Yeniden Turk Milliyetciligi

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

2. Bask› Ankara, 2004 Yedinci Bin Y›l Yay›nlar›

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

‹Ç‹NDEK‹LER Sayfa No ÖNSÖZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .VII Genel Durum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 Cumhuriyet ve Türk Milliyetçili¤i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9 Türkiye Cumhuriyeti’ne Sald›r›lar ve Türk Milliyetçili¤inin Konumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 Nihaî Hesaplaflma ve Türk Milliyetçili¤i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 Türk Milliyetçili¤inin ‹deolojik Buhran› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ Küresel Temel Çeliflki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109 Milliyetçilikte Demokratik-Jeoekonomik Yaklafl›m . . . . . . . . . . .111 Yeniden Ba¤›ms›zlaflma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113 Stratejik Bar›fl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .120 Ekonomik Yeniden Yap›lanma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121 Yeniden Millî Devlet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132 Demokratik Geliflim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134 ‹nsan Unsurunun Moral Aç›dan ‹nflas› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138 Etkin Hukuk Devleti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141 Sonuç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144

‹deolojik Geliflim, Medenî Cesaret ve Romantizmden Gerçekçili¤e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 Türk Milliyetçili¤inin ‹deolojik Sorunlar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29 Türk Milliyetçili¤inin ‹deolojik Krizi ve F›rsatlar . . . . . . . . . . . . . . .39 Türk Milliyetçili¤i Ad›na Hesap Sorma ve ‹deolojik Geliflimin Engellenmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40 Türk Milliyetçisi Ayd›nlar›n Sorumlulu¤u . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 Ne Yapmal›y›z? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45 Türk Milliyetçili¤inin Radikal Reform Program› . . . . . . . . . . . . . . .47 Türk Milliyetçili¤inin Radikal Siyasal Program› . . . . . . . . . . . . . . .53 3. Bin Y›l›n Bafl›nda Tarihe ve Bugüne Bak›fl . . . . . . . . . . . . . . . .60 Milliyetçili¤in Canlan›fl› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72 Yeniden Türk Milliyetçili¤i, Daima Türk Milliyetçili¤i . . . . . . . . . . .78 Türkiye’de Temel Çeliflki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .94 Bölgede Temel Çeliflki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107 III

IV 2

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Necip T rk milletine ve nesl-i atiye tavsiyem udur ki, sinesinde yeti tirerek ba na ge irece i ki ilerin kan ndaki ve vicdan ndaki cevher-i asliyeyi tahlil etmekten bir an feragat etmesin. Mustafa Kemal Atat rk

V 1

VI 2

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

ÖN SÖZ Türk milliyetçili¤i politik ve ideolojik bir kriz sürecinden geçiyor. Asl›nda özellikle ideolojik kriz gecikmifl, geciktirilmifl bir krizdir. Krizin patlamas›n›n nedeni, herkesin krizin bilincine varmas›na neden olan olay, 3 Kas›m 2002 seçimlerinin sonuçlar›d›r. Krizin Ancak, kriz 3 Kas›m ve sonras›ndan dolay› ortaya ç›km›fl de¤il. 3 Kas›m ve sonras›nda ortaya ç›kmas› gecikmifl bir sonuçtur. Politik ve ideolojik krizin kökleri çok daha geriye gidiyor. Krizin uzun bir dönem belirginleflmesini engelleyen 20. yüzy›lda siyasal Türk milliyetçili¤inin Mustafa Kemal Atatürk'ten sonraki, ikinci önderi ve karizmatik lideri Alpaslan Türkefl’in varl›¤› olmufltur. 1980 ve küreselleflme sonras›nda, Türk milliyetçisi ayd›nlar›n çok büyük bir bölümü ideolojik geliflim ve yenilenme konusunda en ufak bir çaba göstermeyerek, Alpaslan Türkefl’i ideolojik yenilenme hususunda yaln›z b›rak›rken, genifl Türk milliyetçisi kitleler ise kendilerinin bilmediklerini Baflbu¤’un bildi¤i inanc› ile ideolojikpolitik bir rehavete kap›lm›fllard›r. Alpaslan Türkefl’in vefat›ndan sonra ideolojik krizin belirginleflmesini engelleyen 1999 seçimlerinde kazan›lan politik baflar› olmufltur. Ancak, ideolojik belkemi¤i olmayan bir milliyetçi hareket, milliyetçilerin iktidara gelmesinin ne Türkiye'nin ne de Türk milliyetçili¤inin ideolojik ve politik sorunlar› çözmedi¤ini, aksine a¤›rlaflt›rd›¤›n› ortaya VII

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ koymufltur. Do¤rular›n›, ilkelerini yitirmifl bir Türk milliyetçili¤i görüntüsü, birçok eyleme ve sürece damgas›n› vurmufltur. Türk milliyetçilerinin önümüzdeki süreç içinde kendilerinin Kuvâ-yi Milliye'den bu yana Türk milletinin yetifltirdi¤i en ahlâkl›, en vefakâr, en kararl›, en iyi yetiflmifl ve Türkiye'nin sorunlar›n› çözebilecek en iyi kadro olduklar›na olan inançlar›n› tekrar kazanmalar›n›n, inanç ve bilgi tazelemelerinin bir tek yolu vard›r: Türk milliyetçili¤ine, gerçekten do¤rular›, ilkeleri olan, yol gösteren Türk milliyetçili¤ine geri dönmek. Ulafl›lan noktada ideolojik ve politik kriz bütün a¤›rl›¤› ile Türk milliyetçilerinin üzerine çökerken, Türk milliyetçilerine de bu krizi büyük bir ideolojik-politik uyan›fl için bir f›rsat hâline getirme görevi düflmektedir. 19. yüzy›l›n sonu ile 20. yüzy›l›n bafl›nda oldu¤u gibi, Türk milliyetçileri 21. yüzy›la Türk milliyetçili¤inin verece¤i cevaplar, ideolojik s›k›nt›lar›, izlenmesi gereken politik stratejiler üzerinde çal›flmakt›r. Bu çal›flma uzun vadeli, bilimsel, de¤iflik bilim dallar›na mensup bilim adamlar› ile ayd›nlar›n, politikac›lar›n, edebiyatç›lar›n ve gençli¤in katk›s›n› bünyesinde toplamal›d›r. Türk milliyetçilerinin bugünlerde kendilerine ve çevrelerine çok s›k sorduklar› bir soru var: “Nereden bafll›yaca¤›z?” ve “Ne yapaca¤›z?” Türk milliyetçili¤ine sahip ç›kmak ise Türk milletinin milli davalar›na sahip ç›kmak demektir. Türk milliyetçili¤ine sahip ç›kmak, Gasp›ral›’ya, Akçura’ya, Gökalp’e, Ats›z’a, Sancar’a Türkefl’e, Dündar Tafler’e, Gün Sazak’a, Mümtaz Turhan’a, Erol Güngör’e, Mehmet Eröz'e, Galip Erdem’e, Ahmet Arvasi’ye, M. Özda¤’a, onlar›n bütün bir 150 y›ldan bu yana de¤iflik zaman dilimleri ve hatta bazen de¤iflik co¤rafyalarda temsil ettikleri de¤erlerin, dam›t›lm›fl, billurlaflm›fl hali olan “Türklük” sevgisine sahip ç›kmakt›r. Türk milliyetçili¤ine sahip ç›kmak, ‹stiklal Harbimizin önderi, Cumhuriyetimizin kurucusu, Türk Devriminin siyasi dehas› Büyük Türk milliyetçisi Mustafa Kemal Atatürk’e sahip ç›kmakt›r. VIII

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Türk milliyetçili¤ine sahip ç›kmak, bugünlerde K›br›s için yürümek, Annan Plan›n› ve onu destekleyenleri gömmektir. Türk milliyetçili¤ine sahip ç›kmak, Kerkük’ü unutmamak, Süleymaniye’de gerçekleflen sald›r›y› asla zihinlerden silmemektir. Türk milliyetçili¤ine sahip ç›kmak milliyetçilerin düzenledi¤i toplant›lara gitmektir. Türk milliyetçilerinin ç›kard›¤› dergi ve gazeteleri almak demektir. Türk milliyetçilerinin yay›nevlerini ç›kard›klar› kitaplar› al›p okuyarak, desteklemek demektir. Milliyetçili¤e sahip ç›kmak Ülkücü gençli¤e sahip ç›kmakt›r. Do¤rular› hiç korkmadan söylemektir. Türk milliyetçisinin en kutsal k›ymeti, Türk milleti ve onun de¤erleridir. Yap›lacak fley, Türk milliyetçili¤inin ideolojik, politik canlanmas›na kat›lmak, katk›da bulunmakt›r. Bu okumak, yazmak, tart›flmakt›r. Türk milliyetçili¤inin kaynaklar›ndan bugüne uzanan çizgiyi 21. yüzy›la tafl›makt›r. Bu kitab ve bunu hemen k›sa bir süre sonra izleyecek olan çal›flmalar›n amac› Türk milliyetçili¤inin ideolojik yenilenmesine katk›da bulunmakt›r. Gerçek katk› Türk milliyetçilerinin tart›flmaya bafllamas› ile yap›lacakt›r. Prof. Dr. Ümit ÖZDA⁄

IX

X

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Dünya yeniden yapılanırken, Türkiye'de iç kriz merkezli çok zor bir süreçten geçiyor. Ülkemiz son on iki yılını yoğun bir bunalım süreci içinde yaşamıştır ve bu bunalım hâlen sona ermiş değildir. Buhran çok boyutlu ve yaşamın bütün alanlarını kapsayıcı bir niteliğe sahiptir. Türkiye, politik, ekonomik, sosyal, ahlâkî, kültürel, etnik ve askerî boyutları içeren bir krizle boğuşmaktadır. Yaşanan kriz, devletin ve toplumun yapısını sarsmış, değerler sisteminde yıpranmalara neden olmuştur.

Genel Durum İçinden geçtiğimiz günlerde ABD'nin 21. yüzyılda tek kutuplu dünya düzeninin devamı için dünyayı yeniden yapılandırmaya çalıştığı yeni bir tür küresel savaş sürecini yaşıyoruz. Orta Doğu’da devam eden savaş Afganistan’da başlamıştı ve Afganistan’da henüz sona ermeden, Irak’da savaşın ikinci cephesi açılmış oldu. Irak’ta hızla biten savaş önümüzdeki günlerde Orta Doğu’daki yeni cephelerde mutlaka askerî yollar kullanılmadan devam etme ihtimali taşıyor. Türkiye, küresel güç dağılımının yapılması için gerçekleştirilen savaşların odak noktasında, Avrasya ile Orta Doğu’nun kesiştiği alandadır. Bu gelişmelerin gereken geniş kapsamlı önlemler alınmadığı takdirde gelecek on sene içinde Türkiye üzerinde yıkıcı etkiler yapması kaçınılmazdır. Türkiye’nin önümüzdeki bu kısa sayılabilecek dönemi çok iyi değerlendirerek, üzerine gelecek olan jeopolitik ve jeoekonomik kaymalara karşı radikal tedbirlerle kendisini koruması mecburiyettir. Türkiye, iç yapısı sağlam olmak kaydı ile dışarıdan gelebilecek her türlü saldırıyı durduracak güçtedir. Ancak, bugün asıl tehdit dışarıdan değil içeriden, ülkemizde yaşanan büyük iç krizden kaynaklanmaktadır. 1

Ancak kriz sadece son on iki yıl ile sınırlı değildir. Yaşanan kriz, seksen yaşındaki Cumhuriyet’in son elli yılına yayılan, yapısal nitelik kazanan sürekli bir buhranın en ağır hâlidir. Bu krizin son yıllarda içinden geçtiğimiz aşamasının toplumumuzun bütün alanlarını ne kadar ağır bir şekilde yıprattığı, ülkemizin Vietnam ve Nikaragua kadar riskli bir ülke hâline gelmiş olmasında açıkça yansımaktadır. Krizin yarattığı en büyük tahribat, Türkiye Cumhuriyeti’nin yurttaşlarının beyinlerinde ve yüreklerinde meydana gelen tahribattır. İnsanımız, ülkesine, devletine, geleceğine ve kendisine olan güvenini yitirmektedir. Türk Devleti ve halkı bir irade zaafı süreci içerisindedir. Genel bir kötümserlik ve yılgınlık havası Türkiye’nin üzerini ve Türk insanının yüreğini kaplamıştır. Türkiye'yi onlarca yıldan bu yana yöneten mevcut çürümüş siyasal elit, hemen hemen bütün unsurları ile Türkiye’nin sorunlarını kendi yetenekleri ile aşmaya muktedir bir ülke olmadığı düşünce ve inancındadır. 19. yüzyılda Hindistan’ı sömüren İngiliz seçkinleri gibi, Türkiye’yi bir iç sömürge olarak gören, Türkiye’yi sömüren ve sömürülmesine alet 10 2

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

olan çürümüş Türk siyasal seçkinleri, yaşadığımız çok boyutlu krizin asıl sorumlularıdır. Öte yandan, Türk iş adamı krizin ağırlığı altında ezilmiş, millî kimliği silikleşmiş, özgüvenini ve ülkesine olan güvenini yitirmiştir. Türk iş dünyası yaşadığımız sorunların, çürümüşlüğünün farkında olduğu Türk siyasal eliti tarafından halledilemeyeceği inancı ile başka bir yönetici elit arayışı içine girmiş ve Avrupa Birliği'ni (AB) yeni yönetici elit olarak görmeye başlamıştır. Türk iş dünyası, büyük bir hayal kırıklığı içinde fabrikalarında üretime son verip veya fabrikalarını devredip, AB sermayesinin Türkiye’deki acentası, süper market yöneticiliği görevini üstlenmeye büyük bir istek göstermektedir. TÜSİAD’ın içinde olduğu AB histerisinin nedeni, iş adamlarının Türk siyasal sistemine ve Türkiye çerçevesinde millî bir çözüme olan inançlarını kaybetmeleridir. Aydınlarımız da, bu milletin temsil ettiği değerlere inançsızlık içinde bağımlı bir Türkiye istediklerini söyleyecek, dış etkenlerle (buna yumuşak emperyalizm de deniyor), değişimi arzu edecek kadar ileri gitmiştir. Bu aydınlarda, 1919-20’de işgal altındaki İstanbul’da yayımlanan mandacı gazetelerden alınmış cümleleri ve ruh hâlini görürüz. Söz konusu olan yeni mandacılıktır. Yeni mandacılık bugünlerde kendisini “Kıbrıs’ın verilmesi karşılığında AB’den tarih alma” gibi Türkiye’ye önerilen hamakatte göstermektedir. Türkiye’nin en önemli değeri olan insanları, yani yetişmiş gençlerin önemli bir bölümü ellerine fırsat geçse Türkiye’den göç etmeyi düşünmektedir. Geniş kitlelerde de büyük bir hayal kırıklığı yaşanmaktadır. Türkiye’ye ve onun temsil ettiği 3

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

değerlere inançsızlık, kendisini 3 Kasım 2002 seçimlerinde kızgınlık ve tasfiye olarak ortaya koymuştur. Artık, birçok insanımız için Türkiye’nin geleceğine inanç, bu ülkenin kendisine, öz gücüne bağlı olarak değil, Türkiye’nin AB’ye üye olmasına bağlı bir faktördür. AB üyeliği devletimiz için akılcı bir seçim olmaktan çıkıp, karşı konulmaz bir tutkunun bizi peşinden sürüklediği bütün sorunlarımızı çözecek olan yol, âdeta cennetin altın anahtarı olmuştur. Ülkemiz son 20 senede 30.000 insanını Türkiye’ye karşı yürütülen dolaylı bir savaş neticesinde kaybetmiştir. Ancak hâlâ Türkiye’nin dağlarında teröristler dolaşmakta, şehirlerinde akademisyenler öldürülmektedir. Kuzey Irak’ta Türkiye’nin orta vadede yaşamsal çıkarlarını tehdit eden gelişmeler gerçekleşmektedir. Barzani ve Talabani, Ankara’nın Kuzey Irak’ta çizdiği kırmızı hatlara tecavüz etmişlerdir. Kerkük ve Musul’a girilmiş, Türkmenlere yönelik tecavüzler başlamıştır. Talabani, Ankara’yı tehdit ederek, “Kerkük’ü gündeme getirirseniz, biz de Diyarbakır gibi Kürt kentlerini gündeme getiririz” demiştir. Özetle, Türkiye küçük düşürülmüştür. Ülkemiz son yirmi yılda ekonomik anlamda zorunluluklar, yanlış uygulamalar, doğal felâketler ve soygunlar neticesinde yüz milyarlarca Dolar kayba uğramıştır: PKK ile verilen mücadelede harcanan 100 milyar Dolar, Gümrük Birliği’nden kaybımız 74 milyar Dolar, Körfez Krizi sonrasında hesaplanabilir kaybımız 44 milyar Dolar, bankalardan hortumlanan paralar 40 milyar Dolar, büyük depremde harcanan milyarlarca Dolardır. 1965’ten bu yana sosyal güvenlik sistemi kötü yönetimden dolayı birleşik faiz üzerinden 179 milyar Dolar zarar etmiştir. 4

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Bütün bunlardan daha vahim olmak üzere, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ulusal kimlik krizi içindeki bir liderdir. Erdoğan, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ile çerçevesi çizilen Türk kimliğini benimsememekte, hatta daha da ileri giderek, Türkiye’de Türklerden başka halklarında yaşadığını ileri sürmekte, Müslüman-Türkiyeli gibi bir tanımlamanın arkasına sığınmaktadır. Erdoğan’ın yaklaşımı bütün bir AKP’deki ana çizgiyi belirlemektedir. Bu partide alt kimlikler Türk kimliğini reddeden bir üst-kimlik havasında ortaya çıkmaktadır. AKP içinde şu veya bu etnisiteye mensubiyet gururla dile getirilirken, Türk olmanın ifade edilmesine “şovenizm” yapma tepkisi verilmektedir. Erdoğan ve AKP’nin etnik bilinçler üzerine kurulu yapısı, Türkiye için bu partiyi bir ulusal güvenlik risk faktörü hâline getirmiştir.

Türk milli kimliği yıpranırken, kimlik bunalımı sadece Kürt, Çerkez, Laz, Gürcü gibi alt kimlik kültür öğelerinin Türk kimliğinden belirli boyutlarda kopma çabası gelişmekle kalmayıp Türkmen, Afşar gibi kimlik kırılmalarına neden olmaya başlamıştır. Türk milliyetçileri bu kimlik dağılmasının milletimizin ve devletimizin varlığı için yaşamsal bir tehdit olduğunun farkındadırlar. Bu yaşamsal tehdidi daha da vahim hale getiren husus mevcut AKP iktidarının iç iktidar elitini oluşturan Erdoğan ve yakın ekibinin yukarıda dikkat çektiğimiz milli kimlik krizinin bir neticesi olarak, Türkleri Türkiye’de yaşayan 27 etnik grupdan biri olarak tanımlamaktadır.1 İktidarın Türkiye Cumhuriyeti devletinin Türk kimliğini sınıflandırarak ülkeyi bir etnik cehenneme dönüştürebilecek bu yaklaşımı kimlik tehditini daha da ağırlaştırmaktadır.

Yukarıda tanımlanan kriz ülkemizi altı hayati tehdit ile karşı karşıya bırakmaktadır. Bunlar sırası ile, kimlik tehditi, jeopolitik tehdit, ekonomik tehdit, sosyal tehdit, bilgi tehditi ve politik tehditlerdir.

Jeopolitik Tehdit: Ülkemizde yaşanan kimlik tehditine koşut olarak, orta doğu ve özellikle Irak’da gerçekleşebilecek olan jeopolitik kayma/kopma olasılıkları karşısında artan bir tehdittir. Irak’dan kopacak ve Türkiye ile sınırdaş olacak bağımsız bir Kürt Devleti, Türkiye’nin milli kimlik tehditi içinde bulunduğu bir dönemde ülkemizin toprak bütünlüğünü tehlikeye sokan jeopolitik bir tehdit olmak durumundadır. Bu yeni bağımsız devletin Kerkük petrollerine sahip olması durumunda petrolün Akdeniz’e “güvenli” ulaşımını arzulayan uluslar arası petrol kartelleri Türkiye’nin jeopolitik bütünlüğünü daha fazla tehdit eder hale geleceklerdir.

Kimlik Tehditi: Türk milli kimliğinin yıpratılarak yerine etnik ve folklorik merkezli kimliklerin geçirilmeye çalışılmasının ürettiği tehdittir. Bir yandan küreselleşme ve Avrupa Birliği süreçleri, öte yandan 1984-1998 arasında gerçekleşen ve hala sona erdiğini söyleyemeyeceğimiz Güney Doğu Anadolu bölgesini kapsayan düşük yoğunluklu çatışma, milli kimliğimizi büyük ölçüde hırpalamıştır. Kültürel alt kimlik olarak Türk üst kimliğinin parçası olan kimlikler, Türk milli üst kimliğine meydan okuyarak onun yerine geçmeye talip olabilmektedirler. 5

1

Erdoğan’daki milli kimlik krizi o kadar derindir ki, 8 Mayıs 2004’de 52 sene sonra ilk Türk başbakanı olarak gittiği Batı Trakya’da kendisini karşılayan Türklere “Soydaşlarım” yerine “kardeşlerim ve Sevgili dostlarım” diye hitap etmeyi tercih etmiştir. Akşam , 9 Mayıs 2004. 6

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Ekonomik Tehdit: Türkiye’nin soyguncu bir seçkinler grubu tarafından kaynakları heba edilerek yönetilmesinden kaynaklanmaktadır. Ülke kaynaklarının milli menfaatlerimize uygun bir şekilde kullanılmaması, Türk ekonomisinin dünyanın sayılı büyük ve üretken bir ekonomi olmasına rağmen IMF’nin kontrolü altına girmiş olması Türkiye için aşılması gereken bir tehdittir. Türkiye eğer şimdi olduğu gibi küreselleşme ile başa çıkabilecek bir ekonomik stratejiyi geliştiremez ise ülkemizin 21. yüzyılı da ekonomik anlamda gelişmiş toplumla arasında geçiremeyeceği açıktır. Sosyal Tehdit: Yaşanılan ağır krizin ülkemizi Sosyal AIDS’li bir toplum haline getirmesinin sonucunda ortaya çıkmıştır. AIDS vücudun kendisini koruyamaması hastalığıdır. Sosyal AIDS’li toplumlar sosyal alyuvarlarını yitirmiş, dost ve düşmanı tanıma /mücadele etme yeteneğini kaybetmiş toplumlardır. Türk toplumu böyle bir sürecin içerisine girmiştir. Halkın devlete olan sadakati ilerde daha ayrıntılı bir şekilde ele alacağımız nedenlerle azalmaktadır. Mafya gelişmekte, etkinleşmekte ve özenilir olmaktadır. İnsanlarımızın duyarlılıkları yok olmakta, sosyal dayanışma erimektedir. Bu tür toplumların kendilerini uzun vadede koruma yetenekleri tamamen ortadan kalkmaktadır. Bilgi Tehdidi: Sanayi toplumlarından bilgi toplumuna geçildiği bir çağda bu geçişi gerçekleştiremeyip geri kalan toplumların karşı karşıya oldukları bir tehdittir. Bilgi toplumunda üretimin kaynağını bilgi ve sermaye oluşturmaktadır. Üretilen ürünler yazılım, bilgisayar çipi, genetik ürünler vs. bilgi yoğun ve yüksek teknolojiye dayanan ürünlerdir. Bu toplum7

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

lar 10-12 sene ortalama eğitim ve milli gelirin %9’unu araştırma –geliştirme çalışmalarına ayırarak hem gelişmiş teknolojiler üretmekte hem yeni pazarlar elde etmekte hem de ülkelerine sermaye çekmektedirler. Ülkemiz ise ortalama 4 yıl eğitim süresi, yüksek öğretime ayrılan milli gelirin %2’sinden az kaynak ve araştırma –geliştirmeye ayrılan milli gelirin ancak binde 6’sı ile 21. yüzyıl da ancak tendit altında olan bir ülke olabilir.2 Politik Tehdit ise ülkemizin milli devlet niteliğinin etnik merkezli bir yapılanmaya, üniter niteliğinin de federal bir devlete dönüştürülmek istenmesinden kaynaklanmaktadır. Önümüzdeki 10 yıl Türkiye’de milli devlet ile etnik devleti, üniter devlet ile federal devletin mücadelesine sahne olacaktır. Gerek Avrupa Birliği gerek ABD'nin, Türkiye’yi etnik bir federasyona dönüştürme politikalarına Türkiye’nin kuruluş esaslarına sadık olanların direnişi, anılan mücadelenin çok sert geçmesine neden olacaktır. ABD ve AB’nin Türkiye’nin federalleşmesi sürecini en yetkili ağızlardan gündeme getirmeye başladığı görülmektedir. Örneğin, daha 1993’de Graham Fuller “ Türkiye kendi Kürtlerine kültürel özerklik sağlayacak bir federal sistemi kurmak ihtiyacını da duyabilir.” demektedir.3 Terörizm dergisi yazarı Frenk Perez ise “Kürtlere siyasal ve kültürel haklarının verilmesi çözümü kolaylaştıran tek çare, o da zamanı geçirilmezse” demektedir.4 ABD’nin Ankara Büyükelçiliğini de yapan Morton Abramowitz ise 2

Akşam, İbrahim Kavrakoğlu, 27 Şubat 2004.

3

Nokta, 14-20 Kasım 1993.

4

Nokta, 14-20 Kasım 1993. 8

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

“Türk hükümeti, Kürtlerin hem Türk hem de Kürt olmalarına izin verebilir. Öte yandan, gelişmenin seyrine göre, daha köklü çözümler, örneğin ciddi bir federalizm gerekebilir” demektedir.5 Ancak 1997’de Paul Henze daha da saldırgan bir tarzda Türk siyasal elitinin artık modern devletlerin federasyon ile yönetildiklerini anlamalarını gerektiğini kaydettikten sonra, Türkiye’nin ağır bir kriz geçirdikten sonra federasyona doğru ilerleyeceğini kaydetmiştir.6 (Paul Henze, Atatürk’ü Legacy, 1998 Amsterdam s.53) AB’de sadece Türkiye’ye değil bütün AB üyesi ülkelere karşı yürüttüğü federalleştirme politikalarını Türkiye’ye karşı da yürütmektedir. AB Uyum Yasaları Süreci ve AKP’nin Kamu Reformu Yasası ile yürüttüğü federalleşme politikaları, Türkiye için en büyük politik tehdidi oluşturmaktadır. Bu ağır tehditlerin oluşmasının temel sorumlusu, çürümüş olan siyasal ve bürokratik elitin Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu ideolojisi olan Türk milliyetçiliğinden, Mustafa Kemal Atatürk’ün vefat ettiği günden sonra her geçen gün biraz daha uzaklaşması ve 1944 senesinden itibaren Türk milliyetçiliğinin terk edilmesidir. Cumhuriyet ve Türk Milliyetçiliği Türk milliyetçiliğinin yakın tarihteki en kutsal eseri Türkiye Cumhuriyeti Devleti'dir. Türk milliyetçiliği, Türkiye Cumhu5

Nokta, 14-20 Kasım 1993.

6

Paul Herze, Atatürk’s Legacy, 1998 Amsterdam S.53 9

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

riyeti’nin kurucu ideolojisi olmasının dışında, Türk milliyetçileri için hayatı kavrama, anlamlandırma ve izah etme çerçevesini oluşturur. 19. yüzyılın sonu 20. yüzyılın başında teorik çerçevesi oluşturulan Türk milliyetçiliği, ileri bir teorik çerçeveye oturan kavramsal yapısı ile bütün bir 20.yüzyılı doğru izah etmiştir. Gaspıralı İsmail, Ziya Gökalp, Yusuf Akçura, Ahmet Ağaoğlu gibi teorik donanım açısından, dönemlerindeki aydınların çok ötesinde bir zirveyi temsil eden beyinlerin oluşturduğu birikimi büyük bir siyasî gerçekçilik ve deha ile siyasal yaşama taşıyan Mustafa Kemal Atatürk, Türk milliyetçiliğini Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu ideolojisi yapmıştır. Mustafa Kemal Atatürk döneminde Türk milliyetçiliği, bir siyasal program olarak millî devletin oluşturulması amacı ile devletin ve milletin hayatının bütün alanlarını kapsamıştır. Atatürk, Ziya Gökalp’in zamansız ölümü ile ortaya çıkan teorik alt yapı açığının farkına varmıştır. O, bu eksikliği ortadan kaldırmak amacı ile yaşamının bütün büyük projelerinde Cumhuriyet'in millî bir devlet olarak şekillenmesini sağlayacak, gelecekte bir Türk dünyasının oluşmasının düşünsel temellerini atacak kurumları ve zihniyeti oluşturmaya çalışmıştır. Türk Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Türk milliyetçiliğinin fikrî temelini oluşturacak kurumlar olarak tasarlanmıştır. Atatürk’ün erken ölümü ve takipçilerinin onun fikrî ufkunu kavrayamamaları, hatta bir kısmının bilinçli bir şekilde Atatürk’ün fikrî mirasına ihaneti, millî devlet projesinin yarım 10

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

kalmasına neden olmuştur. Atatürk’ün vefatı ile Türk milliyetçiliği ideolojisi devletin resmî ideolojisi olma niteliğini görünürde korusa da özünde yitirmiş, siyasal bir program olmaktan çıkarak daha İnönü döneminde içi boş bir bürokratik milliyetçiliğe dönüşmüştür. Bir süre sonra da, özellikle 1980’lerden sonra hızlanarak, Türk milliyetçiliğinin en büyük eseri olan Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin varlığı, hedef alınmaya başlamıştır. Bugün içinde bulunduğumuz süreçte ise Türkiye Cumhuriyeti Devleti, özünü ve anlamını yitirecek şekilde dönüştürülmeye çalışılmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne yurttaşlık bağı ile bağlı olan her vicdan sahibi yurttaşın beyin ve yüreğini tırmalayan sorunlarla karşı karşıya olduğu, bir dönemden geçiyoruz. Türkiye Cumhuriyeti’ni oluşturan temel değerlerin hepsinin teker teker sorgulandığı, eskimişlikle, köhnelikle suçlandığı; ulusal bilincin yerini parlâmento içinde ve dışında etnik, dinsel ve mezhepsel alt kimliklerin aldığı; Türkiye’yi bir millî devlet, Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarını da Türk milleti yapan bütün değerlere saldırıldığı; Türk milletinin bağımsız ve onurlu yaşama iradesinin yıkılmaya çalışıldığı bir ortamda; Türkiye’yi ayaklarının altından çeken ve milletin geleceğini bir bilinmezliğe atan gelişmeler karşısında, bu milletin şanlı geçmişine ve büyük geleceğine inanan Türk milliyetçileri, büyük bir ızdırap, kızgınlık, gerilim ve ne yazık ki hepsinden öte umutsuzluk içindedirler. Bu fiilî durum Türk milliyetçiliğinin, 20. yüzyılı hem Türkiye hem dünya ölçeğinde doğru açıklayan bir ideoloji olduğu gerçeğini ortadan kaldırmaz. Ancak, 20. yüzyılı doğru bir şe11

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

kilde açıklayan Türk milliyetçiliği, 21. yüzyıla doğru ve anlaşılır bir teorik izah getiremediği gibi, kurucusu olduğu Cumhuriyet’in yıpranışını ve yaralanmasını engelleyebilecek durumda da değildir. Çünkü, Türk milliyetçiliği ideolojisi, 19. yüzyılın sonunda ve 20. yüzyılın başında yaşadığı güçlü fikrî canlanmayı 20. yüzyılın sonunda tekrar yaşamamış, kendisini geliştirerek 21. yüzyıla taşımamıştır. Gerçi, milliyetçi ideoloji 1960’larda tekrar bir fikrî canlanma süreci içine girmiş ise de bu ideolojik canlanma sürdürülememiş, 1980’den sonra nerede ise tamamen durmuştur. Küreselleşmenin başladığı ve yeni ideolojik parametrelerin ortaya çıktığı, millî devlete yönelik ideolojik-politik saldırıların en güçlü olduğu içinden geçtiğimiz küreselleşme döneminde, Türk milliyetçiliğinin ideolojik çerçevesi üzerinde Türk milliyetçisi aydınların yeterince çalıştığını söylemek mümkün değildir.7 7

Bu konuda Prof. Dr. Orhan Türkdoğan, Prof. Dr. Mustafa Erkal, Nevzat Kösoğlu, Arslan Bulut, Özcan Yeniçeri ve burada ismini anmadığımız bir küçük grup aydın istisna oluşturmaktadırlar.

