o samolocie ani nawet o sielawie? Może lepiej podać: siedzę przed drewnianym, sypiącym się domkiem Funduszu Wczasów Pracowniczych i grzebię patykiem w ziemi – w poczuciu braku sensu istnienia? Nie, chyba nie tego Państwo oczekują. To powinna być szczera rozmowa, szczera wymiana informacji – o tym, co robię-robimy, co myślę-myślimy, czym żyję-żyjemy. Tak to zostawmy. I tę sielawę, i ten samolot, i Dzierwany. 2 lipca 2007 27 komentarzy

93

Woda w Jacznie Jezioro jest głębokie na mniej więcej dwadzieścia pięć metrów. Woda ma kolor turkusowy, jak w Morzu Śródziemnym. W dotyku przypomina jedwab… Jest gęstsza od normalnej wody, takiej jak w rzekach czy choćby w jeziorze Hańcza. Najbardziej niezwykłe jest to, że brzeg jest całkowicie dziki, żadnej architektury. Często nikt inny nie pływa, wówczas słychać tętent koni biegających po okolicznych wzgórzach – jak z Doliny Issy. 15 lipca 2007 19 komentarzy

Grzyby! Z radością podaję, że oprócz Gombrowicza i polityki w ostatnich dniach pasjonują mnie… grzyby. Pojawiły się tydzień temu: rydze, prawdziwki, kurki, kozaki. Rydz jest oczywiście czymś zupełnie wyjątkowym. Smażony na maśle i posypywany po smażeniu grubą solą; to ważne, żeby nie solić w trakcie smażenia. Do rydzów czerwone chianti albo inne łagodne wina o wyraźnym bukiecie wiśniowym. Kurki smażone też są dobre, choć to oczywiście nie to samo co rydze. Z kurkami można za to zrobić wiele potraw o podobnych, dużych walorach smakowych. A ze smażonymi rydzami? Rydz w żadnej innej postaci się nie równa. W moich rodzinnych stronach pod Biłgorajem rydze rosły na podmokłych, bagiennych terenach, a tu, na Suwalszczyźnie, zbiera się je wszędzie, także w sosnowych lasach. Kurki natomiast zawsze wolą pagórki i suche tereny. Kika dni temu znalazłem ich trochę i wróciłem do domu, gdzie gospodyni przygotowywała młodą, duszoną w maśle i oliwie kapustę. Dodałem więc kurki i trochę pomidorów. Efekt znakomity! Ważne, aby kapusty nie dusić zbyt długo, podobnie, a nawet jeszcze krócej, grzyby (prawie surowe) i pomidory. Pomidory można w ogóle potraktować jak pietruszkę: posiekać w kostkę i posypać nimi kapustę z kurkami. Danie to dołączyło do risotta i przede wszystkim do jajecznicy na kurkach na liście moich kultowych dań domowych.

94

Jedzenia surowych grzybów nauczyłem się w Piemoncie: cienko krojone prawdziwki polane oliwą i odrobina czerwonego pieprzu. Teraz chętnie sam eksperymentuję. Ponieważ prawdziwki obrodziły, to prawie codziennie jemy pastę; grube rurki gotowane al dente dodajemy do wcześniej cienko pokrojonych prawdziwków i świeżego czosnku. Dodajemy oliwę i świeży pieprz – i mamy absolutnie niezwykłe, pełne smaków danie. A dziś znalazłem na brzegu lasu trzy kanie. Kania smażona w panierce z jajka, mąki i bułki tartej jest po prostu nokautująca. Czy ktoś jeszcze może się zatem dziwić, że zamiast pisania o polityce wolę czasami pisać o grzybach? 19 lipca 2007 19 komentarzy

Gadające krowy Tu, na Suwalszczyźnie, krowy rozmawiają z ludźmi. To nie żart. Początkowo dziwiło mnie tylko to, że zawsze na mój widok muczą. Z czasem zauważyłem, jak pani Daniela (nasza gospodyni) mówi do nich. Przemawia, rozmawia z nimi, zagaduje… Wówczas zrozumiałem, że poszczególne rodzaje muczenia coś znaczą. Pewnie: chodź tutaj, wydój mnie, chce mi się pić, połaziłabym trochę. A może nawet – pogłaszcz mnie? Dzieje się tak dlatego, że gospodarze traktują je jak domowników i gaworzą z nimi albo jak z dziećmi, albo jak z sąsiadkami. Ponoć mleko i mięso od takich krów jest znacznie zdrowsze. Tylko strach pomyśleć, że ktoś mógłby zabić taką gadającą krowę. Ja w każdym razie chyba nie mógłbym jej zjeść… Jedno zdanie pointy… Która odnosi się do wielu dyskusji, także tych uprawianych przez fanklub moich przeciwników: Większość z nas lepiej rozumie innych niż siebie. 20 lipca 2007 11 komentarzy

95

Praca, praca, praca Żeby umówić kosmetyczkę w Suwałkach, trzeba czekać tydzień. Kominiarz nie przyjdzie wcześniej niż za dwa. Naprawa kuchenki? Ustawienie anteny satelitarnej? Ktoś do lodówki? Tak, ale za kilkadziesiąt złotych za godzinę pracy! I co najmniej po trzech dniach od zamówienia! Czy Suwałki to część Francji albo Wielkiej Brytanii? Notariusze kończą pracę o godzinie 15.00!!! Nie ma ginekologa, bo wyjechał do Anglii. Byle pomoc żąda dziesięć złotych za godzinę. Jakiś człowiek chciał mi sprzedać cztery grzyby za piętnaście złotych! Taksówkarz jedzie z rodziną na weekend do Palangi, na Litwę, a asystent lekarza z żoną jadą wyszaleć się w Kłajpedzie. Ja idę czytać opracowanie na temat biedy w Polsce. 25 lipca 2007 19 komentarzy

Ptaki W tym roku sezon na drapieżniki. Prawie nie jeżdżę nad Bieb rzę, żona jest już w ósmym miesiącu ciąży, musimy oszczędzać ją i dziecko, a ja chcę być jak najbliżej nich. Siedzę więc w Dzierwanach i oglądam drapieżniki. To jedyne, co jest dostępne bez łażenia po la sach, chaszczach i bagnach. Dominują błotniaki, dwie pary krążą nad naszą polaną. Teraz już z młodymi, więc krążą w trójkach. Wspaniale dają się nosić wiatrom i atakują z bardzo dużej wysokości. Nie wiem, czy stawowe czy łąkowe, ale przychylam się do wersji, że jednak łą kowe. Krótkie wycieczki do innych dolin dają szansę spotkania jedynie kani, myszołowa i orlików. Dlatego zupełnie niespodziewane wydało mi się spotkanie, rzadkiego bardzo, orła przedniego. Na czym to polega, że orzeł jednak zwala z nóg?! To przekleństwo dla istot podrzędnych, gdy w ich otoczeniu nagle zjawia się gość rzadki, o urodzie tak wielkiej, że

96

wszystko inne wydaje się nawet nie kopią, lecz jakimś rodzajem niedopracowania, jakiegoś wycofania się. Teraz obojętnie patrzę na loty błotniaków albo na sowę. Cóż – orzeł! To jest ptak! 6 sierpnia 2007 14 komentarzy

Pan Marian Pan Marian, kamieniarz z Wiżajn, przyjechał zobaczyć poprawki, które trzeba zrobić w murze, nie jego roboty zresztą. Ten wybitny fachowiec cztery lata temu ułożył (tak! tak! to się układa, a nie muruje) ściany stodoły. Zerknął też na kamienną piwnicę, którą zaczął mi murować jeden z portierów. Siedemdziesięcioletni kamieniarz, Pan Marian, wybuchnął śmiechem, widząc tę robotę. To nie był uśmiech wyższości, to nie był uśmiech ironiczny, to nie był uśmiech pychy. Ten uśmiech kwitował niedoskonałość i brak poszanowania miary. Był skromny i wyrażał myśl, że nie należy brać się za robotę, której ideałowi się nie dostaje. 7 sierpnia 2007 46 komentarzy

Supraśl Zwiedzaliśmy dziś z żoną to piękne miasto. W tym odbudowywaną cerkiew z szesnastego wieku. Straszny to kicz, na ścianach plakaty zamiast ikon. Brak fresków i podłóg. A była to jedyna bizantyjska budowla w Polsce. Sam nie wiem, na co poszły wielomilionowe dotacje na ten obiekt z budżetu państwa. Strach myśleć, co będzie dalej. Czas chyba żądać nie tylko sprawozdań, ale też audytów dla państwowych dotacji. Także tych dla Kościoła. Taka przejrzystość bardzo by pomogła nam wszystkim. W budynkach, oczywiście, zero

97

informacji o kosztach i źródłach finansowania remontu. To dopiero barbarzyństwo! 8 sierpnia 2007 38 komentarzy

Powrót W sobotę w kilka osób, a byli wśród nich dwaj Krzysztofowie, Majchrzak i Cugowski, oglądaliśmy rosyjski film Powrót. To piękny film o tym, że śmierć ojca może być dla synów nieuniknioną ceną dotarcia do prawdy. Ta śmierć w filmie jest oczywiście nie tylko fizyczna, ale też symboliczna. Wszyscy zabijamy swoich rodziców, aby być sobą. Piękną książkę o archetypowej walce na śmierć i na życie pomiędzy córką i matką napisał Karl Kerenyi pod tytułem Eleusis. Te najstarsze misteria greckie temu właśnie były poświęcone. Jak dziś dokonuje się inicjacja? Co trzeba zrobić, aby dorosnąć? Wydaje mi się, że dziś sprowadza się to do bardzo powierzchownych symboli konsumpcji, typu samochód, wakacje za granicą, dom z basenem. Dziś zabijamy siebie, żeby dorosnąć. Nikt zatem nie wraca, wszyscy zjedli siebie. 10 sierpnia 2007 66 komentarzy

Dupowo RP Sąsiad z dołu pożyczył mi miejscową gazetę „Jaćwież”, a tam artykuł Oranki kole Dupków, czyli o nazwach miejscowości na Mazurach. W tym artykule zaś takie oto nazwy miejscowości: Bździele, Dupki, Jadupie Wielkie, Kurwia, Kurwiki, Osranki, Oszczywilki, Pierdzielewo, Pizdki, Pupy, Usranki, Zasraje. W tekście znajdują się wyjaśnienia źródeł takich właśnie nazw. Większość z nich powstała wskutek przekształceń pierwotnych litewskich lub pruskich słów – o zupełnie od-

98

miennym znaczeniu – wraz z napływem ludności innego pochodzenia. Tak jakby ostatnią zemstą wobec tych, którzy i tak zniknęli, było jeszcze obraźliwe przekształcenie nazwy miejsca, w którym kiedyś żyli. I jak to zawsze w zemstach: wrogów już nie ma, ale my wciąż tkwimy w Gównie. Wpis powyższy dedykuję niektórym komentatorom tego dziennika. 11 sierpnia 2007 40 komentarzy

Kamienie – Brakuje kamieni – powiedział Pan Marian. – Ludzie mają teraz szacunek do kamienia, nie to co kiedyś. Zobaczy pan, dojdzie jeszcze do tego, że na Suwalszczyźnie zabraknie kamieni – dokończył ze zmartwioną miną. Tu?! Gdzie są rezerwaty kamieni?! Tu, gdzie kamień – na kamieniu! Tu ma zabraknąć kamieni?! – Tak, ludzie teraz wszystko cenią, od czasu jak jesteśmy w Unii – dodał z miną człowieka, który niejedno już przeżył. 15 sierpnia 2007 7 komentarzy

Listopadowe Dzierwany Przyjechaliśmy z żoną na kilka dni – odespać dwa miesiące kampanii i dwa miesiące z Frankiem. Od połowy sierpnia nie byliśmy ani razu na ukochanej Suwalszczyźnie. Obudziły się motyle zwabione nagłym podgrzaniem. Lata ich kilkanaście, bardzo kolorowych. I tworzy to wrażenie, jakbyśmy wylądowali na jakiejś egzotycznej wyspie, a nie w północnej i szarej Europie. Intensywność kolorów – tak, intensywność! – listopada, ich swoista perskość, nasycone brązy, fiolety, atramentowe kolory

99

wód widać tylko na wsi. W mieście stają się jednak brudne. Zachwycające są omszałe gałęzie drzew owocowych, nasączone wilgocią. Resztki owoców kaliny, jabłka uderzają siłą czerwieni. A najpiękniejsza jest przeorana ziemia, mieniąca się wszystkimi możliwymi tonami. Ziemia tłusta od kolorów, oleista do refleksów. 1 listopada 2007 18 komentarzy

Kolory listopada Zamieszczam dziś zdjęcie zrobione dwa dni temu nad Biebrzą w środkowym basenie, w okolicach miejscowości Mścichy. Kolory jak z sierpniowej Prowansji w godzinach między 17 a 19… Okolice Ochry mają taką barwę. Tak, listopad jest pełen niespodzianek. Ma niezwykłe kolory. Także dni pochmurne, pełne mgieł i deszczu. Jest jakaś dusza listopada. I tak się zaczyna niesamowicie, od celebry spotkania ze zmarłymi… 3 listopada 2007 5 komentarzy

Święta w Dzierwanach Przyjechaliśmy wczoraj i zostajemy na Święta na wsi. Pierwsze chwile są zawsze euforyczne: tak bardzo kochamy to miejsce i jest ono tak piękne. Tydzień sejmowy i droga dają znać o sobie, więc spałem do 11.30, od 22.00, a zatem trzynaście i pół godziny. Śnili mi się Tusk, Komorowski, Gosiewski w postaci wielkich lalek kiwających głowami. Mam nadzieję, że kolejne noce będą świąteczne, nie polityczne. 22 grudnia 2007 3 komentarze

100

Kolacja wigilijna Zaczęliśmy od cebuli w świeżo tłoczonym oleju lnianym, podanej na czarnym chlebie, do tego kieliszek wódki, polskiej oczywiście. Dalej śledzie na dwa sposoby w oleju rzepakowym i konopnym – teraz także tłoczonym na wsi w okolicy Biłgoraja, w małych wiejskich tłoczniach. Jeden z goździkami, zielem angielskim i kolendrą, a drugi – z majerankiem, tymiankiem i pieprzem kolorowym. Absolutnie genialne! Później karp smażony i zapiekany po smażeniu, do tego chrzan w śmietanie. Szczupak w sosie chrzanowym i w sosie grzybowym. Najpierw zagotowany lekko w rosole, a potem zapieczony w sosach. Przy karpiu przeszliśmy na wino białe; najpierw z małej piwnicy Dorigio wino Ronc di Juri – piękne sauvignon o bardzo dojrzałej budowie, co jest rzadkością w tym szczepie, później tofiowe Torcceli. I tyle jeśli chodzi o ryby. Dalej był barszcz z uszkami, groch z kapustą, pierogi z grzybami, fasola z olejem z oliwek. Tu zaczęliśmy od tradycyjnego Chianti od Bran Caia z 2004, typowe, mocne, wiśniowe; kończyliśmy zaś burgundem Gevrey Chambertin z 1999 – zupełnie zaskakującym swoją świeżością i jednoczesnym stajennym zapachem. Potem racuchy i kutia w towarzystwie calvadosu… Dziś z niechęcią patrzę na jedzenie… 25 grudnia 2007 41 komentarzy

Krajobraz tych dni To jest trochę tak jak na Syberii albo w Laponii: nisko, szare niebo i ogromny pas bieli obejmujący całość lasu. Jeziora stalowe w odcieniu. Gadające od mrozu drzewa i dobra widoczność. Dni bardzo krótkie, więc biel szadzi jest na wagę słońca. Dodaje energii. Drewniane chaty i gdzieniegdzie szczekające psy. Suwalszczyzna, po raz pierwszy od pięciu lat, odkąd tu przyjeżdżam, jest biegunem zimna. Codzienne spacery są jak sesja jogi – wprowadzają ład do duszy. 27 grudnia 2007 8 komentarzy

101

Karma dla kotów Opowiadał mi jeden z miejscowych ludzi z Wiżajn, jak to dwadzieścia lat temu po raz pierwszy pojechał do roboty w Niemczech. Wszystko wydawało mu się bardzo drogie, więc niezmiernie ucieszyły go tanie konserwy. Jak się okazało po wielu miesiącach, były to konserwy dla kotów. Ale jemu nie przyszło do głowy, że coś takiego w ogóle może istnieć, a ponieważ słabo znał język, wiele zaoszczędził, żywiąc się karmą dla kotów. Znajoma mojej żony zorientowała się po wielu tygodniach, że to nie kot, ale jej syn wyjada chrupki z karmy dla kotów. Pobiegła przerażona do lekarza, a ten zapewnił ją, że sam miał taki przypadek z własnym synem i że nie ma sensu zabraniać – samo przejdzie. I rzeczywiście, po kilku tygodniach syn znajomej żony stracił ochotę na jedzenie tego typu chrupek. To mi przypomniało historię sprzed lat, jak to znajomy domu, wypiwszy trochę więcej, wrócił późno do swojego mieszkania i niezmiernie się ucieszył na widok gulaszu, który znalazł w lodówce na dolnej półce. Siadł więc z apetytem do kolacji, a gdy na dół zeszła żona – przywitał ją komplementem na temat królewskości gulaszu, tłumiąc w ten sposób wyrzuty sumienia z powodu spożycia nadmiernej ilości alkoholu. Wyjaśnienia, że to nie gulasz, ale karma dla kotów, uznał za złośliwości poirytowanej pijackim wybrykiem żony. A ta machnęła ręką na pijackie upieranie się męża i poszła spać, pozwalając mu skończyć danie. Tylko kot nerwowo biegał po kuchni, przeczuwając nici ze śniadania. Dopiero następnego dnia dotarła do znajomego pełna informacja o gulaszu. Przychodzi taki dzień w życiu, że dowiadujemy się, iż to, co braliśmy za pełnię życia, było jedynie karmą dla kotów. Reszta, jak mawiał Szekspir, jest milczeniem. 30 grudnia 2007 39 komentarzy

102

Ślozy pociekły „Syn był tylko rano w wigilie i pojechał do swatów, to mi ślozy pociekły, jeszcze zanim ta moja stara suka zdechła. A mówią, że zwierzęta w wigilie gadają, ta moja tyle nagadała, że zdechła, tom się popłakała i dalej mi ślozy ciekły. A jak mąż do roboty na wieczór poszedł, to już całkiem mi ciekły, a ze dwie godziny. Tak i chora jestem: gardło boli…” Tak mi nasza pani Daniela wigilię swoją opowiedziała. Jak w duszy gra, to i ciało się dobrze ma! Po południu bracia Wilki, cieśle, przynieśli kiełbasę własnej roboty. Wilczyska przyjechały – oznajmił pan Darek. Kiełbasa fantastyczna, półsurowa, wędzona tylko w dymie. Pytam ich: – Jak to robicie, że tak wręcz smak mięsa się w niej czuje? – Tak, jak się w domu robiło – odpowiadają. – No, ale jak? – A, matka tak robiła! – Jaki przepis jednak? Co, kiedy, z czym? – dopytuję niezrażony. – Wie Pan – odpowiada Antoni – chodzi o to, aby się nie zaparzyła w ogniu, ot i cała filozofia… ale jaki my bimber z wiśni mamy, dwa razy pędzony! Zmienili temat… Prawdziwa wiedza jest więc zawsze niewypowiedziana! 29 grudnia 2007 12 komentarzy

 Rozdział 6: Ja w nerwowej sprawie

SĄ HISTORIE, KTÓRE BULWERSUJĄ. SĄ PROBLEMY, KTÓRE KAŻĄ

podnosić głos, bo w normalnej rozmowie nikt nawet nie próbuje ich zauważyć. Są takie sprawy, które szokują, choć do szokujących wcale zaliczane być nie muszą. Dlaczego o zapłodnieniu in vitro trzeba rozmawiać z hierarchami kościelnymi, a nie – równolegle – z lekarzami i organizacjami kobiecymi? Dlaczego media potrafią z taką mocą żerować na ludzkich tragediach, zamiast przejść nad nimi w pełnej współczucia ciszy? Dlaczego ojciec Rydzyk może być bodaj jedynym człowiekiem, którego ustawia się ponad/poza prawem? Dlaczego publiczna obraza Żydów ma uchodzić bezkarnie? Dlaczego zgadzaliśmy się na to, by z biurokracją walczyli biurokraci? Takie pytania nie wzbudzają publicznych emocji. Doda, rozmiar jej biustu – tak. Choroba generała Jaruzelskiego, pytania o nadużywanie alkoholu przez prezydenta – owszem. Ale panosząca się biurokracja? Obrażanie mniejszości narodowych? Potęga mediów? To nie są tematy do dyskusji. W gruncie rzeczy nasz rozgadany naród nie lubi rozmawiać. Bo to oznacza wysiłek.

105

Najpierw igrzyska, potem życie? Ten wątek miał być poświęcony wyłącznie budowie stadionów i infrastruktury w kontekście EURO 2012, ale w obliczu niedzielnej katastrofy autokaru we Francji nie można go pozostawić bez odrębnego komentarza. Gdy Hiszpania wstąpiła do Unii Europejskiej (opowiedział mi o tym Marek Komorowski, dziś członek komisji do spraw społecznych w Parlamencie Europejskim z ramienia KPP Lewiatan), to jedną z pierwszych decyzji rządu było zaliczenie infrastruktury transportowej do priorytetów rozwojowych. Pierwszym zrealizowanym projektem infrastrukturalnym był szybki pociąg z Madrytu do Sewilli. Inwestycja kosztowała dwanaście miliardów euro i spowodowała skrócenie czasu przejazdu z pięciu godzin do trzech. Co roku budżet Hiszpanii dokładał miliard euro dotacji do tego połączenia. Każdego też roku inwestowano własne i unijne pieniądze w budowę nowych dróg i tras kolejowych, odkładając wiele innych celów politycznych na dalsze lata. Czy to miało sens? Tak. Po wielekroć – tak. Dziś Hiszpania ma jedną z najlepszych w Europie sieci kolejowych, szybkie pociągi, znacząco odciążone z ruchu kołowego drogi, a poza tym – setki kilometrów autostrad. Pytanie o sens takiego priorytetu warto sobie zadać teraz, gdy mamy zamiar, jako państwo, wydać miliardy złotówek i euro na budowę dróg i stadionów. Czy ktoś to liczy? Czy jest jakiś plan kosztów utrzymania tych obiektów po ich wybudowaniu? Chociażby stadion w Warszawie: czy i jaki jest sens budowania jednocześnie stadionu Legii (czterysta osiemdziesiąt milionów) oraz stadionu narodowego (dwa miliardy)? Czyż nie tańsze dla nas byłyby drogi ekspresowe, a nie autostrady? Czy istnieje jakaś forma współpracy i uzgadniania projektów rządowych i samorządowych? Widzę tu raczej gierkowski entuzjazm do budowania, bez oglądania się na długotrwałe koszty, a nie racjonalne planowanie naszej przyszłości. Już raz wpadliśmy w biedę przez bezmyślne inwestycje. Czyżby niczego nas to nie nauczyło?! Piszę to przejęty wydarzeniami z Francji, myśląc o polskich priorytetach: najpierw igrzyska, potem życie… Budowa i modernizacja dróg oraz

106

linii kolejowych powinna stać się bezwzględnym priorytetem w strategii rozwoju naszego kraju. A nie jest. Mam wrażenie, że władza więcej uwagi poświęciła samej sobie i konkurentom politycznym niż podstawom budowy nowoczesnej gospodarki. Że więcej czasu i zaangażowania kosztowało ją utworzenie CBA niż decyzja o modernizacji sieci transportowych. Że euforię w związku z EURO 2012 skierowano na debatę o personalnej obsadzie komitetu zarządzającego tym projektem zamiast na stworzenie podstaw prawnych przyśpieszających budowę szybkich tras i kolei. Tragedia pod Grenoble zasmuciła nas wszystkich, ale przecież takie tragedie, w mniejszej jednorazowo skali, zdarzają się każdego dnia. Wielu z nich można by uniknąć, gdybyśmy listę politycznych priorytetów ustawili na odwrót: najpierw życie, później igrzyska… 22 lipca 2007 27 komentarzy

Wszystko na sprzedaż Refleksja po wczorajszym dramacie. Oglądałem w telewizji materiały dotyczące tragicznego wypadku we Francji. Reporterzy telewizyjni i radiowi wchodzili z kamerami i mikrofonami do wnętrz kościołów i pokazywali płaczących ludzi, przepytywali ich. Szlag mnie trafił. Pomyślałem, że gdyby mogli, filmowaliby spadający autobus i palących się w nim ludzi. Wyłączyłem telewizor i nie zamierzam go uruchamiać w najbliższych dniach. 23 lipca 2007 44 komentarze

Wiadomości Oglądałem dziś „Wiadomości” w pierwszym programie telewizji publicznej. Rzadko to robię, ale tym razem nie zdążyłem na „Fakty” (grzy-

107

by!!!). W jednej z informacji doniesiono, że polscy górnicy zostali fantastycznie przyjęci w Anglii. Doceniono ich kwalifikacje! Już uczą się angielskiego! Hurra! Sukces! Pytani górnicy mówią o tym, jak wysokie są ich zarobki i o ile bezpieczniej jest w angielskich kopalniach. Przeraziłem się, że pewnie na górnicze saksy wyjechało kilka, a może nawet kilkanaście tysięcy osób! Ale gdzież tam! Wstrząsnęła mną informacja, że chodzi o… dwudziestu sześciu górników!!!! Tylko! A przekaz miał wymowę taką, jakby cały naród został wyróżniony. W głównych wiadomościach! O dwudziestu sześciu emigrantach powiedzieli, dodając tej garstce wyjątkowego splendoru! Boże, zmiłuj się nad nami! Te kompleksy, które każą doszukiwać się jakiejś sprawy polskiej w tym, że garstka ludzi pracuje… dobrze! Po prostu: dobrze. Doprawdy, to żenujące i jakże pomniejszające wartość nas wszystkich! A przy tym ani słowa o problemach polskiej emigracji: podwójnych podatkach, rozbiciu rodzin, braku infrastruktury umożliwiającej codzienny kontakt z administracją państwa – mamy tylko jedną placówkę konsularną w Londynie, tylko jedną! Kiedy trochę ochłonąłem po tych prowincjonalnych ekscesach dziennikarzy, pomyślałem, że oto właściwie obejrzałem instrukcję zachęcającą Polaków do wyjazdu. Informowano tylko o zaletach, ani słowem zaś o wadach takiej sytuacji. We Francji jest nie do pomyślenia, żeby media promowały ideę wyjazdu Francuzów na saksy do Anglii – i odwrotnie; to dyshonor dla kraju, gdy uciekają zeń najlepsi specjaliści – tamtejsi dziennikarze to wiedzą. Ale tam media mają odpowiednią miarę do zdarzeń i rzeczy – los małej grupki normalnie, czyli dobrze pracujących emigrantów nie jest tematem w zachodnich telewizjach… W telewizji publicznej pracują chyba koledzy sędziego Kryże, pamiętający jeszcze gierkowską propagandę. Im się wydaje, że propaganda przypisująca każdy oczywisty sukces matce partii należy do najskuteczniejszych… Politycznym kolegom sędziego Kryże gratulujemy „Wiadomości”. 9 sierpnia 2007 47 komentarzy

108

Stan wojenny 13 grudnia 1981 Komorowski, Niesiołowski, Czuma aresztowani. Mężydło polewany środkiem łatwopalnym w celu zastraszenia, aresztowany z żoną. Borusewicz się ukrywa. Co w tym czasie robi Kwaśniewski? Myśli o szybkiej karierze, możliwej dzięki temu, że nie wszyscy się załapią do obozu, który wprowadził stan wojenny. A co robi Jarosław Kaczyński? Siedzi u mamy z nogami w misce gorącej wody i karmi koty. 26 września 2007 80 komentarzy

Wojna z biurokracją To się w Polsce jeszcze nie udało, choć próbowało już wielu. Balcerowicz, Hausner, Kluska to tylko niektóre nazwiska. Wszyscy oni chcieli ograniczyć biurokrację i wszyscy ponieśli sromotną porażkę. Na świecie też wszyscy walczą z biurokracją, niektórym jednak ta sztuka nawet się udaje. Najważniejszym warunkiem zmiany jest oczywiście odejście od szalonego zamiaru ograniczenia biurokracji przez biurokrację. Rząd nie zmniejszy liczby przepisów, może to zrobić tylko parlament. Drugim wielkim błędem poprzedników były próby systemowego ograniczenia biurokracji, które są trudne intelektualnie i często prowadzą do wyczerpania energii mobilizacji na początku wojny. Technika, którą trzeba zastosować w wojnie z biurokracją, przypomina trochę technikę nalotów dywanowych na wybrane cele, ale bez rozpoczynania wojny pozycyjnej. Likwidacja tylko tych przepisów, które się da zlikwidować bez brania jeńców, czyli poprawiania ustaw. Atakujemy wyłącznie te, które na zasadzie wielkiego leja możemy zniszczyć całkowicie. W konsekwencji wielomiesięcznego bombardowania może uda się otworzyć kilka frontów. I wyjąć całe obszary spod

109

nadmiernej regulacji urzędników. To pewnie jedna z najważniejszych wojen w tej kadencji. 27 października 2007 28 komentarzy

Bóg, Kościół, Platforma i ojciec Dyrektor Tak naprawdę w interesie Kościoła leży, by PO „wykończyła” Tadeusza Rydzyka. Sam jest za słaby, a władza wymyka mu się z rąk. PO powinna więc szeroko manifestować poparcie dla Kościoła i jednocześnie twardo grać z ojcem Dyrektorem. Kościół powinien się oburzać, ale w granicach! To leży nawet w „interesie” Pana Boga, bo nic tak nie odpycha młodych ludzi od Kościoła, jak Radio Maryja. 23 grudnia 2007 97 komentarzy

Różne konwencje a in vitro W związku z dyskusją o zapłodnieniu in vitro Elżbieta Radziszewska zaproponowała ratyfikowanie przez rząd Europejskiej Konwencji Bioetycznej. Określa ona minimalny poziom ładu w sprawach embrionów ludzkich. Dziś w tej sprawie obowiązuje wolna amerykanka, czyli nie ma żadnych reguł etycznych ani innych ograniczających swobodę działania przepisów. Polskie kliniki są bardzo skuteczne i mają wielu klientów z Europy i świata. Regulować więc czy nie? Rzecz dotyczy życia, a zatem trzeba się temu głęboko przyjrzeć i zwykłe wyznanie liberała tu nie wystarczy. Problemy łatwo wymienić: Czy embrion jest podmiotem i od kiedy? Czy metoda ta jest dozwolona dla wszystkich, czy tylko dla rodzin niemogących mieć dzieci? Czy dobór komórek może mieć inną zasadę niż stworzenie życia? Innymi słowy – czy dopuszczamy interwencje genetyczne? Kto jest matką, a kto ojcem etc.

110

Pytania znamy, trzeba teraz poszukać odpowiedzi. Jeśli dopuszczamy choć jeden przypadek sztucznego zapłodnienia, to tak naprawdę ostatecznie przygotowujemy decyzję o całkowitej swobodzie, która wcześniej czy później nastąpi. To jednak nie zwalnia nas z obowiązku opanowania tego procesu i ucywilizowania go. Chyba że przyjmiemy w tej sprawie stanowisko Kościoła o całkowitym zakazie, co pewnie byłoby trudne, bo wielu ludzi takiego rozwiązania nie zaakceptuje. Pewnie więc trzeba będzie przyjąć jakieś dość surowe ramy dopuszczania do zapłodnienia in vitro: minimalizowanie liczby zapładnianych komórek, zakaz interwencji genetycznej w skład embrionu i tym podobne. W całej, nieśmiałej na razie, dyskusji w tej kwestii widzę dwa lęki: o życie płodów i o naturę człowieka. Troskę o życie, o życie ludzkie łatwiej uznać, aczkolwiek wbrew pozorom kryją się w niej wszystkie wielkie problemy tożsamości. Pasjonujące jest to drugie wyzwanie. Czy człowiek z wymienionym sercem, sztucznymi żyłami, sztuczną nogą lub ręką jest wciąż tylko lekką modyfikacją, czy bramą pomiędzy całkowicie „naturalnymi” ludźmi a człowiekiem modyfikowanym genetycznie i pochodzącym z zapłodnienia in vitro? Co nas przeraża w tym, że będziemy się rodzić według standardów lepszej selekcji? To tylko dalszy ciąg ewolucji! Czy z tego, że będziemy starannie dobrani genetycznie, wynika, że znika tajemnica naszego istnienia? Czy w kryjącej się tu możliwości wielokrotnego zmieniania własnego potencjału czai się groza utraty podmiotowości i zamienienia człowieka w produkt? Przecież kwestii woli i sumienia to nie zmienia. A może? Może te kategorie należą tylko do człowieka, tak jak go dziś pojmujemy, i stąd ten lęk przed światem bez reguł etycznych, gdzie rządzi jedynie bezwzględna trafność w doborze kodu genetycznego? Jeśli nasze normy etyczne są obiektywne, to przeżyją i tę próbę, a jeśli nie są, to też i nie żal… W każdym razie myśl o przeszczepie wątroby czy serca była dla naszych przodków szokująca, a nawet dziś wielu z nas lęka się i nie daje zgody na pobranie organów po swojej śmierci. Być może nasze lęki będą dla następnych pokoleń tak samo niezrozumiałe i śmieszne, jak dla niektórych z nas są lęki naszych babek. Ponoć po przeszczepie serca zmienia się człowiekowi charakter – czy już to nie jest tak naprawdę wyzwaniem, które nas przerosło?

111

PS. Informuję ponadto, że nasz kraj nie ratyfikował również Protokołu nr 12 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (o dyskryminacji), Protokołu dodatkowego do Konwencji Praw Człowieka (możliwość skargi w sprawach dyskryminacyjnych) oraz Konwencji Praw Osób Niepełnosprawnych ONZ… Uff… 28 grudnia 2007 13 komentarzy

Wiadomości z ostatniej chwili Łączne szacowane świadczenia zagwarantowane na rzecz szkoły i osoby Tadeusza Rydzyka, poczynione w ostatnich miesiącach władzy PiS, przekraczają dwieście milionów złotych. Gdyby jakakolwiek inna prywatna uczelnia uzyskała tak ogromną pomoc od państwa, już dawno siedziałaby w niej prokuratura i CBA, a właściciela wyprowadzonoby w kajdankach. Warto przypomnieć, że afera Rywina dotyczyła znacznie mniejszej kwoty, poniżej stu milionów złotych. 4 stycznia 2008 66 komentarzy

 Rozdział 7: Jazda na Platformie

NIEŁATWO BYĆ W PLATFORMIE OBYWATELSKIEJ, CHOĆ TO PARTIA

władzy. Niełatwo, bo postawiliśmy sobie bardzo wysokie wymagania, a w swoich wyborcach obudziliśmy olbrzymie łaknienie zmian, pożądanie cudu, nadzieję na radykalną odmianę i rozwiązanie wszystkich problemów. Niełatwo być w PO, bo atakowani jesteśmy z prawa i lewa, a każde z konkurencyjnych ugrupowań pragnie naszym kosztem odbudować swoją wielkość i wrócić do władzy. Lubię Platformę, bo w niej mieści się wielka polityczna różnorodność i ogrom ludzi, którzy mają pasję dokonywania zmian. Wiem, że to brzmi jak materiał z partyjnej broszury, ale wymieniam właśnie te główne cechy, które mnie w Platformie trzymają. W czasie wyborów raz przytulało się do nas SLD, raz robił to PiS, chcąc odzyskać utracony elektorat i nie rozumiejąc, że reprezentujemy ten nurt społeczny, który nie chce już ani prawicowego zakompleksienia i zaścianka, ani też lewicowego pudru przykrywającego szwindle, rządy kolesi i pozory troski o najbiedniejszych. Myślę, że wyborcy dostrzegli w PO normalność, niechęć do popadania w skrajności i budowania świata na dwubiegunowej nienawiści. W tym kontekście słowa Donalda Tuska poświęcone miłości, a wypowiedziane tuż po wyborach, brzmią jak najczystsze polityczne credo: bo miłość jest zawsze lepsza od nienawiści.

113

Pisałem o Platformie niezbyt często, koncentrując się na pokazywaniu jej kolorytu oraz problemów, z którymi przyszło nam się mierzyć. Czasem, nie ukrywajmy, Platforma i ja mieliśmy do siebie uzasadnione żale, ale jak to w dobrej rodzinie – szybko dochodziliśmy do porozumienia. W polityce nazywa się to konsensusem, ale ja powiedziałbym raczej – dawaliśmy sobie łapę na zgodę, często pozostając przy własnych zdaniach, ale szanując zdanie partnera. Ogromnie to cenne w polityce. I coraz rzadsze.

Bitwa o Anglię Do pracy w Europie, głównie w Anglii, wyjechało z Polski co najmniej milion młodych Polaków. Przyjmijmy, że każdy z nich zarabia około tysiąca funtów miesięcznie. Milion razy tysiąc to miliard funtów – tyle wynosi miesięczna pensja naszej emigracji. Rocznie stanowi to dwanaście miliardów funtów. I załóżmy też, że 30% tej kwoty to ich zarobek. Nasza emigracja może więc zainwestować rocznie cztery miliardy funtów, czyli około sześciu miliardów euro. W okresie budżetowym 2007–2013 Polska otrzyma sześćdziesiąt siedem miliardów euro pomocy unijnej. W tym samym czasie nasi rodacy zainwestują trzydzieści sześć miliardów euro zarobionych w Unii. Prawdopodobnie kupią mieszkania, samochody i różnego rodzaju sprzęt gospodarstwa domowego. Jest wielce prawdopodobne, iż sfinansują swoje zakupy inwestycyjne w bankach, gdzie posiadane przez nich trzydzieści sześć miliardów euro daje zdolność finansową o wartości ponad stu pięćdziesięciu miliardów! Taka więc będzie realna siła emigracyjnych pieniędzy. Większa niż Unii Europejskiej!

Dlaczego nie Polska? Pieniądze polskiej emigracji to łakomy kąsek dla wszystkich instytucji finansowych, ba, dla wszystkich państw europejskich. Oczywiście, pierwsza jest i powinna być ojczyzna: tu przecież mieszka najbliższa

114

rodzina i tu liczy się przede wszystkim na prestiż otoczenia. Ale pytani o to emigranci nie kwapią się do inwestowania w Polsce. Z kilku powodów. Nikt ich tu nie chce. Władza polityczna nie zrobiła niczego dla ściągnięcia tych ludzi do Polski i zachęcenia ich do inwestowania w ojczyźnie. Urzędy są nastawione wrogo i korupcyjnie. Procedury są anachroniczne, zbiurokratyzowane i przewlekłe, a takie na przykład pozwolenie budowlane załatwia się ponad rok!!!! Klimat dla inwestycji polskich emigrantów w Polsce jest dzisiaj taki, że – jak mówią ankietowani – nawet aniołom opadają skrzydła… Równie ważne jak klimat są także podatki. Wskutek różnicy w opodatkowaniu większość pieniędzy emigracji jest nielegalnie wwożona do kraju. Nie zarabia na tym ani polski system podatkowy, ani per saldo sami obywatele wskutek zmniejszonych wpływów do budżetu. Co trzeba zrobić, aby polska emigracja wróciła do kraju? Aby chciała tu powracać, inwestować, rozwijać się? W moim przekonaniu plan polityczny sprzyjający temu procesowi może być niewiarygodnie prosty: 1. Likwidacja pozwoleń na budowę. 2. Rozbicie monopoli urzędniczych. 3. Abolicja podatkowa. 4. Zmiany w systemie podatkowym. 5. Kampania społeczna zachęcająca do powrotu i inwestowania w Polsce.

Zlikwidujmy pozwolenia! Jak? Obywatel zgłasza, że rozpoczął budowę i… to wszystko. Gminy są zobowiązane do dokładnego, bardzo precyzyjnego zdefiniowania warunków zabudowy w planie przestrzennego zagospodarowania. Z tej procedury wyłączone są obszary historyczne i o szczególnym walorze przyrodniczym, podlegające uzgodnieniu z konserwatorami. Taka filozofia, że człowiek działa i informuje o tym instytucje państwowe czy samorządowe, ale niczego nie uzgadnia, powinna być docelowo zasadą działania wszystkich urzędów w kraju. Urzędy obsługują obywateli,

115

a nie kontrolują i limitują ich działania. Obywatel zaś odpowiada w duchu kodeksu cywilnego i karnego za zagrożenie życia czy też uruchomienie budowy niezgodne z planem przestrzennym.

Rozbijmy monopol urzędniczy! Mam wrażenie, że najbardziej skorumpowana instytucją w Polsce jest… sanepid. Pełny monopolista w swojej branży! Korupcja jest zawsze córką ograniczonej konkurencji. Tam, gdzie istnieje wyłączność jakiejś instytucji, tam konieczne jest wprowadzenie konkurencji – dokładnie tak samo, jak to się stało w swoim czasie w środowisku notariuszy i weterynarzy. Dziś nikt nawet nie pomyśli o korumpowaniu notariusza, to zupełnie niepotrzebne! Akty notarialne sporządzane są szybko i coraz taniej. Podobnie powinny funkcjonować: inspekcje pracy, sanepid, biura pracy, sądy hipoteczne i rejestrowe, jak również wiele innych, także samorządowych, instytucji urzędniczych.

Wprowadźmy abolicję podatkową! Co miesiąc – w nielegalny sposób – przybywa pieniędzy zarobionych poza granicami kraju. Konieczna jest abolicja, aby te pieniądze mogły znaleźć się w polskim obiegu gospodarczym legalnie i szybko. Nikt nie będzie inwestował większych sum, z obawy, że będzie musiał dodatkowo się opodatkować. Abolicja ma sens oczywiście tylko wówczas, gdy powiązana jest ze zmianą systemu podatkowego. Ten nowy system musi być konkurencyjny wobec angielskiego i ogólnie – wobec innych systemów europejskich. Powinno się więc określić, iż każdy, kto zadeklaruje określoną sumę pieniędzy i zapłaci za nią 1% podatku, jest wolny od wszelkich zobowiązań z tytułu dochodów osiągniętych z pracy za granicą.

116

Podatki inaczej! Trzeba stworzyć nową kategorię podatnika, a mianowicie – firmę rodzinną. Firma rodzinna to podmiot prawa gospodarczego, który zatrudnia nie więcej niż jedną osobę spoza rodziny. Jeśli jej roczne przychody nie przekraczają dwustu pięćdziesięciu tysięcy złotych, zobowiązana jest do płacenia podatku zryczałtowanego w wysokości tysiąca złotych rocznie. Taki podmiot nie podlega rejestracji, jedynie zawiadamia o swoim działaniu.

Kampania społeczna! O zamierzonych działaniach trzeba oczywiście skutecznie poinformować. Tym bardziej że o zarobione w Unii pieniądze polskich obywateli będzie rywalizować wiele krajów i wiele banków. Taka kampania powinna jednak zrealizować jeszcze jeden cel: zmianę klimatu społecznego. Przekonanie i pobudzenie nadziei polskich emigrantów, że sprawy w kraju idą w dobrą stronę. Czyj to obowiązek? Aparatu państwowego. To między innymi rządowe agencje, to służby prasowe polskiego rządu powinny kreować politykę informacyjną skierowaną również do polskiej emigracji.

Zacznijmy o tym rozmawiać… Prezentuję tu projekty działań w formie haseł, zajawek, które mogłyby otworzyć publiczną debatę o tym, jak przekonać Polaków emigrantów do powrotu i inwestycji w ojczystym kraju. Gra idzie nie tylko o wartości dochodów, które mogą być – ale nie muszą – transferowane do Polski. Gra idzie o ponowne przyciągnięcie wielkiej liczby specjalistów, którzy nie widząc perspektyw rozwojowych w kraju, zdecydowali się wyjechać. Coraz bardziej nam ich brakuje, prawda? Co Państwo na to? 4 lipca 2007 47 komentarzy

117

Nos Donalda Tuska Kiedy w maju 2005 roku szedłem na pierwsze spotkanie z Donaldem Tuskiem, znałem tylko dwóch polityków: Henryka Wujca i Bronisława Komorowskiego… Wujca poznałem jeszcze w latach osiemdziesiątych w rodzinnym Biłgoraju, skąd obaj pochodzimy. Podobnie jak wielu moich kolegów, w liceum zapatrzony byłem w KOR, czyli w Kuronia, Michnika i Wujca właśnie. Kontaktowaliśmy się sporadycznie i dopiero w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych zżyliśmy się bardziej. Z inicjatywy Henryka i przy współudziale wielu mieszkańców regionu tworzyliśmy Biłgorajską Agencję Rozwoju Regionalnego i Fundusz Lokalny Ziemi Biłgorajskiej. Z tego wyrosły, choć już z innymi ludźmi, Kolegium UMCS, Towarzystwo Singera i w jakimś sensie – fundacja Szmidtów Kresy 2000. Sukces Biłgoraja, miasteczka zamożnego, z małym bezrobociem, choć położonego na wschodzie Polski, to także sukces Wujca. Teraz rzadko się widujemy, co zauważam z wielkim smutkiem. Bronka poznałem bodaj w 1994 roku podczas sylwestra w leśniczówce w Lasach Janowskich. Byliśmy potem na wielu prywatnych wyprawach i spędziliśmy razem ostatnich pięć sylwestrów. Z tych wszystkich wydarzeń do najbardziej niezwykłych należy nasz wspólny pobyt w Rosji i polowanie na głuszca. Działo się to jakieś trzysta kilometrów od Moskwy, w kierunku na Białoruś, o ile sobie przypominam – w marcu 1997 lub 1998 roku. Mieszkaliśmy wśród całkowitych moczarów w jakiejś pamiętającej drugą wojnę światową leśniczówce. Warunki straszne i na trzeźwo nie dało się położyć. To było moje pierwsze polowanie. Nie jestem urodzonym myśliwym i bardziej ciągnęło mnie do przygody i towarzystwa niż do strzelania. Wśród prawdziwych myśliwych doświadczyłem swego rodzaju więzi i kultury, które mają niezwykle wiele uroku. Składają się na to różne obyczaje, pieśni i… nalewki, a nawet dobra tradycyjna kiełbasa. Dawne KGB podesłało nam na wieczór jakiegoś niby-sąsiada, który raczył nas wódką i próbował wyciągać na debaty polityczne. W pewnym momencie powiedział prowokacyjnie: „Mówcie, co chcecie, ale Polska to prostytutka! Jak Rosja była silna – to była z Rosją, kiedy silna stała się Amery-

118

ka, to poszła za Ameryką”. I patrząc na nas, dodał: „Tylko się nie gniewajcie, ja wam tylko prosto mówię, co myślę”… Bronek czujnie nie dał się sprowokować, zaczął coś swoim zwyczajem mądrze i historycznie tłumaczyć. Ja zaś w pewnym momencie powiedziałem: „To i ja ci coś powiem – Rosja to było, jest i będzie gówno. Gawno! Tylko się nie gniewaj, wiesz, bo ja tak tylko po prostu ci mówię… co myślę”. I tak sobie we trójkę gawędziliśmy, budując przyjaźń polsko-postradziecką. I popijając jakimś bimbrem z soku z sosny. Kiedy następnego dnia wyruszyłem z moim przewodnikiem na polowanie, miałem nie tylko kaca, ale i najzwyklejszego pietra, czy aby nie zginę za karę gdzieś w tych bagnach. Wtedy jednak zdarzył się cud opisany później na łamach „Łowca Polskiego”. Ja, debiutant, zobaczyłem walkę kogutów o samicę głuszca. Rzecz, której prawie nie zdarza się widzieć, i to najlepszym, najbardziej doświadczonym myśliwym. Głuszca podchodzi się wiele godzin od drugiej do czwartej, piątej nad ranem. Posuwać się można tylko w trakcie określonej fazy pieśni godowej, kiedy ptak głuchnie. Nazywa się ją szlifowaniem, w odróżnieniu do pierwszej fazy pieśni, zwanej korkowaniem. Tak więc zmarznięty i zdumiony oglądałem walkę kogutów, a potem ustawiłem się do strzału do koguta, który przegrał. Wówczas zleciał mi pod lufę trzeci, i tego zastrzeliłem. Jako jedyny więc – ja, debiutant – wróciłem z polowania z ptakiem na flincie. Z takim to doświadczeniem politycznym szedłem stremowany na spotkanie z Donaldem Tuskiem do restauracji „Rozmaryn” w Sopocie. W maju 2005 roku, jeszcze przed wstąpieniem do Platformy Obywatelskiej. Pamiętam, że wypiliśmy butelkę czerwonego Lange z Piemontu. Donald miał wówczas 4–6 procent poparcia jako kandydat na prezydenta. Pamiętam, że powiedziałem mu wówczas, iż moim zdaniem wygra i zostanie prezydentem. W trakcie rozmowy zaproponował, abyśmy przeszli na „ty”. Odpowiedziałem, że to nie ma sensu, gdyż za parę miesięcy będzie Prezydentem RP i znów będziemy musieli ponownie przechodzić na „pan”. Odparł: to wówczas przejdziemy ponownie na „pan”… Wyszedłem z tego spotkania zauroczony. Z wielu powodów. Byłem pod wrażeniem jego dowcipu, lekkości, skromności i charme’u. Ale

119

przede wszystkim z powodu… jego nosa! Donald Tusk zna się na winach! Ma nosa! Odróżnia nie tylko dobre i złe, co wbrew pozorom nie jest łatwe, lecz opisuje bukiet, chwyta niuanse leżakowania i trafia w sedno, jeśli chodzi o pochodzenie. To w Polsce całkowita rzadkość, a w polityce poza nim prawie nie występuje. Nieraz myślę o tamtym Donaldzie, który z dystansem patrzył na to, co mu los przyniesie. Jeszcze wolny od tej konieczności, która jest dziś jego mozołem. Choć wciąż jest na fali z trzydziestoprocentowym poparciem dla swojej partii, choć wciąż jest w grze, jako punkt odniesienia dla milionów Polaków – ja nadal postrzegam go bardziej przez pryzmat tamtej elegancji, skromności i luzu niż dzisiejszego przywództwa. Piszę to, świadom trudności jego wyborów i jego rozdarcia pomiędzy nosem do wina a obowiązkami wobec Państwa. I myślę, że wówczas było mu łatwiej, lżej, że miał wokół siebie zwartą grupę nastawionych na wspólny sukces przyjaciół, że w tym wszystkim było mniej kunktatorstwa, a więcej ducha, aspiracji oraz – mówiąc slangiem – ikry. Tamten Donald i ówczesny „Rozmaryn” były dla mnie cichym synonimem nadziei – podobnie jak dla młodego myśliwego pierwszy ustrzelony głuszec i dla lokalnego działacza samorządowego znajomość z „samym” Henrykiem Wujcem. Nostalgicznie wyszło. Ale to wszystko wina oddalenia. Im dalej od Warszawy, tym mniej głupich myśli. Może właśnie dlatego – wbrew opinii publicznej – dobrze by było, gdybyśmy już pojechali z sejmu na zasłużone (lub nie) wakacje. Przecież im dalej od Warszawy, tym mniej głupich myśli… 5 lipca 2007 39 komentarzy

Co zrobi Platforma? Bo to zła koalicja była – i dobrze, że się skończyła. Dziś – gdyby rzecz traktować w kategoriach politycznego honoru, o którym pisałem, inaugurując swój blog – do dymisji powinien podać się premier Jarosław Kaczyński. Bądź co bądź to w jego rządzie znalazło