Türk Yurdu dergisi Türk milliyetçiliği tartışmalarında öncü bir görev yapmaktadır. Uzun zamandan bu yana Türk milliyetçiliği teorisi üzerine yazıları ile Doç.Dr. Özcan Yeniçeri’nin katkılarının gözden kaçması mümkün değildir. Sayın Ahmet Bican Ercilasun Türk Yurdu dergisinin Mayıs 2003 tarihli sayısında "Milliyetçilik Tartışmaları" başlıklı yazısı ile çok zor özetlenebilecek milliyetçilik tarihini mükemmel bir şekilde özetlemenin yanında ideolojik yargıları da büyük bir netlikle ortaya koymuştur. 2023 dergisi milliyetçilik ile ilgili özel bir sayı yayımlamıştır. Bu sürecin önümüzdeki aylarda yoğunlaşarak devam etmesi ve bu sürecin konferans, açık oturum, beyin fırtınası gibi aşamalara taşınması gerekmektedir. Bu vesile ile gösterişsiz, ancak büyük bir fikrî derinliği onlarca yıldan bu yana ortaya koyan Sayın Nevzat Kösoğlu’nun “Küreselleşme ve Millî Hayat” adlı kendisi küçük ancak içeriği büyük kitabı her Türk milliyetçisi için bir el kitabı olmalıdır. 12

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Türk milliyetçileri arasında bu dönemde gerçekleşen ideolojik gerileme ve günlük, ilkesiz politik kaygılarla ideolojiden kopuş o kadar yoğundur ki, siyasal bir program olarak milliyetçiliğin küreselleşmeye meydan okuması ve kendisini yenilemesi ile kimse ilgilenmemiştir. Bu ideolojik gerileme sürecinin sonucunda milliyetçiliğin doğruları ve yanlışları ortadan kalkmaya başlamış, körelme sürecine girmiştir. Aslında 1990'lar boyunca ülkemizde yaşanan terör olaylarından dolayı milliyetçiliğin politik bir güce dönüşmesi için çok olumlu bir toplumsal vasat oluşturulmuştur. Ancak, ideolojiden tamamen kopan ve Türk milliyetçiliğinin ideolojik çerçevesinin geliştirilmesi için hiç çalışmayan, hatta ideolojinin önemine inanmayan kadrolar, Türk toplumuna Türk milliyetçiliğini siyasal bir program olarak sunamadıkları için milliyetçiliğin siyasal güce dönüşmesi, Türk milliyetçilerinin toplumumuza sundukları gelecek projelerine ve programlara değil, diğer siyasal parti ve programların başarısızlığına bağlı hâle gelmiştir. Ancak, milliyetçiliğin ideolojik bir yenilenme yaşamadan iktidara gelmesinin milliyetçiliğin sorunlarını çözmediği, aksine daha büyük sorunlar ortaya çıkardığı görülmüştür. Yaşanan tecrübenin ışığında, Türk milliyetçileri artık bir gerçeği kendilerine itiraf etmek zorundadırlar. Türk milliyetçiliği, siyasal, ideolojik, düşünsel, ahlâkî ve kültürel bir bunalımdan geçmektedir. Bugün itibariyle Türk milliyetçiliği, yaşamın birçok alanına ve 21. yüzyılın birçok gerçeğine cevap veremez, çözüm üretemez durumdadır. Oysa, hırpalanan, örselenen, saldırılan, dönüştürülerek sona erdi13

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

rilmek istenen aziz Cumhuriyet'imizi yenileyerek, güçlendirerek geleceğin içlerine taşıyacak tek ideoloji, Cumhuriyet’i kuran ideoloji olan Türk milliyetçiliğidir. Türk milliyetçiliğini ideolojik bir diriliş ve yenilenme süreci içine sokması gerekenler, Türk milliyetçileridir. Türk milliyetçileri ya bu tarihsel sorumlulukları ile yüzleşerek tarih içinde kendilerine düşen görevlerini yerine getirecekler ya da bu görevi yapmak için başka nesillerin gelmesi beklenecektir. Ancak, Cumhuriyet'imizin kendisini savunmak için gelecek nesilleri bekleyecek zamanı yoktur. Türkiye Cumhuriyeti’ne Saldırılar ve Türk Milliyetçiliğinin Konumu Mustafa Kemal Atatürk sonrası dönemde Cumhuriyet’in kurucu ideolojisi olan Türk milliyetçiliğinin Türk devlet ve toplum yaşamından adım adım, fakat istikrarlı bir şekilde tasfiyesi, yaşadığımız dönemde çok kritik bir aşamaya ulaşmıştır. Cumhuriyet'imizin temeli olan Türk kimliği parçalanarak yerine etnik kimlikler konulmaya ve Türkiye bir iç savaşa, bir Türk Kerbelâsı’na itilmeye çalışılmaktadır. Böyle bir iç savaştan sonra sıra Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin uniter bir millî devlet olarak sona erdirilerek, etnik merkezli federal bir yapılanmaya doğru kaydırılmasına gelmiştir. Bugün gelinen vahim durumun, 1970’lerden bu yana ülkemize yönelik sürdürülen çok kapsamlı bir gayrınizamî savaş ve psikolojik-ideolojik saldırının sonucu olduğu açıktır. Aziz Cumhuriyetimiz, 1970’li yılların sonunda şehir terörizmi 14

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

ile başlayan düşük yoğunluklu çatışmayı hâlen yaşamaya devam etmektedir. Bu düşük yoğunluklu çatışma, Türk politikacılarına, aydınlarına, diplomatlarına ve halkına bazı çevrelerin bilinçli/bilinçsiz empoze etmeye çalıştığının aksine Türk ordusu ile bölücü çete arasında bir mücadele değil, çete aracılığı ile Türkiye’ye yönelik örtülü savaş açmış ülkelerle yapılan bir mücadeledir. 1990’lı yıllarda Kuzey Irak bölgesinin uluslararasılaşması ve çetenin Avrupa’da etkili faaliyetleri sonucunda, aynı askerî ittifaka dâhil olduğumuz ülkelerin dahi Türkiye’ye karşı yürütülen bu gayrınizamî savaşta çeteyi bir araç olarak kullanmaya başladığı görülmüştür. Bölücü çete ve onun siyasal kolu, aldığı bölgesel ve küresel desteği en iyi şekilde değerlendirerek, 1970’lerin sonunda başlayan ve değişik araçları ve yöntemleri kullanarak Türk ulusunun kaderde, tasada ve kıvançta ortaklık bilincine, Türkiye Cumhuriyeti’nin kutsal toprak bütünlüğüne, sosyal ve ekonomik dokumuza ağır hasar vermiştir ve vermeye devam etmektedir. Bölücü çete ile en büyük mücadeleyi Türk milletinin bağımsız yaşama iradesinin ve onurunun temsili olan Türk Silâhlı Kuvvetleri, aziz milletimizin büyük ve fedakâr desteğini arkasına alarak gerçekleştirmiştir. Bu keyfiyet, ilk bakışta normal görünebilir. Ancak, yirmi yılı aşkın bir süreden bu yana devam eden mücadele, sadece mücadelenin yirmi yıl sürmesi ve henüz bitirilememiş olması dahi bir şeylerin doğru gitmediğinin göstergesidir. Düşük yoğunluklu çatışma, askerî olmaktan çok siyasî bir mücadeledir ve muarızı, politik ola15

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

rak bitirecek bir konsepti gerektirir. Konvansiyonel bir savaşta bütün ulusal güç unsurları nihaî zafer için askerî gücün arkasında yer alması gereken faktörlerdir. Oysa, düşük yoğunluklu çatışmada başarı için gereken; siyasî, ekonomik ve psikolojik güç unsurlarının silâhlı güç tarafından desteklenmesidir, yani silâhlı kuvvetler aslî değil ikincil mücadele unsurudur. Ancak, millî güvenlik kültür ve konseptinden bihaber olan hükümetlerin, Cumhuriyet'imizin varlığına yapılan saldırıyı bilinçli veya bilinçsiz olarak küçümsemeleri, herhangi bir politik savunma stratejisi geliştirmemeleri neticesinde bugüne değin geçen süreçte bölücü çete ve arkasındaki devletlerle mücadelenin bütün yükü, hükümetlerin geliştirmiş olduğu bir politik stratejinin yokluğuna rağmen başarılı bir askerî strateji geliştiren Türk Silâhlı Kuvvetleri’ne kalmıştır. Silâhlı Kuvvetlerimiz, bir devletin bütün mekanizmaları ile üstlenmesi gerektiği bu ağır sorumluluğu şikâyet etmeden tek başına taşımış, sonunda düşük yoğunluklu çatışma tarihinde eşine az raslanan bir şekilde bölücü çeteyi askerî anlamda etkisiz hâle getirmiş, çetenin başını adalete teslim etmiştir. Ancak, aradan geçen 15 yıla rağmen düşük yoğunluklu çatışmanın politik boyutunu kavramayan siyasal parti ve iktidarlar, binlerce şehit pahasına ulaşılan askerî başarıyı, bölücü çete ve siyasal uzantısı olan partiye karşı politik bir konsept geliştirmedikleri için heba etmişlerdir. Bölücü çetenin başı Şam’da dahi sahip olmadığı bir güvenlik içinde, avukatları aracılığı ile çetesini ve uzantısı siyasî partiyi yönlendirmekte, art arda geliştirdiği politik açılımlar ile Türkiye’yi baskı altına almakta, AB başta olmak üzere uluslararası/üstü kuruluşların baskısını Türkiye’ye yönlendirmektedir. 16

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Atatürk’ün ifadesi ile “bütün bunlardan daha elim ve vahim olmak üzere” çetenin Güney Doğu Anadolu ve Doğu Anadolu’da yaptığı siyasî faaliyetler neticesinde bu vatan coğrafyaları madden Türkiye’nin parçası olmaya devam etseler dahi manen Türkiye’den kopmakta, vatan olmaktan çıkmaktadırlar. Çünkü vatan, bir ulusun silâhlı kuvvetlerinin o bölgeden çekilmesi durumunda dahi o topraklar üzerinde yaşayan yurttaşların ellerine silâh alarak müstevliye direndikleri, vatan coğrafyasının geri kalan bölümünden kopmaması için mücadele ettikleri toprak parçasının adıdır. Ne yazık ki, bir yandan bölücü çetenin meydana getirdiği ve getirmeye devam ettiği manevî zehirlenme, öte yandan ilkesiz, inançsız siyaset adamlarının sorumsuz eylemleri, yurdumuzun bu bölgesinin insanları için Ankara’yı bir millî merkez olmaktan bir ölçüde de olsun çıkarmıştır. Türk milliyetçilerinin görevi bu gelişmelere bir son vererek Türk milletinin içine hızla ilerlediği felâketi durdurmaktır. Bir Türk Kerbelâsı ihtimalini ortadan kaldıracak tek politik güç Türk milliyetçiliğidir. Bazı çevreler, Türk milliyetçiliğinin etnik temelli Kürt milliyetçiliğini canlandıracağı gibi hiçbir teorik temeli olmayan çok yüzeysel bir açıklama getirseler de bu doğru değildir. Çünkü, Türk milliyetçilerinin savundukları milliyetçilik, biyolojik ırkçılığı reddeden, kapsayıcı, kültür ve tarih merkezli bir milliyetçilik iken Kürt milliyetçiliği, biyolojik ırkçı, şovenist, saldırgan, dışlayıcı bir nitelik taşımaktadır. Türk milliyetçiliği, azınlık ırkçılığının şovenist tavrını kapsayılıcılığı içinde eritecek güce sahiptir. Ancak, gerçekçi olur isek Türk milliyetçileri bugün ideolojik olarak Türkiye’nin içinde bulunduğu federalleşme/parçalanma sürecini durduracak güçte değildirler. 17

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

3-9 Ağustos 2002 tarihleri arasında I. Uyum Paketi olarak adlandırılan AB-Uyum Yasaları’nın çıkarılması ile Türkiye Cumhuriyeti’ne çok büyük bir darbe indirilmiş, etnik-merkezli karşı devrim gerçekleşmiştir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş esaslarının ortadan kaldırılması yolunda önemli adımlar atılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti, devletin ulusal yapısını bir iç savaştan geçirerek veya ülkeyi iç savaşsız teslim alarak, federal bir yapıya dönüştürmeye yeltenecek iç ve dış güçler ile Cumhuriyet’i kuruluş esaslarına sadık kalarak geliştirmeyi ve 21. yüzyıla taşımayı hedefleyen millî güçler arasında yapılacak nihaî bir hesaplaşmaya doğru hızla ilerlemektedir. Bu hesaplaşma, rantçılar ile üretimciler, teslimiyetçiler ile millî direnişçiler, tükenmişler ile ulusal yaratıcılığı ortaya koymak isteyenler, gerçek demokratlar ile etnikçiler, Türk halkının kaynaklarını kolonyalist bir zihniyet ile yağmalayanlar ile Türkiye’nin ve halkın sömürülmesine karşı çıkanlar, Türkiye'ye Türklüğün temsil ettiği değerlere, Cumhuriyet'e inananlar ile Cumhuriyet'e saldıranlar arasında gerçekleşecektir. Bu büyük hesaplaşmanın uluslararası plânda gerçekleşecek olan bölümünde ise Cumhuriyet'e sadık millî güçler uluslararası sistemin politik, ekonomik, sosyal ve kültürel bütün unsurları ile açık veya kapalı bir mücadele süreci içinde olacaklardır. Ülkemiz bu hesaplaşmaya doğru ilerlerken, Türk siyasal ve bürokratik seçkinleri, bir yandan merkezinde terör örgütü PKK’nın olduğu, 20 yıla yaklaşan düşük yoğunluklu çatışmanın bıraktığı ağır politik, ekonomik, sosyal ve hatta kültürel 18

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

tahribatın, öte yandan özellikle 2002 senesi içinde maruz kaldığı psikolojik savaşın neticesi olarak, Türkiye’yi, ulusumuzun yüksek menfaatlerini koruma yeteneğini yitirerek, beyinleri ve yürekleri ile büyük ölçüde teslim olmuşlardır. Yine, ülkemiz bu hesaplaşmaya doğru ilerlerken, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ideolojisi olan Türk milliyetçiliği TBMM’de temsil edilmemektedir. Bu durum ağır bir tehdittir. Türk milliyetçiliği, TBMM’de temsil edilmediği gibi, görsel veya yazılı basında da etkin değildir. Fikrî yaşama radikal müdahalelerde bulunamamaktadır. Bu da içinden geçtiğimiz mücadele sürecinde ulusal menfaatlerimizi zayıf düşürmektedir. Nihaî Hesaplaşma ve Türk Milliyetçiliği Türk milliyetçileri sürekli fikrî ve siyasî zemin kaybederken, siyasal ve bürokratik seçkinler beyinleri ve yüreklerinde Türkiye’nin yenildiğini kabul etmişlerdir. Bu yenilginin hazırlanmasında, büyük önem taşıyan psikolojik savaşı yöneten düşman karargâhlarının denetimine girmiş olan kültürel seçkinler ile bir kısım millî niteliğini tamamen yitirmiş işadamının da büyük rolü vardır. Küreselleşme ile rekabet edemeyip yenilen ekonomik seçkinler ise Türkiye’nin teslim olması sürecini hızlandırmanın ötesinde bir işlev sahibi değildirler. Üstelik, hâlihazırda mevcut, büyük sayılabilecek siyasal partilerin hiçbirisi, millî talep ve politikaları etkinlik ile dile getirebilecek, yaşama geçirebilecek, Türk milletinin yüksek menfaatlerini savunabilecek durumda değildir. 19

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Türk halkı bir yandan ağır bir ekonomik çöküntü altında ezilirken, öte yandan, devletinin tahrip edildiğini, sahip olduğu genetik devlet felsefesinin penceresinden kavramaktadır. Halk, kendisini ezdiren, sömüren, devletini tahrip eden sistem partilerini bir başka sistem partisini kullanarak cezalandırırken, seçimlerden sonra patlamadan önceki görünürde duyarsızlık sürecine girmiştir. Bundan bir adım sonrası, doğrusu ve yanlışı ile halkın kendi işini kendisinin yapmaya soyunması, yani sosyal patlamadır. Diğer taraftan, nihaî hesaplaşmada Türkiye’nin, Türk ulusunun, iş adamının, köylüsünün, emekçisinin, işbirlikçi olmayan bütün sosyal grup ve kişilerin çıkarlarını temsil edenler, Türkiye'ye inanan insanlar, güçler, büyük bir siyasal güç kaybı, kısmen entelektüel zaaf, örgütsel dağınıklık, fikrî önderlikten yoksunluk süreci içinde bulunmaktadırlar. Nihaî hesaplaşmada, millî güçlerin yönetimini sağlayacak bir siyasal karargâha, strateji oluşturacak bir fikrî merkeze/merkezlere, millî nitelik taşıyan aydınların örgütlü katkısına, üretilen fikirlerin etkin bir şekilde toplumsal iletişim sistemine sokulmasını sağlayacak bir alternatif basın-yayın alt yapısına ve bütün bunların sonucu/nedeni olarak, Türkiye’yi bu süreçten çıkaracak siyasal liderliğe rastlanmamaktadır. Bu şekilde girilecek bir nihaî hesaplaşmadan Türkiye’nin, Türk milliyetçilerinin, millî güçlerin galip çıkması mümkün değildir. Türkiye'nin varlığını savunmak için yapması gereken hazırlık konusunda vakit daralmaktadır ve önümüzdeki kısa zaman dilimi içinde bütün siyasî parti kay20

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

gılarını aşan bir tavırla örgütlenme, fikrî karargâh oluşturma, Türk siyasetinde etkinleşme ve halka, aydınlara, seçkinlere ulaşma mücadelesine başlanmalıdır. İçine girilen nihaî hesaplaşma sürecinde Türk milliyetçilerinin yetersizliğinin nedeninin, sadece örgütsel olduğunu söylemek mümkün değildir. Aynı zamanda Türkiye’yi 21. yüzyıla taşıyabilecek, büyük bir fikrî boşluk olduğu da ortadadır. Ziya Gökalp – Mustafa Kemal Atatürk çizgisi, 17741922 arasındaki 148 senenin ışığında, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ideolojisi olan Türk milliyetçiliğini, dönemin bölgesel ve küresel koşullarının doğru bir analizi ile ve 20. yüzyılı doğru bir şekilde izah edecek şekilde, akılcı bir ideolojik çerçeve içinde geliştirmişlerdir. Geliştirildiği dönemde Türk milliyetçiliği, dönemin bütün siyasal ideolojilerinden daha demokratik, daha etik, daha ileri bir siyasal programı temsil etmiştir. Ancak, her ideoloji gibi fikri beslenmeye ihtiyaç duyan Türk milliyetçiliği özellikle küreselleşme sürecinde ideolojik gelişme sürecine sokulmayarak olayların ve kavramların gerisinde kalmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ilkelerine sadık olan Türk milliyetçilerine, nihaî hesaplaşmadan galip çıkmak, hırpalanan Cumhuriyet’i onarmak ve güçlendirmek, Cumhuriyet’i 21. yüzyıla ve onun da ötesinde 3. bin yıla tarihin, coğrafyanın ve kültürümüzün bize yüklediği misyon ile taşımak görevi düşüyor. Ancak, bu misyonu gerçekleştirebilmek, Türk milliyetçiliğinin, yaşamın bütün alanlarında gerçekleştirmesi gereken bir yenilenmeye ve dirilişe; Türk milliyetçiliğinin yeniden fikrî inşasına bağlıdır. 21

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Türk Milliyetçiliğinin İdeolojik Buhranı Türk milliyetçiliğinin 21. yüzyıla meydan okuyan, dönemin hâkim ideolojisi olan küreselleşmeyi kavrayarak ve izah ederek, ona cevaplar üretir hâle gelmesinin, diğer bir ifade ile Türkiye için bir siyasal program hâline gelmesinin ön koşulu, özünden ve kaynaklarından güç alarak ideolojik bir yenilenme içine girmesidir. Bugünkü hâli ile milliyetçilik teorik plânda 20. yüzyılın başında bulunduğu noktanın çok gerisindedir. Türk milliyetçilerinin fikrî tembelliği, sosyal bilimlerin ve ideolojik çalışmaların sürekli ihmal edilişi, günlük politik ihtiyaçların fikrî, siyasal ahlâkın önüne geçmesi, milliyetçiliğin gelişerek yetkin, 21. yüzyılı kavrayan bir siyasal program hâline gelmesini engellemiştir. Son 24 yıldan bu yana Türk milliyetçileri ideoloji üzerinde çalışmayı tamamen terk etmişlerdir. Hatta 12 Eylül sonrasında bu tavır, Türk milliyetçiliğinin bir siyasal eylem plânı olmaktan çıkıp komünizm ile mücadele derneğinin düşünsel alt yapısı olarak değerlendirilmesine doğru itilmiştir. Kendisini Türk milliyetçisi diye nitelendirenler arasında komûnizmin tehdit olmaktan çıkması ile Türk milliyetçiliğine ve onun ideolojik gelişimine ihtiyaç olmadığını düşünenler olmuştur. 12 Eylül sonrasında birçok Türk milliyetçisi politikacı ve aydında, “herhangi bir sağ partide de Türk milliyetçisi olarak politika yapılabilir” anlayışı yerleşmiştir. Aslında kendi varlık ve var oluş şekillerine meşruluk kazandırmaya çalışan bu insanların Türk milliyetçisi olmadıkları söylenemez. Ama siyasal bir program olarak Türk milliyetçiliği ancak Türk milli22

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

yetçiliğini siyaset ekseni olarak benimsemiş bir partide yapılabilir. Aksi takdirde diğer sağ partilerde Türk milliyetçisi olarak bulunmak marjinal faydalar sağlasa dahi son tahlilde, Türk milliyetçiliği çizgisinden uzaklaşmayı temsil eder. 12 Eylül sonrasındaki bu ruh hâli de Türk milliyetçiliğinin ideolojik bir eksen üzerinde gelişmesini engellemiştir. Öte yandan siyaset-üniversite bağının kopması; 1980’lerin başında Erol Güngör ve Mehmet Eröz gibi Türk milliyetçiliğinin ideolojik gelişimi için büyük tartışma alanları yaratan akademisyenlerin erken kayıpları, Türk milliyetçiliğinin ideolojik gelişimi önündeki engellerin başında gelmiştir. SSCB'nin çökmesinden sonra Türk dünyası gerçeğinin bir patlama şeklinde ortaya çıkması bile Türk milliyetçisi aydınların ideolojik bir çıkışı temsil etmelerine yol açamamıştır. Tarihsel plânda haklılıklarının ortaya çıkması bile, Türk milliyetçilerini fikrî-ideolojik bir harekete geçirememiştir. Siyaset-üniversite bağının kopmasında tek hata, üniversite mensuplarının teorik çalışmalarına yeterince değer vermeyen ve ancak rahatsız edici olmadığı sürece, bir süs gibi kullanan milliyetçi siyasetçiler değildir. 12 Eylül sonrasının bütün değerlerini çürüten liberal kapitalizmin insanları satın alışından, üniversite de kendisini ne yazık ki koruyamamıştır. Türk milliyetçisi yazının gelişmemesinin bir gerekçesi olarak, sık sık Türk milliyetçilerinin okumadığı ileri sürülmüştür ve sürülmektedir. Bu gerekçe ilk bakışta birçoğumuza doğru da gelmektedir. Ancak, bu gerekçe aslında fikrî çalışmanın kendisine hakaret niteliği taşır. Fikrî çalışma, entellektüel üretim peynir veya portakal mıdır ki, tüketicisi olunca üretil23

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

sin yoksa üretim durdurulsun? Türk milliyetçisi aydınlar eğer Türk milliyetçilerinin önüne sürekli okunabilecek değeri olan çalışmalar koyabilirler ise Türk milliyetçileri de okumaya başlayacaklardır. Ancak entelektüel üretim okuyucunun talebi ile değil, aydının kafasındaki entelektüel ızdırap ile başlar. Türk milliyetçilerinin temel sorunu, bu entelektüel sorunun ve ızdırabın durmuş olmasıdır. Ancak, Türk millliyetçiliğinin ideolojik bunalımından sorumlu olanlar sadece aydınlar ve siyasetçiler değil, aynı zamanda önde gelen Türk milliyetçisi sivil toplum örgütleridir. Bu örgütlerin de yeterince ideolojik gelişim üzerinde çalıştıkları, tavizsiz ideolojik bir görüntü verdikleri, siyasal iktidarlara karşı Türk milliyetçiliği ideolojisinden kaynaklanan bir direniş gösterdikleri söylenemez. Aksine, siyasal iktidarlar ile mümkün olduğunca uyum ve uyumun ortaya çıkardığı rant, Türk milliyetçisi sivil toplum örgütlerinin temel hedefi olmuştur ve olmaya devam etmektedir. Bu, “her partinin içinde adamımız var” şeklindeki “bukalemun milliyetçiliği”, ideolojik bir belkemiğinin olmamasının sonucudur. Türk milliyetçilerinin bütün siyasal partilere dağılarak etkisiz hâle gelmesinde milliyetçi merkezi bilinçli olarak dağıtma politikasının da çok büyük bir rolü olmuştur. Böylece, milliyetçi politikanın partilerin değil, kişilerin meselesi olduğu, kişiler aracılığı ile de yapılabileceği gibi sakat bir görüş yayılmıştır.8 8

Özcan Yeniçeri, Türk Milliyetçileri Üzerinde Oynanan Oyunların Nedenleri, Yeni Çağ Gazetesi, 18 Mayıs 2003. 24

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Türk milliyetçiliği ideolojisi doğrularını yitirmiş bir ideoloji konumunu güçlendirmektedir ve her eyleme, her politikaya Türk milliyetçiliği adına onay verilebilmektedir. Türk milliyetçileri, Gümrük Birliğine karşı çıkmamaktadırlar. AB’ye evet demektedirler. Parametrelerini liberalizmin çizdiği bir özelleştirme gündemlerindedir. İngilizce eğitim konusunda bir sıkıntıları yoktur. Paralel devlet yapısı oluşturan özerk kurulların inşasına destek vermişlerdir. Yılların önde gelen Türk milliyetçileri, önemli isimler, TBMM’de etnik dillerde eğitim ve televizyon yayını yapılmasını savunmuşlardır. Türk milliyetçilerinin gündeminde Türk birliği yoktur. Soğuk Savaş döneminde Türk milliyetçilerinin temel gündem maddelerinden birisi Türk dünyası ve esir Türkler iken şimdi, hem de Türk yurtları bağımsızlığa kavuştuktan sonra gündemden çıkmış olması insana, “Acaba Türk dünyası Türk milliyetçilerinin gündemine Soğuk Savaş’ın dinamikleri tarafından konulmuş ve ihtiyaç duyulmayınca mı çıkarılmıştır?” diye düşündürtebiliyor. Özetle, Türk milliyetçileri doğrularını yitirmişlerdir ve eğer ideolojik bir tartışma sürecini sürdürmezler ise Türk milliyetçiliğinin fikrî eriyişi ne yazık ki sürecektir. Artık yapılması gereken; milliyetçi politikacı, aydın, genç, bürokrat, iş adamının ortaklaşa bir çalışma süreci içinde bütün önyargılardan soyutlanarak ve milliyetçiliğin kaynaklarından hareket ederek günümüzdeki milliyetçi anlayış ve politika diye Türk milliyetçilerine ve Türk halkına sunulanları gözden geçirmek, doğru bilinen ve şablonlaşmış fikrî kalıpları sorgulamaktır. Yaşamın bütün alanlarına cevap üretebilen bir ideolojik alt yapının oluşturulabilmesi, yoğun ve çok disiplinli bir anlayış çerçevesinde çalışmayı gerektirmektedir. Za25

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

man, acımasız bir sorgulama, Türk milliyetçiliğini ideolojik plânda tahrip edenlerden ve edilmesine göz yumanlardan hesap sorma zamanıdır. İdeolojik Gelişim, Medenî Cesaret ve Romantizmden Gerçekçiliğe Türk milliyetçilerinin fikrî gelişim ve yenilenme sürecinde en çok ihtiyaç duydukları hususun başında medenî cesaret gelmektedir. Çünkü, tartışılması gereken, sorgulanması gereken, ortaya atılıp tartışmaya açılması gereken o kadar çok konu var ki, Türk milliyetçiliği ile ilgili bunların bir an önce ve hiç çekinmeden tartışılması gerekmektedir. Geçen yüzyılın başında Türk milliyetçilerinin sahip olduğu teorik düzeyin gerisinde olan çağdaş Türk milliyetçisi aydın, hiç çekinmeden bütün milliyetçi entelektüel birikimi kapsayan bir beyin fırtınasını başlatmak zorundadır. Bu beyin fırtınası sırasında birçok yanlış şey de söylenecektir. Birçok tutarsız tartışma alanı da açılacaktır. Bunun hiçbir sakıncası yoktur. Nelerin yanlış olduğu anlaşılmadan doğru bulunamaz. Türk milliyetçilerinin 20. yüzyıl içinde öngördüğü bir çok sürecin gerçekleştiği göz önünde tutulur ise galip bir ideolojinin savunucularının bugün ideolojik olarak içinde bulundukları zayıflığı anlamak mümkün değildir. Burada suçu küresel veya ulusal politik koşullar da değil, medenî cesaretlerini, ülkülerini yitirmiş olan Türk milliyetçilerinin fikrî tembelliğinde aramak gerekmektedir. Doç. Dr. Özcan Yeniçeri bu durumu, 25 yıl süren fikir orucu olarak tanımlamaktadır. 26

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Fikrî plânda her yenilik girişimi, her sorgulayan gelişme, Türk milliyetçiliğini dondurarak, ideolojik gelişimi boğma, yok etme içinde olanların muhalefeti ile karşılaşabilir. Esasen, Türk milliyetçiliğinin ideolojik anlamda tarihsel mirasına ve bugününe vakıf olmayan ve sahip çıkmayan çevrelerin ilkel ve sloganvari direnişlerinin temelinde Türk milliyetçiliği ile ilgili teorik kaygılar değil, günlük politika ve çıkar ilişkileri ile ilgili bireysel endişeler yatmaktadır. İdeolojik tartışmadan korkanlar, tartışmaların günlük çürümüş siyaset zeminini ortadan kaldıracağını düşünenler bu tartışmaya karşı çıkacaklardır. Nitekim, tartışmaları Türk milliyetçiliğine yeni "don biçmekle" suçlayanlar olmuştur. Oysa her Türk milliyetçisi aydının en doğal hakkı Türk milliyetçiliğinin gelişimine katkıda bulunacağını düşündüğü fikirleri tartışmaya açmaktır. Buna "don biçmek" deniliyor ise, evet, Türk milliyetçisi her aydının Türk milliyetçiliğine "don biçmeye" hakkı vardır. Önemli olan Türk milliyetçilerinin ortaya atılan görüşlerle ilgili yapacağı değerlendirmedir. Öte yandan, fikrî gelişim ve ilerleme doğum gibidir. Sancılıdır, acı verir, beyinleri ve ruhları sarsar. Kitleler ve çoğu zaman aydınlar, çok işe yaramadığını bilseler de alışmış oldukları şeylerden kolay kolay ayrılmak istemeyeceklerdir. Değişim ve gelişim sürecinde içlerinde hep “eskiden kopmanın” gizli bir korkusu söz konusu olacaktır. Oysa değişim ve gelişim, eskiden kopma değil, eskinin gelişerek, ana özelliklerini koruyarak geleceğe doğru varlığını taşımasıdır. Gelişim olmaz ise ölüm başlamaktadır. Ve bütün Türk milliyetçileri bunun farkındadırlar. 27

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Milliyetçilik gibi hep güçlü bir romantizm boyutunu içeren ideolojinin sadece akla dayalı ve rasyonalizmin kuruluğuna gömülmüş değişikliklere direnmesi daha kolay olacaktır. Oysa, artık Türk milliyetçiliği için geçmişin romatizminden geleceğin gerçekçi bir şekilde inşa edilmesine geçişin zamanı gelmiştir. Türk milliyetçileri, Türk milletini büyük yapan hususları tarihsel bir vaka olarak anlatmaktan öteye geçip onları bugünün ve geleceğin gerçeği yapmak zorundadırlar. Bugünde başarısız, gelecek konusunda umutsuz olan insan, grup ve milletler geleceğin şanlı sayfalarına kaçmayı ve başarıyı tarihin sayfaları arasında aramayı tercih ederler. Türk milliyetçilerinin de bir süreden bu yana yaşadığı ne yazık ki budur. Bugünün yaşayan Türk milliyetçilerinin dedelerinin yaptıkları ile övünecekleri çok şey vardır. Ama, bugünün Türk milliyetçilerinin torunlarının, dedeleri ile övünecek çok şeyinin olduğunu söylemek ne yazık ki çok zordur. Bunun anlamı, yaşayan Türk milliyetçilerinin Türk milletine karşı görevlerini tamamlamadıklardır. Romantizmden gerçekçiliğe geçişin ön şartı, Türk milliyetçiliğinin sadece geçmiş merkezli bir tarihsel-anı ideolojisi olmaktan çıkıp geleceği, Türk milletinin güçlü geleceğini kuracak somut politik projeleri geliştirmesine bağlıdır. Bugün Türk milliyetçilerinin bu noktadan çok uzak oldukları görülmektedir. Oysa, Cumhuriyet'i kurarken ve daha sonra Cumhuriyet'i korurken, Türk milliyetçileri ortaya somut projeler ile çıkmışlardır. Yaşamın her alanına cevaplar üretmişlerdir. 28

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Türk Milliyetçiliğinin İdeolojik Sorunları Kökleri geçmişten güç alan gelecek merkezli bir ideolojik yaklaşım arayışına girmek, Türk milliyetçilerinin kısa zamanda çok önemli bir mesafeyi arkalarında bırakmalarını sağlayacaktır. Çünkü, Türk milliyetçiliği çok sağlam bir ideolojik zemin olan millet gerçeği üzerinde yükselmektedir. 20. yüzyılda ideolojik çatışmanın ana eksenini, millet ile sınıf merkezli ideolojilerin çatışması oluşturmuştur. Bu ideolojik çatışmadan millet merkezli ideoloji galip çıkmıştır. Şimdi, millet ile milleti alt etnisitelere bölmek isteyen küreselleşme arasında yoğun bir mücadele yaşanmaktadır. Millet gerçeği, küreselleşme ile girdiği ideolojik mücadeleden de galip çıkacaktır. Türk milliyetçileri, Türk milletine küreselleşme ile girişilen mücadelede yol gösterebilmek ve öncülük yapabilmek için büyük bir medenî cesaretle ideolojik gelişimi sorgulamak zorundadırlar. Milliyetçiliğin yenilenerek 21. yüzyıla taşınması konusunda şimdiye değin çok fazla bir şey yapıldığını söylemek mümkün değildir. Milliyetçiler, Türk milleti için yaşamsal nitelik taşıyan birçok soruna tutarlı hatta tutarsız cevaplar dahi vermemişlerdir. Küreselleşme karşısında belirgin bir olumlu veya olumsuz milliyetçi tavır yoktur. Demokratik bir ideoloji olan milliyetçilik çerçevesinde, milliyetçilerin demokratikleşme programı nedir veya şimdiye değin neden olmamıştır? Milliyetçiler neden çevreci politikaları gerektiği kadar ciddiye almazlar ve politikalarına dâhil etmezler? Her şeyden önce, Türk milletinin geleceğini tehdit eden ve şimdilik ağırlıklı olarak Kürt sorununda temsil edilen etnik meselenin çözümün29

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

de Türk milliyetçilerine düşen görev nedir? Bütün bu soruların dışında, daha genel sorun alanlarını da tespit etmek mümkündür. Türk milliyetçiliğinin ideolojik yenilenmesi sürecinin en önemli aşamalarından birisini ideolojik açıdan temel sorunlar dediğimiz alanların tespit edilmesi aşaması oluşturmaktadır. Temel sorunların tespiti aslında ideolojik yenilenme yolunda çok önemli bir mesafe kaydedilmesi anlamına gelecektir. Çünkü, Türk milliyetçileri bu tespitleri yaparak ilerleme sürecinin yöneleceği istikameti belirleyeceklerdir. Aşağıda yapılan tespitler aslında Türk milliyetçilerinin değişik plâtformlarda yaptıkları, ancak henüz sistematik bir eleştiri-özeleştiri mekanizmasının çerçevesi içerisine oturtulmamış tespitler olma niteliği taşıyor. Burada yapılan tespitleri, Türk milliyetçisi aydınlar içeriğini doldurmak ve sorun alanından çözüm alanına taşımak anlamında yoğun bir şekilde tartışarak, eleştirerek, olgunlaştırmak, geliştirmek görevi ile karşı karşıyadır. Türk milliyetçiliğinin mevcut ideolojik sıkıntıları olarak şu hususları gösterebiliriz: 1- Türk milliyetçiliği ulaşmış olduğu teorik gelişmişlik düzeyi itibarı ile, 21. yüzyılın temel sorun alanlarına teorik izah ve yanıt verebilmiş değildir. Türk milliyetçiliği genel olarak 20. yüzyılın kavramsal çerçevesi içine sıkışmış kalmıştır ve 21. yüzyılın kavram ve gündemi ile teorik bir çatışma sürecine girmemiştir. Ancak, bu durum Türk milliyetçiliğinin gerilemesini engellememekte, ak30

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

sine hızlandırmaktadır. Bundan dolayı, Türk milliyetçisi aydınlar, bütüncül teorik bir çerçeve geliştirerek etnik milliyetçilikten, çok kültürcülüğe; internetten, yeni misyonerlik ve küreselleşmeye kadar gündem ile ilgili eklektik olmaktan uzak somut cevaplar üretmek zorundadırlar. 2- Türk milliyetçiliği hâlâ Türkiye milliyetçiliği şeklinde anlaşılıyor ve bütün Türk dünyasını kapsayan bir Türk milliyetçiliği ideolojisinin oluşturulmasından hâlâ uzak bir konumdayız. Türkiye Cumhuriyeti’nin tek bağımsız Türk devleti olduğu dönemde bu husus anlayışla karşılanabilirdi. Ancak, bağımsız Türk cumhuriyetlerinin kuruluşunun üzerinden 12 yıl geçmiş olmasına rağmen Türk milliyetçiliğinin en azından genel-temel sorunlar karşısında ürettiği ortak cevaplar üzerinde Türk dünyasının bütün noktalarında Türk milliyetçilerinin fikir birliği içinde olmaları gerekmektedir. Bu ise teorik bir çalışma sürecinin başlaması anlamına gelmektedir. Bu süreçte Türk dünyasının farklılıkları ve bunların gerektirdiği farklı açılımlar olabileceği gibi, ortaklıkların da bulunmasını beraberinde getirecektir. 3- Türk milliyetçilerinin tarih anlayışı hâlâ hanedan tarihi üzerine oturmaktadır. Birçok Türk milliyetçisi haklı bir gurur duymamız gereken Osmanlı tarihini tarihsel-politik analiz sürecinin tek ölçütü yapmaktadır. Bu ise Türk milliyetçiliğinin ulaşması gereken “Türk dünyası Türk milliyetçiliği” anlayışının önünde önemli bir engeldir ve 31

Türk milliyetçilerinin bakış açısını daraltmaktadır. Timur, Şah İsmail, Tomambay, Cengiz, Nadir Şah daha az Türk daha az bizim değildir. Asya, Avrupa, Afrika'dan oluşan eski dünya toplam 85 milyon km2dir. Bu dev coğrafyanın 55 milyon km2si Türk devletlerinin egemenlik ve hayat sahası olmuştur. Türk milliyetçisi aydın bütün Türk tarihine sahip çıkmalıdır. 4- Türk milliyetçiliğinin dinî yorumu hâlâ ne yazık ki mezhep merkezlidir. Oysa, Türk milliyetçiliği ne kadar büyük bir çoğunlukta olur ise olsun Türk milletinin sadece bir bölümünün mensup olduğu mezhebi değil, bütün Türk milletini kapsamalıdır. Avrasya bloğuna yayılan Türk milletinin çok büyük bir bölümü Müslüman olmakla beraber bünyesinde az da olsa Müslüman olmayan, Hristiyan, Musevî, Şaman, Budist (Burkancı) unsurlar da bulunmaktadır. Ayrıca gerek Avrasya kıta bloğunda gerekse Türkiye’de, Şiî ve Alevî Türklerin sayısı hiç de küçümsenmeyecek kadar fazladır. Türkiye’den sonra en büyük Türk ülkesi olan İran’da Türk nüfusun büyük bir bölümünün Şiî olduğu gerçeği göz önünde tutulmalıdır. Türk milliyetçileri genel söylem bazında Alevî-Sunnî sorununu aşmış görünseler dahi gerçek yaşamda bunun politik-sosyal sıkıntıları ne yazık ki hâlâ çekilmektedir. Bu da Türk milletine karşı gerçekleştirilen psikolojik operasyonlarda bir araç olarak AlevîlikSunnîlik karşıtlığının kullanılmasına imkân vermektedir. Türk milliyetçileri, bu oyunun sona erdirilmesi ve sosyal bütünleşmenin sağlanması amacı ile Alevî-Sunnî çatışması tuzağını ortadan kaldırıcı bir süreci başlat32

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

mak zorundadırlar. Dar mezhepsel yaklaşımlar sergileyenler, kendilerini Türk milliyetçisi zannetseler dahi eylemleri/düşünceleri ile Türk milletine ve milliyetçiliğine istemeyerek de olsa zarar vermektedirler. Burada ortaya konulan hususlar, Türk milliyetçilerinin İslâmiyete karşı kozmopolit aydınlarda çok sık görülen “steril lâik” bir tavır içine girmesi anlamına gelmemektedir. Büyük şair Yahya Kemal, “Şu Ahmet Yesevi kim? Bir araştırın göreceksiniz... Bizim milliyetimizi asıl onda bulacaksınız” demektedir. Yani, İslamsız bir Türk tanımı mümkün değildir. Ancak bu bizim Müslüman olmayan Gökoğuzlara ve Çuvaşlara sevgi ile bakmamızı engellemeli mi? Ya da Kuzey ve Güney Azerbaycan’da yaşıyan 35 milyon Şii Türk’e sevgisiz mi yaklaşmalıyız?” Türk milliyetçisi dini yaşamak için büyük bir çaba içinde olmalıdır. Ziya Gökalp’in ortaya koyduğu İslâmlaşma süreci hâlâ Türkiye için büyük bir gereklilik olmaya devam etmektedir. İslâmın öğretilmesi ve anlaşılması için en uygun koşulların oluşturulması gerekmektedir. Bunun aksi düşünülemez. Ancak, dinin yaşanması, mezhep merkezli politika yapılması, politikanın bu esas üzerine kurulması anlamına gelmez. Ayrıca, dinin yaşanması Türk milliyetçilerinin benimsediği lâik devlet modeli ile de çelişmemektedir. 5- Türk milliyetçiliği, modern çağda kentli bir ideoloji olarak ortaya çıkmıştır ve milliyetçilik aynı zamanda bir çalışma ahlâkı olarak modern sanayi toplumunun itici gücü olmalıdır. Oysa, Türk milliyetçiliği, bugün kentli-modern değil, taşralı-modern öncesi bir görü33