120

się dwóch podejrzanych o korupcję ministrów, w tym jeden w randze zastępcy premiera. Ale na to nie liczę, honor nie należy do najważniejszych przymiotów tej władzy. Wystarczy spojrzeć na syndrom „taśm Rydzyka” – honorowi faceci, gdy ktoś obraża ich żony lub najbliższych, piorą po gębie, a nie chowają się za kotarą kolejnej afery… Co teraz? Koalicja mniejszościowa? Wejście PSL do rządu? Czy może jednak – Platforma i PiS? Teraz czy potem, po wyborach? Trudno jednak wyobrazić sobie współrządzenie Platformy z PiS-em. Za dużo narosło animozji, za dużo różnic, wypowiedzianych nie w porę słów i dwuznacznych gestów. To niemożliwe, żeby w tej kadencji obie partie wróciły do stołu rozmów, dogadały się, zaczęły wspólne rządy. Rząd mniejszościowy? Taki długo nie wytrzyma. Pozostają wybory, ale jeśli wybory, jeśli wygra je PO, to rząd ciągle blokowany będzie przez Lecha Kaczyńskiego, prezydenta wrogiego wobec Platformy, prezydenta PiS, a nie tak zwanych Wszystkich Polaków. Rządzenie z tak wrogo nastawionym prezydentem oznacza brak możliwości skutecznej naprawy państwa i jego rozwoju. Tak więc po wyborach… POPiS? Uważam, że to jednak mało prawdopodobne. Po zażartej walce w kampanii, której przedsmak mamy już w tej chwili, oglądając spoty reklamowe obu partii, po spodziewanej agresji obu zwaśnionych stron, po „kurszczyźnie” wspieranej siłami Bielana i Kamińskiego – trudno się spodziewać pokojowej debaty. Doprowadziliśmy do swoistego pata, do sytuacji, w której dla tych dwóch połączonych partii nie ma dobrych rozwiązań… Nie ma wyjścia. Trzeba dążyć do wyborów, a później jakoś składać rząd – najlepiej bez PiS i bez SLD. Dokładnie tak! Trzeba walczyć o najwyższą stawkę, o samodzielny rząd Platformy Obywatelskiej. To będzie ciężkie, ale nie jest wykluczone. W każdym razie: Polska bez jednego Kaczyńskiego będzie przyjemniejsza, bardziej uśmiechnięta i bardziej nowoczesna. Tak więc rząd! Rząd! Rząd za wszelką cenę! Polska tego rządu potrzebuje. O taki rząd powinniśmy walczyć i wbrew niedowiarkom mamy nań wielką szansę. Najpierw trzeba jednak dokonać strategicznego wyboru, powiedzieć Polakom wprost: Platforma Obywatelska zamierza – osiągnąwszy sukces wyborczy – rządzić samodzielnie. Bez przystawek

121

lewicowych, bez fałszywych przyjaciół z prawicy. Powiedzieć, że chcemy rządzić, bo mamy program, bo wiemy, gdzie nasi przeciwnicy popełniali błędy, bo umiemy ich nie powielać, bo nastał wreszcie czas, by w sejmie pojawiła się silna, aktywna partia, która nie boi się największych wyzwań. Taką partią jest PO. Ale najpierw musimy wyznaczyć sobie ten cel: chcemy objąć władzę – po skompromitowanej koalicji PiS, Samoobrony i LPR, po latach marazmu zafundowanego nam przez SLD/LiD, po latach wchodzenia w dziwne kompromisy. Powiedzmy to otwarcie, bo w końcu po to tworzy się partię, żeby dojść do władzy i zrealizować proponowany wyborcom program. 10 lipca 2007 41 komentarzy

Polityka konkretna Wczoraj w Biłgoraju z marszałkiem Komorowskim asystowaliśmy przy podpisaniu umowy Stowarzyszenia Producentów Wyrobów z Owoców Runa Leśnego. Po konferencji dla mediów pojechaliśmy na wieś do Aleksandrowa pod Biłgorajem, na spotkanie z rolnikami, wójtami i działaczami wiejskimi. Zebrało się około dwustu osób. W takim upale! Przez ponad dwie godziny prowadziliśmy bardzo rzeczową dyskusję o Polsce. Mam po tej dyskusji jedyny ważny wniosek: ludzie w Polsce chcą konkretów. Chcą polityki konkretnej! Tak strasznie jej mało, tak dużo się mówi i tak mało robi. Dziennikarze na konferencji pytali nas głównie o sprawy czysto polityczne, tymczasem ludzie na wsi pytali głównie o sprawy bardzo codzienne, bardzo zwykłe i ważne dla nich: o drogę, most, przejście graniczne, wizy dla Ukraińców. Pytali o konkrety, o konkretach chcieli rozmawiać. Żadnej demagogii, żadnego bicia piany. Wypiliśmy po kieliszku żurawinówki i wyjechaliśmy z żalem. Takie spotkania są najlepsze, w takich momentach widać sens uprawiania polityki: wszak wszystko, co robimy, powinno być podporządko-

122

wane interesowi społecznemu. Ktoś nas, parlamentarzystów, nazwał niedawno „pracownikami tymczasowymi”. Święta racja – tymczasowi, do wynajęcia na cztery lata, powinniśmy iść do władzy wyłącznie po to, by zrealizować zapowiedzi sprzed wyborów. W makro- i mikroskali. I właśnie dlatego tak bardzo cenię sobie spotkania podobne do wczorajszych. Nie ma na nich wielkiej polityki, którą interesują się głównie media i sami posłowie, są za to konkrety, na które czekają nasi wyborcy. 18 lipca 2007 17 komentarzy

Polska nowoczesna – Polska zaściankowa Wszyscy znamy już twarz Polski zaściankowej: Rydzyk, Kaczyńscy, Giertych, Lepper. Choć może nie, Andrzej Lepper pasuje bardziej do Polski zapitej, rozpasanej, nieprzytomnej i nomenklaturowej. Twarz braci Kaczyńskich to twarz pełna urazów, lęków, nacjonalizmów i różnych innych uprzedzeń. Chciałaby ona widzieć siebie jako twarz zatroskaną polskim dziedzictwem i polską cnotą, a jest najzwyklejszą twarzą wystraszonego wieśniaka. Śmiejemy się z niej i wstydzimy za nią jednocześnie. Dziś zwłaszcza, po prymitywnych sformułowaniach odnoszących się do życia seksualnego wicepremiera, wstydzimy się w dwójnasób. Jak jednak wygląda twarz Polski nowoczesnej? Tusk, Komorowski, Gronkiewicz-Waltz, Niesiołowski to twarz konserwatywna, tradycyjna, której nie trzeba się wstydzić – można z niej nawet być dumnym – ale która też chyba nie jest twarzą Polski w fazie nowoczesnego triumfu. Przywódcy Platformy chcą więcej wolności w gospodarce, więcej Europy w Polsce, ale mam wrażenie, że wciąż jakby trochę lękają się przekroczenia pewnej granicy prawdziwej rywalizacji ze światem. „Modernizacyjne dopasowanie” chyba najlepiej określa tych ludzi. Nie popychają Polski w kierunku autentycznego skoku cywilizacyjnego, ku społeczeństwu informatycznemu, otwartemu, odrzucającemu ksenofobię i zaścianek. O lewicy niestety nie wspomnę, bo jest w zupełnym proszku, nie ma pomysłu na samą siebie, nie ma pomysłu na Polskę. Lewica nie ma dziś

123

twarzy, a jeśli już, to jest nią młodziutkie oblicze Sierakowskiego, który znikomo wpływa na bieg zdarzeń po lewej stronie sceny politycznej. Inni przywódcy Platformy: Zdrojewski, Grabarczyk, czy spoza PO: Dutkiewicz? Czy oni są nowocześni? Czy są zdolni do rywalizacji z Sarkozym i Merkel, i Blairem, i Brownem? Czy potrafią dorównać ich poziomowi? Czy jednak my sami nie jesteśmy nazbyt zakompleksieni, aby oczekiwać od swoich przywódców umiejętności prawdziwego rywalizowania ze światem? I może stąd bierze się ta ostrożność Komorowskiego i Tuska?… Ale z drugiej strony Tusk wywodzi się ze środowisk liberalno-demokratycznych, a Komorowski ma za sobą wielusetletnią tradycję własnej szlacheckiej rodziny. Mogliby więc obaj znaleźć w sobie dość determinacji, aby wyleczyć nas z kompleksów, poprowadzić Polskę ku rzeczywistym, nie zaś kosmetycznym przemianom. A jednak… nadal trochę się lękają. 20 lipca 2007 44 komentarze

Dajmy szansę menedżerom PiS nie myśli o gospodarce, i całe szczęście, bo ona rozwija się włas-

nym torem: im mniej ingerencji państwa – a szczególnie państwa jednopartyjnego monopolu – tym lepiej dla gospodarki. Jest jednak taka dziedzina życia gospodarczego, w której ustawodawcza ingerencja państwa byłaby ogromnie oczekiwana, a z przyczyn, które trudno rozpoznać, od kilku lat żaden parlament nie potrafi tej interwencji podjąć. Myślę tu o potrzebie zmiany ustawy kominowej, obowiązującej w siedmiuset pięćdziesięciu pięciu spółkach, która w archaiczny sposób degraduje menedżerów zarządzających firmami należącymi do Skarbu Państwa, ograniczając ich płace i w żaden sposób nie wiążąc wynagrodzeń z osiąganymi przez te spółki wynikami finansowymi. W efekcie – zarządy państwowych firm tracą wszelką motywację do działania, trudno do nich pozyskać najlepszych menedżerów z międzynarodowym czy choćby tylko korporacyjnym doświadczeniem. Skutkiem jest także dys-

124

proporcja wynagrodzeń zarządów w sektorze prywatnym i państwowym, najbardziej widoczna w bankowości: prezes największego polskiego banku państwowego zarabia pięćdziesiąt trzy razy mniej niż jego odpowiednik w największym banku prywatnym. Mało który z najlepszych polskich menedżerów garnie się dzisiaj do pracy w spółkach Skarbu Państwa, bo tam pracuje się za karę i uścisk dłoni ministra, a nie za tak zwane prawdziwe pieniądze. Prawda jest taka: czy państwowa firma wygeneruje miliard złotych straty, czy też miliard złotych zysku, zarządzający nią menedżer otrzyma w nowym roku (z klucza wynikającego z ustawy kominowej) kilkaset złotych podwyżki. W każdym przypadku! Nie ma kontraktów menedżerskich, nie ma premii związanych z wynikami działalności gospodarczej, jest urawniłowka, w myśl której prezesi firmy zatrudniającej dwadzieścia tysięcy pracowników i szefowie spółeczki mającej pięćdziesiąt osób, zarabiają tak samo: sześciokrotność średniej płacy w gospodarce. Czy można się zatem dziwić, że szukają źródeł dodatkowego zarobku? Że biorą na swoje barki pracę w radach nadzorczych – żeby dorobić – że są podatniejsi na korupcję i coraz częściej po prostu uciekają z tego biznesu? Jeśli po sąsiedzku, u prywatnego właściciela, dostają kilka razy więcej?… Jak tę sprawę załatwić? Przepchnąć wreszcie projekt zmiany ustawy kominowej, nad którą prace stoją w miejscu od kilkunastu miesięcy. Nikt – nawet posłowie PO, członkowie komisji skarbu państwa – nie chce twardo powiedzieć: uwolnijmy płace menedżerów, dajmy im zadania, oczekujmy wyników, rozliczajmy ich, kontrolujmy, ale też pozwólmy im zarabiać. Wówczas wyniki spółek państwowych będą coraz lepsze, rząd (każdy rząd, także ten, który stworzy PO!) skorzysta z prawa poboru dywidendy i wzbogaci budżet państwa, a do firm trafiać będą wreszcie najlepsi menedżerowie. Problem w tym, że przyjęcie takiej ustawy wymaga dziś politycznej odwagi, pójścia na przekór taniemu populizmowi, a przed wyborami… No właśnie, kto chciałby podjąć takie ryzyko przed wyborami? 27 lipca 2007 41 komentarzy

125

Sto dni Lista działań, które Platforma Obywatelska musi podjąć w pierwszych dniach po wyborach, jest dość długa, ale chciałbym wymienić tylko te najważniejsze, które po ewentualnym wygraniu wyborów powinny stanowić zbiór najpilniejszych zadań nowego rządu. 1. Euro 2012. Pakiet ustaw zmieniający przepisy w prawie budowlanym, przetargach, partnerstwie publiczno-prawnym oraz odpowiednie wytyczne rządu do ustaw. Część rozwiązań w tej chwili opracowuje rząd, trzeba będzie więc tylko je przejrzeć i niemal natychmiast wdrożyć. Najistotniejsze jest tutaj uproszczenie wszelkich procedur prawnych umożliwiających inwestycje infrastrukturalne. 2. Utrzymanie wzrostu gospodarczego, a w tym – podatek liniowy, kontynuacja prywatyzacji, konsolidacja finansów publicznych, deregulacje, opracowanie zasad określających odpowiedzialność urzędników za złe decyzje, aż po rozbicie monopoli urzędniczych i promocję Polski w świecie, co jest piętą achillesową każdego z minionych polskich rządów. 3. Wielki projekt społeczny – powrót emigracji. W skład tego przedsięwzięcia wejść powinny: abolicja podatkowa dla zarobków za granicą, ułatwienia w budownictwie jednorodzinnym, czyli likwidacja pozwoleń na budowę w wydzielonych częściach miast, zmiany w systemie podatkowym, ułatwienia w rozwoju przedsiębiorczości. Pisałem o tym w jednym z pierwszych wpisów na swoim blogu… 4. Awans społeczny młodzieży i zdynamizowanie rozwoju edukacji: system stypendiów dla studentów drugiego kierunku studiów preferowanych przez państwo, zwolnienia w składkach na ubezpieczenia społeczne dla pracodawców tworzących miejsca pracy w domach młodych matek, przywrócenie szkół zawodowych w wybranych zawodach, tworzenie instytucji kultury w małych ośrodkach, a najlepiej wspieranie już istniejących nowych instytucji kultury na wsi i w małych miastach. To tylko kilka najważniejszych spraw, którymi w trybie pilnym powinien zająć się nowy rząd, a przecież pozostaje wiele innych problemów, jak choćby umocnienie samorządu – budowa wspólnoty obywatelskiej – czy reforma służby zdrowia, które wymagają pilnego zastanowienia

126

i rozwiązania. Nie ma sensu powtarzać truizmów, że ważne jest również usprawnienie sposobu zarządzania państwem, organizacja przetargów na wykonywanie działań służących administracji (np. transport VIP-ów nie musi być w rękach nieefektywnych służb publicznych) czy choćby reorganizacja i łączenie ministerstw. Tanie państwo serwowane nam przez PiS wcale nie okazało się tanie… 20 sierpnia 2007 32 komentarze

Geniusz Rokity Rokita był pod ścianą. PiS chciał go wykończyć, a PO nie chciała go bronić. Kupił więc sobie PiS, wysyłając tam swoje nazwisko. Platformie dał szansę atakowania PiS-u za rozbijanie rodziny. Sam zdobył publiczność swoją kulturą i szacunkiem dla żony. Ktoś inny strzeliłby sobie w głowę, a on wygrał wszystko. Warto go było jednak trzymać w Platformie. Chyba nigdy nie nauczyłem się tak dużo! 17 września 2007 51 komentarzy

Londyn Wczoraj byłem z Tuskiem w Londynie, gdzie przedstawiliśmy program powrotu do Polski. Setki dziennikarzy z wszystkich światowych mediów. Jeszcze czegoś takiego nie widziałem. Z wielu punktów programu wizyty ten najbardziej wzruszający to wizyta u generałowej Andersowej. Wyściskała Tuska i… zaśpiewała dla nas piosenkę: Ej, przeleciał ptaszek. Ta równa wiekiem Bartoszewskiemu dama wzruszyła nas do łez. Na spotkanie z Polonią w POSK-u ludzi przyszło tak dużo, że nie zmieścili się w sali. To było prawdziwe spotkanie wyborcze, na które

127

stawili się i zwolennicy, i przeciwnicy, a sala reagowała niezwykle żywo. I to właśnie, gdy porównuję spotkania w Polsce z tym w Londynie, sprawiło mi prawdziwą niespodziankę. Polacy na emigracji otwierają się, mówią, co myślą, co czują. Ci sami, a zupełni inni. Jakby w tej wolności, którą tam mają, czuli się pewniej, bezpieczniej. To było fantastyczne, choć trudne spotkanie. 30 września 2007 26 komentarzy

Stefan Niesiołowski Wiele by o nim mówić, ale mnie najbardziej wzrusza sposób, w jaki on… je: łapczywie, szybko i do końca. Talerz jest tak czysty, że nie trzeba go potem myć… Tych sześciu lat komunistycznego więzienia nie da się wymazać, nie da się zapomnieć. Kochany Stefanie, jak Ci się odwdzięczyć? 1 października 2007 54 komentarze

Radek Sikorski Przyjechał wczoraj na Lubelszczyznę były minister obrony w rządzie Marcinkiewicza – Radosław Sikorski. Teraz kandydat PO do sejmu. Byliśmy na spotkaniach w Lublinie, Zamościu i Chełmie (to ostatnie beze mnie, gdyż ja pojechałem do Ludwina w ramach akcji „Gmina”). Wszędzie pytano o te same sprawy: 1. armia zawodowa, 2. tarcza amerykańska, 3. misje w Afganistanie i w Iraku. Sikorski udzielał odpowiedzi jasnych i stanowczych, takich jak tytuł jego ostatniej książki: Strefa zdekomunizowana. Armia zawodowa jest możliwa od 2009 roku, jeśli obecny minister wykona budżet. Taki plan

128

przygotował właśnie Sikorski i w tymże roku miałby być powołany ostatni poborowy. Tarcza amerykańska to problem i interes amerykański, nie powinniśmy w tej sprawie prowadzić polityki na kolanach wobec Amerykanów, w czym tak lubują się Kaczyńscy. Powinniśmy uzyskać od nich umowę rządową dotyczącą współpracy wojskowej, jak to ma chociażby Izrael, Japonia czy Turcja. A także system obrony rakietowej i łączne wydatki na naszą rzecz na poziomie mniej więcej miliarda dolarów. Nie ma też żadnych powodów, aby przedłużać pobyt naszych wojsk w Afganistanie i Iraku, gdzie z ogromną nadwyżką wykonaliśmy zobowiązania sojusznicze. W czerwcu 2008 roku wojsko powinno wrócić do kraju. 11 października 2007 45 komentarzy

Komisja państwa przyjaznego obywatelowi Wszystko wskazuje na to, że Platforma Obywatelska zaproponuje mnie na szefa komisji do spraw deregulacji, czyli likwidacji biurokracji. To prawdziwy zaszczyt podjąć się takiego wyzwania i stanąć na czele komisji o znaczeniu tak wielkim dla obywateli. Tym bardziej że żadnych przywilejów za to nie ma, a prawdopodobieństwo śmierci politycznej jest bardzo duże. Na likwidację biurokracji czekają wszyscy i choć nikomu to się nie udało – ja spróbuję. Licząc także na wsparcie internautów, czyniąc zmiany również na podstawie Państwa propozycji i sugestii. 11 listopada 2007 10 komentarzy

Plan przestrzennego zagospodarowania Choć stosowna ustawa zobowiązuje gminy do uchwalenia planów przestrzennego zagospodarowania, to w wielu z nich takich planów po

129

prostu nie ma. Urzędnicy tłumaczą to dużymi kosztami, komplikacjami prawnymi, protestami obywateli i innymi trudnościami. Brak tych planów ogranicza inicjatywę lokalnych społeczności, uniemożliwia rozwój firm czy wręcz blokuje budownictwo mieszkaniowe. A przecież ich uchwalanie to jedna z najważniejszych powinności samorządów! Jeśli jednak taka sytuacja miałaby się utrzymywać dłużej, to rodzi się pytanie, czy nie należałoby nałożyć ustawowych kar finansowych na te gminy, które spóźniają się z uchwalaniem planów przestrzennego zagospodarowania. Kara za zaniechanie lub spowalnianie wykonywania obowiązków na rzecz obywateli. Taką ustawę musiałby przyjąć sejm, a ten jest pełen… samorządowców, którzy zapewne podniosą głośne larum. A to tylko jeden z wielu przykładów trudności, na które natrafić musi sejmowa komisja likwidująca rodzimą biurokrację… 15 listopada 2007 12 komentarzy

Pakiet Kluski Rozmawiałem wczoraj w TVN Biznes o ograniczaniu biurokracji z kończącym swój urząd wiceministrem skarbu państwa, odpowiedzialnym za wdrożenie tak zwanego pakietu Kluski. W trakcie programu wręczył mi w teczkach dokumenty z pakietem – zrobił to, aczkolwiek z wahaniem i naciskany przez prowadzącego rozmowę. Mimo szumnych zapowiedzi rząd PiS niczego z pakietem Kluski nie zrobił. Tym bardziej więc ucieszyłem się, że jednak istnieją jakieś propozycje. Ale jakież było moje zdziwienie, gdy po programie pan minister poprosił o… zwrot teczek i obiecał przesłać wszystko w wersji elektronicznej. Teraz czekam na tego e-maila. Czekam na Godota czy na Gniota? 16 listopada 2007 33 komentarze

130

Rok Chopina W roku 2010 będziemy obchodzić Rok Chopina. To wielka szansa na ogromną promocję Polski w świecie. Chyba żadne inne nazwisko takiej szansy nie daje. Wyobrażam sobie błyskawiczne powołanie komitetu z premierem jako honorowym przewodniczącym i Adamem Zamoyskim (autorem świetnej książki o Chopinie), profesorem Bristigerem i jakimś zamożnym Japończykiem, który wsparłby tę inicjatywę finansowo. Warto w ogóle zrobić to we współpracy z Japonią, krajem, który fascynuje się Chopinem na masową skalę. Niech w lądujących samolotach na Okęciu gra muzyka Chopina, niech klawiatura fortepianu Chopina tkwi w płycie chodnika pod kamienicą, z której wyrzucili go Moskale, itd., itp. 23 listopada 2007 11 komentarzy

Posłowie chodzący do ław rządowych Nie potrafi ukryć emocji; na jego twarzy widnieje ten grymas zadowolenia, maska wstąpienia. Tak wyglądają twarze posłów poprzedniej kadencji i obecnej, gdy przestępują przez ten próg ław rządowych. Czym jest byt i człowiek, gdy gęba tak wszechmocna go spotyka: mgnieniem tylko, impresją uwagi? 24 listopada 2007 9 komentarzy

Skala działania Jak wyliczył dzisiaj i podał Janusz Jankowiak, główny ekonomista Polskiej Rady Biznesu, polski dług publiczny zwiększa się każdego dnia o dwieście milionów złotych. Tak intensywnie rośnie zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych – administracji rządowej i samorzą-

131

dowej, sądów, szkolnictwa, ZUS, NFZ, KRUS itp. Dzienna wartość długu publicznego przypadająca na statystycznego Polaka to około 5,26 zł… Nie spierając się z Jankowiakiem o precyzję jego wyliczeń, warto poprzez tę informację pokazać, w jakiej skali trudności operuje rząd i jak ważna może się okazać każda forma ucieczki do przodu. My właściwie nie mamy innego wyjścia. Albo znajdziemy sposób wyrugowania zbędnych wydatków związanych z utrzymaniem aparatu państwowego, rozbijemy biurokratyczną paranoję i pozwolimy ludziom korzystać z wolności gospodarczej, zwiększając przychody do budżetu i poprawiając, poprzez reformy, strukturę jego kosztów – albo pójdziemy na polityczne dno, jak wszystkie wcześniejsze ekipy, które nie uporały się z ciężarem finansów publicznych. Materialny status lekarzy, pielęgniarek czy nauczycieli zależy właśnie od tego, czy w wojnie o zwiększenie wpływów do budżetu – w wojnie o prawdziwą wolność gospodarczą – i w krucjacie przeciwko biurokracji rząd odniesie sukces. W tym sensie wspólnota celów rządu i ogromnej części pracowników sfery budżetowej jest oczywista. 29 listopada 2007 21 komentarzy

ZUS Odwołanie dyrektorów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przebiegło, niestety, w sposób niefortunny. Należało dokładnie wytłumaczyć opinii publicznej, że proces centralizacji tej instytucji jest bardzo zaawansowany i przyniesie efektywne straty. Następnie – zrobić naradę z kierownictwem instytucji, naradę publiczną, i dopiero później podjąć ewentualne decyzje personalne. Brak otwartości postępowania rodzi niejasność w rozumieniu intencji władzy i w efekcie zarzuty prowadzenia polityki kadrowej trochę w stylu PiS-u. Szkoda! 1 grudnia 2007 8 komentarzy

132

Tyrania nadopiekuńczości Sto siedemdziesiąt lat temu wielki A. de Tocqueville powiedział: Największym zagrożeniem demokracji nie jest tyrania władzy, ale nadopiekuńczość państwa. Mamy dziś w Polsce despotyzm administracji. 20 grudnia 2007 12 komentarzy

Komisja Powstał dobry zespół w sejmowej komisji przyjaznego państwa. Mniej politycznego cwaniactwa, wielu merytorycznych ludzi, którzy kierują się wspólną myślą i potrzebą zdecydowanego działania. To dobrze wróży naszej sprawie. 12 stycznia 2008 19 komentarzy

Rusza strona komisji „Przyjazne Państwo” Dzisiaj zaprezentujemy stronę internetową sejmowej komisji „Przyjazne Państwo” – skromna i prosta w nawigacji witryna przewidziana jest jako interaktywna skrzynka kontaktowa, do której każdy z Państwa będzie mógł wrzucać własne spostrzeżenia, uwagi i propozycje dotyczące zmiany przepisów prawa z niemądrych, absurdalnych i blokujących obywatelską swobodę działania na mądrzejsze, racjonalne i otwierające inicjatywę. Strona pod adresem www.przyjaznepanstwo.pl zacznie działać po oficjalnej prezentacji – zapraszam do wysyłania e-maili z propozycjami i wskazaniami na wszystkie dręczące Was buble prawne. A ja?… Pojadę do Meribel na narty, ze swoim najstarszym synem Emilem (ze swoich synów jestem dumny pod każdym względem!); na nartach nauczyłem się jeździć właśnie tam, w wieku trzydziestu lat,

133

zjeżdżając razem z Emilem i Olkiem – mogę więc powiedzieć, że jadę w miejsce, z którym wiąże mnie sentyment i wspomnienie pierwszych kroków… Może też nauczę się milczeć… Jak mawiał Hemingway: Człowiek uczy się mówić przez rok, a milczeć przez lat pięćdziesiąt. Później już tylko „Przyjazne Państwo”: komisja bardzo liczy na uwagi, przemyślenia i propozycje internautów! A ja jestem pewien, że nas Państwo nie zawiodą. 18 stycznia 2008 36 komentarzy

9700 Tyle osób odwiedziło i czytało pierwsze wpisy na stronie internetowej komisji „Przyjazne Państwo” w pierwszych dwóch dniach jej istnienia w sieci. Wysłano już pięćset pięćdziesiąt jeden zgłoszeń! Tylko do mojego biura poselskiego w Lublinie w ubiegłym tygodniu wpłynęło pół tysiąca propozycji zmian w ustawach i przepisach, które można by określić mianem bubli prawnych. Sądzę, że pozostali członkowie sejmowej komisji mają podobne doświadczenia. To oddaje skalę przedsięwzięcia i ogrom czekającej nas pracy. Moi współpracownicy przystąpili już do analizy danych przekazywanych w Państwa wnioskach; jak tak dalej pójdzie, będę musiał prosić o wsparcie wolontariuszy! Ale to dobrze, że tyle spływa propozycji i że tak mocne jest pragnienie zmian. Gorzej, że wskazania internautów ujawniają prawdziwą wielkość problemu znanego w Polsce pod nazwą biurokracja… Jeden z komentatorów na moim blogu z lekkim sarkazmem odnosił się do liczby odwiedzin na stronie www.przyjaznepanstwo.pl, twierdząc, iż to wynik tak zwanej wątpliwej popularności mojego bloga w Internecie. Otóż nawet jeśli to prawda, to ja się cieszę. Bardzo się cieszę, wbrew opinii wypowiadających się ostatnio na mój temat dziennikarzy, stawiam na skuteczność i rozwój prac komisji, a moje wpisy na blogu są wyrazem prywatnych poglądów i jeśli czasem służą większej sprawie, to tym lepiej dla sprawy.

134

Komisja „Przyjazne Państwo” powinna mieć jak największą wiedzę o złych przepisach i fatalnych obyczajach biurokratycznych w Polsce. To bezcenny materiał dla każdego z jej członków i każdy sposób pozyskania tego materiału uważam za dobry. Jeśli czytelnicy blogów klikają na link Przyjaznego Państwa, jeśli wchodzą na jego stronę pod wpływem doniesień na portalach internetowych, jeśli szukają i znajdują, a potem sami uczestniczą w wielkiej narodowej ankiecie – to czyż nie jest to dowód triumfu zbiorowej mądrości nad jednodniowymi sensacjami? Nas, członków komisji, bardzo cieszy każdy nowy wpis w ankietach „Przyjaznego Państwa”, bardzo nas cieszy, że internauci… dokładają nam roboty. 21 stycznia 2008 26 komentarzy

Piekarz Dawał chleb i nie znał prawa. Nie udokumentował swoich działań zgodnie z prawem i sąd go skazał. Musi więc zapłacić za tę niewiedzę około dwustu tysięcy złotych. Prawo jest twarde, serce miękkie. Za dokonanie osobistej darowizny na jego rzecz trzeba będzie zapłacić około osiemdziesięciu tysięcy złotych. Tymczasem zgoda na zbiórkę publiczną to decyzja zbiurokratyzowana i czasochłonna, w wypadku dokonania takiej zbiórki unika się płacenia podatku. Tyle że tymczasem człowiek ten może zbankrutować… Najpierw więc fiskalizm prawa okrutnie bije w piekarza, a później w tych, którzy chcą mu pomóc. I co myśleć o maksymie brata Alberta: „Trzeba być dobrym jak chleb”? Oby nie wyszło: trzeba być tanim jak woda! Napisałem te słowa, ponieważ zgodnie z publicznymi deklaracjami chcę pomóc panu Waldemarowi Gronowskiemu w jego wielkim kłopocie. Dostaję już pierwsze e-maile od ludzi, którzy wyrażają podobną chęć solidarnego gestu. To ważne, bo jak się zdaje – Pan Gronowski padł ofiarą bezduszności i silnego zbiurokratyzowania państwa. Nie byłbym jednak w porządku wobec opinii publicznej, gdybym nie przedstawił dokumentu, do którego dotarłem pod jednym z linków do

135

stron Ministerstwa Finansów (dziękuję internautom!). Nie komentuję zawartych tam informacji, chciałbym jedynie, abyście Państwo poznali także rację drugiej strony, urzędników fiskusa. I proszę, żeby nikt nie miał wątpliwości: nie wycofuję swojego poparcia i deklaracji, ale patrzę na sprawę legnickiego piekarza z nieco innej perspektywy. 24 stycznia 2008 24 komentarze

Cienka kapitalizacja Dyskusja komisji „Przyjazne Państwo” na temat tak zwanej cienkiej kapitalizacji, czyli obniżenia progów kapitałowych dla spółek prawa handlowego, odbiła się dziś pewnym echem. Zmniejszenie tej przeszkody to jedna z rekomendacji Banku Światowego. Przepisy w Polsce zakładają, że kapitał minimalny dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością to pięćdziesiąt tysięcy złotych. W USA to jeden dolar, a w Anglii sześć funtów. W Unii wymagania są większe. Te zapisy mają dwa cele: gwarancje bezpieczeństwa obrotu z takimi spółkami oraz zatrzymywanie kapitału w kraju. Odpowiednie przepisy zniechęcają wspólników do finansowania spółek pożyczkami, gdyż uznają odsetki od pożyczek od wspólników za niestanowiące kosztów uzyskania przychodu. Eksperci proponują zniesienie tego przepisu jako nieskutecznego. Zdziwionemu dyrektorowi z Ministerstwa Finansów opowiedziałem, jak ten wymóg jest omijany. Otóż wspólnik spółki deponuje w banku swoje pieniądze jako lokatę, a bank pożycza firmie kredyt zabezpieczony tą lokatą. Odsetki od kredytu są już kosztem, a odsetki od lokaty są nieopodatkowane. Przepis nieskuteczny jest bezcelowy. Albo więc wprowadzamy uszczelniające przepisy, co nie jest łatwe, albo rezygnujemy z przepisu – tym bardziej że obniżenie progów kapitałowych podnosi konkurencyjność gospodarki. Premier zresztą zapowiedział obniżenie tych wymagań o połowę, do dwudziestu pięciu tysięcy złotych. 25 stycznia 2008 9 komentarzy

136

NIP i REGON Jedna z kancelarii prawno-podatkowych zaproponowała przywrócenie możliwości tymczasowego wykorzystania numeru REGON, dopóki nie ma się NIP-u. Na numer REGON, w zależności od miasta, stopnia zorganizowania urzędników, czeka się kilka, kilkanaście godzin lub maksimum dwa dni, a oczekiwanie na NIP trwa nawet dwa miesiące. To dobre rozwiązanie, choć przejściowe. Ostatecznie trzeba połączyć oba te numery i powiązać je z numerem PESEL. Najciekawsze w dyskusji było jednak to, jak wielu ludzi martwiło się, że wprowadzane zmiany zmuszają rząd do inwestycji w oprogramowanie obu tych systemów administracji. Nauczyliśmy się martwić za rząd, tymczasem przy ustanawianiu prawa trzeba nam martwić się tylko i wyłącznie o obywateli. I ta skłonność prawników, ludzi młodych, ludzi wolnego rynku, aby przede wszystkim wziąć pod uwagę możliwości rządu, świetnie ilustruje symboliczną barierę, którą trzeba będzie pokonać, zmieniając relacje pomiędzy administracją a obywatelem. 25 stycznia 2008 5 komentarzy

Ustawy i rozporządzenia Co rusz od różnych ministrów trafiają do komisji propozycje zmian rozporządzeń, idących dalej niż ustawy, do których się odnoszą. Jeden przykład: zwrot kosztów podróży służbowej odbytej samochodem prywatnym dla osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia jest włączony w podstawę wyliczania wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, mimo że nie stanowi dodatkowego wynagrodzenia pracownika, a jedynie zwrot poniesionych przez niego kosztów. Trzeba będzie w końcu wprowadzić jako zasadę regulującą nieważność takich rozporządzeń. Gorzej z ustawami, do których nie ma rozporządzeń od kilku lat, jak ustawa o podpisie elektronicznym czy o sklepach wielkopowierzchniowych. Pół biedy, gdy dotyczy to ustaw, których

137

lepiej aby nie było, jak ta o największych sklepach, gorzej, gdy to dotyczy oczekiwanej ustawy o podpisie elektronicznym. Standaryzacja prawa to jeden z wielkich projektów do zrobienia w Polsce. 26 stycznia 2008 9 komentarzy

Siedem razy W tym tygodniu (pozasejmowym) komisja spotka się siedem razy. Wczoraj posiedzenia dotyczyły samorządu i barier w jego działaniu. Organizacje zrzeszające samorząd na różnych szczeblach były słabiej niż prawnicy czy pracodawcy przygotowane do prezentacji swoich oczekiwań. Widać, że tam, gdzie działa rynek, więcej jest też społeczeństwa obywatelskiego, które organizuje się i walczy o swoje interesy. Rozmowy i wyjaśnienia rokują jednak dobrze i dają szansę sensownej współpracy. W ciągu kilku tygodni otrzymamy pewnie dodatkowe propozycje. Wczoraj złożono ich prawie czterdzieści. Dotyczą głównie planu przestrzennego zagospodarowania, dokuczającego w Polsce każdemu. Propozycje padają różne: od małej nowelizacji, która ułatwia działalność, po zasadnicze zmiany – z likwidacją pozwolenia włącznie. Co było wczoraj nowe, to powszechna opinia o konieczności likwidacji dwu ustaw: o partnerstwie publiczno-prawnym i o sklepach wielkopowierzchniowych. Dwie martwe ustawy, dwa trupy, które nikomu i niczemu nie służą. 31 stycznia 2008 20 komentarzy

Obama i Platforma, czyli nuda Zachodu W weekendowych wydaniach dzienników sporo tekstów o kondycji PO: „zdziecinniała Polska platformy”, „polityka nijakości” i tak dalej. Rów-

nocześnie w tym samym wydaniu jednego z dzienników wywiad z Ba-

138

rackiem Obamą. Ten kandydat Partii Demokratycznej w najbliższych wyborach prezydenckich w Stanach reprezentuje taki poziom infantylności i populizmu, że w nieunikniony sposób przypomina horyzonty Leppera. Jakże nam jeszcze daleko do tego wymiaru uproszczenia świata, który jest osnową wyborów amerykańskich. Mój syn Olek słusznie dziś przy śniadaniu powiedział, że wcześniej czy później czeka nas wybór pomiędzy większym a mniejszym śniadaniem jako istota wyborów politycznych, i rzewnie przypomniał czasy mojego pokolenia, w którym przynajmniej podział na komunę i resztę znaczył jednak coś więcej niż kiełbasa czy śledź liczony w metrach. 27 stycznia 2008 10 komentarzy

Ja, prezydent „Gazeta Polska” przystąpiła do ostatecznej rozprawy ze mną i zarzuciła mi, że mam ambicje prezydenckie (resztę zarzutów pominę, bo to tylko propaganda). Pretekstu do publikacji dostarczyła podobno litera „P” widoczna na drzwiach mojego domu; jaki pretekst, taka publikacja… Wykreowanie takiego zarzutu (o ile to zarzut) w sytuacji podobnych ewentualnych ambicji Donalda Tuska czy Bronisława Komorowskiego to oczywista, choć marna próba zabicia mnie siłami PO. Ciekawe, skąd redaktorzy „Gazety” zaczerpnęli tej wiedzy; czyżby prawdziwy wróg to był wróg wewnętrzny? 30 stycznia 2008 56 komentarzy

Notowania Dlaczego notowania PO wzrosły? I dlaczego znów jest ponad 50%? Przecież ponoć rząd nie rządzi, nie potrafi rządzić, robi tylko dobre wrażenie.

139

Notowania PO wzrosły dlatego, że PiS przystąpił do surowych ocen rządu. Liderzy opozycji nie wytrzymali. Ten powyborczy udawany spokój na twarzy był dla nich jak plecak z kamieniami. Nie wytrzymali nawet stu dni, ruszyli do ataku i podniecali niepokoje społeczne, nie widząc, że każda agresywna wypowiedź Kaczyńskiego to kolejne punkty dla PO. Żeby pogorszyć notowania partii rządzącej, PiS musiałby zamilknąć. A żeby obóz władzy prawdziwie pogrążyć, Kaczyński musiałby zniknąć. PiS to takie swoiste monstrum; im bardziej jest aktywne, tym więcej przybywa rycerzy z zamiarem ścięcia mu głowy. Czy Jarosławowi Kaczyńskiemu, temu wielkiemu strategowi, wystarczy samozaparcia, by zakończyć swoje polityczne istnienie – dla dobra własnej formacji? Czy też będzie jak w dowcipie o złotej rybce, którą złapał polski chłop i na pytanie: „Jakie masz życzenie?”, zażądał, aby sąsiadowi zdechła krowa? 7 lutego 2008 33 komentarze

 Rozdział 8: Pupa, pupa, pupa

JEDEN Z ULUBIONYCH WĄTKÓW – GOMBROWICZ. NIKT TAK WIELE

nie zrobił dla promocji jego dzieł, żaden językoznawca, żaden filolog, żaden krytyk literacki i program telewizyjny, nikt nie potrafił uporać się z zadaniem upowszechnienia wielkiego Gombro lepiej niż jeden człowiek, jeden polityk: Roman Giertych. Nie uświadamiał sobie własnej roli w promowaniu dzieł Mistrza, a jednak robił to z zapałem godnym neofity. Nie potrafił wymienić więcej niż jednej powieści Gombrowicza, myliła mu się Ferdydurke z Łyskiem z pokładu Idy, Naszą szkapą lub odwrotnie, ale zawsze można było na niego liczyć. Zawsze należało wierzyć, że Giertych powie o liście lektur szkolnych, z Gombrowiczem na czele, coś tak głupiego, że ludzie pobiją kolejny rekord w kupowaniu książek, chcąc się przekonać, że wicepremier polskiego rządu naprawdę jest… jaki jest. Z rozrzewnieniem wspominam te dni, kiedy wspólnie z tysiącami mieszkańców miast walczyliśmy o powrót dzieła Gombrowicza do kanonu lektur szkolnych. I pomyśleć, że wystarczyła jedna mądra (jedyna mądra) decyzja Jarosława Kaczyńskiego, żeby cały ten giertychowy rozgardiasz przywrócić do porządku. Gombrowicz, gdyby żył, wzorem współczesnych ziomali, przybiłby Kaczyńskiemu piątkę…

141

Rita Gombrowicz Radni Lublina jednogłośnie nadali Ricie Gombrowicz tytuł honorowego obywatela miasta. To gest przekory wobec obskurantyzmu ministra edukacji i ogólnej ksenofobii. Duch wolności znów powiał z Lublina! To wielki sukces prezydentów miasta, ale też radnych i Janusza Opryńskiego, których wspólnie z Krzysztofem Michałkiewiczem poparliśmy jako szefowie regionów. Ritę poznałem w roku 2003, gdy w głowie Janusza Opryńskiego powstał pomysł powołania komitetu obchodów stulecia urodzin Witolda Gombrowicza, przypadających na 2004 rok. Wówczas po raz pierwszy przyjechała do Lublina. Od tamtych dni gościła w naszym mieście wielokrotnie. I co niezwykłe, towarzyszyła licznym wyjazdom zagranicznym teatrów lubelskich, z genialną Ferdydurke w reżyserii Mazurkiewicza i Opryńskiego. Nie wiem, czy w ostatnich dwudziestu latach ktoś zrobił więcej dla promocji jakiegokolwiek polskiego pisarza niż Rita. Jej piękny komentarz po otrzymaniu informacji o przyznaniu tego tytułu: „Teraz czuję się jeszcze bardziej związana z Witoldem”. Nawet w tym Gombrowicz jest cały polski i wyrasta z głębokiej tradycji roli kobiet w naszej literaturze. Przez półtora roku byłem szefem komitetu i wraz z Jerzym Jarzębskim, Januszem Majcherkiem, Lesławem Pagą, Marią Wiśniewską, Janem Krzysztofem Bieleckim, Januszem Opryńskim i wieloma innymi prowadziłem te obchody. Z miliona złotych otrzymanych od ministra Dąbrowskiego zrobiliśmy budżet całego roku na poziomie ponad pięciu milionów. I to nie poprzez dotacje jednej czy dwu dużych firm, ale przez uruchomienie aktywności nieomal całego kraju. Wiele instytucji dostało od nas wsparcie, jeśli tylko zechciało wziąć udział w uroczystościach Roku Gombrowiczowskiego i samodzielnie coś przygotowało. W ten sposób pomnożyliśmy własne środki przez środki samorządowe i środki różnych sponsorów. A co najważniejsze, obchody miały nie tylko warszawsko-krakowski zasięg. Radom, Gdynia, Lublin, Kielce i wiele innych miast, instytucji i wydawnictw prezentowało w tym roku naprawdę interesujące przedsięwzięcia. Taka powinna być, standardowo, rola Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, aby wyznaczało pewne cele i dawało kapitał dwu-

142

dziesto-, dwudziestopięcioprocentowy, pomnażany później przez animatorów działań kulturalnych. Z całego morza wydarzeń w tamtych miesiącach pamiętam Ritę w Kazimierzu, Jabłonnej, Lublinie i Warszawie. Zawsze elegancką, skromną, uważną i w jakiś sposób szlachetną wobec tego, co jej przypadło: wdowy po Wieszczu. Pamiętam jej uśmiech pogodny, gdy po odsłonięciu tablicy na Chocimskiej, gdzie Gombro napisał Ferdydurke, zamiast przemówień ważnych osób zdumionym dziennikarzom ukazał się Marcin Bornus-Szczyciński i zaśpiewał w gregoriańskim hard rocku starodawną pieśń na pożegnanie wielkiego Polaka. Wielki Gombro też pewnie tego słuchał! Któż by jednak przypuszczał, że tamte obchody i przypomnienie dzieła Gombrowicza, na rok przed dokonaniem obecnego, głębokiego politycznego zwrotu, będą aż tak symboliczne? W zasadzie wciąż trwa ten sam spór pomiędzy rozumieniem Polski przez własną wolność a rozumieniem własnej wolności przez Polskę. Jak widać, miał Gombrowicz nosa nie tylko w sprawie Rity. Ale żeby to wiedzieć i czuć, proszę Pana Ministra Edukacji, trzeba postrzegać świat w odrobinie szerszej perspektywie niźli ta, którą znajduje Pan na czubku szabli Pana Wołodyjowskiego. 6 lipca 2007 19 komentarzy

Cytat z Gombrowicza Dziś uwaga na marginesie wydarzeń, zasięgnięta z bezbrzeżnie bogatego dorobku Pana W. G., którą wpisuję do sztambucha Romanowi Giertychowi – na cześć jego sobotniego wystąpienia poświęconego miłości LPR do Unii Europejskiej, wszelkiej maści popaprańcom i niemieckiemu zagrożeniu: „Im mądrzej, tym głupiej”. 8 lipca 2007 18 komentarzy

143

Wszyscy jesteśmy Gombrowiczami Sztuka musi być burzycielką dzisiejszych pojęć w imię pojęć nadchodzących. W. G. Dziennik 1953–1956

Dzisiaj wszyscy jesteśmy Gombrowiczami… I wcale nie na przekór Romanowi Giertychowi – Giertych nie zna Gombro, nie ma na jego temat nic do powiedzenia i jako taki, jako nieudana kopia profesora Pimki XXI wieku, nie zasługuje na publiczną uwagę. Jesteśmy Gombrowiczami, ponieważ mamy szacunek do własnego dorobku kulturowego, tak cenionego w Europie i świecie, i tak dziś poniewieranego przez wielu polskich polityków. Jesteśmy Gombrowiczami, ponieważ cenimy indywidualizm. Wolność jednostki. I wagę odpowiedzialności za własne wybory i postępowanie. Jesteśmy Gombrowiczami, ponieważ w konkursie na miny wybieramy minę Polaka Szukającego Własnej Drogi, a nie Polaka brojlera z Giertychowskiej szkoły. Polaka luzaka, a nie kołtuna. I wreszcie, jesteśmy dziś wszyscy Gombrowiczami, ponieważ to ludzie tacy jak on – a nie Giertychowie z PRON-u – stali się dla polskiej inteligencji punktem odniesienia w dyskusjach o patriotyzmie, o Polsce, prawach i wolnościach jednostki. Ponieważ to Gombrowicz, a nie Jan Dobraczyński, wyznaczył poziom dyskursu o zbiorowym obowiązku Polaków, o zakresie indywidualizmu, o statusie pisarza i poety, o politycznej dojrzałości i niepolitycznym poczuciu humoru. Dożyliśmy czasów, kiedy średnio inteligentny człowiek musi upominać się o prawdy podstawowe. A upominając się, częściej usłyszy, że jest częścią układu i posłańcem szatana niż proste polskie „dziękuję”. Dlatego broniąc Gombrowicza i prezentowanego przezeń systemu wartości, chcę wyrazić swój indywidualny protest przeciwko wyrzucaniu jego twórczości poza kanon dostępnych młodzieży lektur szkolnych. Nie rozbiję jednak namiotu przed siedzibą Ministerstwa Edukacji Narodowej, nie będę okupował gabinetów Kancelarii Premiera – niech wykuwają miecze IV RP w cichym znoju – nie będę też organizował głodó-

144

wek ni marszów protestacyjnych: zostawiam to Solidarności, z nadzieją, że kiedyś obudzi się z letargu. Ja po prostu rozdam Gombrowicza. Zamówiłem w Wydawnictwie Literackim dodruk trzech tysięcy egzemplarzy Ferdydurke. Od środy – do końca lipca – będę ją rozdawał wszystkim, którzy myślą podobnie jak ja. Jak my. I mam nadzieję, że każdy z obdarowanych Gombrowiczem przekaże jego dzieło – po przeczytaniu – kolejnym TAK SAMO MYŚLĄCYM. I że z trzech tysięcy książek zrobią się wkrótce trzy miliony czytelników. I że te trzy miliony powiedzą w wyborach za dwa lata: kołtunom precz! 9 lipca 2007 87 komentarzy

Trans-Atlantyk, czyli: co ministra edukacji wyprowadza z równowagi „Wtenczas na kolana paść chciałem! Jednakowoż wcale nie padłem, a tylko tak z cicha Bluźnić, Wyklinać silnie, ale do siebie samego, zacząłem: – A płyńcież wy, płyńcież Rodacy do Narodu swego! Płyńcież wy do Narodu waszego świętego chyba Przeklętego! Płyńcież do Stwora tego św. Ciemnego, co od wieków zdycha, a zdechnąć nie może! Płyńcież do Cudaka waszego św., od Natury całej przeklętego, co wciąż się rodzi, a przecież wciąż Nieurodzony! Płyńcież, płyńcież, żeby on wam Żyć, ani Zdechnąć nie pozwalał, a na zawsze was między Bytem i Niebytem trzymał. Płyńcież do Ślamazary waszy św. żeby was ona dali Ślimaczyła! […] Płyńcież do Szaleńca, Wariata waszego św. ach chyba Przeklętego, żeby on was skokami, szałami swoimi Męczył, Dręczył, was krwią zalewał, was Rykiem swym ryczał, wyrykiwał, was Męką zamęczał, Dzieci wasze żony na Śmierć na Skonanie sam konając w konaniu swoim Szału swojego was Szalał, Rozszalał!” Minister edukacji, któremu myli się Łysek z pokładu Idy z Naszą Szkapą oraz Sienkiewicz z Konopnicką, czyta ten tekst dosłownie! Ta dosłowność może przystoi szefowi endecji, ale nie ministrowi eduka-

145

cji!!! Chyba żadna inna książka w naszej literaturze nie jest tak aktualna dziś, jak właśnie Trans-Atlantyk. Kiedy w wyniku globalizacji i wrastania w Unię oraz w wyniku ogromnej przemiany naszego świata od 1989 roku jesteśmy trochę jak transatlantyk – ogromny statek w morzu wolnego świata – wówczas jak nigdy dopadają nas pytania o relacje pomiędzy jednostką a ogółem. Odbiliśmy od dobrze znanego brzegu: my– –oni, Polska–Niemcy, komunizm – wolny rynek i tym podobne. W tych prostych opozycjach jednoznaczna była rola pojedynczego człowieka, pojedynczego Polaka; ma służyć Ojczyźnie, bez wyzwolenia Polski nikt się nie wyzwoli, chyba że ucieknie, a to nie jest przecież wyzwolenie. Teraz zaś bardziej służy Polsce sukces każdego z nas niż cokolwiek innego, a ten pojedynczy sukces wymaga sprostania nowemu, nowoczesnemu światu! Trzeba być otwartym, ufnym, skłonnym do współpracy z wieloma ludźmi o odmiennych horyzontach. Czyż nie jest tak, że sytuacji nas przerastającej możemy dać radę tylko w wymiarze pojedynczego człowieka, że żadne zaklęcia ogólne nic nie pomogą w obliczu wyzwań, przed którymi stoi dziś każdy z nas? I dopiero to indywidualne zwycięstwo może być podstawą naszego zwycięstwa, do zwycięstwa naszego narodu?! Jak sprostać wyzwaniom, które kryją się w naszym romantycznym dziedzictwie, w naszej niechęci do pieniądza i dóbr materialnych w świecie tak konsumpcyjnym, jak obecny? Nieuchronne zderzenie jest przed nami, z ogromnym ryzykiem, czyli odrzuceniem nieprzystawalnej tradycji narodowej. I tylko mądra adaptacja, o którą pokusił się Gombrowicz i inni, może nam pomóc. Zamykanie oczu i zaklinanie świata w dawnych formułach nic natomiast nie da! 16 lipca 2007 33 komentarze

W Łodzi pokonaliśmy Giertycha! To były godziny w upalnym słońcu, w samym centrum miasta i… wśród przedszkolaków. Tak się bowiem złożyło, że po sąsiedzku świetnie bawi-