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

nüm sergilemektedir. Bu sürecin hızla aşılması ve Türk milliyetçiliğinin gerçek sosyal zemin üzerine oturtulması gerekmektedir. 6 - Türk milliyetçiliği ekonomik kavrayışını ve izahını yitirmiştir. Gerçi Türk milliyetçiliğinin hiçbir zaman vahşi liberalizm ve Marksist sosyalizm gibi rijit bir ekonomik anlayışı olmamıştır ve olmamalıdır. Ancak, bu milliyetçiliğin her ekonomik ekolü benimseyebileceği anlamına gelmemektedir. Bir siyasal program olarak savunulan Türk milliyetçiliğinin muhakkak sosyal adaleti göz önünde tutan üretimci/ toplumcu/rekabetçi bir anlayış üzerine oturtulması lâzımdır. 7- Türk milliyetçiliğinin bir reform programı yoktur. Oysa Türk milliyetçiliği 20. yüzyıl başında radikal reformistdevrimci bir geleneği temsil etmiştir. Bugün de Türk milliyetçiliğini siyasal muhafazakâr hareketlerle eşdeğer tutan yaklaşımlar sergilenmektedir. Oysa, kültürel anlamda muhafazakârlıkla, siyasal muhafazakârlık çok farklı uçlardır. Türk milliyetçileri Türk milletinin büyük bir tarihsel derinliği olan ve bugün küreselleşmenin darbeleri ile hırpalanan kültürel değer, varlık ve geleneklerine sahip çıkmaktadırlar. Ancak kültürel değerlerin muhafazası çürümüş siyasal sistemi savunmayı, muhafazayı gerektirmemektedir. Türk milliyetçiliği, çürüme sürecinde olan politik yapılanmalar ve sosyal süreçler (televole toplumu) için hangi reform programına sahip olduğunu ortaya koymalıdır. 34

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

8- Türk milliyetçiliğinin gelecek tasarımı yoktur. Türk milliyetçileri, 20 veya 50 yıl sonra çocuklarının ve torunlarının nasıl bir Türkiye’de ve dünyada yaşaması gerektiği konusunda bir vizyona, bir gelecek rüyasına sahip değildirler. Hatta, kendilerinin nasıl bir Türkiye ve dünyada yaşamayı arzu ettikleri konusunda bile şüpheleri vardır. Ufuksuz, hayalsiz ve amaçsız ideoloji olmaz. İflâs eden komünizm bile hâlâ direnerek doğru ya da yanlış bir gelecek önermeye devam etmektedir. Türk milliyetçileri, dünyaya ve Türkiye’ye nasıl bir gelecek önerdiklerini ortaya koymak zorundadırlar. 9- Türk milliyetçiliği ne Türkiye’de ne de Türk dünyasında ortak bir siyasal dil üretebilmiştir. En kısa zamanda Türk milliyetçileri teorik çalışma sürecinde, milliyetçilerin dünyayı anlamlandırmasının aracı olacak kavramsal çerçeveyi geliştirmek zorundadırlar. 10-Türk milliyetçiliğinin dış politik konsepti yoktur. Soğuk Savaş öncesinde anti-komünizm ve esir Türkler üzerine kurulmuş olan Türk milliyetçiliğinin dış politik konsepti Soğuk Savaş sonrasında ortadan kalkmıştır. Son süreçte, Irak’a yönelik ABD operasyonu dış politik konseptin yokluğunu tekrar ortaya koymuştur. Türk milliyetçilerinin bir bölümü büyük bir iyi niyet ile Kürt devletini engellemek için ABD’ye yardım etmemiz gerekir derken, diğerleri haklı bir ulusal gurur ve endişe ile Türiye’nin ABD’ye karşı tavır almasını önermektedirler. Bir başka yaklaşım ise bu ikisinden çok daha farklı ve omurgasız bir tavır sergilemekte ve “elimizde devletin 35

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

bilgileri yok; bundan dolayı bir şey söylememiz, karşı çıkmamız veya yanında olmamız mümkün değil” demektedir. İlk iki yaklaşım, içinde doğru ve yanlışları ile millî endişelerden kaynaklanır ve netice itibarı ile savunanların arkasında durduğu bir tavırdır. Ancak, üçüncü yaklaşım “onurlu AB’cilik” gibi tavırsızlıktan başka bir şey değildir. 11-Türk milliyetçiliğinin ahlâk temelleri büyük bir sarsıntı geçirmiştir. Türk milliyetçiliği, çürümüş Türk siyasal yaşamında ahlâkî değerler üzerinde durmayı mümkün olduğunca başarmış bir harekettir. Gerçi, birleşik kaplar kanunu gereği bir toplumda bulunan bütün hastalıkların kaçınılmaz olarak milliyetçi camiaya da sıçramamış olması düşünülemez. Ancak, bu sıçramalar Türk milliyetçiliği içinde hiçbir zaman meşru bir zemin kazanmamıştır. Bu da Türk milliyetçiliğine, Türk siyasal yaşamını temizleyecek bir ahlâkî yeniden yapılanma sürecinin öncüsü olma fırsatını verecektir. Ancak, son dönemde gerçekleşen bazı uygulamaların Türk milliyetçiliğine büyük ölçüde zarar verdiği şüphe götürmez. Türk milliyetçileri, siyasetin bir ahlâk klubü anlayışı ile yapıldığını, kendilerine ve Türk milletine göstermek zorundadırlar. Ahlâkî bir temele dayanmayan, bu ülkeyi, bu halkı, bu halkın kaynaklarını sömürmek amacı taşıyan mezar soyguncusu zihniyeti Türk milliyetçiliği hareketinin içinde barındırmak, hatta ödüllendirmek bütün Türk milliyetçilerini olduğu gibi Türk milliyetçiliği ideolojisini de ahlâken yıpratacaktır. 36

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

12-Türk milliyetçiliğinin teorik çerçevesinin üç temel ayağı olmak zorundadır. Bunlar sırası ile yerel-millî ve evrensel dayanak noktalarıdır. Yerel düzlemde, bu, halkın kültür dokusu üzerine oturmalı, onun değerlerini anlamalı, kavramalı, içselleştirmelidir. Millî düzlemde, ulusun millî menfaatlerini doğru tanımlayabilmeli ve millî menfaatlerin gerçekleşmesi için doğru araçlar önerilebilmelidir. Evrensel düzlemde ise Türkiye’yi ve Türk dünyasını aşan boyuttaki sorunlara doğru cevapları olmalı, bütün insanlığın paylaştığı/paylaşabildiği değerler üretebilmelidir. Türk milliyetçiliği, Yunus Emre’deki yerellik-millîlik ve evrenselliği yakalayabilmelidir. Bugün için ne yazık ki, Türk milliyetçiliğinin evrensellik noktasında çok önemli eksikliklerinin olduğunu itiraf etmemiz gerekmektedir. 13-Türk milliyetçilerinin önündeki en acil görev, emperyalizmin Türkiye için plânladığı federasyon modeli sürecinde dayatmaya çalıştığı ve bir “Türk Kerbelâsı” anlamına gelecek olan iç çatışmanın engellenmesi için gereken modeller üzerinde çalışmaktır. Bu konuda Türk milliyetçilerinin gerekli çalışmaları yaptığını söylemek ne yazık ki mümkün değildir.9 Türk milliyetçilerinin, Türk milletinin bu en yaşamsal sorunu hakkında detaylı ve bilimsel çözümler üreterek, PKK’nın tahrip ettiği millî dokuyu onarması gerekmektedir. 9

Bu noktada iki çok değerli hocamız, Türkiye’de etnik sorun konusunda büyük bir hassasiyet ile çalışan Prof. Dr. Orhan Türkdoğan ve Prof. Dr. Mustafa Erkal istisna teşkil etmektedirler. 37

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

14-Türk milliyetçiliği hâlâ erkek egemen bir yapı sergilemekte, Türk milliyetçisi kadın, politik sürecin dışına itilmektedir. Hatta, Türk milliyetçisi kadının fazla milliyetçi olmasının gerekmediği, erkeğin politik tavrının yeterli olduğu anlayışı gibi sağlıksız bir yaklaşım söz konusudur.10 Yukarıda sayılan ve daha birçok temeli olan, üzerinde yapılması gereken teorik çalışmalar, Türk milliyetçiliğinin siyasal bir program olarak da önünü açacaktır. Türk milliyetçisi aydınlar ile Türk milliyetçiliğini bir siyasal ideoloji olarak benimsediğini söylemeyen siyasî partiler bu çizgi üzerinde ideolojik çalışma yapmaktan günlük politik nedenlerle sakınanlardır. İdeolojik bir yaklaşım olmayınca, milliyetçi siyasal partilerin politikalarını ilkeler değil, ilkesizlikler, kişisel tercihler, korkular, menfaatler belirlemektedir. Artık Türk milliyetçilerinin kimseyi beklemeden ve kendilerinden başlayarak Türk milliyetçiliğini sorgulama temelinde geliştirmeleri gerekmektedir. 21. yüzyıl yeni Ziya Gökalp'leri, Yusuf Akçura'ları, Gaspıralı'ları, Atsız’ları, Sancar’ları, Mehmet Eröz'leri, Erol Güngör'leri, Avrasi’leri beklemektedir. 20. yüzyılda Türk milliyetçiliğinin önder isimleri olan Atatürk’ü, Alpaslan Türkeş’i, Dündar Taşer’i, Muzaffer Özdağ’ı kendisine örnek alacak bir tavrı sergileyecek Türk milliyetçisi aydınların ve devlet adamlarının ortaya çıkması gerekmektedir. Ancak, bilgi ve eylemin sentezi Türk milliyetçiliğinin başarıya ulaşmasını sağlayacaktır. 10

38

Bkz bu konuda: Özcan Yeniçeri, Türk Milliyetçiliğinin Geleceğini Düşünmek, Türk Yurdu, Haziran 2003.

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Türk Milliyetçiliğinin İdeolojik Krizi ve Fırsatlar Türkiye’nin ve Türk milliyetçiliğinin içine girdiği krizde, şimdiye kadar yapılmayanların büyük etkisi vardır. Çin dilinde kriz kelimesinin iki anlamı vardır: Birincisi tehlike, ikincisi ise fırsattır. Türk milliyetçileri, krizi Türk milliyetçiliğinin ideolojik dirilişi için bir fırsat hâline getirmeyi başarmalıdırlar. Türk toplumunun taleplerine cevap vererek toplumu fetheden, gelecek Türk nesillerinin de onurlu ve bağımsız yaşamalarını sağlayacak bir Türk milliyetçilik siyasal programının oluşturulması, ideolojik yenilenmeye bağlıdır. Toplumsal tabandan büyük ölçüde kopan Türk milliyetçiliği, ideolojik diriliş sürecini, toplumsal taban ile sağlıklı ilişkiler kurmak ve millî sosyal tabakalarla güç birliği içine girmek için kullanmalıdır. Türk milliyetçiliğinin yeniden yapılandırılmasının sorumluluğu ne bir kuruma ne de belirli kişilere aittir. Bu, Türk milliyetçisi aydınların kurumlar dışında taşıdıkları ortak sorumluluktur. Siyasal Türk milliyetçiliği geleneği içinde yer alan bütün kurumlar, bu sürecin karşısında değil içindedirler, içinde olmalıdırlar, ancak nasıl içinde olacaklarını da kendileri belirleyeceklerdir. Türk milliyetçiliğinin ideolojik dirilişi, Türk milleti için yaşamsal bir öneme sahiptir. Sağlıklı bir ideolojik temele sahip olunmadan sağlıklı ve doğru Türk milliyetçisi politikalar üretilmesinin mümkün olmadığını, iktidara gelmenin dahi sorunları çözmeyip aksine daha büyük ideolojik sorunlara ve ideolojik krizin derinleşmesine yol açtığı görülmüştür. İdeolojik yenilenme ve canlan39

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

manın bir gereklilik olduğunun Türk milliyetçilerinin ortak çağrısı hâline gelmesi, fikrî canlanmanın ve sorumluluk yüklenmenin ilk adımı olacaktır. Türk Milliyetçiliği Adına Hesap Sorma ve İdeolojik Gelişimin Engellenmesi Türk milliyetçiliğinin ideolojik gelişiminin önündeki en büyük engellerden birisi de ideolojik çalışmanın, fikrî gelişimin bilinçli müdahalelerle gündemden düşürülmesidir. Türk milliyetçiliğini siyasal anlamda temsil iddiasını taşıyanlar tarafından yapılan ve ideolojik gelişmeyi engelleme amaçlı bu müdahalenin temel nedeni, Türk milliyetçilerini, özellikle Türk milliyetçisi aydınları ve gençliği bir fikirsizlik süreci içinde belirsizliğe itmektir. İdeolojik bir alt yapıya sahip olmayan gençlik ve fikrî duraklama içinde olan aydınlar, Türk milliyetçiliğinin özünden uzaklaşmayı temsil eden politikalar ve eylemler karşısında, Türk milliyetçiliği adına hesap soramamaktadırlar. Arzu edilen de zaten budur. Ancak, aydınlar, gençlik ve milliyetçi kitle, hiçbir şeyin doğru gitmediğinin farkındadır. İstismar edildiği, duyguları ve aklı sömürüldüğü için kızgındır, kırgındır, umutsuzdur. Ancak, yıllardan bu yana süren bilinçli ideolojik körleştirme politikası, onların ideolojik bir tavır alarak Türk milliyetçiliği adına hesap sormasını engellemektedir. Bu bulanıklıkta onlara, Türk gençlerine, aydınlarımıza ve kitleye, yanlış politikaların ve politik çöküşün, Ahmet’in Mehmet’in hatası olduğu söylenerek; gerçek çöküşün ideolojik çöküş olduğu, ideolojik tutarsızlıkların ve Türk milliyetçiliği ile uzaktan ya40

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

kından ilgisi olmayan politikaların gözden kaçırılmasına çalışılmaktadır. İdeolojik körleştirme politikası, Türk milliyetçiliğinin hiçbir temel değeri ile örtüşmeyen, ilkesiz, belkemiksiz politikaları kitleye dayatarak veya oldu bittilerle kabul ettirerek, yaşama geçirme imkânı vermektedir. Ancak, bu uygulamanın kaçınılmaz sonucu olarak, gençlik, açık bir ideolojik analiz gerçekleştirmese dahi, sağduyusu ile inandığı değerlere ihanet edildiğini hissederek, umutsuzluk ve kızgınlığın neden olduğu bir patlamanın arifesinde yaşamaktadır. Türk milliyetçisi aydın, bir ömür boyu inandığı değerlere ihanet edildiği düşüncesi ile kızgın ve âdeta “benden uzak olsun da ne olur ise olsun” şeklinde bir ruh hâli ile geri çekilmiş, üzüntü ile sergilenen oyunu seyretmektedir. Hiçbir ideolojik çerçeveye sahip olmadıkları için, gerçekleştirdikleri politikaların Türkiye’ye ve Türk milliyetçiliğine verdiği zararların gerçek boyutlarını kavrayamayanlar, halkı ve Türk milliyetçilerini kendi politikalarını anlamamakla suçlamaktadırlar. Cumhuriyet tarihi boyunca, halka bundan daha ağır bir hakaret yapılmamıştır. Bu yaklaşımın hiçbir çevrede en ufak bir izah görmemesi üzerine, anîden Türk milliyetçiliğinin politik çöküşü için yeni bir fail bulunmuştur. Bu fail, başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere, dış güçlerdir. Türk milliyetçilerinden ve Türk milletinden inanılması istenen şudur: Türk milliyetçileri, tarihlerinin en güçlü ideolojik canlanmasını gerçekleştirmelerine, siyasal ahlâk konusunda verdikleri örnek davranışlar ile Türk halkını kendilerine hay41

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

ran bırakmalarına, Türk halkına Öcalan’ın idamı ve başörtüsü konularında verdikleri sözü tutmalarına, AB konusunda çok tutarlı bir tavır sergilemelerine, Türk dünyası gerçeğini Türkiye’nin ve dünyanın gündemine getirmelerine rağmen Türk milliyetçilerine karşı yapılan Amerikan ve Batı kaynaklı psikolojik operasyonlar milliyetçilerin psikolojik çöküşünü gerçekleştirmiştir. Türk milliyetçileri, “28 Şubat” sendromu yaşamamalarına, derin devlet korkusu ile paniklememelerine rağmen, ABD tarafından siyasal süreçten tasfiye edilmişlerdir. Yaşanılan büyük çöküşün nedenlerini dürüst bir şekilde izah edip, ideolojik –politik yenilenme ile kitle ile tekrar buluşma, Türkiye’nin hızla yaklaştığı nihaî hesaplaşmaya, Türk milliyetçiliğini, onun siyasal karargâhını, kadrolarını hazırlamak yerine hatayı Ahmet’e Mehmet’e ve nihayet ABD’ye atmak, hâlâ gerçeği görememek demektir. Türk Milliyetçisi Aydınların Sorumluluğu Bir ideolojinin üreticisi ve taşıyıcısı aydınlardır. Türk milliyetçiliği ideolojisinin de temellerini aydınlar ortaya koymuştur. Türk milliyetçiliğinin modern bir ideolojik çerçeve içinde ilk şeklini alması, Türk dünyasının önemli bir kültürel parçası olan Kırım’da Gaspıralı İsmail Beyin çalışmaları ile ortaya çıkmıştır. Gaspıralı İsmail Beyin ortaya attığı milliyetçilik, entelektüel anlamda yerelliği çok aşmış, bütün bir Türk dünyasını kapsama iddiası taşıyan teorik düzeyi yüksek bir milliyetçiliktir. Aynı yüksek teorik düzey Yusuf Akçura’da da görülür. Nihayet Ziya Gökalp ile Türk milliyetçiliği teorik bir olgunlaş42

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

ma sürecine girer. Gökalp’in teorik gelişimi Türk milliyetçiliğinin de teorik gelişimi olmuştur. 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başında yaşanan bu teorik gelişme süreci, bütün bir 20. yüzyıl boyunca tekrarlanmamıştır. Diğer bir ifade ile Türk milliyetçisi entelektüellerin arasından, milliyetçiliğin teorik gelişimini bütüncül bir yaklaşımla gerçekleştirebilecek bir teorik zekâ çıkmamıştır. Gerçi, 1960 ve 1970’lerde Türk milliyetçiliğinin teorik gelişimine katkıda bulunan bazı entelektüeller olmak ile birlikte, bu katkıların genel bir sistem mantığı içinde olduğunu söylemek zordur. Bunu bir hata veya suçlama konusu yapmak 1960 ve 70’lerde önemli katkılar yapan bu insanlara haksızlık olacaktır. Onlar üzerlerine düşen görevi fazlası ile yapmışlardır. Ancak, ortada kolektif bir ideolojik çaba olmadığı için ideolojik gelişim için çaba harcayan düşünürlerin katkıları sınırlı kalmıştır. Türk milliyetçiliğinin 20. yüzyılın ikinci yarısındaki tek lideri olan Alpaslan Türkeş'in 1960'larda geliştirerek ortaya attığı 9 Işık doktrini, Türk milliyetçiliğinin düşünsel plânda önemli bir politik atılımını temsil eder. Ancak, Türkeş'in ortaya attığı teorik çerçeve üzerinde Türk milliyetçisi aydınların yeterince durduğunu söylemek mümkün değildir. Bundan dolayı 9 Işık doktrini, 1970'lerin sonunda bir durgunluğu yaşamaya başlamıştır. 1980 ve 90'lı yıllarda ise 9 Işık bir yandan Türk milliyetçileri için bir eylem programı olma niteliği taşır, öte yandan bir hayatı anlama biçimidir. Türk milliyetçisi hareketin bir çatışma süreci içine çekilmesi 9 Işık yaklaşımının teorik çerçevesi üzerinde yeterince çalışılmasını engelleyen 43

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

ikinci bir nedendir. Özetle, 9 Işık bir eylem programı olarak yaşama geçmese dahi, siyasal Türk milliyetçiliğinin dirilişini temsil etmesi açısından önemli bir başarıdır. 9 Işık'ın teorik boyutu üzerinde ise Türk milliyetçisi aydınların sosyal biçim yöntemleri ile çalışması gerekmektedir. Öte yandan, 1980’den sonra ideolojik gelişme tamamen durmuştur. Türk milliyetçileri, sağlam ideolojik bir zeminin olmamasının eksikliğini nedense hiç çekmemişlerdir. 1980’lerden sonra komünizmin ortadan bir tehdit olarak kalkması, Türk milliyetçisi aydını görünürde rahatlatmış ve “biz bilmiştik” şeklinde bir zafer duygusu içine itmiştir. Öte yandan SSCB’nin çökmesi ve bağımsız Türk cumhuriyetlerinin kurulması Türk milliyetçisi aydının haklılık düşüncesini daha da artırmıştır. Oysa, ne komünizmin yıkılmasında ne de SSCB’nin çökmesinde, Türkiye’nin ya da Türk milliyetçilerinin doğrudan sonuç belirleyici bir katkısı olmamıştır. Türkiye'nin bir NATO kanat ülkesi olarak yaptığı katkı tartışma götürmez. Türk milliyetçiliği hareketi ise Türkiye'nin ikinci bir Afganistan olmasını engellemiştir. Ancak bunlar hep dolaylı katkılardır. Komünizmin ortadan kalkması bir yandan ideolojik düşmanın ortadan kalkması anlamına gelmiştir ama Türk milliyetçileri komünizmden daha güçlü bir ideolojik rakip olan küreselleşme projesi karşısında gereken ideolojik kavrayış ve tavrı ortaya koyamamışlardır. Hatta, Türk milliyetçileri küreselleşmeyi liberal sağ ve muhafazakâr sağın anladığından farklı anlamışlar; ancak bu farklı anlayış, küreselleşmeyi millî kültürler için bir tehdit olarak algılamanın ötesine geçememiştir. 44

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Ulaşılan noktada, Türkiye için milliyetçilikle içinde olduğu ideolojik rekabet sürecine rağmen doğru kullanılması durumunda ortaya büyük fırsatlar çıkarabilecek olan küreselleşme projesi, Türkiye’nin ulusal menfaatlerinin aleyhine gelişen bir süreci ortaya çıkarmıştır. Küreselleşme ve onun ürünü olan etnik milliyetçilik, Türkiye Cumhuriyeti’nin dayandığı temelleri ortadan kaldırma doğrultusunda önemli bir mesafe kaydetmiştir. Türkiye, bir ulus devlet yapısından, çok kültürlü federal yapıya hızla sürüklenmek istenmektedir. AB gibi bir bölgeselleşme süreci de Türkiye’de Türk milliyetçiliği ideolojisine dayanarak kurulmuş olan Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin dönüştürülmesi sürecine büyük katkıda bulunmaktadır. Türk birliğine olan inançlarını tamamen kaybetmiş olan Türk milliyetçileri ise içinde bulundukları büyük ideolojik boşluk çerçevesinde, bu sürecin hâlâ anlamını tam kavrayamamanın verdiği boşlukta, AB’ye onurlu giriş gibi bir anlamsızlığı tekrar tekrar dile getirmektedirler. Türk milliyetçisi aydınlara bu aşamada büyük bir sorumluluk düşmektedir. Türk milliyetçisi aydınlar, Türk milliyetçiliğinin sadece Türkiye’de değil, bütün Türk dünyasında yeniden dirilişini gerçekleştirecek bir ideolojik canlanma sürecini başlatmak için çalışmaya başlamalıdırlar. Ne Yapmalıyız? Türk milliyetçisi aydın, içinden geçtiğimiz sürecin Türkiye'nin geleceği için ne kadar büyük bir tehdit içerdiğini görmektedir. Aydınlarımız Türk milliyetçiliğinin ideolojik bir yeni45

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

lenme süreci içine girmesi gerektiğinin de bilincindedir. Bütün bunların kendisine tarihsel bir görev yüklediğini anlamaktadır. Ancak kendisini bu süreçte nasıl konumlandıracağını hâlâ tespit etmiş değildir. Bugünlerde Türk milliyetçisi aydınların sorduğu temel soru şu şekilde ifade edilmektedir: "Peki, biz ne yapmalıyız?" Yapılacak ilk şey, Türk milliyetçiliğine sahip çıkmaktır. Her Türk milliyetçisi aydın, Türk milliyetçiliğine sahip çıkarken, bu hareketin geleneğine, temsil ettiğine inandığımız yüce millî, politik, stratejik ve ahlâkî değerlere, Dursun Önkuzu'ya, Recep Haşatlı'ya, Gün Sazak'a ve diğer yüzlercesine binlercesine sahip çıkmaktadır. Türk milliyetçiliğinin ürettiği siyasal, meslekî ve kültürel kurumlara sahip çıkmalıyız. Bu kurumların hepsi bize aittir. Bugün yönetiminde kim olur ise olsun bu kurumlara sahip çıkmalıyız. Ötüken yayınevine sahip çıkmalıyız. Türk Yurdu Dergisine sahip çıkmalıyız. Yeni Çağ'a, Orta Doğu'ya sahip çıkmalıyız. Eğer fikrî seviyelerini, içeriklerini beğenmiyor isek onları uyarmalıyız. Seviyelerini düzeltmelerini istemeliyiz. Buna zorlamalıyız. Millî duyarlılığı, ahlâkî duyarlılığı tekrar canlandırmalıyız. Her yer ve fırsatta millî tepkimizi ortaya koymalıyız. Bu bir seferinde bir televizyonda yayımlanan bir programı protesto etmek için çekilen telgraf veya edilen telefon olabilir, diğerinde Kerkük için yapılacak bir mitinge katılmak amacı ile Sivas'tan, Erzurum'dan, Adana'dan, Balıkesir'den Ankara'ya geliş olabilir. Kendimize yeniden inanmaya ve güvenmeye başlamalıyız. Türk milliyetçileri hâlâ bütün olanlara rağmen bu milletin, bu coğrafyanın ve bu tarihin sadık ve cefakâr çocukları olmaya devam etmektedirler. Onların hataları vardır ama tarih ve millet önünde başla46

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

rının önlerine eğilmesine neden olacak utanılacak bir fiilleri yoktur. Özetle, Türk milliyetçisi aydın, kendisine güvenerek ve Türk milliyetçisi olmanın onurunu duyarak, Türk milliyetçiliğine ait her şeye sahip çıkmaya başladığı gün, Türk milliyetçiliğinin kaderi değişecektir. Sahip çıkmanın ön koşulu yaşamın bütün alanlarına ve 21. yüzyılın bütün sorunlarına cevaplar verebilecek bir milliyetçiliğin yapılandırılabilmesi için özeleştiri kurumunu çalıştırmaktır. Türk milliyetçisi aydınlar, işe kendilerini eleştirerek başlamalıdırlar. Tekrar ve tekrar gerçekleşecek özeleştiri ve eleştiri Türk milliyetçiliğini olgunlaştıracak, doğru ideolojik cevapların bulunmasının yolunu açacaktır. Özeleştiri ve eleştiri mekanizması çalıştırılırken akılda tutulması gereken ölçüt, Türk milliyetçisi aydın için, Türk milletinden ve onun manevî değerlerinden başka kutsal değer olmadığıdır. Aziz Cumhuriyet'imizin yeniden inşa edilerek 21. yüzyılın ve 3. bin yılın derinliklerine taşınması, Türk milliyetçisi aydınların göstereceği fikrî çabaya bağlıdır. Türk Milliyetçiliğinin Radikal Reform Programı Cumhuriyet'e, Türklüğe sadakat ve bağlılığın hızla birçok yurttaşımızın beyninde eridiği, eritilmeye çalışıldığı bir dönemden geçiyoruz. Bu durum Türkiye’deki her siyasal grup, parti, dernek ve toplumsal yapı için geçerlidir. Türklük bilincinin yerine feodal, mahallî bilinçler konulmaya çalışılmakta; Türklüğün ve Cumhuriyetin taviz vermez evlâtları ise sürekli bir ricat içerisine itilmektedirler. Gelecek on yılda bu ricat sürer ise Türkiye herhangi bir direnç gösterme47

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

den dahi teslim alınabilir. Türkiye dışında gidecek ikinci bir vatanı olanlar, Türk milletini Türkiye’yi yabancı güçlerin dolaylı-dolaysız denetimine teslim etmekte hiç tereddüt göstermeyeceklerdir ve göstermemektedirler. Türk milliyetçilerinin ve Türkiye’ye sadakati devam eden geniş kitlelerin ricatının durdurulması ise yeni bir anlayış, yeni bir ruh ve yeni bir ideolojik anlayışa dayanan reform programına bağlıdır. Türk milliyetçilerinin önündeki acil ideolojik görevlerden birisi hatta en başta geleni Türk milliyetçiliğine özgün bir radikal reform programı hazırlayarak Türk toplumunun önüne koymaktır. Çünkü, Atatürk’ün ölümünden sonra Cumhuriyet'imizin kurucu ideolojisi olan Türk milliyetçiliğinin içi boşaltılarak önce sınırları ve içeriği belirsiz, herkesin arkasına sığınabildiği, Atatürk’ün anladığı anlamda Türk milliyetçiliğinden tamamen uzak ve işbirlikçi bir Atatürkçülük arkasına sığınılarak, bürokratik bir milliyetçiliğe kayılmış; daha sonra bu bürokratik milliyetçilikten de uzaklaşılmıştır. (Atatürkçülüğü, tam bağımsızlık ve Türkiye Cumhuriyeti millî devletinin korunması olarak anlayan, Türk milliyetçiliğine bağlı Atatürkçülük anlayışı tamamen bu yaklaşımın dışındadır. Ancak, bu yaklaşımın da Mustafa Kemal Atatürk’ün önem verdiği yerel kültür boyutunu anlamadığı ve dışladığı görülmektedir. Bu yaklaşım Batı'ya karşı siyasal anlamda bir duruşu temsil ederken, kültürel anlamda Batıcı olmak konusunda bir sakınca görmemektedir.) Gerçekleşen geri çekilme sonucunda ulaşılan aşamada, Türkiye Cumhuriyeti'nin temel ilkelerinin, ulus devlet yapısının tasfiye edilerek, devletin etnik merkezli bir dağılma sonu48

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

cunda federalleşmesi sürecine girilmiştir. Reform adı ile Türkiye’ye sunulan ve Türk Devleti ile toplumunun dinamiklerinden değil de dış dinamiklerden kaynaklanan devletin dönüştürülmesi süreci hızla ilerlemektedir. Böylece, Cumhuriyet kurulurken Türk milliyetçiliğinin temel hedefi olan millî devlet oluşturulması süreci ağır bir sekteye uğratılmaktadır. Avrasya ve Orta Doğu’da gerçekleşen gelişmeler, Türkiye’deki iç parçalanma süreci üzerinden federalleşmeyi hızlandıracak bir şekilde devam etmektedir. Bir kısım basın-yayın organında federalizm tartışmaları başlamıştır bile. Bu çerçeveden bakıldığında, acil görevin neden milliyetçi bir reform programı oluşturmak olduğu daha açık bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Çünkü, Türkiye Cumhuriyeti’nin devlet ve sivil toplum alanında, bütün yaşam alanları ve boyutları hızla tahrip edilmektedir. Çünkü, Türkiye Cumhuriyeti’nin yenilenerek, güçlenerek, toplumsal, ekonomik, kültürel ve siyasal bir yenilenme/onarılma sürecinden geçerek, 21. yüzyıla taşınması bütün bürokratik, toplumsal ve siyasal yaşam alanlarını kapsayan radikal bir Türk milliyetçisi reform programının hazırlanmasına ve yaşama geçirilmesine bağlıdır. Bu radikal reform ve eylem plânı, bir yandan ümitsizliğe düşmüş, yılgın bir ruh hâli içine girmiş, geleceğe, kendisine ve halkına inancını yitirmiş kitleleri tekrar Cumhuriyet'in 10. yılının ruh hâline, dinamizme, geleceğe, Türkiye’ye, kendine ve halkına inancını tazelerken, öte yandan köhnemiş, içi çürümüş, bürokratik yapının da tasfiye edilerek, yeniden yapılandırılması sonucunda ataletten kurtulmasını, 21. yüzyılın 49

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

temel teknolojik ve demokratik süreçleri doğrultusunda tekrar örgütlenmesini sağlamalıdır. Türk milleti tarihin en eski, en kıdemli uluslarından birisidir. Bu bizim kendimizle ilgili yapacağımız her analizde akılda tutmamız gereken en önemli husustur. Tarih, büyük bir yaşama direnci olan Türk milletini gömememiştir ve gömemeyecektir. Bu millet kendisini tekrar tekrar yenileyerek tarihin en etkin unsurlarından birisi hâline gelmiştir. Türk milleti, milliyetçi bir kadronun önderliği ve yol göstericiliğinin ışığında, Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde Türk milliyetçilerinin gerçekleştirdiği yetkinlik ve başarı ile kurulan Cumhuriyeti 21. yüzyıla taşıyacak radikal reform politikalarını yürürlüğe koyarak, geri çekilmeyi durdurmalıdır. Tekrar ediyorum: Türk milletine ve onun devletine karşı yapılan saldırıların durdurulması, devletin ve toplumun onarılarak, milletimizin güçlü, zengin, demokratik bir yapı içinde geleceğe taşınması, Türk milliyetçilerinin; devletimizin ve toplumumuzun karşı karşıya kaldığı tehditleri ortadan kaldıracak bir radikal reform programı geliştirmesine bağlıdır. Ancak, böyle bir programın ortaya çıkmasının birbiri ile içiçe geçmiş iki ön şartı vardır. Bunlar, sağlam ve tutarlı bir ideolojik yapı ve kendine güvenen, yüksek bir ahlâkî seviyeyi temsil eden güçlü bir öncü kadrodur. İdeolojik yenilenme ve milliyetçi reform politikaları, ne idare-i maslahatçı, ürkek, günü idare etmeye çalışan, ideolojik anlamda belkemiksiz yaklaşımlarla gerçekleştirilebilir ne de Türk milliyetçiliğinin isminden dahi ürküp, Türk milliyetçiliğinin siyasal anlamda radikal reformcu, yenilikçi, radikal ey50

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

lem programları ile donanmış bir dünya görüşü olduğunu anlamayıp, milliyetçiliği siyasal-ekonomik muhafazakârlık sanan yaklaşımlarla yaşama taşınabilir. Mevcut sisteme teslim olan, uyumlu bir tavır takınan, küreselleşmenin arka bahçesinde yer almayı kabul eden yaklaşımların Türk milliyetçiliği için değil radikal bir reform programı hazırlaması, herhangi bir program bile hazırlaması mümkün değildir. Türk milliyetçiliğinin ideolojik yenilenmesi ve radikal bir reform programı ile Cumhuriyet'imizin yenilenerek 21. yüzyıla taşınması, mevcut çarpık sisteme, Türkiye’yi bir iç sömürge gibi gören ve sömüren siyasal ve ekonomik sisteme direnç gösterme, meydan okuma ve onunla savaşma cesaretini göstermeden geçmektedir. Türk milliyetçileri, kırılmış olan psikolojik direnç güçlerini tekrar kazanmadan ne ideolojik yenilenmeye ne de bir reform programının oluşturulmasına yönelebilirler. İçine girilen adam sendeci tutumdan, her partide milliyetçi adamımız var şeklindeki “bukelamun milliyetçiliğinden” vazgeçmeden, vahşi liberalizmin yarattığı manevî kirlenmenin pisliklerinden arınmadan ortaya ideolojik yenilenme de çıkmaz, radikal reform talebi de. Türk milliyetçileri bir şeyi çok açık bir şekilde anlamalıdırlar: Bugün hâlâ ideolojik yenilenmeye karşı aktif veya pasif karşı çıkan, kayıtsız kalan, Türk milliyetçiliğinin bir reform programına ihtiyacı olmadığını düşünen, böyle bir reform programı üzerinde çalışmak konusunda kararlı olmayan, futbol maçı milliyetçisi olabilir ama siyasal bir program anlamında Türk milliyetçiliğine inanmamaktadır. 51

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Bazı Türk milliyetçileri, içine girdikleri bıkkınlık ve bezginlik şeklindeki ruh hâlinde Türk milliyetçiliği ile olan bağlarını, 1970’li yıllarla kurulan bir “muharip-gazilik” bağı içinde sürdürmekte; milliyetçilik, onlar için zaman zaman eski arkadaşları görmek amacı ile ziyaret edilecek “manevî bir kahvehane” niteliği taşımaktadır. Bu tavır, en az, Türk milliyetçiliğinin gelişmesine aktif olarak karşı koyanların tavrı kadar zararlıdır. Çünkü, bu tavır, yeni yetişen Türk milliyetçisi gençlere kötü örnek olarak, onların dinamik ve inançlı gelişimini engellemekte, ruhlarını söndürmektedir. Türk milliyetçiliği hazırlaması gereken reform politikalarını ancak, yeni bir atılım ruhu yakalandıktan sonra, ideolojik bir yenilenme zemini üzerinde gerçekleştirebilir. Bu ideolojik gelişme sağlanmadan ortaya refom adı ile çıkılır ise yapılabilecek tek şey parlak ama içi boş sloganlar atmak olur. Oysa, Türk milleti son dönemde içi boş sloganlarla avutularak oyalanmış ve yıkım süreci içine sokulmuştur. Türk milliyetçileri, Türk milletini bir daha asla hayal kırıklığını uğratmamalıdırlar. Bunun için ideolojik yenilenmeye parallel olarak, çok kapsamlı bir ön çalışma gerçekleştirilmesi şarttır. Ön çalışma döneminde, sadece devletimizin değil, toplumumuzun da uğradığı ağır saldırılar altında örselendiği gerçeğinden yola çıkarak milletin ve devletin koşut süreçler hâlinde ruhsal bir yenilenmeden geçirilmesinin yolları üzerinde tespitlerde bulunulmalıdır. Milliyetçi reformun yönelmesi gereken reform alanları tespit edilmeli ve reform politikalarının içeriği üzerinde çalışılmalıdır. Reform politikalarının yaşamın bütün alanlarını kapsayıcı şekilde geliştirilmesi gerekli olmalı; bu politikalar, devleti, 52