146

ły się dzieci z półkolonii, a że bawiąc się świetnie, bawiły się głośno, to i mieszanina Gombrowicza z dziecięcymi zgadywankami wypadła całkiem okazale. W pewnym momencie obie imprezy jakoś tak dziwnie się wymieszały i można było sądzić, że to dzieciaki żądają przywrócenia Ferdydurke, a my wszyscy pozostali bawimy się w zielonego węża z głową smoka. Było znakomicie, znów ponad pół tysiąca podpisów pod żądaniem powrotu Gombro do szkół, znów setki rozdanych egzemplarzy jego książki i tyleż rozdanych t-shirtów. Naszych gości bawiła grupa mimów z teatru TeatrAkt. Wśród wielu zacnych odwiedzin wspomnieć należy wizytę łódzkich parlamentarzystów – był i nawet robił miny senator Stefan Niesiołowski i posłowie PO na czele z Cezarym Grabarczykiem, był Jan Tomaszewski, przyszli miejscy radni i przedstawiciele władz miejskich, działacze młodzieżówki PO (wspierający nas nie tylko w akcji ulotkowej), a przede wszystkim – setki mieszkańców Łodzi i okolic. Przy okazji oczekiwania na darmową zupkę zajrzało też do nas kilkanaścioro bezdomnych; wszyscy od tego momentu paradowali w koszulkach z cytatami z Ferdydurke. Najlepszy prezent sprawił nam w tym dniu premier Jarosław Kaczyński. Nie mogąc doszukać się w dwunastu właśnie minionych miesiącach swojego premierostwa żadnych spektakularnych sukcesów, dziś akurat ogłosił, że zmieni rozporządzenie swojego wyższego kolegi Giertycha i przywróci Gombrowicza do szkół. Ha! Wreszcie jest sukces, Panie Premierze, i ja tego sukcesu szczerze Panu gratuluję: lepiej późno niż wcale. Co prawda słyszałem te zapowiedzi już parę razy wcześniej i nawet się na nie nabierałem, ale rozumiem, że deklaracja złożona w rocznicę objęcia urzędu ma moc podwójną i liczy się podwójnie. Można zatem powiedzieć, że w Łodzi pokonaliśmy Giertycha Kaczyńskim. Ale… To przecież nie koniec akcji i zabawy z przypominaniem Gombrowicza. Już wkrótce spotkamy się w kolejnych miastach… 19 lipca 2007 27 komentarzy

147

Gombrowicz nie zniszczy koalicji Tak powiedział dziś Roman Giertych po decyzji rządu o zmianie kanonu lektur. Lepper wczoraj przeprosił za sugerowanie, że premier Kaczyński jest gejem. Wczoraj też Rydzyk przeprosił za insynuacje wobec pary prezydenckiej. To by znaczyło, że są bardzo wystraszeni i że wybory jednak będą. PiS rozgrywa tę partię po mistrzowsku. Tak się właśnie odbywa ostateczne skonsumowanie przystawek: Giertych, Lepper i Rydzyk publicznie zrezygnowali z obrony wartości, za które gotowi byli zginąć. Wychodzi na to, że tylko PiS w coś wierzy i że dla obrony swoich racji gotów jest oddać władzę. I choć to oczywiście nieprawda, to Jarosław Kaczyński wygrywa ostatnie konflikty zarówno politycznie, jak i wizerunkowo. Kto teraz uwierzy LiS-owi? Kto wierzy jeszcze w Samoobronę? W LPR? To koniec, panowie. Czas wrócić do innych zajęć. Do domu! Ciekawe, jaki będzie koniec Rydzyka? Tak czy siak, skoro wszystko, co robi Jarosław, jest podporządkowane temu, aby Lech został prezydentem po raz drugi, to los dyrektora Rydzyka jest już przesądzony. Okaże się, że był agentem sowieckim albo że niejasne są jego związki z wywiadem w czasie, gdy był jeszcze w NRD, albo znajdzie się sposób na rozliczenie słynnej akcji ratowania Stoczni Gdańskiej, albo okaże się, że nadajniki stoją tam, gdzie kiedyś stało ZOMO – uwielbiam ten tekst! Chodzi przecież o to, by przejąć elektorat Radia Maryja bez Rydzyka i jego retoryki. Tak więc: pewne powody do satysfakcji już są. Z wolna robi nam się Polska bez Giertycha, bez Leppera i bez Rydzyka, ale za to z Gombrowiczem! 25 lipca 2007 20 komentarzy

Rita Gombrowicz w Polsce Wszyscy pamiętamy cały ten skandaliczny przebieg dyskusji o kanonie lektur szkolnych. Premier kilkakrotnie obiecywał przywrócenie

148

tekstów Gombrowicza, a wicepremier kilkakrotnie to lekceważył. Na koniec zawarto zgniły kompromis, który polega na tym, że obowiązkowe są tylko fragmenty dzieł Gombrowicza, i to jedynie Ferdydurke. Jak rozumiem: całość jest zbyt wybuchowa. Pewnie jutro Giertych przestanie być ministrem edukacji, jest więc szansa na kolejną zmianę. Dlatego to robimy – przypominając kolejnemu ministrowi, ktokolwiek nim będzie, że mistrzowie tworzą dzieła do czytania w całości, a nie wyrywkowo, pod dyktando polityków. Rzekłbym: po to właśnie nadają im pełne tytuły – jak Ferdydurke – by je czytać w całości, a nie skrótem… Jak by to miało brzmieć w spisie lektur? Ferdydur? Ferdy? Czy może – według wielkiego językoznawcy Giertycha – wystarczy samo Fe? Jakże bliskie mydełku „Fa”… Rita Gombrowicz była bardzo młodą kobietą, gdy poznała Witolda po jego powrocie do Europy. Dwudziestosześcioletnią. Poznali się we Francji, gdzie Gombrowicz ostatecznie postanowił zamieszkać. Krótko żyli razem, kilka lat zaledwie. W ich dawnym mieszkaniu w Vence znajduje się dziś muzeum Gombrowicza, a na miejscowym cmentarzu bardzo skromny grób. Nie ma pomników i nie ma prochów w ojczyźnie. Cieszę się, że jutro będzie z nami – ona, a także księżna Irina Wittgenstein, wielka admiratorka i promotorka polskiej kultury w Niemczech. 12 sierpnia 2007 20 komentarzy

 Rozdział 9: Gęba liberała

GĘBA JAKA JEST – KAŻDY WIDZI. MOJA JEST GĘBĄ LIBERAŁA.

Spokojnego w wygłaszaniu poglądów, racjonalizującego każdy problem, uwzględniającego potrzeby socjalne i życiową bezradność wielu Polaków, ale jednak – liberała. Walczącego z nadmiarem państwa w państwie. Poszukującego wolności dla siebie i cudzych poglądów. Chętniej dającego wędkę niż rybę. Na tle ludzi prawicy, którzy zamienili swoje prawicowe poglądy na chwilową socjalistyczno-populistyczną maskę, chcę się wyróżniać jednoznacznością sądów. Liberałów wszelkiej maści był ci u nas dostatek, jednakowoż w ostatnich latach pochowali się po norach, czekając, co też wyniknie z Kaczyńskiego podziału na Polskę liberalną, wrogą, i Polskę solidarną, przyjazną. Wynikł wielki zamęt i chaos, wynikła wrogość, ale liberałów to nie obudziło. Dziś etykietka liberała to ciągle forma stygmatu, ciemnego tatuażu na czole, który, cholera, nie chce zniknąć, a nie powód do dumy. Socjaliści, z Sierakowskim na czele, sztandarem swojej lewicowości potrafią wymachiwać aż miło (choć mi niemiło), liberałowie… wolą jeszcze przeczekać. Lub budować, jak Korwin-Mikke, publicystyczne zamki z piasku.

151

Socjaliści wszelkiej maści i ja Na początku tygodnia brałem udział w debacie „Krytyki Politycznej” na temat książki dwu francuskich socjalistów: Hegemonia i socjalistyczna strategia. Choć zupełnie nie zgadzam się z poglądami większości osób obecnych na sali (socjaliści różnej maści), to muszę przyznać, że duże wrażenie zrobił na mnie fakt, że są to ludzie tak ideowi i tak mocno broniący swoich poglądów. Jakiż to był oddech po porannej wizycie w bezpłciowym sejmie. Debatę prowadził Sławomir Sierakowski. Wzięli w niej udział Jacek Żakowski z „Polityki”, Cezary Michalski z „Dziennika” i ja. Widząc towarzystwo i siedząc w jaskini lewicowego lwa, postanowiłem zaatakować. Powiedziałem im, że jest to książka mówiąca o końcu lewicy. Zastępująca lewicowość demokratyzacją. Że to ksiązka niedokończona filozoficznie. Że nie próbuje uzasadnić prymatu wolności nad innymi wartościami. Wreszcie, że jest to książka anachroniczna, napisana w latach osiemdziesiątych i przez to nieobejmująca takich zjawisk jak globalizacja, rewolucja technologiczna czy społeczeństwo informacyjne. Jednym słowem, książka nienadająca się do opisania dzisiejszego świata – świata, w którym większość idei znalazła zupełnie inny, globalny wymiar. I gdzie nawet w Chinach zmienia się życie społeczne, gospodarcze, choć nie zmienia się ustrój. Patrzyli na mnie trochę jak ludzie w kościele, do którego przez pomyłkę przyszedł ksiądz z innej parafii. I miałem poczucie, że im te rozmowy służą nie tyle debacie, ile umacnianiu się w wierze. Dlatego na koniec powiedziałem, z głębokim przekonaniem, że ostatnim socjalistą jest w Polsce Jarosław Kaczyński. Moi rozmówcy poderwali się wszyscy i widziałem, jak wielka gotuje się w nich niezgoda. Do czego to doszło: socjaliści uważają socjalistów za niesocjalistów! Prawicowcy uznają prawdziwych prawicowców za nieprawicowców. W jakim my kraju żyjemy? Z ulgą przyjęto jedynie moje zapewnienie, że Jan Rokita nie będzie premierem. ;-) 5 lipca 2007 23 komentarze

152

Oszczędzać Trzeba oszczędzać, nie wolno marnować pieniędzy. Każdy grosz można komuś dać, można nim pomóc. Można zmienić czyjś los. Nie da się jednak pomóc wszystkim. Trzeba wybierać. Czy trzeba żyć skromnie? Nie podróżować? Nie pić drogich win? Nie mieszkać w drogich hotelach? Trzeba we wszystkim znajdować miarę. Odniesienia do tego, co się ma i co się może zrobić. Do tego, jakie jest otoczenie wokół nas, a ono wciąż jest biedne. Żyj dobrze, żyj bardzo dobrze. Daj innym przynajmniej tyle, ile sam wydajesz na swój luksus. Wystrzegaj się ostentacji. Dlaczego w to wierzę? 2 sierpnia 2007 21 komentarzy

Co zrobić z administracją? Dziś w „Dzienniku” dyskusja teoretyków-profesorów na temat: „Jak usprawnić administrację?”. Gdy w czasie drugiej wojny światowej Japończycy niespodziewanie zaskoczyli Amerykanów, amerykańscy politycy zrobili to, co należało zrobić: poprosili świat biznesu o zorganizowanie ogromnej produkcji broni i logistyki służącej rozbudowie armii. Sytuacja w naszym kraju zaczyna powoli przypominać stan wojny. Pustoszeją szpitale, ale ubywa z nich lekarzy, nie pacjentów. Co kilka miesięcy okazuje się, że na rynek i do lekarskich gabinetów trafia kolejna wadliwa partia leków lub strzykawek. Zbliżają się wybory, więc pewnie jak zwykle politycy wszelkiej maści zadeklarują, że gdy już zdobędą władzę, to ogłoszą konkursy, wprowadzą fachowców i usprawnią państwo – tak aby było tanie i skuteczne. I oczywiście to się nie stanie! Ministrami i wiceministrami zostaną ludzie, którzy niczego nigdy nie zorganizowali i nigdy nie konkurowali na wolnym rynku, i najzwyczajniej nie potrafią usprawnić administracji.

153

Szczytem nieporozumienia jest pani Elżbieta Jakubiak jako szefowa Euro 2012. To oznacza nieuniknioną klapę tej imprezy. Powierzenie inwestycji wartej wiele miliardów euro rocznie, wyznaczenie ogromnej liczby skomplikowanych zadań osobie, która nigdy niczym nie zarządzała, to naprawdę lekkomyślność. I nawet najbardziej sympatyczna twarz nie zmieni tej oceny – to lekkomyślność, która może nas dużo kosztować. Co zrobić? Oczywiście – zlikwidować ustawę kominową, o czym pisałem kilka dni temu. Wprowadzić zasady kontraktów menedżerskich w instytucjach najbardziej istotnych dla prawidłowej organizacji Euro 2012 oraz innych dużych projektów inwestycyjnych, jak choćby w kolejnictwie. Dzięki temu będzie można zatrudniać najlepszych na rynku, a nie tylko tych, którym się nie udało i który dlatego dziś biedują w administracji. Żeby nie zwiększać budżetów poszczególnych instytucji, wprowadzimy prostą regułę: zmiany mają powodować, że mimo wysokich wynagrodzeń dla specjalistów koszty jednostek nie wzrosną. W Polsce tysiące menedżerów przeprowadziło tak zwaną restrukturyzację firm i wiedzą, co zrobić, aby działać taniej i szybciej. Oni potrzebują swobody działania i godziwej zapłaty za rzeczywiste wyniki swojej pracy. Oczekują też stosownego dystansu ze strony polityki i polityków: menedżer nie może być własnością zwycięskich ugrupowań politycznych! Druga zasada, która bardzo pomoże, to oczywiście wprowadzenie konkurencji w administracji. Tam, gdzie tylko się da, niech istnieją możliwości wyboru. Niepotrzebny jest monopol sanepidu i innych specjalnych administracji. Zadania zleca określony minister i różne instytucje, firmy czy organizacje pozarządowe rywalizują o to, która podpisze umowę; przez to oczywiście podnosi się jakość usług. Trzecia zasada systemu uzdrowienia administracji to zewnętrzne audyty jako coroczny, bezwzględny wymóg. Ale mają to być audyty sprawności, a więc nie NIK-u, tylko innych instytucji, które zwyczajowo robią to dla biznesu. I na koniec – publiczny dostęp do wszystkich informacji. Tak, by wszyscy wiedzieli, gdzie się dokonał postęp, gdzie jest regres – zupełnie inaczej, niż jest dziś, gdy wiele faktów zna tylko pan premier. Jeśli w ogóle zna. To tyle. Tylko tyle! 3 sierpnia 2007 23 komentarze

154

Rozrzutność Znajomy profesor ekonomii przesłał mi taki oto tekst… Piątkowy „Dziennik” przyniósł bulwersującą wiadomość. Od nowego roku, w związku z przystąpieniem do strefy Schengen, zlikwidowane zostaną kontrole na granicach z Niemcami, Czechami, Słowacją i Litwą. Dziś pracuje tam osiem tysięcy funkcjonariuszy Straży Granicznej. Ale rząd nie planuje żadnych zwolnień ani przekwalifikowań. Od nowego roku funkcjonariusze ci dalej będą zatrudnieni, zachowają pensje i przywileje, mimo że nie będą mieli nic do roboty! Rzeczniczka Straży Granicznej stwierdza, że żaden etat nie zostanie zlikwidowany, nikt też nie będzie się musiał przenosić. Zapomina tylko dodać, że nas wszystkich, podatników, utrzymywanie niepotrzebnych etatów kosztować będzie mniej więcej siedemset milionów złotych rocznie! Utrata pracy to oczywiście nic przyjemnego, ale administracja państwowa nie powinna pełnić funkcji pomocy społecznej. W Polsce co roku dziesiątki czy setki tysięcy ludzi traci pracę z powodów od nich niezależnych i nikt się nimi specjalnie nie przejmuje. Zresztą w ostatnich miesiącach nie ma w Polsce problemu bezrobocia dla osób, które rzeczywiście chcą pracować. W wypadku funkcjonariuszy Straży Granicznej są jeszcze dodatkowe okoliczności: – po pierwsze, tylko w policji nieobsadzonych jest kilka tysięcy etatów – funkcjonariusze Straży Granicznej świetnie by się na te stanowiska nadawali; – po drugie, setek funkcjonariuszy brakuje na wschodniej granicy, z tego powodu tworzą się kolejki i nie otwiera się nowych przejść. Funkcjonariuszom tracącym pracę można też oczywiście zaproponować jakieś programy outplacementu, przekwalifikowania i tym podobne. Można inaczej potraktować pracowników starszych, zbliżających się do wieku emerytalnego, i zupełnie młodych, zaczynających karierę zawodową. Ale rząd boi się reakcji silnych związków zawodowych Straży Granicznej, których lider, Jacek Zakrzewski, stwierdza: „To nasze wielkie zwycięstwo”. Trzeba przypomnieć, że kilkanaście dni temu rząd zagwarantował dziesiątkom tysięcy pracowników energetyki dziesięcioletni (!!!) okres

155

gwarancji zatrudnienia, za co również zapłacą wszyscy inni obywatele. Przypominająca czasy PRL-u arogancja władzy, traktującej pieniądze budżetowe jako pieniądze „rządowe”, i fałszywie rozumiana przez PiS solidarność społeczna nie jest przypadkowa. To sposób funkcjonowania obecnej władzy. 6 sierpnia 2007 22 komentarze

Życie prywatne a życie publiczne Ten wybór jest w polityce dość dramatyczny i kiedy obserwuję z bliska życie wielu polityków, a i swoje także, to widzę, że z ogromnej części sensownego życia prywatnego trzeba zrezygnować. I nie myślę tylko o oczywistej niedogodności życia na widoku – z tym się da wytrzymać, choć to raczej nie poprawia humoru – ale o rezygnacji głębszej, takiej, w której własny wewnętrzny rozwój jest niemożliwy, bo nie ma nań czasu. Więcej: pozostaje on w sprzeczności właśnie z codzienną dynamiką życia partyjnego i publicznego. Istotą życia prywatnego jest bezkompromisowość, a istotą życia publicznego właśnie częsta ugodowość. Gdzieś ostatecznie może się to spotkać i spotyka w osobach takich wielkich przywódców jak Mahatma Gandhi. Ale to rzadki przywilej. 17 sierpnia 2007 21 komentarzy

Nie wstydzę się gęby liberała Tak, jestem liberałem. Od pewnego czasu media z uporem godnym lepszej sprawy przyprawiają mi gębę superliberała, starając się jednocześnie wykreować sztuczny podział w Platformie Obywatelskiej, polegający na przeciwstawieniu konserwatywnej Platformy Gowina oraz

156

Rokity liberalnej czy nawet libertyńskiej Platformie Palikota. W ostatniej „Europie”, w wywiadzie ze Stefanem Niesiołowskim, Cezary Michalski, skądinąd głęboki umysł i znakomity publicysta, określa mnie mianem „strasznego liberała”. Na szczęście roztropny senator Niesiołowski nie podejmuje tego fałszywego wątku. Nie wypieram się oczywiście swoich liberalnych przekonań, ale nie mogę pozostać obojętny wobec związanych z tym przekłamań, także dotyczących kwestii obecnych w znacznie szerszym kontekście – kreowania w mediach i w społeczeństwie zarówno przez partię Jarosława Kaczyńskiego, jak i, niestety, przez niektórych dziennikarzy negatywnego wizerunku tak zwanych liberałów, przypisywania im wszelkich możliwych niegodziwości. Podejrzewam bowiem, że tego rodzaju przekłamania będą wykorzystywane w kampanii wyborczej nie tylko do bezpośredniego ataku wobec mojej osoby, bo ja sobie sam dam radę, ale także wobec całej formacji politycznej, z którą głęboko się utożsamiam i która ma do spełnienia ważne dla wszystkich Polaków zadania. W odniesieniu do mojej osoby taka łatka ultraliberała jest zresztą entuzjastycznie przyklejana wraz ze wspomnieniem słynnej konferencji prasowej z pistoletem i wibratorem w moich dłoniach. Jeśli miałby to być wyraz moich poglądów ideowych, to uważam sam przykład za kompletnie nietrafiony: szokując opinię publiczną widokiem dwóch obojętnych mi narzędzi, chciałem potrząsnąć świadomością odbiorców i jak najgłośniej krzyczeć w proteście przeciwko zakłamaniu władzy. Tej samej władzy, która na prawicowych sztandarach wyniosła zasady prawa i sprawiedliwości, a która nie potrafi – nie chce – rozprawić się z ludźmi, którzy je (w Lublinie) łamią. To był akt desperacji posła, który działając w imieniu swoich wyborców, nie może się doczekać reakcji urzędników państwowych na ewidentne, udowodnione przypadki ignorowania prawa przez komendantów policji. Czy to przykład utraliberalizmu Palikota? Nie. Jeśli już – to raczej wyraz poczucia bezradności w zderzeniu z machiną administracji PiS. Kilka miesięcy temu, wraz z profesorem Maciejem Bałtowskim, ekonomistą o liberalnych poglądach, autorem cenionych książek o polskiej prywatyzacji i transformacji gospodarczej, przygotowaliśmy obszerny dokument do użytku wewnątrzpartyjnego pod tytułem „Uwol-

157

nijmy energię Polaków. Propozycje programowe dla Platformy Obywatelskiej”. Nasze opracowanie miało być rzeczywiście swego rodzaju liberalną odpowiedzią na przedstawiony w styczniu 2007 roku przez Jana Rokitę projekt programu dla PO zatytułowany „Głęboka przebudowa państwa”, który uważaliśmy i uważamy nadal – tak jak i wielu członków Platformy – za zbyt bliski koncepcji programowej PiS-u i zbyt odległy od wolnościowo-obywatelskich idei leżących u genezy PO. Ale naszej propozycji programowej w żadnej mierze nie można określić mianem ultraliberalnej. Jestem zwolennikiem wolności gospodarczej, ponieważ wierzę, że tylko poprzez nieskrępowaną erupcję energii i przedsiębiorczości milionów obywateli możliwe jest sprostanie wyzwaniom, które staną w najbliższych dziesięcioleciach przed Polską. Doświadczenia wielu krajów świata wskazują wyraźnie, że wolność gospodarcza jest nie tylko warunkiem postępu ekonomicznego i wzrostu dobrobytu mieszkańców, ale także warunkiem istnienia ustroju demokratycznego i ładu społecznego. Trzeba pamiętać, że współcześnie, w warunkach globalnej gospodarki i nadzwyczaj łatwych transferów kapitałów, w tym szczególnie kapitału wiedzy, wolność gospodarcza staje się pojęciem wielowymiarowym – oznacza już nie tylko wolność (łatwość) dostępu do rynku czy wolność stanowienia cen, nie tylko wolność decydowania o swojej własności i jej nienaruszalność, ale także wolność od urzędu czy wolność od nieprzyjaznego otoczenia biznesowego. W naszych propozycjach programowych pisaliśmy, że odtworzenie kapitału społecznego zaufania, tak nadszarpniętego w ostatnich dwóch latach, warunkuje utrzymanie długookresowego rozwoju kraju. Pisaliśmy o prawie obywateli do dobrej administracji i rzetelnego sądu, o wykorzystywaniu szans młodego pokolenia, o aktywizacji środowisk lokalnych i wspieraniu przez państwo organizacji pozarządowych. Postulowaliśmy budowanie Polski otwartej na świat, silnej siłą swoich obywateli, bez kompleksów walczących o pozycję w Europie odpowiadającą naszym aspiracjom i możliwościom. Zastanawialiśmy się wreszcie, jak zwiększyć obywatelską aktywność Polaków, jak „odsłonić talenty” tkwiące w każdym z nas i stworzyć państwo służebne wobec obywatela, a nie państwo podejrzliwe i represyjne. Pytam retorycznie: czy „straszny libe-

158

rał” te właśnie problemy stawiałby w centrum swoich politycznych zainteresowań? Liberalizm nie ma ostatnio w Polsce dobrej passy. Stał się synonimem rozpasanej wolności i podejrzanych interesów, obelgą miotaną pod adresem przeciwników politycznych. A przecież liberalizm w najlepszym tego słowa znaczeniu jest wielkim osiągnięciem cywilizacyjnym ludzkości, zakorzenionym w myśli Locke’a i Monteskiusza, w koncepcjach J. S. Milla, w zdroworozsądkowej tradycji angielskich wigów. Jak pokazuje dwudziestowieczna myśl katolicka ( Jacques Maritain, Jan XXIII, Jan Paweł II), jest on również w pełni zgodny z religią chrześcijańską, co więcej, czerpie wiele z jej źródeł. Nie sposób pominąć spuścizny ideowej chrześcijańskiego liberalizmu lorda Actona i naszej własnej filozofii dialogu księdza profesora Józefa Tischnera. Nie jestem liberalnym fundamentalistą nawet w sferze gospodarczej. Nie absolutyzuję wolnego rynku i biorę pod uwagę jego zawodność. We współczesnym świecie mechanizm wolnej konkurencji nie jest jedynym, choć niewątpliwie wciąż pozostaje najważniejszym regulatorem gospodarki. Nie należy zapominać jednak o czynnikach globalnych, politycznych (i to przede wszystkim ze szczebla ponadpaństwowego), ekologicznych czy społecznych, które niekiedy oddziałują na gospodarkę w stopniu równie silnym jak bodźce rynkowe. Ale jednocześnie mam głębokie przekonanie, pewność nawet, że modernizacja Polski jest możliwa jedynie na podstawie ideałów liberalnej demokracji i wolnego rynku, czyli ustroju, w którym wolność jednostki ludzkiej jest fundamentem społecznym, a indywidualna przedsiębiorczość – źródłem dobrobytu. Ustroju, w którym jedynym ograniczeniem wolności obywatela jest wolność współobywateli. Liberalna demokracja – nie mam co do tego wątpliwości – jest absolutnie niezbędna, aby sprostać wyzwaniom zewnętrznym i nadrobić dystans dzielący nas od bogatych tego świata. Dlatego jestem w Platformie Obywatelskiej, partii liberalno-konserwatywnej, która powinna propagować i kultywować nie tylko wolność gospodarczą, ale także wartości, które leżą u podstaw szeroko rozumianej kultury liberalnej: prawa obywatelskie, neutralność światopoglądową państwa, tolerancję, otwartość, dialog, dążenie do konsensu, indywidualną odpowiedzialność.