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

bürokratik mekanizmayı, ekonomik yaşamı yeniden inşa edici şekilde yönlendirmelidir. Milliyetçiler, artık ideolojik çürümüşlüğün getirdiği parça başına çözüm anlayışını terk ederek, kapsamlı dünya tasarımı üzerinde çalışmalıdırlar. Bu konuda Türk milliyetçilerinin önünde birçok örnek vardır. Biraz tarih okumak milliyetçilerin unuttukları birçok yaşamsal öneme sahip hususu hatırlatacaktır. Türk Milliyetçiliğinin Radikal Siyasal Programı Türkiye’nin Irak-Kıbrıs-AB-IMF sürecinde içine itildiği stratejik kıskaç, ülkemizin, Cumhuriyet'in kurucu ideolojisi olan Türk milliyetçiliğinin iktidarına, Mustafa Kemal Atatürk devrinin fikrî ve ruhî yapısına ne kadar ihtiyaç duyduğunu bir kez daha gösteriyor. Ancak, Türk milliyetçiliğinin bugün içinde bulunduğu fikrî-ruhî bunalım süreci Türk milliyetçiliği ne aydınlarını Türk halkının büyük bir kısmı için ne yazık ki bir umut olmaktan çıkarmıştır. Uzunca bir süreden bu yana Türk milliyetçiliğine musallat olan fikrî ve ruhî pasifizm/ılımlılık, Türk milliyetçiliğinin gündemini belirliyor. Kısaca atalet, korkaklık, ürkeklik gibi ruhî bir tavrın ve Türk milliyetçiliğini gerçek zemini üzerine yerleştirememenin sonucu olan bu tutum, Türk milliyetçiliğinin sahip olduğu politik dinamizmin ortaya çıkmasını engellediği gibi Türk milliyetçiliğinin ideolojik gelişimini de engelliyor. Bu fikrî ve ruhî tutum; Türk toplumunun en dinamik, en zinde ve en mücadeleci unsurları olan Türk milliyetçilerinin âdeta ruhunu çalmakta, içlerini boşaltmaktadır. Türk milliyetçilerini eylemden kopartmaktadır. 53

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Söz konusu pasifizm/ılımlılık hastalığının kökeninde, Türk milliyetçiliğini “evcilleştirmek”, “sistem ile uyumlu hâle getirmek” sistemin uslu ve beğenilen küçük çocuğu yapmak kaygısı vardır. Pasifist/ılımlılık hastalığının kökeninde bir yandan Türk milliyetçiliği ile sağlam bir ideolojik ilişki kurulamaması öte yandan ise “derin devletin” darbesini yemekten, ikinci bir 28 Şubat yaşayarak “Erbakanlaşmaktan” duyulan kemiklere kadar işlemiş bir korku vardır. Korku ile iktidara talip olunmaz, korkarak da iktidar olunmaz. Oysa, Türk milliyetçiliğinin gerek ideolojik gerek politik olarak içine sokulmak istendiği pasifizm/ılımlılık, hem tarihsel ve ideolojik olarak hem de günün politik şartları açısından da Türk milliyetçiliğine aykırıdır. Türk milliyetçiliği ortaya radikal bir siyasal eylem programı ve uygulaması olarak çıkmıştır. Türk milliyetçiliğinin en radikal eylemi, Kurtuluş Savaşı ve Türkiye Cumhuriyeti’ni ortaya çıkaran Türk Devrimi’dir. Türk milliyetçiliğinin ikinci radikal eylemi ise Kurtuluş Savaşı'mızın kutsal sonucu olan Türkiye Cumhuriyeti’nin bağımsızlık ve varlığını koruma mücadelesi olan Ülkücü Hareket olmuştur. Ancak, Türk milliyetçiliği, radikalizm adına radikalizm hastalığına tutulmuş politik bir süreç değildir. Bir doktorun hastasına verdiği tedaviyi hastalığın türü ve ağırlığı belirler. Eğer hastanın tutulduğu illet aspirin tedavisi ile geçecek ise doktorun radikal bir müdahale olan ameliyatı gerçekleştirmesi söz konusu olmaz. Ancak, hasta ağır bir hastalığın pençesinde ise doktor radikal tedavi şekilleri olan ameliyat, kemote54

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

rapi gibi tedavi biçimlerine yönelir. Doktorun aspirin tedavisi uygulaması, onu ılımlı yapmadığı gibi ameliyat ile hastalığı gidermeye çalışması da onu radikal yapmayacaktır. Türk milliyetçileri de radikal olmak adına radikal düşünce ve eylemler geliştirmemişlerdir. Türk milliyetçilerinin tedavi etmeye talip oldukları hasta Türkiye, ağır hasta olduğu için, çok ağır sorunlarla karşı karşıya olduğu için, Türk milliyetçileri, Cumhuriyet'in kuruluşundan, Gümrük Bakanlığı döneminde Gün Sazak’a kadar uzanan süreçte, gerekli olan radikal politikaları geliştirmişler ve başarı ile uygulamışlardır. Bu çalışmanın değişik noktalarında Türk milliyetçiliğinin üretmesi gereken radikal politikalar yaklaşımı, Türk milliyetçiliğinin radikallikten ne anlaması gerektiği sorusuna tartışmalara meydan vermemek için çok açık bir cevap verilmesini gerektirmektedir. Bu konu ile ilgili olarak çok büyük bir berraklık ve netlik içinde olmalıyız. Son dönemde radikallik başlı başına "kötü" tanımlaması çerçevesine alındığı için radikal politik çözümler yerine çürümüş sistemle uyumluluk veya ikinci Cumhuriyet çözümleri bir erdem olarak sunulmaktadır. Oysa radikal politikalar boşuna bir radikalliğin değil, durumun gereğinin sonucu ise radikal politiklar üretmek ve uygulamaktan başka çare yoktur. Bu çerçevede bugün yaşadığımız Türkiye’ye baktığımız zaman gördüğümüz husus; bu ülkenin ağır bir ekonomik, politik, sosyal hatta ahlâkî bir buhran geçirdiğidir. Siyasal hareketlerin bu ağır hasta olan Türkiye için önerdiği tedaviler, siyaset dili ile politikalar olmalıdır. Esasen, siyasal partilerin varlık nedeni de budur. 55

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

1919’da Türkiye’nin kaderine el koyan Türk milliyetçileri, Türkiye’ye manda önerisinde bulunan aydınları ve devlet adamlarını İstanbul’un karanlıklarına gömerek Anadolu’da bağımsızlık ateşini yakarken, Türkiye’ye, Türk milletine radikal bir çözüm önermişlerdir: "Ya İstiklâl ya Ölüm". İstanbul buna inanmamıştır. Bir çok aydın, subay, gazeteci, Ankara’daki Türk milliyetçilerini maceracılıkla, bugüne tercümesi radikallikle suçlamıştır. Ancak, Türk halkı, kendisine bağımsız yaşama seçeneği ile ölüm arasında bir seçim ortaya koyan Türk milliyetçilerini tercih etmiştir. Sonuç, yurttaşı olmaktan gurur duyduğumuz, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'dir. Türkiye Cumhuriyeti, Türk milliyetçiliğinin eseridir. Atatürk’ün ölümünden sonra Türkiye Cumhuriyeti'ni yöneten siyasal elit, Türk milliyetçiliğini bir siyasal eylem programı olarak uygulamaktan vazgeçmiştir. Türk milliyetçiliğinin bir siyasal eylem programı olarak Türk milletinin önüne konması için 1965’e kadar beklemek gerekmiştir. Bu tarihte, CKMP yönetimini ele alan ve siyasal yaşama ilk adımını bir ihtilâl önderliği ile atan Alpaslan Türkeş ve kendisi gibi ihtilâlci Türk milliyetçileri olan arkadaşları, Türk milletinin önüne “Müreffeh ve Kuvvetli Türkiye için CKMP Programı”nı koymuşlardır. Programı okuyunca, Türk milliyetçiliğinin bu yeni siyasal liderinin Türk milletine, devletin ve toplumun yeniden yapılandırılması gerektiğini söyleyen bir programı, radikal bir tedaviyi önerdiği görülmüştür. Türk milliyetçiliğinin yeni yorumu olan 9 Işık'ın içine sindirildiği program esasen Türkiye için Türkeş’in önerdiği radikal tedaviyi de soyut bir çerçevede bırakmamakta, yapılması gerekenleri teker teker anlatmaktadır. Bunu, “Milletin ve Devletin Yeniden Teşki56

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

lâtlandırılması” başlıklı 19 maddede görmekteyiz: a) İdarî reform, b) Topyekûn meslekî ve teknik eğitim, c) Tarım ve toprak reformu, d) Endüstrileşme, e) İş ve üretim seferberliği, f) Yerleşme ve yaşama düzenin tanzimi ile gerçekleşecektir” denmektedir. Programın 45. maddesinden 254. maddesine kadar adım adım devletin ve milletin yeniden örgütlenmesinin nasıl gerçekleştirileceği anlatılmıştır. Başbuğ Türkeş’in Türkiye’ye yeni bir şekil vermeyi hedefleyen Türk milliyetçiliği programı sadece parti programına değil, bütün bir parti yayınına, gençliğe bir anda nüfuz etmiş, onları cezbetmiştir. Türk milliyetçilerinin Türk milletine sunduğu bu büyük dönüşüm programı, dönemin entelektüel yaşamı üzerinde hâkimiyet kurmaya çalışan sosyalist solu bile önce şaşkına uğratmış, sonra bu programa “romantik” bir program suçlaması yapılmıştır. Ancak, Türk milliyetçiliğinin sağlıklı demokratik koşullarda programını Türk milletine anlatması, 1960’ların sonundan itibaren Türkiye’ye karşı geliştirilen dolaylı saldırı ve örtülü istilâ ortamında ne yazık ki gerçekleşmemiştir. Bu saldırının karargâhları olarak Türk üniversiteleri seçilmiş, Türkiye’nin geleceğini temsil eden Türk gençliğinin beyni yıkanmış, Marksist mankutlar, yani beyni yıkanmışlar yapılması hedeflenmiştir. Bu amaçla öncelikle Türk milliyetçilerinin üniversitelerden atılmasına çalışılmış, beyni yıkanmış Türk gençleri, Türk milliyetçisi gençliğin üzerine saldırtılmıştır. 1968-1980 arası Türkiye için acı yıllardır. Gerçekleşmesini Türk milliyetçilerinin asla arzu etmediği üzücü olaylar yaşanmıştır. Ancak, bu süreç içinde Türk milliyetçileri Türkiye’nin nefsi müdafasını 57

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

temsil etmişlerdir. Türk ülkücü hareketinin direnişi olmasa idi, Türkiye’nin Afganistanlaşmasını engellemek mümkün olmayacaktı. NATO’nun Soğuk Savaş süreci içindeki varlığı bile sokakları, meslek grupları, okulları/üniversiteleri komünistleşmiş bir Türkiye’de çok işe yaramayacaktı. 100 sene sonra, Türkiye tarihini yazan tarafsız tarihçiler ülkücü hareketin bu konumunu çok daha açık bir dille belirlemek durumunda kalacaklardır. Ancak, Türk milliyetçilerinin radikalizmi, 1965-1980 arasında içine çekilmeye çalışıldıkları çatışmada Türkiye’nin nefsi müdafasını temsil etmelerinde değil, ortaya Türkiye için koydukları programda aranmalıdır. Bugün Türkiye 1970’li yıllardan daha ağır bir buhran geçirmektedir. Türk milliyetçiliği, 1965’te olduğu gibi şimdi Türkiye’nin 21. yüzyıla güçlü bir ülke olarak taşınması için 1900’lerden başlayıp bir yüzyılı aşan birikimden hareketle ideolojik yenilenmeyi gerçekleştirmek, “milletin ve devletin Cumhuriyet'in kuruluş esaslarına sadık kalarak yeniden örgütlenmesini sağlamak zorundadır. Topyekûn bir tedaviyi öngören bu yaklaşım radikal olmalıdır. “Ülke ve ulusların bugünü için umut, yarını için umut kayanağı olan gençlik ayni zamanda, bir devletin devamlılık konusundaki güvenidir. Önemi büyüktür, yücedir.” (Türk Gençliği İçin CKMP Hizmet Programı) Bu anlayış çerçevesinde, radikal bir Türk milliyetçiliği topyekûn tedavi programı içinde Türk gençliğinin alması gereken yer, üniversiteler, kütüphaneler, lâboratuvarlar, dil kurslarıdır. Türkiye’nin yeniden yapılanması buralardan geçecektir. 58

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Öte yandan pasifizm/ılımlılık hastalığının Türk milliyetçiliğinin gündemine bir dogma olarak hâkim olmasından sonra, milliyetçiler ülkemizin ve milletimizin çok ağır sorunlarla karşı karşıya olmasına rağmen, bu hastalıkların üstesinden gelecek radikal çözümler önermekten, geliştirmekten âdeta korkmuşlardır. Türk milliyetçiliği silikleşmiş, doğrularını yitirmiş, Avrupa Birlikçi bir Batıcılığa kaymıştır. Türk milliyetçiliği siyasal bir program olmaktan çıkmış/çıkarılmış ve TürkiyeBrezilya futbol maçında bayrak sallama şeklindeki bir amigoluğa indirgenmiştir. Türk milliyetçiliğinin ideolojik dirilişi ve yenilenmesinin önündeki mevcut hareketin ruhuna sinen “ılımlılık hastalığı” kaldırılmadan ideolojik dirilişin gerçekleşmesi çok zordur. Çünkü, bu ruh hâli, Türk milliyetçiliğinin, Türklüğün ve Türkiye’nin 21. yüzyılın başında karşı karşıya olduğu ağır sorunlara radikal ve gerçekçi çözümler üretmesini engellemektedir. Bu ruh hâlinin tasfiyesi, Türk milliyetçilerinin ortak görevidir. Her Türk milliyetçisi, Türk milliyetçiliğinin her şeyden önce bürokratik kalıplar içerisine sıkıştırılamayacak bir hareket olduğunun bilinci ile Türk milliyetçiliğini sahip olduğu tarihe, sahip olduğu politik geleneğe, bu politik gelenek içinde yetişen fikrî önderlere sahip çıkması için çalışmalıdır. Bu ruh hâlinin ve politik duruşun tasfiyesi, Türk milliyetçilerinin Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin ve Türklüğün menfaatlerine karşı gerçekleşen her politik, ekonomik, kültürel eyleme karşı duruş sürecini bir birey olarak başlatması ve başlatmayanlardan hesap sorması ile gerçekleşecektir. Türk milliyetçileri ar59

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

tık Türkiye için ideolojik yenilenme süreci içinde radikal çözümler üretmek zorundadırlar. Kaybedecek vakit yoktur. 3. Bin Yılın Başında Tarihe ve Bugüne Bakış Esasen, 21. yüzyıla girerken, Türkiye ve Türkiye’nin ötesinde bütün bir Türk dünyası, 16. yüzyıldan bu yana en şanslı olduğu yüzyıla girmiştir. 16. yüzyıl "Türk yüzyılı" diye de adlandırılır. Bu yüzyılda dört ayrı devlet çatısı altında örgütlenmiş olan Türkler, 85 milyon km2 olan eski dünyanın 40 milyon km2’sini kontrol altında tutmaktadırlar. Sadece Osmanlı İmparatorluğu’nun yayıldığı alanın 19 milyon km2 olduğu hatırlanmalıdır. 17. yüzyılın başında, 1601’de İstanbul’da Türk imparatorluğunu yönetenlerin, dönemin süper gücünü yönettikleri sabittir. Ancak, gücünün zirvesinde gibi görünen bu güç, öte yandan Hristiyan Batı ve Hristiyan Kuzey'in iç hatlar kıskacına düşmeye başlamıştır. 1701 yılı, 1699’da gerçekleşen Karlofça’nın üzerinden geçen iki yılın ardından, Karlofça’nın şokunun devam ettiği bir yıldır. 1801 ise gerilemenin belirginleştiği, 16. yüzyılda geniş bir alanda başlayan iç hatlar kıskacının sıkışmaya başladığı bir dönemdir. Napolyon orduları, Mısır’a çıkmışlardır. Yunanistan’ın ve Sırbistan’ın kopuşları yakındır. Kafkasya’da Rus işgal savaşları başlamanın arifesindedir. Türkistan’da Rusya ilerlemektedir. 1901 ise 1918’e kadar sürecek millî felâketlerin habercisidir. Burada çok kısaca özetlenen 500 yılı Türk tarihinin je60

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

opolitik konseptine yerleştirirsek, karşımıza çıkan manzara şudur: Ön-Türklerin, yani Sümerlerin, Kimmerlerin, Anav, Kelteminar kültürlerinin, İskitlerin doğduğu alan, Avrasya coğrafyasıdır. Burada kastedilen Avrasya, Anadolu ve Mezapotomya’yı da kapsamaktadır. Ancak, daha sonraki dönemde, Hunlar ile birlikte, Türklerin Anadolu ve Mezapotomya’dan Asya’ya çekildikleri ve bu alanla sınırlı ve dünya siyaseti ölçeğinde ilgilendikleri bilinmektedir. O günlerin yeni sürecinde, bugünkü Moğolistan ile Çin Seddi kuzeyi arasındaki alandan Karaorman Avrupası'na ve Balkanlar’a kadar uzanan geniş stepleri kapsayacak şekilde, Avrasya üzerinde egemenlik kurdukları görülür. Ancak, Çin İmparatorluğu karşısında tedrici, fakat kesin bir yenilgiye uğrayarak, bir anlamda Göktürkler dönemi sonunda batıya doğru itilen Türkler, Uygurlar ile birlikte, siyasî ağırlıklarını bugünkü Moğolistan’dan Türkistan’a kaydırmışlardır. Karahanlı ve Gazneliler ile Türkistan-Hindistan-İran üçgeninde hâkimiyet kuran Türkler, Dandanakan Savaşı'nın (1040) Selçuklulara yolu açmasıyla, İran plâtosu üzerinden Anadolu’ya tekrar ulaşmışlardır. 1071, Türklerin Anadolu’ya üçüncü girişlerinin değil, kitlesel olarak girişlerinin tarihidir. Esasen Türklüğün Anadolu’daki tarihinin Sümerler ile başladığı bilinmektedir. Saka Türklerinin ve Hunların da Anadolu’ya girdikleri bilinmektedir. Daha sonra, MS 4., 5. ve 6. yüzyıllarda Türkleri, Anadolu’da Balkanlar'dan ve Kafkaslar'dan gelip yerleştirilen bir kavim olarak görürüz. Bizans ile işbirliği yapan bu kavimlerin birçoğu Hristiyanlaşmışlardır. Abbasi ordusundaki Türk hassa birlikle61

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

rinin de Tarsus’dan başlayıp Erzurum’a kadar uzanan hat üzerine yerleştikleri bilinmektedir. Özellikle 9. yüzyılda bu bölgelerdeki Türk nüfusu artmış, Eskişehir’e kadar uzanan hatta birçok kent, geçici olarak Türkler tarafından işgal edilmiştir. Güneydoğu ve Doğu Anadolu’daki Türk askerî varlığına Bizans, ancak 928-964 arasında son vermiş; Erzurum’dan Adana’ya kadar olan bölge, Bizans orduları tarafından geri alınmıştır. Bu bölgedeki Türklerin yenildikleri dönemde, 100.000 atlı çıkardığı bilinmektedir; yani, sayıları küçümsenecek bir ölçüde değildir. Selçukluların ilk Anadolu seferini, 1015-1016’da Çağrı Bey gerçekleştirmiştir. Daha sonraki yıllarda Selçuklular, Anadolu’nun sınırlarını, özellikle de Güney Kafkasya’yı denetim altına almışlardır. 18 Eylül 1049’da Kutalmış Beyin kazandığı Pasin Muharebesi, askerî açıdan, Malazgirt’ten daha az önemli değildir ve Bizans 100.000 esir vermiştir. 1054’te Tuğrul Bey, 1055’de Yakuti Bey Anadolu’ya tekrar girmiş; 1058’de Malatya’yı almışlardır. Selçuklular, 1059’da Urfa’yı kuşatıp, aynı yıl Sivas’ı almış; 1068’de, 60’lı yıllarda Anadolu’ya birçok kez giren Afşin ise Sakarya nehri kıyısına ulaşmış ve yine Afşin komutasındaki Türk ordusu, 1070’de Denizli’ye girmiştir. Böyle bir çalışma için oldukça ayrıntılı sayılabilecek bu izahların nedeni, Türklerin Anadolu’ya aniden, 1071 yılında Malazgirt’te gelmediklerini; hem tarihsel ve etnik bir derinliğe sahip olduklarını hem de bu coğrafyada hâkim siyasî ve 62

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

askerî güçlerle, 1071 öncesindeki 50 yıl içinde değişik boyutlarda mücadele içinde olduklarını vurgulamaktır. Bu mücadelenin bir başka boyutta ve aynı tarihlerde Orta Avrupa ve Balkanlar'da da cereyan ettiği, fakat ortaya Anadolu’da olduğu gibi kalıcı sonuçlar çıkmadığını göz önünde tutmak gerekir. Malazgirt 1071’in önemi, bir Avrupa devletinin, Doğu Roma’nın, nihaî olarak yenilmesi ile Anadolu’nun, bir Avrupa devleti topraklarının, Türklerin kesin hâkimiyetine girmesi ile bağlantılıdır. Nitekim, 1071’den dört sene sonra, Süleyman Şah, İznik’i taht şehri ilân etmiştir. İznik’in Türk başkenti olması ve 325 konsilinin toplandığı Ayasofya Kilisesinin cami yapılması Avrupa’da şok etkisi yaratmıştır. Anadolu’nun fethi, 1083’te tamamen bitmiştir. 2. bin yıla girerken gerçekleşen bu gelişme, Türklerin 1000 ile 2000 yılları arasındaki jeopolitik çerçevelerini belirlemiştir. Oğuz Türklerinin önemli bir bölümü için hedef batıya, Avrupa’ya ilerleyerek, Avrupa kıtası üzerinde hâkimiyet kurmak olmuştur. Öte yandan, Asya’da kalan Türkler için doğuda Çin, batıda Osmanlı, güneyde Hint ve kuzeyde Sibirya tundralarının çevirdiği ve tıkadığı ölü bir jeopolitiğin hâkim olduğu dönem başlamıştır. Denizlerden ve İpek Yolu’nun niteliğini yitirmesi ile birlikte, dünya ticaret yollarından uzak kalan bu coğrafya, gerçi Cengiz ve Timur gibi cihangirler çıkararak belirli süreçlerde Asya’nın tümüne yakın bir alanına ve Doğu Avrupa’ya yayılan imparatorluklar kurduysa da, bu imparatorlukların da siklet merkezi daima İç Asya olmuştur. Ve bu imparatorluklar, sik63

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

let merkezinin jeopolitik zayıflığı yüzünden, hızlı dağılış ve çöküşler yaşamışlardır. Öte yandan Avrupa’nın Anadolu’nun fethine ilk tepkisi, Malazgirt’ten 24 sene sonra olmuş, 1095’de ilk Haçlı Seferi gerçekleşmiş ve 1270’e kadar yedi Haçlı Seferi yapılmıştır. Türk ilerleyişi ise, bazı kısmî gerilemelere rağmen kesintisiz bir şekilde devam etmiştir. Türkler Anadolu’dan Avrupa’ya ilk adımlarını 1352’de atmışlar; 101 sene Balkanlar’da ilerledikten sonra, 1453’te İstanbul’u fethetmişlerdir. Bu yüz sene içerisinde, I. ve II. Kosova, Niğbolu, Sırp Sındığı, Ankara Savaşı vardır. İstanbul’un 1453’te fethi, Avrupa’nın zihnî haritasında bir kayma yaratmış ve Avrupa sınırlarını İstanbul’a kadar geri çekmiştir. İstanbul’un fethinden sonra, önce Balkanlar’daki varlığını sağlamlaştıran Osmanlı, daha sonra Kırım’ı ve Doğu Karadeniz bölgesini sınırları içine katarak kuzeye karşı güvenliğini sağlamıştır. Yavuz döneminde, İran ve Suriye/Mısır’daki Türk devletlerini yenerek sırtını, doğusunu güvence altına almıştır. Yavuz’u doğuya dönen ilk Osmanlı sultanı yapan, eğer Fatih’in Trabzon’u fethi ve Akkoyunlu Devleti'ni yıkan doğu seferi sayılmaz ise, İslâmı devlet ideolojisinde bir vurgu noktası yapması değil, İran-Türk imparatorluğu'nun Osmanlı'ya Şiayı ideolojik bir araç olarak kullanarak meydan okumasıdır. Diğer bir ifadeyle, iki imparatorluk arasında rekabet din değil, jeopolitiktir. İslâmın farklı yorumları sadece bir iktidar aracı olmuştur. Doğuda imparatorluğun sınırları güvence altına alındıktan sonra, Avrupa içine yönelik Osmanlı ilerlemesi devam etmiş; 64

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

1521’de Balkanlar’ı Avrupa’nın geri kalan kısmına bağlayan Belgrad, 1526’da Budapeşte alınmış, 1529’da ilk kez Viyana’nın önüne gelinmiştir. Artık Osmanlı gücünün ve jeopolitik yayılışının zirvesindedir. Ancak, bu zirveden düşüş, sanıldığı kadar hızlı da olmamıştır. Kanunî 1566’da ölmüştür. Onun ölümünden 30 yıl sonra, 1596’da Türkler, Haçova’da Kocatepe’den önceki son büyük meydan muharebelerini kazanmışlardır. İmparatorluğun genişlemesi hızını kaybetse dahi devam etmiştir. 1669’da, yani Kanunî’nin ölümünden 103 sene sonra, Girit fethedilmiştir. Artık Osmanlı'nın batı karşısında ezici bir üstünlüğü yoktur; ama tek başına başa çıkılmazlık konumunu da yitirdiği söylenemez. Belirgin bir askerî üstünlük içinde olduğu söylenebilir. 1677’de ilk Türk-Rus savaşı gerçekleşmiştir. Osmanlı Türkleri ile Ruslar arasındaki bu çatışmayı, daha sonraki yüzyıllarda, diğerleri izlemiş ve Türk devlet yönetiminin jeopolitik bilincinin şekillenmesinde önemli bir yer tutmuştur. Klâsik tarih yazınımızın gözden kaçırdığı bir nokta, Osmanlı İmparatorluğu’nun küresel bir iç hatlar kıskacına düşmeye bu dönemde başlamış olmasıdır. İç hatlar kıskacının bir kanadını Ruslar oluştururken diğer kanadını da Batı Avrupa’nın denizci ulusları oluşturmuştur. Rusluk, Osmanlı'nın kuzey kanadından, Altın Ordu mirasının geriye bıraktığı Türk ülkelerini kontrol altına almıştır. Rusların işgal ettiği ilk Türk ülkesi olan Kazan 15 Ekim 1552’de düşmüştür. Osmanlı hâlâ zirvededir. 1556 yılında Tatar Türklerinin ikinci başkenti olan Çalım ve yine aynı sene Astrahan Rus işgali altına girmiştir. 1556 yılı aynı zamanda Kanunî’nin öldüğü yıldır. 65

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

1557’de Başkurdistan da Moskova’nın hâkimiyetine girmiştir. Daha sonraki dönemde Kırım’ın doğusundan Kafkasya’ya, batısından da, Balkanlar'a sarkan Rus gücü, Osmanlıyı her iki taraftan sıkıştırmıştır. 1598’de Sibirya Hanlığı, 1606’da Nogay ordusu Ruslar tarafından ortadan kaldırılır. Osmanlı, Rus yayılmasının uzun vadede, belki de 100 yıl içinde kendisini sıkıştıracağını görmüş; bunun tedbirini almak için, Sokullu Mehmet Paşa, Don-Volga Kanalı'nı açtırıp Karadeniz’den Hazar denizine girmeye çalışmıştır. Bu kanalın, hem Türkistan’dan Anadolu’ya Türk göçünü canlandırması düşünülmüş hem de Osmanlı'nın Asya içine yayılan Ruslarla mücadelesi hedeflenmiştir. Ancak Osmanlı bunda başarılı olamamıştır. Rusların açıktan kuşatması devam etmiş, 1632’de Saha-Yakutistan’ı, 1731’de Batı Kazakistan’ı, 1756’da Altay’ı fethetmişlerdir. Osmanlı'nın güneyden Batılı denizci uluslar tarafından kuşatılması ise, Ümit Burnu'nun keşfedilmesi ve ardından Hint Okyanusu'na ulaşılmasıyla gerçekleşmiştir. Osmanlı, her ne kadar bunun farkına varmış ve oluşturduğu Hint Okyanusu filosu ile mücadele etmeye çalışmışsa da, başarılı olamamış ve geri çekilmiştir. Şimdi, tekrar Avrupa içindeki Türk ilerlemesine dönersek, 1683’te, yani Birinci Viyana Seferi'nden 154 sene sonra, Türkler, ikinci kez Viyana önüne gelmişlerdir. Viyana’dan geri çekiliş 1699’da Karlofça ile sonuçlanmış ve Osmanlı'nın ilk toprak kaybı gerçekleşmiştir. Karlofça Anlaşması, Kanunî’nin 66

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

ölümünden 133 sene sonra imzalanmıştır. Bazı tarihçilere göre Karlofça, gerileme döneminin başlangıcını teşkil eder; çünkü Osmanlı ilk kez toprak kaybetmiştir. Ancak Karlofça’nın nihaî bir mağlûbiyet olup olmadığı tekrar sorgulanmalıdır. Çünkü 1739’da, 40 sene sonra, Osmanlı ordusu Almanları yenerek kaybedilen yerleri geri alacaktır. Ancak nihaî ve geri çevrilmez yenilgi, 1768-1774 Savaşı sonunda Ruslar karşısında alınır.11 Çünkü, ilk kez Osmanlı, Türk ve Müslümanların meskûn olduğu bir toprağı kaybeder ve bir daha geri alınamaz. Rus kuşatması dış hatlardan içe yönelir ve doğrudan Osmanlı'yı hedef alır. 1783’te Kırım Hanlığı ortadan kaldırılır. Böylece Küçük Kaynarca Anlaşması'yla 1774’ten 1920’ye 156 sene devam eden büyük bir geri çekiliş başlar. Fransızların 1801’de Mısır’dan çıkarılması için İngiliz ve Rus desteğine ihtiyaç duyulur. İngilizlerin 1807’de Çanakkale’yi zorlamaları karşısında, Fransız yardımına başvurulur. 1812’de Gagauz Yeri Ruslar tarafından işgal edilir. 1827’de Navarin’de Osmanlı donanması İngiliz, Fransız ve Rus donanmalarının ortak harekâtı ile yakılır ve 1828-29’da Osmanlı orduları Rus Çarlık ordularına yenilirler. 1813-1828 arasında Rus orduları Kuzey Azerbaycan’ı İran Türklüğü'nü yenerek işgal ederler. Fransa 1830’da Cezayir’e el koyar. Rusluk 18221848 arasında Kazakistan’ın doğusunu da tamamen ele geçirmiştir. 1828’de Karaçay-Balkarya Moskova’nın hâkimiyeti11

Benzer bir yorum için bk. Hocaoğlu, Durmuş, "Avrupa Birliği Projesi ve Bağımsızlık Bilinci", Avrupa Birliği-Türkiye İlişkileri Sempozyumu, Ankara Ticaret Odası Yayını, Ankara 2001, s. 333. 67

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

ne girer. 1865’te Taşkent, 1868’de Buhara Hanlığı, 1873’te Hive Hanlığı, 1875’te Hokand Hanlığı Çarlık orduları tarafından işgal edilir. Ruslar, 1863-1876 arasında Asya’nın merkezinde Kırgızistan’ı fethederler ve 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı Osmanlı için çöküşün başlangıcıdır. 1881’de Aşkabat, Göktepe Türkistan’ın son ordusu, Türkmenler de yenilir ve 1885’te Londra Anlaşması ile Moskova ve Londra arasında Türkistan-Afganistan sınırı belirlenir. Orta Asya Türklüğünün tamamen denetime alınmasından sonra, 1912-1913 Balkan Savaşı ile Türklük, Balkanlar’dan tasfiye edilir. Anadolu’ya yönelik olan bu geri çekiliş, üç kıtadan, Avrupa’dan, Afrika’dan ve Asya’dan geri çekiliştir ve sadece ordunun değil, bir halkın da geri çekilişidir. Türklerin geri çekilişi, özellikle 1878’den sonrası, çok acılı bir geri çekiliştir. Londra ve Paris için Osmanlı Devleti'nin tasfiyesi, muhtemel bir savaşın plânlarından birisi idi. Nitekim, 1917’de Kudüs’e giren İngiliz ordusu, son Haçlı Seferini başarıyla bitirmiş; bir sene sonra, İngiliz Başbakanı, savaşın nihaî hedefini açıklamıştır: "Türkler geldikleri yere, Asya’nın derinliklerine gideceklerdir". Türklerin Anadolu’da kalmasına da izin verilmeyecektir; çünkü 19. yüzyıl Avrupası, Anadolu’nun Avrupa’nın bir parçası olduğunu arkeoloji, Rum ve Ermenilerin varlığı vasıtasıyla hatırlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun yenildiği tarihte, Türk orduları, Cumhuriyetin sahip olduğu alandan daha büyük bir alanı kontrol altında tutmaktadırlar; ama, Anadolu’ya dönüş esas itibarıyla tamamlanmamıştır. Ancak yaşanan süreç içinde, son sığınak olarak düşünülen Anadolu’nun da, Türkler için 68

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

güvenli bir yer olduğunu söylemek mümkün değildir. Birinci Dünya Savaşı'nın, Anadolu Türklüğüne yönelik siyasi hedefi, Balkan Türklüğünün başına gelenin, yani aynı durumun Türkiye Türklüğünün de başına getirilmesi esasına dayanır. Yani, etnik olarak, işgallerle, soy kırımlarıyla, sürgünlerle Türklerin yok edilmesi hedeflenmiştir. Batı, bu hedefe oldukça yaklaşmıştır. 1920 yılında, dünya Müslümanlarının ancak % 2’si, 400 milyonun 10 milyonu, yani Sakarya ile Aras nehirleri arasında yaşayan Türkler özgürdür. Onlar da, kelimenin gerçek anlamında, bir ölüm kalım mücadelesi vermektedirler. Büyük Zafer'den ancak beş yıl sonra, M. Kemal Atatürk, 1927’de, Büyük Nutuk'u, Batı'ya karşı kazanılan savaşın nihaî bir galibiyeti temsil etmediğini; ancak, bir ateşkes olduğunu anlatan "Gençliğe Hitabı" ile bitirir. Çünkü, İstiklâl Savaşı'nı kazanan kadro, bütün bir Batı emperyalizmini ağır bir askerî yenilgiye uğratmadığını; ancak, Bolşevik Devrimi'nden sonra ortaya çıkan yeni küresel şartlarla, savaş bıkkını ve sosyalizmin ideolojik tehdidi altında bulunan Batı Avrupa halklarının Anadolu’ya ordu sevk edememelerinin yarattığı koşullarda, çıkarabildikleri son ordu ile Yunan ordusunu yendiklerinin farkındadır. Bu nihaî bir galibiyet değil sadece ateşkestir. Bundan dolayı, "Gençliğe Hitap", bir gün Batı Avrupa’nın Türkiye’yi yine yenilgiye uğratabileceği ihtimali üzerine kurulmuş bir öngörü olarak yorumlanabilir. 1922 ile 1071 arasındaki 861 senenin özeti, bir ulusun, Türk milletinin, tek başına bir uygarlık adına, İslâm medeniyeti adına, birleşik bir kıtanın uluslarına karşı ve bir uygarlıkla yaptığı mücadeledir. Dünya tarihi boyunca, bir milletin bir69

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

leşik bir uygarlıkla tek başına böyle bir mücadele verdiği görülmemiştir. Ancak bu 861 sene süren ve hâlâ bitmiş görünmeyen mücadele, Türk ulusunu çok yıpratmıştır ve hâlâ yıpranmanın derin izlerinin tam anlamı ile silindiğini söylemek mümkün değildir. Batı uygarlığına karşı son savaşından Atatürk’ün önderliğinde galip çıkan Türkiye, Cumhuriyet'in üzerine kurulduğu akılcı strateji ve küresel dengelerden azamî istifade ile 19011921 arasındaki felâket koşullarından, bugün olduğu noktaya ulaşmıştır ve bu nokta gerek Türkiye gerek dünya Türklüğünün son dört yüz yılda yakaladığı en olumlu tarih dilimidir. 2004 yılından tarihe bakarsak, Cumhuriyet, Türkiye halkı için ikinci bir Ergenekon olmuştur. 861 sene süren sürekli savaştan sonra, Atatürk’ün "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh" ilkesine, kendisine karşı girişilen bütün dolaylı saldırı ve örtülü harp yöntemlerine rağmen, mümkün olduğunca sadık kalan Türkiye, Osmanlı'dan devraldığı, 10 milyonluk, fakir, hastalıklı, bitap düşmüş ulusu, 75 milyonluk genç, sağlıklı, dinamik bir nüfusa ulaştırmayı başarmıştır. Anadolu Türklerinin sayısı 75 yılda yüzde 600 artmıştır. 2004 senesinde, dünya Türklüğünün büyük bir bölümünün de bağımsızlığa kavuştuğunu görürüz. Kazakistan, Özbekistan, Azerbaycan, Türkmenistan, Kırgızistan bağımsızlıklarını kazanmışlardır. Bu ülkeler, bütün olumsuzluklara rağmen, geçtiğimiz on yılı, Türkiye Cumhuriyeti’nin geçirdiği heyecan ile geçirmişlerdir. Dünya enerji kaynaklarının önemli bir bölümüne ve genç ve eğitimli bir nüfusa sahip olan bu zinde ülkeler önemli bir potansiyeli temsil etmektedirler. 70

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

M.Ö. başlayıp M.S. 3. bin yılın başına uzanan Türk tarihinin jeopolitik eksenini özetlersek, karşımıza çıkan manzara şudur: İlk bin yılda Türk tarihinin ana ekseni Asya’da dönmüştür. İkinci bin yılda özellikle Osmanlı çağlarında küresel bir hegemoni peşinde olması ve üç kıtaya yayılmasına rağmen, jeopolitik yayılmanın siklet merkezini Avrupa oluşturmuştur. İkinci bin yılın son iki yüzyılında ise amaç jeopolitik yayılım olmaktan çıkmış, Atatürk’ün kısa süren yönetimi hariç, Avrupa’ya ilhak politikası şeklini almıştır. Üçüncü bin yılın başında, Türkler için amaç ne Asya jeopolitiğine dönüş ne Avrupa’ya ilhak olabilir.