159

Teza o dwóch Polskach, Polsce liberalnej, tej gorszej, i Polsce solidarnej, tej lepszej, jest perfidną manipulacją polityczną stworzoną przez PiS na użytek poprzedniej kampanii wyborczej i teraz ponownie wyciąganą przed oblicza wyborców. Wszyscy, bez względu na to, skąd przychodzą i jakie mają przekonania – młodzi i starzy, przedsiębiorcy i wykluczeni społecznie, ludzie pracy umysłowej i fizycznej – mogą i muszą znaleźć swoje miejsce w Polsce. Odtworzenie wspólnoty społecznej, zachwianej w ostatnim czasie, uważam za jedno z zasadniczych zadań politycznych, które powinna realizować Platforma Obywatelska po zwycięstwie wyborczym. Prawdziwa wolność i prawdziwa solidarność nie dają się przeciwstawić. Wolność i solidarność są jak orzeł i reszka, dwie strony tej samej monety. Jeśli dla doraźnych korzyści politycznych wolność przeciwstawiana jest solidarności, oznacza to występowanie przeciw nauce Jana Pawła II zawartej w wielkim wołaniu: „Nie ma wolności bez solidarności!”, z którym zwrócił się do nas w 1987 roku. 20 sierpnia 2007 34 komentarze

Do czytelników bloga Poletko Pana P. Och, jak ja lubię wyprowadzać Was z równowagi! Jak mi się brzuch trzęsie ze śmiechu i łzy płyną po policzkach, gdy czytam Wasze oburzone komentarze. Gdy ruszacie do boju z epitetami, pouczeniami i moralnymi, estetycznymi osądami. Mam wówczas świetny humor przez połowę dnia. I jak tylko zdarzy się okazja, w trakcie bieżącej krzątaniny, zaglądam tu na chwilę i czytam wszystkie co bardziej wnerwione komentarze. Wówczas, roześmiany, unoszę się lekko nad ziemią i powoli wracam do zajęć. Mam takie gombrowiczowskie przekonanie, że człowiek wytrącony z równowagi ciekawszy jest i przede wszystkim żywy. Egzystencja wychodzi z Was i galopuje przez chwilę. Jeden wszak istnieje warunek: to musi być serio! Oburzenie udawane jest jak inna maska bez wyrazu

160

życia. Za udawanie kara grozi straszna – głębokie uczucie niesmaku. Cytat z Gombrowicza: macie wówczas pełno mojego trupa w ustach! Mam też takie przekonanie, że im głupsze, tym ciekawsze (im mądrzej, tym głupiej!). A zatem do boju!!! Atakujcie! Wyklinajcie! Odsądzajcie od czci i od wiary swojego posła. Bo to przecież trochę tak, jak byście i Wy robili politykę… ;-) 26 grudnia 2007 25 komentarzy

Celnicy Problemem polskiej granicy jest fatalna organizacja pracy celników, skomplikowane przepisy celne i akcyzowe oraz nadmiar ludzi!!! Po maju 2004 roku i po 21 grudnia 2007 nie zmniejszono liczby celników. Tymczasem liczba prac, które są do wykonania, zmniejszyła się wielokrotnie. Przy takim ograniczeniu kontroli i przy takim stanie personalnym odprawy powinny trwać kilka minut, a niestety – trwają w nieskończoność. Nie ma kolejek na granicy Litwy z Białorusią, nie ma kolejek po ukraińskiej stronie; to polska administracja tworzy problemy i choć sytuację taką obecna ekipa już zastała, to trzeba przedstawić plan zmian w tym obszarze. I trzeba to zrobić natychmiast. Wiele jest takich źle funkcjonujących administracji w Polsce. Rząd Kaczyńskiego, choć tyle mówił o wzmocnieniu państwa, nie zdołał usprawnić żadnego urzędu. Czy nam się to uda? I czy brak czystek personalnych w tego typu instytucjach nie jest jednym ze źródeł problemu? Przecież kierujący tymi urzędami to ludzie powołani przez PiS. 28 stycznia 2008 38 komentarzy

 Rozdział 10: Poza wszystkim

NIE CHCĘ BYĆ POSTRZEGANY WYŁĄCZNIE PRZEZ PRYZMAT POLITYKI,

tak jak nie zamierzałem być wyłącznie dostawcą skandalizujących happeningów – wszystkie one miały swój jednoznaczny, jasno wytyczony cel. Ale czasem, jak każdy, mam swoje ucieczki w przestrzenie odległe od codzienności, czasem „łapię chwile ulotne jak ulotka, ulotne chwile łapię jak fotka” (to zapożyczenie z utworu Paktofoniki; choć nie lubię hip-hopu), czasem szukam własnych określeń na dokładny opis rzeczywistości lub po prostu zajmują mnie sprawy, które innych w ogóle nie ruszają. I dobrze im tak. Ot, poza wszystkim – mam czasem ochotę napisać o sprawach nieważnych, niepoważnych lub obojętnych. A czasem… nie chce mi się z wami gadać… i wtedy piszę do siebie, sobie tylko znanymi skrótami myślowymi, wyłącznie dla mnie zrozumiałym językiem… Bywa jednak, że wątki, których dotykam, są zupełnie przyziemne, ale w pośpiechu zwykliśmy ich nie zauważać, nie nadajemy im właściwego znaczenia. Takim sprawom poświęciłem kilkanaście komentarzy.

163

Widziane z Ameryki Al Gore zrobił, w ramach amerykańskiej kampanii o rekomendację demokratów do walki o prezydenturę, wydarzenie światowe: Live Earth, koncerty na rzecz Ziemi. Chyba w żadnym innym kraju walka o wewnętrzne przywództwo nie jest jednocześnie walką o przywództwo światowe i nie wymaga międzynarodowych kampanii. A i w USA zdarzyło się to po raz pierwszy. Czyżbyśmy się jednak zbliżali do idei wszechświatowego państwa? W każdym razie taka kampania to jeden z pozytywnych skutków amerykańskiej inwazji na Irak – Amerykanie usiłują podreperować swój wizerunek światowego żandarma, zwracając uwagę na jeden z najbardziej palących problemów współczesnego globu. Gore, kandydat na przywódcę mocarstwa, pokazuje się jako – równy innym – obywatel świata i jednocześnie wyrasta na prawdziwego lidera globalnej, ekologicznej wioski. Te koncerty robią olbrzymie wrażenie, jeszcze większe wywiera sam Al Gore, przekonując nas, że rządom, korporacjom, społeczeństwom i jednostkom w jednakowym stopniu powinno zależeć na wyeliminowaniu efektu cieplarnianego. I myślę, że świetnie mu się to udało. I czekam, kiedy w Polsce, w nas samych, obudzi się podobny duch…

Widziane znad Wisły Warto by się zastanowić, w ramach naszych, regionalnych wyzwań, czy mamy odpowiednio kompleksowe i wartościowe projekty chroniące Ziemię na terytorium państwa polskiego. Niewiele o nich słychać, poza ochroną Rospudy praktycznie żaden z tematów nie przebija się do świadomości społecznej, a i sam przypadek Rospudy zdołał wzbudzić niemałe kontrowersje. W takich chwilach warto formułować wyraźne projekty ogólnokrajowe i angażować w ich wsparcie całą opinię publiczną. Mówię o przedsięwzięciach w skali makro, silnie wpływających na całość funkcjonowania ekosystemu, a nie pojedynczych akcjach, przypadkach czy działaniach. Jest kilka takich projektów: 1. Oczyszczenie Wisły i doprowadzenie do tego, by stała się rzeką z wodami w pierwszej klasie czystości, pełną ryb, a także spławną dla

164

małych, płytkich statków (bez regulacji, betonowania brzegów – jak w wypadku Renu – za to z systemem zbiorników retencyjnych). 2. Stworzenie szlaku wodnego z zachodu na wschód, czyli rozbudowa i dobudowa kanałów oraz remont szlaków wodnych, pozwalający na połączenie Augustowa z Berlinem; po stronie niemieckiej takie projekty mają przychylność władz, we wschodnich landach od kilku lat kopie się kanały rzeczne, widząc w nich alternatywę dla zatłoczonych dróg i szlaków kolejowych. 3. Budowa kanału przez Mierzeję Wiślaną, łączącego Zatokę Gdańską z Zalewem Wiślanym; ten projekt od lat ma swoich wiernych sojuszników, choć siła ich politycznego przebicia ciągle jest niewystarczająca. 4. Energia atomowa – tutaj na dwoje babka wróżyła; niektórzy uważają, że elektrownia atomowa w Polsce stworzy poważne zagrożenie dla przyrody, inni kontrargumentują, że nie ma łatwiejszego sposobu na zmniejszenie emisji dwutlenku węgla. W naszym kraju jest jeszcze jeden argument przemawiający na korzyść energetyki atomowej: uniezależnienie się od surowców energetycznych ze wschodu. 5. Wsparcie i promocja zdrowej żywności. Z jednej strony tworzymy politykę chroniącą Ziemię przed chemią i innymi nieczystościami, a z drugiej – jest to znakomita metoda wsparcia małych i średnich gospodarstw. Przedsięwzięciom w tej materii towarzyszyć powinno tworzenie systemu oznaczania żywności. 6. Inwestowanie w kolej elektryczną jako główny środek transportu, a nie w autostrady. Niestety, w Polsce to ciągle mało popularny kierunek myślenia, który ograniczono do sloganu „Tiry na tory” i z którego niewiele dotychczas wyniknęło. Tutaj warto by pójść pod prąd żądaniom Unii Europejskiej, lansującej koncepcję połączeń wschód–zachód, podczas gdy zdecydowana większość ładunków towarowych przewożona jest w Polsce w relacji południe–północ. 7. Podniesienie poziomu wód gruntowych przez budowę nowych zbiorników wodnych, głównie stawów, które nie ingerują tak mocno w przyrodę jak sztuczne zbiorniki i tamy rzeczne. 7 lipca 2007 10 komentarzy

165

Sztuczne dziecko Jakiś czas temu moja żona, która jest w ciąży, przeczytała w gazecie tekst, który ją zbulwersował. Za osiemdziesiąt tysięcy dolarów można kupić sobie własne dziecko. Kobieta, która się na to decyduje, oddaje kilka komórek jajowych, do których dobiera się plemniki z banku spermy z pełną wiedzą o ojcu i przewidywanych cechach dziecka. Następnie po zapłodnieniu przewozi się komórki jajowe na Cypr, gdzie dokonuje się wyboru płci dziecka. Niepotrzebne jaja się niszczy. Prawo na Cyprze pozwala na takie działania. Wówczas, już po dokonanym wyborze, umieszcza się płód w kobiecie wynajętej do noszenia ciąży. Najczęściej są to Ukrainki. I tak w komfortowych warunkach, na jakie nigdy taka osoba nie mogłaby sobie pozwolić, nosi ona obce dziecko aż do urodzenia, a po trzech miesiącach karmienia – oddaje je formalnej matce. W tym czasie matka może kontynuować swoją, jak to określono, karierę. To przerażające, prawda? W pierwszej chwili wydaje nam się wzięte z księżyca. Ale gdy poszukamy odpowiedzi na pytanie, jak to się zaczęło, rzecz wyda się mniej szokująca. Zaczęło się więc od tego, że starano się pomóc matkom, które nie mogą donosić swoich ciąż, oraz tym, które nie mogą znaleźć partnera. Potem wygoda i rynek zamieniały to, co miało pomagać, w nihilistyczny produkt. Czasy, gdy trudno będzie odróżnić człowieka urodzonego od fachowo wyprodukowanego brojlera, nadchodzą. Czy to koniec naszego gatunku? Nie, to kolejna zasadnicza modyfikacja. Dla nas nie do przyjęcia! Dla następnych pokoleń niezauważalna. 21 lipca 2007 37 komentarzy

Filozofia po rosyjsku Posmarowaliśmy sobie twarze musztardą, założyliśmy ogórki za uszy i piliśmy wódkę. Kto stawiał tezę, ten polewał. Kto tracił argumenty – temu wybijaliśmy zęby.

166

•

Według profesora Wodzińskiego, którego odwiedziliśmy w Ubliku (od Ublick – rodzina pruska na Pojezierzu Ełckim), istnieje duża zbieżność, wręcz identyczność, pomiędzy staroruskim a starogreckim. Podobna gramatyka, słowa, a nawet pisownia. Moja słaba znajomość greki i żadna staroruskiego pozwala jedynie się z tym zgodzić. Powstaje więc pytanie: dlaczego w Rosji nie było i nie ma filozofów, a jest i była wysoka kultura religijna? •

W Polsce też nie mieliśmy filozofów. I nawet Kołakowski, Ingarden czy Leśniewski z całą szkołą lwowsko-warszawską tego nie zmienią. A dzieje się tak, choć nasz język został przecież pod wpływem łacińskim ukształtowany. Naszym żywiołem jest jednak tylko (aż!) poezja. •

Może więc rzucić to wszystko i zająć się greką. Tłumaczyć na nowo Platona i pisać komentarze. 28 lipca 2007 15 komentarzy

Autorytet Nie opiera się na sile. Nic nie wiąże go z władzą, a jednak to jego ludzie słuchają: ma posłuch, szacunek i zaufanie. Jest stary, prawie odchodzi z tego świata. Dokonał wielu rzeczy, dlatego rozumie więcej. Jest w nim i mądrość, i czyny, i cnota. Do niczego nie pretenduje. Wiem, że jego rady są skuteczne. Należy do mojej, naszej tradycji. Rzadko zabiera głos. Nie jest idolem. To, co do nas mówi – jeśli już

167

mówi – oznacza zawsze, że musimy się na coś zdobyć, sięgnąć wyżej, że potrzebny jest jakiś większy wysiłek, że to jest dla nas ważne. Trafia w sedno. Nie ma żadnych korzyści z tego, kim jest. Jest kimś więcej niż bohater, przywódca, specjalista. Jego wiedza wynika z dorobku życia. Tak, taki jest! 30 lipca 2007 60 komentarzy

Obłoki Obłoki, straszne moje obłoki, jak bije serce, jaki żal i smutek ziemi, chmury, obłoki białe i milczące, patrzę na was o świcie oczami łez pełnemi i wiem, że we mnie pycha, pożądanie i okrucieństwo, i ziarno pogardy dla snu martwego splatają posłanie, a kłamstwa mego najpiękniejsze farby zakryły prawdę. Wtedy spuszczam oczy i czuję wicher, co przeze mnie wieje, palący, suchy. O, jakże wy straszne jesteście, stróże świata, obłoki! Niech zasnę, niech litościwa ogarnie mnie noc. Wilno, 1935

Ten wiersz Czesława Miłosza zrobił wielkie wrażenie na szesnastoletniej Marii Janion; jego rytm brzmiał w niej przez wszystkie lata aż do dziś. 3 sierpnia 2007 12 komentarzy

168

Przyjaciel Arystoteles pisze, że można mieć tylko trzech przyjaciół. Przyjaźń to miłość bez pociągu fizycznego. O przyjaciela trzeba więc dbać, starać się. Pamiętać o jego ważnych dniach, wyprzedzać jego oczekiwania, mieć dla niego czas i uwagę, która nam nic nie przynosi, która jest bezinteresowna. Tak, przyjaciel to luksus, na który nie jesteśmy przygotowani. Donald Tusk powiedział kiedyś, à propos Pawła Piskorskiego, że w polityce nie ma przyjaciół. Chyba miał rację. Dziś polityka jest całkowicie interesowna i polityków nie stać na takie marnotrawstwo jak przyjaźń. Niestety. 4 sierpnia 2007 7 komentarzy

Ironia Za Arystotelesem: „Kulturalnemu człowiekowi bardziej przystoi ironia niż błazeństwo”… Głównym sensem psychologicznym ironii jest oddalenie rzeczywistości, która parzy i boli. To takie odepchnięcie od siebie problemu, dzięki ironii pomniejszonego i ukrytego. Ironizować, czyli ośmieszać, czyli udawać, że coś jest trochę inne, niż jest. W eseju Nic po ironii Cezary Wodziński pisze o greckiej etymologii tego słowa. Więcej – o przełomie cywilizacyjnym związanym z pojawieniem się sokratejskiej ironii. Sokrates, który udawał, że wie mniej, niż wiedział, rozerwał oczywisty dla Greków związek pomiędzy słowem (pojęciem) a rzeczywistością, czyli prawdą. I ta zmiana już nigdy nie dała się odwrócić. Świat naszej cywilizacji pozostał do dziś tak ukryty w ironii. To grzech naiwności umysł ironiczny przypisuje tym, którzy nie chcą się nią posługiwać. Co takiego się dzieje, że nie wytrzymujemy życia i zanurzamy się w ironii? Dlaczego zaczęło się od Sokratesa? Tego brzydala Sokratesa?! I gdzie dziś znajdują się ludzie pozbawieni ironii? Więcej: jak nie być naiwnym w dzisiejszym świecie, a jednocześnie nie zostać ironistą? 13 sierpnia 2007 8 komentarzy

169

Według Anaksymandra „…nieuchronnej karze, która spada w stosownym czasie na wszystko, co zdołało zaistnieć, a która jest karą za krzywdę tkwiącą w samym fakcie, że rzeczy są, jakie są, bo to oznacza, że nie dopuściły do głosu, odepchnęły i zdusiły inne formy życia, z nimi niezgodne”. 30 sierpnia 2007 12 komentarzy

Agresja i ubliżanie Agresja wypływa z doświadczenia, które podważa czyjś obraz świata. Wszystko nagle przestaje mieć sens i człowiek tak doświadczony czuje, jakby w jednej chwili znalazł się w próżni. W zasadzie nie potrafi interpretować kolejnych zdarzeń i stąd płynie ta emocja, ta chęć, by za wszelką cenę nie dopuścić do przyjęcia tego doświadczenia do wiadomości. Stąd już blisko do agresji wobec kogoś, kto tę wiadomość, nową interpretację przynosi. To rodzaj agresji człowieka zagubionego i przerażonego utratą własnego świata. Taki człowiek ubliża innym, bo odczuwa, że to niesprawiedliwe, co się wydarza, że on nie zasłużył na taki los, na taką niegodziwość, na zrujnowanie obrazu świata, który w sobie wytworzył i pielęgnował. Agresja w takim stopniu jest sytuacją nie tyle psychologiczną, ile epistemologiczną. Oczywiście nie mówię tu o zawodowej agresji, o agresji za pieniądze: ta rodzi się z nicości, z braku jakichkolwiek norm. 3 września 2007 19 komentarzy

Resentyment „To duchowe samozatrucie… trwałe nastawienie psychiczne… kiedy określone odruchy uczuciowe i namiętności… ulegają systematyczne-

170

mu stłumieniu i nie zostają rozładowane, pociągając za sobą pewne trwałe skłonności do określonego rodzaju złudzeń co do wartości…” Max Scheler 25 września 2007 51 komentarzy

Egzystencjalizm Napisano tomy książek o dramacie, samotności i nicości egzystencji człowieka. O niemożliwości spotkania z Drugim. O nieuniknionej nieprzenikalności wszystkiego, co się wydarza, o wiecznym byciu już minionym, o niepochwytności chwili, o cierpieniu nieobecności. Kiedy więc biorę płaczącego Frania w ramiona i czuję jego ciepło, a potem czuję, jak się uspokaja, myślę o egzystencjalnej sile dotyku. O paradoksie zmysłów nietrwałych i wiecznych zarazem – w tej krótkiej chwili. 3 października 2007 58 komentarzy

Baśnie litewskie Szykując się do akcji czytania bajek dla dzieci przez polityków, przejrzałem kupione kilka tygodni temu, z myślą o Franku, baśnie litewskie. Baśń o stworzeniu Ziemi to jedna z wielu tysięcy prób wyjaśnienia stworzenia świata. Otóż Bóg zmęczony wędrówką z diabłem przez morze postanowił odpocząć, wyjął trochę ziemi spod paznokcia i na tak uformowanej wyspie – zasnął. Diabeł postanowił Boga utopić, więc ciągnął go w kierunku morza. I tak razem z Bogiem ciągnął Ziemię, aż powstał świat, w którym żyjemy. Przekładając to na język teologiczny: świat powstał, gdyż zło rozprzestrzeniło dobro.

171

Czy to jest też teologiczna perspektywa udziału braci Kaczyńskich w polityce? 8 października 2007 43 komentarze

Eleusis Nie przypominam sobie, aby w naszej kulturze istniał wyraźny sposób radzenia sobie z odwieczną walką matki z córką, gdy ta druga sama zostaje matką. Nasza kultura pomija całą sprawę dziwnym milczeniem, choć w żartach o teściowej coś się przebija z tej kwestii, ale właśnie opakowane tak, aby problem raczej ukryć, niż się z nim zmierzyć. I tu chodzi o coś więcej niż tylko o psychologiczny kłopot zmiany miejsca w drabinie społecznej. Tu jest jakiś zwierzęcy, egzystencjalny silny impuls. Grecy mieli w tym celu oddzielne misteria w Eleusis właśnie. Uznali to za jedną z najważniejszych inicjacji. Dlaczego zupełnie zatraciliśmy ten wymiar życia i uwagę dla tej właśnie relacji? Tak wiele innych obrzędów w jakiejś postaci przetrwało, a ten – wcale. 21 października 2007 26 komentarzy

Tym gorzej dla faktów Kiedy jeden ze studentów Hegla zwrócił mu uwagę, że to, co opisuje, w ogóle nie zgadza się z faktami, Hegel odpowiedział: „Tym gorzej dla faktów”. Kiedy sondaże wskazywały w piątek, że PiS przegra, Kaczyński ogłosił „sondaże są sfałszowane”. Kiedy zaś w niedzielę okazało się, że PiS naprawdę przegrał, wówczas Zbigniew Romaszewski, senator PiS-u, uznał, że społeczeństwo jest brudne i w swojej większości uwikłane w korupcję. Można powiedzieć: społeczeństwo jest sfałszowane.

172

Duch heglizmu, z którego wylągł się marksizm, krąży po umysłach kierownictwa PiS-u. Mówiąc po heglowsku: plecy świadomości są w dialektycznym zwarciu z rzeczywistością… 22 października 2007 33 komentarze

Uczta Babette Dostaliśmy ten film od Agaty i Janusza w prezencie urodzinowym. Ja widziałem go po raz pierwszy, dla mojej żony to jeden z filmów kultowych. Temat tej opowieści sprowadza się do pytania: czy jedzenie jest sztuką? I czy w tym sensie jest bliskie Bogu? Akcja, co warto podkreślić, toczy się w protestanckiej Danii. Albo też pytanie: czy artysta może wyrazić się we wszystkim? Także w jedzeniu? To mi przypomniało opowieść z dzienników Leonarda da Vinci. Pracując na dworze francuskiego władcy, Leonardo przygotował kiedyś kolację, podczas której wśród różnych katapult i maszyn z ciasta wjechały na stół wyrzeźbione, także przez niego, w jakiejś słodkiej masie postacie, czyli rzeźby. I ta świadomość, że goście owej biesiady zjadali dzieła Leonarda, jest być może najbardziej perwersyjnym tematem dotyczącym sztuki jedzenia i gotowania. 29 października 2007 24 komentarze

Myśli (nie tylko moje) Altruizm jest często wynikiem tego, że poświęcając się innym, człowiek odwraca się od siebie, a to właśnie jest mu potrzebne. Im więcej się dowiadujemy o świecie, tym samym więcej wiemy o sobie.