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

önerdiklerimiz gerçekçi görünmemiştir. Eğer gerçekçi olsaydı bu projeler tarihsel bir dönüşüm veya büyük bir olay olarak tarihe geçmezdi. Türkiye’nin bugün ihtiyaç duyduğu proje, kuru ve monoton bir gerçekçilik değil, rasyonel temelleri ve büyük bir coşkusu olan bir gelecek plânıdır. Gelecek, geçmişin karalanması ve küçümsenmesi üzerine değil, geçmişin kazanımları ve olumlu birikimleri üzerine inşa edilmelidir. Bu gelecek plânı, Türkiye’nin birikmiş ve kronikleşmiş ağır politik, ekonomik, sosyal ve etnik sorunlarına cevap niteliği taşıyacak, radikal çözümler olmak zorundadır. Milliyetçiliğin Canlanışı

Olabilecek ve olması gereken, Avrasya’da konsolide olmayı sağlayacak bir jeostratejinin izlenmesidir. Türkiye, Avrasya’nın kardeş toplumları ile Azerîler, Gürcüler, Kürtler, Kazaklar, Kırgızlar, Türkmenler, Özbekler ve diğerleri ile; Araplar, Farslar ve Ruslarla dostça bir etkileşim ve işbirliği içinde, kökleri bu coğrafyanın manevî ve maddî kültür unsurlarına dayanan bir jeopolitik üzerinde yeniden uyuyan Avrasya uygarlığını diriltmenin mücadelesini vermelidir.

Küreselleşme eş zamanlı olarak birçok farklı ve birbirleriyle çelişen politik dinamiği serbest bırakmıştır. Bir yandan ulus devletleri zayıflatan mikro/etnik milliyetçilikleri teşvik ederken, öte yandan da SSCB, Yugoslavya gibi sosyalist ideoloji ile birbirine zorla yapıştırılmış halkların bağımsızlaşması sonucunda yeni millî devletlerin oluşumuna ve uzun vadede sağlıklı milliyetçiliklerin oluşma zeminine sebep olmuştur.

Bu tespitin genel geçerli anlayışın temel kabullerinden tamamen ayrıldığı açıktır. Az gelişmiş ülkelerin siyasal seçkinlerinin ve kültürel yaşamının temel sorunu, hegemonik dünyanın ürettiği ideolojik söylemin sınırları içinde düşünmeleridir. Bu tür bir düşünce tarzı akılcı olmaktan, yenilikçi olmaktan, sorgulayıcı olmaktan çok uzaktır. Bu düşünce tarzı esasen azgelişmiş ülke siyasal seçkinlerine düşüncelerinin kendilerine ait olduğu inancını verir. Ama bu düşüncede özgün olan, millî olan, yerel olan hiçbir unsur yoktur. Gelecek için

Ancak, Sovyetler Birliği'ni ve çevre kuşağındaki sosyalist rejimlerin yıkılmasını takiben ortaya çıkan ideolojik-politik boşluğun bazı alanlarını ilk süreçte milliyetçiliğin baskıcı, dışlayıcı, ırkçı ve savaşçı yorumları doldurmuştur. Fakat hemen dikkat çekilmesi gereken nokta, milliyetçiliğin bu ifratçı yaklaşımlarını savunan siyasal kadroların ve halklarını ırkçı etnik-temizlik savaşlarına sürükleyen liderlerin eski komünist kadrolar ve yöneticiler olmasıdır. Siyasal iktidarlarını sağlamlaştırmak için milliyetçiliği ve halklarını istismar eden bu kad-

71

72

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

rolar zamanla tasfiye olacak, anılan coğrafyaların gerçek milliyetçi önder kadroları bu komünist kalıntıları tasfiye edecek ve gerçek demokrasiler millî devlet anlayışı çerçevesinde kurulacaktır. Avrasya coğrafyasındaki bir başka milliyetçi gelişim, Sovyet Rus tahakkümünden kurtulan ve millî devletlerini oluşturan halkların egemen ulus hâline gelişlerinin bir sonucu olarak beliren güçlü ve sağlıklı milliyetçiliktir.Bu milliyetçi akımın kökeninde Sovyet rejimine karşı direnişi temsil eden geniş halk kitlelerine dayanan halk cepheleri olduğu gibi, halk cepheleri ile eski komünist yönetici elitin bir kısım unsurları arasında oluşan koalisyonların bu tür bir milliyetçi akımı temsil ettikleri görülür. Özellikle Baltık Cumhuriyetleri ve Ukrayna’da bu süreç kendisini daha belirgin bir şekilde ortaya koymuştur. Hatta Özbekistan, Türkmenistan, Kırgızıstan, Azerbaycan Tacikistan ve Kazakistan’da eski komünist yönetimler saldırgan ve ırkçı bir yaklaşımdan uzak, anılan devletlerin millîleştirilmesini hedefleyen politikaları hayata geçirmektedirler. Bu ülkelerde sağlıklı bir milliyetçi anlayışın yerleştiği görülmektedir. Gerçi, anılan ülkelerde demokratik ilkelerin henüz arzu edildiği kadar yerleştiğini ileri sürmek mümkün değildir. Ancak, bu ülkelerin henüz ulus devleti kurma aşamasında oldukları ve dünya tarihinin gördüğü en baskıcı diktatörlük rejiminden daha yeni kurtuldukları düşünülür ise bu ülke liderliklerine karşı biraz insaflı olmamız gerektiği düşünülmelidir. Milliyetçiliğin Soğuk Savaş sonrası gelişme gösterdiği bir coğrafya da Batı Avrupa coğrafyasıdır. Anılan cografyada aşırı milliyetçi akımlar özellikle Avrupa dışından gelen yabancı 73

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

işçilere karşı kendisini dışa vuran bir politik oluşum sergilemişlerdir. Faşist ve nasyonal sosyalist kökenli bu hareketler 1990’lı yılların başında kısa bir süre marjinallikten kurtulur gibi görünmüşler ise de Batılı devletler tarafından kullanıldıkdan sonra kontrol altına alınmışlardır. Avrupa'da daha köklü ve daha etkili olarak gelişen bir milliyetçilik ise Avrupa Birliği çerçevesinde oluşturulmaya çalışılan Avrupa milliyetçiliğidir. Öncülüğünü Fransa ve Almanya'nın yaptığı Avrupa milliyetçiliği, Avrupalılık bilincinin gelişerek Avrupa Birliği'nin mevcut süper güç ABD'ye meydan okumasının sosyal temelini hazırlamaktadır. Soğuk Savaş sonrasında milliyetçi ideolojinin gösterdiği küresel etkili gelişimin kökeninde ise hâkim pazar ekonomileri arasında ortak düşman Sovyet Rusya’nın ortadan kalkması neticesinde çıkan ayrılıklar ve ABD-Avrupa Birliği-Japonya arasındaki küresel çaplı mücadele yer almaktadır. Soğuk Savaş döneminde ABD’nin liderliğinde Sovyetler Birliği'ne karşı askerî-siyasî ve ekonomik ittifak içinde olan bu üç devletin yolları ortak düşmanın ortadan kalkması ile ayrılmıştır. ABD’nin politik-askerî önderliği artık kendi bölgesel ve küresel politikalarını geliştirmek isteyen Avrupa Birliği ve Japonya tarafından köklü bir şekilde sorgulanmaya başlamıştır. Irak savaşı bu sorgulanma ve direnişin kendisini en açık bir şekilde ortaya koyduğu süreçlerden birisi olmuştur. Avrupa Birliği ve Japonya’nın Amerikan ekseni dışına çıkma çabaları Washington’da kuşku ve tepki ile karşılanmıştır. Taraflar birbirlerine karşı ve küresel ölçekli üstünlük kurmaya yönelik politikalar geliştirmektedirler. 74

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Bu politikalar kitlelerin duygularının istismar edilerek sokağa döküldüğü ajıtasyona dayalı militarist bir milliyetçiliğe değil, uzun vadeli ve amacı ekonomik gücü artırarak tazelemek olan akılcı bir milliyetçi yaklaşıma dayanmaktadır. Anılan üç gücün son beş yıldaki siyasî literatürü ve milli siyaset belgeleri incelendiğinde, milliyetçilikle güdülenmiş politik-ekonomik rekabetin küresel gündemi oluşturduğu ve güçler dengesi tekrar kurulana değin önümüzdeki dönemi belirleyeceği açık bir keyfiyettir. Amerikan Ticaret Bakanlığında Pentagon benzeri bir savaş odasının kurulmuş olması, Japon ekonomi bürokratlarının baş ucu kitaplarının ünlü Prusyalı general Clausewitz’in Savaş Üzerine adlı kitabı oluşu, gelecekteki mücadelenin niteliği hakkında da gereken ipuçlarını vermektedir. Milliyetçilik dünyanın gündemindedir. Peki ya Türkiye’nin? Türkiye’de milliyetçiliğin önümüzdeki dönemde sürükleyici ve topluma yeni hedefler verici politik bir güç hâline gelmesinin nesnel iç politik ve dış politik şartları ise yukarı da anılan gelişmelerden farklı bir izaha sahiptir. Gerçi son on beş yılda Türkiye’de tepkisel/duygusal nitelikli popüler milliyetçilik diye nitelendirebileceğimiz bir akım bir yandan PKK’ya karşı duyulan tepkiden, diğer yandan Batı dünyasının Türkiye’ye karşı aldığı olumsuz ve düşmanca tavırlardan dolayı kamuoyunda güçlü bir şekilde temsil edilmektedir. Ancak bu duygusal popüler milliyetçilik henüz güçlü bir siyasal milliyetçiliğe ve güce dönüşmemiştir. Ancak şurası tartışmasız bir gerçektir ki, popüler milliyetçilik, Türk siyasetinde siyasal bir program ve proje ola75

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

rak güçlü bir şekilde temsil edilmese dahi, 1944’ten bu yana Türk siyasal yaşamında en prestijli dönemini yaşamaktadır. Toplumun aşırı marjinal olan bazı kesimleri ve bölücü bir yapılanma hariç çok büyük bir çoğunluk, milliyetçiliği henüz politik bir proje olarak algılamamış olsa dahi milliyetçiliğe karşı büyük ölçüde olumlu bir tavır sergilemektedir. Gerek küresel ve bölgesel gerek millî koşulların milliyetçi ideolojinin kendisini yenileyerek vizyonist karakterini tekrar ortaya koyması ve Türkiye’yi 21. yüzyılda etkin dünya devletleri arasına tırmandırması ancak Türk milliyetçilerinin göstereceği fikrî verimliliğe ve politik çalışmaya bağlı olacaktır. Milliyetçiliğin tarihin derinliklerindeki başarılar ile övünme ideolojisi değil, milletin geleceğini tasarlamaya yarayan politik yaklaşım olduğunu Türk milliyetçileri artık hatırlamak zorundadırlar. Bizim övünülecek dedelerimizin olduğu muhakkaktır. Ancak, torunlarımızın bizim için ayni şeyi söyleyebilmesi için artık Türk milliyetçilerinin ortaya somut tasarımlar koymasının vakti gelmiştir. Yukarıda da değindiğimiz gibi, Türk milliyetçilerinin belirleyici politik güç hâline gelmeleri için iç ve dış nesnel koşullar olağanüstü olumludur. Türk milliyetçilerinin 20. yüzyıl için yaptıkları bütün tespitler tarih tarafından doğrulanmıştır. Totaliter ideolojik yapılar tasfiye olmuş, ezilen milletler bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır. Turancı bir fantazi olarak görülen ve küçümsenerek bakılan Türk dünyası, politik bir gerçeğe dönüşmüştür. Türkiye, Türk dünyasını dış politikasının en önemli temellerinden birisi hâline getirmiştir. Özetle tarih Türk mil76

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

liyetçilerini haklı çıkarmıştır. Sıra, geleceğin de bizi haklı çıkarmasını sağlayacak bir süreci başlatmaya gelmiştir. Diğer yandan hiçbir ciddî fikrî temeli temsil etmeyen ve muhteris liderlerinin elinde liderlerin ve bağlı siyasal kadroların politik yaşamlarını güvence altına almaktan başka hiçbir ciddî amacı olmayan idare-i maslahatçı siyasal yapıların, rant ve rüşvet siyasetinin ortaya çıkardığı yılgınlık, toplumun bütün kesimleri; toplumun üretkenliğinin önündeki engelleri kaldıracak, devleti ve toplumu istismar üzerine kurulu mevcut politikalara son verecek bir seçenek aramaktadır. Bu seçenek Türk milliyetçiliğinde kendisini ortaya koymalıdır. Cumhuriyet'imizin kuruluş ve savunulma döneminde olduğu gibi Türk milliyetçiliği toplumsal dinamizmi harekete geçirecek politik yapı olarak belirmek zorundadır. Büyük güç olma iddiasındaki milletlerin bu iddialarının belirli bir temeli vardır.Türkiye’nin büyük güç olma arzusunun ve iddiasının temelinde tarihsel mirası yatmaktadır. Bu temel büyük güç olma yönünde uygun bir psikolojik zemin hazırlamakla birlikte kesinlikle yeterli değildir.

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

hatçı ve dinsel-siyaset güdücüler arasında teslimiyetçi çizginin güç kazandığı bir dönemde, Türk milliyetçiliği Türk milletinin hem nefsi müdafası hem geleceği inşa etme arzusunun somutlaşması olarak belirmelidir. Bu noktada, Türk milliyetçiliğinin dirilişi ve yenilenmesi ile ilgili Türk millliyetçilerine ne tür görevler düştüğünü ortaya koymak gerekmektedir. Yeniden Türk Milliyetçiliği, Daima Türk Milliyetçiliği Türk siyasal hayatının en köklü ve etkin siyasal akımı olan Türk milliyetçiliği, 21. yüzyılda da, etkin bir politik proje olarak, Türk millî devleti ve Türk milletinin varlığı için yaşamsal bir öneme sahip olacaktır. Bunun için içine düşmüş olduğu ideolojik-politik proje krizine rağmen büyük bir entelektüelduygusal güç olan milliyetçilik, “yeniden milliyetçilik” ve “daima milliyetçilik” inancı içinde olan Türk milliyetçileri tarafından büyük bir atılım ile iktidara taşınmalıdır.

Bu çerçevede Türk milliyetçilerine düşen görev, Türk tarihinin zafer sayfalarının sarhoşluğundan kendilerini kurtararak, mağlûbiyetlerin tarihinden dersler çıkararak Türk milletinin geleceğini inşa etmektir. Tarihin zafer sayfalarının sarhoşluğu ve geçmiş ile övünme kişisel ve zaman zaman da toplumsal tatminden ibaret olup, siyaset bile sayılmaz.

Milliyetçiliğin Cumhuriyet'imizin kuruluş sürecinde olduğu gibi siyasal yaşama şekillendirici ve belirleyici bir şekilde damgasını vurabilmesi için, Türk milliyetçilerinin karşı karşıya olduğu görev sadece kendini tekrar anlamında kısır bir fikrî canlanmayı yakalamak değil, onun çok ötesine geçerek milliyetçi ideolojiyi bir güç, zenginlik, refah ve demokrasi üreten ideoloji olarak yeniden yorumlamaktır. Türk milliyetçiliği toplumun ve devletin geniş katmanlarına ulaşan bir çalışma ahlâkı ve dinamiği oluşturmadan Türkiye’ye sunabileceği çok şey yoktur.

Türk Devleti'ne ve Türk ana yurdunun toprak bütünlüğüne karşı içten ve dıştan saldırıların yoğunlaştığı, idare-i masla-

İdeolojik yenilenme süreci, çok tartışmaya neden olacak, belki tartışma sürecinde üslûp sertleşmeleri yaşanacaktır.

77

78

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Türk milliyetçiliğinin kendisini sorgulaması ve kaynaklardan hareket ile yeniden inşası sürecinde gerçekleşecek bu fikrî çatışmalarda kısır bir kişiselleşme olmadığı ve tartışmanın zemini sadece görüşler olduğu sürece her görüş Türk milliyetçiliğinin gelişimine büyük katkılar yapacaktır. Türk milliyetçiliği, son yirmi yılda yaşadığı fikri durgunluğun neticesinde 1920 ve 30’lar ile 1965-1980 arasındaki radikal özünü yitirmiş, fikrî anlamda durağanlaşmış ve gerileyen bir politik-ekonomik muhafazakârlaşma sürecine girmiştir. Oysa, Türk milliyetçiliği, durgun değil, canlı bir düşünce sistemidir. Bugün, mevcut siyasal anlamda muhafazakâr tavır, aslında ciddî bir politik-ideolojik içeriği olmamasına rağmen gelişimin önünde duran en büyük engeldir. Ancak, daha tartışmanın başında bulunduğumuz şu dönemde bile, Türk milliyetçisi aydınların sahip oldukları büyük sağduyu ve ideolojik arayış sonucunda Türk milliyetçiliği ile ilgili olarak başlayan tartışma sürecinin daha ileri taşınacağı anlaşılmaktadır. 21. yüzyıla girerken, Türk milliyetçiliğinin yeni çağın dayatmalarını ve somut koşullarını göz önünde tutan bir nitelik yenilemesi ve gelecek yüzyılı kavrayacak ve yorumlayacak bir teorik çerçeve geliştirmesi kaçınılmaz bir gerekliliktir. Türk milliyetçileri kendilerine "siyaseti vakit geçirmek için bir öz tatmin aracı olarak mı gördükleri" yoksa siyaseti "Türkiye’nin geleceğini şekillendirmek için mi yaptıkları" sorusunu sormalıdırlar. Eğer siyaseti 21. yüzyılda Türkiye’yi yönetmek, yeniden inşa etmek ve ülkeye hizmet için yapıyorlar ise temel ideolojik yenilenmeye dayanan bir gelecek tasarı79

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

mının, diğer adı ile "ülkü"nün geliştirilmesinin şart olduğu açıktır. İdeolojik yenilenme sürecinde öncelikle göz önünde tutulması gereken husus, ideolojinin ana sorun noktalarının üzerinde çalışılarak yeni bir dinamizm ve doğru çizgi kazandırılmasıdır. Bunun için, 21. yüzyılın temel sorun alanlarına teorik izah ve yanıt verilmesi amacı ile Türk milliyetçiliği, 20. yüzyılın kavramsal çerçevesinden yeni yüzyıla geçiş yapmalı, kendi kavramlarını ve çözümlerini üretmelidir. Türk milliyetçiliği hâlâ Türkiye milliyetçiliği şeklinde anlaşılıyor ve bütün Türk dünyasını kapsayan bir Türk milliyetçiliği ideolojisinin oluşturulmasından hâlâ uzak bir konumdayız. Bu hususta, yaşayan Türk milliyetçilerinin, daha 14 yaşında bir genç iken 1867'de Girit'teki isyanda Türk ordusuna yardım etmek için yola çıkan ve 1905'te çıkardığı Tercüman gazetesinin başına "Dilde, fikirde, iş'te birlik" ibaresini koyan İsmail Gaspıralı'nın çok gerisinde oldukları görülmektedir. Türk milliyetçiliğinin en azından genel-temel sorunlar karşısında ürettiği ortak cevaplar üzerinde Türk dünyasının bütün noktalarında Türk milliyetçilerinin fikir birliği içinde olmaları, Türkiye ile Türk cumhuriyetleri arasında işbirliği sürecine de önemli katkıda bulunacaktır. Türk milliyetçileri, tarih anlayışlarını, Osmanlı hanedanı üzerine kurmaktan vazgeçerek, bütün bir Türk tarihi üzerine yerleştirmelidirler. Tarihin başlangıcından bu yana bütün devirlerde ve bütün coğrafyalarda yaşamış Türk devletleri bizim sahip çıkmaktan vazgeçmeyeceğimiz, onur duyduğumuz atalarımız Şah İsmail’i ve Timur Han’ı düşman gören bir Türki80

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

yeli Türk milliyetçisi ile Beyazıd ve Yavuz’u düşman gören Azerbaycan ve Özbekistanlı Türk milliyetçileri nasıl bir işbirliği alanı oluşturabilirler.

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Türk milliyetçiliği, taşralı, modern öncesi yapısından hızla sıyrılarak modern kentli, sanayi sonrası topluma bir ideoloji olarak ortaya çıkmalıdır. Esasen Türkiye'nin de en büyük sorunu hâlâ nüfusunun % 44'ü köylerde yaşıyan bir ara toplum niteliği taşımasıdır. Bu %44 GSMH'nın ancak %14'ünü üretmektedir. Ara toplumların veya ziraat toplumlarının sanayi ve sanayi sonrası toplumlar karşısında en ufak bir rekabet şansı yoktur. Türk milliyetçiliği, ideolojik dönüşüm ile modern, sanayi sonrası ideolojisi hâline gelirken, Türkiye'yi de aynı sürece götürecek dinamizmi temsil etmelidir.

Üretimci-toplumcu-rekabetçi bir model, 21. yüzyılda Türkiye'nin güçlü bir devlet ve mutlu bir toplum hâline gelmesinin tek çıkar yoludur. Üretimcilik ve rekabetçilik 21. yüzyılda Türkiye'nin gelişmekte olan bir çevre ülkesi konumundan çıkarak, gelişmiş bir devlet-toplum olmasının tek yoludur. Türkiye, bütün kaynaklarını, dünya piyasalarında rekabet edebilecek bir üretim anlayışı ile çalışacak bir ekonomi için seferber etmelidir. Ancak, Türkiye ve dünya pazarında rekabetçi bir üretim anlayışı, beraberinde insanı yok sayan vahşi bir kapitalizme neden olmamalıdır. Toplumsal dayanışma mekanizmaları korunmalı ve güçlendirilmelidir. Fakat, bu bir istismar faktörü hâline gelmemelidir. Türk milliyetçiliği radikal bir reform programı geliştirmelidir. Çünkü, Türkiye’nin çürümüş siyasal elit tarafından yıpratılan yapısının onarılması yapılacak radikal reformlara bağlıdır. Türkiye her geçen gün biraz daha radikal bir millî değişimi gerçekleştirmek konusunda zorlanmaktadır. Millî değişim geciktikçe, Türkiye’yi kuruluş esaslarından kopararak sonu belirsiz ve millî olmayan bir değişim projesi içine çekmek isteyenlerin elindeki gerekçeler güçleniyor. Bugünün Türkiyesi sürekli bir çürüme içinde kurulurken sahip olduğu değerlerin hemen hemen hepsini yitirmiş durumdadır. Ancak, Türkiye’de milli devlete son vermek isteyen bölücü ve federalist güçler ittifakı, aldıkları dış destekle de asıl sorunun devletin kuruluş değerlerinin olduğunu ileri sürüyorlar. Oysa, çürümenin başlangıcını Cumhuriyet'in kuruluş değerlerinden uzaklaşmak oluşturuyor.

Türk milliyetçiliği ekonomik bir kavrayış ve izah geliştirerek, sosyal adalet üzerine oturan tutan üretimci/ toplumcu/rekabetçi bir anlayış geliştirmelidir.

Türkiye Cumhuriyet'inin kuruluş değerlerinin temelini ise Gökalp-Atatürk çizgisinin şekillendirdiği Türk milliyetçiliği anlayışından kaynaklanan politik ilkeler oluşturuyor. 1944’ten

Öte yandan, Türk milliyetçileri tarihin ve geleneklerin bütün haksız yüküne rağmen, artık Türk milliyetçiliğinin dinî yorumunu mezhep merkezli olmaktan kurtarmalıdırlar. Bu tür bir uygulama ile, ne Türkiye içinde ne de Türk dünyasında sağlıklı bir toplumsal ilişki modelini kurmamız mümkün değildir. Türk milliyetçilerine düşen görev, tarihimiz boyunca birçok acıya neden olmuş mezhep kavgalarının 21. yüzyıla taşınmasını engelleyecek fikrî ve ruhî çalışmaları yapmaktır. Bu görevin yerine getirilmesi durumunda bu millete karşı çok büyük bir görev yerine getirilmiş olacaktır. Güçlü, mutlu, demokratik ve millî bir Türkiye Cumhuriyeti rüyasının gerçekleşmesi buna bağlıdır. Türk dünyasında barış ve dayanışmanın oluşturulması bununla mümkündür.

81

82

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

sonra bu ilkelerin ağır bir saldırı altına alındığını ve zaman içinde tahrip edildiğini görüyoruz. Ulaşılan noktada artık Türkiye Cumhuriyeti’nin varlığı açık bir tartışmaya açılmış durumdadır. İstanbul’un büyük bir ilçesinin belediye başkanı Türkiye’de önümüzdeki dönemde eyalet tartışmalarının başlayacağını ileri sürüyor. Büyük bir gazetenin baş yazarı ise biz tarihte zaten eyalet sistemi ile yönetilmişiz diye kaydediyor. Bir yazar, Irak’ta Saddam’ın heykelinin devrilmesi ile birlikte tek adam heykellerinin devrilmesinin başladığını, sıranın Türkiye’ye de geleceğini bir haber kanalında haykırırken, Türkiye’nin bir işgal ordusu tarafından imha edilmesi arzusunu içinde nasıl taşıdığını kusuyordu âdeta. Bütün bu saldırıların arkasında, sistemin gerçekten çürümüş olması gerçeği var. Sistemi bilinçli olarak çürütenlerle bugün sistemin millî olmayan bir değişim projesi içine sokulması gerektiğini söyleyenler aynı insanlar, gruplar ve partiler. Konuyu yeterince analitik düşünmeyen birçok insan ise sorgulamadan gayrimillî dönüşüm projelerinin parlak sözlerinin cazibesine kapılıyor. Ancak, gayrimillî dönüşüm projesinin daha da tehlikeli hâle gelmesini sağlayan, Cumhuriyet'e, Türk Devleti'ne bağlı Türk milliyetçilerinin devleti yeniden ayakları üzerine kaldıracak, arındıracak, güçlendirecek bir siyasal ve toplumsal değişim projesini, Türk milletinin önüne koyamamalarından geçmektedir. Böylece Türk milliyetçileri âdeta mevcut durumun savunucuları olarak görünmektedirler. Oysa bu doğru değildir. Siyasal bir program olarak Türk milliyetçiliği 1965’ten bu yana büyük bir dönüşümü savunmaktadır. Ancak, son süreçte Türk milliyetçisi aydınlar, Türkiye’nin önüne bir değişim projesi koymak konusunda gerekli tavrı almamışlardır. 83

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Oysa Türk siyasal sistemi büyük bir yeniden yapılanmadan geçmek zorundadır. Bu yeniden yapılanma bazılarının arzuladıkları gibi ulus devleti dönüştürerek dağıtacak bir yapılanma değil, ulus devleti güçlendirerek 21. yüzyılın içine taşıyacak bir yapılanma olmak zorundadır. Bu yapılanma ile azınlık ırkçısı ve hemşerici tavırların ortadan kaldırılarak millî menfaat ekseninde buluşmanın gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Ulus devletin varlığını koruyarak etkinleştirilmesi süreci ile bireyin demokratik haklarının ve yaratıcılığının geliştirilmesi sürecinin önü açılmalıdır. Bugün yaşadığımız hantallaşma ulus devletin yapısından değil bürokrasinin köhnemişliğinden kaynaklanmaktadır. Meseleyi yerel yönetimlere devrederek çözeceğini ileri sürenler, her üç ayda bir kaldırım taşı söküp yenilerini döşeterek zenginler yaratan zihniyet değişmedikçe yerel yönetimlerin de çözüm değil daha büyük bir sorun olduğunun farkında bile değildirler. Mevcut yapısı ve personel kadrosu/zihniyeti/bilgi birikimi/tecrübesi ile hâlihazırda karşı karşıya olduğu sorunları çözmekte zorlanan yerel yönetim sisteminin, Türkiye’de devletin etkin çalışmasını sağlayabileceğini düşünmek büyük bir saflıktır. Birçok belediye başkanının olağanüstü gayreti ve dürüst çabaları ile sorunun çözülmesi mümkün değildir. Bu ve benzeri binlerce sorunun çözümü, ortaya yaratıcı, millî bir bakış açısına sahip Türk milliyetçisi aydınların yaklaşımına bağlıdır. Türk milliyetçilerinin sahip olduğu bilgi birikimi, teknik tecrübe, devlet deneyimi, özel sektör tecrübesi büyük bir millî yenilenme ve dönüşüm projesini ortaya çıkar84

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

maya yetecektir. Mesele Türk milliyetçilerinin bunu istemeleridir, arzu etmeleridir, amaç edinmeleridir. Radikal reformlar, Türk milliyetçilerinin, Türk milletinin önüne koyacakları gelecek tasarımının nasıl inşa edileceğine bağlıdır. Hâlen Türk milliyetçiliğinin belirgin bir siyasal gelecek tasarımı yoktur. Türk milliyetçileri, 10 yıl sonra, 30 yıl sonra ve 50 yıl sonra nasıl bir Türkiye, nasıl bir Türk dünyası hayal ettiklerini, tasarladıklarını, nasıl bir dünya içinde yer almak istediklerini ortaya koymak zorundadırlar. Türk milliyetçiliği, Türkiye ve Türk dünyasını kapsayan ortak bir siyasal dil üretmek zorundadır. En kısa zamanda Türk milliyetçileri teorik çalışma sürecinde, milliyetçilerin dünyayı anlamlandırmasının aracı olacak kavramsal çerçeveyi geliştirmelidir. Keza, Türk milliyetçiliği bir dış politik konsept inşa etmek zorundadır. Bu dış politik konsept, hem Türk dünyasına hem de dünyanın geri kalanına cevap verebilecek şekilde tasarlanmalıdır. Bugün Suriye-Arap milliyetçiliğinin Libya politikası, Türk milliyetçilerinin Kazakistan politikalarından daha belirgin ve amaç doludur. Türk milliyetçiliğinin ahlâkî temelleri tekrar kurulmalıdır. Türk milliyetçiliği, çürümüş Türk siyasal yaşamında çökmüş ahlâkî değerlere karşı başarılı bir ahlâkî savaşı gerçekleştirecek bir niteliğe kavuşmalıdır. Türk töresi ve İslâm dininin ilâhî kaynaklı ahlâk anlayışı, ve evrensel ahlâk ilkeleri Türk milliyetçilerinin kurmak zorunda oldukları ahlâkın temellerini oluşturmak zorundadır. Türk milliyetçiliği, yerel-millî ve evrensel dayanak noktaları olan millî-dinî kültür dokusu, millî menfaatler ve evren85

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

sel kültüre katkı sentezini gerçekleştirebilmelidir. Türkiye, insanlığın ortak birimine siyasî, ekonomik ve kültürel anlamda daha fazla katkıda bulunmayı millî bir hedef haline getirmelidir. Nihayet, Türk milliyetçileri, en acil görevi olan, emperyalizmin Türkiye için plânladığı federasyon ve iç çatışma sürecini akamete uğratacak bir politik çözümü bulmak zorundadırlar. Daha önce değindiğimiz gibi etnik pislik Türk milliyetçilerinin bilincini dahi bulandırmaktadır. Türk milliyetçilerinin, Türk milletinin bu en yaşamsal sorunu hakkında detaylı ve bilimsel çözümler üreterek, PKK’nın tahrip ettiği millî dokuyu onarması zorunluluktur. Bu sadece Türkiye’nin iç bütünlüğü ile değil, dış politikası ile de ilgilidir. Türkiye’nin Türk-Kürtleri ile ilgili tutarsız politikası Ankara’yı büyük açmazlara sürüklemekte, hatta bölünme tehlikesi ile karşı karşıya bırakmaktadır. Bugün Kuzey Irak’taki gelişmeler, Türkiye’nin varlığını orta vadede tehdit altına almıştır. Ancak, iflâs eden sadece Türkiye’nin Kuzey Irak politikası değil, Türkiye’nin Orta Doğu Türklüğü ile ilgili politikasıdır. İflâs eden sadece Irak ile ilgili politikalar değil, Atatürk’ten sonra uygulanan daha doğru ifade ile uygulanmayan Orta Doğu’daki tüm Türklerle ilgili politikalardır. Bu çerçeveden bakıldığında, Türkiye’nin Kuzey Irak ve Irak politikasını tartışmak aynı zamanda Türkiye’de bir zihniyeti tartışmak anlamına gelmektedir. Bu zihniyet tartışmasını hem Türkiye’nin hem Türk milliyetçilerinin ama özellikle Türk milliyetçilerinin hızla yapması gerekmektedir. Çünkü, bu tartışma esnasında vereceğimiz doğru cevaplarla, 86

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Türk milliyetçileri, 21. yüzyıl içinde Türkiye’nin önünü açma imkânına sahip olacaklardır. Türkiye’nin Kuzey Irak politikası Kürtlere karşı-Türkmen eksenli olmamıştır. Türkiye, KDP ve KYB’nin saldırgan şövenist politikalarından rahatsızlık duymakla birlikte, Kürtlere karşı olmamıştır. Esasen, Türk soylu bir halk olan Irak ve İran Kürtlerine karşı olmak ile onları kontrollerine almış olan KDP, KYB, İran-KDP’si gibi örgütlere karşı olmak başka şeydir ve olmalıdır. Kazakistan Kazak Komünist Partisinin kontrolünde iken Kazaklara karşı mı idik ki, Kürtlere karşı olmalıyız? Ancak, Türkiye’nin özellikle Atatürk’ten sonraki hatası, İran ve Irak’taki Türk soylu Kürtlere, Türkmenlere ve Azerîlere sahip çıkmamak olmuştur. Böylece, Kürtler onları istismar eden dış güçlerin oyunlarına açık hâle gelmişlerdir. Türkiye’deki Kürtlerin Türk olduğu görüşünü resmî ideoloji olarak ortaya koyarken, Irak ve İran’daki Türk-Kürtleri ile ilgili en ufak bir tespit yapılmamış, politika geliştirilmemiştir. 1965’lerin başından bu yana Türk milliyetçiliği hareketinin içinde yer alan, Türklüğe inançları sarsılmaz derecede güçlü olan Kürt-Türkü (Azerî-Türkü, Kazak-Türkü, Kırgız Türkü gibi) birçok ülkücü arkadaşımın değişik zamanlar da bana şu soruyu sorduklarını hatırlıyorum: "Hocam, biz Türk milliyetçileri olarak Kazak, Kırgız ve diğer kardeşlerimize, Aral gölünün sömürülerek kurutulmasına karşı mücadelelerinde destek verirken, Halepçe’de Saddam tarafından öldürülen 5.000 insana, Türk-Kürdüne neden sahip çık87

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

mıyoruz? Eğer, Kürtler, Türk soyunun ayrılmaz bir parçası bir Orta Asya halkı ise bu İran ve Irak’taki Kürtler için de geçerli değil midir?" Bu Doğu Türkistanlı Uygur-Türklerinin neden Türkiye tarafından ihmal edildikleri konusunda sordukları soru gibi haklı ve doğru bir sorudur. Türk milliyetçileri, Türk milliyetçisi KürtTürklerine bu konuda son yıllarda gerçekleşen ve emperyalizmin tezgahının ortaya çıkardığı duygulara değil, Türk tarihinin jeopolitik eksenini göz önünde tutan akla dayalı bir cevap vermek zorundadırlar. Genç Türk milliyetçileri, 1980 öncesinde Bingöl’de, Elazığ’da, Muş’ta, Diyarbakır’da Kars’da ve daha birçok yerde mücadele edip öldürülen Türk milliyetçilerini hatırlamayabilirler ancak bugün 40’lı yaşlarında olanlar onları unutmamışlardır. Türkiye’yi Atatürk’ten sonra yöneten siyasal elit dış Türklerle ilgilenmeyi terörist faaliyet olarak görürken, Türklüğün ayrılmaz bir parçası olan İran ve Irak Kürtlüğünü bölge dışı güçlerin insafına terk etmiştir. Böylece, tutarlı bir teorik çerçeve olmayınca, Türkiye içinde PKK gibi örgütlerin çıkması da engellenememiştir. Fakat, unutlmamalıdır ki, kendisinden sonra gelenlerin gafleti/ihaneti ne kadar büyük olur ise olsun Atatürk’ün attığı temel güçlü olduğu için 1974’te Kıbrıs Barış Harekatı nedeniyle Lice askerlik şubesinin önünde yüzlerce insan askere gitmek için silâhları ile sıraya girmiş, Gaziantep’de tek varlığı olan atlı arabası bir tankın altında kalınca kendisine atın ve arabanın parası ödenmek istenen yaşlı Kürt amca bir yandan ağlarken bir yandan da tankçı üsteğmene “Sen savaşa giderken, atımı ezdin diye bana para vermeye 88

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

çalışıyorsun, ben bu kadar alçak mıyım ki bu parayı vermeye çalışıyorsun?" diye Kürtçe bağırmıştır. 1975-1980 arasında Mamak’ta ülkücü arkadaşlarını ziyaret eden ülkücüler arkadaşlarını anneleri ile Kürtçe konuşurken az mı duymuşlardır? Peki, bugünkü duruma nasıl gelinmiştir? Bu PKK’nın yaptığı ve Ankara’dan kaynaklanan yanlış uygulamaların kolaylaştırdığı “devrimci şiddet” ile “millet inşa” girişiminin bir sonucudur. Daha önce değişik coğrafyalarda uygulanan bu yöntem 1984’ten itibaren Güneydoğu Anadolu’da da uygulanmaya başlamıştır. 1987’ye kadar PKK’ya direnen ve Türkiye Cumhuriyeti'nin yanında yer alan Güneydoğulu yurttaşlarımız (kaynak olarak bakınız Öcalan’ın bütün kitapları, özellikle PKK Tarihi) daha sonraki yıllarda devletin etkin koruması ortadan kalkınca önce devlet ile örgüt arasında kalmış sonra bir kısmı örgütün yanına kaymıştır. Ancak şurası hiç unutulmamalıdır ki, PKK için 1984’ten bu yana eline silâh alanların toplam sayısı 30 bini geçmez iken Türkiye Cumhuriyeti'ni savunmak için ellerine silâh alan, bu devlete inanan korucu ünvanlı Kürtlerin sayısı gönüllülerle birlikte 100 bine ulaşmıştır. Son dönemde bunların unutturulmaya çalışıldığına ve bir çok insanımızın kızgınlıkla Kürtlerin zaten Türk olmadıklarını söylemeye başladıklarını görüyoruz. Bu görüş ne yazık ki bir kısım Türk milliyetçisi tarafından da benimsenmeye başlamıştır. Eğer, bilimsel olmayan, tarihsel gerçeklerle ters düşen, Alpaslan Türkeş’in büyük bir bilinci yansıtan ifadesi ile “onlar ne kadar Kürt ise bende o kadar Kürdüm, ben ne kadar Türk isem onlar da o kadar Türktür” 89

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

şeklinde ifade edilen Türk milliyetçiliğinin Kürt anlayışına ters düşen bu görüş yaygınlık kazanırsa, PKK dağda ulaşamadığı neticeye gönüllerimizde ve kafalarımızda ulaşmış olur. Dünya Türklüğünün ayrılmaz bir parçası olan Kürt kardeşlerimizi Türklüğün içinden koparma çalışması başarıya ulaşmış olur. Bunun bizi götüreceği yer bir "Türk Kerbelâsı"dır. Hainlerle Türk-Kürtlerini birbirinden ayıramayan bir bakış açısının hangi sloganın arkasına sığınır ise sığınsın Türk milliyetçiliğinin sahip olması gereken izana sahip olduğu söylenemez. Türk milliyetçileri, asla bu tuzağa düşmemeli ve son yirmi yılda emperyalizmin gönüllerimizde yaratmaya çalışdığı kirlenmeye karşı daha berrak ve akılcı bir analiz ile bakmalıdırlar. Sadece, Türkiye’de yaşayan Türk-Kürtlerini değil, bütün Orta Doğu’da yaşayan Türk-Kürtlerine sahip çıkan bir anlayış geliştirilmelidir. Aksi takdirde Türkiye ve Türk Dünyası büyük bir yıpranma içine girecektir. Çünkü, emperyalizm Türk-Kürt çatışmasını sadece Türkiye’de değil, Irak’ta Kürt-Türkmen, İran’da Azerî-Kürt şeklinde tasarlamaktadır. Bu tasarıyı geçersiz kılmak Türk milliyetçilerinin elindedir. Binlerce Kürt-Türkü Türk milliyetçisinin varlığı Türkiye’nin ve Türk dünyasının stratejik güvenliği için büyük önem taşımaktadır. 12 Eylül’den sonra Güneydoğu Anadolu’da Türk milliyetçisi Kürt-Türklerine karşı girişilen baskı politikaları daha sonraki yıllarda PKK’nın daha kolay zemin bulmasına neden olmuştur. Buradan hareket ile Türkiye ve Türk milliyetçileri için bundan sonra atılması gereken temel bir adım vardır. Bu, Türkiye’nin Kürt-Türklerine bütün Orta Doğu kapsamında bakma90

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

yı öğrenmesi ve Hakkari sınırımızdan öteye kör gözlerle bakmayı terk etmesidir. Türkiye’nin ilgi alanı Irak’ta Süleymaniye, Kerkük, Musul; İran’da Senendeç, Serbeşt, Piranşehr, Mahabat, İlam olmak zorundadır. Bunun için çok geç olduğunu ileri sürenler, İsrail’in bin sene sonra kurulduğunu unutmamalıdırlar. Millî ülküler için hiçbir zaman geç kalınmaz. Yeter ki o ülküye inananlar olsun.

mış olan değişik boylar şeklinde oluşmuş olan Türk ulusunun geliştirerek varlığını etkili bir siyasal eylem planı şeklinde sürdürebilmesi temel ölçütlerini yeniden belirlemesine bağlıdır. Türk milliyetçiliği, ideolojik yeniden yapılanma sürecinde küresel ve bölgesel şartları tekrar değerlendirerek, Türkiye ve Türk dünyası için yeni ulusal güvenlik ve ulusal menfaat tanımlamaları yapmak zorundadırlar.

Bütün bu ideolojik “yenilenme”12 sürecinin yanında önemli bir süreç de ideolojik yenilenmeye koşut olarak gerçekleşmesi gereken kadro dirilmesi ve yeniden yapılanmasıdır. Türk milliyetçisinin tembel, beleşçi, iddiasız, asalak, sıradan, verimsiz veya ahlâksız olmaya hakkı yoktur. Sıradan insan kendisi için iddialıdır. Milliyetçi, milletini, millî meselelerini sırtlanmaya aday kimsedir. Kimse milliyetçi olmak zorunda değildir, milliyetçiliğin çıtasını düşürmek hakkına kimse sahip değildir.

20. yüzyılın başında Türkiye Cumhuriyeti'ni kuranlar, Türk milliyetçiliğinin ışığında Türkiye’nin ulusal güvenliğini ve ulusal menfaatlerini tanımlarken önceliği, 19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başında yaşanan olayların ışığında devletin kurulması ve jeopolitik savunmasına vermişlerdir. 20. yüzyılda Türkiye Cumhuriyeti’nin önceliği devletin yeniden kurularak dışa ve içe karşı savunulması üzerine kurulmuştur. 1552’de Kazan’da Rus işgali ile başlayıp 1881’de Türkistan'ın son ordusu olan Türkmen ordusunun yenilmesi ile Aşkaabat’ta sona eren Türk yurtlarındaki Rus işgalleri ile 1774’te Küçük Kaynarca ile başlayıp 1921’de Kocatepe Meydan Muharebesi arasında geçen 153 senede yaşanan felâketler, Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde Cumhuriyet'i kuran Türk milliyetçilerinin Türkiye’nin menfaatleri ve millî güvenliği ile ilgili tanımlamalarını belirlemiştir. Türk milliyetçileri, Türklüğün menfaatini, Türk milletinin takriben 1000 sene tek başına birleşik Hristiyan Batı uygarlığına karşı meydan okuması ve sürekli savaşını durdurmakta görmüşlerdir. Türkiye'nin lâik devlet sistemini kabul etmesi bu çerçevede Avrupa karşısında bir savunma stratejisidir. Amaç, ulus devlet modeli çerçevesinde güçlü, zengin ve modern bir millet örgütlemek ve devlet kurmak olarak tespit edilmiştir.

19. yüzyılın sonunda ve 20. yüzyılın başında şekillenen, ideolojik bir kimlik kazanan Türk milliyetçiliği, 20. yüzyılı, Türkiye açısından bakıldığında en sağlıklı olarak yorumlayan ideoloji olmuştur. Türk milliyetçilerinin 20. yüzyılın başından beri savunduğu temel görüşlerin gerçekleştiğine olaylar ve insanlar şahitlik etmişlerdir. Türk milliyetçiliğinin, ideolojik olarak gelişerek, yeni girdiğimiz yüzyılda da Türkiye’nin ve bütün bir Avrasya’ya yayıl12

Yenilenme kavramını ustalıkla kullanan Nevzat Kösoğlu haklı olarak, “eğer bu yenilenme yapılamazsa…milliyetçilik, toplumsal tabanını yitirir; giderek etkisini yitirmiş bir söz yığını olmaya yüz tutar” diyor. N.Kösoğlu, a.g.e, s.64. 91

92

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

20. yüzyılın başında belirlenen kurulma ve savunmaya dayanan model, ana hatları ile başarılı olmuş; ancak, gerektiği tarihsel dilimde bir üst aşamaya taşınamadığı ve Atatürk sonrasında Türkiye’yi yönetenlerin Türk milliyetçiliğinin yenilikçi ve gelişmeci yönünü körelterek, siyasal anlamda muhafazakâr bir bürokratik milliyetçiliğe dönüştürmeleri neticesinde, yavaş yavaş etkinliğini yitirmiştir. Böylece, Türkiye Cumhuriyeti’nin özünden uzaklaşması ve başarısızlığı süreci başlamıştır. Bundan dolayı, 1965’te Atatürk’ten sonra CKMP-MHP ile ikinci kez Türkiye’nin gündemine gelen siyasal Türk milliyetçiliği, Türkiye’nin önüne büyük bir yeniden yapılanma programı koymuştur. Ancak, 1980’e kadar fikrî üretkenliğini istenen ölçüler içinde olmasa dahi sürdüren siyasal Türk milliyetçiliği 1980-2003 arasındaki durgunluğunu aşarken, 1923 ve 1965’tekine benzer bir radikal reformcu atılım ile ortaya çıkmalıdır. Bu çerçevede yukarıda değindiğimiz gibi, Türk milliyetçiliğinin ulusal güvenlik ve millî menfaat tanımlamaları ve bunların araçları konusundaki teorik alt yapısı yeni bir zemine taşınmalıdır. Yeni ulusal güvenlik ve menfaat tanımlamalarını yaparken öncelikle tespit edilmesi gereken, Türkiye’nin millî düzlemdeki temel çelişkisi ile bölgesel ve küresel temel düzlemdeki çelişkilerdir. Bunların doğru tespitleri yapılmadan, Türkiye için Türk milliyetçilerinin yeni ulusal güvenlik ve menfaat tanımlaması yapmaları mümkün değildir. Bu tanımlamaların ışığında, Türkiye için Avrupa Birliği gibi mucize çözümleri bir yana bırakarak, daha fazla çalışma, daha fazla üretme, daha fazla yaratma, daha dürüst bir toplum hedefini esas 93

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

alan binlerce soruna binlerce cevap verme yaklaşımı ile Türk milletinin önüne çıkmalıyız. 21. yüzyıla girerken, Türk milliyetçiliği Türk milletinin kendisine olan inancını tazelemesi hareketi olmalıdır. Türk milliyetçiliği, son dönemde Türk toplumunun kendine olan inancını kırıcı politika ve tutumlara karşı açılmış bir mücadele olma niteliğini taşımalıdır. Bu savaşı fikrî plânda yürütürken, Türk milliyetçiliği fikirleri yasaklamaya kurgulanmamalı, aksine Türk milliyetçiliğinin büyük entellektüel gücüne güvenilerek, Türkiye’nin düşmanları önce fikrî plânda yenilmelidir. Milliyetçiliğin zor, zahmetli ve acılı bir yaşam tarzı olduğunu bugünlerde özellikle hatırlayan Türk milliyetçilerinin unutmaması gereken önemli bir nokta da, tarihin Türk milliyetçilerini haklı çıkardığıdır. Gelecek de Türk milliyetçilerini haklı çıkaracaktır. Türkiye’de Temel Çelişki Temel kriz, Türkiye Cumhuriyeti ile yurttaşları arasında yaşanan, “inanç ve bağlılık/sadakat” krizi13 ile AKP iktidarının temsil ettiği “millî kimlik krizi”dir. Devletin yurttaşlarına olan inancı azalmakta, gittikçe daha geniş halk kitleleri devlet tarafından “şüpheli”, en azından “güvenilmez” olarak görülmektedir. Öte yandan Türk halkının geniş kesimlerinde son 1000 sene içinde nadir ölçüde görüldüğü şekli ile devlete bağlılık/sadakat bağı zayıflamaktadır. 13

Burada sadakat ile modern bir hukuk devleti yurttaşlarının devletin anayasal sistemine ve varlığına bağlılığı kastedilmektedir. Yoksa, devlet-kul ilişkisi değildir ifade edilmek istenen.

94

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Halkın geleceğe olan umudunun azalmasını, soyguncu siyasal yapılanmadan tiksinmesini, haklarının ihlal edildiğini görmesini bu sadakat krizinin başlıca nedenleri olarak görebiliriz. Şimdiye kadar olduğu gibi gelecekte de Türkiye’nin “zayıf yumuşak karnı” olan/olacak olan inanç ve sadakat ile millî kimlik krizinin Türk milliyetçileri tarafından telâfi edilerek Türkiye’nin güç unsurları hâline getirilmesi gerekmektedir. Ancak, 1980’lerde PKK’nın saldırıları ile başlayan ve Türk millî dokusunda çok büyük hasarlar bırakan etnik bölücülük ve etnik-merkezli politikalar da inanç/sadakat krizinde çok önemli bir rol oynamaktadır. AB’ye tam üye olma sürecinde hukuksal yapımızda yapılan değişikliklerle, ulus devlet yapısından etnik merkezli bir devlet yapılanmasına ilk adımlar atılmıştır. “Millî kimlik krizini” temsil eden AKP hükümetinin etnik merkezli yapılanmaları güçlendirecek ve önümüzdeki yıllarda politik özerklik/federasyon söylemlerini gündeme getirecek politik/idarî düzenlemeleri kamu yönetiminde reform başlığı altında gündeme taşıdığı düşünülür ise etnik temelli bir inanç/sadakat krizi yükselecektir. Etnikleşme sürecinde ortaya çıkacak en önemli sorun, etnik grupların merkez-kaç eğilimlerine Türk halkının “Türk sorunu” ile cevap vermesi olacaktır. “Ne mutlu Türküm diyene” paradigması zayıfladıkça yerini “Ne mutlu Türk olana” paradigması kaçınılmaz olarak alacaktır. Hatta, bu süreç derinden, ancak belirgin bir şekilde başlamıştır. Özetle, bir yandan idarî/politik özerkleşme ve Türk üst kimliğinin bilinçli bir şekilde zayıflatılması, öte yandan Türk milliyeti anlayışının tepkisel olarak ortak tarih/kültür şuurundan etnikleşen 95

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

bir milliyetçiliğe kaymasının ülkemizi götüreceği yer etnik bir çatışma, bir “Türk Kerbelâsı”dır. Bu noktada vurgulanması gereken bir başka önemli husus da millî kimlik krizi şeklindeki temel çelişki, Türkiye’nin iç dinamiklerinden çok dış dinamikler tarafından harekete geçirilmiş, ısrarla ve ustalıkla geliştirilmiş bir iç çelişki niteliği taşımaktadır. Etnik yapılanmaya parallel olarak gerçekleşen bir alt kültürel bölünme süreci de dinsel/mezhepsel/tarikat/cemaat süreçlerinde gerçekleşmektedir. Elinde bulunan Diyanet İşleri Başkanlığı, İlâhiyat Fakülteleri ve İmam Hatip Okulları gibi İslamı doğru anlatmak ve öğretmek için büyük imkân sağlayan araçları kullanamayan; hatta anlamayan devlet, sahip olduğu ve devletin kuruluş ilkelerine yabancılaşmış bir “steril lâiklik” anlayışı ile dinsel yapılanmalar karşısında büyük bir panik sergilemektedir. Alevî yurttaşlarımızı da kazanamayan devlet, özellikle Alevî gençlerin kimlik krizine girerek terör örgütü saflarına katılmasını kolaylaştırmaktadır. Yukarıda saydığımız ve devlete ait olan mekanizmalar devlet tarafından kullanılmayınca dinsel/mezhepsel/tarikat/cemaat yapılanmaları bu süreçlerden daha etkili bir şekilde istifade etmektedirler. Sonuçta devlet “porselen dükkânına giren fil gibi” davranmakta ve gösterdiği tepkiler ile yurttaşların bir bölümünün yabancılaşmasına ve sadakat krizine girmesine yol açmaktadır. Türkiye’nin temel çelişki sürecini daha da vahim bir duruma getiren AKP’nin iktidar olmasıdır. AKP, İstiklâl Savaşı ve Türkiye Cumhuriyeti’nden dinî kisve arkasına saklanan “etnik temelde bir intikamı” temsil etmektedir. Türk Devrimi, 96

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

İstiklâl Harbi ile Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun oluşturduğu bir bütündür. İstiklâl Savaşı, 1774’te Küçük Kaynarca anlaşması ile Batı Türklüğü’nü oluşturan Osmanlı Türk imparatorluğu'nun Avrupa’dan başlayan geri çekilişinin durdurulduğu savaştır. İstiklâl Savaşı, Türklüğün nihaî tasfiyesinin engellendiği savaştır.

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

bir tesadüfün ötesinde teori ve eylemin zirveye doğru buluşmasını temsil etmesidir. Türk Devrimi'nin önderi Mustafa Kemal Atatürk’ün “Türklük, benim en derin güven kaynağım, en engin övünç dayanağım oldu” derken, Türkiye Cumhuriyeti’nin dayandığı felsefeyi de ortaya koymuştur.

Türk milliyetçiliğinin büyük direnişi olan İstiklâl Savaşı'nı Türk milliyetçiliğinin eseri olan Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması izler. Mustafa Kemal Paşa, İstiklâl Savaşı'mızın Türk milliyetçiliğinin eseri olduğunu, Mehmed Emin Yurdakul’un Anadoluya geçmesi üzerine kendisine çektiği şu telgraf ile dile getirir:”Türk milliyetseverliğinin ilâhî müjdecisi olan şiirleriniz, bugünkü mücadelemizin kahramanlık ruhuna doğuş ufku oluşturmuştur.”

Türkiye Cumhuriyeti'nin modern bir ulus devlet olarak şekillendirilmesi çerçevesinde gerçekleştirilen çalışmaların kökeninde Gökalp’in millet ve modern bir millî teşkilâtlanma için önerdikleri vardır.Bunlardan yola çıkan Mustafa Kemal Atatürk, “Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran Türk halkına Türk milleti denir. Dünya yüzünde ondan daha büyük, ondan daha eski, ondan daha temiz bir millet yoktur ve bütün insanlık tarihinde görülmemiştir” diyerek, Türk Devrimi’nin Türk milleti anlayışını ortaya koymuştur.

Türkiye Cumhuriyeti, birleşik Hristiyan medeniyeti ile tarihte emsali görülmemiş ve 860 seneden fazla süren bir savaş gerçekleştiren Türk milletinin yaralarını sarması, tekrar güçlenmesi için bir arayışı temsil eder. Bu anlamda Misak-ı Milli eğer etrafımızı saran dağlar ise Misâk-ı Millî’nin içindeki ülke de bizim için ikinci bir Ergenekon’dur. Türkiye Cumhuriyeti’nin dayandığı ideoloji de Türk milliyetçiliğidir. Mustafa Kemal Atatürk’ün üzerinde Ziya Gökalp kadar etkili olabilen hiçbir düşünür yoktur. Prof.Dr. Mehmet Kaplan, “Bu yıllarda Gökalp’in en heyecanlı okuyucularından birisi, daha sonra Türkiye’de en büyük sosyal reformları yapacak olan Mustafa Kemal’dir” demektedir.

1944’ten itibaren Türk milliyetçiliğinin Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu ideolojisi olmaktan çıkması, içi boş bir bürokratik milliyetçiliğe, içinde Atatürk’ten başka her şeyin bulunduğu bir Atatürkçülüğe dönüşmesi süreci, 1990’dan sonra açık bir Türkiye Cumhuriyeti düşmanlığına ulaşmıştır. Bu çerçevede kendilerine 2. Cumhuriyetçi adını takan, liberal, İslâmcı, sosyalist, etnikçi görünümlü hareketler, İstiklâl Savaşı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kazanımlarının ortadan kaldırılması konusunda her türlü işbirliğine girmişlerdir. 12 Eylül öncesinde Marksist-Leninist öğreti arkasına gizlenen azınlık ırkçısı bölücülük, 12 Eylül sonrasında, dağlarda terör örgütü PKK ile, şehirlerde ise ikinci Cumhuriyetçi oluşumlarla Türkiye’ye saldırmıştır.

Cumhuriyet'imizin kuruluş yılı ile Ziya Gökalp’in olgunluk eseri Türkçülüğün Esasları'nın yayınlanış yılı 1923 olması hoş

Bütün bu ikinci Cumhuriyetçi saldırıların ortak hedefi, Türkiye Cumhuriyeti ulus devletini, üniter devlet yapısını terk et-

97

98

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

meye zorlayarak, Türkiye’yi çok uluslu, çok kültürlü, etnik merkezli federal bir devlet yapılanmasına sürüklemek olmuştur ve olmaya devam etmektedir. Avrupa Birliği süreci çerçevesinde gerçekleşen Uyum Yasaları’nın kabulü, Türkiye’nin etnikleştirilmesi ve federalleştirilmesinin önünü açmış, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş esaslarının tasfiyesi sürecini hızlandırmıştır.

Özetle, AKP’nin hukukî yoldan karşı-devrim stratejisi Türkiye için büyük bir tehdit oluşturmakta, devlet-millet-sadakat-inanç krizine, iktidar-devlet-millet boyutunu eklemektedir. İktidar-devlet-millet krizinin önümüzdeki dönemde ağırlaşması, devlet-millet-sadakat-inanç krizini hafifletebilecek olmak ile birlikte, tamamen ortadan kaldırmayacaktır.

AKP’nin iktidara gelişi, Türkiye Cumhuriyeti ulus-devleti ile ikinci Cumhuriyetçiler arasında yeni bir mücadele boyutunu temsil etmektedir. Çünkü, AKP, İslâmî, muhafazakâr-demokrat görünümü ardında, Türk Devrimi’nden alınacak etnik bir intikamı temsil etmektedir. AKP lideri ve yakın çevresi ile bu partinin üst düzey yönetimi büyük bir “millî kimlik sorunu” içindedirler. AKP liderinin ve yakın çevresinin içinde olduğu “millî kimlik sorunu”, Türkiye için bir “ulusal güvenlik tehdidi” oluşturmaktadır.

Bir devletin yurttaşlarının sadakati olmadan güçlenmesi nasıl mümkün değil ise bir yurttaş da devleti kendisine güvenmez ise ona sadakatini uzun süre sürdürmesi mümkün değildir. Türkiye’nin etnik ve dinsel süreçlerden kaynaklanan inanç-sadakat krizi ile AKP’nin temsil ettiği millî kimlik krizini aşması kaçınılmaz ana sorun olma niteliğine sahiptir.

Çünkü ulus devletler için “millî kimlik” sadece bir kimlik/pasaport meselesi değil, onun çok ötesinde bir “ulusal güvenlik meselesi”dir. Oysa AKP lideri ve yakın çevresi, Türkiye Cumhuriyeti anayasalarının tanımladığı anlamda kendilerini “Türk” saymamaktadırlar. AKP lideri, millî bir kimlik benimsemeyi reddetmekte, “Türk kimliğini kabul etmemeyi” öteki dünyada “bize milliyetimizin değil, Müslüman olup olmadığımızın” sorulacağı kabulüne dayandırmaktadır. AKP lideri, zaman zaman da Türk millî kimliği yerine, içini doldurmadığı bir “Türkiyelilik” koymaktadır. “Bir kültürün dominant kültür olmasına karşıyız” diyecek kadar Türk kültürüne düşmanca tavır sergileyen bir liderin önerdiği Türkiyeliliğin içinde Türk yoktur. 99

Bu noktada AKP’nin uluslararası sistem ve özellikle de Büyük Orta Doğu Projesi (BOP) içindeki işlevinin üzerinde durmak gerekmektedir. ABD’nin BOP’nin önemli bir bölümünü Orta Doğu'nun demokratikleştirilmesi oluşturmaktadır. Amerikalıların demokratikleşme/demokratikleştirme konusunda geçmiş deneyimlerinden çok şey öğrendikleri ve kazanımlarını yeni uygulamalara aktırdıkları görülmektedir. Türkiye’nin bu krizi yaşarken, önümüzdeki dönemde içine gireceği yeni bir ağır sosyal-ekonomik bunalımı artık mevcut yapısı ile aşmasının gittikçe daha zor olduğu görülmektedir. Cumhuriyet'in iyice zayıfladığını, millî kimlik, sadakat ve inanç krizlerinin, zirveye çıktığını gören iç ve dış çevreler, Türkiye’nin “çözülmesi” ve federal bir modelde yeniden yapılandırılması için her büyük toplumsal kaosdan bile istifade etmeye çalışabilirler. Burada sadece durumun ne kadar va100

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

him olduğunu göstermek amacı ile ortaya atılmış olan bu tespitin bilim çevrelerinde tartışıldığının altını çizmek gerekmektedir.

kanizmaları oluşturarak, sağlıklı bir millet-devlet ilişkisini tekrar kuracak radikal reformlar gerçekleştirmek zorundadırlar.

Türklerin Anadolu coğrafyasına üçüncü kez gelişlerinin üzerinden 1000 sene geçmiştir ve Türkler Anadolu coğrafyasında kesintisiz 1000 sene egemen olan tek millettir. Türklerin Anadolu’daki 1000 yıllık egemenliğinde, devlet-millet kaynaşması, karşılıklı inanç-sadakat çok önemli bir rol oynamıştır. Bermuda şeytan üçgeni de diğebileceğimiz, Kafkaslar-Balkanlar-Orta Doğu arasına sıkışmış olan Anadolu, yüzlerce büyüklü-küçüklü halka mezar olmuş bir coğrafyadır. Bu coğrafyanın temel özelliklerinden birisi Anadolu’nun sınırlarından başlanarak savunulmasının çok zor oluşudur. Ayrıca, bu coğrafya buraya yerleşen güçlü uluslara Anadolu’dan hareket ile çevreye yayılma imkânı vermektedir.

Devlet, yurttaşlarını dinî inançlarından dolayı tehdit olarak görmemelidir. Türkiye’de yaşanan cemaat-tarikat süreci ve buna kısmen bağlı olarak gelişen dinin siyasallaşması, ülkemizin yaşadığı çarpık kentleşme ile koşut olan ekonomik buhranın bir sonucu olarak ortaya çıkan bir görünümdür. Hangi nedenle olur ise olsun bu sürecin bir parçası olan insanların yurttaş olmaktan doğan haklarının kısıtlanmasının ve polisiye önlemlerin hiçbir çözüm olmadığı aksine milletdevlet çelişkisini güçlendirdiği görülmektedir. Keza, Alevî yurttaşlarımızın Türk millî bütünlüğüne daha güçlü bir şekilde bütünleştirilmesi için herhangi bir çaba içinde olunmaması büyük bir hatadır.

Cumhuriyet ile Türk milleti, savunulması zor olan bu coğrafyaya çekilmek zorunda kalmıştır. Bu sınırlar içinde geçmiş bin yılda olduğu gibi varlığımızı sürdürebilmenin ön şartı uygulanacak bütün politikalarda halk desteğinin alınabilmesi, Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile Türk vatandaşları arasında hızla ve güçlü bir karşılıklı inanç ve bağlılık/sadakat bağının oluşturulmasına bağlıdır.

Öte yandan dış dinamiklerin etkisi ile Türk devlet yönetimine önce KGB tarafından, etnojenez tezine dayanan, Türkiye’nin bir mozaik olduğu efsanesi kabul ettirilmiştir. Son dönemde ise yeni bir tez gündeme getirilmiştir. Bu yeni tez, Alman istihbarat servisinin ürünüdür. Yeni tezin yaratıcısı, Alman Devleti'nin araştırma kuruluşu olan Orient Enstitüsünün Müdürü ve Alman askerî istihbaratının elemanı olan Prof. Dr. Udo Steinbach’dır. U. Steinbach’a göre “Sorun, Atatürk’ün bir paşa fermanıyla yarattığı yapay ürün olan Türk Devleti ve Türk ulusudur. Sorun, Kemalizm ve Kemalizmin ulusçuluk ve lâiklik ilkeleridir. Sorun, uyduruk, zorlama ve yapay Türk ulusudur. Böyle bir ulus yoktur. Olmadığını Türkiye’de yaşayan Türk-Kürt, Müslüman-lâik, Alevî-Devlet çatışmalarında gör-

Türk milliyetçileri, güven diyebileceğimiz bu ortamın sağlanması için, devlete olan sadakati artıracak politikaları geliştirirken devletin de halka duyduğu inancı ortaya koyacak politikalar tespit etmelidirler. Kararlı ve bağımsızlıkçı bir tavırla Türk milliyetçileri, Türkiye Cumhuriyeti'ni kuruluş esaslarını esas alarak, etnik ve dinsel çözülme süreçlerini aşacak me101

102

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

mekteyiz. Bu uyduruk ulusu Atatürk nasıl kurdu? Önce Ermenileri yok ettiler, sonra da Rumları.”14 Ancak bu tezin sadece Steinbach tarafından savunulduğunu düşünmek yanlıştır. Aksine bu tezin Batı Avrupalı oriyantalist sosyal bilimciler arasında hızla yayıldığı görülmektedir.15

rarlaştırmıştır.” Önümüzdeki yıllarda Avrupa ve AB kaynaklı olarak bu tez, bütün Avrupa’daki değişik kaynaklardan dalga dalga gelecektir. Çünkü eğer bir Türk milletinin olmadığı beyinlere işlenebilir ise Türklere ve devletlerine yapılacak her şey meşru bir temele oturacaktır.

Steinbach’ın ve diğer Batı Avrupalı literatürün savunduğu yapay Türk milleti tezi, 2002 başında resmî plâtforma taşınmasının ilk deneyimini yaşamış; İsveç Büyükelçiliği İzmir’de düzenlediği toplantıda “Türk ulusu diye bir ulus yoktur; sadece Türkçe vardır” tezini savunan bir kitapçığı dağıtmıştır. 1990-95 yıllarında İsveç’in İstanbul Başkonsolosu olan Büyükelçi Kaj Falkmen’in yazdığı ve ön sözü İsveç Başbakanı Güran Presson tarafından kaleme alınan kitap, İsveç Devleti'nin yayınevi olan İsveç Enstitüsünce 2000 yılında basılmıştır. Yazar şöyle diyor: ”Araştırmacılar, Türk sözcüğünün bir halk grubu veya bir ulusun değil de bir dil grubunun adı olduğunu ileri sürmektedirler... Atatürk ulusal bir devlet olan Türkiye’nin sınırları içerisinde yaşayan herkesin Türk olduğunu ka-

Bu sürecin Türkiye içersinden de bilinçli-bilinçsiz desteklendiği görülmektedir. Türk Millî Eğitim Bakanlığı, bir yandan Türk tarihini yeni bir bakış açısı ile daha insancıl temeller üzerinde öğretme projesi geliştirirken, diğer yandan Tarih Vakfı ciddî bir şekilde millî tarih eğitiminin terk edilerek, bölgesel tarih eğitimine geçilmesini savunmaktadır.16 Oysa uluslara şahsiyetlerini, etnik yapılarına katılan tarih duygusu ve mazi şuuru verir. Tarihten kopan uluslar soy hasletlerini korusalar dahi soy şahsiyetlerini kaybederler.Uluslar yaşama gücünü milliyet duygusundan alırlar. Bu duyguyu, bu şuuru yaratan tarihtir.

14

15

Aslında Udo Steinbach’ın tespiti tarihsel plânda hiç de yeni değildir ve sadece Türkiye Cumhuriyeti sonrası Türk tarihi ile ilgili bir tespit de değildir. Bu tespitin kökeninde Avrupa düşüncesinde Türk'e karşı derin aşağılık kompleksinin izleri yatmaktadır. Albert Sorel, Steinbach’dan çok önce şöyle demektedir: Bir Türk milleti asla mevcut değildir, sade düşman ahali ortasında çadır kurmuş bulunan fatihler vardır; Türkler bir devlet değil, fakat yalnız fütühat için bir değeri bulunan ve durmaya mecbur olur olmaz dağılmaya meyil gösteren bir ordu teşkil ederler. Albert Sorel, Avrupa ve Fransız İhtilâli, C:I-II, s.353’den naklen Hocaoğlu, D., age,s. 385. Bu konuda Tamer ve Andrea Bacınoğlu çiftinin Modern Alman OryantalizmiAlman Yayıncılığının Türkiye Tablosu, ASAM Yayınları, (Ankara, 2001) mükemmel bir çalışmadır ve bütün Alman yazımının ustaca bir taranması sonucu oluşmuştur. 103

Şimdi Millî Eğitim Bakanlığı, Tarih Vakfı Toplumsal Tarih Dergisi, bir grup mankurtlaşmış17 entel, Türklerin tarihini yenmek ve yok etmek görevini üstlenmiş durumdadırlar. Binlerce yıllık Türk edebiyatına yapılabilecek en büyük saldırıyı gerçekleştiren ve Türk edebiyatını, 60 yıla sığdırmaya çalışan Mil16

Tarih Vakfı tarafından savunulan yaklaşım ideolojik olduğu gibi bilimsel de değildir. Batı Avrupa’da belgelerin tasnif ve incelenme/yorumlanmasına dayalı ulusal tarih yazımının belgelerin nerede ise tükenmesi sonrasında yöneldiği bölgesel/toplumsal tarih araştırma ve yazımı milli tarihin karşıtı değil tamamlayıcısı bir alandır ve bu alandan elde edilen kazanımlar ile milli tarihin yeniden yazılmasını, geliştirilmesini hedeflemektedir. Tarih Vakfı ise bölgesel/sosyal tarih anlayışını ulusal tarihe karşıt olarak sunmaktadır.

17

Mankurt Türk mitolojisinin bir figürüdür. Bir insanın bilincini, anılarını yitirdiği durumu ifade eder.

104

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

lî Eğitim Bakanlığındaki mevcut Türkiye ve Türk düşmanı zihniyetin, edebiyatımızdan sonra kutlu tarihimize de saldırması hiç de şaşırtıcı değil. TÜSİAD'ın görev alanı ile hiçbir ilgisi yok iken alternatif tarih ve coğrafya kitapları yazdırtması da Türk tarih ve ülkesine yapılan düşünsel saldırının bir parçısıdır. Bu sürecin bir bölümünü de Türk milleti kavramının aşağılanması oluşturmaktadır. Basın mensupları ve aydınlar arasında Türk ulusuna hakaret etmek bir moda olmuştur. Psikolojik savaş yöntemleri kullanmada deneyimli düşman karargâhlarının bu amaçla kiraladığı, güdümlediği, etkilediği medya ile yurttaşlarımızın dimağlarına, aziz Cumhuriyet'imizin kuruluş esaslarına, millî bütünlüğümüzü temsil eden değerlere, Türk tarih tezlerine; dil, din, yurt, menşe, soy, kültür, kader ve emel birliği ile yekpare bir millet olma şuuruna, Türkiye ve Türklük ülküsüne sürekli ve sistemli bir şekilde saldırılmaktadır. Özetle, medyanın Türk milletine, lâik millî demokratik Cumhuriyet'e düşmanlığı belirgin önemli bir kesiti, mer’i yasaları hiçe sayarak mütareke dönemindeki işbirlikçi levanten basından daha cüretkâr bir üslûp ve içerikle; Cumhuriyet'imizin temel değerlerine, millî birlik ve dayanışmaya, bağımsızlığa, Türk ulusuna modası geçmiş fikirler diye saldırı halindedir.18 18

Bu saldırıların aslında hiç de yeni olmadığı ve Batılı güçlerin bağımsızlık ve egemenlik gibi kavramları hep modası geçmiş gibi göstermek istediklerini görmekteyiz. Lord Curzon, kendisi ile saatlerce tartışan İsmet Paşa ile yine yıpratıcı bir toplantıdan çıktıktan sonra kendisini bekleyen yardımcılarına şöyle demiştir: “Dört korkunç saatten beri burada oturduk ve İsmet her sözümüze şu bayat ve adi kelimelerle cevap verdi: bağımsızlık ve ulusal egemenlik” John Grew, İlk ABD Büyükelçisinin Türkiye Hatırası, s.50-51’den nakleden Aydoğan, Metin, Bitmeyen Oyun ve Türkiye’yi Bekleyen Tehlikeler, 6.Basım Otopsi Yayınları (İstanbul, 2002), s.205 105

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Oysa, Türkiye ne bir mozaiktir ne de Türkler üretilmiş bir millettir. Millî kimlik krizine neden olan dış güdümlü ve dış destekli çok küçük bir azınlıktır. Evinde Kürtçe konuşurken, bir millî maç sonrasında ağlayarak evinin penceresinden Türk bayrağı sallayan insanlarımızın sayısı, kaderlerini Türklükten, Türkiye Cumhuriyeti’nden ayırmak isteyen kandırılmış biçare insanlarımızdan hâlâ çok fazladır. Türkiye'nin birliğini savunmak için savaşan Kürtlerin sayısı hep PKK'dan kat ve kat fazla olmuştur. Ve bugün PKK'nın siyasal kolunun seçimlerde aldığı oy bir iki il dışında bütün psikolojik baskılara rağmen diğer partilere verilen toplam oyun altındadır. Türk milliyetçileri, demokratik bir hukuk devleti çerçevesi içinde millî devletin varlığının asla tehdit altında kalmasına izin vermeden, Türk kimliğini bir yandan Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ni kuran halkın kimliği olarak görmeye devam ederken, öte yandan Türk kimliğinin, tarihin en kıdemli millî kimliklerinden birisi olarak, bir Avrasya kimliği şeklinde Türkiye’yi çok aşan bir alana yayıldığının bilinci içinde hareket etmelidirler. Son dönemlerde bazı milliyetçi aydınlarımızı kapsayıcı şekilde başlayan ve kendisini Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ni kuran halkın dışında gören küçük gruplara karşı özür dileyici tavrın hiçbir anlamı yoktur. Türkler ne uzak geçmişte ne de Cumhuriyet döneminde kimseden özür dilemelerini gerektirecek bir şey yapmamışlardır. Türk milleti, sahip olduğu büyük tarih bilinci ile devletin olmadığı yerde onurun da olmayacağını bilerek, devlete en fazla sahip çıkan milletlerin başında gelmektedir. Bundan do106

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

layı, Türk milliyetçilerinin Türk halkını kazanmaları, mevcut inanç-bağlılık/sadakat krizini aşmaları hiçte zor değildir. Bölgede Temel Çelişki Türkiye, bölgesinin belirlenmesi en zor ülkelerin başında gelmektedir. Birçok ülke ancak bir jeopolitik alt sisteme dâhil iken Türkiye birkaç bölgesel sistem içinde temsil edilmekte, bunların hepsindeki gelişmelerden doğrudan etkilenmektedir. Dünya üzerinde bu kadar çok bölgedeki gelişmeleri bünyesine emen, onlardan bu kadar köklü bir şekilde etkilenen başka ülke yoktur. Bu anlamda Türkiye, Avrupa, Balkanlar, Kafkaslar-Orta Asya ve Orta Doğu alanlarındaki değişimlerden etkilenmeye devam edecektir. Fakat, önümüzdeki 20 yılda Türkiye’yi en fazla etkileyecek dinamiklerin Orta Doğu’nun Irak savaşı ile başlayan yeniden şekillendirilmesi sürecinden kaynaklanacağı anlaşılmaktadır. Irak savaşı, Orta Doğu’daki Kürt dinamiklerini büyük ölçüde serbest bırakmış ve bu dinamikler bölge ülkeleri öncelikle de Irak, İran, Suriye ve Türkiye için temel çelişki hâline gelmiştir. Kürt dinamiğinin Orta Doğu politikasına bu şekilde girişi beraberinde birçok öngörülür ve (şu anda) öngörülmez sonucu getirecektir. Kürt dinamiğinin, yukarıda açıkladığımız Türkiye’de PKK’nin Türk millî bünyesi üzerinde yaptığı tahribat göz önüne alındığında, ülkemiz üzerinde yıkıcı etkiler yapması kaçınılmazdır. Önümüzdeki yıllarda eğer ABD Irak’ta bütün Araplara örnek olacak “federal”, “demokratik” ve “zengin” bir Irak oluşturabilir ise Türkiye de bölge ülkeleri ile birlikte ağır bir baskı altına alınmış ola107