173

Polityka (robienie polityki) i doświadczenie polityczne to dwie skłócone siostry. Istotą wszelkiej ekspresji – politycznej, artystycznej, biznesowej – jest zasadnicza niewygoda w bycie. Pragnienie nieśmiertelności zatruwa każdy zwykły i przemijający dzień życia. Nigdy też nie przynosi oczekiwanych owoców. 2 listopada 2007 7 komentarzy

Niebo Niebo stanowi niezbędny rezerwat na wypadek, gdyby nam wyrosły skrzydła… 10 listopada 2007 5 komentarzy

Zdania Każdy ma kilka takich zdań, nad którymi przez całe życie rozmyśla. Pamiętam swoje zdziwienie, gdy po raz pierwszy, pewnie dwadzieścia lat temu, przeczytałem u Nietzschego: „Grecy na uroczystościach Olimpii niczego nie przeżywali”. Nie mogłem pojąć życia bez przeżywania! My, ludzie dwudziestego i dwudziestego pierwszego wieku, bez przerwy coś przeżywamy. Grecy tkwili w bycie i nie widzieli swojej sytuacji, swojego położenia. Ich nie dotyczy prze-żywanie, lecz tylko samo życie. W wykładach o Nietzschem pisze Heidegger: „Grecy nie mieli na szczęście żadnych przeżyć, natomiast tak źródłowo wyrosłą, jasną wiedzę i taką namiętność dla wiedzy, że w tej jasności wiedzy nie

174

potrzebowali żadnej «estetyki»…” I jeszcze, na koniec, cytat z Nietzschego: „niemożliwe jest żyć prawdą, że już «wola prawdy» jest symptomem zwyrodnienia”. Prawda, która jest relacją pomiędzy stanem mojego umysłu a rzeczywistością, to porzucenie życia – bycia. To degeneracja! 2 grudnia 2007 7 komentarzy

Polska – Niemcy Wielu Polaków pracuje w Niemczech, kraju, gdzie żyje wciąż wielu ludzi, którzy zamordowali w czasie drugiej wojny światowej członków ich rodzin. Według tradycji szamańskiej, aby zrzucić z siebie ciężar zabójstwa osoby w rodzinie, trzeba przyjąć zabójcę do rodziny. Błogosławieni, którzy wyjechali do Irlandii. 3 grudnia 2007 13 komentarzy

Życie partii Przez lata całe zarządzałem różnymi zespołami ludzi. Kierowanie partią to zajęcie z pogranicza magii. To spółka, w której każdy ma złotą akcję. To chodzenie po linie rozpiętej pomiędzy wynajętymi budynkami. Te budynki okazują się w remoncie. Lina jest sprawą honorową, a linoskoczek – to każdy z nas. 4 grudnia 2007 7 komentarzy

175

Muttavali Ukazały się teksty starobuddyjskie w tłumaczeniu nieocenionego Ireneusza Kani. W punkcie piątym czytamy; „tak, krótko, żyją matki badhisattwów…”. W komentarzu pisze Kania: „Symboliczny sens tego faktu jest jasny; podkreśla on definitywne zakończenie pewnego continuum osobowego…”. W języku psychoanalizy: śmierć ojca i matki to klucz do rozwoju własnej osobowości. Nasze czasy oznaczają tak naprawdę unikanie tej kwestii i radykalny wzrost dziecinności. 13 grudnia 2007 2 komentarze

Nastawienie polityczne Pojęcie nastawienia umysłu wprowadził do europejskiej myśli Husserl. Nastawiam się jakoś, czyli selekcjonuję dane pod kątem „celu” czy „zainteresowania” swojego nastawienia. Sednem tej myśli jest tak naprawdę twierdzenie, że w zasadzie nie można oglądać świata bez nastawienia. Idę przez park i jeśli jestem ogrodnikiem, widzę chore i zdrowe rośliny, a także przypadki niezbędnej ingerencji; jeśli jestem estetą, turystą, to patrzę i widzę piękne lub brzydkie miejsca w parku (kompozycje). Głównym nastawieniem polityki jest panowanie nad ludźmi. Czasem przyjmuje formę represji, czasem uwodzenia. 13 grudnia 2007 13 komentarzy

Wczorajszy „Przekrój” Tam – tekst o dziecinności polskich polityków. Pisany ręką wybitnej profesor Elżbiety Smoleń. O emocjach Jarosława i Lecha Kaczyńskich: chłopców w wieku dziewięciu, dwunastu lat. O dziecinnym zauroczeniu

176

Szczypińskiej. O tym, że jedyny trwały związek zbudował Dorn z Sabą. I dlaczego? Jak to się stało, że tak dziecinne emocje rządziły naszym krajem przez dwa lata?… To dopiero narodowa Ferdydurke. 14 grudnia 2007 21 komentarzy

Starzy ludzie na Starym Mieście Krzyczeli przez siebie – o czynszach, opłatach, sikach na klatce schodowej, psach, pijakach i węglu, który trzeba wnieść na piętro. A jednak odpoczywałem z nimi; trochę jak w teatrze. Czasami każdy z nas staje się tubą, czasami sceną, a czasami uchem. 15 grudnia 2007 4 komentarze

Leśmian, wojna i Heidegger Zbudziłem się rano o 6.30. Franek też wstał, więc zeszliśmy przed kominek, który już się palił. On gapił się w ogień, a ja przeglądałem tom Leśmiana. To wybór wierszy z 1947 roku, który kupiłem dwa tygodnie temu na aukcji u Osełki, warszawskiego antykwariusza. Wydać szalonego Leśmiana zaraz po wojnie? Kogo to podkusiło i dlaczego taki wybór? Z tyłu jeszcze dym powstania i swąd palonych ciał, a tu harce w malinowym chruśniaku? Ale nie, wyboru dokonała wojenna ręka i wierszy takich w tym zbiorze nie ma. Jest Leśmian pełen harców – ale z nicością, ze śmiercią, z niebytem. To wiersze kołowrotu istnienia i nieistnienia. Wiersze koślawego niemieszczenia się w bycie. Wydane w Krakowie przez Janinę Mortkowiczową (a więc przeżyła). Ktoś je kupił na prezent gwiazdkowy 24 grudnia 1947 roku z taką właśnie dedykacją: „Drogiemu Olkowi Zocha”. Ten, który prezent otrzymał, nie czytał go prawie wcale i z wyjątkiem pierwszych stron książka jest jak nowa. Jakby nie wystarczyło impetu

177

na czytanie wówczas, w latach czterdziestych, gdy już zbliżała się hekatomba komunizmu. Gdy podczytywałem te wiersze, rzuciły mi się w oczy Heideggerowskie określenia: – o stodole: kto ją tak stodolił, – o wiatraku: gdybyś się uczłowieczył, – o topolach: tyś je posadził, a kto je w niebo roztopolił. Może cały kryzys podmiotowości i przedmiotowości potrzebował aż wojny, aby się uwidocznić? „Patrzący z Lublina” zaczął płakać, więc czas kończyć. 23 grudnia 2007 16 komentarzy

26 grudnia 2007 Wczoraj czytałem Focjusza (patriarcha Konstantynopola z IX wieku) Bibliotekę i Pseudo-Hippokratesa O śmiechu Demokryta. Wspomnienia dzisiejszej Turcji. Kraj barwny, żywy, o niezapomnianych urokach krajobrazu, mieszanina Grecji starożytnej, islamu, Babilonii i wczesnego chrześcijaństwa. (Wzruszający dom Matki Bożej koło Efezu). Wspaniałe jedzenie, muzyka, dobre wina. Zachwycający Bosfor! Wciąż kraj trochę starożytny – w sensie hierarchii społecznej, ról kupców i handlarzy, jakich już nie ma w Europie. To dzisiaj chyba najciekawszy kraj w nieco martwej Europie. Biblioteka Focjusza to tak naprawdę wykaz tego, co nie przetrwało ze starożytności do dziś, a co jeszcze istniało w IX wieku. Dzisiejsza Turcja, choć tak barwna, też jest jedynie wspomnieniem tego, co w niej rzeczywiście tętniło energią różnych źródeł. I dlatego wiele we mnie zrozumienia dla śmiechu Demokryta. Śmiechu wobec wszystkiego, co przynosi życie, także nieszczęścia. 26 grudnia 2007 13 komentarzy

178

Ból w jodze, ból w życiu Wszystkim ćwiczeniom jogi towarzyszy ból. To wyznacznik granicy rozciągnięcia w każdej z figur. Poniekąd dążenie do jego odczucia stanowi realizowanie wyznaczonego celu: pokazuje nam, gdzie jest bariera naszej niesymetryczności. Zdumiewające, jak w jodze zmienia się stosunek do bólu; z wroga staje się współpracownikiem. Joga pokazuje też, jak bardzo nasze doświadczenie bólu ma podłoże psychiczne, i wiąże się z przekonaniem, że coś będzie bolało. Otwieranie się na ból jest jednocześnie otwieraniem się psychicznie w ogóle. W ostatnich latach życia Gombrowicz myślał o książce właśnie skoncentrowanej na doświadczeniu bólu. Nie wiem, jak chciał do tego podejść, czy od strony rozumienia bólu jako granicy naszej egzystencji, czyli doświadczenia wyznaczającego nasze „tu i teraz”, niejako wbijającego nas w siebie, w nasze „być”, czy też jako doświadczenie transgresji, bliskiego jogi przekroczenia siebie. Mnie osobiście daleko do myślenia w kategoriach „cierpię, więc jestem”. Szukam w życiu raczej harmonii i równowagi, ale też podzielam opinie Gombrowicza, że należy mieć nieufność wobec życia nazbyt ułatwionego. Równowaga uzyskana raczej z dystansu spowodowanego bólem życia niż jako wynik rezygnacji ze zmagania się z losem. 2 lutego 2008 24 komentarze

 Rozdział 11: O jedno pytanie za daleko

PISAĆ CZY NIE PISAĆ?… OTO JEST PYTANIE! KIEDY USIADŁEM DO

pisania tekstu poświęconego sprawie, o której głośno było nie tylko w sejmie, ale także daleko poza jego granicami, myślałem wyłącznie o jednym: w polityce nie ma tematów tabu. Nie ma pytań, które mogą pozostać bez odpowiedzi. Nie ma wątpliwości, których nie można byłoby wyjaśnić. Zapytałem publicznie: Czy prezydent nadużywa alkoholu? Gdyby nie nadano tej kwestii arcypolitycznego charakteru, odpowiedź służb prasowych Kancelarii Prezydenta powinna być tylko jedna: prezydent nie ma problemu z nadużywaniem alkoholu – patrz opinia lekarska o zdrowiu głowy państwa… numer… z dnia… i tak dalej. Po kwadransie od zadania pytania sprawa byłaby zamknięta (albo otwarta dużo szerzej, gdyby odpowiedź była twierdząca). Spodziewałem się dokładnie takiej reakcji, wierząc, że żyjemy w centrum europejskiej demokracji, gdzie każda wątpliwa kwestia odnosząca się do funkcjonowania organu władzy państwowej musi być skwapliwie i szybko wyjaśniona. Rzecz jasna – spodziewałem się także komentarzy, złośliwych lub życzliwych, ale o charakterze pokłosia opinii lekarskiej. Burza, która przetoczyła się nade mną, przeszła wszelkie oczekiwania. Odżegnany od czci i wiary, przeklęty i wyśmiany przez jednych,

181

stawiany za wzór odwagi i braku pruderii przez innych, miotałem się między uczuciem zrozumienia dla poruszonego prezydenta a racjonalną potrzebą poznania prawdy, jaka towarzyszy mi od zawsze. Wyobraźmy sobie hipotetycznie, że prezydent cierpiałby na silną alergię, której ataki nie pozwalałyby mu na udział w uroczystościach państwowych. Wyobraźmy sobie, że prezydent cierpiałby na mało efektowne zakażenie grzybicze, które stałoby się przeszkodą w jego udziale w ważnym spotkaniu międzynarodowym. Wyobraźmy sobie nawet, że prezydent cierpiałby na uzależnienie od leków przeciwbólowych, kaszki manny, gier komputerowych czy na jakąkolwiek inną niezbyt istotną, acz dokuczliwą przypadłość. Czy pytanie o nią byłoby niestosownością, gdyby huczał na ten temat cały polityczny światek, łącznie z najbliższym otoczeniem głowy państwa? Czy byłoby naganne zapytać – panie prezydencie, czy to prawda, że ma pan alergię na kurz? Dziwne pytanie, ja to wiem, ale przecież wcale nie niedorzeczne, jeśli zważyć, że alergia może mieć wpływ na udział głowy państwa w spotkaniach, konferencjach czy innych formach sprawowania urzędu. Ponieważ alkoholizm jest chorobą, pytanie wydało mi się tym bardziej na miejscu. Myślę, że towarzyszące mu reakcje i komentarze, w połowie negatywne, a w wielu sondażach internetowych zdecydowanie korzystne dla mnie, stanowiły mocny dowód hipokryzji polskich elit politycznych. Ci sami ludzie, którzy zajmowali się rozpowszechnianiem plotek, teraz zaczęli oficjalnie potępiać fakt ich upublicznienia. Ci sami ludzie, którzy z niedowierzaniem w głosie pytali „Czy naprawdę?”, teraz odpowiadali z przekonaniem – „Ależ nie, to wykluczone!”. OK, można powiedzieć, że dostałem nauczkę: nie wolno traktować serio pogłosek roznoszonych przez polityków, bo mogą się za nimi kryć fałsz i nieczyste intencje. Ale sprawa dostępu obywateli do informacji o zdrowiu głowy państwa ma nadal wymiar nieokreślony. Czy będziemy wiedzieli o chorobie prezydenta – kimkolwiek on będzie – zanim lekarze położą go do szpitala? Czy możemy liczyć na doroczny komunikat w tej sprawie? Czy możemy pytać, a jeśli tak, to do jakiej granicy pytań możemy się posunąć? Czy to konieczność pytać „intymnie”, w pisemnej formie, czy też można dopytywać się publicznie?

182

Odpowiedzi na te pytania nie padły. Co gorsza, wielu publicystów zaczęło lekceważyć znaczenie problemu, odsyłając mnie już to do cyrku, już to do szpitala dla obłąkanych i nadając ton reakcjom opinii publicznej. Bodaj tylko Janina Paradowska trzeźwo oceniła sytuację, mówiąc, że każdy z sejmowych sprawozdawców kłamie, jeśli twierdzi, że nie słyszał… I tylko Dariusz Prosiecki w TVN24 miał odwagę zapytać o istotę problemu i zwrócić uwagę, że w dojrzałej demokracji amerykańskiej zdrowie głowy państwa stanowi przedmiot normalnych analiz, dociekań, wątpliwości i komunikatów… Kilka osób nieśmiało też dodało, że to media powinny stawiać podobne pytania… A więc jest gorzej, niż myślałem. Sami tworzymy tematy tabu, sami sobie ograniczamy listę sposobów służących poznaniu mechanizmów rządzenia państwem, sami sobie zamykamy usta, uznając prawo do powielania plotek i kontestując przywilej poznawania prawdy.

Prezydent Lech ma problemy? Muszę postawić te pytania. I wolę zrobić to publicznie niż w formie plotek na politycznych korytarzach. Sprawa dotyczy przecież głowy państwa, a informacje powielane w dziesiątkach rozmów – z udziałem najważniejszych polskich polityków – brzmią bardzo poważnie i niepokojąco. Czy prezydent Lech Kaczyński nadużywa alkoholu? Czy prawdą jest, że jego pobyty w szpitalach mają związek z terapią antyalkoholową? Czy ucieczki do Juraty i czerwone wino to środki terapeutyczne, stosowane przezeń w reakcji na problemy w relacjach rodzinnych z bratem i matką? Czy w takiej sytuacji, w takim kontekście prezydent nie traktuje prowadzonej przez siebie polityki jako formy reagowania na osobiste urazy? Stawiam te pytania, gdyż w nieformalnych rozmowach stawia je duża część środowiska politycznego, mniej lub bardziej złośliwie, z mniejszym lub większym niepokojem przyglądając się prezydenturze Kaczyńskiego. Ale czym innym jest używanie tych pytań do zakulisowej walki politycznej, w której plotka jest silnym narzędziem, czymś innym zaś publiczne ich postawienie – w oczekiwaniu na jednoznaczne, for-

183

malne stanowisko Kancelarii Prezydenta i opinię lekarzy dbających o zdrowie głowy państwa. Czy doczekamy się wyjaśnień? 13 stycznia 2008 397 komentarzy

Kto pyta, nie błądzi Gorący dzień… Wstrząsnął mną poziom zakłamania w naszym kraju. Doprawdy przydałby się kolejny Gombrowicz, i to jak bardzo! Czy trzeba wyjaśniać aż tak elementarną kwestię, że jako wolny człowiek w wolnym kraju – nie tylko poseł – mam prawo stawiać pytania tak, jak się to robi w krajach demokratycznych, w Stanach Zjednoczonych, Francji czy Anglii?! Polski prezydent jest osobą publiczną i żadne wiadomości na temat jego zdrowia nie mają charakteru prywatnego – dotyczą bowiem głowy państwa. Pogłoski, kuluarowe dyskusje, zniknięcia na kilka dni, wizyty w szpitalach, wrażenia po niektórych konferencjach prasowych, unikanie dziennikarzy po spotkaniach – czyż to wszystko nie upoważnia do pytania (tylko do pytania!) o zdrowie prezydenta? Czy setki plotek na ten temat krążące od roku po całym sejmie – czy to także nie wymaga, w trosce o dobro prezydenta, jednoznacznej i publicznej komunikacji w tej sprawie? Swego czasu stan zdrowia pierwszego sekretarza partii owiany był największą tajemnicą. Ale to działo się dwadzieścia lat temu, w Związku Radzieckim!!! W USA na każde pytanie o zdrowie prezydenta pada racjonalna odpowiedź ze strony jego urzędników. Obywatel ma prawo wiedzieć, czy najważniejsza postać w jego kraju cierpi na chorobę nerek, przypadłości alkoholowe lub jakiekolwiek inne, bo od stanu zdrowia głowy państwa zależy bardzo wiele: sprawność systemu obronności, kursy walut i akcji, funkcjonowanie władz państwowych. Nie widzę powodu, by takich pytań nie stawiać również w Polsce i szanuję na przykład Lecha Wałęsę czy Zbigniewa Religę za to, że o swoich chorobach potrafili mówić otwarcie i że nie obawiali się żadnych pytań. Lepsze jest stawianie spraw publicznych w sposób otwarty niźli

184

międlenie ich w gabinetowych i korytarzowych dyskusyjkach. Być może jeszcze nie jesteśmy gotowi do podobnej debaty – jeśli kogoś razi moja otwartość, to przepraszam. Ale całą resztę, zwłaszcza polityków, dopinguję: żądajcie prawdy, jakakolwiek ona jest. Jesteśmy nieustannie poddawani różnym testom i wszystkie nasze sprawy muszą być transparentne dla opinii publicznej. Także w kwestii nadużywania alkoholu! Także wtedy, albo zwłaszcza wtedy, kiedy dotyczy to osób piastujących najważniejsze stanowiska w państwie. 13 stycznia 2008 207 komentarzy

Pod prąd Tak, wyraziłem ubolewanie. Przeprosiłem. Dobrze wychowanemu człowiekowi przeprosiny nie przychodzą z wielkim trudem. Nie dążyłem do wywołania skandalu polegającego na obrażaniu głowy państwa. Zbyt mocno szanuję urząd Prezydenta RP, niezależnie od własnych sympatii politycznych, by nie wiedzieć, że obraza głowy państwa źle służy polskim interesom. Nigdy nie postawię publicznego pytania osobie sprawującej urząd państwowy w sprawie jej rozterek uczuciowych, preferencji seksualnych, wiary czy sporów domowych. To strefa prywatności, w którą wkraczać nie powinniśmy. Ale zdrowie tak ważnej osoby publicznej nie jest, moim zdaniem, ulokowane w strefie prywatności; ono ma lub może mieć bardzo bezpośredni wpływ na działalność tej osoby w obszarze obowiązków sprawowanych na rzecz dobra publicznego. A zatem – ma wpływ na życie wielu obywateli. Na każde pytanie można znaleźć dobrą odpowiedź. Nawet na pytania najtrudniejsze. Gdybyśmy w dniu publikacji moich wątpliwości otrzymali szybki i jednoznaczny komunikat ze strony Kancelarii Prezydenta, dziś opinia publiczna nie miałaby za sobą dwóch dni jałowej politycznie debaty. „Tak” lub „nie” załatwiłoby sprawę i uspokoiło zarówno moje sumienie, jak i sumienie części uczestników dyskusji. I przy okazji dało-

185

by dobre świadectwo kancelaryjnym urzędnikom: są otwarci, nie boją się trudnych pytań, sprawnie odpowiadają w każdej sytuacji, dostarczając społeczeństwu wiedzy na temat życia i zdrowia głowy państwa. Stało się jednak inaczej, wbrew moim intencjom. Stało się też niestety tak, że jeśli w przyszłości polityk zdobędzie informację o pogorszeniu się zdrowia prezydenta, premiera czy marszałka, to zamiast ją ujawnić – dla dobra publicznego – będzie milczał w obawie przed środowiskowym i medialnym ostracyzmem. Powiedziałem i napisałem „przepraszam”, nie chcąc brnąć głębiej w bezsens tego skandalu. Ale problem nie znika – nie znika problem dostępu obywatela do pełnej wiedzy o funkcjonowaniu głowy państwa, nie znika też spór o stosunek do zasady transparentności życia politycznego. I tak jak kilka dni temu dziennikarze wraz z politykami rzucili się na newsa w sprawie roszczeń mojej byłej żony, to choć sam czułem się podle jako człowiek, występując w roli polityka, musiałem udzielać odpowiedzi. Sami się na to skazaliśmy – ja, Suski, Kaczyńscy, Tusk, Borowski, każdy z polskich polityków. I dobrze nam tak. Dotknąłem ważnej sprawy, choć może w polskiej demokracji – zbyt wcześnie. Dlatego z przykrością odbieram opinie wielu zacnych komentatorów, w tym Piotra Zaremby i Macieja Rybińskiego, widzących w moim działaniu jakąś nikczemność (nie widzieli jej, gdy ich gazety ukamienowały doktora G., smutne…). Dlatego z przykrością, choć bez żalu, czytałem tysiące komentarzy na mój temat w Internecie. I z tym większą przyjemnością chciałbym podziękować wszystkim, którzy w ostatnich dniach zachowali spokój, trzeźwą ocenę sytuacji i którzy myśleli podobnie jak ja. Odkładam na bok podobne tematy, być może nadal będziemy o nich plotkowali w zaciszu sejmowych korytarzy… Chcę zająć się pracą komisji „Przyjazne Państwo” i udowodnić niedowiarkom, że można zmieniać Polskę także wówczas, kiedy idzie się pod prąd. 15 stycznia 2008 150 komentarzy

186

Życzę spokojnego dnia! Wszystkim się należy. 16 stycznia 2008 46 komentarzy

 Rozdział 12: Franek i inni

NOO… FRANEK TO JEST W MOIM ŻYCIU KTOŚ! NIE MÓGŁBYM MU

nie poświęcić uwagi! Zarówno dwaj moi starsi synowie, jak i najmłodszy – budzą mój wielki szacunek i głęboką miłość. Świetni z nich kumple, fantastyczni faceci i… I wystarczy, bo im się w głowach poprzewraca. O innych sprawach dotyczących mojej rodziny pisałem nadzwyczaj rzadko; wystarczyło mi, że zajęli się nimi „życzliwi”…

Urodził się Franek! Z wielką radością zawiadamiam, zupełnie zakręcony szczęściem, że właśnie urodził się Franek. Mój syn. Niech żyje Franek! 27 sierpnia 2007 47 komentarzy

Urodziny mamy Wczoraj były urodziny mamy, więc znów się spotkaliśmy w bardzo dużym gronie. Cioteczni bracia, wujeczne siostry, kuzynki, szwagierki,

189

teściowie, wnuki. Podczas takich spotkań właściwie o niczym poważnym się nie mówi, niczego specjalnie się nie analizuje, ot, opowiadamy żarty, anegdoty. Wszyscy się śmieją, choć różnie się nam w życiu powodzi. Mama – zachwycona liczbą gości i wrzawą, a jednocześnie umęczona przygotowaniami. I myślę, że tak jak w bardzo wielu polskich domach, przy takich okazjach nie rozmawiamy o polityce, nie potrzebujemy jej. To ona nas potrzebuje, ale… nie dostanie tego od nas! 27 sierpnia 2007 21 komentarzy

Cud narodzin Niby wszystko się wie. Widzi się go na USG, słyszy na KRC, czuć, jak rusza się w brzuchu, widać brzuch, a mamie coraz ciężej go nosić, nieraz kopie w nocy i w dzień, a jednak gdy się nagle pokaże, jest to cud! I to zdziwienie – że on się tam zmieścił i że jest taki „gotowy”. Nasza wyobraźnia jest jednak przestrzenna i wszelkie domysły za sprawą skomplikowanych urządzeń, choć dają się pojąć, nie przekuwają się na wyobraźnię. Tej potrzebny jest zmysłowy konkret. Owa nieufność wobec wszystkiego, co nazbyt abstrakcyjne, wydaje mi się też podstawą zdrowego rozsądku. 28 sierpnia 2007 40 komentarzy

Chrzciny Rita Gombrowicz i Marcin Szczyciński rodzicami chrzestnymi Franciszka. Rita jest pełna elegancji i francuskiego charme’u. Marcin jest wybitnym śpiewakiem tradycji średniowiecznej i kościelnej zarazem. Takiej aury, jaką dają Frankowi, życzymy mu na całe życie. 6 października 2007 45 komentarzy

190

Sam na sam z Frankiem To była z scena jak z czeskiego filmu. Żona pojechała coś załatwić w mieście, zaraz po moim powrocie z sejmu, a ja zostałem z dzieckiem. Swoją drogą sejm ponownie przypominał bardziej cyrk niż izbę pracy dla dobra ojczyzny. Choć ręka Niesiołowskiego podniesiona na rzecz Putry, kandydata PiS-u na wicemarszałka – po tym jak przez godzinę atakowali go posłowie tej partii i jak zagłosowali przeciw Stefanowi, kandydatowi PO – zrobiła nie tylko na mnie wrażenie. Kiedy więc zostałem sam na sam ze śpiącym Frankiem, ucieszyłem się na samą myśl o medytacji w zmierzchu kończącego się dnia. Ledwie przygotowałem sobie miejsce i ułożyłem się swobodnie tak, aby przylegające do siebie członki ciała nie wywoływały niepokoju, usłyszałem płacz drogiego Frania. Natychmiast więc pobiegłem do sypialni i wziąłem go na ręce. Franio nie dał się uspokoić przez mniej więcej czterdzieści minut. W końcu zasnął. Nie na długo jednak: po dziesięciu minutach znów płakał. Tymczasem uzgodniłem z żoną, że jeśli ponownie się obudzi, to go wykąpię. Nie było łatwe napuścić wody z dzieckiem na ręku, przygotować ręcznik i ubranka, mając cały czas rozpaczającego syna. Z ulgą więc przyjąłem, że włożony do wody uspokoił się i śmiał jak zwykle. Niestety, w pewnym momencie przepalił się bezpiecznik i w domu zgasło światło. Nie mogłem zostawić Frania samego w wannie, więc z mokrym dzieckiem po ciemku pobiegłem do sieni, aby włączyć korek. Ledwie ponownie wróciłem do przebieralni, gdy… korek wyskoczył raz jeszcze i znów zgasło światło. Tego było za dużo dla Frania, który nie dość, że mokry i biegający z ojcem po ciemku, to jeszcze miał wyraźnie gorszy dzień – ryknął więc z całych sił tak, że byłem pewien, iż starsza sąsiadka, słysząc go, umarła, ale oczywiście nie miałem tego jak sprawdzić. Wyłączyłem piecyk nagrzewający przebieralnię i korek przestał wyskakiwać. Zdjąłem mokry ręcznik z płaczącego syna, a on w najlepsze siknął – oblewając mnie od stóp do głów. Pomyślałem wówczas, że w zasadzie ten sejm to jest jednak jakieś rozwiązanie dla mężczyzny. 7 listopada 2007 15 komentarzy

191

Franek i jego ręka Przedwczoraj, w Dniu Niepodległości, Franek uświadomił sobie, że jego ręka należy do niego. Ze zdziwieniem obserwował, że potrafi ją poruszać. To ten moment, gdy fantastycznie widać, jak to właśnie w ludzkim ciele zakotwiczona jest nasza umiejętność widzenia w przestrzeni, a i sama przestrzeń chyba. Myśl bez ciała nie mogłaby się zdobyć na ideę przestrzeni. Ten związek myśli o przestrzeni i samego ciała, w którym tkwi myśl, wydaje mi się bardzo inspirujący. Przecież taka idea musi tkwić w jego umyśle, zanim poruszy ręką, a z drugiej strony jeśliby nią nie poruszył – nie mogłaby zaistnieć, tak bardzo jest z ciałem związana. Całe to odwieczne dzielenie człowieka na duszę i ciało, a następnie redukowanie do jednego lub drugiego, to metafizyka, pewien więc projekt uprzedmiotowienia istnienia. 13 listopada 2007 15 komentarzy

PESEL Franek urodził się 27 sierpnia. We wrześniu (na początku września!) dopełniliśmy formalności w sprawie jego numeru PESEL. I… do tej pory – a upłynęły trzy miesiące – Franek tego numeru nie otrzymał. Chcieliśmy, ja i żona, na jeden dzień, w dniu moich imienin, pojechać razem z dzieckiem do Wenecji. Ale w wypadku takiej podróży Franek musi mieć paszport lub stosowne wpisy do naszych paszportów. Wpisy nie są najlepszym rozwiązaniem, gdyż zgodnie z przepisami zawsze muszą jechać z dzieckiem oboje rodzice. Jedno z nas to za mało: urzędnicy podejrzewają, że ktoś może wywieźć dziecko bez zgody drugiego rodzica. Ale żeby Franek mógł dostać własny paszport, musi mieć nadany PESEL… A na to czeka się miesiącami: na PESEL i na paszport… Wprawdzie za chwilę w Unii Europejskiej znikną granice – w związku z ukła-

192

dem z Schengen – i będziemy mogli jeździć bez paszportu, ale Franek, nie mając ani numeru PESEL, ani paszportu, będzie podróżował z nami niezgodnie z prawem. Ot, polska biurokratyczna rzeczywistość… 20 listopada 2007 15 komentarzy

Joga Od kilku tygodni mamy z żoną w domu zajęcia z jogi. Niby nic się nie robi, bo nie dźwiga się ciężarów, a pot leje się strumieniami. Tak wielkie siły tkwią w nas, że napięcie ciała w pewnym kierunku skutkuje ogromnym wysiłkiem. W jodze jednak nie pot i wysiłek mięśni, ale oko wewnętrzne, którym coraz bardziej ogarnia się siebie, jest najważniejsze. Uruchomienie energii społecznej to zajęcie podobne do sesji jogi. Tyle że w dużo większej skali. 17 grudnia 2007 15 komentarzy

Rozwód, majątek i Giertych Roman Giertych postanowił zmartwychwstać politycznie. Zgłosił się do mojej byłej żony i zaproponował jej pracę przeciwko mnie w celu ewentualnego wyrwania ode mnie kolejnych milionów i może nawet kilku procent politycznego poparcia. Była żona po rozwodzie sprzed kilku lat otrzymała już około trzydziestu milionów złotych, a ja płacę dziesięć tysięcy złotych alimentów miesięcznie i pokrywam inne wydatki związane z utrzymaniem moich dzieci, na poziomie mniej więcej piętnastu tysięcy złotych miesięcznie. Podział majątku jest wynikiem decyzji sądu, a sprawę rzekomych nieprawidłowości rozpatrywał już, oprócz sądu, cały szereg specjalistów, w tym Komisja Papierów Wartościowych, audytorzy inwestorów i wszyscy święci. Sejmowa komisja ety-

193

ki nie ma narzędzi, aby poradzić sobie z tą sprawą, która jest jak kotlet odgrzewany od lat. To mi przypomina zdanie Jana Kotta o istocie tragedii: sednem tragedii są zmarli, którzy nie chcą odejść, a ich ostatnim pokarmem są jeszcze żywi. Tyle moich komentarzy w sprawie, która na komentarz nie zasługuje. 10 stycznia 2008 37 komentarzy

 Rozdział 13: Palikotówki

Z CZYM MNIE KOJARZĄ? I CZY TO DOBRZE, ŻE TAKŻE Z WÓDKĄ?