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

caktır. Irak’ta Kerkük, Süleymaniye ve Zaho’da kişi başına gelirin 5.000 ABD Doları'na çıkması durumunda Diyarbakır, Mardin ve Cizre büyük bir merkez-kaç süreçle karşı karşıya kalacaklardır. KKTC’de yaşanananlar bu açıdan çok öğretici olmuştur. Daha açık bir ifade ile, Güneydoğu kentlerimizde örtülü operasyonlar ve Irak'taki fiilî durum ile teşvik edilecek onbinlerce yurttaşımızın toplanarak federasyon veya Irak ile birleşmek isteyen gösterilerde bulunması eğer olaylar bugünkü akışına bırakılır ise hiç de şaşırtıcı olmayacaktır. Kürt dinamiğinin Türkiye ve İran'da ayrılma süreçlerini dinamitlemesi gerçekleşir ise ortaya yavaş yavaş gelişen Azerî Türk milliyetçiliği dinamiği çıkacaktır. Bu durumda İran’ın varlığını koruması imkânsız hâle gelecek, Kürtler ve Azeri Türkleri İran’dan ayrılarak kendi devletlerini oluşturacaklardır. Kürtlerin, Irak’tan ayrılmaları Irak’ı bir Şiî devleti hâline getirirken, Kürtlerin ve Azerilerin İran’dan ayrılmaları İran’ı bir güç olmaktan tamamen çıkaracaktır. Kürtlerin, İran’dan ayrılmalarının bir diğer sonucu da İran’ın bir Fars-Türk federasyonu/konfederasyonu şeklinde yeniden yapılanarak varlığını sürdürmesi ihtimalidir. Ancak bölge ile ilgili yapılacak bütün hesaplamalarda göz önünde tutulması gereken bir husus da, Orta Doğu'da hemen hiçbir şeyin kesin olarak öngörülemeyeceğidir. Arap-İsrail barışının gerçekleşmemesi, Şiîlerin kontrol dışına çıkması, ElKaide ve benzeri örgütlerin küresel çapta stratejik terör saldırıları, Kürtlerin gündemden düşmesini de beraberinde getirebilir. Ancak, her durumda Kürt meselesi gelecek on yılda 108

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

da Türkiye için bölgesel temel çelişki olmaya devam edecektir. İkinci bölgesel nitelikli meydan okuma, Avrupa Birliği sürecinden kaynaklanmaktadır. Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne tutku niteliği taşıyan tam üye olma isteği, Avrupa Birliği’nin Türkiye üzerinde hegemonik bir kontrol oluşturmasına neden olmuştur. Avrupa Birliği, Ankara’nın içinde bulunduğu zaaftan faydalanarak bu süreçte Türkiye’yi federal bir yapıya sürüklemekte, aynı zamanda Türkiye’nin Kıbrıs ve Ege’de vereceği tavizlerle jeopolitik bir güç olmaktan çıkarmaya çalışmaktadır. Türk milliyetçilerinin artık milliyetçiliği bir iç politik süreç olarak bölgesel ve küresel gelişmelerden ayrı düşünmesi/çözümlemesi döneminin tamamen kapanması ve gerçekçi, çözüm merkezli bir plâtforma taşıması gerekmektedir. Küresel Temel Çelişki Türkiye’nin küresel düzlemde temel çelişkisi, küreselleşmenin sonuçları ile başa çıkamayan, bu sonuçları millî menfaatlerimiz çerçevesinde kullanamayan bir ekonomik, politik, askerî, kültürel yapılanma içinde olmamızdır. Bu devam ettikçe, Türkiye’nin 21. yüzyılda başarılı olması mümkün görünmemektedir. Türkiye, küreselleşmenin ekonomik, kültürel ve politik meydan okumalarına cevap verebilecek küresel nitelikli bir millî çözümü üretmek zorundadır. 109

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Modern bir bilgi toplumuna dönüşmeyen hiçbir toplumun 21. yüzyılda ciddî bir etkinlik kazanma şansı yoktur. Bunun anlamı, Türk ulus devletinin 21. yüzyılın gerekleri doğrultusunda yeniden, güçlü ve üretken bir model üzerinde, ileri bir bilgi toplumu esasında örgütlenme zorunluluğudur. Türk milliyetçiliği bu çerçevede artık bir üretim ve zenginleşme ideolojisine dönüşecek yapılanmayı gerçekleştirmek zorundadır. Bu yeniden örgütlenme sadece devletin yeniden örgütlenmesi değil, yurttaş-devlet ilişkilerinin yeniden tanımlanması, devletin yurttaşa sunması gereken imkânlarla, yurttaşın devlete olan yükümlülüklerinin yeniden tanımlanması alanlarını da kapsamak zorundadır. Çünkü sadece Türk Devleti değil, genel yapısı ile Türk milleti de küreselleşmenin sonuçları ile rekabet edebilir durumda değildir. Türkiye için 21.yüzyılın ilk on yılında temel küresel sorunlardan birisinin de ABD’nin Orta Doğu ve Avrasya’da izleyeceği politikaların ne ölçüde Türkiye’nin menfaatleri ile uzlaşacağı sorusu oluşturmaktadır. 21. yüzyılın büyük bir bölümünde de tek süper güç olarak görünen ABD ile ilişkilerini doğru tanımlamayan bir Türkiye’nin ciddî sıkıntılar çekmesi kaçınılmazdır. Diğer bir ifade ile Türk milliyetçileri, ABD’nin Türkiye için programını anlamak, bu programın Türkiye’yi tehdit eden noktalarını tesirsiz hâle getirecek önlemleri alternatifli senaryolar çerçevesinde almak zorundadırlar. Türkiye’nin ABD ile ilişkilerinde “temel hatası” ABD’ye hiç karşı çıkmamış, ABD ile ilişkilerinde menfaatlerini ısrarla 110

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

savunmamış olmasıdır. Bu Washington’da yanlış bir Türkiye algılaması ortaya çıkarmıştır. Washington, Ankara’nın en ufak bir millî menfaat savunmasını Amerikan menfaatleri ile çatışma süreci olarak görebilmektedir. Oysa, Türk ve Amerikan menfaatleri, birçok alanda büyük bir uyuşma içindedir. Mesele, her iki tarafın menfaatlerini açık bir şekilde tanımlayacak ve uzlaştıracak açık yürekliliği göstermesidir. Uzlaşılamayan noktalarda her iki ülkenin kendi millî menfaatlerini diğerine zarar vermeden izlemesi en doğru yoldur. Kıbrıs, bunun en iyi örneğini oluşturur. Millî, bölgesel ve küresel düzlemdeki temel çelişkilerin analizinden yola çıkacak olan Türk milliyetçiliğinin yeni bir yapılanma gerçekleştirmesi kaçınılmaz bir gerekliliktir. Bu yapılanma, bütün temel çelişkilere cevap verecek bir niteliğe sahip olmalıdır. Milliyetçilikte Demokratik-Jeoekonomik Yaklaşım 21.yüzyılda ülkemize yönelik millî, bölgesel ve küresel nitelikli çelişkilere cevap verebilmek için Türk milliyetçiliğinin temel hedefi, devletin kurulması ve savunulmasından devletin geliştirilmesi/yetkinleştirilmesi ve etkinleştirilmesi, toplumun zenginleştirilmesi ve demokratikleştirilmesi anlamında jeoekonomik geliştirilmesine dönüşmelidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin geliştirilerek korunması ve jeoekonomik savunması için gerçekleştirilmesi gereken reformların yedi temel alanı kapsaması lâzımdır. 111

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Türk milliyetçiliğinin ideolojik yenilenme sürecinde bu yedi süreç üzerinde öncelikle odaklanması kaçınılmazdır. Diğer bir ifade ile bir yandan temel sorunlarını dayattığı meseleleri çözerek, tüm Türk dünyasını, tarihi kapsayan, mezhep merkezli bakış açısını geride bırakan, Türk töresi ve İslâm dinine dayanarak ahlâkî temellerini yükselten Türk milliyetçiliği, öte yandan yenilenme sürecinde siyasal reform programını da geliştirmek zorundadır. Aşağıda ileri sürülen yedi süreç, ideolojik yenilenmenin politik sonuçları olmalıdır. Bu reform alanları; a) Yeniden bağımsızlaşma, b) Stratejik barış, c) Ekonomik yeniden yapılanma, d)Yeniden millî devlet, e) Demokratik gelişim, f) İnsan unsurunun moral açıdan inşası, g) Etkin hukuk devletinin kurulmasıdır. Bu yedi alanda gerçekleştirilecek radikal reform süreciyle hedeflenen, Türk Devleti ile yurttaşlarının yaşadıkları temel kriz ile Türkiye’nin yaşadığı bölgesel ve küresel boyutlu krizlerin aşılmasıdır. Bu yedi ana politik reform süreci eş zamanlı olarak gündeme getirilmeli ve sürdürülmelidir. Bu yedi radikal reform süreci köklerini Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş felsefesinden ve ideolojik yenilenmeden alarak güçlenmelidir. Ancak unutulmamalıdır ki, Türk milliyetçiliğine özgün radikal her çözümün temelinde Türk tarihi, Türk töresi ve Türk mitolojisi de olmalıdır. 112

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

a) Yeniden Bağımsızlaşma Türkiye’nin önündeki temel sorunlar, ülkenin politik, ekonomik ve kültürel bağımsızlığının tehdit altında olmasıdır. Bu anlamda alınacak önlemlerin başında, Türkiye’nin yeniden bağımsızlaştırılmasını sağlayacak tedbirler gelmektedir. Bir kısım yarı aydın ve işbirlikçi zihniyet sahibi, 21. yüzyılda hiçbir ülkenin tam bağımsız olmadığını, bütün ülkelerin birbirlerine bağlı/bağımlı olduklarını söylemektedir. Türk milliyetçileri ülkeler arasındaki ilişkilerin onları birbirlerine bağladığının farkındadırlar ve buna karşı çıkmamaktadırlar. Ancak, Türk milliyetçileri, Türkiye’nin diğer ülkelerle olan ilişkilerinin, Türkiye’yi edilgen bir bağımlılığa sürüklemesine karşıdırlar. Türk milliyetçileri, ABD veya Almanya’nın Kongo veya Danimarka’ya bağımlılığı ne kadar ise o kadar bağımlı olmayı kabul edebilirler. Yeniden bağımsızlaşma ve stratejik barış, Türk dış politikasının temel eksenleri olmalıdır. Bağımsızlaşma, bütüncül bir süreçtir. Ekonomik bağımsızlığa sahip olmayan bir ülkenin politik ve kültürel bağımsızlığı sadece kâğıt üzerinde kalmaktadır. Ancak, ekonomik bağımsızlık dünyadan soyutlanma değil, aksine dünya pazarları ile daha fazla bütünleşme, ancak bütünleşmede etkin taraf olmayı gerektirmektedir. Ekonomik bağımsızlığı sağlayacak sürecin ilk adımı ise bağımsızlıkçı siyasal ve kültürel tavır alınmasına, ekonomik bağımsızlaşma sürecini ileri taşımasına bağlıdır. Bundan dolayı, bütün politik süreçler, ülkemizin politik ve ekonomik anlamda tek taraflı bağımlılığından çok karşılıklı 113

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

ve dengeli bağımlılığını sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Karşılıklı ve dengeli bağımlılık, 21. yüzyılın bağımsızlığıdır. Bu sürecin gerçekleşmesi için Türkiye’nin düşmanlıklarını azaltacak ve çevresinde etkin ve yararlı bir barış alanı oluşturacak bir politikaya, diğer bir ifade ile stratejik barışa ihtiyacı vardır. Yeniden bağımsızlaşma ve stratejik barış, ancak bugün Türk Devleti'nin ruhuna sinmiş olan “bitkisel savunma” anlayışının ortadan kaldırılması ve Türkiye’nin kendisini sınırlarının ötesinden başlayarak savunmaya başlaması ile olabilir. Yeniden bağımsızlaşma ve stratejik barış, öncelikle Türkiye’nin önündeki yaşamsal tehdit olan federalleşme ve iç çatışma sürecini durdurarak millî birliğin tesisini sağlayacaktır. İkinci aşamada, bu iki politikanın 21. yüzyıl içinde Türkiye’yi götürmesi gereken uzun vadeli politik hedef, Batı dünyası ile ilişkilerini geliştiren, NATO güvenlik sistemi ile Atlantik ötesi ilişkilerini sürdüren Türkiye, Avrasya ve Türk dünyası ile kendi içinde aşamaları olan bir politik işbirliği olmalıdır. Bu hedef çerçevesinde, yapılması gereken, Türkiye üzerindeki tek yanlı ABD ve AB etkisini azaltırken, ilişkileri bugün olduğundan daha güçlü temeller üzerine oturtan bir denge politikasının oluşturulmasıdır. Bazı çevrelerde AB'yi ABD'nin veya ABD'yi AB'nin alternatifi olarak ortaya koyan Türk dış politika modellemeleri ileri sürülmektedir. Oysa, Türkiye'nin AB ile ilişkilerinin niteliği ile ABD ile olan ilişkilerinin niteliği farklıdır ve birbirlerinin yerini dolduramaz. 114

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

aa) AB ile İlişkiler Türkiye-AB ilişkileri köklü bir değişimden geçmek zorundadır. Hâlen, Türkiye'yi içine almama konusunda kararlı olan AB ülkelerinin çoğu, ülkemizi oyalamaya ve bu süreçte Türkiye'den elde edilebilecek tavizleri elde etmeye çalışmaktadır. AB-Türkiye ilişkilerinde temel gerginlik nedeni, AB içinde AB'nin geleceği ile ilgili iki farklı projenin çarpışmasıdır. Bunlardan birisi İngiltere'nin savunduğu ulus devletlerin konfederal AB'sidir. Bu modelde Türkiye'nin AB üyesi olma şansı vardır. Diğeri ise Fransa ve Almanya'nın öncülüğünü yaptığı federal bir Avrupa Birleşik Devletleri projesidir. Türkiye'nin federal bir Avrupa'nın parçası olması mümkün görünmemektedir. Çünkü, Türkler Avrupalılarla federal bir Avrupa için gerekli olan "Avrupalı kimliğinin" oluşmasını engelleyecek bir tarihsel ilişki modeli içinde olmuşlardır. Bundan dolayı Türklerin AB üyesi olmasını AB'nin federalleşmesinin engelenmesi olarak gören Almanya ve Fransa, Türkiye'nin tam üyeliğine karşı şiddetli bir muhalefet içindedirler. Ama gerek federalist Almanya ve Fransa gerek konfederalist İngiltere, Türkiye'yi AB kapısı önünde bekletirken Türk iç politikası üzerinde mutlak bir hâkimiyet kurmuşlardır. Türkiye, bu süreçte sürekli jeopolitik tavizlere zorlanmaktadır. Ayrıca, kuruluş esaslarını tasfiye etmektedir. Bu sürece artık son verilmesi bir zorunluluktur. Türkiye, Avrupa Birliği tam üyelik sürecini durdurmalı ve Gümrük Birliği sürecini serbest ticaret bölgesine dönüştürmek üzere görüşmelere başlamalıdır. Türkiye’nin AB tam üyelik sürecini tek taraflı olarak durdurması ve Gümrük Birliği sürecini askıya alması, bir yandan Türkiye’nin iç ve dış po115

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

litikasında hegemonik bir pozisyon kazanmaya başlayan AB’nin bu konumunu sona erdirirken, öte yandan AB ile daha sağlıklı bir dialog zemini kurulmasını sağlayacaktır. AB sürecinin kavuşacağı yeni yapı, Türkiye’yi Kıbrıs, Ege, insan hakları, Ermeni meselesi, Fener Rum Patrikhanesi konularında baskı altına girmekten kurtaracaktır. Serbest ticaret bölgesi anlayışı üzerine oturmuş Türkiye-AB ilişkileri, gerilimlerden kurtulacak, daha sağlıklı bir zemin üzerinde şekillenecektir. ab) ABD ile İlişkiler Türkiye ile ABD arasındaki ilişkiler de önümüzdeki dönemde tekrar yapılandırılmalıdır. Türk milliyetçiliğinin ne ABD'ye ne de başka bir ülkeye yönelik politikası, kısır bir "anti"cilik üzerine inşa edilmemelidir. Türkiye-ABD ilişkileri de anti-Amerikancılık değil, her zaman Türkiyecilik üzerine kurulmalıdır. Bugün iki ülke arasındaki ilişkilerin temel açmazı, ABD'ye manevî olarak teslim olmuş olan Türk siyasal elitinin, Türkiyeci bir tavır izleyememesinden kaynaklanmaktadır. Türkiye'nin 1940'lı yıllardan bu yana izlediği genellikle teslimiyetçi nitelik taşıyan politikalar Washington'da ciddî bir alışkanlık yaratmıştır. ABD, Türkiye'nin kendisi ile herhangi bir pazarlığını bile hakaret kabul etmektedir. Öte yandan, jeopolitiği etkili bir şekilde kullanmak yerine jeopolitiği satma üzerine kurulan politikalar ve her ekonomik krizde kredi veya hibe için ABD'in kapısının çalınması, Washington'da Ankara'dan her şeyi talep edebileceği ve bunun da yerine getirileceği duygusunu uyandırmıştır. Türk-Amerikan ilişkilerinde ulaşılan bu ruh hâlinin aşılması için Türkiye, izleye116

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

ceği politikalar ile ABD’nin saygısını kazanmak zorundadır. Bugün, Washington, Ankara’ya bir kısım yeteneksiz ve muhteris, kendi halkını soyan politikacı sınıfı tarafından yönetilen ve ikide bir borç isteyen bir ülke olarak bakmaktadır. Saygı duyulan bir Türkiye, itirazları daha fazla dikkate alınan, görüşleri karar alma sürecini daha fazla etkileyen bir ülke olmalıdır. Ayrıca, Türk milliyetçileri ABD ile ilişkileri “ABD için önemli olmak” şeklindeki klasik Türk dış politikası anlayışının çerçevesinden çıkartmalıdır. Türkiye’nin önemi bir ülkeye veya onun stratejisi içindeki önemine bağlı değildir. Ama, 21. yüzyılın başındaki güçler dengesi gözönüne alınarak Türk dış politikası şekillendirilirken ABD’nin çok önemli bir belirleyici olduğu gözönünde tutulmalıdır. Türkiye’nin ABD ile ilişkilerini tanımlamada kullanılan stratejik müttefiklik içi yeniden doldurulan ve tanımlanan bir kavram olmalıdır. Öte yandan ortada son dönemde çok dolaşan ve hiçbir ciddî zemini olmayan stratejik ortaklık kavramından da vazgeçilmelidir. İki ülkenin stratejik ortak olabilmesi için her şeye aynı gözle bakabilmeleri gerekmektedir. Bu çerçevede ABD; İsrail, İngiltere ve Kanada ile stratejik ortak olabilir. Oysa, Kıbrıs ve Türkmenler konularında Türkiye ile ters düşen ve düşmekte ısrar eden ABD'nin, Türkiye'nin stratejik ortağı olması mümkün değildir. Türkiye’nin çıkarları ile ters düşmekte israr eden bir ABD ile müttefikliğin sadece NATO çerçevesinde tutulması ise en sağlıklı olanıdır. Zaman zaman bu iki kavram bile birbiri ile karıştırılmakta ve birbirinin yerine kullanılmaktadır. Ancak, biz bu117

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

rada bu iki kavramı birbirinden ayırmayı ve yeniden tanımlamayı öneriyoruz. ABD, 21. yüzyılda Amerikan tek kutupluluğunu sürdürmek amacı ile Avrasya ve Orta Doğu alanlarını kapsayan bir atılım içine girmiştir. Washington, Orta Doğu’da içine girdiği sürecin bir çıkmaz olduğunu ve Türkiye'siz Orta Doğu operasyonunun mümkün olmadığını anlamıştır. Ankara, bir yandan Orta Doğu’nun şekillenmesi süreci üzerinde Washington ile Türkiye’nin menfaatlerinin gerçekleşmesini sağlayan bir pazarlık yapmalı, öte yandan bugün Türkiye’nin Orta Doğu genelinde ve Irak özelinde Kürt meselesinde önünü kesen İsrail ile yeni bir düzlemde amacı Orta Doğu’da bağımsız bir Kürt devletinin kurulmasını engelleyen Türk-İsrail stratejik pazarlığı yapılmalıdır. İsrail kendisini Orta Doğu’da güven içinde hissetmediği sürece, Türkiye’nin güvenliğinin ABD tarafından ihanete uğraması tehdidi ortadan kalkmamış olacaktır. Ancak, İsrail'e Kürt devleti projesini desteklemenin uzun vadede çok pahalıya patlayacağı açık bir şekilde anlatılmalıdır. Araplığın ve Farslığın düşmanlığı ile yaşayan İsrail, Türklüğün de düşmanlığını üzerine çekerse, kukla bir Kürt devletinin dostluğu İsrail'e yetmeyecektir. Türkiye, Arap-İsrail çatışmasının sona erdirilmesinde ve tarafların barışı yakalamasını sağlamak için etkin bir Orta Doğu angajmanı gerçekleştirmelidir. Bölgeyi 400 sene yöneten güç olan Türkiye'nin desteklediği bir barışın daha sağlam temelleri olacaktır. ABD’nin Türkiye’ye sadece Orta Doğu’da değil, Avrasya’da da ihtiyacı vardır. ABD’nin Afganistan üzerinden Avrasya’daki 118

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

varlığı Amerikan gücüne karşı bir ittifak yaratmıştır. ABD’nin Avrasya’nın derinliğinde bulabileceği tek Avrasya içi ve dışı güç olan müttefik Türkiye’dir. Türkiye, Rusya ile çatışmadan hatta stratejik barış çerçevesi için de, ABD ile Kafkasya ve Orta Asya’da işbirliğini sürdürmelidir. Türkiye’nin ABD için önemi önümüzdeki dönemde daha da keskinleşecek olan ABÇin-Hindistan-Rusya ile ABD arasındaki küresel boyutlu çatışmada ortaya çıkacaktır. ac) Türk Dünyası İle İlişkiler Türk dünyası ile ısrarcı ancak acelesi olmayan bir sosyal ve ekonomik bütünleşme süreci izlenmelidir. Esasen, böyle bir süreci kimseyi tehdit etmeden şekillendirmek zor değildir. Ancak, Türk dünyası ile ilişkiler, hamaset ve tek taraflı yardım esasından çıkarılarak karşılıklı somut menfaat çerçevesine oturtulmalıdır. Türk cumhuriyetleri ile ilişkilerde, ve gereksiz yere Türkiye’ye düşmanlık uyandıracak Turancı bir söylemden kaçınarak, gerçekçi bir temelde ilişkilerin şekillendirilmesi ön plâna çıkarılmalıdır. Taraflar arasında azalan ticaret önümüzdeki yıllarda stratejik bir plânlama çerçevesinde hızla geliştirilmelidir. Türkiye’nin Türk cumhuriyetleri ve komşuları ile olan ekonomik ve ticarî ilişkileri, özel bir konseptle hazırlanmış, “stratejik ticaret plânlamasına” dayanmalıdır. Bu politika ile amaç, önceden belirlenmiş sektörlerde devlet-özel sektör işbirliği ile yabancı piyasalar üzerinde kontrol oluşturmak olmalıdır. Türkiye ve Türk cumhuriyetleri kurumlarının katılacağı değişik ortak kurumsal mekanizmalar oluşturulmalıdır. Bu ortak 119

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

kurumsal mekanizmaların oluşturulmasının temel hedefi, gelecek 20 yıl içinde Arap Ligi’nden daha güçlü bir “Türk ligi”nin oluşturulması olmalıdır. b) Stratejik Barış Türkiye tarihi, milletimizin yüklendiği misyon ve ülkemizin jeopolitik konumu itibarı ile bir çok komşu ve komşu olmayan millet ile mücadele içinde olduğunu göstermektedir. Türk milliyetçiliği açısından en sağlıklı ve en etkili mücadele yolu, milletin ve devletin enerjisini düşmanlıkları tırmandırarak eritme değil, gerekli politikaları geliştirerek, Türkiye’nin ekonomik gelişmesine aktarmak olmalıdır. Stratejik barış Türkiye için bir savunma ve işbirliği politikasının temelini oluşturmalıdır. Stratejik barış için Türkiye’nin aktif bir dış politika izlemesi, komşularını işbirliği ve barışın faydalarına ikna etmesi gerekmektedir. Komşuları barışa ikna etmenin değişik yolları olduğu akılda tutulmalıdır. Suriye ile başlayan barış sürecinin hemen öncesinde bu ülkeyi savaş ile tehdit ettiğimiz unutulmamalıdır. Dış politika bir ısrar ve akıl sürecidir. Bu süreçte, teşvik, ödül, ceza, tehdit gibi mekanizmalar eşgüdüm içinde barış için kullanılmak zorunda kalınabilir. Ekonomik açıdan bir dev hâline gelecek Türkiye’ye bugün düşman olan ülkeler dahi yarın ekonomik ortak hâle geleceklerdir. Gaziantep-Adana-Hatay ekseninin bütün bir SuriyeÜrdün-Lübnan-Irak alanını kendisine eklemleyecek şekilde yoğun bir ekonomik işbirliği coğrafyası olarak geliştirilmesi 120

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

gereklidir. Keza, Trabzon-Erzurum-Van hattının Kafkasya-İran coğrafyasını ekonomik işbirliği ve etkileşim alanı olarak şekillendirmesi mümkündür. İstanbul'un Balkanlar, Kafkaslar ve Orta Doğu yanında Rusya-Ukrayna içinde önem taşıdığı ortadadır. c) Ekonomik Yeniden Yapılanma Dünyanın en büyük yirmi ekonomisi arasında olan Türk ekonomisi, soyguncu bir siyasal elitin akraba-aşiret-sözde iş adamı işbirliği ile soyulmakta, kaynakları heba edilmektedir. Türkiye, yıllardan bu yana “paran kadar değil, kredin kadar yaşa” sloganı ile üretmediği zenginliği tüketen bir ülkedir. Kamu kaynaklarını sömüren, istismar eden ve kamu kaynaklarına dayanarak politika yapan Türk politikacıları, önce para basarak, sonra, dış borç alarak ve nihayet iç borç alarak Türk halkını istismar etmiştir. Ülkemizi bir anda zengin, güçlü ve mutlu kılacak hiçbir sihirli formül veya ittifak yoktur. Zengin, güçlü ve mutlu bir millet olmanın yolu uzun erimli, sabırlı, etkili, verimli, sistemli ve çalışkan bir yaşam tarzının bütün bir millet tarafından benimsenerek yaşama geçirilmesidir. Halen ülkemiz 30 gün yıllık izin ve 17 gün resmî tatil ile Dünya'nın en fazla tatil yapılan üçüncü ülkesidir. Türk milliyetçiliğinin inanç tazelemesinin temelinde hamasi çözümlemeler değil, yüksek teknoloji üretimi, verimlilik artışı, refahın yaygınlaşması, yüksek-değer ekli meta üretimi, dış ticaret fazlası, geniş para stoku, düşük enflâsyon, yabancı şirketlerin satın alınması, küresel rekabette üstün Türk fir121

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

maları, borç alan Türkiye’den borç veren Türkiye’ye geçiş yatmaktadır. Türk milliyetçiliğinin hedefi Türkiye’nin büyük ekonomik güç hâline gelmesidir. Ekonomi mucizeler üzerinde yükselmez. Ekonomi, çalışma, ısrar, yaratıcılık, rekabet, yatırım, tasarruf, yeni keşifler, yeni pazarlar gibi kavramlar/süreçler ile gelişmenin sağlandığı bir alandır. Ekonomik vizyonu olmayan bir siyasal milliyetçilik ile kitlelerin desteğinin alınmasının çok zor hatta imkânsız olduğu meydana çıkmıştır. Nitekim şimdiye değin de siyasal milliyetçilik tek başına iktidara gelecek ölçüde geniş kitlelerin desteğini sağlayamamıştır. Çünkü kitleler çok olağanüstü kriz dönemleri hariç olmak üzere, idealizmden uzak daha çok bireysel çıkarlarına yakındırlar. Milliyetçi ideolojik yapı için belirli bir entelektüel düzey gerekmektedir ki, bunu kitlede bulmak mümkün değildir. Bu çerçeveden bakıldığı zaman gerek siyasal Türk milliyetçiliğinin başarılı olabilmesi, gerek Türkiye’nin 21. yüzyılda küçük orta sınıf bir devletten büyük bir devlet hâline gelmesi için milliyetçiliğin ideolojik ekseninin, kültürel-siyasal milliyetçiliğini geliştirerek jeoekonomik eksenli ekonomik milliyetçiliğine kaydırması şarttır. Siyasal-kültürel milliyetçiliğin kitleler tarafından benimsenmesi Türk milliyetçiliğinin ekonomik-teknolojik milliyetçiliği geliştirmesine bağlıdır. Esasen bir sanayi politikasına, bir malî politikaya, bir dış ticaret politikasına dönüşmeyen bir milliyetçi anlayışın ülkeye bir yön, bir vizyon vermesi mümkün değildir. 122

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Türk toplumu bir süreden beri umutsuzluk ve hayal kırıklığı içinde bocalamaktadır. Vizyonsuz sistem partilerine olan inanç gittikçe zayıflamaktadır. Toplumu ortak bir hedefe yöneltecek ve heyecan verecek bir politik-ekonomik hedefin yokluğu bir yana, hızlı bir toplumsal kutuplaşma ve ayrışma gözlemlenmektedir. Toplumun bütün kesimleri ciddî bir sıkıntı ve arayış içindedirler. Böyle bir ortamda, Türk milliyetçilerinin toplumu ateşleyecek bir politik vizyon ortaya koyması ancak siyasal-kültürel milliyetçiliğin ekonomik-teknolojik milliyetçilik ile geliştirilerek, topluma yeni bir proje sunması ile gerçekleşebilir.

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

dâhil olmak üzere, devlet ekonominin dışında değildir. İdarei maslahatçı siyasal yapılar, Türkiye’nin ekonomik değişimi ve gelişimi için hiçbir kapsamlı politikaya sahip değildirler. İdare-i maslahatçıların ekonomik yaklaşımları günü kurtarmaya yönelik olup, stratejik ve uzun vadeli bir niteliğe sahip değildir.

Ekonomik milliyetçilik kapalı, ekonomiyi gümrük duvarları arkasında korumaya alan değil, küresel rekabet için devletözel sektör-toplum işbirliğini öngören bir yaklaşımın ürünü olmalıdır.

İdare-i maslahatçılar gerçek ekonomik kalkınmanın toplumca ödenmesi gereken bir bedeli olduğunu, tasarruf yapan ve üreten toplumların ciddî bir ekonomik kalkınmayı gerçekleştirebileceği gerçeğini göz ardı ederek, nerede ise çalışmadan iyi yaşamayı vaadetmektedirler. Bu halka söylenen en büyük yalandır. Bu yalanın bir sonucu olarak, Türk toplumu ürettiğinden fazlasını tüketen bir tatil, fiesta toplumu hâline dönüşmüştür. Bu durumun değişmesi için toplumun, üreten, biriktiren bir toplumsal-ekonomik yapıya kayması şarttır.

Esasen son on yılda iyice yoğunlaşan küreselleşme-bölgeselleşme ikilemindeki dünya ekonomisindeki rekabet savaşında, Türk ekonomisinin ayaklar altında kalmaması için hızlı bir yapısal dönüşüm sürecine girmesi şarttır.

Ekonomik milliyetçilik, Türkiye’nin hem ürün bazında dışsatımının nitelik ve nicelik değiştirmesini hem hâlihazırda yoğun ilişkide olduğu pazar sayısını ve pazar oranını artırarak küresel plânda yoğun bir atılımı yaşamasını hedeflemelidir.

1983’ten bu yana her ne kadar Türkiye’de temel ekonomik söylem devletin ekonomiden çekilmesi üzerine bina edilmiş ise de, bu söylemin baş temsilcisi olan siyasal kadrolar devletin ekonomik kaynaklarını siyasal amaç ve kadroları için sömürmek amacı ile ekonomik yapıyı sakatlamışlar ve asla devleti ekonomiden çekmeyi düşünmemişlerdir.

Jeoekonomik milliyetçiliğin amacı, Türkiye’yi teknoloji üretme ve keşfetme konusunda en gelişmiş ülkeler ile rekabet eder hâle getirmektir. Bu hedef ilk bakışta imkânsız gibi görünse de, esasen ciddî bir bilim politikası ve sanayi alanında devlet-özel sektör işbirliği ile mümkündür. Türkiye’nin hedeflediği ekonomik sıçramanın nesnel alt yapısı mevcuttur. Ancak üretken ekonomik yapı şimdiye değin istikrarsız politikalar ile sürekli sakatlanmıştır. Sanayi devi Japonya’nın 1980’de 2.1 milyar Dolar olan dış ticaret fazlası 1991 sene-

Esasen hiçbir gelişmiş sanayi toplumunda, değişik kalkınma yaklaşımlarına sahip olan ABD, Almanya ve Japonya da 123

124

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

sinde 110 milyar Dolar'a çıkmıştır ki bu da, istikrarlı ve stratejik ekonomik politikalar izlendiği takdirde ekonomik gelişmenin ulaşabileceği seviyeyi göstermektedir. Keza Çin’in 1978-1997 seneleri arasında kişi başına millî geliri dört katına çıkardığı düşünülür ise Türkiye’nin çok hızlı bir ekonomik yapılanmayı daha kısa zamanda gerçekleştirmemesi için neden olmadığı da anlaşılır. Özetlersek, jeoekonomik milliyetçilik, ekonomiyi küresel rekabete kapatmadan, yüksek değer ekli, görece ucuz, rekabet değeri yüksek ve küresel geçerliliğe sahip yüksek teknoloji ürünlerini üretebilen bir refah ekonomisinin politik alt yapısını oluşturan politik yaklaşımdır.

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

hamlesini gerçekleştirecektir. Türk ekonomisinin amiral gemisi olacak stratejik sektörlerin belirlenmesi ve devlet-özel sektör işbirliği ile dünya pazarında rekabet edecek ürünler ortaya çıkacaktır. Özel sektör, stratejik, yüksek değer ekli ve yeni teknoloji üreten alanlara yatırım için teşvik edilecek ve desteklenecektir. Türk ekonomisinin küresel rekabet gücünü zayıflatan ve ekonomik kalkınmayı yavaşlatan enflâsyona karşı kapsamlı, ısrarlı ve toplumsal uzlaşmaya dayalı bir politika geliştirilecektir. Yatırımların durmasına neden olmadan ve işsiz orduları yaratmadan, devlet-iş dünyası-sendika işbirliği ile enflasyon hızla % 5'in altına çekilecektir.

Bu program devlet-özel sektör stratejik yatırım ortaklığını ve araştırma-geliştirme sürecinde devlet desteğini benimsemeli; ancak devletin özel sektör üzerindeki hâkimiyetini ve verimsiz ekonomik birimleri yaşatma ısrarını reddetmelidir.

Yatırımların ve ihracatın artması için iç tasarrufun artması bir zorunluluk olarak belirmektedir. İthalât-ihracat dengesinin sağlanması için dış satım teşvik edilecek ve dış ticaret fazlası hedeflenecektir. İhracat politikasının temelini ucuz ve kaliteli mal satımı oluşturacaktır. Gerçi Türk sanayiinin ürettiği malların kalitesinin son dönemde ciddî bir artış gösterdiği şüphe götürmez. Ancak Türk mallarının kalitesinin yarattığı olumlu ortamdan faydalanan bazı çevreler kalitesiz mal ihraç ederek Türkiye’nin özellikle eski Doğu bloğundaki pazarının daralmasına neden olmaktadırlar. Devlet Türk ekonomisine orta ve uzun vadede ağır zarar veren bu tür dış satımı engelleyecek TSE kalite damgasını, ihracat için şart koşmalıdır.

Jeoekonomik milliyetçiliğin yaşama geçmesinin somut sonuçları şöyle sıralanabilir: Türkiye yüksek teknoloji temelli bir stratejik sanayi politikası çerçevesinde yeni bir üretim

Türk sanayiinin desteklenmesi amacı ile devletin açtığı uluslararası ihalelerde, aynı teknolojik düzeye sahip olması kaydı ile Türk firmalarının daha fazla fiyat verdiği durumlarda

jeoekonomik milliyetçiliğin Japonya ve Asya Kaplanları diye anılan ülkelerin Türkiye’ye uygulanma çabası olduğu akla gelebilir. Ancak böyle bir tespit doğru değildir. Ekonomik milliyetçilik belirli bir ekonomik modelin kopyasından ziyade, Türkiye’nin ekonomik ihtiyaçları ile dünyanın en güçlü ekonomilerinin ekonomik yaklaşımlarının olumlu yönlerinin sentezlenerek. ekonomik-politik bir program haline getirilmesidir.