Jako były producent win i wódek muszę przyznać, że poznałem sekret niejednej receptury, a wiele z nich – przekazywanych w formie ustnej i jako tak zwane dobre rady – sam zdołałem wdrożyć w celach zupełnie niekomercyjnych. O czym zaświadczam, pisząc wprost: polskie nalewki i polskie napoje alkoholowe domowej roboty nie mają sobie równych w Europie! Gdybyśmy jeszcze umieli zrobić z nich biznesowy użytek…

Orzechówka Zrywamy wiadro zielonych orzechów włoskich i obieramy je z łupin. Tniemy resztę na plasterki i zalewamy wódką w relacji jeden do jeden. Ważne, aby skórka wewnętrzna orzecha nie była jeszcze brązowa. Dlatego – trzeba robić to właśnie w lipcu, to jest ostatni moment! Po trzech miesiącach możemy odcedzić, dodajemy cukier i spirytus do smaku. Jeszcze miesiąc i można się delektować. Znakomita na dolegliwości żołądkowe i na trawienie! I bardzo tradycyjnie polska. 19 lipca 2007 23 komentarze

195

Przepis na żurawinówkę Uuuch! Już widzę, jak niektórzy z moich Czytelników zareagują! Palikot promuje wódkę! A ja jedynie chcę nawiązać do wczorajszego udanego spotkania i zaprezentować Państwu dobry przepis na żurawinówkę; może to ona tak ukonkretnia publiczną debatę? Żarty na bok. Przepis jest prosty, a napitek – powiadam Państwu – smakuje przednio i warto mu poświęcić chwilę uwagi. To w końcu jedna z polskich specjalności, którymi moglibyśmy błyszczeć w Europie – zanim Europa zacznie nas podtruwać alkoholami z bananów czy innych fig. Otóż tak: owoce zmiażdżyć i zalać wódką (nie spirytusem!). Zachować proporcje jeden do jeden. Zostawić na dwa miesiące. Odcedzić owoce. Dodać cukier i spirytus do proporcji około czterdzieści procent alkoholu w ostatecznym wyrobie. Uwaga, w ostatecznym podsumowaniu owoce nie powinny stanowić mniej niż pięćdziesiąt procent całości nastawu na wszystkich etapach. Po kolejnym miesiącu – jest świetna! 18 lipca 2007 17 komentarzy

Kozaki w sherry A dziś zupełnie inaczej… Pomarańczowe kozaki kroimy bardzo cienko wzdłuż i dodajemy równie cienko pokrojony czosnek. Wszystko razem smażymy krótko na maśle, tak aby odparowała woda z grzybów, i dodajemy wytrawnego białego sherry. Podajemy na ciepłej grzance, polewając trochę oliwą i obsypując grubą solą oraz pieprzem. Są w smaku aż słodkie, śmietankowe i fantastycznie smakują z białym, niezbyt mocno schłodzonym winem. Dla mnie – z jakimś burgundem: Puligny-Montrachet. 19 sierpnia 2007 29 komentarzy

 Rozdział 14: Notatki z podróży

PRZESTRZEŃ MIĘDZY RUMUŃSKĄ BUKOWINĄ A AUSTRALIĄ JEST

wypełniona wieloma kulturami, nacjami i światopoglądami, ale ludzie w tej przestrzeni, jeśli tylko chcą, potrafią znajdować nić serdecznego porozumienia. Mogą żyć w starych chatach w Bai, błąkać się w cieniu monastyru w Slatinie i wspinać na szczyt Omului, mogą marznąć u stóp Kilimandżaro i wędrować australijskimi bezdrożami, ale jeśli tylko chcą – potrafią znaleźć pretekst do rozmowy z każdym przybyszem, w każdej sprawie. Tak niewiele słów i gestów potrzeba, żeby się dogadać lub żeby wspólnie pomilczeć na ten sam temat. Pod każdą szerokością geograficzną można znaleźć powód, żeby trochę ponarzekać (polityka… u was też tak samo?…), żeby się pochwalić (a mój syn, ho ho!…) albo tylko powspominać (w ubiegłym roku było więcej ludzi…). Lubię takie podróże. Między kulturami, między ludźmi starymi i młodymi, między krajobrazami. Czasem towarzyszy im aparat filmowy, czasem dobry przyjaciel lub żona i rodzina, czasem butelka wina, której smak pozostaje na długie lata. Ta nieodkryta przestrzeń i nieznani ludzie są jednocześnie celem podróży i samą podróżą.

197

Na Bukowinie Rumuńska Bukowina to najpilniej strzeżony sekret Europy. Do niedawna była nim Lizbona, ale jakieś dwadzieścia lat temu tajemnica się wydała i dziś wszyscy o tym wiedzą, że Lizbona jest piękna, tajemnicza i nieśmiertelna. Trudno jednak porównywać wielkie, imperialne miasto z drewnianymi wsiami i małymi kościołami, ozdobionymi na zewnątrz freskami, wypełnionymi przeszłością. A przecież wystarczy znaleźć się tam, aby zaniemówić. W pięknych wsiach, z niewielkim oświetleniem, nagle – stukot kołatki o zmierzchu. Ten dźwięk, tak już dziś nieobecny, objawia się nagle jak swoiste wezwanie do świętości. Jest w tym coś z charakteru parafialnych kościołów na Roztoczu i Polesiu czy z kościółków litewskich wspominanych przez Miłosza. I oczywiście dla nas, Polaków, coś z Herberta. Potem cienie postaci i wejście do tych piętnastowiecznych cerkwi, całych wymalowanych freskami; na zewnątrz i wewnątrz. I wielogodzinny mistyczny śpiew, wibrujący coraz bardziej i bardziej, w nieskończoność. W jakichże innych miejscach są jeszcze takie dzieła sztuki, sprzed pięciuset lat, których nie zamieniono na muzea, które są wciąż używane? Zwyczajnie i po prostu – używane przez ludzi. Kiedy jedzie się od wsi do wsi i nagle przekracza mur trzy-, czterometrowy, to widzi się coś, co jest jakby szkatułką, jakby statkiem kosmicznym o motywach tak pięknych i kolorach tak całkowicie niedzisiejszych, że… kocha się wówczas cały świat i kocha się Europę. Kilkadziesiąt cerkwi wybudowanych przez Stefana Wielkiego, który uczynił Bukowinę nieprzemijającą. Całkowita rzadkość: freski zewnętrzne, unikatowe konstrukcje dachów, piękne mury z kamienia i drewniane otoczenie. Do tego po wizycie w cerkwi muzyka cygańska w przydrożnej knajpie, czyli połączenie karnawału z postem. Najpiękniejsze cerkwie to Voronec, Moldawita, Sucevita. Ale jest ich wiele. Zdjęcia w galerii pochodzą z Voroneca. Nie ma turystów, przynajmniej nie było ich w styczniu tego roku. To też niezwykłe, gdyż obiekty tej klasy są dziś w Europie całkowicie przeludnione. Trudno je przeżywać, kontemplować. I odwiedzając piękne miejsca, z powodu masy przybyszów z całego

198

świata, jesteśmy praktycznie… nigdzie, wszędzie i nigdzie. Rumunia tymczasem to skarb ukryty głęboko. Zaskakujący jest rozwój Bukaresztu czy Cluj, zaskakujące dla Polaków – z powodu naszych uprzedzeń – mogą być czystość i porządek w dużych miastach. Ale Bukowina zaskakuje nas po wielekroć. Ze względu na nasze oczekiwanie piękna, naszą wrażliwość słowiańską, nasze wyobrażenia o Rumunii. Polecam Państwu Bukowinę. 9 lipca 2007 10 komentarzy

Winna niewinna odrobina Gombrowicz, umierając w Vence, wypił kieliszek burgunda i zjadł malinę. Mickiewicz zaś umierał w Konstantynopolu z kieliszkiem bordeaux. A powinno być odwrotnie. Bordeaux jest winem wyraźnym, mocnym, o głębokim kolorze (przy wszystkich genialnych różnicach pomiędzy Pommerolem a Saint-Emilion, Haut-Medoc a Margaux), burgund natomiast jest winem owocowym, łagodnym, o słabo wyczuwalnych taninach i niezbyt mocnym kolorze. Przez lata nieufnie patrzyłem na czerwone burgundy. Bordeaux dawało silne impulsy, mocne wrażenia. I teraz niespodziewanie, po dwudziestu latach, rozsmakowałem się w burgundach: ich krągłość, kulistość smaku, a jednocześnie silna świeżość są zachwycające i sprawiają, że z lekkim politowaniem patrzę na bordeaux. Dosłowność tego wina i jego namiętność wydaje mi się trochę jakby sztubacka, prowokująca, intelektualna – przy pewnej niewymuszonej swobodzie burgundów i ich wręcz duchowości. Patrząc na scenę polityczną w kraju, widzę tylko bordeaux – ani jednego burgunda. Kilka dni temu w czasie kolacji z Andrzejem Olechowskim wypiliśmy butelkę doskonałego Clost de Vougeot, rocznik 2000. Wino jednego z najlepszych producentów burgunda, Josepha Drouhina. Istotą tego wina było bez wątpienia połączenie żelaznej konsekwencji z absolutną swobodą owoców. Takie połączenie jest często zasadą ludzi o bardzo rozbu-

199

dowanej kulturze duchowej: pewność i świeżość w jednym. Są takie wina, rzadziej zdarzają się tacy ludzie. 13 lipca 2007 25 komentarzy

Tu i teraz Bardzo trudno jest być myślami dokładnie w tym miejscu, w którym się znajdujemy: nasze myśli gdzieś uciekają. Gdy gotujemy, myślimy o jakichś sprawach do załatwienia. Gdy idziemy na spacer, wspominamy różne wydarzenia z przeszłości. Czytając książkę – całkowicie przenosimy się poza świat, w którym tkwimy. Jedziemy autem, a myśli pędzą gdzieś przed nami, w przyszłość, w przeszłość, w dal, obok. Dlaczego tak jest? Dlaczego nie możemy wytrzymać w miejscu, w którym istniejemy? Dlaczego ciągle przekraczamy własny konkret? Czy to jest ta odrobina nieskończoności, która w nas tkwi? Czy to może nasz lęk przed skończonością? Przed nieuniknioną śmiercią? Zanurzając się w tu i teraz – znikamy, ale też naprawdę jesteśmy: w miłości, w ważnej rozmowie, w zachwycie nad przelatującymi ptakami. 14 lipca 2007 22 komentarze

Australia W 2004 roku z synami Emilem i Aleksandrem oraz z przewodnikami wyjechałem do Australii. Odwrotnie niż większość nie pojechaliśmy w okolice Sydney, lecz w pobliże Perth. Tam ruszyliśmy w trzytygodniowy rajd po buszu. Z rzadka zaglądając na farmy, aby się wykąpać. Spaliśmy w namiotach w korytach wyschniętych rzek, przy ognisku w śpiworach, na skarpie nad oceanem, czasem w jakichś zagubionych

200

farmach w domach z dziewiętnastego wieku. Raz czy dwa razy w małych hotelikach. Polowaliśmy na jaszczurki, nurkowaliśmy na nieznanych rafach, oglądaliśmy z pikujących w dół samolotów wieloryby i gigantyczne manty. Jedliśmy śniadanie z kangurem, który przysiadł się do stołu, rozmawialiśmy z Aborygenami. Podróżowaliśmy na quadach wzdłuż ruchomych wydm, oglądaliśmy plantacje rozgwiazd i niezwykłe winnice. Przede wszystkim zaś otwieraliśmy oczy na najbardziej zdumiewający typ człowieka, jakim jest Australijczyk. Jedzie się drogami szutrowymi i przez wiele godzin nie widać niczego poza buszem i kangurami, których są tysiące. Z rzadka przebiegnie jeszcze struś emu. Przy drogach co dwie, trzy godziny jazdy stoją wystawione przez farmerów skrzynki, a na nich owoce lub warzywa, najczęściej pomidory. Przy nich cena: dolar za kilogram – i skarbonka, do której należy wrzucić należność. Nie ma człowieka, który by tego pilnował. Farmer pod wieczór podjedzie i zabierze resztę pomidorów i pieniądze. W Australii się nie kradnie! Tutaj jeden człowiek ufa drugiemu. Niejeden raz do miejsc, w których nocowaliśmy, dojeżdżał jeszcze ktoś. Najczęściej emeryci w przyczepach – po zakończeniu kariery sprzedają swoje domy, kupują nowy samochód z przyczepą i ruszają w podróż na dwa, trzy lata dookoła Australii. Po zakończeniu tej wyprawy kupują dom w miejscu, które spodobało im się najbardziej, i tam czekają na śmierć. To trochę jak u Aborygenów: ten ruch, ta bezdomność. Kiedy tacy ludzie podejdą to twojego ogniska, mówią tylko, jak się nazywają, jak długo są w trasie i gdzie teraz jadą. I wspólnie milczy się przy ognisku albo patrzy w niewiarygodnie rozgwieżdżone niebo. To jest niezwykłe, z własnego doświadczenia mogę powiedzieć, że postępuje tak mniej więcej trzydzieści procent emerytów: jadą, zatrzymują się, milczą. Jest takie miejsce, gdzie znajduje się ogromny klif. Pod nim można łowić niesamowite okazy wielkich ryb. Czasami jednak przychodzi ogromna fala i zabiera do morza wszystkich rybaków. Nigdy nie wiadomo, kiedy to się stanie, ale stanie się na pewno. Ale ktoś wciąż próbuje wbrew wszelkim oznaczeniom i sygnałom. Pewnie w Europie postawilibyśmy bramę ze strażnikiem, aby ludzie nie mogli tego robić. A tu nie.

201

Tu wierzy się w człowieka i zostawia mu wybór, czy chce, czy też nie chce iść na spotkanie z nieskończonością. 29 lipca 2007 34 komentarze

Migawki Dni ociekające szczęściem, słodkie. Gesty pełne czułości. Oczekiwanie na przyjście. Wpatrywanie się we włosy, wsłuchiwanie w oddech. Przytulanie. Trzymanie za rękę. Czuwanie w nocy, w bezruchu, aby nie obudzić. I tęsknota, zawsze kiedy trzeba się rozstać. Nagły łoskot śniegu, gęstego, walącego w szybę samolotu. W lipcu! Wpadliśmy w chmurę deszczową. Nie zdążyliśmy zejść poniżej podstawy chmur. Temperatura podniosła się z minus cztery na plus jeden. Oblodzenie. Czy silnik stanie? Nagła groza, że wszystko runie w nieodgadniony dół. Że opuszczę to na zawsze. Jednak przebiliśmy się. Jesteśmy poniżej chmur. Temperatura rośnie do plus siedem, a silnik pracuje. Życie. Dwa cielaki z lipca. Trykają się, stukają, przekomarzają, biegają za sobą. Potem kładą się obok. Przekładając głowę nad głową. Jak małe psy, jak małe koty. 1 sierpnia 2007 13 komentarzy

Kilimandżaro Ostatni odcinek podejścia jest niezwykle mistyczny. Startuje się w nocy około godziny 23. Temperatura wynosi minus 16 stopni. Idzie się w całkowitej ciemności. Tak jak na całej trasie, trzeba iść bardzo powoli. Krok za krokiem, jak w zwolnionym filmie. Na tej wysokości wszystkie gwałtowne ruchy wywołują wymioty i zawroty głowy. To prawdziwa szkoła cierpliwości. Księżyc i latarki pokazują drogę: górską

202

ścieżkę. Jesteśmy powiązani sznurem. Za lekko się ubrałem, trochę marznę. Po pięciu godzinach docieramy na szczyt krateru wulkanu, którym jest Kilimandżaro: a tam jednocześnie oślepiający błysk słońca i lodowca. Dochodzi się doń w brzasku wschodu słońca nad Afryką. Ginący z roku na rok lodowiec ma około ośmiu metrów wysokości. Naszym przewodnikiem jest Leszek Cichy. To nie wymaga szczególnej kondycji, a jedynie odporności psychicznej na domniemany ból i mdłości. Bagaż niosą tragarze. Wejście trwa mniej więcej pięć dni. Zaczyna się w temperaturze afrykańskiej dżungli, a kończy dużym mrozem. Po zejściu na dół polecieliśmy nad ocean do Zanzibaru, aby tam odpocząć. Po morzu pływały łódki o kształtach przypominających te z greckich waz. Żagle płócienne. Ich lekkość, antyczność formy była zachwycająca. Nigdzie na świecie nie widziałem niczego podobnego. Szkoda, że nie mogę znaleźć zdjęć… Zanzibar jest arabski, a Tanzania afrykańska i oba te kraje wydały mi się zamożne – w sensie braku głodu, żebractwa – i spokojne na tle wszystkich innych miejsc środkowej i południowej Afryki. Nie widziałem tam biedy takiej jak w Azji czy Ameryce Środkowej. Żyją skromnie, ale nie głodują i nie cierpią. 5 sierpnia 2007 6 komentarzy

Śmierć i architektura Spacerując dzisiaj w Łazienkach, po raz kolejny stanąłem jak wryty w miejscu, w którym widać, jak pałac styka się z wodą. To zawsze w sposób niesłychany wprawia mnie w największe zdziwienie. Nieraz spacerując po Wenecji, miejscu jakby stworzonym do kontemplacji tej kwestii, rozmyślałem nad tym połączeniem. Tych kilka myśli poniżej chcę tu zostawić, choć wiem, że daleko mi jeszcze do pełnego uchwycenia problemu. Architektura jest formą, woda bezkresem. Ta forma to dzieło człowieka, a woda – Boga lub przyrody. Stopnie pałaców schodzące do linii

203

wody są niczym zaproszenie do spaceru pod powierzchnię, do nieprzeniknionej głębi. Pałac odbijający się w powierzchni wody i trwający w swym kształcie w ruchu rozmywających go fal to przypomnienie, że materia jest nietrwała, że pozostaje tylko jej kształt i że wbrew naszemu staraniu o zachowanie substancji pozostaje jedynie istota: idea pałacu – a nie sam pałac. I to studium czasu, przypominające machinę, która pożera materię, jest być może ukrytym przeżyciem, nieodwracalnie związanym z linią wody i marmuru. 9 stycznia 2008 18 komentarzy

 Rozdział 15: A tak się to skończyło

Przestałem pisać swój blog w lutym 2008 roku. Być może jest to zajęcie lepsze dla polityków, którzy znajdują się w opozycji – mogą ustawić się w roli recenzentów i dzień po dniu krytykować swoich przeciwników. Być może jest to zajęcie, w którym najlepiej czują się desperaci – obojętni na zgryźliwe i obraźliwe komentarze czytelników. I wreszcie, być może jest to zajęcie dla osób z mniejszym temperamentem, które mają gorszy niż ja dostęp do źródeł ciekawych informacji. Nie wiem. Pewnie można by ciągnąć w nieskończoność codzienne obnażanie się na oczach publiczności, blokując – dla własnego dobra psychicznego – możliwość dopisywania komentarzy, ale wówczas cała internetowa zabawa straciłaby swój sens, a ja zapewne straciłbym zapał. Znam polityków, którzy z pisania przerzucili się na wideoblogi, ale ta forma komunikacji wydaje mi się jeszcze bardziej ekshibicjonistyczna – już widzę siebie w roli gwiazdy wideobloga, kiedy budzę się rano po nieprzespanej nocy z Frankiem… Właśnie, Franek! Może to Franek powinien wygłaszać regularne komentarze w technice wideo? Ma świeże spojrzenie, potrafi olewać najbardziej spektakularne wygibasy polityków i na dokładkę – nie ma na niego (jeszcze) żadnego haka, żadnej teczki i najmniejszego donosu! Blog Franka Palikota. To jest przyszłość!

205

Ostatni taki zapis To ostatni mój wpis na blogu Poletko Pana P. Zacząłem pisać 1 lipca 2007 roku, mocno wierząc, że taki rodzaj zapisków stanie się najlepszym sposobem komunikacji z wyborcami, z przyjaciółmi i nieprzyjaciółmi. Dziś, po upływie ponad siedmiu miesięcy, nadal jestem tego zdania, ale… zamykam swój dziennik. Dlaczego? Po pierwsze: z największą powagą traktuję swój obowiązek przewodniczenia komisji „Przyjazne Państwo”, a to oznacza, że jej poświęcam cały swój czas. Nie chcę dokonywać wpisów na blogu w sposób pozorowany, okazjonalny, bo to byłoby oszustwem wobec zacnych Czytelników i Komentatorów. Myślę, że w tym wypadku milczenie będzie uczciwsze. Po drugie: formuła blogowania, w której jeden pisze, a setka wynajętych czynowników robi wszystko, żeby mu – w imię politycznej jatki – przywalić, niezbyt mi odpowiada. Jestem gotów do prowadzenia sporów, ale szukam dla nich odpowiedniego poziomu, a tego, niestety, harcownicy spod znaku PiS nie gwarantują. Z tego też względu nie czuję potrzeby wystawiania się na codzienne połajanki, polegające głównie na obrażaniu mnie, szarganiu nazwiska czy pospolitym bluzganiu. A ponieważ nie chcę i nie mogę być cenzorem, oddaję pole moim adwersarzom: do ujeżdżania znajdźcie sobie inną kobyłę… Może tym razem… z własnego grona? Po trzecie: nie zawsze wypada mi pisać o wszystkim, co wiem i słyszę, a jeśli już piszę – bywam postrzegany jak Ryszard Czarnecki, dostawca taniej sensacji z rejonów kuchni i magla władzy. A Ryszard Czarnecki może być tylko jeden. Po czwarte: Franek wymaga taty, a ja Franka traktuję bardzo serio, bo to jest całkiem ciekawy gość. I wreszcie piąte – patrz punkt nr 1… Milczę, bo zarobiony jestem! Ja się, oczywiście, wcale z Państwem nie żegnam, zmieniam jedynie formę kontaktów: ciągle jest radio nisha.pl, moja strona internetowa z forum dyskusyjnym, będzie też kolejna książka… Z uszanowaniem… nie obiecując poprawy, Janusz Palikot 11 lutego 2008 122 komentarze

Spis treści

Od autora

5

Rozdział 1: Tak się zaczęło

9

Rozdział 2: Jestem z Biłgoraja

13

Rozdział 3: Paplament i okolice

39

Rozdział 4: Policjanci z Lublina, wibrator i pistolet Rozdział 5: Zabiebrzony w Dzierwanach Rozdział 6: Ja w nerwowej sprawie Rozdział 7: Jazda na Platformie Rozdział 8: Pupa, pupa, pupa Rozdział 9: Gęba liberała

105

113 141

151

Rozdział 10: Poza wszystkim

163

Rozdział 11: O jedno pytanie za daleko Rozdział 12: Franek i inni Rozdział 13: Palikotówki

91

189 195

Rozdział 14: Notatki z podróży

197

Rozdział 15: A tak się to skończyło

205

181

83

Fotografia na okładce: Tomasz Paczkowski Projekt typograficzny: Janusz Górski Redakcja: Ewa Penksyk-Kluczkowska Korekta: Piotr Sitkiewicz Sk³ad: Maciej Goldfarth Druk i oprawa: Grafix Centrum Poligrafii, Gdańsk © by Janusz Palikot © by wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2008 wydawnictwo s³owo/obraz terytoria 80-244 Gdañsk, al. Grunwaldzka 74/3 tel.: (058) 345 47 07, 341 44 13 fax: (058) 520 80 63 e-mail: [email protected] www.terytoria.com.pl ISBN 978-83-7453-861-9