125

126

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

da Türk firmalarının ürünleri tercih edilmelidir. Devlet harcamalarında ciddî bir tasarrufa gidilmesi gerekmektedir. Ancak bu tür tasarruflarda temel ilke devlet yatırımlarında yapılacak tasarruftan çok devlet harcamalarında, tüketimde kısıtlama olmalıdır. Jeoekonomik milliyetçi yaklaşım, topluma ait olan değerlerin yine toplumun menfaatleri ön plânda tutularak değerlendirilmesini savunur. Bu çerçevede toplumsal refaha ve millî güvenliğe katkısı olmayan kuruluşlar özelleştirilerek, değer yaratır hâle getirilmelidir. Ancak teknoloji üreten kuruluşların özelleştirilmesinde teknoloji üretme vasfının kaybolmaması için gerekli tedbirler titizlikle alınmalı ve örneğin altın hisse uygulaması ile bu husus temin edilmelidir. Jeoekonomik milliyetçilik, ülke ekonomisinin zenginliğini artırarak genel refahı yükseltecektir. Ekonomik başarı Türk millî kimliğinin güçlenmesini sağlayacaktır. Yurttaşların devlete ve geleceğe olan inançları pekişecektir. Ekonomik verimlilik sosyopolitik birçok sorunun rahatlıkla aşılmasını sağlayacaktır. Jeoekonomik milliyetçi yaklaşım sağlıklı bir ekonomik gelişmeyi, sağlıklı bir toplumsal yapıdan ayrı düşünmez. Ekonomik sıçrama politikası ile refah devleti politikası arasında bir zıtlaşma görmez. Gerçi birçok sanayileşmiş ülke, 1980’li yılların başlarından beri sosyal refah devletinde kısıtlamalar yaparak Pasifik kuşağının ucuz emek politikaları ile rekabet edebilir kalmaya çalışıyorlar ve/veya sermayelerini düşük ücretli ülkelere kaydırıyorlar. Türkiye’de ise işgücünün Avrupa ile kıyaslandığında pahalı olduğunu söylemek mümkün değildir. Türkiye’de amaç, işgücünün alım gücünü artırırken işçi üretkenliği127 9

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

ni de artırarak verimli ve rekabet edebilir kalmadır. Jeoekonomik milliyetçi yaklaşım, Uzak Doğu'daki ekonomik kalkınmanın temelinde yatan ucuz işgücü sömürüsüne dayanan ekonomik kalkınma programlarına da terstir. Jeoekonomik milliyetçi yaklaşım, Türk ekonomisine güç katan, üretimde verimliliği artırma çabası içinde olan, teknolojik yenilik peşinde koşan her insanımızı Türk milliyetçisi olarak değerlendirmelidir. Bağımsızlaşmanın en önemli boyutunu, ekonomik bağımsızlık oluşturmaktadır. Türkiye'nin ağır iç ve dış borç kısır döngüsünü aşacak bir modelin bulunması zorunluluktur. Türkiye’nin ağır ekonomik sorunlarının aşılmasında, şimdiye kadar izlenen ekonomik politikaların ülkeyi sadece ağır hasta vaziyette tuttuğu, ancak iyileşmesine izin vermediği anlaşılmalıdır. Bundan dolayı, ekonomik krizin aşılarak güçlü bir ekonomik yapıya kavuşmanın ancak radikal önlemlerle gerçekleşebileceği görülmelidir. Bu radikal süreçlerden birisini ve en önemlisini muhakkak bugün toplumun % 44’ünü oluşturup, GSMH’nin ancak % 14’ünü üreten tarım sektöründeki nüfusun, hızlı bir şekilde % 10-6 seviyesine çekilirken, GSMH’yi artırması için alınacak önlemler oluşturmalıdır. Bu süreç, bir yandan toprakların birleştirilerek, modern tarım ve hayvancılığa geçilmesi, öte yandan Anadolu’nun değişik merkezlerinde yeni büyük kentler doğarken, mevcut kentlerin de büyümesi anlamına gelmektedir. Türk milliyetçiliği, Türk halkını zenginlik ve refah üreten ve paylaşan bir ekonomik yaklaşım ile bir araya getirebilmelidir. Zengin olmayan bir ülkenin ulusal menfaatlerini gerçekleştirme şansı çok zayıftır. Üstelik, ulusal çıkarlar konusunda 128 10

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

millî uzlaşma sağlayabilmek için zenginliğin toplumsal bölüşümünde adil olunması gerekmektedir.

rilyon TL=52 milyar ABD Doları’dır. Bu tür örnekleri çoğaltmak mümkündür.

Avrupa Birliği tam üyeliği vaadi ile gerçekleşen uygulamaların şu ana değin Türk ekonomisine değişik verilere gore 5575 milyar ABD Doları zarar verdiği ortaya çıkmıştır. Gümrük Birliği’nin devam etmesi durumunda Türkiye’nin ekonomik krizi aşması mümkün olmayacaktır. Bundan dolayı, Gümrük Birliği anlaşmasının sona erdirilmesi gerekmektedir. Ancak, Gümrük Birliği’nden çıkarken yerine AB ile serbest ticaret bölgesi anlaşmasının imzalanması hem Türkiye hem Avrupa Birliği için en iyi çözümdür.

Türkiye gibi jeopolitik yüklerin sürekli ülkemizi yeni ekonomik baskılar altına soktuğu, on beş seneden fazla bir süre düşük yoğunluklu bir savaşı yaşamanın dışında Balkanlar, Kafkaslar ve Orta Doğu’da yaşanan savaş ve gerilimlerin neden olduğu ekonomik zararlara katlanan, güvenliğini sağlayabilmek için silâhlanmak zorunda olan bir ülkenin güvenliğinin bu çerçevede uzun süre sağlanması mümkün değildir. Ekonomik güvenliği kalmayan bir ülkenin, silâhlarla sınırlarının uzun süre korunamayacağını yakın tarihte gösteren en büyük örnek, dünyanın en büyük ikinci ordusuna sahipken çöken SSCB’dir.

Dünyanın en borçlu ülkeleri arasına giren ülkemizde nüfusun % 18’i uluslararası yoksulluk seviyesinin altında yaşamaktadır. %2.4’ü aşırı yoksuldur ve günde 1 ABD Doları'nın altında para kazanmaktadır. En zengin % 10 tüketimden % 32.3 pay alırken, en fakir %10 ise, %2.3 pay almaktadır. 9 milyon kişi işsizdir (2 milyon resmî işsiz). Kişi başına düşen yıllık 2.160 ABD Doları ile ülkemiz Peru, Irak, Batı Şeria, Fas, Bosna, Namibya ve Bulgaristan ile aynı grupta yer almaktadır. Ekonominin % 66.2’si vergi kapsamı dışındadır ve bunun parasal büyüklüğü 202 katrilyon TL=125 milyar ABD Doları’dır (Nisan 2003 rakamları ile). Son yedi yılda kazanılan gelirin % 63.1’i kaçırılmıştır. Yıllık olarak kaçırılan vergi tutarı 80 katrilyon TL=50 milyar ABD Doları’dır. Son yıllarda ortaya çıkarılan yolsuzlukların Türk ekonomisine maliyeti 165 katrilyon TL=101 milyar ABD Doları’dır. Çalışanların % 52.8’inin hiçbir sosyal güvenlik kaydı bulunmamaktadır; yani vergi ödememektedirler. Bundan doğan yıllık vergi kaybı 86.4 kat129

Türkiye ekonomisinin içinden geçtiği krizi aşabilmesi için IMF, dış borç ve iç borç krizlerini millî bir ekonomik politika ile denetim altına alması lâzımdır. IMF’yi suçlamakta bir anlam olmamak ile birlikte, IMF ile ilişkilerimizin sona erdirilmesi, ancak IMF tarafından önerilen birçok reçetenin “millî ihtiyaçlarımız çerçevesinde” ısrarla uygulanmaya devam edilmesi gerekmektedir. Ekonominin düze çıkması, ekonomik rasyonalitelere bağlı olduğu kadar, psikolojik faktörlere de bağlıdır. Türk ekonomisinin gelişmesinin önündeki en önemli engel, devletin ve toplumun kaynaklarını acımasızca ve hovardaca harcayan politik sınıftır. Bundan dolayı öncelikle alınması gereken ilk iki önlem, devlet kaynaklarının soyulmasının durdurulması ve devletin iç borç yükü ile ekono130

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

mi üzerinde oluşturduğu kısır döngüyü kıracak bir kararlılığın sergilenmesidir. Mevcut ve geçmiş iktidarların sergilediği yaklaşım, iç borç kısır döngüsünü kıracak bir politika değildir. Devletin kaynak kullanımında iç borç almayı engelleyecek ölçüde radikal bir tasarruf süreci başlatması kaçınılmazdır. Buna koşut olarak, atılması gereken ikinci adım vergi oranlarını düşürerek, verginin gereken sert hukuk tedbirleri ile desteklenerek tabana yayılması ve vergi kaçakçılığının % 5'lerin altına çekilmesidir. Vergi oranlarının düşürülmesi ile vergi gelirlerinde düşme gerçekleşeceği ileri sürülse de, eş zamanlı olarak verginin tabana yayılması gelir kaybını engelleyecektir. Bu gerçekleşince devletin kredi piyasasında oluşturduğu baskı kalkacak ve faizler düşerek reel sektörün kredi kullanımı mümkün hâle gelecektir. Devletin, özel sektörün yatırımlar için önünü açması ve rekabet gücünü artırması şarttır. Devletin bugünkü yaklaşımı her anlamda özel sektörün gelişmesinin önünde büyük bir engel oluşturmaktadır. Devlet, sanayinin ve yeni istihdam alanları yaratan yatırımların önünü açmak için bedava arazi, ucuz kredi, yatırımların kolaylaştırılması, ucuz enerji, ucuz su gibi üretim girdilerinin ucuzlatılarak rekabet gücünün desteklenmesi yoluna gitmelidir. Devlet ile özel sektör, tespit edilecek stratejik sektör ve stratejik pazarlarda işbirliği yapmalıdır. Dış piyasalara açılarak rekabet etmek ekonomik gelişmenin ana dinamiklerinden birisi olmak ile birlikte, Türk sanayiinin korunması ve teşviki için Türkiye’nin her yola başvurması kaçınılmazdır. Ancak, bu arada üretim kalitesini artırmak 131

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

amacı ile özellikle TSE’nin bugün olduğundan çok daha farklı bir anlayışla çalışması kaçınılmazdır. Türkiye’nin “ekonomik güvenliğini” sağlamadan güvenliği sağlanmış sayılamaz. Ekonomik güvenlik ise ancak yüksek teknoloji, yüksek verimlilik, düşük işsizlik ve enflâsyon, düşük iç ve dış borç, ihracat fazlası ile sağlanabilir. Bunların Türkiye için hayal olmadığını, Cumhuriyet'in ilk 15 yılında %7.7’lik kalkınma sağlayan Mustafa Kemal Atatürk göstermiştir. d)Yeniden Millî Devlet Yeniden millî devlet politikasının temel hedefi, yıpranan ulus devlet sürecinin, gerçekleştirilecek demokratik özlü siyasal ve bürokratik reformlarla yeniden ayağa kaldırılmasıdır. Türkiye Cumhuriyeti’nin 21. yüzyıla güçlü, demokratik, zengin bir hukuk-refah devleti olarak taşınmasının şartı, modernleşme ve demokratikleşmenin, millî devletin korunarak gerçekleştirilmesine bağlıdır. Unutulmamalıdır ki, gerçek bir demokrasinin yaşama geçirilebilmesi için uygun zemini hâlâ millî devlet oluşturmaktadır. Türk milliyetçileri, küresel rekabette başarılı olan, etkin, üretken, hukukun üstünlüğü ilkesine bağlı, etnik hastalıkları aşan ve yenen, toplumsal talepleri karşılayan bir ulus devlet inşası ile karşı karşıyadırlar. Bu ise devletin yasama, yürütme ve yargı alanında baştan aşağı yeniden örgütlenmesi ve etkinleştirilmesi anlamına gelmektedir. 132

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Küreselleşme ve AB sürecinde Türkiye ulus devlet yapılanmasından etnik yapılanmaya doğru önemli bir mesafe kaydetmiştir. AB paradigması dışına çıkış ile büyük bir bağımsızlık alanı elde edecek olan Türkiye, millî devleti ve sosyal/etnik bütünleşme sürecini tekrar başlatabilecektir. Öte yandan devletin etkinleştirilmesinin ana yolu, devletin küçültülmesi gibi sloganlar değil, bürokrasinin işler bir hâle getirilmesidir. 1980’lerde oluşan, politikacı-bürokrat-hortumcu işbirliği mekanizmasının kırılması, bürokrasinin yeni yasalarla yeni bir ahlâkî zemine oturtulması gerekmektedir. Yolsuzluk, rüşvet, politika ve mafya zincirinin çok sert tedbirlerle kırılması, halkın devlete olan güvenini artıracaktır. Ankara ve İstanbul sokaklarında yurttaşlar, arabalarının çizileceği korkusu ile değnekçilere haraç vermekten kurtuldukları gün, Türkiye’de bir şeylerin değişmeye başladığına inanacaklardır. Ancak, yolsuzluk döngüsü ile sadece hukuksal plânda değil, toplumsal plânda da mücadele edilmelidir. Millî devletin etkinleştirilmesinde ve oluşturulmasında alınması gereken önlemlerin başında, son yirmi yıl içinde ortaya çıkan ve Türkiye Cumhuriyeti içinde paralel bir devlet oluşturan özerk kurulların tekrar ele alınması ve bir kısmının ortadan kaldırılması gelmektedir. Türkiye Cumhuriyeti, bugünlerde yerel idareler ve benzeri bu süreci tamamlayıcı kanunlarla federal bir dönüştürmenin alt yapısını hazırlayan ve AKP iktidarı tarafından gerçekleştirilen bütün yasaları hemen tasfiye etmek zorundadır. Kamu yönetimi reformu, etnik güdü ve bakış açısı ile değil, millî devleti etkinleştirirken, yerel yönetimleri güçlendirecek bir bakış açısı ile gerçekleştirilmelidir. 133

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Millî devlet aynı zamanda milletin ve millî devletin temeli olan millî kültürün güçlü bir şekilde varlığına bağlıdır. Küreselleşme çağında millî kültürlerin; sınırların gerisine çekilerek, yerelleşerek kendisini küresel dayatmalar karşısında koruması mümkün değildir. Millî kültürün korunmasında en etkin yol, onun evrensel bir etki kazanmasını sağlayacak yolların bulunmasına bağlıdır. Diğer bir ifade ile millî kültürü geri çekilerek değil, ilerleyerek savunmalıyız, sınırlarımızın gerisinde değil, sınırlarımızın ötesinde savunmalıyız. Örneğin, Türk mutfağı ve Türk müziği ancak küresel bir etki alanına kavuşur ise varlığını daha güçlü savunabilecektir. Yeniden millî devletin oluşum sürecinde, yabancı dilde eğitimin yasaklanarak, yabancı dil eğitiminin etkili bir şekilde orta öğretim sürecinde çözülmesi, yabancı dilde isimlerin kentlerimizin görüntüleri arasından silinmesine kadar uzanan önlemler de gerçekleştirilmelidir. e) Demokratik Gelişim Demokratik anlayış ve inanç milliyetçi düşüncenin temel ilkelerinden birisidir. Milliyetçiler, mensup oldukları milletin bir başka milletin boyunduruğu altında yaşayamayacak kadar onurlu ve kendi kendisini yönetecek kadar da erdemli olduğu noktasından hareket ederler. Bir ulusun kendi kendisini yönetmesinin en doğru ve etkin yolu demokrasidir. Demokratik ilkeleri kapsamayan, demokratik temele inanmayan bir milliyetçilik eksik kalmış bir yapıya sahiptir. Türk milliyetçiliğinin 21. yüzyıla cevap verebilmesi için yeniden yapılanması gerekmektedir. Diğer bir ifade ile Türk 134

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

milliyetçiliği, rönesansını yaşamak zorundadır. Bu rönesansın özünü yukarıda da vurguladığımız gibi, Türk milliyetçiliğinin devletçi-milliyetçilikten demokratik-ekonomik milliyetçiliğe geçişi oluşturmalıdır. Bu devletin öneminin geri plâna itilmesi değil, toplumun demokratik yollarla daha fazla devlet yönetimine katılması, idarenin demokratikleşmesi, milletin ise zenginleşmesini hedefleyen bir milliyetçi yaklaşımdır. Esasen milliyetçilik ve millî devlet ile demokrasi arasında tarihsel ve teorik anlamda doğrudan ve olumlu bir ilişki vardır. Demokrasi, millî devlet çerçevesinde en rahat gerçekleşeceği kurumsal çerçeveye kavuşur. Milliyetçilik ise aile, sınıf, kişi hâkimiyetine son vererek, insanlara bir milletin ferdi ve bir ülkenin yurttaşı olmaktan kaynaklanan haklarını vermiş ve iktidarı millete teslim etmiştir. Bu çerçeveden bakıldığında demokrasiye inanç Türk milliyetçileri için bir lüks değil, bir zorunluluktur.19 Türk milliyetçileri, kendilerinden, sistemden hesap sorarken akıllarında tutmaları gereken husus hesap sormanın demokratik bir şuur meselesi olduğudur. Türk milliyetçiliği özü itibarı ile her zaman demokratik olmuştur ve demokrasinin gelişmesini hızlandırıcı bir işlev üstlenmiştir. Türk milliyetçiliği milleti en önemli siyasal olgu olarak değerlendirir. Millete saygı milletin kararlarına saygıdır. Millete saygı, milletin kararlara en geniş katılımını sağlayacak demokratik politik alt yapıyı oluşturmaktır. Türk milliyetçiliği ve demokratik değerler sistematiği birbirlerinden ayrı düşü19

Bu kavramsallaştırma konusundaki katkısından dolayı Sayın Mustafa Verkaya’ya teşekkür ediyorum. 135

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

nülemez. Ayrıca, Türk milliyetçiliği demokratik sistemi, milleti en kısa zamanda yetkinliğini geliştirici sistem olarak görür. Türk milliyetçiliği, çoğulcu demokrasinin önündeki bütün engellerin kaldırılması için mücadele etmelidir. Türk milliyetçiliğinin demokratik tavrı, devletin ve/veya hâkim politik yapının kişilerin ve/veya grupların var olan özelliklerini ezici ve imha edici siyasal yaklaşımları reddeder. Türk milliyetçiliği yüzde yüz türdeşliği ve tek-düzeliği hedef alan totaliter bir anlayışa sahip değildir. Ancak Türk milliyetçiliği kişiler ve gruplar arasındaki her türlü farkın vurgulanarak kurumsallaştırılmasına karşıdır. Millî varlığımızın sürdürülmesi için, toplumsal dokumuzda zaten var olan ve binlerce yıllık tarihsel-toplumsal birikimin neticesi olan millî türdeşliğin korunması gerektiğine inanır. Özetle, Türk milliyetçiliğinin 21. yüzyıla girerken demokratik-milliyetçi yapısını geliştirmesinin bütün ideolojik-politik temeli zaten mevcuttur. Gereken bu zeminin yaşama aktarılmasıdır. Türk milliyetçiliği demokratik doğası gereği düşman resimleri çizerek, tahrik üzerine kurulu olumsuz-saldırgan bir millliyetçilik değil, toplumu daha adil ve insanca hedefler etrafında harekete geçirmeyi amaçlayan, barışçı, toplumsal refahı hedefleyen bir milliyetçiliktir. Türk milliyetçiliği ayırıcı, dışlayıcı ve bölücü değil, birleştirici, uzlaştırıcı, çoğulcu ve barışcıdır. Türk milliyetçiliği, diğer milliyetleri küçümseyen ve aşağılayan saldırgan milliyetçi bir yaklaşımı reddeder. Türk milliyetçiliği, diğer milletler ile çatışmayı ve düşmanlığı değil, bilimde, üretimde, sanatta rekabe136

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

ti ve yarışmayı hedefler. Türk milliyetçileri saldırgan olmamak kaydı ile diğer milletlerin milliyetçi politikalarına saygı duyar. Türk milliyetçileri iktidara, devlet kaynaklarını parti kadroları için talan amacı ile değil, toplumu daha üretken hâle getirmek ve üretim verimliliğinin önündeki engelleri kaldırmak amacı ile taliptirler. Cumhuriyet'in kurulması aşamasında devletimizin kurucuları haklı endişelerle demokrasinin kurulması sürecinde ihtiyatlı adımlar atmışlardır. Gerek tarihsel mirasın akıllarda ve yüreklerde bıraktığı endişeler, gerek iç isyanlardan dolayı devlet merkezli bir demokratik yaklaşımı tercih etmişlerdir. Ancak, bu süreçte ülkemizde demokratik rejime geçişin maddî alt yapısı da hazırlanmıştır. Türk demokrasisi sağlıklı bir gelişme çizgisi izlememekle beraber, Türk halkının demokratik rejime olan inancı asla sarsılmamıştır. Ancak, ulus devletin hızla yıpranması sürecinde demokratik rejim etnik merkezli sözde demokrasi talepleri ile hızlı bir yıpranmaya maruz kalmıştır. Türk demokrasisinin geliştirilmesi, hukuk devletinin gelişmiş bir insan hakları bilinci üzerine oturtulması gerektiği konusunda Türk milliyetçilerinin en ufak bir şüphesi olmaması lâzımdır. Esasen, en yüksek değer olarak bilinen Türk milletinin mensuplarından bu hakları saklı tutmak isteyen bir yaklaşımın, Türk milliyetçiliği ile yakından uzaktan ilgisi yoktur. Bağımsızlaşma ve millî devlet süreçlerine koşut olarak geliştirilmesi gereken bir süreç de, Kopenhag Kriterleri ile etnik merkeze çekilen demokratikleşmenin tekrar yurttaşlık merkezli insan hakları esasına oturtulmasıdır. Demokratikleşme 137

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

süreci bir yandan millî devleti güçlendirecek ve bir toplumsal uzlaşmayı sağlayacak önlemleri almalı, öte yandan devlete sadakati artırmalıdır. Demokratik gelişim ve insan haklarının yurttaş merkezli gelişimi devam ederken, Türkiye; etnik sorunu aşmak için etnik haklar vermek gibi sadece merkez-kaç eğilimleri artıracak bir yola gitmemeli, etnik sorunu sosyal bir sorun hâline getirmemek için politikalar üretmelidir. Türk milliyetçilerinin demokratik gelişim anlayışı, devletin kuruluş ilkeleri ve demokratik gelişim, millî devlet içinde en geniş yurttaşlık hakları olarak özetlenebilir. f) İnsan Unsurunun Moral Açıdan İnşası 1071-1922 arasında 861 sene tek başına "bir uygarlığın" Türk-İslâm medeniyetinin ve bütün bir İslâm dünyasının kılıcı ve kalkanı olan Türkler, birleşik bir kıtaya, Hristiyan medeniyetinin bütün unsurlarına karşı tek başlarına savaşmak zorunda kalmışlardır. Tarihte benzeri bir mücadele vermiş başka bir millet yoktur. Türklüğün hak din için bu büyük ve emsalsiz mücadelesi, yüce dinimiz İslâmı Arap yarımadasında sıkıştırılmaktan, Kuzey Afrika’dan atılarak Orta Doğu'nun dar alanında boğulmaktan kurtarmıştır. Abbasiler çağında dinamizmini tüketmiş olan Araplıktan devralınan emanet, büyük bir mücadele sonunda bütün küreye yayılmış olan bir din, bir inanç sistemi hâline gelmiştir. Ancak, Türk milletinin tek başına bir medeniyet ile giriştiği amansız mücadele, bizi sonuçlarını hâlâ tamamen ortadan kaldıramadığımız emperyal bir yorgunlukla karşı karşıya bırakmıştır. 138

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

1000 seneye yakın bir süre dövüşen, yorulan, yıpranan, örselenen bir millet. İstiklâl Harbi bu milletin boğazlanmamak için yaptığı son hamledir. 1774’te Küçük Kaynarca’da başlayan nihaî geri çekiliş 154 sene sonra 1920’de Sakarya’nın kıyılarında durmuştur. Ancak Sakarya’da düşmanı durduran, Kocatepe’de emperyalizmin kiralık ordusunu yenen ordu, Türk ordusu, 1529’da Viyana önüne ilk kez gelen Kanunî’nin komutasındaki ordu gibi yediği üzümlerin dallarına altın kesesi asabilecek bir ordu değildir. İhtimaldir ki, Kanunî’nin Viyana önünde kurulan Otagi Humayunun maddî değeri bütün bir İstiklâl Harbi’nin maddî harcamalarından daha fazladır. Özetle, Cumhuriyet; yıkılmış, geri kalmış, maddî kaynakları tükenmiş bir Anadolu devralmıştır. 154 sene süren yenilginin ardından Batı karşısında direniş ve galibiyeti temsil eden Kuva-yı Milliye hareketi, Türk milletine İstanbul’u fetheden Türk ordusunun büyük moralini vermiştir. Türkiye Cumhuriyeti ile başlayan büyük uyanış ve Türk halkının moral rehabilitasyonu Atatürk’ün ölümü ile son bulmuştur. Türkiye, Türk insanı emperyal yorgunluğu ortadan kaldıracak adımları atamadan yeni bir yıpranma süreci içine girmiştir. 2. Dünya Savaşı'na girmemekle birlikte savaşın ülkeye verdiği zararlar gözle görülebilir durumdadır. DP-CHP çatışmaları, Türkiye’ye yönelik örtülü istilâ hareketinin bir parçası olan örgütlü Marksist saldırılar, Alevî-Sünnî gerilimi, PKK terörü Türkiye’ye yönelik stratejik saldırılardır. Bu noktada yapılması gereken, her şeyin temel ölçütü olan insanın, Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarının güçlü bir rehabilitasyon sürecinden geçmesinin sağlanmasıdır. 139

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Bu yeniden yapılanma sürecinin bir yandan uzun vadeli ve yapısal niteliğe sahip olan emperyal yorgunluğun izlerini ortadan kaldırmaya yönelmesi, öte yandan kısa bir geçmişe sahip olan krizlerin yarattığı tahribatı ortadan kaldırmak üzere şekillendirilmesi gerekmektedir. Toplumun kısa vadeli yeniden yapılanmasında, Türkiye'nin spor, eğitim, sanat gibi alanlarda kazanacağı başarıların büyük bir önemi olacaktır. Bu tür başarılar, toplumun kendisine olan inancını tazeleyecek, ileriye daha güvenle bakmasını sağlayacak, toplumsal birliktelik duygusunu güçlendirecektir. Ancak, bütün bu tür önlemler, kısa vadeli yapısal sorunları çözmekten uzak, populist nitelikli geçici çözümlerdir. Bu çözümleri kalıcı hâle getirecek olan, yapısal nitelikli sorunları teşhis ederek, onları ortadan kaldıracak çözümler üretmektir. Ayrıca emperyal yorgunluğu ortadan kaldıracak olan sadece geçmişe yönelik önlemler değil, bugün ve geleceğin değişik boyutlu saldırılarının engellenmeside gerekmektedir. Emperyal yorgunluğun silinmesinde millî kimliğin onarılması da çok önemli bir rol oynamaktadır. Bunun için millî kimliği tahrip eden her şeye karşı önlem alınmalıdır. Türk milliyetçiliğinin ortaya koyacağı model ile yıpranmış, örselenmiş; hedefini, ülküsünü yitirmiş; kendine ve ülkesine olan güveni ortadan kalkmış, hukuk sistemine olan bağlılığı zayıflamış; üretkenliğe değil rantiyenin tarafına tercih koyan Cumhuriyet yurttaşlarının kendine, ülkesine, devletine, hukuk sistemine, üretkenliğe ve geleceğe inancını sağlayabilmelidir.

140

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

g) Etkin Hukuk Devleti Hiçbir siyasal-toplumsal proje insanlara ve milletlere yeryüzü cenneti vadetmemelidir. Çünkü, insanlara yeryüzü cenneti vadeden politik projelerin sağlayabildikleri ancak yeryüzü cehennemi olmuştur. İnsanlığın gelişiminin ulaştığı aşamada insanlık ailesinin en kadim üyelerinden birisi olan Türk milletine sunulan milliyetçi siyasal projenin hedeflemesi gereken, insan haklarına saygılı, hukukun üstünlüğü ilkesine sadık, yenilenmiş bir siyasal ahlâka toplumsal meşruluk ve geçerlilik kazandırmış, demokratik sistemi ulus devlet yapısı içinde eksiksiz olarak uygulayan, sosyal devlet ilkesini üretken bir toplum ilkesi ile birleştirmiş, etkin ve güçlü bir ulus devlet modelidir. Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarının içinde bulunduğu çok boyutlu buhrandan çıkarak, üretken, demokratik değer ve sisteme inancı tam, hukuk devletine saygılı, kanunlara riayet eden, toplumsal çifte standart talep etmeyen yurttaşlar olmaları, ancak Türkiye Cumhuriyeti’nin, devletimizin mutlak bir hukuk devleti anlayışı içinde çalıştığına kesin bir şekilde inanmaları ile mümkündür. Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile Türk vatandaşları arasında güçlü bir karşılıklı inanç ve bağlılık/sadakat bağı oluşturulmalıdır. Bugün her iki tarafta da karşılıklı olarak sadakat ve inanç azalması yaşanmaktadır. Bir devletin yurttaşlarının sadakati olmadan güçlenmesi nasıl mümkün değil ise bir yurttaş da devleti kendisine güvenmez ise ona sadakatini uzun süre sürdürmesi mümkün değildir. Türk milleti, büyük tarihsel bilinci ile devletin olmadığı yerde onurun da olmayacağı141

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

nı bilerek, devlete en fazla sahip çıkan milletlerin başında gelmektedir. Ancak, devletin Türk milletine karşı tavrının karşılıklı inanç ve sadakati güçlendirici şekilde olmalıdır. Türkiye Cumhuriyeti’nin yurttaşlarında bu inancı sağlayabilmesi için son 50 yılda yavaş yavaş, ancak son yirmi yılda çok büyük bir hızla mutlak bir çürümüşlük süreci içine giren siyasal ve bürokratik yapının demokratik hukuk devletine dayanan yeni bir siyasal ahlâk temelinde örgütlenmesi gerekmektedir. Devlete bağlılık ve sadakatin bir başka önemli ölçütü de, adalet sisteminin hızlı ve adil işlemesidir. Bugün, adalet sistemimiz ne hızlı ne de adildir. Hukuk sistemimizin birçok unsuru yeniden yapılandırılmalı, cezalar kamu vicdanını tatmin eder hâle gelirken, genel ve özel af uygulamaları anayasa ile yasaklanmalıdır. Bugün Türk insanının içinde bulunduğu sosyal bunalımın niteliğini ortaya koymak açısından her yedi vatandaştan birisinin sabıkalı olduğuna dikkat çekilmesi uygun olacaktır. Bir anlamda Türkiye Cumhuriyeti’nin yeniden yapılanması anlamına gelecek bu süreçte, siyasal ahlâkın temelini, a) tarihsel süreçte oluşmuş Türk devlet anlayışı, b) hukuk devletinin etkin bir şekilde yaşama geçişi, c) evrensel hukuk standartları oluşturmalıdır. Devlet, bürokrasinin etkin ve adil çalışmasını sağlamakla yükümlüdür. Bunun için bürokraside iç denetim mekanizmaları güçlendirilirken, sivil toplumun denetleyici işlevi geliştirilmelidir. 142

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Etkin hukuk devletinin vazgeçilmez bir parçası da, insan haklarına saygı duyulmasıdır. Soğuk Savaş döneminde Marksist ideolojinin insan haklarına yüklediği ideolojik işlev ve Soğuk Savaş sonrasında ise etnik milliyetçiliğin politikanın AIDS’i olarak insan haklarını sadece etnik haklar boyutuna indirgeyerek istismar etmesi, Türk milliyetçilerinin tepkili bir yaklaşımla insan hakları üzerinde yeterince düşünmelerini engellemiştir. Bu yaklaşım, Türk milliyetçiliğinin kültür temelini oluşturan en önemli unsurlardan birisi olan dinimizin insan anlayışı ile de ters düşmektedir. Önümüzdeki süreçte, Türk milliyetçiliği, insan hakları merkezli politika anlayışını, iç ve dış politik kavrayışlarında muhakkak gündemin önemli bir parçası hâline getirmelidir. Türk milliyetçiliğinin insan hakları anlayışı, gerici, etnik-merkezli, feodal bir çerçeveyi değil, yurttaş hakları merkezli bir insan hakları anlayışını ön plâna çıkarmalıdır. Toplumsal çifte standart, Türk halkında Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin adil olmadığı inancını güçlendirmektedir. Günlük yaşamımızın her alanında görebileceğimiz çifte standart olgusu, Türk halkının çifte standart uygulamalarından en fazla mağdur olan özellikle dar gelirli katmanlarını, haklı bir kızgınlıkla doldurmaktadır. Türk ulusunun devletine olan güveninin artırılması, çifte standart uygulamalarının ortadan kaldırılmasına bağlıdır.

143

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

Sonuç Türk milliyetçiliği, Türk milletine, Türk kültürüne, Türk Devleti'ne, Türk tarihine sevgi ve bağlılıkla hizmet etme kararlılığıdır. Türk milliyetçiliği, Türk milleti için ileri bir hayat tarzını kurmayı amaçlayan, demokratik, yaratıcılığı ve üreticiliği ön plâna çıkaran, barışçı ve antiemperyalist bir düşünce ve duruştur. Bu düşünce ve duruş, 20. yüzyıl boyunca büyük bir dinamizm göstererek, önce Türk İstiklâl Savaşı’nın yönetici kadrolarının yol göstericisi olmuş, sonra da Türkiye Cumhuriyeti’ni kurmuştur. 1960’lı yıllardan başlayarak 1980’e değin, Türk milliyetçiliği Sovyet emperyalizminin Afganistan, İran, Türkiye hattı üzerinde ilerleyerek sıcak denizlere inme stratejisi çerçevesinde sürdürdüğü örtülü istilâyı Anadolu’da durduran siyasal güç olmuştur. Eğer Türk milliyetçiliğinin bu yıllarda detaylarında tartışılabilecek ve tartışılması gereken direnişi olmasa idi, Türkiye Cumhuriyeti’nin NATO üyesi olması Türkiye’nin Sovyetleşmesini engelleyemezdi. Çünkü, okulları, meslek grupları, polisi ve askerinin beyni Marksist ideoloji ile işgal edilmiş bir ülke144

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

nin hangi bloğun üyesi olur ise olsun Sovyetleşmesinin engellenmesi mümkün değildir. Türk milliyetçileri, 12 Eylül ve sonrasında tarafsızlık adı altında Sovyet örtülü istilâsının bir parçasını oluşturan örgütlenmelerle eşit tutulmuş, çok ağır ve devletle milliyetçileri yabancılaştıran bir davranış/tutum ile karşılaşmışlardır. Esasen, bu konuda Türk milliyetçilerinin çok da hayal kırıklığına uğramamış olmaları lâzımdır. Çünkü, 1965-1980 arasındaki süreçte, örtülü istilâ ile mücadele sürecinde Türk milliyetçileri de düzen ile çelişkiye düşmüşlerdir. "Yıkılsın Düzen, Yaşasın Devlet" diyerek düzene savaş ilân etmişlerdir. Bundan dolayı, Türk milliyetçileri uğradıkları muameleden hiç hoşlanmasalar da bunu doğru bir analiz ile “normal” karşılamalı ve yaşama, ideolojik-politik mücadeleye farklı bir zeminde devam etmelidirler ve nitekim etmişlerdir. Bugün ise Türkiye Cumhuriyeti’nin varlığı büyük bir tehdit altındadır. Ülkemiz, büyük bir hızla bölgesel ve küresel gelişmelerin iç dinamikleri teşvik etmesi ile bir iç çatışma/ federasyona gitmekte/sürüklenmektedir. Türk siyasal seçkinleri ve bürokrasisinin büyük bir bölümü, Cumhuriyet'in dönüştürülmesine karşı durulamayacağı inancı ile çözümün “dış dinamiklerle” işbirliği yapmak olduğuna inanmış görünmektedirler. Türk halkının büyük bir bölümü millî duyarlılığını inanç-sadakat krizi çerçevesinde yitirmiştir ve yitirmeye devam etmektedir. Ancak, bu duyarsızlığın altında büyük bir öfke, alttan alta bir yanardağın patlaması öncesinde olduğu gibi birikmektedir. Önümüzdeki yıllarda gerçekleşecek olan milliyetçilik patlaması iki şekilde ortaya çıkabilir. Bu bir yanardağın pat145

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

laması gibi gerçekleşir ve püskürttüğü lavlar ile yakıcı ve yıkıcı bir milliyetçilik olabilir. Bu, Batının da arzu ettiği çarpıtılmış, etnik merkezli bir Türk milliyetçiliğidir. Böyle bir milliyetçiliği kızgın kitlelere pazarlayacak olan bir Türk Miloseviç’ini Batı, Türkiye’yi bölmek için dört gözle beklemektedir. Öte yandan, Türk milliyetçiliği gerçek milliyetçilerin yapacağı yeni açılımlar ile bir nükleer santralin güç kaynağı olan Uranyum gibi Türkiye için bir enerji kaynağı haline gelebilir. Türk milliyetçiliği yüksek teknoloji, bir üretkenlik ideolojisi olarak Türkiye’yi çağların üzerinden aşıracak büyük bir atılımı gerçekleştirecektir. Türk milliyetçileri Türkiye için bu yaşamsal tehdit sürecini büyük bir bilinç içinde, ancak aynı ölçüde “sahte bir duyarsızlıkla” izlemektedirler. Bu duyarsızlık sahtedir, çünkü Kuva-yi Milliye neslinin devamı olan Türk milliyetçileri, ülkücüler bu sahte duyarsızlığın, vurdum duymazlığın, kırgınlığın altında hâlâ Türklüğe olan büyük sevgi, bağlılık ve inançları ile Türkiye için her şeyi yapmaya tekrar ve tekrar yapmaya hazırdırlar. Ancak, sorun, Türk milliyetçilerinin nereden başlayacaklarına karar vermemiş olmalarında yatmaktadır. Bu sorunun cevabı, Türk milliyetçiliği ideolojisinin köklerinden harekette yatmaktadır. İdeolojik donanımı olanların verecek cevabı ve soracak hesabı olacaktır. Milliyetçiliğin yenilenmesini gerçekleştirebilen Türk milliyetçileri, yani ülkücü hareket Türk milletinden en büyük fedakarlıkları isteyebilirler. Bu büyük millet, millî ülküleri gerçekleştirmek amacı ile büyük fedakârlıklar yapmıştır ve bun146

YENİDEN TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ

Prof. Dr. Ümit ÖZDAĞ

dan sonra da eğer bu fedakârlıkları isteyenlere inanır ise yapacaktır. Ancak, halktan bunu istemek için önce fedakârlığın toplumun bir katmanı üzerine yıkılmayacağının, Türk milletinin bir bölümünün kan vergisi, can vergisi, malî vergi, kısaca her türlü fedakârlığı yaparken, küçük bir azınlığın asalak bir televole toplumu havası içinde yaşamasına izin verilmeyeceğinin güvencesinin halka verilmiş olması lâzımdır. Türk milliyetçilerine güven duyan Türk milletinin, İstiklâl Savaşı'mızda neler yapabileceği görülmüştür. Türk milliyetçileri, Türk milletinin güvenini kazanabilirlerse ortaya çok büyük bir yapıcı güç patlaması çıkacaktır. Bunun için, yeniden Türk milliyetçiliği, daima Türk milliyetçiliği.

147

148